D E V R E t CİLT 3 Icirc Ccedil T Icirc M A 1 m mraquobullm mraquo

T BMM ZABIT CERİDESİ

gtGltİ

Yuumlz elli yedinci iccediltima 26 - II bull 1337 Cumartesi

Muumlnderecat Sayfa

1 mdash Zaptı saibıJk hulacircsası 428 2 mdash Tezkereler 434 1 mdash İstiklacircl marşı hakkında Maarif Veshy

kacircletinden mevrut tezkere 434 2 mdash Eskişehirin Buumlyuumlkdere kariyesinshy

den Mustafa Ccedilavuş ile Durmuş Ağanın afshyfedilmelerine dair Eskişehir İstiklacircl mahshykemesi riyasetinin tezkeresi 434

3 mdash Takrirler 428434446450 1 mdash Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin icirclısu

havzasındaki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnamesinin keenlemyekucircn adshydedilmesinin tahtı karara almmasma dair takriri 428433

2 mdash Youmlzgad Mebusu Feyyaz Acircli Beshyyin evvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilmiş olan eşhasın tahliye edilmeshylerine dair takriri 434

3 mdash- Bursa Mebusu Operatoumlr Emin Beshyyin Yunanlılar tarafından Bursa ve civashyrında tevkif edilen Tuumlrklere mukabil tebai Yunaniyeden olan Kumların tevkif olunshymasına dair takriri 446447

4 mdash Lacirczistan Mebusu Esat Beyin Fransızların Adanadaki muumldahalacirctma ve tazyik siyasetine ait vesaikin Meclis zashybıt ceridesiyle neşrine dair takriri 447450

5 mdash Trabzon Mebusu Nebi zade Hamdi Beyin Adanadaki Fransız mezalimine dair Mecliste otreyan eden muumlzakerat ile Haricishyye Vekilinin izahatının hulacircsatan Londra -daki Heyeti murahhasaya tebliğine dair takriri 450451

Syfraquo 4 mdash Sualler ve cevaplan 434451 1 mdash Mersin MebusuYusuf Ziya Beyle

arkadaşlarının Adana havalisinde Fransızshylar tarafından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey topshylandığına dair sual takriri ve Hariciye Veshykacircleti Vekili Muhtar Beyin şifahi cevabı 434

435443446 2 mdash Karesi Mebusu Abduumllgafur Efendi

ile Hasan Basri Beyin Ayıntap İstinaf mahkemesi acirczasından mevkuf bulunan bir zat hakkında sual takriri ve Adliye Vekili Hafız Mehmet Beyin buumltccedile muumlzakeresi muumlshynasebetiyle şifahi cevabı 451

5 mdash Muhtelif evrak 435 1 -mdash Ardahanın istirdadından dolayı

Şark cephesi Kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevrut tebrik telgrafı 435

6 mdash Beyanat 450 1 mdash Mustafa Kemal Paşanın Londra

konferansında Tevfik Paşanın Tuumlrkiye nashymına soumlz soumlylemek hakkmm Anadolu mushyrahhaslarına ait olduğu hakkındaki beyashynatına dair soumlzleri 450

7 mdash Muumlzakere edilen maddeler 435 1 mdash 1336 senesi muvazenei umumiye

kanunu lacircyihası ve Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni mazbatası 435443451464

A - Hanedanı saltanat buumltccedilesi 435436 B - Divanı Muhasebat buumltccedilesi 436437 C - İmalacirctı harbiye buumltccedilesi 437438439 D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi 439440 E - Bahriye buumltccedilesi 440443 F - Adlie Vekacircleti buumltccedilesi 451464

raquo bull copy - laquo

8 İ Ş İ raquoOumll CELSE Accedilılma saati 130 sonra

REİS mdash İkinci Reisvekili Hasan Fehmi Bf Hz

KATlfLER Feyyaz Ali B (Yozgad) Cevdet B (Kuumltahya)

REİS mdash Meclis kuşat edildi Zabtı sabık hushylacircsası okunacak

(Kacirctip Feyyaz Acircli Bey tarafından okundu)

İ mdash ZABTI SABIK IIcircUumlLAOumlASI

Birinci celse Ccedilelebi Efendi Hazretlerinin tahtı riyasetleshy

rinde saat bir buccedilukta -bilinikat zaptı sabık hushylacircsası kıraat ve aynen kabul olundu Bafralı Vasuumlin bakıyei muumlddeti cezaiyesinin affı hakshykındaki evrak Adliye Vekacircletine iade ve hıyashyneti vataniye ile mahkucircm Hakkak Şemseddin Itayri Efendi ile Dersimli Bekir Ağanın mahkucircshymiyetleri tasdik olundu Hacı Atıf Efendinin teslise tacircbi kura ahalisinin aşar borccedillarının affı hakkindaki teklifi Muvazenei Maliye Encuumlmeshynine Mustafa Kemal Beyin Bilecikte bir sulshytani mektebi kuumlşadl hakkındaki takriri Maarif ve Muvazenei Maliye Encuumlmenlerine Erzurum Mebusu Salih Efendinin ikinci sınıf ihtiyat zashybitlerine muumltaallik takriri Muumldafaai Milliye En-cuumlmenne havale olundu Şayanı muumlzakere olmashydıklarına dair mazbata ile Lacircyiha Encuumlmeninshyden mevrut Erzurum Mebusu Nusret Efendinin cuma tatilleri hakkındaki teklifiyle Salih Efenshydinin (1335) senoumlsinden evvelki tarik bedelacirctı nakdiyesi bakayasının affı hakkındaki teklifi reddolundu Mebusların meslek ve ihtisaslarını muumlbeyyin bir defter tanzimi hakkındaki takrishyrin gayri musip olduğuna dair Divanı Riyaset kararı kabul ve Kacirczım Huumlsnuuml Beyle ruumlfekası-iim 1336 senesi son aşar taksit muumlddetinin 1337 senesi Nisanına kadar temdidi hakkındaki tekshylifi Lacircyiha Encuumlmenine havale olunarak tenefshyfuumls iccedilin celse tatil olundu

İkinci celse Hasan Fehmi Beyefendinin tahtı riyasetlerinde

saat uumlccedilte biliccediltima Erzurum Mebusu Acircsim Beshyyin harp esnasında tekacirclifi harbiye suretiyle Erzurum ve havalisinden alman eşyanın bedeli hakkındaki sual takriri Muumldafaai Milliye Vekacircshyletine Genccedil Mebusu Dr Ali Haydar Beyle Celacircl Bey ve ruumlfekasmm Konya civarındaki arazii Iraliyeye muhacirin iskacircnı hakkındaki teklifi Dahiliye Vekacircletine Nafıa Vekacircletinin Sivas -Ordu Şosesi hakkındaki tezkeresi Nafıa Encuumlshy

menine havale ve Ayıntap İstinaf mahkemesi acirczasından mevkuf bulunan bir zat hakkındaki Suacircl takririnin Adliye Vekacircleti buumltccedilesiyle muumlshyzakeresi tensip olunarak İktisat Vekacircleti buumltccedileshysinin muumlzakeresine geccedilildi Heyeti umumiyesi hakkında muumlzakere cereyan ettikten sonra Lonshydra konferansında Anadoluya dair soumlz soumlyleshymek hakkının Ankara murahhaslarına ait oldushyğuna ve Bekir Sami Beyin beyanatının huumlsnuuml -teshysir hacircsıl ettiğine dair Sırrı Beyden mevrut telshygraf kıraat olunarak bu haberi meserret şerefine celse on dakika tatil olundu

Uumlccediluumlncuuml celse Hasan Fehmi Beyefendinin tahtı riyasetleshy

rinde saat doumlrtte biliccediltima İktisat Vekacircleti buumltshyccedilesinin muumlzakeresine devam edilerek 277 279 292 301 304 racuuml fasılları tadilen ve diğer fashysılları aynen kabul olundu Bilacirchara Ardahan ve Artevinin Guumlrcuumller tarafından tahliye kılındıshyğına dair Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşa Hazshyretleri tarafından malucircmat ita kılınarak cumarshytesi guumlnuuml iccediltima edilmek uumlzere saat 65 da celshyseye nihayet verildi

Reisvekili Kacirctip Kacirctip Hasan Fehmi Feyyaz Acircli Cevdet

REİS mdash Zabtı sabık hakkında muumltalacirca var mı

KAcircZIM HUumlSNUuml B (Konya)bullmdash Nisan gayeshysine kadar olacakbizim verdiğimiz lacircyiha efenshydim

Dr ALİ HAYDAR B (Genccedil) mdash Verilen takshyrirde Dr Haydar ve Celacircl Beyler denmiş Van Mebusu Hasan Sıddik Bey olacak

RE IS mdash Tashihat veccedilhile zabtı sabıkı kabul edenler Luumltfen ellerini kaldırsın Zabtı sabık kabul edildi efendim

3 mdash TAKRİRLER 1 mdash Ccedilorum Mebusu Ferit Beyin Ereğli havshy

zasındaki maden işletme ve şimendifer inşası ruhshysatnamesinin keenlemyejcuumln addedilmesinin tahtı karara alınmasına dair takriri

CELAcircLETTİN ARİF B (Erzurum) mdash Efendim şahsi bir mesele iccedilin Meclisi Acirclinizin

mdash 428 mdash

İ 157 262 kıymettar olan zamanlarını izaa eylemek isteshymezdim Fakat icircbnimelcem vacircri arkamdan indishyrilen bir hanccedilere cevap vermeğe de borccedilluyum Ferid Bey bir ısual sormuşlar Eğer bu sual ta- mamiyle hakikate mukarin olsa idi kendilerine teşekkuumlr ederdim Fakat vermiş oldukları izahatı mutavvele esnasında birccedilok şeyler vardır ki hashykikatten tamamiyle ayrılmıştır ve bunları da ispat edeceğim

Efendim Notacı Emin Bey namında bir zat 314 senesinde Ereğli Havzasındaki koumlmuumlrleri Bahriye Nezaretinde iken 336 ve 371 numaralı iki tezkere ile bu koumlmuumlrlerin hakkı imarını uhshydesine almıştı Devri esbakta gerek Bahriye Nashyzırı Hasan Paşanın Sonra Kacirctibisani Arap İzshyzetin ve sairenin işe muumldahaleleriyle bu adamın madenini elinden almışlar Nihayet 1324 senesinshyde meşrutiyetin ilacircnı uumlzerine mı madenler kendishysine iade edilmiş Ben de o zamanlar bu zatla iştishyrak ettim Vakıa keramet sahibi değilim Affedershysiniz Ccediluumlnkuuml buraya iştirak eylediğim zamanda

Devletimin kavaidi umumiyesine muhalif bir hareshykette bulunmadım ona ittibaan hareket ettim ve bu madenden bir hisse aldım Eğer kerashymet sahibi olsaydım yani Harbiumumiden mashyalesef şu suretle ccedilıkacağımızı bilseydim 16 martshytan sonra İstanbul işgal edilecek Meclisi Meb-usan toplanack ben de oraya reis intihap edileshyceğim sonra Meclis dağıtılacak ve oradan Anadoshylu ya geccedilmek mecburiyetinde bulunacağım yolda gelirken birccedilok mezahimve muumlşkuumllacircta dushyccedilar olacağım sonra intihabat icrası iccedilin ahaliyi intihabata davet edeceğim nihayet burada bir Meclis toplanacak ve bu meselenin burada mev-zuubahis olacağını bilseydim o zaman bu işe gir-rişmezdim Fakat yine arzediyorum keramet sahibi değilim

Ferit Beyin vermiş olduğu izahatın suretini zabıttan ccedilıkardım Onda diyorki 9 Teşrinievshyvel 1329 da ruhsatname verildiğine goumlre 9 Teşrinishyevvel 1329 da bunun muumlddeti muumlnkazi olmuştur Halbuki verilen ruhsatnamede 1326 da değil 1314 dedir 1326 da yalnız bir taahhuumltname alınshymıştır ye bu da iki madendir Birisi iccedilin tacircyin edilen muumlddet bir sene idi Diğeri iccedilin tacircyin edishylen muumlddet uumlccedil sene olmak uumlzere tacircyin edilmiştir Onun uumlzerine bu haritayı iade ettiğine goumlre Orshyman ve Maadin Nezareti 15 teşrinievvel 1329 da bir tezkere yazmış ve alacirckadarana demiştir ki Muumlnhanileri goumlsterilmemiştir falan şeyleri olshymamıştır^ kavaidi fenniyeye mutabık değildir Aynen okuyorum Bu haritadan macircdut bir şey değildir Bunu reddediyoruz 6 Teşrinievvel ile 9 Teşrinievvel arasında geccedilmiş altı guumlnluumlk tezekerenin bilmem nesine istinadederek guumlya muumlddet munkazi olduğu halde bu tezkereyi yazshymış devamı muameleye muumlntazırmış gibi bir mashyhiyet verilerek Şucircrayi Devlete muumlracaat edilmiş Şucircrayi Devlet bu tezekerelere istinaden intizara luumlzum goumlrmemiş ve bu heyet yapılacaktır demiş

133 ti İ Şuumlphe yok ki bilacirchare bizim karşımıza bir de İtalyan heyeti ccedilıkmış Bu İtalyan Heyeti doğrushydan doğruya ferağ suretiyle değildir Bir Veshykacircletle Orlando isminde bir muumlhendisi tevkil sushyretiyledir ve muumltarekeden sonra Şucircrayi Devle-letin bu kararı verdiğine nazaran bu da ecnebishylerin imali nuumlfuz ettiği ve Ferit Paşa Huumlkuumlmeshyti zamanında bunun ne suretle istihsal edildiği pek aşikacircrdır

Yalnız Ferit Beyefendiye şurasını hatırlatshymak isterim ki bu mesele vakıa Şucircrayi Devlete gitti Fakat hangi tarihte burada demişler ki gittim dosyayı karıştırdım tetkik ettim Eğer dosyayı tamamiyle tetkik etmiş olsa idiler goumlshyruumlrlerdi ki harp esnasında yani 1333 senesi gashyyesinde hatırıma geldiğine goumlre o zaman Ticaret Nazırı bulunan Mustafa Şeref Bey bu madenleshyrin mefsuh addedilmesini Şucircrayi Devlete yazmış Şucircrayi Devlet te yine 1334 senesi Mart veya Nisashynında Naiıa ve Maliye dairesi işi tetkik ediyor ve goumlruumlyor ki bizim şunda hakkımız vardır ve hakkımızı teslim ediyor Her iki ruhsatnamenin de mefsuh addedilemiyeceğini accedilıktan accedilığa bilshydiriyor ve bir karar veriyor Bu karar ile benshydeniz iktifa etmiyorum ve diyorum ki karar nishyhai olsun Ccediluumlnkuuml malvmu acircliniz Şucircrayi Devleshytin meadin mesailinde vermiş oldukları mukar-rerat doğrudan doğruya bir kararı kazai mahiyeshytindedir Yanlız kaza mahiyetinde olan Şucircrayi Devletin kararları maadin işleri hakkındaki kashyrarlardır Onun iccedilin son derecesinden geccedilmesini de talep ediyorum ve işi heyeti umumiyeye sevkediyorum Buna Ticaret Nezareti yeniden birtakım cevaplar ihzar ediyor ve yeniden gishydiyor Şucircrayi Devlet heyeti huzurunda murafaa olunuyoruz Fakat bu murafaa zamanı 1334 Kacircshynunuevvel veya Kacircnunusani bidayetlerindedir Yani muumltarekeden bir buccediluk iki mah sonradır oumlyle derhatır ediyorum O vakit ecnebi nuumlfuzu altında ve Ferit Paşanın huumlkuumlm ve tesiri altınshyda - ki oumlyle soumlyleniyor - Şucircrayi Devlet karar veshyriyor ve diyor ki 336 numaralı tezkerenin mefadı mefsuhtur Fakat 371 numaralı tezkeshyrenin huumlkmuuml de sulhun akdinden bir sene sonrashyya kadar bunu yapmakla muumlkelleftir O zaman mevkii iktidarda Ferit Paşa Huumlkuumlmeti yok idi Zannediyorum İzzet Paşa Huumlkuumlmeti zamanınia idi veyahut Tevfik Paşanın ilk sadaretinde idi geccedilmiş guumlnduumlr derhatır edemiyorum ve boumlyle bir suale macircruz kalacağımı derhatır eylemedi-ğim iccedilin bunları not etmedim Bendeniz eğer dosyayı kendileri gibi goumlrmuumlş olsaydım kendishyleri gibi bunların tarihlerini daha sarih bir sushyrette soumlyliyebilirdim Fakat goumlrmediğim iccedilinshydir ki yine tekrar ediyorum ya izzet Paşa sashydaretinin son zamanlarında veyahut Tevfik Pashyşanın sadaretinin ilk zamanlarında idi O vashykit Şucircrayi Devletin vermiş olduğu karar ki Maliye Dairesi iki madeni de benim olmak uumlzere tanımıştı - ve eeneboumler memleketimize gİFHftccedil-

mdash 429 mdash

t 15 ad inişti - boumlyle vermiş olduğu kararı tadil ediyorshydu 336 numaralı runsatnamenin ahkacircmı mefshysuhtur 371 numaralı iccedilin size sekiz ay muumlddet veriyoruz

Rica ederim Burada eğer ecnebinin bir tesishyri olmuş olsa idi Ferit Paşa Huumlkuumlmetinin tesiri olmuş olsa idi Maliye Dairesinin vermiş olduğu kararı olduğu gibi kabul etmekte Şucircrayi Devlet iccedilin ne manzur vardı Tabıidirki Şucircrayi Devshylet onu kabul eder ve Maliye vermiş olduğu bir kararın arkasına gizlenirdi Bu da Şucircrayı Devshyletin tamamıyle ııayi vazife eylediğine delacirclet eder

Diğer taraftan ben soumlzde 16 Mart olması iccedilin burada ısrar etmişim İstanbuldaki mupoundarrera-tın 16 Marttan sonra makbul ve muteber olmashyması iccedilin ısrar etmişim Kıccedila ederim bu teklif i yapan arkadaşımız (Jami Bey idi Cami Beyin bu teklifi Heyeti Vekıieye geldiği zaman Yusuf Kemal Hey burada mevcut idi Yusuf Kemal Beyshyle beraber burada biz muumldafaa ettik Heyeti Ve-kılenm vermiş olduğu karar uumlzerine ve o suretle muumldafaa ettik ve zannediyorum ki eğer muumltashyreke mebdei kabul edilmiş oısaydı bu benim tenimshyde ccedilıkardı Ccediluumlnkuuml muumltarekenin akdinden sonra Şurayı Devıetm vermiş olduğu karar - ki feshe de aittir - onun da keenlemyekun olması lazımge-lecektı O vakit Maliye Dairesinin kararı veccedilnıie ıkı madenin de birden imtiyaz sahibi bulunmashyması iacirczımgelırdi ve bunda da benim iştirakim ancak yuumlzde ondan ibarettir

Eğer bu memlekette siyaseti Devletle iştigal edebilmek iccedilin dikili ağacı olmamak lacirczım ise affedersiniz benim dikili ağacım vardır Yalnız bu degıl daha bundan başka bir ccedilok madenlerim ve emlacirckim de vardır (Allah ziyade eylesin sa-daları) Onun iccedilin bunlarla iştigal etmemek lacirc-zımgeiırse maksat dikili ağacı bulunmamak ise ben bu cinayeti irtikap ettim Tekrar ediyorum Bu cinayeti irtikacircp ettim Ccediluumlnkuuml dikili ağacım vardır

Efendiler şimdi esas itibariyle goumlruumlluumlyor ki Şucircrayı Devıetm şu suretle vermiş oidugu karar buraua Ferit beyin ıadıası veccedilucircııe tanrıf edilshymiştir Bunlar iccedilin deniliyor ki İtalyanlar şoumlyfe yapmış boumlyle etmiş şunu etmiş bunu etshymiş Şurasını da izah edeyim ki 1334 senesi Teşrinisanisinde muumltareke aktedıldi 1335 seneshysinde bendeniz italyaya gittim İtalyada İtalshyyanlarla muumlşareket akdettik Yalnız ben değilim benim ancak yuumlzde on hissem vardır Buuml ışı asııi sahibi takıp etmışıtir Onu takip etmek ve onun arkasından gitmek yuumlzde doksan beş onundur Benim iccedilin de Maden Nizamnamesinin vazettiği esasat danılınde olduğu iccedilm ben de onların yapshymış olduğu şeraiti kabul etmişimdir Bu suretle 1335 senesi temmuz veyahut ağustosunda yashypılmış olan bir mukaveleden dolayı benim bulunshymadığım bir zamanda bu adamlar bir vapurla gelmişler ve dedikleri gibi ameliyata muumlbaşeret

acirc133 Ucirc İ etmek istemişler ve bana da ameliyat iyin geldik rica ederiz teshilacirct goumlsterilsin demişler Ben de bir teshilacirct iraesi iccedilin arkadaşım Celacircl Beye diyoshyrum ki bunlara teshilacirctı muumlmkuumlnede bulununuz Aradan bir hayli zaman geccediliyor nihayet bakıyoshyrum Celacircl Beyden bir telgraf alıyorum Celal Bey bana diyor ki Şucircrayi Devletin vermiş olshyduğu karar keenlemyekucircnduumlr sudan bir kararshydır onun iccedilin onu feshettim

Bakıyorum efendiler bu mahkemeden sacircdır olmuş bir karar nasıl olurda bir vekilin keyficirc reyile fesholunabilir Kendisine ben burasını soumlyluumlyorum diyorum ki

Şucircrayi Devletin verdiği karar bir kararı ka-zaidır sız bunu reyi hurimizle feshedebilmek sashylacirchiyetini haiz değilsiniz ve bu ittihaz edilmiş olan karar da zaten 16 Marttan evveldir Bu telgrafı veriyorum ve buraya geldikten sonra da tabiidir ki itiraz etmek salacirchiyetim idi Ccediluumlnkuuml bu bir hak idi Ben bir hak sahibiyim Hakkıshymın iptal edildiği haber veriliyordu Ben şayet ıjtıraz etmezsem bana diyeceklerdi ki bunu kashybul ettiniz Bunu itiraz mahiyetinde olmak uumlzere reddettim ve buraya geldim

Efendiler buraya 24 Kanunuevvelde gelduumlıı buguumlne kadar ne İNafıa Dairesine ve ne de Maadm Dairesine veyahut başka bir yere bu iş ne oldu diye sormadım ve arkasından koşmadım ve koşshymağa da tenezzuumll etmedim Ccediluumlnkuuml benim hakkım manfuzdur Sonra bu karan boumlyle ceffelkalem reddedebilmek salacirchiyetini goumlrebilen zate yalnız benim verdiğim bir cevabı kanuniden ibarettir

Şimdi zannederim ki meseleyi gayet vazıh bir surette fakat kısaca izah ettim ve bu ızanatımm neticesinde de soumlyluumlyorum bir emaye tim yarsa o cinayetim Meclisi Ali tarafından ıziıar edilsin ve soumlylenilsin (Estağfurullah sesleri) Fakat ben yalnız bir hakkımı takıp etmişim efendiler Benshyce evet bir siyaset varetır ve siyaset yapılmalıshydır Benim bildiğim siyaset efkacircrı acircmmeyi ve efkacircrı millıyeyi tesucircir edecek bir takım desatır bulup ccedilıkarmak ve onu da menafii acirciiyei memleshyketle kabili tevfik bir hale getirmektir Yoksa geccedilenlerde Salacirchaddin Bey arkadaşımızın dediği gibi eime bir fırccedila alıp hoşumuza gitmeyen adamshyların yuumlzuumlnuuml goumlzuumlnuuml karalamağa siyaset tabir edilmez (Alkışlar)

OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Bir nokta var Zatı acirclileri Erzurumu teşrif buyurmazdan evvel burada iken ve Adliye Vekacircletinde iken Celacircl Beyefendi ile goumlruumlştuumlğuumlnuumlzuuml soumlylemişler Goumlruumlşuumllmuumlş muuml Goumlruumlşuumllmemiş mi

CELAcircLEDDlN ARİF B (Erzurum) mdash Asla boumlyle bir şe^ olduğunu derhatır etmiyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Efendiler geccedilen iccedilti-mada da arzettiğim veccedilhile bendeniz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Rica ederim buguumln Buumlyuumlk Millet Meclisi bu gibi acircdi şeyler iccedilin mi toplanmıştır Yoksa menafii şah-

| siye iccedilin mi toplanmış

m mdash

1 15 Ouml6acircİ33 ti icirc BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Anlaşılshy

sın herkes bildiğini soumlylesin FERİT B (Ccedilorum) mdash İstirhamda bulunacashy

ğım Dikkat buyurunuz ki Celacircleddin Arif Beyeshyfendinin ifadatmı kemali suumlkucircn ve itidal ile dinshyledim Soumlzuumlnuuml kesecek bir soumlz soumlylemedim Binashyenaleyh evvelbeevvel bunu istiriıam ederim ki suumlkun ile dinlensin Ccediluumlnkuuml mesele bence şahsi bir mesele mahiyetinde değildir Arzedeceğim itirazı olanlar kuumlrsuumlye ccedilıkar burada soumlylerler

Geccedilen Iccediltımada hatırı acirclilerinde kalmış olashycaktır ki Celacircleddin Arif Beyin bu meseleyi tashykip etmek bir hakkı kanuni ve tabiisidir demişshytim Yalnız ben mesaili vataniyede indelicap memshyleketimin bir cuumlzuumlnuuml kopartacak memleketimin bir cuumlzuumlnuuml sarsacak bir mesele ile karşılaşırsam ne hukuku esasiye ne hukuku şahsiye ne kava-ıuumlni saireyi tanımam Ancak selacircmeti memleketi tanırım Bunu Celacircleddin Arif Beyden istirham ederim ki kendi şahısları mevzuubahıs olarak başshylanmamıştır italya lı Terni Kumpanyasının orashyya gelerek orada bir mıntakai nuumlfuz tesis etmek istemesi endişesinden muumltevellittir

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bir şey soumlyleyeceğim Ferit Bey bu soumlzuumlnuuml reddedishyyorum kendi hesabıma Ccediluumlnkuuml sen şahıs ile uğshyraşıyorum bu boumlyle

FERİT B (Devamla) mdash O senin kanaatindir soumlzuumlmuuml kesmeğe hakkın yoktur

SALİH Ef (Erzurum) mdash Ben bunu kabul etmiyorum bu mesele şahsidir (Guumlruumlltuumller)

REİS mdash Muumlsaade buyurun EMİN B (Eskişehir) mdash Bu meseleyi burada

kesmek muumlmkuumln ise selacircmeti memleket iccedilin istir-bull hem ederim keselim Ali Kemal in eline bir acirclet olmıyalım Bir vesilei kıluumlkal olmayalım efendishyler (Guumlruumlltuumller)

FERİT B (Devamla) mdash Meclisi Acirclinizi insafa davet edermı Celacircleddin Arif Bey bana meseleyi tahrif etmiştir dedi Bu hakkımı muumlshydafaa etmek benim hakkımdır Ben kemali inshysafla kemali suumlkucircnla dinledim Kiea ederim keshymali suumlkucircn ile siz de dinleyiniz Eğer insafınız varsa yoksa hiccedil soumlz soumlylemiyeyim (Devam devam sesleri) Tekrar ediyorum ki şahsi bir maksatla soumlylemiyorum Celacircleddin Arif Bey buyurdular ki bu 9 Teşrinievvel 1326 da verilemiş bir ruhsatshynamedir halbuki oumlyle değildir (1314) te verilshymiştir benim kerametim yok idiki şu tarzda bir takım inkılacircbat olacak ve ben buraya gelip bushynu boumlyle muumldafaa edeceğimi bilse idim buna gi-rişmezdim dediler Bendenizin yine geccedilen iccedilti-mada arzettiğim cihetleri tetkik buyurursanız ruhsatnamelerin birinin 1313 te diğerenin 1314 te verilmiş olduğunu soumlyledim ve bunlar suveri muhtelife ile temdit edile edile 9 Teşrinievvel 1326 tarihinde son defa temdit edildi dedim Binaenaleyh isterse sonraki verilen taahhuumltnashymeyi almaktan ibare olsun isterse yeniden ruhshysatname alınmış bulunsun bu bir kelimeden ibashy

rettir Benim soumlylediğim soumlz (1313) 1314) seshynelerinde verilmisect olan secteydir Sonra buyurdushylar ki Şucircrayi Devlet kararı 1313 de başlamıştır 1300 bilmem kaccedilta ne olmuştur binaenaleyh harp zamanında ve muumltarike muumlddetinden evshyveldir buyurdular

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Evshyvel demedim Son karar muumltarekenin akabinshyde ya İzzet Paşanın kabinesi zamanında veyashyhut Tevfik Paşanın kabinesinin bidayetinde deshydim

FERİT B (Devamla) mdash Şimdi bendeniz de bundan başka bir şey soumlylemedim Dedim ki Şucircrayi Devlet kararının tekemmuumll etmesi muumltashyrekeden sonradır dedim Buyurultıi acirclinin tashyrihi 5 Nisan 1334 dir Muumltareke 31 Teşrinisani 1334 de olmuştur Teşrinisani 31 olduğu ıccedilm saymıyayım Kacircnunuevvel Kacircnunusani Şubat Mart Nisan altıncı ayın yedinci guumlnuumlduumlr

CELAcircLEDDİN AFIZ B (Erzurum) ~ - Luumltshyfen Şucircrayi Devlet Devletin son kararını soumlyler misiniz

FERİT B mdash Ben onu bilmiyorum Fakat 5 Nisan 1335

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Şucircshyrayi Devletin kararı ne vakit Onu bilmeli

FERİT B mdash Heyeti umumiye kararı kesbi katiyet eden karardır

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Nuumlshyfuz orada oluyor onun isin o kararı soumlylemeniz işe gelmez

FERİT B (Devamla) mdash Sonra buyurdular ki 16 Mart meselesiyle bu işin alacirckası yoktur 16 Martta mukavelacirctın keenlemyekuumln addedilshymesi hakkındaki karardan ben muumlstefit olurdum eğer muumltareke mebdei olsa idi o zaman fesih hakkında da Şucircrayi Devletin kararı vardır kashyrarın birisi de fesih hakkındadır her iki madeshyne sahip olmakhğım lacirczımgelirdi buyurdular

Şucircrayi Devletin feshettiği ocak yalnız ocak işletme hakkından ibarettir Buyurdukları 366 numaralı ruhsatname ile verilen fakat bizce şashyyanı ehemmiyet olan kısmi 371 numaralı ruhshysatnamedir ki bunda ocak işletmekle beraber 15 kilometre mesafede bir şimendifer hattı inşası meselesi vardır ve bunun tarafeyninde birer kishylometre sahadaki maaden damarlarına sahip olshymak demektir Zaten buumltuumln mesele yani şu imshytiyazdan istifade edilecek buumltuumln mesele 371 nushymaralı ruhsatname meselesidir Buyurdular ki ben hararetli muumldafii değilim

NEŞET B (Kacircngırı) mdash Heyeti Vekileye soumlyshyledim dedi

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Heshyyeti Vekile karariyle muumldafaaya memur edildim rica ederim

FERİT B (Devamla) mdash 17 nci iccediltimain 379 ncu sahif esindeki Celacircleddin Arif Beyin beyanashytını muumltalacirca buyurursunuz

mdash 431 mdash

t 157 26 2 1337 C İ Sonra ve asıl muumlhimmi 25 inci iccediltimain 149 i

ncu sayfasında maden meselesinde bilhassa I Amasya Mebusu Oumlmer Lucirctfi Beyin ihtarı uumlzerine Celacircleddin Arif Bey aynen şu soumlzleri soumlylemişshyt i r laquoBunlar meyanmda muumlsluumlman Osmanlı teshybaası vardır ki onların da demek imtiyazlarını feshediyorsunuz Bendenizce doğru değildir Yalnız bir madenden bahsediliyor bunun iccedilin doğru bir esas olmaz hak ve adalet ayak altına alınmış oluyorraquo (Doğru sesleri) Muumlsaade bushyyurunuz Kerametiyle şu soumlzler arasında hiccedilbir muumlnasebet yoktur Bu maden meselesi bu kashynun mevzuubahis olurken maden de mevzuubashyhis olmuştur ve bu kanun da 7 Haziran tarihli yirmi beşinci iccediltimadadır Celacircleddin Arif Bey vekacircletini 14 Ağustos 1336 da vermiştir

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Kashyccedilında efendim

FERİT B mdash14 Ağustos 1336 tarihli 841-1885 vekacircletname ile biraderleri Necmeddin Arif Bey tarafından vekil Necmeddin Arif Bey de diğershyleriyle beraber Muumlsyuuml Orlandude Muumlsyuuml (Biyenkotto) yu tevkil ediyor

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Yalshynız şurasını soumlyliyeyim ki bu 1336 tarihli vekacircshyletnameden haberdar değilim Biraderime vershymiş olduğum bir vekacirclenamem vardır 1336 tashyrihli vekacircletnameden haberdar olmadığımı aleshynen Meclisi Acirclinize arzederim

FERIcircT B (Devamla) mdash Demek ki 7 Haziran tarihinde kabul edilen bir kanun 16 marttan evvelki mukavelacirctı infisah ettirmesine goumlre mashyden meselesi de mevzuubahis olarak demin soumlyshylediğim soumlzleri aynen Celacircleddin Arif Bey de soumlylemişlerdir

14 Ağustos 1336 da bir İtalyan kumpanyası-r nın iştirak ettirilmesi artık kendi kerametleri midir Yahut kendi hukukunun muumldafaası kacircs-diyle midir O takdiri acirclinize aittir Şimdi mashyden meselesi ne Celacircleddin Arif Beyefendinin hukuku ne de Notacı Emin Bey veresesinin hu-kunun iptali meselesi ile alacirckadar değildir Sorshyduğum sual - ki geccedilen iccediltimada da beyan ettim tekrar arzediyorum - Fransızlarla İtalyanlar arashysında hususi bir itilacircf aktedilmiştir ve bu hususi itilacircf gazete suumltunlarına kadar geccedilmiştir Bunu bilmiyen hemen kimse yoktur O hususi itilacircf Zonguldak kısmının Fransız nuumlfuzu altında kalshyması ve Ereğli - Kilimli mıntakasmda bulunan havzanın da İtalyan nuumlfuzuna terkedilme meseshylesidir

Rica ederim tarihi muumltalacirca buyurun herhanshygi bir devletin istilacircları boumlyle şirketlerle başlashymış iktisadiyatı ile başlamıştır Ben diyorum ki Celacircleddin Arif Beyin hamiyetinden bekleriz ki yuumlzde on hissesi olan şu madenden - haklı bulunsa bile bence hakları olduklarına kanaat yoktur - Haklı olsalar bile sarfınazar etsinler Ccediluumlnkuuml orada İtalyanların yapacağı bir şimendishyfer vardır Bizim elimizde en kıymettar olan

j ve bizini hayaticirc bir meselemiz olan bir kıtai va-I tanı nuumlfuzu siyasi altına sokmaktan sarfınazar

buyursunlar Benim teklifim budur Yoksa orashyya muumlnhasıran Celacircleddin Arif Beyefendi sahip olsa idi yahut Notacı Emin Bey veresesi sahip olsa idi Şucircrayi Devletin kararı muallel olsa dahi bu vatanın iktisabı servet etmesi iccedilin ben de buumltuumln varlığımla buumltuumln samimiyetle onu isshyterdim Fakat Terni Kumpanyası iccedilin değil efenshydim

HUumlSEYİN AVNİ B ( Erzurum ) mdash Senin suumlnguumln tutar başka yerin tutamaz bdquo

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Efenshydim en ziyade Ferit Beyefendinin ısrar ettiği bir mesele vardır bir mıntakai nuumlfuz meselesi varshydır diyorlar Huumlkuumlmeti Seniyenin ruhsatnameshylere vazeylemiş olduğu kaide ve esasatta der ki laquoKavanini haliye ve muumlstakbelei devlete tama-miyle riayet etmek şarttır Kavanini haliye ve muumlstakbelei devlete riayet edilmediği takdirde bu gibi şeylerin kacircffesi feshedilirraquo Bu esas ta-mamiyle vazolunmuştur Buguumln paylaşabilirler oumlteki Zonguldakı almış olabilir Keza yine bashykacak olursak Fransızların mıntıkaicirc nuumlfuzu o kadarla da kalmıyor Fransızların kendilerine tacircyin ettikleri mıntakai nuumlfuzun bir ucu tacirc Di-yanbekir e kadar gidiyor Bir ucu Kayseriden ileriye bilmem Sivasa kadar gidiyor Anadolushynun ortası tamamiyle İtalyanlara verilmiştir Efendiler biz bunları veriyor muyuz Biz bunshyları vermemek iccedilin buraya toplandık ve buguumln efradı milletin kanı doumlkuumlluumlyor ve hepimizin kanı doumlkuumllecek O halde gelipte burada bir ccedilevirme hareketi yaparaktan oumlbuumlr tarafta bir mıntakai nuumlfuz varmış beride mıntakai nuumlfuz olacakmış demekte macircna yoktur

Efendiler buna millet kaniyle caniyle ve her guumln yaptığı fedakacircrlıkla macircni olacaktır Bushyrada bir İtalya meselesi ccedilıkarsa ben hakkımdan şimdiden feragat eylediğimi ilacircn ediyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Bizim arzumuz da bushydur Yalnız bir kelime soumlylememe muumlsaade edishyniz Yalnız bir şey soumlylemek istiyorum ki o da Celacircleddin Arif Beyefendi hakkında kullandıshyğım huumlrmetkar bir lisana karşı beni tahkir eder soumlzler soumlyledi

CELAcircLETTİN AcircRIcircF B (Erzurum) mdash Esta-f urullah

FERİD B (Ccedilorum) mdash Ccediluumlnkuuml ccedilevirme hashyreketi diyorlar Benim Cehalettin Arif Beye karşı hiccedil bir husumeti şahsiye ve siyasiyem ve idariyem yoktur Kendileri burada huumlrmetle karşıladığım bir zattır Bunun bilhassa boumlyle olduğunu tekrar ederim

İkinci laquoHuumlkuumlmeti Seniyenin vazettiği esas-sattan biriraquo buyurdular Bu vazedilen esasatm oumltedenberi muhafaza edilemiyerek bir ccedilok felacircshyketlere uğradığımız yine Huumlkuumlmeti Seniyenin

mdash 432 mdash

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

8 İ Ş İ raquoOumll CELSE Accedilılma saati 130 sonra

REİS mdash İkinci Reisvekili Hasan Fehmi Bf Hz

KATlfLER Feyyaz Ali B (Yozgad) Cevdet B (Kuumltahya)

REİS mdash Meclis kuşat edildi Zabtı sabık hushylacircsası okunacak

(Kacirctip Feyyaz Acircli Bey tarafından okundu)

İ mdash ZABTI SABIK IIcircUumlLAOumlASI

Birinci celse Ccedilelebi Efendi Hazretlerinin tahtı riyasetleshy

rinde saat bir buccedilukta -bilinikat zaptı sabık hushylacircsası kıraat ve aynen kabul olundu Bafralı Vasuumlin bakıyei muumlddeti cezaiyesinin affı hakshykındaki evrak Adliye Vekacircletine iade ve hıyashyneti vataniye ile mahkucircm Hakkak Şemseddin Itayri Efendi ile Dersimli Bekir Ağanın mahkucircshymiyetleri tasdik olundu Hacı Atıf Efendinin teslise tacircbi kura ahalisinin aşar borccedillarının affı hakkindaki teklifi Muvazenei Maliye Encuumlmeshynine Mustafa Kemal Beyin Bilecikte bir sulshytani mektebi kuumlşadl hakkındaki takriri Maarif ve Muvazenei Maliye Encuumlmenlerine Erzurum Mebusu Salih Efendinin ikinci sınıf ihtiyat zashybitlerine muumltaallik takriri Muumldafaai Milliye En-cuumlmenne havale olundu Şayanı muumlzakere olmashydıklarına dair mazbata ile Lacircyiha Encuumlmeninshyden mevrut Erzurum Mebusu Nusret Efendinin cuma tatilleri hakkındaki teklifiyle Salih Efenshydinin (1335) senoumlsinden evvelki tarik bedelacirctı nakdiyesi bakayasının affı hakkındaki teklifi reddolundu Mebusların meslek ve ihtisaslarını muumlbeyyin bir defter tanzimi hakkındaki takrishyrin gayri musip olduğuna dair Divanı Riyaset kararı kabul ve Kacirczım Huumlsnuuml Beyle ruumlfekası-iim 1336 senesi son aşar taksit muumlddetinin 1337 senesi Nisanına kadar temdidi hakkındaki tekshylifi Lacircyiha Encuumlmenine havale olunarak tenefshyfuumls iccedilin celse tatil olundu

İkinci celse Hasan Fehmi Beyefendinin tahtı riyasetlerinde

saat uumlccedilte biliccediltima Erzurum Mebusu Acircsim Beshyyin harp esnasında tekacirclifi harbiye suretiyle Erzurum ve havalisinden alman eşyanın bedeli hakkındaki sual takriri Muumldafaai Milliye Vekacircshyletine Genccedil Mebusu Dr Ali Haydar Beyle Celacircl Bey ve ruumlfekasmm Konya civarındaki arazii Iraliyeye muhacirin iskacircnı hakkındaki teklifi Dahiliye Vekacircletine Nafıa Vekacircletinin Sivas -Ordu Şosesi hakkındaki tezkeresi Nafıa Encuumlshy

menine havale ve Ayıntap İstinaf mahkemesi acirczasından mevkuf bulunan bir zat hakkındaki Suacircl takririnin Adliye Vekacircleti buumltccedilesiyle muumlshyzakeresi tensip olunarak İktisat Vekacircleti buumltccedileshysinin muumlzakeresine geccedilildi Heyeti umumiyesi hakkında muumlzakere cereyan ettikten sonra Lonshydra konferansında Anadoluya dair soumlz soumlyleshymek hakkının Ankara murahhaslarına ait oldushyğuna ve Bekir Sami Beyin beyanatının huumlsnuuml -teshysir hacircsıl ettiğine dair Sırrı Beyden mevrut telshygraf kıraat olunarak bu haberi meserret şerefine celse on dakika tatil olundu

Uumlccediluumlncuuml celse Hasan Fehmi Beyefendinin tahtı riyasetleshy

rinde saat doumlrtte biliccediltima İktisat Vekacircleti buumltshyccedilesinin muumlzakeresine devam edilerek 277 279 292 301 304 racuuml fasılları tadilen ve diğer fashysılları aynen kabul olundu Bilacirchara Ardahan ve Artevinin Guumlrcuumller tarafından tahliye kılındıshyğına dair Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşa Hazshyretleri tarafından malucircmat ita kılınarak cumarshytesi guumlnuuml iccediltima edilmek uumlzere saat 65 da celshyseye nihayet verildi

Reisvekili Kacirctip Kacirctip Hasan Fehmi Feyyaz Acircli Cevdet

REİS mdash Zabtı sabık hakkında muumltalacirca var mı

KAcircZIM HUumlSNUuml B (Konya)bullmdash Nisan gayeshysine kadar olacakbizim verdiğimiz lacircyiha efenshydim

Dr ALİ HAYDAR B (Genccedil) mdash Verilen takshyrirde Dr Haydar ve Celacircl Beyler denmiş Van Mebusu Hasan Sıddik Bey olacak

RE IS mdash Tashihat veccedilhile zabtı sabıkı kabul edenler Luumltfen ellerini kaldırsın Zabtı sabık kabul edildi efendim

3 mdash TAKRİRLER 1 mdash Ccedilorum Mebusu Ferit Beyin Ereğli havshy

zasındaki maden işletme ve şimendifer inşası ruhshysatnamesinin keenlemyejcuumln addedilmesinin tahtı karara alınmasına dair takriri

CELAcircLETTİN ARİF B (Erzurum) mdash Efendim şahsi bir mesele iccedilin Meclisi Acirclinizin

mdash 428 mdash

İ 157 262 kıymettar olan zamanlarını izaa eylemek isteshymezdim Fakat icircbnimelcem vacircri arkamdan indishyrilen bir hanccedilere cevap vermeğe de borccedilluyum Ferid Bey bir ısual sormuşlar Eğer bu sual ta- mamiyle hakikate mukarin olsa idi kendilerine teşekkuumlr ederdim Fakat vermiş oldukları izahatı mutavvele esnasında birccedilok şeyler vardır ki hashykikatten tamamiyle ayrılmıştır ve bunları da ispat edeceğim

Efendim Notacı Emin Bey namında bir zat 314 senesinde Ereğli Havzasındaki koumlmuumlrleri Bahriye Nezaretinde iken 336 ve 371 numaralı iki tezkere ile bu koumlmuumlrlerin hakkı imarını uhshydesine almıştı Devri esbakta gerek Bahriye Nashyzırı Hasan Paşanın Sonra Kacirctibisani Arap İzshyzetin ve sairenin işe muumldahaleleriyle bu adamın madenini elinden almışlar Nihayet 1324 senesinshyde meşrutiyetin ilacircnı uumlzerine mı madenler kendishysine iade edilmiş Ben de o zamanlar bu zatla iştishyrak ettim Vakıa keramet sahibi değilim Affedershysiniz Ccediluumlnkuuml buraya iştirak eylediğim zamanda

Devletimin kavaidi umumiyesine muhalif bir hareshykette bulunmadım ona ittibaan hareket ettim ve bu madenden bir hisse aldım Eğer kerashymet sahibi olsaydım yani Harbiumumiden mashyalesef şu suretle ccedilıkacağımızı bilseydim 16 martshytan sonra İstanbul işgal edilecek Meclisi Meb-usan toplanack ben de oraya reis intihap edileshyceğim sonra Meclis dağıtılacak ve oradan Anadoshylu ya geccedilmek mecburiyetinde bulunacağım yolda gelirken birccedilok mezahimve muumlşkuumllacircta dushyccedilar olacağım sonra intihabat icrası iccedilin ahaliyi intihabata davet edeceğim nihayet burada bir Meclis toplanacak ve bu meselenin burada mev-zuubahis olacağını bilseydim o zaman bu işe gir-rişmezdim Fakat yine arzediyorum keramet sahibi değilim

Ferit Beyin vermiş olduğu izahatın suretini zabıttan ccedilıkardım Onda diyorki 9 Teşrinievshyvel 1329 da ruhsatname verildiğine goumlre 9 Teşrinishyevvel 1329 da bunun muumlddeti muumlnkazi olmuştur Halbuki verilen ruhsatnamede 1326 da değil 1314 dedir 1326 da yalnız bir taahhuumltname alınshymıştır ye bu da iki madendir Birisi iccedilin tacircyin edilen muumlddet bir sene idi Diğeri iccedilin tacircyin edishylen muumlddet uumlccedil sene olmak uumlzere tacircyin edilmiştir Onun uumlzerine bu haritayı iade ettiğine goumlre Orshyman ve Maadin Nezareti 15 teşrinievvel 1329 da bir tezkere yazmış ve alacirckadarana demiştir ki Muumlnhanileri goumlsterilmemiştir falan şeyleri olshymamıştır^ kavaidi fenniyeye mutabık değildir Aynen okuyorum Bu haritadan macircdut bir şey değildir Bunu reddediyoruz 6 Teşrinievvel ile 9 Teşrinievvel arasında geccedilmiş altı guumlnluumlk tezekerenin bilmem nesine istinadederek guumlya muumlddet munkazi olduğu halde bu tezkereyi yazshymış devamı muameleye muumlntazırmış gibi bir mashyhiyet verilerek Şucircrayi Devlete muumlracaat edilmiş Şucircrayi Devlet bu tezekerelere istinaden intizara luumlzum goumlrmemiş ve bu heyet yapılacaktır demiş

133 ti İ Şuumlphe yok ki bilacirchare bizim karşımıza bir de İtalyan heyeti ccedilıkmış Bu İtalyan Heyeti doğrushydan doğruya ferağ suretiyle değildir Bir Veshykacircletle Orlando isminde bir muumlhendisi tevkil sushyretiyledir ve muumltarekeden sonra Şucircrayi Devle-letin bu kararı verdiğine nazaran bu da ecnebishylerin imali nuumlfuz ettiği ve Ferit Paşa Huumlkuumlmeshyti zamanında bunun ne suretle istihsal edildiği pek aşikacircrdır

Yalnız Ferit Beyefendiye şurasını hatırlatshymak isterim ki bu mesele vakıa Şucircrayi Devlete gitti Fakat hangi tarihte burada demişler ki gittim dosyayı karıştırdım tetkik ettim Eğer dosyayı tamamiyle tetkik etmiş olsa idiler goumlshyruumlrlerdi ki harp esnasında yani 1333 senesi gashyyesinde hatırıma geldiğine goumlre o zaman Ticaret Nazırı bulunan Mustafa Şeref Bey bu madenleshyrin mefsuh addedilmesini Şucircrayi Devlete yazmış Şucircrayi Devlet te yine 1334 senesi Mart veya Nisashynında Naiıa ve Maliye dairesi işi tetkik ediyor ve goumlruumlyor ki bizim şunda hakkımız vardır ve hakkımızı teslim ediyor Her iki ruhsatnamenin de mefsuh addedilemiyeceğini accedilıktan accedilığa bilshydiriyor ve bir karar veriyor Bu karar ile benshydeniz iktifa etmiyorum ve diyorum ki karar nishyhai olsun Ccediluumlnkuuml malvmu acircliniz Şucircrayi Devleshytin meadin mesailinde vermiş oldukları mukar-rerat doğrudan doğruya bir kararı kazai mahiyeshytindedir Yanlız kaza mahiyetinde olan Şucircrayi Devletin kararları maadin işleri hakkındaki kashyrarlardır Onun iccedilin son derecesinden geccedilmesini de talep ediyorum ve işi heyeti umumiyeye sevkediyorum Buna Ticaret Nezareti yeniden birtakım cevaplar ihzar ediyor ve yeniden gishydiyor Şucircrayi Devlet heyeti huzurunda murafaa olunuyoruz Fakat bu murafaa zamanı 1334 Kacircshynunuevvel veya Kacircnunusani bidayetlerindedir Yani muumltarekeden bir buccediluk iki mah sonradır oumlyle derhatır ediyorum O vakit ecnebi nuumlfuzu altında ve Ferit Paşanın huumlkuumlm ve tesiri altınshyda - ki oumlyle soumlyleniyor - Şucircrayi Devlet karar veshyriyor ve diyor ki 336 numaralı tezkerenin mefadı mefsuhtur Fakat 371 numaralı tezkeshyrenin huumlkmuuml de sulhun akdinden bir sene sonrashyya kadar bunu yapmakla muumlkelleftir O zaman mevkii iktidarda Ferit Paşa Huumlkuumlmeti yok idi Zannediyorum İzzet Paşa Huumlkuumlmeti zamanınia idi veyahut Tevfik Paşanın ilk sadaretinde idi geccedilmiş guumlnduumlr derhatır edemiyorum ve boumlyle bir suale macircruz kalacağımı derhatır eylemedi-ğim iccedilin bunları not etmedim Bendeniz eğer dosyayı kendileri gibi goumlrmuumlş olsaydım kendishyleri gibi bunların tarihlerini daha sarih bir sushyrette soumlyliyebilirdim Fakat goumlrmediğim iccedilinshydir ki yine tekrar ediyorum ya izzet Paşa sashydaretinin son zamanlarında veyahut Tevfik Pashyşanın sadaretinin ilk zamanlarında idi O vashykit Şucircrayi Devletin vermiş olduğu karar ki Maliye Dairesi iki madeni de benim olmak uumlzere tanımıştı - ve eeneboumler memleketimize gİFHftccedil-

mdash 429 mdash

t 15 ad inişti - boumlyle vermiş olduğu kararı tadil ediyorshydu 336 numaralı runsatnamenin ahkacircmı mefshysuhtur 371 numaralı iccedilin size sekiz ay muumlddet veriyoruz

Rica ederim Burada eğer ecnebinin bir tesishyri olmuş olsa idi Ferit Paşa Huumlkuumlmetinin tesiri olmuş olsa idi Maliye Dairesinin vermiş olduğu kararı olduğu gibi kabul etmekte Şucircrayi Devlet iccedilin ne manzur vardı Tabıidirki Şucircrayi Devshylet onu kabul eder ve Maliye vermiş olduğu bir kararın arkasına gizlenirdi Bu da Şucircrayı Devshyletin tamamıyle ııayi vazife eylediğine delacirclet eder

Diğer taraftan ben soumlzde 16 Mart olması iccedilin burada ısrar etmişim İstanbuldaki mupoundarrera-tın 16 Marttan sonra makbul ve muteber olmashyması iccedilin ısrar etmişim Kıccedila ederim bu teklif i yapan arkadaşımız (Jami Bey idi Cami Beyin bu teklifi Heyeti Vekıieye geldiği zaman Yusuf Kemal Hey burada mevcut idi Yusuf Kemal Beyshyle beraber burada biz muumldafaa ettik Heyeti Ve-kılenm vermiş olduğu karar uumlzerine ve o suretle muumldafaa ettik ve zannediyorum ki eğer muumltashyreke mebdei kabul edilmiş oısaydı bu benim tenimshyde ccedilıkardı Ccediluumlnkuuml muumltarekenin akdinden sonra Şurayı Devıetm vermiş olduğu karar - ki feshe de aittir - onun da keenlemyekun olması lazımge-lecektı O vakit Maliye Dairesinin kararı veccedilnıie ıkı madenin de birden imtiyaz sahibi bulunmashyması iacirczımgelırdi ve bunda da benim iştirakim ancak yuumlzde ondan ibarettir

Eğer bu memlekette siyaseti Devletle iştigal edebilmek iccedilin dikili ağacı olmamak lacirczım ise affedersiniz benim dikili ağacım vardır Yalnız bu degıl daha bundan başka bir ccedilok madenlerim ve emlacirckim de vardır (Allah ziyade eylesin sa-daları) Onun iccedilin bunlarla iştigal etmemek lacirc-zımgeiırse maksat dikili ağacı bulunmamak ise ben bu cinayeti irtikap ettim Tekrar ediyorum Bu cinayeti irtikacircp ettim Ccediluumlnkuuml dikili ağacım vardır

Efendiler şimdi esas itibariyle goumlruumlluumlyor ki Şucircrayı Devıetm şu suretle vermiş oidugu karar buraua Ferit beyin ıadıası veccedilucircııe tanrıf edilshymiştir Bunlar iccedilin deniliyor ki İtalyanlar şoumlyfe yapmış boumlyle etmiş şunu etmiş bunu etshymiş Şurasını da izah edeyim ki 1334 senesi Teşrinisanisinde muumltareke aktedıldi 1335 seneshysinde bendeniz italyaya gittim İtalyada İtalshyyanlarla muumlşareket akdettik Yalnız ben değilim benim ancak yuumlzde on hissem vardır Buuml ışı asııi sahibi takıp etmışıtir Onu takip etmek ve onun arkasından gitmek yuumlzde doksan beş onundur Benim iccedilin de Maden Nizamnamesinin vazettiği esasat danılınde olduğu iccedilm ben de onların yapshymış olduğu şeraiti kabul etmişimdir Bu suretle 1335 senesi temmuz veyahut ağustosunda yashypılmış olan bir mukaveleden dolayı benim bulunshymadığım bir zamanda bu adamlar bir vapurla gelmişler ve dedikleri gibi ameliyata muumlbaşeret

acirc133 Ucirc İ etmek istemişler ve bana da ameliyat iyin geldik rica ederiz teshilacirct goumlsterilsin demişler Ben de bir teshilacirct iraesi iccedilin arkadaşım Celacircl Beye diyoshyrum ki bunlara teshilacirctı muumlmkuumlnede bulununuz Aradan bir hayli zaman geccediliyor nihayet bakıyoshyrum Celacircl Beyden bir telgraf alıyorum Celal Bey bana diyor ki Şucircrayi Devletin vermiş olshyduğu karar keenlemyekucircnduumlr sudan bir kararshydır onun iccedilin onu feshettim

Bakıyorum efendiler bu mahkemeden sacircdır olmuş bir karar nasıl olurda bir vekilin keyficirc reyile fesholunabilir Kendisine ben burasını soumlyluumlyorum diyorum ki

Şucircrayi Devletin verdiği karar bir kararı ka-zaidır sız bunu reyi hurimizle feshedebilmek sashylacirchiyetini haiz değilsiniz ve bu ittihaz edilmiş olan karar da zaten 16 Marttan evveldir Bu telgrafı veriyorum ve buraya geldikten sonra da tabiidir ki itiraz etmek salacirchiyetim idi Ccediluumlnkuuml bu bir hak idi Ben bir hak sahibiyim Hakkıshymın iptal edildiği haber veriliyordu Ben şayet ıjtıraz etmezsem bana diyeceklerdi ki bunu kashybul ettiniz Bunu itiraz mahiyetinde olmak uumlzere reddettim ve buraya geldim

Efendiler buraya 24 Kanunuevvelde gelduumlıı buguumlne kadar ne İNafıa Dairesine ve ne de Maadm Dairesine veyahut başka bir yere bu iş ne oldu diye sormadım ve arkasından koşmadım ve koşshymağa da tenezzuumll etmedim Ccediluumlnkuuml benim hakkım manfuzdur Sonra bu karan boumlyle ceffelkalem reddedebilmek salacirchiyetini goumlrebilen zate yalnız benim verdiğim bir cevabı kanuniden ibarettir

Şimdi zannederim ki meseleyi gayet vazıh bir surette fakat kısaca izah ettim ve bu ızanatımm neticesinde de soumlyluumlyorum bir emaye tim yarsa o cinayetim Meclisi Ali tarafından ıziıar edilsin ve soumlylenilsin (Estağfurullah sesleri) Fakat ben yalnız bir hakkımı takıp etmişim efendiler Benshyce evet bir siyaset varetır ve siyaset yapılmalıshydır Benim bildiğim siyaset efkacircrı acircmmeyi ve efkacircrı millıyeyi tesucircir edecek bir takım desatır bulup ccedilıkarmak ve onu da menafii acirciiyei memleshyketle kabili tevfik bir hale getirmektir Yoksa geccedilenlerde Salacirchaddin Bey arkadaşımızın dediği gibi eime bir fırccedila alıp hoşumuza gitmeyen adamshyların yuumlzuumlnuuml goumlzuumlnuuml karalamağa siyaset tabir edilmez (Alkışlar)

OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Bir nokta var Zatı acirclileri Erzurumu teşrif buyurmazdan evvel burada iken ve Adliye Vekacircletinde iken Celacircl Beyefendi ile goumlruumlştuumlğuumlnuumlzuuml soumlylemişler Goumlruumlşuumllmuumlş muuml Goumlruumlşuumllmemiş mi

CELAcircLEDDlN ARİF B (Erzurum) mdash Asla boumlyle bir şe^ olduğunu derhatır etmiyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Efendiler geccedilen iccedilti-mada da arzettiğim veccedilhile bendeniz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Rica ederim buguumln Buumlyuumlk Millet Meclisi bu gibi acircdi şeyler iccedilin mi toplanmıştır Yoksa menafii şah-

| siye iccedilin mi toplanmış

m mdash

1 15 Ouml6acircİ33 ti icirc BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Anlaşılshy

sın herkes bildiğini soumlylesin FERİT B (Ccedilorum) mdash İstirhamda bulunacashy

ğım Dikkat buyurunuz ki Celacircleddin Arif Beyeshyfendinin ifadatmı kemali suumlkucircn ve itidal ile dinshyledim Soumlzuumlnuuml kesecek bir soumlz soumlylemedim Binashyenaleyh evvelbeevvel bunu istiriıam ederim ki suumlkun ile dinlensin Ccediluumlnkuuml mesele bence şahsi bir mesele mahiyetinde değildir Arzedeceğim itirazı olanlar kuumlrsuumlye ccedilıkar burada soumlylerler

Geccedilen Iccediltımada hatırı acirclilerinde kalmış olashycaktır ki Celacircleddin Arif Beyin bu meseleyi tashykip etmek bir hakkı kanuni ve tabiisidir demişshytim Yalnız ben mesaili vataniyede indelicap memshyleketimin bir cuumlzuumlnuuml kopartacak memleketimin bir cuumlzuumlnuuml sarsacak bir mesele ile karşılaşırsam ne hukuku esasiye ne hukuku şahsiye ne kava-ıuumlni saireyi tanımam Ancak selacircmeti memleketi tanırım Bunu Celacircleddin Arif Beyden istirham ederim ki kendi şahısları mevzuubahıs olarak başshylanmamıştır italya lı Terni Kumpanyasının orashyya gelerek orada bir mıntakai nuumlfuz tesis etmek istemesi endişesinden muumltevellittir

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bir şey soumlyleyeceğim Ferit Bey bu soumlzuumlnuuml reddedishyyorum kendi hesabıma Ccediluumlnkuuml sen şahıs ile uğshyraşıyorum bu boumlyle

FERİT B (Devamla) mdash O senin kanaatindir soumlzuumlmuuml kesmeğe hakkın yoktur

SALİH Ef (Erzurum) mdash Ben bunu kabul etmiyorum bu mesele şahsidir (Guumlruumlltuumller)

REİS mdash Muumlsaade buyurun EMİN B (Eskişehir) mdash Bu meseleyi burada

kesmek muumlmkuumln ise selacircmeti memleket iccedilin istir-bull hem ederim keselim Ali Kemal in eline bir acirclet olmıyalım Bir vesilei kıluumlkal olmayalım efendishyler (Guumlruumlltuumller)

FERİT B (Devamla) mdash Meclisi Acirclinizi insafa davet edermı Celacircleddin Arif Bey bana meseleyi tahrif etmiştir dedi Bu hakkımı muumlshydafaa etmek benim hakkımdır Ben kemali inshysafla kemali suumlkucircnla dinledim Kiea ederim keshymali suumlkucircn ile siz de dinleyiniz Eğer insafınız varsa yoksa hiccedil soumlz soumlylemiyeyim (Devam devam sesleri) Tekrar ediyorum ki şahsi bir maksatla soumlylemiyorum Celacircleddin Arif Bey buyurdular ki bu 9 Teşrinievvel 1326 da verilemiş bir ruhsatshynamedir halbuki oumlyle değildir (1314) te verilshymiştir benim kerametim yok idiki şu tarzda bir takım inkılacircbat olacak ve ben buraya gelip bushynu boumlyle muumldafaa edeceğimi bilse idim buna gi-rişmezdim dediler Bendenizin yine geccedilen iccedilti-mada arzettiğim cihetleri tetkik buyurursanız ruhsatnamelerin birinin 1313 te diğerenin 1314 te verilmiş olduğunu soumlyledim ve bunlar suveri muhtelife ile temdit edile edile 9 Teşrinievvel 1326 tarihinde son defa temdit edildi dedim Binaenaleyh isterse sonraki verilen taahhuumltnashymeyi almaktan ibare olsun isterse yeniden ruhshysatname alınmış bulunsun bu bir kelimeden ibashy

rettir Benim soumlylediğim soumlz (1313) 1314) seshynelerinde verilmisect olan secteydir Sonra buyurdushylar ki Şucircrayi Devlet kararı 1313 de başlamıştır 1300 bilmem kaccedilta ne olmuştur binaenaleyh harp zamanında ve muumltarike muumlddetinden evshyveldir buyurdular

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Evshyvel demedim Son karar muumltarekenin akabinshyde ya İzzet Paşanın kabinesi zamanında veyashyhut Tevfik Paşanın kabinesinin bidayetinde deshydim

FERİT B (Devamla) mdash Şimdi bendeniz de bundan başka bir şey soumlylemedim Dedim ki Şucircrayi Devlet kararının tekemmuumll etmesi muumltashyrekeden sonradır dedim Buyurultıi acirclinin tashyrihi 5 Nisan 1334 dir Muumltareke 31 Teşrinisani 1334 de olmuştur Teşrinisani 31 olduğu ıccedilm saymıyayım Kacircnunuevvel Kacircnunusani Şubat Mart Nisan altıncı ayın yedinci guumlnuumlduumlr

CELAcircLEDDİN AFIZ B (Erzurum) ~ - Luumltshyfen Şucircrayi Devlet Devletin son kararını soumlyler misiniz

FERİT B mdash Ben onu bilmiyorum Fakat 5 Nisan 1335

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Şucircshyrayi Devletin kararı ne vakit Onu bilmeli

FERİT B mdash Heyeti umumiye kararı kesbi katiyet eden karardır

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Nuumlshyfuz orada oluyor onun isin o kararı soumlylemeniz işe gelmez

FERİT B (Devamla) mdash Sonra buyurdular ki 16 Mart meselesiyle bu işin alacirckası yoktur 16 Martta mukavelacirctın keenlemyekuumln addedilshymesi hakkındaki karardan ben muumlstefit olurdum eğer muumltareke mebdei olsa idi o zaman fesih hakkında da Şucircrayi Devletin kararı vardır kashyrarın birisi de fesih hakkındadır her iki madeshyne sahip olmakhğım lacirczımgelirdi buyurdular

Şucircrayi Devletin feshettiği ocak yalnız ocak işletme hakkından ibarettir Buyurdukları 366 numaralı ruhsatname ile verilen fakat bizce şashyyanı ehemmiyet olan kısmi 371 numaralı ruhshysatnamedir ki bunda ocak işletmekle beraber 15 kilometre mesafede bir şimendifer hattı inşası meselesi vardır ve bunun tarafeyninde birer kishylometre sahadaki maaden damarlarına sahip olshymak demektir Zaten buumltuumln mesele yani şu imshytiyazdan istifade edilecek buumltuumln mesele 371 nushymaralı ruhsatname meselesidir Buyurdular ki ben hararetli muumldafii değilim

NEŞET B (Kacircngırı) mdash Heyeti Vekileye soumlyshyledim dedi

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Heshyyeti Vekile karariyle muumldafaaya memur edildim rica ederim

FERİT B (Devamla) mdash 17 nci iccediltimain 379 ncu sahif esindeki Celacircleddin Arif Beyin beyanashytını muumltalacirca buyurursunuz

mdash 431 mdash

t 157 26 2 1337 C İ Sonra ve asıl muumlhimmi 25 inci iccediltimain 149 i

ncu sayfasında maden meselesinde bilhassa I Amasya Mebusu Oumlmer Lucirctfi Beyin ihtarı uumlzerine Celacircleddin Arif Bey aynen şu soumlzleri soumlylemişshyt i r laquoBunlar meyanmda muumlsluumlman Osmanlı teshybaası vardır ki onların da demek imtiyazlarını feshediyorsunuz Bendenizce doğru değildir Yalnız bir madenden bahsediliyor bunun iccedilin doğru bir esas olmaz hak ve adalet ayak altına alınmış oluyorraquo (Doğru sesleri) Muumlsaade bushyyurunuz Kerametiyle şu soumlzler arasında hiccedilbir muumlnasebet yoktur Bu maden meselesi bu kashynun mevzuubahis olurken maden de mevzuubashyhis olmuştur ve bu kanun da 7 Haziran tarihli yirmi beşinci iccediltimadadır Celacircleddin Arif Bey vekacircletini 14 Ağustos 1336 da vermiştir

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Kashyccedilında efendim

FERİT B mdash14 Ağustos 1336 tarihli 841-1885 vekacircletname ile biraderleri Necmeddin Arif Bey tarafından vekil Necmeddin Arif Bey de diğershyleriyle beraber Muumlsyuuml Orlandude Muumlsyuuml (Biyenkotto) yu tevkil ediyor

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Yalshynız şurasını soumlyliyeyim ki bu 1336 tarihli vekacircshyletnameden haberdar değilim Biraderime vershymiş olduğum bir vekacirclenamem vardır 1336 tashyrihli vekacircletnameden haberdar olmadığımı aleshynen Meclisi Acirclinize arzederim

FERIcircT B (Devamla) mdash Demek ki 7 Haziran tarihinde kabul edilen bir kanun 16 marttan evvelki mukavelacirctı infisah ettirmesine goumlre mashyden meselesi de mevzuubahis olarak demin soumlyshylediğim soumlzleri aynen Celacircleddin Arif Bey de soumlylemişlerdir

14 Ağustos 1336 da bir İtalyan kumpanyası-r nın iştirak ettirilmesi artık kendi kerametleri midir Yahut kendi hukukunun muumldafaası kacircs-diyle midir O takdiri acirclinize aittir Şimdi mashyden meselesi ne Celacircleddin Arif Beyefendinin hukuku ne de Notacı Emin Bey veresesinin hu-kunun iptali meselesi ile alacirckadar değildir Sorshyduğum sual - ki geccedilen iccediltimada da beyan ettim tekrar arzediyorum - Fransızlarla İtalyanlar arashysında hususi bir itilacircf aktedilmiştir ve bu hususi itilacircf gazete suumltunlarına kadar geccedilmiştir Bunu bilmiyen hemen kimse yoktur O hususi itilacircf Zonguldak kısmının Fransız nuumlfuzu altında kalshyması ve Ereğli - Kilimli mıntakasmda bulunan havzanın da İtalyan nuumlfuzuna terkedilme meseshylesidir

Rica ederim tarihi muumltalacirca buyurun herhanshygi bir devletin istilacircları boumlyle şirketlerle başlashymış iktisadiyatı ile başlamıştır Ben diyorum ki Celacircleddin Arif Beyin hamiyetinden bekleriz ki yuumlzde on hissesi olan şu madenden - haklı bulunsa bile bence hakları olduklarına kanaat yoktur - Haklı olsalar bile sarfınazar etsinler Ccediluumlnkuuml orada İtalyanların yapacağı bir şimendishyfer vardır Bizim elimizde en kıymettar olan

j ve bizini hayaticirc bir meselemiz olan bir kıtai va-I tanı nuumlfuzu siyasi altına sokmaktan sarfınazar

buyursunlar Benim teklifim budur Yoksa orashyya muumlnhasıran Celacircleddin Arif Beyefendi sahip olsa idi yahut Notacı Emin Bey veresesi sahip olsa idi Şucircrayi Devletin kararı muallel olsa dahi bu vatanın iktisabı servet etmesi iccedilin ben de buumltuumln varlığımla buumltuumln samimiyetle onu isshyterdim Fakat Terni Kumpanyası iccedilin değil efenshydim

HUumlSEYİN AVNİ B ( Erzurum ) mdash Senin suumlnguumln tutar başka yerin tutamaz bdquo

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Efenshydim en ziyade Ferit Beyefendinin ısrar ettiği bir mesele vardır bir mıntakai nuumlfuz meselesi varshydır diyorlar Huumlkuumlmeti Seniyenin ruhsatnameshylere vazeylemiş olduğu kaide ve esasatta der ki laquoKavanini haliye ve muumlstakbelei devlete tama-miyle riayet etmek şarttır Kavanini haliye ve muumlstakbelei devlete riayet edilmediği takdirde bu gibi şeylerin kacircffesi feshedilirraquo Bu esas ta-mamiyle vazolunmuştur Buguumln paylaşabilirler oumlteki Zonguldakı almış olabilir Keza yine bashykacak olursak Fransızların mıntıkaicirc nuumlfuzu o kadarla da kalmıyor Fransızların kendilerine tacircyin ettikleri mıntakai nuumlfuzun bir ucu tacirc Di-yanbekir e kadar gidiyor Bir ucu Kayseriden ileriye bilmem Sivasa kadar gidiyor Anadolushynun ortası tamamiyle İtalyanlara verilmiştir Efendiler biz bunları veriyor muyuz Biz bunshyları vermemek iccedilin buraya toplandık ve buguumln efradı milletin kanı doumlkuumlluumlyor ve hepimizin kanı doumlkuumllecek O halde gelipte burada bir ccedilevirme hareketi yaparaktan oumlbuumlr tarafta bir mıntakai nuumlfuz varmış beride mıntakai nuumlfuz olacakmış demekte macircna yoktur

Efendiler buna millet kaniyle caniyle ve her guumln yaptığı fedakacircrlıkla macircni olacaktır Bushyrada bir İtalya meselesi ccedilıkarsa ben hakkımdan şimdiden feragat eylediğimi ilacircn ediyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Bizim arzumuz da bushydur Yalnız bir kelime soumlylememe muumlsaade edishyniz Yalnız bir şey soumlylemek istiyorum ki o da Celacircleddin Arif Beyefendi hakkında kullandıshyğım huumlrmetkar bir lisana karşı beni tahkir eder soumlzler soumlyledi

CELAcircLETTİN AcircRIcircF B (Erzurum) mdash Esta-f urullah

FERİD B (Ccedilorum) mdash Ccediluumlnkuuml ccedilevirme hashyreketi diyorlar Benim Cehalettin Arif Beye karşı hiccedil bir husumeti şahsiye ve siyasiyem ve idariyem yoktur Kendileri burada huumlrmetle karşıladığım bir zattır Bunun bilhassa boumlyle olduğunu tekrar ederim

İkinci laquoHuumlkuumlmeti Seniyenin vazettiği esas-sattan biriraquo buyurdular Bu vazedilen esasatm oumltedenberi muhafaza edilemiyerek bir ccedilok felacircshyketlere uğradığımız yine Huumlkuumlmeti Seniyenin

mdash 432 mdash

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

İ 157 262 kıymettar olan zamanlarını izaa eylemek isteshymezdim Fakat icircbnimelcem vacircri arkamdan indishyrilen bir hanccedilere cevap vermeğe de borccedilluyum Ferid Bey bir ısual sormuşlar Eğer bu sual ta- mamiyle hakikate mukarin olsa idi kendilerine teşekkuumlr ederdim Fakat vermiş oldukları izahatı mutavvele esnasında birccedilok şeyler vardır ki hashykikatten tamamiyle ayrılmıştır ve bunları da ispat edeceğim

Efendim Notacı Emin Bey namında bir zat 314 senesinde Ereğli Havzasındaki koumlmuumlrleri Bahriye Nezaretinde iken 336 ve 371 numaralı iki tezkere ile bu koumlmuumlrlerin hakkı imarını uhshydesine almıştı Devri esbakta gerek Bahriye Nashyzırı Hasan Paşanın Sonra Kacirctibisani Arap İzshyzetin ve sairenin işe muumldahaleleriyle bu adamın madenini elinden almışlar Nihayet 1324 senesinshyde meşrutiyetin ilacircnı uumlzerine mı madenler kendishysine iade edilmiş Ben de o zamanlar bu zatla iştishyrak ettim Vakıa keramet sahibi değilim Affedershysiniz Ccediluumlnkuuml buraya iştirak eylediğim zamanda

Devletimin kavaidi umumiyesine muhalif bir hareshykette bulunmadım ona ittibaan hareket ettim ve bu madenden bir hisse aldım Eğer kerashymet sahibi olsaydım yani Harbiumumiden mashyalesef şu suretle ccedilıkacağımızı bilseydim 16 martshytan sonra İstanbul işgal edilecek Meclisi Meb-usan toplanack ben de oraya reis intihap edileshyceğim sonra Meclis dağıtılacak ve oradan Anadoshylu ya geccedilmek mecburiyetinde bulunacağım yolda gelirken birccedilok mezahimve muumlşkuumllacircta dushyccedilar olacağım sonra intihabat icrası iccedilin ahaliyi intihabata davet edeceğim nihayet burada bir Meclis toplanacak ve bu meselenin burada mev-zuubahis olacağını bilseydim o zaman bu işe gir-rişmezdim Fakat yine arzediyorum keramet sahibi değilim

Ferit Beyin vermiş olduğu izahatın suretini zabıttan ccedilıkardım Onda diyorki 9 Teşrinievshyvel 1329 da ruhsatname verildiğine goumlre 9 Teşrinishyevvel 1329 da bunun muumlddeti muumlnkazi olmuştur Halbuki verilen ruhsatnamede 1326 da değil 1314 dedir 1326 da yalnız bir taahhuumltname alınshymıştır ye bu da iki madendir Birisi iccedilin tacircyin edilen muumlddet bir sene idi Diğeri iccedilin tacircyin edishylen muumlddet uumlccedil sene olmak uumlzere tacircyin edilmiştir Onun uumlzerine bu haritayı iade ettiğine goumlre Orshyman ve Maadin Nezareti 15 teşrinievvel 1329 da bir tezkere yazmış ve alacirckadarana demiştir ki Muumlnhanileri goumlsterilmemiştir falan şeyleri olshymamıştır^ kavaidi fenniyeye mutabık değildir Aynen okuyorum Bu haritadan macircdut bir şey değildir Bunu reddediyoruz 6 Teşrinievvel ile 9 Teşrinievvel arasında geccedilmiş altı guumlnluumlk tezekerenin bilmem nesine istinadederek guumlya muumlddet munkazi olduğu halde bu tezkereyi yazshymış devamı muameleye muumlntazırmış gibi bir mashyhiyet verilerek Şucircrayi Devlete muumlracaat edilmiş Şucircrayi Devlet bu tezekerelere istinaden intizara luumlzum goumlrmemiş ve bu heyet yapılacaktır demiş

133 ti İ Şuumlphe yok ki bilacirchare bizim karşımıza bir de İtalyan heyeti ccedilıkmış Bu İtalyan Heyeti doğrushydan doğruya ferağ suretiyle değildir Bir Veshykacircletle Orlando isminde bir muumlhendisi tevkil sushyretiyledir ve muumltarekeden sonra Şucircrayi Devle-letin bu kararı verdiğine nazaran bu da ecnebishylerin imali nuumlfuz ettiği ve Ferit Paşa Huumlkuumlmeshyti zamanında bunun ne suretle istihsal edildiği pek aşikacircrdır

Yalnız Ferit Beyefendiye şurasını hatırlatshymak isterim ki bu mesele vakıa Şucircrayi Devlete gitti Fakat hangi tarihte burada demişler ki gittim dosyayı karıştırdım tetkik ettim Eğer dosyayı tamamiyle tetkik etmiş olsa idiler goumlshyruumlrlerdi ki harp esnasında yani 1333 senesi gashyyesinde hatırıma geldiğine goumlre o zaman Ticaret Nazırı bulunan Mustafa Şeref Bey bu madenleshyrin mefsuh addedilmesini Şucircrayi Devlete yazmış Şucircrayi Devlet te yine 1334 senesi Mart veya Nisashynında Naiıa ve Maliye dairesi işi tetkik ediyor ve goumlruumlyor ki bizim şunda hakkımız vardır ve hakkımızı teslim ediyor Her iki ruhsatnamenin de mefsuh addedilemiyeceğini accedilıktan accedilığa bilshydiriyor ve bir karar veriyor Bu karar ile benshydeniz iktifa etmiyorum ve diyorum ki karar nishyhai olsun Ccediluumlnkuuml malvmu acircliniz Şucircrayi Devleshytin meadin mesailinde vermiş oldukları mukar-rerat doğrudan doğruya bir kararı kazai mahiyeshytindedir Yanlız kaza mahiyetinde olan Şucircrayi Devletin kararları maadin işleri hakkındaki kashyrarlardır Onun iccedilin son derecesinden geccedilmesini de talep ediyorum ve işi heyeti umumiyeye sevkediyorum Buna Ticaret Nezareti yeniden birtakım cevaplar ihzar ediyor ve yeniden gishydiyor Şucircrayi Devlet heyeti huzurunda murafaa olunuyoruz Fakat bu murafaa zamanı 1334 Kacircshynunuevvel veya Kacircnunusani bidayetlerindedir Yani muumltarekeden bir buccediluk iki mah sonradır oumlyle derhatır ediyorum O vakit ecnebi nuumlfuzu altında ve Ferit Paşanın huumlkuumlm ve tesiri altınshyda - ki oumlyle soumlyleniyor - Şucircrayi Devlet karar veshyriyor ve diyor ki 336 numaralı tezkerenin mefadı mefsuhtur Fakat 371 numaralı tezkeshyrenin huumlkmuuml de sulhun akdinden bir sene sonrashyya kadar bunu yapmakla muumlkelleftir O zaman mevkii iktidarda Ferit Paşa Huumlkuumlmeti yok idi Zannediyorum İzzet Paşa Huumlkuumlmeti zamanınia idi veyahut Tevfik Paşanın ilk sadaretinde idi geccedilmiş guumlnduumlr derhatır edemiyorum ve boumlyle bir suale macircruz kalacağımı derhatır eylemedi-ğim iccedilin bunları not etmedim Bendeniz eğer dosyayı kendileri gibi goumlrmuumlş olsaydım kendishyleri gibi bunların tarihlerini daha sarih bir sushyrette soumlyliyebilirdim Fakat goumlrmediğim iccedilinshydir ki yine tekrar ediyorum ya izzet Paşa sashydaretinin son zamanlarında veyahut Tevfik Pashyşanın sadaretinin ilk zamanlarında idi O vashykit Şucircrayi Devletin vermiş olduğu karar ki Maliye Dairesi iki madeni de benim olmak uumlzere tanımıştı - ve eeneboumler memleketimize gİFHftccedil-

mdash 429 mdash

t 15 ad inişti - boumlyle vermiş olduğu kararı tadil ediyorshydu 336 numaralı runsatnamenin ahkacircmı mefshysuhtur 371 numaralı iccedilin size sekiz ay muumlddet veriyoruz

Rica ederim Burada eğer ecnebinin bir tesishyri olmuş olsa idi Ferit Paşa Huumlkuumlmetinin tesiri olmuş olsa idi Maliye Dairesinin vermiş olduğu kararı olduğu gibi kabul etmekte Şucircrayi Devlet iccedilin ne manzur vardı Tabıidirki Şucircrayi Devshylet onu kabul eder ve Maliye vermiş olduğu bir kararın arkasına gizlenirdi Bu da Şucircrayı Devshyletin tamamıyle ııayi vazife eylediğine delacirclet eder

Diğer taraftan ben soumlzde 16 Mart olması iccedilin burada ısrar etmişim İstanbuldaki mupoundarrera-tın 16 Marttan sonra makbul ve muteber olmashyması iccedilin ısrar etmişim Kıccedila ederim bu teklif i yapan arkadaşımız (Jami Bey idi Cami Beyin bu teklifi Heyeti Vekıieye geldiği zaman Yusuf Kemal Hey burada mevcut idi Yusuf Kemal Beyshyle beraber burada biz muumldafaa ettik Heyeti Ve-kılenm vermiş olduğu karar uumlzerine ve o suretle muumldafaa ettik ve zannediyorum ki eğer muumltashyreke mebdei kabul edilmiş oısaydı bu benim tenimshyde ccedilıkardı Ccediluumlnkuuml muumltarekenin akdinden sonra Şurayı Devıetm vermiş olduğu karar - ki feshe de aittir - onun da keenlemyekun olması lazımge-lecektı O vakit Maliye Dairesinin kararı veccedilnıie ıkı madenin de birden imtiyaz sahibi bulunmashyması iacirczımgelırdi ve bunda da benim iştirakim ancak yuumlzde ondan ibarettir

Eğer bu memlekette siyaseti Devletle iştigal edebilmek iccedilin dikili ağacı olmamak lacirczım ise affedersiniz benim dikili ağacım vardır Yalnız bu degıl daha bundan başka bir ccedilok madenlerim ve emlacirckim de vardır (Allah ziyade eylesin sa-daları) Onun iccedilin bunlarla iştigal etmemek lacirc-zımgeiırse maksat dikili ağacı bulunmamak ise ben bu cinayeti irtikap ettim Tekrar ediyorum Bu cinayeti irtikacircp ettim Ccediluumlnkuuml dikili ağacım vardır

Efendiler şimdi esas itibariyle goumlruumlluumlyor ki Şucircrayı Devıetm şu suretle vermiş oidugu karar buraua Ferit beyin ıadıası veccedilucircııe tanrıf edilshymiştir Bunlar iccedilin deniliyor ki İtalyanlar şoumlyfe yapmış boumlyle etmiş şunu etmiş bunu etshymiş Şurasını da izah edeyim ki 1334 senesi Teşrinisanisinde muumltareke aktedıldi 1335 seneshysinde bendeniz italyaya gittim İtalyada İtalshyyanlarla muumlşareket akdettik Yalnız ben değilim benim ancak yuumlzde on hissem vardır Buuml ışı asııi sahibi takıp etmışıtir Onu takip etmek ve onun arkasından gitmek yuumlzde doksan beş onundur Benim iccedilin de Maden Nizamnamesinin vazettiği esasat danılınde olduğu iccedilm ben de onların yapshymış olduğu şeraiti kabul etmişimdir Bu suretle 1335 senesi temmuz veyahut ağustosunda yashypılmış olan bir mukaveleden dolayı benim bulunshymadığım bir zamanda bu adamlar bir vapurla gelmişler ve dedikleri gibi ameliyata muumlbaşeret

acirc133 Ucirc İ etmek istemişler ve bana da ameliyat iyin geldik rica ederiz teshilacirct goumlsterilsin demişler Ben de bir teshilacirct iraesi iccedilin arkadaşım Celacircl Beye diyoshyrum ki bunlara teshilacirctı muumlmkuumlnede bulununuz Aradan bir hayli zaman geccediliyor nihayet bakıyoshyrum Celacircl Beyden bir telgraf alıyorum Celal Bey bana diyor ki Şucircrayi Devletin vermiş olshyduğu karar keenlemyekucircnduumlr sudan bir kararshydır onun iccedilin onu feshettim

Bakıyorum efendiler bu mahkemeden sacircdır olmuş bir karar nasıl olurda bir vekilin keyficirc reyile fesholunabilir Kendisine ben burasını soumlyluumlyorum diyorum ki

Şucircrayi Devletin verdiği karar bir kararı ka-zaidır sız bunu reyi hurimizle feshedebilmek sashylacirchiyetini haiz değilsiniz ve bu ittihaz edilmiş olan karar da zaten 16 Marttan evveldir Bu telgrafı veriyorum ve buraya geldikten sonra da tabiidir ki itiraz etmek salacirchiyetim idi Ccediluumlnkuuml bu bir hak idi Ben bir hak sahibiyim Hakkıshymın iptal edildiği haber veriliyordu Ben şayet ıjtıraz etmezsem bana diyeceklerdi ki bunu kashybul ettiniz Bunu itiraz mahiyetinde olmak uumlzere reddettim ve buraya geldim

Efendiler buraya 24 Kanunuevvelde gelduumlıı buguumlne kadar ne İNafıa Dairesine ve ne de Maadm Dairesine veyahut başka bir yere bu iş ne oldu diye sormadım ve arkasından koşmadım ve koşshymağa da tenezzuumll etmedim Ccediluumlnkuuml benim hakkım manfuzdur Sonra bu karan boumlyle ceffelkalem reddedebilmek salacirchiyetini goumlrebilen zate yalnız benim verdiğim bir cevabı kanuniden ibarettir

Şimdi zannederim ki meseleyi gayet vazıh bir surette fakat kısaca izah ettim ve bu ızanatımm neticesinde de soumlyluumlyorum bir emaye tim yarsa o cinayetim Meclisi Ali tarafından ıziıar edilsin ve soumlylenilsin (Estağfurullah sesleri) Fakat ben yalnız bir hakkımı takıp etmişim efendiler Benshyce evet bir siyaset varetır ve siyaset yapılmalıshydır Benim bildiğim siyaset efkacircrı acircmmeyi ve efkacircrı millıyeyi tesucircir edecek bir takım desatır bulup ccedilıkarmak ve onu da menafii acirciiyei memleshyketle kabili tevfik bir hale getirmektir Yoksa geccedilenlerde Salacirchaddin Bey arkadaşımızın dediği gibi eime bir fırccedila alıp hoşumuza gitmeyen adamshyların yuumlzuumlnuuml goumlzuumlnuuml karalamağa siyaset tabir edilmez (Alkışlar)

OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Bir nokta var Zatı acirclileri Erzurumu teşrif buyurmazdan evvel burada iken ve Adliye Vekacircletinde iken Celacircl Beyefendi ile goumlruumlştuumlğuumlnuumlzuuml soumlylemişler Goumlruumlşuumllmuumlş muuml Goumlruumlşuumllmemiş mi

CELAcircLEDDlN ARİF B (Erzurum) mdash Asla boumlyle bir şe^ olduğunu derhatır etmiyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Efendiler geccedilen iccedilti-mada da arzettiğim veccedilhile bendeniz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Rica ederim buguumln Buumlyuumlk Millet Meclisi bu gibi acircdi şeyler iccedilin mi toplanmıştır Yoksa menafii şah-

| siye iccedilin mi toplanmış

m mdash

1 15 Ouml6acircİ33 ti icirc BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Anlaşılshy

sın herkes bildiğini soumlylesin FERİT B (Ccedilorum) mdash İstirhamda bulunacashy

ğım Dikkat buyurunuz ki Celacircleddin Arif Beyeshyfendinin ifadatmı kemali suumlkucircn ve itidal ile dinshyledim Soumlzuumlnuuml kesecek bir soumlz soumlylemedim Binashyenaleyh evvelbeevvel bunu istiriıam ederim ki suumlkun ile dinlensin Ccediluumlnkuuml mesele bence şahsi bir mesele mahiyetinde değildir Arzedeceğim itirazı olanlar kuumlrsuumlye ccedilıkar burada soumlylerler

Geccedilen Iccediltımada hatırı acirclilerinde kalmış olashycaktır ki Celacircleddin Arif Beyin bu meseleyi tashykip etmek bir hakkı kanuni ve tabiisidir demişshytim Yalnız ben mesaili vataniyede indelicap memshyleketimin bir cuumlzuumlnuuml kopartacak memleketimin bir cuumlzuumlnuuml sarsacak bir mesele ile karşılaşırsam ne hukuku esasiye ne hukuku şahsiye ne kava-ıuumlni saireyi tanımam Ancak selacircmeti memleketi tanırım Bunu Celacircleddin Arif Beyden istirham ederim ki kendi şahısları mevzuubahıs olarak başshylanmamıştır italya lı Terni Kumpanyasının orashyya gelerek orada bir mıntakai nuumlfuz tesis etmek istemesi endişesinden muumltevellittir

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bir şey soumlyleyeceğim Ferit Bey bu soumlzuumlnuuml reddedishyyorum kendi hesabıma Ccediluumlnkuuml sen şahıs ile uğshyraşıyorum bu boumlyle

FERİT B (Devamla) mdash O senin kanaatindir soumlzuumlmuuml kesmeğe hakkın yoktur

SALİH Ef (Erzurum) mdash Ben bunu kabul etmiyorum bu mesele şahsidir (Guumlruumlltuumller)

REİS mdash Muumlsaade buyurun EMİN B (Eskişehir) mdash Bu meseleyi burada

kesmek muumlmkuumln ise selacircmeti memleket iccedilin istir-bull hem ederim keselim Ali Kemal in eline bir acirclet olmıyalım Bir vesilei kıluumlkal olmayalım efendishyler (Guumlruumlltuumller)

FERİT B (Devamla) mdash Meclisi Acirclinizi insafa davet edermı Celacircleddin Arif Bey bana meseleyi tahrif etmiştir dedi Bu hakkımı muumlshydafaa etmek benim hakkımdır Ben kemali inshysafla kemali suumlkucircnla dinledim Kiea ederim keshymali suumlkucircn ile siz de dinleyiniz Eğer insafınız varsa yoksa hiccedil soumlz soumlylemiyeyim (Devam devam sesleri) Tekrar ediyorum ki şahsi bir maksatla soumlylemiyorum Celacircleddin Arif Bey buyurdular ki bu 9 Teşrinievvel 1326 da verilemiş bir ruhsatshynamedir halbuki oumlyle değildir (1314) te verilshymiştir benim kerametim yok idiki şu tarzda bir takım inkılacircbat olacak ve ben buraya gelip bushynu boumlyle muumldafaa edeceğimi bilse idim buna gi-rişmezdim dediler Bendenizin yine geccedilen iccedilti-mada arzettiğim cihetleri tetkik buyurursanız ruhsatnamelerin birinin 1313 te diğerenin 1314 te verilmiş olduğunu soumlyledim ve bunlar suveri muhtelife ile temdit edile edile 9 Teşrinievvel 1326 tarihinde son defa temdit edildi dedim Binaenaleyh isterse sonraki verilen taahhuumltnashymeyi almaktan ibare olsun isterse yeniden ruhshysatname alınmış bulunsun bu bir kelimeden ibashy

rettir Benim soumlylediğim soumlz (1313) 1314) seshynelerinde verilmisect olan secteydir Sonra buyurdushylar ki Şucircrayi Devlet kararı 1313 de başlamıştır 1300 bilmem kaccedilta ne olmuştur binaenaleyh harp zamanında ve muumltarike muumlddetinden evshyveldir buyurdular

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Evshyvel demedim Son karar muumltarekenin akabinshyde ya İzzet Paşanın kabinesi zamanında veyashyhut Tevfik Paşanın kabinesinin bidayetinde deshydim

FERİT B (Devamla) mdash Şimdi bendeniz de bundan başka bir şey soumlylemedim Dedim ki Şucircrayi Devlet kararının tekemmuumll etmesi muumltashyrekeden sonradır dedim Buyurultıi acirclinin tashyrihi 5 Nisan 1334 dir Muumltareke 31 Teşrinisani 1334 de olmuştur Teşrinisani 31 olduğu ıccedilm saymıyayım Kacircnunuevvel Kacircnunusani Şubat Mart Nisan altıncı ayın yedinci guumlnuumlduumlr

CELAcircLEDDİN AFIZ B (Erzurum) ~ - Luumltshyfen Şucircrayi Devlet Devletin son kararını soumlyler misiniz

FERİT B mdash Ben onu bilmiyorum Fakat 5 Nisan 1335

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Şucircshyrayi Devletin kararı ne vakit Onu bilmeli

FERİT B mdash Heyeti umumiye kararı kesbi katiyet eden karardır

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Nuumlshyfuz orada oluyor onun isin o kararı soumlylemeniz işe gelmez

FERİT B (Devamla) mdash Sonra buyurdular ki 16 Mart meselesiyle bu işin alacirckası yoktur 16 Martta mukavelacirctın keenlemyekuumln addedilshymesi hakkındaki karardan ben muumlstefit olurdum eğer muumltareke mebdei olsa idi o zaman fesih hakkında da Şucircrayi Devletin kararı vardır kashyrarın birisi de fesih hakkındadır her iki madeshyne sahip olmakhğım lacirczımgelirdi buyurdular

Şucircrayi Devletin feshettiği ocak yalnız ocak işletme hakkından ibarettir Buyurdukları 366 numaralı ruhsatname ile verilen fakat bizce şashyyanı ehemmiyet olan kısmi 371 numaralı ruhshysatnamedir ki bunda ocak işletmekle beraber 15 kilometre mesafede bir şimendifer hattı inşası meselesi vardır ve bunun tarafeyninde birer kishylometre sahadaki maaden damarlarına sahip olshymak demektir Zaten buumltuumln mesele yani şu imshytiyazdan istifade edilecek buumltuumln mesele 371 nushymaralı ruhsatname meselesidir Buyurdular ki ben hararetli muumldafii değilim

NEŞET B (Kacircngırı) mdash Heyeti Vekileye soumlyshyledim dedi

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Heshyyeti Vekile karariyle muumldafaaya memur edildim rica ederim

FERİT B (Devamla) mdash 17 nci iccediltimain 379 ncu sahif esindeki Celacircleddin Arif Beyin beyanashytını muumltalacirca buyurursunuz

mdash 431 mdash

t 157 26 2 1337 C İ Sonra ve asıl muumlhimmi 25 inci iccediltimain 149 i

ncu sayfasında maden meselesinde bilhassa I Amasya Mebusu Oumlmer Lucirctfi Beyin ihtarı uumlzerine Celacircleddin Arif Bey aynen şu soumlzleri soumlylemişshyt i r laquoBunlar meyanmda muumlsluumlman Osmanlı teshybaası vardır ki onların da demek imtiyazlarını feshediyorsunuz Bendenizce doğru değildir Yalnız bir madenden bahsediliyor bunun iccedilin doğru bir esas olmaz hak ve adalet ayak altına alınmış oluyorraquo (Doğru sesleri) Muumlsaade bushyyurunuz Kerametiyle şu soumlzler arasında hiccedilbir muumlnasebet yoktur Bu maden meselesi bu kashynun mevzuubahis olurken maden de mevzuubashyhis olmuştur ve bu kanun da 7 Haziran tarihli yirmi beşinci iccediltimadadır Celacircleddin Arif Bey vekacircletini 14 Ağustos 1336 da vermiştir

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Kashyccedilında efendim

FERİT B mdash14 Ağustos 1336 tarihli 841-1885 vekacircletname ile biraderleri Necmeddin Arif Bey tarafından vekil Necmeddin Arif Bey de diğershyleriyle beraber Muumlsyuuml Orlandude Muumlsyuuml (Biyenkotto) yu tevkil ediyor

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Yalshynız şurasını soumlyliyeyim ki bu 1336 tarihli vekacircshyletnameden haberdar değilim Biraderime vershymiş olduğum bir vekacirclenamem vardır 1336 tashyrihli vekacircletnameden haberdar olmadığımı aleshynen Meclisi Acirclinize arzederim

FERIcircT B (Devamla) mdash Demek ki 7 Haziran tarihinde kabul edilen bir kanun 16 marttan evvelki mukavelacirctı infisah ettirmesine goumlre mashyden meselesi de mevzuubahis olarak demin soumlyshylediğim soumlzleri aynen Celacircleddin Arif Bey de soumlylemişlerdir

14 Ağustos 1336 da bir İtalyan kumpanyası-r nın iştirak ettirilmesi artık kendi kerametleri midir Yahut kendi hukukunun muumldafaası kacircs-diyle midir O takdiri acirclinize aittir Şimdi mashyden meselesi ne Celacircleddin Arif Beyefendinin hukuku ne de Notacı Emin Bey veresesinin hu-kunun iptali meselesi ile alacirckadar değildir Sorshyduğum sual - ki geccedilen iccediltimada da beyan ettim tekrar arzediyorum - Fransızlarla İtalyanlar arashysında hususi bir itilacircf aktedilmiştir ve bu hususi itilacircf gazete suumltunlarına kadar geccedilmiştir Bunu bilmiyen hemen kimse yoktur O hususi itilacircf Zonguldak kısmının Fransız nuumlfuzu altında kalshyması ve Ereğli - Kilimli mıntakasmda bulunan havzanın da İtalyan nuumlfuzuna terkedilme meseshylesidir

Rica ederim tarihi muumltalacirca buyurun herhanshygi bir devletin istilacircları boumlyle şirketlerle başlashymış iktisadiyatı ile başlamıştır Ben diyorum ki Celacircleddin Arif Beyin hamiyetinden bekleriz ki yuumlzde on hissesi olan şu madenden - haklı bulunsa bile bence hakları olduklarına kanaat yoktur - Haklı olsalar bile sarfınazar etsinler Ccediluumlnkuuml orada İtalyanların yapacağı bir şimendishyfer vardır Bizim elimizde en kıymettar olan

j ve bizini hayaticirc bir meselemiz olan bir kıtai va-I tanı nuumlfuzu siyasi altına sokmaktan sarfınazar

buyursunlar Benim teklifim budur Yoksa orashyya muumlnhasıran Celacircleddin Arif Beyefendi sahip olsa idi yahut Notacı Emin Bey veresesi sahip olsa idi Şucircrayi Devletin kararı muallel olsa dahi bu vatanın iktisabı servet etmesi iccedilin ben de buumltuumln varlığımla buumltuumln samimiyetle onu isshyterdim Fakat Terni Kumpanyası iccedilin değil efenshydim

HUumlSEYİN AVNİ B ( Erzurum ) mdash Senin suumlnguumln tutar başka yerin tutamaz bdquo

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Efenshydim en ziyade Ferit Beyefendinin ısrar ettiği bir mesele vardır bir mıntakai nuumlfuz meselesi varshydır diyorlar Huumlkuumlmeti Seniyenin ruhsatnameshylere vazeylemiş olduğu kaide ve esasatta der ki laquoKavanini haliye ve muumlstakbelei devlete tama-miyle riayet etmek şarttır Kavanini haliye ve muumlstakbelei devlete riayet edilmediği takdirde bu gibi şeylerin kacircffesi feshedilirraquo Bu esas ta-mamiyle vazolunmuştur Buguumln paylaşabilirler oumlteki Zonguldakı almış olabilir Keza yine bashykacak olursak Fransızların mıntıkaicirc nuumlfuzu o kadarla da kalmıyor Fransızların kendilerine tacircyin ettikleri mıntakai nuumlfuzun bir ucu tacirc Di-yanbekir e kadar gidiyor Bir ucu Kayseriden ileriye bilmem Sivasa kadar gidiyor Anadolushynun ortası tamamiyle İtalyanlara verilmiştir Efendiler biz bunları veriyor muyuz Biz bunshyları vermemek iccedilin buraya toplandık ve buguumln efradı milletin kanı doumlkuumlluumlyor ve hepimizin kanı doumlkuumllecek O halde gelipte burada bir ccedilevirme hareketi yaparaktan oumlbuumlr tarafta bir mıntakai nuumlfuz varmış beride mıntakai nuumlfuz olacakmış demekte macircna yoktur

Efendiler buna millet kaniyle caniyle ve her guumln yaptığı fedakacircrlıkla macircni olacaktır Bushyrada bir İtalya meselesi ccedilıkarsa ben hakkımdan şimdiden feragat eylediğimi ilacircn ediyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Bizim arzumuz da bushydur Yalnız bir kelime soumlylememe muumlsaade edishyniz Yalnız bir şey soumlylemek istiyorum ki o da Celacircleddin Arif Beyefendi hakkında kullandıshyğım huumlrmetkar bir lisana karşı beni tahkir eder soumlzler soumlyledi

CELAcircLETTİN AcircRIcircF B (Erzurum) mdash Esta-f urullah

FERİD B (Ccedilorum) mdash Ccediluumlnkuuml ccedilevirme hashyreketi diyorlar Benim Cehalettin Arif Beye karşı hiccedil bir husumeti şahsiye ve siyasiyem ve idariyem yoktur Kendileri burada huumlrmetle karşıladığım bir zattır Bunun bilhassa boumlyle olduğunu tekrar ederim

İkinci laquoHuumlkuumlmeti Seniyenin vazettiği esas-sattan biriraquo buyurdular Bu vazedilen esasatm oumltedenberi muhafaza edilemiyerek bir ccedilok felacircshyketlere uğradığımız yine Huumlkuumlmeti Seniyenin

mdash 432 mdash

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

t 15 ad inişti - boumlyle vermiş olduğu kararı tadil ediyorshydu 336 numaralı runsatnamenin ahkacircmı mefshysuhtur 371 numaralı iccedilin size sekiz ay muumlddet veriyoruz

Rica ederim Burada eğer ecnebinin bir tesishyri olmuş olsa idi Ferit Paşa Huumlkuumlmetinin tesiri olmuş olsa idi Maliye Dairesinin vermiş olduğu kararı olduğu gibi kabul etmekte Şucircrayi Devlet iccedilin ne manzur vardı Tabıidirki Şucircrayi Devshylet onu kabul eder ve Maliye vermiş olduğu bir kararın arkasına gizlenirdi Bu da Şucircrayı Devshyletin tamamıyle ııayi vazife eylediğine delacirclet eder

Diğer taraftan ben soumlzde 16 Mart olması iccedilin burada ısrar etmişim İstanbuldaki mupoundarrera-tın 16 Marttan sonra makbul ve muteber olmashyması iccedilin ısrar etmişim Kıccedila ederim bu teklif i yapan arkadaşımız (Jami Bey idi Cami Beyin bu teklifi Heyeti Vekıieye geldiği zaman Yusuf Kemal Hey burada mevcut idi Yusuf Kemal Beyshyle beraber burada biz muumldafaa ettik Heyeti Ve-kılenm vermiş olduğu karar uumlzerine ve o suretle muumldafaa ettik ve zannediyorum ki eğer muumltashyreke mebdei kabul edilmiş oısaydı bu benim tenimshyde ccedilıkardı Ccediluumlnkuuml muumltarekenin akdinden sonra Şurayı Devıetm vermiş olduğu karar - ki feshe de aittir - onun da keenlemyekun olması lazımge-lecektı O vakit Maliye Dairesinin kararı veccedilnıie ıkı madenin de birden imtiyaz sahibi bulunmashyması iacirczımgelırdi ve bunda da benim iştirakim ancak yuumlzde ondan ibarettir

Eğer bu memlekette siyaseti Devletle iştigal edebilmek iccedilin dikili ağacı olmamak lacirczım ise affedersiniz benim dikili ağacım vardır Yalnız bu degıl daha bundan başka bir ccedilok madenlerim ve emlacirckim de vardır (Allah ziyade eylesin sa-daları) Onun iccedilin bunlarla iştigal etmemek lacirc-zımgeiırse maksat dikili ağacı bulunmamak ise ben bu cinayeti irtikap ettim Tekrar ediyorum Bu cinayeti irtikacircp ettim Ccediluumlnkuuml dikili ağacım vardır

Efendiler şimdi esas itibariyle goumlruumlluumlyor ki Şucircrayı Devıetm şu suretle vermiş oidugu karar buraua Ferit beyin ıadıası veccedilucircııe tanrıf edilshymiştir Bunlar iccedilin deniliyor ki İtalyanlar şoumlyfe yapmış boumlyle etmiş şunu etmiş bunu etshymiş Şurasını da izah edeyim ki 1334 senesi Teşrinisanisinde muumltareke aktedıldi 1335 seneshysinde bendeniz italyaya gittim İtalyada İtalshyyanlarla muumlşareket akdettik Yalnız ben değilim benim ancak yuumlzde on hissem vardır Buuml ışı asııi sahibi takıp etmışıtir Onu takip etmek ve onun arkasından gitmek yuumlzde doksan beş onundur Benim iccedilin de Maden Nizamnamesinin vazettiği esasat danılınde olduğu iccedilm ben de onların yapshymış olduğu şeraiti kabul etmişimdir Bu suretle 1335 senesi temmuz veyahut ağustosunda yashypılmış olan bir mukaveleden dolayı benim bulunshymadığım bir zamanda bu adamlar bir vapurla gelmişler ve dedikleri gibi ameliyata muumlbaşeret

acirc133 Ucirc İ etmek istemişler ve bana da ameliyat iyin geldik rica ederiz teshilacirct goumlsterilsin demişler Ben de bir teshilacirct iraesi iccedilin arkadaşım Celacircl Beye diyoshyrum ki bunlara teshilacirctı muumlmkuumlnede bulununuz Aradan bir hayli zaman geccediliyor nihayet bakıyoshyrum Celacircl Beyden bir telgraf alıyorum Celal Bey bana diyor ki Şucircrayi Devletin vermiş olshyduğu karar keenlemyekucircnduumlr sudan bir kararshydır onun iccedilin onu feshettim

Bakıyorum efendiler bu mahkemeden sacircdır olmuş bir karar nasıl olurda bir vekilin keyficirc reyile fesholunabilir Kendisine ben burasını soumlyluumlyorum diyorum ki

Şucircrayi Devletin verdiği karar bir kararı ka-zaidır sız bunu reyi hurimizle feshedebilmek sashylacirchiyetini haiz değilsiniz ve bu ittihaz edilmiş olan karar da zaten 16 Marttan evveldir Bu telgrafı veriyorum ve buraya geldikten sonra da tabiidir ki itiraz etmek salacirchiyetim idi Ccediluumlnkuuml bu bir hak idi Ben bir hak sahibiyim Hakkıshymın iptal edildiği haber veriliyordu Ben şayet ıjtıraz etmezsem bana diyeceklerdi ki bunu kashybul ettiniz Bunu itiraz mahiyetinde olmak uumlzere reddettim ve buraya geldim

Efendiler buraya 24 Kanunuevvelde gelduumlıı buguumlne kadar ne İNafıa Dairesine ve ne de Maadm Dairesine veyahut başka bir yere bu iş ne oldu diye sormadım ve arkasından koşmadım ve koşshymağa da tenezzuumll etmedim Ccediluumlnkuuml benim hakkım manfuzdur Sonra bu karan boumlyle ceffelkalem reddedebilmek salacirchiyetini goumlrebilen zate yalnız benim verdiğim bir cevabı kanuniden ibarettir

Şimdi zannederim ki meseleyi gayet vazıh bir surette fakat kısaca izah ettim ve bu ızanatımm neticesinde de soumlyluumlyorum bir emaye tim yarsa o cinayetim Meclisi Ali tarafından ıziıar edilsin ve soumlylenilsin (Estağfurullah sesleri) Fakat ben yalnız bir hakkımı takıp etmişim efendiler Benshyce evet bir siyaset varetır ve siyaset yapılmalıshydır Benim bildiğim siyaset efkacircrı acircmmeyi ve efkacircrı millıyeyi tesucircir edecek bir takım desatır bulup ccedilıkarmak ve onu da menafii acirciiyei memleshyketle kabili tevfik bir hale getirmektir Yoksa geccedilenlerde Salacirchaddin Bey arkadaşımızın dediği gibi eime bir fırccedila alıp hoşumuza gitmeyen adamshyların yuumlzuumlnuuml goumlzuumlnuuml karalamağa siyaset tabir edilmez (Alkışlar)

OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Bir nokta var Zatı acirclileri Erzurumu teşrif buyurmazdan evvel burada iken ve Adliye Vekacircletinde iken Celacircl Beyefendi ile goumlruumlştuumlğuumlnuumlzuuml soumlylemişler Goumlruumlşuumllmuumlş muuml Goumlruumlşuumllmemiş mi

CELAcircLEDDlN ARİF B (Erzurum) mdash Asla boumlyle bir şe^ olduğunu derhatır etmiyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Efendiler geccedilen iccedilti-mada da arzettiğim veccedilhile bendeniz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Rica ederim buguumln Buumlyuumlk Millet Meclisi bu gibi acircdi şeyler iccedilin mi toplanmıştır Yoksa menafii şah-

| siye iccedilin mi toplanmış

m mdash

1 15 Ouml6acircİ33 ti icirc BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Anlaşılshy

sın herkes bildiğini soumlylesin FERİT B (Ccedilorum) mdash İstirhamda bulunacashy

ğım Dikkat buyurunuz ki Celacircleddin Arif Beyeshyfendinin ifadatmı kemali suumlkucircn ve itidal ile dinshyledim Soumlzuumlnuuml kesecek bir soumlz soumlylemedim Binashyenaleyh evvelbeevvel bunu istiriıam ederim ki suumlkun ile dinlensin Ccediluumlnkuuml mesele bence şahsi bir mesele mahiyetinde değildir Arzedeceğim itirazı olanlar kuumlrsuumlye ccedilıkar burada soumlylerler

Geccedilen Iccediltımada hatırı acirclilerinde kalmış olashycaktır ki Celacircleddin Arif Beyin bu meseleyi tashykip etmek bir hakkı kanuni ve tabiisidir demişshytim Yalnız ben mesaili vataniyede indelicap memshyleketimin bir cuumlzuumlnuuml kopartacak memleketimin bir cuumlzuumlnuuml sarsacak bir mesele ile karşılaşırsam ne hukuku esasiye ne hukuku şahsiye ne kava-ıuumlni saireyi tanımam Ancak selacircmeti memleketi tanırım Bunu Celacircleddin Arif Beyden istirham ederim ki kendi şahısları mevzuubahıs olarak başshylanmamıştır italya lı Terni Kumpanyasının orashyya gelerek orada bir mıntakai nuumlfuz tesis etmek istemesi endişesinden muumltevellittir

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bir şey soumlyleyeceğim Ferit Bey bu soumlzuumlnuuml reddedishyyorum kendi hesabıma Ccediluumlnkuuml sen şahıs ile uğshyraşıyorum bu boumlyle

FERİT B (Devamla) mdash O senin kanaatindir soumlzuumlmuuml kesmeğe hakkın yoktur

SALİH Ef (Erzurum) mdash Ben bunu kabul etmiyorum bu mesele şahsidir (Guumlruumlltuumller)

REİS mdash Muumlsaade buyurun EMİN B (Eskişehir) mdash Bu meseleyi burada

kesmek muumlmkuumln ise selacircmeti memleket iccedilin istir-bull hem ederim keselim Ali Kemal in eline bir acirclet olmıyalım Bir vesilei kıluumlkal olmayalım efendishyler (Guumlruumlltuumller)

FERİT B (Devamla) mdash Meclisi Acirclinizi insafa davet edermı Celacircleddin Arif Bey bana meseleyi tahrif etmiştir dedi Bu hakkımı muumlshydafaa etmek benim hakkımdır Ben kemali inshysafla kemali suumlkucircnla dinledim Kiea ederim keshymali suumlkucircn ile siz de dinleyiniz Eğer insafınız varsa yoksa hiccedil soumlz soumlylemiyeyim (Devam devam sesleri) Tekrar ediyorum ki şahsi bir maksatla soumlylemiyorum Celacircleddin Arif Bey buyurdular ki bu 9 Teşrinievvel 1326 da verilemiş bir ruhsatshynamedir halbuki oumlyle değildir (1314) te verilshymiştir benim kerametim yok idiki şu tarzda bir takım inkılacircbat olacak ve ben buraya gelip bushynu boumlyle muumldafaa edeceğimi bilse idim buna gi-rişmezdim dediler Bendenizin yine geccedilen iccedilti-mada arzettiğim cihetleri tetkik buyurursanız ruhsatnamelerin birinin 1313 te diğerenin 1314 te verilmiş olduğunu soumlyledim ve bunlar suveri muhtelife ile temdit edile edile 9 Teşrinievvel 1326 tarihinde son defa temdit edildi dedim Binaenaleyh isterse sonraki verilen taahhuumltnashymeyi almaktan ibare olsun isterse yeniden ruhshysatname alınmış bulunsun bu bir kelimeden ibashy

rettir Benim soumlylediğim soumlz (1313) 1314) seshynelerinde verilmisect olan secteydir Sonra buyurdushylar ki Şucircrayi Devlet kararı 1313 de başlamıştır 1300 bilmem kaccedilta ne olmuştur binaenaleyh harp zamanında ve muumltarike muumlddetinden evshyveldir buyurdular

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Evshyvel demedim Son karar muumltarekenin akabinshyde ya İzzet Paşanın kabinesi zamanında veyashyhut Tevfik Paşanın kabinesinin bidayetinde deshydim

FERİT B (Devamla) mdash Şimdi bendeniz de bundan başka bir şey soumlylemedim Dedim ki Şucircrayi Devlet kararının tekemmuumll etmesi muumltashyrekeden sonradır dedim Buyurultıi acirclinin tashyrihi 5 Nisan 1334 dir Muumltareke 31 Teşrinisani 1334 de olmuştur Teşrinisani 31 olduğu ıccedilm saymıyayım Kacircnunuevvel Kacircnunusani Şubat Mart Nisan altıncı ayın yedinci guumlnuumlduumlr

CELAcircLEDDİN AFIZ B (Erzurum) ~ - Luumltshyfen Şucircrayi Devlet Devletin son kararını soumlyler misiniz

FERİT B mdash Ben onu bilmiyorum Fakat 5 Nisan 1335

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Şucircshyrayi Devletin kararı ne vakit Onu bilmeli

FERİT B mdash Heyeti umumiye kararı kesbi katiyet eden karardır

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Nuumlshyfuz orada oluyor onun isin o kararı soumlylemeniz işe gelmez

FERİT B (Devamla) mdash Sonra buyurdular ki 16 Mart meselesiyle bu işin alacirckası yoktur 16 Martta mukavelacirctın keenlemyekuumln addedilshymesi hakkındaki karardan ben muumlstefit olurdum eğer muumltareke mebdei olsa idi o zaman fesih hakkında da Şucircrayi Devletin kararı vardır kashyrarın birisi de fesih hakkındadır her iki madeshyne sahip olmakhğım lacirczımgelirdi buyurdular

Şucircrayi Devletin feshettiği ocak yalnız ocak işletme hakkından ibarettir Buyurdukları 366 numaralı ruhsatname ile verilen fakat bizce şashyyanı ehemmiyet olan kısmi 371 numaralı ruhshysatnamedir ki bunda ocak işletmekle beraber 15 kilometre mesafede bir şimendifer hattı inşası meselesi vardır ve bunun tarafeyninde birer kishylometre sahadaki maaden damarlarına sahip olshymak demektir Zaten buumltuumln mesele yani şu imshytiyazdan istifade edilecek buumltuumln mesele 371 nushymaralı ruhsatname meselesidir Buyurdular ki ben hararetli muumldafii değilim

NEŞET B (Kacircngırı) mdash Heyeti Vekileye soumlyshyledim dedi

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Heshyyeti Vekile karariyle muumldafaaya memur edildim rica ederim

FERİT B (Devamla) mdash 17 nci iccediltimain 379 ncu sahif esindeki Celacircleddin Arif Beyin beyanashytını muumltalacirca buyurursunuz

mdash 431 mdash

t 157 26 2 1337 C İ Sonra ve asıl muumlhimmi 25 inci iccediltimain 149 i

ncu sayfasında maden meselesinde bilhassa I Amasya Mebusu Oumlmer Lucirctfi Beyin ihtarı uumlzerine Celacircleddin Arif Bey aynen şu soumlzleri soumlylemişshyt i r laquoBunlar meyanmda muumlsluumlman Osmanlı teshybaası vardır ki onların da demek imtiyazlarını feshediyorsunuz Bendenizce doğru değildir Yalnız bir madenden bahsediliyor bunun iccedilin doğru bir esas olmaz hak ve adalet ayak altına alınmış oluyorraquo (Doğru sesleri) Muumlsaade bushyyurunuz Kerametiyle şu soumlzler arasında hiccedilbir muumlnasebet yoktur Bu maden meselesi bu kashynun mevzuubahis olurken maden de mevzuubashyhis olmuştur ve bu kanun da 7 Haziran tarihli yirmi beşinci iccediltimadadır Celacircleddin Arif Bey vekacircletini 14 Ağustos 1336 da vermiştir

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Kashyccedilında efendim

FERİT B mdash14 Ağustos 1336 tarihli 841-1885 vekacircletname ile biraderleri Necmeddin Arif Bey tarafından vekil Necmeddin Arif Bey de diğershyleriyle beraber Muumlsyuuml Orlandude Muumlsyuuml (Biyenkotto) yu tevkil ediyor

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Yalshynız şurasını soumlyliyeyim ki bu 1336 tarihli vekacircshyletnameden haberdar değilim Biraderime vershymiş olduğum bir vekacirclenamem vardır 1336 tashyrihli vekacircletnameden haberdar olmadığımı aleshynen Meclisi Acirclinize arzederim

FERIcircT B (Devamla) mdash Demek ki 7 Haziran tarihinde kabul edilen bir kanun 16 marttan evvelki mukavelacirctı infisah ettirmesine goumlre mashyden meselesi de mevzuubahis olarak demin soumlyshylediğim soumlzleri aynen Celacircleddin Arif Bey de soumlylemişlerdir

14 Ağustos 1336 da bir İtalyan kumpanyası-r nın iştirak ettirilmesi artık kendi kerametleri midir Yahut kendi hukukunun muumldafaası kacircs-diyle midir O takdiri acirclinize aittir Şimdi mashyden meselesi ne Celacircleddin Arif Beyefendinin hukuku ne de Notacı Emin Bey veresesinin hu-kunun iptali meselesi ile alacirckadar değildir Sorshyduğum sual - ki geccedilen iccediltimada da beyan ettim tekrar arzediyorum - Fransızlarla İtalyanlar arashysında hususi bir itilacircf aktedilmiştir ve bu hususi itilacircf gazete suumltunlarına kadar geccedilmiştir Bunu bilmiyen hemen kimse yoktur O hususi itilacircf Zonguldak kısmının Fransız nuumlfuzu altında kalshyması ve Ereğli - Kilimli mıntakasmda bulunan havzanın da İtalyan nuumlfuzuna terkedilme meseshylesidir

Rica ederim tarihi muumltalacirca buyurun herhanshygi bir devletin istilacircları boumlyle şirketlerle başlashymış iktisadiyatı ile başlamıştır Ben diyorum ki Celacircleddin Arif Beyin hamiyetinden bekleriz ki yuumlzde on hissesi olan şu madenden - haklı bulunsa bile bence hakları olduklarına kanaat yoktur - Haklı olsalar bile sarfınazar etsinler Ccediluumlnkuuml orada İtalyanların yapacağı bir şimendishyfer vardır Bizim elimizde en kıymettar olan

j ve bizini hayaticirc bir meselemiz olan bir kıtai va-I tanı nuumlfuzu siyasi altına sokmaktan sarfınazar

buyursunlar Benim teklifim budur Yoksa orashyya muumlnhasıran Celacircleddin Arif Beyefendi sahip olsa idi yahut Notacı Emin Bey veresesi sahip olsa idi Şucircrayi Devletin kararı muallel olsa dahi bu vatanın iktisabı servet etmesi iccedilin ben de buumltuumln varlığımla buumltuumln samimiyetle onu isshyterdim Fakat Terni Kumpanyası iccedilin değil efenshydim

HUumlSEYİN AVNİ B ( Erzurum ) mdash Senin suumlnguumln tutar başka yerin tutamaz bdquo

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Efenshydim en ziyade Ferit Beyefendinin ısrar ettiği bir mesele vardır bir mıntakai nuumlfuz meselesi varshydır diyorlar Huumlkuumlmeti Seniyenin ruhsatnameshylere vazeylemiş olduğu kaide ve esasatta der ki laquoKavanini haliye ve muumlstakbelei devlete tama-miyle riayet etmek şarttır Kavanini haliye ve muumlstakbelei devlete riayet edilmediği takdirde bu gibi şeylerin kacircffesi feshedilirraquo Bu esas ta-mamiyle vazolunmuştur Buguumln paylaşabilirler oumlteki Zonguldakı almış olabilir Keza yine bashykacak olursak Fransızların mıntıkaicirc nuumlfuzu o kadarla da kalmıyor Fransızların kendilerine tacircyin ettikleri mıntakai nuumlfuzun bir ucu tacirc Di-yanbekir e kadar gidiyor Bir ucu Kayseriden ileriye bilmem Sivasa kadar gidiyor Anadolushynun ortası tamamiyle İtalyanlara verilmiştir Efendiler biz bunları veriyor muyuz Biz bunshyları vermemek iccedilin buraya toplandık ve buguumln efradı milletin kanı doumlkuumlluumlyor ve hepimizin kanı doumlkuumllecek O halde gelipte burada bir ccedilevirme hareketi yaparaktan oumlbuumlr tarafta bir mıntakai nuumlfuz varmış beride mıntakai nuumlfuz olacakmış demekte macircna yoktur

Efendiler buna millet kaniyle caniyle ve her guumln yaptığı fedakacircrlıkla macircni olacaktır Bushyrada bir İtalya meselesi ccedilıkarsa ben hakkımdan şimdiden feragat eylediğimi ilacircn ediyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Bizim arzumuz da bushydur Yalnız bir kelime soumlylememe muumlsaade edishyniz Yalnız bir şey soumlylemek istiyorum ki o da Celacircleddin Arif Beyefendi hakkında kullandıshyğım huumlrmetkar bir lisana karşı beni tahkir eder soumlzler soumlyledi

CELAcircLETTİN AcircRIcircF B (Erzurum) mdash Esta-f urullah

FERİD B (Ccedilorum) mdash Ccediluumlnkuuml ccedilevirme hashyreketi diyorlar Benim Cehalettin Arif Beye karşı hiccedil bir husumeti şahsiye ve siyasiyem ve idariyem yoktur Kendileri burada huumlrmetle karşıladığım bir zattır Bunun bilhassa boumlyle olduğunu tekrar ederim

İkinci laquoHuumlkuumlmeti Seniyenin vazettiği esas-sattan biriraquo buyurdular Bu vazedilen esasatm oumltedenberi muhafaza edilemiyerek bir ccedilok felacircshyketlere uğradığımız yine Huumlkuumlmeti Seniyenin

mdash 432 mdash

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

1 15 Ouml6acircİ33 ti icirc BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Anlaşılshy

sın herkes bildiğini soumlylesin FERİT B (Ccedilorum) mdash İstirhamda bulunacashy

ğım Dikkat buyurunuz ki Celacircleddin Arif Beyeshyfendinin ifadatmı kemali suumlkucircn ve itidal ile dinshyledim Soumlzuumlnuuml kesecek bir soumlz soumlylemedim Binashyenaleyh evvelbeevvel bunu istiriıam ederim ki suumlkun ile dinlensin Ccediluumlnkuuml mesele bence şahsi bir mesele mahiyetinde değildir Arzedeceğim itirazı olanlar kuumlrsuumlye ccedilıkar burada soumlylerler

Geccedilen Iccediltımada hatırı acirclilerinde kalmış olashycaktır ki Celacircleddin Arif Beyin bu meseleyi tashykip etmek bir hakkı kanuni ve tabiisidir demişshytim Yalnız ben mesaili vataniyede indelicap memshyleketimin bir cuumlzuumlnuuml kopartacak memleketimin bir cuumlzuumlnuuml sarsacak bir mesele ile karşılaşırsam ne hukuku esasiye ne hukuku şahsiye ne kava-ıuumlni saireyi tanımam Ancak selacircmeti memleketi tanırım Bunu Celacircleddin Arif Beyden istirham ederim ki kendi şahısları mevzuubahıs olarak başshylanmamıştır italya lı Terni Kumpanyasının orashyya gelerek orada bir mıntakai nuumlfuz tesis etmek istemesi endişesinden muumltevellittir

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bir şey soumlyleyeceğim Ferit Bey bu soumlzuumlnuuml reddedishyyorum kendi hesabıma Ccediluumlnkuuml sen şahıs ile uğshyraşıyorum bu boumlyle

FERİT B (Devamla) mdash O senin kanaatindir soumlzuumlmuuml kesmeğe hakkın yoktur

SALİH Ef (Erzurum) mdash Ben bunu kabul etmiyorum bu mesele şahsidir (Guumlruumlltuumller)

REİS mdash Muumlsaade buyurun EMİN B (Eskişehir) mdash Bu meseleyi burada

kesmek muumlmkuumln ise selacircmeti memleket iccedilin istir-bull hem ederim keselim Ali Kemal in eline bir acirclet olmıyalım Bir vesilei kıluumlkal olmayalım efendishyler (Guumlruumlltuumller)

FERİT B (Devamla) mdash Meclisi Acirclinizi insafa davet edermı Celacircleddin Arif Bey bana meseleyi tahrif etmiştir dedi Bu hakkımı muumlshydafaa etmek benim hakkımdır Ben kemali inshysafla kemali suumlkucircnla dinledim Kiea ederim keshymali suumlkucircn ile siz de dinleyiniz Eğer insafınız varsa yoksa hiccedil soumlz soumlylemiyeyim (Devam devam sesleri) Tekrar ediyorum ki şahsi bir maksatla soumlylemiyorum Celacircleddin Arif Bey buyurdular ki bu 9 Teşrinievvel 1326 da verilemiş bir ruhsatshynamedir halbuki oumlyle değildir (1314) te verilshymiştir benim kerametim yok idiki şu tarzda bir takım inkılacircbat olacak ve ben buraya gelip bushynu boumlyle muumldafaa edeceğimi bilse idim buna gi-rişmezdim dediler Bendenizin yine geccedilen iccedilti-mada arzettiğim cihetleri tetkik buyurursanız ruhsatnamelerin birinin 1313 te diğerenin 1314 te verilmiş olduğunu soumlyledim ve bunlar suveri muhtelife ile temdit edile edile 9 Teşrinievvel 1326 tarihinde son defa temdit edildi dedim Binaenaleyh isterse sonraki verilen taahhuumltnashymeyi almaktan ibare olsun isterse yeniden ruhshysatname alınmış bulunsun bu bir kelimeden ibashy

rettir Benim soumlylediğim soumlz (1313) 1314) seshynelerinde verilmisect olan secteydir Sonra buyurdushylar ki Şucircrayi Devlet kararı 1313 de başlamıştır 1300 bilmem kaccedilta ne olmuştur binaenaleyh harp zamanında ve muumltarike muumlddetinden evshyveldir buyurdular

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Evshyvel demedim Son karar muumltarekenin akabinshyde ya İzzet Paşanın kabinesi zamanında veyashyhut Tevfik Paşanın kabinesinin bidayetinde deshydim

FERİT B (Devamla) mdash Şimdi bendeniz de bundan başka bir şey soumlylemedim Dedim ki Şucircrayi Devlet kararının tekemmuumll etmesi muumltashyrekeden sonradır dedim Buyurultıi acirclinin tashyrihi 5 Nisan 1334 dir Muumltareke 31 Teşrinisani 1334 de olmuştur Teşrinisani 31 olduğu ıccedilm saymıyayım Kacircnunuevvel Kacircnunusani Şubat Mart Nisan altıncı ayın yedinci guumlnuumlduumlr

CELAcircLEDDİN AFIZ B (Erzurum) ~ - Luumltshyfen Şucircrayi Devlet Devletin son kararını soumlyler misiniz

FERİT B mdash Ben onu bilmiyorum Fakat 5 Nisan 1335

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Şucircshyrayi Devletin kararı ne vakit Onu bilmeli

FERİT B mdash Heyeti umumiye kararı kesbi katiyet eden karardır

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Nuumlshyfuz orada oluyor onun isin o kararı soumlylemeniz işe gelmez

FERİT B (Devamla) mdash Sonra buyurdular ki 16 Mart meselesiyle bu işin alacirckası yoktur 16 Martta mukavelacirctın keenlemyekuumln addedilshymesi hakkındaki karardan ben muumlstefit olurdum eğer muumltareke mebdei olsa idi o zaman fesih hakkında da Şucircrayi Devletin kararı vardır kashyrarın birisi de fesih hakkındadır her iki madeshyne sahip olmakhğım lacirczımgelirdi buyurdular

Şucircrayi Devletin feshettiği ocak yalnız ocak işletme hakkından ibarettir Buyurdukları 366 numaralı ruhsatname ile verilen fakat bizce şashyyanı ehemmiyet olan kısmi 371 numaralı ruhshysatnamedir ki bunda ocak işletmekle beraber 15 kilometre mesafede bir şimendifer hattı inşası meselesi vardır ve bunun tarafeyninde birer kishylometre sahadaki maaden damarlarına sahip olshymak demektir Zaten buumltuumln mesele yani şu imshytiyazdan istifade edilecek buumltuumln mesele 371 nushymaralı ruhsatname meselesidir Buyurdular ki ben hararetli muumldafii değilim

NEŞET B (Kacircngırı) mdash Heyeti Vekileye soumlyshyledim dedi

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Heshyyeti Vekile karariyle muumldafaaya memur edildim rica ederim

FERİT B (Devamla) mdash 17 nci iccediltimain 379 ncu sahif esindeki Celacircleddin Arif Beyin beyanashytını muumltalacirca buyurursunuz

mdash 431 mdash

t 157 26 2 1337 C İ Sonra ve asıl muumlhimmi 25 inci iccediltimain 149 i

ncu sayfasında maden meselesinde bilhassa I Amasya Mebusu Oumlmer Lucirctfi Beyin ihtarı uumlzerine Celacircleddin Arif Bey aynen şu soumlzleri soumlylemişshyt i r laquoBunlar meyanmda muumlsluumlman Osmanlı teshybaası vardır ki onların da demek imtiyazlarını feshediyorsunuz Bendenizce doğru değildir Yalnız bir madenden bahsediliyor bunun iccedilin doğru bir esas olmaz hak ve adalet ayak altına alınmış oluyorraquo (Doğru sesleri) Muumlsaade bushyyurunuz Kerametiyle şu soumlzler arasında hiccedilbir muumlnasebet yoktur Bu maden meselesi bu kashynun mevzuubahis olurken maden de mevzuubashyhis olmuştur ve bu kanun da 7 Haziran tarihli yirmi beşinci iccediltimadadır Celacircleddin Arif Bey vekacircletini 14 Ağustos 1336 da vermiştir

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Kashyccedilında efendim

FERİT B mdash14 Ağustos 1336 tarihli 841-1885 vekacircletname ile biraderleri Necmeddin Arif Bey tarafından vekil Necmeddin Arif Bey de diğershyleriyle beraber Muumlsyuuml Orlandude Muumlsyuuml (Biyenkotto) yu tevkil ediyor

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Yalshynız şurasını soumlyliyeyim ki bu 1336 tarihli vekacircshyletnameden haberdar değilim Biraderime vershymiş olduğum bir vekacirclenamem vardır 1336 tashyrihli vekacircletnameden haberdar olmadığımı aleshynen Meclisi Acirclinize arzederim

FERIcircT B (Devamla) mdash Demek ki 7 Haziran tarihinde kabul edilen bir kanun 16 marttan evvelki mukavelacirctı infisah ettirmesine goumlre mashyden meselesi de mevzuubahis olarak demin soumlyshylediğim soumlzleri aynen Celacircleddin Arif Bey de soumlylemişlerdir

14 Ağustos 1336 da bir İtalyan kumpanyası-r nın iştirak ettirilmesi artık kendi kerametleri midir Yahut kendi hukukunun muumldafaası kacircs-diyle midir O takdiri acirclinize aittir Şimdi mashyden meselesi ne Celacircleddin Arif Beyefendinin hukuku ne de Notacı Emin Bey veresesinin hu-kunun iptali meselesi ile alacirckadar değildir Sorshyduğum sual - ki geccedilen iccediltimada da beyan ettim tekrar arzediyorum - Fransızlarla İtalyanlar arashysında hususi bir itilacircf aktedilmiştir ve bu hususi itilacircf gazete suumltunlarına kadar geccedilmiştir Bunu bilmiyen hemen kimse yoktur O hususi itilacircf Zonguldak kısmının Fransız nuumlfuzu altında kalshyması ve Ereğli - Kilimli mıntakasmda bulunan havzanın da İtalyan nuumlfuzuna terkedilme meseshylesidir

Rica ederim tarihi muumltalacirca buyurun herhanshygi bir devletin istilacircları boumlyle şirketlerle başlashymış iktisadiyatı ile başlamıştır Ben diyorum ki Celacircleddin Arif Beyin hamiyetinden bekleriz ki yuumlzde on hissesi olan şu madenden - haklı bulunsa bile bence hakları olduklarına kanaat yoktur - Haklı olsalar bile sarfınazar etsinler Ccediluumlnkuuml orada İtalyanların yapacağı bir şimendishyfer vardır Bizim elimizde en kıymettar olan

j ve bizini hayaticirc bir meselemiz olan bir kıtai va-I tanı nuumlfuzu siyasi altına sokmaktan sarfınazar

buyursunlar Benim teklifim budur Yoksa orashyya muumlnhasıran Celacircleddin Arif Beyefendi sahip olsa idi yahut Notacı Emin Bey veresesi sahip olsa idi Şucircrayi Devletin kararı muallel olsa dahi bu vatanın iktisabı servet etmesi iccedilin ben de buumltuumln varlığımla buumltuumln samimiyetle onu isshyterdim Fakat Terni Kumpanyası iccedilin değil efenshydim

HUumlSEYİN AVNİ B ( Erzurum ) mdash Senin suumlnguumln tutar başka yerin tutamaz bdquo

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Efenshydim en ziyade Ferit Beyefendinin ısrar ettiği bir mesele vardır bir mıntakai nuumlfuz meselesi varshydır diyorlar Huumlkuumlmeti Seniyenin ruhsatnameshylere vazeylemiş olduğu kaide ve esasatta der ki laquoKavanini haliye ve muumlstakbelei devlete tama-miyle riayet etmek şarttır Kavanini haliye ve muumlstakbelei devlete riayet edilmediği takdirde bu gibi şeylerin kacircffesi feshedilirraquo Bu esas ta-mamiyle vazolunmuştur Buguumln paylaşabilirler oumlteki Zonguldakı almış olabilir Keza yine bashykacak olursak Fransızların mıntıkaicirc nuumlfuzu o kadarla da kalmıyor Fransızların kendilerine tacircyin ettikleri mıntakai nuumlfuzun bir ucu tacirc Di-yanbekir e kadar gidiyor Bir ucu Kayseriden ileriye bilmem Sivasa kadar gidiyor Anadolushynun ortası tamamiyle İtalyanlara verilmiştir Efendiler biz bunları veriyor muyuz Biz bunshyları vermemek iccedilin buraya toplandık ve buguumln efradı milletin kanı doumlkuumlluumlyor ve hepimizin kanı doumlkuumllecek O halde gelipte burada bir ccedilevirme hareketi yaparaktan oumlbuumlr tarafta bir mıntakai nuumlfuz varmış beride mıntakai nuumlfuz olacakmış demekte macircna yoktur

Efendiler buna millet kaniyle caniyle ve her guumln yaptığı fedakacircrlıkla macircni olacaktır Bushyrada bir İtalya meselesi ccedilıkarsa ben hakkımdan şimdiden feragat eylediğimi ilacircn ediyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Bizim arzumuz da bushydur Yalnız bir kelime soumlylememe muumlsaade edishyniz Yalnız bir şey soumlylemek istiyorum ki o da Celacircleddin Arif Beyefendi hakkında kullandıshyğım huumlrmetkar bir lisana karşı beni tahkir eder soumlzler soumlyledi

CELAcircLETTİN AcircRIcircF B (Erzurum) mdash Esta-f urullah

FERİD B (Ccedilorum) mdash Ccediluumlnkuuml ccedilevirme hashyreketi diyorlar Benim Cehalettin Arif Beye karşı hiccedil bir husumeti şahsiye ve siyasiyem ve idariyem yoktur Kendileri burada huumlrmetle karşıladığım bir zattır Bunun bilhassa boumlyle olduğunu tekrar ederim

İkinci laquoHuumlkuumlmeti Seniyenin vazettiği esas-sattan biriraquo buyurdular Bu vazedilen esasatm oumltedenberi muhafaza edilemiyerek bir ccedilok felacircshyketlere uğradığımız yine Huumlkuumlmeti Seniyenin

mdash 432 mdash

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

t 157 26 2 1337 C İ Sonra ve asıl muumlhimmi 25 inci iccediltimain 149 i

ncu sayfasında maden meselesinde bilhassa I Amasya Mebusu Oumlmer Lucirctfi Beyin ihtarı uumlzerine Celacircleddin Arif Bey aynen şu soumlzleri soumlylemişshyt i r laquoBunlar meyanmda muumlsluumlman Osmanlı teshybaası vardır ki onların da demek imtiyazlarını feshediyorsunuz Bendenizce doğru değildir Yalnız bir madenden bahsediliyor bunun iccedilin doğru bir esas olmaz hak ve adalet ayak altına alınmış oluyorraquo (Doğru sesleri) Muumlsaade bushyyurunuz Kerametiyle şu soumlzler arasında hiccedilbir muumlnasebet yoktur Bu maden meselesi bu kashynun mevzuubahis olurken maden de mevzuubashyhis olmuştur ve bu kanun da 7 Haziran tarihli yirmi beşinci iccediltimadadır Celacircleddin Arif Bey vekacircletini 14 Ağustos 1336 da vermiştir

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Kashyccedilında efendim

FERİT B mdash14 Ağustos 1336 tarihli 841-1885 vekacircletname ile biraderleri Necmeddin Arif Bey tarafından vekil Necmeddin Arif Bey de diğershyleriyle beraber Muumlsyuuml Orlandude Muumlsyuuml (Biyenkotto) yu tevkil ediyor

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Yalshynız şurasını soumlyliyeyim ki bu 1336 tarihli vekacircshyletnameden haberdar değilim Biraderime vershymiş olduğum bir vekacirclenamem vardır 1336 tashyrihli vekacircletnameden haberdar olmadığımı aleshynen Meclisi Acirclinize arzederim

FERIcircT B (Devamla) mdash Demek ki 7 Haziran tarihinde kabul edilen bir kanun 16 marttan evvelki mukavelacirctı infisah ettirmesine goumlre mashyden meselesi de mevzuubahis olarak demin soumlyshylediğim soumlzleri aynen Celacircleddin Arif Bey de soumlylemişlerdir

14 Ağustos 1336 da bir İtalyan kumpanyası-r nın iştirak ettirilmesi artık kendi kerametleri midir Yahut kendi hukukunun muumldafaası kacircs-diyle midir O takdiri acirclinize aittir Şimdi mashyden meselesi ne Celacircleddin Arif Beyefendinin hukuku ne de Notacı Emin Bey veresesinin hu-kunun iptali meselesi ile alacirckadar değildir Sorshyduğum sual - ki geccedilen iccediltimada da beyan ettim tekrar arzediyorum - Fransızlarla İtalyanlar arashysında hususi bir itilacircf aktedilmiştir ve bu hususi itilacircf gazete suumltunlarına kadar geccedilmiştir Bunu bilmiyen hemen kimse yoktur O hususi itilacircf Zonguldak kısmının Fransız nuumlfuzu altında kalshyması ve Ereğli - Kilimli mıntakasmda bulunan havzanın da İtalyan nuumlfuzuna terkedilme meseshylesidir

Rica ederim tarihi muumltalacirca buyurun herhanshygi bir devletin istilacircları boumlyle şirketlerle başlashymış iktisadiyatı ile başlamıştır Ben diyorum ki Celacircleddin Arif Beyin hamiyetinden bekleriz ki yuumlzde on hissesi olan şu madenden - haklı bulunsa bile bence hakları olduklarına kanaat yoktur - Haklı olsalar bile sarfınazar etsinler Ccediluumlnkuuml orada İtalyanların yapacağı bir şimendishyfer vardır Bizim elimizde en kıymettar olan

j ve bizini hayaticirc bir meselemiz olan bir kıtai va-I tanı nuumlfuzu siyasi altına sokmaktan sarfınazar

buyursunlar Benim teklifim budur Yoksa orashyya muumlnhasıran Celacircleddin Arif Beyefendi sahip olsa idi yahut Notacı Emin Bey veresesi sahip olsa idi Şucircrayi Devletin kararı muallel olsa dahi bu vatanın iktisabı servet etmesi iccedilin ben de buumltuumln varlığımla buumltuumln samimiyetle onu isshyterdim Fakat Terni Kumpanyası iccedilin değil efenshydim

HUumlSEYİN AVNİ B ( Erzurum ) mdash Senin suumlnguumln tutar başka yerin tutamaz bdquo

CELAcircLEDDİN ARİF B (Erzurum) mdash Efenshydim en ziyade Ferit Beyefendinin ısrar ettiği bir mesele vardır bir mıntakai nuumlfuz meselesi varshydır diyorlar Huumlkuumlmeti Seniyenin ruhsatnameshylere vazeylemiş olduğu kaide ve esasatta der ki laquoKavanini haliye ve muumlstakbelei devlete tama-miyle riayet etmek şarttır Kavanini haliye ve muumlstakbelei devlete riayet edilmediği takdirde bu gibi şeylerin kacircffesi feshedilirraquo Bu esas ta-mamiyle vazolunmuştur Buguumln paylaşabilirler oumlteki Zonguldakı almış olabilir Keza yine bashykacak olursak Fransızların mıntıkaicirc nuumlfuzu o kadarla da kalmıyor Fransızların kendilerine tacircyin ettikleri mıntakai nuumlfuzun bir ucu tacirc Di-yanbekir e kadar gidiyor Bir ucu Kayseriden ileriye bilmem Sivasa kadar gidiyor Anadolushynun ortası tamamiyle İtalyanlara verilmiştir Efendiler biz bunları veriyor muyuz Biz bunshyları vermemek iccedilin buraya toplandık ve buguumln efradı milletin kanı doumlkuumlluumlyor ve hepimizin kanı doumlkuumllecek O halde gelipte burada bir ccedilevirme hareketi yaparaktan oumlbuumlr tarafta bir mıntakai nuumlfuz varmış beride mıntakai nuumlfuz olacakmış demekte macircna yoktur

Efendiler buna millet kaniyle caniyle ve her guumln yaptığı fedakacircrlıkla macircni olacaktır Bushyrada bir İtalya meselesi ccedilıkarsa ben hakkımdan şimdiden feragat eylediğimi ilacircn ediyorum

FERİT B (Ccedilorum) mdash Bizim arzumuz da bushydur Yalnız bir kelime soumlylememe muumlsaade edishyniz Yalnız bir şey soumlylemek istiyorum ki o da Celacircleddin Arif Beyefendi hakkında kullandıshyğım huumlrmetkar bir lisana karşı beni tahkir eder soumlzler soumlyledi

CELAcircLETTİN AcircRIcircF B (Erzurum) mdash Esta-f urullah

FERİD B (Ccedilorum) mdash Ccediluumlnkuuml ccedilevirme hashyreketi diyorlar Benim Cehalettin Arif Beye karşı hiccedil bir husumeti şahsiye ve siyasiyem ve idariyem yoktur Kendileri burada huumlrmetle karşıladığım bir zattır Bunun bilhassa boumlyle olduğunu tekrar ederim

İkinci laquoHuumlkuumlmeti Seniyenin vazettiği esas-sattan biriraquo buyurdular Bu vazedilen esasatm oumltedenberi muhafaza edilemiyerek bir ccedilok felacircshyketlere uğradığımız yine Huumlkuumlmeti Seniyenin

mdash 432 mdash

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

t 157 2621337 C 1 ziri idaresinde geccedilirdiğimiz acı acı tecruumlbelerle anladık laquofiğer kavanini hacircliye ve mustakbelei Devlete riayet edilmezse muumlnfesih olurraquo bana bir tane boumlyle mukavele muumlnfesih olduğunu goumlsshytersinler Ben bundan korkuyorum Buyurdıı-larki millet kaniyle caniyle bu gibi mesaile muumlmanaat iccedilin şimdi bu vaziyeti iktisap etmişshytir Ben de onun iccedilin en huumlrmetkar bir arkashydaşım olduğu -halde kendisinin taalluku olduğu meseleyi accedilmaktan ccedilekindim Ccediluumlnkuuml memlekeshytim iccedilin bir tehlike goumlruumlyorum ihtimal bu iccediltishyhadım bir hatadır

Ihtiraalki doğrudur Benim korktuğum daima ecnebiler biryere girerse orada mikrop gibi kes bi faaliyet etmiş ocaklar peyda etmiş tevessuuml etmiş bucirc memleketi tahrip etmiştir Bir mekshytep muumlsaadesi verdik buumltuumln ccedilocuklarımızı ecshynebi hissiyatı ile yetiştirdiler Dinimizi unutturshydular Ecnebilerin memleketimizde accediltığı rahneshyler Maarif buumltccedilesinde arkadaşlarım muumldafaa etti Bendeniz rica ediyorum Bu mesele ya kacircfi goumlruumllsuumln veyahut tamik etmek isterse Heyeti Aliyeniz bir encuumlmen yapsın dosyaları tetkik etshysin ya kabul ya reddeder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Bir şey sual edeshyceğim

REİS mdash Kifayet takriri okunuyor

Riyaseti Celileye Tarafeyn muumlddeiyatmı dermeyan etti İzaa

edilecek vaktimiz yoktur Muumlzakerenin kifaye-tiyle ruznanıeye geccedililmesini teklif ederim

Operatoumlr Emin

SALİH Ef (Erzurum) mdash Rica ederim bu namus meselesidir Bir şey soumlyleyeceğim (Soumlyshyle sesleri) Ferid Beye soracağım Celacircleddin Arif Bey efradı milletten bir ferd olması do-layısiyle kabul edelim ki İtalyanlarla bu gibi bir şirket yapmağa teşebbuumls etmiş ve bu da memleket menafiine muzur olduğu iccedilin Huumlkuumlmet menetmiştir Bunu boumlyle kabul edelim Huumlkuumlshymetimiz Cami Bey zamanında İtalyanlara Fran- sızlara Ereğli havzai fahmiyesinde koumlmuumlr imshytiyazını vermeğe teşebbuumls etmiş uğraşmıştır

MUSTAFA Ti (Tokad) mdash Vekacirclete geccedilenshyler milleti tahrip iccedilıi geccediliyor Demek ki milleti tahrip etmeğe ccedilalışıyorlar Mademki bu boumlyleshydir arkadaşlar duumlşuumlnuumlnuumlz memleketi tahrip iccedilin uğraşıyorlar

NEŞET B mdash Efendim Melaquolis muumlnezzehtir Celacircleddin Arif Bey kendisini muumldafaa eder

SALİH Ef (Erzurum) mdash Huumlkuumlmet memleshyket iccedilin bir fayda g-oumlrmuumlş Sonra Celacircleddin Arif Bey namuslu bir adamdır Memleketini zishyyade sevdiğine bendeniz kailim Ccediluumlnkuuml tecruumlbem vardır Fakat koumlmuumlr meselesi hakkında Fransızshylarla uzun muhaberatta bulunmuştur

İKTİSAT VEKAcircLETİ VEKİLİ MAHMUT CELAcircL B mdash Cevap vereceğim efendim

SALİH Ef (Devamla) mdash Bu mesail halleshydilsin Fransızlara İtalyanlara koumlmuumlr almak satmakta memleket bir mazarrat goumlrmuumlyorsa bunu evvelacirc Huumlkuumlmetten sual edelim şu meseshyleyi halledelim

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrııl) mdash Reis Bey mesele ccedilığrmdan ccedilıkıyor başka şekil alıshyyor

MUSTAFA B (Tokad) mdash Memleket satılıshyyor haberiniz yok

REİS mdash Efendiler mesele usucircluuml veccedilhile tashyvazzuh etti Mevzuu muumlzakere bu imtiyazın feshi hakkında verilen takrir uumlzerine yevmi ahara talik edilmiştir İmtiyazın feshi bir me-selei hukukiyedir Meclisi Acircliniz bir mahkeme değildir Muumlzakereyi kacircfi goumlruumlrseniz takrirleri reyinize vazederim Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaldırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml

Ccedilorum Mebusu Ferid Beyin takriri imtiyaz-namenin feshi hakkındadır

BESİM ATALAY B (Kuumltahya) mdash Hindisshytan boumlyle işgal edildi Sudan boumlyle işgal edildi

Riyaseti Celileye Celacircleddin Arif Beye ait olan bu meselenin

bir encuumlmene havalesiyle orada tezekkuumlruumlnuuml ci-bull hatı muumlteaddideden dolayı teklif ederim

Konya Abduumlllıalim

REİS mdash Bu takririn encuumlmene havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Ekseriyet yok efendim reddedildi

Riyaseti Celileye 1314 tarihinde Notacı Emin Beye verilip

muhtelif tarihlerde ve nihayet 9 Teşrinievvel 1336 tarihinde uumlccedil sene muumlddetle temdit edilmiş ve muumlddeti mucircnkazi olduğu halde Şucircrayi Devshyletccedile ecnebi tahtı tesirinde verilen karar uumlzeshyrine gerek Emin Bey veresesi ve gerek Celacircledshydin Arif Bey tarafından işletilmesine (Temi) kumpanyası başmuumlhendisi Moumlsyouml Biyenkottoya vekacirclet verilmiş olan HISU havzası dahilindeki maden işletme ve şimendifer inşası ruhsatnameshysinin keenlemyekucircn addedilmesinin tahtı karara alınmasını teklif ederim

24 Şubat 1337 Ccedilorum Ferid

REİS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın İndiriniz ellerinizi Takriri nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el kaldırsın Takrir kabul edilmedi

İzahat da kacircfi goumlruumllduuml Tarafeyn arasında bir şey varsa mahkemeye muumlracaat edilir

mdash 433 mdash

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

1 157 2621387 C 1 2 mdash TEZKERELER

im mdash icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekaleshytinden mevrut tezkere

REIcircS mdash Efendim evrakı varideve başlıyoshyruz istiklacircl marsı hakkında Maarif Vekacircletinshyden mevrut tezkereyi tensip buyurursanız Maashyrif Encuumlmenine goumlnderelim

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Reis Bey muumlshysaade buvurun bunun iccedilinde Maarif Encuumlmeshyninden bir zatın da bir marsı vardır

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdashEfendim icircstiklacircl marşı hakkında Maarif Vekacircletinden goumlnderilen parccedilaları tabettirelim

REİS mdash Efendim Maarif Encuumlmenine goumlnshyderiyoruz Ruumlfekayi kiramdan edebiyata merakı olanlar edebiyatta ihtisası olan zevat luumltfen toplansın tetkik etsinler

YAHYA GALİP B mdash Tabedilsin biz de bir defa goumlrelim

BESIcircM ATALAY B (Kuumltahya) mdashMaar i f Encuumlmeni toplansın Muumltalacirca edelim Şucircaraya yashyzılsın herkesin muumltalacircaları alınsın efendim Mevzuu muumlzakere olmak iccedilin bir tanesinin intishyhabı lacirczımdır o da tabedilir

HAMDIcirc NAcircMIK B (icirczmit) mdash Malucircmu acirclishyniz Maarif Encuumlmenininn Reisi Mehmet Akif Beyin de bir şiiri vardır Onun iccedilin ayrıca bir encuumlmen intihabını teklif ederim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Mehmet Akif o zilleti irtikacircp etmez katiyen ona tenezzuumll etshymez (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Fakat Maarif Encuumlshymeninin reisidir bitaraf olmak lacirczımgelir (Guumlshyruumlltuumller)

REIcircS mdash Encuumlmenden geldikten sonra muumlzashykere edersiniz efendim (Guumlruumlltuumller)

HAMDIcirc NAcircMIK B mdash Oumlyle Maarif emcuumlrae-niyle olmaz bunu erbabı ihtisastan muumlrekkep bir encuumlmen tetkik etsin

REIcircS mdash Maarif Encuumlmenine havalesini kashybul edenler luumltfen el kaldırsın

BESIcircM ATALAY B mdash Olamaz erbabı ihshytisastan muumlteşekkil bir encuumlmen ister

REIcircS mdash Tabı tevziini kabul edenler el kalshydırsın İndiriniz ellerinizi aksini kabul edenler el kaldırsın Tab ve tevzi edilecektir

2 mdash Eskişehrin Buumlyuumlk dere kariyesinden Mustafa ccedilavuş ile Durmuş ağanın af edilmelerishyne dair Eskişehir İstiklacircl Mahkemesi Riyasetinin tezkeresi

REIcircS mdash Eskişehir icircstiklacircl mahkemesinden mevrut evrakı Adliye Encuumlmenine goumlnderiyoruz

2 mdashYozgad Mebusu Feyyaz Acircli Beyin evshyvelce Divanı harbi oumlrfi tarafından tevkif edilshymiş olan eşhasın tahliye edilmelerine dair takriri

REIcircS mdash Yozgad Divanı harbince tevkif edilshy

miş olan eşhasm tahliyesine dair Fayyaz Acircli Beyin takririni Adliye Encuumlmenine havvaicirce edi-

1 IKK

4 mdash SUALLER

1 mdash Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle arshykadaşlarının Adana havalisinde Fransızlar tarashyfından kendi lehlerine ve Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmeti aleyhine rey toplandıacircına dair sual takriri ve Hariciye Vekacircleti Vekili Muhtar Beshyyin şifahi cevabı

REIcircS mdash Adana lılarm Fransız işgalinden memnun olduklarına ve Anadolu Huumlkuumlmetini istemediklerine dair zorla Fransızların rey topshyladıklarına ve buna muhalefet edenlere işkence ettiklerinden dolayı protesto ettiklerine dair nefsi Hacın kasabası nacircmına Belediye reisi ve Kars ahalisi vesaire taraflarından gelen telgrafshylar ve bu meseleye muumlteallik Mersin ve Adana Mebuslarının bir takrirleri var okunacak

Riyaseti Celileye Adanaraquo Mersin Kozan Cebelibereket livalashy

rından eşraf ve ahaliden ve belediyelerden bir ccedilok imzalarla alınan telgraflarda Fransızların sulh konferansında bir muvaffakiyet husuluumlnuuml temin emeliyle ahalii masumeyi tazyik ederek rey toplamakta ve bu suretle işgali temdide ccedilalışshymak istedikleri bildirilmektedir Vicdansuz olan bu harekacirctı şenaatkacircrane ile maderi vatanın bunshyca senelik cuumlzuumllacircyenfekki olan havalii mezkucircre halkının hukuk ve huumlrriyetine olan taarruzat ve tecavuumlzatın tevali ettirilmek istenildiği anlashyşılmaktadır

Buumlyuumlk Millet Meclisi Huumlkuumlmetince ıttılaı tashybiicirc olan ahvali vakıaya karşı ne gibi tedabir ittishyhaz olunmuştur ve Heyeti Murahhasamız riyaseshytine keyfiyet bildirilmiş midir İzahat ita Duyushyrulmasını Huumlkuumlmetten rica ederiz Mersin Mebusu Mersin Mebusu -Mersin Mebusu Yusuf Zdya İsmail Safa Salacirchattin Kayseri İccedilel Cebelibereket İccedilel Bif at Memet Sami İhsan Haydar Lucirctf i

EMİR PAŞA (Sivas) mdash Hariciye Vekacircletine tevdi edilsin efendim

HASAN BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim ayni hal Yunan işgali altında bulunan memleketshylerde de caridir Heyeti Vekile bunun hakkında Heyeti murahhasaya tebligat yapmış mıdır Bushyna dair izahat versinler

REIcircS mdash (Heyeti Vekile Reisi Fevzi Paşaya hitaben) Bu meseleye dair buguumln izahat vermek muumlmkuumln muumlduumlr yoksa başka vakit izahat verishylecek midir

HEYETİ VEKİLE R FEVZİ Pş mdash Hayır efendim buguumln muumlmkuumln değildir Hariciye Veshykili burada yoktur

mdash 434 mdash

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

t W -3(L2La87 bull-bull t iBEtacircS-- ^f^dtruumlrjtensib buyurursanız bunu

HOuml^ii^eKileye havvaie^ edelim ZİYA HURŞİT B (Lacirczistan) mdash Efendim

memleketimizin bir euumlzuumllacircyenfekki olan ve Tuumlrkgt-luumlğuumln bir ocağı bulunan Adana havalisinin zengin olması dolayısiyle oumltedenberi bir ccedilok ecshynebilerin matına ttazarı olmuştur En ccedilok buraya Fransızlar goumlz koymuşlar ve burada muumltareke-denberi malucircur oian hacircdise veccedilhile yerleşmek iccedilin fırsat bulmuşlardır HacirclbuM- Ermenilerin^ Kilikyada oumltedenberi takip ettikleri bir placircnla-rLyardi ta Adalacircrdenizinden Karadenize kadar Bw Jicircrmeni Huumlkuumlmeti meydana getireceklerdi Halbuki Franssazlar Adana arazisinin kuvvei inbatiyesini iyi biliyorlar ve oranın servetine gpz dikmişlerdi ~ ingilizler nasıl Mısırı elde-ettilerse Fransız Ter da orada ikinci bir Misrr yapmak istiyorlardı Fakat Adana ahalisi bu istishylacircya mukavemete karar verdi ve hiccedil bir yerden teşvik goumlrmeden ve hiccedilbir Huumlkuumlmetin muavenetishyne mazhar olmak şoumlyle dursun daimicirc surette o zamanla Huumlkuumlmetten - ki Ferid Huumlkuumlmetidir -zarar goumlrduumlkleri halde silacircha sarıldılar Bunlarla beraber Maraş ve Ayintab muumldafaatı tarihimizde en birinci en buumlyuumlk ve en parlak hacircdiseler teşshykil etmiştir Bu ahacircli boumlyle ccedilalıştıkları halde Fransızlar son defa ccedilevirmek istedikleri dolab-larla ve tezviratla- bucirc yerleri bizim elimizden almak istiyorlar Faraza tutmuşlar Adanada vatansız1 deni alccedilak serseri adamlar bulmuşlar-ve bu adamlar sayesinde (Ferda) isminde bir gazete ccedilıkararak propaganda yapıyorlar ve guumlshyya ahaliden re-y topluyorlar Orada hiccedil bir alacircshykası olmayan bir takım adamlardan topladıkları rey ile harici siyasette bilhassa Londra konfeshyransı uumlzerindi bir tesir yapmak istiyorlar Orashydaki dindaşlarımız vatandaşlarımızraquo kardeşlerishymiz bu hacircdiseyi fena goumlruumlyorlar ve bu telgrafshylarla Buumlyuumlk Millet rMeclisine inuumlmeaat ediyorlar Buumlyuumlk Millet Meclisi esasen Misakı milliyi mushyhafaza etmek iccedilin zaten kararını vermişti Bu vatanın hiccedil bir parccedilasını ve hiccedil bir yerini bir kimseye vermiyecektir Hududu muayyendir kaiidir Adank Mebusu Safa Beyin de buyur-dttkan veccedilhile-bu dindaşlarımız mallariyle can-lariyle hiccedilbiri muavenete mazhar olmaksızın ccedilashylışmışlardır Bu ahali şimdi yine Buumlyuumlk- Millet Meclisine muumlracaat ediyorlar Bendeniz diyorum ki Heyeti Vekile Reisi buumltuumln bu telgrafı ccedileken Kars Hatan Kozan Belediye Reislerine Buumlyuumlk Millet Meclisinin kararı katisini bMirsin vekar tiyen boumlyle tezvirraquot ve rey toplamakla Misakı milliden vaz geccedilmiyeceğimizi anlatsın ve buumltuumln varlığımızla buna ccedilalışacağımızı tebliğ etsin ve

inşaaUacirch onları kurtaracağız

BEİamp mdash Paşa Hazretleri buradadır Yalnız bunu Heyeti Vekileye tevdi edelim

ZAMİR B (Adana)mdash Nazarı dikkate alı-naoumlafc yjılmM bir mesele vardır efendHefc Şimsuuml

Jm ahalinin yapmış-olduğu-protestoyu hiccedil olmaz= mŞıregndradaki murahhaslarımıza bildirelim Bu muumlhiniiitt^eledir Hariciye^ Tieteliiaiıalinin goumlsshytermiş olduğu bu hissiyatıraquo o r a^u^aa ı

YAHYA GALIcircB B r reg r ^ Ş ccedil acirc a r l c i y e Veshykilini ccedilağıralım gelsin cevap versampv

REİS mdash Efendim bu meselenin ruznameye ithalini kabul buyuranlar el kaldırsın (Kabul sesleri) Ruznameye ithal ettik Hariciye Vekilishyne haber goumlndeririz^ gt r i

5 MUraTBLIcircF EVampJOumlC 1 mdash Ardakcmmn istirdadından dolayı Şark

cephesi kumandanı Kacirczım Karabekir Paşadan mevırut tebrik telgrafı

REİS mdash Şark Cephesi kumandanı Kacirczun Kashyrabekir Paşanın telgraf namesi okunacak

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyasetine 23 Şjtbat 1337-sabahı ArdahanJa Osmanlı

sancağı1 ccedilekildi Ardahan ahalisi askerimizi uzak mesafelerden pek parlak merasimle karşılamış ve her birerlerinin alınlarmdan oumlpertek bağırlashyrına basmışlar ve sevinccedilli goumlz yaşları doumlkmuumlşler Meclisi Millimize ve Huumlkuumlmetimize hayırlı du-

va^^eJtasl^rdmt Millicirc birliğimizin neticesi olan bumdashyeni-ımıvaffakiyetten dolayı Şark Cephesi namına muhterem Meclisi MillifpHbjkemali muumlr-metle tebrik ederim Dacircvayı (Bfrllişroumlysgı muvaffa-kiyatı katiye ve kacircmile ile teffc^ıuumlıtyrdeeccedilğinden emin olarak ordumun I rampte icircfflicirciyeyi icraya heran muntazır bulunduğunu da ranzı tazimatla teyi^^e^Moumli bull bull bull bullbull Acirc

2ampŞuumlfcat 1337 Şark Cephesi Kumandanı

Kacirczım Karabekir

7 mdash MUumlZAKERE EDİLEN MADDELER 1T 13R6Jsemd Muvazini Uraquoııamye kanushy

nu lacircyihası ve Muvazeenm JpoundaUye^ Encuumlmeni mazbatası bull - bull

t - ^ bullbullbull

A - alaquoeurocoumlfacirctt Saltanat-buumltccedileli REİS mdash- Rnmamel Miizakftnateraquo geccediliyoruz

Hanedanı Saltanat buumltccedilesini muumlzakereedeceğiz OPERATOumlR EMİN B (Bursa) mdash Efendim

bir takririm vardı duumln takdi metmiştim Okunshymadı

MUSTAFA KEMAL B (EMuğttd) mdash Efenshydini tor cihanf Aduumlj^buumltccedilesi ntazacircfcetraquo edilsim

REİS mdash Efendim Hanedanı Saltanat buumltshyccedilesini aynen okutturuyorum

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

F M

1 W7 2621337

Nevi muhasaasat

O 1

Hanedanı Saltanat 1 Veliaht 2 Şehzadegacircıı ve Salacirctin 3 Sair acirczayi Hanedan

Tahsisatı fevkalacircdei şehriye

Birinci faslın yekucircnu

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

1336 senesi iein Zati Hacirczreti Padişahı ve Hanedanı Saltanat Tahsisatı seniye Tahsasatı Seniye Masarif

İkinci faslın yekucircnu

Yekucircnu umumicirc

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

240 000 50 000

290 000

24 000 157 926 32 160

214 086 46 926

551 012 551 012

REİS mdash Sarf edilmediğine goumlre aynen ipkası tensip buyuruluyor mu efendim (Hay hay sesleri) Aynen ipkasını kabul buyuranlar luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

B mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesi

REİS mdash Divanı Muhasebat buumltccedilesine geccedilishyyoruz

F M Nevi muhassasat

100

101 102

103

104

Maasat Eeisievvel Beicircsisani Muumlddeiumumi Aza Acircz muavinleri ve heyeti kalemiye Muumlstahdemini muhtelife

Masarifi muumlteferrika Yuumlzuumlncuuml faslın yekucircnu

Masarifi muumltenevvia Levazımı kırtasiye ve evrakı matbua Mefruşat ve tamirat Tenvir ve teshin Meremmet Maktuan verilen uumlcurat ve ve masarifi zaruriye Su esmanı Muumlstahdemni muhtelife melbusatı

Yuumlz ikinci faslın yekucircnu Taşraya azimet edecek acircza ve muumlmeyyizler yevmiye ve harshycırahları Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Yekucircnu umumicirc

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

600 720 300

1 200 9 924

96 12 840

300

500 250

1 750 0 0 0 50

2 550

9 635 24 675

300 360 150 600

5 000 96

6 506 300

500 250 750 0 0 0 50

1 550

6 000 12 340

50 000 26 696

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

REİS mdash Divanı MuhaiSebat henuumlz teşekkuumll etshymediğinden bu para sarf edilmemiştir Yekucircnu umuminin yine boumlyle ipka edilmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi efenshydim

Ruumlsumat buumltccedilesi var Fakat Muumldafaa Millishyye ^Sekili Paşa Hazretleri burada olduğu iccedilin İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin muumlzakeresini ikmal

1157 acirceampUumlA 0 1 edelim de ondan sonra Ruumlsumata geccedileriz

F M Nevi muhassasat

C mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesi REİS mdash İmalacirctı Harbiye buumltccedilesinin heyeti

umumiyesi hakkında soumlz olan yok fasıllara geshyccedililmesini kabul buyuranlar lucirctfen el kaldırsınraquo Fasıllara geccedilildi

Huumlkuumlmetccedile Bnciimeaıce teklif olunan kabul edilen

330 Memurin maaşatı 15 202 5-563

Uumlccedil yuumlz otuzuncu faslm yekucircnu 15 202 5 563

REİS mdash 331 nci fasla geccedililmesini kabul eden- 1 sil sıfırdır ler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi 331 nci fa- I

F

332

M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

İdarei merkeziye levazımı 1 Mefruşat 2 Tenvirat 3 Teshin masarifi 4 Kırtasiye

0 0 0

720

0 0 0

240 Uumlccedil yuumlz otuz ikinci faslın yekucircnu 720 240

REİS mdash Muumltlacirca var mı efendim (Hayır sesleri) 333 ncuuml fasla geccedililmesini kabul edenler

luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

333 Barut memurları maaşatı

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

2 000 313

Faslm yekucircnu 2 000 313

REİS mdash Muumltalacirca yok tadilname yok 334 335 nci fasıllar sıfırdır 336 nci fasla geccedililmesini

F

336

M Neyi muhassasat

tensip buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul eduumllli

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

Fabrika maaşatı Memurin ve mensubini askeriye maaşatı Ecnebi ustaları Merkez heyeti sıhhiyesi

Faslm yekucircnu

61 867 0 O

61 867

16 593 0 P

16 593

MUumlDAFAA MİLLİYE MUHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim 336 nci faslı 61 867 lira olarak teklif etmiştik Encuumlmen 16 593 lira kabul etmiştir imalacirctı Harbiye tevesshysuuml ettiğinden dolayı buraya 25 000 liranın ilacircshy

vesini teklif ediyorum Diğer maddeler hakkınshyda bir diyeceğim yoktur Bunlar Şubat gayesine kadar tahakkuk eden memurin maaşatıdrr 25 000 lira teklif ediyorum

3|USTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdashiacircCu-

mdash laquo T ~

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

t i ıs m$ Vazenei Maliye Encuumlmeninin bu 25 000 lira fazshyla sarfiyat hakkında muumltalacircası youmlk mu Muumlda-faai Milliyenin bu teklifine goumlre Muvazene Mashyliye Encuumlmeni ne diyecek bakalım İzahat vershysinler

MAZIM MUumlFİT B (Hakkacircri) mdash Efenshydim l Mi fasılda Muumlctacircf aai Milliye Muhasebecisi Beyefendi maaşat iccedilin yirmi beş bin lir zam istiyor Halbuki Encuumlmenin malucircmatı yoktur Necibi bir memur tacircyin edilmiş ve bu maaş IdBUumleKeıviEİlmişttr Şimdi kendilerinden sordum şimdi istiyoruz tahakkuk etti - diyor Şimdi isshytenilen bir part icin muumltalacirca dermeyan edemeshyyiz -Kbuluuml rey i-acirclinize-ait bir meseledir

TAHSİN B(Aydın) -~ Vaktiyle yaptığınız tenzilacircta onlar muvafakat etmiş mi idi

MAZHiVR MUumlFİT B (Hakkacircri) mdashBu buumltshyccedilenin tanziminde yapılan tenzilacircta tabiicirc muvashyfakat etmişlerdi ve ondan sonra masraf etmişshylerdir

^MUumlDAFAAl laquo L L T Y E MUHASEBECİSİ fSMAİLHAEEI B mdash Evet efendim Bu buumltshyccedilenin tacircnzimi Eyhıl nihayetinde idi Ondan sonra icircmalacircticirc Harbiyenin fabrikaları ve sairesi tevessuuml ettiT memurları tezayuumlt etti Otuz seshykiz bin kırk bin lira maaş tahakkuk etti Halshybuki Encuumlmen akdemce 16 bin lira tahakkuk etshytirmişti Bittabi bu accedilık kaldı Encuumlmen 2 Teşshyrinisani ~1$36 tarihinde tetkik etmişti Binaenshyaleyh

MAZHAR MUumlFİT B (Hakkacircri) ~ 2 Teşrishynisani 1336 dan sonra zannederim bu memurin tacircyin edilmiştir Fakat Encuumlmen bu meseleye arzettiğim gibi şimdi vacirckıf olmuştur Şimdi de deriıalfbir şey joumlyicirciyemez

MEHMETHAGIP B (Tokad) mdash Efendim Vekacircloumlt-burdabiı^zam teklif ediyor -Bu zammı nereye vermiştir Sarfetmiş midir etmemiş mishydirmdashBu tahakkuk-etmiş midir Etmiş ise ne-rccedilyiccedil vermiştir Bunu bir kere Encuumlmen tetkik etmemiştir Muvafık olup olmadığını anlamak İpoundİnJnınu bir kere Encuumlmene havale etmek lacircshyzımdır

Sonra burada accedilılmış bir fabrikamız vardır Bu cihet hakkında bazı şeyler soumlylemek isterim Faferikadaraquo sekiz on senedenberi Huumlkuumlmetin

F~ M Nevi muhassasat

$37 Masarifi daime __J Muayyenat mahrukat yem - -2 Melfeusati raquoteccedilhizat teşjdn ve Jcoşum ve

REİS mdash Muumltalacirca var mit 338 nciJasla geccedililshymesini tensip buyuranlar luumltfen el fealrirfsm Ka-

1337 Ouml İ fabrikalarında ccedilalışan bir takını efendiler varshydır ki bunlar mekteplerde okumuşlar fen tahshysil etmişler ve bu fabrikalarda ustalıkla ccedilalışıyorshylar nefer maaşiyle istihdam olunuyorlar Bishynaenaleyh buumltccedilede bu kadar masraf yapıldığı halde bu biccedilarelerin hiccedil bir hukukuna bakllma-mıştır Şurada laquoekiz hafta hizmet eden bir^ efenshydiye tutuyoruz zabit diye maaş veriyoruz sekiz sene hizmet eden efendileri de nefer maaşiyle ccedilalıştırıyoruz Bunlar ccedilırıl ccedilıplak sefil bir hal-dlaquodivbunları da nazarı dikkate almalıyız Bushynu-istirham ederim -

MALİYE VEKİLİ FgtERIcircT B (İstanbul) mdash Efendim İmalacirctı harbiye elino vesait geccediltikccedile teşkiEtını ikmal eden bir dairedir Bu noktai nazardan bu kış esnasında Huumlkuumlmet bir menshysucat fabrikası barut fabrikası ve ayni zamanshyda Eskişehirde-mevcut şimendifer icircabrikasiyle bir silacirch fabrikası tesis etmiş ve buralarda bunshyların inşaat ve imalacirctına iptidar eylemiştir Bu noktainazardan muvakkat buumltccedile ile kendilerine para verdiğiniz zaman şuumlphesiz ki bu fasıl dishyğer fasıllarla karşık olarak kendilerine tevdi edilshymiş olduğundan dolayı muvakkat buumltccedilelerle ita buyurduğunuz tahsisattan bu devairde bu teşkilacirct iccedilin sarfiyat icra etmiştir ^Bu sarfiyat dolayısiyle bu fasla yirmi beş bin lira zammeshydilmek lacirczımgelir Bunun kabuluumlnuuml bilhassa rishyca ederim ve bu teşkilacirctımızın gayet elzem olshyduğunu tabiicirc takdir buyurursunuz Her ne zashyman elimize bir makine geccedilerse o makineyi dershyakap kurup işletmek mecburiyetindeyiz Bu mecshyburiyet-ve ıztırar dolayısiyle bunun kabuluumlnuuml rica ederim

EMİN B (Eskişehir) mdashgtbull Fakat bir mezuniyet alınmalı idi --MALIcircYE VEKİLİ FERİT B mdash Efendim mezuniyet vardı Muvakkat buumltccedilede luumltuf bushyyurdunuz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Mushyvakkat buumltccedile avans mahiyetindedir Mezuniyet mahiyetinde değildir

REİS mdash Efendim teklif edilen yirmi beş bin lirayı kabul5 edenler luumltfen el kaldırsın Kashybul edildi Faslın yekucircnu 41 593 Hra oldu 337 ncifaslageccediliyoruz bullbull

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan- kabuLedilen

Ouml 0 yağ masrafı 200 000 200 000

Faslın yekucircnu 200 000 200 000

bul edildi -

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

F M

338

t 167 ^21387

Nevi muhassasat

G 2 Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence tĞMifjOİwlaquooumli kabul eticircieln

Masarifi muumltenevvia 1 Orduyu huumlmayun iccedilin imal olunacak muumlhimmatı harbiye raquove sashy

ire masrafı tayyare 4temjri 2 Ta3il ve tecdit edilecek acirclacirct ve edevat vo tezgacirch saagrafı 3 ^inşaat 5ve tamirat 4 Evrakımatbua 5 Harcırah 6 sectehracircyin masrafı 7 ^czayi trbifoumlye ve saire masrafı 8 ^sloumlıa-veeftevatı saire nakliyatı 9 Tecruumlbe ve muayene masrafı

10 Avrupaya gidecek talebe masrafı

290 873 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

290 000 0 0 0 0 0 0

200 000 0 0

REİS mdashbull Muumltalaa var mı (Yok sesleri) 339 neu fasla geccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen

F M Nevi muhassasat

bullFaslrn yekucircnu 40 873 490 000

el kaldırsın kaiail jeduumldi 339 ncu faacirctl sıfır 340 nci fasıl sıfır

iHuumlkuumlmetccedilo Encuumlmence tekHijedilin raquokabul edilen

341 Masarifi muumlteferrika 260 260

REİS mdash Soumlz istiyen yok 342 nci fasla geccedililshymesini icirckahul buyuranlar luumltfen el -kaldırsın Ea-

bul edildi

F M Nevi muhassasat

342 Memurin ve muumlstahdemin tahsisatı fevkalacircdesi

Huumlkuumlmetccedile Enouumlraquoenee -teMicircfredilen kabul edilen

17 304 15 000

BEİS mdash Muumltalacirca rvar mı efendim Kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

Yekucircicircicircu umumisi 762965 lira olmak uumlzere

tmalacircatı Harbiye buumltccedilesini kabul edenler luumltfen el kaldırsm ^rbul copydildi

Bes dakika teneffuumls

I K I N C I C E L S E Ağılma saati 325 laquomra

REIcircS mdash IcircMnci ReİBvekili Hasan Fehmi Beyefendi KAcircTİP Feyyaz Acircli Bey (Yozgad)

mm

REİS mdash Muumlzakereye başlıyoruz İmalacirctı harshybiye İmgesinin yekucircnu ıımumM 762 965 dir diye soumlyteaiftiştacircj hacirclbuki şon ceminde sehiv laquobull olduğu anicircaşıliyor raquoyekucircnu umumisi 752 i 969 lira olmak uumleTamp tesbit edilmiş fKabul- edilen ^fasilktrmıyekucirc-nu umtoumloumlfei tamdan dbaseitir bull

D - İktisat Vekacircleti buumltccedilesi BEİS mdash Duumln muumlzakere ettiğimiz İktisat Veshy

kacircleti buumltccedilesinin son iki faslı arasında Encuumlmen yekucircnları tesbit edilmediğiiccedilin arzedememjştik BiaiKaıaleyh ^miktarı -acircakikisini aıaediyornmi

t 157 2621337 C amp 301 nci fasddan 80 000 lira tenziliyle 577 300 lishyradan ibaret kalıyor 304 neuuml fasla evvelce kabul edilen Kanunu Mahsus mucibince 300 bin lira zammiyle 350 bin lira oluyor Keccediliborlu kuumlkuumlrt madeicircıi memurin maaşatı iccedilin Kanunu Mahsusla kabul edilen 1684 lira bir faslı mahsus olarak yani 304 (A) faslı ilacircve ediliyor 1336 senesi İktisat Vekacircleti buumltccedilesinin yekucircnu umumisi 1 264 921 liradan ibaret kalıyor

E - Bahriye buumltccedilesi REİS mdash Bahriye buumltccedilesinin muumlzakeresine

başlıyoruz imalacirctı harbiye bitti HUumlSEYİN AVNI B (Erzurum) - - Bahriye

nerededir REİS mdash Efendim bahriye şubesi var Muumldashy

faa Milliye Vekacircletine merbut Heyeti umumiyesi hakkında soumlz isteyen yok fasıllara geccedililmesini kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

306

Nevi muhassasat

Muhassasat Nazır ve muumlsteşar Devair ruumlesasına mahsus makam maaşı Zacircbitan ve memurini askeriye ve efrat maaşı Memurini muumllkiye maaşı Memurini ecnebiye maaşı Ataşanuval Memuriyet veya tahsil iccedilin Avrupaya goumlnderilecek zacircbitan mu-hassasatı fevkalacircdeleri Muumlstahdemini muumlteferrika Komodorlar ve merkez limanı ruumlesfisı

Yekucircn

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

29 528 0 0 0

0 0 0

0 0

24 000 150

0 0

8 000 0 0

29 528 32 150

MUumlDAFAA MİLLİYE VEKAcircLETİ MUshyHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdashEfendim buradan (5 480) Uranın tayymr teklif ediyorum Yekucircn (26 670) liraya iniyor

SUumlLEYMAN SIRRI B (Yozgad)mdash Huumlkuumlshymet 306 ncı faslın doumlrduumlncuuml ve yedinci maddeleshyrinde para istemiyor Encuumlmen birinde 150 dishyğerinde 8 000 lira tahsisat veriyor Acaba bunun sebebi nedir

MUumlDAFAA MİLLİYE VEKAcircLETİ MUshyHASEBECİSİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim Bahriye şubesine bir kacirctiple beraber bir muhasip tacircyin edildi Onun iccedilin yuumlz elli lira tahsisat koshynuyor Sekiz bin lira tahsisatımız mevcut (5480) liranın tenzilini teklif ediyoruz (2520) lirası muumlstahdemini mevcude maddesine muumlnakale sushy

retiyle koyuyoruz Ccediluumlnkuuml bu liman teşkilacirctı vesaire konulmamıştı o vakit muumlteferrika madshydesine konulmuş

RİFAT B (kayseri) mdash Sekiz bin lira burada kalıyordu Şu halde bu sekiz bin lira kalktı

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash (2 520) lirasını muumlnakale yapıyoruz

ABDUumlLGAFUR Ef (Karesi) mdash Yedinci maddede tahsil iccedilin Avrupaya goumlnderilecek zacircshybitan var

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Onu arzediyoruz efendim

REİS mdash Başka muumltalacirca var mı efendim tenshyzilacirct icra edildikten sonra yekucircnu 26 670 oluyor 307 nci fasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

F M

307

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

Muayyenat 1 Tayınat esmanı 2 Taamiye ve ziyafet

81 965 9 036

Yekucircn 91 001

54 000 6 024 60 024

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim bu fasıldan 2824 liranın tenzilini tashylep ediyor Seferberlik Cephe Zammı Kanunu kabul edildikten sonra tabiicirc bu lacircğvolundu Tashysarruf olunan miktarın tenzilini teklif ediyoruz

Bahriye Nezaretinde bulunan kaptanların bu yemek parası oumltedenberi veriliyordu Bu tahsisat Seferberlik ve cephe zammından sonra lacircğvedildi

MEHMET RAGIB B (Amasya) mdash Beyeshyfendi bizim merakibi bahriyemiz var mıdır

440

1157 2621337 0 2 MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash

Yardır efendim Karadenizde var iki ganbot iki vapur vesaire efendim Tenzilacirct icra edildikten sonra bu faslın yekucircnu (57 200) lira kalıyor

bull REİS mdash 308 nci fasla geccedililmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

308 nci fasıl sıfır 309 neu fasıl

F M

309

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

Masarifat 1 Muumlteferrika 2 Tenvir ve teshin

Yekucircn

5 057 4 652

9 709

14 057 - 4 652

18 709

REIcircS mdash 309 ncu fasıl hakkında muumltalacirca var mı

HUumlSEYİN AVNİ B (Erzurum) mdash Memuru izahat versin Tenvir ve teshin nerede idaresi yok dairesi yok nedir bu

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim kırk iki limanımız vardır Bittabii zacirc-bitammız ve liman ccedilavuşları vardır

HUumlSEYİN AYNI B (Erzurum) mdash Ne iş goumlshyruumlyorlar bu limanlarda

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Buralarda bulunan memurlar merakibi bahriyeshyye ait vazaifi yapıyorlar

MEHMET RAGIB B (Amasya) mdash Efendim muumlteferrika 5 057 lira iken encuumlmen 14 057 lirashyya ccedilıkarmış Acaba sebebi nedir

MUHASEBECİ IcircSMAlL HAKKI B mdash Bunun kifayetsizliği bilacirchare tahakkuk etmiş o vakit muumlracaat edilmiş ve teklif olunmuş kabul edilmiş Limanlarda muumlstahdem liman ccedilavuşları vesaire vardır Bunlar memuru ecirdir Ecir

bullbullkabilinden olan memurların maaşım muumlteferika-dan veriyoruz Onun iccedilin Encuumlmende 14 057 liraya ccedilıkarılmıştır esbabı budur

REIcircS mdash Başka muumltalacirca yok 310 ncu faşla geccedililmesini kabul edenler luumltfen el kaldırsın

310

M Nevi muhassasat

Masarifi dacircime Sefain ve mevaki levazımı muumltenevviası Esliha ve teferruat levazımı tamiriye ve imaliyesi Levazım ambarlan Ebniye tamiratı Eczayı tıbbiye ve acirclacirctı cerrahiye Talim cephanesi Devriccedilarh

Muumlkerrer 310 Nakliyat sefaini maaşat ve masarifi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 172 302

0 0 0 0

12 922

43 076

0 10 000

bull 0 1 000

0 0

24 460

43 076

Yekucircn 223 800 78 536

REİS mdash Muumltalacirca var mı MUHASEBECİ ISMAlL HAKKI B mdash

Efendim bu devriccedilarh maddesinden 9 310 lirashynın tenzilini talep ediyoruz

RIcircFAT B (Kayseri) mdash Efendim bu devri harccedil nedir ve ne masrafıdır

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim gemilerin hareketi iccedilin lacirczımgelen tekshy

mil malzemenin sarf olmaları lacirczımgelir Binashyenaleyh susu busu 9 310 liranın tenzilini talep ediyoruz Bu tenzil edildikten sonra fasıl yekucircshynu 69 226 lira kalıyor

RElS mdash 310 ncu faslı tenzilacirct veccedilhile kabul edip 311 nci fasla geccedililmesin kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi

F M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

311 Masarifi muumltenevvia 1 Top alacirct ve edevatı

mdash 441

F M

icirc 157 2021337 G 2

Nev i muh assasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

2 3 4 5 6 7 8 9

10 11

Harp cephanesiyle nişancı yetiştirmeğe mahsus cephane Kuumltuumlp ve resail ve harita ve edevatı fenniyesı Şamandıralar tamir ve telvin masarifi Tayyara vetayyare tamirhanesi masarifi Masarifi gayrimelhuza Buharii şerif hocaları ve tekacircya Masarifi mesture Kırtasiye Harcırah İcarat

0 0 0 0 0 0 0

1 152 0

1 391

0 0 0 0 0

200 0

1 152 0

1 391

RJ5IcircS mdash 311 nci faslın yekucircnu 2 743 lira soumlz istiyeıı var mı

SUumlLEYMAN SIBRI (Yozgad) mdash Relsbeye-fendi 311 nci faslın yedinci maddesinde Huumlkuumlshymetin bir teklifi yok Encuumlmen 200 lira Buharii şerif ve tekacircya tahsisatı vermiş Gemilerde tekshyke mi accedilılmış Bunu anlamak isterim

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Esasen bu muhassasat mevzudur Bu sarf olunshymamıştır Buumltccedileden tenzil edebiliriz

ABDUumlLGAFUumlR Ef (Karesi)- mdash Ne maksatshyla mevzudur buumltccedilede

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim bu zaten vardır İstanbuldan bir zat geliiy bu vazifeyi yaparsa diye bu parayı koyshymuştuk Şimdiye kadar boumlyle bir zat gelmedi ve bu tahsisatı da devrettik

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdash Efendim o fasılda kalması lacirczımdır

REİS mdashbull Encuumlmenin teklifi veccedilhile faslın yeshykucircnu 2 743 lira

Faslın yekucircnu 2 543 2 743

BİR MEMUumlS B mdash Efendim 200 lira tenzil edilsin

YAHYx GALİP B (Kırşehir) mdash Bu efenshydim dinicirc bir şeydir Donanmayı huumlmayun ve asakiri islacircmiyenin selacircmeti iccedilin daima Buharii şerif okunur Onun iccedilin koymuşlar İstanbulda vapılmıyorsa burada yapılsın efendim

SUumlLEYMAN SIRRI B (Yozgad) mdash Beyeshyfendi 1337 senesine ait olursa doğrudur

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdash Yarsın kalsın efendim Hazineye ait olur Yani fasıl olashyraktan orada kalsın

REİS mdash 200 liranın tenzilini tensip buyushyranlar luumltfen el kaldırsın Luumltfen ellerinizi inshydiriniz 200 liraurn ipkasını kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın İki yuumlz lira ipka edildi efendim -

Paslın yekucircnunu Encuumlmenin teklifi veccedilhile 2 743 lira olmak uumlzere kabul buyurup 312 nci fasla seccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen ellerishyni kaldırsın Kabul edildi

P M

A 312 1 2

3 4

-5 6

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

tekli enirin an kabul edilen

İmalM ve mubayaat İmalacirct ve inşaat ve mubayaatı cedide Roumlmorkoumlr mavuna ve^ duba bedelacirctı Torpito ve alacirct ve edevatı Telsiz telgraf ve telefon tamirat ve teccedilhizatı Tadilen ve teodiden yapılacak makin a o talim hedefi Muumlceddeden yapılacak şamandıra ve a lacirc ıa t ı farikası Ebiıive inşaatı

Uumlccedil

162 302 0 0

bull0 0 0 0

vuumlz on ikinci A faslın vekucircnu 0 162 302

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Bu fasıldan hiccedil bir masrafımız yoktur Bunun aynen tenzilini talep ediyoruz

REİSmdashbull Sarf edilmemiş tayyini teklif ediyorshy

lar Karara hacet yoktur Tayyediyoruz KAcircTİP FEYYAZ AcircLİ B mdash 313 ııcuuml fasıl

sıfır 314 ııcuuml fasıl sıfır 315 nci fasıl sıfrr

t 157 262

F M Nevi muhassasat

A 315 Tahsisat fevkalacircde

RElS mdash Soumlz isteyen var mı 315 (A) faslını kabul edip 315 B faslına geccedililmesini kabul buyu-raıuumlar lucircfen el kaldrrsın Kabul edildi

F M Nevi muhassasat

T) 315 Seferberlik ve cephe zammı

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Efen- | dim bunlar zannederim cephe zammından istifashyde edemezler Ccediluumlnkuuml bahriyenin ne cephesi var- j dır ne de Peyi Bunlar cephe zammından istifade etmezler seferi zammından istifade edershyler

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Kanunda sarahat var Bilucircmum bahriye mensu-bin ve memurini cephe ve seferi zammından istishyfade ederler

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Boş yershyde oturuyorlar

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Seferberlik zammından istifadelerini kanun emshyrediyor

HUumlSEYİN AYNIcirc B (Erzurum) mdash Hiccedil olshymazsa bundan sonra verilmemesini teklif ediyoshyrum Evinde oturacak cephe zammı alacak

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Hatırı acirclinizdedir ki bu sefer birlik zammını yalnız zacircbitan iccedilin kabuiettik

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Zacircbishytan değil Mensubini askeriye de var Nalbandı var Saracı da var Hepsi de dacirchildir

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Mensubini askerishyyeyi bendeniz tahattur etmiyorum Lacircyin mes-muatima nazaran zammı sivil memurların da alshymakta olduklarını istihbar ediyoruz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Cepshyhe zammı iki ccedileşittir Birisi doğrudan doğruya cephede bulunan diğeri geride bulunan

CEMİL B (Kuumltahya) mdashBiz yalnız zacircbitana mahsus olmak uumlzere verdik Bana kalırsa sivil memurlara verilmesi doğru değildir

HUumlSEYİN xYNl B (Erzurum) mdash Bahriye efradı da o demektir

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Efenshydim Heyeti Celienizin kabul ettiği kanunda al elesami bunlar tasrih edilmiştir Bir seferbershylik zammı bir cephe zammı Erkacircnı Harbiyei Umumiye nerelere verin derse biz oraya veririz Fakat seferberlik zammını kanunun tadat ettiği kimler ise onlara veriyoruz Onların haricinde

1337 C 2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

90 249 75 000

KAcircTİP FEYYAZ AcircLIcirc B mdash 315 B faslı sıfır

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

21 538 40 000

kimseye tabiicirc vermiyoruz Bu meyanda bahriye de bittabi dacirchildir

REİS mdash Efendim bu fasıl hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaİdırsm Muumlshyzakere kacircfi goumlruumllduuml

Bahriye buumltccedilesinin yekucircnu umumisi 289 548 lira oluyor Bu yekucircnu kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle ruumlfekası-nın bir takriri var

[Birinci celsede okunan bu takrir bu celsede tekrar okundu]

ZAMİR B (Adana) mdash Efendim Fransızların guumlzel memleketimizi işgal ettiklerin guumlnden itishybaren yapmadıkları mezalim kalmamıştır Hele son zamanlarda paralariyle aldatmış oldukları birtakım adamlar vasıtasiyle de memleketimizde buumlyuumlk propagandalar yapıyorlar Bakmız efenshydim Fransız parasiyle Fransızlar iccedilin ccedilalışan bir kaccedil rezilin beyannamelerini Meclisi Acirclileshyrinde okuyacağım muumlsaade buyurursanız Şimdi bu adamlar vasıtasiyle buguumln ahaliden imza topluyorlar i ş te Adanada bir gazete ccedilıshykıyor Ferda gazetesi Hepiniz bilirsiniz ki bu Fransız parasiyle ccedilıkıyor ve bunları da ccedilıshykaran Mesut Fani ve ailesi Fransızlar bunların bir kısmını memur yapıyor bir kısmını da bilshymem ne yapıyor ve bir kısmına da propaganda yaptırıyorlar Bunlardan son zamanlarda Meshysut Facircni isminde birisini Osmaniyeye mutasar-

bull rrf yapılar O bir beyanname neşrediyor diyor k i

(Doumlrt yuumlz senedir altında yaşadığınız bayshyrak denilen o kırmızı paccedilavradan ne faide goumlrshyduumlnuumlz O size ne temin etti Tahta sabanlarla bu guumlzel toprağın yuumlzuumlnuuml kirletip buruşturmakshytan başka ne yaptınız Buguumln muazzam birdevshyletin şanlı bayrağı uumlzerimizde dalgalanıyor Gelishyniz Budalalık yapmayınız Bari bundan istifade ederek mesut yaşıyalım Millet demek bir bez parccedilasına nail olmak demek değildir) deniliyor

Şimdi bu alccedilaklar buguumln Fransızlar besabma ahaliden cebren imza topluyorlar ve bunları da

mdash 443 mdash

1 15 2621337 0 2 sulh konferansına goumlnderiyorlar Buumltuumln millet bunları Jşitiypr Buumlyuumlk bir heyecan iccedilinde Buumlshyyuumlk Millet Meclisine istirham ediyorlar diyorshylar k i

laquoBu adamlar katiyen bizi temsil edemezler Bmae^aleyh bizitn Samimicirc ve hakiki soumlzlerimizi Buumlyuumlk Millet Meclisine ve bu vasıta ile sulh konshyferansına iblacircğ edinizraquo diye her taraftan binlershyce telgraflar alıyoruz Binaenaleyh biz Huumlkuuml-metimke rica ediyoruz ki sulh konferansında buumllftnknmtırahha şiarımız bu ahalinin maksadını anlatsın

YUSUF ZİYA B (Mersin) mdash Huumlkuumlmet ne yapmıştır Onu soruyorum

AYNIcirc B (Saruhan) mdash Soumlyliyeceklerimi Zashymir Bey soumlylediler soumlzmrruuml geri alıyorum

IcircOumlMAIcircL SAFA B (Mersin) mdash Efendiler iki sene evvel imza ettiğimiz o meşum muumltarekeden sonra Avrupalılar buumlyuumlk bir uumlmit ile bu memshylekette hayatın buumltuumln soumlnduumlğuumlnuuml ve milletimishyzin bir daha belini doğrultamıyacağını zannettishyler Bu itjbarlacirc sevgili1 memleketimizin en guumlshyzel kısımlarım aralarında taksime kalkıştılar Tuumlrkiye nin en muumlmbit ve en feyizli bicircr parccedilası olan Adana ve havalisi de bu taksimde Fransızlashyrın hissesine duumlşmuumlş oldu Fransızlar burayı işgal ettiler Biz oumltedenberi Fransızları cidden meshydenicirc bir millet zannederdik Maatteessuumlf iccedilimiz-delf bir ccediloğumuumlk da onların medeniyetini irfa-rim^ha^atmtta1icirclitsefineği bir yenilik zannedershydi Faampacirct efendiler Fransızlar bu iki sene iccedilerishysinde duumlnyacircmh eicircicirc aşa^i oumlh zacirclim en barbar bir ıriilicirceticirc dlduumlfianuumlgoumlsterdiler Adanaya meshymur namı altmda zabit namı altında oumlyle d i kfinb ouml yle kalpsiz oumlyle hırsiz oumlyle muumlrtekip irisftnİ^goumlnderdiler ki Adananm eiı cahil koumlyshyluumlsuuml bile1 bunların btt ablak duumlşkuumlnluumlğuuml kadısınshyda nefret dtrriek mecbıirıyetinicirc hissetti İşte bu mampultirlaiFransaya muumltemadiyen kendi huumlkuumlshymetlerine Avrupanın hakkımızda hacircsıl olan zaniiırtr teyıt yollu birccedilok rakorlar goumlnderdiler ve (icircelŞiIfer ki Fransa burayı hiccedilbir masraf ihtishyyar etmeden bir damla Frasfuumlz kanının doumlkuumll-mıdsicircrife hacet kalmadan i^gacircl edebilir ve idaresi altında tutabilir Ccediluumlnkuuml o memumlarm boumlyle bir racirc^oumlr vermekte pek ccedilok istifacircdeleri vardı Bir ntulacircziitıicircsicircani arkadaşlar bir sene iccedilerisinde kırk bin lira para yaptı Hırsızlığın hesabini yaprivak ini kacircn haricindedir Binaenaleyh her bırjsi Fransa da ihtimalki pek sefil pek rezil nelr miskin bir hayat yaşıyan o memurlardan her birisi Adarianm betbacirchtljğı uumlzerinde bir sultacircn hayatı yaşamağa kalkıştı ve bundan dolayıdır ki bu tatlı hayata bu şahane hayata veda oumltmek hiccedilbirfriicirch hatırından geccedilmiyor ve oradan ccedilıkshymak kendileri iccedilin ccedilok ad ccedilok ağır goumlruumlluumlyorshydu- rşte btV itibacircrlar kans ız lar Adanada yershyleşmeğe niyet ettiler ve yerleştiler

fakıti arkadaşlar btifiin Avrupanın ve memshyleketimize girmiş olan hırsız Fransızların zannı

i hilacircfına olarak hiccedil beklenilmiyen bir saatte I oradaki kardeşleriniz silacircha sarıldı ve on aydır

ki Fransızlara karşı tacircrihimizin en şanlı bir kısshymını yaratmış bulunuyorlar Şimdi oradaki in-

I sanlar Fransızların Adana ve havalisinde yer-| leşmek hnsusuryMrfbullbull emellerini nacircstl boşa ccedilıkar-I mişlarsacirc onların rtacirciampl bicircr hayal oicircduğuntt goumlk-

iermişlerse şuumlphesiz bu rrfemicircekette on aydır I kendileriyle harp eden bir memleketin Fransız-

lan istediklerine dair vacircki olan iddialarını da aynı suretle boşa ccedilıkaracaklardır

Yalnız arkadaşlar ben bundan katiyen endişe etmiyorum Ccediluumlnkuuml bir kere o havali halkı memshyleketleri kurtuluncaya kadar silacirchı bdrakmıyacak-1 ardır Fransızlar nasıl bir iddia arkasında koşarshylarsa koşsunlar buumltuumlrt dacircvalarım tekzip edecek oradaki halkın kahramanlığıdır Yalnız muumlteshyessir olduğum bir nokta var Bu havalideki muuml-

j eacircdele tarihi memleketimizin ve ırkımızın en yuumlksek bir tarihinin parccedilasıdır Buguumln duumlşmanshylarımız nasıl varlığımıza kastetmiş ve nasıl cashynımıza kastetmiş nasıl hayat ye natausumuza kastetmiş ise tarihimize de aynı kuumlstah tecavuumlzuuml goumlstermek istiyorlar Binaenaleyh ben istiyoshyrum o şanlı tarih parccedilası hiccedilbir vakit en şeshyni en hafif bir iftiraya macircruz kalmasın Evet buguumln Adanada demin arkadaşımın soumlylediği gibi hakikaten bir kaccedil namussuz ve soysuz bet-baht insanlar Fransa hesabına ccedilalışmaktadır

I Fakat yine arkadaşımın okuduğu beyannameden | anlaşıldığına goumlre bu insanlar laquoırkımızdan değil-j dir (Piccedil piccedil sesleri) Bu insanlar o memleke-I tin halkından değildir Ccediluumlnkuuml bir parccedila ruhunda kalbinde islacircm hissi taşıyan bir parccedila tarihine j ırkına mazisine merbut olan bir insan hiccedilbir vashy

kit oumlnuumlnde can vermek istediğimiz yuumlksek bir bayrağa paccedilavra diyemez O insanlar hattacirc inshysan değildir l^eğil bizden değil Tuumlrk olmaktan

I hattacirc insan olmaktan da daha aşağıdır (Bravo I saclaları) Yalnız arkadaşlar o tarihi muhafaza etmek

Heyeti acircli yeni ze aittir Ccediluumlnkuuml Heyeti acircliyeni-zirten ccedilok iftihar edeceği eti ccedilok goumlğuumls gereceği

j bir tarih parccedilası orada meydacircnla gelmişti Filha-j kika zannederini Avrupa Fransrzlarm znn ve ı tahmin ettikleri kadar ahmak değildir On ayshy

dır harp eden bir memleketin Fransızlar ne kashydar kuvvetle iddia ederlerse etsinler Fransızı isshytemiş olmaları ihtimal haricindedir Kezalik bir

I kaccedil guumln evvel gazetelerde goumlrduumlk aynı zamanda Ayintap şehrinde de aynı suretle imza toplamağa | kalkışıyorlar On aydır hiccedilbir istihkacircmı olmı-

yan bir şehir vuumlcudunu goumlvdesini siper ittihaz i ediyor bayrağından ırkından ayrılmamak iccedilin

en buumlyuumlk fedakacircrlıklara katlanıyor sonra zuluumlm ile ağır toplarla medeniyetin icadettiği azgın ve cehennemi acircletlerle oraya girmeğe muvaffak

I olan Fransızlar ferdası guumln oranın kalbini de al- m ak ve duumlnyaya ilacircn etmek istiyorlar ki on ay-i dır harbeden Aymtab laquoAldanmayın inanmayın

t W bull buguumln bizi istiyorraquo şuumlphesiz ki duumlnya ahmakca-şına izanştzccedilasınaoLiiaya şuumlruumlleiı bu iddialar kacircjşsm4amp al^acircnmıyacaktır ve bunlara kagşı guumlshylecektir Yalnız bizim de biıvyazifemjz vardır ki Biz bakikacirctfin bu tarihin pak hakiki ve pek azimkar sahibi pl^ı^umuzu Ayrupaya bildirshymeliyiz Avrupaya demeliyiz ki laquojicircy utanshyınız Avrupayahut ey utanmaz Fransat on aydır şana karşı silacirchını ccedilekmiş birhalkın şeninle beraber olduğunu naşicircl iddia e^iy^rşun Ey_ hashyyasız ve medeniyetten nasibiplnjayan insanlar Nasıl inanıyorsunuz on aydır size kurşun sıkshymış on aydır biccedil bir iştihlicircacircmı olmadan toplashyrınıza karşı gelmiş bir memleketi nasıl oluyor da buguumln bızmle bareberdir diye İddia ediyorsushynuz ve hacirclacirc insancığın ve halacirc beşeriyetin yuuml-ruumlnıekte- utandığı yolda vuruyorsunuz ve bu akshylınızla hiccedilbir yakit duumlnyaya beklediği sulhu veshyrem iypeejccedilşinizraquo demek bizim vazifemizdir zan-nederim

HARİCIcircYE V V MUHTAR B (istanbul) mdash Efendiler Fransızların Adana ve havalisinshyde icra etmekte oldukları mezalimden dolayı ruumlfekayi kiramdan Safa Bey biraderimizin izshyhar ettiği heyecanvebulltee1ssjiratına ben de IcircHuuml-MmetteCemali samimiyetle i^ticcedilakederjz^un-dan eyyel ahyali umumiyeivsiyasiyeye dair olan macircşıı^atımmeyjatjapda Fransızlarlaarasıra vacircshyki iPİap -teinftslar jh^^kjnda ^al^nıat verdiğim sıgalaijda jJBrran^zların ne i gibi n^ajşasjt takip etshytiklerini ve bununv t^ in i iccediljin^e^ibi -tedabire tevessuumllşeyliklerini de soumlylemiştim Fransızshylar o havalide lıacircşıl olan vaziyete goumlre bagajı e^bjir ye tehditve bltazan4a ^şim4i O^feğn-gibi Jpoundonltferansnı kpnjdra da inİjccediladı nnani^eb^tiyle pnun uumlzerinde bir tesir yrapnık fikir ve ameshyliyi e ^ucirc^a^endilerinpe nıuşli^ane ye hakikatte pek iğfalkacircrane bir siyaset takip ediyorlar Huumlshykuumlmet şimdiye kadar Fransızların bu hayalide -icraettikleri muamelacirctı gadriye ve zulmiyeye muttali oldukccedila bunların tekerruumlruumlnuuml menetshymek ye fakat gayet muumlessirsurette tekerruumlshyruumlnuuml menetmek iccedilin elinde bulunan vesaitten hiccedil birine tevessuumll ve teşebbuumlsten geri kalma-mşştır

Sevr ^ahitnamesi Curasını Fransız mıntakai nuumlfuzu dacirchiline ithal etmiş ve onun şarkında buİuuan jtavaliyi de Suriye mandası dacirchilinde addeylemis olduğundan Fransızların kendi yashytanlarını yurtlarını muhafaza hususunda ahalii mahaliiyeiftin^ vacircki olan muumleahedatı esnasında bunlardan ellerine geccedilirebildikleri kimseleri S^tkuku ^uumlvelin bahşettiği muafiyet ve muumlsa-adattan mahrum birer acircsi suretinde telacirckki etshytikleri de şimdiye kadar icra ektikleri cuumlmlei mezşlimdendir raquoBuna smuttaii olan ^uumlk^meti-jniz b^nİarin zannettikleri gibi acircsi ve binaenshyaleyh tutttjtur tutulmaz idamı caiz insanlar olmashyyıp vakarlarını muazzez yucircrthjrrnı njuumldafaa eden kahramanlar oMırğunu ve binaenaleyh

bunlar hakkında her ne suretle olursa otşucircli Dİr zuluumlm işkence idam gibi cezalar tatbiteaıa tevessuumll edildiği takdirde Tuumlrkiye Buumlyuumlk JUumlİlet Meclisi Huumlkuumlmeti de kendi yedinde bulunan Fransızlar hakkında aynı muraquomeleyi tamamiy-le tatbik edeceğini binaenaleyh o arada raquooumlyle memleketini muumldafaa ettiğinden dolayı idft edilecek her ierde mukabil mutlaka bir Frahsı-zın idamı mukarrer olduğu suretinde kendileshyrine gerek doğrudan doğruya Anada cephesi marifetiyle ye hattacirc bazan Paris fe ka4ar isma edilmek suretiyle vukubulan muumlracaatlar ımies-sir olmuş ve bir ccedilok muumlcahidin bu ^suretle tah-lis edilmiştir bull Binaenaleyh Huumlkuumlmet ^Fransızlashyrın o^ada ika ettikleri zuluumlmden -dolayı kendjşi muttali oldukga ahvali hazıraya nazaran yedinshyde bulunan vesaitin kafilesini istimalden hacircli kalmamıştır Hattacirc bu hususta fevkalacircde ^hassas goumlruumlnerek aldığı bir haberin neticesini akim bıshyrakmak iccedilin yarım saatte Paris e kadar telgraf goumlndermek isticalini goumlstermiştir Bu Huumlkuumlmeshytimizin ne kadar muumlteyakkız olduğunu goumlsterir Heyeti mur^ahhasamız buradan Londraya gitshytikleri zaman kendisine verilen talimatı umumishyye meyanında memaliki meşgulemizde kuyayi işgaliye tarafından vukubulan bilcuumlmle muashy

melacirctı gadriye ve zulmiyeyi olanca bullkuvvetleriyshyle protesto ederek mileli muumltemeddinenin bu ııabeca ahvale şiddetle nazarı dikkatini cell)etme-leri hususu kendilerine tenbih edilmiştir Adana memaliki meşgule meyamnda bulunduğu cihetshyle bittabi heyeti murahhasa gerek konferansın ve gerek temasta bulunacağı diğer ltI)evlet ricashylinin bu huşuraquo hakkında şiddetle nazarı dikket-lerjrii ceibetmeğe memur edilmişlerdir

Bundan akdem F ranşızlarm konferans suumlzeshyrinde bir-tesir icra etmek ma^adiyle ahdiyi iğfal iccedilin vukubulan teşebbuumlsleri ki E r a ^ a idaresini iltizam ettiklerine dair tavan y e l e shyrinden kaviyyen ^ucircya birer mazbata alıp Avrushypaya neşretmek ve konferans uumlzerinde iccedilrayi teshysir etmektir v Buna dair ahalii macirchaİHye tarafınshydan goumlnderilen protestolar Hariciye Vekaleti tarafından en seri vasıta ileH_Frajisava ^merİut

bull olngtadığından dolayı bu gibi şeyleri nesjrje be is fgoumlrmiyeccedilek olan bazı Ayrujpa |lemi n^e ie-niyetinin pişi intibahınagoumljsteri^iş yesoumlylenmişshytir Heyeti murahhasa ile henuumlz (nıu|ja^ere Je-sis etmemiş bulunduğumuz cihetle aynea kendishyline tafsilacirct v^iicircU^rekicirc talimat yedilmemiştirgtFashykat bttguumln veyahjat^yarm buj|nlybberete^ssamps e4er etmez ^^ana 4a jFransjtzfen gl-y^ym aMİr-racaat etmiş oldukları ccedil^terifeaj^r hakiMftı a konferansın ayrıca da sureti ciddiyede nazarı dikkati celbedilecektir Binaenaleyh Heyeti jAH-yenizin -Huumlkuumlmetccedile kendisine terettuumlp edcopyn va-zaifi ifa etmekte oldnnğuna^kanaat buyurmasıshynı rica ederim REİS mdash Takrir sual takriri oldu^^na^oumlre

soumlz alan bir ccedilok arlmdaşlar vardır Ccedila |^ f ı^acircgt

1157 2621337 0 2 MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash

Yardır efendim Karadenizde var iki ganbot iki vapur vesaire efendim Tenzilacirct icra edildikten sonra bu faslın yekucircnu (57 200) lira kalıyor

bull REİS mdash 308 nci fasla geccedililmesini kabul bushyyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

308 nci fasıl sıfır 309 neu fasıl

F M

309

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

Masarifat 1 Muumlteferrika 2 Tenvir ve teshin

Yekucircn

5 057 4 652

9 709

14 057 - 4 652

18 709

REIcircS mdash 309 ncu fasıl hakkında muumltalacirca var mı

HUumlSEYİN AVNİ B (Erzurum) mdash Memuru izahat versin Tenvir ve teshin nerede idaresi yok dairesi yok nedir bu

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim kırk iki limanımız vardır Bittabii zacirc-bitammız ve liman ccedilavuşları vardır

HUumlSEYİN AYNI B (Erzurum) mdash Ne iş goumlshyruumlyorlar bu limanlarda

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Buralarda bulunan memurlar merakibi bahriyeshyye ait vazaifi yapıyorlar

MEHMET RAGIB B (Amasya) mdash Efendim muumlteferrika 5 057 lira iken encuumlmen 14 057 lirashyya ccedilıkarmış Acaba sebebi nedir

MUHASEBECİ IcircSMAlL HAKKI B mdash Bunun kifayetsizliği bilacirchare tahakkuk etmiş o vakit muumlracaat edilmiş ve teklif olunmuş kabul edilmiş Limanlarda muumlstahdem liman ccedilavuşları vesaire vardır Bunlar memuru ecirdir Ecir

bullbullkabilinden olan memurların maaşım muumlteferika-dan veriyoruz Onun iccedilin Encuumlmende 14 057 liraya ccedilıkarılmıştır esbabı budur

REIcircS mdash Başka muumltalacirca yok 310 ncu faşla geccedililmesini kabul edenler luumltfen el kaldırsın

310

M Nevi muhassasat

Masarifi dacircime Sefain ve mevaki levazımı muumltenevviası Esliha ve teferruat levazımı tamiriye ve imaliyesi Levazım ambarlan Ebniye tamiratı Eczayı tıbbiye ve acirclacirctı cerrahiye Talim cephanesi Devriccedilarh

Muumlkerrer 310 Nakliyat sefaini maaşat ve masarifi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 172 302

0 0 0 0

12 922

43 076

0 10 000

bull 0 1 000

0 0

24 460

43 076

Yekucircn 223 800 78 536

REİS mdash Muumltalacirca var mı MUHASEBECİ ISMAlL HAKKI B mdash

Efendim bu devriccedilarh maddesinden 9 310 lirashynın tenzilini talep ediyoruz

RIcircFAT B (Kayseri) mdash Efendim bu devri harccedil nedir ve ne masrafıdır

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim gemilerin hareketi iccedilin lacirczımgelen tekshy

mil malzemenin sarf olmaları lacirczımgelir Binashyenaleyh susu busu 9 310 liranın tenzilini talep ediyoruz Bu tenzil edildikten sonra fasıl yekucircshynu 69 226 lira kalıyor

RElS mdash 310 ncu faslı tenzilacirct veccedilhile kabul edip 311 nci fasla geccedililmesin kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edildi

F M Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

311 Masarifi muumltenevvia 1 Top alacirct ve edevatı

mdash 441

F M

icirc 157 2021337 G 2

Nev i muh assasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

2 3 4 5 6 7 8 9

10 11

Harp cephanesiyle nişancı yetiştirmeğe mahsus cephane Kuumltuumlp ve resail ve harita ve edevatı fenniyesı Şamandıralar tamir ve telvin masarifi Tayyara vetayyare tamirhanesi masarifi Masarifi gayrimelhuza Buharii şerif hocaları ve tekacircya Masarifi mesture Kırtasiye Harcırah İcarat

0 0 0 0 0 0 0

1 152 0

1 391

0 0 0 0 0

200 0

1 152 0

1 391

RJ5IcircS mdash 311 nci faslın yekucircnu 2 743 lira soumlz istiyeıı var mı

SUumlLEYMAN SIBRI (Yozgad) mdash Relsbeye-fendi 311 nci faslın yedinci maddesinde Huumlkuumlshymetin bir teklifi yok Encuumlmen 200 lira Buharii şerif ve tekacircya tahsisatı vermiş Gemilerde tekshyke mi accedilılmış Bunu anlamak isterim

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Esasen bu muhassasat mevzudur Bu sarf olunshymamıştır Buumltccedileden tenzil edebiliriz

ABDUumlLGAFUumlR Ef (Karesi)- mdash Ne maksatshyla mevzudur buumltccedilede

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim bu zaten vardır İstanbuldan bir zat geliiy bu vazifeyi yaparsa diye bu parayı koyshymuştuk Şimdiye kadar boumlyle bir zat gelmedi ve bu tahsisatı da devrettik

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdash Efendim o fasılda kalması lacirczımdır

REİS mdashbull Encuumlmenin teklifi veccedilhile faslın yeshykucircnu 2 743 lira

Faslın yekucircnu 2 543 2 743

BİR MEMUumlS B mdash Efendim 200 lira tenzil edilsin

YAHYx GALİP B (Kırşehir) mdash Bu efenshydim dinicirc bir şeydir Donanmayı huumlmayun ve asakiri islacircmiyenin selacircmeti iccedilin daima Buharii şerif okunur Onun iccedilin koymuşlar İstanbulda vapılmıyorsa burada yapılsın efendim

SUumlLEYMAN SIRRI B (Yozgad) mdash Beyeshyfendi 1337 senesine ait olursa doğrudur

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdash Yarsın kalsın efendim Hazineye ait olur Yani fasıl olashyraktan orada kalsın

REİS mdash 200 liranın tenzilini tensip buyushyranlar luumltfen el kaldırsın Luumltfen ellerinizi inshydiriniz 200 liraurn ipkasını kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın İki yuumlz lira ipka edildi efendim -

Paslın yekucircnunu Encuumlmenin teklifi veccedilhile 2 743 lira olmak uumlzere kabul buyurup 312 nci fasla seccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen ellerishyni kaldırsın Kabul edildi

P M

A 312 1 2

3 4

-5 6

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

tekli enirin an kabul edilen

İmalM ve mubayaat İmalacirct ve inşaat ve mubayaatı cedide Roumlmorkoumlr mavuna ve^ duba bedelacirctı Torpito ve alacirct ve edevatı Telsiz telgraf ve telefon tamirat ve teccedilhizatı Tadilen ve teodiden yapılacak makin a o talim hedefi Muumlceddeden yapılacak şamandıra ve a lacirc ıa t ı farikası Ebiıive inşaatı

Uumlccedil

162 302 0 0

bull0 0 0 0

vuumlz on ikinci A faslın vekucircnu 0 162 302

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Bu fasıldan hiccedil bir masrafımız yoktur Bunun aynen tenzilini talep ediyoruz

REİSmdashbull Sarf edilmemiş tayyini teklif ediyorshy

lar Karara hacet yoktur Tayyediyoruz KAcircTİP FEYYAZ AcircLİ B mdash 313 ııcuuml fasıl

sıfır 314 ııcuuml fasıl sıfır 315 nci fasıl sıfrr

t 157 262

F M Nevi muhassasat

A 315 Tahsisat fevkalacircde

RElS mdash Soumlz isteyen var mı 315 (A) faslını kabul edip 315 B faslına geccedililmesini kabul buyu-raıuumlar lucircfen el kaldrrsın Kabul edildi

F M Nevi muhassasat

T) 315 Seferberlik ve cephe zammı

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Efen- | dim bunlar zannederim cephe zammından istifashyde edemezler Ccediluumlnkuuml bahriyenin ne cephesi var- j dır ne de Peyi Bunlar cephe zammından istifade etmezler seferi zammından istifade edershyler

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Kanunda sarahat var Bilucircmum bahriye mensu-bin ve memurini cephe ve seferi zammından istishyfade ederler

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Boş yershyde oturuyorlar

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Seferberlik zammından istifadelerini kanun emshyrediyor

HUumlSEYİN AYNIcirc B (Erzurum) mdash Hiccedil olshymazsa bundan sonra verilmemesini teklif ediyoshyrum Evinde oturacak cephe zammı alacak

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Hatırı acirclinizdedir ki bu sefer birlik zammını yalnız zacircbitan iccedilin kabuiettik

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Zacircbishytan değil Mensubini askeriye de var Nalbandı var Saracı da var Hepsi de dacirchildir

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Mensubini askerishyyeyi bendeniz tahattur etmiyorum Lacircyin mes-muatima nazaran zammı sivil memurların da alshymakta olduklarını istihbar ediyoruz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Cepshyhe zammı iki ccedileşittir Birisi doğrudan doğruya cephede bulunan diğeri geride bulunan

CEMİL B (Kuumltahya) mdashBiz yalnız zacircbitana mahsus olmak uumlzere verdik Bana kalırsa sivil memurlara verilmesi doğru değildir

HUumlSEYİN xYNl B (Erzurum) mdash Bahriye efradı da o demektir

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Efenshydim Heyeti Celienizin kabul ettiği kanunda al elesami bunlar tasrih edilmiştir Bir seferbershylik zammı bir cephe zammı Erkacircnı Harbiyei Umumiye nerelere verin derse biz oraya veririz Fakat seferberlik zammını kanunun tadat ettiği kimler ise onlara veriyoruz Onların haricinde

1337 C 2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

90 249 75 000

KAcircTİP FEYYAZ AcircLIcirc B mdash 315 B faslı sıfır

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

21 538 40 000

kimseye tabiicirc vermiyoruz Bu meyanda bahriye de bittabi dacirchildir

REİS mdash Efendim bu fasıl hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaİdırsm Muumlshyzakere kacircfi goumlruumllduuml

Bahriye buumltccedilesinin yekucircnu umumisi 289 548 lira oluyor Bu yekucircnu kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle ruumlfekası-nın bir takriri var

[Birinci celsede okunan bu takrir bu celsede tekrar okundu]

ZAMİR B (Adana) mdash Efendim Fransızların guumlzel memleketimizi işgal ettiklerin guumlnden itishybaren yapmadıkları mezalim kalmamıştır Hele son zamanlarda paralariyle aldatmış oldukları birtakım adamlar vasıtasiyle de memleketimizde buumlyuumlk propagandalar yapıyorlar Bakmız efenshydim Fransız parasiyle Fransızlar iccedilin ccedilalışan bir kaccedil rezilin beyannamelerini Meclisi Acirclileshyrinde okuyacağım muumlsaade buyurursanız Şimdi bu adamlar vasıtasiyle buguumln ahaliden imza topluyorlar i ş te Adanada bir gazete ccedilıshykıyor Ferda gazetesi Hepiniz bilirsiniz ki bu Fransız parasiyle ccedilıkıyor ve bunları da ccedilıshykaran Mesut Fani ve ailesi Fransızlar bunların bir kısmını memur yapıyor bir kısmını da bilshymem ne yapıyor ve bir kısmına da propaganda yaptırıyorlar Bunlardan son zamanlarda Meshysut Facircni isminde birisini Osmaniyeye mutasar-

bull rrf yapılar O bir beyanname neşrediyor diyor k i

(Doumlrt yuumlz senedir altında yaşadığınız bayshyrak denilen o kırmızı paccedilavradan ne faide goumlrshyduumlnuumlz O size ne temin etti Tahta sabanlarla bu guumlzel toprağın yuumlzuumlnuuml kirletip buruşturmakshytan başka ne yaptınız Buguumln muazzam birdevshyletin şanlı bayrağı uumlzerimizde dalgalanıyor Gelishyniz Budalalık yapmayınız Bari bundan istifade ederek mesut yaşıyalım Millet demek bir bez parccedilasına nail olmak demek değildir) deniliyor

Şimdi bu alccedilaklar buguumln Fransızlar besabma ahaliden cebren imza topluyorlar ve bunları da

mdash 443 mdash

1 15 2621337 0 2 sulh konferansına goumlnderiyorlar Buumltuumln millet bunları Jşitiypr Buumlyuumlk bir heyecan iccedilinde Buumlshyyuumlk Millet Meclisine istirham ediyorlar diyorshylar k i

laquoBu adamlar katiyen bizi temsil edemezler Bmae^aleyh bizitn Samimicirc ve hakiki soumlzlerimizi Buumlyuumlk Millet Meclisine ve bu vasıta ile sulh konshyferansına iblacircğ edinizraquo diye her taraftan binlershyce telgraflar alıyoruz Binaenaleyh biz Huumlkuuml-metimke rica ediyoruz ki sulh konferansında buumllftnknmtırahha şiarımız bu ahalinin maksadını anlatsın

YUSUF ZİYA B (Mersin) mdash Huumlkuumlmet ne yapmıştır Onu soruyorum

AYNIcirc B (Saruhan) mdash Soumlyliyeceklerimi Zashymir Bey soumlylediler soumlzmrruuml geri alıyorum

IcircOumlMAIcircL SAFA B (Mersin) mdash Efendiler iki sene evvel imza ettiğimiz o meşum muumltarekeden sonra Avrupalılar buumlyuumlk bir uumlmit ile bu memshylekette hayatın buumltuumln soumlnduumlğuumlnuuml ve milletimishyzin bir daha belini doğrultamıyacağını zannettishyler Bu itjbarlacirc sevgili1 memleketimizin en guumlshyzel kısımlarım aralarında taksime kalkıştılar Tuumlrkiye nin en muumlmbit ve en feyizli bicircr parccedilası olan Adana ve havalisi de bu taksimde Fransızlashyrın hissesine duumlşmuumlş oldu Fransızlar burayı işgal ettiler Biz oumltedenberi Fransızları cidden meshydenicirc bir millet zannederdik Maatteessuumlf iccedilimiz-delf bir ccediloğumuumlk da onların medeniyetini irfa-rim^ha^atmtta1icirclitsefineği bir yenilik zannedershydi Faampacirct efendiler Fransızlar bu iki sene iccedilerishysinde duumlnyacircmh eicircicirc aşa^i oumlh zacirclim en barbar bir ıriilicirceticirc dlduumlfianuumlgoumlsterdiler Adanaya meshymur namı altmda zabit namı altında oumlyle d i kfinb ouml yle kalpsiz oumlyle hırsiz oumlyle muumlrtekip irisftnİ^goumlnderdiler ki Adananm eiı cahil koumlyshyluumlsuuml bile1 bunların btt ablak duumlşkuumlnluumlğuuml kadısınshyda nefret dtrriek mecbıirıyetinicirc hissetti İşte bu mampultirlaiFransaya muumltemadiyen kendi huumlkuumlshymetlerine Avrupanın hakkımızda hacircsıl olan zaniiırtr teyıt yollu birccedilok rakorlar goumlnderdiler ve (icircelŞiIfer ki Fransa burayı hiccedilbir masraf ihtishyyar etmeden bir damla Frasfuumlz kanının doumlkuumll-mıdsicircrife hacet kalmadan i^gacircl edebilir ve idaresi altında tutabilir Ccediluumlnkuuml o memumlarm boumlyle bir racirc^oumlr vermekte pek ccedilok istifacircdeleri vardı Bir ntulacircziitıicircsicircani arkadaşlar bir sene iccedilerisinde kırk bin lira para yaptı Hırsızlığın hesabini yaprivak ini kacircn haricindedir Binaenaleyh her bırjsi Fransa da ihtimalki pek sefil pek rezil nelr miskin bir hayat yaşıyan o memurlardan her birisi Adarianm betbacirchtljğı uumlzerinde bir sultacircn hayatı yaşamağa kalkıştı ve bundan dolayıdır ki bu tatlı hayata bu şahane hayata veda oumltmek hiccedilbirfriicirch hatırından geccedilmiyor ve oradan ccedilıkshymak kendileri iccedilin ccedilok ad ccedilok ağır goumlruumlluumlyorshydu- rşte btV itibacircrlar kans ız lar Adanada yershyleşmeğe niyet ettiler ve yerleştiler

fakıti arkadaşlar btifiin Avrupanın ve memshyleketimize girmiş olan hırsız Fransızların zannı

i hilacircfına olarak hiccedil beklenilmiyen bir saatte I oradaki kardeşleriniz silacircha sarıldı ve on aydır

ki Fransızlara karşı tacircrihimizin en şanlı bir kısshymını yaratmış bulunuyorlar Şimdi oradaki in-

I sanlar Fransızların Adana ve havalisinde yer-| leşmek hnsusuryMrfbullbull emellerini nacircstl boşa ccedilıkar-I mişlarsacirc onların rtacirciampl bicircr hayal oicircduğuntt goumlk-

iermişlerse şuumlphesiz bu rrfemicircekette on aydır I kendileriyle harp eden bir memleketin Fransız-

lan istediklerine dair vacircki olan iddialarını da aynı suretle boşa ccedilıkaracaklardır

Yalnız arkadaşlar ben bundan katiyen endişe etmiyorum Ccediluumlnkuuml bir kere o havali halkı memshyleketleri kurtuluncaya kadar silacirchı bdrakmıyacak-1 ardır Fransızlar nasıl bir iddia arkasında koşarshylarsa koşsunlar buumltuumlrt dacircvalarım tekzip edecek oradaki halkın kahramanlığıdır Yalnız muumlteshyessir olduğum bir nokta var Bu havalideki muuml-

j eacircdele tarihi memleketimizin ve ırkımızın en yuumlksek bir tarihinin parccedilasıdır Buguumln duumlşmanshylarımız nasıl varlığımıza kastetmiş ve nasıl cashynımıza kastetmiş nasıl hayat ye natausumuza kastetmiş ise tarihimize de aynı kuumlstah tecavuumlzuuml goumlstermek istiyorlar Binaenaleyh ben istiyoshyrum o şanlı tarih parccedilası hiccedilbir vakit en şeshyni en hafif bir iftiraya macircruz kalmasın Evet buguumln Adanada demin arkadaşımın soumlylediği gibi hakikaten bir kaccedil namussuz ve soysuz bet-baht insanlar Fransa hesabına ccedilalışmaktadır

I Fakat yine arkadaşımın okuduğu beyannameden | anlaşıldığına goumlre bu insanlar laquoırkımızdan değil-j dir (Piccedil piccedil sesleri) Bu insanlar o memleke-I tin halkından değildir Ccediluumlnkuuml bir parccedila ruhunda kalbinde islacircm hissi taşıyan bir parccedila tarihine j ırkına mazisine merbut olan bir insan hiccedilbir vashy

kit oumlnuumlnde can vermek istediğimiz yuumlksek bir bayrağa paccedilavra diyemez O insanlar hattacirc inshysan değildir l^eğil bizden değil Tuumlrk olmaktan

I hattacirc insan olmaktan da daha aşağıdır (Bravo I saclaları) Yalnız arkadaşlar o tarihi muhafaza etmek

Heyeti acircli yeni ze aittir Ccediluumlnkuuml Heyeti acircliyeni-zirten ccedilok iftihar edeceği eti ccedilok goumlğuumls gereceği

j bir tarih parccedilası orada meydacircnla gelmişti Filha-j kika zannederini Avrupa Fransrzlarm znn ve ı tahmin ettikleri kadar ahmak değildir On ayshy

dır harp eden bir memleketin Fransızlar ne kashydar kuvvetle iddia ederlerse etsinler Fransızı isshytemiş olmaları ihtimal haricindedir Kezalik bir

I kaccedil guumln evvel gazetelerde goumlrduumlk aynı zamanda Ayintap şehrinde de aynı suretle imza toplamağa | kalkışıyorlar On aydır hiccedilbir istihkacircmı olmı-

yan bir şehir vuumlcudunu goumlvdesini siper ittihaz i ediyor bayrağından ırkından ayrılmamak iccedilin

en buumlyuumlk fedakacircrlıklara katlanıyor sonra zuluumlm ile ağır toplarla medeniyetin icadettiği azgın ve cehennemi acircletlerle oraya girmeğe muvaffak

I olan Fransızlar ferdası guumln oranın kalbini de al- m ak ve duumlnyaya ilacircn etmek istiyorlar ki on ay-i dır harbeden Aymtab laquoAldanmayın inanmayın

t W bull buguumln bizi istiyorraquo şuumlphesiz ki duumlnya ahmakca-şına izanştzccedilasınaoLiiaya şuumlruumlleiı bu iddialar kacircjşsm4amp al^acircnmıyacaktır ve bunlara kagşı guumlshylecektir Yalnız bizim de biıvyazifemjz vardır ki Biz bakikacirctfin bu tarihin pak hakiki ve pek azimkar sahibi pl^ı^umuzu Ayrupaya bildirshymeliyiz Avrupaya demeliyiz ki laquojicircy utanshyınız Avrupayahut ey utanmaz Fransat on aydır şana karşı silacirchını ccedilekmiş birhalkın şeninle beraber olduğunu naşicircl iddia e^iy^rşun Ey_ hashyyasız ve medeniyetten nasibiplnjayan insanlar Nasıl inanıyorsunuz on aydır size kurşun sıkshymış on aydır biccedil bir iştihlicircacircmı olmadan toplashyrınıza karşı gelmiş bir memleketi nasıl oluyor da buguumln bızmle bareberdir diye İddia ediyorsushynuz ve hacirclacirc insancığın ve halacirc beşeriyetin yuuml-ruumlnıekte- utandığı yolda vuruyorsunuz ve bu akshylınızla hiccedilbir yakit duumlnyaya beklediği sulhu veshyrem iypeejccedilşinizraquo demek bizim vazifemizdir zan-nederim

HARİCIcircYE V V MUHTAR B (istanbul) mdash Efendiler Fransızların Adana ve havalisinshyde icra etmekte oldukları mezalimden dolayı ruumlfekayi kiramdan Safa Bey biraderimizin izshyhar ettiği heyecanvebulltee1ssjiratına ben de IcircHuuml-MmetteCemali samimiyetle i^ticcedilakederjz^un-dan eyyel ahyali umumiyeivsiyasiyeye dair olan macircşıı^atımmeyjatjapda Fransızlarlaarasıra vacircshyki iPİap -teinftslar jh^^kjnda ^al^nıat verdiğim sıgalaijda jJBrran^zların ne i gibi n^ajşasjt takip etshytiklerini ve bununv t^ in i iccediljin^e^ibi -tedabire tevessuumllşeyliklerini de soumlylemiştim Fransızshylar o havalide lıacircşıl olan vaziyete goumlre bagajı e^bjir ye tehditve bltazan4a ^şim4i O^feğn-gibi Jpoundonltferansnı kpnjdra da inİjccediladı nnani^eb^tiyle pnun uumlzerinde bir tesir yrapnık fikir ve ameshyliyi e ^ucirc^a^endilerinpe nıuşli^ane ye hakikatte pek iğfalkacircrane bir siyaset takip ediyorlar Huumlshykuumlmet şimdiye kadar Fransızların bu hayalide -icraettikleri muamelacirctı gadriye ve zulmiyeye muttali oldukccedila bunların tekerruumlruumlnuuml menetshymek ye fakat gayet muumlessirsurette tekerruumlshyruumlnuuml menetmek iccedilin elinde bulunan vesaitten hiccedil birine tevessuumll ve teşebbuumlsten geri kalma-mşştır

Sevr ^ahitnamesi Curasını Fransız mıntakai nuumlfuzu dacirchiline ithal etmiş ve onun şarkında buİuuan jtavaliyi de Suriye mandası dacirchilinde addeylemis olduğundan Fransızların kendi yashytanlarını yurtlarını muhafaza hususunda ahalii mahaliiyeiftin^ vacircki olan muumleahedatı esnasında bunlardan ellerine geccedilirebildikleri kimseleri S^tkuku ^uumlvelin bahşettiği muafiyet ve muumlsa-adattan mahrum birer acircsi suretinde telacirckki etshytikleri de şimdiye kadar icra ektikleri cuumlmlei mezşlimdendir raquoBuna smuttaii olan ^uumlk^meti-jniz b^nİarin zannettikleri gibi acircsi ve binaenshyaleyh tutttjtur tutulmaz idamı caiz insanlar olmashyyıp vakarlarını muazzez yucircrthjrrnı njuumldafaa eden kahramanlar oMırğunu ve binaenaleyh

bunlar hakkında her ne suretle olursa otşucircli Dİr zuluumlm işkence idam gibi cezalar tatbiteaıa tevessuumll edildiği takdirde Tuumlrkiye Buumlyuumlk JUumlİlet Meclisi Huumlkuumlmeti de kendi yedinde bulunan Fransızlar hakkında aynı muraquomeleyi tamamiy-le tatbik edeceğini binaenaleyh o arada raquooumlyle memleketini muumldafaa ettiğinden dolayı idft edilecek her ierde mukabil mutlaka bir Frahsı-zın idamı mukarrer olduğu suretinde kendileshyrine gerek doğrudan doğruya Anada cephesi marifetiyle ye hattacirc bazan Paris fe ka4ar isma edilmek suretiyle vukubulan muumlracaatlar ımies-sir olmuş ve bir ccedilok muumlcahidin bu ^suretle tah-lis edilmiştir bull Binaenaleyh Huumlkuumlmet ^Fransızlashyrın o^ada ika ettikleri zuluumlmden -dolayı kendjşi muttali oldukga ahvali hazıraya nazaran yedinshyde bulunan vesaitin kafilesini istimalden hacircli kalmamıştır Hattacirc bu hususta fevkalacircde ^hassas goumlruumlnerek aldığı bir haberin neticesini akim bıshyrakmak iccedilin yarım saatte Paris e kadar telgraf goumlndermek isticalini goumlstermiştir Bu Huumlkuumlmeshytimizin ne kadar muumlteyakkız olduğunu goumlsterir Heyeti mur^ahhasamız buradan Londraya gitshytikleri zaman kendisine verilen talimatı umumishyye meyanında memaliki meşgulemizde kuyayi işgaliye tarafından vukubulan bilcuumlmle muashy

melacirctı gadriye ve zulmiyeyi olanca bullkuvvetleriyshyle protesto ederek mileli muumltemeddinenin bu ııabeca ahvale şiddetle nazarı dikkatini cell)etme-leri hususu kendilerine tenbih edilmiştir Adana memaliki meşgule meyamnda bulunduğu cihetshyle bittabi heyeti murahhasa gerek konferansın ve gerek temasta bulunacağı diğer ltI)evlet ricashylinin bu huşuraquo hakkında şiddetle nazarı dikket-lerjrii ceibetmeğe memur edilmişlerdir

Bundan akdem F ranşızlarm konferans suumlzeshyrinde bir-tesir icra etmek ma^adiyle ahdiyi iğfal iccedilin vukubulan teşebbuumlsleri ki E r a ^ a idaresini iltizam ettiklerine dair tavan y e l e shyrinden kaviyyen ^ucircya birer mazbata alıp Avrushypaya neşretmek ve konferans uumlzerinde iccedilrayi teshysir etmektir v Buna dair ahalii macirchaİHye tarafınshydan goumlnderilen protestolar Hariciye Vekaleti tarafından en seri vasıta ileH_Frajisava ^merİut

bull olngtadığından dolayı bu gibi şeyleri nesjrje be is fgoumlrmiyeccedilek olan bazı Ayrujpa |lemi n^e ie-niyetinin pişi intibahınagoumljsteri^iş yesoumlylenmişshytir Heyeti murahhasa ile henuumlz (nıu|ja^ere Je-sis etmemiş bulunduğumuz cihetle aynea kendishyline tafsilacirct v^iicircU^rekicirc talimat yedilmemiştirgtFashykat bttguumln veyahjat^yarm buj|nlybberete^ssamps e4er etmez ^^ana 4a jFransjtzfen gl-y^ym aMİr-racaat etmiş oldukları ccedil^terifeaj^r hakiMftı a konferansın ayrıca da sureti ciddiyede nazarı dikkati celbedilecektir Binaenaleyh Heyeti jAH-yenizin -Huumlkuumlmetccedile kendisine terettuumlp edcopyn va-zaifi ifa etmekte oldnnğuna^kanaat buyurmasıshynı rica ederim REİS mdash Takrir sual takriri oldu^^na^oumlre

soumlz alan bir ccedilok arlmdaşlar vardır Ccedila |^ f ı^acircgt

F M

icirc 157 2021337 G 2

Nev i muh assasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

2 3 4 5 6 7 8 9

10 11

Harp cephanesiyle nişancı yetiştirmeğe mahsus cephane Kuumltuumlp ve resail ve harita ve edevatı fenniyesı Şamandıralar tamir ve telvin masarifi Tayyara vetayyare tamirhanesi masarifi Masarifi gayrimelhuza Buharii şerif hocaları ve tekacircya Masarifi mesture Kırtasiye Harcırah İcarat

0 0 0 0 0 0 0

1 152 0

1 391

0 0 0 0 0

200 0

1 152 0

1 391

RJ5IcircS mdash 311 nci faslın yekucircnu 2 743 lira soumlz istiyeıı var mı

SUumlLEYMAN SIBRI (Yozgad) mdash Relsbeye-fendi 311 nci faslın yedinci maddesinde Huumlkuumlshymetin bir teklifi yok Encuumlmen 200 lira Buharii şerif ve tekacircya tahsisatı vermiş Gemilerde tekshyke mi accedilılmış Bunu anlamak isterim

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Esasen bu muhassasat mevzudur Bu sarf olunshymamıştır Buumltccedileden tenzil edebiliriz

ABDUumlLGAFUumlR Ef (Karesi)- mdash Ne maksatshyla mevzudur buumltccedilede

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Efendim bu zaten vardır İstanbuldan bir zat geliiy bu vazifeyi yaparsa diye bu parayı koyshymuştuk Şimdiye kadar boumlyle bir zat gelmedi ve bu tahsisatı da devrettik

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdash Efendim o fasılda kalması lacirczımdır

REİS mdashbull Encuumlmenin teklifi veccedilhile faslın yeshykucircnu 2 743 lira

Faslın yekucircnu 2 543 2 743

BİR MEMUumlS B mdash Efendim 200 lira tenzil edilsin

YAHYx GALİP B (Kırşehir) mdash Bu efenshydim dinicirc bir şeydir Donanmayı huumlmayun ve asakiri islacircmiyenin selacircmeti iccedilin daima Buharii şerif okunur Onun iccedilin koymuşlar İstanbulda vapılmıyorsa burada yapılsın efendim

SUumlLEYMAN SIRRI B (Yozgad) mdash Beyeshyfendi 1337 senesine ait olursa doğrudur

YAHYA GALİP B (Kırşehir) mdash Yarsın kalsın efendim Hazineye ait olur Yani fasıl olashyraktan orada kalsın

REİS mdash 200 liranın tenzilini tensip buyushyranlar luumltfen el kaldırsın Luumltfen ellerinizi inshydiriniz 200 liraurn ipkasını kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın İki yuumlz lira ipka edildi efendim -

Paslın yekucircnunu Encuumlmenin teklifi veccedilhile 2 743 lira olmak uumlzere kabul buyurup 312 nci fasla seccedililmesini kabul buyuranlar luumltfen ellerishyni kaldırsın Kabul edildi

P M

A 312 1 2

3 4

-5 6

Nevi muhassasat Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

tekli enirin an kabul edilen

İmalM ve mubayaat İmalacirct ve inşaat ve mubayaatı cedide Roumlmorkoumlr mavuna ve^ duba bedelacirctı Torpito ve alacirct ve edevatı Telsiz telgraf ve telefon tamirat ve teccedilhizatı Tadilen ve teodiden yapılacak makin a o talim hedefi Muumlceddeden yapılacak şamandıra ve a lacirc ıa t ı farikası Ebiıive inşaatı

Uumlccedil

162 302 0 0

bull0 0 0 0

vuumlz on ikinci A faslın vekucircnu 0 162 302

MUHASEBECİ İSMAİL HAKKI B mdash Bu fasıldan hiccedil bir masrafımız yoktur Bunun aynen tenzilini talep ediyoruz

REİSmdashbull Sarf edilmemiş tayyini teklif ediyorshy

lar Karara hacet yoktur Tayyediyoruz KAcircTİP FEYYAZ AcircLİ B mdash 313 ııcuuml fasıl

sıfır 314 ııcuuml fasıl sıfır 315 nci fasıl sıfrr

t 157 262

F M Nevi muhassasat

A 315 Tahsisat fevkalacircde

RElS mdash Soumlz isteyen var mı 315 (A) faslını kabul edip 315 B faslına geccedililmesini kabul buyu-raıuumlar lucircfen el kaldrrsın Kabul edildi

F M Nevi muhassasat

T) 315 Seferberlik ve cephe zammı

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Efen- | dim bunlar zannederim cephe zammından istifashyde edemezler Ccediluumlnkuuml bahriyenin ne cephesi var- j dır ne de Peyi Bunlar cephe zammından istifade etmezler seferi zammından istifade edershyler

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Kanunda sarahat var Bilucircmum bahriye mensu-bin ve memurini cephe ve seferi zammından istishyfade ederler

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Boş yershyde oturuyorlar

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Seferberlik zammından istifadelerini kanun emshyrediyor

HUumlSEYİN AYNIcirc B (Erzurum) mdash Hiccedil olshymazsa bundan sonra verilmemesini teklif ediyoshyrum Evinde oturacak cephe zammı alacak

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Hatırı acirclinizdedir ki bu sefer birlik zammını yalnız zacircbitan iccedilin kabuiettik

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Zacircbishytan değil Mensubini askeriye de var Nalbandı var Saracı da var Hepsi de dacirchildir

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Mensubini askerishyyeyi bendeniz tahattur etmiyorum Lacircyin mes-muatima nazaran zammı sivil memurların da alshymakta olduklarını istihbar ediyoruz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Cepshyhe zammı iki ccedileşittir Birisi doğrudan doğruya cephede bulunan diğeri geride bulunan

CEMİL B (Kuumltahya) mdashBiz yalnız zacircbitana mahsus olmak uumlzere verdik Bana kalırsa sivil memurlara verilmesi doğru değildir

HUumlSEYİN xYNl B (Erzurum) mdash Bahriye efradı da o demektir

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Efenshydim Heyeti Celienizin kabul ettiği kanunda al elesami bunlar tasrih edilmiştir Bir seferbershylik zammı bir cephe zammı Erkacircnı Harbiyei Umumiye nerelere verin derse biz oraya veririz Fakat seferberlik zammını kanunun tadat ettiği kimler ise onlara veriyoruz Onların haricinde

1337 C 2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

90 249 75 000

KAcircTİP FEYYAZ AcircLIcirc B mdash 315 B faslı sıfır

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

21 538 40 000

kimseye tabiicirc vermiyoruz Bu meyanda bahriye de bittabi dacirchildir

REİS mdash Efendim bu fasıl hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaİdırsm Muumlshyzakere kacircfi goumlruumllduuml

Bahriye buumltccedilesinin yekucircnu umumisi 289 548 lira oluyor Bu yekucircnu kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle ruumlfekası-nın bir takriri var

[Birinci celsede okunan bu takrir bu celsede tekrar okundu]

ZAMİR B (Adana) mdash Efendim Fransızların guumlzel memleketimizi işgal ettiklerin guumlnden itishybaren yapmadıkları mezalim kalmamıştır Hele son zamanlarda paralariyle aldatmış oldukları birtakım adamlar vasıtasiyle de memleketimizde buumlyuumlk propagandalar yapıyorlar Bakmız efenshydim Fransız parasiyle Fransızlar iccedilin ccedilalışan bir kaccedil rezilin beyannamelerini Meclisi Acirclileshyrinde okuyacağım muumlsaade buyurursanız Şimdi bu adamlar vasıtasiyle buguumln ahaliden imza topluyorlar i ş te Adanada bir gazete ccedilıshykıyor Ferda gazetesi Hepiniz bilirsiniz ki bu Fransız parasiyle ccedilıkıyor ve bunları da ccedilıshykaran Mesut Fani ve ailesi Fransızlar bunların bir kısmını memur yapıyor bir kısmını da bilshymem ne yapıyor ve bir kısmına da propaganda yaptırıyorlar Bunlardan son zamanlarda Meshysut Facircni isminde birisini Osmaniyeye mutasar-

bull rrf yapılar O bir beyanname neşrediyor diyor k i

(Doumlrt yuumlz senedir altında yaşadığınız bayshyrak denilen o kırmızı paccedilavradan ne faide goumlrshyduumlnuumlz O size ne temin etti Tahta sabanlarla bu guumlzel toprağın yuumlzuumlnuuml kirletip buruşturmakshytan başka ne yaptınız Buguumln muazzam birdevshyletin şanlı bayrağı uumlzerimizde dalgalanıyor Gelishyniz Budalalık yapmayınız Bari bundan istifade ederek mesut yaşıyalım Millet demek bir bez parccedilasına nail olmak demek değildir) deniliyor

Şimdi bu alccedilaklar buguumln Fransızlar besabma ahaliden cebren imza topluyorlar ve bunları da

mdash 443 mdash

1 15 2621337 0 2 sulh konferansına goumlnderiyorlar Buumltuumln millet bunları Jşitiypr Buumlyuumlk bir heyecan iccedilinde Buumlshyyuumlk Millet Meclisine istirham ediyorlar diyorshylar k i

laquoBu adamlar katiyen bizi temsil edemezler Bmae^aleyh bizitn Samimicirc ve hakiki soumlzlerimizi Buumlyuumlk Millet Meclisine ve bu vasıta ile sulh konshyferansına iblacircğ edinizraquo diye her taraftan binlershyce telgraflar alıyoruz Binaenaleyh biz Huumlkuuml-metimke rica ediyoruz ki sulh konferansında buumllftnknmtırahha şiarımız bu ahalinin maksadını anlatsın

YUSUF ZİYA B (Mersin) mdash Huumlkuumlmet ne yapmıştır Onu soruyorum

AYNIcirc B (Saruhan) mdash Soumlyliyeceklerimi Zashymir Bey soumlylediler soumlzmrruuml geri alıyorum

IcircOumlMAIcircL SAFA B (Mersin) mdash Efendiler iki sene evvel imza ettiğimiz o meşum muumltarekeden sonra Avrupalılar buumlyuumlk bir uumlmit ile bu memshylekette hayatın buumltuumln soumlnduumlğuumlnuuml ve milletimishyzin bir daha belini doğrultamıyacağını zannettishyler Bu itjbarlacirc sevgili1 memleketimizin en guumlshyzel kısımlarım aralarında taksime kalkıştılar Tuumlrkiye nin en muumlmbit ve en feyizli bicircr parccedilası olan Adana ve havalisi de bu taksimde Fransızlashyrın hissesine duumlşmuumlş oldu Fransızlar burayı işgal ettiler Biz oumltedenberi Fransızları cidden meshydenicirc bir millet zannederdik Maatteessuumlf iccedilimiz-delf bir ccediloğumuumlk da onların medeniyetini irfa-rim^ha^atmtta1icirclitsefineği bir yenilik zannedershydi Faampacirct efendiler Fransızlar bu iki sene iccedilerishysinde duumlnyacircmh eicircicirc aşa^i oumlh zacirclim en barbar bir ıriilicirceticirc dlduumlfianuumlgoumlsterdiler Adanaya meshymur namı altmda zabit namı altında oumlyle d i kfinb ouml yle kalpsiz oumlyle hırsiz oumlyle muumlrtekip irisftnİ^goumlnderdiler ki Adananm eiı cahil koumlyshyluumlsuuml bile1 bunların btt ablak duumlşkuumlnluumlğuuml kadısınshyda nefret dtrriek mecbıirıyetinicirc hissetti İşte bu mampultirlaiFransaya muumltemadiyen kendi huumlkuumlshymetlerine Avrupanın hakkımızda hacircsıl olan zaniiırtr teyıt yollu birccedilok rakorlar goumlnderdiler ve (icircelŞiIfer ki Fransa burayı hiccedilbir masraf ihtishyyar etmeden bir damla Frasfuumlz kanının doumlkuumll-mıdsicircrife hacet kalmadan i^gacircl edebilir ve idaresi altında tutabilir Ccediluumlnkuuml o memumlarm boumlyle bir racirc^oumlr vermekte pek ccedilok istifacircdeleri vardı Bir ntulacircziitıicircsicircani arkadaşlar bir sene iccedilerisinde kırk bin lira para yaptı Hırsızlığın hesabini yaprivak ini kacircn haricindedir Binaenaleyh her bırjsi Fransa da ihtimalki pek sefil pek rezil nelr miskin bir hayat yaşıyan o memurlardan her birisi Adarianm betbacirchtljğı uumlzerinde bir sultacircn hayatı yaşamağa kalkıştı ve bundan dolayıdır ki bu tatlı hayata bu şahane hayata veda oumltmek hiccedilbirfriicirch hatırından geccedilmiyor ve oradan ccedilıkshymak kendileri iccedilin ccedilok ad ccedilok ağır goumlruumlluumlyorshydu- rşte btV itibacircrlar kans ız lar Adanada yershyleşmeğe niyet ettiler ve yerleştiler

fakıti arkadaşlar btifiin Avrupanın ve memshyleketimize girmiş olan hırsız Fransızların zannı

i hilacircfına olarak hiccedil beklenilmiyen bir saatte I oradaki kardeşleriniz silacircha sarıldı ve on aydır

ki Fransızlara karşı tacircrihimizin en şanlı bir kısshymını yaratmış bulunuyorlar Şimdi oradaki in-

I sanlar Fransızların Adana ve havalisinde yer-| leşmek hnsusuryMrfbullbull emellerini nacircstl boşa ccedilıkar-I mişlarsacirc onların rtacirciampl bicircr hayal oicircduğuntt goumlk-

iermişlerse şuumlphesiz bu rrfemicircekette on aydır I kendileriyle harp eden bir memleketin Fransız-

lan istediklerine dair vacircki olan iddialarını da aynı suretle boşa ccedilıkaracaklardır

Yalnız arkadaşlar ben bundan katiyen endişe etmiyorum Ccediluumlnkuuml bir kere o havali halkı memshyleketleri kurtuluncaya kadar silacirchı bdrakmıyacak-1 ardır Fransızlar nasıl bir iddia arkasında koşarshylarsa koşsunlar buumltuumlrt dacircvalarım tekzip edecek oradaki halkın kahramanlığıdır Yalnız muumlteshyessir olduğum bir nokta var Bu havalideki muuml-

j eacircdele tarihi memleketimizin ve ırkımızın en yuumlksek bir tarihinin parccedilasıdır Buguumln duumlşmanshylarımız nasıl varlığımıza kastetmiş ve nasıl cashynımıza kastetmiş nasıl hayat ye natausumuza kastetmiş ise tarihimize de aynı kuumlstah tecavuumlzuuml goumlstermek istiyorlar Binaenaleyh ben istiyoshyrum o şanlı tarih parccedilası hiccedilbir vakit en şeshyni en hafif bir iftiraya macircruz kalmasın Evet buguumln Adanada demin arkadaşımın soumlylediği gibi hakikaten bir kaccedil namussuz ve soysuz bet-baht insanlar Fransa hesabına ccedilalışmaktadır

I Fakat yine arkadaşımın okuduğu beyannameden | anlaşıldığına goumlre bu insanlar laquoırkımızdan değil-j dir (Piccedil piccedil sesleri) Bu insanlar o memleke-I tin halkından değildir Ccediluumlnkuuml bir parccedila ruhunda kalbinde islacircm hissi taşıyan bir parccedila tarihine j ırkına mazisine merbut olan bir insan hiccedilbir vashy

kit oumlnuumlnde can vermek istediğimiz yuumlksek bir bayrağa paccedilavra diyemez O insanlar hattacirc inshysan değildir l^eğil bizden değil Tuumlrk olmaktan

I hattacirc insan olmaktan da daha aşağıdır (Bravo I saclaları) Yalnız arkadaşlar o tarihi muhafaza etmek

Heyeti acircli yeni ze aittir Ccediluumlnkuuml Heyeti acircliyeni-zirten ccedilok iftihar edeceği eti ccedilok goumlğuumls gereceği

j bir tarih parccedilası orada meydacircnla gelmişti Filha-j kika zannederini Avrupa Fransrzlarm znn ve ı tahmin ettikleri kadar ahmak değildir On ayshy

dır harp eden bir memleketin Fransızlar ne kashydar kuvvetle iddia ederlerse etsinler Fransızı isshytemiş olmaları ihtimal haricindedir Kezalik bir

I kaccedil guumln evvel gazetelerde goumlrduumlk aynı zamanda Ayintap şehrinde de aynı suretle imza toplamağa | kalkışıyorlar On aydır hiccedilbir istihkacircmı olmı-

yan bir şehir vuumlcudunu goumlvdesini siper ittihaz i ediyor bayrağından ırkından ayrılmamak iccedilin

en buumlyuumlk fedakacircrlıklara katlanıyor sonra zuluumlm ile ağır toplarla medeniyetin icadettiği azgın ve cehennemi acircletlerle oraya girmeğe muvaffak

I olan Fransızlar ferdası guumln oranın kalbini de al- m ak ve duumlnyaya ilacircn etmek istiyorlar ki on ay-i dır harbeden Aymtab laquoAldanmayın inanmayın

t W bull buguumln bizi istiyorraquo şuumlphesiz ki duumlnya ahmakca-şına izanştzccedilasınaoLiiaya şuumlruumlleiı bu iddialar kacircjşsm4amp al^acircnmıyacaktır ve bunlara kagşı guumlshylecektir Yalnız bizim de biıvyazifemjz vardır ki Biz bakikacirctfin bu tarihin pak hakiki ve pek azimkar sahibi pl^ı^umuzu Ayrupaya bildirshymeliyiz Avrupaya demeliyiz ki laquojicircy utanshyınız Avrupayahut ey utanmaz Fransat on aydır şana karşı silacirchını ccedilekmiş birhalkın şeninle beraber olduğunu naşicircl iddia e^iy^rşun Ey_ hashyyasız ve medeniyetten nasibiplnjayan insanlar Nasıl inanıyorsunuz on aydır size kurşun sıkshymış on aydır biccedil bir iştihlicircacircmı olmadan toplashyrınıza karşı gelmiş bir memleketi nasıl oluyor da buguumln bızmle bareberdir diye İddia ediyorsushynuz ve hacirclacirc insancığın ve halacirc beşeriyetin yuuml-ruumlnıekte- utandığı yolda vuruyorsunuz ve bu akshylınızla hiccedilbir yakit duumlnyaya beklediği sulhu veshyrem iypeejccedilşinizraquo demek bizim vazifemizdir zan-nederim

HARİCIcircYE V V MUHTAR B (istanbul) mdash Efendiler Fransızların Adana ve havalisinshyde icra etmekte oldukları mezalimden dolayı ruumlfekayi kiramdan Safa Bey biraderimizin izshyhar ettiği heyecanvebulltee1ssjiratına ben de IcircHuuml-MmetteCemali samimiyetle i^ticcedilakederjz^un-dan eyyel ahyali umumiyeivsiyasiyeye dair olan macircşıı^atımmeyjatjapda Fransızlarlaarasıra vacircshyki iPİap -teinftslar jh^^kjnda ^al^nıat verdiğim sıgalaijda jJBrran^zların ne i gibi n^ajşasjt takip etshytiklerini ve bununv t^ in i iccediljin^e^ibi -tedabire tevessuumllşeyliklerini de soumlylemiştim Fransızshylar o havalide lıacircşıl olan vaziyete goumlre bagajı e^bjir ye tehditve bltazan4a ^şim4i O^feğn-gibi Jpoundonltferansnı kpnjdra da inİjccediladı nnani^eb^tiyle pnun uumlzerinde bir tesir yrapnık fikir ve ameshyliyi e ^ucirc^a^endilerinpe nıuşli^ane ye hakikatte pek iğfalkacircrane bir siyaset takip ediyorlar Huumlshykuumlmet şimdiye kadar Fransızların bu hayalide -icraettikleri muamelacirctı gadriye ve zulmiyeye muttali oldukccedila bunların tekerruumlruumlnuuml menetshymek ye fakat gayet muumlessirsurette tekerruumlshyruumlnuuml menetmek iccedilin elinde bulunan vesaitten hiccedil birine tevessuumll ve teşebbuumlsten geri kalma-mşştır

Sevr ^ahitnamesi Curasını Fransız mıntakai nuumlfuzu dacirchiline ithal etmiş ve onun şarkında buİuuan jtavaliyi de Suriye mandası dacirchilinde addeylemis olduğundan Fransızların kendi yashytanlarını yurtlarını muhafaza hususunda ahalii mahaliiyeiftin^ vacircki olan muumleahedatı esnasında bunlardan ellerine geccedilirebildikleri kimseleri S^tkuku ^uumlvelin bahşettiği muafiyet ve muumlsa-adattan mahrum birer acircsi suretinde telacirckki etshytikleri de şimdiye kadar icra ektikleri cuumlmlei mezşlimdendir raquoBuna smuttaii olan ^uumlk^meti-jniz b^nİarin zannettikleri gibi acircsi ve binaenshyaleyh tutttjtur tutulmaz idamı caiz insanlar olmashyyıp vakarlarını muazzez yucircrthjrrnı njuumldafaa eden kahramanlar oMırğunu ve binaenaleyh

bunlar hakkında her ne suretle olursa otşucircli Dİr zuluumlm işkence idam gibi cezalar tatbiteaıa tevessuumll edildiği takdirde Tuumlrkiye Buumlyuumlk JUumlİlet Meclisi Huumlkuumlmeti de kendi yedinde bulunan Fransızlar hakkında aynı muraquomeleyi tamamiy-le tatbik edeceğini binaenaleyh o arada raquooumlyle memleketini muumldafaa ettiğinden dolayı idft edilecek her ierde mukabil mutlaka bir Frahsı-zın idamı mukarrer olduğu suretinde kendileshyrine gerek doğrudan doğruya Anada cephesi marifetiyle ye hattacirc bazan Paris fe ka4ar isma edilmek suretiyle vukubulan muumlracaatlar ımies-sir olmuş ve bir ccedilok muumlcahidin bu ^suretle tah-lis edilmiştir bull Binaenaleyh Huumlkuumlmet ^Fransızlashyrın o^ada ika ettikleri zuluumlmden -dolayı kendjşi muttali oldukga ahvali hazıraya nazaran yedinshyde bulunan vesaitin kafilesini istimalden hacircli kalmamıştır Hattacirc bu hususta fevkalacircde ^hassas goumlruumlnerek aldığı bir haberin neticesini akim bıshyrakmak iccedilin yarım saatte Paris e kadar telgraf goumlndermek isticalini goumlstermiştir Bu Huumlkuumlmeshytimizin ne kadar muumlteyakkız olduğunu goumlsterir Heyeti mur^ahhasamız buradan Londraya gitshytikleri zaman kendisine verilen talimatı umumishyye meyanında memaliki meşgulemizde kuyayi işgaliye tarafından vukubulan bilcuumlmle muashy

melacirctı gadriye ve zulmiyeyi olanca bullkuvvetleriyshyle protesto ederek mileli muumltemeddinenin bu ııabeca ahvale şiddetle nazarı dikkatini cell)etme-leri hususu kendilerine tenbih edilmiştir Adana memaliki meşgule meyamnda bulunduğu cihetshyle bittabi heyeti murahhasa gerek konferansın ve gerek temasta bulunacağı diğer ltI)evlet ricashylinin bu huşuraquo hakkında şiddetle nazarı dikket-lerjrii ceibetmeğe memur edilmişlerdir

Bundan akdem F ranşızlarm konferans suumlzeshyrinde bir-tesir icra etmek ma^adiyle ahdiyi iğfal iccedilin vukubulan teşebbuumlsleri ki E r a ^ a idaresini iltizam ettiklerine dair tavan y e l e shyrinden kaviyyen ^ucircya birer mazbata alıp Avrushypaya neşretmek ve konferans uumlzerinde iccedilrayi teshysir etmektir v Buna dair ahalii macirchaİHye tarafınshydan goumlnderilen protestolar Hariciye Vekaleti tarafından en seri vasıta ileH_Frajisava ^merİut

bull olngtadığından dolayı bu gibi şeyleri nesjrje be is fgoumlrmiyeccedilek olan bazı Ayrujpa |lemi n^e ie-niyetinin pişi intibahınagoumljsteri^iş yesoumlylenmişshytir Heyeti murahhasa ile henuumlz (nıu|ja^ere Je-sis etmemiş bulunduğumuz cihetle aynea kendishyline tafsilacirct v^iicircU^rekicirc talimat yedilmemiştirgtFashykat bttguumln veyahjat^yarm buj|nlybberete^ssamps e4er etmez ^^ana 4a jFransjtzfen gl-y^ym aMİr-racaat etmiş oldukları ccedil^terifeaj^r hakiMftı a konferansın ayrıca da sureti ciddiyede nazarı dikkati celbedilecektir Binaenaleyh Heyeti jAH-yenizin -Huumlkuumlmetccedile kendisine terettuumlp edcopyn va-zaifi ifa etmekte oldnnğuna^kanaat buyurmasıshynı rica ederim REİS mdash Takrir sual takriri oldu^^na^oumlre

soumlz alan bir ccedilok arlmdaşlar vardır Ccedila |^ f ı^acircgt

t 157 262

F M Nevi muhassasat

A 315 Tahsisat fevkalacircde

RElS mdash Soumlz isteyen var mı 315 (A) faslını kabul edip 315 B faslına geccedililmesini kabul buyu-raıuumlar lucircfen el kaldrrsın Kabul edildi

F M Nevi muhassasat

T) 315 Seferberlik ve cephe zammı

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Efen- | dim bunlar zannederim cephe zammından istifashyde edemezler Ccediluumlnkuuml bahriyenin ne cephesi var- j dır ne de Peyi Bunlar cephe zammından istifade etmezler seferi zammından istifade edershyler

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Kanunda sarahat var Bilucircmum bahriye mensu-bin ve memurini cephe ve seferi zammından istishyfade ederler

HUumlSEYİN AVNIcirc B (Erzurum) mdash Boş yershyde oturuyorlar

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Seferberlik zammından istifadelerini kanun emshyrediyor

HUumlSEYİN AYNIcirc B (Erzurum) mdash Hiccedil olshymazsa bundan sonra verilmemesini teklif ediyoshyrum Evinde oturacak cephe zammı alacak

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Hatırı acirclinizdedir ki bu sefer birlik zammını yalnız zacircbitan iccedilin kabuiettik

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Zacircbishytan değil Mensubini askeriye de var Nalbandı var Saracı da var Hepsi de dacirchildir

CEMİL B (Kuumltahya) mdash Mensubini askerishyyeyi bendeniz tahattur etmiyorum Lacircyin mes-muatima nazaran zammı sivil memurların da alshymakta olduklarını istihbar ediyoruz

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Cepshyhe zammı iki ccedileşittir Birisi doğrudan doğruya cephede bulunan diğeri geride bulunan

CEMİL B (Kuumltahya) mdashBiz yalnız zacircbitana mahsus olmak uumlzere verdik Bana kalırsa sivil memurlara verilmesi doğru değildir

HUumlSEYİN xYNl B (Erzurum) mdash Bahriye efradı da o demektir

MUHASEBECİ IcircSMAIcircL HAKKI B mdash Efenshydim Heyeti Celienizin kabul ettiği kanunda al elesami bunlar tasrih edilmiştir Bir seferbershylik zammı bir cephe zammı Erkacircnı Harbiyei Umumiye nerelere verin derse biz oraya veririz Fakat seferberlik zammını kanunun tadat ettiği kimler ise onlara veriyoruz Onların haricinde

1337 C 2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

teklif olunan kabul edilen

90 249 75 000

KAcircTİP FEYYAZ AcircLIcirc B mdash 315 B faslı sıfır

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

21 538 40 000

kimseye tabiicirc vermiyoruz Bu meyanda bahriye de bittabi dacirchildir

REİS mdash Efendim bu fasıl hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kaİdırsm Muumlshyzakere kacircfi goumlruumllduuml

Bahriye buumltccedilesinin yekucircnu umumisi 289 548 lira oluyor Bu yekucircnu kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

Mersin Mebusu Yusuf Ziya Beyle ruumlfekası-nın bir takriri var

[Birinci celsede okunan bu takrir bu celsede tekrar okundu]

ZAMİR B (Adana) mdash Efendim Fransızların guumlzel memleketimizi işgal ettiklerin guumlnden itishybaren yapmadıkları mezalim kalmamıştır Hele son zamanlarda paralariyle aldatmış oldukları birtakım adamlar vasıtasiyle de memleketimizde buumlyuumlk propagandalar yapıyorlar Bakmız efenshydim Fransız parasiyle Fransızlar iccedilin ccedilalışan bir kaccedil rezilin beyannamelerini Meclisi Acirclileshyrinde okuyacağım muumlsaade buyurursanız Şimdi bu adamlar vasıtasiyle buguumln ahaliden imza topluyorlar i ş te Adanada bir gazete ccedilıshykıyor Ferda gazetesi Hepiniz bilirsiniz ki bu Fransız parasiyle ccedilıkıyor ve bunları da ccedilıshykaran Mesut Fani ve ailesi Fransızlar bunların bir kısmını memur yapıyor bir kısmını da bilshymem ne yapıyor ve bir kısmına da propaganda yaptırıyorlar Bunlardan son zamanlarda Meshysut Facircni isminde birisini Osmaniyeye mutasar-

bull rrf yapılar O bir beyanname neşrediyor diyor k i

(Doumlrt yuumlz senedir altında yaşadığınız bayshyrak denilen o kırmızı paccedilavradan ne faide goumlrshyduumlnuumlz O size ne temin etti Tahta sabanlarla bu guumlzel toprağın yuumlzuumlnuuml kirletip buruşturmakshytan başka ne yaptınız Buguumln muazzam birdevshyletin şanlı bayrağı uumlzerimizde dalgalanıyor Gelishyniz Budalalık yapmayınız Bari bundan istifade ederek mesut yaşıyalım Millet demek bir bez parccedilasına nail olmak demek değildir) deniliyor

Şimdi bu alccedilaklar buguumln Fransızlar besabma ahaliden cebren imza topluyorlar ve bunları da

mdash 443 mdash

1 15 2621337 0 2 sulh konferansına goumlnderiyorlar Buumltuumln millet bunları Jşitiypr Buumlyuumlk bir heyecan iccedilinde Buumlshyyuumlk Millet Meclisine istirham ediyorlar diyorshylar k i

laquoBu adamlar katiyen bizi temsil edemezler Bmae^aleyh bizitn Samimicirc ve hakiki soumlzlerimizi Buumlyuumlk Millet Meclisine ve bu vasıta ile sulh konshyferansına iblacircğ edinizraquo diye her taraftan binlershyce telgraflar alıyoruz Binaenaleyh biz Huumlkuuml-metimke rica ediyoruz ki sulh konferansında buumllftnknmtırahha şiarımız bu ahalinin maksadını anlatsın

YUSUF ZİYA B (Mersin) mdash Huumlkuumlmet ne yapmıştır Onu soruyorum

AYNIcirc B (Saruhan) mdash Soumlyliyeceklerimi Zashymir Bey soumlylediler soumlzmrruuml geri alıyorum

IcircOumlMAIcircL SAFA B (Mersin) mdash Efendiler iki sene evvel imza ettiğimiz o meşum muumltarekeden sonra Avrupalılar buumlyuumlk bir uumlmit ile bu memshylekette hayatın buumltuumln soumlnduumlğuumlnuuml ve milletimishyzin bir daha belini doğrultamıyacağını zannettishyler Bu itjbarlacirc sevgili1 memleketimizin en guumlshyzel kısımlarım aralarında taksime kalkıştılar Tuumlrkiye nin en muumlmbit ve en feyizli bicircr parccedilası olan Adana ve havalisi de bu taksimde Fransızlashyrın hissesine duumlşmuumlş oldu Fransızlar burayı işgal ettiler Biz oumltedenberi Fransızları cidden meshydenicirc bir millet zannederdik Maatteessuumlf iccedilimiz-delf bir ccediloğumuumlk da onların medeniyetini irfa-rim^ha^atmtta1icirclitsefineği bir yenilik zannedershydi Faampacirct efendiler Fransızlar bu iki sene iccedilerishysinde duumlnyacircmh eicircicirc aşa^i oumlh zacirclim en barbar bir ıriilicirceticirc dlduumlfianuumlgoumlsterdiler Adanaya meshymur namı altmda zabit namı altında oumlyle d i kfinb ouml yle kalpsiz oumlyle hırsiz oumlyle muumlrtekip irisftnİ^goumlnderdiler ki Adananm eiı cahil koumlyshyluumlsuuml bile1 bunların btt ablak duumlşkuumlnluumlğuuml kadısınshyda nefret dtrriek mecbıirıyetinicirc hissetti İşte bu mampultirlaiFransaya muumltemadiyen kendi huumlkuumlshymetlerine Avrupanın hakkımızda hacircsıl olan zaniiırtr teyıt yollu birccedilok rakorlar goumlnderdiler ve (icircelŞiIfer ki Fransa burayı hiccedilbir masraf ihtishyyar etmeden bir damla Frasfuumlz kanının doumlkuumll-mıdsicircrife hacet kalmadan i^gacircl edebilir ve idaresi altında tutabilir Ccediluumlnkuuml o memumlarm boumlyle bir racirc^oumlr vermekte pek ccedilok istifacircdeleri vardı Bir ntulacircziitıicircsicircani arkadaşlar bir sene iccedilerisinde kırk bin lira para yaptı Hırsızlığın hesabini yaprivak ini kacircn haricindedir Binaenaleyh her bırjsi Fransa da ihtimalki pek sefil pek rezil nelr miskin bir hayat yaşıyan o memurlardan her birisi Adarianm betbacirchtljğı uumlzerinde bir sultacircn hayatı yaşamağa kalkıştı ve bundan dolayıdır ki bu tatlı hayata bu şahane hayata veda oumltmek hiccedilbirfriicirch hatırından geccedilmiyor ve oradan ccedilıkshymak kendileri iccedilin ccedilok ad ccedilok ağır goumlruumlluumlyorshydu- rşte btV itibacircrlar kans ız lar Adanada yershyleşmeğe niyet ettiler ve yerleştiler

fakıti arkadaşlar btifiin Avrupanın ve memshyleketimize girmiş olan hırsız Fransızların zannı

i hilacircfına olarak hiccedil beklenilmiyen bir saatte I oradaki kardeşleriniz silacircha sarıldı ve on aydır

ki Fransızlara karşı tacircrihimizin en şanlı bir kısshymını yaratmış bulunuyorlar Şimdi oradaki in-

I sanlar Fransızların Adana ve havalisinde yer-| leşmek hnsusuryMrfbullbull emellerini nacircstl boşa ccedilıkar-I mişlarsacirc onların rtacirciampl bicircr hayal oicircduğuntt goumlk-

iermişlerse şuumlphesiz bu rrfemicircekette on aydır I kendileriyle harp eden bir memleketin Fransız-

lan istediklerine dair vacircki olan iddialarını da aynı suretle boşa ccedilıkaracaklardır

Yalnız arkadaşlar ben bundan katiyen endişe etmiyorum Ccediluumlnkuuml bir kere o havali halkı memshyleketleri kurtuluncaya kadar silacirchı bdrakmıyacak-1 ardır Fransızlar nasıl bir iddia arkasında koşarshylarsa koşsunlar buumltuumlrt dacircvalarım tekzip edecek oradaki halkın kahramanlığıdır Yalnız muumlteshyessir olduğum bir nokta var Bu havalideki muuml-

j eacircdele tarihi memleketimizin ve ırkımızın en yuumlksek bir tarihinin parccedilasıdır Buguumln duumlşmanshylarımız nasıl varlığımıza kastetmiş ve nasıl cashynımıza kastetmiş nasıl hayat ye natausumuza kastetmiş ise tarihimize de aynı kuumlstah tecavuumlzuuml goumlstermek istiyorlar Binaenaleyh ben istiyoshyrum o şanlı tarih parccedilası hiccedilbir vakit en şeshyni en hafif bir iftiraya macircruz kalmasın Evet buguumln Adanada demin arkadaşımın soumlylediği gibi hakikaten bir kaccedil namussuz ve soysuz bet-baht insanlar Fransa hesabına ccedilalışmaktadır

I Fakat yine arkadaşımın okuduğu beyannameden | anlaşıldığına goumlre bu insanlar laquoırkımızdan değil-j dir (Piccedil piccedil sesleri) Bu insanlar o memleke-I tin halkından değildir Ccediluumlnkuuml bir parccedila ruhunda kalbinde islacircm hissi taşıyan bir parccedila tarihine j ırkına mazisine merbut olan bir insan hiccedilbir vashy

kit oumlnuumlnde can vermek istediğimiz yuumlksek bir bayrağa paccedilavra diyemez O insanlar hattacirc inshysan değildir l^eğil bizden değil Tuumlrk olmaktan

I hattacirc insan olmaktan da daha aşağıdır (Bravo I saclaları) Yalnız arkadaşlar o tarihi muhafaza etmek

Heyeti acircli yeni ze aittir Ccediluumlnkuuml Heyeti acircliyeni-zirten ccedilok iftihar edeceği eti ccedilok goumlğuumls gereceği

j bir tarih parccedilası orada meydacircnla gelmişti Filha-j kika zannederini Avrupa Fransrzlarm znn ve ı tahmin ettikleri kadar ahmak değildir On ayshy

dır harp eden bir memleketin Fransızlar ne kashydar kuvvetle iddia ederlerse etsinler Fransızı isshytemiş olmaları ihtimal haricindedir Kezalik bir

I kaccedil guumln evvel gazetelerde goumlrduumlk aynı zamanda Ayintap şehrinde de aynı suretle imza toplamağa | kalkışıyorlar On aydır hiccedilbir istihkacircmı olmı-

yan bir şehir vuumlcudunu goumlvdesini siper ittihaz i ediyor bayrağından ırkından ayrılmamak iccedilin

en buumlyuumlk fedakacircrlıklara katlanıyor sonra zuluumlm ile ağır toplarla medeniyetin icadettiği azgın ve cehennemi acircletlerle oraya girmeğe muvaffak

I olan Fransızlar ferdası guumln oranın kalbini de al- m ak ve duumlnyaya ilacircn etmek istiyorlar ki on ay-i dır harbeden Aymtab laquoAldanmayın inanmayın

t W bull buguumln bizi istiyorraquo şuumlphesiz ki duumlnya ahmakca-şına izanştzccedilasınaoLiiaya şuumlruumlleiı bu iddialar kacircjşsm4amp al^acircnmıyacaktır ve bunlara kagşı guumlshylecektir Yalnız bizim de biıvyazifemjz vardır ki Biz bakikacirctfin bu tarihin pak hakiki ve pek azimkar sahibi pl^ı^umuzu Ayrupaya bildirshymeliyiz Avrupaya demeliyiz ki laquojicircy utanshyınız Avrupayahut ey utanmaz Fransat on aydır şana karşı silacirchını ccedilekmiş birhalkın şeninle beraber olduğunu naşicircl iddia e^iy^rşun Ey_ hashyyasız ve medeniyetten nasibiplnjayan insanlar Nasıl inanıyorsunuz on aydır size kurşun sıkshymış on aydır biccedil bir iştihlicircacircmı olmadan toplashyrınıza karşı gelmiş bir memleketi nasıl oluyor da buguumln bızmle bareberdir diye İddia ediyorsushynuz ve hacirclacirc insancığın ve halacirc beşeriyetin yuuml-ruumlnıekte- utandığı yolda vuruyorsunuz ve bu akshylınızla hiccedilbir yakit duumlnyaya beklediği sulhu veshyrem iypeejccedilşinizraquo demek bizim vazifemizdir zan-nederim

HARİCIcircYE V V MUHTAR B (istanbul) mdash Efendiler Fransızların Adana ve havalisinshyde icra etmekte oldukları mezalimden dolayı ruumlfekayi kiramdan Safa Bey biraderimizin izshyhar ettiği heyecanvebulltee1ssjiratına ben de IcircHuuml-MmetteCemali samimiyetle i^ticcedilakederjz^un-dan eyyel ahyali umumiyeivsiyasiyeye dair olan macircşıı^atımmeyjatjapda Fransızlarlaarasıra vacircshyki iPİap -teinftslar jh^^kjnda ^al^nıat verdiğim sıgalaijda jJBrran^zların ne i gibi n^ajşasjt takip etshytiklerini ve bununv t^ in i iccediljin^e^ibi -tedabire tevessuumllşeyliklerini de soumlylemiştim Fransızshylar o havalide lıacircşıl olan vaziyete goumlre bagajı e^bjir ye tehditve bltazan4a ^şim4i O^feğn-gibi Jpoundonltferansnı kpnjdra da inİjccediladı nnani^eb^tiyle pnun uumlzerinde bir tesir yrapnık fikir ve ameshyliyi e ^ucirc^a^endilerinpe nıuşli^ane ye hakikatte pek iğfalkacircrane bir siyaset takip ediyorlar Huumlshykuumlmet şimdiye kadar Fransızların bu hayalide -icraettikleri muamelacirctı gadriye ve zulmiyeye muttali oldukccedila bunların tekerruumlruumlnuuml menetshymek ye fakat gayet muumlessirsurette tekerruumlshyruumlnuuml menetmek iccedilin elinde bulunan vesaitten hiccedil birine tevessuumll ve teşebbuumlsten geri kalma-mşştır

Sevr ^ahitnamesi Curasını Fransız mıntakai nuumlfuzu dacirchiline ithal etmiş ve onun şarkında buİuuan jtavaliyi de Suriye mandası dacirchilinde addeylemis olduğundan Fransızların kendi yashytanlarını yurtlarını muhafaza hususunda ahalii mahaliiyeiftin^ vacircki olan muumleahedatı esnasında bunlardan ellerine geccedilirebildikleri kimseleri S^tkuku ^uumlvelin bahşettiği muafiyet ve muumlsa-adattan mahrum birer acircsi suretinde telacirckki etshytikleri de şimdiye kadar icra ektikleri cuumlmlei mezşlimdendir raquoBuna smuttaii olan ^uumlk^meti-jniz b^nİarin zannettikleri gibi acircsi ve binaenshyaleyh tutttjtur tutulmaz idamı caiz insanlar olmashyyıp vakarlarını muazzez yucircrthjrrnı njuumldafaa eden kahramanlar oMırğunu ve binaenaleyh

bunlar hakkında her ne suretle olursa otşucircli Dİr zuluumlm işkence idam gibi cezalar tatbiteaıa tevessuumll edildiği takdirde Tuumlrkiye Buumlyuumlk JUumlİlet Meclisi Huumlkuumlmeti de kendi yedinde bulunan Fransızlar hakkında aynı muraquomeleyi tamamiy-le tatbik edeceğini binaenaleyh o arada raquooumlyle memleketini muumldafaa ettiğinden dolayı idft edilecek her ierde mukabil mutlaka bir Frahsı-zın idamı mukarrer olduğu suretinde kendileshyrine gerek doğrudan doğruya Anada cephesi marifetiyle ye hattacirc bazan Paris fe ka4ar isma edilmek suretiyle vukubulan muumlracaatlar ımies-sir olmuş ve bir ccedilok muumlcahidin bu ^suretle tah-lis edilmiştir bull Binaenaleyh Huumlkuumlmet ^Fransızlashyrın o^ada ika ettikleri zuluumlmden -dolayı kendjşi muttali oldukga ahvali hazıraya nazaran yedinshyde bulunan vesaitin kafilesini istimalden hacircli kalmamıştır Hattacirc bu hususta fevkalacircde ^hassas goumlruumlnerek aldığı bir haberin neticesini akim bıshyrakmak iccedilin yarım saatte Paris e kadar telgraf goumlndermek isticalini goumlstermiştir Bu Huumlkuumlmeshytimizin ne kadar muumlteyakkız olduğunu goumlsterir Heyeti mur^ahhasamız buradan Londraya gitshytikleri zaman kendisine verilen talimatı umumishyye meyanında memaliki meşgulemizde kuyayi işgaliye tarafından vukubulan bilcuumlmle muashy

melacirctı gadriye ve zulmiyeyi olanca bullkuvvetleriyshyle protesto ederek mileli muumltemeddinenin bu ııabeca ahvale şiddetle nazarı dikkatini cell)etme-leri hususu kendilerine tenbih edilmiştir Adana memaliki meşgule meyamnda bulunduğu cihetshyle bittabi heyeti murahhasa gerek konferansın ve gerek temasta bulunacağı diğer ltI)evlet ricashylinin bu huşuraquo hakkında şiddetle nazarı dikket-lerjrii ceibetmeğe memur edilmişlerdir

Bundan akdem F ranşızlarm konferans suumlzeshyrinde bir-tesir icra etmek ma^adiyle ahdiyi iğfal iccedilin vukubulan teşebbuumlsleri ki E r a ^ a idaresini iltizam ettiklerine dair tavan y e l e shyrinden kaviyyen ^ucircya birer mazbata alıp Avrushypaya neşretmek ve konferans uumlzerinde iccedilrayi teshysir etmektir v Buna dair ahalii macirchaİHye tarafınshydan goumlnderilen protestolar Hariciye Vekaleti tarafından en seri vasıta ileH_Frajisava ^merİut

bull olngtadığından dolayı bu gibi şeyleri nesjrje be is fgoumlrmiyeccedilek olan bazı Ayrujpa |lemi n^e ie-niyetinin pişi intibahınagoumljsteri^iş yesoumlylenmişshytir Heyeti murahhasa ile henuumlz (nıu|ja^ere Je-sis etmemiş bulunduğumuz cihetle aynea kendishyline tafsilacirct v^iicircU^rekicirc talimat yedilmemiştirgtFashykat bttguumln veyahjat^yarm buj|nlybberete^ssamps e4er etmez ^^ana 4a jFransjtzfen gl-y^ym aMİr-racaat etmiş oldukları ccedil^terifeaj^r hakiMftı a konferansın ayrıca da sureti ciddiyede nazarı dikkati celbedilecektir Binaenaleyh Heyeti jAH-yenizin -Huumlkuumlmetccedile kendisine terettuumlp edcopyn va-zaifi ifa etmekte oldnnğuna^kanaat buyurmasıshynı rica ederim REİS mdash Takrir sual takriri oldu^^na^oumlre

soumlz alan bir ccedilok arlmdaşlar vardır Ccedila |^ f ı^acircgt

1 15 2621337 0 2 sulh konferansına goumlnderiyorlar Buumltuumln millet bunları Jşitiypr Buumlyuumlk bir heyecan iccedilinde Buumlshyyuumlk Millet Meclisine istirham ediyorlar diyorshylar k i

laquoBu adamlar katiyen bizi temsil edemezler Bmae^aleyh bizitn Samimicirc ve hakiki soumlzlerimizi Buumlyuumlk Millet Meclisine ve bu vasıta ile sulh konshyferansına iblacircğ edinizraquo diye her taraftan binlershyce telgraflar alıyoruz Binaenaleyh biz Huumlkuuml-metimke rica ediyoruz ki sulh konferansında buumllftnknmtırahha şiarımız bu ahalinin maksadını anlatsın

YUSUF ZİYA B (Mersin) mdash Huumlkuumlmet ne yapmıştır Onu soruyorum

AYNIcirc B (Saruhan) mdash Soumlyliyeceklerimi Zashymir Bey soumlylediler soumlzmrruuml geri alıyorum

IcircOumlMAIcircL SAFA B (Mersin) mdash Efendiler iki sene evvel imza ettiğimiz o meşum muumltarekeden sonra Avrupalılar buumlyuumlk bir uumlmit ile bu memshylekette hayatın buumltuumln soumlnduumlğuumlnuuml ve milletimishyzin bir daha belini doğrultamıyacağını zannettishyler Bu itjbarlacirc sevgili1 memleketimizin en guumlshyzel kısımlarım aralarında taksime kalkıştılar Tuumlrkiye nin en muumlmbit ve en feyizli bicircr parccedilası olan Adana ve havalisi de bu taksimde Fransızlashyrın hissesine duumlşmuumlş oldu Fransızlar burayı işgal ettiler Biz oumltedenberi Fransızları cidden meshydenicirc bir millet zannederdik Maatteessuumlf iccedilimiz-delf bir ccediloğumuumlk da onların medeniyetini irfa-rim^ha^atmtta1icirclitsefineği bir yenilik zannedershydi Faampacirct efendiler Fransızlar bu iki sene iccedilerishysinde duumlnyacircmh eicircicirc aşa^i oumlh zacirclim en barbar bir ıriilicirceticirc dlduumlfianuumlgoumlsterdiler Adanaya meshymur namı altmda zabit namı altında oumlyle d i kfinb ouml yle kalpsiz oumlyle hırsiz oumlyle muumlrtekip irisftnİ^goumlnderdiler ki Adananm eiı cahil koumlyshyluumlsuuml bile1 bunların btt ablak duumlşkuumlnluumlğuuml kadısınshyda nefret dtrriek mecbıirıyetinicirc hissetti İşte bu mampultirlaiFransaya muumltemadiyen kendi huumlkuumlshymetlerine Avrupanın hakkımızda hacircsıl olan zaniiırtr teyıt yollu birccedilok rakorlar goumlnderdiler ve (icircelŞiIfer ki Fransa burayı hiccedilbir masraf ihtishyyar etmeden bir damla Frasfuumlz kanının doumlkuumll-mıdsicircrife hacet kalmadan i^gacircl edebilir ve idaresi altında tutabilir Ccediluumlnkuuml o memumlarm boumlyle bir racirc^oumlr vermekte pek ccedilok istifacircdeleri vardı Bir ntulacircziitıicircsicircani arkadaşlar bir sene iccedilerisinde kırk bin lira para yaptı Hırsızlığın hesabini yaprivak ini kacircn haricindedir Binaenaleyh her bırjsi Fransa da ihtimalki pek sefil pek rezil nelr miskin bir hayat yaşıyan o memurlardan her birisi Adarianm betbacirchtljğı uumlzerinde bir sultacircn hayatı yaşamağa kalkıştı ve bundan dolayıdır ki bu tatlı hayata bu şahane hayata veda oumltmek hiccedilbirfriicirch hatırından geccedilmiyor ve oradan ccedilıkshymak kendileri iccedilin ccedilok ad ccedilok ağır goumlruumlluumlyorshydu- rşte btV itibacircrlar kans ız lar Adanada yershyleşmeğe niyet ettiler ve yerleştiler

fakıti arkadaşlar btifiin Avrupanın ve memshyleketimize girmiş olan hırsız Fransızların zannı

i hilacircfına olarak hiccedil beklenilmiyen bir saatte I oradaki kardeşleriniz silacircha sarıldı ve on aydır

ki Fransızlara karşı tacircrihimizin en şanlı bir kısshymını yaratmış bulunuyorlar Şimdi oradaki in-

I sanlar Fransızların Adana ve havalisinde yer-| leşmek hnsusuryMrfbullbull emellerini nacircstl boşa ccedilıkar-I mişlarsacirc onların rtacirciampl bicircr hayal oicircduğuntt goumlk-

iermişlerse şuumlphesiz bu rrfemicircekette on aydır I kendileriyle harp eden bir memleketin Fransız-

lan istediklerine dair vacircki olan iddialarını da aynı suretle boşa ccedilıkaracaklardır

Yalnız arkadaşlar ben bundan katiyen endişe etmiyorum Ccediluumlnkuuml bir kere o havali halkı memshyleketleri kurtuluncaya kadar silacirchı bdrakmıyacak-1 ardır Fransızlar nasıl bir iddia arkasında koşarshylarsa koşsunlar buumltuumlrt dacircvalarım tekzip edecek oradaki halkın kahramanlığıdır Yalnız muumlteshyessir olduğum bir nokta var Bu havalideki muuml-

j eacircdele tarihi memleketimizin ve ırkımızın en yuumlksek bir tarihinin parccedilasıdır Buguumln duumlşmanshylarımız nasıl varlığımıza kastetmiş ve nasıl cashynımıza kastetmiş nasıl hayat ye natausumuza kastetmiş ise tarihimize de aynı kuumlstah tecavuumlzuuml goumlstermek istiyorlar Binaenaleyh ben istiyoshyrum o şanlı tarih parccedilası hiccedilbir vakit en şeshyni en hafif bir iftiraya macircruz kalmasın Evet buguumln Adanada demin arkadaşımın soumlylediği gibi hakikaten bir kaccedil namussuz ve soysuz bet-baht insanlar Fransa hesabına ccedilalışmaktadır

I Fakat yine arkadaşımın okuduğu beyannameden | anlaşıldığına goumlre bu insanlar laquoırkımızdan değil-j dir (Piccedil piccedil sesleri) Bu insanlar o memleke-I tin halkından değildir Ccediluumlnkuuml bir parccedila ruhunda kalbinde islacircm hissi taşıyan bir parccedila tarihine j ırkına mazisine merbut olan bir insan hiccedilbir vashy

kit oumlnuumlnde can vermek istediğimiz yuumlksek bir bayrağa paccedilavra diyemez O insanlar hattacirc inshysan değildir l^eğil bizden değil Tuumlrk olmaktan

I hattacirc insan olmaktan da daha aşağıdır (Bravo I saclaları) Yalnız arkadaşlar o tarihi muhafaza etmek

Heyeti acircli yeni ze aittir Ccediluumlnkuuml Heyeti acircliyeni-zirten ccedilok iftihar edeceği eti ccedilok goumlğuumls gereceği

j bir tarih parccedilası orada meydacircnla gelmişti Filha-j kika zannederini Avrupa Fransrzlarm znn ve ı tahmin ettikleri kadar ahmak değildir On ayshy

dır harp eden bir memleketin Fransızlar ne kashydar kuvvetle iddia ederlerse etsinler Fransızı isshytemiş olmaları ihtimal haricindedir Kezalik bir

I kaccedil guumln evvel gazetelerde goumlrduumlk aynı zamanda Ayintap şehrinde de aynı suretle imza toplamağa | kalkışıyorlar On aydır hiccedilbir istihkacircmı olmı-

yan bir şehir vuumlcudunu goumlvdesini siper ittihaz i ediyor bayrağından ırkından ayrılmamak iccedilin

en buumlyuumlk fedakacircrlıklara katlanıyor sonra zuluumlm ile ağır toplarla medeniyetin icadettiği azgın ve cehennemi acircletlerle oraya girmeğe muvaffak

I olan Fransızlar ferdası guumln oranın kalbini de al- m ak ve duumlnyaya ilacircn etmek istiyorlar ki on ay-i dır harbeden Aymtab laquoAldanmayın inanmayın

t W bull buguumln bizi istiyorraquo şuumlphesiz ki duumlnya ahmakca-şına izanştzccedilasınaoLiiaya şuumlruumlleiı bu iddialar kacircjşsm4amp al^acircnmıyacaktır ve bunlara kagşı guumlshylecektir Yalnız bizim de biıvyazifemjz vardır ki Biz bakikacirctfin bu tarihin pak hakiki ve pek azimkar sahibi pl^ı^umuzu Ayrupaya bildirshymeliyiz Avrupaya demeliyiz ki laquojicircy utanshyınız Avrupayahut ey utanmaz Fransat on aydır şana karşı silacirchını ccedilekmiş birhalkın şeninle beraber olduğunu naşicircl iddia e^iy^rşun Ey_ hashyyasız ve medeniyetten nasibiplnjayan insanlar Nasıl inanıyorsunuz on aydır size kurşun sıkshymış on aydır biccedil bir iştihlicircacircmı olmadan toplashyrınıza karşı gelmiş bir memleketi nasıl oluyor da buguumln bızmle bareberdir diye İddia ediyorsushynuz ve hacirclacirc insancığın ve halacirc beşeriyetin yuuml-ruumlnıekte- utandığı yolda vuruyorsunuz ve bu akshylınızla hiccedilbir yakit duumlnyaya beklediği sulhu veshyrem iypeejccedilşinizraquo demek bizim vazifemizdir zan-nederim

HARİCIcircYE V V MUHTAR B (istanbul) mdash Efendiler Fransızların Adana ve havalisinshyde icra etmekte oldukları mezalimden dolayı ruumlfekayi kiramdan Safa Bey biraderimizin izshyhar ettiği heyecanvebulltee1ssjiratına ben de IcircHuuml-MmetteCemali samimiyetle i^ticcedilakederjz^un-dan eyyel ahyali umumiyeivsiyasiyeye dair olan macircşıı^atımmeyjatjapda Fransızlarlaarasıra vacircshyki iPİap -teinftslar jh^^kjnda ^al^nıat verdiğim sıgalaijda jJBrran^zların ne i gibi n^ajşasjt takip etshytiklerini ve bununv t^ in i iccediljin^e^ibi -tedabire tevessuumllşeyliklerini de soumlylemiştim Fransızshylar o havalide lıacircşıl olan vaziyete goumlre bagajı e^bjir ye tehditve bltazan4a ^şim4i O^feğn-gibi Jpoundonltferansnı kpnjdra da inİjccediladı nnani^eb^tiyle pnun uumlzerinde bir tesir yrapnık fikir ve ameshyliyi e ^ucirc^a^endilerinpe nıuşli^ane ye hakikatte pek iğfalkacircrane bir siyaset takip ediyorlar Huumlshykuumlmet şimdiye kadar Fransızların bu hayalide -icraettikleri muamelacirctı gadriye ve zulmiyeye muttali oldukccedila bunların tekerruumlruumlnuuml menetshymek ye fakat gayet muumlessirsurette tekerruumlshyruumlnuuml menetmek iccedilin elinde bulunan vesaitten hiccedil birine tevessuumll ve teşebbuumlsten geri kalma-mşştır

Sevr ^ahitnamesi Curasını Fransız mıntakai nuumlfuzu dacirchiline ithal etmiş ve onun şarkında buİuuan jtavaliyi de Suriye mandası dacirchilinde addeylemis olduğundan Fransızların kendi yashytanlarını yurtlarını muhafaza hususunda ahalii mahaliiyeiftin^ vacircki olan muumleahedatı esnasında bunlardan ellerine geccedilirebildikleri kimseleri S^tkuku ^uumlvelin bahşettiği muafiyet ve muumlsa-adattan mahrum birer acircsi suretinde telacirckki etshytikleri de şimdiye kadar icra ektikleri cuumlmlei mezşlimdendir raquoBuna smuttaii olan ^uumlk^meti-jniz b^nİarin zannettikleri gibi acircsi ve binaenshyaleyh tutttjtur tutulmaz idamı caiz insanlar olmashyyıp vakarlarını muazzez yucircrthjrrnı njuumldafaa eden kahramanlar oMırğunu ve binaenaleyh

bunlar hakkında her ne suretle olursa otşucircli Dİr zuluumlm işkence idam gibi cezalar tatbiteaıa tevessuumll edildiği takdirde Tuumlrkiye Buumlyuumlk JUumlİlet Meclisi Huumlkuumlmeti de kendi yedinde bulunan Fransızlar hakkında aynı muraquomeleyi tamamiy-le tatbik edeceğini binaenaleyh o arada raquooumlyle memleketini muumldafaa ettiğinden dolayı idft edilecek her ierde mukabil mutlaka bir Frahsı-zın idamı mukarrer olduğu suretinde kendileshyrine gerek doğrudan doğruya Anada cephesi marifetiyle ye hattacirc bazan Paris fe ka4ar isma edilmek suretiyle vukubulan muumlracaatlar ımies-sir olmuş ve bir ccedilok muumlcahidin bu ^suretle tah-lis edilmiştir bull Binaenaleyh Huumlkuumlmet ^Fransızlashyrın o^ada ika ettikleri zuluumlmden -dolayı kendjşi muttali oldukga ahvali hazıraya nazaran yedinshyde bulunan vesaitin kafilesini istimalden hacircli kalmamıştır Hattacirc bu hususta fevkalacircde ^hassas goumlruumlnerek aldığı bir haberin neticesini akim bıshyrakmak iccedilin yarım saatte Paris e kadar telgraf goumlndermek isticalini goumlstermiştir Bu Huumlkuumlmeshytimizin ne kadar muumlteyakkız olduğunu goumlsterir Heyeti mur^ahhasamız buradan Londraya gitshytikleri zaman kendisine verilen talimatı umumishyye meyanında memaliki meşgulemizde kuyayi işgaliye tarafından vukubulan bilcuumlmle muashy

melacirctı gadriye ve zulmiyeyi olanca bullkuvvetleriyshyle protesto ederek mileli muumltemeddinenin bu ııabeca ahvale şiddetle nazarı dikkatini cell)etme-leri hususu kendilerine tenbih edilmiştir Adana memaliki meşgule meyamnda bulunduğu cihetshyle bittabi heyeti murahhasa gerek konferansın ve gerek temasta bulunacağı diğer ltI)evlet ricashylinin bu huşuraquo hakkında şiddetle nazarı dikket-lerjrii ceibetmeğe memur edilmişlerdir

Bundan akdem F ranşızlarm konferans suumlzeshyrinde bir-tesir icra etmek ma^adiyle ahdiyi iğfal iccedilin vukubulan teşebbuumlsleri ki E r a ^ a idaresini iltizam ettiklerine dair tavan y e l e shyrinden kaviyyen ^ucircya birer mazbata alıp Avrushypaya neşretmek ve konferans uumlzerinde iccedilrayi teshysir etmektir v Buna dair ahalii macirchaİHye tarafınshydan goumlnderilen protestolar Hariciye Vekaleti tarafından en seri vasıta ileH_Frajisava ^merİut

bull olngtadığından dolayı bu gibi şeyleri nesjrje be is fgoumlrmiyeccedilek olan bazı Ayrujpa |lemi n^e ie-niyetinin pişi intibahınagoumljsteri^iş yesoumlylenmişshytir Heyeti murahhasa ile henuumlz (nıu|ja^ere Je-sis etmemiş bulunduğumuz cihetle aynea kendishyline tafsilacirct v^iicircU^rekicirc talimat yedilmemiştirgtFashykat bttguumln veyahjat^yarm buj|nlybberete^ssamps e4er etmez ^^ana 4a jFransjtzfen gl-y^ym aMİr-racaat etmiş oldukları ccedil^terifeaj^r hakiMftı a konferansın ayrıca da sureti ciddiyede nazarı dikkati celbedilecektir Binaenaleyh Heyeti jAH-yenizin -Huumlkuumlmetccedile kendisine terettuumlp edcopyn va-zaifi ifa etmekte oldnnğuna^kanaat buyurmasıshynı rica ederim REİS mdash Takrir sual takriri oldu^^na^oumlre

soumlz alan bir ccedilok arlmdaşlar vardır Ccedila |^ f ı^acircgt

t W bull buguumln bizi istiyorraquo şuumlphesiz ki duumlnya ahmakca-şına izanştzccedilasınaoLiiaya şuumlruumlleiı bu iddialar kacircjşsm4amp al^acircnmıyacaktır ve bunlara kagşı guumlshylecektir Yalnız bizim de biıvyazifemjz vardır ki Biz bakikacirctfin bu tarihin pak hakiki ve pek azimkar sahibi pl^ı^umuzu Ayrupaya bildirshymeliyiz Avrupaya demeliyiz ki laquojicircy utanshyınız Avrupayahut ey utanmaz Fransat on aydır şana karşı silacirchını ccedilekmiş birhalkın şeninle beraber olduğunu naşicircl iddia e^iy^rşun Ey_ hashyyasız ve medeniyetten nasibiplnjayan insanlar Nasıl inanıyorsunuz on aydır size kurşun sıkshymış on aydır biccedil bir iştihlicircacircmı olmadan toplashyrınıza karşı gelmiş bir memleketi nasıl oluyor da buguumln bızmle bareberdir diye İddia ediyorsushynuz ve hacirclacirc insancığın ve halacirc beşeriyetin yuuml-ruumlnıekte- utandığı yolda vuruyorsunuz ve bu akshylınızla hiccedilbir yakit duumlnyaya beklediği sulhu veshyrem iypeejccedilşinizraquo demek bizim vazifemizdir zan-nederim

HARİCIcircYE V V MUHTAR B (istanbul) mdash Efendiler Fransızların Adana ve havalisinshyde icra etmekte oldukları mezalimden dolayı ruumlfekayi kiramdan Safa Bey biraderimizin izshyhar ettiği heyecanvebulltee1ssjiratına ben de IcircHuuml-MmetteCemali samimiyetle i^ticcedilakederjz^un-dan eyyel ahyali umumiyeivsiyasiyeye dair olan macircşıı^atımmeyjatjapda Fransızlarlaarasıra vacircshyki iPİap -teinftslar jh^^kjnda ^al^nıat verdiğim sıgalaijda jJBrran^zların ne i gibi n^ajşasjt takip etshytiklerini ve bununv t^ in i iccediljin^e^ibi -tedabire tevessuumllşeyliklerini de soumlylemiştim Fransızshylar o havalide lıacircşıl olan vaziyete goumlre bagajı e^bjir ye tehditve bltazan4a ^şim4i O^feğn-gibi Jpoundonltferansnı kpnjdra da inİjccediladı nnani^eb^tiyle pnun uumlzerinde bir tesir yrapnık fikir ve ameshyliyi e ^ucirc^a^endilerinpe nıuşli^ane ye hakikatte pek iğfalkacircrane bir siyaset takip ediyorlar Huumlshykuumlmet şimdiye kadar Fransızların bu hayalide -icraettikleri muamelacirctı gadriye ve zulmiyeye muttali oldukccedila bunların tekerruumlruumlnuuml menetshymek ye fakat gayet muumlessirsurette tekerruumlshyruumlnuuml menetmek iccedilin elinde bulunan vesaitten hiccedil birine tevessuumll ve teşebbuumlsten geri kalma-mşştır

Sevr ^ahitnamesi Curasını Fransız mıntakai nuumlfuzu dacirchiline ithal etmiş ve onun şarkında buİuuan jtavaliyi de Suriye mandası dacirchilinde addeylemis olduğundan Fransızların kendi yashytanlarını yurtlarını muhafaza hususunda ahalii mahaliiyeiftin^ vacircki olan muumleahedatı esnasında bunlardan ellerine geccedilirebildikleri kimseleri S^tkuku ^uumlvelin bahşettiği muafiyet ve muumlsa-adattan mahrum birer acircsi suretinde telacirckki etshytikleri de şimdiye kadar icra ektikleri cuumlmlei mezşlimdendir raquoBuna smuttaii olan ^uumlk^meti-jniz b^nİarin zannettikleri gibi acircsi ve binaenshyaleyh tutttjtur tutulmaz idamı caiz insanlar olmashyyıp vakarlarını muazzez yucircrthjrrnı njuumldafaa eden kahramanlar oMırğunu ve binaenaleyh

bunlar hakkında her ne suretle olursa otşucircli Dİr zuluumlm işkence idam gibi cezalar tatbiteaıa tevessuumll edildiği takdirde Tuumlrkiye Buumlyuumlk JUumlİlet Meclisi Huumlkuumlmeti de kendi yedinde bulunan Fransızlar hakkında aynı muraquomeleyi tamamiy-le tatbik edeceğini binaenaleyh o arada raquooumlyle memleketini muumldafaa ettiğinden dolayı idft edilecek her ierde mukabil mutlaka bir Frahsı-zın idamı mukarrer olduğu suretinde kendileshyrine gerek doğrudan doğruya Anada cephesi marifetiyle ye hattacirc bazan Paris fe ka4ar isma edilmek suretiyle vukubulan muumlracaatlar ımies-sir olmuş ve bir ccedilok muumlcahidin bu ^suretle tah-lis edilmiştir bull Binaenaleyh Huumlkuumlmet ^Fransızlashyrın o^ada ika ettikleri zuluumlmden -dolayı kendjşi muttali oldukga ahvali hazıraya nazaran yedinshyde bulunan vesaitin kafilesini istimalden hacircli kalmamıştır Hattacirc bu hususta fevkalacircde ^hassas goumlruumlnerek aldığı bir haberin neticesini akim bıshyrakmak iccedilin yarım saatte Paris e kadar telgraf goumlndermek isticalini goumlstermiştir Bu Huumlkuumlmeshytimizin ne kadar muumlteyakkız olduğunu goumlsterir Heyeti mur^ahhasamız buradan Londraya gitshytikleri zaman kendisine verilen talimatı umumishyye meyanında memaliki meşgulemizde kuyayi işgaliye tarafından vukubulan bilcuumlmle muashy

melacirctı gadriye ve zulmiyeyi olanca bullkuvvetleriyshyle protesto ederek mileli muumltemeddinenin bu ııabeca ahvale şiddetle nazarı dikkatini cell)etme-leri hususu kendilerine tenbih edilmiştir Adana memaliki meşgule meyamnda bulunduğu cihetshyle bittabi heyeti murahhasa gerek konferansın ve gerek temasta bulunacağı diğer ltI)evlet ricashylinin bu huşuraquo hakkında şiddetle nazarı dikket-lerjrii ceibetmeğe memur edilmişlerdir

Bundan akdem F ranşızlarm konferans suumlzeshyrinde bir-tesir icra etmek ma^adiyle ahdiyi iğfal iccedilin vukubulan teşebbuumlsleri ki E r a ^ a idaresini iltizam ettiklerine dair tavan y e l e shyrinden kaviyyen ^ucircya birer mazbata alıp Avrushypaya neşretmek ve konferans uumlzerinde iccedilrayi teshysir etmektir v Buna dair ahalii macirchaİHye tarafınshydan goumlnderilen protestolar Hariciye Vekaleti tarafından en seri vasıta ileH_Frajisava ^merİut

bull olngtadığından dolayı bu gibi şeyleri nesjrje be is fgoumlrmiyeccedilek olan bazı Ayrujpa |lemi n^e ie-niyetinin pişi intibahınagoumljsteri^iş yesoumlylenmişshytir Heyeti murahhasa ile henuumlz (nıu|ja^ere Je-sis etmemiş bulunduğumuz cihetle aynea kendishyline tafsilacirct v^iicircU^rekicirc talimat yedilmemiştirgtFashykat bttguumln veyahjat^yarm buj|nlybberete^ssamps e4er etmez ^^ana 4a jFransjtzfen gl-y^ym aMİr-racaat etmiş oldukları ccedil^terifeaj^r hakiMftı a konferansın ayrıca da sureti ciddiyede nazarı dikkati celbedilecektir Binaenaleyh Heyeti jAH-yenizin -Huumlkuumlmetccedile kendisine terettuumlp edcopyn va-zaifi ifa etmekte oldnnğuna^kanaat buyurmasıshynı rica ederim REİS mdash Takrir sual takriri oldu^^na^oumlre

soumlz alan bir ccedilok arlmdaşlar vardır Ccedila |^ f ı^acircgt

icirc 157 2621337 C 2 fi goumlrenler luumltfen el kaldırsın izahat Kacircfi gouml- I ruumllduuml

ABDUumlLGAFUR Ef (Karesi) mdash Bendeniz daire ihtihabiyeme ait bir kaccedil soumlz soumlyliyeceğim

Muhterem efendiler bundan bir kaccedil ay evshyvel bin muumlşkuumllacirct ile dairei intihabiyemizden alshydığımız mektuplarda sefil rezil ırkicirc ve tarihicirc duumlşmanı biamanımız olan Yunanilerin kendishylerinden hoşnut ve memnun olduklarına dair bin senedenberi Tuumlrk ve Muumlsluumlman olarak yashyşayan Karesi livası ahalisi namına da cebren ve kahren mazbata almak istediklerini yazıyorlar Bunu hususi mektuplarla anladığımız gibi yine Balıkesirden goumlnderilmiş ve buguumln intişar eden Sebiluumlrreşacircda dercedilmiş olan bir mektubu da luumltfen muumltalacirca buyurursanız anlarsınız Bundan başka yine oralardan dalgalana dalgalana gelen mevsukiyetine itimat ettiğimiz habelere nazaran son zamanlarda Kilikya kıtai muumlbarekesinde |

Fransızların yaptığı gibi Yunanlıların da gerek Biga ve gerek Karesi ve gerek Saruhan livalashyrında aynı şenaati ve aynı denaeti yapmağa başlatmış olduğu aldığımız haberlerden anlaşılı- | youmlr Binaenaleyh tekrar arzediyorum Bin seshynedenberi 100 de 90 i Tuumlrk ve Muumlsluumlman olashyrak yaşayan gerek Karesi ve gerek muumlcavir li- | valar değil bunların boumlyle mel un ve merdut tekliflerini kabul hervakit heran Osmanlı sancağının o Hilacircli muumlbarekin uumlzerlerinde ilacirc- | ahiruumlleyyam temevvuumlccedil etmesini eezaııuuml dil teshymenni ederler Eğer bunların cebir ve kahri ve tazyiki ile şayet boumlyle bir şey veriyorlarsa ki o katiyen kabul olunmaz yine bendeniz Heyeti Celilenize karşı teklif ediyorum Gerek bu lishyvamızda ve gerek buna muumlcavir diğer livalarshyda halk bunu arzusiyle vermiş değil boumlyle bir cebir karşısında kalarak vermiştir Yoksa şimshydiye kadar on doumlrt ay başbbaşma cephelerde gerek caniyle ve gerek kaniyle uğraşan ve hakshykı hayatını ispat eden livamız h allanın ve muumlshycavir livalar halkının Osmanlı ve Tuumlrk olarak kalmasını arzu ettiklerini ve bunu buumltuumln bir

uumlhıde bir kanaat olarak kabul ettiklerini Hashyriciye Vekili Beyefendinin Kilikyada Fransız-İatfrn yapmış olduğu bu denaet gibi Yunanlılashyrın da boumlyle yaptıklarını hali inikatta bulunan Sulh Konferansına bildirmesini rica ve istirshyham ediyorum

3mdash Bursa Mebusu Operatoumlr Emin Beyin Bursa ve civarında tevkif edilen Tuumlrklere mushykabil tebaai Yunaniyeden olan Mumların tevkif olunmasına dair takriri

REİS mdash Aynı mevzu hakkında Bursa Mebushysu Operatoumlr Emin Beyin bir takriri var

Riyaseti Celileye Son guumlnlerde Yunanlıların Bursa ve Civashy

rında hunharlıklarını en yuumlksek dereceye isal eyledikleri ahiren Bursadan firaren gelen muumlshy

teaddit zevatın şahadetiyle sabit olmaktadır Bilhassa Ankara ile muhaberede bulundukları toumllımetiyle muumlnevverandan kimyaker Mustafa eczaceı Şuumlkruuml muhacirin muhasebecisi İlhami matbaacı Refik ve eşraftan Sadık Beyler yirmishyşer sene hapse mahkucircm edilerek hapse ilka olunshymuşlardır Hanelerinde Anadolu haritasının zushyhuru uumlzerine uumlccedil sene hapis cezasiyle mahkucircm edilmiş bir ccedilok genccediller mevcut olduğu gibi bir

ccedilok sahibi iffet kadınlar isticvap vesilesiyle cebren karakollara sevkedilerek oralarda ismetleri payi-mal edilmekte ve yine muhtelif vesilelerle tevkif olunan bir ccedilok muumlsluumlmanlar yok edilmektedir Şu ahval karşısında daha ziyade suumlkucirct etmek memaliki meşguledeki islamların hayat namus ve mallarını hedretmek demek olacaktır Binabe-rin hiccedil olmazsa şimdilik tebai Yuniniyeden olan Rumların derhal tevkifi suretiyle mukabelebil-misilde bulunulması luumlzumunun Heyeti Vekile Riyasetine havalesini teklif ederim

26 Şubat 1337 Bursa Mebusu Operatoumlr

Emin

MUHİTTİN BAHA B (Bursa) mdash Efendim altı yuumlz senelik Osmanlı ve Tuumlık memleketinin her guumln uğradığı fecayia herhangi bir vesile ile sami oluyoruz ve herguumln Bursadan gelen habershylerde oumlyle felacircketli vekayiin malucircmattan olushyyoruz ki muumlteessir olmamak ve bir koumlşeye ccedilekishylip ağlamamak imkacircnı olmuyor

Bursada namuslu adamlar iccedilin hakkı hayat kalmamıştır Efendiler ya evden ccedilıkmıyacaktır yahut gidip Yunanlıların elini oumlpecektir veyahut Yunanlıların eteğinden ayrılmıyan bazı namusshysuzların dalkavuğu olacaktır Namuslu hiccedil bir adam yoktur ki serbestccedile sokakta gezebilsin

Bir parccedila memleketini seven ve bir parccedila fe-zahatı hazıradan muumlnfeil olupta goumlzleri yaşlı bu- lunan adamları hapse atıyorlar Muumlnevver olupta onlara dalkavukluk etmeyenlerin yeri ancak mahpes oluyor Bu zevattan 10 - 15 kişinin yirshymişer seneye mahkucircm edildiklerini yeni oumlğrenshydik efendiler Bunların hiccedil birinin kabahati yokshytur Bunlardan bir kısmını ta İzmire kadar sevketmişler tekrar getirmişlerdir Getirmeleshyrinde paranın tesiri olmuştur Fakat şimdi yenishyden bu adamları daha bir ccedilok adamlarla beraber tutup hapis etmişlerdir Ne vakta kadar yedi işshygal ve gasplarında bulunan memleketteki muumls-luumlman kardeşlerimize kahredilecek Biz burada rahat rahat otururken onların derdiyle meşgul olmakla beraber onlar gibi mahpeste bulunmazshyken onları duumlşuumlnmezsek guumlnahtır Bizim iccedilin ayıptır Efendiler biz duumlnyaya adaleti lacirczım olduğu gibi bir misali acircli olacak surette goumlstershydik Fakat artık bu şekil adalet elverir Adaleti yine yapalım Fakat mukabelebilmisilin de adashyletsizlik olmadığını bilelim İşgal edilmiş memleshyketlerimizde ne kadar masum olanları hapis ve

mdash 446 mdash

İ 157 2621337 Ouml İ tevkif ediyorlarsa ona mukabil biz de bulunanshylardan ve ileri gelenlerden o kadarını tevkif edelim (Pek doğru sesleri) bize ne yapıyorlarsa biz de onu onlara yapalım

Efendiler mahkemelerinizde ne muumlsluumlman ne hiristiyan farklı değildir Teşkil ettiğimiz acircdil nishyzamicirc mahkemeler ve icircstklacircl mahkemeleri bir ccedilok hiristiyanlan tebriye etmiştir ve daima tebriye edecektir Fakat mukabelebilmisil meşrudur ve lacirczımdır efendiler O masumları kurtarmak iccedilin biz de icabeden teşebbuumlsatta bulunmalıyız Heyeti Vekileden bilhassa rica ediyorum

ZIcircYA HURŞlT B (Lacirczistan) mdash Biz burada rahat rahat oturmuyoruz sırf o gayeye ccedilalışıshyyoruz

MUHİTTİN BAHA B (Bursa) mdash O ciheti soumlyledim ve onların derdiyle meşgul oluyoruz deshydim

RE IS mdash Sual takriridirraquo umumicirc muumlzakerat accedilalım mı

Operatoumlr Emin Bey bu mevzua dair verdiği mutavvel takrirle meselenin Heyeti Vekilece ica- binin icrasını teklif ediyor Takririn Heyeti Vekileye havalesini kabul edenler luumltfen el kalshydırsın Kabul edildi

4 mdash Lacirczistan Mebusu Esat Beyin Fransızshyların Adanadahi muumldahalacirctıne ve tazyik siyashysetine ait vesaihın Meclis Zabıt Ceridesiyle neşshyrine dair takriri

RE IS mdash Lacirczistan Mebusu Esat Beyin bir takriri var Yedi kıta vesika reptediyorlar Veshysikaların okunup zapta geccedilmesini kabul edenler lucircfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyaseti Celilesine Adana da Fransız larm doğrudan doğruya bir

Osmanlı hacirckimiyetini hedef ittihaz eden muumlda-helacirctına islacircmları tazyik eyleyen siyasetine ait vesaikin suretleri leffen takdim kılındı Meclisi Alice tasvip buyurulduğu takdirde bunlarm bir vesikai tarihiye olmak uumlzere Zazıt Ceridesine dershycini teklif eylerim efendim

Şubat 1337 Lacirczistan Mebusu

Esat

Hulacircsai mevad Aded 1 Kapituumllacircsyonların iadeten tatbikini 2 Emlacirck ve muumlsakkafat vergilerine zam icshy

rasını (resmen teklif etmiştir) 3 inzibat ve asayiş muamelacirctma bilfiil muumlshy

dahale ile jandarmaları doğrudan doğruya tershyhis etmesi

4 Sivil ve huumlviyetleri Huumlkuumlmetccedile meccedilhul kesanın teslimi

5 Ermeni komitesinin kuraya izamiyle muumls-

luumlmanlara taadiyat ve tecavuumlzat vukuuna meydan verilmesiraquo

6 Muhacirin idaresiyle Mersin idadi mekteshybinin ilgasıraquo

7 Vilacircyetin vazife ve salacirchiyetine her sushyretle muumldahale ile beraber vezaifin nezi edildishyğini beyanla Adanadan mefarikatıma luumlzum goumlsterilmesi Baş Administratoumlr Kolonel Bremon Cenaplarına

No 103 10 Eyluumll 919 tarih ve 527 ve 11 Eyluumll 919

tarih ve 126 numaralı kararnameye cevaptır Im-tiyazatı ecnebiyenin ilgası dolayısiyle Adana vilacircshyyetinde ecanibin macircruz kaldıkları muumlşkuumllacircttan bahsile bunların alacirckadar bulundukları deavii muumllkiyei cinaiye ve ticariyenin mahkemei muh-talıta haline kalp olunan ticaret mehakimine tevdii lacirczım geleceği Baş kumandanlığın bu bapshytaki işarına muumlsteniden beyan buyurulmaktadır Arazii meşgulede mevcut olan kavanini haziranın sulh takarruumlr ve teessuumls edinceye kadar haliyle muhafaza edilmesi işgal eden Huumlkuumlmetccedile Lacirchey Sulh konferansında tanınmış bir hak iken ve Mema-liki Osmaniyede imtiyazatı ecnebiye kanunu mahshysus ile muumllga bulunurken velevki tahtı işgalde bile bulunsa elyevm Huumlkuumlmeti Osmaniyenin emshyrine iktiran etmeksizin imtiyazatı ecnebiyenin ihyasına muumltedair hiccedil bir teşebbuumls ve buna mashytuf kararnameleri kabul etmekte mazur bulundu-ğumiU maalihıtiram beyan ederim Maamafih keyfishy

yet Huumlkuumlmetimin nazarı ıttılaına vaz olunmak uumlze-fe tebliğ buyurulan kararname ve tezkere suretlerishynin 12 Eyluumll 1335 talihinde Dahiliye Nazareti Celilesine yazılmış olduğunu ilacircveten inba eyshylerim

29 Eyluumll 1335 Adana Vali vekili Mektupcu

Esat Cevap sureti No 166 Şifahen de beyan olunduğu uumlzere mezkucircr 21

Eyluumll 919 tarihli kararnamenin Baş kumandanshylık canibi acirclisinden telacirckki olunan emir mucishybince tarihi tebliğinden itibaren huumlkmuuml cari olshyduğunun beyaniyle işbu tezkerei aliyyeleri iadeshyten takdim olunur

Baş Administratoumlr emriyle Kemal

Alman takrir Adana vilacircyetine No 189 Ekselans 24 temmuz 302 tarihli kanunname huumlmayun

hilacircfma olarak emlacirck vergilerinin muntazaman tahsil edilemediği nazarı dikkatimi celbetmiştir işbu kanunamenin altmcı maddesinde her beş sene zarfında bir takdiri kıymet icrası emir olun-

mdash 447 mdash

1 raquo7 MZW $ acirc m^taebr ^ l b u k i muumlddeti me4ide$enberi buna muumlmasil birşey yapılamamıştır İşbu takdirikıyshymet bullbullbullusuluumlnuumln-tatbikini miibeyyin iradei seniye bir ccedilok muamelacirctı intaccedil eylediği ve usuluuml hazıshyra dolaysıiylccedilicircstaınbul ile iBuhahere pek bata-etl e cereyan eylediği ve makamı defterdariden vergilerin tahsiline bihakkın luumlzum goumlsterildiği cihetle işbu takdiri kıymetin Adananla sureti bullyimumiy-ede tatbikma karar verdim Birıaen-aleyh ikinci bir takdiri kiymet komisyonunun teşkili ile beraber her iki komisyonun tesrii hushysusunun emir buyurulmasını rica ederim

23 Eyluumll 1919 Başadrainistratoumlr

rBEemon

laquoYazılan cevap suretiraquo Kolonel Breıuon Cenahlarına

bullNo M)2 21 Eylucircl 1919 tarih ve 189 numaralı takriri-

vacirclacirclerine cevaptır Emlacirck ve arazi vergilerinin muntazaman tahsil edilememesi seferberlik ve ahshyvali hazıra dolayısiyle tahadduumls etmiş bir hal olduğu nazarı dikkate alınmak icabetmektedir Umum sırasında tahsilata germi verilirse cereshyyanı tabiisini iktisap ejdeyeeeği kanaatindeyim Kavanini mevcudede tadilacirct icrası bahsine gelinshyce Bu muamele behemehal bu bapta bir iradei 4seniyenin tebliğine muhtaccedil olduğu gibi istanbul ile muhaberatın betaatine rağmen boumljde muumlhim bir meselenin hotbehot halli imkacircnını idarei sashylacirchiyetim haricinde goumlrduumlğuumlm cihetle telgrafla İstanbula bilişar alınacak cevaba goumlre muamele ifasına mecbur bulunduğumu maalihtiram beyan eylerim efendim

29 Eyluumll 1035 Adana Vali Vekili Mektupccedilu

Esat

laquoBuna gelen ^cevabın suretiraquo Adana vilacircyetine

No 258 Ekselans 29 Eyluumll 1919 tarih ve 102 numaralı tahrishy

ratınıza cevaben ve 23 Eyluumll 1919 tarih ve 189 numaralı tezkereme zeylen tadilacirctı umumiye hakkındaki kararımı muumlmessili bulunduğum baş-kumaiTLdanhğm bir emri olmak uumlzere telacirckki buyurmanızı rica eylerim Bu husus hakkında ancak icraatı muumlteakip Istanbula telgrafla işa-ratta bulunmanızda hir mahzur goumlrmuumlyorum

11 Teşrinievvel 1919 Başadmjnistratoumlr

Bremon

laquoVilacircyetten yazılan takrir suretiraquo Bremon Cenaplarına

bullNo 445 Jandarma tabur kumandanından aldığım tez-

| kere iiaıii(larmailar(ilşn ejlj neferin ^auafjjıızdaıi j verilen emir uumlzerine terhis olunmak uumlzeıe fou- luuduklan beyan olunuyor Halbuki jandarma bull kadrosunda esasen muumlnhalacirct olup asayişin her | zaman derkacircr olan ehemmiyetine binaeU bun-| 1 arın yerlerine muumlnasipleri tatmam eh tedarik ve | tacircyin olunmadıkccedila taburdan bir neferin bile ne

terhis ve ne de sair suretle infikacirckleri caiz ojaını-yacağı ccediluumlnkuuml pek muumlhim olan uıuuru inzıbati-yeyi haleldar edeceği cihetle buralara mashyhal verilmemesi ehemmiyetle jandarma tabur kumandanlığına tebliğ edildi Binaenaleyh bunshydan boumlyle vilacircyetin malucircmatı olmaksızın bir muamc1e yapılmamsı hakkında ieabedenlere emir buyurmanızı rica ederim

9 Teşrinievvel 1335 Vali Vekili Mektupccedilu

Esat

laquoBuna gelen cevap suretiraquo

Adana vilacircyetine bullbullbullNo ^887 -9-Teşrinievvel 1919 tarih ve 445 numaralı

terkerenize cevaben mevzuubahis olan elli janshydarmanın terhisleri tarafımdan verilen emre ınuumlbteni olduğunu beyan ile keşbifahreylerim Bu mesele bana ait oJup tarafınızdan nıuumldahale edilmesine mahal yoktur Binaenaleyh bu meseshyleye ait olarak jandarma kumandanlığına goumlnshyderilen tezkerenin keenlemyekuumln huumlkmuumlnde adshydedilmesi ricasını teyidi muumlvalilta vesileittihaz eylerim

14 T eşrinievvel 1919 Başadministratoumlr

-Bremon

laquokazılan takrir suretiraquo

Ccediletenin tenkili iccedilin teşkil olunan yuumlz kişiden ibaret ahaliye tevzi edilmek uumlzere yuumlz Rus ma-vizeriyle on binfişenkin tarafınızdan verilen emir uumlzerine Payas kazasına ve daha bazı mahalshylere goumlnderdiği malucircmatı--alındı

İnzibat ve asayişin temini polis ve jandarma idareleriyle bekccedililere ait ve ahalinin teslihi sushyretiyle bir işte istihdam kanunen gayricaiz olduğundan eslahanm ahali yedinden heman isshyti idadiyle vesaiti inzıbatiyei kanuniye ile ccedileteshynin tenkili koumly ve kır bekccedililerinin luumlzum ye ihshytiyaca goumlre tezyidi ve jandarma kadrosunda muumln-halacirct varsa noksanının ikmali luumlzumları ehemshymiyetle vilacircyet jandarma idaresine ve Payasraquokayshymakamlarına yazılmıştır -Keyfiyeti nazarı ıttıshyla arına beyan eder ve ahaliye eşlaha tevzi

edilmemesi hakkında ieabedenlere emretmenizi rica ederim

Vali Vekili Mektupccedilu Esat

- 4 4 8 -

İ 157 2621337 Ouml İ tevkif ediyorlarsa ona mukabil biz de bulunanshylardan ve ileri gelenlerden o kadarını tevkif edelim (Pek doğru sesleri) bize ne yapıyorlarsa biz de onu onlara yapalım

Efendiler mahkemelerinizde ne muumlsluumlman ne hiristiyan farklı değildir Teşkil ettiğimiz acircdil nishyzamicirc mahkemeler ve icircstklacircl mahkemeleri bir ccedilok hiristiyanlan tebriye etmiştir ve daima tebriye edecektir Fakat mukabelebilmisil meşrudur ve lacirczımdır efendiler O masumları kurtarmak iccedilin biz de icabeden teşebbuumlsatta bulunmalıyız Heyeti Vekileden bilhassa rica ediyorum

ZIcircYA HURŞlT B (Lacirczistan) mdash Biz burada rahat rahat oturmuyoruz sırf o gayeye ccedilalışıshyyoruz

MUHİTTİN BAHA B (Bursa) mdash O ciheti soumlyledim ve onların derdiyle meşgul oluyoruz deshydim

RE IS mdash Sual takriridirraquo umumicirc muumlzakerat accedilalım mı

Operatoumlr Emin Bey bu mevzua dair verdiği mutavvel takrirle meselenin Heyeti Vekilece ica- binin icrasını teklif ediyor Takririn Heyeti Vekileye havalesini kabul edenler luumltfen el kalshydırsın Kabul edildi

4 mdash Lacirczistan Mebusu Esat Beyin Fransızshyların Adanadahi muumldahalacirctıne ve tazyik siyashysetine ait vesaihın Meclis Zabıt Ceridesiyle neşshyrine dair takriri

RE IS mdash Lacirczistan Mebusu Esat Beyin bir takriri var Yedi kıta vesika reptediyorlar Veshysikaların okunup zapta geccedilmesini kabul edenler lucircfen el kaldırsın Kabul edildi efendim

Buumlyuumlk Millet Meclisi Riyaseti Celilesine Adana da Fransız larm doğrudan doğruya bir

Osmanlı hacirckimiyetini hedef ittihaz eden muumlda-helacirctına islacircmları tazyik eyleyen siyasetine ait vesaikin suretleri leffen takdim kılındı Meclisi Alice tasvip buyurulduğu takdirde bunlarm bir vesikai tarihiye olmak uumlzere Zazıt Ceridesine dershycini teklif eylerim efendim

Şubat 1337 Lacirczistan Mebusu

Esat

Hulacircsai mevad Aded 1 Kapituumllacircsyonların iadeten tatbikini 2 Emlacirck ve muumlsakkafat vergilerine zam icshy

rasını (resmen teklif etmiştir) 3 inzibat ve asayiş muamelacirctma bilfiil muumlshy

dahale ile jandarmaları doğrudan doğruya tershyhis etmesi

4 Sivil ve huumlviyetleri Huumlkuumlmetccedile meccedilhul kesanın teslimi

5 Ermeni komitesinin kuraya izamiyle muumls-

luumlmanlara taadiyat ve tecavuumlzat vukuuna meydan verilmesiraquo

6 Muhacirin idaresiyle Mersin idadi mekteshybinin ilgasıraquo

7 Vilacircyetin vazife ve salacirchiyetine her sushyretle muumldahale ile beraber vezaifin nezi edildishyğini beyanla Adanadan mefarikatıma luumlzum goumlsterilmesi Baş Administratoumlr Kolonel Bremon Cenaplarına

No 103 10 Eyluumll 919 tarih ve 527 ve 11 Eyluumll 919

tarih ve 126 numaralı kararnameye cevaptır Im-tiyazatı ecnebiyenin ilgası dolayısiyle Adana vilacircshyyetinde ecanibin macircruz kaldıkları muumlşkuumllacircttan bahsile bunların alacirckadar bulundukları deavii muumllkiyei cinaiye ve ticariyenin mahkemei muh-talıta haline kalp olunan ticaret mehakimine tevdii lacirczım geleceği Baş kumandanlığın bu bapshytaki işarına muumlsteniden beyan buyurulmaktadır Arazii meşgulede mevcut olan kavanini haziranın sulh takarruumlr ve teessuumls edinceye kadar haliyle muhafaza edilmesi işgal eden Huumlkuumlmetccedile Lacirchey Sulh konferansında tanınmış bir hak iken ve Mema-liki Osmaniyede imtiyazatı ecnebiye kanunu mahshysus ile muumllga bulunurken velevki tahtı işgalde bile bulunsa elyevm Huumlkuumlmeti Osmaniyenin emshyrine iktiran etmeksizin imtiyazatı ecnebiyenin ihyasına muumltedair hiccedil bir teşebbuumls ve buna mashytuf kararnameleri kabul etmekte mazur bulundu-ğumiU maalihıtiram beyan ederim Maamafih keyfishy

yet Huumlkuumlmetimin nazarı ıttılaına vaz olunmak uumlze-fe tebliğ buyurulan kararname ve tezkere suretlerishynin 12 Eyluumll 1335 talihinde Dahiliye Nazareti Celilesine yazılmış olduğunu ilacircveten inba eyshylerim

29 Eyluumll 1335 Adana Vali vekili Mektupcu

Esat Cevap sureti No 166 Şifahen de beyan olunduğu uumlzere mezkucircr 21

Eyluumll 919 tarihli kararnamenin Baş kumandanshylık canibi acirclisinden telacirckki olunan emir mucishybince tarihi tebliğinden itibaren huumlkmuuml cari olshyduğunun beyaniyle işbu tezkerei aliyyeleri iadeshyten takdim olunur

Baş Administratoumlr emriyle Kemal

Alman takrir Adana vilacircyetine No 189 Ekselans 24 temmuz 302 tarihli kanunname huumlmayun

hilacircfma olarak emlacirck vergilerinin muntazaman tahsil edilemediği nazarı dikkatimi celbetmiştir işbu kanunamenin altmcı maddesinde her beş sene zarfında bir takdiri kıymet icrası emir olun-

mdash 447 mdash

1 raquo7 MZW $ acirc m^taebr ^ l b u k i muumlddeti me4ide$enberi buna muumlmasil birşey yapılamamıştır İşbu takdirikıyshymet bullbullbullusuluumlnuumln-tatbikini miibeyyin iradei seniye bir ccedilok muamelacirctı intaccedil eylediği ve usuluuml hazıshyra dolaysıiylccedilicircstaınbul ile iBuhahere pek bata-etl e cereyan eylediği ve makamı defterdariden vergilerin tahsiline bihakkın luumlzum goumlsterildiği cihetle işbu takdiri kıymetin Adananla sureti bullyimumiy-ede tatbikma karar verdim Birıaen-aleyh ikinci bir takdiri kiymet komisyonunun teşkili ile beraber her iki komisyonun tesrii hushysusunun emir buyurulmasını rica ederim

23 Eyluumll 1919 Başadrainistratoumlr

rBEemon

laquoYazılan cevap suretiraquo Kolonel Breıuon Cenahlarına

bullNo M)2 21 Eylucircl 1919 tarih ve 189 numaralı takriri-

vacirclacirclerine cevaptır Emlacirck ve arazi vergilerinin muntazaman tahsil edilememesi seferberlik ve ahshyvali hazıra dolayısiyle tahadduumls etmiş bir hal olduğu nazarı dikkate alınmak icabetmektedir Umum sırasında tahsilata germi verilirse cereshyyanı tabiisini iktisap ejdeyeeeği kanaatindeyim Kavanini mevcudede tadilacirct icrası bahsine gelinshyce Bu muamele behemehal bu bapta bir iradei 4seniyenin tebliğine muhtaccedil olduğu gibi istanbul ile muhaberatın betaatine rağmen boumljde muumlhim bir meselenin hotbehot halli imkacircnını idarei sashylacirchiyetim haricinde goumlrduumlğuumlm cihetle telgrafla İstanbula bilişar alınacak cevaba goumlre muamele ifasına mecbur bulunduğumu maalihtiram beyan eylerim efendim

29 Eyluumll 1035 Adana Vali Vekili Mektupccedilu

Esat

laquoBuna gelen ^cevabın suretiraquo Adana vilacircyetine

No 258 Ekselans 29 Eyluumll 1919 tarih ve 102 numaralı tahrishy

ratınıza cevaben ve 23 Eyluumll 1919 tarih ve 189 numaralı tezkereme zeylen tadilacirctı umumiye hakkındaki kararımı muumlmessili bulunduğum baş-kumaiTLdanhğm bir emri olmak uumlzere telacirckki buyurmanızı rica eylerim Bu husus hakkında ancak icraatı muumlteakip Istanbula telgrafla işa-ratta bulunmanızda hir mahzur goumlrmuumlyorum

11 Teşrinievvel 1919 Başadmjnistratoumlr

Bremon

laquoVilacircyetten yazılan takrir suretiraquo Bremon Cenaplarına

bullNo 445 Jandarma tabur kumandanından aldığım tez-

| kere iiaıii(larmailar(ilşn ejlj neferin ^auafjjıızdaıi j verilen emir uumlzerine terhis olunmak uumlzeıe fou- luuduklan beyan olunuyor Halbuki jandarma bull kadrosunda esasen muumlnhalacirct olup asayişin her | zaman derkacircr olan ehemmiyetine binaeU bun-| 1 arın yerlerine muumlnasipleri tatmam eh tedarik ve | tacircyin olunmadıkccedila taburdan bir neferin bile ne

terhis ve ne de sair suretle infikacirckleri caiz ojaını-yacağı ccediluumlnkuuml pek muumlhim olan uıuuru inzıbati-yeyi haleldar edeceği cihetle buralara mashyhal verilmemesi ehemmiyetle jandarma tabur kumandanlığına tebliğ edildi Binaenaleyh bunshydan boumlyle vilacircyetin malucircmatı olmaksızın bir muamc1e yapılmamsı hakkında ieabedenlere emir buyurmanızı rica ederim

9 Teşrinievvel 1335 Vali Vekili Mektupccedilu

Esat

laquoBuna gelen cevap suretiraquo

Adana vilacircyetine bullbullbullNo ^887 -9-Teşrinievvel 1919 tarih ve 445 numaralı

terkerenize cevaben mevzuubahis olan elli janshydarmanın terhisleri tarafımdan verilen emre ınuumlbteni olduğunu beyan ile keşbifahreylerim Bu mesele bana ait oJup tarafınızdan nıuumldahale edilmesine mahal yoktur Binaenaleyh bu meseshyleye ait olarak jandarma kumandanlığına goumlnshyderilen tezkerenin keenlemyekuumln huumlkmuumlnde adshydedilmesi ricasını teyidi muumlvalilta vesileittihaz eylerim

14 T eşrinievvel 1919 Başadministratoumlr

-Bremon

laquokazılan takrir suretiraquo

Ccediletenin tenkili iccedilin teşkil olunan yuumlz kişiden ibaret ahaliye tevzi edilmek uumlzere yuumlz Rus ma-vizeriyle on binfişenkin tarafınızdan verilen emir uumlzerine Payas kazasına ve daha bazı mahalshylere goumlnderdiği malucircmatı--alındı

İnzibat ve asayişin temini polis ve jandarma idareleriyle bekccedililere ait ve ahalinin teslihi sushyretiyle bir işte istihdam kanunen gayricaiz olduğundan eslahanm ahali yedinden heman isshyti idadiyle vesaiti inzıbatiyei kanuniye ile ccedileteshynin tenkili koumly ve kır bekccedililerinin luumlzum ye ihshytiyaca goumlre tezyidi ve jandarma kadrosunda muumln-halacirct varsa noksanının ikmali luumlzumları ehemshymiyetle vilacircyet jandarma idaresine ve Payasraquokayshymakamlarına yazılmıştır -Keyfiyeti nazarı ıttıshyla arına beyan eder ve ahaliye eşlaha tevzi

edilmemesi hakkında ieabedenlere emretmenizi rica ederim

Vali Vekili Mektupccedilu Esat

- 4 4 8 -

1 raquo7 MZW $ acirc m^taebr ^ l b u k i muumlddeti me4ide$enberi buna muumlmasil birşey yapılamamıştır İşbu takdirikıyshymet bullbullbullusuluumlnuumln-tatbikini miibeyyin iradei seniye bir ccedilok muamelacirctı intaccedil eylediği ve usuluuml hazıshyra dolaysıiylccedilicircstaınbul ile iBuhahere pek bata-etl e cereyan eylediği ve makamı defterdariden vergilerin tahsiline bihakkın luumlzum goumlsterildiği cihetle işbu takdiri kıymetin Adananla sureti bullyimumiy-ede tatbikma karar verdim Birıaen-aleyh ikinci bir takdiri kiymet komisyonunun teşkili ile beraber her iki komisyonun tesrii hushysusunun emir buyurulmasını rica ederim

23 Eyluumll 1919 Başadrainistratoumlr

rBEemon

laquoYazılan cevap suretiraquo Kolonel Breıuon Cenahlarına

bullNo M)2 21 Eylucircl 1919 tarih ve 189 numaralı takriri-

vacirclacirclerine cevaptır Emlacirck ve arazi vergilerinin muntazaman tahsil edilememesi seferberlik ve ahshyvali hazıra dolayısiyle tahadduumls etmiş bir hal olduğu nazarı dikkate alınmak icabetmektedir Umum sırasında tahsilata germi verilirse cereshyyanı tabiisini iktisap ejdeyeeeği kanaatindeyim Kavanini mevcudede tadilacirct icrası bahsine gelinshyce Bu muamele behemehal bu bapta bir iradei 4seniyenin tebliğine muhtaccedil olduğu gibi istanbul ile muhaberatın betaatine rağmen boumljde muumlhim bir meselenin hotbehot halli imkacircnını idarei sashylacirchiyetim haricinde goumlrduumlğuumlm cihetle telgrafla İstanbula bilişar alınacak cevaba goumlre muamele ifasına mecbur bulunduğumu maalihtiram beyan eylerim efendim

29 Eyluumll 1035 Adana Vali Vekili Mektupccedilu

Esat

laquoBuna gelen ^cevabın suretiraquo Adana vilacircyetine

No 258 Ekselans 29 Eyluumll 1919 tarih ve 102 numaralı tahrishy

ratınıza cevaben ve 23 Eyluumll 1919 tarih ve 189 numaralı tezkereme zeylen tadilacirctı umumiye hakkındaki kararımı muumlmessili bulunduğum baş-kumaiTLdanhğm bir emri olmak uumlzere telacirckki buyurmanızı rica eylerim Bu husus hakkında ancak icraatı muumlteakip Istanbula telgrafla işa-ratta bulunmanızda hir mahzur goumlrmuumlyorum

11 Teşrinievvel 1919 Başadmjnistratoumlr

Bremon

laquoVilacircyetten yazılan takrir suretiraquo Bremon Cenaplarına

bullNo 445 Jandarma tabur kumandanından aldığım tez-

| kere iiaıii(larmailar(ilşn ejlj neferin ^auafjjıızdaıi j verilen emir uumlzerine terhis olunmak uumlzeıe fou- luuduklan beyan olunuyor Halbuki jandarma bull kadrosunda esasen muumlnhalacirct olup asayişin her | zaman derkacircr olan ehemmiyetine binaeU bun-| 1 arın yerlerine muumlnasipleri tatmam eh tedarik ve | tacircyin olunmadıkccedila taburdan bir neferin bile ne

terhis ve ne de sair suretle infikacirckleri caiz ojaını-yacağı ccediluumlnkuuml pek muumlhim olan uıuuru inzıbati-yeyi haleldar edeceği cihetle buralara mashyhal verilmemesi ehemmiyetle jandarma tabur kumandanlığına tebliğ edildi Binaenaleyh bunshydan boumlyle vilacircyetin malucircmatı olmaksızın bir muamc1e yapılmamsı hakkında ieabedenlere emir buyurmanızı rica ederim

9 Teşrinievvel 1335 Vali Vekili Mektupccedilu

Esat

laquoBuna gelen cevap suretiraquo

Adana vilacircyetine bullbullbullNo ^887 -9-Teşrinievvel 1919 tarih ve 445 numaralı

terkerenize cevaben mevzuubahis olan elli janshydarmanın terhisleri tarafımdan verilen emre ınuumlbteni olduğunu beyan ile keşbifahreylerim Bu mesele bana ait oJup tarafınızdan nıuumldahale edilmesine mahal yoktur Binaenaleyh bu meseshyleye ait olarak jandarma kumandanlığına goumlnshyderilen tezkerenin keenlemyekuumln huumlkmuumlnde adshydedilmesi ricasını teyidi muumlvalilta vesileittihaz eylerim

14 T eşrinievvel 1919 Başadministratoumlr

-Bremon

laquokazılan takrir suretiraquo

Ccediletenin tenkili iccedilin teşkil olunan yuumlz kişiden ibaret ahaliye tevzi edilmek uumlzere yuumlz Rus ma-vizeriyle on binfişenkin tarafınızdan verilen emir uumlzerine Payas kazasına ve daha bazı mahalshylere goumlnderdiği malucircmatı--alındı

İnzibat ve asayişin temini polis ve jandarma idareleriyle bekccedililere ait ve ahalinin teslihi sushyretiyle bir işte istihdam kanunen gayricaiz olduğundan eslahanm ahali yedinden heman isshyti idadiyle vesaiti inzıbatiyei kanuniye ile ccedileteshynin tenkili koumly ve kır bekccedililerinin luumlzum ye ihshytiyaca goumlre tezyidi ve jandarma kadrosunda muumln-halacirct varsa noksanının ikmali luumlzumları ehemshymiyetle vilacircyet jandarma idaresine ve Payasraquokayshymakamlarına yazılmıştır -Keyfiyeti nazarı ıttıshyla arına beyan eder ve ahaliye eşlaha tevzi

edilmemesi hakkında ieabedenlere emretmenizi rica ederim

Vali Vekili Mektupccedilu Esat

- 4 4 8 -

1 157 2621837 0 2 laquoGelen cevap s-uretiraquo

No 292 13 Teşrinievvel 1919 tarih ve 45 numaralı

tahrirat-iMiza- cevaben jandarma hakkımdaki 2887 ve 14 Teşrinievvel 1919 tarihli tezkeremi teyit ederim

Bu-hususta jandarma kumandanlığjyle Payas Kaym-akanMi-ıa yazdığınız tahriratı iptal etmenizi ve ihtirana-a-tı faikamm kabuluumlnuuml rica ederim

15 Teşrinievvel 1919 BaşadmLnistratoumlr

Bremon

laquoMoumlsyouml Bremondan alınan cevap suretiraquo

Adana Vali Vekili Esat Beye 17 Teşrinievvel 1919 tarihli mektubunuza ceshy

vaptır Asayiş meselesinde muumlttefikim başkushymandanlıkla muumlmessili bulunan bize karşı daima mesulsuumlnuumlz Bu-hususta tekmil vesaitinizi istishymal-etmemiz lacirczımdır işbu vesait nacirckacircf i dir Messhyuliyetimiz tamamiyle bakidir

17 Teşrinievvel 1919 Başadministratoumlr

Bremon

laquoYazılan takrir suretiraquo

Bremon Cenahlarına Kırk kadar Ermeni ccediletesi- icirctaplı kariyesi janshy

darmalarını darp ve şehit ve sureti cebriyede kashyriye ahalisinin hailelerini tahrip ettikten mada laquoandıklarımda kırarak para ve eşyayi beytiyeleri-ni gasb ve icirctaph Ali nam şahıs Kabar kariyesine elleri bağlı olarak goumltuumlruumllduumlğuuml ve ccediletenin refikle-riyleberaber mihmandar tarikiyle Tannderdi kariyesine gittikleri ve bu hususta Koloneh Nor-maıı cenaplarına da- malucircmat- verildiği vilacircyete resin en ihbar ve işar edildi Sivil ahalinin ve hushysusiyle ccediletenin takiıbat işlerinde bulundurulshyması boylc bir ccedilok mahzur tevlidine bais olacashyğından tekrar ehemmiyetle nazarı dikkatinizi celbe derini ve bu bapta ieabedenlere emir ver-ıneııİK ve neticeyi dahi beyan buyurmanızı rica eylerim-

30 Teşrinievvel 1919 Vali Vekili Mektupeu

Esat

Lahika Bu mesele hakkında İngiltere Huumlkuumlmetinin

Adana Kuvayi işgaliye kumandanı Ceneral Maccedil Cenaplarına da takrir yazılmıştır

Bremon Cenaplarından alınan takrir sureti

No 4637 Vali vekilliği ve mektupccediluluk memuriyetlerishy

nin Uhdenizden nezoumllunduğunu beyan ile kesbi j fahreylerim İstanbula muumlteveccihen ilk trenle j hareket buyurursunuz Vilacircyetin ilk buumlyuumlk me- -

mwn olan kadıyı vali vekacircleti meomriyetini ifa iccediliraquo irm egdiyofoaa Mbrieg^ BdHacircııisteatğ^ Bashyro Başıattdtra ISsemal Bey mektırpccedilu veMleti vezaifini ifar eyliysccedilektir

21 Teşrinievvel 1$L Administratoumlr

Bremon

ESAT B ( Lacirczistan ) mdash Efendim bendeniz doumlrt bef sene kadar Adana vilacircyetinde bulunshydum Evvelacirc mektupccedilulukla son zamanlarda ya- li vekacircletinde broumllundoumlm Muumltarekenin ne t le r sinde İngilizler Fransızlar Adanaya geldikleri zaman diyorlardı ki bizim buraya gelmeken maksadımız şimendiferleri kontrol ve murakabe etmekten ibarettir

Hattacirc o zamanlarda kumandan olarak (Baş Administratoumlr Koicirconel Bremon) maiyetinde bir tashykım zabıtan bull ve askerle gelmişti Bir muumlddet sonra memleketin eşraf ve muumltehayyizanmı ve sair mPInurlarını konuşmak tanışmak iccedilin davet etti laquoBizim buraya gelmekten maksadımız konshytrol vezaifini ifa etmektir Osmanlı kavanininin ahkacircmı cari olacaktır Bizim muumldahalemiz yokshytur Herkes vazifesini ifacirc etsin ve yalnız biz Osmanlı Devletine dost olduğumuz halde Osmanshylılar bize samimiyet goumlstermedi Bize ilacircnı harp etti filacircnraquo diye birccedilok soumlz soumlyledi Tabiicirc ona karşı lacirczrmgelen cevaplar verildi Aradan bir muumlddet geccediltikten sonra memlekette birtakım teşkilacirct ve tertibat icrasına kalkıştı Ezcuumlmle muumllhakata (Guvernoumlr) sıfatiyle birccedilok zabit goumlnderdi Buumltuumln umuru idareye muamelacircta umuru inzibatiyeye muumldahale etti Onun netayi-ltci olarak Ermeniler şimardılar Kasabada birtashykım iğtişaşat vukua geldi Hat işletme komiseri Ahmet Madıar Bey bir gece elim bir surette şehit edildi Vanlı Ahmet Efendi kezalik şehit edildi Geceleri emniyet ve asayiş kalmadı Hershykes ccedilarşıda gezemez oldu Ondan sonra memurshyların azil ve nasbi meselesine de muumldahale etmeshyğe başladı Evvelce Osmanulı kanunu cari olashycak ve sizin işinize muumldahale etmiyeeeğiz dediği halde bilacirchara memurların azil ve tebdiline muumlshydahale etti Filacircn memur fenadır azlediniz fishylacircn memuru ben tensip ettim bunu istihdam edishyniz diyor Ondan sonra kendi amaline hadim olmıyan jandarmaları terhis etti ve bunu huumlkuumlshymetin tasdıkına iktiran ettirmek istedi Polisleri de bu vaziyete getirdi Nihayet son zamanlarda vaziyet daha fenalaştı Kapituumllacircsyon meselesini teklif etti Dedi k i Siz şimdiye-kadar kapituumllacircsshyyon ahkacircmını lacircğvettiniz Biz bunu kabul etmeshydik Onun iccedilin bunun iadeten tatbikini size tekshylif ediyorum Bir hafta sonra laquomuumlsakkafat vergishysine zam icrasını ben kabul ettim bunun vilacircyetshyte tatbikma karar verdim Bunu icra edinizraquo

| oHve teklifetti Tabiicirc o vakitte bendeniz vali vekili | idim Bunu- kabul etmedim Kendisi ısrar etti bull bunu geri alınız dedi Bendeniz bunu geri ala-

mdash 19 mdash

t 157 2621337 C 2 mam eğer sizin bir diyeceğiniz varsa resmen yazarsınız onun uumlzerine ben yapılacak muameleshyyi duumlşuumlnuumlr ve iktiza eden cevabı veririm demişshytim Tehdit etti Dedi Sizden evvelki vali de boumlyle yazdı Protestoyu geri aldırdım siz de bushy

nu almak mecburiyetindesiniz almazsanız hakkıshynızda kararı askeriye muhalefet ettiniz diyerek divanı harbe vereceğim Dedim ki bu huumlkuumlmeshytin hukuku hacirckimiyetine taallucirck eden bir meseshyledir Ben bunu kabul edemem ve resmen de protesto ediyorum Devletin menafi ve hukuku hacirckimiyetine taallucirck eden mesailde sizin bu gishybi muzır tekliflerinizi katiyen kabul edemem ve bu mesleğim de lacircyetegayyerdir demiştim Kezalik muumlsakkafat meselesi iccedilin ccedilok ısrar etti Onu da kabul etmedim Cevap verdim Bunu icshyraya muumlkellefsin dedi Ancak merciine yani isshytanbula icradan sonra malucircmat vereceksin dedishyler Bunu da reddettim Kabul etmedim Siz deshydi hangi kuvvete istinaden bunu reddediyorsushynuz Bueruumlnkuuml guumlnde vaziyete biz hacirckimiz Buumltuumln İstanbul en buumlyuumlk ağır şeraitimizi kabul ettiği halde siz nasıl oluyor da bunu reddediyorsunuz Canınıza acımıyor musunuz Ben dedim Hayatım buumltuumln namuskacircrane geccedilmiştir Binaenaleyh devshyletin menafime mugayir muzır hiccedilbir teklif atınızı kabul etmem Bu uğurda her tuumlrluuml tehlikeyi goumlze aldırmışımdır Onun uumlzerine vilacircyetin asashyyişi muhtel olduampu bir amanda vilacircyetin malucircshy

matı olmadığı halde jandarmayı terhis etti Bunun esbabını sordum Bu bana aittir Bu emri ben verdim Senin jandarma kumandanının emri ke-

bull enlemyekuumln huumlkmuumlndedir bunu iptal ettim diye cevap verdi Sonra efendim Birtakım huumlviyeti meccedilhul adamları bilhassa Ermenileri teslih etmişshytir Bundan dolayı da protesto ettim Buna da kezalik cevarraquo verdi Sonra idadi mektebini lacircğvetshyti Filacircn etti Mehakim idaresini lacircğvetti

YAHYA CALİP B (Kırşehir) mdash Taarruz etshymedikleri ne din kaldı ne iman kaldı

ESAT B (Devamla) mdash En nihayet efendim sizi Kilikya hududundan ccedilıkaracağım dedi bu teklifatımr kabul ediniz Tabiicirc kabul edemedim Tarihin telin edeceği bir şeyi vicdanen kabul etmek tabiicirc olamazdı Ondan dolayı bir karar verdi General Allenbi ile muhabere etmiş fishylacircn etmiş bizim oradan ccedilıkarılmamıza karar vershymişler Tstanbul a yazdım Onun uumlzerine İstanshybul da Babıacircli haberdar oldu Ali Rıza Paşa Kashybinesi mevkii iktidarda idi Kuumlccediluumlk Cemal Paşa bendenizi Harbiye Nezaretine istedi Bu bapta rashypor istedi Raporları mufassal surette Dahiliye ve Harbiye Nezaretlerine verdim Bunlar okundu O vakit huumlkuumlmet (Bremon) a protestoda bulunshydu O protesto hakkında Bremonun oradan kalkması takarruumlr etti Bremon kendisinin orashydan kalkacağını anladığı bir zamanda kendi efshykacircrına hadim bazı kimseteri buldu Duumlşuumlncesi noksan vatansız adamlar tabiicirc eksik değil Onları i elde etti Kendi lehine imza ettirdi Bremon Pa- I

şa unvanını taşıyan (Bremon) Fransaya muumlrashycaat etti Siz benikaldırıyorsunuz halbuki ahashyli memnundur işte vesaik diye goumlsterdi Onun uumlzerine bu orada muvakkaten kalmıştı efendiler

Demek istiyorum ki şimdi orada da ahaliyi tazyik etmek suretiyle birtakım lehine vesaik topluyor Ondan bahis ile yine kendi mensup olduğu huumlkuumlmete yazacaktır ve bir tesir etmek iccedilin Bundan dolayı huumlkuumlmetin nazarı dikkatini c^elbederim Vakit ve zamaniyle heyeti murahKa- samız vasıtasiyle Londradaki konferans vasıta-siyle teşebbuumlsatta bulunulsun

YAHYA CALİP B (Kırşehir) mdash Yalan olshyduğunu bilirler Fakat yalan olduğunu bildikleri halde kabul etmek isterler

6 mdash BEYANAT

1 mdash Meclis Reisi Mustafa Kemal Paşanın Londra konferansında Tevfik Paşanın Tuumlrkiye namına soumlz soumlylemek hakkının Anadolu murahshyhaslarıma ait olduğu hakkındaki beyanatına dair soumlzleri

MUSTAFA KEMAL Pş (Ankara) mdashEfendishyler Sırrı Bey imzasiyle evvelki guumln Londradan bir telgraf gelmişti huzuru acirclinizde okunmuştu Bittabi o prayriresmicirc bir telgraftı Şimdi Makamı Riyasete doğrudan doğruya Başmurahhassmız Bekir Sami Beyden gelen bir telgrafname vardır ki bunun da muhteviyatı tamamiyle Sırrı Beyin verdiği malucircmatı muumleyyittir Efendim 23 Şubatshyta (Sen Ceymis) saravında konferansa iştirak ettiklerini soumlyluumlyor Tevfik Paşa kısa bicircr kaccedil soumlzden sonra soumlzuumln milleti temsil eden heyete ait olduğunu soumlylediğini ve muumlzakerenin devamı muumlddetice ihtiyarı suumlkucirct ettiğini yazıyor ve bu celsede laquomemleketin istiklacircl ve mevcudiyetine ait esasat tarafımızdan muumldafaa edildi Loitcorccedil bu esasatın tatbikatmdaki noktai nazarımızın-izahını arzu etti Muumlzakerenin celsei acirctiyeye tershyin talep olunduraquo diyor Loitcorccedil celsei acirctiyede de tstanbul heyti ile iccediltima arzusunu goumlsterdi Fakat hakkı kelacircmın milleti temsil eden heyetimize ait olduğu tekrar edildi (Alkışlar) Bu Makamı Rishyyasete gelmiş bir telgrafnamedir Heyeti acircl iyeshynizi haberdar ediyorum ve bittabi Hariciye Veshykacircletimizde gelmiş şifreler olduğundan haberdashyrım efendim (Alkışlar) İhtimal orada daha baş-ko tafsilacirct vardır Sureti umum iyede konferansın iyi bir halde cereyan ettiğini anlıyorum

REİS mdashbull Lacircziıstan Mebusu Esat Beyin bu takririnin Heyeti Vekileye tevdiini tensip buyushyranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

5 mdashbull Trabzon Mebusu Nebizade Hamdı Beshyyin Adanaddki Fransız mezalimine dair Mecliste cereyan eden muumlzakerat ile Hariciye Vekilinin

i izahatının hıdacircmtıtn Londradaki Heyeti rriurah-I hasaya tebliğine dair takriri

mdash 450 mdash

-^laquolltlfJ-lWMUr

ricircn vaT

fYjftr l ipound Trabzon Mebusu Hapoundacirci BeyinVak-

Tfoumlyaseti Celuumleye AdaoaMteampi Fransa mezttlicircmitte ^air buguumln

MlaquooumlUumlsimioumlacircouml e^eyan eden nıuumlszafcs-at ite Haricirce-y ve to Beyefendi taraiicircndafrk^taaraarta vFi-len izahat Irulacircsasmm Rfeyeti nmmkhampmmicircUcircH bwaber bara Avrupa vesaiti nesriyesine tebliğtfticirc teklif ederim - -

TiAbBOouml Nertrizade Hamdı

$l8 mdash Teisacircp buyurursanız Hariciye Veshykacircletine gtiHdi edelim Muumlmkuumln ise yapadar Butiğe miizaİAUe ijıe g^iyoj-uz

bull YUSUF VZIcircYJL B (3te in) mdash Bendeniz Adana ahalisinin laquoacirckacircyatı uumlcreti Mumlılıasanuza en seri vasıta ile bildirilsin Hariciye Vekacircletinshyden istucircampam ^diyorum

JİARİCİYE VEKALETİ VEKİLİ MUH-TAB B ~mdash J^emin de arzettim Bu suumlrati muumlm-kinc uumle yapılacaktır

F mdash Adliye Vekacircleti buumltccedilesi REİS mdash Adliye Vekacircleti buumltccedilesine geccediliyoshy

ruz bull amp--mdash Mmm Mebusu Abvtoumliigsftor Efetbdi ile

HwanBaraquoti Beyin Ayintab htmvf Mahkemesi acirczamptmampan mmfruf bulurum hir zat haAktnda^uitl ttikruumli VB Afficircfy Vekili Hafiz Mehmet Boyfo buumltccedile muumlzakeresi muumlnasebetiyU şifahi cevampbt

H BAŞBIcircB (Karesi) mdash Bendeniz Adliye buumltshyccedilesi Jjaldccedilinda bir şey soumlyliyecek delilim Zaten 13^6 senesi buumltccedilesi bir sacircl muhasebesinden başshyka bir şey değildir Hele buumltccedileyi doumlrt beş guumlne kaccedillar karamıza ccedilıkaeak olan 1337 senesine ka-da bitiremezsek pek ccedilirkin bir vaziyet Ccedilarşısınshyda kalacağız

MALİYE VEKİLİ FERİT B ~ İki guumln H BASRlB (Karesi) mdash Emm ltguumln~Btf-

uim Adliye buumltccedilesi vesilesiyle soumlylemek istedishyğim mertle takririmizde izah ettiğimiz veccedilhile muttali -olduğumuz bir haksizlik- meseieai bir adaletsizlik meselesi var Efendiler Sivas Kon-gresinin blflayetd tseşekkfiftind yacircni Fransızlashyrın Ayn^sabı işgali zamanmda ilk harekacirctı notiluumlyeyi meydana getirenlerden bir sat var O vgMt A racircrrfcab İstinaf Mahkemesi acirczatığında bulushynan bir zat bilfiil Fransızlara karsı macampKampte luuml zumunu takdir etmiş ve fedakacircranraquo ccedilalışmıştırraquo Tahkikatıma goumlre o zamanki Adliye muumlfettişi de btı harekacirctın ve bu propagandaların şiddetle ateytofffrbutanqyordn Hattacirc Aymtab muaha-robeai başiamadaja evvel Mmifuş gitmiş bir da ha vaiiesi balina gelmemiştir Şistdi Maaşta Istioumlaf Mahkemesi reiai bulunan demin arzetti-ğhn k i laquoataı yani harekacirctı miliiyeyi meydana

iaicircJfk W a ^ ^ a ^ n ^ l e gt i h e b i S I ^ amp icirc r a l ^ -3en-tfuuml^mşkr Ofeuuml mltstaicirci ^ d e ^ R S ^ İ r Bu

bull-hm^taampİacircnriraTr da Misectte F^oumlfeıglgr^asa-bına ccedilalıştığı soumlylenen ve AnkacircrVicircicircfiı ^icircf^İlini anlamak ticirczere KOumlİS feh miraya laquoonacircer1icircen birashyderi uumlı^jdicirctamicirc^tır muumlstafi aouml^eampıten DU aa-vaamp^acirc^^^|i^temeyaiacircucirca ccedilıdamak uumlzere 15 StarmueTvel l ^ t a t f h l i ı e ^ m l l t ouml se^acircSatvacirc-

zatın hareketimin $bir Jıa^lj zaafta^ pound$$tflctacircı sonra mahiyetini arzetttğicircnt istinaf reisine evishyne m$$|tfaz tairaftArllaquoıi^taıraquomdabİi tecdit mektOT0-laquoftamp Buuml-mektubun atalfnacircSicircfficirc vmraquo buradaM tskmı mlb DgrM amptaucircgBUcirctt muumlzekkere i^dacircr eder ve buraya tacirctacdfta yashyzar Btt telgrafta o zatiuuml ficircfacircr e f icirc m i ijacircve eder Atfffye Veicirctftleli bu zacirctluuml aleiffede-ISucircln-nan reis ile biraderinin ^mahiyetini tatoumlacircmeit anshylamış icircıacirctta retsfei teİ5^lifi6 Aacircffye Enetmeni karar teimiştiı Uumlacircasengelfek r e icirc 8 ^ | e f ^ t gt ^ raderi hakkioumlaaki evrafe da lsicircicircfclpMacirc1ampemeamp-ne tevdi edilmiş bıuumlunuyoumlrdu BŞampfoumli bSmi-yorTflucirc ng gibitesicircricircedir febdfticircfie-^Sr^r verishylen ve Fransız taraitaiT raquoIduumlfn 5feacircpoundn bu reshyis bl l tore yericircndouml licircgtfea e^tlmlş buradaki zat isebirkaccedil gtin evvel ha^af teye aticircbalştraquo Cushyrasını ilacircve edeyim poundi Bfampuumlduumlsectrta^^ btaıun muumlsvedticirceoumlicircni araicircnak ballacircifesl^le hem buradakizatan her4accedilafı araıSicirclr^İi^eİfoumlfacircş-taki-zirv^ampleSf tltz^k edlfSt falicircuuml^amputuna-m a z bull bull bull

^EvetJfeacircidi u^wnnacirce^Ye raquoerek Mwaşta bulushynan evmd^ boumlyle-bir miisveddlaquo^uJUnıaA4ı|Fi belshyde yine buradaki zat tevkif olunmuştur Ben Adliye işleccedilutden ccedilakmam^ Eakat Huumlkiiştetin resmicirc bir Walıat vjeailtaagrli gelen bir adam isshyti cav p -ekmeden keHclicircşiııe cel^ftaıne goudesil-meden firari diye tevkif olunabilir ni okmaraquo mazmı

YAU^Acirc UMAV -B Kophir) mdash - ^ e r ka miylaquot^e^^ı ise^r-şey 3apjkr

HASAN^ASBİ-B bull (D^vamk) mdash Bf enduumler keTOUumlaioumlft ioumlrJKfi (tenuumlen -veuumlracirc^(raquolA^inndaampdo-layı te^tiacirc^lndastavte ACacircifeştacakiği rom seyahat tarakau feudtwr i ver bicircr^ok iBifacirciouml6fcide goumlrmacirciştUumlT 3est ucircc istinaf reroisi t a iu iraquo y ^e buradraquo buguumln accedil Veiusuz awvkıtg bulunan zatın afevacirc^acirc Tb^ikn Bihuumlğim bir iey Va souml o da buttamp ficircampra ve Ayıuumlt^p harekacirctı mil-liyesiıraquolekimesafeiacircirYapt3girm-ta^Jki ta macirc-rucirczoumltfiricircTH iıhteitkıi wyit ediytraquo Oumlft^fi Krficcedil Ali Bey de MŞaş^aM isttoumlftf reisinicircfi iS^tİyettni Mit ^rtMiederittt Binaenaleyh t ^ r M amp s amp de arzettiğitn r^fMlouml evvelacirc reisicirctf teMtli mİampXn-dacircki En^ftuumlum karavınfiı oumli^iu tatili oumlkuicircffiacircklı-ğmi saraquoİ^oumlouml mampteamcamprtampgampFe umm-mm -ki atteiMaadaacircrr vesffttkuuml bir tacircttıt -nafil olur da resmicirc W seyahat va raka ^ster-lt

^ m -

t U7 262137 0 2 meşine rağmen tevkif edildiğini salisen bu mm felacircketine sebep olanlar hakkında ne muashymele yapıldığım ve rabıan bu haksızlığın dershyhal tamir edilip edilmiyeceğini Adliye Vekacircshyletinden soruyorum

Btjampuumln aldığını bir tezkeredeelan mevkuf yatmakta bulunan o zat şu satırİan yazıyor laquo evrakj zabıtaya teslim etmişler bendenizi mahfazan ve maşiyen Marafa goumlnderecekler hasmtma teslim edecekler şimdi hayatım tehlishykede kalıyor hastayım raquolt|iyori

(Midası da var sesleri) REİS mdash Vekil Bey cevap verecek misiniz AftLİYE YEKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B

(Trabzon) mdash Efendim hepsi soumlylensin ve zanshynederim ki daha soumlz soumlyliyecekler de var hershykes soumlylesinraquo sonra cevap vereyim Yok şimdi izahat talep ediyorsanız pekacirclacirc başuumlstuumlne ce-cevap vereyim

Efendim bendeniz Adliye buumltccedilesi tetkik olushynacağı zaman zannediyordum ki tenkidatta ilmicirc esaslı ve şahsiyattan acircri olarak bir takım nevakıstan bahsolunacak

EAAK BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim pek ccedilabuk kızdınız L

ADLIcircYE VEKtLIcirc HAFIZ MEHMET B (Deviaınla) mdash Kızmak yok efendim vebunda kızacak bir şey de yoktur

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash İlk soumlze şahsiyatla başladınız

ADLtYB VBKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B (DeVamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Siz soumlyleyince bendeniz muumldafaa etmiyevim mi

Bu meseleyi fazla tafsile luumlzum yoktur Meshysele biikr Niyazi Efendi meselesidir Ona cevap vereyim

Bendeniz ilk memuriyete geldiğim vakitte hakikaten bu polis tahkikatına muumlstenit bir muumlshyzekkere ve buna merbut bir de arzuhal aldım Bu Niyazi Efendi Adliye muumlfettişi ilccedilen Fransızshylarla teşriki mesai etmiş ve Kuvayi dilliye aleyhshytarlığımda bulunmuştur diye bir arzuhal ve ona merbut bura polis muumlduumlriyetinin bicircr derkenarı vard O derkenarda biraderi Basih isminde birisi burada tutulmuş ve onun tahjokatı esna-knda da o Niyazi Efendinin de bu işle alacirckadar olduğu izah ediliyor - Bu meseleyi goumlrduumlğuumlm sıT rada orada bir de mazbata goumlrduumlm Niyazi Efenshydiyi Bitlise atıyorlar Ruumlfekayı ccedilağırdım deshydim ki Bu adam koumltuuml ise eğer millet aleyhtarı ise bunu niye Bitlise atıyorsunuz Jiuuu kaldıshyrıp atmak lacirczım gelir Tahvil ile ceza olmaz

Bu meselede daha ne gibi delacirci laquovar yalnız polis muumlduumlriyetinin derkenarı ile arzuhal mı yoksa daha başka bir şey var mr ruumlfeka bana dediler ki efendim bu Niyazi Efendi kendi ve istinaf muumlddeiumumisi ve daha bir-ccediloklarının ijstidasjyle buraca geliyor bundan anlaşılıyor ki bu adam herhalde boumlyle işlerle alacirckadar Bir de bir encuumlmen mazbata karan buldum Evrakı

Encuumlmen karariyle beraber aldım Evrak benshyde iken mebuslardan bazılan geldiler dediler ki Boumlyle bir mesele haber aldık bu mesele yanlışshytır ve bunu t ^ meseleyi tamik etshytim ruumlfekariın yani Encuumlmenin bana vuumlcudunshydan beİısettikleri telgrafları arattırdrm fakat aradılar aradılar yok bulamadılar Kendi fikrimce anladım k i Dairede mevcut olmayan bir şey bana haberveriliyor ve belki bu suretle ben bir faka bastırılmak istemiyorum

Bendeniz tabiicirc tevsii tahkikata mecbur olshydum Ccediluumlnkuuml mevcut hir acircdi arzuhal ile Ayın-tabm bilmem hangi mahallesinden bir arzuhal ile polis dairesinin ^vesaiki bana kacircfi değildi ve bendeniz işbaşma geldiğimde bir usul goumlstershydim Dedim ki tahvil yok Ta azil ve azlettikshyten sonra da bir daha istihdam etmemek Bishynaenaleyh bir memuru azledeceğim sırada tahkishykatı adli surette ifa edeceğim bu hususta o meshymur iccedilin bana bir kanaat geldi mi kapıyı kapashytacağım yoksa oradan orayakaldır buradan oraya kadar bu yok Bu ba^ta da bir kanun ihzar ettirdim kenlt|ikanaatimevlaquo usuluumlme goumlshyre bir kanun teklif ediyorum MeclisiAcircli kabul ederse ne acirclacirc

ABDULLAH Ef (İzmit) mdash Umum memushyrin hakkında şacircmil olmak uumlzere olursa

ADLIcircYE Y HAFIZ MEHMET B (Deshyvamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Bunun uumlzerine meseleyi Urfa mutasarrıfından sordum Muumlddeiumumiden soramadım ccediluumlnkuuml muumlddeiushymumi yok vekili vardı ve vekilin de Niyazi Efendinin tahtı tesirinde kalması vardı Bushynun iccedilin siyasetle daha ccedilok alacirckadar olan mushytasarrıf olmak itibariyle mutasarrıftan sordum ve mutasarrıftan bir eevap gelmeden mukaddem vilacircyetten bir tezkere aldım

Diyor ki laquoBundan mukaddem polis daireshysinden filacircn tarihinde verilen bir muumlzekkerede şoumlyle bir Niyazi Efendi meselesinden bahsedilshymişti Bu meseleyi kaydı ihtiyatla telakki edishyniz ^Tahkikat tevsi ediliyor neticeyi de yakınshyda size tebliğ edeceğizraquo

O- sırada veyahutraquobir guumln sonra Urfa mutashysarrıfından bir telgraf geliyor deniyor ki

ATA B (Niğde)mdash Urfa ile ne muumlnasebeti var Maraş olacak

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) -icirc~ Pardon Urfa değil Maraş Gelen telgshyrafta deniyor ki Niyazi Efendi evveldenberi Huumlkuumlmete ve Kuvayr Muumlliyeye Buumlyuumlk Millet Meclicircsine taraftardır bu suretle ccedilalışmış ve bu suretle macircruftur ve bu bapta isnat olunan şeyshyler katiyen iftiradır ve esası yoktur O sırada da veya bir guumln sonra da vilacircyetten uzun ve mushyfassal ve evvelki verilen tezkereye bir zeyil alshydım Diyor ki Niyazi Efendi ve biraderi hakshykında burada mukaddema icra kılınan tahkikat sırf iftiradır ye bu bazı muumlfterilerin eseri tertip ve tasnuumldir isnadattır Bu tahkikat buguumln ad-

t İ61 562 Uumlyededir Bendenizin buguumln bu meselenin mev-zuubahis olacağı hatırıma gelmediği iccedilin muhashyberat dosyalarını bull yanıma almaıriıştııhr Fakat Heyeti Aliye bu muumlzakereyi yarınatacirclikt eder veyahut biraz muumlsacircde ederse bunların hepisini getirir goumlsteririm

Gelelim bir de v Hamdi Efendimi İsmail Efendi mi bir istinaf acirczası var Mahkemei cishynayetten itham edilmiş ve heyeti ittihamiyece hakkında ahzuuml girift geldi Adliye Vekacircletine hiccedil bir kimse Vekacircletin buguumlnkuuml kuvveti mevcut oldukla ve bu Meclis ahzuuml girift ahkacircmı icra ve infaz edilmesindemedikccedile Adliye hiccedil bir vakit ouml ahzuuml girift ahkacircmını infaz edememezlik yapamaz ve yaparsa kanuni olmaz

Eğer bu muameleyi o memurlar gayrikanu-ni olarak yapmışlarsa mesele tahkik edilir ve gayrikahuni ise Adliye Vekacircleti onlar hakkında lacirczım gel en mumeleyi yapar

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Belki hapi-sanede A zamana kadar canı ccedilıkarsa

ADLİYE V HAFTZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Ben onu bilmem ben kanunu tatbik edeshyrim

HASAN BASRtB (Karesi) mdash Ya nereye muumlracaat eder efendim

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Efendim tutuku kanuniye ne ise onlara muumlracaat eder Muumlsade buyurun beyefendiler Adliye Vekacircleti yalnız kavanini tanzim eder heyetle muumlzakere eder burada kavga eder kashynunlar ccedilıktıktan sonra kavanini mahkemelere verir ve tatbikata katiyen karışmaz Yalnız suishyistimal edenler hakkında tahkikatını yapar onu azlederse eder ve bir daha kapısından iccedileri koymaz Yoksa bu kanunu boumlyle yapınız boumlyle ediniz demek salacirchiyetine malik değildir Beshynim bildiğim budur Eğer Meclisi Ali salacirchiyet verir ve bu bapta yeni bir kanun tanzim edershyde Adlij Vekacircleti şoumlyle yapar boumlyks eder derse o vakit duumlşuumlnuumlruumlm ve kendimde buna mushyhalif bir kanaat goumlruumlrsem kabili etmem

HASAN BASRİB (Karesi) mdash Muumlsaade bushyyuran efendim bir Şey soracağım Firari ol-mryan ve Huumlkuumlmetin resmi bir seyahat vesika-siyle gelen istievap^edilmiyen celpname veriicirc-miven bir adam tevkif edilir mi edilmez mi

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Onu kanun bilir ahzuuml girift muumlzekkereshysi ahkacircmının infazı mecburidir

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Fakat gay-rikanuni olursa gt bull

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Gayrikanuni olsa da o mafevk bir mahshykemeden feshedilmedikccedile ahkacircmının infazı mecshyburidir kanunidir vebunun fesih ahkacircmını anshycak bu Meclis yapabilir benim bu bapta salacirchishyyetim yoktur ve mesele bundan ibarettir Eğer arzu ederseniz yarın vesaiki de getirir arzede-

riıacircı (Muumlzakerekacircfi sesleri) Bendeniz ilk defa şahsiyattan bahsetmedim eğer boumlyle telacirckki edilmiş ise bir suitefehhuumlmduumlr Şahsishyyattan fbaWgkmedim yanlış anladınız Yalshynız bir mukaddeme yapmak istedim ki o da yanshylış anlaşılmıştır -

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash Soumlzuumlnuumlzuuml ccedileri alıyorsunuz demek

ADLİYE V HTAFIcircZ MEHMET B mdash Burashydan soumlylenen soumlz geri alınmaz

Bir sual daha var 2 - 3 ay evvel Elacircziz İsshytinaf Mahkemesi Reisi ve azaları hakkında tahshykikat icra edilmeksizin azledilmişlerdir ve mu-ahliaran vukubulan muumlracaatlar uumlzerine de heshynuumlz bu zevat iadei memuriyet etmemişlerdir diyor

Vallahi ben bu muameleyi bilmiyorum beshynim zamanınida yapılmış bir muamele değildir Muumlsaade buyurursanız meseleyi tahkik eder ve arzederim

Deminde arzettim ki Ben azlettiklerini kullanmam Benden mukaddem olan bu-gibi muamelacirctı tahkik ve tamik edeceğim fakat iade| memuriyet meselesi yerine başka birisi tacircyin olunduktan sonra onu yerine iade edeceshyğiz diye oumltekine bir zarar yapmak doğru değilshydir Bu zarar mukabele bizzarar olur

Y^AHYA pAUP B (Kırşehir) mdash Vekil Beshyyefendi bir şey soracağım Basri Bey diyor ki Bu zatın aleyhinde bulunan Fransız taraftarıshydır Fransızlara hizmet ediyorlar yani bu adashymın bir vatanperver aleyhinde yapılan bu isshynada^ kanunidir diye kabul muuml edeceğiz ve o vatanperveri imha ve oumlteki herifi ihya mı edecek Eğer boumlyle ise o kanuna lanet otsun

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B mdash Meseshyleyi rica edeıHlm tekrar izah edeyim Buradaki mevcudiyetimizi dahi kanun ve millet takviye ediyor Bu Haindi Efendi meselesini biraz dashyha izah edeyi^ve daha fazla bir kanaat gelshysin ^Muumlsaade buyurulursa Vekacircletin bu bapta hacircsıl ettiği kanaati tafsil edeyim Buguumln hacircsıl

ettiğmı kanaaf bull esasen Hamdi Efendi muumlstafi addedildikten sonra bu Niyazi Efendi ile beyin-lerincfe bir husumet olmuş ve bu husumetten ltiouml-layr Niyazi Efendinin evine bir tehditname bıshyrakmış Bu tahacircitname uumlzerine tahkikat icra edilmiş ve kendisi de istinaf acirczahğından azledilshymiş vani muumlnfa|ıl olduğuna goumlre bunun hakkınshyda istinaf acirczast olmamak dolayısiyle artık mafevk mahkemenin tahampikat icrası luumlzumu bertaraf olshymuştur Ccediluumlnkuuml cuumlruumlm bir cuumlrmuuml acircdidir ve o cuumlnnji ifa ettiğizamanda da memur değildir vo mahia^ muumlstantık ve mahkemesi cuumlrauumlri Vukua-geldiği bu tahkikatı ifaya kanunen de salacirchı yettarttır ve muamele tamamen meerayi kjinaacirci-alndbtetkik edilmiş ve mecrayii kanunisinfieicircacirc ccedilıkmamıştır Bu meseleye dair olan eVrak iatedicirck ve eğer işin iccedileTampinde bir garazkacircrlık varsa ayshyrıca tahkikat yapacağım

h

W-

t m m^ım Ouml BIcircR MEBUS B mdash Nakli dacircva ne olacak ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshy

la) mdash O mesele ba$ka ve kanun o hakkı ona vershymiştir İstimal edebilir

IIİSAN BASRİ B (Karesi) mdash Bu zat yaya ojarak Maraşa goumlnderiliyor Halbuki seksen yaşında bir ihtiyar hocadır^ bu muamele guumlshynahtır - bull raquo bull

ADLİYİM V HAFIZ JV$KMET B mdash Onu zabıta bilir ben bilmem ZacircŞıta onu yaya goumlnshyderir para- ile goumlnderir ben karışmam Ben laquosevk memuru değilim MEHMET ŞUKRfT B (Karahisarı Sahib) mdash Mevzuubahis olan Hamdi Efendi bu euumlrmuuml cuumlr-muuml adivi acircza iken mi yapmış

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B mdash icircnficircsal ettikten soıira bull

HiVSAN BASRt B (Karesi) mdash Efendim demin beudeniz isimden bahsetmek islemedim Fakat karşımda soumlz soumlyleyenleri gayri ilmicirc ve ejftfailjtne soumlz soumlylemekle ittihama başlayarak laquosoumlshyze iptijrlar eden Vekil Beyefendi isimden de ba-lir settjler Efendiler son zamanlarda bir moda ccedilıktj Her şeyde denilmiyor ki efendim bu iş bir ilini meselesidir- hem de koskoca bir ilim meseleshysidir

Rica -ederini bu ilim nedir Ve acaba bu ilmin macirchiyetini tarifini buumltuumln hakayikiyle bilen Tuumlrshykiye bull de ne kadar adam vardık- İlimden uzun uumlzadıya bahsetmek doğru değildir ve Meclise ge-lt len bir adamı her halde cahil değildir diye intishyhap etmişlerdir Binaenaleyh bu gibi vakayk riayet laquotmesi lacirczımgelen Vekil Beyefendi bu sushyretle gayri ilmicirc soumlyluumlyorlar diye mukaddeme yapshymamalı idi Kendilerine hep huumlrmetimiicircicirc vardır ve kendilerine burada bir sual yapmaktan maksadım buhakikatin meydana ccedilıfcmasjt temennisinden ibarettir mutlaka bu iş boumlyledir ve mutlaka buiş houmlyleolsun demek iccedilin değildir

-Şimdi mevzua geliyorum Vekil Bey - isimleshyrinden bahis buyurduk an istinaf Reisi Niyazi ^fendiniri hakikaten Fransızlar taraftan olma-sinctan dolayı Adliye Encuumlmenince tebdiluumlne ararverildiğini bu kuumlrsuumlden itiraf buyurdular Ben ne Niyaziyi tanırını Ne de Fransız taraf-Ucircn olduğundan dolayı bir vakit tevkif edildiğini işittiğimi kardeşi Rasihi tanırım Ben yalnız bir Mebus sıfatiyle bu hale muttali oldum ve bun-u 3rekil Beyefendiden anlamak istemem arkadashyşımla beraber şimdi Fransıız taraftarı oldushyğundan dqlayı Adliye EncUumlJnenjnccedile tepeline kashyrar veruumlen bir adamı bilacirchare bu karar hjMfeaa ipka etmek ne gibi bir tesir altındadır Bunu anshylamak istiyorum Hangi tesir tahtındadii$ Bunu aftlamalf istiyorum Malfunu acirclileri muumlacirctakil^ve her tuumlrluuml tesirden azade olan yegacircne muumlejşsjEraquoe adliye muumlessesesidir Bunda dampbjr alabalık gayshyreti guumlduumllmuumlş olmasın bull

SftraquoTAFA B (Tokad)-mdash I t t t a l sejıin hashytırına gelen benilm de hatırıma geliyor

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Adliye Enshycuumlmeninin kararını bozmak muvafık mıdır deshyğil midir Bunu anlamak istiyorum Sonra efenshydiler ahzuumlgirift emri vacibuumllinfazdır buyurushyyorlar Hakikaten vaerbuumllinfaz mı Ben Adliyeshyci değilim Fakat Maraş ve Ayıntab harekacirctı milliyesinin bidayetinde bu harekacirctı milliyede buumltuumln imaniyle ccedilalışan bir adam vazif ei memushyriyetini bırakıpta Fransızlarla harbe gittiğinden dolayı muumlstafi addedilmek lacirczım mıdır değilmi İsimlerinden bahsettiğim Hamdi Efendi bidayeti harekacirctta acirczacirclığa ait olan vazifesini bil-mecburiye bırakıp Fransızlar ile muumlcadeleye başshylıyor ve bundan dolayı demin ayin ismi mevzuubashyhis olan ve Fransız taraftarı olduğunu itiraf eetik-leri bir isim ki NiyazrEfendi tarafindan ve hattacirc biraderi Koumlr Rasih oraya goumlnderilmek şartiyle muumlstafi addettiriliyor Bu muumlstafi addettirilshymek keyfiyeti muvafıfeı hak muvafikı mantık ve muvaf iki adalet midir Demek ki efendiler hiccedil kimse harekacirctı milliye iccedilin ccedilalışmasın Fransızlar memlekette envai feeacircyi ve şenaati yapıp dururshyken o adam sırf imaniyle harekacirctı mijliyeye iştishyrak etmekle acaba bir cuumlruumlm muuml irtikacircp etmiştir

Etmiş ki ahzuumlgirift YAHYA (^ALIcircB B muamelesi yapılmış

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Bir kere bu muumlstafi addettirmek keyfiyetini ben muvafı-

kı kanun bulmuyorum Ahzuumlgirift meselesine gelince ismini mevzuubahis ettikleri ve mağdurishyyetinden burada bahsettiğim ve elyevm mevkuf bulunan Hamdi Efendi hakkını aramak uumlzere buraya geliyor ve hakkı ihkak edilmek uumlzere iken herhangi bir tesir iledir bilemiyorum bu adanı mağduriyetinden kurtulmak uumlzere iken bu tahlis keyfiyetinden vazgeccedililiyor Bilacirchara Maraşta bulunan meccedilhul bir adam tarafından Fransız tashyraftansın diye Niyazi |2|endinin evine atılan bir tehdit mektubunun ve bu tehdidin Hamdi Efendi tarafından yapılmış olması ihtimali (Jdolayısiyle buraya telgrafla vukubulan muumlracaatı uumlzerine Hamdi Efendi tevkif ediliyor Halbuki efendiler Maraşta bulunan ailesi ve burada bllunan kendisi yoklanıyor boumlyle bir mektubun ne muumlsveddesi rie de bu hususa dair hiccedil bir kağıt buluıımıyor Velevki Haindi Efendi tarafındanboumlyle bir mekshytup atılmış olsun Rica ederim ihtilacircl huumlkuumlmetshylerinde boumlyle şeyler cuumlruumlm değil meziyettir Halshybuki boumlyle bir şey de kanupen taayyuumln etmiyor Boumlyle haksızlık adaletsizlik azharı ınineşşems gibi aşikacircr iken ve buna karşı bir kanaat mevcut iken sırf eşkacircli kanuniyeye ve merasimi kaıaı-niyeye tebaiyet ederek bu ihtiyar adamı bu ilmi olan adamı hapishanelerde suumlruumlnduumlraftek muvashyfikı adalet ve hak mıdır (Değildir sesleri) Vic-dacirchinJa muumlracaat ediyorum Efendiler bu ho-oavelendi buguumlnrabıtaya veriliyor ve zabıta tarashyfından yaya olarak ^araşa sevked iliyor Iemek ki bir Fransız taraftan yuumlzuumlnden harekacirctı mil-

t 157 2621337 C 2 mam eğer sizin bir diyeceğiniz varsa resmen yazarsınız onun uumlzerine ben yapılacak muameleshyyi duumlşuumlnuumlr ve iktiza eden cevabı veririm demişshytim Tehdit etti Dedi Sizden evvelki vali de boumlyle yazdı Protestoyu geri aldırdım siz de bushy

nu almak mecburiyetindesiniz almazsanız hakkıshynızda kararı askeriye muhalefet ettiniz diyerek divanı harbe vereceğim Dedim ki bu huumlkuumlmeshytin hukuku hacirckimiyetine taallucirck eden bir meseshyledir Ben bunu kabul edemem ve resmen de protesto ediyorum Devletin menafi ve hukuku hacirckimiyetine taallucirck eden mesailde sizin bu gishybi muzır tekliflerinizi katiyen kabul edemem ve bu mesleğim de lacircyetegayyerdir demiştim Kezalik muumlsakkafat meselesi iccedilin ccedilok ısrar etti Onu da kabul etmedim Cevap verdim Bunu icshyraya muumlkellefsin dedi Ancak merciine yani isshytanbula icradan sonra malucircmat vereceksin dedishyler Bunu da reddettim Kabul etmedim Siz deshydi hangi kuvvete istinaden bunu reddediyorsushynuz Bueruumlnkuuml guumlnde vaziyete biz hacirckimiz Buumltuumln İstanbul en buumlyuumlk ağır şeraitimizi kabul ettiği halde siz nasıl oluyor da bunu reddediyorsunuz Canınıza acımıyor musunuz Ben dedim Hayatım buumltuumln namuskacircrane geccedilmiştir Binaenaleyh devshyletin menafime mugayir muzır hiccedilbir teklif atınızı kabul etmem Bu uğurda her tuumlrluuml tehlikeyi goumlze aldırmışımdır Onun uumlzerine vilacircyetin asashyyişi muhtel olduampu bir amanda vilacircyetin malucircshy

matı olmadığı halde jandarmayı terhis etti Bunun esbabını sordum Bu bana aittir Bu emri ben verdim Senin jandarma kumandanının emri ke-

bull enlemyekuumln huumlkmuumlndedir bunu iptal ettim diye cevap verdi Sonra efendim Birtakım huumlviyeti meccedilhul adamları bilhassa Ermenileri teslih etmişshytir Bundan dolayı da protesto ettim Buna da kezalik cevarraquo verdi Sonra idadi mektebini lacircğvetshyti Filacircn etti Mehakim idaresini lacircğvetti

YAHYA CALİP B (Kırşehir) mdash Taarruz etshymedikleri ne din kaldı ne iman kaldı

ESAT B (Devamla) mdash En nihayet efendim sizi Kilikya hududundan ccedilıkaracağım dedi bu teklifatımr kabul ediniz Tabiicirc kabul edemedim Tarihin telin edeceği bir şeyi vicdanen kabul etmek tabiicirc olamazdı Ondan dolayı bir karar verdi General Allenbi ile muhabere etmiş fishylacircn etmiş bizim oradan ccedilıkarılmamıza karar vershymişler Tstanbul a yazdım Onun uumlzerine İstanshybul da Babıacircli haberdar oldu Ali Rıza Paşa Kashybinesi mevkii iktidarda idi Kuumlccediluumlk Cemal Paşa bendenizi Harbiye Nezaretine istedi Bu bapta rashypor istedi Raporları mufassal surette Dahiliye ve Harbiye Nezaretlerine verdim Bunlar okundu O vakit huumlkuumlmet (Bremon) a protestoda bulunshydu O protesto hakkında Bremonun oradan kalkması takarruumlr etti Bremon kendisinin orashydan kalkacağını anladığı bir zamanda kendi efshykacircrına hadim bazı kimseteri buldu Duumlşuumlncesi noksan vatansız adamlar tabiicirc eksik değil Onları i elde etti Kendi lehine imza ettirdi Bremon Pa- I

şa unvanını taşıyan (Bremon) Fransaya muumlrashycaat etti Siz benikaldırıyorsunuz halbuki ahashyli memnundur işte vesaik diye goumlsterdi Onun uumlzerine bu orada muvakkaten kalmıştı efendiler

Demek istiyorum ki şimdi orada da ahaliyi tazyik etmek suretiyle birtakım lehine vesaik topluyor Ondan bahis ile yine kendi mensup olduğu huumlkuumlmete yazacaktır ve bir tesir etmek iccedilin Bundan dolayı huumlkuumlmetin nazarı dikkatini c^elbederim Vakit ve zamaniyle heyeti murahKa- samız vasıtasiyle Londradaki konferans vasıta-siyle teşebbuumlsatta bulunulsun

YAHYA CALİP B (Kırşehir) mdash Yalan olshyduğunu bilirler Fakat yalan olduğunu bildikleri halde kabul etmek isterler

6 mdash BEYANAT

1 mdash Meclis Reisi Mustafa Kemal Paşanın Londra konferansında Tevfik Paşanın Tuumlrkiye namına soumlz soumlylemek hakkının Anadolu murahshyhaslarıma ait olduğu hakkındaki beyanatına dair soumlzleri

MUSTAFA KEMAL Pş (Ankara) mdashEfendishyler Sırrı Bey imzasiyle evvelki guumln Londradan bir telgraf gelmişti huzuru acirclinizde okunmuştu Bittabi o prayriresmicirc bir telgraftı Şimdi Makamı Riyasete doğrudan doğruya Başmurahhassmız Bekir Sami Beyden gelen bir telgrafname vardır ki bunun da muhteviyatı tamamiyle Sırrı Beyin verdiği malucircmatı muumleyyittir Efendim 23 Şubatshyta (Sen Ceymis) saravında konferansa iştirak ettiklerini soumlyluumlyor Tevfik Paşa kısa bicircr kaccedil soumlzden sonra soumlzuumln milleti temsil eden heyete ait olduğunu soumlylediğini ve muumlzakerenin devamı muumlddetice ihtiyarı suumlkucirct ettiğini yazıyor ve bu celsede laquomemleketin istiklacircl ve mevcudiyetine ait esasat tarafımızdan muumldafaa edildi Loitcorccedil bu esasatın tatbikatmdaki noktai nazarımızın-izahını arzu etti Muumlzakerenin celsei acirctiyeye tershyin talep olunduraquo diyor Loitcorccedil celsei acirctiyede de tstanbul heyti ile iccediltima arzusunu goumlsterdi Fakat hakkı kelacircmın milleti temsil eden heyetimize ait olduğu tekrar edildi (Alkışlar) Bu Makamı Rishyyasete gelmiş bir telgrafnamedir Heyeti acircl iyeshynizi haberdar ediyorum ve bittabi Hariciye Veshykacircletimizde gelmiş şifreler olduğundan haberdashyrım efendim (Alkışlar) İhtimal orada daha baş-ko tafsilacirct vardır Sureti umum iyede konferansın iyi bir halde cereyan ettiğini anlıyorum

REİS mdashbull Lacircziıstan Mebusu Esat Beyin bu takririnin Heyeti Vekileye tevdiini tensip buyushyranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edildi

5 mdashbull Trabzon Mebusu Nebizade Hamdı Beshyyin Adanaddki Fransız mezalimine dair Mecliste cereyan eden muumlzakerat ile Hariciye Vekilinin

i izahatının hıdacircmtıtn Londradaki Heyeti rriurah-I hasaya tebliğine dair takriri

mdash 450 mdash

-^laquolltlfJ-lWMUr

ricircn vaT

fYjftr l ipound Trabzon Mebusu Hapoundacirci BeyinVak-

Tfoumlyaseti Celuumleye AdaoaMteampi Fransa mezttlicircmitte ^air buguumln

MlaquooumlUumlsimioumlacircouml e^eyan eden nıuumlszafcs-at ite Haricirce-y ve to Beyefendi taraiicircndafrk^taaraarta vFi-len izahat Irulacircsasmm Rfeyeti nmmkhampmmicircUcircH bwaber bara Avrupa vesaiti nesriyesine tebliğtfticirc teklif ederim - -

TiAbBOouml Nertrizade Hamdı

$l8 mdash Teisacircp buyurursanız Hariciye Veshykacircletine gtiHdi edelim Muumlmkuumln ise yapadar Butiğe miizaİAUe ijıe g^iyoj-uz

bull YUSUF VZIcircYJL B (3te in) mdash Bendeniz Adana ahalisinin laquoacirckacircyatı uumlcreti Mumlılıasanuza en seri vasıta ile bildirilsin Hariciye Vekacircletinshyden istucircampam ^diyorum

JİARİCİYE VEKALETİ VEKİLİ MUH-TAB B ~mdash J^emin de arzettim Bu suumlrati muumlm-kinc uumle yapılacaktır

F mdash Adliye Vekacircleti buumltccedilesi REİS mdash Adliye Vekacircleti buumltccedilesine geccediliyoshy

ruz bull amp--mdash Mmm Mebusu Abvtoumliigsftor Efetbdi ile

HwanBaraquoti Beyin Ayintab htmvf Mahkemesi acirczamptmampan mmfruf bulurum hir zat haAktnda^uitl ttikruumli VB Afficircfy Vekili Hafiz Mehmet Boyfo buumltccedile muumlzakeresi muumlnasebetiyU şifahi cevampbt

H BAŞBIcircB (Karesi) mdash Bendeniz Adliye buumltshyccedilesi Jjaldccedilinda bir şey soumlyliyecek delilim Zaten 13^6 senesi buumltccedilesi bir sacircl muhasebesinden başshyka bir şey değildir Hele buumltccedileyi doumlrt beş guumlne kaccedillar karamıza ccedilıkaeak olan 1337 senesine ka-da bitiremezsek pek ccedilirkin bir vaziyet Ccedilarşısınshyda kalacağız

MALİYE VEKİLİ FERİT B ~ İki guumln H BASRlB (Karesi) mdash Emm ltguumln~Btf-

uim Adliye buumltccedilesi vesilesiyle soumlylemek istedishyğim mertle takririmizde izah ettiğimiz veccedilhile muttali -olduğumuz bir haksizlik- meseieai bir adaletsizlik meselesi var Efendiler Sivas Kon-gresinin blflayetd tseşekkfiftind yacircni Fransızlashyrın Ayn^sabı işgali zamanmda ilk harekacirctı notiluumlyeyi meydana getirenlerden bir sat var O vgMt A racircrrfcab İstinaf Mahkemesi acirczatığında bulushynan bir zat bilfiil Fransızlara karsı macampKampte luuml zumunu takdir etmiş ve fedakacircranraquo ccedilalışmıştırraquo Tahkikatıma goumlre o zamanki Adliye muumlfettişi de btı harekacirctın ve bu propagandaların şiddetle ateytofffrbutanqyordn Hattacirc Aymtab muaha-robeai başiamadaja evvel Mmifuş gitmiş bir da ha vaiiesi balina gelmemiştir Şistdi Maaşta Istioumlaf Mahkemesi reiai bulunan demin arzetti-ğhn k i laquoataı yani harekacirctı miliiyeyi meydana

iaicircJfk W a ^ ^ a ^ n ^ l e gt i h e b i S I ^ amp icirc r a l ^ -3en-tfuuml^mşkr Ofeuuml mltstaicirci ^ d e ^ R S ^ İ r Bu

bull-hm^taampİacircnriraTr da Misectte F^oumlfeıglgr^asa-bına ccedilalıştığı soumlylenen ve AnkacircrVicircicircfiı ^icircf^İlini anlamak ticirczere KOumlİS feh miraya laquoonacircer1icircen birashyderi uumlı^jdicirctamicirc^tır muumlstafi aouml^eampıten DU aa-vaamp^acirc^^^|i^temeyaiacircucirca ccedilıdamak uumlzere 15 StarmueTvel l ^ t a t f h l i ı e ^ m l l t ouml se^acircSatvacirc-

zatın hareketimin $bir Jıa^lj zaafta^ pound$$tflctacircı sonra mahiyetini arzetttğicircnt istinaf reisine evishyne m$$|tfaz tairaftArllaquoıi^taıraquomdabİi tecdit mektOT0-laquoftamp Buuml-mektubun atalfnacircSicircfficirc vmraquo buradaM tskmı mlb DgrM amptaucircgBUcirctt muumlzekkere i^dacircr eder ve buraya tacirctacdfta yashyzar Btt telgrafta o zatiuuml ficircfacircr e f icirc m i ijacircve eder Atfffye Veicirctftleli bu zacirctluuml aleiffede-ISucircln-nan reis ile biraderinin ^mahiyetini tatoumlacircmeit anshylamış icircıacirctta retsfei teİ5^lifi6 Aacircffye Enetmeni karar teimiştiı Uumlacircasengelfek r e icirc 8 ^ | e f ^ t gt ^ raderi hakkioumlaaki evrafe da lsicircicircfclpMacirc1ampemeamp-ne tevdi edilmiş bıuumlunuyoumlrdu BŞampfoumli bSmi-yorTflucirc ng gibitesicircricircedir febdfticircfie-^Sr^r verishylen ve Fransız taraitaiT raquoIduumlfn 5feacircpoundn bu reshyis bl l tore yericircndouml licircgtfea e^tlmlş buradaki zat isebirkaccedil gtin evvel ha^af teye aticircbalştraquo Cushyrasını ilacircve edeyim poundi Bfampuumlduumlsectrta^^ btaıun muumlsvedticirceoumlicircni araicircnak ballacircifesl^le hem buradakizatan her4accedilafı araıSicirclr^İi^eİfoumlfacircş-taki-zirv^ampleSf tltz^k edlfSt falicircuuml^amputuna-m a z bull bull bull

^EvetJfeacircidi u^wnnacirce^Ye raquoerek Mwaşta bulushynan evmd^ boumlyle-bir miisveddlaquo^uJUnıaA4ı|Fi belshyde yine buradaki zat tevkif olunmuştur Ben Adliye işleccedilutden ccedilakmam^ Eakat Huumlkiiştetin resmicirc bir Walıat vjeailtaagrli gelen bir adam isshyti cav p -ekmeden keHclicircşiııe cel^ftaıne goudesil-meden firari diye tevkif olunabilir ni okmaraquo mazmı

YAU^Acirc UMAV -B Kophir) mdash - ^ e r ka miylaquot^e^^ı ise^r-şey 3apjkr

HASAN^ASBİ-B bull (D^vamk) mdash Bf enduumler keTOUumlaioumlft ioumlrJKfi (tenuumlen -veuumlracirc^(raquolA^inndaampdo-layı te^tiacirc^lndastavte ACacircifeştacakiği rom seyahat tarakau feudtwr i ver bicircr^ok iBifacirciouml6fcide goumlrmacirciştUumlT 3est ucircc istinaf reroisi t a iu iraquo y ^e buradraquo buguumln accedil Veiusuz awvkıtg bulunan zatın afevacirc^acirc Tb^ikn Bihuumlğim bir iey Va souml o da buttamp ficircampra ve Ayıuumlt^p harekacirctı mil-liyesiıraquolekimesafeiacircirYapt3girm-ta^Jki ta macirc-rucirczoumltfiricircTH iıhteitkıi wyit ediytraquo Oumlft^fi Krficcedil Ali Bey de MŞaş^aM isttoumlftf reisinicircfi iS^tİyettni Mit ^rtMiederittt Binaenaleyh t ^ r M amp s amp de arzettiğitn r^fMlouml evvelacirc reisicirctf teMtli mİampXn-dacircki En^ftuumlum karavınfiı oumli^iu tatili oumlkuicircffiacircklı-ğmi saraquoİ^oumlouml mampteamcamprtampgampFe umm-mm -ki atteiMaadaacircrr vesffttkuuml bir tacircttıt -nafil olur da resmicirc W seyahat va raka ^ster-lt

^ m -

t U7 262137 0 2 meşine rağmen tevkif edildiğini salisen bu mm felacircketine sebep olanlar hakkında ne muashymele yapıldığım ve rabıan bu haksızlığın dershyhal tamir edilip edilmiyeceğini Adliye Vekacircshyletinden soruyorum

Btjampuumln aldığını bir tezkeredeelan mevkuf yatmakta bulunan o zat şu satırİan yazıyor laquo evrakj zabıtaya teslim etmişler bendenizi mahfazan ve maşiyen Marafa goumlnderecekler hasmtma teslim edecekler şimdi hayatım tehlishykede kalıyor hastayım raquolt|iyori

(Midası da var sesleri) REİS mdash Vekil Bey cevap verecek misiniz AftLİYE YEKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B

(Trabzon) mdash Efendim hepsi soumlylensin ve zanshynederim ki daha soumlz soumlyliyecekler de var hershykes soumlylesinraquo sonra cevap vereyim Yok şimdi izahat talep ediyorsanız pekacirclacirc başuumlstuumlne ce-cevap vereyim

Efendim bendeniz Adliye buumltccedilesi tetkik olushynacağı zaman zannediyordum ki tenkidatta ilmicirc esaslı ve şahsiyattan acircri olarak bir takım nevakıstan bahsolunacak

EAAK BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim pek ccedilabuk kızdınız L

ADLIcircYE VEKtLIcirc HAFIZ MEHMET B (Deviaınla) mdash Kızmak yok efendim vebunda kızacak bir şey de yoktur

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash İlk soumlze şahsiyatla başladınız

ADLtYB VBKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B (DeVamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Siz soumlyleyince bendeniz muumldafaa etmiyevim mi

Bu meseleyi fazla tafsile luumlzum yoktur Meshysele biikr Niyazi Efendi meselesidir Ona cevap vereyim

Bendeniz ilk memuriyete geldiğim vakitte hakikaten bu polis tahkikatına muumlstenit bir muumlshyzekkere ve buna merbut bir de arzuhal aldım Bu Niyazi Efendi Adliye muumlfettişi ilccedilen Fransızshylarla teşriki mesai etmiş ve Kuvayi dilliye aleyhshytarlığımda bulunmuştur diye bir arzuhal ve ona merbut bura polis muumlduumlriyetinin bicircr derkenarı vard O derkenarda biraderi Basih isminde birisi burada tutulmuş ve onun tahjokatı esna-knda da o Niyazi Efendinin de bu işle alacirckadar olduğu izah ediliyor - Bu meseleyi goumlrduumlğuumlm sıT rada orada bir de mazbata goumlrduumlm Niyazi Efenshydiyi Bitlise atıyorlar Ruumlfekayı ccedilağırdım deshydim ki Bu adam koumltuuml ise eğer millet aleyhtarı ise bunu niye Bitlise atıyorsunuz Jiuuu kaldıshyrıp atmak lacirczım gelir Tahvil ile ceza olmaz

Bu meselede daha ne gibi delacirci laquovar yalnız polis muumlduumlriyetinin derkenarı ile arzuhal mı yoksa daha başka bir şey var mr ruumlfeka bana dediler ki efendim bu Niyazi Efendi kendi ve istinaf muumlddeiumumisi ve daha bir-ccediloklarının ijstidasjyle buraca geliyor bundan anlaşılıyor ki bu adam herhalde boumlyle işlerle alacirckadar Bir de bir encuumlmen mazbata karan buldum Evrakı

Encuumlmen karariyle beraber aldım Evrak benshyde iken mebuslardan bazılan geldiler dediler ki Boumlyle bir mesele haber aldık bu mesele yanlışshytır ve bunu t ^ meseleyi tamik etshytim ruumlfekariın yani Encuumlmenin bana vuumlcudunshydan beİısettikleri telgrafları arattırdrm fakat aradılar aradılar yok bulamadılar Kendi fikrimce anladım k i Dairede mevcut olmayan bir şey bana haberveriliyor ve belki bu suretle ben bir faka bastırılmak istemiyorum

Bendeniz tabiicirc tevsii tahkikata mecbur olshydum Ccediluumlnkuuml mevcut hir acircdi arzuhal ile Ayın-tabm bilmem hangi mahallesinden bir arzuhal ile polis dairesinin ^vesaiki bana kacircfi değildi ve bendeniz işbaşma geldiğimde bir usul goumlstershydim Dedim ki tahvil yok Ta azil ve azlettikshyten sonra da bir daha istihdam etmemek Bishynaenaleyh bir memuru azledeceğim sırada tahkishykatı adli surette ifa edeceğim bu hususta o meshymur iccedilin bana bir kanaat geldi mi kapıyı kapashytacağım yoksa oradan orayakaldır buradan oraya kadar bu yok Bu ba^ta da bir kanun ihzar ettirdim kenlt|ikanaatimevlaquo usuluumlme goumlshyre bir kanun teklif ediyorum MeclisiAcircli kabul ederse ne acirclacirc

ABDULLAH Ef (İzmit) mdash Umum memushyrin hakkında şacircmil olmak uumlzere olursa

ADLIcircYE Y HAFIZ MEHMET B (Deshyvamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Bunun uumlzerine meseleyi Urfa mutasarrıfından sordum Muumlddeiumumiden soramadım ccediluumlnkuuml muumlddeiushymumi yok vekili vardı ve vekilin de Niyazi Efendinin tahtı tesirinde kalması vardı Bushynun iccedilin siyasetle daha ccedilok alacirckadar olan mushytasarrıf olmak itibariyle mutasarrıftan sordum ve mutasarrıftan bir eevap gelmeden mukaddem vilacircyetten bir tezkere aldım

Diyor ki laquoBundan mukaddem polis daireshysinden filacircn tarihinde verilen bir muumlzekkerede şoumlyle bir Niyazi Efendi meselesinden bahsedilshymişti Bu meseleyi kaydı ihtiyatla telakki edishyniz ^Tahkikat tevsi ediliyor neticeyi de yakınshyda size tebliğ edeceğizraquo

O- sırada veyahutraquobir guumln sonra Urfa mutashysarrıfından bir telgraf geliyor deniyor ki

ATA B (Niğde)mdash Urfa ile ne muumlnasebeti var Maraş olacak

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) -icirc~ Pardon Urfa değil Maraş Gelen telgshyrafta deniyor ki Niyazi Efendi evveldenberi Huumlkuumlmete ve Kuvayr Muumlliyeye Buumlyuumlk Millet Meclicircsine taraftardır bu suretle ccedilalışmış ve bu suretle macircruftur ve bu bapta isnat olunan şeyshyler katiyen iftiradır ve esası yoktur O sırada da veya bir guumln sonra da vilacircyetten uzun ve mushyfassal ve evvelki verilen tezkereye bir zeyil alshydım Diyor ki Niyazi Efendi ve biraderi hakshykında burada mukaddema icra kılınan tahkikat sırf iftiradır ye bu bazı muumlfterilerin eseri tertip ve tasnuumldir isnadattır Bu tahkikat buguumln ad-

t İ61 562 Uumlyededir Bendenizin buguumln bu meselenin mev-zuubahis olacağı hatırıma gelmediği iccedilin muhashyberat dosyalarını bull yanıma almaıriıştııhr Fakat Heyeti Aliye bu muumlzakereyi yarınatacirclikt eder veyahut biraz muumlsacircde ederse bunların hepisini getirir goumlsteririm

Gelelim bir de v Hamdi Efendimi İsmail Efendi mi bir istinaf acirczası var Mahkemei cishynayetten itham edilmiş ve heyeti ittihamiyece hakkında ahzuuml girift geldi Adliye Vekacircletine hiccedil bir kimse Vekacircletin buguumlnkuuml kuvveti mevcut oldukla ve bu Meclis ahzuuml girift ahkacircmı icra ve infaz edilmesindemedikccedile Adliye hiccedil bir vakit ouml ahzuuml girift ahkacircmını infaz edememezlik yapamaz ve yaparsa kanuni olmaz

Eğer bu muameleyi o memurlar gayrikanu-ni olarak yapmışlarsa mesele tahkik edilir ve gayrikahuni ise Adliye Vekacircleti onlar hakkında lacirczım gel en mumeleyi yapar

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Belki hapi-sanede A zamana kadar canı ccedilıkarsa

ADLİYE V HAFTZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Ben onu bilmem ben kanunu tatbik edeshyrim

HASAN BASRtB (Karesi) mdash Ya nereye muumlracaat eder efendim

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Efendim tutuku kanuniye ne ise onlara muumlracaat eder Muumlsade buyurun beyefendiler Adliye Vekacircleti yalnız kavanini tanzim eder heyetle muumlzakere eder burada kavga eder kashynunlar ccedilıktıktan sonra kavanini mahkemelere verir ve tatbikata katiyen karışmaz Yalnız suishyistimal edenler hakkında tahkikatını yapar onu azlederse eder ve bir daha kapısından iccedileri koymaz Yoksa bu kanunu boumlyle yapınız boumlyle ediniz demek salacirchiyetine malik değildir Beshynim bildiğim budur Eğer Meclisi Ali salacirchiyet verir ve bu bapta yeni bir kanun tanzim edershyde Adlij Vekacircleti şoumlyle yapar boumlyks eder derse o vakit duumlşuumlnuumlruumlm ve kendimde buna mushyhalif bir kanaat goumlruumlrsem kabili etmem

HASAN BASRİB (Karesi) mdash Muumlsaade bushyyuran efendim bir Şey soracağım Firari ol-mryan ve Huumlkuumlmetin resmi bir seyahat vesika-siyle gelen istievap^edilmiyen celpname veriicirc-miven bir adam tevkif edilir mi edilmez mi

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Onu kanun bilir ahzuuml girift muumlzekkereshysi ahkacircmının infazı mecburidir

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Fakat gay-rikanuni olursa gt bull

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Gayrikanuni olsa da o mafevk bir mahshykemeden feshedilmedikccedile ahkacircmının infazı mecshyburidir kanunidir vebunun fesih ahkacircmını anshycak bu Meclis yapabilir benim bu bapta salacirchishyyetim yoktur ve mesele bundan ibarettir Eğer arzu ederseniz yarın vesaiki de getirir arzede-

riıacircı (Muumlzakerekacircfi sesleri) Bendeniz ilk defa şahsiyattan bahsetmedim eğer boumlyle telacirckki edilmiş ise bir suitefehhuumlmduumlr Şahsishyyattan fbaWgkmedim yanlış anladınız Yalshynız bir mukaddeme yapmak istedim ki o da yanshylış anlaşılmıştır -

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash Soumlzuumlnuumlzuuml ccedileri alıyorsunuz demek

ADLİYE V HTAFIcircZ MEHMET B mdash Burashydan soumlylenen soumlz geri alınmaz

Bir sual daha var 2 - 3 ay evvel Elacircziz İsshytinaf Mahkemesi Reisi ve azaları hakkında tahshykikat icra edilmeksizin azledilmişlerdir ve mu-ahliaran vukubulan muumlracaatlar uumlzerine de heshynuumlz bu zevat iadei memuriyet etmemişlerdir diyor

Vallahi ben bu muameleyi bilmiyorum beshynim zamanınida yapılmış bir muamele değildir Muumlsaade buyurursanız meseleyi tahkik eder ve arzederim

Deminde arzettim ki Ben azlettiklerini kullanmam Benden mukaddem olan bu-gibi muamelacirctı tahkik ve tamik edeceğim fakat iade| memuriyet meselesi yerine başka birisi tacircyin olunduktan sonra onu yerine iade edeceshyğiz diye oumltekine bir zarar yapmak doğru değilshydir Bu zarar mukabele bizzarar olur

Y^AHYA pAUP B (Kırşehir) mdash Vekil Beshyyefendi bir şey soracağım Basri Bey diyor ki Bu zatın aleyhinde bulunan Fransız taraftarıshydır Fransızlara hizmet ediyorlar yani bu adashymın bir vatanperver aleyhinde yapılan bu isshynada^ kanunidir diye kabul muuml edeceğiz ve o vatanperveri imha ve oumlteki herifi ihya mı edecek Eğer boumlyle ise o kanuna lanet otsun

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B mdash Meseshyleyi rica edeıHlm tekrar izah edeyim Buradaki mevcudiyetimizi dahi kanun ve millet takviye ediyor Bu Haindi Efendi meselesini biraz dashyha izah edeyi^ve daha fazla bir kanaat gelshysin ^Muumlsaade buyurulursa Vekacircletin bu bapta hacircsıl ettiği kanaati tafsil edeyim Buguumln hacircsıl

ettiğmı kanaaf bull esasen Hamdi Efendi muumlstafi addedildikten sonra bu Niyazi Efendi ile beyin-lerincfe bir husumet olmuş ve bu husumetten ltiouml-layr Niyazi Efendinin evine bir tehditname bıshyrakmış Bu tahacircitname uumlzerine tahkikat icra edilmiş ve kendisi de istinaf acirczahğından azledilshymiş vani muumlnfa|ıl olduğuna goumlre bunun hakkınshyda istinaf acirczast olmamak dolayısiyle artık mafevk mahkemenin tahampikat icrası luumlzumu bertaraf olshymuştur Ccediluumlnkuuml cuumlruumlm bir cuumlrmuuml acircdidir ve o cuumlnnji ifa ettiğizamanda da memur değildir vo mahia^ muumlstantık ve mahkemesi cuumlrauumlri Vukua-geldiği bu tahkikatı ifaya kanunen de salacirchı yettarttır ve muamele tamamen meerayi kjinaacirci-alndbtetkik edilmiş ve mecrayii kanunisinfieicircacirc ccedilıkmamıştır Bu meseleye dair olan eVrak iatedicirck ve eğer işin iccedileTampinde bir garazkacircrlık varsa ayshyrıca tahkikat yapacağım

h

W-

t m m^ım Ouml BIcircR MEBUS B mdash Nakli dacircva ne olacak ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshy

la) mdash O mesele ba$ka ve kanun o hakkı ona vershymiştir İstimal edebilir

IIİSAN BASRİ B (Karesi) mdash Bu zat yaya ojarak Maraşa goumlnderiliyor Halbuki seksen yaşında bir ihtiyar hocadır^ bu muamele guumlshynahtır - bull raquo bull

ADLİYİM V HAFIZ JV$KMET B mdash Onu zabıta bilir ben bilmem ZacircŞıta onu yaya goumlnshyderir para- ile goumlnderir ben karışmam Ben laquosevk memuru değilim MEHMET ŞUKRfT B (Karahisarı Sahib) mdash Mevzuubahis olan Hamdi Efendi bu euumlrmuuml cuumlr-muuml adivi acircza iken mi yapmış

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B mdash icircnficircsal ettikten soıira bull

HiVSAN BASRt B (Karesi) mdash Efendim demin beudeniz isimden bahsetmek islemedim Fakat karşımda soumlz soumlyleyenleri gayri ilmicirc ve ejftfailjtne soumlz soumlylemekle ittihama başlayarak laquosoumlshyze iptijrlar eden Vekil Beyefendi isimden de ba-lir settjler Efendiler son zamanlarda bir moda ccedilıktj Her şeyde denilmiyor ki efendim bu iş bir ilini meselesidir- hem de koskoca bir ilim meseleshysidir

Rica -ederini bu ilim nedir Ve acaba bu ilmin macirchiyetini tarifini buumltuumln hakayikiyle bilen Tuumlrshykiye bull de ne kadar adam vardık- İlimden uzun uumlzadıya bahsetmek doğru değildir ve Meclise ge-lt len bir adamı her halde cahil değildir diye intishyhap etmişlerdir Binaenaleyh bu gibi vakayk riayet laquotmesi lacirczımgelen Vekil Beyefendi bu sushyretle gayri ilmicirc soumlyluumlyorlar diye mukaddeme yapshymamalı idi Kendilerine hep huumlrmetimiicircicirc vardır ve kendilerine burada bir sual yapmaktan maksadım buhakikatin meydana ccedilıfcmasjt temennisinden ibarettir mutlaka bu iş boumlyledir ve mutlaka buiş houmlyleolsun demek iccedilin değildir

-Şimdi mevzua geliyorum Vekil Bey - isimleshyrinden bahis buyurduk an istinaf Reisi Niyazi ^fendiniri hakikaten Fransızlar taraftan olma-sinctan dolayı Adliye Encuumlmenince tebdiluumlne ararverildiğini bu kuumlrsuumlden itiraf buyurdular Ben ne Niyaziyi tanırını Ne de Fransız taraf-Ucircn olduğundan dolayı bir vakit tevkif edildiğini işittiğimi kardeşi Rasihi tanırım Ben yalnız bir Mebus sıfatiyle bu hale muttali oldum ve bun-u 3rekil Beyefendiden anlamak istemem arkadashyşımla beraber şimdi Fransıız taraftarı oldushyğundan dqlayı Adliye EncUumlJnenjnccedile tepeline kashyrar veruumlen bir adamı bilacirchare bu karar hjMfeaa ipka etmek ne gibi bir tesir altındadır Bunu anshylamak istiyorum Hangi tesir tahtındadii$ Bunu aftlamalf istiyorum Malfunu acirclileri muumlacirctakil^ve her tuumlrluuml tesirden azade olan yegacircne muumlejşsjEraquoe adliye muumlessesesidir Bunda dampbjr alabalık gayshyreti guumlduumllmuumlş olmasın bull

SftraquoTAFA B (Tokad)-mdash I t t t a l sejıin hashytırına gelen benilm de hatırıma geliyor

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Adliye Enshycuumlmeninin kararını bozmak muvafık mıdır deshyğil midir Bunu anlamak istiyorum Sonra efenshydiler ahzuumlgirift emri vacibuumllinfazdır buyurushyyorlar Hakikaten vaerbuumllinfaz mı Ben Adliyeshyci değilim Fakat Maraş ve Ayıntab harekacirctı milliyesinin bidayetinde bu harekacirctı milliyede buumltuumln imaniyle ccedilalışan bir adam vazif ei memushyriyetini bırakıpta Fransızlarla harbe gittiğinden dolayı muumlstafi addedilmek lacirczım mıdır değilmi İsimlerinden bahsettiğim Hamdi Efendi bidayeti harekacirctta acirczacirclığa ait olan vazifesini bil-mecburiye bırakıp Fransızlar ile muumlcadeleye başshylıyor ve bundan dolayı demin ayin ismi mevzuubashyhis olan ve Fransız taraftarı olduğunu itiraf eetik-leri bir isim ki NiyazrEfendi tarafindan ve hattacirc biraderi Koumlr Rasih oraya goumlnderilmek şartiyle muumlstafi addettiriliyor Bu muumlstafi addettirilshymek keyfiyeti muvafıfeı hak muvafikı mantık ve muvaf iki adalet midir Demek ki efendiler hiccedil kimse harekacirctı milliye iccedilin ccedilalışmasın Fransızlar memlekette envai feeacircyi ve şenaati yapıp dururshyken o adam sırf imaniyle harekacirctı mijliyeye iştishyrak etmekle acaba bir cuumlruumlm muuml irtikacircp etmiştir

Etmiş ki ahzuumlgirift YAHYA (^ALIcircB B muamelesi yapılmış

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Bir kere bu muumlstafi addettirmek keyfiyetini ben muvafı-

kı kanun bulmuyorum Ahzuumlgirift meselesine gelince ismini mevzuubahis ettikleri ve mağdurishyyetinden burada bahsettiğim ve elyevm mevkuf bulunan Hamdi Efendi hakkını aramak uumlzere buraya geliyor ve hakkı ihkak edilmek uumlzere iken herhangi bir tesir iledir bilemiyorum bu adanı mağduriyetinden kurtulmak uumlzere iken bu tahlis keyfiyetinden vazgeccedililiyor Bilacirchara Maraşta bulunan meccedilhul bir adam tarafından Fransız tashyraftansın diye Niyazi |2|endinin evine atılan bir tehdit mektubunun ve bu tehdidin Hamdi Efendi tarafından yapılmış olması ihtimali (Jdolayısiyle buraya telgrafla vukubulan muumlracaatı uumlzerine Hamdi Efendi tevkif ediliyor Halbuki efendiler Maraşta bulunan ailesi ve burada bllunan kendisi yoklanıyor boumlyle bir mektubun ne muumlsveddesi rie de bu hususa dair hiccedil bir kağıt buluıımıyor Velevki Haindi Efendi tarafındanboumlyle bir mekshytup atılmış olsun Rica ederim ihtilacircl huumlkuumlmetshylerinde boumlyle şeyler cuumlruumlm değil meziyettir Halshybuki boumlyle bir şey de kanupen taayyuumln etmiyor Boumlyle haksızlık adaletsizlik azharı ınineşşems gibi aşikacircr iken ve buna karşı bir kanaat mevcut iken sırf eşkacircli kanuniyeye ve merasimi kaıaı-niyeye tebaiyet ederek bu ihtiyar adamı bu ilmi olan adamı hapishanelerde suumlruumlnduumlraftek muvashyfikı adalet ve hak mıdır (Değildir sesleri) Vic-dacirchinJa muumlracaat ediyorum Efendiler bu ho-oavelendi buguumlnrabıtaya veriliyor ve zabıta tarashyfından yaya olarak ^araşa sevked iliyor Iemek ki bir Fransız taraftan yuumlzuumlnden harekacirctı mil-

-^laquolltlfJ-lWMUr

ricircn vaT

fYjftr l ipound Trabzon Mebusu Hapoundacirci BeyinVak-

Tfoumlyaseti Celuumleye AdaoaMteampi Fransa mezttlicircmitte ^air buguumln

MlaquooumlUumlsimioumlacircouml e^eyan eden nıuumlszafcs-at ite Haricirce-y ve to Beyefendi taraiicircndafrk^taaraarta vFi-len izahat Irulacircsasmm Rfeyeti nmmkhampmmicircUcircH bwaber bara Avrupa vesaiti nesriyesine tebliğtfticirc teklif ederim - -

TiAbBOouml Nertrizade Hamdı

$l8 mdash Teisacircp buyurursanız Hariciye Veshykacircletine gtiHdi edelim Muumlmkuumln ise yapadar Butiğe miizaİAUe ijıe g^iyoj-uz

bull YUSUF VZIcircYJL B (3te in) mdash Bendeniz Adana ahalisinin laquoacirckacircyatı uumlcreti Mumlılıasanuza en seri vasıta ile bildirilsin Hariciye Vekacircletinshyden istucircampam ^diyorum

JİARİCİYE VEKALETİ VEKİLİ MUH-TAB B ~mdash J^emin de arzettim Bu suumlrati muumlm-kinc uumle yapılacaktır

F mdash Adliye Vekacircleti buumltccedilesi REİS mdash Adliye Vekacircleti buumltccedilesine geccediliyoshy

ruz bull amp--mdash Mmm Mebusu Abvtoumliigsftor Efetbdi ile

HwanBaraquoti Beyin Ayintab htmvf Mahkemesi acirczamptmampan mmfruf bulurum hir zat haAktnda^uitl ttikruumli VB Afficircfy Vekili Hafiz Mehmet Boyfo buumltccedile muumlzakeresi muumlnasebetiyU şifahi cevampbt

H BAŞBIcircB (Karesi) mdash Bendeniz Adliye buumltshyccedilesi Jjaldccedilinda bir şey soumlyliyecek delilim Zaten 13^6 senesi buumltccedilesi bir sacircl muhasebesinden başshyka bir şey değildir Hele buumltccedileyi doumlrt beş guumlne kaccedillar karamıza ccedilıkaeak olan 1337 senesine ka-da bitiremezsek pek ccedilirkin bir vaziyet Ccedilarşısınshyda kalacağız

MALİYE VEKİLİ FERİT B ~ İki guumln H BASRlB (Karesi) mdash Emm ltguumln~Btf-

uim Adliye buumltccedilesi vesilesiyle soumlylemek istedishyğim mertle takririmizde izah ettiğimiz veccedilhile muttali -olduğumuz bir haksizlik- meseieai bir adaletsizlik meselesi var Efendiler Sivas Kon-gresinin blflayetd tseşekkfiftind yacircni Fransızlashyrın Ayn^sabı işgali zamanmda ilk harekacirctı notiluumlyeyi meydana getirenlerden bir sat var O vgMt A racircrrfcab İstinaf Mahkemesi acirczatığında bulushynan bir zat bilfiil Fransızlara karsı macampKampte luuml zumunu takdir etmiş ve fedakacircranraquo ccedilalışmıştırraquo Tahkikatıma goumlre o zamanki Adliye muumlfettişi de btı harekacirctın ve bu propagandaların şiddetle ateytofffrbutanqyordn Hattacirc Aymtab muaha-robeai başiamadaja evvel Mmifuş gitmiş bir da ha vaiiesi balina gelmemiştir Şistdi Maaşta Istioumlaf Mahkemesi reiai bulunan demin arzetti-ğhn k i laquoataı yani harekacirctı miliiyeyi meydana

iaicircJfk W a ^ ^ a ^ n ^ l e gt i h e b i S I ^ amp icirc r a l ^ -3en-tfuuml^mşkr Ofeuuml mltstaicirci ^ d e ^ R S ^ İ r Bu

bull-hm^taampİacircnriraTr da Misectte F^oumlfeıglgr^asa-bına ccedilalıştığı soumlylenen ve AnkacircrVicircicircfiı ^icircf^İlini anlamak ticirczere KOumlİS feh miraya laquoonacircer1icircen birashyderi uumlı^jdicirctamicirc^tır muumlstafi aouml^eampıten DU aa-vaamp^acirc^^^|i^temeyaiacircucirca ccedilıdamak uumlzere 15 StarmueTvel l ^ t a t f h l i ı e ^ m l l t ouml se^acircSatvacirc-

zatın hareketimin $bir Jıa^lj zaafta^ pound$$tflctacircı sonra mahiyetini arzetttğicircnt istinaf reisine evishyne m$$|tfaz tairaftArllaquoıi^taıraquomdabİi tecdit mektOT0-laquoftamp Buuml-mektubun atalfnacircSicircfficirc vmraquo buradaM tskmı mlb DgrM amptaucircgBUcirctt muumlzekkere i^dacircr eder ve buraya tacirctacdfta yashyzar Btt telgrafta o zatiuuml ficircfacircr e f icirc m i ijacircve eder Atfffye Veicirctftleli bu zacirctluuml aleiffede-ISucircln-nan reis ile biraderinin ^mahiyetini tatoumlacircmeit anshylamış icircıacirctta retsfei teİ5^lifi6 Aacircffye Enetmeni karar teimiştiı Uumlacircasengelfek r e icirc 8 ^ | e f ^ t gt ^ raderi hakkioumlaaki evrafe da lsicircicircfclpMacirc1ampemeamp-ne tevdi edilmiş bıuumlunuyoumlrdu BŞampfoumli bSmi-yorTflucirc ng gibitesicircricircedir febdfticircfie-^Sr^r verishylen ve Fransız taraitaiT raquoIduumlfn 5feacircpoundn bu reshyis bl l tore yericircndouml licircgtfea e^tlmlş buradaki zat isebirkaccedil gtin evvel ha^af teye aticircbalştraquo Cushyrasını ilacircve edeyim poundi Bfampuumlduumlsectrta^^ btaıun muumlsvedticirceoumlicircni araicircnak ballacircifesl^le hem buradakizatan her4accedilafı araıSicirclr^İi^eİfoumlfacircş-taki-zirv^ampleSf tltz^k edlfSt falicircuuml^amputuna-m a z bull bull bull

^EvetJfeacircidi u^wnnacirce^Ye raquoerek Mwaşta bulushynan evmd^ boumlyle-bir miisveddlaquo^uJUnıaA4ı|Fi belshyde yine buradaki zat tevkif olunmuştur Ben Adliye işleccedilutden ccedilakmam^ Eakat Huumlkiiştetin resmicirc bir Walıat vjeailtaagrli gelen bir adam isshyti cav p -ekmeden keHclicircşiııe cel^ftaıne goudesil-meden firari diye tevkif olunabilir ni okmaraquo mazmı

YAU^Acirc UMAV -B Kophir) mdash - ^ e r ka miylaquot^e^^ı ise^r-şey 3apjkr

HASAN^ASBİ-B bull (D^vamk) mdash Bf enduumler keTOUumlaioumlft ioumlrJKfi (tenuumlen -veuumlracirc^(raquolA^inndaampdo-layı te^tiacirc^lndastavte ACacircifeştacakiği rom seyahat tarakau feudtwr i ver bicircr^ok iBifacirciouml6fcide goumlrmacirciştUumlT 3est ucircc istinaf reroisi t a iu iraquo y ^e buradraquo buguumln accedil Veiusuz awvkıtg bulunan zatın afevacirc^acirc Tb^ikn Bihuumlğim bir iey Va souml o da buttamp ficircampra ve Ayıuumlt^p harekacirctı mil-liyesiıraquolekimesafeiacircirYapt3girm-ta^Jki ta macirc-rucirczoumltfiricircTH iıhteitkıi wyit ediytraquo Oumlft^fi Krficcedil Ali Bey de MŞaş^aM isttoumlftf reisinicircfi iS^tİyettni Mit ^rtMiederittt Binaenaleyh t ^ r M amp s amp de arzettiğitn r^fMlouml evvelacirc reisicirctf teMtli mİampXn-dacircki En^ftuumlum karavınfiı oumli^iu tatili oumlkuicircffiacircklı-ğmi saraquoİ^oumlouml mampteamcamprtampgampFe umm-mm -ki atteiMaadaacircrr vesffttkuuml bir tacircttıt -nafil olur da resmicirc W seyahat va raka ^ster-lt

^ m -

t U7 262137 0 2 meşine rağmen tevkif edildiğini salisen bu mm felacircketine sebep olanlar hakkında ne muashymele yapıldığım ve rabıan bu haksızlığın dershyhal tamir edilip edilmiyeceğini Adliye Vekacircshyletinden soruyorum

Btjampuumln aldığını bir tezkeredeelan mevkuf yatmakta bulunan o zat şu satırİan yazıyor laquo evrakj zabıtaya teslim etmişler bendenizi mahfazan ve maşiyen Marafa goumlnderecekler hasmtma teslim edecekler şimdi hayatım tehlishykede kalıyor hastayım raquolt|iyori

(Midası da var sesleri) REİS mdash Vekil Bey cevap verecek misiniz AftLİYE YEKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B

(Trabzon) mdash Efendim hepsi soumlylensin ve zanshynederim ki daha soumlz soumlyliyecekler de var hershykes soumlylesinraquo sonra cevap vereyim Yok şimdi izahat talep ediyorsanız pekacirclacirc başuumlstuumlne ce-cevap vereyim

Efendim bendeniz Adliye buumltccedilesi tetkik olushynacağı zaman zannediyordum ki tenkidatta ilmicirc esaslı ve şahsiyattan acircri olarak bir takım nevakıstan bahsolunacak

EAAK BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim pek ccedilabuk kızdınız L

ADLIcircYE VEKtLIcirc HAFIZ MEHMET B (Deviaınla) mdash Kızmak yok efendim vebunda kızacak bir şey de yoktur

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash İlk soumlze şahsiyatla başladınız

ADLtYB VBKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B (DeVamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Siz soumlyleyince bendeniz muumldafaa etmiyevim mi

Bu meseleyi fazla tafsile luumlzum yoktur Meshysele biikr Niyazi Efendi meselesidir Ona cevap vereyim

Bendeniz ilk memuriyete geldiğim vakitte hakikaten bu polis tahkikatına muumlstenit bir muumlshyzekkere ve buna merbut bir de arzuhal aldım Bu Niyazi Efendi Adliye muumlfettişi ilccedilen Fransızshylarla teşriki mesai etmiş ve Kuvayi dilliye aleyhshytarlığımda bulunmuştur diye bir arzuhal ve ona merbut bura polis muumlduumlriyetinin bicircr derkenarı vard O derkenarda biraderi Basih isminde birisi burada tutulmuş ve onun tahjokatı esna-knda da o Niyazi Efendinin de bu işle alacirckadar olduğu izah ediliyor - Bu meseleyi goumlrduumlğuumlm sıT rada orada bir de mazbata goumlrduumlm Niyazi Efenshydiyi Bitlise atıyorlar Ruumlfekayı ccedilağırdım deshydim ki Bu adam koumltuuml ise eğer millet aleyhtarı ise bunu niye Bitlise atıyorsunuz Jiuuu kaldıshyrıp atmak lacirczım gelir Tahvil ile ceza olmaz

Bu meselede daha ne gibi delacirci laquovar yalnız polis muumlduumlriyetinin derkenarı ile arzuhal mı yoksa daha başka bir şey var mr ruumlfeka bana dediler ki efendim bu Niyazi Efendi kendi ve istinaf muumlddeiumumisi ve daha bir-ccediloklarının ijstidasjyle buraca geliyor bundan anlaşılıyor ki bu adam herhalde boumlyle işlerle alacirckadar Bir de bir encuumlmen mazbata karan buldum Evrakı

Encuumlmen karariyle beraber aldım Evrak benshyde iken mebuslardan bazılan geldiler dediler ki Boumlyle bir mesele haber aldık bu mesele yanlışshytır ve bunu t ^ meseleyi tamik etshytim ruumlfekariın yani Encuumlmenin bana vuumlcudunshydan beİısettikleri telgrafları arattırdrm fakat aradılar aradılar yok bulamadılar Kendi fikrimce anladım k i Dairede mevcut olmayan bir şey bana haberveriliyor ve belki bu suretle ben bir faka bastırılmak istemiyorum

Bendeniz tabiicirc tevsii tahkikata mecbur olshydum Ccediluumlnkuuml mevcut hir acircdi arzuhal ile Ayın-tabm bilmem hangi mahallesinden bir arzuhal ile polis dairesinin ^vesaiki bana kacircfi değildi ve bendeniz işbaşma geldiğimde bir usul goumlstershydim Dedim ki tahvil yok Ta azil ve azlettikshyten sonra da bir daha istihdam etmemek Bishynaenaleyh bir memuru azledeceğim sırada tahkishykatı adli surette ifa edeceğim bu hususta o meshymur iccedilin bana bir kanaat geldi mi kapıyı kapashytacağım yoksa oradan orayakaldır buradan oraya kadar bu yok Bu ba^ta da bir kanun ihzar ettirdim kenlt|ikanaatimevlaquo usuluumlme goumlshyre bir kanun teklif ediyorum MeclisiAcircli kabul ederse ne acirclacirc

ABDULLAH Ef (İzmit) mdash Umum memushyrin hakkında şacircmil olmak uumlzere olursa

ADLIcircYE Y HAFIZ MEHMET B (Deshyvamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Bunun uumlzerine meseleyi Urfa mutasarrıfından sordum Muumlddeiumumiden soramadım ccediluumlnkuuml muumlddeiushymumi yok vekili vardı ve vekilin de Niyazi Efendinin tahtı tesirinde kalması vardı Bushynun iccedilin siyasetle daha ccedilok alacirckadar olan mushytasarrıf olmak itibariyle mutasarrıftan sordum ve mutasarrıftan bir eevap gelmeden mukaddem vilacircyetten bir tezkere aldım

Diyor ki laquoBundan mukaddem polis daireshysinden filacircn tarihinde verilen bir muumlzekkerede şoumlyle bir Niyazi Efendi meselesinden bahsedilshymişti Bu meseleyi kaydı ihtiyatla telakki edishyniz ^Tahkikat tevsi ediliyor neticeyi de yakınshyda size tebliğ edeceğizraquo

O- sırada veyahutraquobir guumln sonra Urfa mutashysarrıfından bir telgraf geliyor deniyor ki

ATA B (Niğde)mdash Urfa ile ne muumlnasebeti var Maraş olacak

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) -icirc~ Pardon Urfa değil Maraş Gelen telgshyrafta deniyor ki Niyazi Efendi evveldenberi Huumlkuumlmete ve Kuvayr Muumlliyeye Buumlyuumlk Millet Meclicircsine taraftardır bu suretle ccedilalışmış ve bu suretle macircruftur ve bu bapta isnat olunan şeyshyler katiyen iftiradır ve esası yoktur O sırada da veya bir guumln sonra da vilacircyetten uzun ve mushyfassal ve evvelki verilen tezkereye bir zeyil alshydım Diyor ki Niyazi Efendi ve biraderi hakshykında burada mukaddema icra kılınan tahkikat sırf iftiradır ye bu bazı muumlfterilerin eseri tertip ve tasnuumldir isnadattır Bu tahkikat buguumln ad-

t İ61 562 Uumlyededir Bendenizin buguumln bu meselenin mev-zuubahis olacağı hatırıma gelmediği iccedilin muhashyberat dosyalarını bull yanıma almaıriıştııhr Fakat Heyeti Aliye bu muumlzakereyi yarınatacirclikt eder veyahut biraz muumlsacircde ederse bunların hepisini getirir goumlsteririm

Gelelim bir de v Hamdi Efendimi İsmail Efendi mi bir istinaf acirczası var Mahkemei cishynayetten itham edilmiş ve heyeti ittihamiyece hakkında ahzuuml girift geldi Adliye Vekacircletine hiccedil bir kimse Vekacircletin buguumlnkuuml kuvveti mevcut oldukla ve bu Meclis ahzuuml girift ahkacircmı icra ve infaz edilmesindemedikccedile Adliye hiccedil bir vakit ouml ahzuuml girift ahkacircmını infaz edememezlik yapamaz ve yaparsa kanuni olmaz

Eğer bu muameleyi o memurlar gayrikanu-ni olarak yapmışlarsa mesele tahkik edilir ve gayrikahuni ise Adliye Vekacircleti onlar hakkında lacirczım gel en mumeleyi yapar

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Belki hapi-sanede A zamana kadar canı ccedilıkarsa

ADLİYE V HAFTZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Ben onu bilmem ben kanunu tatbik edeshyrim

HASAN BASRtB (Karesi) mdash Ya nereye muumlracaat eder efendim

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Efendim tutuku kanuniye ne ise onlara muumlracaat eder Muumlsade buyurun beyefendiler Adliye Vekacircleti yalnız kavanini tanzim eder heyetle muumlzakere eder burada kavga eder kashynunlar ccedilıktıktan sonra kavanini mahkemelere verir ve tatbikata katiyen karışmaz Yalnız suishyistimal edenler hakkında tahkikatını yapar onu azlederse eder ve bir daha kapısından iccedileri koymaz Yoksa bu kanunu boumlyle yapınız boumlyle ediniz demek salacirchiyetine malik değildir Beshynim bildiğim budur Eğer Meclisi Ali salacirchiyet verir ve bu bapta yeni bir kanun tanzim edershyde Adlij Vekacircleti şoumlyle yapar boumlyks eder derse o vakit duumlşuumlnuumlruumlm ve kendimde buna mushyhalif bir kanaat goumlruumlrsem kabili etmem

HASAN BASRİB (Karesi) mdash Muumlsaade bushyyuran efendim bir Şey soracağım Firari ol-mryan ve Huumlkuumlmetin resmi bir seyahat vesika-siyle gelen istievap^edilmiyen celpname veriicirc-miven bir adam tevkif edilir mi edilmez mi

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Onu kanun bilir ahzuuml girift muumlzekkereshysi ahkacircmının infazı mecburidir

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Fakat gay-rikanuni olursa gt bull

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Gayrikanuni olsa da o mafevk bir mahshykemeden feshedilmedikccedile ahkacircmının infazı mecshyburidir kanunidir vebunun fesih ahkacircmını anshycak bu Meclis yapabilir benim bu bapta salacirchishyyetim yoktur ve mesele bundan ibarettir Eğer arzu ederseniz yarın vesaiki de getirir arzede-

riıacircı (Muumlzakerekacircfi sesleri) Bendeniz ilk defa şahsiyattan bahsetmedim eğer boumlyle telacirckki edilmiş ise bir suitefehhuumlmduumlr Şahsishyyattan fbaWgkmedim yanlış anladınız Yalshynız bir mukaddeme yapmak istedim ki o da yanshylış anlaşılmıştır -

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash Soumlzuumlnuumlzuuml ccedileri alıyorsunuz demek

ADLİYE V HTAFIcircZ MEHMET B mdash Burashydan soumlylenen soumlz geri alınmaz

Bir sual daha var 2 - 3 ay evvel Elacircziz İsshytinaf Mahkemesi Reisi ve azaları hakkında tahshykikat icra edilmeksizin azledilmişlerdir ve mu-ahliaran vukubulan muumlracaatlar uumlzerine de heshynuumlz bu zevat iadei memuriyet etmemişlerdir diyor

Vallahi ben bu muameleyi bilmiyorum beshynim zamanınida yapılmış bir muamele değildir Muumlsaade buyurursanız meseleyi tahkik eder ve arzederim

Deminde arzettim ki Ben azlettiklerini kullanmam Benden mukaddem olan bu-gibi muamelacirctı tahkik ve tamik edeceğim fakat iade| memuriyet meselesi yerine başka birisi tacircyin olunduktan sonra onu yerine iade edeceshyğiz diye oumltekine bir zarar yapmak doğru değilshydir Bu zarar mukabele bizzarar olur

Y^AHYA pAUP B (Kırşehir) mdash Vekil Beshyyefendi bir şey soracağım Basri Bey diyor ki Bu zatın aleyhinde bulunan Fransız taraftarıshydır Fransızlara hizmet ediyorlar yani bu adashymın bir vatanperver aleyhinde yapılan bu isshynada^ kanunidir diye kabul muuml edeceğiz ve o vatanperveri imha ve oumlteki herifi ihya mı edecek Eğer boumlyle ise o kanuna lanet otsun

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B mdash Meseshyleyi rica edeıHlm tekrar izah edeyim Buradaki mevcudiyetimizi dahi kanun ve millet takviye ediyor Bu Haindi Efendi meselesini biraz dashyha izah edeyi^ve daha fazla bir kanaat gelshysin ^Muumlsaade buyurulursa Vekacircletin bu bapta hacircsıl ettiği kanaati tafsil edeyim Buguumln hacircsıl

ettiğmı kanaaf bull esasen Hamdi Efendi muumlstafi addedildikten sonra bu Niyazi Efendi ile beyin-lerincfe bir husumet olmuş ve bu husumetten ltiouml-layr Niyazi Efendinin evine bir tehditname bıshyrakmış Bu tahacircitname uumlzerine tahkikat icra edilmiş ve kendisi de istinaf acirczahğından azledilshymiş vani muumlnfa|ıl olduğuna goumlre bunun hakkınshyda istinaf acirczast olmamak dolayısiyle artık mafevk mahkemenin tahampikat icrası luumlzumu bertaraf olshymuştur Ccediluumlnkuuml cuumlruumlm bir cuumlrmuuml acircdidir ve o cuumlnnji ifa ettiğizamanda da memur değildir vo mahia^ muumlstantık ve mahkemesi cuumlrauumlri Vukua-geldiği bu tahkikatı ifaya kanunen de salacirchı yettarttır ve muamele tamamen meerayi kjinaacirci-alndbtetkik edilmiş ve mecrayii kanunisinfieicircacirc ccedilıkmamıştır Bu meseleye dair olan eVrak iatedicirck ve eğer işin iccedileTampinde bir garazkacircrlık varsa ayshyrıca tahkikat yapacağım

h

W-

t m m^ım Ouml BIcircR MEBUS B mdash Nakli dacircva ne olacak ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshy

la) mdash O mesele ba$ka ve kanun o hakkı ona vershymiştir İstimal edebilir

IIİSAN BASRİ B (Karesi) mdash Bu zat yaya ojarak Maraşa goumlnderiliyor Halbuki seksen yaşında bir ihtiyar hocadır^ bu muamele guumlshynahtır - bull raquo bull

ADLİYİM V HAFIZ JV$KMET B mdash Onu zabıta bilir ben bilmem ZacircŞıta onu yaya goumlnshyderir para- ile goumlnderir ben karışmam Ben laquosevk memuru değilim MEHMET ŞUKRfT B (Karahisarı Sahib) mdash Mevzuubahis olan Hamdi Efendi bu euumlrmuuml cuumlr-muuml adivi acircza iken mi yapmış

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B mdash icircnficircsal ettikten soıira bull

HiVSAN BASRt B (Karesi) mdash Efendim demin beudeniz isimden bahsetmek islemedim Fakat karşımda soumlz soumlyleyenleri gayri ilmicirc ve ejftfailjtne soumlz soumlylemekle ittihama başlayarak laquosoumlshyze iptijrlar eden Vekil Beyefendi isimden de ba-lir settjler Efendiler son zamanlarda bir moda ccedilıktj Her şeyde denilmiyor ki efendim bu iş bir ilini meselesidir- hem de koskoca bir ilim meseleshysidir

Rica -ederini bu ilim nedir Ve acaba bu ilmin macirchiyetini tarifini buumltuumln hakayikiyle bilen Tuumlrshykiye bull de ne kadar adam vardık- İlimden uzun uumlzadıya bahsetmek doğru değildir ve Meclise ge-lt len bir adamı her halde cahil değildir diye intishyhap etmişlerdir Binaenaleyh bu gibi vakayk riayet laquotmesi lacirczımgelen Vekil Beyefendi bu sushyretle gayri ilmicirc soumlyluumlyorlar diye mukaddeme yapshymamalı idi Kendilerine hep huumlrmetimiicircicirc vardır ve kendilerine burada bir sual yapmaktan maksadım buhakikatin meydana ccedilıfcmasjt temennisinden ibarettir mutlaka bu iş boumlyledir ve mutlaka buiş houmlyleolsun demek iccedilin değildir

-Şimdi mevzua geliyorum Vekil Bey - isimleshyrinden bahis buyurduk an istinaf Reisi Niyazi ^fendiniri hakikaten Fransızlar taraftan olma-sinctan dolayı Adliye Encuumlmenince tebdiluumlne ararverildiğini bu kuumlrsuumlden itiraf buyurdular Ben ne Niyaziyi tanırını Ne de Fransız taraf-Ucircn olduğundan dolayı bir vakit tevkif edildiğini işittiğimi kardeşi Rasihi tanırım Ben yalnız bir Mebus sıfatiyle bu hale muttali oldum ve bun-u 3rekil Beyefendiden anlamak istemem arkadashyşımla beraber şimdi Fransıız taraftarı oldushyğundan dqlayı Adliye EncUumlJnenjnccedile tepeline kashyrar veruumlen bir adamı bilacirchare bu karar hjMfeaa ipka etmek ne gibi bir tesir altındadır Bunu anshylamak istiyorum Hangi tesir tahtındadii$ Bunu aftlamalf istiyorum Malfunu acirclileri muumlacirctakil^ve her tuumlrluuml tesirden azade olan yegacircne muumlejşsjEraquoe adliye muumlessesesidir Bunda dampbjr alabalık gayshyreti guumlduumllmuumlş olmasın bull

SftraquoTAFA B (Tokad)-mdash I t t t a l sejıin hashytırına gelen benilm de hatırıma geliyor

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Adliye Enshycuumlmeninin kararını bozmak muvafık mıdır deshyğil midir Bunu anlamak istiyorum Sonra efenshydiler ahzuumlgirift emri vacibuumllinfazdır buyurushyyorlar Hakikaten vaerbuumllinfaz mı Ben Adliyeshyci değilim Fakat Maraş ve Ayıntab harekacirctı milliyesinin bidayetinde bu harekacirctı milliyede buumltuumln imaniyle ccedilalışan bir adam vazif ei memushyriyetini bırakıpta Fransızlarla harbe gittiğinden dolayı muumlstafi addedilmek lacirczım mıdır değilmi İsimlerinden bahsettiğim Hamdi Efendi bidayeti harekacirctta acirczacirclığa ait olan vazifesini bil-mecburiye bırakıp Fransızlar ile muumlcadeleye başshylıyor ve bundan dolayı demin ayin ismi mevzuubashyhis olan ve Fransız taraftarı olduğunu itiraf eetik-leri bir isim ki NiyazrEfendi tarafindan ve hattacirc biraderi Koumlr Rasih oraya goumlnderilmek şartiyle muumlstafi addettiriliyor Bu muumlstafi addettirilshymek keyfiyeti muvafıfeı hak muvafikı mantık ve muvaf iki adalet midir Demek ki efendiler hiccedil kimse harekacirctı milliye iccedilin ccedilalışmasın Fransızlar memlekette envai feeacircyi ve şenaati yapıp dururshyken o adam sırf imaniyle harekacirctı mijliyeye iştishyrak etmekle acaba bir cuumlruumlm muuml irtikacircp etmiştir

Etmiş ki ahzuumlgirift YAHYA (^ALIcircB B muamelesi yapılmış

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Bir kere bu muumlstafi addettirmek keyfiyetini ben muvafı-

kı kanun bulmuyorum Ahzuumlgirift meselesine gelince ismini mevzuubahis ettikleri ve mağdurishyyetinden burada bahsettiğim ve elyevm mevkuf bulunan Hamdi Efendi hakkını aramak uumlzere buraya geliyor ve hakkı ihkak edilmek uumlzere iken herhangi bir tesir iledir bilemiyorum bu adanı mağduriyetinden kurtulmak uumlzere iken bu tahlis keyfiyetinden vazgeccedililiyor Bilacirchara Maraşta bulunan meccedilhul bir adam tarafından Fransız tashyraftansın diye Niyazi |2|endinin evine atılan bir tehdit mektubunun ve bu tehdidin Hamdi Efendi tarafından yapılmış olması ihtimali (Jdolayısiyle buraya telgrafla vukubulan muumlracaatı uumlzerine Hamdi Efendi tevkif ediliyor Halbuki efendiler Maraşta bulunan ailesi ve burada bllunan kendisi yoklanıyor boumlyle bir mektubun ne muumlsveddesi rie de bu hususa dair hiccedil bir kağıt buluıımıyor Velevki Haindi Efendi tarafındanboumlyle bir mekshytup atılmış olsun Rica ederim ihtilacircl huumlkuumlmetshylerinde boumlyle şeyler cuumlruumlm değil meziyettir Halshybuki boumlyle bir şey de kanupen taayyuumln etmiyor Boumlyle haksızlık adaletsizlik azharı ınineşşems gibi aşikacircr iken ve buna karşı bir kanaat mevcut iken sırf eşkacircli kanuniyeye ve merasimi kaıaı-niyeye tebaiyet ederek bu ihtiyar adamı bu ilmi olan adamı hapishanelerde suumlruumlnduumlraftek muvashyfikı adalet ve hak mıdır (Değildir sesleri) Vic-dacirchinJa muumlracaat ediyorum Efendiler bu ho-oavelendi buguumlnrabıtaya veriliyor ve zabıta tarashyfından yaya olarak ^araşa sevked iliyor Iemek ki bir Fransız taraftan yuumlzuumlnden harekacirctı mil-

t U7 262137 0 2 meşine rağmen tevkif edildiğini salisen bu mm felacircketine sebep olanlar hakkında ne muashymele yapıldığım ve rabıan bu haksızlığın dershyhal tamir edilip edilmiyeceğini Adliye Vekacircshyletinden soruyorum

Btjampuumln aldığını bir tezkeredeelan mevkuf yatmakta bulunan o zat şu satırİan yazıyor laquo evrakj zabıtaya teslim etmişler bendenizi mahfazan ve maşiyen Marafa goumlnderecekler hasmtma teslim edecekler şimdi hayatım tehlishykede kalıyor hastayım raquolt|iyori

(Midası da var sesleri) REİS mdash Vekil Bey cevap verecek misiniz AftLİYE YEKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B

(Trabzon) mdash Efendim hepsi soumlylensin ve zanshynederim ki daha soumlz soumlyliyecekler de var hershykes soumlylesinraquo sonra cevap vereyim Yok şimdi izahat talep ediyorsanız pekacirclacirc başuumlstuumlne ce-cevap vereyim

Efendim bendeniz Adliye buumltccedilesi tetkik olushynacağı zaman zannediyordum ki tenkidatta ilmicirc esaslı ve şahsiyattan acircri olarak bir takım nevakıstan bahsolunacak

EAAK BASRIcirc B (Karesi) mdash Efendim pek ccedilabuk kızdınız L

ADLIcircYE VEKtLIcirc HAFIZ MEHMET B (Deviaınla) mdash Kızmak yok efendim vebunda kızacak bir şey de yoktur

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash İlk soumlze şahsiyatla başladınız

ADLtYB VBKIcircLIcirc HAFIZ MEHMET B (DeVamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Siz soumlyleyince bendeniz muumldafaa etmiyevim mi

Bu meseleyi fazla tafsile luumlzum yoktur Meshysele biikr Niyazi Efendi meselesidir Ona cevap vereyim

Bendeniz ilk memuriyete geldiğim vakitte hakikaten bu polis tahkikatına muumlstenit bir muumlshyzekkere ve buna merbut bir de arzuhal aldım Bu Niyazi Efendi Adliye muumlfettişi ilccedilen Fransızshylarla teşriki mesai etmiş ve Kuvayi dilliye aleyhshytarlığımda bulunmuştur diye bir arzuhal ve ona merbut bura polis muumlduumlriyetinin bicircr derkenarı vard O derkenarda biraderi Basih isminde birisi burada tutulmuş ve onun tahjokatı esna-knda da o Niyazi Efendinin de bu işle alacirckadar olduğu izah ediliyor - Bu meseleyi goumlrduumlğuumlm sıT rada orada bir de mazbata goumlrduumlm Niyazi Efenshydiyi Bitlise atıyorlar Ruumlfekayı ccedilağırdım deshydim ki Bu adam koumltuuml ise eğer millet aleyhtarı ise bunu niye Bitlise atıyorsunuz Jiuuu kaldıshyrıp atmak lacirczım gelir Tahvil ile ceza olmaz

Bu meselede daha ne gibi delacirci laquovar yalnız polis muumlduumlriyetinin derkenarı ile arzuhal mı yoksa daha başka bir şey var mr ruumlfeka bana dediler ki efendim bu Niyazi Efendi kendi ve istinaf muumlddeiumumisi ve daha bir-ccediloklarının ijstidasjyle buraca geliyor bundan anlaşılıyor ki bu adam herhalde boumlyle işlerle alacirckadar Bir de bir encuumlmen mazbata karan buldum Evrakı

Encuumlmen karariyle beraber aldım Evrak benshyde iken mebuslardan bazılan geldiler dediler ki Boumlyle bir mesele haber aldık bu mesele yanlışshytır ve bunu t ^ meseleyi tamik etshytim ruumlfekariın yani Encuumlmenin bana vuumlcudunshydan beİısettikleri telgrafları arattırdrm fakat aradılar aradılar yok bulamadılar Kendi fikrimce anladım k i Dairede mevcut olmayan bir şey bana haberveriliyor ve belki bu suretle ben bir faka bastırılmak istemiyorum

Bendeniz tabiicirc tevsii tahkikata mecbur olshydum Ccediluumlnkuuml mevcut hir acircdi arzuhal ile Ayın-tabm bilmem hangi mahallesinden bir arzuhal ile polis dairesinin ^vesaiki bana kacircfi değildi ve bendeniz işbaşma geldiğimde bir usul goumlstershydim Dedim ki tahvil yok Ta azil ve azlettikshyten sonra da bir daha istihdam etmemek Bishynaenaleyh bir memuru azledeceğim sırada tahkishykatı adli surette ifa edeceğim bu hususta o meshymur iccedilin bana bir kanaat geldi mi kapıyı kapashytacağım yoksa oradan orayakaldır buradan oraya kadar bu yok Bu ba^ta da bir kanun ihzar ettirdim kenlt|ikanaatimevlaquo usuluumlme goumlshyre bir kanun teklif ediyorum MeclisiAcircli kabul ederse ne acirclacirc

ABDULLAH Ef (İzmit) mdash Umum memushyrin hakkında şacircmil olmak uumlzere olursa

ADLIcircYE Y HAFIZ MEHMET B (Deshyvamla) mdash Muumlsaade buyurun efendim Bunun uumlzerine meseleyi Urfa mutasarrıfından sordum Muumlddeiumumiden soramadım ccediluumlnkuuml muumlddeiushymumi yok vekili vardı ve vekilin de Niyazi Efendinin tahtı tesirinde kalması vardı Bushynun iccedilin siyasetle daha ccedilok alacirckadar olan mushytasarrıf olmak itibariyle mutasarrıftan sordum ve mutasarrıftan bir eevap gelmeden mukaddem vilacircyetten bir tezkere aldım

Diyor ki laquoBundan mukaddem polis daireshysinden filacircn tarihinde verilen bir muumlzekkerede şoumlyle bir Niyazi Efendi meselesinden bahsedilshymişti Bu meseleyi kaydı ihtiyatla telakki edishyniz ^Tahkikat tevsi ediliyor neticeyi de yakınshyda size tebliğ edeceğizraquo

O- sırada veyahutraquobir guumln sonra Urfa mutashysarrıfından bir telgraf geliyor deniyor ki

ATA B (Niğde)mdash Urfa ile ne muumlnasebeti var Maraş olacak

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) -icirc~ Pardon Urfa değil Maraş Gelen telgshyrafta deniyor ki Niyazi Efendi evveldenberi Huumlkuumlmete ve Kuvayr Muumlliyeye Buumlyuumlk Millet Meclicircsine taraftardır bu suretle ccedilalışmış ve bu suretle macircruftur ve bu bapta isnat olunan şeyshyler katiyen iftiradır ve esası yoktur O sırada da veya bir guumln sonra da vilacircyetten uzun ve mushyfassal ve evvelki verilen tezkereye bir zeyil alshydım Diyor ki Niyazi Efendi ve biraderi hakshykında burada mukaddema icra kılınan tahkikat sırf iftiradır ye bu bazı muumlfterilerin eseri tertip ve tasnuumldir isnadattır Bu tahkikat buguumln ad-

t İ61 562 Uumlyededir Bendenizin buguumln bu meselenin mev-zuubahis olacağı hatırıma gelmediği iccedilin muhashyberat dosyalarını bull yanıma almaıriıştııhr Fakat Heyeti Aliye bu muumlzakereyi yarınatacirclikt eder veyahut biraz muumlsacircde ederse bunların hepisini getirir goumlsteririm

Gelelim bir de v Hamdi Efendimi İsmail Efendi mi bir istinaf acirczası var Mahkemei cishynayetten itham edilmiş ve heyeti ittihamiyece hakkında ahzuuml girift geldi Adliye Vekacircletine hiccedil bir kimse Vekacircletin buguumlnkuuml kuvveti mevcut oldukla ve bu Meclis ahzuuml girift ahkacircmı icra ve infaz edilmesindemedikccedile Adliye hiccedil bir vakit ouml ahzuuml girift ahkacircmını infaz edememezlik yapamaz ve yaparsa kanuni olmaz

Eğer bu muameleyi o memurlar gayrikanu-ni olarak yapmışlarsa mesele tahkik edilir ve gayrikahuni ise Adliye Vekacircleti onlar hakkında lacirczım gel en mumeleyi yapar

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Belki hapi-sanede A zamana kadar canı ccedilıkarsa

ADLİYE V HAFTZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Ben onu bilmem ben kanunu tatbik edeshyrim

HASAN BASRtB (Karesi) mdash Ya nereye muumlracaat eder efendim

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Efendim tutuku kanuniye ne ise onlara muumlracaat eder Muumlsade buyurun beyefendiler Adliye Vekacircleti yalnız kavanini tanzim eder heyetle muumlzakere eder burada kavga eder kashynunlar ccedilıktıktan sonra kavanini mahkemelere verir ve tatbikata katiyen karışmaz Yalnız suishyistimal edenler hakkında tahkikatını yapar onu azlederse eder ve bir daha kapısından iccedileri koymaz Yoksa bu kanunu boumlyle yapınız boumlyle ediniz demek salacirchiyetine malik değildir Beshynim bildiğim budur Eğer Meclisi Ali salacirchiyet verir ve bu bapta yeni bir kanun tanzim edershyde Adlij Vekacircleti şoumlyle yapar boumlyks eder derse o vakit duumlşuumlnuumlruumlm ve kendimde buna mushyhalif bir kanaat goumlruumlrsem kabili etmem

HASAN BASRİB (Karesi) mdash Muumlsaade bushyyuran efendim bir Şey soracağım Firari ol-mryan ve Huumlkuumlmetin resmi bir seyahat vesika-siyle gelen istievap^edilmiyen celpname veriicirc-miven bir adam tevkif edilir mi edilmez mi

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Onu kanun bilir ahzuuml girift muumlzekkereshysi ahkacircmının infazı mecburidir

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Fakat gay-rikanuni olursa gt bull

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Gayrikanuni olsa da o mafevk bir mahshykemeden feshedilmedikccedile ahkacircmının infazı mecshyburidir kanunidir vebunun fesih ahkacircmını anshycak bu Meclis yapabilir benim bu bapta salacirchishyyetim yoktur ve mesele bundan ibarettir Eğer arzu ederseniz yarın vesaiki de getirir arzede-

riıacircı (Muumlzakerekacircfi sesleri) Bendeniz ilk defa şahsiyattan bahsetmedim eğer boumlyle telacirckki edilmiş ise bir suitefehhuumlmduumlr Şahsishyyattan fbaWgkmedim yanlış anladınız Yalshynız bir mukaddeme yapmak istedim ki o da yanshylış anlaşılmıştır -

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash Soumlzuumlnuumlzuuml ccedileri alıyorsunuz demek

ADLİYE V HTAFIcircZ MEHMET B mdash Burashydan soumlylenen soumlz geri alınmaz

Bir sual daha var 2 - 3 ay evvel Elacircziz İsshytinaf Mahkemesi Reisi ve azaları hakkında tahshykikat icra edilmeksizin azledilmişlerdir ve mu-ahliaran vukubulan muumlracaatlar uumlzerine de heshynuumlz bu zevat iadei memuriyet etmemişlerdir diyor

Vallahi ben bu muameleyi bilmiyorum beshynim zamanınida yapılmış bir muamele değildir Muumlsaade buyurursanız meseleyi tahkik eder ve arzederim

Deminde arzettim ki Ben azlettiklerini kullanmam Benden mukaddem olan bu-gibi muamelacirctı tahkik ve tamik edeceğim fakat iade| memuriyet meselesi yerine başka birisi tacircyin olunduktan sonra onu yerine iade edeceshyğiz diye oumltekine bir zarar yapmak doğru değilshydir Bu zarar mukabele bizzarar olur

Y^AHYA pAUP B (Kırşehir) mdash Vekil Beshyyefendi bir şey soracağım Basri Bey diyor ki Bu zatın aleyhinde bulunan Fransız taraftarıshydır Fransızlara hizmet ediyorlar yani bu adashymın bir vatanperver aleyhinde yapılan bu isshynada^ kanunidir diye kabul muuml edeceğiz ve o vatanperveri imha ve oumlteki herifi ihya mı edecek Eğer boumlyle ise o kanuna lanet otsun

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B mdash Meseshyleyi rica edeıHlm tekrar izah edeyim Buradaki mevcudiyetimizi dahi kanun ve millet takviye ediyor Bu Haindi Efendi meselesini biraz dashyha izah edeyi^ve daha fazla bir kanaat gelshysin ^Muumlsaade buyurulursa Vekacircletin bu bapta hacircsıl ettiği kanaati tafsil edeyim Buguumln hacircsıl

ettiğmı kanaaf bull esasen Hamdi Efendi muumlstafi addedildikten sonra bu Niyazi Efendi ile beyin-lerincfe bir husumet olmuş ve bu husumetten ltiouml-layr Niyazi Efendinin evine bir tehditname bıshyrakmış Bu tahacircitname uumlzerine tahkikat icra edilmiş ve kendisi de istinaf acirczahğından azledilshymiş vani muumlnfa|ıl olduğuna goumlre bunun hakkınshyda istinaf acirczast olmamak dolayısiyle artık mafevk mahkemenin tahampikat icrası luumlzumu bertaraf olshymuştur Ccediluumlnkuuml cuumlruumlm bir cuumlrmuuml acircdidir ve o cuumlnnji ifa ettiğizamanda da memur değildir vo mahia^ muumlstantık ve mahkemesi cuumlrauumlri Vukua-geldiği bu tahkikatı ifaya kanunen de salacirchı yettarttır ve muamele tamamen meerayi kjinaacirci-alndbtetkik edilmiş ve mecrayii kanunisinfieicircacirc ccedilıkmamıştır Bu meseleye dair olan eVrak iatedicirck ve eğer işin iccedileTampinde bir garazkacircrlık varsa ayshyrıca tahkikat yapacağım

h

W-

t m m^ım Ouml BIcircR MEBUS B mdash Nakli dacircva ne olacak ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshy

la) mdash O mesele ba$ka ve kanun o hakkı ona vershymiştir İstimal edebilir

IIİSAN BASRİ B (Karesi) mdash Bu zat yaya ojarak Maraşa goumlnderiliyor Halbuki seksen yaşında bir ihtiyar hocadır^ bu muamele guumlshynahtır - bull raquo bull

ADLİYİM V HAFIZ JV$KMET B mdash Onu zabıta bilir ben bilmem ZacircŞıta onu yaya goumlnshyderir para- ile goumlnderir ben karışmam Ben laquosevk memuru değilim MEHMET ŞUKRfT B (Karahisarı Sahib) mdash Mevzuubahis olan Hamdi Efendi bu euumlrmuuml cuumlr-muuml adivi acircza iken mi yapmış

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B mdash icircnficircsal ettikten soıira bull

HiVSAN BASRt B (Karesi) mdash Efendim demin beudeniz isimden bahsetmek islemedim Fakat karşımda soumlz soumlyleyenleri gayri ilmicirc ve ejftfailjtne soumlz soumlylemekle ittihama başlayarak laquosoumlshyze iptijrlar eden Vekil Beyefendi isimden de ba-lir settjler Efendiler son zamanlarda bir moda ccedilıktj Her şeyde denilmiyor ki efendim bu iş bir ilini meselesidir- hem de koskoca bir ilim meseleshysidir

Rica -ederini bu ilim nedir Ve acaba bu ilmin macirchiyetini tarifini buumltuumln hakayikiyle bilen Tuumlrshykiye bull de ne kadar adam vardık- İlimden uzun uumlzadıya bahsetmek doğru değildir ve Meclise ge-lt len bir adamı her halde cahil değildir diye intishyhap etmişlerdir Binaenaleyh bu gibi vakayk riayet laquotmesi lacirczımgelen Vekil Beyefendi bu sushyretle gayri ilmicirc soumlyluumlyorlar diye mukaddeme yapshymamalı idi Kendilerine hep huumlrmetimiicircicirc vardır ve kendilerine burada bir sual yapmaktan maksadım buhakikatin meydana ccedilıfcmasjt temennisinden ibarettir mutlaka bu iş boumlyledir ve mutlaka buiş houmlyleolsun demek iccedilin değildir

-Şimdi mevzua geliyorum Vekil Bey - isimleshyrinden bahis buyurduk an istinaf Reisi Niyazi ^fendiniri hakikaten Fransızlar taraftan olma-sinctan dolayı Adliye Encuumlmenince tebdiluumlne ararverildiğini bu kuumlrsuumlden itiraf buyurdular Ben ne Niyaziyi tanırını Ne de Fransız taraf-Ucircn olduğundan dolayı bir vakit tevkif edildiğini işittiğimi kardeşi Rasihi tanırım Ben yalnız bir Mebus sıfatiyle bu hale muttali oldum ve bun-u 3rekil Beyefendiden anlamak istemem arkadashyşımla beraber şimdi Fransıız taraftarı oldushyğundan dqlayı Adliye EncUumlJnenjnccedile tepeline kashyrar veruumlen bir adamı bilacirchare bu karar hjMfeaa ipka etmek ne gibi bir tesir altındadır Bunu anshylamak istiyorum Hangi tesir tahtındadii$ Bunu aftlamalf istiyorum Malfunu acirclileri muumlacirctakil^ve her tuumlrluuml tesirden azade olan yegacircne muumlejşsjEraquoe adliye muumlessesesidir Bunda dampbjr alabalık gayshyreti guumlduumllmuumlş olmasın bull

SftraquoTAFA B (Tokad)-mdash I t t t a l sejıin hashytırına gelen benilm de hatırıma geliyor

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Adliye Enshycuumlmeninin kararını bozmak muvafık mıdır deshyğil midir Bunu anlamak istiyorum Sonra efenshydiler ahzuumlgirift emri vacibuumllinfazdır buyurushyyorlar Hakikaten vaerbuumllinfaz mı Ben Adliyeshyci değilim Fakat Maraş ve Ayıntab harekacirctı milliyesinin bidayetinde bu harekacirctı milliyede buumltuumln imaniyle ccedilalışan bir adam vazif ei memushyriyetini bırakıpta Fransızlarla harbe gittiğinden dolayı muumlstafi addedilmek lacirczım mıdır değilmi İsimlerinden bahsettiğim Hamdi Efendi bidayeti harekacirctta acirczacirclığa ait olan vazifesini bil-mecburiye bırakıp Fransızlar ile muumlcadeleye başshylıyor ve bundan dolayı demin ayin ismi mevzuubashyhis olan ve Fransız taraftarı olduğunu itiraf eetik-leri bir isim ki NiyazrEfendi tarafindan ve hattacirc biraderi Koumlr Rasih oraya goumlnderilmek şartiyle muumlstafi addettiriliyor Bu muumlstafi addettirilshymek keyfiyeti muvafıfeı hak muvafikı mantık ve muvaf iki adalet midir Demek ki efendiler hiccedil kimse harekacirctı milliye iccedilin ccedilalışmasın Fransızlar memlekette envai feeacircyi ve şenaati yapıp dururshyken o adam sırf imaniyle harekacirctı mijliyeye iştishyrak etmekle acaba bir cuumlruumlm muuml irtikacircp etmiştir

Etmiş ki ahzuumlgirift YAHYA (^ALIcircB B muamelesi yapılmış

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Bir kere bu muumlstafi addettirmek keyfiyetini ben muvafı-

kı kanun bulmuyorum Ahzuumlgirift meselesine gelince ismini mevzuubahis ettikleri ve mağdurishyyetinden burada bahsettiğim ve elyevm mevkuf bulunan Hamdi Efendi hakkını aramak uumlzere buraya geliyor ve hakkı ihkak edilmek uumlzere iken herhangi bir tesir iledir bilemiyorum bu adanı mağduriyetinden kurtulmak uumlzere iken bu tahlis keyfiyetinden vazgeccedililiyor Bilacirchara Maraşta bulunan meccedilhul bir adam tarafından Fransız tashyraftansın diye Niyazi |2|endinin evine atılan bir tehdit mektubunun ve bu tehdidin Hamdi Efendi tarafından yapılmış olması ihtimali (Jdolayısiyle buraya telgrafla vukubulan muumlracaatı uumlzerine Hamdi Efendi tevkif ediliyor Halbuki efendiler Maraşta bulunan ailesi ve burada bllunan kendisi yoklanıyor boumlyle bir mektubun ne muumlsveddesi rie de bu hususa dair hiccedil bir kağıt buluıımıyor Velevki Haindi Efendi tarafındanboumlyle bir mekshytup atılmış olsun Rica ederim ihtilacircl huumlkuumlmetshylerinde boumlyle şeyler cuumlruumlm değil meziyettir Halshybuki boumlyle bir şey de kanupen taayyuumln etmiyor Boumlyle haksızlık adaletsizlik azharı ınineşşems gibi aşikacircr iken ve buna karşı bir kanaat mevcut iken sırf eşkacircli kanuniyeye ve merasimi kaıaı-niyeye tebaiyet ederek bu ihtiyar adamı bu ilmi olan adamı hapishanelerde suumlruumlnduumlraftek muvashyfikı adalet ve hak mıdır (Değildir sesleri) Vic-dacirchinJa muumlracaat ediyorum Efendiler bu ho-oavelendi buguumlnrabıtaya veriliyor ve zabıta tarashyfından yaya olarak ^araşa sevked iliyor Iemek ki bir Fransız taraftan yuumlzuumlnden harekacirctı mil-

t İ61 562 Uumlyededir Bendenizin buguumln bu meselenin mev-zuubahis olacağı hatırıma gelmediği iccedilin muhashyberat dosyalarını bull yanıma almaıriıştııhr Fakat Heyeti Aliye bu muumlzakereyi yarınatacirclikt eder veyahut biraz muumlsacircde ederse bunların hepisini getirir goumlsteririm

Gelelim bir de v Hamdi Efendimi İsmail Efendi mi bir istinaf acirczası var Mahkemei cishynayetten itham edilmiş ve heyeti ittihamiyece hakkında ahzuuml girift geldi Adliye Vekacircletine hiccedil bir kimse Vekacircletin buguumlnkuuml kuvveti mevcut oldukla ve bu Meclis ahzuuml girift ahkacircmı icra ve infaz edilmesindemedikccedile Adliye hiccedil bir vakit ouml ahzuuml girift ahkacircmını infaz edememezlik yapamaz ve yaparsa kanuni olmaz

Eğer bu muameleyi o memurlar gayrikanu-ni olarak yapmışlarsa mesele tahkik edilir ve gayrikahuni ise Adliye Vekacircleti onlar hakkında lacirczım gel en mumeleyi yapar

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Belki hapi-sanede A zamana kadar canı ccedilıkarsa

ADLİYE V HAFTZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Ben onu bilmem ben kanunu tatbik edeshyrim

HASAN BASRtB (Karesi) mdash Ya nereye muumlracaat eder efendim

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Efendim tutuku kanuniye ne ise onlara muumlracaat eder Muumlsade buyurun beyefendiler Adliye Vekacircleti yalnız kavanini tanzim eder heyetle muumlzakere eder burada kavga eder kashynunlar ccedilıktıktan sonra kavanini mahkemelere verir ve tatbikata katiyen karışmaz Yalnız suishyistimal edenler hakkında tahkikatını yapar onu azlederse eder ve bir daha kapısından iccedileri koymaz Yoksa bu kanunu boumlyle yapınız boumlyle ediniz demek salacirchiyetine malik değildir Beshynim bildiğim budur Eğer Meclisi Ali salacirchiyet verir ve bu bapta yeni bir kanun tanzim edershyde Adlij Vekacircleti şoumlyle yapar boumlyks eder derse o vakit duumlşuumlnuumlruumlm ve kendimde buna mushyhalif bir kanaat goumlruumlrsem kabili etmem

HASAN BASRİB (Karesi) mdash Muumlsaade bushyyuran efendim bir Şey soracağım Firari ol-mryan ve Huumlkuumlmetin resmi bir seyahat vesika-siyle gelen istievap^edilmiyen celpname veriicirc-miven bir adam tevkif edilir mi edilmez mi

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Onu kanun bilir ahzuuml girift muumlzekkereshysi ahkacircmının infazı mecburidir

HASAN BASRt B (Karesi) mdash Fakat gay-rikanuni olursa gt bull

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshyla) mdash Gayrikanuni olsa da o mafevk bir mahshykemeden feshedilmedikccedile ahkacircmının infazı mecshyburidir kanunidir vebunun fesih ahkacircmını anshycak bu Meclis yapabilir benim bu bapta salacirchishyyetim yoktur ve mesele bundan ibarettir Eğer arzu ederseniz yarın vesaiki de getirir arzede-

riıacircı (Muumlzakerekacircfi sesleri) Bendeniz ilk defa şahsiyattan bahsetmedim eğer boumlyle telacirckki edilmiş ise bir suitefehhuumlmduumlr Şahsishyyattan fbaWgkmedim yanlış anladınız Yalshynız bir mukaddeme yapmak istedim ki o da yanshylış anlaşılmıştır -

MEHMET AKİF B (Burdur) mdash Soumlzuumlnuumlzuuml ccedileri alıyorsunuz demek

ADLİYE V HTAFIcircZ MEHMET B mdash Burashydan soumlylenen soumlz geri alınmaz

Bir sual daha var 2 - 3 ay evvel Elacircziz İsshytinaf Mahkemesi Reisi ve azaları hakkında tahshykikat icra edilmeksizin azledilmişlerdir ve mu-ahliaran vukubulan muumlracaatlar uumlzerine de heshynuumlz bu zevat iadei memuriyet etmemişlerdir diyor

Vallahi ben bu muameleyi bilmiyorum beshynim zamanınida yapılmış bir muamele değildir Muumlsaade buyurursanız meseleyi tahkik eder ve arzederim

Deminde arzettim ki Ben azlettiklerini kullanmam Benden mukaddem olan bu-gibi muamelacirctı tahkik ve tamik edeceğim fakat iade| memuriyet meselesi yerine başka birisi tacircyin olunduktan sonra onu yerine iade edeceshyğiz diye oumltekine bir zarar yapmak doğru değilshydir Bu zarar mukabele bizzarar olur

Y^AHYA pAUP B (Kırşehir) mdash Vekil Beshyyefendi bir şey soracağım Basri Bey diyor ki Bu zatın aleyhinde bulunan Fransız taraftarıshydır Fransızlara hizmet ediyorlar yani bu adashymın bir vatanperver aleyhinde yapılan bu isshynada^ kanunidir diye kabul muuml edeceğiz ve o vatanperveri imha ve oumlteki herifi ihya mı edecek Eğer boumlyle ise o kanuna lanet otsun

ADLİYE V HAFIZ MEHMET B mdash Meseshyleyi rica edeıHlm tekrar izah edeyim Buradaki mevcudiyetimizi dahi kanun ve millet takviye ediyor Bu Haindi Efendi meselesini biraz dashyha izah edeyi^ve daha fazla bir kanaat gelshysin ^Muumlsaade buyurulursa Vekacircletin bu bapta hacircsıl ettiği kanaati tafsil edeyim Buguumln hacircsıl

ettiğmı kanaaf bull esasen Hamdi Efendi muumlstafi addedildikten sonra bu Niyazi Efendi ile beyin-lerincfe bir husumet olmuş ve bu husumetten ltiouml-layr Niyazi Efendinin evine bir tehditname bıshyrakmış Bu tahacircitname uumlzerine tahkikat icra edilmiş ve kendisi de istinaf acirczahğından azledilshymiş vani muumlnfa|ıl olduğuna goumlre bunun hakkınshyda istinaf acirczast olmamak dolayısiyle artık mafevk mahkemenin tahampikat icrası luumlzumu bertaraf olshymuştur Ccediluumlnkuuml cuumlruumlm bir cuumlrmuuml acircdidir ve o cuumlnnji ifa ettiğizamanda da memur değildir vo mahia^ muumlstantık ve mahkemesi cuumlrauumlri Vukua-geldiği bu tahkikatı ifaya kanunen de salacirchı yettarttır ve muamele tamamen meerayi kjinaacirci-alndbtetkik edilmiş ve mecrayii kanunisinfieicircacirc ccedilıkmamıştır Bu meseleye dair olan eVrak iatedicirck ve eğer işin iccedileTampinde bir garazkacircrlık varsa ayshyrıca tahkikat yapacağım

h

W-

t m m^ım Ouml BIcircR MEBUS B mdash Nakli dacircva ne olacak ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshy

la) mdash O mesele ba$ka ve kanun o hakkı ona vershymiştir İstimal edebilir

IIİSAN BASRİ B (Karesi) mdash Bu zat yaya ojarak Maraşa goumlnderiliyor Halbuki seksen yaşında bir ihtiyar hocadır^ bu muamele guumlshynahtır - bull raquo bull

ADLİYİM V HAFIZ JV$KMET B mdash Onu zabıta bilir ben bilmem ZacircŞıta onu yaya goumlnshyderir para- ile goumlnderir ben karışmam Ben laquosevk memuru değilim MEHMET ŞUKRfT B (Karahisarı Sahib) mdash Mevzuubahis olan Hamdi Efendi bu euumlrmuuml cuumlr-muuml adivi acircza iken mi yapmış

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B mdash icircnficircsal ettikten soıira bull

HiVSAN BASRt B (Karesi) mdash Efendim demin beudeniz isimden bahsetmek islemedim Fakat karşımda soumlz soumlyleyenleri gayri ilmicirc ve ejftfailjtne soumlz soumlylemekle ittihama başlayarak laquosoumlshyze iptijrlar eden Vekil Beyefendi isimden de ba-lir settjler Efendiler son zamanlarda bir moda ccedilıktj Her şeyde denilmiyor ki efendim bu iş bir ilini meselesidir- hem de koskoca bir ilim meseleshysidir

Rica -ederini bu ilim nedir Ve acaba bu ilmin macirchiyetini tarifini buumltuumln hakayikiyle bilen Tuumlrshykiye bull de ne kadar adam vardık- İlimden uzun uumlzadıya bahsetmek doğru değildir ve Meclise ge-lt len bir adamı her halde cahil değildir diye intishyhap etmişlerdir Binaenaleyh bu gibi vakayk riayet laquotmesi lacirczımgelen Vekil Beyefendi bu sushyretle gayri ilmicirc soumlyluumlyorlar diye mukaddeme yapshymamalı idi Kendilerine hep huumlrmetimiicircicirc vardır ve kendilerine burada bir sual yapmaktan maksadım buhakikatin meydana ccedilıfcmasjt temennisinden ibarettir mutlaka bu iş boumlyledir ve mutlaka buiş houmlyleolsun demek iccedilin değildir

-Şimdi mevzua geliyorum Vekil Bey - isimleshyrinden bahis buyurduk an istinaf Reisi Niyazi ^fendiniri hakikaten Fransızlar taraftan olma-sinctan dolayı Adliye Encuumlmenince tebdiluumlne ararverildiğini bu kuumlrsuumlden itiraf buyurdular Ben ne Niyaziyi tanırını Ne de Fransız taraf-Ucircn olduğundan dolayı bir vakit tevkif edildiğini işittiğimi kardeşi Rasihi tanırım Ben yalnız bir Mebus sıfatiyle bu hale muttali oldum ve bun-u 3rekil Beyefendiden anlamak istemem arkadashyşımla beraber şimdi Fransıız taraftarı oldushyğundan dqlayı Adliye EncUumlJnenjnccedile tepeline kashyrar veruumlen bir adamı bilacirchare bu karar hjMfeaa ipka etmek ne gibi bir tesir altındadır Bunu anshylamak istiyorum Hangi tesir tahtındadii$ Bunu aftlamalf istiyorum Malfunu acirclileri muumlacirctakil^ve her tuumlrluuml tesirden azade olan yegacircne muumlejşsjEraquoe adliye muumlessesesidir Bunda dampbjr alabalık gayshyreti guumlduumllmuumlş olmasın bull

SftraquoTAFA B (Tokad)-mdash I t t t a l sejıin hashytırına gelen benilm de hatırıma geliyor

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Adliye Enshycuumlmeninin kararını bozmak muvafık mıdır deshyğil midir Bunu anlamak istiyorum Sonra efenshydiler ahzuumlgirift emri vacibuumllinfazdır buyurushyyorlar Hakikaten vaerbuumllinfaz mı Ben Adliyeshyci değilim Fakat Maraş ve Ayıntab harekacirctı milliyesinin bidayetinde bu harekacirctı milliyede buumltuumln imaniyle ccedilalışan bir adam vazif ei memushyriyetini bırakıpta Fransızlarla harbe gittiğinden dolayı muumlstafi addedilmek lacirczım mıdır değilmi İsimlerinden bahsettiğim Hamdi Efendi bidayeti harekacirctta acirczacirclığa ait olan vazifesini bil-mecburiye bırakıp Fransızlar ile muumlcadeleye başshylıyor ve bundan dolayı demin ayin ismi mevzuubashyhis olan ve Fransız taraftarı olduğunu itiraf eetik-leri bir isim ki NiyazrEfendi tarafindan ve hattacirc biraderi Koumlr Rasih oraya goumlnderilmek şartiyle muumlstafi addettiriliyor Bu muumlstafi addettirilshymek keyfiyeti muvafıfeı hak muvafikı mantık ve muvaf iki adalet midir Demek ki efendiler hiccedil kimse harekacirctı milliye iccedilin ccedilalışmasın Fransızlar memlekette envai feeacircyi ve şenaati yapıp dururshyken o adam sırf imaniyle harekacirctı mijliyeye iştishyrak etmekle acaba bir cuumlruumlm muuml irtikacircp etmiştir

Etmiş ki ahzuumlgirift YAHYA (^ALIcircB B muamelesi yapılmış

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Bir kere bu muumlstafi addettirmek keyfiyetini ben muvafı-

kı kanun bulmuyorum Ahzuumlgirift meselesine gelince ismini mevzuubahis ettikleri ve mağdurishyyetinden burada bahsettiğim ve elyevm mevkuf bulunan Hamdi Efendi hakkını aramak uumlzere buraya geliyor ve hakkı ihkak edilmek uumlzere iken herhangi bir tesir iledir bilemiyorum bu adanı mağduriyetinden kurtulmak uumlzere iken bu tahlis keyfiyetinden vazgeccedililiyor Bilacirchara Maraşta bulunan meccedilhul bir adam tarafından Fransız tashyraftansın diye Niyazi |2|endinin evine atılan bir tehdit mektubunun ve bu tehdidin Hamdi Efendi tarafından yapılmış olması ihtimali (Jdolayısiyle buraya telgrafla vukubulan muumlracaatı uumlzerine Hamdi Efendi tevkif ediliyor Halbuki efendiler Maraşta bulunan ailesi ve burada bllunan kendisi yoklanıyor boumlyle bir mektubun ne muumlsveddesi rie de bu hususa dair hiccedil bir kağıt buluıımıyor Velevki Haindi Efendi tarafındanboumlyle bir mekshytup atılmış olsun Rica ederim ihtilacircl huumlkuumlmetshylerinde boumlyle şeyler cuumlruumlm değil meziyettir Halshybuki boumlyle bir şey de kanupen taayyuumln etmiyor Boumlyle haksızlık adaletsizlik azharı ınineşşems gibi aşikacircr iken ve buna karşı bir kanaat mevcut iken sırf eşkacircli kanuniyeye ve merasimi kaıaı-niyeye tebaiyet ederek bu ihtiyar adamı bu ilmi olan adamı hapishanelerde suumlruumlnduumlraftek muvashyfikı adalet ve hak mıdır (Değildir sesleri) Vic-dacirchinJa muumlracaat ediyorum Efendiler bu ho-oavelendi buguumlnrabıtaya veriliyor ve zabıta tarashyfından yaya olarak ^araşa sevked iliyor Iemek ki bir Fransız taraftan yuumlzuumlnden harekacirctı mil-

t m m^ım Ouml BIcircR MEBUS B mdash Nakli dacircva ne olacak ADLİYE V HAFIZ MEHMET B (Devamshy

la) mdash O mesele ba$ka ve kanun o hakkı ona vershymiştir İstimal edebilir

IIİSAN BASRİ B (Karesi) mdash Bu zat yaya ojarak Maraşa goumlnderiliyor Halbuki seksen yaşında bir ihtiyar hocadır^ bu muamele guumlshynahtır - bull raquo bull

ADLİYİM V HAFIZ JV$KMET B mdash Onu zabıta bilir ben bilmem ZacircŞıta onu yaya goumlnshyderir para- ile goumlnderir ben karışmam Ben laquosevk memuru değilim MEHMET ŞUKRfT B (Karahisarı Sahib) mdash Mevzuubahis olan Hamdi Efendi bu euumlrmuuml cuumlr-muuml adivi acircza iken mi yapmış

ADLIcircYE V HAFIZ MEHMET B mdash icircnficircsal ettikten soıira bull

HiVSAN BASRt B (Karesi) mdash Efendim demin beudeniz isimden bahsetmek islemedim Fakat karşımda soumlz soumlyleyenleri gayri ilmicirc ve ejftfailjtne soumlz soumlylemekle ittihama başlayarak laquosoumlshyze iptijrlar eden Vekil Beyefendi isimden de ba-lir settjler Efendiler son zamanlarda bir moda ccedilıktj Her şeyde denilmiyor ki efendim bu iş bir ilini meselesidir- hem de koskoca bir ilim meseleshysidir

Rica -ederini bu ilim nedir Ve acaba bu ilmin macirchiyetini tarifini buumltuumln hakayikiyle bilen Tuumlrshykiye bull de ne kadar adam vardık- İlimden uzun uumlzadıya bahsetmek doğru değildir ve Meclise ge-lt len bir adamı her halde cahil değildir diye intishyhap etmişlerdir Binaenaleyh bu gibi vakayk riayet laquotmesi lacirczımgelen Vekil Beyefendi bu sushyretle gayri ilmicirc soumlyluumlyorlar diye mukaddeme yapshymamalı idi Kendilerine hep huumlrmetimiicircicirc vardır ve kendilerine burada bir sual yapmaktan maksadım buhakikatin meydana ccedilıfcmasjt temennisinden ibarettir mutlaka bu iş boumlyledir ve mutlaka buiş houmlyleolsun demek iccedilin değildir

-Şimdi mevzua geliyorum Vekil Bey - isimleshyrinden bahis buyurduk an istinaf Reisi Niyazi ^fendiniri hakikaten Fransızlar taraftan olma-sinctan dolayı Adliye Encuumlmenince tebdiluumlne ararverildiğini bu kuumlrsuumlden itiraf buyurdular Ben ne Niyaziyi tanırını Ne de Fransız taraf-Ucircn olduğundan dolayı bir vakit tevkif edildiğini işittiğimi kardeşi Rasihi tanırım Ben yalnız bir Mebus sıfatiyle bu hale muttali oldum ve bun-u 3rekil Beyefendiden anlamak istemem arkadashyşımla beraber şimdi Fransıız taraftarı oldushyğundan dqlayı Adliye EncUumlJnenjnccedile tepeline kashyrar veruumlen bir adamı bilacirchare bu karar hjMfeaa ipka etmek ne gibi bir tesir altındadır Bunu anshylamak istiyorum Hangi tesir tahtındadii$ Bunu aftlamalf istiyorum Malfunu acirclileri muumlacirctakil^ve her tuumlrluuml tesirden azade olan yegacircne muumlejşsjEraquoe adliye muumlessesesidir Bunda dampbjr alabalık gayshyreti guumlduumllmuumlş olmasın bull

SftraquoTAFA B (Tokad)-mdash I t t t a l sejıin hashytırına gelen benilm de hatırıma geliyor

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Adliye Enshycuumlmeninin kararını bozmak muvafık mıdır deshyğil midir Bunu anlamak istiyorum Sonra efenshydiler ahzuumlgirift emri vacibuumllinfazdır buyurushyyorlar Hakikaten vaerbuumllinfaz mı Ben Adliyeshyci değilim Fakat Maraş ve Ayıntab harekacirctı milliyesinin bidayetinde bu harekacirctı milliyede buumltuumln imaniyle ccedilalışan bir adam vazif ei memushyriyetini bırakıpta Fransızlarla harbe gittiğinden dolayı muumlstafi addedilmek lacirczım mıdır değilmi İsimlerinden bahsettiğim Hamdi Efendi bidayeti harekacirctta acirczacirclığa ait olan vazifesini bil-mecburiye bırakıp Fransızlar ile muumlcadeleye başshylıyor ve bundan dolayı demin ayin ismi mevzuubashyhis olan ve Fransız taraftarı olduğunu itiraf eetik-leri bir isim ki NiyazrEfendi tarafindan ve hattacirc biraderi Koumlr Rasih oraya goumlnderilmek şartiyle muumlstafi addettiriliyor Bu muumlstafi addettirilshymek keyfiyeti muvafıfeı hak muvafikı mantık ve muvaf iki adalet midir Demek ki efendiler hiccedil kimse harekacirctı milliye iccedilin ccedilalışmasın Fransızlar memlekette envai feeacircyi ve şenaati yapıp dururshyken o adam sırf imaniyle harekacirctı mijliyeye iştishyrak etmekle acaba bir cuumlruumlm muuml irtikacircp etmiştir

Etmiş ki ahzuumlgirift YAHYA (^ALIcircB B muamelesi yapılmış

HASAN BASRİ B (Devamla) mdash Bir kere bu muumlstafi addettirmek keyfiyetini ben muvafı-

kı kanun bulmuyorum Ahzuumlgirift meselesine gelince ismini mevzuubahis ettikleri ve mağdurishyyetinden burada bahsettiğim ve elyevm mevkuf bulunan Hamdi Efendi hakkını aramak uumlzere buraya geliyor ve hakkı ihkak edilmek uumlzere iken herhangi bir tesir iledir bilemiyorum bu adanı mağduriyetinden kurtulmak uumlzere iken bu tahlis keyfiyetinden vazgeccedililiyor Bilacirchara Maraşta bulunan meccedilhul bir adam tarafından Fransız tashyraftansın diye Niyazi |2|endinin evine atılan bir tehdit mektubunun ve bu tehdidin Hamdi Efendi tarafından yapılmış olması ihtimali (Jdolayısiyle buraya telgrafla vukubulan muumlracaatı uumlzerine Hamdi Efendi tevkif ediliyor Halbuki efendiler Maraşta bulunan ailesi ve burada bllunan kendisi yoklanıyor boumlyle bir mektubun ne muumlsveddesi rie de bu hususa dair hiccedil bir kağıt buluıımıyor Velevki Haindi Efendi tarafındanboumlyle bir mekshytup atılmış olsun Rica ederim ihtilacircl huumlkuumlmetshylerinde boumlyle şeyler cuumlruumlm değil meziyettir Halshybuki boumlyle bir şey de kanupen taayyuumln etmiyor Boumlyle haksızlık adaletsizlik azharı ınineşşems gibi aşikacircr iken ve buna karşı bir kanaat mevcut iken sırf eşkacircli kanuniyeye ve merasimi kaıaı-niyeye tebaiyet ederek bu ihtiyar adamı bu ilmi olan adamı hapishanelerde suumlruumlnduumlraftek muvashyfikı adalet ve hak mıdır (Değildir sesleri) Vic-dacirchinJa muumlracaat ediyorum Efendiler bu ho-oavelendi buguumlnrabıtaya veriliyor ve zabıta tarashyfından yaya olarak ^araşa sevked iliyor Iemek ki bir Fransız taraftan yuumlzuumlnden harekacirctı mil-

^HJIIIIJŞ^I bull bull bull j iM^p- j f ty

İ 167 Ğ İ İ3f gtlaquobullbull 4 liyenin muumlessiflerinden olaa bia adam Ankara Huumlkuumlmetinde Ankara Millet Meeldsmin goumlm oumlnuumlnde zorla Maraşa suumlrduumlruumllmek isteniyor İsshytiyorum ki Adliye VekHi Beyefendi Hasletleri yine kanun dairesinde bir suhulet bulsunlar O adam oumllecektin Hastadır Bu hal guumlnahtır

ADKTfKV HAFI^MEITHET B mdash Evveshylacirc deniyor ki-Niyazi Efendinin tahviline dair bir-şey yapriımş sonra yilaquoe-ittflaquoz edilmemiş ve blaquoy hangi- teshile olmuştur- DiylaquobiHrim ki bu SHOumlİ kesdikauaatfmdır hareketimin-mesuluuml benshyim fiilimin faili benim hiccedil bir zaman- bir- başshykasının taht tesirimde olarak iş yapmam Kendi kaaaamptım kendi vktdanımj kn4i muhakemem ve ııjtlım ilcopy hatffokftt edfcrinu Ramin de arzlaquottim ki beataJıvil taraftan dflğilimy sonra banavuumletu

du^haagan bjaı evrakıraquo meveuumlUiyetiui haamptorvev-lt] i te vlti ıuımlilıai)laquott bit tahkik cgdş bampevrak1-ol-mampdiğj- a^Eftşil^ bsnj Adliye YeampliflEoumln Eneuumlr menin kanaran ittoumltawelaquotaBltfattim isteırssm onu tnpounda copy4sıingtraquo iatesem e meftı JSer Adliye Vekilimin- tojuumlmonin azil tebdil- ve tahvil mer laquoniline hakkı muumldahalesi yokaaraquo bupoundn burad^bu sual ve istizaha da luumlzum yoktur destektir Fa-kat esas itibariyle Adliye Vekacircleti madem ki Meclisli Alinize karşı mesuMUuml eicircfrette EtıeiVme-nittverdiği kamprapa Vekacirctet mueip ve muvafıkshytır dam^dikgc injampz edilemez ve^kpsbi kafciyet edem^ Usmin de burum tiakkm^a kanatta vie-da^yemitsşkiicirc ederaquordeUili benizai ettim Basra Beyin buraca bahsettiği Niyazi Efendinin Franshysız tarajfcailjğj- ve H^tn^lEampndinift n^ımi^eti haampfcmdaJii kanaatim teşkil edenrdelacircjii buraya biidicir^ buralı ve Heyeti Auumlyenucirc bu delftile kacircfi derse o başka fakafc bencie mevcut olan de-lacircili aszccedilttim Başka deUUUm yraquok Bğer Baani Bey daha fazla delacircil elde etmiş ise lacirczım idi ki gelip Adliye Vekacircletini haberdar etsin

ARIcircFB (Konya) mdash ^Usajade buyurununshysunuz Mademki yapılan tahkikatta şadbelhbir şey goumlruumlnmiyor binaenaleyh bu adam hakkında taraf acirclijuumlccedilden Jair tarafaaıkpoundLw laquodilsin bu mesele d^Jıaicircampdil$m_eampnilm Qewk Kayserijje ve gere bupaya Ut adam da gitmesin ve tajamp-kikatacirc^le iltırft elt$g$n

AcircDLIcircYH vtimt mmz WMET B mdash Efendim naampU dampya iccediljn-kanım tşa$ftndatt kenshydisine bak verilmiştir ve bunu keadjsi istimal edebilir

4ampft^B (ampWSraquo) mdash Tarafr acircUniaderaquo jsapı icircabiifr

4DI4X$J VIcircH$ampt WTO5i lS$l$$ B mdash Haaraquodi^fwdihu hakkı istimal e^e^Uir Kanun bu ha^kı koumlndişine vermiştir Ajacirciiye Veriledi herfeesta^v-ftiacircUidtacircJldİP Vaslaquofei dacircva vekacircleti de^uumldir M a ğ t e aldlaquoĞttnlaquotg^^lwyolaquoı^elimshyde aulunaa vvttacirc^e1$^lt5$iHİatL tajıkikatampgoumlre T n ^ ı ^ ^ n g - ^ a f t i değilim ve hfrtuumlft deiampli Bt-

REİS mdash Muhavere etmeyiniz eğendim

NECcedilEIcirc flJL (Kpoundıtııa) - B^jeıeuumldiKAduumlye

m laquo e ^ ae mahiyete telacirckki bay^rgyorj^m^ JMggampıdifl^Mtt^^ in-tafcapsaj eoraquowa^gtHbjp^eJteti-İPftBPQyjr yarandır

mmmmtacircJJmiampm uuml^laquosamemer ı ı j ^ jtttmmbı

tarıiaMtraquo ( ^ to^ niifliifficircMi^ ^ e y e ^ t p ı ^ ^ Bu kankana acircuumlftampaacircv bir xraquoraquoacircpm4viie boumlyie bir intoacirca^^yıgşıi^uittt ve a^acircliienoumlitt^aiaMoumlKBda boumlyte bu^secter afriUaıraquod4H

Aİ3fcticircCgtUuml VİİJOumlfeLUi KAi^^Z0 Benim zamanımda boumlyle bir Altuuml^e-raquoemw4aıwa-laquoprvreiltteftjeri raquouumlfeti totiha-bigttaltdwuwta(ilaquoıalaquoa^i^ilaquontttt^a JtokttffTIcircS^Ab diithamit^e^sacircndela^v airaquoamflraquow- VlaquoNampT VB jatt-ahharan bu tebdil ve tucircduuml^etiuumldfc^P^nt^sr-v^ kıt iMlaquoıbttlccedilift ıkeraquovAduumlyeNft2raquot dacirchfl^toumluğu halde bu intihabatı bir encuumlmen yşpaccedilduuml 154u-ahharwibwlaquoraquo b t t ia^^euuml^^t t lduğtu^^rr bu-ra^laquolraquoiuuml^nefti moumldlrucirctopiwı^icirct-vlaquo Mampşi re-

ma^ımiTOOumlkrmicirc^r^V^eil muvafck-goumlrtrme-yashypılır goumlrmease-reddedilir

IpoundAlaquoAlaquoi ft^I^ Br (Harmi) mdashVlaquokil ^ y e -fenai4copyemi^izah8ticirc acircliyeleri meyımPicircdicirctt Niyazi mampad ile burada mwkui bgtritıaftiicircBlaquomdi Efenshydi alaquowndftbir bttfudet vehusumlaquot^l(^tuıraifa-de bucirc^Kmıstaımz Mevktef bttlmtan Hatttdi Efendiyi kasen -bultman- bir a^amm eime - Ter-mekf pogetMraquo fasfcm-^etmek doumlğyur-mttdmH-nm-vafikı hak mıdır değil m i ^ r

Elaquondampigt o haHar isfemri edlaquobHir NakH dacircta eder

HASAN BAgRt B- mdash Adliye VekHitıin de salacircloumlyeti koHTraquooumliyesi^olacirc^ğıııraaklaquoAkicircar3yİticirc-yemwuuml

Acircmacircm TEKIcirclıttHAMZ- MfiMB^ Bi mdash Kendisiistimal etsin Ben evrakı goumlrmedinr ki beraquo mevcut delacircilden bahsediyorum MeVcut de-lacircile nazaran eğer bir adam kendisini bir Terde

hakir goumlr^rftfrnaiİiiacircftta^Bfemr K^atamp-laquot hakshyki kendisine vlaquoraquoouml8$^~i v^ cwt a^ime acircuumllaquoH^iyioııım Ccedil f t icirc k^Uuml^^A^-liy^Yilaquok^tetindouml1icirc^tmuumly9rraquoıa^ ve 4tfffl4acircnfetfftlaquoe-di 0BHmv Koumlmfttei in lıakh rJ4uğumı^laquoa^engthakshykı kanuniaiai-^istimal etsin ampampmgtnepQ iatoumlmampl edeyim

^ffetUT m (Kırşehir) mdash Şimdi arkadaşlatı-mi2aılaquoklid5valaquoraquoalaquomdan bahsettiter Ntoumlicirci dacircva yapmak muumldOumlfkınmttinİB hakkidir 3flaquo16hra acirctflersbu meaiei kantsıevi vacircotde glaquortoWl-mefc i ^ ik f f icirc^ ine tormuumlddetin^iMMv^lıaek iktiWeltilaquo^İcibua4ate baibaj^kamımatipıij^i-

is^4laquotve8fatkteı Uumlato kttiıaracirci iatimai-ttouuml

1157 İd ADLIcircYE VEKIcircLl HAFIZ MEMET B mdash

Nakli dacircva takibat icrasına macircni değildir Yani siz Adliye Vekilini gayrikanuni muamelenin ifasına davet ediyorsunuz Ben bunu yapamam

MUumlFlT Ef (Kırşehir) mdash Hayır hayır haşa ADLIcircYE VEKIcircLl HAFIZ MEMET B Dacircshy

vamla) mdash Nakli dacircvaya da kıyam etse o muameshyleye devam etmek zaruridir Kanun bunu emreshydiyor Ne yapaynn ben kanunun haricinde muashymele yapamam Kanunun muamelesi budur

RtFAT B (Kayseri) mdash Beyefendi bu kanushynu anlıyamadık Evrak buraya geliyor umushyru oezaiyccedilden bir muumltalacirca alınmıyor Zatı acircliniz hariccedilteki delacircille kanaatim boumlyledir diyorsunuz kanun bu mu

AOumlLIcircYtf VEKİLİ HAFIpound MEMET B mdash Ben esasen bir adam tevkif edilmiş bu gibi şey lere memur değilim Beyefendi 1 Bu gibi vezaif muumlddeiumumilere aittir

ABIcircF B (Konya) mdash Haksızlığı siz menede-

ADLİYE VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Haksialık yapıldıktan sonra tahkikat yaparım

RtFAT B (Kayseri) mdash Beyefendi tahkikatı arkadaşlar yapmıştır Kanaatlerini de soumlylediler Zatı acircliniz de bir vekili mutlaksınız

HASAN BASRlB (Karesi) mdash Mademki Adshyliye Vekili saf atiyle muumldahale etmiyeceğini ve edemiyeceğini soumlyluumlyorlar neden evrakı celbe kıyam ediyorlar Celbe kıyam ediyorlarsa ne iccedilin muumlddeiumumiye vermiyorlar Ne iccedilin şevkshylerine macircni olmuyorlar Rica ederim bu muashymeleye AdUumlye Vekili Bey taralından da bakıl-dığmı goumlrmekisteriz

ADLİYE VEKtLt H A P Z MEIcirckregT B mdash Muumlsade buyurunuz Evet bakınız bendenizce o muamele yanlış olmuştur kabul ediyorum Fashykat ilk geldiğim guumlnler verilen bir emir olmuştur Diyebilirim ki benim iccedilin bir hatadır Evrakı isshytemek bunu kabul ediyorum İlk geldiğim guumln bana nasıl mevcjıdu olmıyan bir evraktan bahseshydildi

NECİP B (Ertuğrul) mdash- O memurlar tecziye edildi imi

AOumlLIcircYE VEKJOuml HAFIZ MEMET B mdash Tecziye ettim onu da yaptan Ben boumlyle bir hashyle sokuldum Derdesti tahkik bulunan evracircikı cel-Ijettim Bunun iccedilin beni tecziye edebilirsiniz Faİşat iğfal edildim ve bu suretle daima bnyolu doğrul goumlrduumlğuumlm iccedilin bu muameleyi ifa ettim Benim bildiğim budur

OumlMER VEHBİ Ef (Konya) mdash Efendim bir memleketin adliyesi o memleketin ruhu meshysabesindedir Nasşl kicirc hayatı beşer bedenimizshyde mevcut ruhlar vasıtasiyle muhafaza ediliyorshysa herkesin hukuku hayatı malı ırzı haysiyeti de ancak o memleketin adliyesi vasıtasiyle mushyhafaza edilir Bacircinicircz bizim adliyemizde bir zaaf goumlruumlyorum Şoumlyle ki Gerek kavanM meveu-|esi gerekse teşkilacirctı hazırası temini Mtkuumlka

21337 0 Ouml gayccedilikacircfidir Bunun da sebebini şoumlyle izan et-meicirc^isterim

iUaiumU alileri olduğu uumlzerey devletler aee$-nas ve lusauıar giDi ouu-u lauaıerıuı geccedilırmeii-ceaır Jiıeoaeı nuKauc insan neşvuumlnema nebaş-laıyşınm tevaıtkuıa vaşıı oıur iuuren beaenınae Dır ınnıtat goruıur Şansım itibariyle soumlyluumlyoshyrum Betoant olduğumuz iccedilin oımaıidir jevie-tm muumlıtatı zamanına tesaduumlf etmişiz Bu itibarshyla her ferde sormuş olsak bizim memleketimizin ısıaııa muutaccedil oıaugunu ıtıraı etmeKtedır takat iki şeye deşteres olamamışız Birisi hangi zata umurumuzu tevdi edersek ıslah edebilir i iViesccedilla bir reisi bir vekili makama getiriyoruz ccedilalışıshyyor ıasat memıeKetın emzıcecunı ananatmı bishylememiş veyahut iğmazı acircyin etmiş oluyor Mushytabık olsun gayrimutabık olsun asarı ecnebiye-yi nazardan geccediliriyor ve bizim memlekette tatbishykini istiyor ve boumlyle zamimeler ilacircve ediyor (Doğru sesleri) Bir de medarı ıslah olacak elishymizde bir prensipimiz yoktur (Prensip sesleri) Biliyorum beyefendi prccedilnsipi de anlamryacak kashydar değilim m

OPERATOumlR EMlN B (Bursa) mdash Yok ben ağzımı accedilmadım bir şey demedim aman aman

OumlMER VEHBİ Ef (Devamla) mdash Sana deshymiyorum prensip lacircfzını - soumlyliyene diyorum (Handeler) Halbuki medarı ıslah olacak ahval bizim iccedilin mailim hem de Rabbimizın bize ihsashynıdır Biz her umurumuzu şeri şerife tatbik etmiş olsak kimsenin itiraza salacirchiyeti olmaz Sakin olduğumuz memleketin yuumlzde doksan doshykuzunun efkacircrı bu merkezdedir Bazı misallerle bu bahsi izah etmek istiyorum Adliye teşkilacirctı şoumlyledir

Bir yapı yapılırken amele sıralanır kerpiccedil alır verirler Bunlar alt katta bulunan ustaya kadar bir sıra uumlzerinedir isterseniz tecruumlbe buyushyrursunuz Şimdi tahkikatı adliye heyeti ihtiyariye den polis dairesinden başlar Muumlstantike geldishyğinde muumlddeiumuminin nazacircfeti var Birşey iddia edeı Mutlaka maznun olan şahsın aleyhinde olacaktır Hakkı kanuni muhafaza edilmiyeeekrtir Kendisine sormuş olsan nemelacirczım muumlstantık kararını versin der Muumlstantik te kararmı verirshyken teredduumlt eder korkar tevehhuumlme tacircbi olur Heyeti ithamiyeye atar Boumlyle boumlyle bir ccedilok efrashydı insaniye mutazarrır olmaktadır Vakıa muumlfetshytişler var Bir aralık goumlnderilip te tahkikat icra edilmek isteniliyor Muumlfettişlerin ahvali - ccediluumlnki dainiz biraz adliyede bulundum - bir memlekete geldikleri vakit bicircr madde ke^oumlUlerine ihbar edil-meydnee katiyen bir nokta ccedilıkaramazlar Ancak onların teftişatı şuna muumlnhasırdır karar deftershylerini celbeder ve imzalar tam ma hakraquo silinti var mı yok mu talik olunduğu yevmuuml muayshyyende muhakeme goumlruumllmuumlş muuml goumlruumllmemiş mi bunlar ise acircdi şeylerdir

t r 1157 ttSttST laquo ^ 2 Heı zaman Meclisi Acircliraquo israf atı men edelim

diyor Basn tekicircifat vuku buluyor Şiddetle red-dolunuyor Oinundasebebinibe^anlayanmyorum Malum ya ccedilok insan toplayıp ta onlari az iccedil vermektense ccedilok işiraquo ehlini bulup az insana goumlrshyduumlrmek huumlnerdir

Şimdi Adliyede bazımuttali olduğum ahvali arz edeyim cebren kız kaccedilırmak maddesinden bir kişi maaSnun olmuş yiıımi bir sene sonra anaznu-niyet kararı verilmiş vakıa muumlfettişler gelirler Tab|icirc bir insan bir mesfeke- mensup olduğunda hiyeli kanunisini ezber eder Muumlstantik muumlruru zaman haddine vacircsıl olmamak iccedilin cuumlnha ise uumlccedil seneye varmadanraquo cinayet ise on seneye varmdeg dan bir muamele yapar Celp yazar muumlfettiş te onu goumlruumlrraquo olmuş olmuş der Muumlptacircntikler şayashynı tenkittir Herşeyi yaparlar Evet kuumllliyen faydalan da muumlnker değil ccediluumlnkuuml insanlar mushytat olduğu veccedilhile baskı altmda yaşamak istishyyorlarraquo biz serbestlik isteriz Baskı altmda olmashydığı vakitte de kanuna muhalefet herkesin şashynıdır Bununla beraber lccedilavanini meycude ile kacircfi değildir diye dacircva ettik Bir misalkacircfidir Meshyselacirc bir insan diğerini katlediyor Yahut tatili uzuv derecesinde bir taraf mı kesiyor Bizim mahkemelerimizde makjtuluumln varisleri neden muumlstefit oluyor Evet maznunu getiriyoruz hashypis ediyoruz sonra biz guumlya medeniyet ifa ettik zannediyoruz Şoumlyle ki bu insandan basbelbeşeniye vacircki olımuş cinayet anımla acirctiyen kendisinden istifade edilir diye hapis ile iktifa ediliyor Bu vakıa medeniyet gibi muumllacirchaza edilmişraquo halbuki maktuluumln vacircrislerinin hukuku şeriyesacirc mecrushyhun kendi hukuku şeriyeşi hiccedil nazarı itibara alınmıyor heder olup gidiyor Vakıa ceza kashynunnamesinin başında yazmışlar Hukuku seri-yeye halel gelmesin diye Fakat hangi mahkeshymeye gitsin de onu meydana ccedilıkarsın Ccediluumlnki muumlddeiler Ceza mahkemesine gidip şikacircyet etse laquoKısas hakkımız var davet ediyoruzraquo deseler Mahkemei Şeriyeyi goumlsterirler Mahkemei Şer-iyeye yarsalar işin Ceza Mahkemesindedir dershyler Hususa iki mahkemenin esbabı suumlbutiyesi ayrı ayrı Boumlyle ayrılıkla iş goumlruumllmez

Ne yapmamız lacirczımgelir Şimdi Meclisi Acirclishyniz ahkacircmı şeriyenin tenfizve icrasını uumlzerini ze aldınız kanun tanziminden maksat ahaliye goumlsterilse diyecek ki maksat hasıl oldu Tok eğer oumlyle değil de hakikati kanunu şeri bir surette lacircğvetmeydiler o zaman kanun cari olan ahkacircmı şeriye nelerdir Onu bir defa tanzim etmeli badehu devairi aidesine vermelidir Bu da

1 Şeriye Vekacircletine taalluk eder birinci vazifedir Ben isterim ki Şeriye Vekacircleti iptida bir kanun yapsın badema usuluuml muhakeme tadil edilsin Bunlar iccedilin ayrı avrt teklif yapmak benim salacircshyhiyetim haricindedir Şimdi o kanun Adliyeye verilsin tatbik edilsin buna hic bir mani voktur Şoumlyle diyebilirim ki beynimizde bazı gucircna ahshykacircm soumlylendiği vakitte gucircyacirc ezmanm tebedduumlluuml

ile ahkacircm tebdil ediliyor gibi soumlzler soumlyleniyor Efendiler canan ile ahkacircm tebedduumll etmez zaınşn tar Aon Saadetteki zamandır Guumlnis boumlyle doumltamprebraquo bSjşte batardı [Nuumlayyibuuml zemanina vel aybuuml fina ve ma lizemaninacirc aybuumln sıvana] zamanda ayıp olmaz zamane iccedilindekiler ayip ilka eder Ancak bası ahkacircmı şeriye vardır O gaye şudur ba ahkacircmı seriye vardır ampdtamp muumlste-mttiridat$ muumlptemdir Adatlar değişince onlar da değişiyor Oumlyledir fakat bu kısas gibi olan huumlkoumlnuumlea ahkacircmı fıkhiyyei ilacirchiyeye muumlstenitshytir OumleleampeVicirclacirc yermuumlBayame mahfuzdur Mefshysuh delildir Buguumln iccedilin bizim mahkenteleri-mizde tatbik -ettiğimiz ceza kanunu Fransız kashynunundan tercuumlmedir

KAYSERIcirc MEBUSU mdash Kavaidi şeriyeye muvafık olanları da var

OumlMHR VOumlHBt Ef (Devamla) mdash Evet varshydır Bizim mahkemelerimizde kavaidi -şeriyeye muvafılı olanları da vaizdir Onu kabul ederim sorarım size- bizim mahkememizraquo mahkemei islacirc-miyedir ISIeelisi Acirclinizin acirczası Elhamduumllillah buumltuumln islacircmdır Şu halde kendi milliyetimize kejldi ananatımıza muvafık kanun tanzim etmeliyiz ve kuumltuumlbti fıkhive dezaten Vasidir Nazariyatı ~amper-iyemiz geniştir Şoumlyle ki Ceza kanununa tacircbi olmak rccedilzere kanun tanzim etmek yine İŞerlye Vekacircletinin seran borcudur Bu arzettiğim madde yalnız hocalar soumlzuuml yahut ehli islacircm soumlzuuml deshyğildir Bak şimdi bu dozumu teyit iccedilin ecacircııib-ten de nakledeceğim Bizim Guumllhane Hattı okunshyduğu guumlnuuml Avusturyalılardan biriLcUs o mecliste-lıazır idicirc Galiba sefaretten olmalı na zat memshyleketimizin afide uğrayacağı teşevrccedilşatı tamphmin etmişraquo bir tarih yazmış Osmanlıların mebdeini evastoı uğradıktan ahvali beyan ettiğinde dishyyor ki Osmanlıların şeri muvafıktır gayet muhkemdir metindir Kendileri iccedilin başka kanun ccedilıkarmağa hacet yoktur Ancak şeri şerifin goumlsshyterdiğiraquo Kuranm goumlsterdiği ahkacircm ile amel etseshyler kacircfidir Bunu soumlyleyen bir ecnebidir efenshydiler

Şimdi bu şeri şerif aleyhinderaquo kuvvevtinizicircn aleyhinde soumlyleyenler ecanip propagandacılarıshydır Duumln de muhterem vekil beyefendi bu kuumlrsuumlshyden soumlyluumlyorlardı ye diyorlardı ki ecanib mekshytepler accediltılar men edemedik memleketimizde propaganda neşrettiler Bu doğrudur Şimdi muuml-neweranımılaquo bicircr eser okuyor O eserde goumlruumlyor ki bir mesele hakkındaraquo bir huumlkuumlm aleyhinde iti-razat var Onu bir delil gibi keenne haktan gelmiş gibi neşre ccedilalışıyor Bu dinicirc değildir bu ecanib propagandacıdır buna meydan verilmemelidir Bu da ne ile olur bu da zamana lisanı hale mushytabık ahkacircmı şeriyenin herbirini nazariyatı şer-iyenin her birini getaiş suretle ahaliye anlatmakshyla olur

Tine bunun gibi bir hakikati arzedeyim Beshynim akadar cerait muumltalacircaaiyle iştigalim yok-

ı tur Maamaf ih tahminen beş sene kadar evvel

r-m mdash

im uuml 2 t raquo7 m

rryor gisşpr-ki raquoAlmaşlar Gfflampaalicircları iuttolar Tamprldi|ğuuml4ahk3m ediralaquoiar Efraflı Hhmiye ban-danipe|t laquonejHimn deampoumldacircr Hakririn meali bis d ipa j^c ihe tmi tak|p edelimraquo acirclemi islacircm Ux takip 0deeektir diyodar $hadi feeyefendiler jccedilouml-roumll^or-kiv- Frafiaızlar bizim 7$kvji bull roumlhiyccedilmiri efkamplaquo tH^H^iyesnizi ajtfamtttlar ye fakat biz irinshyde olfaigmampvz halde memleketin laquosekenesi bulrnı-duampnmı hWie btacircm ne icln takın etmivelım Benim-kendimi sorarsanız fraıfe ve fuumlcranı isteve-biicircitİBi Neden Cftftkuuml her neftin tabiicirc fraka meyli yardır Fakat ben yaparsam

RElicircS mdash Efendim mevzu dahilinde soumlylevi-yiuiz

OumlMER VEHBIcirc Ef (Tavamla) mdash Herkes şahsı icirctftbariyle hanesine cccedilkn1$i$rnde ne vanar kimse karıkmaz facircikftt Ketesi Acirctinizin^ iv evvelki haicirci ile şimdikiMeclis arasmda cok fark vardır N e t e muktazası fetvası fil acircn bnrava n limit rnir^aravf icircfiTacirc fe olan ahkan bu ^ e l s uumlzerine aldı ferdelı ferda ahkacircm tenkit olunmashydıkccedila kampmno vaTHİraquoıı efl bizim masiyet defterishymize yazılacaktır defteri amelimize yazılacaktır Ben bazı icircr0eeicircericirc uvkumu kacmyorum Bımnn raquoltm dflfbiugtrraquofum Nraquoraquo olu vnr di ve hpmm r^ fenr btıkadardır tabiicirc arzedivoruuı Meejtsi Ali kabul edin tefm laquom ektp Sterive Adliye Vekalet-leri de boumlvle bir kantin tanzim edip etmemekte nnthterdrrlar

- Burdur VT lıusn Mccedilhm^t Acirck icirc f Bevshyle Karesi Mebusu Afcduumllrrafur vccedil Basri Bevle-rinbır takriri-var suni takrirlerini -istizaha kalbcdinorlar Malucircm ^il eri j^ten buumltccedile- muumlshyzakeresi istrccedilsah+tr umumicirc muumlzakerede sual ile^ istizah arasındaki fa4c İmdur Bunun iccedilbujipki ui^amııomem-ivJn 192 nci maddesinin besinci fıkrasında laquoBuumltccedile muumlzakeresinde hucircraquo bir istizah zam ve ilhak edilemezraquo deniyor Esasen buumltccedile istizah demektir Onun iccedilin reyinize arzetmiyo-rura

HASAN BASRIcirc B (Karesi) - ReisBey bu takricircfacirc ^akduumlm ettiğimiz zaman zatı alileri sor musiuauz sual mi istizah mı diye-Biz de suali lcQfi goumlrmezsek istizaha kalbederiz demiştik Mademki bu-istizah olmlaquoştur Ohalde istizah mashyhiyetinde muumlzakeresini teklif ediyorum Tine o hududa-ruumlcu edilsin ve bu mesele bittikten sonshyra diğer nresailo geccedililsin

t- REIcircS mdash Buumltccedile muumlzakeresine hiccedil bir istizah takduumln olunamaz 122 nci maddeampin fcoıı fıkrashysında Jbtiyle diyor Her mebus sualini sorar ceshyvabım alır buumltccedile muumlzakeresi umumicirc bir muumlzashykeredir sBuumltrccedile muumlzakerm boumlyledir

BtR MEBUS B mdash Buumltccedileye taallucirck etmi-yorki

HASampN BASRIcirc B (Karesi) mdash Reis Bey bu mesele deticesiz kaldı

MUumlFIcircD E l (Kırşehir) mdash Reis Beyefendi btı sual-takriri buumltccedile muumlzakerecine tesaduumlf ettishyği iccedilin beyler bu noktadan soumlyluumlyorlar (Miba eğer bu suali başka bir guumlne tehir ediyorlarsa ikinci bir takrir olabilir

REİS mdash Evvelacirc bu meseleye muumlteallik takshyrirler var Arzu ederseniz bunları arbedeyim

Riyaseti Celileye Ahzi girift emri kanunen bull lacirczıiflulmfuz ise

de hastalık dahi macircni sevk ve izam olduğundan mebusu Muhterem Basri Beyin beyanatiyle hafshy

talığı anlamlan Ham di Efendi hakkındaki rahzi girift emrinjn iadei afiyetine değin -tehir ve a-iikı infazı hususunun Adliye Vekacircletine emreshydilmesin Heyeti Muhteremeyc arz ve teklif eylerim

26 Şubat 1337 Kırşehir Mebusu

Sadık REIcircS mdash Bu takrjr hakkında sahibi takrir

izahat verecek mi MUSTAFA KEMAL B (Ertu^rul)mdashHastashy

lığı tahakkuk ederse tehiri zaruridir REİS mdash Efendimr Şimdi okunan takriri kashy

bul edimler luumltfen ellerini kaldırsın- Efendim indiriniz eli erinizi Takriri nazarı muumltalacircaya al-mıyanlar luumltfen ellerini kaldırsın

ATA B (Ni^-tle) mdash Aksi reve konulmaz ADLİYE VEKİLt UAFJZ MEHMET B - -

Eğer boumlvle yaparsanız ben istifa ederim TAHTA GALIcircP B (Kırşehir) mdash Meclisin

her kararı bir kanum5ur Başkası yapar REİ8 - Efendim takriri kabul edenler luumltshy

fen ayağjı kalksın takrir kabul edilmedi Otuz doumlrt zat ayağa kalktı (Aksini rere koyunuz pestoi)

S Uuml I J J B Y M A N 81RRI B fYozgad) mdash Belki muumlstenkif var aksini reye koyarsanız anlaşılır

TAITTA GALİP B ( K ı ^ l ı i r - Adil bir reis oJmak itibariyle aksini reye koymaklığı-nız lacirc^undır

ATAcirc B (Niğde) mdash Aksi reye konmaz BIcircR MEBUS B mdash Kanunu tebdil eyleriz

o başka REIcircS - - Efendim takdir r iya^te aittir Ve

kacirctip beylerle de muumlşavere ettik (Guumlruumlltuumller) MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karafr-arı Sahip) mdash

Oumlmer Efendi pek beliganccedil bir surette kavanini adshyliyemizin noksaniyetinden bahsettiler filhakika kavanini adliyemiz halkın idaresine kacircfi deshyrecede değildir Bunu inkacircr edecek zannederim kimse yoktur Buguumlne kadar halkımız adliyeshymizden mahkemelerimizden muumlştekidir Acashyba bu esbabı şikacircyet nelerdir Biraz tahlil edishylecek olursa bu esbabı şikacircyet hacirckimlerden hacircshykimlerin fena olmasından ziyade mehakimde tatbik edilen usuluumln fena olmasındadır Teşkishylacirctın fena olmasındadır Bendeniz diğerinin ol-

~ m mdash

1157 İd ADLIcircYE VEKIcircLl HAFIZ MEMET B mdash

Nakli dacircva takibat icrasına macircni değildir Yani siz Adliye Vekilini gayrikanuni muamelenin ifasına davet ediyorsunuz Ben bunu yapamam

MUumlFlT Ef (Kırşehir) mdash Hayır hayır haşa ADLIcircYE VEKIcircLl HAFIZ MEMET B Dacircshy

vamla) mdash Nakli dacircvaya da kıyam etse o muameshyleye devam etmek zaruridir Kanun bunu emreshydiyor Ne yapaynn ben kanunun haricinde muashymele yapamam Kanunun muamelesi budur

RtFAT B (Kayseri) mdash Beyefendi bu kanushynu anlıyamadık Evrak buraya geliyor umushyru oezaiyccedilden bir muumltalacirca alınmıyor Zatı acircliniz hariccedilteki delacircille kanaatim boumlyledir diyorsunuz kanun bu mu

AOumlLIcircYtf VEKİLİ HAFIpound MEMET B mdash Ben esasen bir adam tevkif edilmiş bu gibi şey lere memur değilim Beyefendi 1 Bu gibi vezaif muumlddeiumumilere aittir

ABIcircF B (Konya) mdash Haksızlığı siz menede-

ADLİYE VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Haksialık yapıldıktan sonra tahkikat yaparım

RtFAT B (Kayseri) mdash Beyefendi tahkikatı arkadaşlar yapmıştır Kanaatlerini de soumlylediler Zatı acircliniz de bir vekili mutlaksınız

HASAN BASRlB (Karesi) mdash Mademki Adshyliye Vekili saf atiyle muumldahale etmiyeceğini ve edemiyeceğini soumlyluumlyorlar neden evrakı celbe kıyam ediyorlar Celbe kıyam ediyorlarsa ne iccedilin muumlddeiumumiye vermiyorlar Ne iccedilin şevkshylerine macircni olmuyorlar Rica ederim bu muashymeleye AdUumlye Vekili Bey taralından da bakıl-dığmı goumlrmekisteriz

ADLİYE VEKtLt H A P Z MEIcirckregT B mdash Muumlsade buyurunuz Evet bakınız bendenizce o muamele yanlış olmuştur kabul ediyorum Fashykat ilk geldiğim guumlnler verilen bir emir olmuştur Diyebilirim ki benim iccedilin bir hatadır Evrakı isshytemek bunu kabul ediyorum İlk geldiğim guumln bana nasıl mevcjıdu olmıyan bir evraktan bahseshydildi

NECİP B (Ertuğrul) mdash- O memurlar tecziye edildi imi

AOumlLIcircYE VEKJOuml HAFIZ MEMET B mdash Tecziye ettim onu da yaptan Ben boumlyle bir hashyle sokuldum Derdesti tahkik bulunan evracircikı cel-Ijettim Bunun iccedilin beni tecziye edebilirsiniz Faİşat iğfal edildim ve bu suretle daima bnyolu doğrul goumlrduumlğuumlm iccedilin bu muameleyi ifa ettim Benim bildiğim budur

OumlMER VEHBİ Ef (Konya) mdash Efendim bir memleketin adliyesi o memleketin ruhu meshysabesindedir Nasşl kicirc hayatı beşer bedenimizshyde mevcut ruhlar vasıtasiyle muhafaza ediliyorshysa herkesin hukuku hayatı malı ırzı haysiyeti de ancak o memleketin adliyesi vasıtasiyle mushyhafaza edilir Bacircinicircz bizim adliyemizde bir zaaf goumlruumlyorum Şoumlyle ki Gerek kavanM meveu-|esi gerekse teşkilacirctı hazırası temini Mtkuumlka

21337 0 Ouml gayccedilikacircfidir Bunun da sebebini şoumlyle izan et-meicirc^isterim

iUaiumU alileri olduğu uumlzerey devletler aee$-nas ve lusauıar giDi ouu-u lauaıerıuı geccedilırmeii-ceaır Jiıeoaeı nuKauc insan neşvuumlnema nebaş-laıyşınm tevaıtkuıa vaşıı oıur iuuren beaenınae Dır ınnıtat goruıur Şansım itibariyle soumlyluumlyoshyrum Betoant olduğumuz iccedilin oımaıidir jevie-tm muumlıtatı zamanına tesaduumlf etmişiz Bu itibarshyla her ferde sormuş olsak bizim memleketimizin ısıaııa muutaccedil oıaugunu ıtıraı etmeKtedır takat iki şeye deşteres olamamışız Birisi hangi zata umurumuzu tevdi edersek ıslah edebilir i iViesccedilla bir reisi bir vekili makama getiriyoruz ccedilalışıshyyor ıasat memıeKetın emzıcecunı ananatmı bishylememiş veyahut iğmazı acircyin etmiş oluyor Mushytabık olsun gayrimutabık olsun asarı ecnebiye-yi nazardan geccediliriyor ve bizim memlekette tatbishykini istiyor ve boumlyle zamimeler ilacircve ediyor (Doğru sesleri) Bir de medarı ıslah olacak elishymizde bir prensipimiz yoktur (Prensip sesleri) Biliyorum beyefendi prccedilnsipi de anlamryacak kashydar değilim m

OPERATOumlR EMlN B (Bursa) mdash Yok ben ağzımı accedilmadım bir şey demedim aman aman

OumlMER VEHBİ Ef (Devamla) mdash Sana deshymiyorum prensip lacircfzını - soumlyliyene diyorum (Handeler) Halbuki medarı ıslah olacak ahval bizim iccedilin mailim hem de Rabbimizın bize ihsashynıdır Biz her umurumuzu şeri şerife tatbik etmiş olsak kimsenin itiraza salacirchiyeti olmaz Sakin olduğumuz memleketin yuumlzde doksan doshykuzunun efkacircrı bu merkezdedir Bazı misallerle bu bahsi izah etmek istiyorum Adliye teşkilacirctı şoumlyledir

Bir yapı yapılırken amele sıralanır kerpiccedil alır verirler Bunlar alt katta bulunan ustaya kadar bir sıra uumlzerinedir isterseniz tecruumlbe buyushyrursunuz Şimdi tahkikatı adliye heyeti ihtiyariye den polis dairesinden başlar Muumlstantike geldishyğinde muumlddeiumuminin nazacircfeti var Birşey iddia edeı Mutlaka maznun olan şahsın aleyhinde olacaktır Hakkı kanuni muhafaza edilmiyeeekrtir Kendisine sormuş olsan nemelacirczım muumlstantık kararını versin der Muumlstantik te kararmı verirshyken teredduumlt eder korkar tevehhuumlme tacircbi olur Heyeti ithamiyeye atar Boumlyle boumlyle bir ccedilok efrashydı insaniye mutazarrır olmaktadır Vakıa muumlfetshytişler var Bir aralık goumlnderilip te tahkikat icra edilmek isteniliyor Muumlfettişlerin ahvali - ccediluumlnki dainiz biraz adliyede bulundum - bir memlekete geldikleri vakit bicircr madde ke^oumlUlerine ihbar edil-meydnee katiyen bir nokta ccedilıkaramazlar Ancak onların teftişatı şuna muumlnhasırdır karar deftershylerini celbeder ve imzalar tam ma hakraquo silinti var mı yok mu talik olunduğu yevmuuml muayshyyende muhakeme goumlruumllmuumlş muuml goumlruumllmemiş mi bunlar ise acircdi şeylerdir

t r 1157 ttSttST laquo ^ 2 Heı zaman Meclisi Acircliraquo israf atı men edelim

diyor Basn tekicircifat vuku buluyor Şiddetle red-dolunuyor Oinundasebebinibe^anlayanmyorum Malum ya ccedilok insan toplayıp ta onlari az iccedil vermektense ccedilok işiraquo ehlini bulup az insana goumlrshyduumlrmek huumlnerdir

Şimdi Adliyede bazımuttali olduğum ahvali arz edeyim cebren kız kaccedilırmak maddesinden bir kişi maaSnun olmuş yiıımi bir sene sonra anaznu-niyet kararı verilmiş vakıa muumlfettişler gelirler Tab|icirc bir insan bir mesfeke- mensup olduğunda hiyeli kanunisini ezber eder Muumlstantik muumlruru zaman haddine vacircsıl olmamak iccedilin cuumlnha ise uumlccedil seneye varmadanraquo cinayet ise on seneye varmdeg dan bir muamele yapar Celp yazar muumlfettiş te onu goumlruumlrraquo olmuş olmuş der Muumlptacircntikler şayashynı tenkittir Herşeyi yaparlar Evet kuumllliyen faydalan da muumlnker değil ccediluumlnkuuml insanlar mushytat olduğu veccedilhile baskı altmda yaşamak istishyyorlarraquo biz serbestlik isteriz Baskı altmda olmashydığı vakitte de kanuna muhalefet herkesin şashynıdır Bununla beraber lccedilavanini meycude ile kacircfi değildir diye dacircva ettik Bir misalkacircfidir Meshyselacirc bir insan diğerini katlediyor Yahut tatili uzuv derecesinde bir taraf mı kesiyor Bizim mahkemelerimizde makjtuluumln varisleri neden muumlstefit oluyor Evet maznunu getiriyoruz hashypis ediyoruz sonra biz guumlya medeniyet ifa ettik zannediyoruz Şoumlyle ki bu insandan basbelbeşeniye vacircki olımuş cinayet anımla acirctiyen kendisinden istifade edilir diye hapis ile iktifa ediliyor Bu vakıa medeniyet gibi muumllacirchaza edilmişraquo halbuki maktuluumln vacircrislerinin hukuku şeriyesacirc mecrushyhun kendi hukuku şeriyeşi hiccedil nazarı itibara alınmıyor heder olup gidiyor Vakıa ceza kashynunnamesinin başında yazmışlar Hukuku seri-yeye halel gelmesin diye Fakat hangi mahkeshymeye gitsin de onu meydana ccedilıkarsın Ccediluumlnki muumlddeiler Ceza mahkemesine gidip şikacircyet etse laquoKısas hakkımız var davet ediyoruzraquo deseler Mahkemei Şeriyeyi goumlsterirler Mahkemei Şer-iyeye yarsalar işin Ceza Mahkemesindedir dershyler Hususa iki mahkemenin esbabı suumlbutiyesi ayrı ayrı Boumlyle ayrılıkla iş goumlruumllmez

Ne yapmamız lacirczımgelir Şimdi Meclisi Acirclishyniz ahkacircmı şeriyenin tenfizve icrasını uumlzerini ze aldınız kanun tanziminden maksat ahaliye goumlsterilse diyecek ki maksat hasıl oldu Tok eğer oumlyle değil de hakikati kanunu şeri bir surette lacircğvetmeydiler o zaman kanun cari olan ahkacircmı şeriye nelerdir Onu bir defa tanzim etmeli badehu devairi aidesine vermelidir Bu da

1 Şeriye Vekacircletine taalluk eder birinci vazifedir Ben isterim ki Şeriye Vekacircleti iptida bir kanun yapsın badema usuluuml muhakeme tadil edilsin Bunlar iccedilin ayrı avrt teklif yapmak benim salacircshyhiyetim haricindedir Şimdi o kanun Adliyeye verilsin tatbik edilsin buna hic bir mani voktur Şoumlyle diyebilirim ki beynimizde bazı gucircna ahshykacircm soumlylendiği vakitte gucircyacirc ezmanm tebedduumlluuml

ile ahkacircm tebdil ediliyor gibi soumlzler soumlyleniyor Efendiler canan ile ahkacircm tebedduumll etmez zaınşn tar Aon Saadetteki zamandır Guumlnis boumlyle doumltamprebraquo bSjşte batardı [Nuumlayyibuuml zemanina vel aybuuml fina ve ma lizemaninacirc aybuumln sıvana] zamanda ayıp olmaz zamane iccedilindekiler ayip ilka eder Ancak bası ahkacircmı şeriye vardır O gaye şudur ba ahkacircmı seriye vardır ampdtamp muumlste-mttiridat$ muumlptemdir Adatlar değişince onlar da değişiyor Oumlyledir fakat bu kısas gibi olan huumlkoumlnuumlea ahkacircmı fıkhiyyei ilacirchiyeye muumlstenitshytir OumleleampeVicirclacirc yermuumlBayame mahfuzdur Mefshysuh delildir Buguumln iccedilin bizim mahkenteleri-mizde tatbik -ettiğimiz ceza kanunu Fransız kashynunundan tercuumlmedir

KAYSERIcirc MEBUSU mdash Kavaidi şeriyeye muvafık olanları da var

OumlMHR VOumlHBt Ef (Devamla) mdash Evet varshydır Bizim mahkemelerimizde kavaidi -şeriyeye muvafılı olanları da vaizdir Onu kabul ederim sorarım size- bizim mahkememizraquo mahkemei islacirc-miyedir ISIeelisi Acirclinizin acirczası Elhamduumllillah buumltuumln islacircmdır Şu halde kendi milliyetimize kejldi ananatımıza muvafık kanun tanzim etmeliyiz ve kuumltuumlbti fıkhive dezaten Vasidir Nazariyatı ~amper-iyemiz geniştir Şoumlyle ki Ceza kanununa tacircbi olmak rccedilzere kanun tanzim etmek yine İŞerlye Vekacircletinin seran borcudur Bu arzettiğim madde yalnız hocalar soumlzuuml yahut ehli islacircm soumlzuuml deshyğildir Bak şimdi bu dozumu teyit iccedilin ecacircııib-ten de nakledeceğim Bizim Guumllhane Hattı okunshyduğu guumlnuuml Avusturyalılardan biriLcUs o mecliste-lıazır idicirc Galiba sefaretten olmalı na zat memshyleketimizin afide uğrayacağı teşevrccedilşatı tamphmin etmişraquo bir tarih yazmış Osmanlıların mebdeini evastoı uğradıktan ahvali beyan ettiğinde dishyyor ki Osmanlıların şeri muvafıktır gayet muhkemdir metindir Kendileri iccedilin başka kanun ccedilıkarmağa hacet yoktur Ancak şeri şerifin goumlsshyterdiğiraquo Kuranm goumlsterdiği ahkacircm ile amel etseshyler kacircfidir Bunu soumlyleyen bir ecnebidir efenshydiler

Şimdi bu şeri şerif aleyhinderaquo kuvvevtinizicircn aleyhinde soumlyleyenler ecanip propagandacılarıshydır Duumln de muhterem vekil beyefendi bu kuumlrsuumlshyden soumlyluumlyorlardı ye diyorlardı ki ecanib mekshytepler accediltılar men edemedik memleketimizde propaganda neşrettiler Bu doğrudur Şimdi muuml-neweranımılaquo bicircr eser okuyor O eserde goumlruumlyor ki bir mesele hakkındaraquo bir huumlkuumlm aleyhinde iti-razat var Onu bir delil gibi keenne haktan gelmiş gibi neşre ccedilalışıyor Bu dinicirc değildir bu ecanib propagandacıdır buna meydan verilmemelidir Bu da ne ile olur bu da zamana lisanı hale mushytabık ahkacircmı şeriyenin herbirini nazariyatı şer-iyenin her birini getaiş suretle ahaliye anlatmakshyla olur

Tine bunun gibi bir hakikati arzedeyim Beshynim akadar cerait muumltalacircaaiyle iştigalim yok-

ı tur Maamaf ih tahminen beş sene kadar evvel

r-m mdash

im uuml 2 t raquo7 m

rryor gisşpr-ki raquoAlmaşlar Gfflampaalicircları iuttolar Tamprldi|ğuuml4ahk3m ediralaquoiar Efraflı Hhmiye ban-danipe|t laquonejHimn deampoumldacircr Hakririn meali bis d ipa j^c ihe tmi tak|p edelimraquo acirclemi islacircm Ux takip 0deeektir diyodar $hadi feeyefendiler jccedilouml-roumll^or-kiv- Frafiaızlar bizim 7$kvji bull roumlhiyccedilmiri efkamplaquo tH^H^iyesnizi ajtfamtttlar ye fakat biz irinshyde olfaigmampvz halde memleketin laquosekenesi bulrnı-duampnmı hWie btacircm ne icln takın etmivelım Benim-kendimi sorarsanız fraıfe ve fuumlcranı isteve-biicircitİBi Neden Cftftkuuml her neftin tabiicirc fraka meyli yardır Fakat ben yaparsam

RElicircS mdash Efendim mevzu dahilinde soumlylevi-yiuiz

OumlMER VEHBIcirc Ef (Tavamla) mdash Herkes şahsı icirctftbariyle hanesine cccedilkn1$i$rnde ne vanar kimse karıkmaz facircikftt Ketesi Acirctinizin^ iv evvelki haicirci ile şimdikiMeclis arasmda cok fark vardır N e t e muktazası fetvası fil acircn bnrava n limit rnir^aravf icircfiTacirc fe olan ahkan bu ^ e l s uumlzerine aldı ferdelı ferda ahkacircm tenkit olunmashydıkccedila kampmno vaTHİraquoıı efl bizim masiyet defterishymize yazılacaktır defteri amelimize yazılacaktır Ben bazı icircr0eeicircericirc uvkumu kacmyorum Bımnn raquoltm dflfbiugtrraquofum Nraquoraquo olu vnr di ve hpmm r^ fenr btıkadardır tabiicirc arzedivoruuı Meejtsi Ali kabul edin tefm laquom ektp Sterive Adliye Vekalet-leri de boumlvle bir kantin tanzim edip etmemekte nnthterdrrlar

- Burdur VT lıusn Mccedilhm^t Acirck icirc f Bevshyle Karesi Mebusu Afcduumllrrafur vccedil Basri Bevle-rinbır takriri-var suni takrirlerini -istizaha kalbcdinorlar Malucircm ^il eri j^ten buumltccedile- muumlshyzakeresi istrccedilsah+tr umumicirc muumlzakerede sual ile^ istizah arasındaki fa4c İmdur Bunun iccedilbujipki ui^amııomem-ivJn 192 nci maddesinin besinci fıkrasında laquoBuumltccedile muumlzakeresinde hucircraquo bir istizah zam ve ilhak edilemezraquo deniyor Esasen buumltccedile istizah demektir Onun iccedilin reyinize arzetmiyo-rura

HASAN BASRIcirc B (Karesi) - ReisBey bu takricircfacirc ^akduumlm ettiğimiz zaman zatı alileri sor musiuauz sual mi istizah mı diye-Biz de suali lcQfi goumlrmezsek istizaha kalbederiz demiştik Mademki bu-istizah olmlaquoştur Ohalde istizah mashyhiyetinde muumlzakeresini teklif ediyorum Tine o hududa-ruumlcu edilsin ve bu mesele bittikten sonshyra diğer nresailo geccedililsin

t- REIcircS mdash Buumltccedile muumlzakeresine hiccedil bir istizah takduumln olunamaz 122 nci maddeampin fcoıı fıkrashysında Jbtiyle diyor Her mebus sualini sorar ceshyvabım alır buumltccedile muumlzakeresi umumicirc bir muumlzashykeredir sBuumltrccedile muumlzakerm boumlyledir

BtR MEBUS B mdash Buumltccedileye taallucirck etmi-yorki

HASampN BASRIcirc B (Karesi) mdash Reis Bey bu mesele deticesiz kaldı

MUumlFIcircD E l (Kırşehir) mdash Reis Beyefendi btı sual-takriri buumltccedile muumlzakerecine tesaduumlf ettishyği iccedilin beyler bu noktadan soumlyluumlyorlar (Miba eğer bu suali başka bir guumlne tehir ediyorlarsa ikinci bir takrir olabilir

REİS mdash Evvelacirc bu meseleye muumlteallik takshyrirler var Arzu ederseniz bunları arbedeyim

Riyaseti Celileye Ahzi girift emri kanunen bull lacirczıiflulmfuz ise

de hastalık dahi macircni sevk ve izam olduğundan mebusu Muhterem Basri Beyin beyanatiyle hafshy

talığı anlamlan Ham di Efendi hakkındaki rahzi girift emrinjn iadei afiyetine değin -tehir ve a-iikı infazı hususunun Adliye Vekacircletine emreshydilmesin Heyeti Muhteremeyc arz ve teklif eylerim

26 Şubat 1337 Kırşehir Mebusu

Sadık REIcircS mdash Bu takrjr hakkında sahibi takrir

izahat verecek mi MUSTAFA KEMAL B (Ertu^rul)mdashHastashy

lığı tahakkuk ederse tehiri zaruridir REİS mdash Efendimr Şimdi okunan takriri kashy

bul edimler luumltfen ellerini kaldırsın- Efendim indiriniz eli erinizi Takriri nazarı muumltalacircaya al-mıyanlar luumltfen ellerini kaldırsın

ATA B (Ni^-tle) mdash Aksi reve konulmaz ADLİYE VEKİLt UAFJZ MEHMET B - -

Eğer boumlvle yaparsanız ben istifa ederim TAHTA GALIcircP B (Kırşehir) mdash Meclisin

her kararı bir kanum5ur Başkası yapar REİ8 - Efendim takriri kabul edenler luumltshy

fen ayağjı kalksın takrir kabul edilmedi Otuz doumlrt zat ayağa kalktı (Aksini rere koyunuz pestoi)

S Uuml I J J B Y M A N 81RRI B fYozgad) mdash Belki muumlstenkif var aksini reye koyarsanız anlaşılır

TAITTA GALİP B ( K ı ^ l ı i r - Adil bir reis oJmak itibariyle aksini reye koymaklığı-nız lacirc^undır

ATAcirc B (Niğde) mdash Aksi reye konmaz BIcircR MEBUS B mdash Kanunu tebdil eyleriz

o başka REIcircS - - Efendim takdir r iya^te aittir Ve

kacirctip beylerle de muumlşavere ettik (Guumlruumlltuumller) MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karafr-arı Sahip) mdash

Oumlmer Efendi pek beliganccedil bir surette kavanini adshyliyemizin noksaniyetinden bahsettiler filhakika kavanini adliyemiz halkın idaresine kacircfi deshyrecede değildir Bunu inkacircr edecek zannederim kimse yoktur Buguumlne kadar halkımız adliyeshymizden mahkemelerimizden muumlştekidir Acashyba bu esbabı şikacircyet nelerdir Biraz tahlil edishylecek olursa bu esbabı şikacircyet hacirckimlerden hacircshykimlerin fena olmasından ziyade mehakimde tatbik edilen usuluumln fena olmasındadır Teşkishylacirctın fena olmasındadır Bendeniz diğerinin ol-

~ m mdash

t r 1157 ttSttST laquo ^ 2 Heı zaman Meclisi Acircliraquo israf atı men edelim

diyor Basn tekicircifat vuku buluyor Şiddetle red-dolunuyor Oinundasebebinibe^anlayanmyorum Malum ya ccedilok insan toplayıp ta onlari az iccedil vermektense ccedilok işiraquo ehlini bulup az insana goumlrshyduumlrmek huumlnerdir

Şimdi Adliyede bazımuttali olduğum ahvali arz edeyim cebren kız kaccedilırmak maddesinden bir kişi maaSnun olmuş yiıımi bir sene sonra anaznu-niyet kararı verilmiş vakıa muumlfettişler gelirler Tab|icirc bir insan bir mesfeke- mensup olduğunda hiyeli kanunisini ezber eder Muumlstantik muumlruru zaman haddine vacircsıl olmamak iccedilin cuumlnha ise uumlccedil seneye varmadanraquo cinayet ise on seneye varmdeg dan bir muamele yapar Celp yazar muumlfettiş te onu goumlruumlrraquo olmuş olmuş der Muumlptacircntikler şayashynı tenkittir Herşeyi yaparlar Evet kuumllliyen faydalan da muumlnker değil ccediluumlnkuuml insanlar mushytat olduğu veccedilhile baskı altmda yaşamak istishyyorlarraquo biz serbestlik isteriz Baskı altmda olmashydığı vakitte de kanuna muhalefet herkesin şashynıdır Bununla beraber lccedilavanini meycude ile kacircfi değildir diye dacircva ettik Bir misalkacircfidir Meshyselacirc bir insan diğerini katlediyor Yahut tatili uzuv derecesinde bir taraf mı kesiyor Bizim mahkemelerimizde makjtuluumln varisleri neden muumlstefit oluyor Evet maznunu getiriyoruz hashypis ediyoruz sonra biz guumlya medeniyet ifa ettik zannediyoruz Şoumlyle ki bu insandan basbelbeşeniye vacircki olımuş cinayet anımla acirctiyen kendisinden istifade edilir diye hapis ile iktifa ediliyor Bu vakıa medeniyet gibi muumllacirchaza edilmişraquo halbuki maktuluumln vacircrislerinin hukuku şeriyesacirc mecrushyhun kendi hukuku şeriyeşi hiccedil nazarı itibara alınmıyor heder olup gidiyor Vakıa ceza kashynunnamesinin başında yazmışlar Hukuku seri-yeye halel gelmesin diye Fakat hangi mahkeshymeye gitsin de onu meydana ccedilıkarsın Ccediluumlnki muumlddeiler Ceza mahkemesine gidip şikacircyet etse laquoKısas hakkımız var davet ediyoruzraquo deseler Mahkemei Şeriyeyi goumlsterirler Mahkemei Şer-iyeye yarsalar işin Ceza Mahkemesindedir dershyler Hususa iki mahkemenin esbabı suumlbutiyesi ayrı ayrı Boumlyle ayrılıkla iş goumlruumllmez

Ne yapmamız lacirczımgelir Şimdi Meclisi Acirclishyniz ahkacircmı şeriyenin tenfizve icrasını uumlzerini ze aldınız kanun tanziminden maksat ahaliye goumlsterilse diyecek ki maksat hasıl oldu Tok eğer oumlyle değil de hakikati kanunu şeri bir surette lacircğvetmeydiler o zaman kanun cari olan ahkacircmı şeriye nelerdir Onu bir defa tanzim etmeli badehu devairi aidesine vermelidir Bu da

1 Şeriye Vekacircletine taalluk eder birinci vazifedir Ben isterim ki Şeriye Vekacircleti iptida bir kanun yapsın badema usuluuml muhakeme tadil edilsin Bunlar iccedilin ayrı avrt teklif yapmak benim salacircshyhiyetim haricindedir Şimdi o kanun Adliyeye verilsin tatbik edilsin buna hic bir mani voktur Şoumlyle diyebilirim ki beynimizde bazı gucircna ahshykacircm soumlylendiği vakitte gucircyacirc ezmanm tebedduumlluuml

ile ahkacircm tebdil ediliyor gibi soumlzler soumlyleniyor Efendiler canan ile ahkacircm tebedduumll etmez zaınşn tar Aon Saadetteki zamandır Guumlnis boumlyle doumltamprebraquo bSjşte batardı [Nuumlayyibuuml zemanina vel aybuuml fina ve ma lizemaninacirc aybuumln sıvana] zamanda ayıp olmaz zamane iccedilindekiler ayip ilka eder Ancak bası ahkacircmı şeriye vardır O gaye şudur ba ahkacircmı seriye vardır ampdtamp muumlste-mttiridat$ muumlptemdir Adatlar değişince onlar da değişiyor Oumlyledir fakat bu kısas gibi olan huumlkoumlnuumlea ahkacircmı fıkhiyyei ilacirchiyeye muumlstenitshytir OumleleampeVicirclacirc yermuumlBayame mahfuzdur Mefshysuh delildir Buguumln iccedilin bizim mahkenteleri-mizde tatbik -ettiğimiz ceza kanunu Fransız kashynunundan tercuumlmedir

KAYSERIcirc MEBUSU mdash Kavaidi şeriyeye muvafık olanları da var

OumlMHR VOumlHBt Ef (Devamla) mdash Evet varshydır Bizim mahkemelerimizde kavaidi -şeriyeye muvafılı olanları da vaizdir Onu kabul ederim sorarım size- bizim mahkememizraquo mahkemei islacirc-miyedir ISIeelisi Acirclinizin acirczası Elhamduumllillah buumltuumln islacircmdır Şu halde kendi milliyetimize kejldi ananatımıza muvafık kanun tanzim etmeliyiz ve kuumltuumlbti fıkhive dezaten Vasidir Nazariyatı ~amper-iyemiz geniştir Şoumlyle ki Ceza kanununa tacircbi olmak rccedilzere kanun tanzim etmek yine İŞerlye Vekacircletinin seran borcudur Bu arzettiğim madde yalnız hocalar soumlzuuml yahut ehli islacircm soumlzuuml deshyğildir Bak şimdi bu dozumu teyit iccedilin ecacircııib-ten de nakledeceğim Bizim Guumllhane Hattı okunshyduğu guumlnuuml Avusturyalılardan biriLcUs o mecliste-lıazır idicirc Galiba sefaretten olmalı na zat memshyleketimizin afide uğrayacağı teşevrccedilşatı tamphmin etmişraquo bir tarih yazmış Osmanlıların mebdeini evastoı uğradıktan ahvali beyan ettiğinde dishyyor ki Osmanlıların şeri muvafıktır gayet muhkemdir metindir Kendileri iccedilin başka kanun ccedilıkarmağa hacet yoktur Ancak şeri şerifin goumlsshyterdiğiraquo Kuranm goumlsterdiği ahkacircm ile amel etseshyler kacircfidir Bunu soumlyleyen bir ecnebidir efenshydiler

Şimdi bu şeri şerif aleyhinderaquo kuvvevtinizicircn aleyhinde soumlyleyenler ecanip propagandacılarıshydır Duumln de muhterem vekil beyefendi bu kuumlrsuumlshyden soumlyluumlyorlardı ye diyorlardı ki ecanib mekshytepler accediltılar men edemedik memleketimizde propaganda neşrettiler Bu doğrudur Şimdi muuml-neweranımılaquo bicircr eser okuyor O eserde goumlruumlyor ki bir mesele hakkındaraquo bir huumlkuumlm aleyhinde iti-razat var Onu bir delil gibi keenne haktan gelmiş gibi neşre ccedilalışıyor Bu dinicirc değildir bu ecanib propagandacıdır buna meydan verilmemelidir Bu da ne ile olur bu da zamana lisanı hale mushytabık ahkacircmı şeriyenin herbirini nazariyatı şer-iyenin her birini getaiş suretle ahaliye anlatmakshyla olur

Tine bunun gibi bir hakikati arzedeyim Beshynim akadar cerait muumltalacircaaiyle iştigalim yok-

ı tur Maamaf ih tahminen beş sene kadar evvel

r-m mdash

im uuml 2 t raquo7 m

rryor gisşpr-ki raquoAlmaşlar Gfflampaalicircları iuttolar Tamprldi|ğuuml4ahk3m ediralaquoiar Efraflı Hhmiye ban-danipe|t laquonejHimn deampoumldacircr Hakririn meali bis d ipa j^c ihe tmi tak|p edelimraquo acirclemi islacircm Ux takip 0deeektir diyodar $hadi feeyefendiler jccedilouml-roumll^or-kiv- Frafiaızlar bizim 7$kvji bull roumlhiyccedilmiri efkamplaquo tH^H^iyesnizi ajtfamtttlar ye fakat biz irinshyde olfaigmampvz halde memleketin laquosekenesi bulrnı-duampnmı hWie btacircm ne icln takın etmivelım Benim-kendimi sorarsanız fraıfe ve fuumlcranı isteve-biicircitİBi Neden Cftftkuuml her neftin tabiicirc fraka meyli yardır Fakat ben yaparsam

RElicircS mdash Efendim mevzu dahilinde soumlylevi-yiuiz

OumlMER VEHBIcirc Ef (Tavamla) mdash Herkes şahsı icirctftbariyle hanesine cccedilkn1$i$rnde ne vanar kimse karıkmaz facircikftt Ketesi Acirctinizin^ iv evvelki haicirci ile şimdikiMeclis arasmda cok fark vardır N e t e muktazası fetvası fil acircn bnrava n limit rnir^aravf icircfiTacirc fe olan ahkan bu ^ e l s uumlzerine aldı ferdelı ferda ahkacircm tenkit olunmashydıkccedila kampmno vaTHİraquoıı efl bizim masiyet defterishymize yazılacaktır defteri amelimize yazılacaktır Ben bazı icircr0eeicircericirc uvkumu kacmyorum Bımnn raquoltm dflfbiugtrraquofum Nraquoraquo olu vnr di ve hpmm r^ fenr btıkadardır tabiicirc arzedivoruuı Meejtsi Ali kabul edin tefm laquom ektp Sterive Adliye Vekalet-leri de boumlvle bir kantin tanzim edip etmemekte nnthterdrrlar

- Burdur VT lıusn Mccedilhm^t Acirck icirc f Bevshyle Karesi Mebusu Afcduumllrrafur vccedil Basri Bevle-rinbır takriri-var suni takrirlerini -istizaha kalbcdinorlar Malucircm ^il eri j^ten buumltccedile- muumlshyzakeresi istrccedilsah+tr umumicirc muumlzakerede sual ile^ istizah arasındaki fa4c İmdur Bunun iccedilbujipki ui^amııomem-ivJn 192 nci maddesinin besinci fıkrasında laquoBuumltccedile muumlzakeresinde hucircraquo bir istizah zam ve ilhak edilemezraquo deniyor Esasen buumltccedile istizah demektir Onun iccedilin reyinize arzetmiyo-rura

HASAN BASRIcirc B (Karesi) - ReisBey bu takricircfacirc ^akduumlm ettiğimiz zaman zatı alileri sor musiuauz sual mi istizah mı diye-Biz de suali lcQfi goumlrmezsek istizaha kalbederiz demiştik Mademki bu-istizah olmlaquoştur Ohalde istizah mashyhiyetinde muumlzakeresini teklif ediyorum Tine o hududa-ruumlcu edilsin ve bu mesele bittikten sonshyra diğer nresailo geccedililsin

t- REIcircS mdash Buumltccedile muumlzakeresine hiccedil bir istizah takduumln olunamaz 122 nci maddeampin fcoıı fıkrashysında Jbtiyle diyor Her mebus sualini sorar ceshyvabım alır buumltccedile muumlzakeresi umumicirc bir muumlzashykeredir sBuumltrccedile muumlzakerm boumlyledir

BtR MEBUS B mdash Buumltccedileye taallucirck etmi-yorki

HASampN BASRIcirc B (Karesi) mdash Reis Bey bu mesele deticesiz kaldı

MUumlFIcircD E l (Kırşehir) mdash Reis Beyefendi btı sual-takriri buumltccedile muumlzakerecine tesaduumlf ettishyği iccedilin beyler bu noktadan soumlyluumlyorlar (Miba eğer bu suali başka bir guumlne tehir ediyorlarsa ikinci bir takrir olabilir

REİS mdash Evvelacirc bu meseleye muumlteallik takshyrirler var Arzu ederseniz bunları arbedeyim

Riyaseti Celileye Ahzi girift emri kanunen bull lacirczıiflulmfuz ise

de hastalık dahi macircni sevk ve izam olduğundan mebusu Muhterem Basri Beyin beyanatiyle hafshy

talığı anlamlan Ham di Efendi hakkındaki rahzi girift emrinjn iadei afiyetine değin -tehir ve a-iikı infazı hususunun Adliye Vekacircletine emreshydilmesin Heyeti Muhteremeyc arz ve teklif eylerim

26 Şubat 1337 Kırşehir Mebusu

Sadık REIcircS mdash Bu takrjr hakkında sahibi takrir

izahat verecek mi MUSTAFA KEMAL B (Ertu^rul)mdashHastashy

lığı tahakkuk ederse tehiri zaruridir REİS mdash Efendimr Şimdi okunan takriri kashy

bul edimler luumltfen ellerini kaldırsın- Efendim indiriniz eli erinizi Takriri nazarı muumltalacircaya al-mıyanlar luumltfen ellerini kaldırsın

ATA B (Ni^-tle) mdash Aksi reve konulmaz ADLİYE VEKİLt UAFJZ MEHMET B - -

Eğer boumlvle yaparsanız ben istifa ederim TAHTA GALIcircP B (Kırşehir) mdash Meclisin

her kararı bir kanum5ur Başkası yapar REİ8 - Efendim takriri kabul edenler luumltshy

fen ayağjı kalksın takrir kabul edilmedi Otuz doumlrt zat ayağa kalktı (Aksini rere koyunuz pestoi)

S Uuml I J J B Y M A N 81RRI B fYozgad) mdash Belki muumlstenkif var aksini reye koyarsanız anlaşılır

TAITTA GALİP B ( K ı ^ l ı i r - Adil bir reis oJmak itibariyle aksini reye koymaklığı-nız lacirc^undır

ATAcirc B (Niğde) mdash Aksi reye konmaz BIcircR MEBUS B mdash Kanunu tebdil eyleriz

o başka REIcircS - - Efendim takdir r iya^te aittir Ve

kacirctip beylerle de muumlşavere ettik (Guumlruumlltuumller) MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karafr-arı Sahip) mdash

Oumlmer Efendi pek beliganccedil bir surette kavanini adshyliyemizin noksaniyetinden bahsettiler filhakika kavanini adliyemiz halkın idaresine kacircfi deshyrecede değildir Bunu inkacircr edecek zannederim kimse yoktur Buguumlne kadar halkımız adliyeshymizden mahkemelerimizden muumlştekidir Acashyba bu esbabı şikacircyet nelerdir Biraz tahlil edishylecek olursa bu esbabı şikacircyet hacirckimlerden hacircshykimlerin fena olmasından ziyade mehakimde tatbik edilen usuluumln fena olmasındadır Teşkishylacirctın fena olmasındadır Bendeniz diğerinin ol-

~ m mdash

im uuml 2 t raquo7 m

rryor gisşpr-ki raquoAlmaşlar Gfflampaalicircları iuttolar Tamprldi|ğuuml4ahk3m ediralaquoiar Efraflı Hhmiye ban-danipe|t laquonejHimn deampoumldacircr Hakririn meali bis d ipa j^c ihe tmi tak|p edelimraquo acirclemi islacircm Ux takip 0deeektir diyodar $hadi feeyefendiler jccedilouml-roumll^or-kiv- Frafiaızlar bizim 7$kvji bull roumlhiyccedilmiri efkamplaquo tH^H^iyesnizi ajtfamtttlar ye fakat biz irinshyde olfaigmampvz halde memleketin laquosekenesi bulrnı-duampnmı hWie btacircm ne icln takın etmivelım Benim-kendimi sorarsanız fraıfe ve fuumlcranı isteve-biicircitİBi Neden Cftftkuuml her neftin tabiicirc fraka meyli yardır Fakat ben yaparsam

RElicircS mdash Efendim mevzu dahilinde soumlylevi-yiuiz

OumlMER VEHBIcirc Ef (Tavamla) mdash Herkes şahsı icirctftbariyle hanesine cccedilkn1$i$rnde ne vanar kimse karıkmaz facircikftt Ketesi Acirctinizin^ iv evvelki haicirci ile şimdikiMeclis arasmda cok fark vardır N e t e muktazası fetvası fil acircn bnrava n limit rnir^aravf icircfiTacirc fe olan ahkan bu ^ e l s uumlzerine aldı ferdelı ferda ahkacircm tenkit olunmashydıkccedila kampmno vaTHİraquoıı efl bizim masiyet defterishymize yazılacaktır defteri amelimize yazılacaktır Ben bazı icircr0eeicircericirc uvkumu kacmyorum Bımnn raquoltm dflfbiugtrraquofum Nraquoraquo olu vnr di ve hpmm r^ fenr btıkadardır tabiicirc arzedivoruuı Meejtsi Ali kabul edin tefm laquom ektp Sterive Adliye Vekalet-leri de boumlvle bir kantin tanzim edip etmemekte nnthterdrrlar

- Burdur VT lıusn Mccedilhm^t Acirck icirc f Bevshyle Karesi Mebusu Afcduumllrrafur vccedil Basri Bevle-rinbır takriri-var suni takrirlerini -istizaha kalbcdinorlar Malucircm ^il eri j^ten buumltccedile- muumlshyzakeresi istrccedilsah+tr umumicirc muumlzakerede sual ile^ istizah arasındaki fa4c İmdur Bunun iccedilbujipki ui^amııomem-ivJn 192 nci maddesinin besinci fıkrasında laquoBuumltccedile muumlzakeresinde hucircraquo bir istizah zam ve ilhak edilemezraquo deniyor Esasen buumltccedile istizah demektir Onun iccedilin reyinize arzetmiyo-rura

HASAN BASRIcirc B (Karesi) - ReisBey bu takricircfacirc ^akduumlm ettiğimiz zaman zatı alileri sor musiuauz sual mi istizah mı diye-Biz de suali lcQfi goumlrmezsek istizaha kalbederiz demiştik Mademki bu-istizah olmlaquoştur Ohalde istizah mashyhiyetinde muumlzakeresini teklif ediyorum Tine o hududa-ruumlcu edilsin ve bu mesele bittikten sonshyra diğer nresailo geccedililsin

t- REIcircS mdash Buumltccedile muumlzakeresine hiccedil bir istizah takduumln olunamaz 122 nci maddeampin fcoıı fıkrashysında Jbtiyle diyor Her mebus sualini sorar ceshyvabım alır buumltccedile muumlzakeresi umumicirc bir muumlzashykeredir sBuumltrccedile muumlzakerm boumlyledir

BtR MEBUS B mdash Buumltccedileye taallucirck etmi-yorki

HASampN BASRIcirc B (Karesi) mdash Reis Bey bu mesele deticesiz kaldı

MUumlFIcircD E l (Kırşehir) mdash Reis Beyefendi btı sual-takriri buumltccedile muumlzakerecine tesaduumlf ettishyği iccedilin beyler bu noktadan soumlyluumlyorlar (Miba eğer bu suali başka bir guumlne tehir ediyorlarsa ikinci bir takrir olabilir

REİS mdash Evvelacirc bu meseleye muumlteallik takshyrirler var Arzu ederseniz bunları arbedeyim

Riyaseti Celileye Ahzi girift emri kanunen bull lacirczıiflulmfuz ise

de hastalık dahi macircni sevk ve izam olduğundan mebusu Muhterem Basri Beyin beyanatiyle hafshy

talığı anlamlan Ham di Efendi hakkındaki rahzi girift emrinjn iadei afiyetine değin -tehir ve a-iikı infazı hususunun Adliye Vekacircletine emreshydilmesin Heyeti Muhteremeyc arz ve teklif eylerim

26 Şubat 1337 Kırşehir Mebusu

Sadık REIcircS mdash Bu takrjr hakkında sahibi takrir

izahat verecek mi MUSTAFA KEMAL B (Ertu^rul)mdashHastashy

lığı tahakkuk ederse tehiri zaruridir REİS mdash Efendimr Şimdi okunan takriri kashy

bul edimler luumltfen ellerini kaldırsın- Efendim indiriniz eli erinizi Takriri nazarı muumltalacircaya al-mıyanlar luumltfen ellerini kaldırsın

ATA B (Ni^-tle) mdash Aksi reve konulmaz ADLİYE VEKİLt UAFJZ MEHMET B - -

Eğer boumlvle yaparsanız ben istifa ederim TAHTA GALIcircP B (Kırşehir) mdash Meclisin

her kararı bir kanum5ur Başkası yapar REİ8 - Efendim takriri kabul edenler luumltshy

fen ayağjı kalksın takrir kabul edilmedi Otuz doumlrt zat ayağa kalktı (Aksini rere koyunuz pestoi)

S Uuml I J J B Y M A N 81RRI B fYozgad) mdash Belki muumlstenkif var aksini reye koyarsanız anlaşılır

TAITTA GALİP B ( K ı ^ l ı i r - Adil bir reis oJmak itibariyle aksini reye koymaklığı-nız lacirc^undır

ATAcirc B (Niğde) mdash Aksi reye konmaz BIcircR MEBUS B mdash Kanunu tebdil eyleriz

o başka REIcircS - - Efendim takdir r iya^te aittir Ve

kacirctip beylerle de muumlşavere ettik (Guumlruumlltuumller) MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karafr-arı Sahip) mdash

Oumlmer Efendi pek beliganccedil bir surette kavanini adshyliyemizin noksaniyetinden bahsettiler filhakika kavanini adliyemiz halkın idaresine kacircfi deshyrecede değildir Bunu inkacircr edecek zannederim kimse yoktur Buguumlne kadar halkımız adliyeshymizden mahkemelerimizden muumlştekidir Acashyba bu esbabı şikacircyet nelerdir Biraz tahlil edishylecek olursa bu esbabı şikacircyet hacirckimlerden hacircshykimlerin fena olmasından ziyade mehakimde tatbik edilen usuluumln fena olmasındadır Teşkishylacirctın fena olmasındadır Bendeniz diğerinin ol-

~ m mdash

t ioumlt 262 lam bullbulloumlVsf madiğini soumlylemiyorum O da varraquo Fakat onshydan ziyade Adliyede usuluumln muumlşevvişiyeti teşshykilacirctı adliyenin kacircfi derecede olmamasıdır Bu noksan Meclisi Acirclinizde oumltedenberi duumlşuumlnuumllshymektedir Vekacircleti Adliye de bunu duumlşuumlnmuumlşshytuumlr Ve bunun iccedilin Meclisi Acirclinize son zamanlarda bir kanun layihası vermiştir Fakat bu kanun lacircyihası da Encuumlmeni Adliyenizde tetkik edilshydiği sırada ihtiyacatı Adliyeyi temin edecek ve teşkilacirctı adliyemiz itibariyle halkın ihtiyacına muvafık olacak bir tarzda olmadığını goumlrmuumlş ve yeniden bir teşkilacirctı adliye kanunu yapılmış Enshycuumlmen tarafından kaleme alınmasını ruumlfeka kashybul etmiştir boumlyle bir kacircnun da yapı1 maktadır

Hiccedil şuumlphesizdir ki usuluuml muhakematımız halkı mahkemelerde suumlruumlnduumlrmektedir Hem muumldddei ve muumlddeiaJeyh hem maznun ve dacircshyva eden her insan bu usuluuml muhakematın muumldshydetlerinden tarzı raquocereyanından istifade edemi-yerek mahkemede suumlruumlnuumlyor Buguumln oumlyle zanshynediyorum ki 1324 senesinden yani affı umumicirc tarihinden sonra bulunan evraklar vardır Benshydeniz Kiliste muumlddeiumumi bulundum hacirclacirc 1324 senesindenberi muumldevver evrak vardı ve bunu ccedilıkarmak imkacircnı mevcut olamıyordu Evet Oumlmer Efendinin buyurduğu gibi muumlstantık 800 -1000 evrakın iccedilinde yetişemediği takdirde 2 - 3 sene sonra muumlruruzamane uğramamak iccedilin bir celpname keser ve o celpname ile kendisini kanunun ve muumlfettişlerin elinden kurtarmak is ter Fakat bunu yapan muumlstantık mıdır Hayır mevzuatı kanuniyedir ve onun kabahatidir

Buumltuumln bu kavanin h a ^ ı n umurunu teshil edeceği yerde memleket işinde aletişer ve fesad-dır Bu tabiicirc memlekette inkılacircp yapan ve inkıshylacircp Meclisi olan halkın istiklacirclini halkın ihtishyyacını temin etmek isteyen bu Meclisi Acirclinin bence en birinci vazifei hakikiyesi memleketin teşkilacirctı adliyesini ihtiyacatı adliyesini temin etmektir Bir memlekette adalet ve hukuk teshymin edilemezse yapılacak istiklacirclin temin edileshycek hukukun hiccedil birisinin kıymeti maddiye ve hukukiyesi yoktur Teşkilacirctı adliye hakkında soumlyleyeceğim bundan ibarettir

Sonra Adliyemizi karıştıran ikinci bir hal vardırki bu doğrudan doğruya buumltccedile meselesiyle Adliye Vekacircletinin icraatiyle alacirckadardır bunshydan da biraz bahsetmek isterim Efendiler hacircshykimler layenazil olmalıdır Hacirckimlerbir takım memleketteki insanların veyahut memurların tahtı tesirinde bulunacak olursa ihkakı hak ve adalet yapamaz (Daha ziyade ccedilalar sadaları) Eğer bir hacirckim bir adamın tesirinde nuumlfuzun-de onun muumlessiriyeti altında ifayi vazife edeshycek olursa onun yapacağı ihkakı adalet deshyğildir Onun yanacağı nafiz olan memurların veyahut muumlteneffizinin tesiri altında vaşamak-tır Yani memurun idarei nuumlfuzuna alet olmakshytır Binaenaleyh bu esas acirclet olmaktan başka v bir şey değildir Bu esas ahkacircmı şeriye ve ahshy

kacircmı kanuniyemizde de kanunu esasimizde de temin edilmiş ve bir madde olarak yazılmıştır

Kanunu Esasimize ahkacircmı şeiyemize va kıi olan ulemamız biliri erki hacirckimler lacircyenazil-dir Kanunu Esasimizin 81 nci maddesinde zik-redilmiştirki hacirckimler lacircyenazildir teşekkuumlluuml mehakim kanunumuzun da bilmem kaccedilıncı madshydesinde hacirckimin lacircyenazilliğinden bahsetmiştir Fakat bu bahsolunan madde kanunda muharrer olduğu halde tatbik edilememiştir ve buguumlnkuuml tarzı idare teşkilacirctı adliye maaTesef guumlzel olshymamıştır Kanunda mevcut olduğu guumlndenberi tatshybik edilememiştir Ccediluumlnkuuml kuvei muumleyyidesi yoktur ve kuvvei muumleyyidesi olmayan her kashynun ve her madde ve her kaide bittabi muumlhmel kalır ve bu da kuvvei teyidiyesiz olduğundan muumlhmel ve acirctıl bir halde kalmıştır Bu suretle hakikaten hakkı ihkak edeeek hacirckimlerimiz guumlnshyden guumlne azalmaktadır ve hakimlik evsafını haiz olan adamlar bu yuumlzden Adliye meslekinshyden bizzarur ccedilıkmaktadır Ccediluumlnkuuml maişetini veshyrilen maaş temin edemediğinden bizzarur istifa eder

Sonra Adliye Vekacircletinde oumltedenberi usuluuml-luumlzum olan intihabı huumlkkacircm nizamnamesine ve teşkili mehakim kanunundaki ahkacircmı saireye riayet edilmesi lacirczımgelirken edilmemesi yuumlshyzuumlnden boumlyle oluyor Buna riayet edilmemeğe bir sebep ve bir zaruret vardır Bu sebep-ve zaruret de Mahkemei Temyizin burada teşkil edileine-mesiydi Vaktiyle Mahkemei Temyiz Kanunu yapılırken soumlyledik Mahkemei Temyizin burada teşkil edilememesi dolayısiyle intihabı huumlkkacircm nizamnamesi Adliye Vekacircletince tatbik edilmedi ve yapmış oldukları nizamname ile huumlkkacircm da

_ ınataşı bullgibi bir yerden diğer yere ve istenilen şeshykilde oynatıldı Buguumln değil bidayettenberi boumlyle yapıldı Binaenaleyh boumlyle damataşı gibi oynatılan huumlkkacircm muumlteessir oldu ve bu suretle

Adliyemiz biraz dahayıkıldı ve yıkılıyor Meshymuriyetle mebusluk iccediltima etmez kaidesini kashybulden sonra o nizamname değiştirildi o da bir muumlddet devam etti ve encuumlmeni muumldiran arzushysuna goumlre bir nizamname daha yaptı O da bir muumlddet devam ettikten sonra - ki istinaf reisi ve sairesi de dacirchil i d i - istinaf reisinin Encuumlshymende bitarafane hareketi veyahut hacirckimleri dashyha ziyade usul ve kaidesi tahtında hareket etshytirmek istemesi işe gelmedi o da ccedilıkarıldı ve yeniden bir nizamname yapıldı O nizamnameshyde memurini adliyenin ve huumlkkacircmın intihabı muumldirandan muumlteşekkil bir encuumlmene bırakıldı 4 kişiye bırakıldı 3 - 5 ay iccedilinde uumlccedil kere nishyzamname yapıldı ve değiştirildi ve bu suretle yapılan nizamnameler huumlkkacircmın mevkiini acirctisishyni temin edebilir mi ve huumlkkacircm busluretle maishyşetini temin edebilir mi ve huumlkkacircmın acirctisinden istikbalinden emin olunabilir mi idi ve bulunshyduğu yerde namp suretle emniyetle icrayi adalet

mdash 459 mdash

tn m mampğm M 2 elt3şbiiial oumltedenheri bir usul ve bir kaide Yardı IlacirckİKLler buu$ul tahtında tacircyin edilir ve azil edilir veyahut infisal ettirilir veyahut hakkınshyda tahkikat yapılırdı

Demin de okunan şu takrirde soumlylendiği gibi bana da bir telgrafla şikacircyet Jediliyor hakkınshyda hiccedil bir şikacircyet hiccedil bir tahkikat mevcut oumll-nmksızın kim bilir ne gibi tesir ile oluyor Ma-nmretuumllacircziz vilacircyeti dacirchilinde bulunan bilcuumlmshyle hacirckimler azlediliyor Halbuki halk kendileshyrinden memnun ahali istiyor ve telgraf ccedilekiyorshylar Biz - bu hacirckimlerden memnunuz diyorlar bunlar azlediliyor haklarında şikacircyetccedili yoktur

BIcircR MEMUumlS B mdash Ne vakit oluyor bu meshysele

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Devamla) mdash Bunshydan bir buccediluk ay evvel Binaenaleyh boumlyle klaquo yfi bir surette tacircyin ve terfi azil ve nasıp yapılacak oluisa memlekette adalet ve Adliye

yoktur ve olamaz Eğer memlekette bir adalet tesis etmek isshy

tiyorsak huumlkkacircmm lacircyenazuumlliği esasını kabul etiheliyiz ve teşkilacirctı adliye namı altında bir kashynun yaparak onları muumlstakil ve halkın ihtiya-catı adliyesini yapacak bir şekle sokmalıyız Binaenaleyh bendeniz oumlyle zannediyorum ki halkm ihtiyacını temin edecek bir surette teşkishylatı adliye yapmak ve kanunlarda ıslacirchat ve tashydilacirct yapmak zarureti karşısındayız Geccedilenlerde m istinaf lacircyiha kammiyesi aldım ve o lacircyihashynın aytimın Adliye Vekacircletine goumlnderildiği soumlyshyleniyor O lacircyihada hacirckim diyor ki Pransada

ibile İstinaf mehakimi tecdM edilmiş iken -biz hacirclacirc onların eski kanunlariyle devam ediyoruz Bu bir şeye benzemiyor hacirclacirc itiraz mesaimden ve saireden uzun uzun acıklı aeıklı bahsedilishyyor -

Sonra efendim bu vesile ite Adliyebull Vekacircle-den bir şey sormak isterim asicirc Etenemin burada bir matbaası vardı ve malucircm olan isyanı uumlzerishyne işittiğime goumlre Adliye Vekacircleti buna vaziyed etmiş ve tahrir etmiştir Vaziyed ettiği ve tahshyrir ettiği bu matbaa nerededir ne olmuştur neshyreye celbedilmiştir Bunu anlamak isterim Bunshydan ne Maliye Vekacircletinin ne Dahiliye Vekucircr letinin malucircmatı var ve kendilerin den hususi olarak sordum Kendileridediler ki buna Adlishyye Vekacircleti vaziyed etmiştir Adliye Vekacircleti tahrir etmiştir Bu sualin cevabını Adliye Veshykacircletinden istersiniz dediler Bendeniz de bu iki Vekacircletin yermiş olduğu bu cevap karşısında

bu suali Adliye Vekacircletine tevcih ediyoruın REİSmdash Soumlzalan sekiz zat var (Muumlzakere

kacircfi sesleri) Muumlzakereyi kacircouml goumlrenler luumltfen ellerim kaldırsınlar Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml fasıllara geccedilildi ve arzu ederseniz devam edeshyriz (Akşam oldu sesleri) Efendiler iki guumlnuumlshymuumlz daha kaldı 1337 senesine buumltccedileyi bırakshymak bilmem doğru olur mu olmaz mı (Yarm erken geliriz sesleri)

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Veshykil Beyden bir istizah var Ouml istizaha dair her mebus- soumlz soumlylemek hakkını haizdir (Fasıllara geccedilildi sesleri)

P M

222

i Nei mnjjaasasat

tdarei msıampsampiya masşatı V ^ L ve muumlstouml3pound bull Muumlşavir ve ecnebi mampttehassısları Jtejtoruıi vekacirclet bullbullbull- fileti teftişiye - Meclisi ticircbbr adli ve tıbbı adli muumlessesesi Muumlstahdemin muumlteferrikası

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif oltman kabul edilen

250 0

5 570 4 032 1200

258

840 0

4 350 4 032 1 200

170

222 nci bull fasim yekucircnu 13 210 10 592

MEHMET ŞUumlKRUuml B (KaraMsaa Sahip) -T- Elendim sorulan suallere cevap verilsin Fa-r sıllara taallucirck etmez bull İ~

R E t S mdash Efendim Meclis umucircmicirc muumlzakereshyyi kacircfi goumlrmuumlş şimdi fasıllara geccediltik ve icaber denfcevap sonra verilir Şimdi 222-nei fasıl hakkınca muumltalacirca varmı (Xk sesleri) Bu faşla dair Heyeti Vekilenin bir teklifi var

Heyeti teftişiye maddesine tahsisatı munzamına ilacircvesine dairdir ve sene nihayetine gelmek do-layrsiyle bilmemki luumlzumu var mı Vekacirclet isteshymiyor tahsisatı munzammayı Şu halde tenzil ediyoruz ve muumlzakeresinden sarfınazar ettik 223 ncuuml faşla geccedililmesini kabul edenler ellerini kaldırsınlar Kabul edildi

^wBMBBnw^r

F M tekHfbfanfoumln m 223 Malıkenıei Temyiz maaşatı

1 Buumlkkacircm 2 Ketebe ^ bullbull

--gtbull Muumlstahfitemmi muumlteferrika

12 800

acircacirco bull

n 800 4gt87Ouml

Y -326

223 ncuuml f^lm yekucircttiii bullTfr$96gt 17 0

MluumlŞTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Bufasılda efendim Mahkemei- Temyiz vardır Mahkemei Temyiz hakkında icra ettiğimiz tet-kikatta bu daire doumlrt kısma inkisam etmiştir Birisi ceza dairesi raquobirisi hukuk dairesi birisi şeriye dacirciresi birisi istida dairesidir Bu istishyda dairesinin lacircğvihe Adliye Vekili Celacirclettin Arif Beyin muvafakatiyle karar verilmiştir ve bir teklifi kanuni vardır Evvel emirde bu tekshylifi kanuni okunsun

BJ JS -r- Bir teklifi kanuni vardır Elinıiz-

F-M Nevi mucirchassaşacirct

dedir ye buumltccedile muumlzakeresine talik edilmiştir arzu ederseniz muumlzakere edetim veyalıut buumltshy

ccedilenin nihayetine talik edelim (Yarma yafrna sesleri)

HAMDİNAMIK B (İzmit) mdash Heyeti it-hamiyenin lacircğyine dair bir teklif vardiucirc Muumlzashykere edilecekse hepsi muumlzakere edilsin efendim

REtS mdash Efendini bu kanunu tehir ediyoruz Fasılhakkında b a ş ^ jnuumltalacirca var -mif 22|neuuml fasla geccedililmesini kabul buyuranlar ellerini kal dırsınlar 224 ncu fasla geccedililmesi kabul edildi

Huumlkuumlmetccedile icirckıcmmeccedilce teklif olunan- kabul edjlen

224 Mehakim ve devairi seriye maaşatı 1 KadtaskeTİik maaşatı 2 Kıssamı umumicirc Tnahkemesi 3 Emvali eytam ve beytuumlteal muumldiriyeti

ı 224 neuuml-^aslm yeİtnu 430 430

TicircEIcircS--- ^ 5 iM fasla geccedililnresitti kabu letten- | ler ellerini kaldırsınlar 225 nei fasfetgeccediluumlHt

0 0

m Ouml 0

bullı- mo

F M Nevi muumlhassasat

225 Mehakim ve devairi merkeziye levaicircicircnnı 1 Meremmet 2 Mefruşat 3 Tenvir Ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua bullbullbull bull 5 İMtuumlpane fr Meibusat

icircki yuumlzyirm i -beşinci -UumlSİHI youmlkucirciicircn 5 450 5 450

HEIcircSmdash 226 ncı fasla geccedililmesini kabul eden- | ler- luumltfen elleruumln kaldırsınlar Kabul edildi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

500 2 Oumlamp) 1230 1 250

200 250

-bull 500 2W)

i 1 250 1250

200 250

F M Nevi muumlhassasat Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence

tfekuumlf olunan kabul-edilen

226 Vilacircyat istinaf mehakimi maaşatı 1 Huumlkkacircm 2 Ketebe 3 Muumlstahdemini muumlteferrika

36 434 36 434 14 628 14 628 3 386 3 386

226 ncı faslın yekucircnu 54 448 54 448

t UST Kil-

istinaf hademelerinden bahis buyurdular Beshyyefendi zannedersem hacirckimi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik edipoundorlar ve bu 1337 senesinden itibaren değil 10 -15 guumln olmuştur ki takibata bağlamış ve teşkUacircjtinı idare etmiştir Binaenaleyh 1337 senesine aittir demek fazladır zannederim ve oumlyshyle zannediyorum -ki-Adliyi Vekili Beyefendi kendilerine verilen Edirne lt vilacircyeti teşshykilacirctına istinaden yapıyorlar veyahut bir madshydeye istinaden yapıyorlar Fakat Adliye Veshykacircletinin ve doumllayısiyle Heyeti Vekileıifa bir teklifi kanunisi vardır ki Bu teklifi kanuni Heyeti Umuumlnıiyenin karariyicirce Encuumlmeni Adliyeshyye poundevdi edilmiş ve Encuumlmeni Adliye de bunu esacircs itibariyle kabul etmiştir oumlyle zannederim ki Heyeti Umumiye ye bir haftaya kadar ouml kanun gelir Şu itibarla yarın obir guumln karşımızda Edirne teşkilacirctı adliyesine mugayir bir kanun goumlreceği ve şimdiden Vekil Beyefendi tacil edeshyrek ıneniur tacircyin etmesi yani Edime teşkilacirctı adliyesine tevfikan memur tacircyin etmesi doumllayı-şiyle biicircacirchara gerek Hazine ve gerek memushyrin birccedilok zararlar goumlrecektir Bunun tatbikm-d a istical etmiştir

ADLIcircYEVEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B (Trabshyzon) mdash Efendim istinaf mehakiminin lacircğyiyle hacirckimi muumlnferit usuluumlnuumln tatbiki iccedilin bende nizden mukaddem bir lacircvihai kanuniye getirilshymişti ve bendeniz geldiğim vakitte hakikaten boumlvicirce bir kanun verilmiş olduğunu goumlrduumlm Seshylefimle goumlrjbjtuumlm ye tabiicirc bunun hakkında ka kaatlerimizanınla birdir değildir meselesi başshyka ( fakat mevcut kanuna tevfikan teşkilacirct yapshymak da doğru değildir Sonra bendeniz gine şu ka-naattayım ki bunu eğer encuumlmen luumltfen esnashyyı muumlzacirckerede laquoyeni bir vekil geldi bunu da muumlzakereye ccedilağıralım vekilin bti baptaki kanaashyti nedirraquo dive biz)i de biraz -istim a edevdielre zannederim ki buguumln Beyefendinin soumlzuuml doğru

olmazdı Bizce malumu ihsanmızdır ki Adliye Encuumlmeni şahısla oynamaz makamla oynar

NEŞET B (Kacircnsın) mdash Adliye Vekacircletniin imzası vardır O vekacirclete sormağa hacet goumlrmeshydik

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash -mdash^Muumlsaade buyurunuz Bir kanun muumlzakere edishylirken gerek encuumlmende gerek Heyeti Umumicircve-de mutlakao dairenin adamı ccedilağırılır Daireden bir adam ccedilağırılır ve muumlzakere edilir Eğer şimdi biz burada kanunu muumlzakere edeceksek kanushynun iyiliği koumltuumlluumlampii ve benim kaatlerim hak kında soumlz soumlylemekliğim lacirczımgelir Halbuki bu uzun bir meseledir Bendeniz buguumln elimde

1337 O 2 mevcut bulunan yani ortada mevcut hacirckicircmi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik ediyorum ve bunu bu teşkilacirctı bugiinkuuml mevcut olan teşkilacircttan dashyha hayırlı goumlruumlyorum ye tatbik edilen mahallershyde faidesi goumlruumllmuumlştuumlr Adliye Vekacircleti teşkilacircshytını yaparken mevcut kanunları nazarı dikkate alır Buumltccedile duumlşuumlnemez halka tevzii adalete memurdur Bir guumln bir haftazarfında dahi en iyi tarikle halka tevzji adaleti duumlşuumlnuumlr Başkashysını duumlşuumlnmez duumlşuumlnmeğe mecbur değildir Mashymafih benim hu teşkilacirctım mehakimi istinaf iye kalkarsa hiccedilbirşey olmaz Demek ki bendeniz kısmen mehakimi muumlnferit teşkilacirctını yapmışım ve hacirckimi muumlnferit usucircluumlne luumlzum goumlruumlyorum Heyeti acircliyeniz mehakimi istinaf iyeye luumlzum goumlrmuumlyorsa anların yerine de birer hacirckim bırashykırız Binaenaleyh buumltccedilede masraf kalmaz

NEŞET B (Kacircngın)mdash Bu teşkilacirctı yapmak dolavısiyje sarf edilen mebaliği masrafları duumlshyşuumlnuumlnuumlz Bir yere memur tacircyin etmek bilmem ne yapmak Bunlar duumlşuumlnuumllecek şeylerdir

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Sizin yani encuumlmenin tetkik etmekte olduğu kanunu aynen kabul edersek ne olacak Mehashykimi istinafiyeyi kaldırmak hacirckimi muumlnferit yapmak Neticesi bu değil mi Bendeniz bu guumln bunu yapıyorum Yarın mahkemelere birer hacirckim koyacağız bundan ibaret Bu suretle yeni bir harcırah vermiyeceğiz

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisarı Sahip) mdash icircstiııaf mahkemeleri cinayet mahkemesi olacak

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash O mesele başka Mehakinıi istinafiyeyi kaldırdıshyğımız zaman onların yerine birer hacirckim koyashycağız değilmi-Bunu bendeniz yapıyorum buumltshyccedileye ne taallucircku var

BEHCcedilET B(Kacircngırı) mdash Yalnız bu şekilde yapılması kabul edilmiyec ek olursa ve diğer bir şekle Meclis mail bulunursa o zrunau sir rt rıasra-fınız nereye gidecek

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Kanun var ya hacirckimi muumlnferit şeklinde mehashykimi istinacircfiye mevcuttur yahut buguumln henuumlz derdesti tetkik bir kanun var ki hacirckimi muumlnferit usuluumlnde mehakimi istinacircfiye yoktur Bizce buguumln suumlhlet maksuttur Buguumln şu suret mutashysavverdir bull Şu sureti mutasavvere haricinde doumlrduumlncuuml beşinci altıncı bir şekil de var diye kanunu tatbik etmeyip elimi bağlayıp durayım m (Guumlruumlltuumller muumlzakere kacircfi sesleri) Buumltccedile kabaraeakmış bu aranılmaz

REIcircS mdash Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler ellerini kaldırsın Kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr efendim

mdash 468 mdash

t J157 m2m$T O İİ2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

bullJ İL Nevi muhassasat - teklif olunan kabul edilin

227 Bidayet mehakimi maasectatı i 1 Huumlkkacircmkuzacirctraquo^uumlva|gt 29sectiS2f- 299 527

2 ŞuumlhaSu alelhuumlkuumlm bull-aft_ v O 3 Moumlnurini icraiye eytam muumlduumlrleri ve ketebe i fiampicirciamptouml l -168 083

v i t t l I l l M M i l i ^ rgt i -i FasOm yekucircnu ififİ^Mt ^539 523

ADLIcircYE s VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Efendim bu 227 nci fasıldan 231 nei fasla on bullbir bm lira Sakimi teklif ediyorum Sebebini ar- zedeyim İzmirde Bursada birccedilok ketebe ve şashylicopy vardı Fakat bunların feicircrjicircacircsMı^eMiier gtBu suretle muhaceret eden memurlara harcırah vershydim Bunları ketebe faslından harcırah iaılaBa naklediyoruz ki anlara verdiğimiz harcırahları telacircfi edelim Yani fasla nakledelim

JGEMUumlJ B (Kuumltahya) mdash Zatı acircliniz buyurdu-nUZ ki ly^pı^eek teğkilacirct iccedilin hacirckimi muumlnferit

229 Vilacircyat levazımı 1 İcarat 2 -Mefruşat BTeuumlvir ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua 5 Meremmet

REİSmdashBaşka muumltalacirca va mı JJfenltuumlm iki y^z^otıicircicircmftfttı fasla geoilmeacircniMto edenler

KAcircTİP mdash 11 000 lira zamaimle beraber 156 000 lira oluyor

usuluuml iccedilin buumltccedile k^bara^k imisect bHı atanılmaz diyoumlrtoaz ^ t e p n laquoe Hİto^^lİampmacirciT (Onu Muumldafaai MillSy ^e^Bi ^ f f acirc s u n -sesleri) Efendiler harcırah faslma zammetmek suretiyle buumltccedilesi kabartmakta macircna yoktur

BMS mdash Efendiler harcırah f aslına zammet-mek laquoUuml^BC 11-binlira-tendinikabuL laquodenler luumltfen -etteAi-iatacircioumlahj Eal^^laquo^^Eflaquoİtoto faslın yekucircnu 528 523 lira oluyor 228 nei fasıl sıfırdır

8 500 8 500 5 000 5 000

12 000 12 copy00 14 000 14 0Ouml0 J2 500 fi00

229 ncu faslın yekucircnu 42 000 41 500

ellerini kaldırsın Kabul edildi efendim

75 000 70 000

0 0 0

145 000 145 000

BEİS mdash 11 000 lira zammı kabul edenler elshylerini kaldırsın Kabul edildi efendim

M Nevi muhassasat teklif olunan kabul edilen

F M Nevi muhassasat

230 bull Masarifi muumltenevvia 1 Memaiiki ecnebiyede bulunan talebe me murin tesisat ve Jiıesa

rifi 2 Geridei Adliye ve Mecmuumlai Muumlkarreratı Temyiziye masarifi 3 Memurini Adliye ve Şeriye harcirah yevmiye ve masarifi za-

ruriyeleri 4 Ceraim masarifi umumiyesi 5 Kavanini ihzari masarifi ~^ amp ^ 6 Şahsi dosya tanzimi masarifi bullbdquo ~ 7 Ilacircmatı cezaiye bakayasının aidatt tahsi uumlyesi

_ tki yuumlz otuzuncu fasim yekucircnu

-Huumlkıuumlmot e Bnouumlmeace teklif olunan kabul edoumlen

r iraquo Kgt T ı

tefta 0 0 0 0 0 0

75 000 70 000

0 0 0

t 157 -ttfLlampt 0 2 F^-M

231

Nevi muhassasat

Meclisi Tıbbr Adli ve Tıbbı Adli muumlessesesi masarifi Meclisi tıbbı adli de acirczayi tabiiye haricinde bulundurulacak muuml-tahassacircsiyn uumlcuratı Masarifi muumlteferrika Emvatm teccedilhiz ve tekfini masarif i Tathiracirct masarif i Acirclacirct ve edevat masarifi Bossa vesaire bedeli Suumlşahedehane masarif i seririyesi Muumlşahedehane taamiyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

150 0 0 0 0 0 0 0

- 150 0 1 0 0 0 0 0

231 nci faslın yekucircnu 150 150

REİS mdash-İki yuumlz otuz ikinci iiasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsın Kabul

edildi efendim

F M Nevi muhassasat

232 Masarifi muumlteferrika

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

3 245 3 245

REjlS mdash İki yuumlz otuz uumlccediluumlncuuml fasla geccedililmeshysini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsm Kabul

edildi efendim

Nev i muhassasat P M

233 Bahri Şef it memurları maaşatı

233 A Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

1 949 410 1 940 940

REtS bullmdash 233 ncuuml (A) faslı hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler el kaldırsm Kabul edildi efendim Yekucircnu umumi 2 759 274 tuumlr Şimdi okunan yekucircnu kabul edenler luumltfen ellerini kal dırsm Kabul edildi efendim Yarm pazar olmashysına rağmen bir ccedilok işlerimiz vardır İccediltima edeshyceğiz Aduumlye Encuumlmeni Mahkemei Temyiz İstida Dairesinin lağvı hakkmdaM teklifi istiyor

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisan Sahib) mdash Encuumlmen kabul ediyor

REİSmdash0 halde ruznamemizdedir yarın muumlshyzakere ederiz

Yarın bermutat iccediltima etmek uumlzere celseyi tatil ediyorum

Saat 6 sonrada celseye nihayet verildi

gtgtbulllaquolaquo

T B M 3$ Matbaası

tn m mampğm M 2 elt3şbiiial oumltedenheri bir usul ve bir kaide Yardı IlacirckİKLler buu$ul tahtında tacircyin edilir ve azil edilir veyahut infisal ettirilir veyahut hakkınshyda tahkikat yapılırdı

Demin de okunan şu takrirde soumlylendiği gibi bana da bir telgrafla şikacircyet Jediliyor hakkınshyda hiccedil bir şikacircyet hiccedil bir tahkikat mevcut oumll-nmksızın kim bilir ne gibi tesir ile oluyor Ma-nmretuumllacircziz vilacircyeti dacirchilinde bulunan bilcuumlmshyle hacirckimler azlediliyor Halbuki halk kendileshyrinden memnun ahali istiyor ve telgraf ccedilekiyorshylar Biz - bu hacirckimlerden memnunuz diyorlar bunlar azlediliyor haklarında şikacircyetccedili yoktur

BIcircR MEMUumlS B mdash Ne vakit oluyor bu meshysele

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Devamla) mdash Bunshydan bir buccediluk ay evvel Binaenaleyh boumlyle klaquo yfi bir surette tacircyin ve terfi azil ve nasıp yapılacak oluisa memlekette adalet ve Adliye

yoktur ve olamaz Eğer memlekette bir adalet tesis etmek isshy

tiyorsak huumlkkacircmm lacircyenazuumlliği esasını kabul etiheliyiz ve teşkilacirctı adliye namı altında bir kashynun yaparak onları muumlstakil ve halkın ihtiya-catı adliyesini yapacak bir şekle sokmalıyız Binaenaleyh bendeniz oumlyle zannediyorum ki halkm ihtiyacını temin edecek bir surette teşkishylatı adliye yapmak ve kanunlarda ıslacirchat ve tashydilacirct yapmak zarureti karşısındayız Geccedilenlerde m istinaf lacircyiha kammiyesi aldım ve o lacircyihashynın aytimın Adliye Vekacircletine goumlnderildiği soumlyshyleniyor O lacircyihada hacirckim diyor ki Pransada

ibile İstinaf mehakimi tecdM edilmiş iken -biz hacirclacirc onların eski kanunlariyle devam ediyoruz Bu bir şeye benzemiyor hacirclacirc itiraz mesaimden ve saireden uzun uzun acıklı aeıklı bahsedilishyyor -

Sonra efendim bu vesile ite Adliyebull Vekacircle-den bir şey sormak isterim asicirc Etenemin burada bir matbaası vardı ve malucircm olan isyanı uumlzerishyne işittiğime goumlre Adliye Vekacircleti buna vaziyed etmiş ve tahrir etmiştir Vaziyed ettiği ve tahshyrir ettiği bu matbaa nerededir ne olmuştur neshyreye celbedilmiştir Bunu anlamak isterim Bunshydan ne Maliye Vekacircletinin ne Dahiliye Vekucircr letinin malucircmatı var ve kendilerin den hususi olarak sordum Kendileridediler ki buna Adlishyye Vekacircleti vaziyed etmiştir Adliye Vekacircleti tahrir etmiştir Bu sualin cevabını Adliye Veshykacircletinden istersiniz dediler Bendeniz de bu iki Vekacircletin yermiş olduğu bu cevap karşısında

bu suali Adliye Vekacircletine tevcih ediyoruın REİSmdash Soumlzalan sekiz zat var (Muumlzakere

kacircfi sesleri) Muumlzakereyi kacircouml goumlrenler luumltfen ellerim kaldırsınlar Muumlzakere kacircfi goumlruumllduuml fasıllara geccedilildi ve arzu ederseniz devam edeshyriz (Akşam oldu sesleri) Efendiler iki guumlnuumlshymuumlz daha kaldı 1337 senesine buumltccedileyi bırakshymak bilmem doğru olur mu olmaz mı (Yarm erken geliriz sesleri)

MUSTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Veshykil Beyden bir istizah var Ouml istizaha dair her mebus- soumlz soumlylemek hakkını haizdir (Fasıllara geccedilildi sesleri)

P M

222

i Nei mnjjaasasat

tdarei msıampsampiya masşatı V ^ L ve muumlstouml3pound bull Muumlşavir ve ecnebi mampttehassısları Jtejtoruıi vekacirclet bullbullbull- fileti teftişiye - Meclisi ticircbbr adli ve tıbbı adli muumlessesesi Muumlstahdemin muumlteferrikası

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif oltman kabul edilen

250 0

5 570 4 032 1200

258

840 0

4 350 4 032 1 200

170

222 nci bull fasim yekucircnu 13 210 10 592

MEHMET ŞUumlKRUuml B (KaraMsaa Sahip) -T- Elendim sorulan suallere cevap verilsin Fa-r sıllara taallucirck etmez bull İ~

R E t S mdash Efendim Meclis umucircmicirc muumlzakereshyyi kacircfi goumlrmuumlş şimdi fasıllara geccediltik ve icaber denfcevap sonra verilir Şimdi 222-nei fasıl hakkınca muumltalacirca varmı (Xk sesleri) Bu faşla dair Heyeti Vekilenin bir teklifi var

Heyeti teftişiye maddesine tahsisatı munzamına ilacircvesine dairdir ve sene nihayetine gelmek do-layrsiyle bilmemki luumlzumu var mı Vekacirclet isteshymiyor tahsisatı munzammayı Şu halde tenzil ediyoruz ve muumlzakeresinden sarfınazar ettik 223 ncuuml faşla geccedililmesini kabul edenler ellerini kaldırsınlar Kabul edildi

^wBMBBnw^r

F M tekHfbfanfoumln m 223 Malıkenıei Temyiz maaşatı

1 Buumlkkacircm 2 Ketebe ^ bullbull

--gtbull Muumlstahfitemmi muumlteferrika

12 800

acircacirco bull

n 800 4gt87Ouml

Y -326

223 ncuuml f^lm yekucircttiii bullTfr$96gt 17 0

MluumlŞTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Bufasılda efendim Mahkemei- Temyiz vardır Mahkemei Temyiz hakkında icra ettiğimiz tet-kikatta bu daire doumlrt kısma inkisam etmiştir Birisi ceza dairesi raquobirisi hukuk dairesi birisi şeriye dacirciresi birisi istida dairesidir Bu istishyda dairesinin lacircğvihe Adliye Vekili Celacirclettin Arif Beyin muvafakatiyle karar verilmiştir ve bir teklifi kanuni vardır Evvel emirde bu tekshylifi kanuni okunsun

BJ JS -r- Bir teklifi kanuni vardır Elinıiz-

F-M Nevi mucirchassaşacirct

dedir ye buumltccedile muumlzakeresine talik edilmiştir arzu ederseniz muumlzakere edetim veyalıut buumltshy

ccedilenin nihayetine talik edelim (Yarma yafrna sesleri)

HAMDİNAMIK B (İzmit) mdash Heyeti it-hamiyenin lacircğyine dair bir teklif vardiucirc Muumlzashykere edilecekse hepsi muumlzakere edilsin efendim

REtS mdash Efendini bu kanunu tehir ediyoruz Fasılhakkında b a ş ^ jnuumltalacirca var -mif 22|neuuml fasla geccedililmesini kabul buyuranlar ellerini kal dırsınlar 224 ncu fasla geccedililmesi kabul edildi

Huumlkuumlmetccedile icirckıcmmeccedilce teklif olunan- kabul edjlen

224 Mehakim ve devairi seriye maaşatı 1 KadtaskeTİik maaşatı 2 Kıssamı umumicirc Tnahkemesi 3 Emvali eytam ve beytuumlteal muumldiriyeti

ı 224 neuuml-^aslm yeİtnu 430 430

TicircEIcircS--- ^ 5 iM fasla geccedililnresitti kabu letten- | ler ellerini kaldırsınlar 225 nei fasfetgeccediluumlHt

0 0

m Ouml 0

bullı- mo

F M Nevi muumlhassasat

225 Mehakim ve devairi merkeziye levaicircicircnnı 1 Meremmet 2 Mefruşat 3 Tenvir Ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua bullbullbull bull 5 İMtuumlpane fr Meibusat

icircki yuumlzyirm i -beşinci -UumlSİHI youmlkucirciicircn 5 450 5 450

HEIcircSmdash 226 ncı fasla geccedililmesini kabul eden- | ler- luumltfen elleruumln kaldırsınlar Kabul edildi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

500 2 Oumlamp) 1230 1 250

200 250

-bull 500 2W)

i 1 250 1250

200 250

F M Nevi muumlhassasat Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence

tfekuumlf olunan kabul-edilen

226 Vilacircyat istinaf mehakimi maaşatı 1 Huumlkkacircm 2 Ketebe 3 Muumlstahdemini muumlteferrika

36 434 36 434 14 628 14 628 3 386 3 386

226 ncı faslın yekucircnu 54 448 54 448

t UST Kil-

istinaf hademelerinden bahis buyurdular Beshyyefendi zannedersem hacirckimi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik edipoundorlar ve bu 1337 senesinden itibaren değil 10 -15 guumln olmuştur ki takibata bağlamış ve teşkUacircjtinı idare etmiştir Binaenaleyh 1337 senesine aittir demek fazladır zannederim ve oumlyshyle zannediyorum -ki-Adliyi Vekili Beyefendi kendilerine verilen Edirne lt vilacircyeti teşshykilacirctına istinaden yapıyorlar veyahut bir madshydeye istinaden yapıyorlar Fakat Adliye Veshykacircletinin ve doumllayısiyle Heyeti Vekileıifa bir teklifi kanunisi vardır ki Bu teklifi kanuni Heyeti Umuumlnıiyenin karariyicirce Encuumlmeni Adliyeshyye poundevdi edilmiş ve Encuumlmeni Adliye de bunu esacircs itibariyle kabul etmiştir oumlyle zannederim ki Heyeti Umumiye ye bir haftaya kadar ouml kanun gelir Şu itibarla yarın obir guumln karşımızda Edirne teşkilacirctı adliyesine mugayir bir kanun goumlreceği ve şimdiden Vekil Beyefendi tacil edeshyrek ıneniur tacircyin etmesi yani Edime teşkilacirctı adliyesine tevfikan memur tacircyin etmesi doumllayı-şiyle biicircacirchara gerek Hazine ve gerek memushyrin birccedilok zararlar goumlrecektir Bunun tatbikm-d a istical etmiştir

ADLIcircYEVEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B (Trabshyzon) mdash Efendim istinaf mehakiminin lacircğyiyle hacirckimi muumlnferit usuluumlnuumln tatbiki iccedilin bende nizden mukaddem bir lacircvihai kanuniye getirilshymişti ve bendeniz geldiğim vakitte hakikaten boumlvicirce bir kanun verilmiş olduğunu goumlrduumlm Seshylefimle goumlrjbjtuumlm ye tabiicirc bunun hakkında ka kaatlerimizanınla birdir değildir meselesi başshyka ( fakat mevcut kanuna tevfikan teşkilacirct yapshymak da doğru değildir Sonra bendeniz gine şu ka-naattayım ki bunu eğer encuumlmen luumltfen esnashyyı muumlzacirckerede laquoyeni bir vekil geldi bunu da muumlzakereye ccedilağıralım vekilin bti baptaki kanaashyti nedirraquo dive biz)i de biraz -istim a edevdielre zannederim ki buguumln Beyefendinin soumlzuuml doğru

olmazdı Bizce malumu ihsanmızdır ki Adliye Encuumlmeni şahısla oynamaz makamla oynar

NEŞET B (Kacircnsın) mdash Adliye Vekacircletniin imzası vardır O vekacirclete sormağa hacet goumlrmeshydik

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash -mdash^Muumlsaade buyurunuz Bir kanun muumlzakere edishylirken gerek encuumlmende gerek Heyeti Umumicircve-de mutlakao dairenin adamı ccedilağırılır Daireden bir adam ccedilağırılır ve muumlzakere edilir Eğer şimdi biz burada kanunu muumlzakere edeceksek kanushynun iyiliği koumltuumlluumlampii ve benim kaatlerim hak kında soumlz soumlylemekliğim lacirczımgelir Halbuki bu uzun bir meseledir Bendeniz buguumln elimde

1337 O 2 mevcut bulunan yani ortada mevcut hacirckicircmi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik ediyorum ve bunu bu teşkilacirctı bugiinkuuml mevcut olan teşkilacircttan dashyha hayırlı goumlruumlyorum ye tatbik edilen mahallershyde faidesi goumlruumllmuumlştuumlr Adliye Vekacircleti teşkilacircshytını yaparken mevcut kanunları nazarı dikkate alır Buumltccedile duumlşuumlnemez halka tevzii adalete memurdur Bir guumln bir haftazarfında dahi en iyi tarikle halka tevzji adaleti duumlşuumlnuumlr Başkashysını duumlşuumlnmez duumlşuumlnmeğe mecbur değildir Mashymafih benim hu teşkilacirctım mehakimi istinaf iye kalkarsa hiccedilbirşey olmaz Demek ki bendeniz kısmen mehakimi muumlnferit teşkilacirctını yapmışım ve hacirckimi muumlnferit usucircluumlne luumlzum goumlruumlyorum Heyeti acircliyeniz mehakimi istinaf iyeye luumlzum goumlrmuumlyorsa anların yerine de birer hacirckim bırashykırız Binaenaleyh buumltccedilede masraf kalmaz

NEŞET B (Kacircngın)mdash Bu teşkilacirctı yapmak dolavısiyje sarf edilen mebaliği masrafları duumlshyşuumlnuumlnuumlz Bir yere memur tacircyin etmek bilmem ne yapmak Bunlar duumlşuumlnuumllecek şeylerdir

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Sizin yani encuumlmenin tetkik etmekte olduğu kanunu aynen kabul edersek ne olacak Mehashykimi istinafiyeyi kaldırmak hacirckimi muumlnferit yapmak Neticesi bu değil mi Bendeniz bu guumln bunu yapıyorum Yarın mahkemelere birer hacirckim koyacağız bundan ibaret Bu suretle yeni bir harcırah vermiyeceğiz

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisarı Sahip) mdash icircstiııaf mahkemeleri cinayet mahkemesi olacak

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash O mesele başka Mehakinıi istinafiyeyi kaldırdıshyğımız zaman onların yerine birer hacirckim koyashycağız değilmi-Bunu bendeniz yapıyorum buumltshyccedileye ne taallucircku var

BEHCcedilET B(Kacircngırı) mdash Yalnız bu şekilde yapılması kabul edilmiyec ek olursa ve diğer bir şekle Meclis mail bulunursa o zrunau sir rt rıasra-fınız nereye gidecek

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Kanun var ya hacirckimi muumlnferit şeklinde mehashykimi istinacircfiye mevcuttur yahut buguumln henuumlz derdesti tetkik bir kanun var ki hacirckimi muumlnferit usuluumlnde mehakimi istinacircfiye yoktur Bizce buguumln suumlhlet maksuttur Buguumln şu suret mutashysavverdir bull Şu sureti mutasavvere haricinde doumlrduumlncuuml beşinci altıncı bir şekil de var diye kanunu tatbik etmeyip elimi bağlayıp durayım m (Guumlruumlltuumller muumlzakere kacircfi sesleri) Buumltccedile kabaraeakmış bu aranılmaz

REIcircS mdash Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler ellerini kaldırsın Kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr efendim

mdash 468 mdash

t J157 m2m$T O İİ2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

bullJ İL Nevi muhassasat - teklif olunan kabul edilin

227 Bidayet mehakimi maasectatı i 1 Huumlkkacircmkuzacirctraquo^uumlva|gt 29sectiS2f- 299 527

2 ŞuumlhaSu alelhuumlkuumlm bull-aft_ v O 3 Moumlnurini icraiye eytam muumlduumlrleri ve ketebe i fiampicirciamptouml l -168 083

v i t t l I l l M M i l i ^ rgt i -i FasOm yekucircnu ififİ^Mt ^539 523

ADLIcircYE s VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Efendim bu 227 nci fasıldan 231 nei fasla on bullbir bm lira Sakimi teklif ediyorum Sebebini ar- zedeyim İzmirde Bursada birccedilok ketebe ve şashylicopy vardı Fakat bunların feicircrjicircacircsMı^eMiier gtBu suretle muhaceret eden memurlara harcırah vershydim Bunları ketebe faslından harcırah iaılaBa naklediyoruz ki anlara verdiğimiz harcırahları telacircfi edelim Yani fasla nakledelim

JGEMUumlJ B (Kuumltahya) mdash Zatı acircliniz buyurdu-nUZ ki ly^pı^eek teğkilacirct iccedilin hacirckimi muumlnferit

229 Vilacircyat levazımı 1 İcarat 2 -Mefruşat BTeuumlvir ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua 5 Meremmet

REİSmdashBaşka muumltalacirca va mı JJfenltuumlm iki y^z^otıicircicircmftfttı fasla geoilmeacircniMto edenler

KAcircTİP mdash 11 000 lira zamaimle beraber 156 000 lira oluyor

usuluuml iccedilin buumltccedile k^bara^k imisect bHı atanılmaz diyoumlrtoaz ^ t e p n laquoe Hİto^^lİampmacirciT (Onu Muumldafaai MillSy ^e^Bi ^ f f acirc s u n -sesleri) Efendiler harcırah faslma zammetmek suretiyle buumltccedilesi kabartmakta macircna yoktur

BMS mdash Efendiler harcırah f aslına zammet-mek laquoUuml^BC 11-binlira-tendinikabuL laquodenler luumltfen -etteAi-iatacircioumlahj Eal^^laquo^^Eflaquoİtoto faslın yekucircnu 528 523 lira oluyor 228 nei fasıl sıfırdır

8 500 8 500 5 000 5 000

12 000 12 copy00 14 000 14 0Ouml0 J2 500 fi00

229 ncu faslın yekucircnu 42 000 41 500

ellerini kaldırsın Kabul edildi efendim

75 000 70 000

0 0 0

145 000 145 000

BEİS mdash 11 000 lira zammı kabul edenler elshylerini kaldırsın Kabul edildi efendim

M Nevi muhassasat teklif olunan kabul edilen

F M Nevi muhassasat

230 bull Masarifi muumltenevvia 1 Memaiiki ecnebiyede bulunan talebe me murin tesisat ve Jiıesa

rifi 2 Geridei Adliye ve Mecmuumlai Muumlkarreratı Temyiziye masarifi 3 Memurini Adliye ve Şeriye harcirah yevmiye ve masarifi za-

ruriyeleri 4 Ceraim masarifi umumiyesi 5 Kavanini ihzari masarifi ~^ amp ^ 6 Şahsi dosya tanzimi masarifi bullbdquo ~ 7 Ilacircmatı cezaiye bakayasının aidatt tahsi uumlyesi

_ tki yuumlz otuzuncu fasim yekucircnu

-Huumlkıuumlmot e Bnouumlmeace teklif olunan kabul edoumlen

r iraquo Kgt T ı

tefta 0 0 0 0 0 0

75 000 70 000

0 0 0

t 157 -ttfLlampt 0 2 F^-M

231

Nevi muhassasat

Meclisi Tıbbr Adli ve Tıbbı Adli muumlessesesi masarifi Meclisi tıbbı adli de acirczayi tabiiye haricinde bulundurulacak muuml-tahassacircsiyn uumlcuratı Masarifi muumlteferrika Emvatm teccedilhiz ve tekfini masarif i Tathiracirct masarif i Acirclacirct ve edevat masarifi Bossa vesaire bedeli Suumlşahedehane masarif i seririyesi Muumlşahedehane taamiyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

150 0 0 0 0 0 0 0

- 150 0 1 0 0 0 0 0

231 nci faslın yekucircnu 150 150

REİS mdash-İki yuumlz otuz ikinci iiasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsın Kabul

edildi efendim

F M Nevi muhassasat

232 Masarifi muumlteferrika

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

3 245 3 245

REjlS mdash İki yuumlz otuz uumlccediluumlncuuml fasla geccedililmeshysini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsm Kabul

edildi efendim

Nev i muhassasat P M

233 Bahri Şef it memurları maaşatı

233 A Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

1 949 410 1 940 940

REtS bullmdash 233 ncuuml (A) faslı hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler el kaldırsm Kabul edildi efendim Yekucircnu umumi 2 759 274 tuumlr Şimdi okunan yekucircnu kabul edenler luumltfen ellerini kal dırsm Kabul edildi efendim Yarm pazar olmashysına rağmen bir ccedilok işlerimiz vardır İccediltima edeshyceğiz Aduumlye Encuumlmeni Mahkemei Temyiz İstida Dairesinin lağvı hakkmdaM teklifi istiyor

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisan Sahib) mdash Encuumlmen kabul ediyor

REİSmdash0 halde ruznamemizdedir yarın muumlshyzakere ederiz

Yarın bermutat iccediltima etmek uumlzere celseyi tatil ediyorum

Saat 6 sonrada celseye nihayet verildi

gtgtbulllaquolaquo

T B M 3$ Matbaası

^wBMBBnw^r

F M tekHfbfanfoumln m 223 Malıkenıei Temyiz maaşatı

1 Buumlkkacircm 2 Ketebe ^ bullbull

--gtbull Muumlstahfitemmi muumlteferrika

12 800

acircacirco bull

n 800 4gt87Ouml

Y -326

223 ncuuml f^lm yekucircttiii bullTfr$96gt 17 0

MluumlŞTAFA KEMAL B (Ertuğrul) mdash Bufasılda efendim Mahkemei- Temyiz vardır Mahkemei Temyiz hakkında icra ettiğimiz tet-kikatta bu daire doumlrt kısma inkisam etmiştir Birisi ceza dairesi raquobirisi hukuk dairesi birisi şeriye dacirciresi birisi istida dairesidir Bu istishyda dairesinin lacircğvihe Adliye Vekili Celacirclettin Arif Beyin muvafakatiyle karar verilmiştir ve bir teklifi kanuni vardır Evvel emirde bu tekshylifi kanuni okunsun

BJ JS -r- Bir teklifi kanuni vardır Elinıiz-

F-M Nevi mucirchassaşacirct

dedir ye buumltccedile muumlzakeresine talik edilmiştir arzu ederseniz muumlzakere edetim veyalıut buumltshy

ccedilenin nihayetine talik edelim (Yarma yafrna sesleri)

HAMDİNAMIK B (İzmit) mdash Heyeti it-hamiyenin lacircğyine dair bir teklif vardiucirc Muumlzashykere edilecekse hepsi muumlzakere edilsin efendim

REtS mdash Efendini bu kanunu tehir ediyoruz Fasılhakkında b a ş ^ jnuumltalacirca var -mif 22|neuuml fasla geccedililmesini kabul buyuranlar ellerini kal dırsınlar 224 ncu fasla geccedililmesi kabul edildi

Huumlkuumlmetccedile icirckıcmmeccedilce teklif olunan- kabul edjlen

224 Mehakim ve devairi seriye maaşatı 1 KadtaskeTİik maaşatı 2 Kıssamı umumicirc Tnahkemesi 3 Emvali eytam ve beytuumlteal muumldiriyeti

ı 224 neuuml-^aslm yeİtnu 430 430

TicircEIcircS--- ^ 5 iM fasla geccedililnresitti kabu letten- | ler ellerini kaldırsınlar 225 nei fasfetgeccediluumlHt

0 0

m Ouml 0

bullı- mo

F M Nevi muumlhassasat

225 Mehakim ve devairi merkeziye levaicircicircnnı 1 Meremmet 2 Mefruşat 3 Tenvir Ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua bullbullbull bull 5 İMtuumlpane fr Meibusat

icircki yuumlzyirm i -beşinci -UumlSİHI youmlkucirciicircn 5 450 5 450

HEIcircSmdash 226 ncı fasla geccedililmesini kabul eden- | ler- luumltfen elleruumln kaldırsınlar Kabul edildi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

500 2 Oumlamp) 1230 1 250

200 250

-bull 500 2W)

i 1 250 1250

200 250

F M Nevi muumlhassasat Huumlkuumlmetccedile -Encuumlmence

tfekuumlf olunan kabul-edilen

226 Vilacircyat istinaf mehakimi maaşatı 1 Huumlkkacircm 2 Ketebe 3 Muumlstahdemini muumlteferrika

36 434 36 434 14 628 14 628 3 386 3 386

226 ncı faslın yekucircnu 54 448 54 448

t UST Kil-

istinaf hademelerinden bahis buyurdular Beshyyefendi zannedersem hacirckimi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik edipoundorlar ve bu 1337 senesinden itibaren değil 10 -15 guumln olmuştur ki takibata bağlamış ve teşkUacircjtinı idare etmiştir Binaenaleyh 1337 senesine aittir demek fazladır zannederim ve oumlyshyle zannediyorum -ki-Adliyi Vekili Beyefendi kendilerine verilen Edirne lt vilacircyeti teşshykilacirctına istinaden yapıyorlar veyahut bir madshydeye istinaden yapıyorlar Fakat Adliye Veshykacircletinin ve doumllayısiyle Heyeti Vekileıifa bir teklifi kanunisi vardır ki Bu teklifi kanuni Heyeti Umuumlnıiyenin karariyicirce Encuumlmeni Adliyeshyye poundevdi edilmiş ve Encuumlmeni Adliye de bunu esacircs itibariyle kabul etmiştir oumlyle zannederim ki Heyeti Umumiye ye bir haftaya kadar ouml kanun gelir Şu itibarla yarın obir guumln karşımızda Edirne teşkilacirctı adliyesine mugayir bir kanun goumlreceği ve şimdiden Vekil Beyefendi tacil edeshyrek ıneniur tacircyin etmesi yani Edime teşkilacirctı adliyesine tevfikan memur tacircyin etmesi doumllayı-şiyle biicircacirchara gerek Hazine ve gerek memushyrin birccedilok zararlar goumlrecektir Bunun tatbikm-d a istical etmiştir

ADLIcircYEVEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B (Trabshyzon) mdash Efendim istinaf mehakiminin lacircğyiyle hacirckimi muumlnferit usuluumlnuumln tatbiki iccedilin bende nizden mukaddem bir lacircvihai kanuniye getirilshymişti ve bendeniz geldiğim vakitte hakikaten boumlvicirce bir kanun verilmiş olduğunu goumlrduumlm Seshylefimle goumlrjbjtuumlm ye tabiicirc bunun hakkında ka kaatlerimizanınla birdir değildir meselesi başshyka ( fakat mevcut kanuna tevfikan teşkilacirct yapshymak da doğru değildir Sonra bendeniz gine şu ka-naattayım ki bunu eğer encuumlmen luumltfen esnashyyı muumlzacirckerede laquoyeni bir vekil geldi bunu da muumlzakereye ccedilağıralım vekilin bti baptaki kanaashyti nedirraquo dive biz)i de biraz -istim a edevdielre zannederim ki buguumln Beyefendinin soumlzuuml doğru

olmazdı Bizce malumu ihsanmızdır ki Adliye Encuumlmeni şahısla oynamaz makamla oynar

NEŞET B (Kacircnsın) mdash Adliye Vekacircletniin imzası vardır O vekacirclete sormağa hacet goumlrmeshydik

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash -mdash^Muumlsaade buyurunuz Bir kanun muumlzakere edishylirken gerek encuumlmende gerek Heyeti Umumicircve-de mutlakao dairenin adamı ccedilağırılır Daireden bir adam ccedilağırılır ve muumlzakere edilir Eğer şimdi biz burada kanunu muumlzakere edeceksek kanushynun iyiliği koumltuumlluumlampii ve benim kaatlerim hak kında soumlz soumlylemekliğim lacirczımgelir Halbuki bu uzun bir meseledir Bendeniz buguumln elimde

1337 O 2 mevcut bulunan yani ortada mevcut hacirckicircmi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik ediyorum ve bunu bu teşkilacirctı bugiinkuuml mevcut olan teşkilacircttan dashyha hayırlı goumlruumlyorum ye tatbik edilen mahallershyde faidesi goumlruumllmuumlştuumlr Adliye Vekacircleti teşkilacircshytını yaparken mevcut kanunları nazarı dikkate alır Buumltccedile duumlşuumlnemez halka tevzii adalete memurdur Bir guumln bir haftazarfında dahi en iyi tarikle halka tevzji adaleti duumlşuumlnuumlr Başkashysını duumlşuumlnmez duumlşuumlnmeğe mecbur değildir Mashymafih benim hu teşkilacirctım mehakimi istinaf iye kalkarsa hiccedilbirşey olmaz Demek ki bendeniz kısmen mehakimi muumlnferit teşkilacirctını yapmışım ve hacirckimi muumlnferit usucircluumlne luumlzum goumlruumlyorum Heyeti acircliyeniz mehakimi istinaf iyeye luumlzum goumlrmuumlyorsa anların yerine de birer hacirckim bırashykırız Binaenaleyh buumltccedilede masraf kalmaz

NEŞET B (Kacircngın)mdash Bu teşkilacirctı yapmak dolavısiyje sarf edilen mebaliği masrafları duumlshyşuumlnuumlnuumlz Bir yere memur tacircyin etmek bilmem ne yapmak Bunlar duumlşuumlnuumllecek şeylerdir

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Sizin yani encuumlmenin tetkik etmekte olduğu kanunu aynen kabul edersek ne olacak Mehashykimi istinafiyeyi kaldırmak hacirckimi muumlnferit yapmak Neticesi bu değil mi Bendeniz bu guumln bunu yapıyorum Yarın mahkemelere birer hacirckim koyacağız bundan ibaret Bu suretle yeni bir harcırah vermiyeceğiz

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisarı Sahip) mdash icircstiııaf mahkemeleri cinayet mahkemesi olacak

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash O mesele başka Mehakinıi istinafiyeyi kaldırdıshyğımız zaman onların yerine birer hacirckim koyashycağız değilmi-Bunu bendeniz yapıyorum buumltshyccedileye ne taallucircku var

BEHCcedilET B(Kacircngırı) mdash Yalnız bu şekilde yapılması kabul edilmiyec ek olursa ve diğer bir şekle Meclis mail bulunursa o zrunau sir rt rıasra-fınız nereye gidecek

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Kanun var ya hacirckimi muumlnferit şeklinde mehashykimi istinacircfiye mevcuttur yahut buguumln henuumlz derdesti tetkik bir kanun var ki hacirckimi muumlnferit usuluumlnde mehakimi istinacircfiye yoktur Bizce buguumln suumlhlet maksuttur Buguumln şu suret mutashysavverdir bull Şu sureti mutasavvere haricinde doumlrduumlncuuml beşinci altıncı bir şekil de var diye kanunu tatbik etmeyip elimi bağlayıp durayım m (Guumlruumlltuumller muumlzakere kacircfi sesleri) Buumltccedile kabaraeakmış bu aranılmaz

REIcircS mdash Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler ellerini kaldırsın Kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr efendim

mdash 468 mdash

t J157 m2m$T O İİ2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

bullJ İL Nevi muhassasat - teklif olunan kabul edilin

227 Bidayet mehakimi maasectatı i 1 Huumlkkacircmkuzacirctraquo^uumlva|gt 29sectiS2f- 299 527

2 ŞuumlhaSu alelhuumlkuumlm bull-aft_ v O 3 Moumlnurini icraiye eytam muumlduumlrleri ve ketebe i fiampicirciamptouml l -168 083

v i t t l I l l M M i l i ^ rgt i -i FasOm yekucircnu ififİ^Mt ^539 523

ADLIcircYE s VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Efendim bu 227 nci fasıldan 231 nei fasla on bullbir bm lira Sakimi teklif ediyorum Sebebini ar- zedeyim İzmirde Bursada birccedilok ketebe ve şashylicopy vardı Fakat bunların feicircrjicircacircsMı^eMiier gtBu suretle muhaceret eden memurlara harcırah vershydim Bunları ketebe faslından harcırah iaılaBa naklediyoruz ki anlara verdiğimiz harcırahları telacircfi edelim Yani fasla nakledelim

JGEMUumlJ B (Kuumltahya) mdash Zatı acircliniz buyurdu-nUZ ki ly^pı^eek teğkilacirct iccedilin hacirckimi muumlnferit

229 Vilacircyat levazımı 1 İcarat 2 -Mefruşat BTeuumlvir ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua 5 Meremmet

REİSmdashBaşka muumltalacirca va mı JJfenltuumlm iki y^z^otıicircicircmftfttı fasla geoilmeacircniMto edenler

KAcircTİP mdash 11 000 lira zamaimle beraber 156 000 lira oluyor

usuluuml iccedilin buumltccedile k^bara^k imisect bHı atanılmaz diyoumlrtoaz ^ t e p n laquoe Hİto^^lİampmacirciT (Onu Muumldafaai MillSy ^e^Bi ^ f f acirc s u n -sesleri) Efendiler harcırah faslma zammetmek suretiyle buumltccedilesi kabartmakta macircna yoktur

BMS mdash Efendiler harcırah f aslına zammet-mek laquoUuml^BC 11-binlira-tendinikabuL laquodenler luumltfen -etteAi-iatacircioumlahj Eal^^laquo^^Eflaquoİtoto faslın yekucircnu 528 523 lira oluyor 228 nei fasıl sıfırdır

8 500 8 500 5 000 5 000

12 000 12 copy00 14 000 14 0Ouml0 J2 500 fi00

229 ncu faslın yekucircnu 42 000 41 500

ellerini kaldırsın Kabul edildi efendim

75 000 70 000

0 0 0

145 000 145 000

BEİS mdash 11 000 lira zammı kabul edenler elshylerini kaldırsın Kabul edildi efendim

M Nevi muhassasat teklif olunan kabul edilen

F M Nevi muhassasat

230 bull Masarifi muumltenevvia 1 Memaiiki ecnebiyede bulunan talebe me murin tesisat ve Jiıesa

rifi 2 Geridei Adliye ve Mecmuumlai Muumlkarreratı Temyiziye masarifi 3 Memurini Adliye ve Şeriye harcirah yevmiye ve masarifi za-

ruriyeleri 4 Ceraim masarifi umumiyesi 5 Kavanini ihzari masarifi ~^ amp ^ 6 Şahsi dosya tanzimi masarifi bullbdquo ~ 7 Ilacircmatı cezaiye bakayasının aidatt tahsi uumlyesi

_ tki yuumlz otuzuncu fasim yekucircnu

-Huumlkıuumlmot e Bnouumlmeace teklif olunan kabul edoumlen

r iraquo Kgt T ı

tefta 0 0 0 0 0 0

75 000 70 000

0 0 0

t 157 -ttfLlampt 0 2 F^-M

231

Nevi muhassasat

Meclisi Tıbbr Adli ve Tıbbı Adli muumlessesesi masarifi Meclisi tıbbı adli de acirczayi tabiiye haricinde bulundurulacak muuml-tahassacircsiyn uumlcuratı Masarifi muumlteferrika Emvatm teccedilhiz ve tekfini masarif i Tathiracirct masarif i Acirclacirct ve edevat masarifi Bossa vesaire bedeli Suumlşahedehane masarif i seririyesi Muumlşahedehane taamiyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

150 0 0 0 0 0 0 0

- 150 0 1 0 0 0 0 0

231 nci faslın yekucircnu 150 150

REİS mdash-İki yuumlz otuz ikinci iiasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsın Kabul

edildi efendim

F M Nevi muhassasat

232 Masarifi muumlteferrika

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

3 245 3 245

REjlS mdash İki yuumlz otuz uumlccediluumlncuuml fasla geccedililmeshysini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsm Kabul

edildi efendim

Nev i muhassasat P M

233 Bahri Şef it memurları maaşatı

233 A Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

1 949 410 1 940 940

REtS bullmdash 233 ncuuml (A) faslı hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler el kaldırsm Kabul edildi efendim Yekucircnu umumi 2 759 274 tuumlr Şimdi okunan yekucircnu kabul edenler luumltfen ellerini kal dırsm Kabul edildi efendim Yarm pazar olmashysına rağmen bir ccedilok işlerimiz vardır İccediltima edeshyceğiz Aduumlye Encuumlmeni Mahkemei Temyiz İstida Dairesinin lağvı hakkmdaM teklifi istiyor

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisan Sahib) mdash Encuumlmen kabul ediyor

REİSmdash0 halde ruznamemizdedir yarın muumlshyzakere ederiz

Yarın bermutat iccediltima etmek uumlzere celseyi tatil ediyorum

Saat 6 sonrada celseye nihayet verildi

gtgtbulllaquolaquo

T B M 3$ Matbaası

t UST Kil-

istinaf hademelerinden bahis buyurdular Beshyyefendi zannedersem hacirckimi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik edipoundorlar ve bu 1337 senesinden itibaren değil 10 -15 guumln olmuştur ki takibata bağlamış ve teşkUacircjtinı idare etmiştir Binaenaleyh 1337 senesine aittir demek fazladır zannederim ve oumlyshyle zannediyorum -ki-Adliyi Vekili Beyefendi kendilerine verilen Edirne lt vilacircyeti teşshykilacirctına istinaden yapıyorlar veyahut bir madshydeye istinaden yapıyorlar Fakat Adliye Veshykacircletinin ve doumllayısiyle Heyeti Vekileıifa bir teklifi kanunisi vardır ki Bu teklifi kanuni Heyeti Umuumlnıiyenin karariyicirce Encuumlmeni Adliyeshyye poundevdi edilmiş ve Encuumlmeni Adliye de bunu esacircs itibariyle kabul etmiştir oumlyle zannederim ki Heyeti Umumiye ye bir haftaya kadar ouml kanun gelir Şu itibarla yarın obir guumln karşımızda Edirne teşkilacirctı adliyesine mugayir bir kanun goumlreceği ve şimdiden Vekil Beyefendi tacil edeshyrek ıneniur tacircyin etmesi yani Edime teşkilacirctı adliyesine tevfikan memur tacircyin etmesi doumllayı-şiyle biicircacirchara gerek Hazine ve gerek memushyrin birccedilok zararlar goumlrecektir Bunun tatbikm-d a istical etmiştir

ADLIcircYEVEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B (Trabshyzon) mdash Efendim istinaf mehakiminin lacircğyiyle hacirckimi muumlnferit usuluumlnuumln tatbiki iccedilin bende nizden mukaddem bir lacircvihai kanuniye getirilshymişti ve bendeniz geldiğim vakitte hakikaten boumlvicirce bir kanun verilmiş olduğunu goumlrduumlm Seshylefimle goumlrjbjtuumlm ye tabiicirc bunun hakkında ka kaatlerimizanınla birdir değildir meselesi başshyka ( fakat mevcut kanuna tevfikan teşkilacirct yapshymak da doğru değildir Sonra bendeniz gine şu ka-naattayım ki bunu eğer encuumlmen luumltfen esnashyyı muumlzacirckerede laquoyeni bir vekil geldi bunu da muumlzakereye ccedilağıralım vekilin bti baptaki kanaashyti nedirraquo dive biz)i de biraz -istim a edevdielre zannederim ki buguumln Beyefendinin soumlzuuml doğru

olmazdı Bizce malumu ihsanmızdır ki Adliye Encuumlmeni şahısla oynamaz makamla oynar

NEŞET B (Kacircnsın) mdash Adliye Vekacircletniin imzası vardır O vekacirclete sormağa hacet goumlrmeshydik

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash -mdash^Muumlsaade buyurunuz Bir kanun muumlzakere edishylirken gerek encuumlmende gerek Heyeti Umumicircve-de mutlakao dairenin adamı ccedilağırılır Daireden bir adam ccedilağırılır ve muumlzakere edilir Eğer şimdi biz burada kanunu muumlzakere edeceksek kanushynun iyiliği koumltuumlluumlampii ve benim kaatlerim hak kında soumlz soumlylemekliğim lacirczımgelir Halbuki bu uzun bir meseledir Bendeniz buguumln elimde

1337 O 2 mevcut bulunan yani ortada mevcut hacirckicircmi muumlnferit usuluumlnuuml tatbik ediyorum ve bunu bu teşkilacirctı bugiinkuuml mevcut olan teşkilacircttan dashyha hayırlı goumlruumlyorum ye tatbik edilen mahallershyde faidesi goumlruumllmuumlştuumlr Adliye Vekacircleti teşkilacircshytını yaparken mevcut kanunları nazarı dikkate alır Buumltccedile duumlşuumlnemez halka tevzii adalete memurdur Bir guumln bir haftazarfında dahi en iyi tarikle halka tevzji adaleti duumlşuumlnuumlr Başkashysını duumlşuumlnmez duumlşuumlnmeğe mecbur değildir Mashymafih benim hu teşkilacirctım mehakimi istinaf iye kalkarsa hiccedilbirşey olmaz Demek ki bendeniz kısmen mehakimi muumlnferit teşkilacirctını yapmışım ve hacirckimi muumlnferit usucircluumlne luumlzum goumlruumlyorum Heyeti acircliyeniz mehakimi istinaf iyeye luumlzum goumlrmuumlyorsa anların yerine de birer hacirckim bırashykırız Binaenaleyh buumltccedilede masraf kalmaz

NEŞET B (Kacircngın)mdash Bu teşkilacirctı yapmak dolavısiyje sarf edilen mebaliği masrafları duumlshyşuumlnuumlnuumlz Bir yere memur tacircyin etmek bilmem ne yapmak Bunlar duumlşuumlnuumllecek şeylerdir

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Sizin yani encuumlmenin tetkik etmekte olduğu kanunu aynen kabul edersek ne olacak Mehashykimi istinafiyeyi kaldırmak hacirckimi muumlnferit yapmak Neticesi bu değil mi Bendeniz bu guumln bunu yapıyorum Yarın mahkemelere birer hacirckim koyacağız bundan ibaret Bu suretle yeni bir harcırah vermiyeceğiz

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisarı Sahip) mdash icircstiııaf mahkemeleri cinayet mahkemesi olacak

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash O mesele başka Mehakinıi istinafiyeyi kaldırdıshyğımız zaman onların yerine birer hacirckim koyashycağız değilmi-Bunu bendeniz yapıyorum buumltshyccedileye ne taallucircku var

BEHCcedilET B(Kacircngırı) mdash Yalnız bu şekilde yapılması kabul edilmiyec ek olursa ve diğer bir şekle Meclis mail bulunursa o zrunau sir rt rıasra-fınız nereye gidecek

ADLIcircYE VEKIcircLIcirc HAFIZ MEMET B mdash Kanun var ya hacirckimi muumlnferit şeklinde mehashykimi istinacircfiye mevcuttur yahut buguumln henuumlz derdesti tetkik bir kanun var ki hacirckimi muumlnferit usuluumlnde mehakimi istinacircfiye yoktur Bizce buguumln suumlhlet maksuttur Buguumln şu suret mutashysavverdir bull Şu sureti mutasavvere haricinde doumlrduumlncuuml beşinci altıncı bir şekil de var diye kanunu tatbik etmeyip elimi bağlayıp durayım m (Guumlruumlltuumller muumlzakere kacircfi sesleri) Buumltccedile kabaraeakmış bu aranılmaz

REIcircS mdash Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler ellerini kaldırsın Kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr efendim

mdash 468 mdash

t J157 m2m$T O İİ2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

bullJ İL Nevi muhassasat - teklif olunan kabul edilin

227 Bidayet mehakimi maasectatı i 1 Huumlkkacircmkuzacirctraquo^uumlva|gt 29sectiS2f- 299 527

2 ŞuumlhaSu alelhuumlkuumlm bull-aft_ v O 3 Moumlnurini icraiye eytam muumlduumlrleri ve ketebe i fiampicirciamptouml l -168 083

v i t t l I l l M M i l i ^ rgt i -i FasOm yekucircnu ififİ^Mt ^539 523

ADLIcircYE s VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Efendim bu 227 nci fasıldan 231 nei fasla on bullbir bm lira Sakimi teklif ediyorum Sebebini ar- zedeyim İzmirde Bursada birccedilok ketebe ve şashylicopy vardı Fakat bunların feicircrjicircacircsMı^eMiier gtBu suretle muhaceret eden memurlara harcırah vershydim Bunları ketebe faslından harcırah iaılaBa naklediyoruz ki anlara verdiğimiz harcırahları telacircfi edelim Yani fasla nakledelim

JGEMUumlJ B (Kuumltahya) mdash Zatı acircliniz buyurdu-nUZ ki ly^pı^eek teğkilacirct iccedilin hacirckimi muumlnferit

229 Vilacircyat levazımı 1 İcarat 2 -Mefruşat BTeuumlvir ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua 5 Meremmet

REİSmdashBaşka muumltalacirca va mı JJfenltuumlm iki y^z^otıicircicircmftfttı fasla geoilmeacircniMto edenler

KAcircTİP mdash 11 000 lira zamaimle beraber 156 000 lira oluyor

usuluuml iccedilin buumltccedile k^bara^k imisect bHı atanılmaz diyoumlrtoaz ^ t e p n laquoe Hİto^^lİampmacirciT (Onu Muumldafaai MillSy ^e^Bi ^ f f acirc s u n -sesleri) Efendiler harcırah faslma zammetmek suretiyle buumltccedilesi kabartmakta macircna yoktur

BMS mdash Efendiler harcırah f aslına zammet-mek laquoUuml^BC 11-binlira-tendinikabuL laquodenler luumltfen -etteAi-iatacircioumlahj Eal^^laquo^^Eflaquoİtoto faslın yekucircnu 528 523 lira oluyor 228 nei fasıl sıfırdır

8 500 8 500 5 000 5 000

12 000 12 copy00 14 000 14 0Ouml0 J2 500 fi00

229 ncu faslın yekucircnu 42 000 41 500

ellerini kaldırsın Kabul edildi efendim

75 000 70 000

0 0 0

145 000 145 000

BEİS mdash 11 000 lira zammı kabul edenler elshylerini kaldırsın Kabul edildi efendim

M Nevi muhassasat teklif olunan kabul edilen

F M Nevi muhassasat

230 bull Masarifi muumltenevvia 1 Memaiiki ecnebiyede bulunan talebe me murin tesisat ve Jiıesa

rifi 2 Geridei Adliye ve Mecmuumlai Muumlkarreratı Temyiziye masarifi 3 Memurini Adliye ve Şeriye harcirah yevmiye ve masarifi za-

ruriyeleri 4 Ceraim masarifi umumiyesi 5 Kavanini ihzari masarifi ~^ amp ^ 6 Şahsi dosya tanzimi masarifi bullbdquo ~ 7 Ilacircmatı cezaiye bakayasının aidatt tahsi uumlyesi

_ tki yuumlz otuzuncu fasim yekucircnu

-Huumlkıuumlmot e Bnouumlmeace teklif olunan kabul edoumlen

r iraquo Kgt T ı

tefta 0 0 0 0 0 0

75 000 70 000

0 0 0

t 157 -ttfLlampt 0 2 F^-M

231

Nevi muhassasat

Meclisi Tıbbr Adli ve Tıbbı Adli muumlessesesi masarifi Meclisi tıbbı adli de acirczayi tabiiye haricinde bulundurulacak muuml-tahassacircsiyn uumlcuratı Masarifi muumlteferrika Emvatm teccedilhiz ve tekfini masarif i Tathiracirct masarif i Acirclacirct ve edevat masarifi Bossa vesaire bedeli Suumlşahedehane masarif i seririyesi Muumlşahedehane taamiyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

150 0 0 0 0 0 0 0

- 150 0 1 0 0 0 0 0

231 nci faslın yekucircnu 150 150

REİS mdash-İki yuumlz otuz ikinci iiasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsın Kabul

edildi efendim

F M Nevi muhassasat

232 Masarifi muumlteferrika

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

3 245 3 245

REjlS mdash İki yuumlz otuz uumlccediluumlncuuml fasla geccedililmeshysini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsm Kabul

edildi efendim

Nev i muhassasat P M

233 Bahri Şef it memurları maaşatı

233 A Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

1 949 410 1 940 940

REtS bullmdash 233 ncuuml (A) faslı hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler el kaldırsm Kabul edildi efendim Yekucircnu umumi 2 759 274 tuumlr Şimdi okunan yekucircnu kabul edenler luumltfen ellerini kal dırsm Kabul edildi efendim Yarm pazar olmashysına rağmen bir ccedilok işlerimiz vardır İccediltima edeshyceğiz Aduumlye Encuumlmeni Mahkemei Temyiz İstida Dairesinin lağvı hakkmdaM teklifi istiyor

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisan Sahib) mdash Encuumlmen kabul ediyor

REİSmdash0 halde ruznamemizdedir yarın muumlshyzakere ederiz

Yarın bermutat iccediltima etmek uumlzere celseyi tatil ediyorum

Saat 6 sonrada celseye nihayet verildi

gtgtbulllaquolaquo

T B M 3$ Matbaası

t J157 m2m$T O İİ2 Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence

bullJ İL Nevi muhassasat - teklif olunan kabul edilin

227 Bidayet mehakimi maasectatı i 1 Huumlkkacircmkuzacirctraquo^uumlva|gt 29sectiS2f- 299 527

2 ŞuumlhaSu alelhuumlkuumlm bull-aft_ v O 3 Moumlnurini icraiye eytam muumlduumlrleri ve ketebe i fiampicirciamptouml l -168 083

v i t t l I l l M M i l i ^ rgt i -i FasOm yekucircnu ififİ^Mt ^539 523

ADLIcircYE s VEKİLİ HAFIZ MEMET B mdash Efendim bu 227 nci fasıldan 231 nei fasla on bullbir bm lira Sakimi teklif ediyorum Sebebini ar- zedeyim İzmirde Bursada birccedilok ketebe ve şashylicopy vardı Fakat bunların feicircrjicircacircsMı^eMiier gtBu suretle muhaceret eden memurlara harcırah vershydim Bunları ketebe faslından harcırah iaılaBa naklediyoruz ki anlara verdiğimiz harcırahları telacircfi edelim Yani fasla nakledelim

JGEMUumlJ B (Kuumltahya) mdash Zatı acircliniz buyurdu-nUZ ki ly^pı^eek teğkilacirct iccedilin hacirckimi muumlnferit

229 Vilacircyat levazımı 1 İcarat 2 -Mefruşat BTeuumlvir ve teshin 4 Kırtasiye ve evrakı matbua 5 Meremmet

REİSmdashBaşka muumltalacirca va mı JJfenltuumlm iki y^z^otıicircicircmftfttı fasla geoilmeacircniMto edenler

KAcircTİP mdash 11 000 lira zamaimle beraber 156 000 lira oluyor

usuluuml iccedilin buumltccedile k^bara^k imisect bHı atanılmaz diyoumlrtoaz ^ t e p n laquoe Hİto^^lİampmacirciT (Onu Muumldafaai MillSy ^e^Bi ^ f f acirc s u n -sesleri) Efendiler harcırah faslma zammetmek suretiyle buumltccedilesi kabartmakta macircna yoktur

BMS mdash Efendiler harcırah f aslına zammet-mek laquoUuml^BC 11-binlira-tendinikabuL laquodenler luumltfen -etteAi-iatacircioumlahj Eal^^laquo^^Eflaquoİtoto faslın yekucircnu 528 523 lira oluyor 228 nei fasıl sıfırdır

8 500 8 500 5 000 5 000

12 000 12 copy00 14 000 14 0Ouml0 J2 500 fi00

229 ncu faslın yekucircnu 42 000 41 500

ellerini kaldırsın Kabul edildi efendim

75 000 70 000

0 0 0

145 000 145 000

BEİS mdash 11 000 lira zammı kabul edenler elshylerini kaldırsın Kabul edildi efendim

M Nevi muhassasat teklif olunan kabul edilen

F M Nevi muhassasat

230 bull Masarifi muumltenevvia 1 Memaiiki ecnebiyede bulunan talebe me murin tesisat ve Jiıesa

rifi 2 Geridei Adliye ve Mecmuumlai Muumlkarreratı Temyiziye masarifi 3 Memurini Adliye ve Şeriye harcirah yevmiye ve masarifi za-

ruriyeleri 4 Ceraim masarifi umumiyesi 5 Kavanini ihzari masarifi ~^ amp ^ 6 Şahsi dosya tanzimi masarifi bullbdquo ~ 7 Ilacircmatı cezaiye bakayasının aidatt tahsi uumlyesi

_ tki yuumlz otuzuncu fasim yekucircnu

-Huumlkıuumlmot e Bnouumlmeace teklif olunan kabul edoumlen

r iraquo Kgt T ı

tefta 0 0 0 0 0 0

75 000 70 000

0 0 0

t 157 -ttfLlampt 0 2 F^-M

231

Nevi muhassasat

Meclisi Tıbbr Adli ve Tıbbı Adli muumlessesesi masarifi Meclisi tıbbı adli de acirczayi tabiiye haricinde bulundurulacak muuml-tahassacircsiyn uumlcuratı Masarifi muumlteferrika Emvatm teccedilhiz ve tekfini masarif i Tathiracirct masarif i Acirclacirct ve edevat masarifi Bossa vesaire bedeli Suumlşahedehane masarif i seririyesi Muumlşahedehane taamiyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

150 0 0 0 0 0 0 0

- 150 0 1 0 0 0 0 0

231 nci faslın yekucircnu 150 150

REİS mdash-İki yuumlz otuz ikinci iiasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsın Kabul

edildi efendim

F M Nevi muhassasat

232 Masarifi muumlteferrika

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

3 245 3 245

REjlS mdash İki yuumlz otuz uumlccediluumlncuuml fasla geccedililmeshysini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsm Kabul

edildi efendim

Nev i muhassasat P M

233 Bahri Şef it memurları maaşatı

233 A Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

1 949 410 1 940 940

REtS bullmdash 233 ncuuml (A) faslı hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler el kaldırsm Kabul edildi efendim Yekucircnu umumi 2 759 274 tuumlr Şimdi okunan yekucircnu kabul edenler luumltfen ellerini kal dırsm Kabul edildi efendim Yarm pazar olmashysına rağmen bir ccedilok işlerimiz vardır İccediltima edeshyceğiz Aduumlye Encuumlmeni Mahkemei Temyiz İstida Dairesinin lağvı hakkmdaM teklifi istiyor

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisan Sahib) mdash Encuumlmen kabul ediyor

REİSmdash0 halde ruznamemizdedir yarın muumlshyzakere ederiz

Yarın bermutat iccediltima etmek uumlzere celseyi tatil ediyorum

Saat 6 sonrada celseye nihayet verildi

gtgtbulllaquolaquo

T B M 3$ Matbaası

t 157 -ttfLlampt 0 2 F^-M

231

Nevi muhassasat

Meclisi Tıbbr Adli ve Tıbbı Adli muumlessesesi masarifi Meclisi tıbbı adli de acirczayi tabiiye haricinde bulundurulacak muuml-tahassacircsiyn uumlcuratı Masarifi muumlteferrika Emvatm teccedilhiz ve tekfini masarif i Tathiracirct masarif i Acirclacirct ve edevat masarifi Bossa vesaire bedeli Suumlşahedehane masarif i seririyesi Muumlşahedehane taamiyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

150 0 0 0 0 0 0 0

- 150 0 1 0 0 0 0 0

231 nci faslın yekucircnu 150 150

REİS mdash-İki yuumlz otuz ikinci iiasla geccedililmesini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsın Kabul

edildi efendim

F M Nevi muhassasat

232 Masarifi muumlteferrika

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

3 245 3 245

REjlS mdash İki yuumlz otuz uumlccediluumlncuuml fasla geccedililmeshysini kabul edenler luumltfen ellerini kaldırsm Kabul

edildi efendim

Nev i muhassasat P M

233 Bahri Şef it memurları maaşatı

233 A Memurin ve muumlstahdeminin tahsisatı fevkalacircdei şehriyesi

Huumlkuumlmetccedile Encuumlmence teklif olunan kabul edilen

0 0

1 949 410 1 940 940

REtS bullmdash 233 ncuuml (A) faslı hakkında muumlzashykereyi kacircfi goumlrenler el kaldırsm Kabul edildi efendim Yekucircnu umumi 2 759 274 tuumlr Şimdi okunan yekucircnu kabul edenler luumltfen ellerini kal dırsm Kabul edildi efendim Yarm pazar olmashysına rağmen bir ccedilok işlerimiz vardır İccediltima edeshyceğiz Aduumlye Encuumlmeni Mahkemei Temyiz İstida Dairesinin lağvı hakkmdaM teklifi istiyor

MEHMET ŞUumlKRUuml B (Karahisan Sahib) mdash Encuumlmen kabul ediyor

REİSmdash0 halde ruznamemizdedir yarın muumlshyzakere ederiz

Yarın bermutat iccediltima etmek uumlzere celseyi tatil ediyorum

Saat 6 sonrada celseye nihayet verildi

gtgtbulllaquolaquo

T B M 3$ Matbaası