devrimci yol _ İnönü alpat

8/2/2019 Devrimci Yol _ nn ALPAT

1/242

nn ALPAT; Devrimci yol

Aratrma dizisi-1

nn Alpat' daha ok air kimlii ile tanyoruz. Alpat'n "Yaral Oluyum Hayatn"

ve "Kendini Anlatrsa Bir Kz" isimli iir kitaplar var. "Randevuyu Daa Verdik"

nn Alpat'n drdnc kitab. Alpat'n 1993'te "Sosyalistler ve nsan Haklar"

konusunda bir aratrma kitab yaynland. Haftalk 2000'e Doru ve Ekonomik

Panorama'da ve kimi 15 gnlk, aylk dergilerde bir sre muhabir olarak alan Alpat,

bu kitabyla 12 Eyll dnemini bilinmeyen bir ynyle ele alyor. Sosyalist solun ana

gvdesini oluturan Devrimci Yol'un yenilgiyle biten yaklak yirmi yllk serveninin

bir blm, rportajlarla, belgelerde, tartmalarla ilk defa bu oranda gnna

kyor.

SUNU

Devrimci Yol hareketinin 1980-1985 yllar arasnda yaad srecin ilgin bir kesitini

bulacaksnz bu almada. 12 Eyll askeri darbesinden hemen sonra stste yedii ar

darbelerle merkezi yaps dalan, nder kadrolar ve bir ok taraftar gzaltna alnp

tutuklanan Devrimci Yol hareketinin geriye kalan unsurlarnn, 1980-1985 yllar

arasnda, birok kentin krsal kesiminde balatt "direni hareketi" canl tanklaryla,

belgeleriyle gnna kartlmaya alld.

12 Eyll dnemi kamuoyu tarafndan pek ok tartld. Bu ynyle ilk kez tartlyor.

Bu adan da bir boluu dolduracan sanyorum.


2/242

Yaanmtr. Yaanm yok saymak mmkn deildir.

Toplumlarn hafzas zayftr. Hergn yeni siyasal gelimeler karsnda akna dnen

toplumlar iin gemii hatrlamak, gemii hatrlatacak tartmalarn iine girmek

klfet grlebilir. Gemite yaanlanlarn bugn iin anlam yeterince kavranmazsa,

bir baka deyile nemsizse onun iin, unutmak; siyasal bir tercih durumuna gelir.

Toplumsal hafza zayftr. Hele, sistemli ve ciddi bir ariv kltr-alkanl da

denebilir- bulunmuyorsa, aratrmaclarn eski defterleri kartrmas balbana sknt

nedenidir.

Benim amdan da en byk skt bu oldu. Bu alma srasnda, 12 Eyll davalarna

giren avukatlarn, dava dosyalarnn yasal saklama sresinin bitmesi nedeniyle, aslnda

bir dnemin gelimelerine k tutabilecek dkmanlar, elden karmaya, yok etmeye

baladklanna tank oldum. Bir dnem, tanklklaryla, belgeleriyle yok oluyordu.

zellikle, Devrimci Yol hareketinin kr pratii, sol kamuoyu tarafndan yeterince

bilinmeyen, tartlmayan bir olayd. Kimi dergi yazlar, rportajlar ve bir ka kitapsaylmazsa, bu pratie yaplan vurgu, o dnemin yeterince anlalmas asndan etkisiz

kalyordu.

Byle bir almaya neden gerek duyduum sorulabilir. Aradan onca zaman getikten

sonra... Devrimci Yol evresinin "Yeniden" isimli Dergi ile tekrar siyaset sahnesinegirme abas ve ncesinde, Devrimci Yol evrelerinin byk bir ksmnn parti kurma


3/242

giriimi iinde olmalar, sol iinde parti tartmalarnn ayyuka kt gnlerde,

Devrimci Yolcular zelinde, "nereden nereye" sorusunu akla getiriyordu. nk, bu

hareketin ilgin saylabilecek bir geliim seyri vard. Devrimci Yol, aradaki kesintileri

saymazsak, yaklak 20 yl, sosyalist hareketin merkezine oturan, gemii ve o gn

ska tartlan, pek ok adan dier sosyalist rgtlerden ayrlan, bir hareketti.

Gemite, radikal, kitlesel ve silahl direni yanls bir sosyalist hareket olan Devrimci

Yol, 1996 Trkiye'sinin karsna yasal bir partiyle kmaya hazrlanyordu. Bu

noktada, Latin Amerika'daki gerilla hareketleriyle byk bir benzerlii vard. Latin

Amerika'da yllarn gerilla hareketleri, kendilerine yasal siyasal alanda yer amaya

alyordu. Dnyadaki son gelimeler, silahl bir tarzla, siyasal bir sonu almann

mmkn olmayacan gsterir gibiydi.

Devrimci Yol hareketinin kr deneyimi, Trkiye sosyalist hareketi asndan ilk

deneyimdi. 12 Mart gnlerindeki Kzldere ,ve Nurhak saylmazsa -ki bunlar gerilla

faliyeti saymak zor- Anadolunun ilk gerillas olarak grmek mmkn Devrimci Yol

gerillasn. Zaten yaananlara bakldnda, bu kr pratiinin ilk olmann getirdii

acemilii, doall ve masumluu inde tad grlecektir.

Anadolunun ilk gerillas ile ilgili bir alma yapmay, ilk gerillalarla grebilmeyi,onlarn duygu ve dnce dnyalarna sohbetlerle ve gnlklerle girebilmeyi, bir

gazetecelik olay olarak deerlendirdim.

Devrimci Yol hareketinin, silahl tarzn en st biimi saylan, gerilla mcadelesine

bavurmas ve baarszlyla balayan, bugn yasal parti tartmalaryla devam edensrecini aratrmaya deer grdm. Ancak, bu alma, kendisini, gerilla mcadelesinin


4/242

bitimine kadar geen zamanla snrlam durumda. Devrimci Yol evrelerinin

srdrd parti tartmalarna, bir ka soru tesinde girmeyi dnmedim. Sorular,

rprtajn genel aknda ortaya kt.

Devrimci Yol kr pratiinde yer alan ok sayda insana ulamak mmknd. rnekleme

yntemini kullanmak en uygunu oldu. Rportaj yaptm insanlara, "anak sorular"

sormadm sanyorum. Onlar sktrma gibi bir niyetim de olmad. Genellikle

dnemi, ilikilerini, amalarn btn plaklyla ortaya karacak sorulara yneldim.

Rportajlarda tartmalar ieren kimi blmler kendiliinden geliti. Yzyze gelme

olana bulamadm insanlarla yazmak durumunda kaldm.

1980-85 dneminin nemli isimlerinden Taner Akamla grememem, bu almann

eksiklii olarak grlmeli. nk Akam, 1982 ylnda daha organize bir ekilde

balatlan kr pratiinin mimarlarndan birisiyken, kr pratiini, aradan pek de uzun

bir zaman gemeden reddetme yoluna gidiyor. Nedenlerini sormak istiyordum.

Kendisine ulamaya altm. Mektubumun ulap ulamadn bilemiyorum.

Ulamamas zor ihtimal. Tartmaya katlmak istememesi akla daha yatkn. Akam'n o

dnemdeki tavr, ciddi saylabilecek ulamalarla kar karya bulunuyor. Bunu

rportaj srasnda ifade edenler oldu. Sylenenleri aktarp, grlerini soracaktm.

Ayrntya girmek gibi bir niyetim olmad. nk, Devrimci Yol'un genel

deerlendirilmesi ve aratrlmasn amalayan bir alma deil bu. 20 yl aralksz

sren bir geliimin, be yln ortaya karma hedefi var yalnzca. Kald ki, Devrimci Yol

ile ilgili pek ok tartma yllar boyu dergilerde, gazetelerde yer ald. Hem Devrimci

Yolcularn kendilerini nasl tanmladklar hem de dardan nasl deerlendirildikleri

ska yazld, izildi.


5/242

Zaten, Devrimci Yol hareketinin geneli zerine yaplacak bir aratrmann ciddi

anlamda profesyonellik ve bilimsellik tamas gerektiine inanyorum. nk ortada,

ba sonu belli, oturmu, net bir program olan, belli bir merkezden ynetilen,

taraftarlan/sempatizanlarnn ortak zellikleri bulunan bir rgt yok. Daha ok,

yediden yetmie kendisine Devrimci Yolcu diyen herkesin Devrimci Yolcu olabildii,

bunun iin belli standartlarn/koullarn aranmad bir iliki tarz var. Bu zellikleriyle

halk hareketi olmaya yakn bir yerde durduu, Latin Amerika lkelerinde grmeye

alk olduumuz halk hareketlerinin kimi zeliklerini tad sylenebilir.

Devrimci Yol'da sosyalist tarzn/politikann zorunlu bir sonucu olarak yukardan

aaya rgtlenme, belli bir merkezden ileri idare etme abas var ama, Trkiyenin

zgn koullar ve o gnk mevcut durumlar nedeniyle bunu baaramann sanclar

var. Ankara Devrimci Yol davas sanklarndan Melih Pekdemir'in "tarih bizi faizme

kar rgtlendiimiz iin deil, rgtlenemediimiz iin yarglayacaktr" szndeki

ak zeletiri bu sancnn bir ifadesi saylabilir.

Devrimci Yol ile ilgili yaplacak bir aratrmann 1975-80 Trkiye'sinin de aratrlmas

anlamna geldiini, aratrmann sosyolojik-psikolojik ve toplumsal eler tamas

gerektiini dnyorum. zellikle bugn, solun -btn kesimleri dahil- kitlelerden

yaltlml, yalnzl zerine kafa yoranlarn, Devrimci Yol hareketinin, Nide'nin

yoksul kyllerinden, Karadenizli fndk reticilerine, maden iilerinden aydnlara,byk kentlerin gecekondu mahallelerinden niversitelere kadar, solun tarihinde

grlmedik oranda, yaygnlamasnn nedenlerini aratrmalar gerekiyor.

Bu almann snrlar olanakszlklarla izildi. Daha kapsaml bir alma yaplabilirdi.

g, para pul gibi skntlar nedeniyle almann boyutunu geniletme olanabulamadm. Ne olabilirdi? Kr pratiinin yaand blgelere gidebilirdim. Oralar


6/242

grp, kaplarn gerillalara am insanlarla grebilirdim. Pek ou, o gnlerin

skntsn yaam, gzaltna alnm, madur olmu insanlard. O insanlarla grmek,

almaya farkl bir hava katar, belki de tekdzelikten kurtarrd. Yurtdna kp, kr

pratiinde yer alm ve bugn mlteci olarak yaayan insanlarla yzyze grme

olana yaratabilirdim. Dedim ya, i g, para pul.

Giri yazsnda, Devrimci Yol hareketinin genel bir deerlendirmesini yapmaya altm.

Bir zet saylabilir. Ayrca, zetlerken, daha ok, Devrimci Yol sanklarnn kendi

ifadelerini kullanmaya, Devrimci Yol Dergisi yazlarndan alnt yapmaya dikkat ettim.

imdiye kadar konumayanlar konuturma, yaynlanmayan belgeleri yaynlama

noktasnda; almay gazetecilik, aratrmaclk olarak deerlendirip, bu snr

amamaya dikkat etttim. Yalnzca, nemli grdm kimi noktalar ne karmaya

altm.

Belgeleri Giresun Devrimci Yol, Ankara Devrimci Yol, Fatsa Devrimci Yol Dava

dosyalarndan edindim. Rportaj yaptm insanlarla, yasal snrlarn dna

kmamaya, mahkeme tutanaklarnda var olan ereveyi amamaya dikkat ettim.

Ayrca, teknik ilerde byk yardmlar olan Ali Ekber ve Zeki'ye de teekkrler.

nsann kendisine ait bir alma ortamnn olmas ok nemli. Byle bir olanaktanyoksunum. Bu yzden iten ayrdm zamanlarda ve akam evde bireyler karalamaya

altm. Eimi ve ocuumu bu nedenle, az da olsa ihmal ettiysem, zgnm.

nn Alpat

Ekim 1995


7/242

GR

Devrimci Yol hareketinin geliimini, 1974'lerde Dev-Gen ile balayan, 1977-1980

yllarnda Devrimci Yol'da somutlaan ve 12 Eyll sonras gerilla mcadelesi ile

devam eden bir seyirde izleyebiliriz.

Kimi rgtler, partiler iin net bir tanmda bulunmak mmknken, Devrimci Yol iin

bunu baarmak zor grnyor. rgt dense, bunu salamlatracak yeterli kant

bulunamyor. rgt deil dense, Devrimci Yol'u aklamak iin yetersiz kalyor.

Devrimci Yol davalarnn iddianamelerini yazan Skynetim Askeri Savclarna

gre;rgt, dier sol gruplara gre rgt deil; kendiliindenci bir hareket.

Mahkemelerdeki Devrimci Yol sanklarnn anlatmlarna bakarsan; ortada yle

savclarn iddia ettii gibi bir rgt yok. 12 Eyll sonras, taraflarnn ayn anda, ortak

bir karar varm gibi dalara kp, silahl direni balatmaya kalkmalarna bakarsan;

kocaman rgtl bir yapyla karlayorsun. 12 Eyll sonras daa kan insanlarn

saysbyle bir sonuca ulatryor. Yalnzca, Artvin blgesinde 600 civarnda insan daa

kyor. Karadeniz'in dier blgelerinde, Ege'de, Gney'de, Gneydou Anadolu'da

daa kanlarla birlikte bu say binlerle ifade edilebilecek bir rakama ulayor.

Btn bunlardan dolay, Devrimci Yol'u tanmlamak iin kendi ifadelerine bavurmak

en salkl yol gibi geliyor.

Devrimci Yol her trl olumsuzluun, ktln kol gezdii, faist terrn yaratt

bir dehet ve karabasan ortamnda gelecei karartlmak istenen halka ait gzellikleri

kendinde toplayan bir umut olarak ortaya kmtr. Btn bunlarn sonucu olarak

kendisine Devrimci Yolcu diyen veya kendisini Devrimci Yol'a yakn gren, DevrimciYol'daki grleri benimseyen onbinlerce insandan oluan bir devrimci hareket ordusu


8/242

olumutur.

Devrimci Yol'un bu szlerle tanmlanmas duygusal eler tayor. Bu tanma sayg

gstermek gerekiyor. Ayn duygusal ifadeler Melih Pekdemir'in mahkemedeki kiisel

savunmasnda da yer alyor.

..Trkiye'de Devrimci Yolcu olmak demek, Spartaks'n, Bedrettin'in Marks'n,

Lenin'in szlerine sahip kmak, proleteryann arsna uymak demektir. Devrimci

Yolcular isava gnlerinde eltek'te ve iyerlerinde, Fatsa'da ve Anadolu'nun drt bir

yresinde, Tuzluayr'da ve tm gecekondu semtlerinde, ODT'de ve tm

niversitelerde iiler ile, kyller ile renciler ile krtler ile ve emeki halklarmzla

faizme kar sylenmesi gerekenleri sylediler ama syleyecekleri bitmemitir.

Devrimci Yol bu direniin szcs, Devrimci Yol bu direniin ncs oldu. Devrimci Yol

bayrak oldu. Biz imdi burada, Devrimci Yol'da yrmekle sulanrken, imdi darda

yzbinlerce ii Devrimci Yol'da yrmeye devam ediyor. Buradaki bir avu insan

yarglamak, sulamak, cezalandrmak kolay ama dardaki yzbinleri, milyonlar

yarglamak, sulamak, cezalandrmak hi kolay deildir. 1980 sonbaharnda btn

gazeteler Devrimci yol'da yryenleri irkinletiriyor, karalyorlard. 1988 ilkbaharnda

yine ayn gazeteler Devrimci Yol'da yryenleri gzelletiriyor, aklyorlar. Sonu bir

Devrimci Yol gzellemesidir...

lk Kvlcm Genlik akyor

12 Mart'tan kta sol rgtsz ve dankt. 12 Mart'n getirdii yenilgi, korku

psikolojisi ve danklk, 1974-75'lere kadar kendisini hissettirdi. Bu yllarda balayanve genlik zerinde younlaan faist saldrlar, genlii araylara itti. Genlik bir


9/242

yandan bu saldrlara kar can gvenlii temelinde rgtlenmelere giderken bir

yandan da sosyalist dnceleri tartmaya balad.

Ankara'da ilk bata ADYD (Ankara Demokratik Yksek renci Dernei) ve AYD

(Ankara Yksek renci Dernei), stanbul'da YKD (stanbul Yksek renci

Kltr Dernei) ve YD (stanbul Yksek renci Dernei) ve EYD (Ezurum

yksek renci Dernei) gibi renci dernekleriyle balayan rgtlenme abalar,

genliin merkezi bir rgtlle ihtiya duymasyla 1976 ylnda DGDF'nin (Devrimci

Genlik Dernekleri Federasyonu) kurulmasyla sonuland.

Pek ok sol siyasi hareket gibi Devrimci Yol'un da nder kadrolar isimlerini bu

dnemdeki genlik rgtlemesinde duyurmaya balad. Devrimci Yol daha sonraki

yllarda genlik snrlarn asa da, ekirdek kadrosunun genlik mcadelesinden

kmas nedeniyle, st rgtlenmesini buna gre ekillendirdi.

12 Mart sonras genlik iinde filizlenmeye balayan sosyalist dnceler, niversiteli

genliin byk oranda Dev-Gen etrafnda ylmasn salad. Dev-Gen, genel olarak

Mahir ayan'n ve THKP-C'nin tezlerini savunuyor, kimi duygusal motifleri

kullanarak, genlik iinde etkili oluyordu.

1974-75'lerde youn bir biimde balayan faist saldrlara kar genliin merkezi bir

rgt talebi sonucunda doan Dev-Gen, anti faist direniin simgesi oldu. Bu arada,

genlik arasnda sosyal emperyalizm, SBKP-KP-AEP tezleri, Mahir ayan ve THKP-

C'nin grleri youn bir biimde tartlyordu. Tartma giderek saflarn netlemesini

getiriyor, solun ilerde yaayaca blnmelerin ipularn veriyordu. 1 Kasm 1975'te ilk

says yaynlanan Devrimci Genlik Dergisi sayfalarn, anti faist direni ile ilgili

yazlarn yansra sosyalistler aras teorik tartmalara da ayryordu.


10/242

Okullarda Can gvenlii, renim zgrl slogan etrafnda biraraya gelen

devrimci genler, niversitelerle snrl bir mcadelenin, genliin sorunlarn

aamayaca sonucuna ulayorlard. niversitelerde stste darbeler yenilir ve

baarsz sonularla karlalrken; Altnda'da faistlere kar Altnda halknn

gsterdii iddetli tepki, bize ok dersler verecek niteliktedir. (Devrimci Genlik. Say

7, 19 Nisan 1976) Bu belirlemelerle genlik yzn okullarn dna eviriyordu.

Baktklar yer ise, byk kentlerin gecekondu blgeleriydi. Sa partilere yllarca oy

veren gecekondu halk, kaplarn alan devrimci genlere scak davranyordu.

Devrimci Genlik, Ykselen anti-faist halk eylemlerinin n saflarna (Devrimci

Genlik. Ayn say) balyla yaynlanan yaz, genliin okullarla izilen snr

zorlamaya baladn gsteriyordu. Yazda, ilikilerin merkezilemesi, akademik

tartmalarn dna kp, snflar mcadelesinde yer alma hedefi vurgulanyordu.

Genlik hedefini bytyordu. Devrimci Genlik Hareketi iinde yetien bir ok unsur,

mcadelenin eitli alanlarna aktarlmad iin -ki bu durumun balca sorunu bir

proleterya partisinin bulunmamasdr- (Devrimci Genlik. Ayn say.)

Devrimci Genlik Dergisi, genliin merkezi rgtlenmesinin dnda, lke apnda

devrimci bir hareket yaratlmas ve snflar mcadelesine bu merkezi politik hareket

araclyla mdahale gerekliliini ortaya koyuyordu. Dergi, Bu nedenle DevrimciGenlik, anti-faist mcadeleyi lke apndaki bir politikaya tabi klmaldr ve merkezi

bir politikann ynlendirildii bir devrimci zemin zerine oturtmaya almaldr.

diyerek ve tartma balklarn sosyalizm sorunlar, faizm, Sovyetler Birlii,

revizyonizm, oportinizm gibi, aslnda genliin sorunlarndan uzak saylabilecek

konulara kaydrrak, belirledii hedefi bir taraftan pekitiriyordu.


11/242

Devrimci Genlik, masum renci hareketi olma zelliini yava yava yitiriyordu!

Bu gelimeler, yani, genliin, lke apndaki politikaya mdahale aralarn yaratma

abas, sonucunu gsteriyor, okullarda ve gecekondu blgelerindeki atmalar

trmanyor ve faistlerin okullardaki, byk ehirlerdeki etkinlii krlyordu.

lk parentezi burada ayorum. Dev-Gen'in mcadelesinde, ODT-TK (Orta Dou

Teknik niversitesi-renci Temsilciler Konseyi) ayr bir yer tutuyordu. TK

deneyimi, her dnem genlik mcadelesinde ne kyor, sonraki kuak niversiteliler

iin zgn bir model oluyordu.

1970'li yllardan akllarda kalan birka rnek deneyim var. Fatsa, Tari, Yeralt Maden

bal kimi maden ocaklar. TK'da bu deneyimler arasnda saylabilir. Genlik

rgtlenmesinin nasl olmas noktasnda gelecee sarkan bir deneyimdir TK.

Demokrasinin gerek anlamda denendii bir zemin de denebilir. Bir niversite apnda,

kitleselliin, katlmn, okula sahip kma duygusu ve iyi birer renci olmann yaratt

bir rnektir. Bugn pek ok alanda eksiklii hissedilen bu gelimeler, TK rgtll

zemininde gerekleme ansn yakalamtr.

12 Eyll ncesi, niversiteler youn atmalara sahne oluyordu. ODT'nn bu

atmalardan nasibini almamas beklenemezdi. Ald da. Ama, TK deneyimi gelecek

kuaklara aktarlrken, bu atmal dnem fazlaca bir yer tutmad, ODT'l

rencilerin, ODT'nn faistletirilmesine kar bir btn halindeki direnilerininTK srecindeki neminin yok saylamayaca gereine, direniin tamamen meru ve

hakl zeminde gerekletii, dier okullarda olduu gibi ODT'nn kan glne

dnmediini eklemek gerekiyor. Youn bir ekilde atma ortamn yaand hergn

bir ka rencinin yaamn yitirdii okullarda gelecee ne aktarlabilir? vnlecek ne

bulunabilir?


12/242

TK deneyimini yaayanlar vnyorlar ama.... TK pratiini yaam, ynlendirmi

veya yakndan izlemi hemen her kesimden insann zerinde hemfikir olduu belli

zellikler vardr ama bunlarn arasnda ikisi ne kar: Kitlesellik ve demokratiklik.

Bunlara bal olarak ortaya kan nc zellik de etkileyiciliidir. (Ahmet Asena.

Sosyalizm ve Toplumsal Mcadeleler Ansiklopedisi. 72. fasikl)

Ankara Devrimci Yol Davas'nda yarglanan ve AYD, Dev-Gen yneticilii yapan Ali

Alfatl, Blent Forta, Memduh Uyan ve Mehmet Ali Ylmaz'n genlik mcadelesini ve

Dev-Gen'i anlatan 7 Nisan 1989 tarihli dilekelerinin de yer ald Genlik ve

Mcadelesi isimli kitab (Simge Yaynevi. Haziran 1989) derleyen Engin Hke'nin

sonu yazsnda Dev-Gen'le ilgili yazdklarndan bir blm aktarp, ok genel

hatlaryla verilmeye allan genlik mcadelesi ksmn noktalyalm.

Dev-Gen hereyden nce Anti-faist, Anti Emperyalist bir genlik rgt olmutur.

Faizme kar herkesi bnyesinde toplamak ve aktif mcadeleye katmak iin almtr.

Demokratik bir genlik rgt olmann tesinde herhangi bir misyon stlenmeye

kalkmam, ancak, genliin kurtuluunun ii snf ve emeki halkn kurtuluuyla

mmkn olaca bilincinde hareket etmitir. Bu tutum da ifadesini bamszlk,

demokrasi ve sosyalizm mcadelesinde yer almakla bulmutur.

Dev-Gen hi bir zaman bir kadro rgt ya da sosyalist bir genlik rgt

olmamtr...Dev-Gen demokratik bir genlik rgt olarak, aadan yukar

demokratik seimlerle olumu, ileyiinde de en geni demokrasiyi uygulamaya

almtr...Dev-Gen bu lkenin genlik mcadelesinde onurlu bir yer tutmutur. Onu

devrimci genliin bilincinden silip karmak ve yok etmek mmkn deildir. Dev-

Gen'in zgn miras, mcadele gelenei ve ruhu gelecein genlik kuaklarnn

mcadelesinde de elbetteki yaayacaktr.


13/242

Artk lkemiz genlii iin Dev-Gen'li olmak her gen iin onurlu bir ayrcalktr...

1977 1 Mays

1977'in kanl 1 Mays' Devrimci Yol Dergisi'nin kamuoyunun karsna kt gn oldu

ayn zamanda. 1 Mays kutlamalarnn katliama dnmesi nedeniyle Devrimci Yol ismi

ne kmadysa da, aradan ksa bir sre getikten sonra solun en ok telaffuz ettii isim

oldu.

Devrimci Yol evresinin ideolojik-politik grlerinin ana hatlaryla ortaya konulduu

Devrimci Yol Bildirgesi Nisan ay ierisinde yaynland. Bildirge, 12 Mart'tan kta,

solun yaad ideolojik, teorik ve rgtsel karklk ve danklk ortamnda dnya,

Trkiye ve devrimin yolu konusunda derli-toplu bir metin zellii tayordu. Devrimci

Yol Dergisi'nin yaynlanma nedenleri sralanrken, Bildirge'de ortaya konulan

grlerin aratrlmaya, tartlmaya ihtiyac olduu vurgulanyor, Bildirge'nin bir

platform olarak alglanmas isteniyordu.

Bildirge nne parti kurma fikrini alyor, srepartileme sreci olarak

tanmlanyordu. Bildirge'de, partileme sreci ile ilgili ileri srlen grlerin, hemen

bir parti kurma ars olarak kavranmayacann belirtilmesine karn, Devrimci yol

evresi proleterya partisi iin start alyordu. Temel siyasi grev olarak proleterya

partisinin inas yolunda, onun bamsz siyasi hareketini yaratma yolunda mcadele,

temel siyasi grevimizdir.


14/242

Bildirge'ye gre; faizme kar mcadale bir devrim meselesiydi. Bunun iin ii

snfnn bamsz siyasi eylemi oluturulmal, mcadeleyi kalc klacak ii snfnn z

rgt inaa edilmeliydi.

Peki, parti nasl olacakt? Hedeflenen neydi? Ortada, farkl lkelerde yaanm parti

deneyleri vard. Bunlar m rnek alnacakt? Sava parti nasl olacakt? Parti

kadrolar nasl yetitirelecekti?

Bildirge'de bu ve benzer sorular ortaya konuyor ama ne olmasndan daha ok ne

olmamas gerektii vurgulanyordu. Ya da genel parti tanmlaryla yetiniliyordu.

...snflar atmasnn her alannda ii snfnn bamsz siyasetini hayata geirmeye

alan bilinli kadrolarn rgtl ve neyi, ne iin yaptn bilen bir tarzda...

Devrimci Yolcular, parti ile ilgili btn ayrntlar, pratiin karlarna karaca

dorulara brakyordu. Zaten, Bildirge'nin parti konsunda verdii en net yant; parti

iin her hangi bir ablon kullanlmayacayd. Parti, somut koullarn doru bir ekilde

yaplacak analizlerinden kacakt. O somut koullar hereyi -devrim, alma tarz,

rgt anlay- belirleyecekti.

nemli saylabilecek bir vurgu da, partileme srecinin zel olarak hiyerari

oluturma gibi alglanmamas noktasna yaplyordu. Bildirge'de genel hatlaryla

ortaya konan, THKP-C deerlendirmesiyle devam eden parti tartmalar, daha sonra,

Devrimci Yol Dergilerinin sayfalarn ska dolduruyordu.


15/242

Devrimci Yol evresi, partileme startyla balatt sreci, bir proleterya partisine

ulaamadan noktalad.

Devrimci Yol'un partileme sreci hem kendileri asndan hem de dier sol grup ve

partiler asndan tam bir ylan hikayesiydi. Devrimci Yol'a kyasla ok daha dar ve

etkisiz olan gruplar partilerine kavuurken, bu evre kendi partisini neden bir trl

kurmuyordu?

Bildirge'nin yaynlanmasndan yllar sonra kaleme alnan Ankara Merkez Devrimci Yol

Davas savunmasnda sanklar, 70'li yllara atfta bulunarak, kendilerinin, farkl bir

partileme anlayn savunduklarn, partiyi, herhangi bir ekilde biraraya gelmi

insanlarn kendi aralarnda oluturduklar hiyerarik bir yap olarak grmediklerini

belirtiyorlard. Savunmada, parti konusunda sol ii tartmalara yant ise u szlerle

veriliyordu: Gerek fonksiyonlarn yerine getiremedikten sonra, bu tr gruplarn pek

ounun yapt gibi, kendi kendilerini M-L bir rgt ya da parti olarak

isimlendirmi olmalar herhangi bir deiiklik getirmemektedir.

Nitekim, Devrimci Yol'un geni taraftar kitlesine sahip olmasna karn Devrimci Yolevresindeki iliki ve almalarn M-L bir parti niteliini tamadn vurgulama gerei

duymamz, bir anlamda lkemiz solunun bir gerei olarak kabul edilmekle birlikte,

almas zorunlu bir olumsuzluk olarak deerlendirdiimiz bu kendiliinden nitelikli

siyasi grup yaplarnn idaelize edilerek devrimci bir parti rgtlenmesi yerine

geirilmemesi gereinin bir ifadesi olarak da grlmelidir.


16/242

Devrimci Yol Bildirgesi'nin parti ile ilgili ortaya koyduu dnceler, sol ii ideolojik-

politik saflamann yava yava oturaca, tartmalarn sert geecei izlenimi

veriyordu. nk, Bildirge'ye gre, 40 yllk oportnist-revizyonist tezlerle

hesaplalmas gerekiyordu. lkemiz soluna , bu elli yllk sa bir eilim hakimdi. Bu

hesaplamadan , geleneksel sa partiler olarak grdkleri TP, TSP, TEP, SDP, TKP

ve PDA nasibini alyordu.

Bildirge, SBKP-KP tezleriyle ideolojik kavgay kztrarak, Devrimci Yol'un

Trkiye'ye zgn bir hareket olacann, dnya leinde bamsz bir izgiye

oturacann ipularn veriyordu. Uluslararas sosyalist hareketin merkezi bir

btnl yoktur. Bugn enternasyonalizm adna sapmalardan birinin kuyruuna

taklmak.., bu sapmalara kar tm burjuva ideolojilerinin etkilerinden bamsz

proleter devrimci hareketin mcadele bayran ykseltmekten gemektedir.

sava Tespiti

1977-80 yllar arasnda yaanan siyasal atma ortam Devrimci Yol evresi tarafndan

isava olarak tanmlanyordu. O gnlerde isava tanm yapan baka bir siyasi

hareket yoktu. Devrimci Yol'a gre; Trkiye'de ilan edilmemi, st rtl, cephelere

ayrlmam bir sava yaanyordu. sava tespiti yapldktan sonra ona grergtlenmek kanlmazd. Devrimci Yol'u, anti-faist mcadelede ne karan, bu

mcadelenin oda haline getiren de bu tespit oldu.

Toplum her gn biraz daha atma ortamna ekiliyordu. Gecekondu mahallelerinde,

niversitelerde, kk Anadolu kentlerinde, yoksul kylerde, kimi ii arlkl yerleimbirimlerinde toplumun yaad sa ve sol saflamada, Devrimci Yol sol saflarda


17/242

arlkl bir yer kazanyordu.

Anti-faist mcadelenin Devrimci Yol evresinin belirgin zellii olmas, faizme kar

duran insanlarn o saflarda toplamasna yol ayordu. Bu durum Devrimci Yol

nderliini faizme kar mcadele konusunda yeni araylara itiyordu. nk,

toplumda var olan direnme eilimlerinin bir araya getirilmesi sorunu vard. Baar ans

ancak byle bir yntemle yaratlabilirdi. Hareketin nderlii i savan derinletii

gnlerde, Direni Komiteleri tartmasn solun gndemine getiriyordu. Bu neri

zellikle THKP-C kkenli gruplar arasnda youn tartmalara neden oluyor, Devrimci

Yol, THKP-C ve Mahir ayan' reddetmekle sulanyordu.

Devrimci Yol'a gre Direni Komiteleri ihtiyatan domutu. Halkta var olan ve aslnda

kendiliinden gelien direnme eilimlerinin bir at altnda toplanmas, ayn politik

hatta durularnn salanmas bir zorunluluktu. Trkiye'de gnlk yaamda tam bir

kaos hakimdi. Can gvenlii en yakc sorundu. Siyasal nedenlerle gnde 5-10 insan

hayatn yitiriyordu. ehirler, mahalleler, sokaklar, okullar, iyerleri saflamann iine

giriyordu. deolojik saflama srecini yaayan toplum, hzla fiziki bir saflamaya

gidiyordu. Ev ev, sokak sokak yaanan ayrmada bireyler tercihini yapmak zorunda

kalyordu. Ya o barikatn arkasnda olacakt, ya da bu barikatn. Belki de o gnler

atan tarafta olanlar iin deil, fiziki atmada yer almak istemeyenler iin daha zor

gnlerdi.

Devrimci Yol evresinin ortaya att Direni Komiteleri bir bakma kendileri adna, bu

kaosun nne geebilmenin abasyd. Kimin ne yapaca, ne zaman yapacann

bilinmedii bir siyasal atma yerine, anti-faist mcadelede derli toplu bir hat

oluturmak zorunluluktu.


18/242

Faist glerin, halk ynlarn yldrmaya ynelik saldrlar, geni halk ynlar

arasnda bir savunma ihtiyacnn domasna neden olmakta; atmann genileyip

yaygnlamas, anti-faist bir dayanma eiliminin domasna ve gelimesine neden

olmaktadr. Direni komiteleri bu eilimin devrimci bir dorultuya kanalize edilmesi,

bamsz bir devrimci hareketin, halk iktidarn hedefleyecek ekilde ve tm anti-faist

halk glerinin birleik devrimci savann rgtlendirilmesi dorultusunda

kavranlmasnn bir gerei olarak ortaya kmtr.(Devrimci Yol. Say 13 15 Ocak

1978)

Direni Komiteleri ksa zamanda faizme kar mcadele etmek isteyen insanlarn

vazgeemedikleri adres oluyordu. Her mahallede, her okulda, her iyerinde bir komite

kuruluyordu. Adeta mantar gibi bitiyordu komiteler. Bu kez de Devrimci Yol nderlii,

Direni Komitelerine eki dzen vermekle urayordu. Devrimci Yol dergilerinde st

ste yazlar kyor, Direni Komitelerinin ayn politik zemine ekilmesine allyordu.

Devrimci Yol'a gre; faizme kar mcadele bir devrim sorunuydu. Bu noktada, sivil

faistlerle atmann yaanmad ya da yaanarak bertaraf edildii alanlarda da,

komitelerin kurulmas, kurulmu komitelerin devam ettirilmesi neriliyordu. Anti-faist

mcadelede yakalanan halka, devrimci bir yola kanalize edilmezse, elden kaabilirdi.

Bu yzden Direni Komitelerini yalnzca sivil faist glere kar kavga zemini olarak

dnmek yanlt.

Bu tespit, Direni Komiteleri'nin dier yzn ortaya karyordu. Komitelerin ats

altnda, olabildii kadar, sosyalizm yaatlacakt. Devrimcilerin tartt sosyalizmin,

yeni bir toplumsal projenin ne menem bir ey olduu halka gsterilmeliydi. Sosyalizmin

ilk admlar atlacak, sosyalist kltr, komitelerin ats altndaki insan ilikilerindeyeertilecekti. Komiteler sosyalizmin, yani gelecek iktidarn nveleri olacakt. Sosyalizm


19/242

bir pastayd, halka tadn hi bilmedii bir pastay yedirmek zordu. nce rengine ve

kokusuna almalyd halk. Pasta dilim dilim yedirilmeliydi. Direni Komitelerine

pastann dilimi olma misyonu yklenmiti.

Direni Komiteleri en geni anlamda, devrimci halk iktidarnn birer nveleri olarak

kavranmal ve bu dorultuda derinletirilip gelitirilmelidir.(Devrimci Yol. Say 13 15

Ocak 1978)

Kitlelerin savunma organizasyonlar olarak tanmlanan bu komitelerin. anti-faist

mcadele ile snrl kalmamas amacyla gelitirilen politikalarn bir de, Devrimci Yol

evresinin hedefledii proleterya partisiyle ilgili yan vard. Direni Komiteleri byle bir

partinin cephe rgtleri olacakt. Parti ve Direni Komiteleri birbirini tamamlayan ve

birbirini gelitiren iki olguydu.

Direni Komiteleri mcadelesinin baarya ulatrlabilmesi, byle bir devrimci

nderliin (proleteryann nc sava partisinin) varlna kopmaz bir ekilde

baldr.(Devrimci Yol Say 13 15 Ocak 1978)

Direni Komiteleri'nin anti-faist mcadelede gsterdii baar, nve olma olgusunda

gsterilemedi. Fatsa bu zellii ile girdi Trkiye'nin gndemine. Kk bir kasabayd.

Yaplanlar dikkat ekiyordu ve sistem Fatsa'dan rahatsz olmutu.

Aydnlarla Yakn liki


20/242

Devrimci Yol evresinin, 12 eyll ncesi, Trkiye'deki sol muhalefete sempatiyle bakan,

sol muhalefeti aratrma konusu yapan kimi aydnlar ve gazetecilerle yakn ilikileri

vard. Kaba anlamyla, rgtsel bir iliki olarak anlalmamal bu. Trkiye'yi, sol

muhalefeti anlamaya, tanmaya alan aydnlar karlarnda Devrimci Yol'u

gryorlard. Gecekondu mahallelerinde, Tari'te, Fatsa'da, TK'da, ii hareketinde,

dier sosyalist hareketlerden daha sk karlayorlard Devrimci Yol ismiyle.

Trkiye'ye has bir sosyalizm modeli peinde koan Devrimci Yol evresi hem bu ynyle

hem meru mdafa izgisini teorize etmesiyle, hem de dier sosyalist hareketlerle

karlatrlmayacak oranda youn kitle destei ile sol aydnlarn dikkatlerini ekiyordu.

Belki de, Fatsa'yla balayan ilgi, karlarna Devrimci Yol'u karyordu.

8-14 Nisan 1980'de Fatsa'da dzenlenen Fatsa Halk Kltr enliine katlan kimi

yazar, gazeteci, retim yelerinin Fatsa izlenimleri, Fatsa'dan ve dolaysyla Devrimci

Yol'dan etkilendiklerini gsteriyordu.

enlikle ilgili deerlendirmeler yleydi.

Bana sorsalar nerede yaamak isterdin? diye, Fatsa'da, derdim. Fatsa gibi bir

yerde derdim.... Bir zamanlar pek ateli bir tartma vard devrimciler arasnda.

Devrim krdan kente mi, kentten kra doru mu olacak diye. Ben de Yolda olacak

diye seenei lerdim aklmca. Benim bu kestirmeci buluum, Yol'un nemini

kltmez elbet...Fatsa'da yeni bir yaama rnei oluuyor, yeni bir retim biiminedoru ve buna paralel yeni bir kltr, yeni bir ekin elbet. Fatsa Kltr enlii'nin


21/242

anlam buydu..Ha, onu da unutmadan syleyeyim, Fatsa'da hr-gr, vur-kr yok. Dzeni

dzen olan yerde, Dirlik-dzenlik de oluyor....Bizim sar sultanlara bu duyurulur mu

acaba? Sanmam!...

Can Ycel

4-5 1980/Demokrat

Bence Fatsa'da baarlm ok nemli bir ey var. Fatsa'da devrimci bir abann

arkasnda halk var. Baarnn srr ise yola kanlarn masa ba teorik-stratejik

tartmalar bir yana brakarak, Fatsa'da halk iin nemli somut iler yapm olmalar.

kran Ketenci

Fatsa, zlmez sanlan toplumsal sorunlarn insanlara kendi yaamlarna ilikin

kararlar kendilerinin almalar hakk tanndnda zmlenebileceinin umudunu

sergiliyor. Fatsallara yaadmz a adna teekkr ediyorum.

Do. Dr. nsal Oskay

Fatsa'da insan etkileyen en nemli gerek orada yaayan halkn bilin dzeyidir. Yal

bal insanlarn salam inanlar, kararllklar ve sorunlara doru yaklamlar ve bu

gibi dnceleri ar bir dille aklamalar Trkiye'de yeni ve salam bir gerein

Fatsa'da olutuunu etkileyici bir biimde anlatyor insana.

Mahmut Tali ngren

Fatsa aydnlk bir yolda ama yolculuk daha yeni balam. Her trl etkileim tm

dinamii ile sryor. renirken retiyor, retirken reniyorsunuz.

Dr. Turul Erylmaz

Byk partilerimizin karizmatik liderler nderliinde sonusuz uralar yannda bukk kasabada rgt almas, halkn siyasal katlmnn dorua ulat yerel


22/242

demokrasi rnei ne kadar anlaml.

Dr. Yazgl Aldoan

lhan Seluk Devrimci Yol'un farkna varan aydnlardan birisiydi. Seluk, Trkiye

Sorunlar Dizisi 'nin Temmuz 1988 saysnda kendisine yneltilen bir soru zerine

Devrimci Yol'u yle tanmlyordu.

..Devrimci Yol Anadolu'nun doasna uygun yapdayd belki; ama Devrimci Yol'un

belirli bir ynetim merkezi yok gibiydi. Ve birbirinden bamsz, hatta birbirinden

habersiz Anadolu illerinde ilerici genlerin kendilerini ortaya atmalaryla kurulmu, bir

disiplini olmayan, rgtsel tz de bulunmayan bir hareket. Belki gzel...

Yaln Kk ise, Trkiye zerine Tezler kitabnn 577. sayfasnda, Devrimci Yol'u

benzer bir biimde deerlendiriyordu. ..Trkiye'nin toprandan douyor. Ayn

koullarn ayn douma yol amasn dnmek zorunluluu inkar edilemiyor.

12 Eyll'den sonra yaynlad Bin nsan, Bin Tank gibi kitaplarla Trkiye'deki

insan haklar ihlallerine dikkat eken, 12 Eyll faizminin yaratt karanl bir para

da olsa aydnlatmaya alan gazeteci-yazar Erbil Tualp, ikenceyi aa kard,vurgu yapt olaylarn bir ksmn Devrimci Yol sanklarna ayryordu. Tualp'in

Cumhuriyet Gazetesi'ndeki odas 12 Eyll madurlarnn urak yeriydi. Tualp, benim

de iinde bulunduum bir grupla yapt sohbet srasnda, Devrimci Yol ilgin bir

hareket. Dergileri 150 bin satyordu Hadi, diyelim, bunun bir ksmn zorla satyorlard!

100 bin civarnda bir sat bile, Trkiye solunun o zamana kadar ve sonrasnda bir daha

yakalayamayad bir say. Bunu nasl baardklar aratrmaya deer bir durum.

diyordu.


23/242

12 Eyll'den sonra, Ankara'da grlmekte olan Ana Devrimci Yol Davas'nda Dev-

Gen'li sanklarn yarglanmalar srasnda bir grup aydn tanklk yapmak iin

bavuruyordu. Aralarnda, 12 Eyll ncesinin CHP'li parlementerleri Erturul Gnay,

Temel Ate, gazeteci Mustafa Ekmeki, Mustafa Gazalc'nn da bulunduu aydnlar

mahkemeye verdikleri dilekeyle, sanklarn, 1974-1980 dneminde yaanan olaylarn

sorumlusu gibi gsterilmelerine kar kyorlar, saldrgan deil saldrya uruyan

konumda olduklarn belirtiyorlard.

Bamsz Bir Hareket

Devrimci Yol'un en belirgin zellii Trkiye'ye zg bir hareket olmasyd. Bu zellii

ile dier sol gruplardan ayrlyordu.

Devrimci Yol evresi, 1975-80 yllar arasnda, dnyadaki sosyalist hareketlerin,

partilerin byk bir ksmnn iinde bulunduu SBKP-KP-AEP kamplamasnn

dnda kalmay beceriyordu. Trkiye'ye zg olan yakalamaya almak, Anadolu

toprana uygun sosyalizm ve rgtlenme araylar, Devrimci Yol hareketinin ne

kmasn, kitlesellemesini salad. Bugn de ska kullanlan, tartlan Sz-yetki-karar, reten biz-Yneten de biz olacaz, Direni Komiteleri, halk komiteleri,

sosyalist demokrasi gibi kavram ve sloganlar, o yllarda Devrimci Yol evresi

tarafndan solun gndemine sokuldu.

O yllarda Devrimci Yol evresine kar yaplan sert eletirilerin banda da, bu tartmabalklar geliyordu. Devrimci Yol evresi, zellikle THKP-C kkenli rgtler


24/242

tarafndan, Mahir ayan' inkar etmekle sulanyordu. Direni Komitelerinin Mahir

ayan'n tezlerinde olmad, syleniyordu.

Devrimci Yol Ana Davas'nn 1 No'lu san Ouzhan Mftolu, o gnk tartmalar

yle deerlendiriyordu bir yazsnda: Zengin bir mcadele ve deneyler birikimini

sunan Devrimci Yol pratii bize gre THKP-C hareketinin en iyi deerlendirmesi

saylmaldr. Onun en iyi savunmasn da, devrimci bir eletirisini de orada bulmak

olanakldr. Bu nedenle Fatsa, Kzldere nin bir devam olduu kadar onun bir

eletirisidir de. (Sosyalizm ve Toplumsal Mcadeleler Ansiklopedisi. Mart 1990)

Bir parantez de burada amak gerekiyor. Devrimci Yolcularn teorik konulardaki

bamszlk izgilerinin pratiklerine de yansdn gryoruz. Bu alma srasnda

dikkatimi eken noktalardan birisi de bu oldu. nemli bir noktayd ve bugn yalnzca

solun deil tm Trkiye'nin tartt bir konuya aklk getiriyordu. Bamszlk

tavr; Devrimci Yol taraftarlar rasnda, bir siyasal kltr durumundayd.

Yaathak Aslan'da bu kltrn izlerini grmek mmkn. "Bizi karakterize eden; ar

bamsz ve bamszlk zelliimizdi. D yardmlar kmsediimiz gibi, elimizi

verip kolumuzu kurtaramayacamz ilikilerden srarla kanyorduk. Dorudan ve

dolayl gelecek yardmlara kapalydk. Yalnzca, kendimizle eit grdmz, hi birfayda beklemeden yardm yapacak taraflarn yardmna aktk. Byle taraflar da bu

blgede fazlasyla yoktu. En skk olduumuz dnemlerde bile gelen d yardmlar

reddettik. Bu yzden teknik ara-gere vs. kendi olanaklarmzla snrlyd."

Mahmut Memduh Uyan'n, 12 Eyll sonras balatlan mcadelenin yurtd -Lbnan'da kurulan kamplar- fasln anlatrken kulland ifadeler, rtl bir PKK


25/242

eletirisi olarak grlmeli. "Bizim Filistinli rgtlere dayanarak orda kalmamz

szkonusuydu. Filistinlilerin inisiyatifleri krlnca, Suriyelilerin inisiyatifi ykseldi. Ve

bizim iin elverili bir zemin olma zelliini yitirdi. nk biz, bamsz kiiliimizle,

kendi siyasal yapmzla oralarda kalmak ve oralardan yararlanmak dncesindeydik.

Filistinlilerin durumu buna uygundu. Fakat inisiyatif Suriyelilerin eline geince,

bamszlmz zedeleyici bir durum olutu. Onun iin orada kalmay uygun

grmedik."

Bu uygun grmeyi aslnda, Devrimci Yol'un,12 Eyll sonras biraraya getirmeye

alt direni hattnn zayflamasna, daralmasna yol ayordu. Devrimci Yol

evresinin, be yl srdrd kr pratiinin yenilgiyle sonulanmasnn pek ok nedeni

saylabilir. Ancak, gerilla mcadelesinde snlacak bir limann varlnn ne kadar

nem tad, PKK rneinde grlebilir. PKK'nn eylemlerini snrtesi balantl

srdrd bilinmektedir.

Burada iki tavr ortaya kyor. Devrimci Yolcular, bamszlklarn zedeleyeceini

dnerek, limana snmyorlar. Bamszlk uruna, yenilgiye davet karyorlar.

PKK, bamszl hie sayyor. Suriye'nin etkinliindeki blgelerde kalmaya devam

ediyor. Bugn PKK'nn en byk destekilerinden birisinin Suriye olduu artk

tartlmyor.

PKK-Suriye ilikilerinin hangi boyutta olduunu Taner Akam'dan renelim; "Suriye

ile ilikiler sonucu, Suriye devletinin ikencehanelerini kullanp kullanmadklarn

bilmiyoruz. Fakat Avrupadaki esrar-eroin ebekesinin nemli bir ksmn ele geirmi

Suriye Krtlerinden devlet adna vergi toplama resmi grevini alm, vergisini

vermeyen kyllerin kulak ve burunlarn kesmekle megul bir rgtn kalc

ikencehaneleri olmas da imkan dahilindedir" (Taner Akam. Sosyalistler ve nsanHaklar. Derleyen nn Alpat. Baak Yaynlar. Sayfa: 76)


26/242

O gnk tavrlaryla Devrimci Yolcular, bugn Suriye'nin tahsildar olmakla

sonulanacak bir ilikiyi, batan reddediyorlar.

Zorunlu Bir Vurgu

Burada bir parantez daha aarak sosyalistlerin lkemiz topraklarnda devam eden

savaa ve savaan taraflara kar tutumlarna vurgu yapmak gerekiyor.

PKK "gerilla sava" srdryor. Sosyalist solun PKK eylemleriyle ilgili

deerlendirmeleri ise tartmaya neden oluyor.

Konumuzdan uzak saylmamal. Gerilla zerine yaplan bir almada PKK ve eylemleri

almann herhangi bir yerinde kendiliinden ortaya kveriyor, nsan haklaryla ilgilibir tartmada da yle. Zaten gerilla tarz, insan haklar, savan srp gittii bir lkede

ban istemi gibi olguar iie gemi bulunuyor. Birbirinden ayr tartlmas zor

grnyor.

lkemizde ki sosyalistler PKK eylemleri konusunda ciddi bir sknt yayorlar. PKKdeerlendirmesi noktasnda ak deiller. Rportaj yaptm insanlarda da bu sknty


27/242

sezinledim. PKK eylemleri ile ilgili dncelerini renme isteim sonusuz kald.

Sorulara genellikle yant vermediler. Nedenini anlayabilmek mmkn deil. Bir dnem

gerilla olmu insanlarn, hem siyasi olarak hem de onunla balantl askeri eylemleri

deerlendirmemeleri, deerlendirmeden kanmalar anlalamad benim tarafmdan.

Bu konuda sosyalist evrelerde iki farkl bir tavr grlyor Kimileri eylemleri

desteklerken, kimileri susmay tercih ediyor. Destekleyenler, zaten destekliyor. Ama

susmak; eletirmekten kamak, korkmak anlam tayor.

Bu giri yazsn kaleme aldm gnlerde, zmir Gaziemir'de genellikle askerlerin

devam ettii bir kafeterya bombaland. Be insan ld, onlarcas yaraland. Daha nceki

gnlerde de, Hatay Samanda yaknlarnda meydana gelen olayda, PKK sekiz maden

iisini kuruna dizdi. kinci olay, 1 Eyll Dnya Ban Gn ncesine ikinci olay ise

sonrasna denk geliyordu. Rastlant mdr, bilinmez ama, barn kuatma altnda

olduu, barn istenmedii izlenimi verilmeye allyordu sanki.

Zamann Babakan Sleyman Demirel'in, "Krt realitesi" ad altnda balatt

tartmalardan sonra, krt sorunu Trkiye'nin gndeminde nemli bir yer tuttu. lk

yllardaki olumlu hava abuk dald. Krt sorununu PKK ile e grme, sorunu

reddetme, bar zm nerilerine yanamama anlay genel kabul gren anlaylaroldu zaman ierisinde. Bu noktada, PKK'nn yapt kimi eylemler ne kt. Trk

toplumundaki bu deiime damgasn vurdu. Kritik saylabilecek eylemlerdi bunlar.

etinkaya Maazasnn yaklmasyla balad herey. Bu olay krt sorununu apayr bir

mecraya soktu. Dou ve Gneydou'da yaayan insanlara -zellikle kadn ve ocuklara-ynelik kimi eylemlerle devam eden sre, 30 silahsz askerin ldrlmesi ve Tuzla


28/242

katliamyla rndan tamamen kt. Tuzla katliamna benzeyen Gaziemir katliam ise,

krt sorununun tartlabilirliini tamamen ortadan kaldrd.

Kamuoyuna gre, artk sorun krt sorunu deil, terr sorunuydu. Kamuoyunu bu

noktaya getiren, balangtaki krtler asndan var olan olumlu havay datan, ne

ilgintir ki, PKK ve onun eylemleri oldu.

Devletin Krtlere ynelik poitikasn tartmaya kendi adma ihtiya dahi duymuyorum.

Krt sorununun geldii nokta, iki tarafn da demokrasi, insan haklarna sayg,

sorunlarn barl yntemlerle zlebilmesi kltrne ne kadar uzak olduunu

gsteriyor. Kan ve gzyana brnen, ancak yaratt aclarla gndeme girebilen Krt

sorununu bu noktaya, taraflarn bilinen politikalar getirdi.

Krt sorununun, tamamen sava boyutlarna sramasndan balayarak, sosyalistlerin

"bar" istekleri, ilgi alanlarnn odana oturdu. Her yl 1 Eyll'de dzenlenen Ban

etkinliklerine sosyalistler nclk ettiler. Savaa son verilmesini, lmlerin durmasn

savaa harcanan milyarlarn yatrmlara ve alanlarn cretlerine aktarlmasn

istediler. Sava zemininde yaanan insan hakk ihlallerine kar ktlar. Bar,

demokrasi ve zgrlk taleplerini Krt sorununa eklemleyip, politika retmeye

altlar.

Buraya kadar yazlanlar tartlmasz noktalar. Sknt buradan sonra balyor.

PKK'nn, topyekn bir savata bile grlmeyecek ekilde sivillere ynelik saldrlar

karsnda sosyalistler sessiz kalmay yelediler. PKK'nn neden olduu hak ihlallerine

kar kmadlar. Devletin yol at hak ihlallerine kar kp, bunu bir mcadelekonusu yaptlar ama PKK'nin hak ihlallerini "savatr, olur byle eyler" eklinde


29/242

yorumladlar. Bu noktada ciddi bir ifte standarta dtler. Kamuoyunun nnde insan

haklarnn korunmas ve bar talepleri inandrcln yitirdi.

Son aylarda kim sol evrelerin ilgin bir tavr dikkat ekiyor. PKK'nn neden olduu

hak ihlallerini, kimi sol/sosyalist gruplar ve partiler basn aklamalaryla knyorlar. Bu

knamalar, kamuoyu basksna balamak hakszlk olur mu, bilemiyorum? nk,

arada bir yaplan basn aklamalarndan baka PKK konusunda herhangi bir politika

deiikliine gittikleri grlmyor.

1995 yl Bar enlikleri de bu konuda ilgin bir rnekti. eitli sol/sosyalist parti ve

grup, Krt gruplarla ortaklaa enlikler dzenledi. Mitinge dnen enliklerde, barn

ruhuna hi uymayan sloganlarn atlmasnn yaratt olumsuz havann yansra,

PKK'nn insan haklarna ve bara sekte vuran eylemlerine kar durmayan krt

evrelerinin, bar istemeyi ne kadar hak ettikleri de tartlmaya ak bir noktadr.

nsan haklarnda, barta ifte standart olmaz. Bar istemleri, savaan taraflarn ne iin

savatklarna baklmakszn dile getirilir. nsan hakk ihlali varsa vardr. Kimin insan

hakk ihlaline neden olduunun hi bir nemi yoktur. Savaan iki taraf da, koulsuz

silah brakmaya ve bara arma durumda, ancak savaa kar olmak inandrc

olabilir. Kimi sosyalist evrelerin savaa kar kmalar "genlere askere gitmeyin, kirlisavaa alet olmayn" uyarlar kendi adlarna bir tutarllk saylabilir. Ama PKK ve

eylemlerine yaklamlar bu tutarllklarna glge drmektedir.

Sosyalistler savaan iki taraftan birisi olan Trkiye'nin, blgedeki, savaa dayanan ve

savatan sonu almaya dnk politikalarn eletiriyorlar. Peki, krt evreleri ayntrden eletirileri PKK'ya kar ileri sryorlar m? Yani rnein, bu evreler, Krt


30/242

genlerine "PKK'ya katlmayn, savata taraf olmayn" diyorlar m? Savata taraf olan

bir anlayla ortak bar enlii dzenlemek, sosyalistlerin insan haklarnda olduu gibi,

bar arlarnda da inandrclklarn yitirmelerine neden oluyor mu?

12 Eyll yenilgisinin ardndan, doal olarak insan haklar savunuculuuna soyunan,

krt sorunu merkezli belirlemelerinin yanll nedeniyle, insan haklar

savunuculuunu beceremeyen, son bir ka yldr ise ayn hassasiyeti bar konusunda

gsterip, bile bile ayn hatalar tekrarlayan sosyalistlerin, toplum dna itilmiliklerinin,

sosyalizmin yaanlas bir dzen olduuna dair savlarnn yank bulmamasnn

nedenlerini biraz da kendilerinde aramalar gerekmiyor mu?

nsan Haklar savunucusu Taner Akam'dan PKK eylemleri ve sosyalistlerin tavr

noktasnda aktarma yaparak parantezi kapatalm.

"..bir tarafn terr ve iddetine, hakl olarak, "faist devlet", "hain T.C." diye kin ve

nefret kusarken, dier iddet eylemlerine, "olur byle eyler"; "her ulusal kurtulu

sava iddete dayanmak zorundadr" veya "nce T.C. balad. Asl sulu odur. PKK

sadece cevap veriyor" gibi gerekelerle alk m tutacaz? Aradaki yegane fark

cinayetleri kimin ilemi olduunda m yatacaktr? Devlet yaparsa "vahet", "kym",

"katliam"; PKK yaparsa, "Krt Ulusal Kurtulu hareketinin ilerlemesine hizmet edendevrimci eylem" mi olacaktr. Yani eylemin kendisi, cinayetin, toplu ldrmenin kendisi

deil de, kimin yapt, kimi ldrd, hangi ama iin ldrd m bizim iin

belirleyici olacaktr?...PKK'nn cinayetlerine seyirci kalp, devletin terr eylemlerini

eletirmek sol-sosyalist hareketlerin ortak tavrdr." (Sosyalistler ve nsan Haklar.

Derleyen nn Alpat. Baak Yaynlar. Sayfa: 69)


31/242

12 Eyll ve kr pratii

12 Eyll 1980 askeri darbesinden sonra balayan operasyonlar sonucunda dier sol

rgtler gibi Devrimci Yol evresi de bitme noktasna geldi. Devrimci Yol'un lider

kadrolar, militanlar, ok sayda taraftar yakalanp tutukland.

12 Eyll'den sonra drt-be ay daha ilikilerini tutmay baaran ve mahalle

almalarn, korsan kitle gsterilerini srdrmeye alan Devrimci Yol, bir taraftan

da 12 Eyll'e kar zellikle Karadeniz, Ege ve Gney Anadolu'nun krsal alannda

direni rgtlemeye alyordu.

nder kadrolarn yakalanmas, krsal alanda yenilen darbelerle hzla dalan hareket,

1982 ylnda yurtdnda kurulan Faizme Kar Birleik Direni Cephesi'yle yeni bir

atlmn iine giriyor, Cephenin politikalarn, yine krsal kesimde, gerilla faaliyeti

baznda hayata geirmeye alyordu.

Devrimci Yol, 12 Eyll sonras militanlarna ynelik iki ayr yaz yaynlad. lk yaz

Kasm 1980, ikincisi ise Ocak 1981 tarihini tayordu. Bu iki yazdan sonra, 1982 PolitikHatt ve Cephe ile ilgili kan yazlara kadar derin bir sessizlik hakim oldu.

lk yazda, 12 Eyll rejiminin, uluslararas boyutlar, ekonomik ve politik nedenleri

uzun uzun ele alnyor, direni ars yaplyor, solun birlii zerinde duruluyordu.

Cuntaya kar birleik devrimci direni cephesinin oluturulmas kesinlikle gerekli halegelmitir. deniliyor, 12 Eyll rejiminin gc ve kendi mevcut gleri gzard


32/242

delircesine sanki bir inatlamann iine giriliyor, ciddi bir iddia ortaya atlyordu.

Cunta mutlaka yenilecektir. nk uzun vadede baarya ulama anslar ve

uygulamaya koyduklar politikalarn baarya ulaabilmesinin koullar hemen hemen

hi yok gibidir.

Yaznn banda yer alan Byle bir gelime genel olarak Trkiye'deki snflar

mcadelesini ve Devrimci Hareketin geliimini ne ynde etkileyecektir? sorusu , 12

Eyll ynetiminin ksa bir sre iinde elde ettii tartlmasz zaferle! yantn buluyor,

iddial szler yerini suskunlua ve yenilgiye brakyordu.

kinci yaz ise daha ok rgt ii sorunlara, yeni dnem rgtlenme tartmalarna

ayrlyordu. Yazda, Direni Komitelerinin mutlaka daraltlmas isteniyor, alnan

darbelerden sz ediliyordu. Daha bir gereki havas vard bu yaznn. Yazda krsal

kesimde balatlan mcadeleye arlkl bir yer veriliyor ve krsal kesimde balatlan

mcadelenin, bir ans olduu vurgulanyordu.

Krsal blgelerdeki devrimci birliklerimiz mutlaka yaamaldr. Dalarda, en zor

artlar altnda yaamn ve mcadelesini srdren her militan cuntaya kar halkmzn

zafere olan inancnn tkenmez bir kayna olacaktr. Ve de nmzdeki dnemde, yurt

apnda cuntaya kar ykselmeye balayacak olan mcadelenin Anadolu'nun yoksulkrlk blgelerindeki kar konulamaz geliiminin bir garantisi olacaktr.

Btn bu giriimlerden bir sonu alamad Devrimci Yolcular. Cephenin kurulmasyla

balatlan yeni sre; kendi ilerinde yaadklar tartmalar ve gerillann baarszl;

her eyin bitmesi anlamna geliyordu.


33/242

Artk Devrimci Yol geleneinden geldiini syleyen insanlar vard yalnzca. 1980'lerin

ikinci yarsndan sonra balayan renci hareketliliinin,1990'larn bayla birlikte

ykselen kamu alanlar rgtllnn ve insan haklar mcadelesinin iinde yer

alyordu Devrimci Yolcular.

1990'larn Trkiye'sinde sol artk daha bir cesaretle, imdiye kadar tabu olan konular

tartmaya balyordu. Bu tabularn banda yasal parti geliyordu. Devrimci Yol'un

son Merkez Komitesinin cezaevinden kmasyla balatlan tartmalar, yeni

ayrlklara yol ayor, Devrimci Yol evresinin bir btn halinde srece katlm

mmkn olmuyordu. Dank ve rgtsz geirilen yllar, dncelerin farkllamasn

beraberinde getiriyor, Devrimci Yolcular, gnn politik gelimelerinin

deerlendirilmesi ve yaplacaklar noktasnda ayr durular tercih ediyordu. Tartma

srecinin sonunda, Devrimci Yol geleneinden gelen insanlarn bir ksm yasal bir parti

kurulmas noktasnda birleiyor ve almalar balatyordu

Bu srecin bir dier sonucuysa, kendisini, devrimci bir hareketin yeniden

oluturulmasnn zemini olarak ifade eden Yeniden Dergisi'nin kmasyd. Yeniden'in

kyla birlikte birbirine uzak duran ama ayrlklarn 'resmiletirmeyen' evreler

arasnda kprler iyiden iyiye atlyor, tek tek gruplarn kendilerini ifade etme, kendi

zeminlerini oluturma sreleri balyordu.

Devrimci Yol Davalar

12 Eyll darbesinden sonra, Skynetim Askeri Mahkemeleri'nce alan siyasi


34/242

davalarda onbinlerce insan yargland. Bu mahkemelerin kuruluu, ileyii ve

mahkemelerden kan kararlarla ilgili tartmalar kamuoyunu epey bir megul etti.

Skynetim Mahkemelerinin hukukd olduu, sivilleri yarglamamas gerektii

savunuldu. Sanklara savunmalarn hazrlamalar iin olanak yaratlmad denildi.

Mahkemelerde sava hali hkmlerinin uygulanmasnn, sivillerin hem mahkeme

karsnda hem de cezaevinde asker statsnde deerlendirilmesi eletirildi.Verilen

kararlarn; siyasi kararlar olduu ileri srld. kence altnda alnan ifadelerin kant

saylmasna dikkat ekildi. Askeri Mahkemeler, bol bol idam ve mebbet hapis cezas

verdi. Gzaltna alanp da, ikence iin su duyurusunda bulunmayan sank yok gibiydi.

12 Eyll dneminde yzlerce insan ikencede, idam sehpalarnda can verdi. Yalnzca,

Ankara Devrimci Yol davasnda drt sank ikencede hayatn yitirdi.

12 Eyll yarglamalarnn, hi kukusuz, en dikkate deer davalarndand Devrimci Yol

ile ilgili olarak alan davalar. Trkiye'nin hemen hemen her ilinde ve bir ksm

ilesinde Devrimci Yol davalar ald. zellikle, Karadeniz, Akdeniz, Ege, Anadolu

ve Marmara'da youn yarglanmalar yaand. Askeri Mahkemeler'ce kimi dosyalar

birletirildi. Bu adan net bir say ortaya karmak zor. Trkiye genelinde krk

civarnda Devrimci Yol davasnn ald sylenebilir. Bu davalarda onbine yakn insan

yargland. Yalnzca, Ankara Merkez Devrimci Yol davasnn sank says 1000

civarndayd. Artvin'de 898 ve Fatsa'da 900'd sank says.

Btn bu rakamlar, 12 Eyll ncesinde Devrimci Yol'un ne kadar yaygn bir siyasi

hareket olduu noktasnda ipular verebilir insana. Bu davalarn ortaya k,

yarglama sreci ve kararlar; yzlerce klasr bulan dkmanlaryla ayrca bir

aratrma konusu yaplabilir. nk bu davalar, basit bir yarglamann tesinde,

Trkiye'nin, yaanlan dnemin canl tanklklarla tartld bir platformdurumundayd.


35/242

Burada, Bireim Yaynlarndan kan Unutulmasnlar diye.. isimli kitapta yer alan ve

36 Devrimci Yol davas ile ilgili bilgileri aktaracam. Kitapta, Ankara Merkez Devrimci

Yol davasna ve baz davalara yer verilmemitir.

stanbul -Trakya Ana Davas

stanbul Avclar Davas

stanbul Bakrky Davas

Gebze Davas

Bursa Ana Davas

Bursa Ek Davas

Zonguldak Davas

Uak Davas

Balkesir-anakkale-Manisa Ana Davas

Manisa-Sargl Davas

Manisa-Alaehir Davas

Denizli Davas

Antalya-Burdur Toplu Davas

Yeni eltek Davas


36/242

Sivas Davas

orum Merkez Davas

orum-Osmanck Davas

orum-Karg Davas

Turhal Davas

Adana Ana Davas

Mersin Merkez Davas

skenderun Davas

Gazipaa(Antalya) Davas

Artvin Davas

Ordu-Fatsa Davas

Ordu-Grgentepe Davas

Ordu-Glky Davas

Ordu-nye Davas

Ordu-Aybast Davas

Trabzon Ana Davas

Trabzon Ek Davas


37/242

Trabzon-Srmene Davas

Trabzon-Tonya Davas

Samsun Merkez Davas

Samsun-aramba Davas

Giresun Davas

Kitapta, sank saylarnda ve mevcut bilgilerde, dosya birletirmeler ve ayrmalar

nedeniyle srekli bir deiimin yaanm olmasndan kaynakl olarak, sonucu

deitirmeyecek lde hata paynn olabilecei vurgulanyor.

36 davada toplam sank says 4403 olarak grlyor. Bu sanklardan 251'i kadn.

Sanklarn ya dkm ise yle:20 ya ve alt; 1505, 21-25 ya; 1320, 26-30 ya; 740, 31-

40; 477, 41 ya ve zeri; 307. Ya belirlenemeyenlerin says ise; 54. Bu rakamlar,

Devrimci Yol davalarnda yarglanan insanlarn genellikle gen yata -25 ya ve alt-

olduunu gsterse de, 30 ya ve st kayda deer bir rakama ulayor.

Sanklarn mesleki durumuna bakldnda; ya dkmnde olan kmelemenin buradabulunmad grlyor. Trkiye'de sol-sosyalist hareketlerin genelikle renci arlkl

durumu, Devrimci Yol davalarndaki sanklarn iin geerliini yitirir grnse de, yine

de ilk sray 747'le renciler alyor. rencileri 511'le memurlar (Mhendis, teknisyen,

subay, polis, hemire, muhtar), 1062'iyle iiler ve 593'le iftiler (i ve kyl says

kayda deer bir say olarak ortaya kyor. Bu say, Devrimci Yol hareketinin, genlik

hareketi olma zelliini amaya altnn, snrlarn zorladnn bir gstergesi

saylabilir.) takip ediyor. Sanklarn mesleki dkm yle devam ediyor: 290 esnaf, 30st meslek grubu (mteahhit, tccar, serbest muhasebeci vb.), 110 alt meslek grubu


38/242

(pazarc, seyyar satc, garson, komi, boyac, ofr, muavin vb.), 103 evkadn/kz, 400

isiz, 5 belediye Bakan, 348 belirlenemeyen. (Belirnemeyenlerin bir blmn 15 yan

altndaki ocuklar oluturuyor.)

Dava sanklarnn renim durumlar ya ortalamasyla parelellik tayor. niversite

rencisi, terk ya da bitirmilerin says 486, lise ve dengi okullar iin bu say; 858,

ortaokul iin; 279. lkokulu bitirmi ya da yalnzca okuryazar olan sanklarn says 858,

okuma yazmas olmayanlarn says ise; 65. 1857 sann ise renim durumu

belirlenememi.

Sanklarn yakalanma tarihleri, Devrimci Yol hareketinin 12 Eyll sonras geliim

seyrini ve yenilginin rakamlara ifadesini gzler nne seriyor. Sanklarn neredeyse

yars, 12 Eyll okunu atlatamadan yakalanyor.

12 Eyll ile balayan operasyonlarda 1980 ylnn Eyll, Ekim, Kasm ve Aralk

aylarnda toplam 1111 kii yakalanyor. 1981'in 12 aynda yakalananlarn says 1153

kii. 1981'in ilk yedi aynda (toplam 922 kii) yakalananlarla, 1980'in son drt aynda

yakalananlarn toplam Devrimci Yol'un asl darbeyi ilk yedi, sekiz ay ierisinde

yediini ortaya karyor. Merkez Komite iddias ile yarglanan insanlarn bu aylar

ierisinde yakalanmas ve onlarla birlikte kitaptaki davalar arasnda yer almayanAnkara Devrimci Yol Davas sanklarnn yine bu aylarda yakalandklar dikkate

alnacak olursa, 12 Eyll ynetiminin, Trkiye'deki en yaygn sosyalist hareketi, bir yl

ierisinde bitme noktasna getirdii anlalyor.

Devrimci Yolcu sanklardan 317'si 1982 ylnda, 288'i 1983'te, 142'si 1984'te ve 39'u1985'te yakalanyor.


39/242

Unutulmasnlar Diye isimli albmde sanklarn ald cezalar da yer alyor.

Skynetim Askeri Mahkemeleri 80 san idama, 123 san mebbete, 12 san 21 yl

ve zerine, 214 san 11-20 yl, 1771 san da 0-10 yl aras hapis cezasna mahkum

ediyor.

Adama Fasl

Bu kitab inanlar iin lenlere adyorum.

lmn karsnda hi bir eyin anlamnn kalmadn bilerek yapyorum bunu. Bir

para, vicdan rahatlatmak olarak alglanmasn istiyorum.

Katldm btn cenaze trenlerinde air Burhan Snmez'in u dizeleri gelir aklma:

Ah lm, bahtsz kz diyalektiin lmn bir bahtszlk, bir hakszlk olduunu

dnyorum. nsan kadar lme yakmayan ama lme yakn baka hangi canlolabilir ki?

nsann nasl yaadnn ldkten sonra bir nemi var m? Zengin-fakir, mutlu-mutsuz,

onurlu-onursuz.. Btn bu durular lmle noktalanyor, anlamlar kalmyor. Tank

olduum en grkemli cenaze treni Uur Mumcu'nun cenazesiydi. O an da yaadmbuna benzer duygular. Uur Mumcu iin arkasndan akan yzbinlerin bir anlam


40/242

olabilir miydi? Mumcu'nun o grkemin farknda olmas mmkn myd? Ancak

kars, ocuklar, dava arkadalar asndan nem tayabilirdi.

lm; sonu olmayan bir hafza kayb olarak tanmlamak yanl m olur acaba?

Kuatlm, lmle yzyze gelmi bir gerilla grubunda, leceklerini anlayan iki

arkadan birbirlerine elveda dercesine bakmalar, len iin ne ifade edebilir?

Hafzas o an silinmitir. Onda hayata dair hi bir iz kalmamtr. Ama o elvedann,

lmeyip de geride kalana neler anlattn anlamaya almaktr asl olan. Bu, lmn de

srrn zebilecek ipular verebilir insana.

lenlerin arkasndan sarf edilen vg szlerinin asl sahipleri geride kalanlar deil mi?

lenlere adanan bir kitap, bir para da geride kalanlara adanm olmuyor mu?

Adama fasln oaltmalym.

Bu kitab inanlar iin, dncelerinin hayat bulmas iin lenlere adyorum. nanlar

iin hi bir fedakarlktan kanmayanlara, her trl zorluun ve skntnn altna

bilerek, isteyerek girenlere..

Uur Mumcu'nun cenazesinin arkasndan yryenlere..


41/242

Kuatlan gerilla grubunda, az sonra lecek arkadayla nasl gzgze geldiklerini

anlatana...Geride kalanlara yani.

Dncelerine katlalm ya da onlar reddedelim. Yaptklarn onaylayalm ya da

eletirelim. Bir hayal aleminde yaadklarn dnelim ya da o hayallerin gerei

gzelletirdiine inanalm. Hi fark etmez bu vgy hak ediyorlar.

Hayal aleminde yaamakla, kurulan hayallerle gerei gzelletirmek farkl eyler deil

mi?

Hayal kuran, kurduu hayaller iin, acmasz bir gerei; yani lm seen insanlar

vgy hak ediyorlar. Peki gnmz insan...Gnmz insan vgy hak ediyor mu?

Bu soruya nasl yant vermeli? Bu sorunun muhatab kim? vgy hak ettiini

dnenler mi?

Bugn ne toplumlara yn veren ideallerden ne de o idealler yolunda yryeninsanlardan sz etmek mmkn. nsan ileriye gtrecek, onu doruya yaknlatracak

araylara ne oldu? O araylar deil miydi, byk alt-st olulara, siyasal ve kltrel

deiim ve dnmlere neden olan? nsann, ilk gerilla ustas saylan Spartaks'ten bu

yana temel ihtiyalaryla biimlendirdii -yurtseverlik, eitlik gibi- arayndan,

bugnn insannn araynn ne kadar uzak olduunu kestirmek g m?


42/242

air Ali Yldrm Mcbir sebep yazlarak kapanr m byk defter diyor bir iirinde.

nsan yapacan yapm, byk defteri kapatm grnyor. nsann, ortaya kan

bilanodan honut olmad sylenebilir mi?

nsan gittike irkinleiyor. Siyasal ve kltrel bir irkinlik bu. Kim reddedecek bunu?

Karlnda neleri ileri srecek? iddetten, pornagrafiden, milliyetilik ve gericilikten

beslenen insan allayp pullamak zor olmayacak m? Borsa oynayan, gazeteleri

promosyonlar iin takip eden, ans oyunlarn deneyen insann vgy deer olduunu

sylemek zor deil mi?

Hem hayallerimiz hem de bizi epeevre sarp sarmalayan gerek her gn biraz daha

daralyor. Skldmz, bunaldmz hissederiz. imizden sklrz, evimizden.

Arkadalklar tad vermez kimseye. Bir eylerin eksik olduunu syleriz hep. Bu

eksiklie bir trl isim koyamayz.

Bazen yaklarz. Biraz daha zorlasak ortaya kverecek gibi gelir. Ama zorlamayz.

Hayatmzn birdenbire anlamszlaacandan korkarz aslnda. Aslnda, mutlu

olmadmzn farkna varmak korkutur gzmz. Bizleri tercihlere zorlayacak i

atmann sonularn gsleyemeyeceimizi dnrz. nk, kurulu dzenimizin

deimesini istemeyiz hi birimiz Ev bark, oluk ocuk, i g... Btn bunlarn insanmutlu eden yanlar bulunur. Sk skya sarlrz onlara.

Hayallerine, siyasi literatrdeki deyiiyle; topyalarna sk skya sarlan insanlar

vgy hak ediyorlar.

Toplumsal mcadeleler tarihi, bireylerin fedakarlklar ve kahramanlklaryla


43/242

biimlenmitir. Toplumsallk soyuttur. Somut olan insandr.nsann istemesi, hereyin

balangc saylmaldr. nsann gc; istemesinden gelmektedir.

Bu alma srasnda, toplumsal deiim ve dnm urunda, idealleri ve hayalleri iin;

zoru olabildiince kabul ederek, mmkn olmayan mmkn klmak uranda

bulunmu insanlarla yzyze geldim. Bu kar karya duruta, insann istemesinden

doan gcn, deyim yerindeyse; nelere kadir olabileceini anladm. Onsekiz ya da ne

bileyim yirmi yanda bir gencin, aslnda bir ocuun, kimilerine inandrc gelmese de,

kendi inand bir gelecek iin, gerekleip gereklemeyecei belli olmayan bir

toplumsal proje uruna, lmle randevulamasinnbakaca bir anlam olabilir mi?

Hayal kurmak zordur. Zoru seen insan vgy hak ediyor. Btn bunlar siyasal

nkabul ve koullarmn dna taarak sylyorum. nemli olan siyasal olarak nerede

saf tuttulduu deil, zoru seebilme cesaretini gsterebilmektir.

Devrimci Yolcu bir gerilla olmak; zoru semektir. Zapatista olarak daa kmak da.

srail igaline kar bir Filistinli, Rus igaline kar bir een olmak zordur. Ulusal

kimliinin araynda bir krt ancak hayalleriyle ayakta kalabilir. Keskin Srp

nianclarnn hedef ald bir Bonak da.

SYLELER

Levent Anar. l959 Havza doumlu. Yeni eltek Devrimci Yol Davas sanklarndan.damla yargland. 11 yl cezaevinde kald.


44/242

-Doduun, bydn yerlerden balayalm.. lk genlik yllarn, siyasetle tanman..

-Yeni eltek diye adlandrdmz, arlkl olarak maden iilerinin yaad bir

blgeden geliyorum. Blgenin kyllkle yakn bir ilikisi var. Kyller ayn zamanda

maden ocaklarnda alyor. Bana gelince, esnaf bir ailenin ocuuyum. Aile evrem

sosyal demokratt. Bu beni sola yaklatryordu.

Ancak, tabii ki, tek bana yeterli deil bu. Benim devrimcilemem, o yllar yaayan

yzlerce insandan ok da farkl olmad. Okuyordum, okuduklarm, rendiklerim

etkiliyordu. Mahirlerin, Denizlerin efsanesi vard halk arasnda. Yenilmilerdi, ancak

gl bir efsane brakmlard arkalarnda. Mahirlerin, Denizlerin yaptklar ve

syledikleri zellikle gen kuaklar devrimcilie zorluyordu. te byle bir etki de var.

Bir taraftan o yllarn siyasal atmosferi, hzl bir siyasallama, siyasal corafyada bir

deiimi solumamz salyordu.

Bir baka taraftan da lke tmden blge blge, adm adm faistletirilmeye allyor,sivil faist terr yaygn bir ekilde uygulanmaya balanyordu. Yaadklarmz,

grdklerimiz bizleri isyan ettiriyordu. Byle olmasn diyorduk. Nasl olmas gerektii

zerinde de ngrlerimiz, dncelerimiz vard. Btn bunlar iyi ve gzel eylerdi.

Daha sonralar, bizleri bu ekilde harekete geiren btn bunlarn sosyalizm teorisinin

nclleri olduunu renecektim.


45/242

O yllar belirleyen bu ve daha baka bir ok neden ve etkeni bir ve ayn srete yaadk.

Srecin kendisinde herhangi bir kopukluk ya da krlma szkonusu deildi. Bizim eskiye

ait davran ve dncelerimiz krlarak deiiyordu. Bizi biz yapan herey orada vard.

Bunu bir defa rendikten sonra devrimci olmaktan baka hi bir ey kalmad geriye.

Grizunun, lmlerin, yoksulluun ve her trl zulmn ortasnda kvranlan bir lkede,

ya da nedir ite Havza'da ya da baka bir yerde devrimci olmamak, olamamak ne kadar

mmkn? lkenin her tarafnda devrimcileen ve bunun iin, davas iin kavga eden,

mcadele eden insanlar kervanna biz de Havza'dan katldk.

Dev-Gen vard kafamzda. Mahir'in Dev-Gen'i. syan eden, kavga eden, coku, inan,

kararllk ve bunlarla birlikte gl bir motivasyon. te, Havza Devrimci Kltr

Dernei vard. Oraya gidip geliyorduk. Orada bizim gibi bir ok insann younluu

vard.

-Hangi siyasi evre vard dernekte?

-O dnemde Halkn Kurtulucular ve Acilciler vard. Devrimci Yol sreci 1977'lerden

sonra balad. Bu tarihe kadar herhangi bir siyasi, rgtsel yap ierisinde deildim.

Geri bir Devrimci Genlik Dergisi ve Dev-Gen'in varlndan 1977 ncesinden de szedebilmek mmkn. Ancak bu, Anadolu'ya yeterince ulaabilmi deildi. Ya da yle

syleyebilirim; bir siyasal program etrafnda tanmlanm siyasal bir ilikiyi ve onun

siyasal eylemini ve bu dorultudaki bir siyasal genileme, yaylma faaliyetini henz

iermiyordu. Bu daha sonralar, Devrimci Yol Bildirge ve Dergi srecine yani, 1977

ylnn balarna denk dyor. Dier siyasal hareketlerse, kendilerini ok daha nceleri

ifade etmilerdi.


46/242

O yllarn siyasal arenasnda hemen hemen btn sol gruplar kendi dergileriyle, ki bu

gruplar da bizim gibi kardklar dergilerin adlaryla anlyorlard, bir biimde ifade

etmeye altklar ya da baladklar grleriyle yer tutmulard. Devrimci Yol bu

srece en son giren siyasal harekettir de denilebilir.

-Peki, Devrimci Yol'u niye setin? Hem sizin oralar hem de genelde Karadeniz Devrimci

Yol'dan oldu. Bunu neye balyorsun?

-Devrimci Yol Bildirgesi'nin, Devrimci Yol tarihinde, hatta dier sol gruplar ve o

yllarn siyasal corafyas iinde ok nemli ve zel bir yere sahip olduuna inanyorum.

Bildirge, ite bir tr siyasal programd.

Dier sol gruplar byle bir programdan yoksundular. Grlerini para para

oluturuyor ve dergilerinde tefrika ediyorlard. Onlar asndan siyasal ynelim, para

para istimle geliyordu. Garip bir saflama iindeydiler ve bunu oktan

tamamlamlard. Saflamann bir taraf KP, dier taraf SBKP eklindeydi. Daha

sonralar da Arnavutluk maceras. Bunu da Trkiye'de, Anadolu'da yapmaya

alyorlard. Uluslararas arenada KP ya da SBKP'nin sylediklerini nakarat etmek

bu gruplar iin ok kolayd. Ama ya lke ve lkedeki herhangi bir sosyal, siyasalvakada ne yaplacakt? Ne sylenecekti? alacak bir ekilde uluslararas arenadaki

ideolojik kamplama, ayn ekilde siyasal arenaya da indirgendi. Bu lkede yaanan

herey bir gereklik olmaktan km bir benzetmeler dnyasna dnmt. Yaanan

bir gereklik KP ya da SBKP'nin grlerine uygun hale getiriliyor. Yani, nce gzel

bir benzetiliyor, ondan sonra da KP ya da SBKP'nin bu konuda syledikleri motomot

bir ekilde tercme edilerek ne denli doru ve hakl olduklar gsterilmeye allyordu.

Siyasal ynelimlerini bu ekilde oluturmaya alyorlard. Durum tam bir trajediydiaslnda. Bizim amzdansa, daha nce sylediim gibi bildirgeyle bir k yapmtk.


47/242

KP, SBKP ya da AEP falan deil. Kendi zerine bastmz topra ve ite bu lkenin

insanlarn daha ok nemsiyor ve onu byle bir dikkatle inceliyorduk. Uluslararas

durumun deerlendirilmesi ve bunun karl olan yaadmz saflamaya kar

ideolojik mcadeleye nem verirken, bu lkenin genel siyasal sorunlarna, onunla

birlikte herhangi bir alann zgl sorununa, akp giden gncel sorunlara ynelik

politikalar, belki beylik bir laf olacak ama gerekten hayatn iinde oluturup, orada

kzgn pratikte snamaktaydk.

yle de syleyebilir; Yaygn bir faist terr vard. Bunun karsnda da halk gleri

arasnda kendiliinden bir direni eilimi mevcuttu. Biz bu direni eilimini devrimci

bir tarzda rgtledik ve bu anti faist mcadeleyi de dzenin kklerine sevk ettik. Bu

can alc bir sorundu ve yle de oluyordu zaten. Cmlenin iki anlamyla birlikte.Halkn

iinde mevcut olan direni ve dayanma eilimlerini grdk ve bunu direni komiteleri

programyla karlamaya, rgtlemeye altk. Zaten devrimci bir tarz da bundan

baka bir ey deil ki. Bitmi ve tamamlanm bir teori, domalar, eviriler, kalplar ve

btn bu ve benzeri zorlamalar falan deil. Baka birey. Devrimci Yol, yani biz. Btn

bunlar syledikten sonra Devrimci Yol'un tam da bir Anadolu hareketi olduu grlr.

Gerek tam tamna bu. Baka bir ey deil.

-Havza ve yresi atmal bir blge miydi?

-Havza zglnde de durum bundan farkl deildi. Yeni eltek'te Satolu isimli birpatron vard. Maden iletmecisiydi. Satolu ve ekibi blgede tam bir mafya dzeni

kurmutu. Youn bir bask ve smrnn yannda, blgedeki her trl ahlakszln

arkasnda da bunlar vard. i sendikas bunlarn denetimindeydi.

Havza zeli iin sylyorum; Devrimci Yol'un ortaya k 76-77 yllarnda btn

bunlara kar mcadele iinde oldu. Kylerde, Havza ve Merzifon'da srdrlen

alma ve mcadele, Yeralt Maden- 'te devrimcilerin etkinliine yol at. YeraltMaden-'in ocaklara girii kavgal ve atmal bir ekilde oldu. Yanl


48/242

hatrlamyorsam, grizu patlamasnn ve grevlerin yaand bir dnemdi. Bu

atmalardan sonra Satolu ve ekibi Havza'dan temizlendi. atmalarda kyl

ld iin Satolu tutukland. Sonra cezaevinde ldn duyduk. Bu arada

blgedeki faistlerle de nceleri basit kavgalar oluyordu. 77 ylyla birlikte karlkl

saflama giderek sertleti. atmalar, silahl bir dzeye srad. Bu dnem, hakimiyet

alanlarnn kurulmaya baland yllar oldu.

-Karadeniz, hem 1980 ncesi hem de sonras youn atmalarn yaand bir blgeydi.

Birey olarak, srecin belki de senin kaldramayacan bir yerlere doru gittiini

farkettiin, bunu dndn oldu mu?

-Hayr. Kiisel olarak srecin benim kaldramayacam biryerlere doru gittiini

dnmedim. 1977'nin ortalarna doru rgtsel, siyasal bir kimlik edinmeye

balamtm. Yaadmz gereklik, olaylar herey yanbamzda oluyordu. Ve ben de

bu srecin dnda seyirci konumunda deildim. Bir ok ey, bizle birlikte, bizim

bilincimizle ve eylemimizle oluyordu. Yani durumun farkndaydk. Urunda

savalacak, hatta lnecek bir davann devrimci militanlarydk. yle tesadfler,

srecin bireyleri farkna bile varmadan alp gtrmesi, hasbel kader eyler ya da nereye

gidildiini grememek gibi basite aklanmamal. yle de deil zaten. Bunu srecin

bireyleri iin sylyorum. Siyasal olarak durum daha farkl tabii ki. Karmakl,

zorunluluklar var. ok daha faktrel bir olay. zerinden uzun yllar gese de daha ok

tartlacak bir konu. Bunu, Devrimci Yol iin sylyorum.

Blge pratiimize dnecek olursak, biz o yllarda devrim, devrimin nasl olaca,

sonrasnda neler yaanaca gibi sorular ve sorunlar tartarak 12 Eyll'e ulatk

denebilir. 1979-80 sreci Havza'da faistlerin olmad bir sreti. Daha ok gelecee

dnk projelerimizin tartld gnlerdi. Fatsa, bunun admlarnn atld birrnektir.


49/242

Trkiye geneline baktmzda ise, Devrimci Yol asndan, Devrimci Yol kendisini

amt. Devrimci Yol'un o dnemde yakalad iliki kadrosal dzeyi zorluyordu.

Devrimci Yol balatt srece yetiemiyordu. 80'lere geldiimizde halk savann, gerilla

savann yaanmas gerekliliine inanyorduk. Ama tarzmz buna ok uygun bir tarz

deildi. Gnlk pratik iinde bouluyorduk. 80'lerin sonlarna doru bulunduumuz

atmosferden kurtulduk. rnein, Havza'da ky ilikileri ne yneldik. Bu da bir gerilla

savana hazrlk amacn tayordu.

- Bilinli alnm bir karar myd bu?

-Tam anlamyla yle deildi. yle ifade edeyim; rnein bir kasabada maden iilerini

rgtlemisin, baz eyleri yakalamsn. Maden iilerinin pek ou evredeki kylerde

oturuyordu. Dolaysyla ky ilikilerini yakalam oluyorduk. Ama bunu, her adan

halk savana ynelik bir alt yap almas olarak alglamamak gerekiyor. likilerin

siyasal dzeyi ok nemli. Bugnden baktmzda, ya da daa ktktan sonra

yaadklarmz, kurulan yerel halk ilikisi, askeri donanm, lojistik, snak, s vs.btn

bunlar ok geni ve ayrntl konular.

O dnemde yani, 1979'larda byle bir hazrlk yaplsayd ok eyleri deitirebilirdik.Bunu yalnzca Yeni eltek iin sylemiyorum. Bunun niye byle olmadn genel

anlamda, merkezi olarak sorgulamak gerekiyor.

-Daa ktn gnlerde ka yandaydn?


50/242

-O dnemde 18 yandaydm.

-18 yanda bir insann bu ilerin iine bu boyutta girmesini pek anlayamyorum

dorusu. nandrc gelmiyor. Bu ynyle tarttn oldu mu kendi kendinle?

-inde bulunduumuz scak atmosfer gen insanlarda da hzla politiklemeye yol

ayordu. Yan fazlaca bir nemi yoktu. Hem kendi amdan hem de birlikte daa

ktmz arkadalar asndan ele aldmzda, byk bir moral ve coku iindeydik.

Yani btn olanakszlklara ramen, btn eksikliklerimize ramen devrime ve

rgtmze olan inan bizleri ayakta tutuyordu. Ta ki, yakalandmz gne kadar

byk bir coku iindeydik. inde bulunduumuz motivasyon bizi daha olanakl, daha

donanml, daha bilinli bir gerilla yapacakt.

-nne bir tercih konuldu mu daa kp kmama konusunda?

-yle bir durum vard. 12 Eyll'den bir sre nce Fatsa'da Nokta Operasyonu

yaanmt. Milliyet Gazetesi'nde operasyonun devam edecei blgelerin listesiverilmiti. Bizim blge de vard ilerinde. Dolaysyla biz bir darbe deil, bir Nokta

Operasyonu beklemeye balamtk.

12 Eyll'den bir sre nce kan Devrimci Yol Dergisi'nde bir askeri darbe olaca

belirtiliyor ve buna kar direnmek iin sola bir ar yaplyordu. Dolaysyla, bir askeridarbenin i tartmasn biz, bulunduumuz blgede yapmtk.


51/242

-Peki, ne oldu sonra, operasyonlar balad m blgenize ynelik?

-Bir gn, eltek'in sarldn grdk. Ayn ekilde Havza, Vezirkpr civarna da

tanklar yerlemiti. Hemen bir ka saat iinde daa ekilme karar aldk. Bu

kuatmann nokta operasyonunun devam olduunu sanyorduk. likilerimizin olduu

ve arazisini tandmz blgeleri tercih ettik. Bu kararmz gerillay balatma deil,

operasyon yememe dncesiyle alnm bir karard. Operasyonu izleyip ona gre

politika belirleyecektik. Ama sabah be gibi bir askeri darbe olduunu rendik.

Yalnzca bizim blgemizden, askeri darbe olduunu renince onlarca insan daa kt.

lerici, demokrat, sempatizan, kadro hemen hemen herkes eline silah alp evini, kyn

terk etti.

Dada byk gruplar halinde bir deerlendirme yaptk. Daa youn k durdurmay

dndk. Elemeye baladk. Geriye kalanlarn da askeri darbeye kar direnmesi iin

hazrlklara baladk.

-Ka kiiydiniz Havza'dan?

-Yalnzca Havza'dan, elemelerden sonra 20 kii kalmt. Onun dnda Suluova, eltek,

Vezirkpr, Ladik, Amasya'dan ayn anda yzlerce insan kt daa. Bunlar tespit

edebildiklerimiz. rnein, A kynn genleri bile darbeyi duyunca, apar topar daa

ktlar. Bizim haberimiz olmadan.


52/242

-Sizin knz takiben operasyonlar hemen balad m?

-Evet, hemen operasyonlar balad. lk daa ktmz gece, ihtiyalarmz karlamak

iin bir kye gitmitik. Sabaha kar kye baskn oldu. Kyden kmak zorunda

kaldk.Yakn kylerde de barnabilmek mmkn deildi. Daha gerilere ekilmeye

baladk. Kk koruluklardan oluan blgeye yerletik. Durumun ciddiyetinin farkna

varmtk. Bulunduu konum itibariyle byle bir sreci gsleyemeyecek olan

arkadalar geri gnderdik.

-Peki, elenenlerden biri de ben olsam, diye dndn m hi iinden?

-Benim konumum farklyd. iki olaydan kaynakl gyabi tutuklamam vard.

Kafamdan hi bu eit dnceler gemedi. Darbeden sonra ,biz artk gerillayz, dedim

kendi kendime.

-Ya ortalamas neydi grubunuzda?

-20 faland.

-Dada gnlk yaantnz anlatabilir misin? Daha uzunca bir sre buradayz, dedikten


53/242

sonra neler yapmaya baladnz?

-Bundan sonra dadayz. Tabii, kent ilikileri de kuruyoruz. lk gnler alt yap

hazrlklaryla geti. Yeni ilikiler kurmaya, var olan ilikileri gelitirmeye alyorduk.

Daa ktmzda malzeme durumumuz iyiydi ama bir gerilla sava iin yetersizdi. En

ar silahmz kalenikoftu. O da yeterli sayda deildi. rnein biz, oniki kiiydik. Alt

tane kalenikofumuz vard. Kylerde ilikin bir program karttk. Ky komiteleri

kurmay hedefliyorduk. Savunma birlikleri, yerel birlikler dnyorduk. te byle bir

program oluturmaya alyorduk. Gnn belirli bir saatini de siyasi eitime

ayryorduk.

-Nasl barnyordunuz? Kylerde mi kalyordunuz?

-Kylerde hemen hemen hi kalmadk. htiya gidermek iin gittiimizde kaldmz bir

ka gn saymazsak, tamamen arazide kalyorduk diyebilirim. Yakalandmz gne

kadar bu byleydi.

-Snaklarda m kalyordunuz?

-Snak dediimiz, el yordamyla yapmasn rendiimiz adrlar vard. kelik

dediimiz, yani tane dal birletiriyorsunuz, stne branda, stne kamuflaj

yapyorsunuz. Yanna gelene kadar belli olmuyordu. Yerst sna denebilir. Onun

dnda doal maaralar geniletiyorduk.


54/242

-Blge halknn, kyllerin sizlere yaklam neydi?

-Halkn bize yaklam bir ka istisna dnda olumluydu. Zaten eskiden var olan

ilikileri kullanyorduk. Kylerdeki genlerin ou Dev-Gen'liydi. Kyl erkekler

sendikal maden iileriydi. Kyller bizleri, dzene isyan etmi genler olarak

gryorlard. Bizimkiler diyorlard.

- Saklanma, kama durumunuz ne kadar devam etti?

-O ilk geri ekilmeyi, saklanma, kama konumundan kurtarp, eylem yapan bir konuma

getirme dncesindeydik. Blge asndan ve halkla o zamana kadar tutturduumuz

iliki asndan; ite devrimciler kap gittiler, dedirtmemek ok nemliydi. Bu yzden

dalarda olduumuzun bilinmesi gerekiyordu. Bunu bir sre sonra ksmen yapmaya

baladk. eitli ama basit eylemlilikler yapmaya baladk. ehirlere inip yaz yazyor,

bildiriler datyorduk. Kylerde ak, silahl varlmzla grlyorduk. Bu iler blge

halkna varlmz hissettiriyordu. Bu durum bir ynyle, operasyonlarn stmze

gelmesine neden oldu. Bir ay iinde -drt yer deitirdiimizi hatrlyorum. En son,

bir ka sac kyn olduu blgeye ekildik. Bu ilk balarda avantajl gibi grnse de,ihbarlarn younlamaya balamas bizleri skntya drd.

-Yava yava skmaya baladnz sanyorum.


55/242

-Aslnda, skmaya baladk saylmaz. Biz geri ekilebilirdik. Ama ona girmedik.

Blgede kalp, yerleik bir yapya kavumay, ilikilerimizi gelitirmeyi hedefliyorduk.

Geri ekilmeyi asla dnmedik. Son gelinen noktada atmaya girecektik, gerekirse

lecektik. Kzldere ruhu...

-Kentlerin durumu nasld? liki kurabiliyor muydunuz?

-leler asker ve polisin youn olarak slendii yerlerdi. lelerin ilerici-demokrat

insanlar youn gzalt ve ikence yayordu. liki kurmak her gn biraz daha

zorlayordu. Ancak bu koullarda bile byk bir umut olarak grlyorduk.

-Karadeniz'in dier blgeleriyle, ya da lkedeki dier kentlerle bir ilikiniz var myd?

Sizin daa ktnz gnler Devrimci Yol nderliinin yakaland gnlerdi. Bu tr

gelimelerden haberiniz var myd?

lke genelinde neler olduunu biliyorduk. Bizim blgemize bakarsak, 12 Eyll'den bir

sre sonra bir kopukluk yaand. Ama ksa srede ilikiler toparland. Ancak ilikiler

birbirinden bamz hale getirildi. Dadaki arkadalar asndan ise Vezikpr,

Suluova, eltek blgesindeki arkadalarla organize ama bamsz bir ilikimiz vard.

Bizim bulunduumuz blgede grup halindeydik. Bu gruptan birisi dadan ehireindii bir dnemde, bir evde kstrld ve atma sonunda yakaland. Dier grup ise,

yine bir atma sonucunda, mermilerinin bittii noktada yakaland.

-Sizin birlik nasl yakaland. ?


56/242

-Daha nce sylemitim. Bir ihbar sonucu yakalandk. Bir gece nce dier birlikten drt

arkada yanmza gelmiti. Ertesi sabah operasyon balad. evremiz kuatlmt. Bunu

atma balaynca anladk. lk ben grldm. Suya inmitim. stme ate ald ve

atma balad. atma balaynca, nceden tespit edilen yne doru kamaya balad

arkadalar. Ben ate altnda kaldm.Bulunduum yer bir ukurdu. Arkadalara

ulaamadm. Hareketsiz kalmtm. Mermim bitince sessizce beklemeye baladm.

Yanma kadar geldiler, ldm sanmlar herhalde. yle yakalandm. Bu srada

adrn bulunduu noktada atma devam ediyordu.

Sonradan rendim, ilk anda bir arkada yaralanyor. Yaral durumda onu

ldryorlar.

-Kim o?

- Amasya'dan Bayram Lafci. Grup atarak geri ekilmeye devam ediyor. Bu arada da

Adem zer ldrlyor. Dier arkadalar emberi yarp kayorlar.

Blgeyi terk etme anslar olmasna ramen terk etmiyorlar. Bir hafta sonra, yine bir

atma kyor. Bir arkada, Turan Kse lyor, iki arkada da yaral yakalanyor. Buikinci atmadan sonra blgede bir toparlanma sreci yaanmyor.

-Byle bir ortamda bulunmayan bir insan olarak, o anki duygularn merak ediyorum.

Neler yayor, neler dnyor insan? Bu iin duygusal tarafn bir para aktarabilir

misin?


57/242

-Daha nce belirtmitim. Psikolojik bir hazrlmz vard. Her an lebilirdik. Buna

hazrdk. Yine de, atma ortamnn ok farkl bir ey olduunu sylemek isterim.

atma balaynca lm falan dnmyorsun. O an bir motivasyon sz konusu. yle

scak bir atmosfer ki, lm aklna getirmiyorsun.

-Daha nce, lm dndn zaman rperdiin olmad m?

-lmden korkmak duygusu son derece insani bir duygu. nsan lmek istemez tabii.

Bugnden geriye baknca lm duygusunun beni fazla etkilediini syleyemem.Dan,

krn ok deiik bir romantizmi var. Ama zaten devrimciler romantik insanlardr.

Duygusaldrlar. Daa knca bunu ok youn yayorsun. Kendini farkl hissetmeye

balyorsun. Buna gerilla motivasyonu denebilir. Gerilla olduunun bilincinde olmak

mthi bir duygu.

-Mahir'in adas gibi bir ey mi bu? Bu adann bir insan olmak etkileyici mi?

-Evet, bulunduumuz yerde, bir ada yarattmz, o ada iinde birlikte yaadmz, ok

deiik duygular, ok zor koullarda birlikte paylatmz arkadalarla ilikilerimiz birbtn olarak beni etkiledi. Her trl artniyetten uzak, kar ilikisi olmayan, kollektif

bir yaam hayata geirdik.

Hereyimizi, sevinlerimizi, zntlerimizi birlikte paylatmz arkadalarmn lm,

bugn bile gzlerimin nnden gitmiyor. Ben onlar unutmadm. Herkes hatrlasn

istiyorum.

-Bugn o arkadalklar aryor musun? Bugn kurduun ilikilerden o tad alabiliyor


58/242

musun?

-imdi o ilikileri bulmak ok zor. O zaman ceketimizi, bir dilim ekmeimizi

paylayorduk. Bugn o ilikileri yaratmak gerekten de zor. O gnleri birlikte

yaadn arkadalarla bile bugn ayn ilikiyi kuramyorsun. Yeni ilikiler yaratmak

daha farkl bir ey. Her iliki biimi kendi dneminin zelliklerini tar. Yeni bir

devrimci insan ilikilerini oluturmak ve tanmlamak gerekli.

-Devrime olan inantan sz ettin. Daa kmanzla balayan srecin sizi devrime kadar

gtreceine gerekten inanyor muydunuz? Ya da bugn mevcut dzenin silahl bir

devrimle deiebileceini dnyor musun?

-Devrime olan inancm hi bir zaman yitirmedim. Yakalanmadan nceki sre iin

diyebilirim ki, devrim bize ok yaknd. Devrimci Yol'un yakalad ilikileri dnnce

byle sylyorduk. Bugn, devrimin artk uzak olduunu sylesem de, devrime ve

sosyalizme olan inancm yitirmediimi sylemek zorundaym.

-Az nceki soruyla balantl olarak; Gerilla tarz iin neler sylersin? Bu tarz ile sonualabilmek mmkn m gnmzde?

-Sorunun iki yn var. Gerilla tarz ve bugn asndan sonu alc geerliliinin olup

olmad. Her iki soruya birden yant verebilmek iin baz eylerden sz etmek,

tartmak gerekiyor. Bu aslnda eski bir tartma, bizim amzdan da eski...Ancakdevam eden bir tartma. Bununla birlikte, hesaplamas henz yaplmam bir sre


59/242

gerilla sreci. Sreci btnlkl ele almak asndan, bizim yakalanmamzdan sonrasn

da aktarmak gerekiyor. Bu sreci bizler cezaevlerinde takip ettik. Kimi yazl

belgelerden ve daha sonralar yakalanan arkadalarn canl tanklndan rendik.

zetleyeyim bunu.

12 Eyll'n o ilk operasyonlar ve merkezi iradenin kaybedilmesinden sonra darda

kalan bir ksm arkadalarmz 82 ylnda bir toparlanma sreci balatyorlar. Bu

toparlanma sreci ile birlikte, kimi siyasal hareketlerle birlikte Faizme Kar Direni

Cephesi oluturuluyor. Bu cephe olay ayrca tartlabilir. Ancak, bizim arkadalarmz,

ite bu toparlanma srecinin genel mantna ve kararlarna uygun olarak ayn

dnemde, gerilla mcadelesini de yeniden balatyorlar. Belli bir toparlanma salanyor

ve bu durum 84 sonlarna kadar devam ediyor.

Bu srete, yani bizim de dahil olduumuz 80 sonrasnn gerilla mcadelesinde

yaratlm bir ok deer var. Deneyimler var. Zorunluluklar ve ok ac kayplar var.

Gerilladan sz ederken btn bunlarn zerinden atlamak hi mmkn deil. Bu, bizim,

sadece bilincimizi deil, vicdanmz da yeniden belirledi, deitirdi. nk soyut bir

teorik tartma deil bu. Skntl bir konu. Ancak, ne yapalm ki, asl dm de burada

duruyor.

Gerilla btn zorluklaryla srerken, yurtdndaki arkadalarmz bir tartma sreci

balatyorlar. Demokrasi konusu bu tartmalarn merkezine oturuyor. Sosyalizmin

krizi, eskiye ait kavramsal ereve,

devrimci yol _ İnönü alpat

Documents