devrimin dili ve eylemi-abdullah Öcalan

7/31/2019 Devrimin Dili ve Eylemi-Abdullah calan

1/175


2/175

ABDULLAH CALAN

DEVRMN DL VEEYLEM

WEANEN SERxWEBUN 82

Abdullah calan

Devrimin Dili ve Eylemi


3/175

5

Abdullah CALANDevrimin Dili ve EylemiWeann Serxwebn: 82

Birinci bask: Austos 1996

C N D E k L E R

nsz 7

lk sz 15

zgrlk ocukta balar 19

lk isyan 39Diyarbakr 53

Tek kiilik ordu 61

Duygular sava 127

Byk vuru hareketi 151

hanet zlyor 185

Mem ve Zin 207

ahmeran 213

Ben kazandka halk kazanyor 231

llerin ruhlar 257

lmszlk peinde 281

Byk gz 315

Son sz 335


4/175

nsz

Devrimin dili ve eylemi1995 yl yaz aylarnda, OrtadoudakiParti Merkez Okulu'nda bir grup renci tarafndan hazrland ve

ayn yln sonlarnda bitirildi. indeki her ey, Bakan APOnun1984-1995 yllar arasndaki zmlemelerinden derlenmitir. Bakan

APOnun kendisine has slubunu zedelememek iin, hemen hibir

szce dokunulmam, ancak kronolojik zamanlama asndan eitlizamanlarda dile getirilenler, bir araya toplanmtr.

Kitap Bakan APOnun gereini kendi dili yle ifade etmesi

amacyla tasarland. Birok insann tanmlama isteine kar onun

kendi syleminden bir tanm getirme gereinin bir sonucu olarakbu almaya balanmasna karn, ileriki satrlarda da

anlalmaya allaca zere, bunun gereklemesi iin kitab

hazrlayan grubun tam bir baarsndan sz etmek de, mmkndeildir. Ama te yandan da kitabn ilk birka fotokopi basksnn

grd byk ilgiden de anlalaca gibi, bu alma gerek Parti

Merkez Oku lu nda ver ilen nderli k Ger e i der sle ri ii n,

gerekse de kamuoyu iin ok nemli bir boluu doldurmaktadr.Ba kan APO ii n, bir kurak lk ger e ini n dei tir ilmesi ,

canlandrlmas iin kendi varln ortaya koyarak tarihin byk gler

tarafndan ngrlm akn deitiren bir kiilik denilebilir mi? Veya

O, ok gl tarihsel temellere sahip bir dmana kar kendisini okincelikli bir tarzda, PKK ahsnda gerekletirmi bir militan mdr? Ya

da, kiisel ve gl bir intikam eyleminin, tarihsel bir intikam durumuyla

akmas mdr? inde bulunduumuz yzylda ve zerinde yaadmzcorafyada O, kii ile tarih arasndaki balanty ok dolaysz biimde

kurabilen bir nder midir? Bu trden nermeler giderek oaltlabilir ve

bu yapldnda da her trden ksa erimli hkmn yetersiz kald birkiilikle kar karya olduumuz grlecektir. Hibir felsefi tanmlama

6 7


5/175

veya teorik yarg, tek bana Abdullah calan tmyle kendikapsamna alacak bir genilie sahip deildir.

Yine de, doru bir zmleme anlayyla konunun zerine

gi di ld i inde , bi rok no kt a ay d nl a kavu abi li r. Ayd n l akavuabilir, diyoruz; nk gerekten de Abdullah calan ve onun

retisi, felsefesi; henz tam olarak aydnlatlabilmi deildir. Geri

kendisinin de sk sk kulland bir terimle ifade edilecek olursa,

ortadadr, gzler nndedir ancak onun bylesine aklktadurmas, anlalm olduu anlamna gelmiyor. u anda, Abdullah

calan gerei karsnda insanlar yalnzca etkilenebilmekte ve bu

etkilenmenin sonularna zorunlu kaldklarn grmektedirler.Bunun nasl gerekletii, hangi temelde ve neden gerekletii

sorularna, henz ok yzeysel cevaplar verilebilmektedir. nk

teorinin kendisini amas, sistemletirmesi ve bir yeryz ls

olarak sunmas, henz gerekleebilmi deildir.Ba kan APO nun varl nn yeryz gerei kar s ndaki

durumu, dier btn bireysel durumlardan biri olmasna karn,

hepsinden farkl, hatta hepsine kart bir etkiye sahiptir. Budeerlendirme, sadece ayn veya farkl corafyalarda yaayan Krt

insanlarn kapsamamaktadr. Yeryz llerinde kart bir

gereklik durumu sz konusudur ki, bu durum insanln ulam

olduu etik, felsefi, teknik, uygarla ilikin vb. genel toplumsaldzeyin de bir anlamda reddi olarak gereklemek eilimindedir.

Onun u szleri, kendisinin nasl bir red olarak ortaya ktn

aklamas asndan nemlidir.

Bu ne byk talihsizliktir ki, byle bir halk gereklii bamabela gelebilir. Ne byk bir talihsizliktir ki, ky ortamnda mensup

olduum bylesi bir ailedir. Tabii ki bunu kendi gerekliimi

aalamak, yine bu anlamda halkm aalamak iinsylemiyorum. Sadece iinde bulunulan gereklii arpc olarak

gstermek iin sylyorum. Devr imci lerin mutlaka ve mutlaka

gereklie sadakatlarnn olmas gerekir. Gereklie sadakati bitenkiinin brakalm devrimcilii, insanlndan bile kuku duyulmas

gerekiyor. Yani temiz-drst bir insan anlamnda: te byk belabize kendisini byle dayattnda, ok erken yata tipik iine

girdiim baz tavrlar vard. Acaba kendimi inkar edebilir miyim?

ocuka hayaller; daha baka ailelere zenti... Tabii ki bu zentiyedaha sonra baka uluslara zentiyi de eklemek gerekir. Keke anam

babam baka trl olsayd, keke baka bir toplumda yaama

balam olsaydm... Bu sorular kendime sorduumu hatrlyorum.

Fakat anl ad m ki, erge ka olmaz. Toplumsa l real ite , esasbelirleyicidir. Hayallerin, zentilerin fazla nemi olamaz.

Peki bu byk aresizlik iinde neler yapabilirsin? yle bir halk

ki, belki de insanln en gerisinde ve dnemde ycelmi hibirdeeri yok. Belki de insanln en gerisinde. Ve vurguland gibi,

kendisine en byk inkar yaktrm. Bir inkar snrnda. Onun da

en ktrm bir ky, ulusal-toplumsal zln yine en minimum

noktasnda yayor. Yaamdan baka her eye benziyor. Bu kyn deyine en zlm, zor bela kendini gtrmeye alan bir ailesi.

ns anl ar n ki ili kle ri ve tar ihi k l ar de erl end iri lir ken ,

onlarn ocukluklarnn iyi incelenmesi gerekir. Bu gerekliliin,birok adan nemi vardr. Birincisi, hatrlanan ve zellikle

hatrlanmayan ynleriyle her ocukluk, olgunluk deneminin bir

temeli, olgunluun hazrlaycsdr. Hatrlanmayan veya dile

getirilmeyen ynler ile srekli olarak dile getirilen ynler, bu kiilikgerek lemes inde ok byk etk ile re sah ipt ir. Hat rlanm ayan

ynler, kiiliklerin belli tarihsel dnemlerdeki belli hareket veya

davran erilerinin nedenlerini aklarlar. Bunun dnda srekli

aklanma gerei hissedilen ynler ise, temelde henz tam ve netolarak anlalmadklar iin bu derece tekrarlanma gerei

duyulmaktadr. Bakan APOnun bu anlamda tekrarlamaktan

bkmad baz anlar bulunmaktadr ki, zaten kendisi bunlartekrarlamadaki srarnn temelinde, bu trden anlarn doru

deerlendirilmesi endiesinin bulunduunu belirtmektedir.

Bunlar biraz da psikolojik belir lemelerdir. Biz im ise, bundankopuk olmayan, ancak bu trden belirlemeleri temel almayan bir

8 9


6/175

ulusal ve toplumsal devrim sorunumuz var. stelik yakn tarihimizerevesinde gelien olaylar, Bakan APO nclnde gelimi ve

gelimekte olan devrimin, kendi ulusal snrlarn olduka krmak

zorunda braklacan gsteriyor. Uluslararas alan, Krt ulusalsorununu Krdistan' bir sorun olmaktan kararak dnyasal bir

sorun haline getirme srecini gitti ke daha gl daya tyor ve

btn belirtiler bunu baaracan gstermektedir. Ancak bu

baarnn kime ait olaca veya Krtlerin mi, dmanlarnn myararna olacan da, gelecein tarihi hepimize gsterecektir.

Bunlar, anlamak durumunda olduumuz konunun bir kii veya bir

kiilik olmadn, Abdullah calan gereini ulusal bir nderolarak deerlendirmenin bile dar kalabileceini, onun yeryz

tarihinin en azndan belli bir dnemine olduka kalc damgasn

vuracan gstermektedir. En azndan, onun k temelinde

beklenen gelimelerin ok arpc olaca ve tarihsel sonularasndan, birok yzyllk, hatta bin yllk elikiyi kkten zecei,

bunun da byk toplumsal frtnalarla gerekleecei, hatta bunun

bugnden gereklemeye balad sylenebilir.Btn felsefi veriler ve zellikle PKKnin yakn tarihsel geliimi,

ancak Bakan APOnun gereine evrensel parann daha snrl bir

btn olarak bakldnda, onun nispeten daha anlalr

olabileceini gstermektedir. Onun gereinin anlalmas, evrenselgerein mantkl bir parasnn tm elikileri, tm kaotik yaps ve

bunun yansra yine olaanst toplumsal uyum ile yine dzenlilii;

kartlarn evrensel anlamda apak ve ok gizli birlikteliini ortaya

koymaktadr. Bunun anlalmas iin ise, deyim yerindeyse insannbugnk sistem erevesi dahilinde olumak zorunda braklm bir

anlama gc yetmemektedir. Ona bakn, onun kendi znelliini,

kiisel zgnln ok iyi deerlendirmesi ve bunun iin de onugenelgeer znelliklerin tmnn dnda, ama yine de normlara

uygun ve bu dnyann iinden kan bir gereklik olarak

kaydetmesi gerekiyor. Bak asna ilikin bu tutum, Bakan APOnunyceltilmesi veya vgs gibi bir deer tamyor. Ne bakmza konu

olan kiinin kendisi, ne de onun verili durumu, byle bir tutumakesinlikle ihtiya gstermiyor. Tam tersine, Bakan APOnun da sk

sk vurgulad gibi, onun gerei ancak ve ancak son derece eletirel

bir tutumun sahibi olunmak suretiyle doruya daha yakn bir tarzdadeerlendirilebilir. Ancak hemen ardndan, baka bir temel gereklilik

daha ortaya kyor ki, o da udur: Bakan APOyu genelgeer

normlara uygun olarak deerlendirmek isteyen biri, son derece

yanldn grmek bir yana; sonu olarak an gerektirdii vegiderek zorunlu kld, hatta artk gereklemeye balayan yeni,

devrimci toplumsal srelerin tam kart bir yne savrulmaktan da

kurtulamayacaktr. Yine bunun nedeni de, Bakan APOnungerekliinin bizzat kendisinin, verili sosyal ve tarihsel dzeyin

tkanmakta olan ve artk yeryz ve insanln doal srelerine son

derece zarar vermeye balayan gerekliine kar en kapsaml bir

devrimci red tekil etmesidir. Byle bir red durumunu reddedilenortamn bizzat kendisinin toplumsal-tarihsel yasalarna gre

deerlendirmek de, balangta deerlendirmeye konu olan gerein

kendisinin mahkumiyetini gerektirdii yanlgsna gtrse de; aktrki bu, konunun anlalmasn deil, deerlendirmenin daha batan

mahkumiyetini getirecektir. Bu anlamda, calan gereinin bir btn

olarak anlalmas gerekten de ok yakc bir itir ve neredeyse bu

gerein kendisinin olumas srecindeki zorluklar lsnde birfedakarln gze alnmasn gerektirmektedir.

Bu gerekli lik, inceleme konumuz olan gere in kendine has

zellikleriyle dorudan balantldr. Bakan APOnun gerei, sadece

onun szle dile getirdii teorik literatrn toplam bir gerek olmaktanson derece uzaktr ve bu trden bir yarg olayn anlalmasnda eksiklik

yaratmaktan da teye , olduka yanlgl sonu lara gtrecekti r.

Kitabmzn bal biraz da bu nedenle, Devrimin Dili ve Eylemibaln tamaktadr ve Bakan APOyu kiisel-tarihsel eyleminden

soyutlayarak ele almak, onu bir gereklik olarak reddetmekle e

anlamldr ki bu da sradan bir gzlemci iin bile kendi almasndaha batan boa karan bir tutum olacaktr. Aksine, Bakan APO en

10 11


7/175

ncelikli bir tarzda eylemiyle ele alnabilir ve onun teorik olarak dilegelen yan, eylemin kendisinin binde birini bile aklayacak kapsamda

deildir. te yandan teorik olarak dile gelenlerin kendisi eylemin bir

paras olarak vardr. Eylemle diyalektik bir btn olmaktan teye,eylemin ieriklerinden biridir. in dorusu, Bakan APOnun sk sk

dinsel bir tutumla veya dinsel kavramlar erevesi iinde aklanmaya

allmasnn ana nedenlerinden biri de budur. Onun tanrsal bir g

olarak deerlendirilmesinin en balca sebebi de, onun anlalmasnnzorluundan kaynaklanmaktadr ve bu kitapta kendisinin de belirttii

gibi, onun tanrsallyla vurgulanmak istenen ey, onun militanlndan

baka bir ey deildir. Btn bu dorular, belki de kapsaml bir tartmayaratacak bambaka bir gereklie iaret etmektedir ki, bu da Bakan

APOnun retisinin, eylemiyle aklad kapsamda ve ona uygun

olarak henz sistematize edilmedii, bamsz ve eylemini aklayabilen

bir kuram olarak henz tam ortaya kmad durumudur.Bu konuda Bakan APOnun gncel gerei ile, onun tarihsel

gereinin, ounlukla i ie ve ayn eyler olsalar da, birbirlerinden

ayrdedilmeleri sorunu vardr. Keskin snrlaryla diyalektiin gncelya am i ind e uygulanma s ii n, bala ngta yal nz ca ki in in

kendisine kar drst olmasnn gereklilii ve bunun yeterliliine

karn, rgtsel bir merkez olmas asndan bu durumun tarihsel

sonular hi beklenmedik bir kapsamda ortaya kabilmektedir. Bu,bir yandan insanlk toplumunun bugnk tarihsel-toplumsal dzeyi

asndan son derece olumsuz ipular verirken, te yandan calan

gereinin kendisi ele alndnda bu olumsuzluun giderilmesi iin

en byk umuda iaret etmektedir. Btn bu uygar karmaaierisinde, parampara olmu insann kendi zn yeniden

kefetmesi ve bu zn yeryznde yeniden temel bir geerlilik olarak

var olmas iin mcadele iine girmesi, Bakan APOnun felsefesiningenel bir ierii olarak yerini almaktadr.

Bakan APO gereine biraz daha yaklamak asndan, onun

yan nda birka yl kal m ve olgunl ama a n onun ei timialtnda tamamlam bir rencisinin, kendisinden nderlik, nsan

ve Tarih bal altnda bir yaz istendiinde yazd u ilksatrlara bakmak, bize baz ipular verebilir.

Sizlere bu yazda elikten rl snrlar ierisinde snrsz

yaayan bir insan anlatmak istiyorum. Belki byk bir eli kiyakaladm sanr ve u soruyu sorma gerei duyarsnz: elikten

rl duvarlar iinde snrszlk olur mu?

Evet. Eer bu, yaamn dakikas dakikasna planlam, yaam drt

duvar arasnda bile gzelletirmenin, snrszlatrmann yollarnbulmu, neden ve niin yaamal sorusuna derin bir anlam

kazandracak kkl zmler getirmi biriyse, neden olmasn?

Reddedilmesi gerekeni tmden reddetme, yaanmas gerekeni isesnrszca yaamann ad olan bu kiilik, hem ok sade, anlalr; hem

de ok karmak ve anlalmazdr. Tabii ki, bu biraz da anlamak isteyip

istememeye bal bir olaydr. Herkesin 'tam istediim gibi bir adam'

dedii bu kiilik, znde herkesi yok eden bir kiiliktir. Ama yok ederkenonu yeniden yaratmasn bilen ve onu gerek yapan bir gtr.

Bu ksa bel irlemelerde, calan gere inin bt n a rl n

sezmek mmkndr. Bunun tesinde, bu ksa yazdan anlalmasgereken temel gerek, yaznn genel ieriinden ok, gzlemcinin

gerek karsndaki son derece tedirgin tutumudur. Bu tedirginlik,

bir gzlemci olarak anlamakta yetersiz kalmann verdii bir

tedirginliktir. Bakan APOnun felsefesini tanmlamaya almannbedellerinin hangi kapsamda olaca konusunda da uyarc bir

zellikte olan bu tutum, sonularn dier birok olayda da ortaya

koymaktadr. Bunun verdii temel ders udur: Bakan APOnun

gerei, bir yandan devr imci bir tutumun sahib i olmak isteyenherkes iin mutlaka anlalmas gereken bir olayken, te yandan

yakc, ateten bir gerek olarak ok iyi bir hazrlk ve donanmla

anlalmaya allmas gereken bir olaydr.

Weann SerxwebnHaziran 1996

12 13


8/175

Le style est l'homme mme

Georges Buffon (1707-1788)

Uslub-u beyan, aynyle insan

lk Sz

Anlattm yaam zgrlk trks biiminde anlayanlar, mt-

hi sava olarak karlk verebilirler. Aptallar ise, ayaklar altnda

inenip gidiyor.

Ama herkes, bu kitabn herhangi bir figrn temsil ediyor. Hi

kimse burada dta kalmamtr. Ne mutlu bize ki, dmana bile bu

kitapta yle bir yer vermiiz ki, nefes nefesedir. Bu kitaba gre,dmann drtnala kalkmas heyecan vericidir. Dman paalarnn

azndan alev fkryor. Bu da gzel bir gelime. Ayakalt olup ezi-

lenler var. Bu da, kitabn gereidir.

Oblomovlar var, aptallar var, kitapta onlarn da yerleri var. Izd-

raplar, aclar, trajediler, bunlar kitabmzn zaten vazgeilmez ge-

rekleridir. Kitabn sevgileri de geliiyor. Bu da olmaldr. lgnlk-lar, delilikleri kadar; byk akl, mant da i iedir.

Ve dikkat edilirse, bunu Trkiye veya Krdistan'da hemen herkes

yayor. Herkes bu anlamda soluk solua oynuyor. Karda kyamette

asker nasl oynuyor? Faili mehul cinayetler nasl korkun ileni-

yor? zel savan ok eitli blmleri nasl haince planlarn pein-

deler, yakp ykyorlar? Zindanlarda onbinler nasl ikencelere aln-

yor? Dada savalar nasl akla hayale getirmedikleri bir yaam

14 15


9/175

hem byk bir tutkuyla, hem de byk trajik biimiyle yayorlar?

Bunu bir irade ortaya karr. Bunu yaatan benim.

Bizimki yazlmam, yaanan bir romandr. Akll olan burada

kendi yerini daha iyi belli eder.

Yaatlyor.

Aldmz btn tedbirler, mantk gc kadar, byk irade gc,hemen herkese bir rol oynatacak dzeydedir.

Bu romann temelleri 1970'lerde atld.

Balangcyd. Trajik ve ok canalc sreleri vard.

Ama 1990'larn ortalarna baktmzda, roman btn halklar

gereine, dman gereine mal olmu, herkesi nefes nefese yaa-ma veya yaatmann gereine gtrmt ve imdi sonuca doru

gitmek istiyor.

Kurtulamayacanz hepiniz biliyorsunuz.

Aldm tedbirler ne dman rahat brakyor, ne de dostlar.

ldrtcdr, bazlar iin bitiricidir. Bazlar iin delirticidir. Ba-

zlarn acdan acya, bazlarn ok trajik bir sona gtrr. Bazlar-

n da byk bir cokuya kaldrarak intikam aldrr.

nemli olan bu sreci herkese yaatmaktr.

Bu, irade gc, yola getirme gcdr.Yaarsak, hepinize nasl yaatacamz da gsteririz.

Baz nderler vardr, siyasi izgiyi belirler. Siyasi izginin kendi-

ne gre bir mcadele sreci olur. Bizimkisi sadece yle deil: izgi

var, fakat bizim siyasi-askeri izgimiz, birok partide olduu gibi

bir uygulama izgisi deil, bir roman planna benziyor. Yaamla o

kadar btnsellik iinde, geri yaamla izginin ilerleticilii i iegemi, tahrik ediyor.

Herkes ayaa kalkyor.

Daha dorusu, bizim tarz ve slubumuz bunu artk yakalam.

O adan, yaadnz bir de bu ynyle ele almalsnz.

Dmann azndan alev saan paalar neden bu duruma geldi-

ler? Bir burjuva kocakars karmzda bavezir olduunda neden

byle trsa kalkt? Kimse tutamyor. Adeta bizim romanmzn iin-

de bir duruma getirildi. Daha ncesinde kocakarnn hibir yetene-

i, zellii yoktu. Neden bizimle savaa giriyor? Her taraf byle

birden ayaa kalkyor. Halkmzn evleri bana ykld, binlerce

ky yakld. Neden?

Kyleri yaklanlarn aclar nelerdir? Diyarbakr'n nfusu birka

yl ncesinde 300.000 iken, imdi iki milyonu geiyor. Bu, kitab-mzn byk gcn gsteriyor. Dorudan etkim altnda ortaya k-

t.

Diyarbakr'a ta r lan kyl le rin imdi acla r nele rdir?

Diyarbakr'da alk, soukluk imdi onlara ne yapyor? Bir odada

30 kii nasl yatyor?Zindanlar dolmu, olduu biimiyle tarlm.

Binlerce faili mehul cinayet var, acmasz katliamlar var ve yine

paralanan cesetler var. Korkun ikencelerden geirilerek imha

edilenler var. Bunlar romanda saylmayacak kadar fazla. te, dala-

rn souunu mthi yiyenler var, ayaklarn parampara edenler,

yine kendilerini maynlarda parampara edenler var.

Neden?

rade var, benim iradem var.

Kim, ne kadar, nasl ikna edilebilir? Bir de bu ynyle anlamakisterseniz, ok ey var. rnein ben neden bu kadar etkili yapabil-

dim? Kyn en gsz ocuundan bugn lkenin veya lkelerin

en etkileyici bir kiiliine nasl ulatk?

Nasl yaayacaz?

Ve hl tatmin olmu deilim. Bu kadar altst etmeme ramen,

hibir ey tam istediim gibi deil ve houma gitmiyor. Tatmin ola-myorum. Bir lgn mym, bir ilah mym veya byk bir macerac

mym? Byk bir politik deha mym?

Halk savas mym?

Mutlaka anlamaya almalsnz. Yaptk, oldu. Ayarladm kendi-

mi, biraz nefes nefese gerekletirdim. Biraz almayla ite bu ge-

limeler ortaya kyor. Eskiden kimse ciddiye almyordu, ama im-

di kimse etkisinden kurtulamyor. Ne dman, ne dost kurtuluyor.

16 17


10/175

Hepsi lgna dnm tipler. Gryorum, her gn karma kyor-

lar. Gzleri falta gibi alm, daha da atracam.

ntikamm daha byk almann abalar iindeyim. nk kt-

lkten, irkinlikten intikam almak, benim yaam odamdr. Btn

geriliklere kar korkuncum.

Sonu karmasn bilmek gerekiyor. Bu ne anlama geliyor? Sa-nldndan daha fazla kimilerini, mevcut yaamlarndan dolay bin

defa ldrmek gerekiyor. Ska benim kendime sorduum bir soru

var. Bazen halk iine ktm m, yarsn diyorum bunlarn, kl-

la kesmeliyim. Tabii bunun anlam udur: Ktlklerini kesmeli-

yim, irkinliklerini kesmeliyim, dknlklerini kesmeliyim. Dire-nen varsa, fiziki olarak da kesmeliyim. te bir savann hrs, id-

dias...

Kocakar gibi adamlara, karlara bakarm. Bin defa fke duya-

rm, lanet getiririm. Bu bende hrs olur, beynime srar ve o irade-

me yansr.

Sizlerin byle yanlar var m? Ortadadr, ben hepsini gerekleti-

riyorum. En gsz, en zavallca, alay edilen bir kiilikten, u anda

adeta herkesle alay edercesine, romans bir yaam yaatyorum.

Gl olan kim?Ve henz intikam tam almadm, ite biraz almm. Ve dmdaki

dleklerle, pasiflerle, bitiklerle kyaslamak gerekiyor. Bunlara da

bu kitapta yer verilmi. Ama kahredercesine!

Aktr.

Beni kontrol altna almak mmkn deildir. Beni etkisiz brak-

mak mmkn deildir. nk en byk etkileyen ben oldum.Keke biraz dierleri gibi gen olsaydm da, yklenseydim

Krt halk byk fedakarla kalkm. Eskiden be kuru yard-

ma bile enirdi. Her eyini sunuyor imdi. Yine de be para etmez

diyorum. Daha deiik ve daha baka vermeleri lazm.

Ve oluyor da.

zgrlk ocukta Balar

Hl hatrlyorum: Caminin glgesindeydik. Anlattm, anlat-

tm htiyar ban eviriyordu. Olum diyordu, biz kurumu

tahtalar gibiyiz. Sen imdi bunu yeertebilecek misin?

Hatrladm ilk anm oluyor ve hl unutamyorum. 1994'lerde

bir air gelmiti yanma, bir szm hatrlatt: Tata gl olmak

dedi, senin byle bir szn vard. Yani ben tata ekilmi bir glgibiyim veya yle olmay baaracam.

Kuru tahtay yeertmek, kaya parasnda gl olup bitmek

Hrsmz biliyorsunuz.

zgrlk ocukta balar. Eskiden beri hep beraber yrmek iste-

dim. ocuk faaliyetlerinde, ocuk oyunlarnda en ok bayldm

olaylardan birisi de, kk ocuklarn toplu gsterisini, yryngelitirmekti. Baya o bildiimiz oyunlar yaratmak iin, oynaya-

lm diye bin dereden su getirirdim. Ama birlikte. Yalnz oynamak

yok. ok oyun karrdm. Gece gndz onlar hareket halinde tu-

tardm. Zaten o konuda biraz isim de yapmtm. Hepsi ocuklarn

saklard. Buna teslim etmeyin derlerdi. ok sonradan Kemal Bur-

kay da ayn eyi syledi. Ama o zamanlar da byle diyenler oktu.

Ben evlerin etrafnda avc gibi dolayordum. Yine diyorlard,

18 19


11/175

geldi. Bizimkini batan karacak. oktular ve bazlar ocuklar-

n memur yaptlar. Ama onlar yine tutacam. Bir gn kye gider-

sek eer, o eskiden bizden sakladklar ocuklar karma alacam.

Tekrar gelin diyeceim. Onlar bir meydanda toplayp oyun re-

teceim.

te, dilediim kadar ocuklarla bile oynayamadm. zgrlkyok. stediimiz sava da deildi, ocuklarla oyundu. Basit oyunlar:

Daa yryler yapmak, idem toplamak, ot toplamak, ku avla-

mak Bunun iindi tm abamz.

ok az oyuna ekebiliyorduk, imdiyse geliyorlar.

Dedim ya, zgrlk ocukta balar.Dalarda ok kalrdm.

Yemi toplar, ku avcl yapardm Geri giderek fazla avla-

nacak ku da yoktu, ama o kadar ta atyordum ki... Hatrladm

kadaryla birka kuu havada vurdum. yle drdm. Ve kurdu-

um tuzaklar vard. Epey veyik avladm. Tabii, drt-be tanesini

birden avlamak ok byk bir baaryd. Ve onlar artk kendim pi-

irmeye alacaktm. Bu, tabii, ocuklarn ilgisini ekti. Onlar

kularn ardsra dereye kadar gtrrdm. Ve o avladm kular-

dan her birine bir para verirdim.O sahne hl aklmda. O kular avladktan sonra krasiimn

iine doldurmutum. Etrafm drt gzlyordum. nk cebimde

ok byk zenginlik var! Yakalayabilirlerdi beni. ylece tutmu-

tum. Bir de ayaklarm drt amtm. Birisi en ufack gel dese,

frlayacam, imkan yok beni tutmann. imden yle geiriyor-

dum: Ne aile, ne kyller beni tutmayacak te bu gvercinlerikendi bildiim gibi piireceim

Bizim kyn nnde bir aa vard. Biz tav derdik, dara

tav. ok byk bir aat. Belki de mr yzyl buluyordu. Ya-

zn scaklnda hep bu aacn altna giderdim. Benim tandm

byle tane tav aac vard. de benim iin hl kutsal gibi

geliyor.

Onlardan birisinin glgesindeydim. Byle yaz sca da vuruyor.

Teknik geliyor diyorlard, su aryorlard. Tabii, bir damla su be-

nim iin olaanst ekiciydi.

Hatta biraz daha tede, bir yerde maarams bir mekan vard,

adn unutmuum. Dibinde damla damla su birikiyordu. Yazn sca-

nda bir kovalk su var. Ona ulamak, tabii, yine olaanst eki-

ciydi. Uzanrdm, kendimi zor-bela kayalklarn altnda byle sk-tra sktra azm o suya dedirdiimde, byk bir honutluk du-

yardm. O su hl aklmda, duru ve byle, bir hedeftir. O teknii de

grnce, lke kavramna unu ekleme gerei duydum: Bu byk

kurakla kar neler yaplabilir? Acaba su bizim kyn hangi tara-

fndadr? u derede midir? u tarla meydanna nasl gelebilir?Evet, daha baka sular da vard.

Su aray nemliydi.

Sular o zaman kplere konurdu ve yolmadan gelirdim. le sca-

kavururken yle kendimizi attmzda, bizim en byk hedefi-

miz kpten byle bir tas su imekti. Tas dediim de ne, biraz pas

tutmu bir ey, yine su dediim kesinlikle yar yarya tozlu. Fakat

kpte biraz soumu. Tabii, doya doya o bir tas suyu itiimizde,

sanki dnyalar bizim olurdu. Ondan sonra da otururduk, yine tad

hl damamda olan bulgur pilavn yerdik. Annemin o bulgur pi-lavn ok beenirim, hl yle pilav yapan yok sanyorum veya o

dnemde bana yle geliyor.

Yaam oydu ite: Bir tas su, bir pilav.

Yine biz curn derdik. Bu curna girip ban koyarak doya do-

ya su imenin ne anlama geldiini bilmeyince; kurak topraklar ne-

dir, onlar nasl canlandrlmal hayali, kimsede fazla yer etmez. Yi-ne kan ter iinde bir yolma yolunmadan, pilav yemenin bile ne ka-

dar lezzetli olduu anlalamaz.

...

Vazgeemediim arkadalklarm vard. Bana gre iyi emek ar-

kadalklaryd. Birlikte iyi avclk yapmak, ku avlamak, yine y-

lanlarla uramak, derelerden tepelere iyi kmak ve bu konuda be-

nimle birlikte yryeceklerle birlikte olmak, can attm eylerdi.

20 21


12/175

Hl hatrlyorum.

Hatrlyorum arnladm btn yollar, karma dikilen tm

kiilikleri. Ailemizden tutalm, hasm aileyi, yine oyun cokular-

m, ekmek araylarm, okul araym ok ilgin; mesala fs-

tk aalarnn, zeytin aalarnn olduu kk bir aalk vard.

lkokula gitmemiz gndemdeydi. Bir hava uyanm, ilkokula gi-debilirsiniz diye veya gitme ihtimalimiz var. Gze doru gidiyo-

ruz. te o zaman, elimi o zeytin aacna dayadmda bu ret-

menler acaba aslan m, kaplan m, kurt mu? Beni ne yapabilir-

ler? diye dnyordum. retmen gereini o zaman byle al-

glyordum: Beni ne yapabilirler, kimdir bunlar? Ve daha ilko-kula gitmemisin, hibir ey bilmiyorsun, zellikle Trke bilmi-

yorsun...

Hassastm. Bir komumuz vard, benim dikkate aldm biriydi

ite, benden bykt. Ondokuzuncu yzyldan kalma bir Karada

silah vard, uzunluu bir kart. nce samasn dolduruyor, ardn-

dan barudu, yle patlatyordu. O silah da hl aklmda ve ilk tand-

m silahtr.

Bir kmes vard. Bu kmese sk sk ylan giriyordu. Byle kara

ylanlard. Tam bizim duvarla komularn duvarnn bititii yerdenkyorlard. Tabii, ylanla ilgileneceim. Ylan iin komu, haydi

gel bu arac kullan diyorum. Ancak komumuz beni verem etti.

Yarm saat byle tetii kaldryor, bekliyor, bekliyor, bekliyor... De-

dim bu ne aratr? Gnlme gre doya doya patlatmad. Velhasl,

dedim ya, verem etti bizi. Ama hep de stndeydi. Onun iin bir

g gsterisiydi.Onun silahna fazla anlam veremedik, ama hl aklmdadr. Evet,

o silah onu glendiriyordu, bir avantajd. O kmesten de yle y-

lanlar kard. Bizim evin duvarlarnda gvercin yuvalar vard. Y-

lan kp grnnce, bizi olaanst heyecanlandrrd. Yukarya -

kyor, talar kaldryor, merdiven getiriyorduk. Tabii, ylan neyle

vuracaksn? ok ciddi bir kavgayd o. Kmese girmi, birka yav-

ruyu midesine oturtmu. Yine damn ikinci gznde ylan var. Bun-

lar evin iinde yani. Ayn yerde yatyorsun. ok ciddi, tehlikeli or-

tam demektir. te ldrmeye alyorduk. Fakat fazla etkili olama-

dk.

Daha sonra giderek ylanlar ldrmeyi baardk.

Ylan ldrme tutkusu giderek geree dnt.

...Bende vatanseverlik yn gldr. Doayla nasl yaanmas ge-

rektiini bildiim gibi, onu kolay unutmadm da dnyorum.

O kra topraklarda, derelerde, o harabelerde kalmaktan hi bk-

mazdm. Ama bizim o zamanki kyller hep kaarlard. Zaten hi

houma gitmedi o topraklardan ka biimleri. ok kolay bir ya-am tarz iine girmelerinden nefret ediyordum ve bu beni hep d-

ndrd. Bu insanlar hep kaybediyorlar, diye dnrdm.

Ama nasl birisi olmalym? sorusu da benim iin cevapszd.

Kabul edemediim eyler gittike oalyordu. Burada ite g

sorunu ortaya kyor. Kabullenemiyorsun, ama ne yapacaksn? -

te sabr, kendini yetkinletirme, yaam taktiklerini gelitirme ve ilk

dmanlk duygusu. Baktm, aile beni bytecek ve ben hasm aile

ile atacam. Onu nlemek iin hasm aile ocuu Hasan ile giz-

li ilikiye girdim. O bende ok anlamldr aslnda. O, ok nemlitaktik bir ilikidir. Feodal gericilie kar nemli bir ilikidir. Ve o

hasm aile ocuklarn iyi gryordum. Beni daha fazla eken o o-

cuklard. Ve dierlerini ben fazla sevmezdim, kendi yaknlarm bi-

le. Onlara ilgi duymuyorudum. Bu, yzyllarn o feodal ilikisine

tamamen kapal bir kiilik olduumu ve barma isteimi ortaya

koyuyor. Olaanst bir gelimedir. Krdistan' bitiren bir kavgatarzna ok erken yata kar kyorum ve onu kendimce zyo-

rum.

ocuktum, ocuklar ekmek istiyordum; topluluk olmak, etkili

olmak iin, biraz ABC'yi renmek iin. Biraz sada solda avclk-

la, bir de krsal alanda idem toplamakla, varsa ba-bostan, oradan

bir eyler getirmekle ilk rgtlenmelerim balar. Ve hepsine de tane

tane datrdm. Yani bir ocuk evreme geldiinde, bilir ki bende

22 23


13/175

bir eyler var. Evet, kendimi bir zenginlik kayna haline getirir-

dim. Kyn ilk ocuk topluluklarn byle oluturdum.

...

Gvercinlerim vard.

Yine komunun gvercinleriyle benim gvercinlerim ok doal

yan yana geliyorlar. Ama bizim bir gvercinimiz hep gidiyor, kom-unun gvercinleriyle uuyor. Tabii, gzetliyorum. Bir utu, iki u-

tu, kendi grubunu brakt. Bana gre bu ihanet gibi bir eydi. Tut-

tum o gvercini, tamamen yoldum, rlplak ettim ve braktm da-

mn bana: U dedim. yle bir cezalandrma yntemim vard.

ok tuhaf, ama gerekten yaptm. Gvercini tamamen tek bir tykalmayncaya kadar yoldum. Sonra ne oldu, bilemiyorum. Ama

onun suu kendi grubunu brakp, hep komunun gvercinleriyle

umakt. Bu bana bir ihanet gibi geliyordu.

Kpek de yleydi. Beyaz bir kpeim vard. Tabii yedirirdik, ii-

rirdik. ok tuhaf! Fstk aalarn bekliyoruz, uykuya dalar dalmaz

hemen yanmdan kp komunun yanna gidiyordu. Artk bilemi-

yorum, o daha iyi rgtlemi herhalde. Hain bir kpek gibiydi. ok

tuhaft, beni de kandryordu. Yani hl o bizi kandranlar var ya,

yle. O kpek de beni kandryordu. Bakyordum, gece gndz, fr-satn bulur bulmaz gidiyor o komunun yanna O kadar rahat, o

kadar iyi bakyordu ki komuya, ben hayretler iinde kalrdm. Yine

neden yle yapt o kpek, bilemiyorum. Biraz bizim ansmz olu-

yor galiba.

Eskiden bizim kyde eekler vard. Bizim eei de ben kurala

getirmeye alyordum. Bu bir kn, bir kafasn yle havaya yk-seltirdi ki, kontrol edemezdik. Kyn en ok kaideye kurala gelme-

yen eeiydi. Hl aklmda, kyde bizi gln duruma getirmiti.

yle eek yoktu. Tabii sper eek (gerekten bizim eein ad s-

per eek olabilirdi). Kpeimiz de sper kpekti herhalde. Elimle

yediriyordum, bada bahede, fstkta beni beklemesi iin. Ben da-

ha uykuya dalar dalmaz svr kaard. Sper kpek, kaan kpek!

Kk bir ocuktum. Baktm kavga etmiiz, birisi benim kafam

krm. Tabii annemin bana mthi ynelmesi vard. Yok dedi,

eve gelmeyeceksin. Anam verdi ilk dersi. ntikamm aldktan

sonra beni eve alabileceini sylyordu. Ana haliyle hi de acm-

yor, olumdur, bilmem neyimdir diye kesinlikle dnmyor. Be-

nim gcm var m yok mu, ona da bakmyor. Bu ocuk korkaktr,

eli fazla kalkmaz diye hi umurunda bile deil. Kesin demiyorum,ama belki de zerimde etkili olmutur.

Benden daha zavall kimse yoktu ocuklukta. Ya da herkes di-

yordu: Allah kimsenin ocuunu filan adamn ocuu gibi yapma-

sn. Uzun sre hep byle oldu, hepsi alayla karlard. Babamn ad

mer'di. Yand mer diyorlard, yand... Yine akll babannakll olu olan bir arkadam vard, onu ileride anlatrm. Akll ba-

bann akll oluyla, benim gibi bir fukara. Zaten mer denilen

adam gerekten ok ilgin bir adam. O da kyn ok fakir bir ada-

myd. Onu kim tanr? ok zavallca. Fakat ok ilgin! Gsz, fa-

kat baya Mslman ve dinine balyd. lkeliydi de diyebilirim.

Adamn hakkn da inkar etmemek lazm. Btn gszlne ra-

men baz deerler iin yaadn syleyebilirim. Yani beni hi etki-

lemedi demek, nankrlk olur. Tabii, baz ynleriyle mutlaka etki-

lemitir. lkeye bal, fakat ok gsz. Ve gszln biliyor.Bir gn yine uzaktan akraba birisinin fstk aalarna gittim,

topladm gizlice. Adam geldi, grd, bana yetiti. Onun patlatt

tokat var, hl aklmdadr. Fakat ben de bir gn dedim sana ne

yapacam gsteririm. Zor olayna kar bende byle sana ileride

bir ey yaparm diye bir dnce belirdi o zaman. Silik hatralardr

bunlar.Evet, yedi ya da on yandaydm. Anam bana ne sylyordu? Bi-

liyorsunuz, ana evde aadr, yedi yandaki ocuk iin diyordu:

Sen byle sava, yle sava! Ben yapmadm. Neden yapmadm?

Beni iteleyip gidip vur diyordu. Bir-iki yol zerime byle geldi:

Sen namussuzsun, savaamyorsun. Ben akll bir ocuktum tabii,

onun dedii gibi gitseydim, beni dveceklerdi. Zaten bana vuruyor-

lard da. Ben de imdiki sradan savalar gibi gelip alyordum:

24 25


14/175

Buram krld, uram krld! Sonra baktm ki byle olmaz, ben de

kendimi hazrladm.

Nenem de sylyordu: Bunun namus duygular tehlikelidir.

Anlattm: Hasan Bindal arkadan ailesi bizimkilere dmand. Ben

de deiik bir ocuk olduum iin, en ok Hasan'la arkadalm

gelitirmek istedim. Annem bir defa grd, vay, bu namussuz de-di, bizim dmanmzn ocuuyla iliki kurmu. ok gizli bir

ilikiydi ve daha sonra o dmanl atk. Ben neden o gizli ilikiyi

ele aldm? Birlik ilikisi iin mcadele ediyorum. Feodal bir kural

ben yedi yamdan itibaren bozmaya alyorum. Eer o zaman bu

tutumum olmasayd, ben bu kadar aireti, kabileyi, bu deiik in-sanlar bir araya getiremezdim.

Bizim bir kap vard, hl gzlerimin nndedir. Annemle kav-

gadan tr, o kapnn talarla byle delik deik edilmedik tek bir

noktas bile yoktu. Haydi bunu nasl zeceiz? Bizim kapya gelip

bakan glerdi, bu ne kapsdr? derlerdi. Annemle kavgamdan

tr, o beni ieri alrd. Ahra gtrrd tabii, onun uygulama

yntemi de byleydi. defa elini grtlama koyup byle kaldrr-

d. Tvbe de! diyordu, sefer hem de. yle rahat deil, son ne-

fesimi getirinceye kadar tabii. ar naar tvbe ederdim. Fakat ufakbir delik bulur bulmaz, aar kapy birden frlardm. Ondan sonra o

kapy kapatrd. ki kapy da vururdum, vururdum. Perian eder-

dim ve bylece geerdim. O yatan beri byleyim. Zaten annem di-

yordu kimse bununla baedemez veya kimse seninle baedemez,

kimse uraamaz. Bu ynlerim de var. Ak syleyeyim: Bunu na-

sl yorumlarsanz yorumlayn, ama dikkat edin. Beni yle grd-nz gibi ele alamazsnz. Sonradan bizim merkez de beni byle ele

ald ve beni kullanabileceklerini sandlar. Yanlgdr.

Anamn bekledii, bulamad Anadan benim beklediklerim,

bulamadklarm Birlikte fazla uzun sreli olmayan bir yaammz

olsa da, ok iddetliydi. Kendine gre o beni tanmyordu, kendime

gre ben ona anlam vermeye alyordum.

Bir yufka ekmek iin anamla nasl sava yrttm (bir ek-

mek sava, tipik, hl anlarmda) anmsyorum. Dar ekmeinden

sonra buday ekmei ortaya ktnda, bu bende bir arayt ve

yufka ekmeinin bir tanesini bile fazladan almak, benim iin tam

bir amat neredeyse. Onun iin byk bir savalk yapyordum.

Hedef de anamd tabii. Onun saklad yerden veya ellerinden al-

malydm. Hakkm myd, deil miydi, o ayr bir mesele. Tabii, tamistediim ekmei koparamaynca, daa kardm. Dada bilinen

kk bitkileri vardr, onlar toplamak, yine ekilmi bitkilerden, mey-

ve aalarndan deerler toplamak da benim iin bir hedefti. Bazla-

rn hrszlardk. Bazlarn bizzat byk aba harcayarak elde eder-

dik. Bir dnem byle geti. Diyebilirim ki, bu konuda da bir ncsava yrtyordum ki, ilk ocukluk gruplarm bu koparclk te-

melinde rgtlemeye altm. te, gelin sizi idem toplamaya

gtreyim. Filan yerde karpuz ekil mi, birka tane alabiliriz.

zmler km, fstklar km.

Babalar ocuklar iin nderdir. Benim de babam benim iin n-

derdi. Fakat yrtemiyordu. nderlik sanatna benim erkenden el

atmam, biraz da babamn yetmezliindendir. unu sylyorum o

zaman: Benim babam da bakalarnn babas gibi bize nderlik et-

se de, boluu kapatsa. yi ki yle bir babam olmu. Eer yle ol-masayd, daha ocuk yata nderlik aray iinde olmazdm. Bu

baba diyordum, bizi idare edemiyor. ok zor durumda, ok za-

vall, byk yetmezlikler yayor. Gerekten kyde bildiim kada-

ryla aile iinde en ok nderlie oynayan kiiydim. Herhalde bu

anlamda, nderlik zerine temel dersleri almm.

Babamn yapt bir kavga vard. Ayaklar havada, yle oynuyor-du adeta. Birisi zerine kmt. Benim byk bir bacm vard,

baryordu ona: Ulan getir o ba Altta, yani ayaklar hava-

da, biri ba getirse bile alamaz, nk elleri tutulmu. Yenilgili

ruh hali, fel edilmi kiilik, bir de bak istiyor benden. Silah isti-

yor, getir Abdullah diyor. Evet, benim de adm sylemi olabilir.

Ben utandm bundan ve byle hi kavga etmeyeceim dedim.

ok byk baarlarm olmasa da, gcmn yetmeyecei eye gir-

26 27


15/175

medim. Gcmn yetmeyecei eye niye lmne gireyim ki?

Hl hatrlyorum, Birecik'e yrdmde babamn eteinden

tutuyordum ve byle bakmaya baladm her eye. Korkun gryo-

rum. Bu nedir? Bu nedir? diye soruyorum. Her eyden baka bir

ey kapyorum. Babamn eteinde ilk ehre girdiimde balad be-

nim savam. ehir sanki byk bir dadr ve zerime yklyor. OBirecik caddelerinde adm atmam, sanki azgn bir dman ortamn-

da yryormuum gibiydi. Babam benim iin byk kuvvet: Beni o

caddelerde yrtt iin.

Babam ok kt olan birisi deildi. O da benden hayli umutluy-

du ve bana gvenirdi. Onun kalbini, yine en ok ben umutlu klm-tm, ama buna ramen ska ona kar isyanlar da dzenliyordum.

Yani kt bir aile ocuu rnei sunardm. yle laf anlamaz, hep

ktye oynayan, isyan eden deil, tam tersine, benden hayli umut-

luydu babam. Bunu da hl hatrlyorum. Bir aacn altnda, artk

ona ne ilham veriyor bilemiyorum, yanndakilere iaret etti. Dedi:

Ona dokunmayn, onun alnnda fetih yazldr. Sanrm yine ya-

am veya retimdeki baz faaliyetlerime bakarak syleyebiliyor.

Fazla ie gelmiyordum, ama bir ie giritiim zaman sanyorum ok

temiz yapyordum o ii. Belki de onu ok etkileyen bu ynmd.Ve sen nereye gidersen git, fethedersin. Alnnda fetih iareti var.

Hl bu sz hatrlyorum ve yine neden syledi, bilemiyorum.

Uyumuyordum, byle bir tepki sreci iindeydim. Temiz i yapt-

m kesindi, fakat ok da temkinliydim, kolay anlamyordum. Or-

tam da yleydi. Fazla i yapmyordum. Az ve z yapyordum. Fetih

dediin olay, ite fethedi tarzdr.On yandaydm ya da deildim daha.

Duyarllm vard. Aslnda ok da akll bir ocuktum. Hatrl-

yorum, hl aklmda ok iyi tutarm: nsana dikkat etmek gerektii-

ni reniyordum Babam, alim olmann dzeyine, derecesine gre

llerini koyuyordu: Bir sigara kadn diyordu, yastnn al-

tna sok. Sen o yastn ite biraz ykseldiini farkedersen, iyi bir

alim olduunu kantlarsn. Ve unutmadm, sigara kad ne kadar-

dr? Yastn altna sokuldu mu, yastk ykselmi diyeceksin, ya-

ni farkedeceksin. Oysa bugn kimileri iin deil sigara kad,

yastklarnn altna ktk koysak, deitiini farketmeyecekler.

Benim de eskiden gcm fazla deildi. Babam o zaman da sy-

lyordu, seni takacak tek bir kii bile yok diyordu. Ayn ey de-

vam ediyor bir anlamda. Evet, bir anlamda bugn de dorudur. Te-kim. Fakat babamdan da daha glym. Bunu syleyen adamn

kendisi bir hiti. Ben byle olmakla birlikte, yine de bence hl bil-

diimden bir santim bile geri durmamm. Yine hepsine gre gl

durumda olan benim. Ataya-babaya gre de benim.

Hibir babann olu onunki gibi olmasn derlerdi ya, benimbabam da bana yle fazla akl verecek durumda deildi. Zaten ada-

m mahvetmitim, babaln tamamen bitirmitim. Hl hatrlyo-

rum, ok tembel bir smail vard. Kurbanlk smail mi, salak smail

mi? Babasnn ilk d ne geme, arkada kalma, tam ortada

dur idi. Tam ky felsefesi. Bu, olunu uzun sre okula gndermi-

yordu. Bakt ki biz biraz ocuklar okula gnderiyoruz, gelecek sa-

hibi yapyoruz, o da gnderdi. Sonradan oluk ocua kart. n-

cle gelemedi.

Btn kyllerin yaam kavgal geer. Fakat kylnn bu tar-znda baar yoktur. Halk savana aykr bir durumdur. Ve bu yz-

den de i elikilerle birbirlerini tketmilerdir. Bunun dier bir y-

z de tanrya kreden pasifizmdir. Bu kavgacln sonucu, kyl

pasifizmi, onun kadere boyun emiliidir.

Babam her kavgada frla frla! Git byle sava kyn zerinde,

git byle kfret diyordu. Ben onun tarzn yapmadm. Ben onungibi yapsaydm, imdi oktan lmtm. Onbe yam bile gr-

mezdim. Baba da bir aadr, eski sava yrtmek ister.

yle anlalyor ki, anam benim en iyi rendiim okulmu. Bu

kadn kyde en ok barp aran, kavgaya en ak, en isyanc tip-

ti. Halen aklmda ve ben yerin dibine geerdim. Keke benim yle

isyanc bir anam olmasayd derdim. Kyde ele kar bu nasl skl-

myor, nasl utanmyor? Nasl bu kadar korkun velveleye bouyor

28 29


16/175

herkesi, nasl byle isyan ediyor? Tabii, ocuk halimle ben yerin di-

bine batyordum. Yani nasl taktiki olduumun en nemli nedeni

de, sanyorum oraya balanabilir. Onun o isyancl, ayn zamanda

iinde bir zayfl barndryordu, bunu grebiliyordum. nk bu

kadar barp aryor, ama tek bir baarl sonu alamyor. Anama

gvenmek istiyorum, ama anamn elinden fazla bir i gelmiyor. Ba-bam da yleydi. Onun en byk eylemi, kard damn bana, yu-

mard gzn Nasl kfrettii bile belli deildi. Vr vr vr... En

byk kfrleri savururdu, gelirdi yerine otururdu. Dmanlarna

kar en temel eylem biimi buydu. kisi de demek ki, beni ok et-

kilemi. Ben bu byk taktik nderlik esaslarn, onlarn tersini uy-gulayarak almm. Yani bunlar ok erken yalarda bo, kof olarak

gryordum. Kendilerini ok anlamsz kldklarn, ok sonusuz

kavga ettiklerini gryordum ve tersini uyguluyordum. yle anla-

lyor ki, erken yata renmenin en temel nedeni, bu aile ve ana ba-

ba gereklii ile balantldr. En temel derslerimi de oradan alm-

m. Daha sonra hibir zaman amadm. Babamn hal-i harab, be-

ni bu ilerde nder olmaya zorlad. Daha ocuk yatayken yaad-

mz aclar, ilere iyi nderlik etmek biiminde bir sonuca gtrd.

Tabii, byk de kar, byk alaya kar, kk eylerikendine layk grmeye kar bir tavrm vardr. Zaten babam syl-

yordu: Sen bir tek gzya dkmezsin ben ldmde. O, neye

kar olduumu biliyordu. Kklklere, basitliklere ben gzya

dkmem. Ama dier yandan da ne kadar duygulu olduumu dnya

alem biliyor. Benim ak ynm, duygu ynm, bilin yanmdan da-

ha gldr. Fakat bilin de var, bunu da ihmal etmiyorum. Bilimeok yakn bir izgide yrdm kimse gzard edemez!

Ben arpc bir duygular savaym. Devrim zaten duygularla

balar. Bende de duygu yn korkun gl balad. Kini, redleri

kadar istekleri, irkinlie kar olduu kadar gzellikleri esas alan,

kendine gre bir gelimeyle balad. nceleri bilin, siyaset yoktu,

duygular vard.

Ben bizim kyn en geri veya en irkin anlayn bile anlamak

istedim. Hl hatrlyorum, ocuklarn en deerli paann ocuun-

dan bile daha deerli grrlerdi. Oysa belki de irkinlikte birer abi-

deydiler. Fakat hele bakn derler, ne kadar dnya gzeli, ne ka-

dar vazgeilmez... zmszdrler. Birer ucube olduklar ak ol-

duu halde, aileler bunu byle deerlendirir.

Bu bir ideolojidir.Bir ideolojidir. Aslnda o kadar deersiz ve yoksul braklm ki,

varlk dediin u: Birka kar topra veya bir-iki keisi, bir tane

eei, bir-iki kpei ve bir-iki tane de elimsiz ocuu vardr. Onla-

r vatandan da, Allahtan da, ite deerler sisteminde her trl de-

erden de stn tutar veya onlarn yerine koyar. Ve gz baka bireyi grmez. Bizdeki ailecilik ilikisi budur.

Tarla almalar nemliydi. Tarlalarda altm. Yolmalar bizim

iin baya bir ykt. Yolma gerekli, diyordum, yoluyordum. Ama

bununla bir mr tketilmemeli, diye dnyordum. ukurovaya

da gittim sonradan, ya iki ya sefer. Pamuk topladm. Orada da o

yaam kan ter iinde grdm. Orada emek nedir, emekle yaam na-

sl olur, anlalrd, iyi altm, ama bu almayla bu mr geire-

mem diyordum.

Kardelerimle de atrdm. Ama yine de kardetiler. Her eyle-rinde irkinlik de olsa, kardetiler. Yine de, eziciydim (tabii doru

temelde).

Yolmaya kardk, ben lmne bir eitlik dayatrdm. ala-

caksnz derdim. Bir bacm vard, hl hatrlyorum. Dayattm

galiba bir almayd. Belki de zorlanyordu. stnlk kurmay m

amalyordum? Sanyorum almada etkinlii dayatm olabilirim.O ise senin gcn ancak bana yeter diyordu. G yetirme. Aile

iinde deniyordum, ama doru temelde.

Erkek kardeimle de yle. Adam ok edilgen, ailede bir mirasye-

dici olma tehlikesi vard. Nitekim sonradan sanrm biraz mirasye-

dici gibi kald. Ki, daha o zamandan yklenmemin ne kadar doru

olduu anlalyor. Adam eee bile doru drst binemiyordu. ki

karde bacaklarn kaldrp da eee bindirerek onu yle kazaya g-

30 31


17/175

tryorduk. Kolay hastalanp byle kendini ellere teslim eden bir

kardeti. Tabii bunu kabul etmiyordum ve sonradan anlatacam

kavgay da onun iin yapmtm.

Oyunlar da oynardm, ama fazla deildi. Tek ayakl oyun, ak

oyunu, biraz da gre. Kzlarla da birlikte oynamak istiyordum.

Hatta birlikte oynamaya altm bir kza, ok erken gelin olduk-tan sonra gel seninle oynamaya devam edelim deyiim varm.

Bizzat kadnn byle bir ans varm. Bende byle bir an yok, ama

o sylemi, olabilir.

Ky kzlaryla oyunumun istediim gibi sonulanmamasna duy-

duum tepki olmasayd, kzlar bu zgrlk oyununa, bu savaa e-kemezdim. Kiinin kendine kar tutarl olmas gerekiyor. Bir s-

zm vard, ocuklua ihanet etmemek. Byklerin elikisi nedir

aslnda? ocukluk zlemlerine ihanetle balayan bir elikidir. Ben

buna da ihanet etmek istemiyordum. zgrlk byle balar. ocuk

zlemleri kutsal zlemlerdir, barl zlemlerdir. Bal kalmak,

gerek bir ilikidir.

Sradan, geleneksel Krt erkeini kabul etmek ok tehlikelidir.

u soruyu sordum kzlara: Siz byle erkei nasl kabul ediyorsu-

nuz? Beni zincire balasalar, byle bir ilikiyi kabul etmem. Akl-ma geldi. Kyde bir kadn vermilerdi. O ocuk halimle duymu-

tum. Dediler, kadn artk hep evde kalmas iin evin direine ba-

lamlar. Ve yine diyorlard: Kadn o ipleri koparm, kam. Niin

kat diye, byle bir ilgi duydum. Ama buna ramen, hepsi de ok

alaka balanabiliyor bugn. Ben bu aileyi nasl aile olarak kabul

edeceim?lkokula ilk baladnda, adn-soyadn retirler. Kara tahtaya

kalktm an hl hatrlyorum. retmen beni kaldrd, yaz de-

di, adn-soyadn. Benim iin en nemli snavlardan biridir, hl

belleimde. Harfleri artk beynime adeta naketmiim. Tabii, adm-

soyadm biraz uzunca. Ama sraladm. Bitirdiimde, sanrm baya

olumlu puan da aldm. Byk bir snav baarmann zorlu yaant-

syla gittim, o srada oturdum.

lkokula balay gnleriydi. Olaanst zor: Dil zorluklar var,

ezberleme zorluklar var. Zaten ailede ciddi bir rahatlk grmemi-

im. Ky zorluklarla dolu. Okulun da zorluklar ekleniyor. Yani

yamurdan kurtulaym derken, doluya tutuluyorsun daha o yllarda.

Gerek, seni hi rahat ettirmeyecek kadar amansz.

Sanmyorum hibir ocuun kendisini gerekler karsnda bukadar apansz bulduunu.

nk koullarnz rahatlatcyd sizlerin. ocuklarna hakim bir

aile, onlarn okul srelerini de iyi hazrlar. En azndan dengeli, faz-

la zora sokmadan. Ve tabii ocuk iin bir gvencedir. Benim hibir

gvencem yoktu. Herhalde faydas da oluyor. O ocuk yata gven-cem kendim oluyorum. Fazla gl daylara, babalara dayansam,

byk bir ihtimalle farkl bir izgide gelieceim. te bunun byle

gereklemeyii, benim bir izgi sahibi olmamn ilk admdr, deni-

lebilir.

lk retmen Herhalde retmenler biraz duyarldr. Adn ha-

trlyorum, orumlu'ydu, Mehmet Meydanka. Ben ona biraz yu-

murta ve yourt mu gtrdm? Yalnz bu yzden de deil, ilk gn-

den dikkatini ekmi olmalym ki, beni evine davet etti. te onunla

yediim yemek hl aklmda ve benim iin nemli bir sofrayd.Onore ediciydi. Onurlandm. retmenimin en gzde rencisi ol-

maya baladm. Ve o saygy hep muhafaza ettim. lk yldan kendi-

mi tandm son gne, ite imdiye kadar, retmenlik gereine

kar hep saygl oldum. Kesin saygsz deildim, mark deildim

ve hep en iyi rencisi olmak istedim. Bu daha o yalarda balad

diyebilirim. rencilik, imamlk, yolma hep byle oldu.Benim kiiliim niye kolay yenilmiyor? Ben gerek ocuk oyun

dzenlerinde ve kavgalarnda, gerekse daha sonra okula balad-

mda da, yenilmezdim. niversiteye kadar da btn retmenleri-

min gzdesiydim. renime, eitim pratiine yaklamm olaa-

nstdr. O retmenlerin byk bir ksm bugn yayor. Bana v-

gleri, yaklamlar; btn rencileri gpta, kskanlk iinde ve

benim etkimde brakt. Doal bir nderliim vard. Eitimde,

32 33


18/175

ABC'yi renmekte, olduka ciddi, sayglydm ve ok zen gste-

rirdim.

lkokulda iyi bir imamdm. Kendimi dine vermitim ve olduka

da namaz klyordum. Tabii belli bir dnem younlamtm. Ky

imam noktasnda yer aldm ve ileri dzeydeydi diyebilirim.

Benim ansm, bir de aile zelliklerinden olabilir. Kendini fazlakurumlatrmam, kurallarn uygulayamayan bir baba, yine kendi-

ni tam egemen klmayan bir ana, yine fazla gelikin olmayan kar-

deler ortamnda, ben k yapma olanan elde ediyorum. nc-

lk savamn aile iinde byle yaman yrttm. inde binlerce

olay var, binlerce kavga var. u anda TC ile yrttmz kavga-nn belki de en iddetli bir ksmn ben o zaman yrttm. O zaman

anamn bana ilikin syledii birok veciz, szler vardr. Benim a-

lma tarzm gryordu. Hl hatrlarm, ahmak, hi kimse senin

gibi alr m? derdi. Farkl olduumu biliyordu.

Kk bir renci grubumuz vard. Saylar on civarndayd. On-

lar ben okula gtrmeye alyordum. Onlar olduka iyi talim et-

tirdim diyebilirim. Hatta hepsine namaz kldrrdm. Okula gidiyo-

ruz, saylaklar var. Yamur yanca biraz su birikintisi vard, hepsi-

ne oradan abdest aldryordum. Hemen arkamda dizilip namaz kl-yorlard. Bu anlamda da baya imamlk yaptm. lkokulda ve kendi

kendime yaptm. nemli bir rgtleme aamasdr. Deil mi, kendi

kendine imam olmak nemlidir. Yani kye gre dinine bal olan,

en iyisinden, bu ok erken yata imam olmak. Bir ocuun kolay

kolay stlenemeyecei bir grev.

renci grubuma okulu alamaya alyordum. ABC'yi reti-yordum. Hibir ey beklemeden yaptm bu abay herhalde anam

ahmaklk olarak deerlendiriyordu. Sen byle yapyorsun, bunla-

rn hibirisi senin gibi alyor mu? Beni suluyordu ve kendi ki-

ilik erevesi iinde haklyd da. Hibirisi senin gibi almyor

diyordu. Ben bu ilere veya onun aklnn almad ilere girdiimde

bunu sylyordu. Bir bakma aynen doru. Kendime has bir tarzda

alma konusunda bugn benzerim yoktur. Devrimci yaam, biraz

benim yaptm gibi, kendini almaya vermekle baarlr. Anam

steliyordu, Karl olmadan on-onbe kyl ocuunu sen ne

diye eitiyorsun? Ben o ocuklar okul sahibi ve giderek adam

ediyordum. Bunu yle deerlendiriyordu: Hi kimse senin gibi

yapar m? Ki doruydu, hibirisi benim gibi yapmazd. O zaman

kendini ortaya karan bir zelliim, insanlar eitme abasdr. Di-er yandan kendine gre yetimeyen bir ocuk, belli ki delikanlla

doru gidiyorum.

O zaman unu farkettiler: Bu ocuk normal bir aile ocuu olma-

yacak. Daha o zamandan anam bana bir aile kuramayacam syl-

yordu. Kimse sana kz vermez, kimse sana i vermez byle eleti-riyordu. O da doru olabilirdi. nk benden kaynaklanan yaam

iaretleri, benim, onun dnd gibi pek doru, salkl birisi

olamayacam gsteriyordu.

Hatrlyorum, o zaman byle etrafmda ocuklar vard. Onlar

sonradan hep dzene kotu. Bizzat yanmda okul okumalarna yar-

dmc olduum, hatta okumay rettiim kiiliklerin, gzleri hep

dzendeydi. retmen olmaya alyorlard veya aile dzenine, i-

te devlet dzenine kaplmaya byle gzlerini kaldrmlard.

Din kurumunda, okul kurumunda, daha sonraki ideolojik kurum-larda, politik kurumlarda bam hep belal, hep istediimi bulama-

ma durumu yaadm. Aslnda taparcasna balydm, ama istediimi

bir trl bulamama, bende hep en iyisinin nasl gerekletirilecei

sorusuna ve sonucuna gtrd. Ne hi kimse benim gibi ne arkada-

na baldr, ne retmenlerine baldr. Btn retmenlerim beni

tanrlar. Hepsinin stn sevgisini kazanmay bilmitim. Laf deil,kantlar var. Ve her kesimden retmenler vard. Arkadalarm da

yleydi. Beni 20-30 yl nce tanyanlar, imdi benim dostlarmdr.

Trkler de yledir. Okul arkadalarm (belki de bazlar imdi dev-

let kademelerindedir), hepsi de beni dost olarak anar. Demek istedi-

im, arkadala ballkta bende gl bir aba vard. Ama buna

ramen, hepsinin almas gerektiini syledim. retmenimi a-

mak zor bir olayd.

34 35


19/175

Arkadana nderlik etmek de zordur. Deneyin, ne kadar zor ol-

duunu greceksiniz. Her eye ramen onlar zmeden, onlar kr-

madan... nk onlar amak, onlar belki de krar. Bir kiinin al-

mas ok zordur. Fakat ok olumlu alrsa sevinir. retmeninin

retmeni olursun, bu onu sevindirir. Arkadann nderi olursun,

bu da onu sevindirir.Yine ilk ocukluk arkadam Hasan Bindal'n ky, Cibin ky

vard. Bir Trk kydr ve hl o aileler bizi hayrla yad ederler.

Beni bir gn evlerine misafir etmek iin byk ilgi duyarlard. By-

le saygn bir yaklamm vard. imdi byk saldr hareketiyiz, b-

yk ykm rgtlyoruz, ama kesin byle saygda kusur etmeme du-rumu da vard.

Hl da orta yerde duruyorum. Kolay alacam ve boa kar-

lacam da beklenemez. Adamakll uraacaz daha. Yani delir-

sem bile bu iin peini veya peinizi brakmayacam. Yedi yan-

dan beri bu ie kendini yatran kolay brakr m? Ben hatrlyorum,

retmenim beni bir kiiyle gremeye kaldrmt. Sanyorum Ha-

san Bindal'd. ok ekiniyordum, bu arkadala greemem diyor-

dum. O biraz daha glyd. Ben greilik sanatnda zayftm. Fa-

kat u duygu hl aklmda: Kalkaym m, kalkmayaym m? Bu ko-nuda gnlerce, aylarca tereddt geirdim. Kalktm zaman da yeni-

emedik. En ok baardm durum, bu yeniememe durumu oldu.

Benim iin gree kalkmak ok zor olmasna ramen, zor bela ye-

niememe durumu salamak hayli nemlidir. Artk yreimi o te-

melde ayarladm. Berabere kalmak. Yenemeyeceksem de, kkl bir

yenilgiyi kabul etmemek.Yaamn her annda ben byleyim, renmede de byleyim. S-

nf gemeye alrken, kavray ne kadar zayf olursa olsun, mm-

knse en iyi numaray almak, ama ok az bein altna dmek, be-

nim tarzmd. ok az veya drdm vard. Bir elin parmak says

kadar ya var, ya yoktu. Ve btn yaamm da byledir: Koarken,

yrrken, her eyle ilgilenirken. Lisede, ortaokulda byle bir sr

ilgi ekici davran, bir sr atma ve hepsi de nefes nefeseydi.

Yenmezsem olmaz, yenilirsem hi olmaz. Bu iki duygu.

Bir ie kendimi hazrlamadan girimem. G yetiremediime

ilikin kendimi lp tartma zelliimdir. Aslnda ok iyi bir gre-

i deilim, ama girip de hemen kndeye gelmek, bana pek tutarl

gelmiyor. Tm oyunlarda byleyim. Kazanabildiklerimi zaten kaza-

nyordum, dierleri de hep berabereydi. ok az oyunda kaybettimsanyorum. Bu bir psikoloji, bir kiilik zelliiydi.

Tarzm ok arpcyd. lk namaz kldmda, ilkokulda, kyn

imam (1984'te ld galiba) sen bu hzla devam edersen uarsn

diyordu, evliya olursun, uarsn. lk namaz klm, ky imamna

bu deerlendirmeyi yaptryor. Aslnda fazla duadan da anlamam,ama en azndan takip ediyordum. Takip etme tarzm, imam benim

hakkmda byle bir kanya gtryor. Buna benzer yaammn bir-

ok denemesi var. Hepsine giri ciddi, anlaml ve byle sonuca g-

trme var.

36 37


20/175

Bilmiyorlar, ama yapyorlar.

Karl Marx

lk syan

Yaamn kendisi bir ryayd, sen ryada rya m greceksin?

Aslnda benim ocukluumda olaan d bir ey yok. Dikkat edilir-

se herkesin yaad durumun gerisinde. lgin olan da herhalde buras

olacak. Ana-babas ocuuna fazla bir ey veremiyor, o yetenekleri

yok. Ky yine bir ey veremiyor. Doru drst iilecek bir suyu bile

yok. Okul yok. yle gl ryalar, hayaller grecek durumu da yok.ok bitik bir arazide kalyor bizim ocuk. Aslnda hayal de denilebilir.

Nasld, dler geliebiliyor muydu? Ona da, ryaya da fazla ce-

saret edemezdim.

...

Xezo: Kap komu birbirini beenmez ya, hatrlyorum, Xezo di-

ye bir komumuz vard. Xezo fukarayd. Xezo'nun bir tavuu evegeldi diye, her gn kyametler koparyordu anam. Kavga etmedii

bir saati yoktu kadnn. Galiba ben o kavgann anlamszln d-

nerek doru kavgann anlamna ulatm. Evet, ok youndu bizde

sabahtan akama kadar kap komu kavgas. Anlamsz, bombo.

...

lk tabanca sesini duyduum zamanki ruh halim hl hatrmda.

Caminin arkasnda bir baktm tabanca sesi geliyor. dm koptu

38 39


21/175

adeta. Bu ne mthi sestir? nsanlar kar karya geldiklerinde

bu ne lgnlktr dedim, nasl buna cesaret ediyorlar? Uzun s-

re anlam veremedim ve o beni oke etti. Kymzdeki bir tabanca

atyd bu. Gcm yoktu ona bakmaya. Neden olabilir? Aslnda

orada byk bir akldlk gryorum. Byk ihtimalle halk iinde-

ki elikilerin yle halledilmemesi gerektiini dnyorum. Ve buiyi bir yaklamdr. Byk ihtimalle bu kavgaclktan umut yok

diye anlaml bulmuyorum; tehlike gryorum ki, oke oluyorum.

Bu kavga tarz bana hibir zaman anlaml gelmedi. Beni kavgaya

gtrebilecek elikileri nasl arkadalk kurarak nlemek istedi-

im, onunla balantldr.Btn bunlara kar, giderek kendi hareket tarzm gelitirdim.

Evet, bana gre tal kavga mmkn de, ky ortamnda tabanca

kullanmak deli ii. Hayli ilgin bir nokta. Hem byle isyan edecek-

sin, hem de bu tabancaya akl erdiremeyeceksin. Caminin arkasnda

adam tabanca patlattnda ben bu bir canavar, nasl bu tabancay

skyor dedim. Hl aklm almyordu. Ky ortamnda tabanca ol-

maz diyorum ve bu da gereki bir deerlendirme. nk eliki-

nin tabancayla zmlenmemesi gerekiyor. Dikkat edilirse ben en

byk ihtilalcilii dayatyorum. Bu kavgada tabancay kesin yanlbir ara olarak dnyor ve bu dncemi hl koruyorum. yle

bir ky ortamnda tabanca devreye girmemeli.

Hemen burada bir ekleme daha yapaym:

ki arkadam vard, ikisi de hl aklmda. Bir gn duydum, biri

dierini kavgada baklayarak ldrm. imdi ben hl o kavgay

ve ldrme olayn unutamyorum. Benim iin ok trajikti. O ldr-me olay kesinlikle ky ortamnda olmamalyd. Son derece trajik

ve vahice buluyordum. Yine o tabancann kullanlma iini de, son

derece tehlikeli ve dehetli buluyordum. kisi de yanlt.

Bunlarn etkisi uzun sreli oldu. Hl unutmamm.

Bir mcadeleye hassasiyetle ballm var. Bir mcadeleyi ka-

bul edilebilir biimlerde yrtmeye ballk var. Yoksa altndan -

klamayacak biimlere dnrd. Mesela benim kavgaclmla

Krt kavgacl arasndaki fark biraz aalm. O kavgay kyde

herhangi birisi verebilir. Zaten birini ldrdler de, benim yatm,

iki ocuk arkadam birbirini vurdu. ldrme, olaanst bir cesa-

ret iidir. Silah kullanlmas da ok olaanstdr. Ama ben niye o

gnk kiilere tepki duydum?

Zaten o kiiler daha sonra ldler. len ld, silah kullanan faz-la baarl olamad. Kavgada ad bile gemez oldu. Sanyorum kla-

sik kavgaclk ve isyanclkla benim o zamanki kavgaclm arasn-

da ok byk ve ok nemli bir fark var.

Onlar kendi kavgalarnda tkenirken, benim kavgay byk bir

gelitirmeye dntrmem, o koullarda Krdistan iin nemli birayrmdr.

Daha yedi yamdan beri toplumsal kural inemeyi gze al-

m, oyunu bozma iaretini gsteriyor. Burada nasl bir ruhla yakla-

ld nemli ve nedenlerini iyi anlamak gerekiyor. Daha ky top-

luluundayken bile herkes gibi olmak yerine, farkl olmann gerei-

ni grme ve ona yeltenmedir.

Anlamak gerekiyor. Belki retici olabilir.

Fakat nasl yakaladm ve giderek nasl atm?

Hl hatrlyorum, kyn arkasnda bir ba paramz vard. Ken-dim iin bir okul gibi kullanrdm. Kitap ymtm oraya. zm ti-

yeklerinin, badem aalarnn ve fstk aalarnn altnda, byle

birka yerim vard. Dzenliyordum, yatyordum, okuyordum. Ol-

duka kendimi zorluyordum. Yntemli bir okuma falan deildi. Ki-

mi matematik, kimi tarih, kimi her eyle ilgilenmeydi ite. O dnem

yle bilimsel bir deerlendirme yapacak gcmz yoktu. Okumamerakdr, gidermeye alyorum. Bu arada bala da urayorum.

Bir ortanca kardeim vard, geldi. Artk herhangi bir nedenle

kavgaya tututuk. Nedeni ne olabilir? Byk ihtimalle ba alma-

snda bir yetersizlii vard. Byle serserice veya emee pek saygs

olmayan, grevine anlaml yaklamayan bir tutumunu grdm her-

halde. Ve onu badan kovmaya altm. Tabii, beni biraz uratr-

dktan sonra, onu kartmaya ynelttim ve kamaya balad. Kaar-

40 41


22/175

ken peine verdim. Takip ettim.

Byk bir hzla, fkeyle srekli talyorum. Hl aklmda, kaya-

lar zerinde bulgur kaynatyorlard. Bizim aile, annem-babam, hep-

si orada. Gitti kendini oraya att. Tabii, onun sna ailedir. Benim

ar saldrm karsnda kendini ancak yle koruyabileceini sand.

Byk ihtimalle yakalasaydm, talarla ok daha sert vurabilirdim.Baz ta darbeleri ald da. Daha da tutsaydm, belki baz yerlerini

kanatabilir, hatta krabilirdim, yle bir fke.

Tabii, aileye sndnda ilk kar koyan baba olacak ve hl ha-

trlyorum, baba kar kt. zerime yrd. Tabii, baba olduu iin

belli bir geri ekilmeyi yaamam gerekiyor. Kye doru bir geri e-kilme hareketi yaptm. Btn ky ayaa kalkmt. ok iddetli bir

baba-oul kavgasyd. Tabii geri ekilirken pasif, kavgasz bir geri

ekilme deil. Olduka iddial ve kran krana bir talama hareketiy-

le srdrlen bir geri ekilme. O da saldryor, biraz daha gl. Fa-

kat ky iinde artk sokaklar var, sokaklara dalabilirim. Dolaysyla

fazla baarma imkanm yok. Kyn iine girer girmez, o da yoruldu

mu, artk gerek mi grmedi... Geri ekildi. Bylece dengede kaldk.

Ama ben bununla yetindim. yle bir fkem vard ki, o fkemle

eve bir dal yaptm ve hl hatrlyorum, onun bir para kn vard.Byle beze sard bir knd ve ok da gizliyordu. Bulmak ok zor-

du. Tabii, bu konuda epey aratrcym. Birka aratrmadan sonra

(belki de ahra sokmutu kn) talarn, direklerin arasna gittim, ora-

da buldum. On lira aldm, hatrlyorum. O zamann parasyla byk

paradr. On liray aldktan sonra ky terk etme hareketini planladk.

Veya fkemiz bizi bu ky terk edeceksin noktasna getirmiti.Neden ky terk etmek? Sanyorum o zamanki aileye byk tep-

kim gerekleti. Ve tabii tepkiden sonra kyde, ailede fazla kala-

mazsn. Ailede fazla kalamadysan, kyde ne iin var? Baya, en

azndan aile ve kye toptan bir direni. Kyn herhalde byle fazla

anlaml bulunmamas, bizi ehre uzan dncesine itti.

O zaman benim biraz tandm ehir Nizip'ti. Birecik vard, ar-

dndan Nizip gelirdi. Byle bir ehre ynelme hareketi. Tamamen

gn ortas, hava ok kzgn ve kyden kalkp da bir ehre o saatte

gitmek ok az akla gelebilir bir olayd. Fakat ben denedim. Hzla o

parayla birlikte aaya daldk. Bir dere ve hzla tepeye kma. Ve

yine hatrlyorum, ky ufkumdan kaybolmadan nce byk bir hrs-

la ve gzya iinde fkeyle, bir ayrlk vedasyla ktm.

Komu bir ky vard. Tabii o ky gemek mesele. Kpekleri var.ok ekingen bir ocuksun, son derece rkek. Bir de baa ne gelir,

ne gelmez... Son derece kendini baarl klacaksn dedim. Sanrm

bu duyguyla, zene bezene bir yandan kpeklerden korunuyorum,

dier yandan olas baz nazarlardan kendimi saknyorum. Birinci

ky getim, hzla yola girdim. kinci kye doru muhtemelenHalfeti'den araba gelebilir. Byk ihtimalle posta arabas gelir, nor-

mal yolcu arabas deil. Byk bir sratle, o fkeyle, Karamezra k-

yne ulatm. O kyn bir aac vard, altnda oturdum ve araba gel-

di, bindim. kibuuk liram m gitti, bilemiyorum, Birecike ulatm.

Yine kzgn bir havada kendimi kprye vurdum. Onu da becer-

dim. ok erken yalarda olmama ramen baardm. Okula henz

gidip gitmediimi hatrlamyorum. Arabaya binmek o ya ve yapda

biri iin zordur. Belki ilkokulu bitirmi de olabilirim. O hzla kendi-

mi Nizip'e attm.Ve ondan sonra Barak ovasnda yolma yolma tarzm var. Bu Ba-

rak ok verimli bir ovadr, buday yetiir. Buday da yolmak iin

g ister, kkleri ok zor sklr. Birka dost, tandk grupla gittik.

ki gnlk yvmiyesi be lirayd. En nemlisi de, sabah, len ve

akam ayran vard. Bu gnleri scak ayranla geirdim. Baktm artk

olmuyor veya ben mi fazla dayanamadm, artk yolunacak budaym kalmamt; dnme hazrlna giritim.

Ama on liray da kazanmtm.

Hl hatrlyorum, anlam kazanm bir dnt o. On liray yle

babadan aldm ve on liray da buradan kazandm. Ve bylece nokta-

ladm. Sonrasnda ne oldu, bilemiyorum.

Bu benim ilk isyanmdr. Aynen Ortadou'da sonradan kurduu-

ma benzer bir baheydi. Aslnda akademi o zaman balad diyebili-

42 43


23/175

rim. Gzel bir baheydi, ben dzenliyordum onu. Adam bozmaya

geldi, ben ona kar sava balattm. Bir doruya ilikin olduunu

ok iyi hatrlyorum. Bana gre doru bir yaam vard, onu irkin-

letirmek istedi. Ben kavgay yle balattm.

Kavgay ben bir sanat gibi ele alyorum. Yrttm savan

mr, en az benim mrm kadardr. Ben yaadm srece, bu sava-n hznn kesilmesi sz konusu olamaz. Planlamasn yapmm.

Gn gnne bunun hazrl iindeyim. Bu savan dzeyini hi

kimse geriletemeyecektir. Bir irade var, ite benim bir plan anlay-

m var. Eskiden ky apnda veya kk bir topluluk iinde yap-

yordum, imdi ulusal apta yapyorum. Tabii, baya yapyorum.Hatta dnyada savalarn durduu, ulusal savalarn, snfsal sava-

larn szmona sonuna gelindii bir aamada, u anda en gl sa-

va ben yrtyorum.

...

Ve tal eylem, neydi o? Beni vurduklar iin, ok zor da olsa bir

eyleme kalktm. Cimo ile Mho'ya kar benim dzenlediim eylem

hikayeleri de, ilk isyan kadar nemlidir.

Ne zaman bu iki eylemi aklma koydum? Baktm ok zerime

geliniyor, artk aile beni kabul edemez duruma geliyor. Baktm okzorunludur ve artk yapmasam fazla yaayamam, o ocuk aklma ne

geldi?

Peki nasl eylem yapmalym? Cimo yaramaz bir ocuk, byle

her trl pislie bulam, kavgada kural dinlemiyor. Ben de son

derece ekingen bir ocuum. Kolay kavgaya gelemem ve bu ok

ciddi bir engel, baedilmesi g. Frdo derdik ismine, gerektenfr dnen biriydi Cmo.

ar naar, artk bilemiyorum, benim her zamanki srpriz kla-

rm gibi. Bir baktm Cmo aa derede yryor. Artk biz kartlan-

mz. Halen hatrlyorum, derenin stne ktm. Onun st ksmna

yerletim. zlemeye baladm. Yine o zaman kraslar vard, uzun

elbiseler. Krasmn iini ta doldurmaya baladm. Biraz ileride bir

komum vard. Yani en azndan iyi bir dost olmasa da, ortada dura-

bilir veya bana yardmc olabilir diye, bir de mttefikim oldu. Kav-

gaya kesin katlmayacak, fakat beni gzleyebilir. Bu kavgada asln-

da doru tarz stne btn eyler var. Yeterince hazrlk, salam

mevzilenme, takip, hareket tarz ve bir ittifak. Yani bir rgtsel du-

rum. Ondan sonra stten Cmo'ya ta yuvarlamaya baladm. Cmo,

dediim gibi, kolay ekilecek bir ey deil ve alm hep zerimeolumsuz gelmeye. Talar frlata frlata en son Cmo'yu ka pozis-

yonuna soktum. Kamaya balaynca da daha da yklendim. Ya-

matan evine kadar (ok iyi hatrlyorum), karttm ve en son evine

girdi. Ve hatta sanyorum bir de kapy zerine kapatt.

ok ilgin. Aslnda benim iin byk baaryd, herhalde anam ozaman bunu ok iyi deerlendirmi olabilirdi. nk elikilerimiz

vard. O, mutlaka cevap vermemiz gerektiini sylyordu. Bu ey-

lem byle geliti ve sonu da baaryd. Halen hatrlyorum, abart-

myorum. Mutlak baaryd. nk olduka benden daha belal bir

tipti. O gne kadar beni yldrmt, fakat dzenlediim bir eylemle

Cmo'nun iini bitirdim. Olduka hazrlkl, planl, inisiyatifli geli-

en bir eylemdi.

Mho iin de ayn eydi. Mho da olduka beni uratrmt, ba-

m yarmt. Hatta belki daha izi bile vardr. Onun iin de aynplanlamayla damn stne ktm. Keden k yapacak Mho, bir

de bana grnmyor. Keden kacak, ben de dier damn grn-

meyen kesindeyim. Yine eteklerimi ta doldurdum ve Mho ke-

den kar kmaz ta yamuruna tuttum ve Mho yaray ald. O da

byk bir frlamayla evinin iine kadar gitti. Sanyorum onu da ta

evinin karanlklarna kadar kovaladm hatrlyorum. Ve Mho'nunda ii byle bitti.

imdi bu iki eyleme baktmda, benim tarzm yine btn ynle-

riyle kendini ele veriyor. Plan, gizlilik, inisiyatif var. lk hcum

bende ve bir de sonuna kadar izliyorum. Dikkat edilirse burada bir

gerillann btn zellikleri gizli. Buna benzer birok kavgadan bah-

sedilebilir o ok erken yalarda.

Nedir? Ky koullarndaki aile kavgalar, ocuklarla kavgalar

44 45


24/175

ocuk kavgalarnn etin olmasndan ne kadar rktm, vurma-

krmalarn sonularnn kt olmasndan kayglanm; bunun uzun

vadeli yaam istemlerime darbe tekil ettii duygusu, imdi aklm-

dadr. Mmkn se lmemek, ama mmkn deil se, Cmo ile

Mho'nun hikayesinde olduu gibi ok derli toplu, planl bir-iki ey-

lem dzenlemek. Ve en deme gerillacnn gstermedii duyarll,o ocuk yamda gsterdiimi kantladm. Uzun sre savunmada

kaldktan sonra birdenbire saldrya geerek r ac baz darbele-

ri gerekletirdim.

Aile ii elikiler vard. Ailenin giderek kendisini dayatan norm-

lar, gelenekleri var. Onlara kar da, ilk isyanda olduu gibi bykbir direnme iine girdim. Byk bir fke, kavga ve isyan. Ardndan

ite kye bakaldrya kadar dayanan, kendime gre bir sava sz

konusuydu. Bu da bir fke savayd. O zaman kyden ayrldmda

arkama dnp de grl grl gzyalarn akttm da hl hatrl-

yorum. Tabii fkeden balyor. Tuhaf! Neden yle savayorsun ve

neden kopuyorsun? Bir kiilik zellii. Dedim ya, byle duygu

ykl bir kiilik.

Kopuyorum. Bir ky topluluundan kopu ve kent toplumuna

yneli var. Her ynyle bir toplumsal sava.Benim on yandaki ocukluumda kabaran bir fkem vard. B-

yk fkeyle, yamur gibi gzlerimden ya boalmas vard. Fakat

onu isyana gtrdm. Elveda deyiim var. Mesela o ocuk halimle

bile, o ok yakc bir elvedayd. Fakat tekrar tekrar dn vardr ve

hepsi biraz derinliklidir. Tabii ben bunlar kimseye anlatmadm, an-

latacak halim de yoktu. Ama z itibariyle byleydi.lkemin dalarndan, talarndan, sularndan, kularndan, kele-

beklerinden, kertenkelelerinden, ylanlarndan, iyanlarndan kopu-

um hayli nemlidir ve oray unutmamam, siyaset yapmamla ba-

lantldr.

...

Kk bir hatra: Ailenin bir by vard. Bizim aile zerinde

de biraz denetim kurmak istiyordu. Halen aklmda, adam takip edi-

yor bizi. Benim babam onun elinde zaten bir zavall gibi. Byk ih-

timalle benim zgr gelieceimi biraz farketmi. Geldi, bu elin

yine niye urayor dedi. Beni ciddiye al, ciddi dinle! Hatrlyo-

rum, o zaman bu sz syledi. Sende cva m var lan? dedi, b-

yn karsnda salam dur! Feodal kural bana dayatyordu. Ben

ise gerekten oynadm o zaman. Adamn gzne taklm ve beni ozaman hizaya getirmeye urayor.

Teslim olmay kabul etmediim ve direndiim iin, sosyal yn-

den kabul dzeyini biraz yakalyorum. Bugn kendi halkm ve

dostlarmz arasnda ilgi buluyorum. Dmana bile sayg telkin edi-

yorum. Daha somut olarak konuursak, ben yllarca kendimi birkylye dinletemezdim. stemim ne olursa olsun, ne anama, ne ba-

bama, ne kylye, ne okul ve ocukluk arkadalarma kendimi din-

letemediimi anlattm.

Orada ok ilgin bir mcadele srecine getim. Yine sosyal ya-

am asndan baz temel zellikleri netletirmek gerekiyor. Byle

bir ky ortamnda aile ilikilerinin nasl engel olduunu ve ok ya-

pay bir elikiyle ailelerin birbirlerine nasl dman edildiklerini,

bunu nasl tehlike olarak grdm anlattm. Bu ne demektir? Bi-

raz sosyal gelime istemektir.Sosyal gelimenin nnde mehur Krt elikisi var. Kan davas,

kap komu kavgas, it kavgas, eek kavgas, bir kar tarla kavga-

s. Bunun tehlikelerini grdm. Bu da ok geri ve ilkel dzeyde bir

tepki durumudur. Bundan rahatsz oluyordum. Daha erken yalarda

buna bulduum cevap, zddna ulamak oluyor.

Zddna ulamak nedir? Yerlemi ky sosyal yaps da demeye-ceim, sosyalleme olduka kapal bir yapya kar biraz sosyallik

yaratmaktr. Daha o dnemde kendi yatlarmla gerekirse gizli ili-

kiler kurmaktan geri durmadm. Yam yedi-sekiz, bilemedin ondu.

Ky ortamnda ilk gizli ilikilerimi yle kurdum. ok iyi hatrlyo-

rum, aile byklerimizden gizli, dman denilen ailelerin ocukla-

ryla ilikiler kurdum. Gizli bir rgtlenme, onlarn dman olarak

bellediklerini, ben arkada olarak karlamaya altm. Yani yerle-

46 47


25/175

ik amaca ters bir ama edindim. Benim mcadelem, bylece onla-

rn dmanlk kavramn kabul etmemekle balad.

Ben yedi yamdayken kendimi byle altrdm. Gidiyordum,

cva yine geldi diyorlard. On yandaydm, sen ana msn? de-

dim, ama beni nasl bir dnyada, nasl koullarla yz yze getirdi-

ini biliyor musun? O, bir hesap sormayd. Sen bir ocuktan neistediini biliyor musun? Ona tavuu ve civcivleri gsterdim ve

ilikimizi onlarnkine benzettim. Bir lgn anann, bir ocuktan is-

tememesi gereken eyler olduunu farkettim.

Byle bir yaam gerekli. Hareketliydim. Denge de vard. Tabii

disiplin ondan sonra gelir, ok disiplinliydim de. Mesela ilk ylan-larla, kurtlarla, kularla kavgamda ok disiplinliydim. nk sra-

bilirdi beni. Btn o kayalklardan kouyordum, hemen her eye el

atyordum, hibiri sramad beni. O da disiplinle ilgilidir. Kendimi

kolay yakalatmadm. Tempoyla ilgilidir. Hi kimse bana kar ters

deildi. Herkese kendimi byk ilgiyle dinlettirmesini de bilirdim.

Yani en inanlmaz olanlar sylerdim. Hepsi kahkahadan geerdi.

nemli olan kendini dinlettirebilmekti. ekicilik mi, slup gzelli-

i mi? Onlar nasl istiyorsa yle olurdu, ben nasl istiyorsam deil.

Veya nasl istediimi ben en son gsterirdim. Nasl istediim bir sa-vatr. Nasl istediim byk bir birliktir, mcadeledir. Sonucu krk

yl sonra insanlara gsteriyorum. Bunu gstermek iin onlar nasl

istiyorsa yle oluyordum. rnein ah bizim olumuz olsa da, y-

le okusa, alsa diyorlard, yle gsteriyordum. te kyllerin be-

ni beenmesi iin. Tabii, ben onlar hi beenmememe ramen, on-

lara amansz tepki iinde bulunmama ramen, srf onlar kendi sa-hama ekmek iin.

Evet, feodal ky yaamna amansz tepki iindeyim.

Komumuzun bir erkei evlenmiti. Anlam veremediim ikinci

bir evlilik yapmt. Ve ikinci evliliini o zaman yatm olan bir

kzla yapmt. O zaman da, o evlilik benim iin sakatt. Benim ya-

tm olan bir kzn byle elimsiz bir adama para gcyle gitmesi

byk bir su, byk bir ahlakszlkt. Elimden gelseydi, o kz o

zaman, o adamn elinden ekip karrdm. Baaramadm, nk

gcm yoktu. Gcm yoktu.

Benim bacm; onu hi grmemi olanlar, iki gnlk yoldan gel-

diler, istiyoruz dediler. Birka uval buday, birka kuru para

karlnda geldiler, aldlar. Bu ilikiyi hl yadrgyorum. Hi ho

grmedim. Byle iliki mi olur dedim. Birka gnlk yoldan gel-mi adam bir de adeta feodalln serfi, aann mezi, bizim bacy

gtrd. Ne yazk oldu dedim. Tabii, yine de gcm yetmiyordu.

Gitti.

Yine hatrlyorum (ki bunlar en erken yalarda yaadklarmdr),

temiz niyetli bir kz yine zorla bir eve vermilerdi. Byle okamansz, sille tokat vermilerdi. Kz, adama boyun emiyor, ka-

yor. Hatrlyorum, ben de okur yazardm, bana da biraz okur-ya-

zarl retir misin diye ilk defa yanbama kadar gelen bir ky

kzyd. yle gelip satrlara bakyordu. Halen aklmda, ona ancak

bir-iki szck syleyebildim, baka bir gcm olamad.

Baka bir gcm olmad. te bugn ben onun intikamn alyo-

rum, hl onun intikam peindeyim. Bu bir toplumsal dzeydi ve

byle olacana, varsn hi olmasnd. Bugn benim rgtlediim

toplumda, artk eskisi gibi ne toplumsal dzey yle kalr, ne de ylekadn bulunur. Kadn da artk eskisi gibi erkek bulamaz. nk ba-

na gre o da byk bir dtr. Eski tarz egemenlik ilikilerine

balanm bir kadn kaybetmitir, kaybeder. Zaten benim iin bu-

gn bir kadn zgr olduu oranda vardr. Bir erkee yanl balan-

m bir kadn, benim iin bitmitir. Bana gre, yanl balanm, z-

grlk ilkesinin dzeyine gre kendini gtremeyen bir kadn g-cn yitirmi veya bitirilmitir. Kadn her zaman idealize edilmek

durumundadr. dealize edilmesi de, zgrlkle balantldr.

Kii olarak da kolay sevmem veya sevme hakkn grmem. rnein

oklar hi hak etmedii halde kendini hakl buluyor. Ben, bakalarnn

dedii gibi Krt halkna ak olmadm. Krt halkna kar byk saldr

halindeyim. Tabii, bu da bir ak saylr, ama ilk anlamnda deil. Bo-

uma anlamnda, irkinlikleriyle savama anlamnda, gzkara belki.

48 49


26/175

Ve hakkm olmad halde de kimseye naslsn bile diyemem, mer-

haba gcn bile kendimde gremem. Bu ok nemli. Deil sevmek,

yanndan gemeye bile hakkm yoktur derim. Ama abasn gsterdik-

ten sonra, byk emeini gsterdikten sonra, bu halk imdi sevebile-

ceimi ve dolaysyla onun da beni sevebileceini syleyebilirim. Bu

neyle gerekleti? Emekle, en soylu savam emeiyle.Eskiden de kzlarn yanndan geerdik, delikanllarn da. Ben es-

ki sevgi anlayn maymunun sevgi anlay olarak yorumladm.

Sosyal gereklie hakim olan budur. Lanet getirdim buna, korktum,

rktm ve ekildim. Katm.

ocukluk arkadalarmz vard, kzlar da vard. Deil sevmek,adn bile sylemeye cesaret edemezdim. Ky ortamnda tabii. Ve

hep bazlar kz alp kaarlard. Ben dehetle karlardm. Nasl ce-

saret edip de o kz kard? Hatta kz isterlerdi. Nasl cesaret edip

de kz isteyebiliyor? Benim bu konuda cesaretim yoktu. Gerek-

ten kz alp karmak benim iin mthi bir olay. mkan yok, yine

kz istemem ok zor bir olay.

Hatrlyorum sonralar, bizim ana bu konuda baz denemeler yap-

mt. Benim haberim yoktu ve olamaz diyordum. Onlar benim

adma nasl kz isteyebilirler? Byle ahm ahm bir kz isteme de-ildi. Duyduk, yle uzaktan, bir daha asla sz edilmedi. nk

bunun Krdistan'da ok temel bir sorunla balants var. Gryor-

dum, bizim baclar gelmi istemiler. Birka kei, bir eek karl-

nda alp gtryorlar. O zaman tepkiyle karladm. yle doal

bir durum deil diyordum, bizim kzlar alp byle ne id belir-

siz yerlere postalamak.Aileden, Krtlkten, zordan zaten hep kamak istiyordum. Bu

anlamda benim kadar korkak birisi yoktu. lk jandarma kye geldi-

inde, hatrlyorum, tane uval vard evde, ben aralarna gizlen-

dim. Bunlar da itiraftr. Gerekten ilk tabancann sesini duyduum-

da, kendimi hangi delie atacam dnyordum. Byle bir ey,

bunlarn hepsi itiraf. Ama imdi sava tanrs gibiyim. Bu i olacak.

Nereden nereye?

Tanrsal hesap yaplmtr.

Tabii, benimki ocukluk itibariyle bir halkn artk dirilie gemesi

oluyor. nk ben kendi yrym olaanst bir halk yry ha-

line getirmeye ok yatkn birisiydim. Kesinlikle yry tarzm farkl-

dr. Bunu da ok gl tasavvur etmek gerekiyor. Kesinlikle farkl iz-

gide gryorum. Tekim, ok karym geleneklere, eski yaam tarzlar-na. Ama ok sessiz, kendini biraz da ok fazla belli etmeyen veya gc

yetmeyen ve bu anlamda kimseye de karmayan biriydim.

Bizim yaam, yaanmamas gereken bir yaamd. Ben kendimi

buna ayarladm. Yaanmamas gerekeni yayorum. Kendimi aldat-

mak, kendime veya bu halka yapabileceim en byk ktlk ola-caktr. Oysa ounluk, yaanmamas gerekene mthi yaanmal di-

ye u veya bu yolla sarlm, u veya bu yata taklp kalmtr.

Tanrsal hesap yaplmtr ve ok byk oynamamz gerekiyor.

te kendimi tek bama byle ok korkak birisi olmaktan karp,

tarihin en byk barbar gcne kar yrtebilir bir duruma getir-

dim. Ve bizim bu mcadelemizde kaybetmenin ad yoktur, sadece

kazanmak vardr. Gerek asker, gerek PKK komutan zellikle her

eyiyle kazanmaldr. Onun kitabnda, onun yrynde kaybetme

szcne yer yoktur.Ben, ben olmay kantladm. Bunu bu kadar ehidin emeiyle ya-

rattk. ehitler en bataki gtr ve halk imdi bana baldr. Bu g

(ki yasalar, teoriler bunu sylyor), bende cisimlemitir. Tanrsal

dediim olay da budur.

Halkn gc tanrsaldr.

Teorinin gc tanrsaldr. Hepsini de birletirmiiz.Ve ben bunlar babam adna sylemiyorum. Her gn byk de-

erler adna konuma gcm var.

50 51


27/175

Diyarbakr

Sosyal izginin gelimesinde kye boyun emedim, aileye boyun

emedim, hatta Trk dnyasna (ki buna dzen de diyebiliriz) bo-

yun emedim.

Ky toplumu yerine burjuva toplumu snrlarna giri, son derece

yorucudur. lk ehir toplumuna giri, benim iin hayli zorluklarla

dolu bir giritir. Gerek kk ehirler olsun, gerek Ankara olsun, gi-riim hayli zordur. Bu da ok nemli. Girdim, ama kendimi kaybet-

medim. ok tutucu olmama ramen, ehir iinde herhangi bir erime

durumum yoktu. Aylarca, yllarca bekledim. ehri anlamann byk

merakna, abasna karn, ehri yaamann kenarndan bile geme-

dim. Arkadalarm ayda kendilerini daldrp yaatyorlard, ben

beceremedim. Ve bana kar olduka alayc bir yaklam iindeydi-ler. Evet, ehir ocuklar nemli oranda alayc bir yaklama sahip-

tiler.

retmenlerin ilgisi daha deiikti. Belki geliebilirim umutlar

vard. Fakat akrabalar, yanbamdakilere gre, alay edilmesi gere-

ken biriydim. Byk ihtimalle kendi dzenlerinin farkl bir konu-

munda kalyordum veya onu da bir tehlike olarak gryorlard.

Burjuva sosyalitesine kar az ok bir tehlike olabileceimi gr-

52 53


28/175

yorlard. Burjuva sosyal yaamna tepkim vard. Ve girmedim, ener-

jimi byle harcamadm. Ben onlar kendi i dnyamda mahkum

ediyordum, onlar beni alaylaryla mahkum ediyorlard. Byle bir

sosyal giri sz konusuydu.

Kemalist ve feodal etkilerin ikisine kar da ok temkinliydim.

Byle balklamasna dalmayan ve farkn srekli koruyan bir ko-numdaydm.

Arkada gruplarnn olumasnda byk aba harcadm syle-

mitim. Temel konulara zaman zaman giri yaptm, ama birinden

dierine de ska atladm zamanlar oldu. Din ve felsefe konular-

na el yordamyla giriler yapardm. Hepsinde yle baarl biri ol-duum sylenemez. Fakat bir deneme tarzm var ki, ilgintir. Yani

birileri dalar, yaamn sonunu getirir; bense sadece yoklarm.

Geleneksel Krt kiiliinden kopuum, bu toplumda kesin bir

hakszlk olduunu sezmemle ve hepsine kar kmamla balantl-

dr.

Nizip'te henz ortaokuldayken benimle hep dalga geilirdi. D-

nn, anlattm trden bir isyan yapan bir ocukla hep dalga ge-

iliyor. Belki de okulun en zavall rencisi durumundaydm veya

sanrm retmenlerime gre de en akllsydm. nk dneminegre hem kadn retmenler, hem de erkek retmenler bana hayli

deer biiyorlar, giderek bilgilerimi gelitiriyorlard. Okulda n s-

ralardaydm, ama buna ramen ocuklarn veya rencilerin byk

alay, ehrin olumsuz etkileri vard. Bunu daha sonra patlamaya d-

ntrmem iin yllar gerekliydi. Halen hatrlyorum, kimi subay

ocuu, kimisi kyden gelmi aa-eraf ocuuydu. Benim birazbyle Krtlk zelliim vard, sanrm davranlarm fazla gl

deildi veya onlara gre kesin davranlarmda farkllk vard. On-

lar gibi olamyordum. Onlarn toplumsal zelliklerine gre erime-

yeceim ak ve bunu tehlike olarak gryorlard. neleyerek, alay

ederek, byle her gn kendilerine gre beni geriletme durumlar

vard.

Benim verdiim karlk neydi? retmenlerimle biraz diyalogu

iyi gelitirmek. k, biraz retmenlerle iyi ilikilerde buluyor-

dum, kitaplarma iyi bakyordum; snf birinciliinde srekli trma-

nyordum ki, bu da sonuta savatr.

ok anlaml bir savatr. retmenle ilikiye hakim olduktan

sonra, bir de snfn birincisi olmay saladktan sonra, bu burjuva

ocuklar yenmi oluyordum. ok somut, snf da byle geiyo-rum. Burjuva iliki biimlerine kar kesin bir tepkim geliiyor. Bel-

ki de ok daha tehlikeli geliyorlard ve onlarn dayatt tarzdan

uzak duruyordum. nk biraz yaknlasam, beni mahvederlerdi.

Onlarn dayatt bir tarzla deil de, benim bildiim dorultuda m-

cadeleyi gelitirme, snfn birincisi olma ve retmenin gzne gir-me; bu ikisinde de tamamen baardm syleyebilirim.

Kemalist mantk, biraz da yatl okul mantdr. Kemal'in kendi-

si zaten yatl okul rencisidir. Ve az ok her aydnn da ona ben-

zer tarzda devlete girii balar. Normal llere gre ite, Trke

dersi, matematik, tarih ve birka dersi daha baaryla verdin mi, bir

yatl okula girersin.

Ben onu rahatlkla baardm. Daha ortaokuldayken llerim fe-

na deildi ve sonuta yatl okula girdim. Ankara merkezde bir ka-

dastro okulu rencisi oldum. Sanrm u gelimeye yol at: Hemdevlete dayanarak Ankara'da gerekleri grme (ki bu ok nemli

herhalde), hem de Ankara'nn gbeinde burjuva toplumunu gzle-

me imkan edindim. Oraya sramay gerekletirmeseydim, bir

gzlem imkan olmayacakt. Burjuva toplumuna giri yapyorum,

yine devlete dayanarak, zlemediim bir okul, fakat iin iine An-

kara girince, denemeye deer dedim.Ankara'ya ulatmda tesadfen otobste tantm bir ret-

men vard. Biraz bana yardmc olur musun dedim. Onun da ete-

inden tutmutum. Daha nce Birecik'te babamn eteinden tuttu-

um gibi, ayn ortam. Ankara yine da gibi zerime geliyor ve kor-

kun bakyorum. Atatrk'n heykelini grdm. Adam drttm:

Bak, bak buna! diyordum. Her ey bana inanlmaz gibi geliyordu.

Byk eliki. Kydeki aalk elikisi gibi. Hepsi aklmda imdi.

54 55


29/175

Tapu-kadastroda benim asker retmenlerim vard. Harp okuluna

gidiyorlar. Beni el stnde tutarlard. Bilmiyorum, o retmen de

zellikle mi yle yapt? Yoksa ok mu seviyordu? Geliyordu byle,

ocuklar, aldm Abdullah'n kompozisyonunu, gittim Harp okulun-

un profesrlerine okuttum, hepsi hayret etti diyordu. Ve kendisi

yorumluyordu. Yani ona kalsayd ben bir melek gibiydim, dahiy-dim. Bu kadar deer veriyordu adam. Askerdi. Belki de bende tehli-

ke grd, byle kazanmak istedi, nemli deil.

Duygu olarak da giderek kendini bastran, burjuvazi karsnda

kendini fazla ansl grmeyen biriydim. Yine faal birisi olduum

halde, son derece kendimi bastryordum. Giderek dine daha okgmlme gerei duydum. Sanyorum dayatlan burjuva toplum de-

erleri karsnda ideolojik bir biim olarak erkenden, daha kydey-

ken bulduum, kendimi iinde daha rahat ifade edebileceim, dini

gereklik zerinde younlatm.

Kyde de namaz kldm anlatmtm. Bizim imam sen bu hz-

la gidersen uarsn diyordu. te o uu daha sonra gerekleti.

Uu, devrimdir. Demek ki, o hoca biraz kendi dini anlaynda da

olsa, tesbit etmi. Ben burjuva toplumuna kar kendimi son derece

korudum. Ve herhalde bu iyi bir ey olmutur. nk burjuva deeryarglar beni istila etseydi, benim 1970'lerdeki srece salkl bir

giri yapmam mmkn deildi.

Grnte biraz muhafazakardm. Aslnda son derece elikili

bir durumu da yayordum. Haram olmamas iin her adm son de-

rece lerek atyordum. Harama kar olaanst bir hassasiyetim

devrimin dili ve eylemi-abdullah Öcalan

Documents