denİzlİ babadaĞ İlÇesİnde geoteknİk kaynakli sorunlar ve · yığma yapılar genellikle iki...

14
DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE İLÇENİN DEPREM DURUMUNDA GÜVEN(SİZ)LİĞİ Devrim ALKAYA Yard.Doç.Dr. Pamukkale Üniversitesi Denizli/Türkiye Uğur TARAKÇI İnş.Müh. Pamukkale Üniversitesi Denizli/Türkiye Bekir KENARLI İnş. Tek. Öğr. Tek. ve End. Mes.Lisesi Denizli/Türkiye ÖZET Babadağ Denizli’ye 42 km uzaklıkta, 1877’ de belediye, 1987’ de ilçe olmuş, 700 yıllık geçmişi olan, sosyal ve ekonomik alanlarda gelişmiş ilçelerimizdendir. Geoteknik kaynaklı sorunlar yüzünden Babadağ’da yaşam zorlaşmış ve önlem alınma zorunluluğu doğmuştur. Çalışmada Denizli-Babadağ ilçesinde geoteknik kaynaklı oluşan hasarların mevcut durumu özetlenmiştir. İlçede mevcut heyelan neticesinde ortaya çıkan yapı hasarları gösterilmiştir. Araştırmada Babadağın jeolojik yapısı, bölgede meydana gelen heyelanlar, heyelanlar sonucu meydana gelen yapı hasarları ve hasarları önleme yollarına yer verilmiştir. Babadağ’da deprem tehlikesi ve mevcut geoteknik hasarların depremle birleşmesi durumunda kentin güvenliği tartışılmıştır. GİRİŞ İlçede bazı mahallelerde mevcut heyelan neticesinde ortaya çıkan yapı hasarları mevcuttur. Belgelenen tüm yapılarda ev sahipleri oturmaya devam etmektedir. Hasarlı yapı sahipleri ekonomik gerekçeleler ve yaşam alışkanlıkları gereği daha sağlam bölgelere yerleşmeye yanaşmamaktadırlar. İlçenin pek çok noktasında meydana gelen heyelanlar sonucu yapılarda oluşan hasarlar ilçe (kent) güvenliğini ortadan kaldırmaktadır. Birinci derece deprem bölgesinde yeralan Babadağ’da geoteknik kaynaklı sorunlarla oluşan yapı hasarları ve meydana gelebilecek 5’in üzerindeki bir depremle birleşince ilçe büyük can ve mal kayıplarına uğrayabilecektir. Kent güvenliği açısından konuya kamu yönetimi ve siyasi otorite tarafından acil çözüm bulunmalıdır.

Upload: hanga

Post on 05-Jul-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE

İLÇENİN DEPREM DURUMUNDA GÜVEN(SİZ)LİĞİ

Devrim ALKAYA Yard.Doç.Dr.

Pamukkale Üniversitesi Denizli/Türkiye

Uğur TARAKÇI İnş.Müh.

Pamukkale Üniversitesi Denizli/Türkiye

Bekir KENARLI İnş. Tek. Öğr.

Tek. ve End. Mes.Lisesi Denizli/Türkiye

ÖZET

Babadağ Denizli’ye 42 km uzaklıkta, 1877’ de belediye, 1987’ de ilçe olmuş, 700 yıllık

geçmişi olan, sosyal ve ekonomik alanlarda gelişmiş ilçelerimizdendir. Geoteknik kaynaklı

sorunlar yüzünden Babadağ’da yaşam zorlaşmış ve önlem alınma zorunluluğu doğmuştur.

Çalışmada Denizli-Babadağ ilçesinde geoteknik kaynaklı oluşan hasarların mevcut durumu

özetlenmiştir. İlçede mevcut heyelan neticesinde ortaya çıkan yapı hasarları gösterilmiştir.

Araştırmada Babadağ’ın jeolojik yapısı, bölgede meydana gelen heyelanlar, heyelanlar

sonucu meydana gelen yapı hasarları ve hasarları önleme yollarına yer verilmiştir.

Babadağ’da deprem tehlikesi ve mevcut geoteknik hasarların depremle birleşmesi

durumunda kentin güvenliği tartışılmıştır.

GİRİŞ

İlçede bazı mahallelerde mevcut heyelan neticesinde ortaya çıkan yapı hasarları mevcuttur.

Belgelenen tüm yapılarda ev sahipleri oturmaya devam etmektedir. Hasarlı yapı sahipleri

ekonomik gerekçeleler ve yaşam alışkanlıkları gereği daha sağlam bölgelere yerleşmeye

yanaşmamaktadırlar. İlçenin pek çok noktasında meydana gelen heyelanlar sonucu

yapılarda oluşan hasarlar ilçe (kent) güvenliğini ortadan kaldırmaktadır. Birinci derece

deprem bölgesinde yeralan Babadağ’da geoteknik kaynaklı sorunlarla oluşan yapı hasarları

ve meydana gelebilecek 5’in üzerindeki bir depremle birleşince ilçe büyük can ve mal

kayıplarına uğrayabilecektir. Kent güvenliği açısından konuya kamu yönetimi ve siyasi

otorite tarafından acil çözüm bulunmalıdır.

Page 2: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

BABADAĞ İLÇESİNİN KISA TANITIMI VE JEOLOJİSİ

Denizli’ye 42 km uzaklıkta olan Babadağ; Tripolis antik kentiyle kurulmuş, tarihten

günümüze de, 1877’ de belediye, 1987’ de ilçe olarak gelmiştir. Babadağ 700 yıllık

geçmişinde sosyal ve ekonomik alanlarda hep varolmuştur. Son yıllarda tekstilde yaşanan

ekonomik krizlerden çok fazla etkilenmesine rağmen, insanların bölge konumu nedeniyle

geçimi tarım ve hayvancılıktan çok yinede tekstil üzerine devam etmektedir.

Mevcut Babadağ evlerinde mimari yapıda ve yönlendirmede güneş ve ovaya bakış en

önemli unsurdur. Evlerin hemen hemen hepsi iki katlıdır. Dağ önüne gelen yönde

genellikle kargir istinat yapıları (taş duvar) vardır. Doğaya ve çevreye uyumlu bir

geleneksel yapı tarzı görülmektedir. Arazi eğimi göz önüne alınarak, şev eğimi ve şev

yüksekliği fazla olmadan, kısacası doğal denge korunarak evler yapılmıştır. Ancak

meydana gelen yavaş akma nedeniyle yapılan binalarda stabilite sorunları yaşanmaktadır.

Babadağ’daki kitle hareketlerine neden olan faktörlerin en önemlisi kitleleri oluşturan

kayaçların jeolojik özellikleridir. Süreksizlik olarak tanımlanan, kayaçların içerdiği tabaka,

fay, çatlak vb, gibi yapısal özellikler Babadağ jeolojisinde önemli rol oynamaktadır.

Babadağ’da süreksizliklerin eğimleri fazla, ara uzaklıkları oldukça az, açıklıkları fazla

olduğu için zemin dengesi üzerine etkisi fazladır. Karların eriyip süreksizliklere su olarak

dolması kayaçlarda çatlak suyu basıncını artırmakta, dolgu malzemesinin özelliklerini

değiştirmekte, bu da kitle hareketine neden olmaktadır. Süreksizlikler zemin kitlesinde

gerilme artışı ve direnç azalmasına neden olarak zemin kaymalarına neden olmaktadır.

Aktif olan Babadağ (Denizli) fayına paralel gelişmiş faylarda, fay zonları plastisitesi

yüksek olan kil mineraller ile doludur. Bu durum, zeminde farklı deformasyonların

oluşmasında önemli rol oynamaktadır (Şekil 1).

Bölgede, neojen kumlu, marnlı, çakıllı kayaçlar ve bunların üzerine gelen yamaç

molozlarının su muhtevasının artması ve gravite sonucu meydana gelen yavaş akma olayı

Babadağ deresine doğru olmaktadır. Akma istikameti güney batı yönündedir.

Page 3: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Şekil 1: Babadağ’daki kil mineralleri ile dolu fay zonları

Şekil 2: Gündoğdu mahallesinde dereye doğru akan bölgeden bir cadde görüntüsü ve

deforme olmuş yapılar

BABADAĞ’DAKİ YER HAREKETLERİ

Hafif eğimli yamaçlarda da meydana gelebilen krip (yavaş akma) Babadağ’daki

belirtileri; bitki köklerinin eğilmesi, değişik amaçla dikilmiş direklerin, yapı ve ağaçların

düşeyden sapması, yol, çit, duvar gibi yapıların yer değiştirmesi tabaka uçlarının kıvrılması

ve yamaç aşağı sıralanması, topografya yüzeyinin küçük basamaklı bir yapı kazanması gibi

görüntülerdir. Marn ve beyaz killi zeminlerde görülen kitle hareketleri genellikle zemin su

Page 4: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

muhtevası arttığı zaman şişme-kabarma şeklinde olmakta ayrıca, killi ve marnlı arazi

üzerinde toprak örtüde de toprak akması şeklinde yavaş akma meydana gelmektedir.

Babadağ Gündoğdu Mahallesinde Heyelanı Meydana Getiren Etkenler

1. Litolojik Etkenler: Babadağ Gündoğdu Heyelanı, Ahıllı Marn Üyesi üzerinde geçişli ve

uyumlu olarak bulunan, Babadağ Kumtaşı-Marn Üyesi bünyesinde meydana gelmiştir.

Kumtaşı katmanları yeterince sıkı olmadıkları için, adeta yer üstü ve yer altı sularını ileten

kanallar gibi görev yapmaktadırlar. Su tabakaların altlarında ve üstlerinde yer alan marn ve

kil miktarı fazla olan marn katmanlarının deformasyonunda önemli rol oynamaktadırlar.

2. Topoğrafik Eğim: Gündoğdu Mahallesi Heyelan alanında topoğrafik eğimi, %12-16

arasında değişmektedir. Heyelan topuğundan Gökdere yatağına kadar olan yuzeyin eğimi

ise %25 dir.

3. Sulu Dereler ve Topuk Oyulması: Gündoğdu heyelanı güney ve doğusunu çeviren

Gökdere yaz ve kış aylarında suyu eksilmeyen bir deredir. Bölgede topoğrafik eğim ve V

şeklindeki vadinin derinliği fazladır. Dere tabanında Ahıllı Marn Üyesi yüzeylenmektedir.

Yüksek enerjili Gökdere, yamaç topuklarını devamlı oymaktadır. Yamaç stabilitesinin

bozulması, Ahıllı Marn Üyesi’nin üstünde yer alan Babadağ Kumtaşı Marn Üyesi’ndeki

katmanlarda devamlı olarak deformasyonlar oluşturmaktadır.

4. Yağış, Su Kaçakları ve Kanalizasyon Sistemi: Babadağ ilçe merkezi hala eski dokusunu

koruyan 5900 nüfuslu bir yerleşim birimidir. Bölgede yağışların fazla olması, zemine

suyun sızmasını ve dolayısıyla zeminin su muhtevasını arttırmaktadır. Diğer taraftan

heyelanlı alanda zemin deformasyonları su ve kanalizasyon sistemlerine devamlı hasar

vermektedir. Su ve kanalizasyon sistemlerindeki bu hasarlar uzun süre fark edilememekte

ve dolayısı ile kanalizasyonla toplanan sular heyelan gövdesine enjekte olmaktadır. Diğer

taraftan ilçe kanalizasyonu dereye kadar indirilmemiştir. Heyelan topuğuna kadar getirilen

şebeke, dereye yaklaşık 250-300 metrelik bir mesafede açıktan akmaktadır. Dereye kadar

indirilmesi gereken ve denetim altına alınmamış olan kanalizasyon şebekesi, hareketin

devamlılığında önemli rol oynamaktadır.

5. Yapı Yükleri ve Titreşimler: İlçe merkezindeki heyelan alanında yapılar bitişik

nizamdadır. Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son

Page 5: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

yıllarda inşa edilen 3-4 katlı betonarme binaların sayısı fazladır. Bu yapılar heyelan

üzerinde büyük bir ek yük oluşturmaktadırlar. İlçe merkezi ve köylerinin geçim kaynağı

dokumacılıktır. Her evde en az iki adet otomatik veya yarı otomatik dokuma tezgahı

bulunmaktadır. İlçe merkezinde 5000 civarında otomatik ve yarı otomatik dokuma tezgahı

bulunmaktadır. Tezgahlar çoğunlukla bodrumda ya da birinci kattadır. Teknolojisi geri

kalmış bu tezgahların oluşturduğu titreşimler doğrudan zemine intikal etmektedir. Bu

titreşimlerin ilçe merkezindeki heyelanların oluşmasına neden olan sebeplerden birisi

olduğu düşünülmektedir.

Diğer taraftan cadde üzerindeki binalarda çekülden sapma miktarı, daha iç kesimlerde yer

alan sokaklardaki binalara göre bir kaç derece daha fazladır. Bu durum, ulaşım araçlarının

da zeminin deformasyonunda ve yer değiştirmesinde etkili olduğunu göstermektedir.

6. Zemin Yapısı ve Geoteknik Özellikler: Özellikle marn zeminde yapılan kıvam

deneylerinde likit limit değerinin 39-49, plastik limit değerinin 22-39, plastisite indisi

değerinin 10-27 arasında değiştiği görülmüştür. Aynı örnekler birleştirilmiş zemin

sınıflamasına göre CH, CL ve ML grubuna girmektedirler. Kumlu seviyeleri temsil eden

örnekler ise, SW, SP ve SM grubundadırlar.

BABADAĞIN DEPREMSELLİĞİ

Babadağ birinci derece deprem bölgesindedir. Babadağ ve Babadağ’a etki yapabilecek

alanda 1900 yılından günümüze kadar meydana gelen deprem sayıları Tablo 1’ de

verilmiştir. Geoteknik sorunlar nedeniyle zaten hasarlı olan yapıların depreme maruz

kalması durumda, can ve mal kaybı kaçınılmaz olacaktır.

Tablo 1: Babadağ bölgesinde meydana gelen depremler

Kandilli 1900-1985

Kandilli 1985-1995

Kandilli 1995-2003

Toplam

3.0 - 3.9 143 189 281 613 4.0 - 4.9 24 6 4 34 5.0 - 5.9 8 2 1 11 6.0 - 6.9 0 0 0 0 Toplam 175 197 286 1238

Page 6: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Acıpayam

Buldan

Kale

Nazillinhisar

Tavas

Şekil 3:Babadağ yakınlarında meydana gelen 3 ve 4’den büyük depremler BABADAĞ İLÇE MERKEZİNİN YERLEŞİME UYGUNLUK AÇISINDAN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Özpınar ve diğ. (1999 a,b) tarafından Babadağ ve yakın dolayı kitle hareketleri açısından

değerlendirilmiş, Babadağ ve yakın çevresinde oluşan kitle hareketlerinin mevcut kaya

türlerinin hepsinde de oluştuğu belirlenmişti. Ancak, En çok kitle hareketlerinin “Ahıllı

Marn Üyesi” ve bunun üzerinde geçişli olarak bulunan “Babadağ Kumtaşı-Marn

Üyesi”nde Olduğu bu kaya türlerinde meydana gelen kitle hareketlerinin potansiyel tehlike

olduğu da ifade edilmişti. Paleozoyik yaşlı şistlerde “Bababağ Metamorfıtleri” de kitle

hareketleri izlenmesine rağmen Neojen yaşlı birimler kadar büyük boyutlu olmamaktadır.

Paleozoyik yaşlı şistler içinde meydana gelen kitle hareketleri litolik birimlerin bozuşma

derecesi ve derinliğine bağlı olarak yol ve bina kazıları esnasında meydana gelmektedir.

Kitle hareketlerine oluşturan bir diğer neden yağış ve denetim altına alınamayan sulardır.

Babadağ ilçe merkezi güney kesimi ve yaylalar, Paleozoyik yaşlı şistler üzerinde

kurulmuştur. Bu birimler üzerine kurulan ve yaşları oldukça eski olan tek veya iki katlı

ahşap ve/veya kargir binalarda önemli deformasyon yoktur. Buna karşın, Gündoğdu

mahallesinde kitle hareketleri nedeniyle bir çok bina oturulamaz hale gelmiştir. Bu bölgede

betonarme binalarda dahi önemli deformasyon oluşmuştur .

Babadağ

Denizli

Karacasu

sarayköy

Honaz

Page 7: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Ahıllı Marn Üyesi’nin üst düzeyleri yer yer sıkışmamış mikalı kum taşı seviyeleri

içermektedir. Ahıllı Marn Üyesi üzerine geçişli olarak gelen Babadağ kumtaşı-marn üyesi

de sıkışmamış kumtaşı düzeyleri içermektedir. Litolojik özellikleri gereği kumtaşı sevilen

tamamen geçirimli olup, beslenmesine bağlı olarak da az debili kaynaklar da

oluşturmaktadır. Adeta suları nakleden kanallar şeklinde hareket eden katmanlar, alt ve üst

düzeylerinde yer alan marn ve kil miktarı fazla olan marnlardaki kil zerreciklerinin

taşınmasına neden olmaktadır. Sonuçta Babadağ kumtaşı-marn üyesinin kitlesel olarak

deformasyonu meydana gelmektedir. Babadağ Gündoğdu heyelanı, klasik

heyelanlardakinden farklı olarak büyük boyutlu kabarma ve çökmeler oluşturmamasının

nedeni, Babadağ Kumtaşı-Marn Üyesi’nin yukarıda değinilen litolojik özelliği gereğidir.

Babadağ ilçe merkezinin üzerine Oturduğu zeminler, ya Paleozoyik yaşlı şistler ya da

Ahıllı Marn Üyesi üzerine gelen Babadağ Kumtaşı Marn Üyesidir. Altta şist ve marnların

oluşturduğu geçirimsiz zeminler bulunmaktadır. Babadağ yerleşim yeri tabanında yer alan

Babadağ Kumtaşı-Marn Üyesindeki birimler, zemin hareketleri nedeniyle tamamen

deforme olmuş ve katmanlı yapıları bozulmuştur. Bu birim adeta geçirimli zon görevini

görmektedir. Su hareketleri, bozulmuş, deforme olmuş kil içeriği fazla olan marn

katmanlarının devamlı olarak suya doygun halde kalmasına neden olmaktadırlar.

Paleozoyik yaşlı şistlerin bulunduğu alanlar su kaynakları(tabaka, çatlak ve fay kaynağı)

bol olan bir alandır. Babadağ Fayı da yer altı sularının daha düşük rakımlı alanlara

iletilmesinde önemli rol oynamaktadır.

Tablo 2: Gündoğdu heyelanı ve çevresinde yer alan yapıların özellikleri, hasarlı yapı sayısı

ve binalarda meydana gelen deformasyon türleri (Özpınar ve diğ.,1999). Temel

tipi Yapı türü Kullanılan malzeme

Binanın yaşı

Hasarlı yapı sayısı

Binalardaki deformasyon türleri

Hasar cinsi ve açıklamalar

Kagir Duvar Yığma Tuğla ,

kerpiç 35 den fazla 64

Kaykılma, oturma, duvar ve kirişlerde çatlama, kapı ve pencerelerde deformasyon

Çoğunluğu yoğun ve çok hasarlı

Kagir Duvar

Ahşap yığma Tuğla 25-30 12

Kaykılma, duvar ve sıvalarda çatlama, kapı ve

pencerelerde deformasyon

Çoğunluğu çok hasarlı

Tekil veya radye

Karkas yığma Beton tuğla 15-25 14. Kaykılma, duvar ve sıvalarda

çatlama. Çoğunluğu az hasarlı

Radye Betonarme Beton 10-15 9 Kaykılma, oturma, duvar ve

sıvalarda, kolon ve kiriş bağlantılarında çatlama

Çoğunluğu az veya çok az hasarlı,

hasarsız binalar mevcut.

Page 8: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

YAPILARDA MEYDANA GELEN HASARLAR

Taşıyıcı olmayan elemanlardaki hasarlar:

Yapılardaki hasarın belirtisi fazla sehim, çatlak ve bazen titreşimdir. Babadağ’ daki

yapılarda genellikle ilk aşamada aşırı sehim göze çarpar. Aşırı sehimden elemanın

kendisinde çatlak oluşmasa bile, taşıdığı başka elemanda çatlak oluşur. Çatlama hızla

girilen ikinci aşamadır. Çatlak niteliği ile ilgili parametreler vardır. Birincisi çatlağın yeri,

ikincisi genişliği, bir diğeri ise yeni ya da eski olusudur. Çatlak ve sehim ve deformasyon o

elemanın elastik yük taşıma limitinin üzerinde zorlanmakta olduğunu gösterir. Çatlak

olduğu yerde elastik olarak taşınabilenden büyük bir çekme kuvveti etkimektedir. Basınç

etkisi altındaki hasar ezilme şeklindedir. Ancak bu etkiye dik yönde yine de çekme

kuvvetleri oluştuğundan yine çatlak ve çekme kuvveti vardır. Beton ve yığma kargir yapı

malzemesinin basınç dayanımı çekme dayanımının çok üzerinde olduğu için önce çekme

çatlakları görülecektir. Taşıyıcı olmayan elemandaki çatlak genellikle bu elemanın

üzerinde oturduğu yada taşındığı taşıyıcı elemanda aşırı deformasyon yada sehim

sonucudur. Eğer bu taşıyıcı elemandaki sehim ve deformasyon daha da artarsa taşıyıcı

elemanın kendisinde de çatlama olacaktır. Bu nedenle taşıyıcı elemandaki çatlak her zaman

daha ileri bir hasar aşamasıdır ve daha tehlikelidir (Şekil 4 a,b).

İncelenen yapılarda çatlağın onarılmış olması ve onarımdan sonra yeniden açılması gibi

belirtiler çatlak üzerindeki etkinin sürdüğünü gösterir. Çatlağın eski yada durmuş olması

çatlağa yol açan etkinin bir dengeye ulaştığına ve daha fazla genişlemesini önleyen karşı

etkilerin oluştuğunun göstergesidir.

Şekil 4 a-b Duvarlarda meydana gelen çatlaklara örnekler.

Page 9: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Taşıyıcı olan elemanlardaki hasarlar:

1. Kolonlar da meydana gelen kesme kuvveti hasarları: Eğer kolonun kesme kuvveti

taşıma gücü yetersiz ise kesme çatlakları oluşmaktadır Kesme çatlakları kolonda yaklaşık

45°e çatlaklar olarak görülmektedir.(Şekil 5a,b) da ileri düzeyde gelişmiş kolon kesme

kırılması hasarı örnekleri verilmektedir.

Şekil 5a,b: Duvar ve kolonda meydana gelen çatlama örneği 2. Kirişlerde ve lentolarda hasar: Betonarme kirişlerde ve lentolarda düşey yüklerden

dolayı en çok görülen açıklıkta eğilme kırılmasıdır. Bu kırılma kirişte ve lentoda boyuna

donatının yetersiz miktarda oluşu sonucu kiriş ve lento ortasında ki çekme bölgesinde

çatlaklar oluşmaktadır. Bu çatlaklar burada ki donatının akma bölgesine girdiğini de

göstermektedir (Şekil 6).

Şekil 6: Lentoda çatlama örneği

Page 10: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Yığma yapılarda hasar biçimleri: Yığma yapılarda hemen hemen tüm duvarlar taşıyıcı olduğu için duvarlardaki her türlü

hasar doğrudan taşıyıcı sistemi etkiler ve bu açıdan betonarme yapılardaki gibi taşıyıcı ve

taşıyıcı olmayan bölüm hasan gibi ayrım yapılmaz. Yığma yapıların duvarları oturmalara

karşı çok hassastır. En küçük temel oturması duvarlarda hemen gözlenir. Bunun nedeni

yığma duvarın gevrek nitelikte olması ve çatlamadan dayanabileceği elastik gerilim yada

yüklerin çok düşük olmasıdır. Dayanımı zayıf bir malzeme olduğu için kolayca hasar

görür.

Kaymadan dolayı Oturma çatlakları ve hasarları: Şekil 7a,b’de yığma yapılarda çeşitli

oturma çatlakları verilmektedir. Sekil 8a,b’de farklı oturma sonucu olan çatlaklar ve

yapılarda meydana gelen deformasyonlar görülmektedir

Şekil 7a,b: Oturma çatlakları.

Şekil 8a,b: Binaların kaymalardan dolayı oluşan oturmalar ve deformasyonlar

Page 11: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Şekil 9a,b’ de görüldüğü gibi çatlak, yapı boşluklarının köşelerinden başlayarak

ilerlemektedir. Bunun nedeni H/L oranının L ye yakın olmasıdır. Bu özellik kenarlardaki

dolu duvar parçaları yerine bütün cephenin birlikte hareketine neden olmaktadır. Buda

çatlağa sebep olmaktadır. Oturma pencerelerdeki deformasyondan izlenebilmektedir.

Şekil 11a,b: Yapıda oluşan hasarlar

Zemin oturması sonucu zeminde sıfırdan başlayarak ve yukarıya doğru artan δ= 45 cm

mertebesinde bir deplasman gözlenmektedir (Şekil 12a,b).

Şekil 12a,b: Farklı oturmalardan kaynaklanan ayrılmalar

Page 12: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Şekil13: Farklı oturmadan dolayı binaların birbirine yaklaşması

Şekil13’ de yoldaki eğimden de anlaşılacağı üzere binanın bulunduğu bölge eğimlidir.

Bu da kaymaları kolaylaştırmaktadır ve binanın değişik deformasyonlara uğramasına

neden olmaktadır. Zemin yapısında ki yol boyunca olan oturmalar nedeniyle binaların üst

kısımlarının birbirine yaklaştıklarını görülmektedir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Babadağ’da bildirinin konusunu oluşturan halen süregelen yavaş akmanın yanında,

ilçede pek çok noktada heyelanlar mevcuttur. Heyelanlı bölge olması nedeniyle ilçe

belediye tarafından tamamen istinat duvarları ile güçlendirilmeye çalışılmaktadır.

Heyelanlar nedeniyle belediye hizmetleri olarak yapılan yatırımlar boşa gitmektedir.

Babadağ ilçesi heyelanlı alanlar ve yavaş akmanın sürdüğü alanlar ayrıntılı analizlerle

belirlenmeli ve kayma durdurulmalıdır. Kayma durdurulduktan sonra güçlendirme

önlemleri alınmalı veya yapılar terk edilmelidir. Kaymaya neden olan sebeplerin

durdurulamaması durumunda hasar görmüş olan yapıların boşaltılması, kent güvenliği

açısından verilmesi gereken teknik nedenlere dayalı siyasi bir karardır.

Deprem esnasında yıkılması beklenen yapılar yanında, mevcut durumda, kayma sonucu

oturalamayacak hale gelmiş yapıların yıkılması kaçınılmazdır. Halk, uzmanlar, yerel

yönetim ve siyasi erkin bir araya gelerek soruna ivedilikle çözüm bulması zorunluluktur.

Page 13: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

Teşekkür

Araştırmamız sırasında bizlere destek olan Babadağ Kaymakamlığına ve Babadağ halkına teşekkür ederiz.

KAYNAKLAR

1. Kenarlı, B., Tarakçı U., “Babadağ Heyelan Bölgeleri ve Yapı Hasarları”, Pamukkale Üniversitesi Müh. Fak. İnşaat Müh. Böl. Geoteknik ABD Diploma Çalışması, Yön:Y. Doç. Dr. Devrim ALKAYA, 123 sy, Denizli, 2003

2. Özpınar ve Diğ., “Babadağ Heyelanları”, 1. Babadağ Sempozyumu, Pamukkale

Üniversitesi, Denizli, 1-3 Aralık 1999

3. Atalay, F., Bekaroğlu N., “Heyelanlar ve Mühendislik Uygulamaları”, KGM, Ankara, 1973

4. Utku T. “Teori ve Tatbikatta Heyelanlar”, KGM, Ankara, 1975

5. http://www.sayisalgrafik.com.tr/deprem/tr_frames.htm Babadağ Deprem Verileri

Page 14: DENİZLİ BABADAĞ İLÇESİNDE GEOTEKNİK KAYNAKLI SORUNLAR VE · Yığma yapılar genellikle iki katlıdır. Hareketin devamlı olduğu bilindiği son . ... türleri Hasar cinsi

GEOTECHNİCAL PROBLEMS IN DENİZLİ BABADAĞ TOWN AND SAFETY OF TOWN IN CASE OF AN EARTHQUAKE

Devrim ALKAYA Assistant Professor

Pamukkale University Denizli/Türkiye

Uğur TARAKÇI Civil. Engineer

Pamukkale University Denizli/Türkiye

Bekir KENARLI Tech. Teacher

Tech. High School Denizli/Türkiye

ABSTRACT With its history of 700 years Babadağ is one of our socially and economically developed towns which is 42 km’s away from Denizli and became municipality in 1877 and administrative distict in 1987. Life in Babadağ became harder because of geotechnical problems and precations are needed to be taken. In this study the present situation of damages generated by geotechnical reason is summarized. Structural damages that accured in the town after the present landslide are shown. In the study the geological structure of Babadağ, the landslide occured in the environment, structural damages resulting from the landslide and ways of preventing damages are presented. Earthquake danger in Babadağ and the safety of town in case of the combination of geotechnical damages and earthquake is discussed.