detyrat paraja dhe banka
TRANSCRIPT
UNIVERITETEI EUROPIAN I TIRANES
FAKULTETI I : EKONOMIKUT
DEGA: FINANCE-BANKE
LENDA: PARAJA DHE BANKA
PEDAGOGU: ARJAN KADAREJA
Deryre kursi : Paraja dhe Banka
Punuan : Erida SadikLaurela Goduni
Ejona BozgoOlsi Tilka
Engjellushe ZeneliIrida Balliu
Tirane, Shkurt, 2011
PROBLEM - 1
Supozojme se jeni drejtues i bankes BBB, me bilanc te dhene me poshte.
Bilanci BBB (bilanci dhjetor 2010)
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1 miliard Depozita 7.5 miliard
Hua 6 milard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 milard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 0.2 miliard Kapitali 2 miliard
= 10 miliard
Gjate vitit 2010 menaxhimi i aktiv – pasiveve ka qene i lavderueshem por ne mbledhjen e
aksionereve te fundvitit 2010, u theksua se fitimi nga kapitali eshte ne nivel ta pakenaqshem.
Per vitin e ardhshem, priten permiresime te rendesishem si persa i perket aktivitetit ekonomik
ashtu edhe bilanceve te debitoreve aktuale dhe potenciale te bankes. Ju parashikoni per vitin
2011 nje kthim nga aktivitet 3.5 % (RoA=3.5%). Ju jepet dhe nje here besimi per te drejtuar
banken por ju duhet te merrni vendime te shpejta per nivelin e duhur te kapitalit (leves
financiare) per te arritur nje kthim nga kapitali si me poshte.
RoE (e synuar) = 19%
Pershkruani hollesisht nga ana cilesore dhe sasiore te gjitha masat qe mund te merrni
persa i perket leves financiare per te arritur objektivi e mesiperm per vitin 2011.
ZGJIDHJE – P1
EM = Aktive/Kapital
EM = 10 mil / 2 mil = 5
RoA = Fitimi Neto/Aktive
RoA 2010 = 0.2/10 = 2%
RoE = Fitimi Neto/Kapitalin
RoE 2010 = 0.2/2 = 10%
Leva financiare per vitin 2010 ishte EM = 10/2 = 5
Leva financiare qe duhet te arrijme ne vitin 2011 eshte sa me poshte:
RoE = EM * RoA EM = RoE/RoA
RoA per vitin 2011 duhet te arrije 3.5%
RoE duhet te jete 19%
Per te arritur RoE dhe RoA te synuara duhet ta rrisim leven financiare ne 5.4, per ta rritur ate
duhet te marrim disa masa. Masat qe do te marrim jane te pershkruara me poshte:
1. Se pari duhet te blejme Cash, aksione te bankes tone. Kjo mase sjelle uljen e aktiveve
dhe uljen e kapitalit (sepse pasivet nuk ndryshojne). Kjo sjell rritjen e leves financiare
sepse me uljen e aktiveve numeruesi i barazimit EM = aktive/(aktive – pasive) bie me
pak ne perqindje se sa emeruesi.
Per ta arritur qellimin tone ne duhet te dime se me sa do te zvogelojme kapitalin dhe aktivet.
EM = A/K = (A – x)/(K – x)
(10 – x)/(2 – x) = 5.428
10 – x = 5.428 * (2 – x)
10 – x = 10.856 – 5.428x
0.856 = 4.428x
x = 0.856/4.428 = 0.19 miliard
Kapitalin duhet ta ulim me 0.18 miliard duke e cuar ne 1.81 miliard. Dhe aktivet duhet ti ulim
me 0.19 miliard duke i cuar ato ne 9.81 miliard. Tek aktivet zvogelojme rezervat sepse
EM = RoE/ RoA
=19% / 3.5%
= 5.4
perdorim CASH nga rezervat per te blere aksione. Pra rezervat i zvogelojme me 0.19 miliard
duke i cuar ato nga 1 miliard ne 0.81 miliard.
Pas marrjes se kesaj masave bilanci i bankes tone merr formen e meposhtme.
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 0.81 miliard Depozita 7.5 miliard
Hua 6 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 miliard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 0.2 miliard Kapitali 1.81 miliard
= 9.81 miliard
Tani do te shikojme sa e kemi arritur qellimin tone me zbatimin e kesaj mase.
A = P + K = 9.81miliard
EM = A/K = 9.81/1.81 = 5.42
RoA = FN/A FN = RoA * A = 0.035 * 9.81 = 0.34335
RoE= FN/K = 0.34335/1.81 = 19%
2. Se dyti ne mund te ulim kapitalin dhe te rrisim leven financiare duke i paguar
aksionereve divident me te larte se me pare. Dividentet paguhen nga ajo pjese e
fitimeve te bankes qe shkon per rritjen e kapitalit. Pra kur rriten dividentet aktivet ulen
dhe kapitali rritet me pak se me pare (sepse pasivet nuk ndryshojne) dhe leva financiare
rritet sepse me uljen e aktiveve numeruesi i barazimit EM = aktive/(aktive – pasive)
bie me pak ne perqindje se sa emeruesi.
Qe te kemi nje leve financiare te barabarte me 5.42 duhet ti ulim kapitalin dhe aktivet me 0.19
sic e gjetem per rastin me siper. Keshtu ulim kapitalin me 0.19 dha nga aktivet ulim fitimin
neto me 0.19 duke e cuar ate ne 0.01.
Sipas kesaj mase bilanci merr formen e meposhtme.
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1 miliard Depozita 7.5 miliard
Hua 6 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 miliard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 0.01 miliard Kapitali 1.81 miliard
= 9.81 miliard
Shikojme se sa e kemi arritur qellimin.
A = P+K = 9.81miliard
EM = A/K = 9.81/1.81 = 5.42
FN = RoA * A = 0.035 * 9.81 = 0.34335 miliard
RoE = FN/K = 0.34335/1.81 = 19%
3. Se treti ne mund te rrisim pasivet dhe aktivet pa ndryshuar kapitalin. Pasivet do ti risim
duke marre borxh nga bankat e tjera ose nga banka qendrore dhe fondet mund ti
perdorim per te blere letra me vlere. Sipas formules EM = A/K numuruesi rritet dhe
emeruesi nuk ndryshon, kjo sjell qe EM te rritet.
Tani duhet te gjejme sa duhet ti rritim aktivet.
EM = (A + x)/K
(10 + x)/2 = 5.42
10 + x= 5.42 * 2
10 + x = 10.84
x= 0.84
Aktivet duhet ti rrisim me 0.84, po aq duhet ti rrisim edhe pasivet.
Pasivet i rrisim duke marre borxh nga banka qendrore ose nga bankat tregetare. Dhe aktivet i
rrisim duke blere bono thesari ose obligacione. Ne kete rast ne do te marrim 0.84 miliard borxh
nga banka qendrore dhe do te blejme me po kete shume bono thesari. Keshtu borxhi ndaj
bankes qendrore rritet ne 0.94 miliard dhe bonot e thesarit rriten ne 2.84 miliard.
Tani shikojme formen qe merr bilanci pas ndermarrjes se kesaj mase.
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1 miliard Depozita 7.5 miliard Hua 6 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard Bono 2.84 miliard Hua nga BQ 0.94 miliard Obligacione 0.8 miliard Fitimi Neto 0.2 miliard Kapitali 2 miliard
= 10.84 miliard
Shikojme sa e arritem qellimin me keto masa.
A = P + K = 10.84 miliard
FN = A * RoA = 10.84 * 0.035 = 0.38 miliard
RoE = FN/K = 0.38/2 = 19%
PROBLEM - 2
Supozojme se jeni drejtues i bankes AAA, me bilanc te dhene me poshte.
Banka AAA (bilanci 31 dhjetor 2008)
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1 miliard Depozita 7.5 miliard
Hua 5 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 miliard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 0.2 miliard Kapitali 1 miliard
= 9 miliard
Gjate vitit 2008 menaxhimi i aktiv – pasiveve ka qene i shkelqyeshem dhe ne mbledhjen e
aksionereve te funvitit 2008, te gjith mbeten te kenaqur me kthimin nga kapitali. Por, ju jeni e/i
shqetesuar sepse per vitin e ardhshem pritet ulja e rritjes se aktivitetit ekonomik si dhe rritja e
kredive me probleme. Ju parashikoni. Ju parashikoni per vitin 2009 nje fitim neto prej 0 leke.
Ju duhet te merrni vendime te shpejta per nivelin e duhur te kapitalit (leves financiare) per te
rritur sigurine e bankes. Supozojme se detyra eshte qe ne fund te vitit 2009 leva financiare
duhet te jete si me poshte:
EM (e synuar) = 5.2
Pershkruani hollesisht nga ana cilesore dhe sasiore te gjitha masat qe mund te merrni per
te arritur objektivin e mesiperm.
ZGJIDHJE – P2
EM ne vitin 2008 ishte:
EM = A/K = 9/1 = 9
Ne duhet ta zvoglojme EM ne nivelin 5.2. Meqe kredite e keqija mund te rriten atehere ne
duhet te rrisim nevellin e kapitalit.
Per ta arritur kete qellim ne ndjekim tre menyra.
1. Se pari ne duhet te rritim aktivet dhe kapitalin pa i ndryshuar pasivet. Kjo sjell uljen ne
leven financiare.
Per ta gjetur se me sa duhet ti rrisim aktivet dhe kapitalin zbatojme nmenyren e meposhtme.
EM = (A + x)/(K + x)
(9+x)/(1+x) = 5.2
9 + x = 5.2 *(1+x)
9+x = 5.2 + 5.2x
3.8 = 4.2x
x = 3.8/4.2 = 0.9
Pra duhet ti rrisim aktivet dhe kapitalin me 0.9 milard. Kapitalit duke i shtuar 0.9 miliard behet 1.9 miliard. Ndersa tek aktivet rrisim rezervat me 0.9 miliard duke i bere ato 1.9 miliard.
Bilanci merr formen e meposhtme.
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1.9 miliard Depozita 7.5 miliard
Hua 5 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 miliard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 0.2 miliard Kapitali 1.9 miliard
= 9.9 miliaed
A = P + K = 9.9 miliard
Shikojme nese e kemi arritur qellimin
EM = A/K = 9.9/1.9 = 5.2
2. Se dyti ne duhet te rritim kapitalin dhe leven financiare duke i paguar aksionereve
dividente me te ulet se me pare. Kur ulen dividentet, kapitali rritet dhe kjo sjell uljen e
leves financiare.
Kapitalin e rritim me 0.9 miliard. Menyren se si e gjejme rritjen e kapitalit me 0.9 miliard e
kemi treguar ne menyren e pare. Pra kapitalin e rritim nga 1 milard ne 1.9 miliard. Me po kete
shume duhet ti rrisim edhe aktivet. Tek aktivet rrisim me 0.9 miliard fitimin neto duke e bere
ate 1.1 miliard.
Mbas ketyre masave bilanci per kete banke merr formen e maposhtme.
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1miliard Depozita 7.5 miliard
Hua 5 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 miliard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 1.1 miliard Kapitali 1.9 miliard
= 9.9 miliard
A = K + P = 9.9 miliard
Shikojme ne se kemi arritur qellimin per ta zvogeluar leven financiare ne nivelin 5.2.
EM = A/K = 9.9/1.9 = 5.2
Se treti, ne ulim aktivet dhe pasivet pa e ndryshuar kapitalin. Kjo sjell uljen e
madhesise se bankes qe matet nga vlera e aktiveve dhe con ne nje situate ku banka jep
shume me pak kredi se me pare.
Gjejme se sa duhet te ulen aktivet.
EM = (A – x)/K
(9 – x)/1 = 5.2
9 – x = 5.2
x = 3.8
Pra aktivet duhet ti ulim me 3.8 miliard, po me kete shume do ti ulim edhe pasivet. Nga aktivet
do ti ulim huate sepse ato priten te jene me probleme dhe duke qene se priten te jene me
probleme kthimi i tyre nuk eshte shume i sigurt. Kur ne i ulim ato banka jone zvogelon
rezikun. Pra ulim huate me 3.8 miliard, nga 5 miliard qe jane ato ne i zvogelojme ne 1.2
miliard. Ndersa nga pasivet ne ulim depozitat me 3.8 miliard, pra nga 7.5 miliard qe jane ato ne
i ulim ne 3.7 miliard. Ne kete menyre ne kemi ulur aktivitetin tone ekonomik.
Mbas kesaj mase te ndermare bilanci i bankes AA ka formen e meposhtme.
Aktive Pasive dhe Kapitali
Rezervat 1 miliard Depozita 3.7 miliard
Hua 1.2 miliard Hua nga bankat 0.4 miliard
Bono 2 miliard Hua nga BQ 0.1 miliard
Obligacione 0.8 miliard
Fitimi Neto 0.2 miliard Kapitali 1miliard
= 5.2 miliard
Shikojme nese e kemi ulur leven financiare aq sac e kishim per qellim, mbas kesaj mase te
ndermare.
A = P+K = 5.2
EM = A/K = 5.2/1 = 5.2
Keto jane tre masat qe mund te ndermeren ne qofte se banka gjendet ne nje situate te tille.
Vlerësimi i pedagogut: Pikët:
I. Parashtrimi i tezës së esesë:II.
III.Argumentimi:
IV. Përfundimi:
Totali