1

Demir

Küçükaydın

Dergi Girişimi

Belgeleri

(2004 -2005)

Yayınları

2

DDeerrggii GGiirriişşiimmii

BBeellggeelleerrii

((22000044--22000055))

DDeemmiirr KKüüççüükkaayyddıınn

BBiirriinnccii SSüürrüümm

AAğğuussttooss 22001133

DDiijjiittaall YYaayyıınnllaarr

İİnnddiirr –– OOkkuu –– OOkkuutt -- ÇÇooğğaalltt –– DDaağğııtt

BBuu kkiittaapp KKööxxüüzz ssiitteessiinniinn ddiijjiittaall yyaayyıınnııddıırr..

KKaarr aammaaccıı oollmmaaddaann,, ookkuummaakk vvee ookkuuttmmaakk iiççiinn,, iinnddiirrmmeekk,, ddiijjiittaall oollaarraakk bbaassmmaakk vvee

ddaağğııttmmaakk sseerrbbeessttttiirr..

AAllıınnttııllaarrddaa kkaayynnaakk ggöösstteerriillmmeessii ddiilleenniirr..

YYaayyıınnllaarrıı

3

Dergi Girişimi ÇALIŞMALARININ belgeleri

(2004 Ortası ile 2005 başı Arası)

Sunuş ...................................................................................................................................... 8

Steinkimen Toplantısı............................................................................................................. 9

23. 08. 2004 - Steinkimen Toplantısına Davet Mektubu ................................................... 9

1) Türkiye’de Ortadoğu ve Türkiye’ye yönelik, devrimci ve demokratik bir programı

savunan bir politik dergi projesi. .................................................................................. 10

2)Avrupa’da Sosyalist Hedeflere Yönelik Bir Teorik, Politik ve Örgütsel Girişim .... 14

3) Sosyalizm ve Tarihsel Maddecilikle İlgili Site ve Dergi Projesi ............................. 17

24. 08. 2004 – Toplantıya Davet’e Ek Bilgi .................................................................... 18

24. 08. 2004 - Açılım’ın Gerçek Hikayesinin Belgeleri’ni Sunuş ................................... 19

09. 10. 2004 - 3-5 Eylül 2004 Steinkimen Toplantısı Raporu ......................................... 19

Hazırlık: ........................................................................................................................ 20

Toplantı: ....................................................................................................................... 21

Sonuç: ........................................................................................................................... 24

Steinkimen Sonrası Gelişmeler ............................................................................................ 24

09. 09. 2004 – Yazarlık veya Dergi Girişimciliği Önerilenlerle Yazışmalar ................... 24

Pınar Selek İle Yazışmalar: .......................................................................................... 25

Pınar Seleğe mektup: ................................................................................................ 25

Pınar Seleğin Cevabı: ............................................................................................... 25

Pınar Seleğin Cevabına Cevap: ................................................................................ 26

Pınar Seleğe Ekstra Mektup: .................................................................................... 26

Pınar Seleğe ilişkin not: ........................................................................................... 29

Haluk Gerger ile Yazışmalar ........................................................................................ 30

Haluk Gerger’e Mektup ........................................................................................... 30

Gerger’in Cevabı: ..................................................................................................... 31

Gerger’in Mektubuna Cevap: ................................................................................... 33

Gerger’in İkinci Cevabı: ........................................................................................... 36

Nail Satılgan İle Yazışmalar ........................................................................................ 36

Satılgan’a İlk Mektup: .............................................................................................. 36

4

Nail Satılgan’ın Cevabı: ........................................................................................... 40

Nail satılgan’a İkinci Mektup: .................................................................................. 41

Ragıp Zarakolu’na Yazılan Mektuplar ......................................................................... 42

Zarakolu’na Önceden Yazılmış Bir mektup: ........................................................... 42

Zarakolu’na Birinci mektup: .................................................................................... 43

Zarakolu’na İkinci Mektup: ..................................................................................... 44

12. 09. 2004 - Kiraz Biçici Hakkında Bilgi ...................................................................... 45

KİRAZ BİÇİCİ: Umutsuzluğu Coşkuya Çevirmek ................................................. 45

KİRAZ BİÇİCİ: 1 Eylül ve Gerçek Dostlar ............................................................. 47

KİRAZ BİÇİCİ: Daha Çok Hayal Kırıklığına Uğrayacaksınız! .............................. 50

KİRAZ BİÇİCİ: Zina Tartışması ve gösterdikleri ................................................... 52

12. 09. 2004 - Kiraz Biçici’yle Mektuplaşmalar .............................................................. 54

12. 09. 2004 - Kiraz Biçici’ye mektup ......................................................................... 54

16. 09. 2004 - Kiraz Biçici’nin Cevabı ........................................................................ 55

16. 09. 2004 – Kiraz Biçici’ye Cevap .......................................................................... 56

19. 09. 2004 – Gelişmeler Hakkında Rapor ..................................................................... 57

14. 10. 2004 – Ragıp zarakolu’nun Cevabı ...................................................................... 58

14. 10. 2004 – Pınar seleğe belgelerin Yollanışı .............................................................. 58

15. 10. 2004 – Ankara Toplantısı Raporu ........................................................................ 59

PINAR VE AHMETLERLE GÖRÜŞMELERİN BAŞLAMASI........................................ 60

18. 10. 2004 - Pınar seleğin Cevabı ................................................................................. 60

25. 10. 2004 - Ahmet’in mektubu .................................................................................... 60

25. 10. 2004 – Ahmet’in Mektubuna Cevap .................................................................... 60

28. 10. 2004 - Ahmet ve Pınar’a Tohlantı Öncesi Acil Mektup ...................................... 61

29. 10. 2004 - Ahmet’in Mektubu .................................................................................... 66

29. 10. 2004 - Ahmet’e Cevap ......................................................................................... 66

29. 10. 2004 – Orhan’ın Pınar ve Ahmatle toplantı Hakkında Notları ............................ 67

01. 11. 2004 – Pınar Seleğe Gazete Konusunda Mektup ................................................. 69

02. 11. 2004 – Ahmet’in Toplantı Değerlendirmesi ........................................................ 74

02. 11. 2004 – Selek’ten Mektup ..................................................................................... 77

02. 11. 2004 – Ahmet’e Mektup ...................................................................................... 78

02. 11. 2994 – Selma’ya Mektup ..................................................................................... 79

Ülkede Özgür Gündem’e Destek İçin Yazışmalar ............................................................... 81

05. 11. 2004 – Pınar’a Mektup ......................................................................................... 81

05. 11. 2004 – Latife’ye Mektup ...................................................................................... 82

05. 11. 2004 – Emre Taki’ye Mektup .............................................................................. 82

5

05. 11. 2004 – Armağan Karal’a Mektup ......................................................................... 83

05. 11. 2004 – Ulus Irkad’a Mektup ................................................................................ 85

07. 11. 2004 – Pınar Seleğe Aktarılan Cevaplar .............................................................. 87

Latife’nin Cevabı .......................................................................................................... 87

Armağan Karal’ın cevabı ............................................................................................. 87

07. 11. 2004 – Pınar Seleğe Danışma ............................................................................... 87

GEC KALMIS OZUR .................................................................................................. 88

08. 11. 2004 – Pınar’a Obdusmanlık Konusunda Öneri .................................................. 89

08. 11. 2004 – Dergi Destekleyicilerine Rapor ................................................................ 90

Ek: Pinar Selegin bu gunku yazisindan karsilastigi gucluklerle ilgili olabilecek bir

bolum: ........................................................................................................................... 92

08. 11. 2004 – Ulus Irkad’ın Cevabı ................................................................................ 92

08. 11. 2004 - Pınar Seleğin Cevabı ................................................................................. 93

08. 11. 2004 – Pınar Seleğe Mektup ................................................................................ 94

08. 11. 2004 – Pınar’ın Cevabı ......................................................................................... 95

08. 11. 2004 – Pınar’a İnternet Sayfasıyla İlgili Öneri .................................................... 95

Eleştiri ve Gerilim ................................................................................................................ 96

10. 11. 2004 – Pınar ve Ahmet’in Yaklaşımlarına Eleştiri .............................................. 96

11. 11. 2004 - Pınar, Ahmet ve Dergi Projesindeki Arkadaşlara (devam – 2) ............... 110

11. 11. 2004 – Salı - Hamburg Toplantısı Raporu ......................................................... 115

11. 11. 2004 - Ahmet ve Pınar’a Özel mektup ............................................................... 117

12. 11. 2004 – Pınar’a Gazetenin İnternet Sayfası Hakkında Öneri .............................. 120

14. 11. 2004 – Polemik Yapmak .................................................................................... 123

Polemik Yapmak Ya da Unutulmuş Bir Politik Kültürün İzlerinin Ardında ............. 123

21. 11. 2004 – Ahmet’in Mektubu ................................................................................. 129

21. 11. 2004 – Ahmet’e Mektup .................................................................................... 133

24. 11. 2004 – Orhan’ın İstanbul’daki Toplantı Raporu ................................................ 134

27. 11. 2004 - Hamburg Toplantı Sonuçları .................................................................. 136

Gazete’de Sansür ................................................................................................................ 139

15. 11. 2004 – Pınar’a Sansür’ü Haber Veren Mektup .................................................. 139

Ülkede Özgür Gündem Gazetesi Redaksiyonuna, ..................................................... 139

16. 11. 2004 - Gazeteyle Yazışmalar ve Bunlar hakkında Deniz’e Mektup .................. 145

Gazetenin Görevlisinden Mektup ............................................................................... 147

Gazete Görevlisine Mektup ........................................................................................ 148

Gazete Görevlisinden Cevap ...................................................................................... 149

Gazete Görevlisine Cevap .......................................................................................... 150

İki Yayın İçin İşbirliği Çerçevesinde Çalışmalar ............................................................... 151

6

27. 11. 2004 - Yazı Kuruluna Önerilen İsimler Hakkında Bilgi .................................... 151

Sefik Beyaz: ............................................................................................................... 151

Necdet Ipekyuz: .......................................................................................................... 152

Bu da Oral Çalışlar'ın bir haberi:............................................................................ 155

Remziye Arslan .......................................................................................................... 156

28. 11. 2004 – 23 Kasım Toplartısı Notları Dolayısıyla Bazı Sorular ........................... 156

Deniz’in Yazısı: .......................................................................................................... 162

Orhan’ın Yazısı: ......................................................................................................... 163

Dergi Projesindekiler Arasında Tartışmalar ....................................................................... 165

29. 11. 2004 – Cem’in Eleştirileri .................................................................................. 165

30. 11. 2004 – Cem’in Görüşleri Hakkında ................................................................... 167

30. 11. 2004 – Cem’in Cevabı........................................................................................ 169

01. 12. 2004 – Demir’in Cem’e Cevabı ......................................................................... 170

02. 12. 2004 – Tolga’nın Eleştirileri .............................................................................. 176

02. 12. 2004 – Tolga’nın Eleştirileri’ne Cevap .............................................................. 176

04. 12. 2004 - Deniz’in Cevabı ...................................................................................... 182

03. 12. 2004 - Orhan Gün’ün Cevabı ............................................................................. 183

04. 12. 2004 – Tartışmalar Üzerine Demir’in Yolladığı Metinler ................................. 186

SOSYAL ANLAMLI ASKERCİL TAKTİK ELEMANLARI ................................. 187

OBJEKTİF STRATEJİ - SÜBJEKTİF TAKTİK ................................................... 187

TAKTİK BİÇİMLERİ ............................................................................................ 188

TAARRUZ ............................................................................................................. 189

TAKTİK GÜZEL SANATINDA : YARATICI HÜRLÜK ve KİŞİLİKLİ BİLİM

................................................................................................................................ 191

KLASİK ANLAMIYLA STRATEJİ VE TAKTİK NEDİR? .................................... 198

STRATEJİ NEDİR? ............................................................................................... 198

STRATEJİ GÜDÜMÜ NEDİR? ............................................................................ 199

STRATEJİ GÜDÜMÜ NASIL KULLANILIR? ................................................... 201

STRATEJİ İLE TAKTİĞİN : (İLİŞKİ - ÇELİŞKİ) LERİ ..................................... 203

STRATEJİ İÇİNDE TAKTİK NEDİR? ................................................................ 205

TAKTİK İÇİNDE TAKTİK NEDİR? .................................................................... 207

SOSYAL TAKTİKTE DÖVÜŞ VE ÖRGÜTÜN PAROLA VE BİÇİMLERİ

NEDİR? .................................................................................................................. 209

TAKTİK GÜDÜMÜ NEDİR? ............................................................................... 212

M. D. D. Zortlamasının Doğuşu ................................................................................ 215

AYRIM I. ............................................................................................................... 215

7

05-12-2004 - Yön Gibi Bir Dergi ............................................................................... 220

YÖN ....................................................................................................................... 221

Çalışmaların ve Girişimlerin Son Durumu ......................................................................... 230

10. 01. 2005 – Bir Durum Değerlendirmesi ................................................................... 230

19. 01. 2005 – Hamburg Toplantısı Raporu ................................................................... 238

İnternette Yayına Başlama Konusu: ........................................................................... 238

Sempozyum Konusu: ................................................................................................. 239

Kitap Konusu: ............................................................................................................ 239

Erkan’ın mektubu: ...................................................................................................... 240

Hüseyin Kiy’ın yazısı: ................................................................................................ 241

Sempozyum Konusunda Yazışmalar.................................................................................. 242

15. 11. 2004 – Gerger’e Mektup .................................................................................... 243

15. 11. 2004 – Tanıl Bora’ya Mektup ............................................................................ 244

15. 11. 2004 – Ragıp Zarakolu’na Mektup .................................................................... 244

15. 11. 2004 – Ertuğrul Kürkçü’ye Mektup ................................................................... 245

15. 11. 2004 – Aydın Çubukçu’ya Mektup .................................................................... 245

15. 11. 2004 - Nail Satılgan’a Mektup ........................................................................... 246

15. 11. 2004 – Haluk Gerger’in Cevapları ..................................................................... 247

15. 11. 2004 – Ertuğrul Kürkçü’nün Cevabı .................................................................. 247

22. 11. 2004 – Tanıl Bora’nın Cevabı ............................................................................ 247

27. 11. 2004 – Tüm katılacaklara Bildirilen Sempozyum’a İlişkin Kesin Bilgiler ........ 248

27. 11. 2004 – Haluk Gerger’in Onayı ve Konusu ......................................................... 250

02. 12. 2004 - Nail Satılgan’ın Cevabı ........................................................................... 251

07. 122004 – Nali Satılgan’a Cevap............................................................................... 252

12. 12. 2204 – Ragıp Zarakolu’nun Onayı ..................................................................... 253

15. 12. 2004 – Recep Maraşlı’nın Son Cevabı ............................................................... 253

15. 12. 2004 – Maraşlı’ya Cevap ................................................................................... 254

8

Sunuş

Daha önce Dergi girişimindeki ilk dönemin belgelerini “Açılımın Gerçek Hikayesinin

Belgeleri” başlığı altında derlemiştim.

Bu sefer de, 2004 Yaz aylarında başlayan yeniden girişimin 2005 yılı başına kadar olan

döneminin belgelerini bir araya topladım.

Bu derlemeyi yapmak için bu kadar zaman ve enerji harcamamın nedeni şu:

Birincisi, şöyle geçmişte yapılanları yeniden bir gözden geçirmek, genel gidiş hakkında kuş

bakışı bir fikir sahibi olmak.

Bir diğeri ise, dergi çalışmalarına ilerde yeni katılacakların aynı yollardan bir daha geçip,

Amerika’yı yeniden ve yeniden keşfetme durumunda olmamaları için onlara yaşananların

derli toplu belgelerini sunmak.

Bu aynı zamanda bu girişimin amaçlarının ve yöntemlerinin daha iyi kavranmasını da sağlar

elbette.

Bundan sonra en azından birisi böyle belgeleri derleyip altı ayda bir veya önemli dönüm

noktalarında onları derli toplu sunsa çok iyi olur.

Demir Küçükaydın

21 Ocak 2005 Cuma

9

Steinkimen Toplantısı

23. 08. 2004 - Steinkimen Toplantısına Davet Mektubu

Bazı Yayın Projeleri İçin Bir Hafta Sonu Toplantısına Davet

Değerli Arkadaşlar,

Bir çok arkadaşın bildiği gibi, Steinkimen yakınlarında bir yerde, Orhan Çalışır arkadaşın

sağladığı, daha önceden genellikle Köxüz için değerlendirilen, bir hafta sonu semineri yapma

olanağı bulunmaktadır. Bu olanak, Köxüz’ün yayınına son verişinden beri, genellikle bir

araya gelmek ve şehirden uzak bir hafta sonu geçirmek için kullanılıyordu.

Bu arada benim de içlerinde yer aldığım bazı teorik ve politik yayın girişimleri vardı. Bu

girişimlerde yer alanlar olarak biz de bazı toplantılar yapma gereğini duyuyorduk.

Bu durumda, bu toplantı olanağını, söz konusu politik ve teorik yayın girişimleri için

değerlendirmenin yerinde olacağı düşüncesiyle, 3-4-5 Eylül 2004 tarihine gelen hafta sonu

semineri olanağına, bu girişimlerle ilgili toplantılar yapmak üzere talip olduk ve talebimiz

kabul edildi.

Şimdi, aşağı yukarı iki hafta sonra, 3-4-5 Eylül 2004 tarihinde, aşağıda açıklayacağım

projelerle ilgili olarak, Steinkimen’de hafta sonu toplantıları yapılacaktır. Eğer projelere ilgi

duyuyor ve yaklaşımlara katılıyorsanız, toplantılara katılmanızı dileriz. Ve tabii katılmak

isterseniz, gidiş ve kalma sorunlarının rasyonel çözümü için önceden bildirmenizi dileriz.

Bunun için, Orhan Çalışır’a, Demir Küçükaydın’a, Hamburgerler veya Koxuz mail gruplarına

birer mail yollamanız yeter. Ayrıca elbet Küçkaydın veya Çalışır’a telefonla da

bildirebilirsiniz.

Adres ve numaralar söyle:

Orhan Çalışır:

Mail: calisir@gmx. net

Tel: 0173 – 21 58 222

Demir Küçükaydın:

Mail: demir@demirden-kapilar. net

Tel: 0172 – 45 83 160

Hamburgerler Mail Grubu:

hamburgerler@yahoogroups. com

Köxüz Mail Grubu:

köxüz@yahoogroups. com

10

Projeler:

Önce projelerle ilgili kısa bir açıklama.

Birbirinden bağımsız olarak, ama birbirleriyle içten bağıntılı üç proje bulunmaktadır. Yani

biçimsel olarak, projeler birbirinden bağımsızdır ve birinde yer alanın diğerlerinde de yer

alması gibi bir zorunluluk yoktur. Ama yapılmak istenenlerin içeriği göz önüne alındığında,

projeler aynı zamanda birbirlerini tamamlayıcı bir karaktere de sahiptir.

Şunu da belirtmeye ayrıca gerek yok ki, görüşmelerde bu projeler değiştirilebilir, yeni projeler

eklenebilir veya birleştirilebilir.

Bu üç proje kisaca şunlar:

1) Türkiye’de Ortadoğu ve Türkiye’ye yönelik, devrimci ve demokratik bir programı

savunan bir politik dergi projesi.

2) Avrupa’da Avrupalılığa yani ulusların ve ulusçuluğun kendisine karşı mücadeleyi

merkeze alıp, kapitalizm karşısında başka bir uygarlığı savunmaya ve böyle bir

programı geliştirmeye yönelik, hem teorik hem de politik karakterli bir yayın projesi.

Bunun bugün özellikle Almanya’daki bazı girişimlerle ilişkilendirilmesi işbirliği.

3) İnternet’te Türkçe’de Tarihsel Maddeciliğin, yani Marksizmin ve sosyalist hareketin

temel metinlerinin toplandığı; yeni metinlerin sunulduğu, bir başvuru ve arşiv işlevi

görecek bir site ve eğer mümkünse, Tarihsel Maddecilik ve Sosyalizmin Sorunlarını

tartışmak üzere ilk elde internette ve ilerde basılı olmayı hedefleyen bir teorik yayın

projesi.

Aşağıda bu üç projeyle ilgili olarak, bundan önce yapılanlar ve içeriklerine ilişkin açıklamalar

bulunmaktadır.

.

1) Türkiye’de Ortadoğu ve Türkiye’ye yönelik, devrimci ve demokratik bir programı savunan

bir politik dergi projesi.

Bu dergi projesinin geçmişine ilişkin kısa bilgi:

Bundan bir yıl kadar önce, Türkiye’de, Türk sosyalistlerini, özellikle Kürtlerin uğradığı baskı

karşısında milliyetçi bir tavır içinde olmakla eleştiren ve kendileri de yine Türkiye Sosyalist

hareketinin içinden bazı arkadaşlar ve İnsan Hakları alanındaki çalışmalarıyla tanınan Eren

Keskin bir araya gelerek, Türkiye’de Türk solunun izlediğinden farklı bir tavır izleyecek;

Türkiye’deki bürokratik oligarşiye karşı devrimci demokrat bir çizgiyi savunacak ve aynı

zamanda, İkinci Cumhuriyetçilere de kapalı olmayacak; Kürtlerin ve diğer ezilen dil, etni ve

inançta olanların taleplerine daha angaje; Türk sosyalistlerinin milliyetçiliğini hedef tahtasına

oturtacak bir dergi çıkarmaya karar veriyorlar.

Gerçi daha sonra daha net ortaya çıktığı gibi, girişimcilerin bir kısmı, daha ziyade Türk

solunun milliyetçiliğine karşı mücadeleyi öne çıkaran teorik bir dergi; diğer bir kısmı da

politik karakterde ve daha ziyade demokratik mücadeleyi öne çıkaran bir dergi

11

düşünüyordu. Ama bu bir sorun oluşturmuyor ve bu iki beklentinin uzlaşabileceği bir biçimi

kimse de dışlamıyordu.

Bu girişim içinde bulunanlar görüşlerimi gerek gazetelerdeki yazılardan gerek internet

üzerinden bildiklerinden, daha ilk başından beni de bu girişimden haberdar ettiler ve hem

derginin girişimcileri arasında yer almamı ve hem de yazmamı istediler ve ben de bu davete

olumlu cevap verdim. Ayrıca yine Türkiye’de yaşayan ve yazılarımı izleyen benzer görüş ve

yaklaşımları olan ve mailler aracılığıyla tanıdığım bir iki arkadaşı da bu girişime önerdim ve

onlar da bu girişimde yer aldılar.

Bu girişimden bağımsız olarak, ben de daha önceden, Türkiye ile bağlarım sınırlı olduğundan

ve verili olanaklar içinde bir başlangıç yapmak ve buradan hareketle Türkiye’de bir dergiyi

hedeflemek üzere, internetde hem teorik, hem de politik karakterli yayınların hazırlıkları

içindeydim ve bu çerçevede, Demokratik-Cumhuriyet, Tarihsel Maddecilik, Kürdistanlı

Sosyalist gibi adresleri ve domainleri almış sınırlı olanaklarla bazı deneme ve yoklamalara

başlamıştım.

Türkiye’de bir dergi çıkarma girişimi olunca ve buna davet edilince, bu girişimlerimi

dondurdum ve ilerde belki Türkiye’de çıkacak bu dergi veya başka girişimler için işe

yarayabilir diye rolantiye aldım.

Türkiye’de çıkacak dergi girişimine katıldığımda, bir çok konunun belirsiz olduğunu,

yukarıda ifade ettiğim gibi, derginin işlevleri bakımından oldukça farklı yaklaşımlar (teorik

veya politik bir dergi) bulunduğunu gördüm ve hem teorik olarak sağlam bir baz sağlamak

hem de politik olarak hedefleri netleştirmek amacıyla, dergi için bir çıkış bildirisi taslağı

yazdım.

Bu taslağın son biçimi “Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu” adıyla ilişikte yer alıyor.

Ayrıca İnternette şu adreste de bulunabilir:

( http://www. uzaklar. net/html/ortadogu_icin_demokrasi_manife. html )

Bu taslağı yazarken özellikle, stil ve içerik olarak Marks-Engels’in Komünist Manifesto

adıyla ünlenen metnine dayandım ve kurguyu o metnin hem benimsenmesi, hem de eleştirisi

ve aşılması; ama aynı zamanda bunu demokratik görevlerle kendini sınırlamış bir politik

derginin çağrısı biçiminde yazdım. Bu biçim ile hem devrimci ve sosyalist gelenekle bağlar

korunuyor, hem de bu gelenekle aktüel politik görevler arasındaki kopmaz ilişki de fiilen

gösterilmiş oluyordu.

Yazarken özellikle çıkaranların bileşimini göz önüne alındı ve dergide yer alması istenen

kesimleri de itmeyecek formülasyonlar yapılmaya çalışıldı.

Düşüncem, bu metnin dergi için kendisine baş vurulacak yazarlara aşağı yukarı şöyle bir

mektupla iletilmesiydi:

“Böyle programatik hedefleri olan bir dergi çıkarmayı düşünüyoruz, bu çağrıda dile getirilen

yaklaşımları benimsiyorsanız hem dergi girişiminde yer almaya hem de bu çıkış çağrısını

imzalamaya çağırıyoruz. Elbette uslup ve ayrıntı düzeyinde değişiklikler de yapılabilir.

12

Ama eğer çağrıda dile getirilen görüşleri benimsemiyorsanız, fakat çağrıda dile gelen

anlayışla ortaklaşa bir şeyler yapılabileceğini de reddetmiyorsanız; yani bu anlayışta bir

dergide yazmak sizin için bir sorun oluşturmuyorsa sizi aramızda bir yazar olarak görmek

isteriz. ”

Böylece çağrı metninin niteliği devrimci ve demokratik karakterde olduğundan dergi

girişimcileri ve imzacılar ister istemez en azından bu nitelikleri taşıyanlardan ve böyle bir

politik programı benimseyenlerden; derginin yazar kadrosu ise daha geniş; devrimci

demokrasiyle bir arada görünmekten korkmayan liberaller ve ikinci cumhuriyetçilere kadar

daha geniş bir kesimden oluşabilecekti.

Böyle bir çerçeveyle, Türkiye’deki entelijansiyanın en iyileri böyle bir dergi içinde bir araya

gelebilir ve bu bir zamanların Yön dergisinin yapabildiği gibi toplumda bir yeni rüzgar

estirebilir; dergi ortaya koyduğu konularla ve yaklaşımıyla gündemi belirleyebilir, paradigma

değişikliklerine yol açabilirdi.

Ne var ki, girişimcilerin bir kısmı bu çağrı metninde dile gelen anlayışı benimsemedi. Çünkü

son duruşmada onların bizzat kendileri de, çağrı metninin kendisiyle mücadeleye çağırdığı;

etniye, dile, soya dayanan mlliyetçilik anlayışındaydılar. Metnin tam da yeni, devrimci ve

ufuk açıcı yanının, bizzat girişimcilerin bir kısmının anlayışlarıyla uyuşmadığı ortaya çıktı.

Bu “bir kısım”, aslında esas olarak iki kişiden oluşmakla birlikte, fiiliyatta bu iki kişi, derginin

çıkabilmesi için en önemli ki kişiydi.

Biri gerek ismiyle, gerek maddi katkısıyla Eren Keskin’di.

Diğeri de derginin pratik işlerini üstlenen Oğuz isimli, Sosyalist Demokrasi Partisi’nden bir

arkadaştı.

Diğer arkadaşlar metni coşkuyla karşılıyorlardı ama ne isimleri, ne maddi olanakları ne de

pratik işleri yapabilme durumları vardı.

Ne var ki, metnin kabul edilmemesi doğrudan ve açık bir teorik itirazlar biçiminde olmadı.

Çağrı metninde dile gelen anlayışı benimsemeyenler bunu açık bir teorik mücadele biçiminde

değil, fiilen işleri durdurarak veya engelleyerek yapma durumunda kaldılar.

Bu durumda fiilen dergi girişimcileri arasında iki farklı eğilimin var olduğu ortaya çıkıyordu.

Bir yanda ulusu dil, din, etni, tarih vs. ile tanımlamayı reddederek, devrimci ve demokratik

bir ulusçuluğa dönerek hem Kürtler ve diğer uluslar üzerindeki baskıya son verme ve hem de

ancak bu yaklaşımla ABD’nin Ortadoğu projesine karşı bir alternatif geliştirilebileceğini

düşünenler. Ve bu bağlamda, esas vuruş yönünü, 1848 devrimlerinden sonra dünyaya yayılan

gerici milliyetçiliğe yöneltenler bulunuyordu ve bu anlayış çağrı metninde ifadesini

buluyordu.

Diğer yanda, bu gerici milliyetçiliği karşıya almadan, gerici milliyetçiliğin anlayışı içinde,

yani ulusları dile, dine, soya, tarihe göre tanımlayan anlayış içinde ezilen ulusların hareketine

destek çıkmakla sınırlayanlar bulunuyordu.

O zaman da bu arkadaşlara, ayrı yaklaşımlar veri olduğuna göre, isterlerse iki ayrı eğilim

13

olarak dergiyi yarı yarıya paylaşarak çıkarabileceğimiz söylendi. Tabii başka alternatifler de

vardı. Dergiyi eğilimlerden biri istediği gibi çıkarır, diğeri dışardan yazı yazabilirdi en

azından bir süre, yarı yolda bırakmamış olmak için.

(Bu dönemdeki tartışmalar ilişikte ek bir dosya olarak bilgi ve belge olarak yer alacak.

“Açılımın Gerçek Hikayesinin Belgeleri”)

Bu önerilere de uzun süre cevap verilmedi ve hiç biri kabul edilmedi. Kanımızca bunun

nedeni şuydu: Dergiyi yarı yarıya ortaklaşa çıkardığımız takdirde, Çağrı’nın gerek teorik ve

politik niteliğiyle; gerek edebi gücüyle dergiye damgasını vurması kaçınılmaz olduğundan,

Çağrı’nın çizgisini benimsemeyenlerin benzer bir teorik ve entelektüel güçle çıkmaları pek

mümkün olmadığından, biçimsel olarak her şey eşit olmasına rağmen dergiye çağrıda dile

gelen anlayış damgasını vurmuş olacaktı. Bu nedenle iki eğilim olarak ortaklaşa bir dergi

teklifine de gelinmiyor ama bu açıktan ifade de edilmiyordu.

Böylece aylar geçti. Bu zaman içinde Çağrı’da dile gelen anlayışı benimseyen girişimciler

olarak, “madem böyle, biz bu çağrıda dile gelen yaklaşım temelinde bir yayın çıkaramaz

mıyız?” düşüncesiyle oynamaya başladık.

Çağrı metni gerçekten çok beğeniliyor, ilgi görüyor ve ufuk açıcı oluyordu. ABD’nin Büyük

Ortadoğu Projesi’ne karşı biricik alternetif bir proje olduğu görülüyordu. Türk solunun

milliyetçiliği yetmiyormuş gibi şimdi Kürdistan’da da müthiş bir savrulma yaşanıyordu. Her

şeyin başı olan Teorik bir açılım ve sağlam bir politik program ortaya koyulmuştu fakat

gerisinde müthiş zorlanılıyordu. Ne meşhur ve itibarı olan isimler, ne maddi kaynaklar yoktu.

Bunları nasıl sağlayabileceğimiz üzerine düşünmeye başladık.

İnternet sayfasında bir yayınla başlamak; hem kitap basacak hem de dergiye yardımcı olacak

bir yayınevi kurmak; veya bundan bağımsız olarak 5000 € kadar bularak, (ki bunun ilk üç

sayıyı finansa edebileceği hesaplanıyor) dergiyi çıkarmaya başlamak ve onun bu ilk güç ile

kendini sürdürmeyi sağlamak gibi, bir çok yönde yoklamalar yapmaya başladık.

Avrupa’da da bazı arkadaşlara Türkiye’de bir dergi girişimi olduğundan söz etmiş ve kısmen

oradaki gelişmeleri aktarmıştım. O zaman da bazı arkadaşlar böyle bir girişimi

destekleyeceklerini belirtmişlerdi. Hatta yaz başında toplanıp neler yapılabilir diye görüşelim

diyorduk. Ancak aksamalar, araya yaz aylarının girmesi; Türkiye’deki ilk girişime hala bir

nokta konmamış olması; Beşikçi Eleştirisi’nin yayınlanması yollarının araştırılması ve

yayınlandığı takdirde bunun maddi ve manevi yeni olanaklar sunabileceği ve bu yöndeki

girişimlerin sonucunun beklenmesi gibi bir çok nedenle yaz boyunca bir şey yapılamadı.

Şimdi artık bunların hepsi aşağı yukarı sonuçlanmış oluyor. Beşikçi Eleştirisi’ni bastırmak

mümkün olmuyor. Dolayısıyla kısa vadede oradan bir gelir ve manevi destek beklenemez.

Türkiye’deki derginin ilk girişimcilerin ortaklaşa bir dergiye hiçbir şekilde yaklaşmadıkları ve

değişen bir şey olmadığı netlik kazandı ve fiilen ilk dergi girişimi noktalanmış oldu.

İşte şimdi, bu dergi projesine, ilk girişimde, Çağrı metninde dile gelen programı

benimseyenler olarak yeniden girişiyoruz.

Elbette, Çağrı metninde dile gerilen programatik yaklaşımı benimsemek, bu derginin

14

girişimcileri içinde yer almanın asgari koşuludur. Elbette programatik yaklaşım

benimsenmekle birlikte, şu veya bu nokta eksik; şu veya bu ifade yanlış ya da belirsiz

görülebilir. Bunlar biçimsel sorunlardır. Sorunun özü: ulusun dile, dine, soya, tarihe,

etniye göre tanımlanmasının reddedilmesi; devletin bürokratik ve baskıcı bir cihaz

olarak tasfiyesi; gerçek iktidarın özgür olarak seçilmiş temsilcilerin elinde

bulunmasıdır.

Bu elbette, verili durumda, her ikisi de kendini dile, etniye, soya, tarihe göre tanımlayan

ulusçuluklar karşısında, politik olarak ezilen ulusun hareketini desteklemeyi dışlamadığı

gibi; bu savunulan en demokratik ulusçuluğun bile bu günkü dünyada bir çözüm olmaktan

uzak olduğu ve dünya çapındaki apartheit sistemine hizmet ettiğini söylemeyi ve bizzat Orta

Doğu için adeta bir minima asgari program gibi savunulan bu demokratik ulusçuluğa karşı

programatik ve teorik olarak mücadeleyi de dışlamamaktadır.

Eğer, “Çağrı Metni” de denilen, “Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu”nda dile getirilen

programatik ve politik hedefleri benimsiyorsanız, bu hedefler için aynı hedefleri benimseyen

başka insanlarla bir araya gelip bir şeyler yapmak, iş ve güç birliği olanaklarını görüşmek

istiyorsanız, 3-4-5 Eylül 2004 tarihinde Bremen Oldenburg arasında Steinkimen’deki

toplantıya davetlisiniz demektir.

2)Avrupa’da Sosyalist Hedeflere Yönelik Bir Teorik, Politik ve Örgütsel Girişim

Yukarıda anlatılan girişim, Orta Doğu ve Türkiye’de acil sorunlardan hareketle politik

mücadeleye bir müdahale, bir giriş çabası olarak da tanımlanabilir: onun esas yönü devrimci

demokrasi ve buna denk düşen bir ulusçuluktur. Ne var ki, bu çerçevede kalmak, devrimci

demokrat olmaktan başka bir anlama gelmez. Ve son duruşmada ideal bir kapitalizmin

koşullarını sağlamak anlamına gelir. Burjuva uygarlığını sorgulamaz bu program soyut

olarak, ortaya çıkaracağı dinamikler bir yana bırakılıp kendi başına ele alındığında.

Ama dünyanın sorunları çok daha derindir ve aslında burjuva uygarlığını sorgulayan bir

program ve hareketi gerektirmektedir: yani ulusun ve hangi biçimde olursa olsun, ulusçuluğun

kendisini; burjuva uygarlığının bu var oluş biçimini; onun ardındaki rasyonalizmi; özel,

politik ayrımını sorgulayan bir program gerektirmektedir. Bu hem insanlığın bu günkü temel

sorunlarına bir çözüm getirir, hem de, o Demokrasi Manifestosu’nda dile getirilen sorunları,

geçer ayak, bir yan ürün olarak çözüverir.

Zaten sorun bunu yapabilecek olan ileri ve zengin ülkeler işçilerinin bunu istememesi; geri ve

zengin ülkeler arasındaki farkın derinliği nedeniyle bunun onların maddi konumlarında bir

gerileme anlamına geleceği; buna karşılık, geri ülke işçilerinin ise istese bile bunu

yapabilecek durumda olmamasıdır.

Komünist Manifesto daha ilk satırlarında, var olan ulusal devletler ile üretici güçlerin

gelişmesi arasınadaki çelişkiye basarak ortaya çıkmış; enternasyonalizm bu çelişkinin

varlığından hareketle kendi gerekililiğini ortaya koymuştur.

Bu başlangıç noktası yanlış değildi, bu gün 150 yıl önce ilk yazıldığından bin kat daha

doğrudur da. Ama arada geçen 150 yılın mücadelesi, bunun gerekli ama yetersiz olduğunu;

15

bunun kapitalizme karşı belki, soyut düzeyde; ekonomi politik düzeyde bir karşı alternatif

olduğunu ama; burjuva uygarlığının var oluş biçimi karşısında, bir başka sosyalist uygarlık

projesi oluşturma bakımından yetersiz olduğunu; burjuva uygarlığının sınırları dışına

çıkamadığını da göstermiştir.

Bugün dünyada sosyalist ve işçi hareketinin çökmüşlüğü, aynı zamanda tam da bu zaaftan

kaynaklanmaktadır. Bu eksikliğin kaynağında ise, Marksizm’in ulus teorisinin bulunmaması

bulunmaktadır. Bir ulus teorisi olmadığı için, Marksizm ve İşçi hareketi; burjuva uygarlığının

bu temel var oluş biçimine ve üst yapısına karşı bir program geliştirememiştir.

Bir çok Marksist, Marksizmin bur ulus teorisi bulunmadığını söylemiştir. Keza bir çok

Marksist sosyalizmin artık aynı zamanda bir uygarlık projesini programlaştırması gerektiğini

söylemiş ve bu eksiğe de dikkat çekmiştir. Ama bunlar hep ayrı bağlamlarda ifade edilmiştir

ve bu ikisinin bir ve aynı şeyin iki ayrı görünüşü olduğu hemen hiç anlaşılmamıştır.

Örneğin, Michael Löwy gibi değerli bir Marksist, bir çok yazısında bir uygarlık projesine olan

ihtiyaçtan söz eder, ama bunu genellikle Ekoloji gibi bağlamlarda dile getirir. Keza bir ulus

teorisi olmadığını da söyler ama onu bütünüyle ulusçuluğun ulus anlayışı çerçevesinde ifade

eder. Bunların bir ve aynı şey olduklarını göremez.

Biz de yıllardır bu sorunlarla yüzleşip bir çözüm arayışı içindeydik. Ve gerek Türkçenin

sapalığı ve taşralılığı; gerek artık dünyada neredeyse yaratıcı ve canlı bir Marksistler arası

tartışma ortamının bulunmaması nedeniyle adeta bu çabalarımızı her türlü tartışma ve diyalog

olanağından yoksun olarak sürdürüyorduk. Arada geçen zamanda hiç de küçümsenmeyecek

önemli ilerlemeler de sağlamıştık. Örneğin, Ulusçuluğun bu günkü dünyada, fiilen ırk

ayrımcısı bir sistemin aracı olması; buna bağlı olarak dünya işçilerinin bölünmüşlüğü ve

bizzat bu bölünmüşlüğün bu ırk ayrımcısı sistemi sorgulamayı en azından batı işçileri ve

entelijansiyesı için adeta olanaksız kılması; keza ulusal olanla politik olanın bağını

koparmanın enternasyonalizmden daha ileri bir anlamı olduğu; enternasyonalizmin

ulusçuluğu yeniden yarattığı gibi, sonuçlarda ifadesini bulan bir çok özgün adımlar da

atmıştık. Keza ayrı bir uygarlık projesinin gerekliliği ve bununla ulus konusunun ilişkisini de

görmüş bulunuyorduk. Ne var ki, bunlar bir tek kavramsal sistem içinde birleşmiş değillerdi.

Bu arada özellikle Öcalan’ın kaçırılışından sonra, Kürt hareketine destek vermeye ve

Türkiye’ye yönelik çabalar da, esas olarak Orta Doğu İçin Demokrasi Manifestosu’nda

ifadesini bulan, özellikle Marksizmin unutulmuş Demokratik Cumhuriyet parolasıyla, bunun

unutuluşu ve sosyalist hareketin gerici ulusçuluğa teslim oluş arasındaki ilişkiyi açığa

çıkarmak gibi katkılara yol açtıysa da, ona ayırdığımız enerji ve zamanla Tarihsel

Maddeciliğin temel ve derin kavramlarına ilişkin geliştirme arayışlarımızı dolayısıyla ayrı bir

uygarlık programına ilişkin çabalarımızı belli ölçüde aksattı ve geciktirdi.

İsmail Beşikçi’nin Alevilerle ve din ile ilgili bir yazısının eleştirisi, ki bu eleştiriyi de yine

onun gerici milliyetçiliği destekleyişi ile din konusundaki tavırları arasındaki bağı göstermek

için yapmaya başlamıştık, tekrar Tarihsel Maddeciliğin temel sorunlarına, özellikle din ve

ulus teorilerine yoğunlaşmamıza yol açtı ve tam bu noktada, Marksizm’in bir din teorisi

olmadığı; bir üstyapılar teorisi olmadığı; tam da bu nedenle bir ulus teorisinin olmadığı;

16

burjuva dünya görüşünün ve ideolojisinin tam da bu noktadan Marksizm’i esir aldığı; tam da

bu nedenle programsızlığa düşüldüğünü gördük. Böylece din, ulus ve üstyapılar teorisinin bir

ve aynı teori olması gerektiğini; dolayısıyla farklı bir üstyapı aynı zamanda farklı bir uygarlık

anlamına geleceğinden, bunun bir uygarlık programı sorununu çözeceğini de açığa çıkardık.

Böylece, sosyalist ve işçi hareketinin hem burjuva uygarlığının etkilerinden ve ideolojisinin

kontrolünden çıkmasının; bağımsız bir program ve strateji geliştirmesinin teorik koşulları

sağlanmış olmaktadır. Bundan sonra yapılması gereken sadece bunun ayrıntılı olarak farklı

durumlarda tekrar tekrar gösterilmesidir.

En önemli keşif şöyle özetlenebilir. Din bir üstyapı kurumu; inanç değildir; tümüyle

üstyapıdır. Dini bir üstyapı kurumu ve inanç olarak ele almanın kendisi, burjuva ideolojisinin

dini tanımlayış biçimidir; böylece kapitalizm öncesinin üstyapısı politik alanın dışına

sürülmektedir. Buradan rasyonalizmin de bir din olduğu; bunun bir görünümü olan

ulusçuluğu da bir dinin bir görünümü olduğu ortaya çıkmaktadır. Marksizm, dini tam da

burjuvazi gibi bir inanç, bir üstyapı kurumu olarak alarak, kendini burjuva uygarlığının

ufkuna hapsetmekte ve burjuva dünyasının kavramlarıyla düşünmeye başlamaktadır. Dini

tam da bir inanç olarak kavradığı için, yani burjuvazinin dininin, rasyonalizmin

kavramlarıyla; nasyonalizmin kavramlarıyla düşündüğü için; bir ulus teorisi

geliştirememektedir ve tam da bu nedenle sosyalistler ve işçi hareketi burjuvazinin dininin en

büyük yayıcıları olarak ortaya çıkmaktadırlar.

Böylece Frankfurt Okulu’ndan Kıvılcımlı’ya Yapısalcılardan Post Modernistlere kadar bütün

sosyolojik ve felsefi çabaların sınırlılığı ve somut tarihsel anlamı da ortaya çıkmaktadır.

Bütün bunlar aslında burjuva uygarlığının bu din ve rasyonalizm kavramına yönelmiş ama

onun temeline yönelememiş eleştiriler olarak ortaya çıkmaktadır.

Yani dinin bir üstyapı kurumu; bir inanç değil, bütünüyle üstyapı olduğu; dolayısıyla

rasyonalizmin ve ulusçuluğun da; yani özel ve politik ayrımının da bir din olduğu ortaya

çıkınca; sosyalizmin üstyapısı, ya da “dini” ne olacak sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu sorunun

cevabı da özel, politik ve ekonomik ayrımının ortadan kalkması olarak ortaya çıkmaktadır.

Ulusu özel bir sorun olarak ortaya koymak, geçiş dönemine yani “proletarya diktatörlüğü”

denen döneme; devletin, dolayısıyla özel ve politik ayrımının kalkması da sınıfsız topluma ve

sosyalist bir uygarlığa karşılık düşmektedir. Böylece ilk komünün üstyapısındaki birliğe

tekrar ulaşılmaktadır. Dinin tüm üstyapı olması ve ulusçuluğun da bu anlamda din olmasının

sonuçları; Marks’ın teorisindeki proletarya diktatörlüğü (geçiş dönemi); sosyalizm (sınıfsız

toplum) ve komünizm (işbölümsüz bolluk toplumu) kavramlarıyla da harika bir uyum içinde

bulunmaktadır.

Böylece: çok kaba bir şemalaştırmayla.

Demokratik Devrim = Demokratik cumhuriyet = Kapitalizm = Dil, din etniyi ulusun

tanımından atmak.

Sosyalist Devrim = Proletarya diktatörlüğü ya da Sosyalist Demokrasi = Politik olanla nasıl

tanımlanırsa tanımlansın ulusal olan arasındaki ilişkiyi koparmak = ulusal devletlerin ilgası

17

(Ama henüz politik olan var. Yani devlet var. Ulusal olanı özel olmaya zorlayan bir

diktatörlük olarak var. Proletarya diktatörlüğü: ulusal olanı özel olarak kalmaya zorlamaktır.

)

Sosyalizm ya da Komünizmin Alt Aşaması = Devlet yok olmakta, dolayısıyla devlet yok

olunca politik yok olduğundan, politik özel ayrımı kalkmakta.

Böylece sosyalist uygarlığın programı, özel, politik, ekonomik ayrımlarını ortadan kaldırmak

olarak tanımlanabilir. Böylece kapitalist dünyanın tüm üstyapısını sorgulamanın sonsuz geniş

olanakları açılmaktadır. Böyle bir teori, program ile işçi hareketinin ve sosyalizmin

burjuvaziye karşı tekrar saldırı inisiyatifini; ideolojik inisiyatifi ve üstünlüğü ele alması

olanaklı hale gelmektedir.

Bu uzun gibi görünen kısa açıklamayı yapmak zorundaydık: çünkü yapılması gereken, bu

program temelinde teorik, politik ve örgütsel çabalar için adım atmaktır.

Burada kısa olarak açıklanan ve Beşikçi Eleştirisi’nde nispeten daha geniş olarak ele alınan bu

yöntem ve programı benimseyenler varsa, bu arkadaşlarla da, ilk elde Almanya’da bu alanda

neler yapılabileceği ikinci bir toplantının konusudur.

3) Sosyalizm ve Tarihsel Maddecilikle İlgili Site ve Dergi Projesi

İnternette bir çok kişinin kollaktif ürünü olan bir çok proje gerçekleştirilmektedir. Örneğin

Linux sistemi bunlardan biri. Bir çok edebi ve bilimsel eserin belli sitelerde toplanması,

temel kaynak kitapların dijitalize edilip herkesin emrine sunulması gibi projeler

bulunmaktadır.

Bu yönde İngilizce ve Almanca’da epeyce güzel örnekler bulunmaktadır. Örneğin sosyalist

ve Marksist klasikler arşivleri gibi.

Türkçe’de de yeni yeni bazı siteler oluşuyor. Epeydir Kurtuluş Cephesi adlı sitede, Marksist

klasiklerin çoğu bulunabilmekte. Biz Kıvılcımlı sitesinde Kıvılcımlı’nın eserlerini sunuyoruz.

Birisi Türk Solu adlı bir site açmış bulunuyor ve orada Türk soluyla ilgili tüm bilgiler, orijinal

metinler yavaş yavaş toplanıyor. Biz bir ara bunları Tarihsel Maddecilik adlı bir sitede

toplamaya çalıştık ama fizik ve teknik sınırlarımıza tosladığımızdan gerisini getiremedik.

Keza Uzaklar adlı bir sitede bir arkadaş genellikle ilginç aktüel teorik metinleri toplayarak

okuyuculara sunuyor.

Bir süre önce Uzaklar sitesinin yöneticisi olan arkadaşla bir telefon konuşmamız oldu. Bu

arkadaş Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu’nu kendi sitesine de koymuştu ve orada 400

kişinin bu yazıya giriş yaptığını, kendisinin de metni beğendiğini anlatmıştı. Ben de o

metinde dile gelen görüşler bağlamında bir dergi girişimi olduğu, bunun için Eylül başında bir

toplantı yapacağımızı belirtmiştim ve arkadaş ilgi gösterdi.

Bu konuşma bağlamında, Tarihsel Maddecilik sitesini işletemediğimi. Biraz üzerine

düşüldüğünde, sürekli aktüalize edildiğinde günde 400 kadar ziyaretçi geldiğini vs. anlatmış

ve Uzaklar ile Tarihsel Maddeciliği birleştirerek daha zengin ve canlı bir site kurma üzerine

düşünülebileceğinden konuştuk.

18

Hatta bu vesileyle, başlangıçta dijital olarak sosyalizmin sorunlarını tartışacak; bir teorik

dergi bile çıkarılabileceğini konuştuk.

Böyle bir site ve dergi konusuna ilgi duyanlar varsa onlarla da bu konuda bir toplantı yapmak

düşünülüyor.

Ayrıca yine şu sıralar Erdem arkadaş Yeni kısıtlamalara karşı işçi hareketinin içindeki direniş

ve haberlerle ilgili bir site kurmuş bulunuyor. Bu yaklaşan toplumsal mücadelelerde çok

önemli bir işlev görebilir. Bu site için neler yapılabileceği de bir ayrı toplantı konusu olabilir.

Son olarak Köxüz arşivi’ni yine Erdem büyük ölçüde yeniden düzenliyor. Bununla ilgili

konuşulacak şeyler ve yapılacak işler ve öneriler olabilir. Bu konu da ayrı bir görüşme

konusu olabilir.

Hemen görüleceği gibi, bütün bunlar birbirinden ayrı projeler ama aynı zamanda birbirleriyle

yakından bağlantılı ve birbirlerinin eksikliklerini tamamlayan projeler.

İşte isten bu projelerin hepsine, birine veya ikisine ilgi duyuyorsanız, veya benzeri başka bir

projeniz varsa 3-4-5 Eylül tarihleri arasında Steinkimen’e gelmenizi ve tanıdıklarınıza, ilgi

duyacaklara bu metni ve girişimleri duyurmanızı dileriz.

23. 08. 2004

demir

24. 08. 2004 – Toplantıya Davet’e Ek Bilgi

Merhaba,

Dun yolladigim mektupta sozu gecen "Orta Dogu Icin Demokrasi Manifestosu"nu ilisikte

yolluyorum.

Cikarilmasi dusunulen derginin Burada dile getirilen programi savunmasi dusunulmektedir.

Ayrica dunku mektupta sozu gecen bazi site ve yazilarin adresi de soyledir:

Ismail Besikci Elestirisi:

Besikci'de Kafa Karisikligi: Tersinden Kemalizm

veya

Alevilik, Din, Ulus, Politika ve Bilim Uzerine

http://www. demirden-kapilar. net/kitaplar/besikci. doc

Uzaklar Sitesi:

http://www. uzaklar. net

Bati Trakya Atilim:

http://www. batitrakya-atilim. com/

Erdem'in Sendikalar icin Hazirladigi Site:

19

http://www. firaz. org/

Koxuz Sitesi:

http://www. koxuz. net

Ayrica toplantiya katilmak isteyenlere, Acilim dergisi cercevesinde yapilmis butun girisim ve

tartismalarin toplu dosyasi da yollanacaktir.

Bu cagrilari ve girisimleri cevrenizde ilgi duyacaginizi dusundugunuz kisilere iletmenizi de

dileriz.

Selam ve Saygilar

Demir Kucukaydin

24. 08. 2004

24. 08. 2004 - Açılım’ın Gerçek Hikayesinin Belgeleri’ni Sunuş

Sunuş

Açılım dergisinin çıkmayacağı kesinleşti ve buna bağlı olarak girişimcilerin bir kısmı, Açılım

için yazılmış manifesto temelinde ayrı bir dergi çıkarma niyetiyle yeni bir girişim başlatmış

bulunuyorlar.

Açılım’ı çıkartma girişimi çerçevesinde bir çok tartışmalar ve yazışmalar oldu. Bunların

tamamı açılım-haberleşme adlı mail grubu aracılığıyla tüm grişimcilere ulaştı. Bu nedenle

bu tartışmalar, aylara yayılmış bir toplantılar serisinin bir protokolü olarak da görülebilir.

Bu protokol a incelenip ders çıkarmak için çok zengin bir malzeme de sunmaktadır.

Simdi yeni bir girişime başarken, şu eski deneyi bir daha gözden geçirelim ve yenisinde aynı

türden yanlışlara olanak vermeyelim düşüncesiyle, bu bir yıllık deneyi gözden geçirirken, bir

yan ürün olarak, bütün önemli metinleri bir tek dosya halinde toparladık.

Açılım girişiminde yer alan arkadaşlara, girişime son noktayı koyurken, üzerinde tekrar

düşünecek bir kaynak olarak bu toplu dosyayı sunuyoruz. En azından bütün tartışmaları ve

gelişmeleri; hasılı her şeyi, derli toplu ellerinin altında bulundurabilirler. Bu girişimin bir

anısı olarak saklayabilirler.

Yeni girişimde yer alacaklara da, girişimin tarihi ve öncesi hakkında daha doğrudan ve net

bilgiye sahip olmaları için; benzer hatalardan kaçınabilmeleri için sunulacaktır.

24 Ağustos 2004 Salı

Demir Küçükaydın

09. 10. 2004 - 3-5 Eylül 2004 Steinkimen Toplantısı Raporu

Stenikimen’de yaptığımız hafta sonu toplantısında bir protokol tutmadık. Bunun yerine

hafızama dayanarak hatırladıklarımı ve izlenimlerimi kısaca özetlemeye çalışacağım.

20

Hazırlık:

Aslında Avrupa’da dergi projesini destekleyebilecekler ile böyle bir toplantıyı yazdan önce

yapmayı planlıyorduk ve yazın çoğulun festivallerin olanaklarından yararlanmak ve böylece

bazı maddi imkanları yaratabilmek için öyle yapılması da gerekirdi. Ne var ki, uzunca bir

süre kesin bir cevabın beklenmesi, o cevap gelmeden bir harekete geçmenin yakışık

almayacağı ve yanlış anlaşılabilme olasılığı nedeniyle böyle bir toplantı çağrısı için pek acele

etmedim.

Bu arada derginin çıkmayacağı kesinleştikten sonra, yazın pek kimseler de burada

olmadığından en uygun zaman olarak sonbahar başı ortaya çıktı. Daha önceden böyle bir

hafta sonu toplantısı yapma yeri olanağının varlığı da tam denk düştü.

Toplantıya dokuz kişi katıldı. Çok ilginç ve olumsuz bir gösterge olarak hiç kadın yoktu.

Kadınlar gelecek vaadeden şeyleri içgüdüsel olarak olarak sezerler. En azından bu girişimin

böyle bir izlenim uyandırmadığı sonucu çıkarılabilir.

Toplantıya katılım olabilecekten de azdı. Bunda henüz yaz sonu olmasının etkisi kısmen

varsa da; esas belirleyici nedenin, Kürtler arasında şu sıra Özellikle Avrupa’da ama daha da

özellikle Hamburg’ta, Barzani ve Talabani çizgisine doğru gerçekleşen muazzam kayış

olduğu kanısındayım. Burası neredeyse Avrupa’daki Barzani ve Talabanicilerin merkezi

durumunda.

Örneğin PKK’ya yakın duran ve onun kitle örgütlerinde çalışan, beni her zaman öne çıkmaya

iten hatta Troçkist bile olduklarını söyleyen iki genç Kürt arkadaş gelmedi. Bu gelmeyiş gerçi

bir sürpriz değildi, selam veriş tarzlarındaki değişmelerden falan bu hisseduluyordu.

Son zamanlarda sosyalistlere karşı öyle bir rüzgar esmekte ki, buna dayanmak çok güç olup,

insanlar ister istemez öne çıkmış bazı kişilerden uzak durmayı yeğliyor. Çünkü insanların bir

sürü kişisel ilişkileri de bulunmakta, böyle bir tavır aniden kişisel ilişkilerin dünyasında tecrit

olmayı getirir. İnsanların en bilinçlileri bile böyle tecritleri kolay kolay göze alamaz. Hele

böyle bir gericilik döneminde, fazla bir teorik birikimi ve politik tecrübesi olmayan insanların,

ilişkilerini politik duruşlarına göre belirlemelerini beklemek fazla iyimserlik olur; genellikle

kişisel ilişkiler politik duruşların belirlenmesinde daha etkileyici olmakttadır. Şu an ise

Kürtler arasında yaygın olan ve hızla güçlenen devrimici demokratik ve sosyalist fikirlere

artan bir düşmanlık. Tabii bunu ifade etmek için de Türk sosyalistleri en uygun hedef işlevi

görmektedir. Ben de Kürt organlarında yazan ve PKK’nın çizgisini destekleyen son birkaç

Türk sosyalistinden biri olduğumdan durum tahmin edilebilir.

Hasılı bütün bu nedenlerle çok daha başka bir ideolojik iklimde böyle bir çağrıya ilgi

duyabilecek kişiler büyük ölçüde uzak durdu. Keza bazı işleri ve olanaksızlıklar nedeniyle

katılamayanların önceliklerinin belirlenmesinde de bu ideolojik atmosferin bir etkisi olmadığı

söylenemez.

Ancak bunun olumlu bir yanı da, kendiliğinden bir seleksiyon sağlamasıdır. Bu dibe

vurmuşluk koşullarında bile bir angajmana girmiş olmak çok önemlidir.

Katılanların 5’i Hamburg’tan, ikisi Bremen’den, ikisi Düsseldorf cıvarından.

21

İki Kürt, bir Batı Trakyalı Türk (“Müslüman” – bunun anlmı aşağıda var!) ve gerisi Türk.

Ancak, aslında çoğu Türk veya Kürt asıllı Alman vatandaşı.

Katılanların hemen hepsi de ücretli, iş gücünü satarak yaşayan insanlar.

Toplantıya beklenenden az katılım ve kadın olmaması belli bir moral bozukluğu yaratmadı

değil.

Toplantı:

Cuma Akşamı

Düsseldorf’tan katılan iki arkadaş, ucuz tren tarifesiyle ancak Cumartesi ögleyin

gelebileceklerinden Cuma akşamı toplantı yapılmadı ama gelmiş olan yedi kişiyle sohbet

biçiminde bir hazırlık toplantısı yapıldı sayılabilir.

Bu konuşmalar özellikle bir arkadaşın (Erkan), Kürtler arasında bu yükselen eğilim tarafından

yapılan eleştirileri, bu bağlamda da onların “Kürtlerden Newrozu kurtarmak” gibi ifadeleri

eleştirilerini aktarması üzerine, özellikle bu konuda yoğunlaştı. Bu da aslında benim kanımca,

o muazzam kayışın yarattığı basıncın bizzat toplantıya da yansımasıydı.

Bazı arkadaşlar orada söylenenin doğru olduğunu ama bunun kullanıldığını söylüyorlardı ve

bu nedenle öyle ifadelerin çıkarılabileceği fikrini ifade ediyorlardı. Ben de,aksine kalmasının

iyi olacağını, söylenenin yanlış olmadığını; herkesi kazanmak diye bir şeyin söz konusu

olamayacağı; ayrıca bu günkü durumda ne dersek diyelim, ağzımızla kuş tutsak bile kimseye

yaranamayacağımızı; bildiride bütün dil ve etniler arasında ir denge gözetilmeye çalşıldığını

vs. ifade ediyordum. Tabii bu konuşmalar daha ziyade iki farklı tez gibi değil de bir düşünce

alışverişi biçimindeydi.

Ancak tartışmanın esas tonunu veren, Bremen’den gelen Kürt bir arkadaşın (Hüseyin), bu gibi

içeriğe ilişkin konularda geri adım atılmaması, bu milliyetçiliğe karşı iyi durulması; Kürt

ezilenlerinin böyle sağlam duruşlara ihtiyacı olduğu; ama aydınları falan ürkütmmek için

örneğin “manifesto” yerine “bildiri” gibi kelimeler kullanılabileceği; geniş bir katılım

sağlamak için biçimsel değişikliklere hazır olunması gerektiği üzerine vurgu yapması oldu.

Cumartesi:

Cumartesi günü öğleye doğru arkadaşlar geldikten ve yemek yendikten sonra esas tüm

katılımlı toplantıya geçildi.

Önce herkesin kendini tanıtması ve bu toplantıya niçin geldiği ve ne gibi beklentileri

olduğunu anlatması noktasında anlaşıldı. Bunun şu bakımdan da önemi vardı, çünkü toplantı

sadece dergi projesiyle ilgili değildi ve İnternet üzerinde yapılabilecek, dergi projesinden

bağımsız başka konular da vardı ve bazı katılımcılar sırf bunun için gelmiş olabilirlerdi.

Burada tek tek tam hatırlamıyorum ama bu ilk tur sonunda, ortaya çıkan: bir kaç kişi hariç

katılımcıların çoğunun biraz gözlemek ve bakalım buradan ne çıkar diye beklemek tavrı

içinde olduğuydu.

Burada da yine aynı Kürt arkadaşın (Hüseyin), böyle bir dergi gereklidir, bunu desteklemek

22

gerekir tarzındaki açık tutumu belirleyici oldu. Ayrıca Batı Trakyalı arkadaşın, hepimizin

yabancısı olduğu bu konuda anlattıkları (Örneğin Yunan devletinin de tıpkı Türk devletinin

Kürtlerin adını anmamak için Azınlık Dili demesi gibi Türkçe yayına Müslümanca demesi.

Yunan komünistlerinin bile bunu sorgulamaması. Kendisinin Müslüman değil ateist

olduğunu onlara bile kabul ettirememesi vs. ) gerici ulusçuluğun evrensel ve her yerde

mücadele edilmesi gereken karakterini gözlere batırdı toplantının atmosferi tamamen değişti.

Ondan sonra fiilen, dergi için neler yapılabileceği; nasıl bir dergi olabileceği konusu tartışıldı.

Bundan sonra o ilk başlardaki moral bozukluğu ve çekingenlik kayboldu. Angaje bir ruh hali

oluştu. (En azından benim gözlemim böyledir, yanılıyor olabilirim. Zaten hafızama

dayanarak ve kendi öznel değerlendirmelerini katmaktan da çekinmeyerek yazıyorum bu

raporu. )

Bundan sonra kimlere mürecaat edildiğini, bu mektupları ve bunlara gelmiş cevapları

okudum. Sadece Pınar Selek’ten teklifi ilginç bulduğu, şimdi zamanı olmadığı ama en kısa

zamanda okuyup cevaplayacağı tarzında gelen mektup ile Nail Satılgan’dan gelen cevaplar

okundu. (Bu mektuplaşmaları ayrıca yollayacağımdan burada tekrar aktarmıyorum. Toplantı

olduğu sıra Haluk Gerger’den henüz cevap gelmemişti. )

Dergiye ilişkin olarak açık olunmakla birlikte farklı tasavvurlar olduğu da ortaya çıktı.

Örneğin, Cem arkadaş, derginin ikinci cumhuriyetçilere bile açık olması konusunda

kuşkularını ve onların damga vurması olasılığına karşı çekincelerini belirtti.

Ayrıca yine Cem arkadaş, meşhur kalemlerden ziyade, dar ama istikrarlı bir teorik derginin

daha iyi olableceği konusundaki tercihini belirtti.

Eğer imkan olmaz da Türkiye’de kağıda basılı bir dergi çıkaramazsak, geçici olarak İnternette

bir dergi çıkarmanın denenebileceği tarzındaki görüşlere Orhan arkadaşın, şöyle ele gelen bir

kağıda olmadıkça, sanal uzayda yapılacak şeylere ilgi duymadığına ilişkin itirazlarını da bu

arada belirtmek gerekir.

Bundan sonra güçlü bir yazar kadrosuna ulaşabilmek için, nasıl aşama aşama gitmek

gerektiği; ama esas önemli olanın ilk başta bir iki tanınmış isim olduğu; Türkiye’de dergiye

kimlerin angaje olduğu gibi konular görüşüldü.

Daha sonra da Avrupa’da neler yapabileceğimiz noktası özellikle para bulma konusunda

yoğunlaştı. Erdem arkadaş, kendi daha önceki deneylrine ve bağlantılara dayanarak ilk elde

iki konser düzenlenebileceği, toplantıdaki insanlar destek olursa epey bir katılım sağlanabilip

belli bir gelir elde edilebileceğini açıkladı. Sonra da bunun üzerine braz konuşuldu.

Akşam olunca toplantıya son verip mısır çalmaya gittik. Akşam da çaldığımız mısırları ateşte

kızartıp yedik. Ama hayvan yiyeceği mısırı imişler çok lezzetsizdiler. Öyle görünüşüne

bakıp da kimsenin ağzının suyu akmasın.

Toplantıya katılanların ve mısırların resimleri şu adreste görülebilir:

http://www. gecmisten-gelecege. net/resimler/resimler. htm

Pazar:

23

Bazar günü sabah, son bir kez bağlamak üzere herkesin bu projeyi destekleyip desteklemediği

soruldu. Herkes desteklediğini ifade etti.

Bu arada Hüseyin arkadaş, toplantıya katılanların kendilerini “Dergi Girişimi” değil, Zaten

ortada bir girişim olduğundan, “Dergiyi Destekleme Girişimi” demesinin daha doğru

olacağını söyledi. Böylece kendimizi dergiyi destekleme girişimi olarak tanımladık. İlk elde

de para sağlamak için iki konser düzenlemeyi kararlaştırdık. Ayrıca dergiyi destekleyenler

arasında haberleşmelerin düzenli yürümesi için bir mail grubu kurmak. Keza Paltalk adlı

program aracılığıyla sesli konferans olanakları gibi konular da görüşüldü.

Bundan sonra ben bir de, İnternette bir teorik dergi çıkarılabilceceği, bunun tamamlayıcı yönü

üzerinde durdum ama ortada somut bir şey olmadığından bir sonuç çıkmadı.

*

Bundan sonra bir de, biz internette aktif olanlar ve bu işten biraz anlayanlar neler yapabiliriz

diye kendi aramızda toplandık.

Burada yabancıları için şu bilgileri vereyim.

Dört kişi İnternette belli bir faaliyet yapıyordu ve zaten İnternet aracılığyla kontak oluşmuştu.

Bir arkadaşın (Süreyya) Batı Trakya Atılım diye bir sitesi var. Batı trakya Türkyeri ile ilgili,

orada sosyalizmi savunan bir site. http://www. batitrakya-atilim. com

Bir arkadaşın (Cem) Uzaklar diye bir sitesi var. Marksizm ve Sosyalizm için bir referans ve

kaynak site olma amacıyla kurulmuş bir site. http://www. uzaklar. net

(Bu arada bir bilgi. Bu arkadaş sitesine Demokrasi İçin Ortadoğu Manifestosu’nu) koşymuş.

O zaman stesinin bulunduğu server her hangi bir yazıya tkaç kere giriş yapıldığını da

syyormuş. Manifesto’ya o sürede 400 giriş olmuş. Sonra server değiştiğinden durumu

bilmiyordu. )

Erdem arkadaş ise bir çok siteyi yönetiyor. En son Köxüz sitesini yaptı. Hamburg Kültür

Sanat Merkezi diye bir sitesi var. http://www. hksm. org/

Konserler de bu Hamburg Kültür Sanat Merkezi tarafından düzenlenecek. Hatta belki

konserlerin gelirinin dergi ile ilişkisini gizlemek gerekecek.

Ayrıca Erdem Arkadaş büyük bir fabrika’da İşyeri temsilcisi ve Sendika’da aktif.

Almanya’da son zamanlarda muazzam kısıtlamalar var. Bu kısıtlamalar çerçevesinde

aşağıdan bir hareketlenme var. (Genellikle eski radikal soldan gelenlerin içinde yer alıp

başını çektiği. ) Bu çerçevede de bu hareketin aracı olabilecek bir sayfa düzenliyor.

http://www. firaz. org/

Bundan sonra biz aramızda, güçleri ve bilgileri birleştirerek neler yapabileceğimizi, birbirmizi

nasıl destekleyebileceğimizi konuştuk. Tecrübe alışverişi yaptık. Ucuz ve yeni teknikleri

destekleyen serverlerin neler olabileceğinden konuştuk. Ayrıca kontağı sürdürme kararı

aldık.

24

Sonuç:

Benim kanımca toplantı başlangıçtakinin ve katılımın azlığının aksine çok başarılı geçti ve

son derece olumlu sonuçlandı. Burada en azından kararlı bir destekleme girişimi kurmuş

bulunuyoruz ve ilk elde de para sağlamak için iki konser düzenlemeyi hedefliyoruz.

Ayırca “internet farelerinin” iş birliğinden de ilerde hiç küçümsenmeyen sonuçler elde

edileceğini düşünüyorum.

Şimdi Türkiye’de ilk elde en azından izstanbul ve Ankarada da birer destekleme girişimi

kurmaya girilse hiç fena olmaz.

Keza Türkiye’de veya başka yerde İnternetten anlayan arkadaşlar da bizimle bilgi değiş

tokuşuna ve iş birliğine girse hiç fena olmaz.

Evet, öznel ve haffızaya dayanan bu rapor burada bitiyor. Unutulan, yanlış veya eksik

hatırlanan noktalar varsa katılanların düzeltmesini dilerim. Esas olarak havayı yansıtmayı

hedefledim. Tabii kendi algıladığım biçimiyle.

Grubu kurdum ama hala herkesin adresi görülmüyor bu nedenle doğrudan adreslere de

yolluyorum.

Kendiniz de şu adrese bir boş e-mail yollayarak gruba girebilirsiniz:

Dergi-girisimi@yahoogroups. com

09 Eylül 2004 Perşembe

Steinkimen Sonrası Gelişmeler

09. 09. 2004 – Yazarlık veya Dergi Girişimciliği Önerilenlerle Yazışmalar

Çıkarılacak dergiyi girişimcileri arasında kamuoyunun tanıdığı tutarlı bir devrimci ve

demokrat bir çizgiyi izlemiş kişilerin bulunması son derece önemli. Bu konu daha önce çeşitli

defalar konuşulmuştu.

Bu bağlamda ilk elde dört kişiye mektup yazdım: Pınar Selek, Haluk Gerger, Ragıp Zarakolu

ve Nail Satılgan.

Özetle şimdiye kadarki durum şu:

Ragıp’tan henüz bir cevap gelmedi.

Haluk Gerger, çıkaranlar arasında yer alamayacağını ama yazacağını belirtti.

Pınar Selek, çağrıyı okumak için zamanı olmadığını, ilk fırsatta okuyup cevap vereceğini ve

projeyi ilginç bulduğunu belirtti.

Nail Satılgan, Yazı yazamayacağını bildirdi ama bir defa daha düşünmesi için bir mektup

daha yazıldı.

Aşağıda bu yazışmaların tamamını aktarıyorum.

25

Pınar Selek İle Yazışmalar:

Pınar Seleğe mektup:

“Değerli Selek,

İlişikte size “Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu” başlıklı bir metin yolluyorum.

Sizden ilk dileğim, biraz zamanınıza kıyıp bu metni okumanız.

Buna bağlı olarak size şu soruları yöneltmek istiyorum.

Bu metinde ifade edilen programatik yaklaşımla, Türkiye’de peryodik olarak çıkacak (onbeş

günlük veya haftalık) bir derginin girişimcileri arasında olmak ister misiniz?

Eğer metinde ifade edilen yaklaşım size böyle bir konumda katkıda bulunmak için uzak ise, bu

yaklaşımda çıkan bir dergiye yazar olarak, yazılarınızla katkıda bulunur muydunuz?

Bu Manifesto’da ifade edilen yaklaşımlara dayanan politik bir dergi için bir girişim

başlatmayı düşünüyorum.

Fakat benim en büyük zorluğum Türkiye’ye gelememem. Türkiye’de yaşayan ve benzer

yaklaşımlar içinde olan insanlarla iş birliği içinde böyle bir girişimin bir başarı şansı

olabilir.

Bu bağlamda birlikte yola çıkılabileceğini düşündüğüm aklıma ilk gelen kişilerden birisiniz.

Bu nedenle sizi rahatsız ediyorum.

Sizinle daha önce kısaca iki kere yazışmıştık.

Böyle bir teklifte bulunduğuma göre kim olduğum hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak

isteyebilirsiniz.

Bu konuda gerekli bilgiyi, sayfamdaki biyografi bölümünden elde edilebilirsiniz. Ayrıca

orada görüşlerim hakkında daha derli toplu bilgiler edinmek mümkündür.

Sayfanın adresi şöyle: http://www. comlink. de/demir/

Ayrıca isterseniz bu dergi girişimine ilişkin olarak şimdiye kadar yapılanlar hakkında da bilgi

verebilirim.

Bu girişimde birlikte olma dileğiyle.

Selam ve sevgilerimle

Demir Küçükaydın

Not: Hangi adresinizin gecerli oldugunu bilmedigimden, bu maili bende olan iki adresinize de

yoluyorum. ”

Pınar Seleğin Cevabı:

“merhaba, su siralar yogun bir toplanti ortamindayim.

26

sanirim 15 gun surer. yemek yemege, hatta su icmeye bile zor vakit buluyoruz. ama soz,

soluk alabildigm an okuyacagim ve hemen cevap yazacaginim.

teklifiniz ilgmi cekti ama hele bir metni okuyayim ve tartislim ondan sonra karar veririm.

kendinize iyi bakin. selamlar. . pinar “

Pınar Seleğin Cevabına Cevap:

“Merhaba,

Mektubunuz icin cok tesekkur ederim. Cevabinizi bekleyecegim.

Selamlar

Demir”

Pınar Seleğe Ekstra Mektup:

„Merhabalar Degerli Selek,

Ozgur Politika'da bugun "Arzuhalcilik Degil Devrimcilik" baslikli yazinizi okuyunca,

yillardir ayni konuda defalarca yazdigimu ve kimseden en kucuk bir yanit, bir yanki

alamadigimi hatirladim.

Ve yaziniz benzer sonuclara bagimsizca ulasmanin bir ornegi olarak beni sevindirdi. Ne

derler? "Aklin yolu birdir. "

En azindan yankisiz kalmamainiz icin, benzeri seyleri dusunup soyleyen baska birilerinin

de varligini bilmeniz icin bu konuda yazilmis eski bir yazimdan bir bolumu yolluyorum.

Vaktiniz yok, okuyamazsiniz ama yine de yolluyorum.

Selamlar

demir

“Parti Konusunda Üzerinde Düşünülmesi Gereken Bazı Sorular

Devrimci Marksist gelenek içinde devrimci bir işçi partisinin ne zaman nasıl kurulması

gerektiği konusunda pek dikkati çekmemiş iki değişik gelenek vardır aslında. Bu geleneklerden

birincisi esas ifadesini Marx ve Rosa Luxemburg'da bulur. Buna göre, devrimci bir işçi partisi

mücadelenin yükselişine dayanmalı; yükselen bir hareketin ifadesi olmalıdır. Bir yükselişin

olmadığı bir dönemde bu tür örgütleri kurmaya ya da yaşatmaya çalışmak sonuçta gelecek

yükselişin sorunlarını kavramaktan uzak küçük sektler üretmeye yarar.

Marx'ın pratik tavrı da hep bu yönde olmuştur. 1848 devrimi öncesinde ve yükselişi sırasında

Komünistler Birliği'ni kurmuşlar, mücadele etmişlerdir. Ancak devrimin yenilgisinden sonra,

kısa bir süre toparlanma denemelerinde bulunmuşlarsa da, bir süre sonra kendilerine harhangi

bir dernekte bile çalışmayı yasaklamışlar; faaliyetlerine son vermişlerdir. Yıllarca enerjilerini

küçük bir sektin problemlerine harcamaktansa, gelecek bir yükseliş için teorik hazırlığa

ayırmışlardır. Ne zaman ki işçi hareketi yeniden yükseliş belirtileri göstermeye başlamış, bu

27

yükselişle birlikte Birinci Enternasyonal'in kuruluşuna girişmişlerdir. Bu örgüt yükselen bir

işçi hareketine dayanmış ve onun ifadesi olmuştur. Ancak 1871 Paris Komünü yenilgisinden

sonra, hareketin tekrar gerilemesi ve Enternasyonal'in de ister istemez tekrar sektlerin

mücadele alanı olması eğiliminin belirmesiyle birlikte bu örgütü kapatmakta hiç de tereddüt

etmemişlerdir. Marx ve Engels için örgüt kutsal, dokunulmaz bir tabu değil, bir araçtır.

Diğer gelenek en önde gelen savunucu ve uygulayıcılarını Lenin ve Troçki'de (özellikle

1920'lerden sonraki Troçki'de) bulur. Bu anlayışa göre, bir gerileme dönemi dahi olsa, küçük

bir çekirdeği; bir organizmayı yaşatmak; gelecek yükselişi hazırlıklı karşılayabilmek için

zorunludur. Özellikle Troçki, Ekim Devrimi'nin başarısı ve Rosa'ların başarısızlığını böyle

açıklar. Kendisi de daha sonra Dördüncü Enternayonal'i, Lenin'den edindiği bu derse göre, hiç

bir devrimci kitle hareketi yükselişinin olmadığı koşullarda; "çağın gece yarısı"nda aynı

nedenle örgütlemiş ve onun bu çabası karşısında, örneğin İsaac Deutscher Marx'ın

pozisyonuna benzer bir tavrı savunarak bu örgütün kurulmasına karşı çıkmıştır.

Tarih hangi tavrın daha doğru olduğuna henüz bir cevap vermiş değildir. Elbet her iki tavrın

da kendine göre avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Aslında Lenin'in örgüt anlayışının

yanlış yorumlarla tabulaştırılması bu alanda yapılabilecek çok verimli araştırmaların yolunu

tıkamış, tartışmaları engellemiştir de. Örneğin Lenin'in partisinin başarısı ne ölçüde, önceden,

ne pahasına olursa olsun bir çekirdek olmasıyla açıklanabilir? Bu konuda Troçki'nin yorumu

ne ölçüde doğrudur? Aslında 1907'den sonraki yıllarda fiilen örgüt yoktur da; örgütün

canlanışı işçi hareketinin yükselişine rastlar. Bu işin bir yanı. Bir de bu güne kadar gözlerden

kaçan diğer yanı var: aslında RSDİP'nin gerçek yaşamı ve başarısı Marx'ın tavrını doğrular

niteliktedir. Ondokuzuncu Yüzyıl'ın sonlarından itibaren, dalga dalga yükselen, zaman zaman

yenilgilerle kısa süreli gerilemelere uğrasa da sürekli bir yükseliş eğilimi gösteren bir işçi

hareketi vardır Rusya'da. RSDİP de bu yükselişin ifadesidir. Yükselen bu işçi hareketi

olmasaydı, Lenin'in en yaratıcı teori ve taktikleri, tıpkı 1907-12 arasında olduğu gibi küçük

grupların çatışmaları içinde yiter gider, hiç de devrime falan yol açmazdı. Keza, 1917 yılında,

uzun hazırlık döneminde yetiştirilmiş elemanların, yükselişe en az ayak uydurabilenler

olmaları gerçeği de gözden uzak tutulmamalıdır.

Yükselen bir yığın ve işçi hareketine dayanmadan, sırf devrimci teorik pozisyonlarla uzun

gerileme dönemlerinde bir örgütü ilerideki bir kabarış için hazır tutmaya çalışmanın nasıl

tüketici bir iş olduğunu; ve ne ölçüde yığınların mücadelesini yükselttiğini ya da

yükseltmediğini en iyi Dördüncü Enternasyonal'in tarihinde görmek mümkündür. Sonuç hiç de

parlak değildir. Acaba bir örgüt olmasaydı, sonuç bugün daha mı kötü olurdu? Buna hemen

bir cevap vermek kolay değildir.

Kaldı ki, Dördüncü Enternasyonal'in dayandığı Bolşevik gelenek hala 1968'lerin dünyasının

sorunlarına bile bir program sunabilen bir düzeye sahipti; henüz olaylarca aşılmamıştı. Bu

nedenle de 1968'lerin dünyasının devrimci kabarışından etkilenebilmiş ve bu kabarışı

etkileyebilmişti.

Türkiye ve Avrupa'da Birlik Tartışmaları'nın yürütülmesi sırasında hemen herkes Lenin/Troçki

yaklaşımıyla Birlik ve Parti sorununa yaklaşmış, kimse bu yaklaşımı sorgulamayı aklından bile

28

geçirmemiştir.

Örneğin hiç kimse yükselen bir işçi ve kitle hareketinin olup olmadığı; varsa, bunun ne türde

örgütsel ve politik ihtiyaçları olduğu gibi bir analizden yola çıkarak bir parti gerekip

gerekmediği sorununu tartışmamıştır. Herkes için bir aksiyom durumundadır yükselme olsa da

olmasa da bir partiyi el altında bulundurmak. Bu varsayımı da tartışmak gerekiyor; hem de bu

günün dünyasına 1968'lerde Troçkist geleneğin sunduğu kadar olsun bir program ve sistemli

teori sunamadığımız gerçeğiyle birlikte.

"Sosyalistlerin Birliği" Kimin İçin Gerekli?

Nesnel bir hareketin incelenmesiyle ne tür bir örgütlenmeye ihtiyaç olabileceği türünden bir

problemin olmaması sadece "örgüt her koşulda olmalıdır" anlayışıyla da açıklanamaz, çünkü

çok önemli bir bölüm örgütlerin dışındadır da. Burada sorunun insani ve psikolojik bir boyutu

da vardır.

Aslında binlerce sosyalistin, devrimin ya da kitlelerin ihtiyaçları açısından değil, sadece kendi

açılarından bir örgüte ihtiyaçları vardır. Bir mücadeleye verilmiş yıllar; yapacak başka bir

şeyi olmama; siyaset dışında başka bir şeyden anlamama; hayata anlam verecek bir çabaya

duyulan ihtiyaç vs. . Bütün bu nedenlerle herkesin bir örgütlenmeye ihtiyacı var. Hatta

yüzlerce militan bir örgüt aparatı olmadığı takdirde şu dünyada yaşama şansı bile olmayan bir

insan durumundadır. Bu insanlar elbette yaşamlarının kaynağı olan bu yapıları ve anlayışları

dişleriyle, tırnaklarıyla savunacaklardır. Bütün bunlar insanca ve anlaşılabilir ihtiyaçlardır.

Ama bizler sosyalist isek ne kendimizi ne de yığınları kandırmamamız gerekir. Aslında

yığınların, yükselen bir hareketin veya devrimin ihtiyacı olup olmadığı için değil, -çünkü bu

konuyu bilimsel bir şüpheyle tartışmış değiliz-, kendi ihtiyacımız için bir örgüt, birlik veya parti

kurmak istediğimizin bilincinde olmalıyız. Bu aşırı bir yargı gibi görülebilir, ancak birlik

istemlerinin gerekçeleri dikkatlice okunursa, şecaat arzeden merdi kıpti gibi, birliğin tam bu

nedenle istendiği görülebilir. Bu durumun kavranamamış olması "Birlik Tartışmaları"nda

garip sonuçlar yaratmış durumda.

Bir parti yükselen bir hareketin ifadesi olabilir. O takdirde programatik saflıktan ziyade,

hareketin canlılığı ve dinamizmine bakılır; onun içinde saf tutulur. 1960'ların TİP'i böyleydi ve

örneğin Dr. H. Kıvılcımlı ona karşı böyle bir tavır içindeydi.

Ya da bir parti. bir program temelinde kurulabılır. Bu takdirde de inançlar ya da ideolojiler

değil, somut hedefler ve talepler birleştirici unsur oluştururlar. Bunun dışında modern

toplumda toplumu değiştirecek bir güç oluşturmanın yolu yoktur.

Halbuki birlik ya da legal parti tartışmalarında ne kitle hareketinden söz eden var ne de somut

hedefler ve programdan. Hatta legal partiyi savununlar, program olmasa bile olabileceğini

söylüyorlar. Peki bu partinin ya da birliklerin ayırıcı kriteri ne olacaktır? "Sosyalist olmak",

"kendine sosyalist demek". Bunlar ise inanca, ideolojiye dayanan tanımlamalardır. İnsanları

ideoloji ya da inançlarına göre birleştirmenin gereksiz ve olanaksız olduğu hala anlaşılmış

değil demek.

Sorunun böyle konulmuş olması, birliğin sosyalistlerin bir ihtiyacına vevap verdiğini gösterir;

29

insanca bir ihtiyaca. Ama bunun için parti kurmaya kendini ve başkalarını aldatmaya ne gerek

var. Sosyalistler derneği gibi bir şey de kurulabilir; parti namıyla yapılabilecek her şeyi

yapabilir ve belki kamu oyunda sözünün ağırlığı olan bir birlik olabilir.

"Birlik mi Rekompozisyon mu?" adli kitaptan

http://www. comlink. de/demir/kitaplar/birrekom. htm”

Pınar Seleğe ilişkin not:

1) Pınar seleğe yollanan ekstra mektubun yazılmasına yol açan yazısı şudur:

„PINAR SELEK:

Arzuhalcilik Değil Devrimcilik

Geçenlerde Güncel Hukuk dergisinde Medeni Hukukun Türkiye'deki sayılı hocalarından

İsmet Sungurbey'in bir röportajını okudum. İnsan ve hayvan hakları mücadelesinden de iyi

tanıdığım ve çok saygı duyduğum Sungurbey bu röportajda hukukçuları ikiye ayırıyor: Lafzi

hukukçuluk ve amaçsal hukukçuluk.

Amaçsal hukukçuluk, yasaların amacını, bunları ortaya çıkaran sosyal ihtiyaçları, temel alır

ve yasaların hukuka uygunluğunu çeşitli unsurları gözönüne alarak sürekli sorgular. Kanun

metnine dayansa bile kanun sınırlarını aşarak, kanuna esneklik vererek, konuluş amacına ve

hukuka uygunluğuna göre yorumlar.

Lafzi hukukçuluk ise kendini varolan yasalarla sınırlı tutar ve yaşamın bu yasalara göre akıp

akmadığını kontrol eder, yargılar, savunur. Lafzi hukukçuluğun "arzuhalcilik"ten başka bir

şey olmadığını söyleyen Sungurbey: "Mahkemelerin önünde daktilo ile yazanlar vardır ya

aynı onun gibi. Kanunun derinliğine, amacına inmiyorlar, metinle yetiniyorlar" diyor ve bu

durumu hukukçuların felsefe ve sosyolojiden kopuşuna bağlıyor.

Felsefe, sosyolojiden kopan hukukçu da olamaz. Evet, Sungurbey haklı. Onlara arzuhalci

demek en iyisi. Arzuhalcilik yapan lafzi hukukçular aslında hukukçu değil, yasacı oluyorlar

ve bu yasaların hukuka uygun olup olmadığını, toplumsal ihtiyacı karşılayıp karşılamadığını

sorgulamıyorlar.

Aynı şey devrimcilik için de geçerli. Devrimcilerin genelde özgürlükçü değil devletçi

olduğuna inanıyorum ben. Tıpkı lafzi hukukçuların yasanın amacını göz ardı etmeleri gibi

sistem karşıtı olduğunu savunanlar da, yaptıkları çalışmanın, kurdukları örgütün amacından

yani özgürlükten kopuyorlar, varolan örgütü tek amaç haline getirerek ve değişmez kılarak

devrimci değil bürokrat oluyorlar. Lafzi hukukçuların adaletçi değil tüccar olmaları gibi

bürokrat devrimciler de demokratlık yerine çetecileşiyorlar.

Kendine devrimci diyen herkesin arzuhalci ve bürokrat özellikleriyle hesaplaşması lazım.

Çünkü bu özellikler bir statüko yaratıyor. Ve egemen sistemin kendini yenilemek için

muazzam çabaladığı, "yeniden yapılanma" söyleminin devlet odaklı birçok örgütte çok

yaygınlaştığı günlerde gerçek devrimcilere çok ihtiyaç var.

30

Marx'ın hayatını, o dönemin mücadele tarihini okuyanlar bilir. Marx ve Engels illegal

komünist bir örgütlenmeye öncülük ederler, arkadaşlarının büyük fedakarlığıyla bu örgüt

kendini gizlilik içinde var etmeyi, işletmeyi, kurumsallaştırmayı başarır. Bu arada Avrupa'da

devrimler çağı yaşanmaktadır. Sınıflar, toplumsal gruplar, devlet hareketlidir. Eşitlik,

özgürlük ve demokrasi isteyenler açısından bu fırtınalı dönemde "somut koşulların somut

tahlili" hiç duraklamadan yapılmalıdır.

O dönem önemli bir gazetenin başyazarı olan Marx, bir gün arkadaşlarını karşısına alır, bir

geçiş dönemi içinde bulunduklarını, ideolojik ve legal demokratik mücadeleye ihtiyaç olduğu

gibi çeşitli politik nedenler belirterek komünist örgütlenmenin illegal yapısının dağıtılması,

kadroların gazete vb. alanlarda yer alması, illegaliteye, örgütün ayakta tutulmasına

harcanan enerjinin ideolojik demokratik mücadeleye verilmesi gerektiğini söyler.

Tabii ortama bir yas havası çöker. Varolan komünist örgütlenme için yaşayan, kendini

hücrelere adayan Marx'ın can arkadaşları, uzun zaman onun söylediklerini anlayamazlar.

Çünkü onlar ideolojiye değil, örgüte katılmışlardır.

Devrimci değil, bürokrattırlar.

Eksik yoldaştırlar.

Ama Marx'a duydukları saygı ve sevgi nedeniyle ciddi bir muhalefet oluşmaz. Deniyor ki bu

öneriyi getiren Marx olmasaydı kesinlikle linç edilirdi.

Marx linç edilmedi ama pratikte boşa çıkarıldı. Marx ve Engels'in devrimci bir ruhla

geliştirdiği komünist mücadele onların ölümünden sonra tutuculaştı, hatta gericileşti.

Tarihin tekerrürden ibaret olmaması için devrimcilerin çoğalması gerek. . . ”

2) Pınar Seleğin katıldığı toplantıların ne olduğu Abdullah Öcalan’ın görüşme

notlarından anlaşılıyor

“(Gazetede yeniden yapılanma çalışmaları sürüyor. Belirttiğiniz çerçevede Pınar yürütüyor.

Ama süreç biraz sancılı gelişiyor. )

Pınar gelişebilir. Selamlarımı söyleyin. Uzlaşmacı davransın. Başarılar diliyorum. “

Ülkede Özgür Gündem’in yeniden örgütlenmesi. Yeniden Yapılanma denen bu sürecte

karşılaşılan sorunlar hakkında Seleğin yukarıdaki yazısı bazı ip uçları veriyor:

Haluk Gerger ile Yazışmalar

Haluk Gerger’e Mektup

“Sayın Gerger ,

İlişikte size “Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu” başlıklı bir metin yolluyorum.

Sizden ilk dileğim, biraz zamanınıza kıyıp bu metni okumanız.

Buna bağlı olarak size şu soruları yöneltmek istiyorum.

Bu metinde ifade edilen programatik yaklaşımla, Türkiye’de peryodik olarak çıkacak (onbeş

31

günlük veya haftalık) bir derginin girişimcileri arasında olmak ister misiniz?

Eğer metinde ifade edilen yaklaşım size böyle bir konumda katkıda bulunmak için uzak ise, bu

yaklaşımda çıkan bir dergiye yazar olarak, yazılarınızla katkıda bulunur muydunuz?

Bu Manifesto’da ifade edilen yaklaşımlara dayanan politik bir dergi için bir girişim

başlatmayı düşünüyorum.

Fakat benim en büyük zorluğum Türkiye’ye gelememem. Türkiye’de yaşayan ve benzer

yaklaşımlar içinde olan insanlarla iş birliği içinde böyle bir girişimin bir başarı şansı

olabilir.

Bu bağlamda birlikte yola çıkılabileceğini düşündüğüm aklıma ilk gelen kişilerden birisiniz.

Bu nedenle sizi rahatsız ediyorum.

Ayrıca isterseniz bu dergi girişimine ilişkin olarak şimdiye kadar yapılanlar hakkında da bilgi

verebilirim.

Bu girişimde birlikte olma dileğiyle.

Selam ve sevgilerimle

Demir Küçükaydın

Not: Bu mektubu aldığınızda aldığınıza dair bir cevap yollamanız mümkün mü? Daha önce

de yolladım: Sanırım elinize geçmedi”

Gerger’in Cevabı:

“Demir selamlar.

Tamamiyle olmasa bile pek çok konuda sana katılıyorum.

1. Milliyetçiliğin insanlık açısından en yıkıcı inanç, öldürücü bir virüs olduğundan kuşku

duymuyorum. Yurtseverlikten milliyetçiliğe geçiş konusundaki tahrihsel sürece ilişkin

tahlilerinde haklısın.

2. Özellikle Türk halkı açısından militarist şovenizme karşı kararlı ve toplumsal tecriti bile

göze alan bir mücadelenin kaçınılamaz bir koşul olduğuna inanıyorum. Türk halkının kafası

özgürleşmeden, milliyetçilik virüsü ile karartılmış bilinci temizlenmeden oradan insani bir

kıpırdanış berklenemez, bu körinançla donmuş dinamizmi yeniden kazanılamaz.

3. Devlet ve özellikle de Türkiye özgülündeki silahlı bürokrasi konularında da sana

katılıyorum.

4. Kürt milliyetçiliği ile (yani ezilen ulus milliyetçiliği ile) ezen ulus milliyetçiliği arasındaki

farkların gözden kaçırılmaması gerektiğini düşünüyorum. Sovyetler BIrliği'nin çöküsü

sonrası gibi, PKK'nin yenilgisi de bir pandora kutusunu açtı. Şimdi Kürt milliyetçiliğinin

bazı guruplarda gelmiş olduğu noktayı görünce ürküyorum ama yine de araya bir farklılık

koymalı. Söylediklerinin, hele bir "Türk" olarak yazdıklarının, senin de farkında olduğun

gibi yarattığı tepkileri, haksız ama kaçınılmaz buluyor, senin de yaptığın gibi anlayışla

karşılamaya calışıyorum. Ama şimdi bir derdi projesi olunca iş değişiyor, kişisel bir

32

haksızlıktan çıkıp politik platformlar arası çatışmaya dönüşmesi eğilimini taşımaya başlıyor.

Yani böyle bir girişimin daha başta asıl umut bağladığı kesimlerde büyük tepki

doğurabileceğini, diyalog imkanlarını dahi kapatacak bir "komplo" olarak algılanması

büyük ihtimal. İşin bu boyutunu düşünmen gerek; bu artık sadece stoik bir sabırla

karşılacak bir olgu olmaktan çıkıp politik/ideolojik bir form kazanıyor, boyutları,

dolayısıyla da olası sonuçları çok genişliyor. Bilirsin Lenin basın organlarının bizatihi

kendilerini birer örgütlenme süreci olarak görür. Yani dergi özünde bir "örgütlenme"

çabasının simgesi, hatta doğrudan kendisi olarak algılanabilecek ve Kürtlerde infial bile

yaratabilecek.

5. Önerdiklerinin milliyetçiliğe karşı radikal bir ideolojik mücadelenin ötesinde şeyler

olduğu kuşkusuz ve bu haliyle de bir siyasal/ideolojik akım olarak ele alınmalı. Doğası

gereği (bir öznel tercih ya da dizayn nedeniyle olmasa bile) Kürtleri ve sosyalistleri hedef

tahtasına oturtuyor görünmesi ya da onlarca öyle algılanma olasılığı ya da aynı sonucu

vermek üzere oradaki özlem ve yerleşik değer yargılarını ilk eleştiri hedefleri arasına alması,

işleri çok güçleştireceğe benzer. Korkarım ki, bu durum, zamanla, hedeflerin sapmasına

bile yol açabilir, bir bakıma "kaş yapayım derken göz çıkarma" gibi bir sonuçla

karşılaşılabilir.

6. Tabii itirazım olan noktalara değinmiyorum, çok da önemli olduğunu sanmıyorum.

Dünyada, özellikle Türkiye'de ve hiç kuşkusuz sosyalist sol içinde milliyetçiliğe karşı

mücadele etmenin zorunluluğu herşeyin üzerinde. Buna Türkiye'deki milli güvenlik

yapılanmasını da eklemek gerekir tabii. Bunlar stratejik önemde.

6. Bir dergi, implikasyonları ne derece geniş olursa olsun, elbette sadece Orta Doğu ve

milliyetçilikm üzerinde inşa edilemez. Yani, akademik çevrelerdeki, kendi terminolojisi,

teknik yazar kadrosu ve uzman okurolan dar uzmanlık dergileri gibi olamayacağına göre,

üzerinde yükseleceği bir politik/ideolojik temel ve hatta "kitle" olacaktır. Bu acaba onu çoca

gördüğümüz türden bir "örgüt ya da çevre dergisi" yapar mı? Bunun böyle olmaması ya da

algılanmaması için birşeyler düşünmelisin.

7. Ben burada sıralamaya gerek olmayan pek çok nedenden dolayı derginin girişimcileri

arasında olamam. Ama yazmamak için hiç bir neden de görmüyorum. Ana yöneliş

konuları benim bilgi alanıma girmese de, elbette yazarım. Bu konularda dar ve bağnaz

düşünmem, "destek veriyorsun" gibi tepkileri dikkate almam. Bu nedenle de, Maoist

olmama karşın Maoist dergilerde, Troçkist olmadığım halde Troçkist dergilerde, (genel

kanının aksine) kendimi Stalinist kabul etmemekle birlikte Stalinist dergilerde yazdım. Çok

geniş mezhepli değilim, pek çok yere asla yazmam da, o ayrı. Ama bu düzenin temellerine

yönelmiş çevreleri dost kabul ediyorum. Senin dediğin gibi, bunlardan bazıları nesnel

olarak cehennemin yollarını döşüyopr olsalar da. Burada da "suç"u paylaşıyor, toplumsal

mücadeleden temiz kalmak uğruna kaçmıyorum. Neyse, uzun lafın kısası, senin çıkaracğın

bir dergide yazarım.

Sana kolay gelsin. Belki bir karşılaşmamızda daha uzun konuşur tartışırız.

Selam ve sevgilerimle. . . .

33

Haluk Gerger”

Gerger’in Mektubuna Cevap:

“Merhaba Sayin Gerger,

Oncelikle ayrintili ve uzun cevabiniz icin cok tesekkur ederim. Tabii dergide yazmayi kabul

etmenizin bizleri ne kadar sevindirdigini ve bunun nasil buyuk bir destek oldugunu

anlatabilmem mumkun degildir. Sizin isminiz muhakkak ki baskalarinin da yazma

taleplerimize olumlu cevaplar vermelerini etkilecektir. Cunku sizinle ayni sayfalarda

yazabilmek bir cok kisi icin bir onurdur.

Mektubunuzda belirttiginiz kaygilarin hapsine katiliyorum. Ozellikle belirttiginiz, ezilen

ulsun algilayisi acisindan ortaya cikabilecek komplikasyon cok onemli. Bu nedenle de Bildiri

genel olarak Orta Dogu’ya yonelik olmakla birlikte, dergi ozel olarak, Turkler arasinda ve

Turkler icinden o bildiride ifade edilen programa bir katkiyi hedefleyip, diger etni, dil ve

kulturden olanlar arasindaki gerici milliyetcilikle degil, ozellikle Turklerin icindeki gerici

milliyetcilikle ve genel olarak milliyetcilikle mucadeleyi esas alacak ve bu tarzda bir ornek

yoluyla baskalarini da kendi iclerinde benzer davranmaya dolayli olarak cagiracaktir.

Tabii Cagri ya da „Manifesto“ baslikli metin daha ziyade Orta Dogu’ya yonelik olarak

yazildigindan bu yan derginin ozgul islevine iliskin olarak ozellikle vurgulanmamistir. Ancak

Turkiye’de cikacak bir derginin esas vurus yonunun Turkler icindeki milliyetcilik olmasi

gerektigi yazinin ruhunda bulunmaktadir.

Boyle bir vurus yonunun, ozellikle Kurtler gibi ezilen uluslar acisindan sozunu ettiginiz

mahzurlari giderecegi ve Kurtler icinde, etniye, dile dayanan bir milliyetcilige karsi devrimci

ve demokratik karakterde bir milliyetciligi savununlarin veya genel olarak milliyetcilige karsi

olanlarin pozisyonunu guclendirecegi aciktir.

Turk solundan gelebilecek kasitli veya kasitsiz yanlis anlamalar ve bunlarin sonucunda da

hedeflerden sapma tehlikesi de bir gercektir. Ama tehlikesiz ne var ki? Yemek yerken bile

insan bogazina bir sey kacip oleblir. (Yilda 300. 000 kisi boyle oluyormus dunyada. ) Bu

nasil yemek yemekten vaz gecmemizi gerektirmiyorsa, bu riskleri goze almak gerekiyor. Ama

elbette bogazimiza bir sey kacmamasi icin sakin yemek; iyi cignemek ve yanimizda bir bardak

su bulundurmak gibi tedbirlerle bu riski minimuma indirebiliriz. Zaten siz ve sizin gibilerin

varligi bu gibi tehlikelere karsi en onemli guvencelerden biridir.

Derginin bir orgut ve cevre dergisi olmamasi icin elimizden geleni yapmaya calisacagiz.

Bunun icin toplumun cok farkli kesimlerindeki tum demokratik karakterdeki talepleri dile

getiren muhalifleri bir araya getirmeye calisacaktir. Dergi sadece devrimci demokratlara

veya sosyalistlere degil; simdiye kadar liberallerin ideolojik ve maddi baskisi altinda kalip

demokratik yone fazla vurgu yapamamislara bile sola bir acilis imkani sunmaya calisacaktir.

Onlar bizimle bir arada gorunmekten korkmuyorlarsa, bizlerin onlarin varligindan

korkmamiz icin bir neden yoktur.

Elbette bunun gerceklestirilmesinin tasarlandigi kadar kolay olmadigi ortadadir. En basit

34

seyleri bile defalarca tekrarlamak; yanlis anlama ve on yargilari yikmak icin bikmaksizin

cabalamak gerekmektedir.

Benzer bir deneyi bir kac yil once Kivilcimli Sempozyumu’nu hazirlarken yasamistim. Herkes

sempozyumun bir „doktorcular“ ayini olacagini saniyor ve herkesin bu yonde korku ve on

yargilari bulunuyordu. Ama sonunda, cogu gereksiz ve anlamsiz gibi gorulebilecek en kucuk

bir ayrintiya bile dikkat eden uzun ve israrli cabalar soncunda, bu on yargilar yikildi;

korkular giderildi ve gercekten bilimsel; benzeri hemen hic yapilmamis cok guzel; kimsenin

katildigi icin pisman olmadigi; aksine katilmayanlarin boyle guzel bir olanagi kacirdiklari

icin hayiflandigi guzel bir toplanti gerceklestirildi.

Bu dergi projesine de benzer sekilde ayni dikkat ve hassasiyetlerle yaklasilacagindan emin

olabilirsiniz.

Siz her ne kadar cikaranlar arasina katilmiyor ve kendinizi bir yazar olmakla sinirliyorsaniz

da (Sakin bunu bir serzenis olarak anlamayin. Bunu anliyor ve sadece yazmaniza bile cok

buyuk deger biciyoruz), sizin elestiri ve onerilerinizi bekledigimizi ve onlari tipki

cikaranlardan ve sorumlulugunu ustlenenlerden birinin elestiri ve onerileri gibi ele

alacagimizi bilmenizi isteriz.

Derginin hazirliklari, bu gune kadar kat ettigi yol vs. hakkinda daha yakindan bilgilenmek

isterseniz her turlu belgeyi ve gelismeyi size de aktarabilirim. Isterseniz dogrudan yuzyuze de

konusmayi isterim sahsen.

Gecenlerde bir arkadastan bu aralar Almanya’ya geleceginize dair bir sey duydum. Eger bu

haber dogruysa ve zamaniniz uygunsa bir sekilde daha ayrintili konusabiliriz de. Ya ben

oralara gelebilirim, ya da sizi buralara davet edebiliriz. Hatta zamaniniz uygunsa ve imkan

bulabilirsek ornegin Hamburg’ta bir konferans vermenizin de yolunu arayabiliriz. Belki

bunlar icin cok gec kalinmistir bilmiyorum. Ama programiniz hakkinda biraz ayrintili bilgi

verirseniz ve uygunsaniz hem gorusme hem de sizin bu vesileyle Hamburg’ta bir konferans

vermeniz saglanabilir.

*

Dergi projesine iliskin olarak bu yazdiklarimdan sonra baska bir konuya gecmek isitiyorum.

Sizin de belirttiginiz gibi milliyetcilik korkunc bir virus. Bu dergi ve cagri esas olarak bu

milliyetcilik virusuyle degil; bunun gerici bicimiyle mucadeleyi hedefliyor. Ama

milliyetciligin kendisiyle mucadele diye de cok ciddi bir teorik ve politik gorev de ortada

durmakta.

Tabii bu gorevin en kritik sorunu milletin ve milliyetciligin ne oldugu. Bir cok Marksistin de

belirttigi gibi, Marksizmin bir ulus ve ulusculuk teorisi bulunmamaktadir. Bu teorik sorun

Marksizmin bu gunku gerileyisi ve bir perspektif sunamayisiyla yakindan iliskilidir.

Asagi yukari 1980’lerin ortalarindan beri, ulus uluscuuk, din, yeni bir uygarligin

programlastirilmasi gibi sorunlar kafami buyuk olcude mesgul ediyordu. Bu baglamda epey

teorik ilerlemeler de kaydetmistim ama bunlarin her biri farkli alanlarda birer ilerleme olup,

birbiriyle baglari acikca ortaya koyulmus degldi ve tabiri vaiz ise bir “birlesik alanlar

35

kurami” biciminde ortak bir kavram sistemi icinde birlestirilememisti.

Tam da bu dergi projesinin cagrisini yazdigim siralarda sayin Ismail Besikci’nin Aleviler

uzerine bir yazisinin elestirisini yazmaya baslamistim. Ne var ki elestiri giderek dallanip

budaklandi ve Besikci’nin elestirisi olmaktan cikip Marksist ulus, din teorileri uzerine bir

incelemeye donustu. Bu donusum esnasinda sanirim cok onemli bazi buluslar yapip; din,

ulus, baska bir uygarligin programlastirilmasi gibi sorunlarin bir ve ayni sorun oldugunu

gorup bunlari (tabiri caiz ise bir tek “birlesik alanlar kurami” icinde) birlestirmek yonunde

onemli bir adim attim. En azindan boyle oldugunu dusunuyoum.

Sorunun ozu cok kabaca soyle: din bir inanc ya da deoloj degil; tumuyle ustyapidir. Dini bir

inanc ya da ideoolji olarak almak; burjuva rasyonalizminin veya nasynalizmin, dini politika

disina atmasinin bir aracidir ve bir ideolojidir; sosyolojik degil ideolojik bir onermedir;

burjuvazinin dininin bir kabuludur. Dine inanc veya ideoloji olarak yaklasildiginda, ne

kapitalizm oncesi toplumlarin yapisi ve ustyapisi anlasilabilir ne de burjuva toplumunun o

dinleri inanc veya ideoloji olarak ele alisinin kendisinin (yani rasyonalizmin ve

nasyonalizmin) bir din oldugu; yani modern burjuva toplumunun tum ustyapsinin

orgutlendigi, tipki tanri gibi bir ilke oldugu anlasilabilir.

Marksizm Dini, icinden ciktigi ve icinde kalinti olarak kalmis burjuva dusunceinin ve

aydinlanmanin bir kalintisi olarak bir ideoloji olarak aldigindan bir din teorisi olmamis ve

dinin ne oldugunu anlamadigini; dolayisiyla bir din teorisi olmadigini anlayamamis; bunu

anlayamadigi icin modern toplumun dini olan rasyonalizm ve nasyonalizmin bir din oldugunu

gorememis; dolayisiyla bir ustyapilar teorisi olmamis; dolayisiyla burjuva toplumunun bu

dinine karsi baska bir ustyapiyi programlastiramamistir.

Bu nedenle Marsizm dine karsi mucadeleyi, (ornegin Lenin’in militan maddecilik uzerine

yazisinda oldugu gibi) aslinda burjuva toplumunun dini acisindan, dinin elestirisi olarak

anlamistir. Halbuki, dine karsi mucadele, her seyden once modern toplumun dinine; dinin bir

inanc olarak tanimlanmasina ve politik olanin ulusal olanla tanimlanmasina karsi mucadele

olmak zorundadir; yani ulusal olana ve ulusculuga karsi mucadele olmak zorundadir. Dinin

elestirisi gercekte o zaman baslar.

Elbet bu yeni yaklasimin boyle iki kisa paragrafta aciklanmasi mumkun degildir, uzerine bir

cok genis kitap yayinlanmasi gerekmektedir. Ama Besikci Elestirsi’nde en azindan

Marksizme yabanci olmayan birinin anlayabilecegi ve bir fikir sahibi olabilecegi kadari olsun

ele alindi.

Simdi dergi konusundan tammen ayri ve bagimsiz olarak sizden bir dilegim olacak. Lutfen

eger bir vaktiniz olursa, Besikci Elestirisi’nin ozellikle Sosyolojik Elestiri bolumunu

okumanizi oneriyorum.

Bu okumanizin sonuclarina gore baska bir onerim olacak. Gercekten milliyetcilige karsi bir

mucadele, burjuva uygarliginin ufku icinde yapilamaz; burjuva uygarligini, dolayisiyla

nasyonalizmi ve rasyonalizmi (politigin ulusal olana gore tanimlanmasi; kapitalizm oncesi

ustyapisini duznleyen dinin inanc olarak tanimlanmasi; aracsal akil) hedef almayan bir

36

ideolojik mucadele olanaksizdir.

Dolayisiyla ortada, devrimci ve demokratik hedeflere yonelik bir politik mucadelenin yani

sira (ki o politik dergi projesi bu cercevede tanimlanabilir) sosyalist hedeflere yonelik (bu gun

bu hedeflere yonelik bir poltik mucadelenin kosullari pek bulunmadigindan) teorik-ideolojik

mucadele gorevini one koyan bir teorik yayin da gerekmktedir. Bu olmadgi takdirde, o politik

derginin bir ayagi topal kalacaktir. (Ve tersinden oyle somut bir politik program ve araci

olmayan bir teorik cab da ayni sekilde topal kalmaya mahkumdur. )

Bu dusuncelerle, eger imkan bulur da okursaniz, okumanizin sonclarina gore, size su sorum

olacak:

Burjuva uygarliginin temellerine karsi ideolojik mucadeleyi ve onun teorik aciklamasini esas

gorev olarak one koyacak bir torik dergi fikrine ne dersiniz. Eger rezervler varsa, boyle bir

dergide Marksizmin teorik sorunlari uzerine yazar misiniz?

Gordugunuz gibi, bana selam veren borclu cikiyor elini veren kolunu kurtaramiyor.

Biliyorum sizden cok sey istiyorum ama ortada boyle seyler soylenebilecek ve istenebilecek

insanlar oyle az ki, var olana asiri yuklenmek kacinilmaz oluyor.

(Size ilisikte her ihtimale karsi Besikci Elestirisi’ni yolluyorum. Yaziyi ince elemeden

yazdigimdan bir cok tekrarlar ve imle hatalari var. Henuz duzeltmeye de vaktim olmadi.

Bunun icin kusura bakmayin. )

Selam ve sevgilerimle

Demir kucukaydin”

Gerger’in İkinci Cevabı:

“Mektubun için teşekkürler ediyorum.

Yarından başlayarak ay sonuna kadar Ankara dışında olacağım (genel olarak Türkiye'de).

Bu arada ay ortasında Almanya'ya geleceğim ama bir geceye katılıp hemen geri döneceğim.

Ekimden itibaren de yolum yine sık sık oralara düşecek. Sana sonra ayrıntılı yazarım ve bir

görüşme imkanı yaratmaya çalışırız.

Beşikçi eleştirsini yüzeysel bir bçimde okumuştum. Hatta Ceylan Yayınlarında da senin

bastırmayı düşündüğünü iletmiştim ama onlardan bir ses çıkmadı. İlk fırsatta yeniden

okurum. Ama her bakımdan özellikle "yeni" yani "kışkırtıcı" bir teorik dergi tabii ki iyidir.

Şu sıralar esas olarak umutsuzlukten kaynaklanan ölü toprağının yarattığı umursamazlık ve

donmuşluk durumu kolay aşılamaz belki ama en azından bir uyarıcı rolü oynayabilir bu tür

çabalar. Neyse, sonra üzerinde daha ayrıntılı dururuz.

Sevgilerimle. . . .

Haluk Gerger”

Nail Satılgan İle Yazışmalar

Satılgan’a İlk Mektup:

37

“Merhaba Sevgili Nail,

Gecenlerde Orhan’dan selamlarini aldim. Cok tesekkur ederim. Aslinda sana uzun zamandir

yazmak istiyrdum ama Orhan’in getirdiği selamlar vesile oldu.

Benim yazilarimi pek okumadiğini, Kurt sorunu ve PKK karsisindaki tavrimi beğenmediğini

biliyorum. (Ben okumadiğin icin tavrimi anlamadiğin ve anlamadiğin icin beğenmediğini

dusunuyorum). Bu mektubu sana yollamamin nedeni, senin dikkatini bazi yazilara cekmek,

okumana vesile olmak.

Belki duymussundur ben bir sure once “Besikci’de Kafa Karisikliği: Tersinden Kemalizm –

Alevilik, Din Ulus, Politika ve Bilim Uzerine” oldukca kalin bir kitap yazdim. Adinin

uyandirdiği izlenimin aksine, bu kitap Besikci ile bir polemikten ziyadeTarihsel Maddeciliğin

temel sorunlarini ele alan bir kitaptir.

Bu kitapta, Marksist, Din, Ulus ve Ustyapilar teorilerini yeniden formule ediyorum ve bu yeni

formule edilmis bicimin, Marks-Engels’in temellerini attiği teori ile daha buyuk ic tutarlilik

icinde olduğunu gosteriyorum ya da en azindan iddiam budur.

Kikapta bu temel onemdeki yeniliğin yani sira, irili ufakli bir yiğin daha yeni ve orijinal,

Marksizme yeni ufuklar acan gorus de bulunmaktadir. Aslinda bu kitap Maraksistler icin bir

teorik calisma planidir. Orada sadece esaslar ifade edilmektedir. Bunlarin her biri icin

ayrca kitaplar da yazmak gerekir.

Tekrar yazmak yeniden zaman alacağindan, baska birine yazdiğim bir mektupta bu kitaba

ilisikin dediklerimi aktararak, kitabin mahiyetine dikkatini cekmek istiyorum. Soyle

yazmisim:

“Aslinda ben Besikci’nin goruslerinin kisa bir elestirisini dusunmustum. Ama yazmaya

baslayinca, konu Besikci Elestirisi olmaktan cikip, Marksizme ve burjuva uygarliğinin

temellerine; din, ulus teorilerinin formulasyonuna; bunlarin tek bir teorik kavram sistemi

icinde toparlanmasina; Marksizm icindeki burjuva dusuncesinin kalintilarina ve bunlardan

arinmasina, bunlarin elestirisine doğru gelisti. Ortaya Tarihsel Maddeciliğin ve sosyalist

hareketin temel sorunlarini epey ayrintili bicimde tartisan bir kitap cikti. Daha da

uzayabilirdi ama sonunda kisa kesmek zorunda kaldim.

Bu bakimdan “Besikci Elestrisi” adi, kitabin iceriğini tam yansitmiyor hatta yaniltici oluyor.

Besikci’nin gorusleri sadece konularin ele alinmasi icin bir vesile islevi goruyor. Yoksa, adi

ve cektiği acilar bir yana birakilirsa, Besikci’nin uzerinde durmayi gerektirecek ozgun bir

yani yok. Zaten elestiriyi okuyan hemen bunu gorebilir.

Aslinda kitapta, ilerde her biri ayrica birer kitap olarak ele alinmasi gereken onlarca yeni

fikir bulunuyor. Bundan sonraki omrumde, bu kitapta coğu kez gecer ayak dikkati cekilmis

veya konu dağilmasin, dusuncenin akisi bozulmasin diye ayrintili gerekcelendirilmemis

gorusleri ayrintili olarak aciklamayi denesem bile omrum yetmez. Belki iddiali bir gorus

olarak gorebilirsin ama, kanimca Marks-Engels’in temellerini attiği Tarihsel Maddeciliği,

arada gecen bir bucuk asrin deney ve birikimleriyle yeniden insa ediyor.

38

Ve de orada yapilan kesfin ozu su. Dini Inanc olarak ele almak; dolayisiyla ozel, politik

ayrimi yapmak ve inanci da ozel alanina koymak burjuvazinin dinidir.

Marksizm de dini boyle ele aldiği icin tam da bu noktada burjuva dusuncesi onun icinde yer

etti. Ama bu onun organik bir bileseni değil, bir kor bağirsak gibi gecmisten bir kalintidir.

Bu nedenle Marks-Engels ve sonrakiler, Dinin “bir ustyapi kurumu” değil, tumuyle ustyapi

olduğunu gormedi. Gormediği icin ulusun ne olduğunu anlayamadi. Ve bu catlaklardan

sonunda ulusculuk tarafindan teslim alindi. Bir ustyapilar, ulus ve din teorisini olmamasi

ayni madalyonun farkli yuzlerdir. Bu teoriler olmadiği icin, baska bir uygarlik da

programlastirilamamis, program sadece ekonomi ve politik alanla sinirli kalmistir. Bu teorik

birliği sağlamak, ayni zamanda bir cok Marksist’in dkkati cektiği, baska bir uyugarliği

programlastirmak sorununa da bir cozum sunmaktadir.

Kitap, biraz Tarihsel Maddeciliğin ilk kez formule edildiği Alman Ideoloji’sine

benzemektedir. Onda da yeni teori bir polemiğin satirlari arasinda ifade edilmistir. Burada

da Besikci’nin Ulus ve din konusundaki goruslerinin elestirisi bicimi icinde.

Tabii bunlar fazla iddiali ifadeler. Kolaylikla megoloman olarak tanimlanmaya da yol

acabilir. Ama kanimca yanlis değiller. Kitabin bu gunku gibi, isci hareketenin dibe vurduğu,

dolayisiyla teoriye ilginin olmadiği; genelleme yeteneğinin yitirildiği bir dunyada hemen

anlasilacağini pek beklememek gerekiyor. Onun asil etkisi uzun vadede hissedilecektir.

Aslinda Kitap, Marksistler icin bir teorik calisma planidir. ”

Senden ilk dileğim, biraz zamanina kiyip, hakkimda orada burada, coğu kez en yakin

bildiklerince soylendiğini duyduğum asağilici ve kucumseyici ifadelere fazla değer vermeyip,

bu kitabi okumandir.

Maalesef butun girisimlerine rağmen kitap olarak bastiramadim ve bastiramiyorum. Ama

sana ilisikte dosya olarak yolluyorum. Bazi mail sirketleri buyuk dosyalari sinirldiğindan.

Soz konusu okumani istediğim metinleri ayri maillerle yollayacağim.

Okumani ve goruslerini bildirmeni dilerim.

*

Ama bu kadar ucuz kurtulacağini sanma. Ikinci bir dileğim daha var. Onun icin de yine ayni

mektuptan bir aktarma yapayim:

“Ama bir kitap daha var. Aslinda bunlar birbirini tamamliyor.

Yukarida Besikci elestirisi biraz Alman Ideolojisi’ne benziyor dedim. Biliyorsun, bir de,

Alman Ideolojisinde, teorik ve metodolojik olarak ifade edilen Tarihsel Maddeciliğin, tarihe

ve politikaya bir uygulamasi olan Komunist Manifesto var.

Paralelliğe bağli kalirsak, bir de yayinlanmayi bekleyen, yazdiğim “Komunist Manifesto” da

var.

Besikci Elestirsinde yeniden insa edilen Tarihsbel Maddeciliğin, hem arada gecen zamanda

birikmis verilerle, hem de metodolojik yeniliklerle tarihe ve politikaya uygulanmasi olarak,

39

yani bu gun icin yazilmis bir Komunist Manifesto olarak, kabul edilebilecek iki metin var. Ve

aslinda bu metinleri tam da boyle bir bakisla yazdim.

Bu iki metinden biri, Geleceği ve Gecmisi Kurtarmak basliğini tasiyor. Milleniyum’da Lettre

Intarnational’in actiği “Geleceği Gecmisten, Gecmisi Gelecekten Kurtarmak” baslikli bir

deneme yarismasina gonderilecek bir bicimde yazildi. Bir de “Orta Doğu Demokratik

Manifestosu” baslikli, aslinda cikarilmasi dusunulen Acilim adli bir derginin cikis bildirgesi

olarak yazilmis, ama dergi cikamayinca boyle bir baslik verilmis bir metin.

Bunlar birbirini tamamlayan biri genel olarak dunya, diğeri ozel olarak orta doğuya yonelik

iki metin. Bunlara iyi ve ozlu bier onsoz yazilabilir ve orta boy bir kitapcik olabilirler. Edebi

bakimdan da oldukca iyi ve sarsici metinler ve cok ilgi goruyorlar. ”

Senden ikinci dileğim, bu iki metni de okumandir.

Gelelim bu iki dileğe bağli olan ucuncu dileğime ve soruma:

Ben cok uzun suredir, Turkiye’de bir politik dergi icin girisimler icinde bulunuyorum. Ancak

Turkiye’ye gidemediğimden, bunu dolayli olarak yapma zorunda kaliyorum ve bu da bir suru

ek zorluklarin ortaya cikmasina neden oluyor.

Her neyse, isin ucunu birakmis değilim ve uğrasmaya devam ediyorum.

Cikarilmasi dusunulen derginin politik programi ve cercevesi, Orta Doğu Icin Demokrasi

Manifestosu baslikli metindir. Zaten bu metin bir derginin cikis bildirisi olarak yazilmisti.

Simdi sorularim sunlar. Ama bu sorulara; yukarida ifade ettiğim yazilari okuduktan sonra

cevap vermeni dilerim.

1) Orta Doğu Icin Demokrasi Manifestosu’nda ifade edilen politik programi savunacak, bir

derginin girisimcileri ve yazarlari arasinda yer alir misin?

2) Girisimcileri arasinda yer almak istemediğin takdirde. Boyle bir programi savunacak bir

Dergide, bağimsiz bir yazar olarak olarak yer alir misin? Yani ayni gorusleri ve programi

paylasmamakla birlikte birlikte is yapmayi ve bir arada olmayi da reddetmeyen bir tutum.

Senden bu sorulara acele etmeden, dediğim metinleri okuduktan sonra cevap vermeni

diliyorum.

Biraz fazla ve damdan duser gibi oldu ama kusura bakma.

Sağlik ve Esenlikler dilerim

Selam ve Sevgilerimle

Demir

Not: Girisimlerim hakkinda daha somut bir bilgi edinmen icin, burada bir toplanti icin

yapilmis bir cağriyi da ayrica ek olarak yolluyorum.

Ayrica bir dileğim daha var. Bu mailimi aldiğinda. Mailini aldim diye kisa bir cevap yazar

misin.

40

26 Ağustos 2004 Persembe”

Nail Satılgan’ın Cevabı:

Sevgili Demir,

Okuma önerilerine uyacağım. Bunun bir zaman kaybı olmayacağından, önemli bazı şeyler

öğreneceğimden, önemli bazı konular üzerinde düşünme fırsatı bulacağımdan da eminim.

Ama bu okumalar sonunda hidayete ermem doğrusu mucize olur. Çünkü ben, senin yazıp

çizdiklerinden senin varsaydığın ya da Orhan'ın sana verdiği izlenim kadar habersiz değilim.

Ben, senin önerdiğin metinleri ekranda göz ucuyla değil de kâğıt üstünde, bazı yerlerin altını

çizerek okuyuncaya dek bir iki noktayı açıklığa kavuşturmamıza izin ver.

Birincisi: Benim senin tavrın konusundaki yaklaşımım için *beğenmeme* tabirini

kullanıyorsun. Bu, benim seçeceğim en son kelime olurdu. Ben senin birikimine, tahlil

yeteneğine her zaman -- yani otuz beş yıldan beri -- değer verdim. Şu anki sorun olsa olsa bir

perspektif farklılığıdır. Sen de, ben de bir zamanlar MDD'ci, yani *demokratik cumhuriyetçi*

idik. Sonra -- senin evrimini tam olarak izlemiş olmasam da -- *sürekli devrim* perspektifini

benimsedik. Bu benim açımdan *demokratik cumhuriyet*i de, ulus ve Kürt sorununu da

içerip aşan bir perspektiftir. Senin bugünkü pozisyonunu benimsemediğim, bu

benimsemeyişin, özellikle senin entelektüel ve politik geçmişin hesaba katıldığında bir

*anla(ya)mama*yı da içerdiği açık. Ancak kanımca bu senin yazdıklarını yeterince

okumamış olmaktan çok, bir sosyo-psikolojik muammayı çözememiş olmamla ilgili. Gene de

bana önerdiklerini satır satır okuyacağım. Bunu, çeyrek yüzyılı çoktan aşmış dostluğumuzun

bana yüklediği bir görev olarak görüyorum.

İkincisi: Diyorsun ki:

Senden ilk dilegim, biraz zamanina kiyip, hakkimda orada burada, cogu kez en yakin

bildiklerince soylendigini duydugum asagilici ve kucumseyici ifadelere fazla deger vermeyip,

bu kitabi okumandir.

Bu ibarede herhâlde bir kalem sürçmesi var. Çünkü kader bizi, senin benim *en yakın

bildiklerim*i sağlıklı bir şekilde tahmin etmeni mümkün kılacak koşullardan ne yazık ki

yoksun bıraktı. Sen oradasın, ben burada. Ve resmen *kırk yılda bir* görüşüyoruz. Gene de

şu kadarını söyleyeyim ki siyaseten kendime *en yakın bildiklerim* benim yanımda asla seni

aşağılayıcı ya da küçümseyici ifadeler kullanmadılar. Bu kişiler ile senin aklındakiler

örtüşebilir de, örtüşmeyebilir de. Her hâlükârda aralarında, senin hiç tanımadıkların da

mutlaka vardır. Bir hayıflanma, bir anlam verememe tavrı şüphesiz olmuştur -- ama

aşağılama ve küçümseme asla.

Üçüncüsü: Okuyacağım. Fakat sana ayrıntılı bir eleştiriyle karşılık vermeyecek olursam

bunu anlayışsızlığıma ver, saygısızlığıma değil. Çünkü sen de bilirsin ki ayrıntılı bir eleştiri

(olumlu ya da olumsuz) perspektiflerde tam bir uyuşmayı olmasa bile makul bir mutabakatı

gerektirir. Bu asgarî mutabakat eksikse eleştiri değil, ret söz konusudur. Ret hâlinde ayrıntılı

eleştiri ise ancak mecburiyetten olur (söz gelimi bir savcı iddianamesi karşısında ya da

düşman kampla bir polemik gerekli olduğunda), dostlar arasında değil.

41

Dördüncüsü: Ben hiçbir zaman eski deyimle *velut* bir yazar olmadım. Hatta kendimi bir

yazar olarak hiç görmedim. Kendimi mesleği öğretmenlik olduğu ve sosyalist hareketin bazen

içinde, çoğunlukla ve özellikle son zamanlarda kenarında yer aldığı için bazı alanlardaki

teorik sorunlara ilgi duymuş birisi olarak görürüm. Dahası, Marksist ekonomi politikten

farklı olarak, Marksist bir açıdan olsun ya da olmasın kültür ve üst yapı sorunlarına hep uzak

ve yabancı kaldım. Bu benim bir eksikliğim. Dolayısıyla mutasavver dergiyle ilgili önerine

kendimi uygun bulmadığımı şimdiden (yani yazılarını okumadan) söylememde sanırım

sakınca yoktur. Eminim, bunu dostane olmayan bir tutum olarak yorumlamayacaksındır.

Seni hasretle kucaklarım.

Nail satılgan’a İkinci Mektup:

“Sevgili Nail,

Sıcak cevabın için çok teşekkür ederim. Söylediğin güzel ve moral verici sözler için de.

Elbet ben de “hideyte ermeni” istemiyorum. Bir anlaşılamama ya da yanlış anlaşılma

durumu olduğunu düşünüyorum. Zaten bu nedenle sana böyle bir mektup yazma ihtiyacı

hessettim. Örneğin benim Sürekli Devrim’i terketmem diye bir sey söz konusu değil. Sadece

onu daha geniş bir çerçevede değerlendiriyorum.

O hakkımda söylenen sözlerle ilgili olarak elbette seni kastetmedim. Senin öyle sözler

etmediğini biliyorum. Ama gerek Troçkist (ki çoğuyla tanışmış da değilim) ve “eski

doktorcu” diyebileceğmiz çevrelerden insanların, hakkımda öyle şeyler söylediğini ve beni

genellikle öyle sıfatlarla andığını çok farklı kaynaklardan defalarca duyunca, “hakkımda

böyle şeyler duyuyor olabilirsin, sen onlara kulak verme, ben bildiğin Demir’im” anlamında

yazmıştım. (Belki biraz da o söyleyenlere hayal kırıklığımın ve krıgınlığımın dışa vurumu

olsa gerek. ) Sana yönelik en küçük bir ima yoktu.

Elbette senden ayrıntılı bir eleştiri, hatta bir eleştiri bile beklemiyorum (keşke olsa, benim için

çok yararlı olurdu). Zaten pratik bir öneri bağlamında, sadece yanlış bir anlaşılma olmadan

cevaplaman için o yazıları okumanı dilemiştim.

Son söylediklerine gelince, kendine haksızlık ediyorsun. Bence çok iyi bir yazarsın, velut

olmak gerekmiyor. Ben bir çok kereler senin yazılarını okuduğumu biliyorum. Bence, o zayıf

olduğunu söylediğin konularda, nicelerinden bin kat daha iyi yazabilirsin ama, en azından

kendi alanın olduğunu belirttiğin ekonomik konularda da yazabilirdin.

Ayrıca tahmin edersin ki, sana soruyu sorduğum bağlamda, yazıyor olmaktan öte, yazar ya da

çıkaranlar listesinde senin adının bulunması başlı başına politik bir eylemdir. Cevabını

yazarlık bağlamnıda değil, politik bağlamda düşünmen gerekiyor. Zaten tam bu nedenle o

yazıları okumanı diliyorum.

Olumsuz cevabını elbette dostane olmayan bir tutum olarak görmüyorum. Ama yazıları

okuduktan sonra, yine de fikrini değiştirebileceğin umudunu çok zayıf da olsa korumak

istiyorum.

Selam ve sevgilermle

42

Demir

(Sevgili Nail, şu sürekli devrim ve demokratik cumhuriyet konularında uzun bir yazı

yazacağım ilk fırsatta.

Aslında yazmıştım ve yazarken muhatap olarak kafamda büyük ölçüde sen de vardın. Epey

uzun olan bu yazının başlığı “Demokratik cumhuriyet nedir? Sosyalistler tarafından

savunulabilir mi?” idi. Kanımca olabilecek bütün itirazlara cevaplar orada vardı ve bu

konudaki kendi düşünsel evrimim çerçevesinde anlatılıyordu.

Yazıyı TKP’li biriyle polemik biçiminde yazmıştım: Ama kızım sana söylüyorum gelinim sen

anla babında, sas olarak Troçkistlere yönelik bir yazıydı.

Hani sen de benim şu demokratik cumhuriyet konusundaki tavrımı anla(ya)mamaktan söz

ediyorsun ya, bu yazıda onu anlatmaya da çalışıyordum. Tabii hiç okunmadı ve bir tek

Troçkist zahmet edip beni bu yanlış görüşlerimden kurtarmaya teşebbüs etmedi.

Yazı, hem bu konuda benim düşünsel evrimimi, hem de Demokratik Cumhuriyet ve Sürekli

Devrim’in birbirine karşı değil, birbirini tamamlayan şeyler olduğunu anlatan ve yazarken

kafamda seninle konuştuğum bir yazıdır.

Eğer ilgini çekerse, üç uzun bölüm halinde bir kitap oluşturacak boyutlardaki bu yazıyı şu

adreste bulabilirsin. http://www. comlink. de/demir/konular/programatik/index. htm İstersen

dosya olarak da yollayabilirim. )”

Ek not: Söz konusu yazıları ayrıca yolladım. Ve aldığına dair cevap aldım.

Ragıp Zarakolu’na Yazılan Mektuplar

Zarakolu’na Önceden Yazılmış Bir mektup:

Selam Sevgili Ragip,

Ben de senin adresini arayip duruyordum. Onceki mailinin adresini kaybetmistim.

Aslinda Epey is cikardim ama sana sozunu ettigim alanda olmadi.

1) Eren Keskin ve bazi arkadaslarin bir dergi girisimi olmustu. Senin de destekledigini

soyledikleri. Adi: Acilim. Ona Komunist Manifesto'ya nazire bir cikis bildirisi yazmistim.

Komunost Manifesto boyutlarinda kucuk bir kitapcik olacak bir seydi. Edebi bakimdan da

fena degildi. Yazarken senin de dergiyi cikaranlar arasinda oldugunu duydugumdan, hep

"Buna Ragip ne der diye yazdigim" senin de benimseyecegini dusundugum bir metindi. Ama

Eren ve daha bazi cikarmak isteyenlere sanirim biraz fazla geldi. Karsi bir sey de

soylemediklerinden galiba projeden bile vaz gectiler sanirsam. Ama bu da benim alti ayima

mal oldu diyebilirim. Ikna calismasi, cevaplari beklemek falan. Ciddi radikal demokratik bir

ruzgar estirecek bir dergi dusunulmustu. Yazik oldu kanimca.

Simdi senin mailini alinca o metnin sana iletilmedigini fark ettim. Ilisikte yolluyorum.

Madem dergi cikmayacak, "Orta Dogu Icin Bir Demokratik Manifesto" veya baska bir

baslikla, bir de onsoz yazilarak kitap olarak yayinlanabilir belki. Eger vaktin olur da metne

43

bir goz atip fikrini soylersen sevinirim. Boyle bir metni basacvak yayinevi cikar mi cikarsa

kimi onerirsin?

2) Ismail Besikci'nin Aleviler ve Alevilik uzerine bir yazisini temel alarak onun Elestirisi

biciminde, Alevilik, Islam. Din, Ulus teorilerini ele aldigim ve su an 130 sayfayi asmis ve bir

o kadar daha surecek bir metin var. Aslinda Tarihsel Maddeciligi bir bakima yeniden insa

ediyor ulus, din ve ustyapilar teorisi alaninda. O acilim icin dusunulmus cikis bildirisinin

teorik arka plani sayilabilir. Bu ayin sonuna kadar bitirecegimi saniyorum. En az 200 DIN A

4 sayfasi tutacak gibi gorunuyor.

Bunu yayinlatmak istiyorum. Buyucek bir dosya oldugunda bunu simdilik ilisikte

yollamiyorum. Eger istersen yazdigim kismini yollarim. Bir fikrini soylersen sevinirim.

3) Bir de benim "Gelecegi ve Gecmisi Kurtarmak" adli Lettre Enternasyonal'in milleniyum

dolayisiyla "Gelecegi Gecmisten, Gecmisi Gelecekten Kurtarmak" konulu deneme yarismasi

bahanesiyle yazdigim, bir tur, "21 yuzyil icin bir manifesto denemesi" denebilecek bir metnim

var. Bunu yayinlamak istiyorum. Sana bu metni de yolluyorum. Eger bir goz atar da

yayinlanmaya deger mi bir fikrini soylersen cok sevinirim.

3) Sanirim Eren'ler devam etmeyecegine gore, Su Orta dogu icin Manifesto'da dile getirilen

gorusler temelinde veya onlara yakin bir dergi cikarilmaz mi? Boyle dedigin gibi

kampanyalari da baslatacak. Boyle bir yayin girisimi olsa ne dersin? Ve kimleri onerirsin?

Buralara gelirsen baska muzikler seni bekliyor.

Selam ve sevgilerimle

(Ragıp’a bu mektubun Ulaşmamış olduğu düşünülerek tekrar şu yazıldı)

Zarakolu’na Birinci mektup:

“Merhaba Sevgili Dostum,

Bir yıl kadar önce Eren Keskin’lerin de içinde bulunduğu bir haftalık dergi projesi başlamıştı.

Ben de bu projenin içindeydim ve arkadaşlar senin de olduğunu söylüyorlardı.

Ne var ki, derginin hazırlık çalışmaları sırasında, derginin çıkış bildirisi olarak hazırlanan

metin Eren ve başka bazı arkadaşlar tarafından benimsenmedi. Böyle olsa bile, iki farklı

eğilim olarak birlikte çıkarma önerisi de karşılıksız kaldı ve fiilen o girişim bitti.

Ancak o girişimin içinden bizler, bu çıkış bildirisinde dile getirilen bir program ve politika

anlayışının çok yol açıcı olduğunu düşünüyoruz ve bu bu çerçevede bir peryodik dergi

çıkarmak istiyoruz.

Sen o derginin hazırlığı çerçevesindeki tartışmaların biraz dışında kaldın bildiğim kadarıyla.

Ama biz o zaman seni derginin ön önemli (Eren ile birlikte) iki girişimci ve simasinden biri

olduğunu düşünüyorduk.

Şimdi gerçi Eren yok ama biz hala seni böyle görüyoruz.

İlişikte o zamanlar derginin çıkış bildirisi taslağı olarak yazılmış, ama sonra “Ortadoğu

44

Demokrasi Manifestosu” olarak da İnternette yayılmış bu metni yolluyorum.

Senden ilk dileğim, biraz zamanına kıyıp bu metni okuman.

Buna bağlı olarak şu soruyu yöneltmek istiyorum.

Bu metinde ifade edilen programatik yaklaşımla, Türkiye’de peryodik olarak çıkacak (onbeş

günlük veya haftalık) bir derginin girişimcileri arasında olmak ister misin?

Eğer metinde ifade edilen yaklaşım sana böyle bir konumda katkıda bulunmak için uzak ise,

bu yaklaşımda çıkan bir dergiye yazar olarak, yazılarınla katkıda bulunur muydun?

Bu Manifesto’da ifade edilen yaklaşımlara dayanan politik bir dergi için bir girişim

başlatmayı düşünüyorum.

Fakat benim en büyük zorluğum Türkiye’ye gelememem. Türkiye’de yaşayan ve benzer

yaklaşımlar içinde olan insanlarla iş birliği içinde böyle bir girişimin bir başarı şansı

olabilir.

Bu bağlamda birlikte yola çıkılabileceğini düşündüğüm aklıma ilk gelen kişilerden birisin.

Bu girişimde birlikte olma dileğiyle.

Selam ve sevgilerimle

Demir Küçükaydın”

Zarakolu’na İkinci Mektup:

(Bu mektup da Birincinin eline geçmediği var sayılarak yazıldı)

“Sevgili Dostum Ragıp,

İlişikte “Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu” başlıklı bir metin yolluyorum.

Senden ilk dileğim, biraz zamanına kıyıp bu metni okuman.

Buna bağlı olarak şu soruları yöneltmek istiyorum.

Bu metinde ifade edilen programatik yaklaşımla, Türkiye’de peryodik olarak çıkacak (onbeş

günlük veya haftalık) bir derginin girişimcileri arasında olmak ister misin?

Eğer metinde ifade edilen yaklaşım sana böyle bir konumda katkıda bulunmak için uzak ise,

bu yaklaşımda çıkan bir dergiye yazar olarak, yazılarınla katkıda bulunur muydun?

Bu Manifesto’da ifade edilen yaklaşımlara dayanan politik bir dergi için bir girişim

başlatmayı düşünüyorum.

Fakat benim en büyük zorluğum Türkiye’ye gelememem. Türkiye’de yaşayan ve benzer

yaklaşımlar içinde olan insanlarla iş birliği içinde böyle bir girişimin bir başarı şansı

olabilir.

Bu bağlamda birlikte yola çıkılabileceğini düşündüğüm aklıma ilk gelen kişilerden birisin.

Bu nedenle seni rahatsız ediyorum.

45

Ayrıca istersen bu dergi girişimine ilişkin olarak şimdiye kadar yapılanlar hakkında da bilgi

verebilirim.

Bu girişimde birlikte olma dileğiyle.

Selam ve sevgilerimle

Demir Küçükaydın

Not: Bu mektubu aldığınıa dair bir cevap yollaman mümkün mü? Daha önce de yolladım:

Sanırım elinize geçmedi. ”

Şu ana kadar bu mektuplardan hiç birine cevap gelmedi. Belki e-mail adresi çalışmıyordur.

Belirtmeye gerek yok ku, bu mektuplar sadece dergi girişiminde bulunanların okuması içindir

ve zaten bu girişim çerçevesinde yazılmışlardır.

09 Eylül 2004 Perşembe

Demir Küçükaydın

12. 09. 2004 - Kiraz Biçici Hakkında Bilgi

Merhaba,

Kiraz Bicici'nin gorusleri hakkinda daha iyi bir fikir sahibi olunabilmesi icin her ihtimale karsi bir kac yazisini

yolluyorum.

Kendisi ayni zamanda IHD Istanbul yoneticisi.

demir

KİRAZ BİÇİCİ: Umutsuzluğu Coşkuya Çevirmek

Geçen hafta üçüncüsü yayınlanan tartışmada, solu yeniden yapılandırmaya yönelik hamleleri

kast ederek "göre egemen sınıfların etkileme ve manipule etme çabalarına karşı bağışıklık

kazanabilmesinin güvencesi 'sol'u da mücadeleyi de emekçi sınıflar merkezli olarak yeniden

tarif etmekten geçiyor" demiştik. Ve birçok deneyimden bahsetmiştik.

Peki nedir bu deneyimler ve bizlere neyi gösteriyor.

İlk olarak 1950'lerin deneyimi diye işaret ettiğimiz Menderes'in Demokrat Parti deneyimi.

'Yeter söz milletin' sloganıyla sahneye çıkan bu hareket kısa sürede 'milli şef'ten bunalan halk

yığınlarının umudu olmuş ve iktidara gelmişti. Yine 1960'larda yaşanan TİP deneyimi

önemli. TİP, sömürüye ve baskılara karşı yeni bir düzen arayışında olan halk kitlelerinin

özlemlerinin karşılığı olabildiği oranda boyunu çok aşan bir siyasal etkiye sahip olmuştu.

Hemen arkasından 'Karaoğlan Ecevit'le CHP dönemi gelmiştir. Bu hareket aynı zamanda

TİP'in önünü kesmek ve TİP'e ve yine 12 Mart darbesinin etkisinden hızla sıyrılarak 70'lerin

ikinci yarısında yükselişe geçen halkçı-sosyalist hareketlere yönelen kitleleri yeniden

46

kazanmak gibi bir hedefi de gözetmiştir. Ecevit'in 'ortanın solundayız' çıkışıyla bir anlamda

start almış ve 'Toprak işleyenin su kullananın', 'Baskının ve sömürünün olmadığı hakça bir

düzen' gibi sloganlarla öne çıkmıştı. Ecevit'in adını dağlara taşlara kazınmasıyla anılan bu

dönem 'sol'un tarihinin en kitlesel çıkışını yaşadığı bir dönemdi.

Yine 1990'larda RP deneyimi yaşanmıştır. Önce 12 Eylül cuntası tarafından ezilen halk

hareketi henüz daha belini doğrulturken SSCB'nin 1990-91'de gelen yıkımıyla karşılaşmıştı.

Yıkılan neydi tartışması bir yana, halkların algısında yıkılan sosyalizm olmuştu. Önemli ve

tahrip edici olan da buydu. Bu boşluk İslamcı akımlar tarafından dolduruldu. RP bunun

Türkiye'deki karşılığıydı. Ancak mesele sadece bir boşluk doldurma meselesi olmadı. 'Adil

düzen' sloganıyla kitlelerin karşısına çıkan RP, sola ait değerler, sloganlar ve örgütlenme

modelleriyle 'düzen dışı ve değişimden yana' bir görüntü vererek boşluğu bir dönem için

doldurmayı başardı.

Şimdide birçok özgünlüğüyle birlikte AKP var. 28 Şubat müdahalesinin bir başarısı olarak

RP'ye nazaran çok daha törpülenmiş ve sisteme entegre olmuş olan bugünkü hareket, sonuçta

alternatifinin yetersizliğinden de güç alarak, 20 yıllık partilerden bunalan ve değişim isteyen

kitlelerin sandıktaki adresi oldu.

. . .

Yukarıda verdiğim örnekler kendi içinde tümüyle homojen örnekler değil.

Kimi sol kimi sağ partilere ait. Üstelik tümüyle yaşandığı tarihsel-toplumsal koşullarla

birlikte kavranabilir. Burada benim yapmaya çalıştığım bugün açısından anlamlı olacak

dersleri yapabildiğim kadar buradan süzebilmek. Ê

Öncelikle birçok 'aydın'ın 'adam olmazlar' diye fetvalar vererek ortalıkta dolandığı halk

kitlelerinin yeri gelince nasıl bir siyasal enerji ortaya koydukları iyi irdelenmelidir. Üstelik bu

enerji kısa süreler içerisinde ortaya çıkmış ve köklü sonuçlar doğurmuştur.

Şaşırtıcı da değildir. Ve sadece Türkiye'ye ve bugüne özgü değildir.

Marx'ın 1848 devrimleriyle sonuçlanan o dönemin Fransa'sının toplumsal özelliklerini tarif

ederken yaptığı "Yörelerine ve ulusallıklarına göre birbirinden ayrılmış ve bölünmüş olan ve

yalnızca ortak acı çekme duygularıyla birbirlerine bağlanan, azgelişmiş, coşku ile umutsuzluk

arasında bocalayan yığınlar" vurgusuna dikkat edilmelidir.

Özellikle 'coşku ve umutsuzluk arasında bocalayan yığınlar' vurgusu bence çok önemli.

Böyle gelmiş böyle gideri düstur edinmiş, bırakalım siyaseti ve mücadeleyi, sosyal yaşamla

ve gündelik hayatın bir çok yönüyle dahi ilişkisini kesmiş, kendi halinde ve umutsuzluk

47

içerisinde debelenerek ayakta kalmaya çalışan yığınlar. . .

İşte bugünün ve hatta öncesi bir yana son 50 yılın Türkiye'si.

Bugünkü görüntünün geçici olabileceği, yığınların umutsuzluktan hızla çıkarak coşkuyla

siyaset sahnesine çıkabildikleri bence andığımız deneyimlerin ve Türkiye Siyasal Tarihinin en

önemli derslerinden birisidir. Yeter ki gereği yapılsın.

Üstelik görülüyor ki halkın bu özlemlerine yanıt verildiği ölçüde sağlanan bu güven ve güç

sandığa da yansıyor.

Ancak dikkat ederseniz yansıyor diyorum ve özellikle vurguluyorum.

Yoksa salt sandıkları referans alan bir tartışma neden sonuç ilişkisini de ister istemez tersten

kuruyor. Sandıkların toplumsal yaşamda ve mücadelede verili olan durumun bir yansıması

olduğu gözlerden kaçıyor. Böyle olunca da örneğin seçim ittifakları sorunu bu ittifakın

bileşeni olan parti sayısı merkezli olarak tartışılıyor.

'3 Kasım'da üç partili ittifak yüzde 6. 2 aldı, eğer bu sayı 6-7 olursa alınan oyda buna göre

artar' anlamında akıl yürütmelere tanık olundu. Sonuç ortada.

Aksine ancak yaşamın her alanına nüfuz eden, kitlelerin özlemlerine ve taleplerine yanıt

verebilecek iddia ve çapta olduğunu her günkü mücadelede kanıtlayan bir hareket ve blok

sandıkta da istediği sonucu alabilir. Yoksa yangından mal kaçırır gibi seçimlere birkaç hafta

kala ortaya çıkan, toplumsal muhalefete dair görevlerini yerine getiremeyen, hatta halk

açısından tartışmaya açık nice şahsiyetlere gereğinden fazla misyon yükleyen İttifaklar ve

Güçbirlikleri halkı ikna edemez. Etmedi de zaten.

Böyle olunca bileşimi açısından en azından mücadeleci güçlere daha fazla güven veren Emek-

Barış-Demokrasi Bloku çok daha fazla partiyi kapsayan Güçbirliği'nden daha etkili olabildi

ve daha çok oy aldı.

Bundan böyle bu iki seçimden den doğru sonuç çıkartarak artık işimize bakmalıyız. Yeni

olanı, bugünden hep birlikte inşa etmeliyiz.

kirazbicici@mynet. com

KİRAZ BİÇİCİ: 1 Eylül ve Gerçek Dostlar

Eylül ayına bir hafta kaldı. İzinler bitiyor işyerleri hareketleniyor, okulların açılması telaşı

başlıyor, meclis tatilden çıkıyor ve halk karşıtı uygulamalarına kaldığı yerden devam etmeye

48

hazırlanıyor. . . . derken yaz aylarında belirli ölçülerde kaçınılmaz bir durgunluk yaşayan

toplumsal yaşam yeniden canlanıyor.

Bu kaçınılmaz olarak toplumsal muhalefeti ve bu muhalefetin öznelerini de etkileyecek.

Sadece yaz aylarıyla açıklanamayacak da olsa bu rehavetten etkilenmemezlik edemeyen

toplumsal muhalefet için özellikle 1 Eylül Dünya Barış Günü önemli bir tarih. Hareketin tüm

özneleri bu günlerden başlayarak hareketleniyorlar. Elbette Barış gündeminin Türkiye'de

dünyanın bir çok ülkesine göre daha canlı bir düzeyde ele alınması gerçeğinin de bunda

önemli bir payı var.

Bu canlılığın ise Kürt sorunundan ve bu eksende gelişen Kürt özgürlük mücadelesinden

bağımsız olmadığı biliniyor. ABD Emperyalizmi'nin başta Ortadoğu olmak üzere tüm

dünyaya dayattığı saldırganlık ve bu sürecin sıcak çatışmaları ve savaşları da içererek

gelişmesi, meseleyi büsbütün önemli hale getirdi. Öyle ki, Türkiye toplumunun Kürt ulusal

uyanışı vesilesiyle zaten yakıcı olarak tartışmak zorunda olduğu Barış sorunu bu yönüyle 'İç

işlerimiz' olmaktan çıkarak bölgesel ve dünya çapında yaşanan gelişmelere bağlandı.

Aslında Kürt sorunu başında itibaren uluslararası bir sorundu. Bu biliniyor. Ancak 11 Eylül

sonrasının gelişmeleri sorunun bu yönünü büsbütün öne çıkardı.

Dünya Barış gününe doğru yaşanan tartışmalara baktığım zaman bu dönemin önemli kimi

özgünlüklere sahip olacağını düşünüyorum. Özellikle Kürt özgürlük hareketinin son

dönemde giderek yoğunlaştırılan bir kuşatma ve tecrit yaşıyor olması gerçeği bu sürece farklı

anlamlar yükleyecek.

Hatırlanacağı gibi Barış talebi başta sol versiyonları olmak üzere liberallerle Kürt hareketi

arasında bir mutabakatın ekseni olabiliyordu. Bu talep Kürt sorunu karşısında geleneksel bir

inkarcılıkta ısrar eden ordu merkezli odaklar karşısında AB'ci bir eksene sığdırılmak istense

de bir ortak muhalefetin ifadesi oluyordu.

Barış talebi kimi içeriğini nasıl doldurduğunda bağımsız olarak mesela ÖDP'yle HADEP

arasında bir döneme yayılan bir yakınlaşmanın harcı olmuştu. Bu işbirliği veya en azında

anlayışla karşılama tutumu salt ÖDP ve benzeri hareketlerle sınırlı olmadı. En azından dil-

kültür ve bireysel haklar alanında Kürt realitesinin kabul edilmesi talebi, soldan sağa geniş bir

liberal eksenin Kürt demokrasi hareketiyle istikrarsız ve kaypak bir temelde de olsa yan yana

durabildiği konular olmuştur.

Kürt demokrasi hareketinin de bu işbirliğine haklı olarak gereken önemi verdiği biliniyor.

Ayrıca yine bu işbirliği veya yakınlaşma, her ne kadar bazen abartılı boyutlarda stratejik

anlamlar yüklenilse de, Kürt demokrasi hareketine kimi kazanımlar da getirmiştir.

Bu inkar edilemez. Ancak son dönemde yaşananlar, liberal cephenin de Kürt demokrasi

49

hareketiyle arasına bir mesafe koymaya ve özgürlük hareketinin sözcülerinin haklı olarak

'Kürt'e iradesizlik dayatılıyor' sözleriyle tanımladığı kuşatmanın bir bileşeni olmaya

yöneldiklerine işaret ediyor. Bu noktada HPG tarafından ateşkesin çift taraflı hale getirilmesi

çağrısıyla birlikte sona erdirilen ateşkes süreci bir dönüm noktası olmuştur. Ağzını açan 'Kürt

sorununda atılan muazzam adımlardan' bahsederek Kürt demokrasi hareketini hedefe

koymaya başlamıştır.

Kürt halkıyla KONGRA-GEL ve Abdullah Öcalan arasında ayrılıklar ve çatlaklar yaratma,

böylesi çatlaklara yatırım yapma, hem devletin hem de liberallerin ortak tutumuna

dönüşmüştür.

Özellikle sol-liberaller cephesinde artık devlete dönüp de "Sen niye 6 yıldır sorunu köklü

olarak çözecek adımlar atmıyorsun, ateşkesi çift taraflı hale getirmiyorsun, neden kimi

kırıntılarla Kürtlerle adeta dalga geçiyorsun" denilmemektedir. Ê

Aksine aynı kurum ve kişiler iş Kürtleri ve Kürt demokrasi hareketini suçlamaya gelince pek

bir atak davranmaktadırlar. Onlara göre "Kürt sorunu uyum yasalarıyla çözülmüştür ve

bundan ötesi bozgunculuktur".

Aynı söylemleri "Bakın işte gereken adımlar atıldı ama halen uslanmıyorlar, bunların derdi

üzüm yemek değil bağcıyı dövmek" mealinde açıklamalar yapan Genelkurmay yetkilililerinin

ağzından duyuyor olmamız da elbette ilginç ve öğreticidir.

Bu noktada bağımsız ve solcu gazete olma iddiasıyla geçtiğimiz aylarda yayına başlayan bir

günlük gazetenin tavrını ibretle takip ediyorum.

Yer yer gazetecilik kaygısını da bir yana bırakarak sayfalarını Kürt özgürlük hareketine dönük

saldırılara bonkörce açmaktadır. Daha önceki gün Osman Öcalan'ı ve onun çıkışını allayıp

pullayıp birinci sayfadan yayınladı.

Kendi okur kitlesine daha cazip geleceği hesabıyla olsa gerek Osman Öcalan'ın çıkışını 'birey

özgürlüğüne' ve 'demokrasiye' yönelik despotça kısıtlamalara yönelik bir başkaldırı olarak

lanse etmeye çabalıyorlardı. Tabi ki bunu tarafsız gazetecilik adına yapıyorlar. Ê

Ancak her ne hikmetse Osman Öcalan'ın bu çıkışının Talabani-ABD güdümlü bir çıkış olduğu

ve Beyaz Saray'ın önde gelen şahinlerinden Condolezza Rice'in de bu durumu 'PKK'ye karşı

silahlı olmayan yöntemlerle mücadele ediyoruz' sözleriyle kabul ettiğine pek değinmiyorlar.

Hiç kuşkunuz olmasın ki 1 Eylül Barış günü de şiddet yanlısı olarak marjinalize etmek

istedikleri özgürlük hareketine barış adına yapılacak teslimiyet çağrılarından geçilmeyecektir.

Bizlerin mücadelesiyle bugünkü anlamını kazanan bir günü bize karşı kullanmaya

çabalayacaklar. Elbette Kürt özgürlük hareketi ve Kürt halkı da bu süreçte dostunu ve

50

düşmanını bir kez daha görmektedir ve herhalde bundan sonraki yürüyüşünde bu gerçeği

dikkate alacaktır.

kirazbicici@mynet. com

KİRAZ BİÇİCİ: Daha Çok Hayal Kırıklığına Uğrayacaksınız!

Tek bir yerden komuta edildiği bariz olan bir kampanyayla Diyarbakır Büyükşehir Belediye

Başkanı Osman Baydemir ve İlçe Belediye Başkanları linç edilmek isteniyor.

Baydemir'in ve diğer ilçe belediye başkanlarının Sait Özgün'ün ailesine resmi plakalı araçlarla

taziye ziyaretinde bulunmasını hedefe koyuyorlar.

Neymiş efendim 'teröristin' evi nasıl ziyaret edilirmiş.

Amatör kamera diye yutturmaya çalıştıkları görüntüleri öne sürüyorlar. Oysa kameranın polis

kamerası olduğu ortada. Muhtemelen başkanlar da kameraya alındıklarının farkında, zaten

çekimin yapıldığı açıdan fark etmemek zor.

Ancak gizli gizli ziyaret edildi havası verecekler ya ondan olsa gerek, böylece yapılanın

kamuoyunda gayrı meşru bir tavır olarak algılanmasının daha kolay olacağı varsayılıyor.

Polisin ardından devreye medya girdi. 'Şok görüntüler' anonslarıyla gizli bir suçu açığa

çıkarmış edasıyla başladılar yaygaraya.

Gazeteciliğin birinci kuralı tarafların görüşlerine başvurmaktır.

Oysa ziyaretin ardından Baydemir'den görüş alan yok. 'Siz nereye gittiniz, niye gittiniz, şöyle

eleştiriler var ne diyorsunuz?' diyen yok.

Kamuoyu başkanların görüşlerini ancak kendi yaptıkları açıklamanın ardından duyabildi. O

da yarım yamalak.

İşin bir diğer yönü öldürülen gencin atılı suçu işleyip işlemediği de henüz kesin değil.

Savcılık soruşturması sonuçlandı mı? Hayır. Her şey iddiadan ibaret.

Kimin iddiası? O genci öldürenlerin, Diyarbakır'ın bir bölümünü her türlü insan hakkını

ayaklar altına alarak ablukaya alanların iddiası.

Yıllardan bu yana benzer onlarca iddianın nasıl da boşa çıktığını unutmadık.

Kaldı ki doğru olsa ne olacak.

51

Özgürlük tutkusuyla yaşayan Kürt halkına ve gençliğine tüm diğer ifade olanaklarını

kapatanların çatışmaların yeniden tırmanması karşısında konuşmaya ne hakkı var?

Gerine gerine açıkladıkları basın ahlak ilkelerini çiğneye çiğneye paçavraya çevirdiler.

Ancak ne gam. Kendi yüreklerini, onurlarını, haysiyetlerini yıllar önce postalların altında

çiğnetenler basın ilkelerini çiğnetmiş çok mu?

Bir de utanmadan ömrünü insanlık uğruna mücadeleye adamış Osman Baydemir'e ve

arkadaşlarına insanlık dersi veriyorlar.

Demokrasi düşmanları demokrasi, insanlık düşmanları insanlık dersi veriyor.

Kürt düşmanlığı dışında fazlaca bir sermayesi olmayanlar da çıkmış Kürtlere akıl veriyorlar.

Bu pişkinlik artık bir kültür haline geldi.

Ağababaları Bush'tan öğreniyorlar herhalde.

Neymiş efendim 'Osman Baydemir hayal kırıklığı yaratmış! Oysa ilk günlerde kendisinin

uygun bir muhatap olacağına dair umutları varmış. Son açıklamaları kendisinin militan

kimliğinin kanıtı olmuş. . . ' Sabah gazetesinin başyazarı Erdal Şafak söylüyor bunları. Taha

Akyol ve benzerleri de aynı telden çalıyorlar. İlginç olan, Erdal beyi en çok Baydemir'in

"Olduğumuzdan farklı gösterilmemiz çabası içerisine girilmesi, Türkiye'nin kavuşması

gereken huzur ve güven ortamına katkı sunmayacaktır" sözleri rahatsız etmiş. Anlaşılan

Osman Baydemir'in mesajı yerine gitmiş.

9 Haziran'da Zana'ların bırakılmasıyla start alan bölme, birbirine düşürme, işbirlikçileştirme

ve devrimci olanları da yok etme operasyonunun tutmayacağı zaten son günlerde gerek

Zana'ların aldıkları tavır, gerekse de Kürt özgürlük hareketi tarafından yapılan açıklama ve

geliştirilen tutumlarla ortaya çıkmaya başlamıştı. Osman Baydemir de bu son hamle

karşısında bu gerçeği bir kez daha hatırlatmış oldu.

Ne bekliyorlardı ki bunlar?

Belki kendileri yalamakla meşgul oldukları postallardan kafalarını kaldırıp görememiş

olabilirler, ancak yargısız infazların ve kayıpların artık rutine bindiği yıllar boyunca

İHD'mizin Diyarbakır Şube Başkanlığı gibi zor ama bir o kadar da onurlu bir görevi layıkıyla

yerine getirmiş bir insandan bu tokat gibi cevaptan başka ne beklenebilirdi ki.

Hırçınlıkları ve saldırganlıkları biraz da bundan.

Baksanıza kendilerine dayanak olarak kala kala Kani Yılmaz ve Osman Öcalan'lar kaldı.

Tepe tepe kullansınlar.

52

Onları daha çok hayal kırıklığına uğratmak boynumuzun borcu olsun.

kirazbicici@mynet. com

KİRAZ BİÇİCİ: Zina Tartışması ve gösterdikleri

AB'ye uyum gerekçesiyle değiştirilen Türk Ceza Kanunu (TCK), kadın sorununu toplumun

gündemine yeniden taşıdı. Bir kez daha alışıldık oyunu tekrarlayan AKP, toplumun geniş

kesimlerinin olumlu beklentilerle desteklediği değişiklik çalışmalarını kendi uğursuz

emellerine ulaşabilmenin dayanağı haline getirmeye çalışıyor. Tarihin tozlu raflarına

kalkması gereken, çağdışı bir suç olan zinayı ceza kanunda düzenlemek istiyor.

İlginç olan çağdaşlığı kimselere bırakmayan CHP'nin de "kadın ve erkeğe eşit ceza" şartıyla

buna destek vermesi. Oysa Anayasa Mahkemesi 8 yıl önce zinayı suç olmaktan çıkarmış,

sadece bir boşanma sebebi saymıştı. Ê

AKP'ye her konuda destek çıkan holding basının kalemşörleri zina düzenlemesine karşı

çıkıyorlar. Ancak karşı çıkışları genelde böyle bir düzenlemeyle AB'den tarih almanın

zorlaşacağı gerekçesiyle sınırlı kalıyor. Elbette farklı sesler de var. Oysaki zina ya da TCK

tasarısında kadını ilgilendiren diğer maddeler, Türkiye'de kadının konumuna ve pratikte

yasaların nasıl işlediğine bakılmadan değerlendirilemez.

Zina tartışması için "ülkenin gündemi bu değil, TCK tasarısının daha önemli ve anti

demokratik maddelerinin tartışılmasını önlüyor" şeklinde serzenişler de var. Gerçekten de

'zina' tartışması bir yönüyle tartışmaları saptırmanın bir dayanağı olarak değerlendirilmek

istenebilir. Ancak sorun bundan ibaret değil. Üstelik salt böylesi bir yaklaşım kadına yönelen

bu gerici saldırının vehametinin görülmesini engelleyebilir. Bence önemli olan zina

tartışmasının AKP ve siyasal islamcıların, daha da önemlisi egemen kültürün kadına bakışının

bir kez daha görülmesi için önemli bir vesile olması.

İktidar başarısını önemli ölçüde kadın kollarında canla başla çalışan kadınlara borçlu olan

AKP böylece onlara ne kadar değer verdiğini (!) bir kez daha kanıtladı. AKP, zina

düzenlemesini 'Anadolu kadının talebi bu' diye savunuyor. Anadolu kadının kim olduğu ise

muğlak. Oysa 50'den fazla kadın örgütünün oluşturduğu TCK Kadın Platformunun görüşleri

dikkate bile alınmıyor, görüşme taleplerine yanıt verilmiyor. Demek ki bu örgütler ve üyeleri

Anadolu kadınını temsil etmiyor(!) Anlaşılan örgütlü kadın Anadolu kadını olmuyor.

AKP'nin ve siyasal islamcıların akıl hocalarından Zaman Gazetesi yazarı Ali Bulaç ise

zinanın suç olarak kabulünü haklı çıkarmak için akıl almaz bir iddiada bulunuyor. Bulaç'a

göre gecekondularda yaşayan yoksul ailelerden üçte ikisinde ailenin geçimini üstlenen

kadınların ne iş yaptığını merak etmeyen kocaları, sivil fuhuşa onay veriyor(!) Bir kalem

53

darbesiyle yoksul kadınların üçte ikisine fahişe damgası vurmaktan çekinmeyen zihniyet

AKP'ye alkış tutuyor. Bulaç, hızını alamayıp namus cinayetlerinin eleştirilmesini de gereksiz

buluyor. Ülkemizde yoksulların %70'ini kadın ve çocuklar oluşturuyor. İşsizliğin,

yoksulluğun yarattığı toplumsal çözülmenin sonuçlarından biri olan fuhuşu bahane eden AKP,

TCK tasarısında fuhuştan sermaye edinen, kadın ve çocukları zorla, hileyle fuhuşa iten insan

tacirleri içinse sadece 4 ila 6 yıl arasında hapis cezası öngörüyor. Sayın Bulaç'ın bu duruma

hiç değinmemesi tam da bu ne perhiz bu ne lahana turşusu dedirtecek bir durum olmuyor mu?

Ülkemizde yoksulların %70'ini kadın ve çocuklar oluşturuyor. Namus cinayetlerinde onlarca

kadın öldürülüyor, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da artan kadın intiharlarının, intihar süsü

verilmiş namus cinayetleri olabileceğine dair bulgular artıyor. Zinadan yargılanan Anadolu

kadınının sayısı, aynı suçtan yargılanan erkeklerin sayısının 8 katı. Evli bir erkeğin başka bir

kadınla birlikteliğini "erkeğin elinin kiri", kadının birlikteliğini ise cinayet sebebi sayan bir

toplumsal ahlak anlayışında zinanın suç sayılması, kadınların sokak ortasında polisin gözü

önünde doğranması vakalarını artırır. İmam önde mahalleli arkada yapılan gece baskınlarını

yeniden toplumsal yaşamımıza sokar. En önemlisi de sokakta bir erkekle konuşan kadına

malum damganın vurulması olağan hale gelir. Evli bir erkeğin başka bir kadınla birlikteliğini

"erkeğin elinin kiri", kadının birlikteliğini ise cinayet sebebi sayan bir toplumsal ahlak

anlayışı her yerde kendisini hissettiriyor.

TCK tasarısının kadını kıskaca alan maddeleri bununla da bitmiyor. Namus cinayetlerinde

kadının öldürülmesi halinde "haksız tahrik" maddesini işleterek erkeğin 2. 5 sene hapisle

kurtulmasını sağlıyor. Ancak namus cinayetlerinde öldürülen erkek ise bunu "nitelikli adam

öldürme" yani planlı adam öldürme kapsamına sokuyor ve daha ağır bir ceza veriyor.

Bekaret kontrolü, müstehcenlik kavramı, cinsel ayrımcılık gibi konularda da TCK tasarısında

aynı çağdışı anlayış sergileniyor. Tasarı 'genital muayene' adıyla düzenlediği bekaret

kontrolünün savcı ve hakim izniyle yapılabileceğini belirtiyor. Türkiye'de bir baba ya da okul

yönetimi kızının muayeneye göndermek için savcıdan izin istediğinde buna kaç savcı karşı

çıkacaktır? Başka bir madde de 'reşit olmayanla cinsel ilişki' başlığıyla 15 ila 18 yaşındaki

gençlerin kendi rızalarıyla cinsel ilişkiye girmelerini de cezalandırıyor. Eğer gençlerden biri

diğerinden 3 yaş büyükse olay kamu davası haline geliyor ve savcılık re'sen (kendiliğinden)

harekete geçiyor. Tasarı, kadının namusunu kadından başka herkese emanet ediyor.

Adalet Bakanı Cemil Çiçek'in gözü aydın. 14 yıl önce gazeteleri süsleyen "Flört etmek

fahişeliktir" yargısı böylece yasal dayanağa kavuşuyor. Bu durumda yıllar önce parkta

öpüştükleri için gençlerin kafasına silah dayayan bekçilerin yeniden önü açılmış oluyor.

Yoksullukla boğuşan, çocuklarına daha iyi bir gelecek sağlayabilmek için çabalayan

kadınlarımız öldürülme korkusuyla boğuşmak zorunda bırakılıyor. Peki, çocuğunu okutma

mücadelesinde kayıt parası engeline takılan Anadolu kadının sesi neden AKP'ye ulaşmıyor?

Açlıktan çocuğu ölen annenin feryadı neden meclis koridorlarında yankılanmıyor? Çünkü

54

işlerine gelmiyor.

Sonuç olarak TCK tasarısı sadece zina değil, diğer maddeleriyle de "evde kadının yeri

ahırdaki öküzden sonra gelir" anlayışının fanatik yansıması olarak karşımıza çıkıyor. AKP ve

CHP'nin tasarıyı üzerinde uzlaşarak meclise gönderdiklerini düşünürsek kadına bakışın basit

bir şeriatçı yaklaşım sorunu olmadığını anlayabiliriz. Mesele daha köklüdür. Dolayısıyla

çözümü de köklü olmak zorundadır. Bu da ancak kadına hakettiği değeri verecek bir

toplumsal düzeninin kurulması için mücadele etmekle mümkün olur.

kirazbicici@mynet. com

12. 09. 2004 - Kiraz Biçici’yle Mektuplaşmalar

12. 09. 2004 - Kiraz Biçici’ye mektup

Merhaba Degerli Kiraz Bicici,

Gerci sizinle tanismiyoruz ama sizin calismalarinizi cok takdir ediyor ve ayrica yazilarinizi

elimden geldigince izlemeye calisiyorum.

Belki tesadufen siz de benim adimi gormussunuzdur. Cunku ayni gazetenin sayfalarinda

yaziyoruz.

Size bir onerim olacak. Biz bir grup arakadas bir suredir radikal ve devrimci demokratik

toplumsal muhalefetin toplanabilecegi, butun entelektuel ve siyasi gucunu birlestirebilecegi

bir dergi cikarma girisimi icindeyiz. Bu girisim cercevesinde ilk elde, dusundugumuz

derginin cizgisinin garantisi olacak ve onun yazar kadrosunun cekirdegini olusturacak kisilere

yoneliyoruz.

Bu baglamda elbet siz ilk akla gelen isimlerden birisiniz.

Biliyorum isiniz coktur ve cok bir zamaniniz yoktur ama yine de sizden bir dilegim olacak.

Size ilisikte, bu dusunulen derginin izleyecegi siyasi hedefler ve cizginin komprime bir ifadesi

olan Orta Dogu Icin Demokrasi Manifestosu adli bir metin yolluyorum.

55

Sizden dilegim biraz zaman ayirip ve zahmet edip bu metni okumanizdir.

Buna bagli olarak su sorulara cevabinizi bekliyorum.

1) Bu metinde ifade edilen hedefleri ve anlayislari savunacak bir derginin cikaranlari ve

girisimcileri arasinda yer alir misiniz? (Elbette soz konusu metinde ayrinti duzeyinde bir cok

somut elestiri olabilir. Ama esas yonelisi kastedilmektedir burada. )

2) Eger bu metinde ifade edilen gorusler, icinde veya girisimcileri arasinda yer alacak olcude

sizin konumlariniza denk dusmuyorsa, boyle bir dergiye yazi yazar misiniz? Yani bu gorusleri

savunanlarla ayni derginin sayfalarinda yer alir misiniz?

En kisa zamanda olumlu cevabinizi alabilmek dilegiyle.

Size calismalarinizda basarilar dilerim.

Selam, saygi ve sevgilerimle

16. 09. 2004 - Kiraz Biçici’nin Cevabı

Merhaba Demir bey, öncelikle teklifiniz beni onore etti. Sanıyorum anımsamıyorsunuz, ama

Medya TV'de bir programa birlikte çıkmıştık. (Irak saldırısı öncesindeydi. Bandı bende

bulunuyor. )Dolayısıyla kısmen de olsa tanışmış sayılırız.

Manifesto'nun metnini henüz indirdim. Ýlk fırsatta okuyup düşüncelerimi size ileteceğim.

Ancak sizin de takdir edeceğiniz gibi ciddi anlamda zaman problemi yaşıyorum.

Yine de en azından derginin kimi sayılarına (konu başlıklarına) göre katkıda bulunmaya

çalışırım. En azından bunu söyleyebilmek için manifestoyu okumama gerek olmadığını

düşünüyorum, çünkü ben de elimden geldiği ölçüde yazılarınızı takip ediyorum. Temel

yaklaşımlar konusunda (kimi farklılıklara rağmen) aramızda uçurumlar yok, üstelik gidişata

yönelik kaygılar noktasındaysa önemli bir ortaklık var. Bunun en azından yazı yazarak katkı

sunmam noktasında yeterli bir asgari temel olarak yeterli olduğunu düşünüyorum.

Ötesi için de dediğim gibi bir süre sonra yanıt verebilirim.

Ancak bu yanıtın salt Manifestoya dair fikirlerim tarafından belirlenmeyeceğini şimdiden

söylemeliyim. Çünkü henüz kamuoyuna açıklanacak noktaya gelmemiş olan bir girişim

(proje kavramını çok sevmiyorum) hazırlığı içerisindeyim. Bu uzun süreden beri aklımda

nadasa bıraktığım bir fikirdi. Seçim dönemi ve ertesinde yüzyüze geldiğim tablo artık

harekete geçmenin kaçınılmazlığın gösterdi.

56

Bu girişim ,belki de bundan sonraki yaşamımın temel mesaisini oluşturacak. Böyle olunca

diğer tüm etkinliklerim ve çalışmalarım (buna ÝHD dahil) büyük oranda bu girişimin

akıbetine bağlı olacak.

Bu girişimin temel çerçevesini de 'Manifestoya' ilişkin yanıtımın yanı sıra size ileteceğim.

Görüşleriniz ve önerileriniz benim için önemli. Şimdiden teşekkür ediyorum.

16. 09. 2004 – Kiraz Biçici’ye Cevap

Merhabalar Sayin Bicici,

Aslinda hatiliyorum ama ben hem emin degildim, cunku hafizam oldukca zayiftir, hem de

sizin beni hatirlamayacaginizi dusunuyordum. Hatta sizinle daha fazla konusmayi istemistim

ama hem zaman yoklugu hem de benim cekingenligimden olmamisti.

Dergiye en azindan imkaniniz oldugunda yazmayi kabul etmeniz bizler icin hem buyuk bir

onur hem de baha bicilmez bir destek.

Aslinda bu dergi projesi bir yildir var. Ne yazik ki Ozgurluk hareketini bolen ve bugun cok

tehlikeli bir boyut almis bulunan gelismeler, bu dergi projesinin ilk baslaticilari arasinda

bulunan bazi girisimcileri de etkiledigi icin bir engelleme ve bu nedenle epey bir gecikme

oldu. Yoksa simdi aldiginiz teklifi bu yilin ilk aylarinda almaniz gerekirdi. (Eger isterseniz

bu bir yillik donem boyunca karsilasilan sorunlari ozetleyen ve yansitan tartismalari ve

bunlarin protokolllerini de iletebilirim. )

Aslinda bir yandan radikal ve devrimci bir demokratik cizgi izleyecek ama ayni zamanda

demokrasi mucadelesi safinda kucuk de olsa bir katkida bulunabilecek hic kimseyi

dislamayacak ve bu alandaki entelektuel birikimi toplamaya calisacak bir dergi amacliyoruz.

Ancak hem bu bu hedefe ulasmak , hem de oyle bir radikal ve tutarli bir demokrasi cizgisini

surdurebilmek icin, oncelikle sizin gibi hem tutarli bir tavri surduren hem de kamu oyu

tarafindan taninan; belli bir prestiji ve agirligi olan insanlarin, yazarlar hatta mumkunse

cikaranlar arasinda bulunmasi olaganustu onem tasimaktadir. Bu nedenle cevabiniz ve

adinizin yazarlar arasinda bulunmasi hem buyuk bir destek hem de tutarli bir demokrasi

cizgisi icin garantidir.

Sozunu ettiginiz girisim hakkinda bir bilgim olmamakla birlikte, benzer kaygi ve sorunlar

benzer amaclara yonelik girisimlere yonelmeyi getirdigine gore, bu dergi girisiminin sizin ne

oldugunuzu bilmedigim girisiminizle benzer kaygi ve hedeflerden kaynaklanabilecegi ve

birbirlerini destekleyip tamamlayabvileceklerini dusunuyorum. Girisiminiz hakkinda

anlatacaklarinizi merakla bekliyorum.

Manifesto metni mutlak olarak anlasilmamali. Eni sonu bir solukta yazilmis bir metindir bir

cok eksikikler ve belirsizlikler bulunabilir. Ama bu gibi bicimsel eksik ve belirizlikleri

onemsemeyip, esasini goz onune almanizi dilerim. Temel fikrini yaralamayan her turlu

degisiklige acik bir metinidr. Aslinda cikarilmasi dusunulan ve bu yilin basinda cikmis

olmasi gereken derginin cagri taslagi olarak yazilmisti. Bu anlamda hala bir Taslakdir soz

konusu metin. Her turlu oneriye aciktir.

57

Bu vesileyle, boyle bir dergide yazar olarak kendisine muracaat edilmesini istediginiz

onerebileceginiz isimler var mi? Elbette adim adim oldukca genis bir yazar kadrosuna teklif

goturmeyi planliyouz. Ama oncelikle, maalesef sayilari cok az olan, sizin gibi isimlerden

basladik. Ve dolayisiyla sizi onereceginiz isimler varsa bunlara da oncelikle yonelmek isteriz.

Dergi girisimiyle ilgili gelismeler oldukca size bildirecegim. Simdilik ilk cevap sayin Haluk

Gerger'den gelen Dergide yazacagini bildiren olumlu cevap oldu.

Haberlesme dilegiyle.

Calismalarinizda basarilar.

Demir Kücükaydin

19. 09. 2004 – Gelişmeler Hakkında Rapor

Merhaba arkadaslar,

Bu ara gerceklesen gelismeleri kisaca aktarayim.

1) Sayin Kiraz Bicici dergide memnuniyetle yazacagini bidirdi. Kendisiyle olan yazismalar

asagida bulunuyor.

2) Ragip Zarakolu'ndan henuz bir cevap cikmadi.

3) Pinar Selek zaten biraz zaman istemisti, henuz bekliyoruz.

4) Bu arada Cem ve Erdem, hem derginin internet versiyonu icin hem diger projeler icin bir

teknik ve bilgi anlamindda epey yol kat etmisler. Bunun sonuclarini yakinda goruruz.

5) Hamburg'ta dusunulen para toplamak icin Konser konusunda on yoklamalar yapiliyor.

Cesitli fikirler gelistiriliyor.

6) Ankara'daki arkadaslar da kendi aralarinda bir toplanti yapmayi kararlastirmislar.

7) Istanbulda'ki arakadaslar kendi aralarinda kontak kurmaya calisiyor.

8) Yeni yazarlara bas vurmadan once Pinar Selek ve Ragip'in cevaplarini bekliyorum. Ama

su ana kadar gelen Sayin Haluk Gerger ve Kiraz Bicici'nin yanitlari oldukca cesaretlendirici.

9) Bagli oldugum serverden ayrildim. Acilim domainini alacagim. Sanirim Oguz ve Eren'in

artik bir dergi projesi bulunmuyor. Bu nedenle Acilim adini kullanmamizin umarim bir

mahzuru yoktur. Ama bence yine de kendilerine sormak gerekir. "Acilim adini kullanabilir

miyiz?" diye. Bu konuda Oguz'u sanirim en iyi taniyan Tayfun ona bunu sorabilir mi?

10) Ben internetteki okuyucularima bas vurdugum takdirde dergi projesini destekleyecek

yeni kisi ve olanaklar cikabilecegini dusunuyorum. Ama bunun icin en azindan belli bir

doyurucu yazar kadrosuna ulasmayi bekleyip beklememek gerektigi konusunda kararsizim,.

Bu konuda sizlerin gorusu nedir?

11) Herkes kafasindaki, yazarlik onerilmesi gereken veya onerilebilecek isimleri bildirse iyi

olur.

12) Dergi girisimini destekleyen arkadaslara bir Stutgart'tan bir de Istanbul'dan iki arkadas

58

katildi.

Aklima gelenler simdilik bu kadar.

selamlar

demir

14. 10. 2004 – Ragıp zarakolu’nun Cevabı

Merhaba,

Uzun sure Cevap cikmayinca sonunda telefonla Ragip'i aradim.

Ragip uzun suredir maillerine bakamiyormus onun icin yolladigimiz maillerden haberi

yokmus dolayisiyla da bir cevap verememis.

Sozlu olarak biraz anlattim ve elbette seve seve yazacagini soyledi.

Su ana kadar Kiraz Bicici, Haluk Gerger, Ragip Zarakolu yazacaklarini bildirdi.

Pinar Selek mesgul oldugunu bildirmis ve cevap icin biraz zaman istemisti.

Nail Satilgan ise genel olarak yazamayacagindan soz etmisti. Ama tekrar gozden gecirmesini

istemistik.

Pinar Selek'ten bir kac gun icinde yine cevap gelmez ise. Onu da telefonla arayacagim.

Boylece ilk elde cekirdek denecek yazarlara yapilan teklifler sonuclanmis olacak.

Sonuclar simdilik cok cesaret ve umut verici kanimca.

Simdi bunlara da dayanarak ikinci ve daha genis bir cember icindeki yazarlara basvuruya

gecebiliriz.

Bunun icin hangi isimleri onerirsiniz?

Ilk cekirdekte en azindan sosyalist vedevrimci demokratik bir pozisyona sahip olmayi

gozetmistik.

Ikinci cemberde, tam anlamiyla boyle bir pozisyona sahip olmasa bile, duruslari boyle bir

pozisyonu guclendiren ve/veya devrimci demokrasiyla bir arada bulunmaktan

gocunmayanlari hedef almak gerekiyor.

*

Carsamba aksami Hamburg'taki dergi projesini destekleme girisimindeki arkadaslarla bende

toplanacagiz. Hamburg'takilere tekrar duyurulur.

selamlar

demir

14. 10. 2004 – Pınar seleğe belgelerin Yollanışı

Merhaba Sayin Selek,

59

Size ilisikte o cikarilmasi dusunulmus ama olmamis derginin tartisma metinlerini yolluyorum.

Tabii bir ic tartisma cercevesinde oldugu unutulmamali. Ama nasil bir dergi dusunuldugu

konusunda daha somut bir gorus olusturmaniza yardimci olabilir.

Bu yazismalarda siz kaza ve sonrasindaki hastaliginiz nedeniyle, durumunuz uygun olmadigi

dusunuldugu icin pek soz konusu olmadiniz. Yoksa hepimizin kafasinda, yazilarinizdan

izledigimiz kadariyla ilk ismi anilacak kisiydiniz.

Hangi adresinizi esas olarak kullandiginizi bilmedigim icin ikisine de yolluyorum.

Selam ve saygilar

*

15. 10. 2004 – Ankara Toplantısı Raporu

09. 10. 2004 Tarihli Ankara Toplantısı

Hafta sonu Ankara’da dergi girişimcilerinden 4 kişi(Tayfun, Ýlker, Deniz, Orhan) dergi

girişiminde gelinen süreç ve bundan sonraki adımları konuşmak amacıyla bir araya geldik.

Toplantıda ele alınan konular maddi imkanlar, ulaşılabilecek yazarlar ve çağrı metni ile

Demir’in kitabının basım imkanları oldu.

Alınan kararlar ve belirlenen öneriler kısaca şöyle.

Deniz’in kasım başına kadar toplayacağı 1000 dolar ile Ertan ve Ýlker’in yeni kurmuş

oldukları yayınevinden(Araf) maddi geliri tümüyle dergiye kalacak olan Demir’in

kitabı Beşikçi Eleştirisi’ni Kasım ayının ilk on günü içerisinde matbaaya verilecek.

Bunun için Ertan şu günden itibaren kitabı yayına hazırlamak için uğraşacak ve

kitabın yayın sorumlusu olacak. Demir’den de kitabını tekrar gözden geçirmesi,

ekleyecekleri ve düzeltecekleri var ise bunları önümüzdeki on beş gün içersinde

tamamlanması isteniyor.

Derginin yazarları arasında olmasını istediğimiz yazarların bir listesini çıkarmak ve bu

yazarlara bundan sonraki süreçte Dergi Girişimi veya Dergiyi Destekleme Girişimi

olarak çağrıda bulunmak, gönderilecek mektupların altında bu imzaları kullanmak.

(Burada, Demir’in ilk elden ve kendi ismiyle ulaşmasının daha sağlıklı olacağı

durumlarda, Dergi Girişimi veya Dergi Destekleme Girişimi adına Demir Küçükaydın

imzası da kullanılabilir. ) *ÝHD, Amargi ve Sendikal örgütlenmelerle hem bugüne

kadar temasa geçtiğimiz ve bu örgütlerde çalışma yürüten yazarlar aracılığıyla hem de

kurumsal olarak görüşüp dergi sayfalarından bir kısmını bu örgütlenmelere ayırma

fikri ortak bir öneri olarak gelişti. Tüm arkadaşların değerlendirmeleri bekleniyor.

Derginin ilk sayısının çıkış tarihi üzerine bir netlik sağlayıp, yazarlara da bunu

bildirerek ulaşmanın meselenin ciddiyetinin ve netliğinin vurgulanması açısından

sağlıklı olacağı yönünde görüşü belirtildi. 1 Aralık’ın da uygun bir tarih olduğu

belirtildi.

60

Derginin çıkması için bir yazı işler sorumlusu gerekmekte. Bu konuda yasal engeli

olmayan bir arkadaşın gönüllü olması bekleniyor. (anlaşılan iş çöp çekmeye ve kısa

çöpü çekenin bu sorumluluğu üstlenmesiyle sonuçlanacağa benziyor)

PINAR VE AHMETLERLE GÖRÜŞMELERİN BAŞLAMASI

18. 10. 2004 - Pınar seleğin Cevabı

merhaba, size cok kisa zamanda yanit vermek istiyordum ama yogunluk biraz daha uzadi.

azalacak. yakinda biraz daha rahatlayacagim. ancak bu arada yazismalarin surmesi icin

birlikte calistigim, benzer bir dergi projesini birlikte olusturdugum ahmet ile tartistim. o ortak

dusuncelerimiz dogrultusunda sizinle iletisim kuracak. biz zaten benzer bir dergi icin bir

taslak olusturuyorduk. isabet oldu. o size bizim ortak goruslerimizi iletecektir. ben de en

kisa zamanda bu sohbete katilacagim. selamlar. . pinar

25. 10. 2004 - Ahmet’in mektubu

Merhaba,

Ben Ahmet. Pınar size bahsetmiş olmalı. Dergiye ilişkin gönderdiğiniz belgeleri bana verdi.

Şu an gönderdiklerinizi okuyorum. Ayrıca bu perşembe sizin arkadaşlarla dergi hakkında

görüşeceğiz. Daha önce gönderdiğiniz bildiriyi Pınar bulamadı. Bana ve Pınara tekrar

gönderirseniz sevinirim. Dergi hakkındaki tartışma ve düşüncelerinize ilişkin size kısa sürede

daha ayrıntılı görüşlerimizi içeren bir yazı gönderip onun üzerinden tartışma düşüncesindeyiz.

Birlikte çalışma dileğiyle

25. 10. 2004 – Ahmet’in Mektubuna Cevap

Merhaba,

Evet sayin Selek sizin baglantiya gececeginizden soz etmisti. Ben de simdiye kadar ses

cikmayinca, acaba geldi de ben mi gozden kacirdim diye korkuyordum. Cunku her gun

yuzlerce spam ve virus geliyor. Onlarin icinden gercek mailleri ayirirken bazan gozden

kaciyorlar veya filitrelere takilabiliyorlar. Neyse oyle bir durum olmadigina sevindim.

Ilisikte istediginiz metni tekrar yolluyorum.

Umarim kastettiginiz metin budur. Ayni metni sayin Selege de yollayacagim.

Aslinda o sizin aldiginiz belgeleri okumak gercekten can sikici olabilir. Ama elbette nereden

nereye gelindigi ve simdiye kadar ne gibi sorunlarla karsilasildigi, ne gibi bir sey

dusunuldugu uzerine daha somut bir fikir edinmeyi saglar ve derli toplu bir kaynak olarak

ayni yollari yeniden gecmeyi gereksiz kilabilir.

Onemli olan simdi yolladigim, derginin piolitikasinin dayanacagi bu cagri ya da manifestodur.

Bu manifestoyu yolladiklarimiza su soruyu yoneltiyoruz:

1) Ilisikte yollanan metinde ifade edilen programatik cizgiyi savunacak boyle bir derginin

61

cikaricilari arasinda yer almak, hak ve gorev ve sorumluluklari paylasmak ister misiniz?

2) Eger bu ifade edilen cizgi ile tam uyusmuyorsaniz veya uyussaniz bile sorumluluk alma

istememeniz halinde, bu cizgiyi savunacak bir dergide bagimsiz bir yazar olarak yazi yazar

misiniz? Veya diger bir ifadeyle bu cizgiyle birlikte bir is yapar misiniz?

Bu Turkiye'nin sarkli ortaminda pek alisilmis bir stil degildir. Ama kasitli olarak boyle

davraniyoruz ki, insanlar secimlerini dogrudan dogruya politik kaygilarla ve metinde ifade

edilen politik cizgiyi goz onune alarak yapsinlar.

Su ana kadar bu cizgiye en yakin oldugunu dusundugumuz dort kisiye bu metni yollayip bu

sorulari yonelttik. Haluk gerger, Ragip zarakolu, Kiraz Bicici, Pinar Selek. Bu kisilerin

simdiye kadar izledikleri cizgiyi goz onune alarak boyle bir onceligi gozettik ve bu kisilerin

olumlu cevap vermesi, derginin ifade ettigi cizginin surdurulebilmesi ve derginin icinde bu

cizginin kaybolmamasi icin bir garanti anlami tasimaktadir.

Bu dort kisiden ucu, derhal cevap verdi ve Ragip zarakoluve Kiraz Bicici okumaya bile gerek

gormeden seve seve yazacaklarini ilk firsatta da okuyacaklarini soylediler. Haluk Gerger de

ayni sekilde yazacagini ifade eden bir cevap verdi.

Aslinda bir bucuk aydir sadece sayin Selegin cevabini bekliyorduk. Eger sayin Selek'ten daha

once bir cevap alabilmis olsaydik. Simdi, ifade edilen cizgiye daha az yakin ama onunla bir

arada bulunmaktan da gocunmayacagini dusundugumuz yazarlara bas vurmus olacaktik.

Ama her serrin bir hayri vardir derler. Belki bu gecikme ortaklasa ve daha guclu bir kadroyla,

gecikmeyi da telafi edebilecek bir hizla dergi cikisina vesile olabilir.

Yukarida Selege de ayrica yollayacagimi yazmistim. En iyisi bu size yazdigim cevabi aynen

Sayin Selege de yollamak. Boylece size olan cevabim hakkinda kendisinin de dogrudan bilgi

sahibi olmasini saglamak. Ekte de Sayin selegin kaybettigi ve yeniden yollayacagim metin

bulunuyor zaten. Boylece bir seferde iki isi de yapmis olurum. Umarim biraz boyle kolayina

kactigim icin yanlis bir sey yapmis olmam.

Birlikte calisma dilegiyle.

Selam ve sevgilerimle

Dergi Cikarma girisimi adina

Demir Kücükaydin

28. 10. 2004 - Ahmet ve Pınar’a Tohlantı Öncesi Acil Mektup

Merhaba Değerli Selek ve Ahmet,

Umarım bu mektubu size yazmakta gecikmemişimdir. Bu gün oradaki arkadaşlarla

görüşeceksiniz. Bu görüşmenin daha verimli olabilmesi için bir ön hazırlık olarak bu

mektubu yolluyorum. Eğer görüşmeden önce okumuş olursanız görüşmelerin daha seri

yapılmasına, olabilecek yanlış anlaşılmaların asgariye inmesine yardımcı olabilir.

Farklı geleneklerden gelen, farklı tecrübeler yaşamış, farklı arka planları olan insanlar

62

arasındaki ilişkide başlangıçta sık sık belli yanlış anlamalar oluşur. Kavramlar çoğu kez

özgül, o arka planla ve yaşanan deneyle şekillenmiş anlamlara sahip olur ve bu da nelerin

dendiği ve kastedildiğini anlamayı güçleştirip yanlış anlamalara, bu da ister istemez güç ve

enerji ve zaman kaybına yol açar. Bu nedenle en azından bu “sürtünme”lerden oluşucuk güç

ve zaman kaybını asgariye indirmek amacıyla bazı kavramları açmanın yararlı olabileceğini

düşündüm.

Bu maili yazmamın bir nedeni de işinizi kolaylaştırmak. Size dergi projesinin önceki

bölümünün tartışma belgelerini yollamıştım. Ama bir grubun iç tartışmalarını okumak sıkıcı

olduğu gibi ilişkiler ve kimlikler tam bilinmiyorsa anlaşılmaz ve yorucu da olabilir. Bu

nedenle, o iç tartışma metinlerini okumamış olabilirsiniz veya okudunuzsa bile tam ne dendiği

ve nelerin tartışıldığı anlaşılmamış olabilir.

Bu mektupla o tartışma metinlerinin özünü, orada belgeler halinde sunulan tecrübenin

sonuçlarını komprime bir şekilde aktarmaya çalışacağım.

Diğer yandan Ahmet mektubunda, derginin esas programatik belgesi olan bildiriyi yeniden

istiyordu ve kaybolduğunu bildiriyordu. Hemen yolladım gerçi ama bu uzun metni okuyacak

zamanın yine bulunamamış olması kaygısını taşıyorum. Çünkü esas amaçlar o metinde ifade

ediliyor. O anlaşılmadan nasıl bir dergi düşünüldüğü, dolayısıyla ne ölçüde ve nasıl birlikte

bir şeyler yapabileceğimiz tam olarak anlaşılamaz. O metin ve arka planı hakkında da bir

şeyler yazmanın da yararlı olabileceğini düşündüm.

Ama esas önemlisi şu: Ben sayın Seleğin yazılarını çok uzun zamandır dikkatle izliyorum.

Ne gibi sorunlara kafa yorduğunu anlamaya çalışıyorum. Edindiğim izlemimim odur ki,

benzer problematikler, benzer yaklaşımlar, yaşanan tecrübelerden çıkarılmış benzer sonuçlar

tahmin edilemeyecek kadar çoktur. Ancak bu ortaklığın, farklı arka planların yarattığı farklı

kavramların kullanılışı nedeniyle görülememesi olasılığı bulunmaktadır. Bunu minimuma

indirmede yararlı olabileceği düşüncesiyle de bu mektubu yazıyorum.

En iyisi bir örnekle başylayayım. Sayın Selek son birkaç yazısında, İdeoloji ve teorik

mücadelenin gerektiği gibi konularda yoğunlaştı. Bunun öneminden sözetti ve kolları

sıvamak gerektiğine dair çağrı yaptı.

Bizzat bu teori ve ideolojiye verilen önem bile, teorinin ve ideolojinin iyice boşlandığı bu

günün atmosferinde müthiş bir ortaklık demektir.

Ancak, kısa telefon görüşmemizde, ben teorik yayından kastedilenin, şu içinde bulunduğumuz

dergi projesi gibi aslında politik yanı ağır olan bir politik organ olduğu izlenimi edindim.

Yani “Teorik” deniyordu ama teorik denerek kastedilen aslında politik denen gibi bir şeydi.

Ya da tersinden biz politik derken, sayın Seleğin İdeolojik dediği gibi bir şey kastediyorduk.

Tabii yanlış olabilir ama belli belirsiz de olsa böyle bir izlenim edindim.

Şu an çıkarmaya çalıştığımız dergi projesi, teorik değil politik bir organ. Yazılarda ifade

edilen ise, ideolojik mücadele ağırlıklı bir organ olsa gerek. Eğer öyle ise, birbirinden farklı

alanlara yöneliktir projeler.

Sakın yanlış anlaşılmasın, ideolojik mücadelenin gereksizliği veya böyle bir organ çıkarma

63

gerekmediği gibi bir görüşüm yok. Aksine, çok önemli. Ama neler dendiğinini, neler

kastedildiğinin tam olarak anlaşılmasına yönelik bu dediklerim. Yoksa, kastedilenler farklı,

gerçekten biri teorik, biri politik bir organsa bile yine de bu iki farklı organ için de birlikte

çalışılabilir ve güçler birleştirilebilir.

Sayın Selek ile kısa telefon görüşmemizde, ben nasıl bir dergi çıkarmayı düşündüğümüzden

kısaca söz edince, benzer bir dergi düşünüldüğü izlenimi edindim. Ama eğer öyle ise,

girişimde bulunduğunuz dergi, teorik dergi olarak tanımlamanıza rağmen daha ziyade politik

ağırlıklı bir dergi olacak demektir.

Bu beni politik ve teorik sözcüklerindn farklı şeyleri kastetmiş olabileceğimiz düşüncesine

götürdü ve oradan da zaten bu mektubu yazma düşüncesine vardım.

Eğer önceki dergi projesinin belgeleri okunduysa orada şu görülür. O dergi projesinin

başında da bir dergi çıkarılması düşünülüyor ama, kime yoneleceği, nasıl bir dergi olacağı

konusunda çok farklı yaklaşımlar bulunuyordu. Bir kısmı politik bir dergi düşünürken, bir

kısmı sosyalistlre yönelik ideolojik mücadeleye ağırlık veren bir dergi düşünüyor. Ama bu

farklı beklentiler netliğe kavuşmadığından, insanlar bunun bilincinde değil. Sonra giderek bu

farklılık netleşiyor ve derginin politik bir dergi olması noktasına varılıyor. Aslında zaten

bileşim de böyle, o zamanlar çıkarma girişiminde bulunanlardan bazılarının bir teorik ve

ideolojik dergide yer alması düşünülemez bile.

Sanırım benzer bir durum söz konusu olabilir. Politik mi teorik bir bir organ düşünüldüğü

netleşmemiş olabilir.

Peki sonra niye politik bir dergide yoğunlaşıldı? Bu teorik mücadeleye önem verilmediğinden

mi? Hayır. Bütünüyle koşullarla ilgili.

Terik bir dergi ister istemez, sosyalistlere ve devrimci demokratlara yönelik olur. O ise ister

istemez onların gettosuna kapanmak demektir. Bu gün ise ihtiyaç olan şey, bu gettonun

dışına çıkmak. Bu gettonun duvarlarını parçalamak. Bu ise ancak dışından parçalanabilir.

Bu da ancak politik bir organ aracılığıyla başarılabilir.

Ama politik bir organın bunu başarabilmesi için, çok kaliteli, entelektüel birikimi toplamış bir

dergi olması gerekir. Yani hem politik olarak tutarlı devrimci demokratik denebilecek, ki o

çağrı bildirisi bunun ifadesidir, çizgiyi izlemeli; hem de Türkiye’nin bütün ciddi entelektüel

birikimini toplamalı. Çok kaliteli bir dergi olmalı. Ancak böylece Türkiye’de bütün solcu ve

aydınların, içindekilere katılmasa bile, düşünsel ya da entelektüel gündemi izleyebilmek için

kendini okumak zorunda hissedeceği bir dergi olabilir. Tam bilmiyorum ama,

duyduklarımdan çıkardığım kadarıyla, Radikal 2 politik içeriğiyle değil ama işleviyle böyle

bir şey her halde. Çok farklı eğilimlerden aydın ve sosyalistlern kendilerini alıp izlemek

zorunda hissettikleri bir yayın olsa gerek.

Bu “Yön gibi bir dergi” sözleriyle ifade edildi. Belki devrimci bir Radikal 2 de denebilir.

Bilmiyorum. Ben gençliğimde Yön okuyordum ve biliyorum ama onu duymamış veya duysa

bile örneğin Doğan Avcıoğlu gibi cuntacıların bir dergisi olarak duymuş bir insanın ne

dediğimi anlaması zordur.

64

“Yön gibi” derken onun politik çizgisini kastetmiyorum. Türkiye’nin entelektüel ve politik

hayatındaki işlevini kastediyorum.

Yön Doğan Avcıoğlu’nun damgasını taşıyordu. Ama bunun yanı sıra o derginin bir daha

başka hiçbir organda görülememiş bazı özellikleri vardı. Kürtçülerden curntacılara, eski

komünistlerden kimi islamcılara kadar harkesin yazdığı bir dergiydi. Böyle bir dergiyi kimse

okumazlak edemiyordu.

Bunun yanı sıra derginin her sayısı adeta bir sansasyon oluyrdu ortaya attığı konuyla.

Amerikan üsleri, Barış gönüllüleri, Nazım Hikmaet’in şiirleri vs. . Bu gün bizler için son

derece sıradan olan konular, o zaman ilk kez bu dergi tarafından tartışmaya açılmış, her sayısı

bir tabuyu parçalamıştı.

Yön gibi bir dergi derken bunu kastediyorum. Bizim çıkaracağımız dergi de Türkiye’nin

entelektüel birikiminin en önemli bölümünü kapsamalı, her sayısı bir sansasyon olmalı,

tepkileri toplamalı, saldırıların hedefi olmalı ama kendini tartıştırmalı ve gündemi belirlemeli.

Çok farklı akımlar yer almalı ama kendi çizgisi olmalı.

Tabii Yön’le kıyaslanmayacak kadar kötü ve dezavantajlı koşullarda işe başlıyoruz. Esas

sorun zaten bu verili durumda öyle bir derginin nasıl çıkarılabileceğinde toplanıyor. Nasıl bir

yol, yöntm ve stratejiyle o güçleri bir araya toplayabiliriz?

(Burada şöyle bir sorun çıkıyor ortaya. 1960’ların Türkiyesinde, nerdeyse her aydın kendine

sosyalist diyordu. Bunların büyük bir çoğunmluğu TİP’in üyelik kartını taşıyordu. Bu gün

ise, aydınların ve az çok bir entelektüel birikimi ifade edenlerin büyük bir bölümü, bırakalım

sosyalizmi bir yana, devrimci demlokrasiye bile uzak, liberal ve reformist denebilecek bir

çizgide. Geri kalan kendini sosyalist olarak tanımlayan kesim ise, tam anlamıyla doğmatik,

bu günün dünyasının sorunlarına gözlerini kapayan bir konumda. Bu bilmece nasıl

çözülecek? Bu dezavantajlar nasil avantaja dönüştürülecek? Asıl pratik olarak konuşulsaı

gerkecekler bunlar. . Her neyse bu öyle geçer ayak bir değinmeydi. )

Tabii bütün bunlar yapılsa, yani Türkiye’nin bütün ciddi soldaki entelektüel birikimi toplansa,

devrimci demokratik çizgiyi izleyen, her sayası tartışma yaratan, gündemi belirleyen bir dergi

çıkarılsa bile, bütün bunlar hala bir teorik organa olan gerekliliği ortadan kaldırmaz. Tabii

sosyalizm diye bir amacı olan için.

Bütün o devrimci demokrasi çizgisi dediğimiz şey, en ideal biçiminde gerçekleştiğinde bile

kapitalizmi ortadan kaldırmaz. İdeal bir kapitalizme olanak sağlar. Bir sosyalist bunu temel

görevi yapamaz. Öte yandan bir ideolojik mücadele olmadığı takdirde, o devrimci demokrasi

çizgisinin varlığını sürdürmesi de olanaksızdır. Bu nedenle bir bakıma, politik dergide

savunulan politik çizgiyi de eleştiren ona da karşı olan, bir soyalist teorik organ da

gerekmektedir. Şimdilik bütün güç ve enerjinin politik organda yoğunlaştırılmış olması,

teorik mücadelenin önemsenmediği anlamına gelmiyor. Bu sadece taktik bir öncelik

sorunudur.

Kaldı ki, dergi girişimi aslında teorik ve ideolojik bir çabayla birlikte gitmektedir. Bir dergi

biçiminde olmamakla birlikte, kitap biçiminde.

65

Beşikçi Eleştirisi dediğimiz, “Beşikçi’de Kafa Karışıklığı: Tersinden Kemalizm – Alevilik,

Din, Ulus, Bilim ve Pollitika Üzerine” diye uzun bir kitap yazdık. O kitap bir bakıma teorik

bir organın yapması gerekenleri yapmakta, teorik bir oranın ele alacağı konuların çoğunun bir

bilançosunu çıkarmaktadır ve derginin bildirisinin teorik arka planını oluşturmaktadır.

(Bu nedenle, bu metni de ilişikte yolluyorum. Böylece, gerçekten bir ideolojik mücadele

organı kastediliyorsa eğer, bundaki iş birliği olanakları hakkında da daha somut bir fikir

sahibi olunabilir. Bu aynı zamanda, derginin çıkış bildirisinin daha iyi anlaşılmasını da

kolaylaştırır.

Ayrıca bu metnin, yani Beşikçi Eleştirisi’nin, içinden bir bölümü, teorik bakımdan en önemli

olduğunu düşündüğüm bölümü, ayrı bir kitap olarak “Tarihsel maddeci (Marksist) Din, Ulus

ve Üstyapılar Teorisi” başlığı altında düzenledim. Bunu da ayrıca yolluyorum.

Bu arada şunu belirteyim ki, gerek Beşikçi Eleştirisi’ni gerek bu Marksist Din, Ulus ve

Üstyapılar Teorisinin yeniden inşasını, zaten sayın Seleğe bir sosyolog olarak yollayacak,

dikkatini çekecek ve eleştirilerini isteyecektim. Bu vesileyle bu işi de aradan çıkarmış

oluyorum. Kendisinin kafa yorduğu izlenimi edindiğim bir çok konunun, özellikle yeni

sosyal hareketler, kadın hareketi vs. bağlamındaki sorunlar, Beşikçi Eleştirisinde

tarntışıldığını ve konu edildiğini göreceğini düşünüyorum. )

Bu bakımdan varsayalım ki kavram karışıklığı yok ve teorik organ denirken gerçekten teorik

organ kastediliyor olsun. Yani ortada farklı alanlara hitap eden iki farklı proje olsa bile, bu

bir işbirliği için engel değildir. Çünkü bir teorik organın gerekliliği ve bunun boşlanmaması

gerektiği çok açıktır. Bunun için de pek ala işbirliği yapılabilir. Aynı şekilde, politik organda

da yazarlar veya çıkaranlar arasında yer alınabilir. Böylece biribirini tamamlayan iki farklı

proje için işbirliği yapılmış olur.

Böyle gidersek, teorik mi politik mi gibi bir tartışmaya hapsolmaktan da kurtulabiliriz. O

zaman, izlenecek politik çizginin içeriğinde ne kadar anlaşabileceğimiz gibi bir konuda

yoğunlaşabiliriz.

Ben güçleri birleştirdiğimiz takdirde, bu iki işi de yapabilecek bir gücü sağlayabileceğimizi

düşünüyorum şahsen.

Ayrıca şunu belirteyim. Eğer bir kavram kargaşası varsa ve teorik dnirken gerçekten politik

kastedilmişse ve politik bir organda anlaşılıyorsa bile, bu yine de bizlerin, teorik bir organ

konusunu da gündeme almamız gereğini ortadan kaldırmaz. Teorik ve ideolojik br çaba

olmadığı takdirde, tek ayaklı kalmaya mahkum olur bütün çabalar.

Neyse fazla uzatmayayım. Şimdilik bu kadar.

Selam ve saygılar

Demir

28 Ekim 2004 Perşembe

66

29. 10. 2004 - Ahmet’in Mektubu

Merhaba,

İşin doğrusu nasıl hitap etmem gerektiğini kestiremediğimden merhabayla başlıyorum ve

merhabanın güzel bir hitap olduğuna inanıyorum. Dün mektubunu aldım. Ama çok kötüydü

ve okunmuyordu. Neyseki Özgür gelirken getirmişti ve çabucak okuma fırsatını edindim.

Pınarda okudu. Daha önce gönderdiğin dergi hakkındaki tartışmalar ve manifestoyu da genel

hatlarıyla okumaya çalışıp nasıl bir dergi düşündüğünüzü,neden çıkmadığını anlamaya

çalıştım.

Özgür ve Orhanla birebir görüşüp tartışmamız,sizin yazılarınızla birleşince neler

düşündüğünüzü anlamak açısından gerçektenden de yararlı oldu. Bazı kavramlara yüklenilen

anlamlar ve yöntem konularındaki bazı farklılıklara rağmen genel hatlarıyla birbirine yakın

düşüncelerde olduğumuzu görmek inan hem bizleri sevindirdi,heyecanlandırdı ve hem de

ortak iş yapma açısından umutlandırdı.

Sizin de belirttiğiniz gibi farklı ortamlardan gelen insanların birararaya gelmesinin çok zor

olduğu koşullarda birlikte çalışmak elbetteki çok önemli. Ve bu coğrafyanın böylesi

birlikteliklere muazzam ihtaycı var. Deniz dünkü tartışmalarımızı sana özetleyeceğini

belirtmişti. Umarım göndermiştir. Dünkü toplantıda şöyle bir karar çıktı. Bizler,yani Pınarla

birlikte dergiyi çıkarmayı düşündüğümüz arkadaşlarla nasıl bir dergi düşündüğümüzü içeren

bir metni kısa süre içinde sizlere ulaştırdıktan sonra bir hafta içinde daha geniş katılımlı bir

toplantı düzenleyip temel hususları netleştirmeye çalışacağız.

Sizlerin dergi konusunda 2 yıla yakın bir çalışması var,bizlerin ise 3-4 aylık. Sizlerin çok hızlı

bizlerin ise biraz ağır davranmasının altında bir de bu neden var. Ayrıca daha işin başında

birbirine karşı açık ve dürüst olmak bakımından daha hassas olma kaygımızı da anlayışla

karşılayacağını umuyorum.

Görüşmek üzere. Ahmet

29. 10. 2004 - Ahmet’e Cevap

Merhaba Ahmet,

Dedigin gibi Merhaba her zaman cok iyi bir baslangictir. Ben de kime nasil hitap edecegimi

bilemedigimde merhabayla baslarim. Hem belli bir mesafe koyar hem bir yakinlasma dilegi

sinyali verir. Hasili Merhaba konusunda da ayni dusunuyoruz. :)

Bana istedigin gibi hitap edebilirsin. Oyle problemlerim yoktur. Sadece ben baskalarini

rahatsiz etmekten cekindigimden mesafeli davranirim, bu da bazan yanlis anlamlara yol acar

ve mesafe koydugum sanilir. Neyse bunlar onemli degil.

Once sunu belirteyim. Ben bu mektuplari hep birinci sahisla falan yaziyorum ama aslinda

butun bunlari dergi cikarma girisimi adina yapiyorum ve aldigim ve yolladigim her mektubu

bu girisim icindekilere iletiyorum. Benim yaptigim biraz sekreterlik gibi bir is yani.

67

Kollektif bir kimlik adina yapiyorum bunu. Zaten biliyorsundur da. Bir de ben ifade etmis

olayim. Yani o merhaban aslinda bu dergi isine girmis olanlarin hepsine.

Ben de heyecanla gorusme nasil gecti diye merak icindeydim. Sonunda dayanamayip Deniz'e

SMS ile sordum. Onun da verdigi kisa cevap sizinki gibi cok olumlu oldugu biciminde oldu.

Ne kadar sevindim bilemezsiniz. Ama Herseyin oyle kotuye gittigi bir dunyada yasiyoruz ki,

dogrusu sevinmeye bile korkuyorum. Sanki sevinc duysam isler ters gidermis gibi geliyor.

Anlayacaginiz batil inancli bir ateist olduk bu arada galiba.

Biliyorsun bu dergi girisimi icinde olanlar. Turkiye ve Avrupa'da cok farkli sehirlere

yayilmis durumdalar. Dolayisiyla haberlesmeyi Dergi girisimi adiyla kurdugumuz bir mail

grubu araciligiyla yapiyoruz. Herkes her turlu gelismeyi oraya yazior ve girisim icindeki

herkes boylece her turlu gelismeden haberdar olup katkisini veya gorusunu yine herkese

iletiyor. Simdi ornegin sizin bu mektubunuz ve benim size bu cevabim da aynen bu gruba da

yollaniyor. O sozkonusu belgeler de boyle bir mekanizma ile olusmustu zaten.

Simdi senden bir dilegim olacak. Tabii zamanin varsa ve gerekliligine inaniyorsuan yapmani

dileyecegim. Dun aksamki konusmalarinizi Deniz her halde bizlere aktaracak: Ama bunlari

bir de ornegin senin bakis acindan aktarmani dilerim. Yani arkadaslarina muhtemelen orada

kousmalar hakinda anlatcaklarinin, yorumlarinin bir benzerini de bize yollamani dilerim.

Boylece farkli bakis acilarindan verilerle daha net bir kavrayis olusabilir. Ayni sey tersinden

de yapilabilir. Gorusen arkadaslar de kendi gorusme yorumlarini size aktarabilirler ornegin.

Boyle bir seye ne dersin? Dedigim gibi gerekli gorursen ve zamanin varsa. Bizlerin buna

ozellikle su nedenle ihtiyaci var: Bizler birbirimize mekan olarak cok uzagiz, birbirimizi

hemen hemen hic gormuyoruz. Tek haberlesme aracimiz yazi ve mailler. Mesela Ben daha

Turkiye'de bu dergi isinde bulunanlardan hic birinin yuzunu bile bilmiyorum. Bir ikisinin

sesini duydum sadece. Sizler muhtemelen sik sik bir araya gelebiliyorsunuzdur. Bu durumun

yarattigi eksikligi bir olcude olsun gidermek bakimindan boyle bir dilekte bulunuyorum.

Tabii bunun bir yan urunu de olur insanlar daha dogrudan bir fikir edinmis olur.

Simdilik bu kadar.

Herkese Selam ve sevgiler

Tekrar okuyamama problemi olmamasi icin bu sefer temel harflerle yazdim. Umarim bir

sorun olmaz.

Demir Kücükaydin

demir@gmx. li

29. 10. 2004 – Orhan’ın Pınar ve Ahmatle toplantı Hakkında Notları

Pınar Selek ve Ahmet'le Görüşmeye Dair Notlar

Geçtiğimiz Perşembe günü Pınar Selek ve Ahmet'le bir birkaç gün önce belirlenen toplantıyı

gerçekleştirdik. Toplantıya bizim girişimimizden Deniz ve Orhan katıldı.

68

Bilindiği gibi Demir Küçükaydın toplantıdan önce Pınar'a ve Ahmet' yanlış anlamalara neden

olmamak ve tartışmayı daha sağlıklı bir zeminde yürütmek amacıyla bir mektup göndermişti.

Demir'in mektubu Pınar'la daha önce yaptığı telefon görüşmesinde derginin içeriğinin teorik

mi yoksa politik mi olacağına yönelik aslında kavramların farklı kullanılışı ve farklı

algılanışından kaynaklanan bir, görünürde farklı duruşu aydınlığa

kavuşturmak amacıyla yazılmıştı. Dolayısıyla bu, görüşmenin en önemli

bölümünü oluşturdu.

Görüşme önce bizim daha sonrada Pınar'ların dergi girişiminin nasıl ve neden

başlatıldığının anlatımıyla başladı ve önemli üç ana noktada düğümlendi.

Bunlardan birincisi; Pınarların teorik, bizimse politik diye ifade

ettiğimizin aslında aynı şeyi ifade ediyor olduğunu anladık. Bu tartışmada netlik

kazanmamızı sağlayan önemli nokta, derginin kime ve nasıl sesleneceğine ilişkin

söylenenlerin ortak bir yaklaşıma sahip olduğu idi.

Kullanılan bu iki kavramında aynı hedefi ifade ettiğini anlamamızı sağlayan açıklama, güncel

siyasal gelişmelere ve konulara dair bakış açılarının, kültürel, felsefi edebi yazıların yer

alacağı gerek yazar kadrosuyla gerekse içerik olarak zengin bir yayın hedefinin belirtilmesi

oldu. Bu noktada en önemli faklı yaklaşım bizim periyodu daha sık, Pınar ve arkadaşlarının

ise daha uzun bir yayın tasarlıyor oluşlarıydı. Bu faklılık, yayının onlar açısından güncelliği

sorunundan ziyade daha ağır ama emin adımlarla ilerleme isteğinden kaynaklanıyor.

Pınarların bu konuda önerisi derginin iki aylık bir periyotla yola çıkması ve periyodun belirli

bir süre sonra daraltılması gerektiği oldu.

İkincisi; bilindiği üzere Pınar bir süredir Gündem gazetesinin yeniden yapılandırılmasında

görev aldı ve çalışmalarını yoğun olarak orada yürütüyor. Pınar gazetenin yeniden

yapılandırma çalışmalarının yapısal ve teorik olarak tamamlandığını ve şimdi bunun

uygulama aşamasında olduğunu belirtti. Gazetenin yeni yapısını burada biz ayrıntılı olarak

veremeyeceğiz doğal olarak. Bunu belki Pınar bir yazısıyla bizlere anlatabilir. Ama genel

olarak gazetenin bundan sonra çok kimlikli, çok kültürlü ve daha zengin bir içerikte, Pınar'ın

deyişiyle "bütün iktidar odaklarına mesafeli, bütün toplumsal muhalefet odaklarıyla

olabildiğince birlikte ve yanyana" gibi bir yayın politikasıyla çıkacağı, ve bizlerinde istersek

güncel acil politik gelişmelere gazete aracılığıyla müdahale edebileceğimizi, gazetede seve

seve bize yer ayırabileceklerini belirtti. Bizim bu konuyu değerlendirmemizin önemli

olduğunu düşünüyorum.

Üçüncü önemli nokta ise, Çağrı Metni'ne ilişkin konuşulanlar oldu. Pınar öncelikle bir dergi

için bu kadar uzun bir çağrı metnine gerek olmadığı, birkaç sayfalık bir metinle bunun daha

rahat ifade edilebileceği; aynı zamanda geniş çerçeveli bir derginin böyle bir programatik

metinle çıkmasının yanlış olacağını, bu metnin dergide program tartışması olarak veya

kişilerin imzasıyla bir program önerisi olarak yayınlanmasının daha mantıklı olacağını belitti.

Pınar ve Ahmet kendi çalışmalarına ve bizim dergi çalışmamıza ilişkin görüşlerini yazılı

69

olarak iletecekler. O zaman fikirler hakkında daha net ve daha sağlıklı bir şekilde

bilgilenebileceğiz. Fakat bizler için şu an ortada olan, bu üç başlığı da kendi aramızda

tartışmamız gerektiği. .

29. 10. 2004

Orhan

01. 11. 2004 – Pınar Seleğe Gazete Konusunda Mektup

Değerli Selek,

Deniz’le İnternette biraz “chat”laşarak edindiğim bilgilere dayanarak bu mektubu aslında size

hemen Cuma veya Cumartesi günü yazmak istiyordum ama, bitirmem gereken bazı yazılar

nedeniyle hemen yazamadım. Ben de korkunç bir zaman sıkıntısı yaşıyorum ve fiziksel

olarak sınırlarımı aşırı zorluyorum. Yükleri biraz olsun hafifletmek ve yazmaya daha çok

zaman ayırabilmek için yaptığım her girişim sırtıma bir sürü yeni iş almaktan başka bir sonuç

vermiyor. En küçük bir ayrıntıyla bile ilgilenmek gerekiyor. Neyse, sızlanmanın yeri ve

zamanı değil.

Ortak bir dergi çıkarma olanakları üzerine görüşme ve değerlendirmeler devam ederken

bunun yanı sıra Deniz’in aktardığı bazı isteklerinize bağlı olarak yazıyorum bu mektubu.

Ben yaklaşımlarımızın, ortaklaşa bir dergi çıkarma noktasından daha ileri bir iş ve güç

birliğine olanak sağladığı ve bunu gerektirdiği kanısındaydım. Ve görüşmelerden aktarılan

izlenimler de bu kanımı pekiştirdi. Dergiyi, daha geniş bir iş birliğinin parçası olarak ele

almanın, o alanda karşılaşılabilecek güçlükleri aşmada da yardımcı olabileceğini

düşünüyorum. Potansiyellerimiz, çok farklı alanlarda birbirini desteklemeyi ve bu farklı

alanlarda yapılan işlerin de birbirini desteklemesini ve tamamlamasını mümkün kılmaktadır.

Bu girizgahtan sonra, Deniz’in bir “chat”ın imkan verdiği ölçüde anlattıklarından çıkardığım

kadarıyla şu istekleriniz olmuş:

1) Ülkede Özgür Gündem gazetesine daha çok yazarak daha büyük bir katkıda

bulunmak.

2) Örneğin Kıbrıslılar gibi başka çevre ve yazarların gazeteye katkıda bulunmasına

aracılık ya da yardımcılık

3) Avrupa’daki göçmenlerle ilgili yazılar veya yazarlar konusunda yardım veya destek.

Deniz ayrıca bu gün içinde bulunduğunuz güçlüklerden ve karşı karşıya kaldığınız

engellemelerden de biraz bahsetti. Bu konuda zaten önceden bazı duyumlarım da olmuştu.

Bu üç konuyla ilgili olarak sorunlarımı, önerilerimi anlatayım ve neyi nasıl yapabileceğimiz

konusunda önerilerinizi bekleyeyim.

Ama bunun için kanımca sizin ilgi alanınızın dışında kaldığını bu nedenle bilmediğinizi

sandığım bazı bilgiler vermem gerekiyor.

Ben azlında uzunca bir süredir Avrupa’da çıkan Özgür Politika’ya yazmıyorum. Bunu sakın

70

Kürt hareketine bir mesafe koymak ve ondan desteğini esirgemek gibi algılamayın. Bu günkü

koşullarda Özgür Politika’ya yazmanın artık Kürt hareketine bir yarardan çok zarar getirmeye

başladığını düşündüğüm için yazmıyorum.

Bu ifade siza çok çelişkili gelebilir. Bunu şimdi size tekrar anlatmaktansa, zaman ve güçten

kazanmak için böyle davranmak zorunda olduğumu anlayışla karşılayacağınızı düşünerek,

aynı konuyu Öcalan’a da anlattığım mektubu ve eklerini size iletiyorum.

Bu mektup ve eklerinden Özgür Gündem’e hala niye yazdığımı da anlayacaksınız.

O mektuplar ve yazılarda da belirttiğim gibi, aslında ben yazmaya devam ediyorum ve

gazetede yazmadığım zamandan daha çok ve daha iyi yazılar yazıyorum. Daha özgürce

yazıyorum ve yazılarımı bana sormadan alıp yayınlayabilecekleri yönünde açık çek de

vermeme rağmen, hiçbir yazımı alıp yayınlamıyorlar.

Özgür Gündem’e gelince. Türkiye’nin durumunun farklı olduğu düşüncesiyle Özgür

Gündem’e normal yazılarımı bir dayanışma olarak yollamaya devam ettim. Hatta daha sonra

istenirse haftada bir de yazabileceğimi söylemem rağmen, benden böyle bir talepte

bulunulmadı.

Ayrıca şunu belirteyim, benim Kürt basınındaki yazılarım, tam anlamıyla benim kendi dünya

görüşüme ve anlayışıma dayanan yazılar değildir. Bir Türk olarak, egemen ulusun içinden bir

insan olarak, bu egemen ulusun duyarsızlığı ve berbat tavrının kefaretini ödemek gibidir biraz

yazılarım. Örneğin bir çok eleştirimi yutarım söylemem. Söylemeye kalktığımda da zaten

yayınlanmaz.

Ama ben artık, esas ağırlığı, kendi gerçek görüşlerime ve programıma vermenin her bakımdan

çok daha yararlı olduğu kanısındayım. Özgür Gündem’e hala bir dayanışma olarak yazmam,

yarı yolda bırakmış olmamak içindir.

Deniz’in anlattığına göre, bu görüşlerinizi Özgür Gündem’in sayfalarında savunabilirsiniz

anlamında şeyler söylemişsiniz. Bunu eski biçimiyle yazmaya devam etmek değil de, örneğin

çıkarmayı düşündüğümüz derginin sayfalarında savunacağım görüşleri bu gazetenin

sayfalarında da savunabileceğim olarak anlıyorum.

Bu gerçekten güzel bir olanak.

Ne var ki bu konuda kafamdaki bazı kuşkuları ifade edeyim.

Birincisi, bu görüşleri ifade ettiğimde, o sayfalarda bunların yayılmasına müsaade edileceğini

sanmıyorum.

İkincisi, olur da bir şekilde yayınlanırsa, bunlar başka bir politika ve çizginin oturtulmasının

basit araçları işlevini görürler ve gerçek anlamları kavranılmadan kalır arada kaybolur

giderler. Örneğin bizlerin çıkartacağı bir dergide bu görüşler derginin esas vuruş yönü ve

politikasını; yani manşetini, kapağını belirlerken, başka politik bir teorik arka planı ve çizgiyi

izleyen bir gazete veya dergide, biraz Almanların “Pazar vaazı” dedikleri türden bir anlam

kazanırlar. Yani pratik politikaya ilgisiz genel geçer doğrular gibi bir şey. Örneğin burada

Öcalan’ın kitabından burada yapılan her günkü çarşaf çarşaf aktarmalar biraz bu durumdadır.

71

Kaba tabiriyle “imam ne derse desin cemaat bildiğini okur” deyişinin ifade ettiği sorun.

Bu sonuçlar deneylerimden çıkıyor.

Örneğin, son aylarda milliyetçiliğin teorik temellerini açıklayan, aynı zamanda Kürt

hareketinin karşılaştığı ve “ilkel milliyetçilik” dediği akımla mücadelesi için de güçlü bir

teorik silah olabilecek bir kitap yazdım. ( Kitabın Adı: Beşikçi’de kafa karışıklığı: Tersinden

kemalizm – Alevilik, Din, Ulus, Politika ve Bilim Üzerine). Keza bunun yanı sıra bir çok

makaleler yazıp bunları sayfamda yayınladım.

Bu yazıların her zaman bir kopyasını de gerek Özgür Gündem’e Özgür Politika’ya yolladım.

Ama bunların hiç birisi alınıp gazetede yayınlanmadı. Ne oradakinde ne buradakinde.

Bunun üzerine yüzsüzlüğü ele alıp, ben teklif ettim. “Bakın bunlar önemlidir. Ayrıca sizlerin

karşılaştığınız güçlüklerle mücadeleniz için de yararlıdır. Hiçbir şey istemiyorum. Lütfen

yayınlayın” dedim. Hiç birini yayınlamadılar.

Burada da kalmadım. Bir taktik yaptım. Öcalan’a bir mektup yazdım ve bu kitabı ve bazı

makaleleri mektubun eki olarak yolladım. Yani bunlar Öcalan’a bir mektup oldular. İlk

mektup Öcalan’ın eline geçti. Okudu veya okumadı ama kendisi meşhur selamını söyledi.

Hatta benim kendisinin görüşlerini geliştirebileceğimi falan da söyledi. Bu yankılar görüşme

notlarında yayınlandı. Buna rağmen, yani Öcalan’a yollanmış bir mektup olmalarına

Öcalan’ın Avukatlara “okudunuz mu?” diye sorarak dolaylı ve herkesin anladığı yoldan

okunmasını tavsiye etmesine rağmen yine de yayınlanmadı.

Gazetede yazdığım sürece de, gazeteyi çıkaranlar açısından önemli olan söylediklerimin

içeriği değildi, politik dengeler içinde gördüğüm işlev anlam taşıyordu. Bu işlev söyle

özetlenebilir. Bakın biz de sosyalistler de yazıyor, Amerikancılar da yazıyor.

Böylece başka bir politikanın basit bir aracı işlevi görülüyor. Elbette yıllarca, bile bile lades

diyerek bunu da kabul ettim. Buna da katlanıyorsun, bir şeylerin kefaretini ödemek, halkların

kardeşliği için bir karşı örnek sunmak için.

Bu nedenle fazla umutlu olamıyorum. Sizin de benzer bir işlev gördüğünüz sürece orada

görülebileceğinizi, belli bir politik ve teorik yaklaşımı ortaya koyduğunuz andan itibaren

oyunun bozulacağını düşünüyorum. İnşallah yanılıyorumdur.

Bütün bu deney ve çekincelere rağmen size çabalarınızda yardımcı olmak istiyorum. Size o

mektupları yollamamın ve yukarıdaki çekinceleri anlatmamın nedeni, çabalarınızda sizi

desteklemekten kaçışa bir bahane bulmak değil; karşılaşılacak sorun ve güçlükler hakkında

somut bir fikir edinilmesi.

Örneğin, daha sık yazmamı istemişsiniz. Pek ala yazabilirim. Sadece onbeş günde bir değil,

haftada bir, isterseniz iki kere de yazabilirim. Her yazım bu yazdıklarımın iki üç misli

uzunlukta olabilir.

Ama ben şimdi hala, büyük ölçüde Kürt hareketini destekleyen bir Türk olarak yazıyor

sayılırım ve bir sosyalist olarak yazmıyorum. Ama artık böyle yazmanın gerekli olmadığını,

zaman ve güç kaybına yol açtığını düşünüyorum. Sadece bana artık yazma denmediği için,

72

anlaşmaya sadık kalarak sözümü tutmuş olmak, yarı yolda bırakmış olmamak için Özgür

Gündem’e yazmaya devam ediyorum.

Gazeteye daha çok katkıda bulunmak artık ancak, Kürt hareketini destekleyen ve bir çok

yerde sözünü yutan bir Türk olarak değil de, bir sosyalist olarak mümkün olabilir. Ama o

takdirde de her yazım sansüre takılacaktır. Ve bu sansür, sıradan bir teknik elemanın

telefonla arayıp, şu kısımların çıkarılması aksi takdirde yazının yayınlanmayacağı biçiminde

olacaktır muhtemelen. Yani her hangi bir gazetenin politikasından sorumlu biriyle

konuşmam, onu ikna etmeyi denemem, politik ve teorik düzeyde tartışmam bile mümkün

olmaz. Bürokratik bir aygıtın dehlizlerinin girişinde takılır kalırım. Şimdiye kadar başıma bu

geldi.

Bunun artık böyle olmayacağını söylemişsiniz. Keşke.

En iyisi bunun böyle olup olmayacağını görelim. Size son derece somut bir öneri

getireceğim. Eğer aklınıza yatarsa öneriyi hayata geçirmeyi deneyelim. Bu aynı zamanda,

somut bir duruma ilişkin olarak benim somut politik tavrımdır.

Bu gün sizin Vatan gazetesinde yaptığınız söyleşiyi okudum. Orada Demokratik Toplum

Hareketi’ne hepimizin katkıda bulunmasını öneriyorsunuz. Sorunların Avrupa bağlamında

tartışılmasından duyduğunuz rahatsızlığı dile getiriyorsunuz. Hasılı kendime çok yakın

hissettiğim, sevinçle okuduğum şeyler söylüyorsunuz.

Haklısınız. Hepimiz bu girişimin diğerler gibi kakırdamaması, yeni bir soluk olması için

katkıda bulunmalıyız. İşte benim önerim bu katkı bağlamında, bu katkının nasıl

yapılabileceğine dair somut bir öneri.

Örneğin, şu çıkarmayı düşühdüğümüz derginin çağrı bildirisi olarak düşünülen, Orta Doğu

İçin Demokrasi Manifestosu’nu, ben bu kurulacak partinin programı olarak önermek

istiyorum. Metin zaten Programatik bir metindir. Edebi bakımdan da fena sayılmaz. Böyle

bir metnin sadece Türkiye’yi değil Orta Doğuyu bile değiştirmeyi düşünen bir Partinin

programı olarak bütün Türkiye’de daha kuruluş aşamasında tartışılması yepyeni ufuklar açar

ve hedeflerin hem neler olması gerektiğini netleştirir hem de onların daha iyi kavranmasını

sağlar. Aynı hedeflerde anlaşmışlık da inisiyatifi geliştirir, en iyi haberleşmeden daha iyi bir

eşgüdüm ve koordinasyon sağlar.

Kimileri kimin ne olacağını tartışır ve tartışmayı bu düzeylere çekmişken, biz isimler

üzerinde değil, program üzerinde bir tartışma başlatmış oluruz. Bu hem partinin amacının

daha iyi kavranmasını sağlar, hem de ayrılıklar varsa bunların gerçek içeriğinin ortaya

çıkmasını. Ayrıca böyle bir program etrafında bir tartışma bir teorik eğitim de sağlar. Bu

aynı zamanda gerçekten demokratik biçimde, program ve prensipler etrafında yepyeni bir

parti oluşumunun da örneğin olur. Yani bu tartışma eyleminin kendisi aynı zamanda hem bir

politik mesaj hem de apayrı bir örgütlenme biçiminin örneği olur.

Diyelim ki, ben yeni kurulacak partiye bu metni program olarak öneren açık bir mektup

yazayım ve gazete olarak bunu size de ileteyim. Sizi de gazete olarak bu tartışmayı açmaya

ve desteklemeye çağırayım.

73

Siz de gazete olarak, yeni kurulacak hareketin, daha kuruluşunda diğer partilerden farklı bir

kuruluş prosesinden geçmesi ve daha bilinçli bir program oluşturma çabasına yol vermek için

bir açıklamayla bu programın tamamını, bir tartışma zemini olarak yayınlıyorsunuz ve bir

tartışma başlatıyorsunuz.

Aslında böyle bir şey harika olur.

Bu programın kabul edilip edilmemesinin bile önemi yoktur. Bunun yapılabilmesinin kendisi

başlı başına bir önemli bir teorik, politik ve örgütsel eylem olurdu. Kaldı ki, eldeki metin,

dünyada eşi bulunmayan bir teorik arka plana; yaratıcı ve eleştirel Marksist geleneğin çok

özel bir sentezine dayanan, son derece ufuk açıcı, geliştirici bir metindir. Hatta bu metnin

böyle bir partinin programı olarak tartışılması, aydınlar ile Kürt hareketi arasındaki soğukluğa

da son verir

Bunu yapabilir misiniz? İşte ben en iyi katkıyı böyle yapabileceğimizi düşünüyorum.

Bunu yapabilirseniz bir taşta onlarca kuş vurmuş olursunuz. Kürt hareketi tecritten kurtulur.

Gazeteye bir dinamizm gelir vs. Böyle yan ürünleri de olur.

Bir başka öneri. Benim yıllardır bir çok kere yazlarımda işlediğim bir konu var. Kürt

burjuvazisinin etkisini sınırlamanın yolu, idari baskılar olmaz, dayanılan toplumsal temelin

değiştirilmesi gerekmektedir. Ama bu zor bir süreçtir ve bu yolda kadınların çok önemli bir

işlevi de vardır. Bu kurulacak partinin merkez yönetim organının tamamının, bölge ve

aşağıdaki organların en az yarısının kadınlardan olması.

Bu konudaki ayrıntılı yazılarımı Öcalan’a mektubun ekleri olarak yollamıştım Size de

yollayacağım. Bu yönde bir tartışma başlatabilir misiniz?

Bu yöndeki öneri ve tartışmaları gündemle sokabilir miyiz?

Eğer buna gücünüz yeterse, gerçekten müthiş bir iş yapılmış olur. Bunları denemeye ne

dersiniz? Ayrıntıda, teknikte düzeltmeler yapılabilir elbette.

Ama tartışmaları kişiler düzeyinden programatik düzeye, dayanılacak sosyal temeller ve

bunların somut örgütsel biçimleri alanına çekmek, bizzat bu tartışmanın kendisi başlı başına

muazzam bir politik eylem olacaktır.

Biraz uzadı ve ağrılarım başladığından devam edemeyeceğim. Yani Kıbrıslılar, başka

yazarlar ve göçmenler gibi konulara giremeyeceğim. Sadece o konularda da yardımcı olmaya

çalışacağımı söyleyeyim. Şimdilik burada kesiyorum. Önemli olanları yazdım ve ilişikte

yollayacağım.

Bu dediklerime ve önerilerime cevabınızı bekliyorum. Lütfen ilişikte yolladığım ekleri

okuyun. Onları okursanız ne demek istediğimi daha iyi anlarsınız.

En kısa zamanda cevabınızı bekliyorum. Gereğinde , yazmanız veya yazılı cevap vermeniz

zor oluyorsa, sizi isterseniz telefonla da arayabilirim. Gündüz aramak çok masraflı oluyor.

Gece arayabileceğim bir numara olursa, öyle de arayabilirim.

Selam ve saygılar

74

Demir Küçükaydın

02. 11. 2004 – Ahmet’in Toplantı Değerlendirmesi

Merhaba,

Nasıl bir dergi düşündüğünüze dair son mektup ve Deniz ile Orhanla yaptığımız son toplantı

bizleri biraz daha netleştirdi. En azından sizlerin nasıl bir dergi düşündüğünüzü anlamaya

olanak sundu.

Sizin de belirtmiş olduğunuz gibi farklı yaşam tecrübelerinden geldiğimizden kavramlara

yüklenilen anlamlar konusunda farklılıklar ilk etapta doğal karşılanmalı. Yine temel esaslar

üzerinde belli bir birliktelik sağlanabiliyorsa yöntem farklılıkları fazla öne çıkarılmamalı. Bu

açıdan yaklaşıldığında sizin teorik ve politik düşüncelerinizle bizlerinki arasında yakınlıklar

olduğu,bu ortak yanların birlikte bir çalışmayla daha da güçlendirilmesi gerektiği adar,politik

amaçlarımız açısından da ortak bir dergi çıkarmanın önemli olduğu görüşündeyiz.

Sizin A. Öcalan’ın yeni dönem çizgisine yaklaşımınız, ve Onun sizin hakkında belirttiği

görüşler bizler için önemli olmakta. Bu yeni dönem çizgisinin gerek Kürt hareketi içinde ve

gerekse Türkiyeli sosyalistler açısından gerektiği karşılığı bulamıyor olması temel sorunların

başında geliyor ve sizin bu yönlü çabanız yeni bir yaklaşımı ifade ediyor. Birlikte bir dergi

düşüncesini bu açıdan da önemsiyoruz.

Henüz sizin gerek Manifestonuzu,gerekse de Beşikçi Eleştirisini okuyamadık. Fakat gerek

geçmiş yazılarınızdan gerekse de gönderdiğiniz yazılardan genel hatlarıyla teorik

formülasyonlarınız hakkında kimi farklılıklarımız olsa de yakın olduğumuzu belirtmek isteriz.

Bu konuda yazılarınız hakkındaki görüşlerimizi ileriki aşamada sizlerle de tartışırız. Sizinle

birlikte çalışmak istememizin altında yatan en temel neden bu. Yine yazılarınızdan

çıkarabildiğimiz kadarıyla politik düşünceleriniz karşısında da birlikte hareket etmenin

gerekliliğini düşünüyoruz. Bu konuda bazı yöntemsel farklılıklarımız olsa da bu birlikte

çalışmanın önünde ciddi bir engel gibi görünmüyor.

Bu yöntem farklılıklarını,bizlerin nasıl bir dergi düşündüğünü genel hatlarıyla özetlerken

kısaca ortaya koymaya çalışacağız.

Bizim Dut Ağacı Kültür Kooparatifi olarak dergi düşüncemiz yaklaşık 3 ay kadar önce oluştu

ve 4-5 arkadaşla belli bir tartışmadan sonra pratik olarak işe başlarken sizlerin önerisiyle yeni

bir boyut kazandı.

Biz en genel açıdan bu derginin hedefini “Yeni Düşünceyi Yeni İnsanlara Aktarma ve Yeni

Dönem Siyasetinin Yeni Dönem Kadrolarını Açığa Çıkararak bir araya Getirme” olarak

belirledik. Bundan da anlaşıldığı gibi dergi ne salt teorik bir dergi olacak ne de sadece politik

bir organ işlevini görecek. Bir türlü politikleşmeyen Türkiye Sosyalist hareketi ile,ideolojiden

kopmuş pragmatik Kürt ilkel milliyetçiliğine karşı ideolojik mücadele yürüttüğü gibi,politik

olarak da en geniş entelektüel birikimi bir araya getirdiği oranda bu amacında başarıya

ulaşabilecek bir dergi olarak tasarladık.

Bu hedef zorlu ve meşaketli bir çalışmayı gerektirir. Derginin politik yönü onun güncel

75

politikaya müdahale etmesi,yön vermesi ve buna uygun kısa periyotlarla çıkmasında

değil,(reel politikaya ilişkin de işlev oynayabilir,ama amacı bu aşamada sadece bu olmamalı)

yukarıda belirttiğimiz genel çerçeveye yüklediğimiz anlamda aranmalıdır. (Yöntem farklılığı

dediğimiz husus budur. Düşündüğünüz derginin yeni bir siyasi hareketi örgütlemek için kısa

periyotlarla çıkmasını bu nedenle koşullar açısından şimdilik gerçekçi görmüyoruz. . )

Sizin Yön Dergisi örneğinize tamamen katılıyoruz. Dergi tam anlamıyla bir platform rolü

oynamalı. Türkiye’nin hatta giderek Ortadoğunun önemli demokratik sosyalist entelektüel

gücünü bünyesinde toplamayı,örgütlemeyi hedeflemeli.

Böylesine geniş bir yelpazeyi bünyesinde toplayan ve bu kesimlere hitap eden dergi kendi

içinde de ideolojik mücadele yürüttüğü gibi,politik olarak bir araya gelmenin yollarını

zorlamalı ve açığa çıkarmayı hedeflemelidir.

Özellikle derginin başarısında bu husus önemli. Türkiyedeki ulusalcı,ekonomist ve doğmatik

sola karşı ideolojik mücadele yürütürken, sosyalist kadrolara ve kitlelere ulaşmayı,Kürt ilkel

milliyetçiliğine karşı mücadelede de Kürt demokrat ve yurtsever kesimleri kazanmayı

hedeflemelidir.

Diğer bir husus ise dergi çıkarken yayınlanmasını düşündüğünüz manifestoya ilişkindir.

İçeriğine dair kimi belirtilecek hususlarla birlikte paylaşabileceğimiz düşünceleri ifade

ediyor. Ama böyle bir manifestonun dergi manifestosu olarak yayınlanmasının doğru

olmayacağını düşünüyoruz. Zaten sizin açılım tartışmalarından sürecin sonlanmasında temel

ayrılığın yazdığınız manifestonun dergide yayınlanıp yayınlanmaması olduğu anlaşılıyor.

Yanlış anlaşılmasın. Bizler yazının ruhuna ve dergide yayınlanmasına karşı değiliz. Sadece

daha ilk çıkma aşamasında böylesine radikal düşünce etrafında geniş insanların bir araya

gelmesinin mümkün olmayacağını,bunun süreç içerisinde gerçekleşebilecek bir yaklaşım

olarak benimsenmesinin daha doğru olacağına inanıyoruz. Bu arada manifesto ve diğer

çalışmalarınızın isminizle derginin konularına göre dergide yayınlanabilir.

Çıkacak dergi ilk etapta 2 ayda bir çıkmalı,6ay ile l yıl içinde aylık olarak çıkmayı

hedeflemeli. Bu süre içinde Ortadoğunun tanınmış kimi sosyalist ve demokrat aydınların

yazılarının alınması amaçlanmalı ve dergi giderek Türkçe,Kürtçe,Arapça,Farsça olarak

basımı sağlanarak bu alanlara ulaştırılması da hedeflenmelidir. Bu yönüyle düşünüldüğünde

de ilk etapta kısa periyotlarla çıkmasından öte belirttiğimiz sürede çıkmasının daha doğru

olacağını düşünüyoruz.

Dergi dosyalar biçiminde çıkmalı,her sayısı bir konuya ağırlık vermelidir. Örneğin ilk sayıda

sürece ve derginin amacına da uygun olarak Demokrasi konusu düşünüldüğünde 2.

Cumhuriyetçisinden,liberaline,sosyalistinden,feministine kadar çok değişik çevreden hem

teorik hem de politik içerikli yazılar istenebilir.

Derginin yayın kurulunda sizin daha önce ilişkiye geçtiğiniz ünlü isimlerin yer alması bir

gereklilik olmamalı. Yayın kurulu çok fazla geniş olmamakla birlikte değişik çevrelerin

temsiliyetine önem vermesi daha doğru gibi görünüyor. Ünlü isimlerden her sayıda mutlaka

birkaçının yazılarına yer verilmeli,bunlar aracılığıyla da geniş kesimlere ulaşma

76

hedeflenmelidir.

Sizin yazışmalarınızdan anlayabildiğimiz kadarıyla İnternet üzerinden de yayın yapma

düşünceniz ve hazırlığınız olmuş. Bunun da son derece önemli olduğunu düşünüyoruz.

Birçok açıdan yararlı olacaktır. Dergide yayınlarının yayınlanmasına olanak bulamayan

birçok insanın yazıları burada yayınlanabileceği gibi,yeni kadroların açığa çıkmasında da

önemli bir işlev

oynayacaktır.

Deniz ve Orhanlarla önümüzdeki günlerde yapacağımız toplantıda bu konular üzerinde daha

ayrıntılı tartışma olanağı bulacağız. Sizin bu konudaki görüşleriniz elbetteki önemli. Uzun

süreden beri bu konuda yoğunlaşmanız ve hazırlığınız da olmuş. Belirttiğimiz gibi bizimkisi 3

aylık bir sürecin ve tartışmaların ürünü.

Nasıl bir dergi düşündüğümüzü en genel hatlarıyla belirttik. Bunları önümüzdeki günlerde

daha ayrıntılı tartışmak da gerekir.

Açılımla düşündüklerinizle bizim düşündüklerimiz arasında farklılıklar kadar büyük

benzerliklerin olduğuna inanıyoruz. Birlikte hareket etmeye başlayarak farklılıklarımızı süreç

içinde aşma hepimizin tarihsel sorumluluğu. Bu nedenle ortak çalışmayı adeta bir zorunluluk

olarak gördüğümüzü bir kez daha belirtmek isteriz.

Selamlar.

Ahmet

02. 11. 2004 Ahmet’in Ek Mektubu

Merhaba Demir,

Son mektubunu,nasıl bir dergi düşündüğümüze dair yazıyı sana gönderdikten sonra

okuyabilme fırsatını buldum. Gerçi o yazıda görüşmeye ilişkin izlenimlerimizi de

alabilirsiniz,ama yine de ben,sizin sorduğunuz soruya daha açık cevap yazayım dedim.

Yoğun pratiğin içinden gelen biri olarak,yine İstanbulun yaşam ve çalışma tarzına alışamayan

biri olarak üstelik bilgisayar ortamını da çok fazla bilmeyen biri olarak yazışmaları istenilen

çabuklukta yapamamamı umarım anlayışla karşılarsın.

Sizlerin kendi aranızdaki ilişkinizi çok iyi bilmesem de,hem daha önceki dergiye dair

yazışmalarınızda,hem de Deniz ve Orhanla bir kez de olsa yaptığımız sohbette belli bir

izlenimim oluştu. Dergiye dair tartışmalarımızı henüz sizlerinki kadar internet üzerinden

paylaşma olanağımız olmasa da birlikte hareket ettiğimiz arkadaşlarla gelişmeler hakkında

konuşup,değerlendirmelerimiz oluyor.

Çıkarmayı düşündüğümüz dergi için şimdilik çok dar arkadaş yapısıyla birlikte hareket

ediyoruz. Pınarla birlikte birkaç arkadaşımız daha var ve tüm gelişmeleri paylaşıyoruz.

Aslında senin dergi için yaptığının benzerini burada ben yapmaya çalışıyorum.

Şu anda dergi girişimi olarak sınırlı sayıda arkadaş olsa da,bu çalışmada yer alabilecek

ilişkide olduğumuz muaazam bir çevre ve potansiyel var. Çok değişik çevreleri ve arkadaşları

77

bu çalışmaya katma düşüncemiz,ilişkimiz ve olanağımız var. Ve geldiğimiz aşama da tam bu

noktayı ifade ediyor. Anlayacağın önümüzdeki günlerde dergi için birçok çevreyle ilişkiye

geçmeye başlayacağız. Eğer birlikte hareket edeceksek -ki,umuyorum böye olur- bu konuda

ortaklaşarak birlikte bir planlama çıkarmamız gerekecek.

Şimdi öğrenmek istediğin hususa geleyim. Görüşmeden sonra görüşmeyi arkadaşlara sözlü

aktardığım için metne geçmedim. Özet olarak,gerek seninle ve gerekse görüştüğümüz iki

arkadaşla da ve daha genel anlamda sizin çevreyle çok fazla ortak noktalarımız olduğunu

tesbit ettik. Sadece ortak yanlarımızın değil,aynı zamanda amaçlarımızda da büyük

yakınlıklar olduğu ve birlikte çok rahat çalışabileceğimiz izlenimini edindik.

Sizler hakkında bu yönlü izlenimlerimiz sadece bize gönderdiğiniz notlardan ya da Denizlerle

yaptığımız toplantıdan kaynaklanmıyor elbet. Bundan önce gönderdiğim yazıda da belirtmeye

çalışmıştım,arayışlarımızdaki büyük benzerlik bizleri birbirine yakınlıştırıyor ve bu noktada

birlikte hareket etmeyi adeta tarihsel bir zorunluluk haline getiriyor. Sizin A. Öcalan'a

yazdığınız mektubta belirttiğiniz "sizi en iyi anlayan bir iki kişiden biriyim,beni en iyi

anlayacak bir iki kişiden biri de sizsiniz" kadar iddialı olmasa da A. Öcalan'ın yapmaya

çalıştıklarına büyük anlam veren,Onu anlamaya çalışan ve belli oranda da anlayan insanlar

olarak,günümüzde yeni dönem çizgisinin gerek Türkiyli Devrimcileri açısından gerekse de

Kürt Hareketi açısından gerekli karşılığı bulamıyor olması dergi için temel çıkış noktamızı

oluşturuyor ve sizin gerek teorik açılımınız gerekse de politik duruş ve hedeflerinizle büyük

oranda buluşuyor. Deniz ve Orhanın da dergiye yüklemiş oldukları anlamda bu hususları

görmek,önceliklerimizin büyük benzerlikler taşıdığını tesbit etmek inan bizleri de sevindirdi.

Eğer dergi gerçekten de Ortadoğulu sosyalist ve demokrat entellektüellerin birararay geldiği

bir platform durumuna gelebilirse bu sevincimiz elbette çok daha anlamlı olacak. Dergi için

şimdiden böyle düşünmek belki çok hayalci görülebilir,ama inan şu anda devrimcilerin en

fazla muhtaç olduğu şey de bu. Yani artık kimse hayal etmiyor,kimse büyük

düşünmüyor,herkes güncelin içinde adeta boğulmuş durumda. Bunun hayali bile inan beni

büyük heyecanlandırıyor ve gerçekten de bunu başarabilecek durumdayız. Yeterki,kimi

ayrıntıları,yöntemdeki farklılıkları,esasa dair olanın önüne koymadan farklı yaşam

tecrübelerinden oluşmuş bir ortak çalışma kültürünü çalışmalarımızda egemen

kılabilelim,güçlerimizi birleştirmeyi başarabilelim.

Birlikte ortak bir çalışmaya dönüşecek olan bu buluşmanın,coğrafyamız açısından çok daha

güçlü birlikteliklere ve işlere önayak olmasını diliyorum.

Selam ve sevgilerimi iletiyorum. Ahmet

02. 11. 2004 – Selek’ten Mektup

merhaba,

- benim yeni parti calismasiyla dogrudan iliskim var. hatip beyle surekli gorusuyoruz. sizin

program onerinizi dogrudan gonderebiliriz. gazeteyi aracilik etmek onlarin tartisma

gundemine katki sunma isini daha dolayli hale getirecektir. ben sizden gelen yazilari hatip

bey'e iletirim. ayrica tartisma gundemine girmesi icin zorlarim.

78

- gazetede ise sirayla bazi seyler yapmamiz lazim. su asamada bu parti kendini nasil

orgutlemeli meselesi gundemde. sonra program gelecek. ayrica cok uzun yazilar yerine,

birbirini tamamalayan kisa yazilar olmali. okuyucu uzun yazilarla karsilasmak istemiyor. siz

yazilarinizda bu konuyu gundeme alabilirsiniz. ya da forum sayfasini degerlendirebilirsiniz.

zaten biz gazete olarak bir siyasi taraf gibi degil ama bir demokratik kontrol mekanizmalari

olarak siyaseti denetlemek, yonlendirmek istiyoruz. bunu yapmaya karar verdik ve calismaya

basladik. ozellikle esbaskanlik, demokratik orgutlenme modeli, parti-devlet iliskisi, taban

demokrasisi, program, demokratik siyaset, Türkiyelilik, cok kimliklilik vb konularinda

perspektif olusturup sayfalarda yer vermeye calisiyoruz. buna iliskin temaslarimiz oluyor.

- bir kurt dostu olarak degil, bir sosyalist olarak yazmanizi istiyoruz.

- sansur olmaz. zaten ben yayin cizgisinde ortaklastigimizi dusunuyorum. tabii bazi

hassasiyetler var. degerlere hakaret vb. bunu size yazmamin bir anlami yok. ama bizim

kararlasmamiz boyle. bir de ismail besikciye iliskin yazdiklarinizin icerigini oldugu gibi ifade

edebilirsiniz. arkadaslar yazdiklariniz degil, besikci konusunda cekinceli davranmis

olabilirler. halk icinde bir sempatisi var ve ne durumda oldugu pek bilinmiyor. bilmiyorum,

konusmadim ama kirilmalarin cok yogun oldugu bir ortamda onun durumunun

kaldirilamayacagini dusunmus olabilirler.

- haftada bir yaziyorsunuz degil mi? ama yazilar makale biciminde olacagi icin kisa olmasi

gerek. halkin en fazla elestirisi yazilarin uzunlugu. makale formati da 3500 vurus olmali.

kisa yazmak zor is biliyorum. haftada bir bunu yaparsaniz seviniriz. bunun disinda uzun

yazilari forum sayfasinda degerlendiririz.

- biz cok kimlikli bir gazete karari aldik. dolayisiyla gazetede cok farkli goruslere yer

verilecek. biz bu goruslerin tartisma platformu olmak istiyoruz.

- deniz'lerle iyi anlastik. sanirim bu is buyuyecek. .

sevgiler. . pinar

02. 11. 2004 – Ahmet’e Mektup

Merhaba Ahmet,

Mektuplarini aldim ve arkadaslara ilettim. En kisa zamanda cevaplamaya calisiriz.

Ancak bir noktayi sormak istiyorum:

"Henüz sizin gerek Manifestonuzu,gerekse de Beşikçi Eleştirisini okuyamadık. " diye

yaziyorsun.

Ben arkadaslarla gorustugunuzde, manifesto'yu okuyarak gorusmeye gittiginizi saniyordum.

Gercekten okumadiniz mi yoksa bu bir kalem surcmesi mi?

Lutfen aydinlatir misin?

Selamlar

demir

79

02. 11. 2994 – Selma’ya Mektup

Merhaba Selma,

Söz verdiğim mektubu yazmakta böyle geciktiğim için kusura bakma. Haftalık yazı, yeni

kitapların hasırlanması ve de yeni dergi projesiyle ilgili bütün yazışmalar da sırtımda

olduğundan böyle bir gecikme oldu. Başından başlayayım.

Dergi ile ilgili ilk girişim bitince yeniden işe başlar ve yeni haberleşmeyi yürütmek için mail

grubu kurarken bir gün internette Tayfun ile karşılaştık ve ben ona Ankara’dan hangi

arkadaşların yeni girişimde olacağını sordum. O diğer İlker ve Ertan’ın yanı sıra senin adını

da söyledi. Ben de “tamam ama Selma galiba dergiye biraz mesafeli ve sanırım çağrı

metnine belli eleştirileri vardı, belki benimsemiyordur. Ortada bir emri vaki gibi durum

olmaması için, sen kendisine bir sorar mısın, bu çağrı metninde ifade edilen politikayı

savunacak bir derginin çıkaranları arasında olmak ister mi? Eğer evet derse yapayım, emri

vaki gibi bir durum olmasın” anlamında bir şeyler söyledim.

Ama Tayfun ile hemen hemen hiç haberleşme olanağı olmadığından, (hem çok meşgul ham

da posta kutusu sürekli dolu olduğundan bütün mailler geri geliyor ve gelişmelerden hiç

haberi yok ve şu ana kadarki yazışmaları okuyamadı bildiğim kadarıyla. ) hala cevap

bekliyordum.

Sonunda seninle karşılaşmadan birkaç gün önce, aylar sonra tesadüfen yine karşılaştık

Tayfun’la. Ben o hafta sonu yapılan toplantıya kimlerin katıldığını falan sordum. Kısaca

anlattı ve anlatırken, sana haber verilmenin unutulduğunu ve çok ayıp ettiklerini, yanlış

yaptıklarını söyledi. Ben de bunun zımnen senin derginin platformunu benimsediğin ve

çalışmalarına katılacağın anlamına geldiğini düşündüm tabii doğul olarak. Ve sana

sorduklarını ama bana seni üye yapmamı söylemeyi unuttuklarını veya zaten bir görüşme

olmadığından buna imkan olmadığını düşündüm.

Ve tesadüfen bir iki gün sonra seninle karşılaşınca, bu ön bilgi ve düşünceyle, senin de dergi

projesinde olduğun düşünerek, ve arada durumun açıklığa kavuşturulduğunu düşünerek, sana

“Bir yenilik var mi” diye sordum. Ve sen “Tayfun’dan öğrenebilirsin” deyince, ifadenden

bir şeylerin tam doğru gitmediğini düşündüm ve hemen Dergi projesinde olup olmadığını,

doğrudan sana sordum. Sen de yazmayı tercih edeceğini, Tayfunların seni projenin içinde

görmediklerini yazınca. Ortada senin politik bir tercihinden ziyade, kendini dışlanmış gibi

hissetiğin ve bu nedenle çıkaranlar içinde yer almadığını düşündüm.

Bu düşüncelerle sana yazıyorum. Arka planı bu.

Tayfun ve diğer arkadaşların ihmalleri nasıl açıklanabilir bilmiyorum. Her zaman olduğu

gibi, kadınların hesaba katılmaması, adı gibi kendilerinin de yok sayılması olabilir. Maalesef

erkekler olarak böyle şeyleri ne kadar kendimizi değiştirmeye çalışsak da yapmaya devam

ediyoruz. Binlerce yılın yarattığı alışkanlık ve şartlanmışlıklardan sıyrılmak kolay olmuyor.

Bir neden bu olabilir. Bir diğer neden, sizlerin uzun bir geçmiş ve örgütsel pratik içinde

birbirinize çok yakın olmanız ve bu nedenle, terzinin kendi söküğünü dikememesi veya

mumun dibine ışık verememesi gibi, en yakında olanların unutulması da olabilir.

80

Bilmiyorum. Bunların ve başka şeylerin hepsinin bir kombinasyonu da olabilir. Ben ne

söylesem spekülasyon olur.

Nedeni ne olursa olsun, ben kendi adıma özür diliyorum. Belki doğrudan sana mektup yazıp

sorsam daha iyi olurdu. Ama sizlerin bir arada ve aynı örgüt ve gelenek içinde daha iyi

ilişkileriniz olduğunu düşünerek böyle bir şey yapmak aklıma gelmedi.

Ben şimdi sana resmen, şimdiye kadar herkese yaptığımız gibi soruyorum:

1) Orta Doğu İçin Demokrasi Manifestosu adlı metinde (Açılım İçin Çağrı) savunulan

programı savunacak bir derginin çıkaranları arasında yer almak ister misin?

2) Eğer bu programı kendine tam denk bulmuyorsan, böyle bir dergide bağımsız bir

yazar olarak yazı yazar mısın?

Bu soruyu bu biçimiyle herkese soruyoruz. Birinciye evet diyen arkadaşlar, görev ve

sorumluluk alıyorlar. İkinciye evet diyenler ise, bağımsız bir yazar olarak dergide

bulunuyorlar ve onun politikasını savunmak zorunda değiller.

Şimdi cevabını verirken, şimdiye kadar orada arkadaşların ihmali gibi olayları bir yana

bırakarak, olmamış varsayarak, bütünüyle politik olarak, derginin dayanacağı programı göz

önüne alarak cevap ver lütfen.

Eğer cevabın birinciye evet ise, şu andan itibaren, eşit haklı bir girişimci olarak çıkaranlar

içinde yer alabilirsin ve herkesin bunu isteyeceğini düşünüyorum.

Ama eğer, programatik, politik veya ideolojik çekincelerin varsa, en azından ikinciye evet

demeni, dergiye yazı yazmanı dilerim: Biliyorsun hiçbir sansür bulunmayacaktır. Biz de

zaten böyle yazma teklifinde bulunurken, en azından belli bir yakınlığın olduğu kişileri göz

önüne alıyoruz.

Ayrıca bu kararını verirken, şu bilgileri de göz önüne almanı dilerim. Şimdiye kadar,

öncelikle devrimci demokratik pozisyonları savunan, Kürtlerin mücadelesine destek olmuş,

sosyalist eğilimli kişilere öncelik tanıyıp önce onlara yukarıdaki soruları sorduk. Bunlar dört

kişiydi. Haluk Gerger, Kiraz Biçici, Ragıp Zarakolu, Pınar Selek.

Pınar Selek hariç hepsi cevap verdi ve okumaya bile gerek görmeden yazarız elbette dediler.

Pınar Selek ise işlerinin çokluğundan hemen cevap veremedi ama onların da bir dergi projesi

varmış, birlikte çıkarmanın yollarını arayalım deyip bu yönde görüşmelere başladık. Yani ya

birlikte çıkarcağız ya da muhtemelen en azından yazacaktır. Şimdilik görünen durum bu.

Pınar Seleğin cevabını almadan daha az tutarlı ama yine de derginin savunacağı platforma pek

uzak düşmeyeceğini düşündüğümüz kişilere henüz gitmedik. Bu bir zaman kaybı olduysa da

eğer bir işbirliği ile sonuçlanırsa, kayba değecektir.

Olumlu cevabını bekliyorum

Selam ve saygılar

Demir

02 Kasım 2004 Salı

81

Ülkede Özgür Gündem’e Destek İçin Yazışmalar

05. 11. 2004 – Pınar’a Mektup

Selam Pinar,

Karisikliga yol acmamasi icin ikinci tekil sahsa geciyorum. Umarim laubalilik olarak

degerlendirmezsin.

Sana bir deneme olarak farkli konu ve alanlarda yazilar yollayacagim. Bakalim hosuna

gidecek mi ve gazeteyi zenginlestirir mi? En azindan belki inspirasyon verir.

Bunlar daha once yazdigim yazili basinda cikmamis ama benim internette yayinladigim

yazilar.

1) Doga bilimleri alaninda bir yazi yolluyorum.

Yazinin adi: Fizikte Bunalim.

Ben doga bilimcisi degilim ama bir sekilde gelismeleri izlerim. Bir deneme olarak bu yazi

gazetenin ekinde veya doga bilimleri adi altinda bir bolum acilip kullanilabilir.

Benim adimla yayinlanmasi da sart degil. Baska isimle daha cok yazar varmis gibi

gorulebilir. Bu da gercekten daha cok yazar katilmasina yardimci olabilir.

(Duymussunuzdur, Alman isglinde direnise baslayan iki kisi gittikleri koylerden cok kalabalik

sayida insan icin ekmek isterler ve onlarin cok kalabalik oldugu dusunulunce katilmalar olur

ve gercekten cok kalabalik olurlar. )

İlginizi cekerse ara sira boyle doga bilimlerindeki gelismelerle ilgili yazilar yollayabilirm.

2) Hani Avrupa'nin cesitli sehirlerinden mektuplar falan demistim ya. Almanya icin bir

baslangic olarak kullanilabilecek bir yazi yolluyorum.

Adi: Almanlarin En Iyisi Olarak Marks

Almanyanin ve Alman solunun atmosferini yansitmasi bakimindan kullanilabilir. Ayni

zamanda milliyetcilige karsi bir ideolojik mucadeledir.

(Ayrica Avrupa'nin cesitli ulkelerinden tanidiklarima en azindan haftada bir bulunduklari

ulke ve sehirlerden mektuplar yazmalari icin yazacagim. )

3) Bilmiyorum hikaye gibi seyler yayinliyor musunuz? Ben size "Bir Casus Hikayesi" diye bir

hikaye yolluyorum. Aslinda insanlar veya portreler diye boyle on onbes kadar kisiyi

anlatmayi dusunmustum. Eger boyle yayinlayacaginiz bir yer varsa. Ben size boyle on onbes

kadar hikaye yollarim ara sira yazip. Diyelim iki haftada veya ayda bir. Sonra derleyip kitap

yapariz. )

4) Gazetede Cyberspace ne alemde? Yani bu gun cyberspace'nin kendisi bir ayri ulke gibi

gorulmeli. Bu alanda yazacak birileri olmali boyle bir sey var mi?

Keza bu baglamda bilgisayar ve politika ilginc bir konu olabilir. Bu konuda yazariniz var mi?

82

Arayayim mi birilerini?

Ben bir defasinda bir deneme ve baslangic olarak boyle bir yazi yazmistim. Bir fikir vermesi

icin yolluyorum. Isterseniz kullanabilirisniz. Adi: Sanal Uzay'da Ozel Savas. Yani

kullanmasaniz bile belki gazeteyi zenginlestirmek bakimindan inspirasyon verebilir.

Bu yazilari ayri mailler olarak ekte yoluyorum. Bir bakin bakalim.

Bunlar hemen oyle aklima geliverenler.

05. 11. 2004 – Latife’ye Mektup

Biliyorsun dergi projesinde Pinar Selek ile de temasa gecmistik. Bir yandan dergiye iliskin

temaslar devam ederken, Pinar Selek bu arada su an basinda bulundugu Turkiye'de cikan

Ulkede Ozgur Gundem gazetesini kokten degistirmek ve genis cevrelere ve ilgi alanlarina

acma cabalarindan soz etti ve katkimizi istedi.

Kendisi gazeteyi gerek kulturel, gerek ilgi alanlari gerek gorusler bakimindan cok cesitli

kilmak istiyor.

Ben de kendisine ornegin Avrupa'nin cesitli sehirlerinden, o ulkedeki kulturel, entelektuel ve

sosyal hayati anlatan mektup veya haber gibi haftalik yazilara ne diyecegini sordum.

Heyecanla karsiladi ve tam da boyle seyler dusundugunu soyledi.

Simdi bu baglamda sana yaziyorum. Mesela haftada bir Stockholm veya Isvec Mektubu diye

bir yazi gecebilirsin. O hafta Isvec'i mesgul etmis konulari veya onemli gordugun bir konuyu

veya o ulkenin atmosferini anlatacak ilginc gordugun seyleri anlatabilirsin. Isvecte yasayan

bir "insider"in bakis acisi her zaman ilginc bulunabilir.

Sen ayrica bir feminist olarak da yazabilirsin ve yazmalisin tabii. Kurtlerde henuz hala

gencligini yasayan bir kadin hareketi var ve ozellikle bu konuda yazacaklarini bir sunger gibi

cekecek okuyucular bulacagini dusunuyorum.

Ben Pinar'a yardimci olalim, basariya ulasmasi icin elimizden geleni yapalim derim. Kabul

edip yazmani dilerim. Boyle isler bizler icin de iyi. Biraz paslarimizdan kurtuluruz. Ne

dersin?

Ayrica senin tavsiye veya aracilik edecegin kimse var mi?

Bu mektubun bir kopyasini Pinar'a da yolluyorum. Boylece gereginde dogrudan da iliski

kurabilirisiniz.

Selamlar

Demir Kücükaydın

05. 11. 2004 – Emre Taki’ye Mektup

Merhaba Ali,

Biliyorsun dergi projesinde Pinar Selek ile de temasa gecmistik. Bir yandan dergiye iliskin

83

temaslar devam ederken, Pinar Selek bu arada su an basinda bulundugu Turkiye'de cikan

Ulkede Ozgur Gundem gazetesini kokten degistirmek ve genis cevrelere ve ilgi alanlarina

acma cabalarindan soz etti ve katkimizi istedi.

Kendisi gazeteyi gerek kulturel, gerek ilgi alanlari gerek gorusler bakimindan cok cesitli

kilmak istiyor.

Ben de kendisine ornegin Avrupa'nin cesitli sehirlerinden, o ulkedeki kulturel, entelektuel ve

sosyal hayati anlatan mektup veya haber gibi haftalik yazilara ne diyecegini sordum.

Heyecanla karsiladi ve tam da boyle seyler dusundugunu soyledi.

Simdi bu baglamda sana yaziyorum. Sen Fransa'daki politik ve kulturel gelismeleri iyi

izliyorsun. Oradaki entelektuel hayat hakkinda dogrudan bilgin var.

Mesela haftada bir Fransa veya Paris Mektubu diye bir yazi gecebilirsin. O hafta Fransa'yi

mesgul etmis konulari veya onemli gordugun bir konuyu veya o ulkenin atmosferini anlatacak

ilginc gordugun seyleri anlatabilirsin. Fransa'da yasayan bir "insider"in bakis acisi her zaman

ilginc bulunabilir.

Ben Pinar'a yardimci olalim, basariya ulasmasi icin elimizden geleni yapalim derim. Kabul

edip yazmani dilerim. Boyle isler bizler icin de iyi. Biraz paslarimizdan kurtuluruz. Ne

dersin?

Ayrica senin tavsiye veya aracilik edecegin kimse var mi?

Bu mektubun bir kopyasini Pinar'a da yolluyorum. Boylece gereginde dogrudan da iliski

kurabilirisiniz.

Selamlar

05. 11. 2004 – Armağan Karal’a Mektup

Merhaba Degerli Armagan,

Hatirlarsin, bir yil kadar oldu sanirim, sana bir dergi projesiyle ilgili olarak muracaat

edecegimi senin yazip yazmayacagini ve baskalarini onerip onermeyecegini sormustum. Sen

de olumlu cevap vermistin. Ama sonra benden ses cikmadi. Cunku o dergi projesi bir cok

gucluk ve engellemeyle karsilasti ve sonunda yeniden basladik.

Simdi yeniden basladik.

Simdi soyle yapiyoruz. Dergini siyasi hedeflerini, programini ve stratejisini aciklayan "Orta

dogu demokrasi Manifestosu" adli metni iletiyoruz ve o kisiye su sorulari soruyoruz:

Ilisikteki metinde ifade edilen hedefleri ve stratejiyi benimsiyor muzunuz?

1) Eger benimsiyorsaniz, bu hedefleri savunacak bir derginin cikaranlari arasinda yer amak

ister misiniz?

2) Eger benimsemiyorsaniz ya da kendi goruslerinize yabanci buluyorsaniz, bu gorusleri

savunacak bir dergide bagimsiz bir yazar olarak yazi yazar misiniz?

84

Simdi sana da ayni metni yolluyor ve ayni sorulari soruyorum. Boylece isin formel kismini

tamamliyorum.

Bu vesileyle sunu belirteyim. Dusunulen dergi en az iki hafatada bir cikacak, devrimci

demokrasiyle bir arada gurunmekten cekinmeyecek butun plotik ve entelektuel birikimi

sayfalarinda toplamaya calisacak. Yani Turkiyede sol ve aydinim diyenin almazlik

edemeyecegi bir dergi. Kendi cizgisi ve programi da olacak anma ayni zamanda kendisinden

olmayanlara da yer verecek. Yeter ki kaliteli olsun.

Su ana kadar, oncelikle osyalist, Kurtlerin mucadelesine yakin durmus ve devrimci

demokratik diye tanimlanabilecek kisilere oncelikle muracaat ediyoruz.

Boyle kisiler de fazla degil aslinda. ilk elde, Haluk Gerger, Ragip Zarakolu, Kiraz Bicici ve

Pinar Selege muracaat ettik. Ilk ucu okumaya bile gerek gormeden yazacagini soyledi.

Pinar Selegin zamani olmadigi icin uzun sure cevap veremedi. Sonunda baglanti kurduk.

Yakinliklar oldugunu gorduk Benzer bir proje icindeymisler ve gorusmelere basladik. Yani

belki Pinar Selek de cikaranlar icinde yer alacak. Ben en azindan yazmayi reddetmeyecegini

saniyorum.

Yani bolyece, en azindan Turkiye'de son yillarda Kurt sorunu karsisinda imtihani en basariyle

vermis insanlar yazar kadrosunun cekirdegini olusturacak.

Seni de cikaranlar ve cikaranlar arasinda olmasa bile yazarlar arasinda gormek isteriz.

Bunun yani sira sunu soracagim. Kibris veya baska yerden, bu manifestoda ifade edilen

politik hedeflere yakin oldugunu dusundugun ve bizlere muracaat etmemiz icin onerecegin

veya eger cikaranlar arasinda yer alirsan senin bizler adina kendilerine basvuracagim baska

isimler var mi?

Ben Kibrislilardan sadece seni ve Ulus Irkad'i boyle bir teklifte bulunabilecek kadar

taniyorum sayilir. Bu nedenle sadece ikinize bu teklifte bulunabiliyorum.

Simdi bu birinci konuydu.

*

Gelelim ikinci konuya.

Bir de bundan bagimsiz ikinci bir konu daha var.

Bu tamamen dergi projesinden bagimsiz ayri bir konu. Sadece ayni mailin icinde yer aliyor.

Pinar Selek su ara Turkyie'de Ulkede Ozgur Gundem gazetesini cikariyor.

Selek bu arada, dergi vesilesyle kurdugumuz kontak sonunda, su an basinda bulundugu

Turkiye'de cikan Ulkede Ozgur Gundem gazetesini kokten degistirmek ve genis cevrelere ve

ilgi alanlarina acma cabalarindan soz etti ve katkimizi istedi.

Kendisi gazeteyi gerek kulturel, gerek ilgi alanlari gerek gorusler bakimindan cok cesitli

kilmak istiyor.

Bu baglamda konusurken ben de Kibris'ta sizlerden bahsettim. Sizlerin katkida

85

bulunabileceginizi. Bir sormak gerektigini soyledim.

Pinar, Kibris meselesinin Turkiye'de hap baska kaynak ve kanallardan duyuldugunu, sizlerin

yazmasinin cok onemli oldugunu soyledi.

Bu ayrica Kibrisin siosyalist ve demokratlarinin sesini Turkiye ve kurdistandaki insanlara

duyurmak icin de onemli bir olanak oldugunu dusunuyorum.

Ben Pinar'a yardimci olalim, basariya ulasmasi icin elimizden geleni yapalim derim. Kabul

edip yazmani dilerim.

Ayrica senin tavsiye veya aracilik edecegin kimse var mi?

Bu mektubun bir kopyasini Pinar'a da yolluyorum. Boylece gereginde dogrudan da iliski

kurabilirisiniz

Her konuda olumlu cevaplarini ve onerilerini bekliyorum.

05. 11. 2004 – Ulus Irkad’a Mektup

Merhaba Degerli Ulus

Orta Dogu Demokrasi Manifestosu'nu ciddiyetle ele alip elestiren bir tek sen vardin. O

zaman sana hic cevap yazamadim. Bir yandan Besikci elstirisi diger yandan diger isler.

Aslinda sana dogrudan o yazinin yazilmasina vesile olan dergi projesiyle ilgili olarak bas

vurmak istiyordum ve hep ha bugun isler oturur ha yarin diye hic bir sey yazamadim. Bu

bakimdan kendimi sana karsi mahcup ve borclu hissettigimi bilmeni isterim.

Ama o dergi girisimi olmadi. Sonra tekrar basladik. Bu sefer, o manifestoyu yeni derginin

politik cizgisi olarak belirledik. Bu temelde hareket ettik.

Bu cercevede, o metni yolladiklarimiza su sorulari soruyoruz:

Ilisikteki metinde ifade edilen hedefleri ve stratejiyi benimsiyor muzunuz?

1) Eger benimsiyorsaniz, bu hedefleri savunacak bir derginin cikaranlari arasinda yer amak

ister misiniz?

2) Eger benimsemiyorsaniz ya da kendi goruslerinize yabanci buluyorsaniz, bu gorusleri

savunacak bir dergide bagimsiz bir yazar olarak yazi yazar misiniz?

Simdi sana da ayni metni yolluyor ve ayni sorulari soruyorum. Boylece isin formel kismini

tamamliyorum.

Bu vesileyle sunu belirteyim. Dusunulen dergi en az iki hafatada bir cikacak, devrimci

demokrasiyle bir arada gurunmekten cekinmeyecek butun politik ve entelektuel birikimi

sayfalarinda toplamaya calisacak. Yani Turkiyede sol ve aydinim diyenin almazlik

edemeyecegi bir dergi. Kendi cizgisi ve programi da olacak ama ayni zamanda kendisinden

olmayanlara da yer verecek. Yeter ki kaliteli olsun.

Su ana kadar, oncelikle sosyalist, Kurtlerin mucadelesine yakin durmus ve devrimci

demokratik diye tanimlanabilecek kisilere muracaat ediyoruz.

86

Boyle kisiler de fazla degil aslinda. ilk elde, Haluk Gerger, Ragip Zarakolu, Kiraz Bicici ve

Pinar Selege muracaat ettik. Ilk ucu okumaya bile gerek gormeden yazacagini soyledi.

Pinar Selegin zamani olmadigi icin uzun sure cevap veremedi. Sonunda baglanti kurduk.

Yakinliklar oldugunu gorduk Benzer bir proje icindeymisler ve gorusmelere basladik. Yani

belki Pinar Selek de cikaranlar icinde yer alacak. Ben en azindan yazmayi reddetmeyecegini

saniyorum.

Yani bolyece, en azindan Turkiye'de son yillarda Kurt sorunu karsisinda imtihani en basariyle

vermis insanlar yazar kadrosunun cekirdegini olusturacak.

Seni de cikaranlar ve cikaranlar arasinda olmasa bile yazarlar arasinda gormek isteriz.

Bunun yani sira sunu soracagim. Kibris veya baska yerden, bu manifestoda ifade edilen

politik hedeflere yakin oldugunu dusundugun ve bizlere muracaat etmemiz icin onerecegin

veya eger cikaranlar arasinda yer alirsan senin bizler adina kendilerine basvuracagim baska

isimler var mi?

Ben Kibrislilardan sadece seni ve Armagan'i boyle bir teklifte bulunabilecek kadar taniyorum

sayilir. Bu nedenle sadece ikinize bu teklifte bulunabiliyorum.

Simdi bu birinci konuydu.

*

Gelelim ikinci konuya.

Bir de bundan bagimsiz ikinci bir konu daha var.

Bu tamamen dergi projesinden bagimsiz ayri bir konu. Sadece ayni mailin icinde yer aliyor.

Pinar Selek su ara Turkyie'de Ulkede Ozgur Gundem gazetesini cikariyor.

Selek bu arada, dergi vesilesyle kurdugumuz kontak sonunda, su an basinda bulundugu

Turkiye'de cikan Ulkede Ozgur Gundem gazetesini kokten degistirmek ve genis cevrelere ve

ilgi alanlarina acma cabalarindan soz etti ve katkimizi istedi.

Kendisi gazeteyi gerek kulturel, gerek ilgi alanlari gerek gorusler bakimindan cok cesitli

kilmak istiyor.

Bu baglamda konusurken ben de Kibris'ta sizlerden bahsettim. Sizlerin katkida

bulunabileceginizi. Bir sormak gerektigini soyledim.

Pinar, Kibris meselesinin Turkiye'de hap baska kaynak ve kanallardan duyuldugunu, sizlerin

yazmasinin cok onemli oldugunu soyledi.

Bunun ayrica Kibrisin sosyalist ve demokratlarinin sesini Turkiye ve kurdistandaki insanlara

duyurmak icin de onemli bir olanak oldugunu dusunuyorum.

Ben Pinar'a yardimci olalim, basariya ulasmasi icin elimizden geleni yapalim derim. Kabul

edip yazmani dilerim.

Ayrica senin tavsiye veya aracilik edecegin kimse var mi?

87

Bu mektubun bir kopyasini Pinar'a da yolluyorum. Boylece gereginde dogrudan da iliski

kurabilirisiniz

Her konuda olumlu cevaplarini ve onerilerini bekliyorum.

Selam ve Sevgiler

07. 11. 2004 – Pınar Seleğe Aktarılan Cevaplar

Latife’nin Cevabı

Merhaba Demir!

Hassas yerimden yakaladin beni! Bilirsin ben hep mecbur olmadikca yazmadim. Sürekli

yazma aliskanligim yok. Edinme cabam ve motivasyonum da yok! O yüzden angajmanlara

girmekten kaciniyorum hep! Pinar'in projesini tabi ki, desteklemek gerekir. Bir düsüneyim.

Her hafta degil ama 15 günde bir yazmak belki daha gercekci. Biraz zaman ver. Altindan

kalkamiyacagim islere girmek istemem. Paslardan kurtulmak o kadar kolay degil!

Selamlar. Latife

Armağan Karal’ın cevabı

Sevgili Demir,

Yogun is temposu nedeniyle komputorun basina henuz yeni oturdum ve mailini de simdi

gordum. Inceleyip sana en kisa surede yanit verecegim. Aslinda yanitim hazirdir, benim

sorunum zamanla. Soz verip de yerine getirememe gibi bir duruma dusersem cok uzulurum.

Yoksa sizinle her turlu isbirligine hazirim. Dedigim gibi, en kisa surede yazdiklarin uzerinde

dusunup sana yeniden detayli bilgi verecegim.

07. 11. 2004 – Pınar Seleğe Danışma

Merhaba Degerli Pinar,

Size bir sey soracagim. Ben Gundem'i hic gormedigim icin, kimlerin yazdigini da

bilmiyorum. Eskiden Internetten bunu izleyebiliyordum bir olcude ama cok uzun suredir

internetteki sayfa da kayboldugundan hic bir fikir edinme sansim yok. Bu nedenle rahatsiz

ediyorum.

Ben az cok mailler araciligila tanistigim iki kibrisli'ya (Armagan Karal ve Ulus Irkad)

gazeteyle ilgili yazdim ve Armagan Karal'dan prensip olarak olumlu cevap da geldi bildiginiz

gibi. Aslinda bir Kibrisli daha var ve Kurtzlere ve mucadelelrine de cok yakin bir durusu var.

Adi: Ahmet Karaman (Sakin Ahmet Kahraman'la karistirmayin). Bu kisi Internetteki

Diyarbaki Grubuna yazilar yaziyor. Oradan taniyorum.

Bu kisinin benim yazilarimi yakinen izledigi ve kendisine yakin buldugunu dusunuyorum.

Ancak kendisiyle simdiye kadar bir tanisikligimiz ve yazismamiz olmadi. Bu kisi belki de

simdi Gundem'de zaten yaziyor olabilir. Boyle bir durumda tekrar ayni gazetede yazmayi

talep eder durumda kalabilirim. Bilmiyorum ve kontrol etme olanagim yok. Bu nedenle size

88

soruyorum. Ahmet Karaman Gunden'de yaziyor mu?

Yazmiyorsa ona da onermeyi dusunuyorum. O ayrica bir Kibris'li olarak Kurtlerin

sorunlarina da oldukca yakin birisi.

Kendisi hakkinda daha dogrudan izlenim edinebilmeniz icin, bir yazisini asagiya koyuyorum.

Ayrica siz ne dersiniz? Ahmet Karaman'a da teklif edeyim mi?

Asagida bir fikir edinmeniz icin Ahmet karaman'in son yazisi:

--------------------------------------------------------------

GEC KALMIS OZUR

1955 veya 1956 yiliydi. . Tarihini tam olarak hatirlamiyorum. Aklimda kalan kis ayi

olduguydu. .

Bir gece vaktiydi ve disarida yagmur yagiyordu. Tek goz evimizin bir kosesindeki ocagin

onunde oturmus isiniyorduk. . Babam o donemlerde issiz birakildiktan sonra bircok Kibris’li

Turk gibi Rumlara karsi Ingiliz askeri olmaya zorlananlardi ve o aksam nobetteydi. .

Evde annem ben ve benden kucuk iki kiz kardesim vardi. .

Ben sekiz veya dokuz yaslarinda olmaliydim. .

Birden yaklasik duz ulasimla uc yuz metre kadar ilerde bulunan Kilise canlari calmaya

basladi. . Annem birden oldugu yerden firlayarak bizi alel acele giydirmeye basladi. Biz

benden kucuk kardeslerimle bir sey anlamamistik ama,iyi birseyler olmadigini anliyorduk. .

Ocaktaki atesi uzerine su dokerek sonduren annemiz, yanina birde battaniye alarak once bizi

disari cikardi. Ardindan gazyagi lambasini ufleyerek sondurup kapiyi cekti. .

Disarida hatiri sayilir soguk ve yagmur vardi.

Can sesleri simdi daha yakindan duyuluyor arada bir arasina insan sesleri karisiyordu. .

Annem dayadigi merdivenle bizleri yukari dama cikardi,ardindan merdiveni de dama cekti. .

Uzerimize battaniye cekti ve iyicene de tembih etti:

-Ne olursa olsun hic ses etmeyin. Rumlar sonra bizi oldurur.

Soguk ve yagmur iliklerimize isliyordu ve titriyorduk. Ama titrememiz soguk ve yagmurdan

cok olumdendi. . .

Derken evimizin dis kapisinin calinmasini isittik. Korkudan daha bir sindik. . Sonra birisi

seslendi: Seslenen az ilerdeki komsumuz Aleksi ile karisi Marulla idi. . Anneme ismiyle

cagiriyorlardi. .

Annem damdan cevap verdi ve ardindan dama cektigi merdiveni dayayarak bizi asagi indirdi.

.

O zamanlar oyle elektrik falan olmayan yollarin karanliginda yuruye yuruye Aleksi dayinin

yardimiyla de onlarin evlerine geldik. .

89

Marulla teyze bize bir yerlerden bulup kuru elbiseler verdi,sonra yanan ocaginin basina

gectik. . Elimize verilen fincanlardan cay icip icimizi isitma sonrasinda ocak onune serilen

yataklara yatip uyuya kaldik. .

Disarida can sesleri hala vardi ve arada silahlar da atiliyordu. .

***

Ertesi sabah evimize gittik. Evin kapisi acilmis ve icerisindeki esyalar etrafa sacilmisti. .

Evde kalsaydik belki de bugun yasamda olmayabilirdik. .

Marulla teyze ile Aleksi dayi bugun yasamda yok. . Annemiz de yok.

Ama hayatta kalmayi sagladiklari biz variz.

***

Yillar sonra yasamda olmasaniz da tesekkurler Aleksi amca,Marulla teyze. .

Size yasam borcluyum da bagislayin beni. .

Evinizde baskalari oturuyor bugun evlat ve torunlariniz yerine. .

Ve diriler yetmedi,olulerden de intikam aliyor birileri. .

Yasadigimiz bu sehirde kalip da harap edilen mezarlikta mezarlarinizi bulamadigim icin size

gec de olsa bir sevgi cicegi koymadan aciz durumdayim. .

Bunun acisi ve caresizligi yakiyor icimi. . .

Oluler duymaz derler ama ola ki siz baska olu olmada duyarsaniz!. . .

Ben ayipkar ve insanliga ters dusenler adina da ozur de diliyorum sizden. . .

Bagislayiniz. .

Bagislayiniz. . .

Bagislayiniz. . . . .

Sevgi ve saygilarimla:

Ahmet Karaman. . .

08. 11. 2004 – Pınar’a Obdusmanlık Konusunda Öneri

Merhaba Degerli Pinar,

Az once Internette gazeteleri okurken, Taha Kivanc'in asagiya aktardigim yazisi uzerine

aklima geldi.

Nicin ulkede Ozgur Gundem'in bir "Obdusman"i olmasin?

Hatta mumkunse bir degil de bir kac tane. Yani daha spesifik bilgi gerektiren, ornegin

Kulturel konularla ilgili ayri "obdusman" lar da olabilir.

Soyle bier sey dusunulemez mi? Ornegin, Ragip Duran, Ulkede Ozgur Gundem'e obdusman

90

olsa. Bu harika olur.

Hem boyle bir formulle, Ragip Duran ornegiyle, tekrar is birligi ve onun gazetede yazmasi

icin bir yol acilmis olabilir.

Ondan hic sozunu sakinmadan elestirmesi istenir.

Belki ustume vazife degil ama. . .

Ne dersiniz? aklima geldi ileteyim dedim.

08. 11. 2004 – Dergi Destekleyicilerine Rapor

Dergi Projesindeki Gelismeler,

Pinar Selek ile simdiye kadar iki gorusme yapildi. Birincisinin kisa bir ozetini Orhan yapip

yollamisti. Birinci ve ikinci gorusmenin daha genis bir ozetini de Deniz yazacakti ama su

ana kadar yazip yollayamadi. Bunun uzerine ben dolayli bilgilere dayanarak biraz

bilgilendirmede bulunayim dedim.

Biliniyor birinci konusma sonucunda oldukca yakin oldugu gorulmus ama dergi

konseptlerinin farkliligi da belli bir netlik kazanmisti. Pinar ve Arkadaslarinin projesi, belli

bir politik program ve hedefi ortaya koymaya yonelik degildi, bunu arastirmaya yonelikti.

Buna bagli olarak da bir iki ayda bir cikarilmasi dusunulmektedir. Biz ise en az onbes gunluk

dusunuyoruz ve Ortadogu Demokrasi Manifestosunda ifade edilen politik programi

savunacagimizi ifade ediyoruz. Boyle bir programin yani sira cok farkli goruslere yer vermek

sorun degil.

Pinar Selek gorusmelerde hala bu manifestoyu okuma firsati bulamamisti. Arkadaslar sadece

Ahmet'in okudugu ve ona anlatmis oldugunu tahmin ediyorlardi. Ama sonradan Ahmet de

okumadigini kendi yazisinda ifade ettigine gore, politik cizgi bilinmiyordu.

Bu baglamda ikinci gorusmede arkadaslar Manifesto'da ifadesini bulan gorusleri ve cesitli

teorik yaklasimlari anlatiyorlar. Selek coguna katildigini, hatta simdiye kadar bizlere niye

rastlamadigini soruyor ve cok iyi bir rezonans olusuyor. Keza teorik sorunlarda da Bir

uygarlik sorunu, yeni sosyal hareketler, milliyetcilik gibi konularda arkadaslarin

soylediklerini duydukcacok heyecanlaniyor.

Gorusmede Selek ayrica Ulkede Ozgur gundem gazetesinde yapmayi dusundugu

degisikliklerden soz ediyor ve destek istiyor. Ciddi bicimde engellemelerle karsilastigini,

kendisinin basarisiz olmasi icin calisildigini soyluyor. (Bu gunku yazisi da sanirim bu

konuyla ilgiliydi. Bu ilgili oldugunu sandigim bolumu asagiya aktaracagim. ) Arkadaslara

daha sik goruselim diyor.

Bunun uzerine, Deniz ve Orhan'la gorusmemizde, bir yandan dergi konusunda gorusmeler

surerken, Pinar Selege, Gazetede yardimci olmaya guc vermek gerektigini, bunun hem is

birligi icinde daha iyi bir tanimayi da saglayacini dusunduk. Ornegin Orhan disaridan destek

olarak gazeteye roportajlar yapiyor, bu baglamda, Solda bilinen kisilerle Yeni Parti

kurulusuna iliskin roportajlar yapmaya basladi.

91

Sunu da belirteyim: Ikinci gorusmeye Ahmet gelemiyor. Pinar Selek yalniz geliyor.

(Bu arada sunu belirtelim ki, Gazete su an borc icinde ve elektrikleri falan kesiliyor. Selek

20. 000 civarinda satildigini ama 100. 000 kisi tarafindan okundugunun dusunulebilecegini

soyledi. )

Bu gorusmeden sonra gazeteyi desteklemek konusunun gorusmek uzere Pinar Selek ile bir

telefon gorusmesi yaptim. Kendisi haftada bir yazmami istedi. Sonra cok farkli ilgi alanlari,

farkli kultur ve siyasi gorusleri iceren bir gazete hedefledigini soyledi. Bu anlamda ornegin

Avrupa'nin cesitli ulkelerinden , cesitli azinliklardan veya cok farkli konularda yazilar

gerektigi uzerine konustuk ve ben tanidigim veya iliskili olduklarima yazip yardimci

olmalarini isteyecegimi soyledim.

Gerek farkli konular, gerek farkli ulkeler baglaminda yazabilecegini dusundugum yedi sekiz

kisiye mektuplar yazdim. Simdiye kadar gelen cevaplar cok iyi ve olumlu. Bu mektuplari ve

cevaplari aynen Pinar Selege de ilettik ki kendisi direk baglanti kursun.

Yani ozetle bir yandan dergi girisimiyle ilgili olarak gorusmeler suruyor ve bu gorusmelerde

Pinar Selege, politik cizginin icerigi ve boyle bir derginin gerekliligi anlatilmaya calisiliyor.

Bagimsiz bir politik hat ve durus olmadan her seyin suya yazi yazmak gibi olacagi anlatiliyor.

(Ki bu sorunlari anladigini arkadaslar belirtti. ) Diger yandan, hemen hemen hepsi bizzat dergi

girisiminde olan veya Dergi'ye yazmayi kabul etmis kisiler ayni zamanda Selegin Gunluk

Gazete icinde basarili olabilmesi icin destek olmaya calisiyorlar. Bir bakima fiili bir isbirligi

durumu var. Ve Gunluk gazete icin bu yazilar bir anlamda dergi icin de alistirma gibi olur.

Gelismeler asagi yukari boyle.

Dergi projesi icinde olanlardan Latife Fegan (Isvec), Ali Emre (Fransa), Sureyya (Bati Trakya

Turk Azinligi ve Yunanistan) konusunda yazmaya calisacaklarini; Cem de Ara sira Internet

dunyasinda haberler yazabilecegini belirtti. Tabii fazla sik olmamak kaydiyla hepsi. Cunku

herkes calisiyor ve zaman sorunu var.

Ayrica Bu vesileyle hem Dergi baglaminda Kibris'tan dergiyi destekleyecegini

dusunduklerimize muracaat ettik hem de onlara da Gunluk Gazeteye Kibrisla ilgili yazilar

yazmalarini onerdik. (Armagan Karal ve Ulus Irkad'a). Armagan Karal hemen cevap verdi.

(Mektup ve cevap asagida). Ulus Irkad'tan henuz cevap gelmedi.

Bu arada Deniz bir miktar bagis buldu ve Dergi hazirliklari surerken, bu parayla Besikci

Elestirisi basilacak. Ayrica Gelecek Gecmis ve Manifastio'yu da bir arada basmayi

dusunuyoruz. Bunlarin hem dergi icin belli bir destekleyici saglayacagi hem de satildiklari

takdirde epey bir para geliri sagalayacagini umuyoruz. Bu gun Besikci elestirisi'nin matbaaya

verilmis olmasi gerekiyordu.

Bizim Hamburg'ta para bulmak icin bir sey yapma projemizde bir gelisme yok. Yarin tekrar

bu konuyu gorusecegiz.

Simdilik bu kadar. Deniz daha ayrintili bilgiyi verene kadar bununla idare edilebilir.

Birat evvel Deniz bir mesajla , Isinde buyuk bir aksama oldugu icin yazamadigini yazacagini

92

bildirdi.

Selma arkadas, Dergi'ye yazacagini, destekleyecegini, ama simdilik ozel nedenlerle cikaranlar

arasinda yer almayacagini bildirdi.

Selam ve Saygilar

Demir Kücükaydın

demir@gmx. li

http://www. comlnik. de/demir/

Ek: Pinar Selegin bu gunku yazisindan karsilastigi gucluklerle ilgili olabilecek bir bolum:

"Dünyanın en zor işlerinden biri çeteciliğe dayanan bir siyasal yapılanma içinde sosyal

siyaseti geliştirmeye çalışmaktır. Çeteler kendiliğinden ortaya çıkmamıştır. Çeteciler çeşitli

ihtiyaçlar sonucu kullanılmış piyonlardır. Bu piyonları ortadan kaldırmak, saf dışı etmek ya

da çeşitli biçimlerde cezalandırmak çözüm değildir. Hafiyecilikle, kriminal araştırmacılıkla,

tek tek olayların içinde boğulmakla da kendimize yol açamayız. İşimiz çok zor, çünkü

egemen siyasal anlayış bizi de kendi tarzına çekiyor. Her türlü siyasal oluşumu çeteleştiriyor.

Başka türlü bir patikanın kazılmasını, toplumun kendi potansiyelini açığa çıkarmasını ve

farklı bir siyasal geleneğin yaratmasını kesinlikle engelliyor. Bu nedenle en çok demokratik

siyaset çabasına saldırıyor, Muhalif olanı daraltmaya, bilinen klasik yöntemler içinde

sıkışmaya mahkum ediyor. şimdiye kadar hep böyle yaptığı için komitacılık sol içinde bile

aşılamadı.

Çetevari hiçbir oluşum, amacı ve gerekçesi ne olursa olsun toplumsal özgürlük arayışına güç

katamaz, tersine zarar verir. Belki kısa vadede, belli engelleri ortadan kaldırmak, acil

sorunları çözmek için yararlıymış gibi görünebilir. Ama komploya dayanan hiçbir çözüm

toplumsal ve siyasal düzeyin gelişimine katkıda bulunamaz. . Bize düşen, varolan geleneksel

siyaset kültürün sorgulamak, bu tarzın toplumsal dönüşümün önündeki en büyük engel

olduğunu çözümlemek, dolayısıyla her türlü komploculuğu, çeteciliği, kapalılığı, militarizmi,

bastırmacılığa, dışlamaya, inkara ve şiddete dayalı siyaset yapma biçimini aşmaktır.

Çete kurmak kolay, çeteciliği iliklerimizden, hücrelerimizden, düğüm düğüm olmuş

ruhumuzdan çekip atmak zor. "

08. 11. 2004 – Ulus Irkad’ın Cevabı

Sevgili Yoldaş Demir,

Mailinizi aldım ama oldukça yoğunum. Yazılarıma ara vermek istemiyorum ama bunun

yanında Doğu Akdeniz Üniversitesinde Doktoraya başladım. Belki yanlış anlaşılacağım ama

benim amacım daha bilimsel araştırmalar yapmak ve yazılar yazmak. Bu yüzden beni motive

edici buldum(Bu arada tüm dersler Ýngilizce). Tabi daha önceleri pek doktora yapmama izin

verilmiyordu. Bu sene suni demokrasi ortamı biraz faydalı oldu(Tabi ki kişisel olarak,

toplumca daha karanlıklarda yüzmekteyiz). Özgür Gündemde ve diğer yayın organlarında

93

memnuniyetle yazmayı kabul ediyorum ama şu anda Yaniçağ(Türkiye'deki faşist Yeniçağ

değil, Kıbrıs'taki) ve Birgün'de(Bazen gazetede, devamlı olarak da da web sitesinde) de

yazılarım çıkmakta. Onları aksatmıyorum. Vakit bulduğum zaman ve kendileri benden ne

istiyorsa onu yapmak istiyorum. Makale mi isteniyor yoksa araştırma yazıları mı? Onu bana

kesin belirtin. Yayınlanmış makale de isteniyorsa onları da gönderebilirim ama tabi ki

Birgün'de çıkanları değil. Onlar kendi web sitelerinde ve gazetelerinde çıkan makalelerimin

başka yerde yayımlanmasını istemiyorlar. Sizlere oradaki makalelerin dışında yazacağım.

Tabi ki bu aralık seyrek olabilir, tatil dönemlerinde ise sıklaştırabilirim. Tekrar sorayım:

Makale mi yoksa araştırma yazısı mı isteniyor? Lütfen bana bildirir misiniz? Özgür Gündem'i

çıkaran Selek soyadlı hanım arkadaş mı? Hani bir on-onbeş sene önce iftiradan(Güya

bombalama) ceza yiyip suçsuz yere ceza çeken hanım arkadaş mı? Ona yardımcı olmak beni

memnun edecektir. Onun yargılanması sırasında ben ve ailem de çok üzüntü çekmiştik.

Daha sonra ben de benzer iftirayla kareşim Hamza'nın bir politik kasetinden dolayı

mahkemelerde sürünmüştüm. Tabi herşey senaryo idi. Pederin ölümünde bu davanın da

büyük bir katkısı oldu.

Evet sizlere yazmaya hazırım.

Tüm yoldaşça selamlarımla.

Not: Demir Yoldaş, okuyabildiğim makalelerini okuyorum çok fazla yoğun ve fazla olanlarını

ise bilgisayara kaydediyorum ve vakit geldiğinde okuyorum. Senin yazılarından oldukça

faydalandım hatta dediğin gibi buradaki basında birkaç defa alıntı da yaptım. Sana çok

teşekkür ederim dostum. Hikmet Kıvılcımlı konusuna ben de çok önem veriyorum

hatırlıyorsan sana onu 1971 yılında Baf sahilinde Kıbrıslırum polisler tarafından tevkif

edildiği sırada tanıdığımı yazmıştım. O zamanlar 14 yaşındaydım. 12 Mart faşizminden

kaçıyordu. Onunla böyle değerli bir karşılaşmam oldu ama sadece uzaktan oldu bu

karşılaşma. Onun sadece "Devrim Zortlaması" adlı kitabı bende var. Eserlerini daha da fazla

okumak isterdim. Herhalde sayende makalelerini ve uzun yazılarını okuyacağım.

Ulus Irkad

08. 11. 2004 - Pınar Seleğin Cevabı

merhaba,

obdusman olabilir. . danisman olarak mi?

ragip duran'la daha yeni bir araya geldik. arada bir yazmayi kabul etti. bu arada gazetede

calisanlarin mesleki egitimi icin birseyler yapabilecegini soyledi. birlikte bir program

94

cikaracagiz. ama oldukca yogun. anladigim kadariyla yerinde durmuyor. bu nedenle ondan

ne kadar verim aliriz, onumuzdeki gunlerde gorecegiz. .

dergiye iliskin: persembe gunu toplanti yapacagiz. ortak metnin cercevesini, yayin kuruluna

iliskin listeyi ve teknik hazirliklari konusacagiz. bir ortadogu dergisi olmasi icin cok dilli

olmali. su asamada kurtce-turkce yapabiliriz. arapca da olabilse cok iyi olur. onerilerini

persembeye kadar gonderirsen cok sevinirim.

bu arada yazilarini arkadaslara ilettim. duzenliyorlar. . kendine cok iyi bak. bize kolay

gelsin. . pinar

08. 11. 2004 – Pınar Seleğe Mektup

Merhaba Pinar,

Sana bir suru mail yolladim. Konustugumuz uzere bir cok yazara tekllifte bulundum. Hemen

hepsinden olumlu cevaplar geldi. Bu cevaplari da ilettim.

Ne dusunuyorsun: onlar bazi cevaplar istiyorlar. Bu konularda bir sey demiyorsun. Acaba

eline gecmediler mi?

*

Ragip Duran'la ilgili dedigim oyle idari bir sey degil.

Obdusman benim bildigim, yazdigi gazeteyi ele alip didik didik edip okuyucu adina onu

elestiriyor.

Ornegin Duran'in arada sirada yazacagi yazi obdusman olarak olabilir.

Yani hic bir sinirlama olmadan, bir okur temsilcisi olarak, gazeteyi her hafta icigina cicigina

elestirmesi ve bu yazinin oldugu gibi yayinlanmasi. Kesinlikle sozunu hic sakinmasi

gerekmedigi belirtilmeli. O zaman arada bir degil daha sik ve hevesle yazacagina

inaniyorum. O zaman gazete aslinda Turkiyenin en iyi medya elestirmenlerinden birini

herkesin gozu onunde kendini denetlemek ve elestirmek uzere uzere gorevlendirmis olur.

Bunun kendisi bile bir mesajdir. Ve aydinlarin tekrar ilgi gostermesinin yolunu acabilir.

*

Ben gazete icin size yardima yogunlastigimdan su ara dergiyle ilgili isleri epey bosladim.

Benim de sizden bir dilegim var. Lutfen dergi icin yazilmis manifestioyu okuyun. iceriksel

bir konuyu baskasina havale etmeyin. O manifesto yepyeni bir yaklasim getiriyor ve

bambaska bir teorik arka plani var. bu arka plan ise, Besikci Elestirisi denen kitapta. Firsat

bulur bulmaz, hatta yaratarak bunu da okumanizi dilerim. Insanin kendi kitabi hakkinda

boyle konusmasi gariptir ama oradaki gorusler alisilmis seyler degil. Bunlarin ne oldugu

hakkinda bir fikriniz olursa ben cok daha iyi anlayacaginizi dusunuyorum.

(. . . )

95

08. 11. 2004 – Pınar’ın Cevabı

merhaba,

ben manifestoya goz attim. okumadim diyemem ama ayrintili bir okuma da yapamadim.

okudugum kadariyla cok onemli buldum. fakat tartismak istedigim cesitli noktalar var.

ayrica gelistirilmesi, derinlestirilmesi gerekiyor. bir programin daha cok seyi icine almasi

gerekiyor. bu tartismalari dergide yazili olarak yapariz.

(…)

ayrica derginin bir siyasal hareket gibi bir manifestoyla degil, bir bildirgeyle yola cikmasi

gerektigini dusunuyorum. sonu noktayla biten cumleler acilimi zorlar. ortak

sorgulamalarimizi, ortak ihtiyaclarimizi ve tabii ortak dusunsel zeminimizi belirten bir

bildirge yeterlidir bence. manifesto dergi icindeki tartismalarla olgunlasir. bu arada ben

deniz'lerle ortak tartismalar yurutecegim. dergi calismasinin yaninda daha farkli bir

ortaklasma zemini bulduk birbirimizde. sanirim guzel seyler olacak. ama bu derginin bir

siyasi hareketin yayin organi gibi cikmamasi lazim. bu dergiden farkli programlar da

cikabilir. program tartismalari burada acik yurutulecegi icin bu olabilir. ama ayrica deniz,

orhan, ben. . . dergiyle birlikte ayri bir tartisma baslatabiliriz.

tekrar soyluyorum. burada bir cok dergi cikiyor. net tanimlanmis siyasal hareketlerin

dergileri oldugu icin kimse yazmiyor. bir iki yaziyor, sonra devam etmiyor. bizim boyle

yapmamamiz lazim. farkliliklarimizla ve ortakliklarimizin bilinciyle yanyana durup buradaki

teorik-politik-programsal kesmekese, karmasaya son vermek istedigimizi, tartismalarimizi bu

platformda bu niyetle surdurecegimizi belirtmemiz daha cok ilgi ceker. ve daha cok sonuc

alir. .

kurtce ceviri imkani yaratabiliriz biz burada. bence olmasi gerekir. dil bir ayrinti degil bence.

nasil baslarsak oyle devam ederiz.

persembe bir araya gelecegiz. senin cevabini bekliyorum. sevgiyle. . pinar

08. 11. 2004 – Pınar’a İnternet Sayfasıyla İlgili Öneri

Selam Pinar,

Ben dun Sureyya ve Cem ile konusmustum. Ve gazetenin bu internet yayini sorununu

cozebilecegimizi, en azindan boyle kucuk de olsa bir basarinin morali yukseltecegini

soylemistim. Kafalarina yatmisti. Size yuk olmadan yapalim. En azindan gecici bir cozum

saglayalim demistim.

Bir serverde sinirsiz trafikli bir yer topu topu 50 veya 60 Euro olur. Biz bunu karsilayabiliriz.

Size yuk olmaz. Biz baska bir serverde yer tuteriz. Buna gazetenin sablonunu koyariz.

Orada her gun arkadaslar yebi sayiyi doldurabilirler. Veya biz burada doldururuz. Cem bu

isleri biliyor epey.

96

Ama bunlari teknik olarak acikliga kavusturmak gerekir. Hangi domain alinacak vs.

Ben de simdi size uzunca bir mektup yaziyordum.

Aslinda bilgisayar aracilgiyla Messenger ile konusarak bu komunikasyon isini ucuza

hizlandirabilirdik. Yazmak cok zamana mal olabiliyor. Teknik ve ayrintili seyleri de

konusmak gerekebiliyor.

Bunu dusunun lutfen.

Lenin'in oyle dedigini bilmiyordum

Eleştiri ve Gerilim

10. 11. 2004 – Pınar ve Ahmet’in Yaklaşımlarına Eleştiri

Pınar, Ahmet ve Dergi Projesindeki Arkadaşlara.

Pınar ve Ahmet ile ilk, Ahmet gelemediği için sadece Pınar ile ikinci görüşmeyi yapan Orhan

ve Deniz, özellikle ikinci görüşme hakkında henüz bir şey yazamadıklarından belki doğrudan

bir bilgi bulunmuyor ama ben bildiğim kadarını dün aktarmıştım. Ayrıca Ahmet ve Pınar’ın

görüşlerini de iletmiştim. (Bunları tekrar toplu bir maille yollayacağım. ) Bu bakımdan

görüşlerin az çok bilindiğini varsayarak tartışmaya girebiliriz diye düşünüyorum.

Pınar ve Ahmet de Deniz ve Orhan’la Perşembe günü tekrar görüşecekler. Bu nedenle Pınar

görüşlerimizi bilmek istiyor ve şöyle yazıyordu:

„dergiye iliskin: persembe gunu toplanti yapacagiz. ortak metnin cercevesini, yayin kuruluna

iliskin listeyi ve teknik hazirliklari konusacagiz. bir ortadogu dergisi olmasi icin cok dilli

olmali. su asamada kurtce-turkce yapabiliriz. arapca da olabilse cok iyi olur. onerilerini

persembeye kadar gonderirsen cok sevinirim. “

Pınar’ın bu ifadesinden, nasıl bir dergi çıkarılması gerektiğinde anlaşıldığı işin teknik

kısımlarının görüşmesine kaldığı gibi bir anlam çıkıyor.

Ben şahsen, Deniz ve Orhan’ın aktardıklarından böyle bir izlenim edinmemiştim. Yani daha

henüz karşılıkla bir tanışma, ne dendiğini ve ne istendiğini anlama döneminde olunduğunu

düşünüyordum. Öyle görülüyor ki, konuşmaların yorumlanışı biraz farklı. Ya da bizler

henüz tam doğru bilgilenmedik.

Her ne olursa olsun, ben henüz böyle bir duruma gelmediğimizi, çok önemli yaklaşım farkları

bulunduğunu, bu farkları açıkça ortaya koymanın ve tartışmaları öyle sürdürmenin daha doğru

olacağını düşünüyorum.

Öte yandan bu tartışmanın, sadece dergi projesinde olan arkadaşların arasında değil, bizzat

Ahmet ve Pınar ve eğer varsa aynı projede var olan başkalarıyla bir arada toplu halde

yapmamızın daha doğru olacağını düşünerek, burada ifade ettiğim şahsi görüşlerimi hem

dergi projesindekilere hem de Pınar ve Ahmet’e ileteceğim. Böylece en azından tartışmayı

ortaklaşa ve doğrudan yürütmüş oluruz.

Önce farklılıkların neler olduğunu koymaya çalışalım. Bunlar bilinirse, yanlış anlamalar ve

97

ilkeler üzerine tartışma biter, pratik işbirliği olanaklarını aramak kolaylaşır.

Birinci olarak şunu belirleyelim. Dergi dediğimiz şey, bir araçtır: belli amaçları

gerçekleştirmek için bir araç: dergi çıkarmanın veya ortaklaşa dergi çıkarmanın kendisi başlı

başına bir amaç olamaz. O halde ortaklaşa bir dergi çıkarma olanakları ve gereği olup

olmadığını anlamamız için, amaçlarımızı netleştirmemiz gerekiyor. Bunlarda bir ortaklık

varsa, nasıl bir aracın, dolayısıyla da derginin bu amaçlara en iyi hizmet edebileceğini

tartışabiliriz.

Ya da amaçların farklılığına rağmen verili bir durumda, böyle bir aracı ortaklaşa oluşturmak

ve kullanmak her iki tarafın çıkarına da olabilir. Bütün bunları anlayabilmek için ayrılıkları

ve ortaklıkları netleştirmek gerekiyor.

Bence gerek Pınar, gerek Ahmet (belki görüşmelerde Deniz ve Orhan da) sorunu bir sistem

içinde koymuyorlar ve en büyük yanlışı burada yapıyorlar.

Tipik bir örnek vereyim:

Örneğin şöyle yazıyor Pınar:

“burada bir cok dergi cikiyor. net tanimlanmis siyasal hareketlerin dergileri oldugu icin

kimse yazmiyor. bir iki yaziyor, sonra devam etmiyor. bizim boyle yapmamamiz lazim.

farkliliklarimizla ve ortakliklarimizin bilinciyle yanyana durup buradaki teorik-politik-

programsal kesmekese, karmasaya son vermek istedigimizi, tartismalarimizi bu platformda bu

niyetle surdurecegimizi belirtmemiz daha cok ilgi ceker. ve daha cok sonuc alir. ”

Burada çok doğru ve güzel sözler çok yanlış gizli varsayımların ifadesi oluyor. Kısaca bunu

göstermeyi deneyeyim.

Burada doğrudan ifade edilmemekle birlikte birinci gizli varsayım şudur ve çıkarsamaya bu

gizli varsayım yön vermektedir: “Net tanımlanmış” bir programı olan dergilere “kimse

yazmaz”. Bunlar düzenli olarak çıkarılamaz.

Bir diğer varsayım da: net tanımlanmış bir çizgisi olan dergilerde farklı görüşler yer

almıyor veya almaz, alamaz. Ve böyle olduğu için de çekicilikleri olmaz dolayısıyla sürekli

çıkamazlar ve bir süre sonra çıkamaz olurlar. Böylece daire kapanmakta ikinci gizli varsayım

birinci varsayımın, birinci varsayım da ikinci varsayımın kanıtı olmaktadır.

Bence bu iki gizli varsayım da yanlıştır ve öyle yanlıştırlar ki, kendi üstüne kapanan bir daire

olduklarından, yanlışlığının görülmesini de engellemektedirler.

“Her şey tecrübelerden çıkar ve hiçbir şey tecrübelerden çıkmaz. ” Yani tecrübeler bir tür

ham maddedir, onları işlemek gerekir. Onları ise ancak kavramsal araçlarla işleyebiliriz.

Muhakkak ki, Pınar’ın varsayımları da, yaşadığı tecrübelere dayanıyor. Gerçekten de ilk

bakışta bu sonuçları çıkarmamak çok zordur tecrübelere bakarak. Ama biz görünen değil

görünmeyen, daha derin ve doğru ilişkilerin peşinde olmalıyız. “Eğer öz ve görünüm aynı

olsaydı, bütün bilim gereksiz bir şey olurdu. ”

Şimdi toplumsal mücadeleler tarihinin derslerinden gerçekten bu sonuç çıkar mı, Pınar’ın

98

çıkarsamalarının temelini oluşturan gizli varsayımlar gerçekten doğru çıkarılmış sonuçlara mı

dayanmaktadır, biraz buna bakalım.

Bence o dergiler, net tanımlanmış programları olduğu için değil, o net tanımlanmış

programların kendisinde yeni olan, yeni bir ufuk açan bir şey olmadığı için başarısız

olmaktadırlar. Yani sosyalistlerin artık söyleyecek bir sözü bulunmamaktadır. İdeolojik

üstünlüklerini ve programlarını yitirmiş bulunuyorlar. Şu an programları yok, insanlara

söyleyecekleri ufuk açıcı bir şey yok. Bu nedenle entelektüel bir canlılık gösteremiyorlar,

dolayısıyla onları kimsenin okumak içinden gelmiyor.

Ama bu sadece Türkiye’ye has bir olay da değil. Durum bütün dünyada böyle. Bu da aslında

ortada çok derin bir sorun olduğunu göstermektedir. Ve vardır da. İşçi sınıfının tarihsel

görevini yapamaz durumda olması, dağınıklığı, burjuva uygarlığı ve ideolojisinin muazzam

zaferi, bütün dünyada işçi ve sosyalist hareketi programsız bırakmıştır. Bu nedenle, tam da

artık bir programı olmadığı için, o “dergilerin başarısızlığının nedeni gibi görülen net

tanımlanmış “programlar”, tam da programsızlığın bir ifadesi oldukları için o dergiler

başarısız olmaktadır.

Yani gerçek derine inan ilişkiyi göz önüne aldığımızda, sosyalist ve işçi hareketinin

dolayısıyla da o dergiler tam da net tanımlanmış bir programı olmadığı için başarısızdırlar ve

okunmamaktadırlar. O net bir programla çıkmanın başarısızlığa yol açtığı biçimindeki

görünüm, çok derin başka bir özün, işçi ve sosyalist hareketin net bir programla çıkacak

durumda olmamasının kendi zıddı biçimindeki görünümüdür.

Ama bu bile tam doğru bir sonuç değildir. Başarı fikirlerin derinden yayılması olarak değil de

sürekli ve çok satan bir dergi olarak anlaşılırsa. Bir çıkarsama hatası taşır. Burasını da

netleştirmek gerekir.

1970’lerin Türkiye’sinde her dergi, belli bir siyasi hareketin organı olarak, net açık bir

programla, ki o zamanlar bu programlara “bildirge” denirdi. Bir dünya durumu tahlili yapar,

bütün soruların cevaplarını sunarlardı. Hem de bunu çoğu kez çok özel bir jargon haline

gelmiş bir politik dille yaparlardı. Öyle çok seslilik gibi bir dertleri de yoktu, aksine, farklı

sesler bir an önce kesilir ve atılırdı.

Buna rağmen bu gün kimsenin bir satırını bile okuyamayacağı, aslında o zamanlar da pek

okunmayan bu net tanımlanmış programlara rağmen, (ve de tek sesliliği bir erdem gibi

görmelerine rağmen) bu dergiler on binlerce yoksul insanı, öğrencileri, işçileri örgütlüyorlar

on binlerce satıyorlardı. Örneğin bir Halkın Kurtuluşu yüz binlerden fazla satıyordu. Dev

Yol’unki birkaç yüz binlerdeydi. Ve emin olun, Dev Yol’un dergisi bu günkü Birgün’den,

Halkın Kurtuluşu bu günkü Evrensel’den daha kötü, daha tek sesli ve daha ilkeldi. ve bütün

bunlar bir de elden satılıyordu. Bu günkü gibi dağıtım şirketleri aracılığıyla değil.

O halde çıkarsamada, başarıyı düzenli çıkma ve çok satma ile ilgili olarak anlarsak, bu

anlamda başarı ile, derginin programlı çıkması ve tek sesliliği, hatta programının bir ufuk açıp

açmadığı arasında doğrudan bir ilişki kurulamaz. Bu dergiler zerrece ufuk açmıyorlardı. Tek

sesliydiler ve net tanımlanmış, kapalı uçlu bir programları vardı ve buna rağmen başarılı

99

oluyorlardı.

Demek ki başarıyı ve etkiyi, sürekliliği belirleyen derginin çok ya da tek sesliliği; net bir

programı olup olmaması değil, toplumsal mücadelelerin içinde bulunduğu fazdır. Yükselen

bir fazda, en berbat fikirler, en saçma programlar, en tek sesli dergiler bile muhalefetin ve

özlemlerin bir ifadesi olarak bambaşka anlamlar kazanıp geniş bir etki ve süreklilik

sağlayabilirler.

Son on yirmi yılın deneylerine bakılarak yapılacak bir programlı ve tek sesli dergilerin

başarısız olacağı, etki ve süreklilik sağlayamayacağı önermesi; iki on yıl öncesindeki diğer iki

on yılda, tersi doğru olan önermeler olarak ortaya çıkar. O zaman da, yani altmışların ve

yetmişlerin dünyasında da, başarılı bir dergi olmanın koşulunun net görüşleri olmak ve çok

sesliliğe pek bir prim vermemek olduğu sonucuna ulaşmak gerekmektedir. Bu birbiriyle

çelişen görüşlerden hangisine hangisi doğrudur? Hiç birisi aslında. Bunlar sadece

görünümlerdir.

Çok daha derindeki toplumsal süreçlerin görünümleridir ve acele genellemeler çok yanıltıcı

olurlar.

Bu deneylerden çıkarılacak sonuçlar şunlar olabilir. Bir derginin başarısı, tek ya da çok

sesliliğe; tek bir programı olmaya ya da programsız çıkmaya; yeni fikirler ortaya atmaya bağlı

değildir. Bunu belirleyen, toplumsal mücadelenin nasıl bir fazda olduğudur. Yükselen bir

fazda pek ala en aptalca programlara dayanan en tek sesli dergiler bile başarılı; gerileyen bir

fazda, en yeni dahiyane fikir ve programları sunan dergiler bile başarısız olabilir.

Yepyeni, sarsıcı, ufuk açıcı görüşler getiren dergilerin bile başarısını belirleyen görüşlerinin

içeriği değil, var olan toplumsal koşullardır. Tarihin, sonradan en devrimci fikirlerin ilk kez

yer aldığı dergiler ya da yayınlar olarak tanımladığı dergiler, zamanlarında, tarihsel ve

toplumsal ortam bu devrimci fikirlerin yayılmasına uygun koşullar oluşturmuyorsa, son

derece başarısız olmuşlardır. Örneğin, Marks - Engels’in çıkarmayı denedikleri ve tarih ve

toplum alanında devrim yapıcı görüşlerin ifade edildiği Fransız Alman Yıllıkları, böyle bir

başarısızlığın tipik örneği olarak zikredilebilir. 1967’da Kıvılcımlı’nın çıkardığı Sosyalist

gazetesi, bu gün bile hala taze ve ufuk açıcı bir içeriğine ve Türkiye’de o dönem yükselen bir

mücadele bulunmasına rağmen yedi sayı zor çıkabilmiştir. Ya da kendi tecrübemden bir

örnek. Bizlerin 1990’larıın ortasında çıkarmayı denediğimiz, Sosyalizmin Sorunları dergisi,

son derece çok sesli, bir çok yeni fikrin ilk defa ortaya koyulduğu bir dergi olmasına rağmen,

toplumsal mücadele gerek dünya çapında gerek Türkiye’de öylesine dibe vurmuştur ki, bir

üçüncü sayısını çıkaramaz.

Ama biz biraz görüngülerin derinine gidince, bu günkü bir net programı olmaktan dolayı

başarısız gibi görünmenin, aslında bir programsızlığın, perspektifsizliğin kendi zıttı biçiminde

görünmesi olduğunu görebiliriz. Yani, Seleğin gizli önermesine kanıt gibi gösterdiği olgu,

aslında o gizli varsayımın tam da zıddının doğrulanmasıdır: dergilerin başarısızlığının nedeni,

işçi ve sosyalist hareketin net bir programın, dolayısıyla o dergilerin net bir programı

olmaması olarak kabul edilebilir.

100

*

Şimdi ikinci gizli varsayıma gelelim. Net bir programı olan dergiler tek sesli olur ya da

oluyor varsayımına.

Bu önerme de doğru değildir.

Tipik örnek Yön örneğidir. (Bu örneği verdim ve hatta Ahmet da benimsedi ama sanırım

yanlış anlaşılıyor ve ne olduğu bilinmiyor. Yön gazetesi, net tanımlanmış hedeflerin olan,

“Yön Bildirgesi” ile çıkmıştı. Burada tamamen siyasi ve toplumsal hedefler tanımlanıyordu.

Yani adı”Bildirge” olmakla birlikte, bizim “Manifesto” dediğimiz şeye benzemektedir. Kaldı

ki, “Manifesto” adı problem olursa ona “Bildirge” de denebilir. Bu önemli değil. Bir

adlandırma sorunu önemli olan onunla ne kastedildiğidir. )

Yön gazetesi siyasi hedeflerini çok açık koymuştu hatta sadece onları değil, bu hedeflere nasıl

ulaşacağını da açıkça koyuyor ve bunun propagandasını yapıyordu. Ve önerdiği yol da, o

zamanın terminolojisiyle “Zinde Güçler”in duruma el koymasıydı. Yani askeri darbe, 27

Mayıs’ın ikinci bir baskısı. Zaten bunu yapmaya da çalıştı. 21 Mayıs Talat Aydemir darbe

girişiminin programı Yön dergisinin programıydı ve öylesine iç içeydiler ki, Yön dergisinin

hiçbir zaman yayınlanmamış Talat Aydemir’in resmini kapağına koymuş sayısı matbaada

bekliyordu darbe teşebbüsünün yapıldığı gece.

Ama bu Yön dergisinde, Mihri Belli gibi komünistler de, Kürtçüler de, İslamcı sosyalistler de,

Yön’ü tepedenci olarak suçlayan, aşağıdancı TİP’liler de, yazıyordu. Yani Türkiye’de bütün

kaliteli aydınlarının hepsi o derginin sayfalarında bulunabiliyordu.

Demek ki, belli bir politik çizgiye dayanmak ile çeşitli görüşlerin yer alması arasında bir

zorunlu ilişki yoktur.

Hatta durum tam tersinedir, gerçekten çok sesliliği, farklı görüşlere yer vermeyi, ufuk açıcı ve

net bir programı olduğuna inananlar isteyip sağlayabilir. Böylece görüşlerinin çok farklı ilgi

alanları ve toplum kesimlerine yayılacağını düşünürler. Görüşlerinin gerçekten yeni güçlü

olduğuna inananlar, başka görüşlerle bir arada görünmekten çekinmez ve bunu teşvik ederler.

Çünkü bu onların gücünün daha iyi görülmesini ve anlaşılmasının sağlayacaktır. Ama

görüşlerdeki güç ve yenilik aynı zamanda net bir program demektir.

Açın toplumsal mücadeleler tarihini bakın, nerede çok seslilik varsa ve teşvik edilmişse, onu

yapanlar hep net bir programı olan ve onun ufuk açıcı olduğuna güvenenlerdir.

Yön dergisini çıkaran Doğan Avcıoğlu da, o dönemin Türkiye’sindeki en önde gelen

düşünürlerden biriydi, diğerleri karşısında gücünü bildiği için, en uzak görüşlere bile

dergisinin sayfalarında yer veriyor bu sayede kendi görüşlerinin tüm entelijansiya arasında, en

uzak toplum kesimleri arasında yayılmasını sağlıyordu. Ama aynı Doğan Avcıoğlu,

kendisinden daha güçlü bir teorik birikimi ifade eden, Kıvılcımlı’ya da pek vermiyor, onu

susuşa getiriyordu. Çünkü Kıvılcımlı’nın programı ve görüşleri onunkinden de güçlüydü. Bu

nedenle Kıvılcımlı da, taşrada çıkan kimsenin okumadığı Çaltı gibi dergiler aracıyla fikirlerini

yaymaya çalışıyordu. Yani Türkiye’nin yetiştirdiği en büyük düşünürün ve devrimcinin Yön

sayfalarında yer bulamaması, çok sesliliğin aslında fikre güven ve o fikirlerin gücüyle ilgili

101

olduğunu ve bunun da sınırları bulunduğunu gösterir. Entelektüel ve teorik gücünüz var ise,

çok seslilik programınızı yayabilmeniz için şarttır, gerçekten çok sesliliği ancak net bir görüşü

olan, dolayısıyla entelektüel ve teorik olarak diğerlerinden üstün olduğuna inananlar

isteyebilir. Daha üstün görüşler ortaya çıktığında, çok sesliliğin sınırları ortaya çıkar. Çünkü

o zaman çok seslilik, savunulan programın zayıflığının ortaya çıkmasına hizmet edebilir. Yön

deneyi de bunu kanıtlar. 1960’ların Türkiye’sinde iki program ve iki büyük teori vardır. Biri

Kıvılcımlı, biri Doğan Avcıoğlu’dur. Kıvılcımlı’nın onlarca kitabı, Doğan Avcıoğlu’nun

Türkiye’nin Düzeni kitabı.

Bu gün aradan 30 yıl sonra, örneğin Kıvılcımlı’nın Tarih Devrim Sosyalizm’i her

zamankinden daha taze ve ufuk açıcı olmasına; Doğan Avcıoğlu’nun Türkiye’nin Düzeni’ni

bu gün kimsenin okumayacağına ve orada ufuk açıcı bir şey bulamayacağına rağmen,

1960’lar Türkiye’sinde esas etkili olan Doğan Avcıoğlu olmuştur. Kıvılcımlı bir Sosyalist’i

yedi sayı çıkaramamıştır. Doğan Avcıoğlu’nun Yön’ünün çok seslilğinin sınırı da yine

Kıvılcımlı’da kalmıştır.

Ayrıca bu bize başka bir sosyolojik yasanın ip ucunu da sunar. Sadece yaratıcı fikirlerin

etkisi bakımından yükseliş fazı olmak da bir şey ifade etmemektedir. O yükseliş fazının

içinde bulunduğu aşamalar da önemlidir. Altmışların başında Yön ve TİP etkiliyken,

Kıvılcımlı zerrece yankı bulamazken, ancak Dev Genç’in eylemlerinin yükselişinden ama

özellikle 15-16 Haziran olaylarından sonra işçi hareketinin yükseldiği dönemde Kıvılcımlı’nın

fikir ve görüşleri hızla etki sağlamaya başlar, buna karşılık diğerleri hızla gerilme fazına

girerler. Yani yükselen hareketin de gelişmiş bir teoriyi kapacak frekansa ermesi, belli

aşamaları geçmiş olması gerekmektedir. Tıpkı bir radyo yayını ve alıcı gibi. , Siz yayın

yapabilirsiniz ama alıcılar henüz veya artık o frekansı kapacak durumda olmayabilirler.

Bütün bunlar bu yayınların içeriğinin yanlış olduğunu göstermez.

Konuyu dağıtmayalım. Bütün bunlar şunu gösteriyor: ufuk açıcı bir teori ve politika demek

aynı zamanda net bir program demektir. Net bir program, gücünü en iyi diğer görüşlerle

kıyaslama içinde gösterip, karşı tarafı etkileyip onlardan insan kazanacağından, çok seslilik

ile, net bir program çelişmek bir yana, ancak net bir programı olanların olduğu yerde çok

seslilik olabilir.

Kendimden örnek vereyim. Girin benim sayfama bakın. Benim sayfamda, Yazılar ve

Yankıları diye bir forum vardır. Orada yazılarıma gelmiş en ağır eleştiriden en ağır küfüre

kadar her şeyi yayınlarım. Ne yazılı basında ne “cyberspace”de bir benzeri daha yoktur.

Çünkü fikirlerimin gücüne güvenirim.

Öte yandan, son beş altı yılda, Türkiye’de belki de en çok yazan yazarlardan biri olmama, en

çok farklı konularda, bir sürü tartışma yaratacak ve yaratması gereken görüşü koymama,

yazılarım teorik içeriği ve entelektüel kalitesiyle pek de kötü olmamsına rağmen, Birikim’den

tutun başka dergilere kadar, en entelektüel ve çok sesli geçinenlere kadar hiç biri yazılarıma

yer vermez, onlar yokmuş gibi yapar. Hatta bu öyledir ki, Kıvılcımlı gibi, benim “ihtisas

alanım” kabul edilebilecek konularda bile benden yazı istemezler. Yazılı basına baktığınızda

yokumdur. Ama gidin görüşün o dergilerle, bütün hepsi, çok seslilikten yana olduklarını

102

söyleyeceklerdir.

Bir başka örnek. Bilim ve Gelecek diye bir dergi çıkıyor. Çok farklı çevreleri içinde

bulunduracağını söylüyor. Geçenlerde “Doğu Ütopyaları” diye bir sayı hazırladılar ve nasıl

olduysa benden bir yazı istediler. Her halde birisi onlara benim Avrupa Merkezcilik gibi

konularda bazı sözler ettiğimi söylemiş olsa gerek. Hemen yazıp yolladım. Ama yolladığım

yazı aynı zamanda derginin doğucu, yani Avrupa Merkezciliğe karşı sayı çıkarırken, “Doğu

Ütopyaları” kavramıyla nasıl Avrupa merkezcilik yaptığını gösteriyordu. Bunu namus

belasına yayınladılar ve bir daha da yazı falan istemediler. Benim yazılarımı yayınladıkları

an, fikir ve duruşlarının, söylediklerinin tam zıttı oldukları ortaya çıkmaktaydı.

Yani görüşlerin içeriğinden gelen gücü, buna olan inanç insanı çok sesliliğe zorlar o

görüşlerini yaymak için. Ama tam da aynı nedenle başka görüşler o çok sesliliğe, davete

gelmeyeceklerdir. Çünkü onlar da görüşlerinin güçsüzlüğünü gizlemelidirler ki etkilerini

sürdürebilsinler.

Sonuç, çok seslilik ile net bir programa sahip olmak çelişmez, askine bunun ön koşuludur.

Hem mantıken böyledir hem de toplumsal mücadeleler tarihi böyle olduğunu göstermektedir.

Ama sadece bu kadar değil, bir gerçeklik olarak değil ama bir slogan olarak çok seslilik

aslında bir zayıflığı ve tek sesliliği gizlemenin aracı olur daima. Toplumsal mücadeleler bunu

da göstermektedir.

Ama çok seslilik bir parola olarak, aslında başka görüşleri, gerçekten çok sesliliği dışlamanın

bir aracıdır. Hangi dergi ya da parti çok seslilikten söz ederse, ardına bakıldığında o

sloganların aslında bir görüşü gizlemeye hizmet ettiği görülür.

Gerçekten çok sesliliği isteyecek ve uygulayacak olanlar için, çok seslilik bir parola olmaz,

kendi net programlarını koyarlar ve gerçekten farklı görüşlere yer verirler fiilen; ama gerçekte

kendi görüşsüzlüklerini veya görüşlerinin zayıflığını gizlemek isteyenler çok seslilik

parolasını kullanırlar ve fiiliyatta, belli görüşleri dışlamanın aracı işlevi görür çok seslilik

parolası.

Her zaman böyle olmuştur. Her çok seslilikten söz eden, o çok sesliliğin sınırlarını da çizer

kimi ilkelerle Ama o ilkeler belirtildiğinde, o dile getirilen ilkeler öyledir ki, her türlü yoruma

açık hiçbir gerçek bir çok sesliliğe yer vermeyen ilkeler olarak ortaya çıkarlar.

Bu ifade çok mu soyut görünüyor? Biraz somutlayalım.

Biliniyor şu ÖDP, tam da çok seslilik parolalarıyla çıktı. Ama ne oldu? Aslında bütünüyle

Oğuzhan ve Dev-Yolun manüplasyonlarının aracıydı bütün o çok seslilik sloganları. Bir dip

not olarak b konuda bir fikir vermesi için konuyla ilgili bir yazımı koyuyorum1.

1 ÖDP Deneyinin Bir Dersi

"Henüz öldüğünü anlamadı!. . " Afrika'da avcılar, vurulan bir av hayvanının, kısa da olsa bir süre daha

koşmaya devam etmesini böyle açıklarlarmış. ÖDP de öldü, ama henüz öldüğünü anlamadığı için

öldükten sonra koşmaya devam eden bir gazal gibi daha bir süre ölmemişçesine hareket edecek.

103

Özgürlük ve Dayanışma Partisi, daha önce "Katharsise Dönüş" başlıklı yazıda belirtildiği gibi bir

bölünmenin eşiğine gelmiş bulunuyor. Bundan sonra isim olarak ÖDP hangi tarafta kalırsa kalsın, o

ÖDP'nin eski ÖDP ile isim ve hukuki varlık ötesinde başka ortak bir yanı bulunmayacak; başka bir parti

olacaktır.

ÖDP deneyinden ezilenlerin hafızasına ne gibi dersler kalabilir? Bu derslerin neler olduğu üzerine kafa

yormak için, ÖDP'nin öldüğünü anlamasını beklemek gerekmiyor her halde.

ÖDP deneyinden çıkarılabilecek en büyük ders, her halde, geçmişin deneyleri özümlenip,

hazmedilmeden onların aşılamayacağı; geçmiş deneyleri hor gören; sözüm ona "yepyeni" başlangıçlar

olma iddialarının, o hor görülen ve bir kaç klişe sözcükle geçilen geçmişten bile daha gerilere gidip, o

hor görülen geçmişi çarpan problemler tarafından çarpılacağıdır.

Gericilik dönemlerinin ve devrimci yükseliş dönemlerinin geçmiş deneyler karşısındaki tavırları, onların

nitelikleriyle sanki bir çelişki içindeymiş gibi görünürler. Yüzeysel bir bakış açısından, devrimci

dönemler toplumun köklü değişiklikler yaşadığı dönem olduğu için, devrimci dönemlerin geçmişle pek

meşgul olmayacağı; buna karşılık gericilik dönemlerinin geçmişe daha büyük bir değer verdikleri,

onunla daha haşır neşir oldukları düşünülebilir.

Ama gerçek bunun tam tersidir. Hatta aksine bir toplum ne kadar köklü ve derin bir devrimci yükseliş

döneminde bulunuyorsa, geçmişle ilişki o ölçüde yoğun ve o ölçüde uzak bir geçmişe yöneliktir.

Çünkü ne kadar temel sorunlara yöneliniyorsa, onların kökleri o kadar derinlerdedir. Büyük

devrimcilerde daima güçlü bir tarih ve gelenek bilinci olur.

Örneğin Türkiye'nin altmışlı yıllarına devrimci bir yükseliş ve radikalleşme damgasını vurur, ama aynı

zamanda bu dönem, gerek toplumun, gerek işçi ve halk hareketlerinin tarihinin en çok tartışıldığı

dönemlerdir. Buna karşılık ÖDP'nin de kurulup var olduğu doksanlı yıllarda, tam tersine bir eğilim

egemendir.

ÖDP bu genel eğilime karşı duracak yerde bu eğilimin ifadesi oldu. Daha kurulurken, geçmiş

karşısında, onu hor gören, ciddiye almayan bir tavır takındı. "Parti gibi olmayan bir parti"; "geleceğin

ilişkilerini şimdiden yaratmak" gibi onlarca bayağı klişe ortalığı kapladı ve kimse bunlara karşı bir ses

çıkarmadı.

Halbuki toplumsal mücadelelerin tarihi, defalarca bu parlak klişelerin hiç de yeni olmadığını

kanıtlamıştır.

"Geleceğin ilişkilerini şimdiden yaratmak" mı? Bu anlayışın ardında, ortaçağda egemen olan, bir

çocuğun ya da ana karnındaki bir ceninin büyük bir insanın küçük bir kopyası olduğu metodolojik

yanlışı olduğu; hatta bu nedenle ortaçağ ressamlarının çocukları boyca küçük büyük insanlar gibi

resmettikleri defalarca yazılmıştır. Gelecek toplum tasavvurlarının aslında gelecek toplumla hiç bir

ilişkisinin olmadığı, sadece o tasavvurları yapanların toplumlarını ve o toplumun tasavvurlarını

yansıttığı; rönesans ressamlarının İsa ve Meryem tasvirlerinin İsa, Meryem ve onların dünyasını değil,

o ressamların dünyasını ve tasavvurlarını yansıttığını; ÖDP'lilerin de geleceğin toplumsal ilişkilerini

diye tasavvur ettikleri ve yaratmak istediklerinin, geleceğin değil, yirminci yüzyılda Türkiye'de şehir orta

sınıflarının dünyasını yansıtmaktan ve yeniden üretmekten başka bir şey olmadığı o hor görülen

geçmişle biraz haşır neşir olanlar için büyük bir sır değildir.

Toplumsal mücadeleler tarihi, defalarca 1968'in komünlerinden, on dokuzuncu yüzyılda Avrupa'dan

Amerika'ya giden devrimci göçmenlerin orada çok daha elverişli koşullarda kurdukları ideal toplum

denemelerinin, istisnasız hepsinin "geleceğin ilişkilerini şimdiden" yaratmadığını; "bu günün ilişkilerini"

104

Ama daha da somut bir örnek vereyim. Hem de bizzat Pınar Selek’ten. O ilkelerin ifade

edildiğinde nasıl gerçek bir çok sesliliği yok ettiklerine somut bir örnek.

Değerli Selek şu an Ülkede Özgür Gündemi, çok sesli yapmaya çalışıyor. Ama bu çok

sesliliğin sınırlarını bir ilke haline getirdiğinde bakın ilke nasıl nereye çekilse oraya giden

Türkiye’nin kanunları gibi, güç dengelerine göre, idamdan beraata kadar sonuç çıkabilecek bir

durumda oluyor.

Değerli Selek, örneğin Ülkede Özgür Gündem’de yazmamı istediği ve nasıl bir gazete

istediğini anlattığı mektubunda şöyle yazıyor. Seleğin bu sınırı ifade ettiği bölümü aynen

aktarıyorum:

„sansur olmaz. zaten ben yayin cizgisinde ortaklastigimizi dusunuyorum. tabii bazi

hassasiyetler var. degerlere hakaret vb. bunu size yazmamin bir anlami yok. ama bizim

kararlasmamiz“

Burada kritik sözcükler, yani sınırlar: “Değerlere hakaret”dir. Ne demek bu?

Bir kere, T. C. ’nin kanunları gibi, örneğin “kamu güvenliğini tehdit eden” gibi nereye

çekilirse oraya gelebilecek bir ifade.

Ama hiç birimiz gökte yaşamıyoruz. Somut düşünürsek, bu ifadeden herkesin anladığı şudur:

PKK ve Öcalan. Yani PKK ve Öcalan’a hakaret olmaz.

Ama “hakaret” nedir? Pek ala en küçük bir eleştiri de hakaret olarak anlaşılır.

Ve PKK ve Öcalan söz konusu olduğunda, bu tam da bu anlamda, her türlü eleştiriyi

kapsayacak biçimde anlaşılıp uygulanır. Bu da kimse için bir sır değildir.

yaşayan bir fosil gibi geleceğe taşıdıklarını göstermiştir. Quakerler gibi dini topluluklar bunun kanıtıdır.

.

"Parti gibi olmayan bir parti mi?" Çok gerilere gitmeye gerek yoktu, Alman Yeşiller hareketi, hem de

çok daha elverişli koşullarda; çok daha modern toplumsal ilişkiler içinde ve çok daha derinliğine bir

teorik temelle bunu denemişti. Ve o Yeşiller şimdi, bakanlık koltuklarında Alman kapitalizmini yeşile

boyayarak, Kosva'da NATO bombardımanları örgütlüyorlar.

"Çoğulculuk" dendi, o hor görülen Bolşevikler, burjuva tarihçisi Carr'ın bile teslim ettiği gibi tarihin

gördüğü en demokratik partiydi. Bu gizli partide tüm fikirler yayın organlarında tartışılıyor; gizli

kongrelerin tutanakları yayınlanıyor; fikirler etrafında fraksiyonlar, platformlar kuruluyordu. Ve onların

"çoğulculuk" gibi bir iddiaları da yoktu, "ilkel sosyalist" toplumların sosyalizmi bilmeden yaşamaları gibi

onu yaşıyorlardı. Çoğulculuk iddialı ÖDP ise, bu prensip savaşına dayanan gerçek çoğulculuğun

kenarından bile geçemedi. ÖDP'den hiç bir teorik tartışma ve polemik kalmadı, olmadı böyle bir şey.

Tarih kendisini hor görenlerle böyle alay eder.

Geçmişi aşmak, onu özümlemeden mümkün olmaz. Doğada bile, ontojenes ve filojenesin gösterdiği

gibi, insan, ana karnında; canlıların ve insanlığın milyonlarca yılda yaşadığı evrimi yeniden yaşadıktan;

o tarihi özümledikten sonra insan olabilir. Toplumda da böyledir.

ÖDP deneyinden çıkarılacak en önemli derslerden biri bu olsa gerek.

27 Ocak 2001 Cumartesi

105

Ama ben somut bir örnek vereyim. Hem de tam bu ifadeyle sansür edilen bir yazımı ve

sansür edilen bölümü aktarayım.

Bir süre önce (3003 ağustos ayı), Özgür Politika için, “Kadek’te Örgütsel Dönüşüm Projesi

Üzerine Düşünceler” başlığı ile bir yazı yazmıştım. Yazıyı yazmamın nedeni de, herkesin

Kadek’teki ödgütsel dönüşümün sornları üzerine demokratik bir tartışmaya çağrılmasıydı.

Yazının son bölümünde şöyle diyordum.

„Bir hastalığı tedavi etmek için onun nedenini bilmek gerekir. KADEK’in kanımızca son

derece doğru olan program ve stratejisine, ondan nesnel olarak çıkarlı, gerek Kürt gerek

Türk modern yoksul kesimleri ve aydınları kazanamamasının nedeni, örgütsel çalışma ve

işleyişe ilişkin uygulamalar değildir. Elbet bunların da bir etkisi vardır ama bu örgütsel

işleyiş ve çalışma biçimlerinin kendileri bizzat bir sonuçtur. Onların nedeninin ne olduğu

araştırılırsa şu görülür: PKK’nın destekçisi kitle ile PKK’nın programını gerçekleştirebilecek

nesnel hedef kitle arasında bir gerilim ve uyuşmazlık vardır. Var olan kitleyi harekete

geçiren, bağlılığını sürdürmesini sağlayan kültürel kotlar ve siyasi ilgiler; nesnel hedef

kitleyi, yani şehirlerin modern kitlesini çekmez; onu kazanabilecekler ise, var olanın kaybına

yol açar.

O halde sorun şudur: bir yandan var olan şimdiye kadar bu hareketi sırtlamış ve hala götüren

ama daha ileriye götürmekte sınırları ortaya çıkan kitleyi yitirmeden, küstürmeden son

yıllarda zaten önemli ölçüde değişmiş, şehirli modern ve yoksul kitle ve aydınların desteği ve

aktif katılımı nasıl sağlanabilir? (Bunun örgütsel ifadesi de şöyle olur: var olan üye ve militan

bileşimi ve yapısı yitirilmeden nasıl yeni ve modern bir üye ve militan bileşimine geçilebilir?)

Kanımızca sorunu örgütsel tedbire indirgeyen çözüm önerisi, zorluğun kendisiyle

yüzleşmiyor. Sosyolojik bir sorunu, tüzük ya da çalışma tarzı değişikliği gibi idari tedbirlerle

çözülebilecek bir sorun gibi ele alıyor.

Bu zorluğa daha somut bir örnek verelim. Çünkü genel ifadeleri insanlar genellikle

anlamıyorlar. Yukarıdaki değişimlerin ifade edildiği bildirinin sonunda şu cümleler var:

“Özgürlük Hareketi, devrim niteliğindeki bu çıkışla, demokratik uygarlığı yaratmada Kürt

halkını tamamen bunun öncü gücüne dönüştürmede kendisine güvenini bir kez daha ortaya

koymuştur. Başkan APO'dan alınan güçle bu devrimi başarmanın kesin karalılığı

içerisindedir. ”

Şimdi bu sözler bir KADEK destekçisine, bir KADEK’liye muhtemelen heyecan verir. Ama bu

sözler, daha iyisi olmadığı için, KADEK’e yakın duran, bırakalım batılı veya Türk’leri bir

yana, bir çok modern Kürt genç işçisini ve aydınını bile, “başkan APO’dan alınan güçle” gibi

bir ifadeyle kendini ifade eden bu hareketten uzak durmaya zorlar. APO’nun önemsiz

olduğundan değil, sadece böyle ifade edildiği için. Bir iman bildirimi gibi tekrarlandığı için,

o “Leninist” denen ve terkedileceği söylenen örgütsel gelenekleri ve politik kültürü

hatırlattığı için. Gücün gerçekten Apo’dan alınıp alınmaması değildir sorun, bunun ifade

edilmesi ve ediliş tarzıdır. RSDİP de gücünü Lenin’den alıyordu, ama onun bütün yayınları

taransa böyle bir politik kültürü yansıtan bir tek cümlecik bile bulunamaz. Ve zaten, değişim

106

hedeflerini ifade eden bildirinin sonundaki bu ifade bile, o değişimin, dayanılan toplumsal

yapıya ilişkin bir değişimi başaramayacağını, dolayısıyla hedeflenen örgütsel işleyişe ilişkin

değişimin de yüzeyde kalacağını gösterir.

Tam da o terk edilmek istenen ve kanımızca yanlış olarak “Leninist Örgüt” denen tarzdır bu.

Lenin’in üyesi ve önderi bulunduğu Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nde Lenin için kimse ve

hiçbir organ böyle bir söz etmezdi ve edemezdi. Ve o parti, bizzat Rus Devrimi tarihini yazan

burjuva tarihçisi Carr’ın bile teslim etmek zorunda olduğu gibi, dünya tarihinin gelmiş

geçmiş en demokratik partisiydi. Böyle olmasının nedeni de, onun Rusya’nın geriliği ile tezat

içinde bütün Rus entelijansiyasının ve genç işçi sınıfının en ilerilerini bağrında toplamış

olmasıydı.

Sorun bu güne kadar KADEK’i sırtlamış ve hala götüren yoksul ve fedakar ama bugün artık

onun gelişmesine engel olan kitlenin desteğini yitirmeden, Türkiye ve Kürdistan’ın en ileri

aydınlarının ve işçilerinin desteğini nasıl kazanabileceğidir.

Sorunu doğru koymak çözümün yarısıdır. “

İşte bu satırlar nedeniyle bana telefon edildi ve bu şekliyle yayınlanamayacağı, değerlere

saldırı olduğu, bu bölümlerin çıkarılması istendi. Sebep çok açıktı. Öcalan’la ilgili sözler,

değerlere saldırı olarak algılanıyordu. Halbuki, dikkatli bir okuyucu orada Öcalan’ın bile

değil, onun öyle dokunulmaz kılınmasının eleştirildiğini ve bunun istenen hedefin

gerçekleşmesinin önünde bir engel oluşturacağı söylenmektedir.

Yani bu somut örnekte, “değerlere hakaret” ilkesi, aslında sorunları ve çözümleri

tartışmanın, farklı görüşleri dile getirmenin en büyük engelidir. Ve emin olun Özgür

Politika’yı çıkaran arkadaşlarla konuşun, hepsi çok seslilikten yana olduklarını, Türk

sosyalisti Ayçicek ve Amerikancı Haydar Işık’a ayna gazetenin sayfalarında yer verdiklerini

ve ama “değerlere hakaret” de ettirmeyeceklerini söyleyeceklerdir.

“Değerlere hakaret” somut olarak böyle bir şeydir. Son derece yuvarlak bir ifade olarak,

aslında belli sorun , konu ve kişilerin eleştiri dışında tutulmasının aracıdır fiili uygulamada.

Bu her zaman böyledir ve böyle olur.

Ama bir de mantıki olarak bu sözü analiz edelim. Bu mantıki olarak da yanlıştır.

Elbette hakaret, sadece değerler, yani belli görüşler, kişiler veya örgütler için değil, herkes

için kabul edilmez bir şey olmalıdır.

Yani “kimseye hakaret edilemez” bir ilke olabilir. Burada da hakaretin ne olduğu gibi bir

sorun vardır. Pek ala bir eleştiri de hakaret olarak görülür. Bunun bir tek ölçütü vardır.

Kişilere ilişkin aşağılayıcı, her kültür çevresine göre farklı anlamları da olabilecek,

belirlenmiş sıfat ve ifadeler olmadığı sürece, hiçbir eleştiri hakaret olarak görülmez. Şeytan

Ayetleri” hakaret midir yoksa bir olgunun aktarılması mıdır? Yukarıdaki ilkeye göre, zaten o

ilkeyi de uygulayanlar Müslümanlar olacaklarından hakaret olarak kalır. Halbuki biz böyle

bir hakaret kavramını kabul edemeyiz. Biz onu son derece somut bir hakarete

indirgemeliyizdir ki, hakaret eleştiriyi sınırlamanın aracı olmasın.

107

Peki Değerler nedir? Değerler aslında belli görüş ve fikirleri ve kişileri ifade etmektedir

“Değerlere hakaret” ifadesinde. Bir Marksist, bir devrimci için ise, gerçek anlamda bir tek

değer olur: Hiçbir değerin eleştiri dışı olmadığı.

Yani gerçekten çeşitliliğin ilkesi şöyle bir şey olabilir: Kimseye hakaret edilmemesi, (ve bu

hakaret sözcüğünün somut hakaret olarak anlaşılması böylece eleştirinin hakaret diyerek

sınırlandırılmasının engellenmesi); ama hiçbir değerin de eleştiri dışı olmaması.

Yani, hakaretin aslında fiilen eleştiri anlamında kullanıldığı ve uygulandığı göz önüne

alınırsa, doğru parolanın: “değerlere “hakaret” özgürlüğü” olması gerekir. Çünkü, kimsenin

hakarete uğramaması ilke olduğundan ve pratikte “hakaret” hep eleştiriyi sınırlamak için

kullanıldığından, ben olsaydım şahsen biraz düşündürücü olmak için, gazetenin gerçekten çok

sesli olacağını vurgulamak için, “değerlere hakaret özgürlüğünü savunacaktır bizim

gazetemiz” falan derdim. “Değerlere hakaret ettirmeyeceğiz” demezdim. Hakaret ister

değer olsun ister olmasın, hiç kimse ve hiçbir şey için kabul edilemez bir şey olduğuna göre,

niçin özel olarak değerler ile sınırlanır ki? Açık ki burada murat edilen başka bir şeydir.

Bu gerçek anlamıyla, değerli Seleğin Ülkede Özgür Gündem’de yapmaya çalıştığı çok

sesliliğin aslında, çok seslilikle ilgisinin olmadığı çok açıktır; PKK ya da Öcalan ve onun

çizgisi eleştirilmemek koşuluyla çok seslilik serbesttir demektir bu somutta.

Bunu herkes de böyle anlamaktadır aslında. Ama bu niye açıkça böyle koyulmaz da,

değerlere hakaret olmamak kaydıyla çok seslilik denir. Bu açıktır ki, belli bir politika

savunulacaktır, çok seslilik bu politikanın, kendisini tartışma konusu yapmadan daha geniş bir

etki kurmasının aracı olacaktır.

Hasılı, aslında değerli Pınar, tam da karşı çıktığı şeyi yapmakta. , hem çok seslilikten söz

etmekte, ama aslında bu çok seslilik belli bir politik çizginin eleştiri dışı bırakılmasına

dayandığından, belli bir politikanın kendisini gizlemesinin arcı olmaktadır. Yani başta

söylediğimin doğruluğunun somut bir örneğini ne yazık ki, bize bizzat Pınar Selek

sunmaktadır. Yani “Çok seslilik” parolalarının aslında başka şeyleri gizlemenin aracı

olduğunun somut bir kanıtı. Bunda şaşırılacak bir şey de yoktur. Bütün savaşların barış için;

savaş bakanlıklarının savunma bakanlığı olduğu bir dünyada bunun da başka türlü olması

beklenemez. Ama bir sosyalistin görevi de o güzel sözlerin ardında hangi gücün, politikanın

savunulduğunu bilmek ve bunu anlatmaktır.

Örneğin, Pınar’ı gazeteyi istediği gibi yapabilmesi için destekliyoruz. Ama bu tıpkı barış

adıyla yapılın bir savaşta olanın savaş olduğunu, yapılanın barışla ilgisi olmadığını bilerek,

ama savaşı haklı bir savaş ise eğer, haklı bir savaş olarak desteklemektir. Bu politik, bir

destektir. Ama bu desteği verirken kendimizi orada savaş olmadığına inandırmamız

istenemeyeceği gibi; ortada gerçek bir çok seslilik olacağına da inanmamız istenemez. Zatin

yukarıdaki analiz bunun böyle olduğunu da göstermektedir.

Bir gazetenin esas çizgisini ve politikasını, onun manşeti, baş yazısı, ve haberlerin seçiliş ve

öne çıkarılışı belirler. Diğerleri hepsi, en kaliteli fikirler bile bu politikanın araçları işlevi

görürler. Bu durumda, çok seslilik aslında, belli bir politikanın aracıdır. Seleğin yaptığı da

108

budur. Yani Selek, çıkarılması düşünülen dergide savunduğunun tam tersini fiilen Ülkede

Özgür Gündem’de yapmaktadır. Ülkede Özgür Gündem’in belli bir net programı ve çizgisi

vardır. Manşeti, yorumu, haberleriyle buna yöneliktir. Ve bu “net tanımlanmış” programı

olan gazeteyi “Çok sesli” yapmaya çalışmaktadır. Ama daha da kötüsü bu çok seslilik,

gazeteye damgasını vuran teori ve politikayı, programı “değerlere hakaret” edilmez diyerek

eleştiri dışı tutmaktadır. Maalesef yapılanların nesnel durumu budur.

Peki biz ne diyoruz. Biz somut bir politikamız olduğunu gizlemiyoruz. Bunu kabil ediyorsan

gel diyoruz: ama kabul etmiyorsan da, bizlerin çıkardığı bir dergide yazmak senin için

problem oluşturmuyorsa, gel bağımsız olarak yaz diyoruz. Bu “bağımsız” bize karşı, bizi

eleştiren şeyler de yazabilirsin demektir. Yani senin bize “küfretme hakkını” garanti ediyoruz

demektir.

Ve bütün bunları yaparken, hiç de öyle çok seslilik gibi güzel sloganların ardına

gizlenmiyoruz. Derdimizin programımızı ve görüşlerimizi yaymak olduğunu söylüyoruz.

Buna karşılık Selek Önerisinde hep çok seslilikten, bir progdramın darlaştırıcı olduğundan söz

ediyor ama sözleri analiz edip ortaya çıkan gerçek anlamlara ve pratiğe baktığımızda, fiilen

eleştirilmesi yasak bir politikanın çok seslilik diye ambalajlanmasını görüyoruz.

Şimdi bunlardan gerçekte hangisi daha çok selsidir? Ve hangisi ezilen insanların gözünü daha

çok açar? Çok seslilikten çok söz etmeden fiilen öyle olan mı? Yoksa böyle diyerek fiilen

öyle olmayan mı?

Şimdi gerçek durum bu iken; o güzel sloganların gerçek durum ve anlamları bu iken; tarihsel

deney ortada iken; en azından değerli Selek ve Ahmet, bu çok seslilik meselesine en azından

kuşkuyla yaklaşmak gerektiğini düşünmelidirler kanımca. , Çok sesliliğin çok seslilik

olacağına dair ne tarihsel deney örneği vardır ne de politik pratikleri, ve bu pratiğin dayandığı

mantık bunun bir kanıtını oluşturmaktadır.

Öte yandan hiç böyle “çok seslilik” üzerine parlak sözler etmememize rağmen bizlerin pratiği

gerçek bir çok sesliliğin örekleriyle doludur. Mantıken da böyledir. Biz değerlere “küfretme”

özgürlüğünü savunuyoruz ve uyguluyoruz. Örneğin Açın, beşikçi Eleştirisi denen kitapta,

Marks; Engels, Lenin, Kıvılcımlı, Troçki, hepsine “küfrediyoruz”. Yani bizim sözlerimizle

aslında eleştirirken hiç gözünün yaşına bakmıyoruz. Gerçekten de bu Marksist klasiklerin

Din ve Ulus Teorileri alanında eleştirel geliştirimi, bir çok Marksist tarafından küfür olarak

kavranmaktadır. Çıkaracağımız dergi d aynıen böle olacaktır. Hiçbir tabu falan

tanımayacaktır. Zaten o Manifesto denen metin, fiilen Lenin’lerin, Marks ve Engels’lerin de

bir eleştirisidir programatik bir metin biçiminde bir anlamda. Yani fiilen kutsal bir değer

tanımadığını kanıtlamaktadır.

Şimdi böyle bir durum veri iken, Pınar ve Ahmet, çok seslilik sözlerinin veya belli bir politik

programla çıkmanın yanlış olduğuna dair söylediklerinin şahsen beni ikna etmesini nasıl

bekleyebilir ki? En azından bunları hiç de ikna edici bulamayacağımı ve kuşkuyla

karşılayacağımı anlayışla karşılaması gerekir.

Bütün bunları sadece çelişkileri göstermek için belirtiyorum.

109

Sadece o güzel sözlerin büyüsüne kapılmamak gerektiğini göze batırmak yazdım bu satırları.

Aslında daha esas söylenmesi gerekenlere, yani politik programın içeriğine giremedik bile.

Ama işte tam da demek istediğim bu.

Bu kavram sistemi, asıl tartışma konusunu, gündemden düşürmenin, tartışma konusu

olmaktan çıkarmanın aracı olur somutta. Yani çok renkli mi yoksa programlı mı diye

tartışıldığında, programın kendisi tartışılmaz olmaktadır. Yani Orta doğu ve Türkiye ve

Dünya için önerdiğimiz programın doğru olup olmadığını tartışamıyoruz ve sizi bu programa

kazanma şansımız olmuyor. Çünkü siz bu programı sonra tartışırız, programlı çıkmak

yanlıştır diyorsunuz. Ama bu önerme yukarıda gösterildiği gibi tamamen yanlış.

Nesnel olarak yapılan ise, devrimci bir programı tartışma dışı bırakmak ve gerici programların

egemenliğine hizmet etmek oluyor.

Yani nasıl ideolojisizlik mümkün değilse, ideolojiler dışı gibi lafların kendisi bir ideolojiyse

ve bunu gizliyorsa; programsızlık da mümkün değildir ve fiiliyatta başka bir programa hizmet

eder.

Yani programımız tartışılmayınca onun anlaşılması mümkün olmaz. Ve böyle bir tartışmanın

aslında, bizim programımızı dışlamak ve gerici programların egemenliğine hizmet etme

anlamına geldiği görülemez.

Yani yazının başında değindiğim çember ortaya çıkar, bu koyuşun kendisi, kendisinin

yanlışlığının görülmesini engeller.

*

Devam edeceğim ama, buraya kadar yazdıklarımın hazmedilmesi için öncelikle bu kadarını

yolluyorum. Yazdıkça devamını da yollayacağım. Yarın akşam da oturulup konuşulacak. En

azından bir parça ip ucu ileteyim kafamdaki soralar ilişkin dedim.

Değerli Pınar ve Ahmet’ten bir dileğim var.

Eleştiriyi sert ve ağır bulabilirsiniz. Ama fikir mücadelesinde acımasız olmalıyız, kişisel

ilişkilerde ve somut işlerde esnek ve uzlaşmacı olmamız gerektiği gibi.

Türkiye’de işler tam tersinedir. Günlük ilişkilerde, taktik iş birliklerinde uzlaşmaz, fikirler

söz konusu olduğunda belirsizlikler ve yuvarlak kavramlar ile uzlaşmalar içindedirler

insanlar.

Bu bakımdan bu alışılmış bir stil de değildir bu. İlk bakışta biraz itici ve yaralayıcı gelebilir.

Ama şunu unutmayın, bu eleştiriler kişisel olarak sizlere ve pratik olarak işbirliğine verilen

değerin ölçüsü olarak alınmalıdır. Sizleri ikna etme, kazanma çabasıdır.

Anlayacağınızı umuyorum. Böylece bambaşka bir politik kültürü de iyi kötü geliştirmeye

başlarız diye düşünüyorum.

Selam ve saygılar

Demir

110

10 Kasım 2004 Çarşamba

11. 11. 2004 - Pınar, Ahmet ve Dergi Projesindeki Arkadaşlara (devam – 2)

Dün yolladığım kısımda, özellikle çok seslilik ve belli bir programla çıkma üzerine adeta

tartışılmaz doğrular ve ilkeler gibi söylenenleri ele alıp bunların gerek tarihsel deney gerek

mantıksal olarak pek doğru olmadığını, dolayısıyla bu ilkeler öne sürülerek programatik bir

tartışmayı daha baştan reddetmenin yanlışlığını göstermeye çalıştım. Bu noktada

yoğunlaşmak gerekiyordu çünkü o önermeler, programı tartışmanın yolunu kesiyordu bir ilke

ve tarihsel ders olarak koyulduklarında.

Şimdi tartışmayı daha baştan bloke eden ve tarihsel tecrübenin yanlış değerlendirmesine

dayanan bu varsayımları bertaraf ettikten sonra nihayet biraz daha somut olarak tartışabiliriz.

Dün eleştirilen kısımda ilke olarak koyulması eleştirilmişti. Ama Pınar’ın metni dikkatlice

okunup analiz edildiğinde, önceki paragrafta, ilke olarak değil taktik olarak bir programla

çıkmanın akıllıca olmadığı anlamına gelecek şeyler de söylüyor.

Örneğin: “farkliliklarimizla ve ortakliklarimizin bilinciyle yanyana durup buradaki teorik-

politik-programsal kesmekese, karmasaya son vermek istedigimizi, tartismalarimizi bu

platformda bu niyetle surdurecegimizi belirtmemiz daha cok ilgi ceker. ve daha cok sonuc

alir. . “

Örneğin bu söylenenler, daha ziyade, bir manifestoyla çıkmanın pek ilgi çekmeyeceği, sonuç

almayacağı olarak anlaşılabilir. Bu tarz bir koyuş, bir programın olup olmamasını değil, bir

program olsa bile, böyle bir programla ortaya çıkmanın, pek akıllıca olmayacağı, ilgi

çekmeyeceği ve sonuç almayacağı anlamına gelebiliyor.

Ama sorun böyle ele alındığında, artık ilke değil bir taktik tartışılıyor demektir.

Taktik olarak tartışabilmek için ise Programatik ve stratejik olarak anlaşmış olmak gerekir.

Yani, Diyelim ki, Ahmet ve Pınar da metni iyice okudu. Eleştirilerini söylediler, hepimiz

uygun bulduk ve bir metinde anlaştık veya eleştirecek bir şey bulamadılar söylenenleri

benimsediklerini ifade ettiler.

Ama buna rağmen şöyle bir şey diyebilirler: “Bu hepimizin kabul ettiği ve yayılmasını istediği

programı yaymak için, programı baştan koymak akıllıca bir çıkış olmaz. Biz bir program

tartışması başlatırız; sonra o tartışmanın içinde programımızı tartışırız. Bu çok daha akıllıca

olabilir. ”

Sorun böyle koyulduğunda, ayrılık noktası ilkede değil, aynı amaca yönelik olarak nasıl bir

taktik izlenmesi gerektiğindedir. Pınar’ın yazısı zaman zaman, yer yer bu anlama da gelmeye

yatkındır. Muhtemelen Manifesto’yu pek de uzak görmediği için biraz böyle olacağı yönünde

bir kabul var gibi.

Elbette böyle bir tartışma da gerekli olabilir ve yapılabilir. Ama bunu tartışabilmemiz için,

gerçekten aynı programda anlaşıp anlaşmadığımızı anlamamız gerekir.

Ne var ki, programla çıkmak kategorik olarak reddedilerek, bunun yolu daha baştan

111

tıkanılmaktadır. Böylece bir diyalog olanağı ortada kalmamaktadır. Daha da kötüsü, tek

taraflı bir diyalog olmaktadır.

Örneğin, Programla çıkmamanın kendisi de bir tür programdır, ben oturdum bunu dün on

sayfada eleştirdim. Yani Ahmet ve Pınar’ın programını eleştirdim Ve onları görüşlerime

kazanmaya çalıştım.

Ama kendileri şu ana kadar, Manifestoyu ele alıp bir cümlesini eleştirmiş değiller. Bu

korkunç bir adaletsizlik değil mi?

İşin ilginci, Manifesto, son 150 yılın sosyal mücadeleler tarihinin ve teorik kazanımlarının

sistemli derslerine dayanıyor. Ama Pınar ve Ahmet’in Programsız çıkma programı, son yirmi

yılın derslerinden bile çıkarılamayacak, dün yolladığım metinde görüleceği gibi, hiç bir

tarihsel ya da mantıki sağlamlığı olmayan, ciddi bir eleştiriye dayanamayan ve hemen çöken

bir görüş olmasına rağmen, 150 yılın sonuçlarının tartışılmasının önüne geçiyor ve onun

engeli oluyor. Dolayısıyla onların gerçekten 150 yılın deneyleri olup olmadığını bile anlamak

olanaksızlaşıyor, çünkü baştan bu tartışma sonraya atılıyor. Gündemden düşürülüyor.

Örneğin ne Ahmet ne de Pınar, manifesto denen Programı, benim Programla çıkmama

Programını eleştirdiğim ciddiyetle ele alıp eleştirmiş değiller. Ciddiye alarak okumamışlar

bile. Pınar yüzeysel okuduğunu, Ahmet hiç okumadıklarını söylüyordu. Peki biz nasıl

diyalog kurup neyi nasıl tartışacağımızı konuşacağız? Bu bize zerrece değer vermezlik değil

mi?

Biraz değer verilse, öyle hemen kestirilip atılmaz: “Programlı çıkmak yanlıştır tek sesliliğe

yol açar” diye. “Bu insanlar da otuz kırk yıldır politika içindeler, bunlar da programlı

çıktıklarına göre bunların da bir bildiği vardır” diye düşünülse bile davranışın böyle

olmaması gerekir.

Maalesef bizim hayat ve siyasi mücadele deneyimize karşı, bizleri uğraşıp ikna etmeye değer

görmeme biçiminde arogant bir davranış söz konusu.

Farkı şöyle anlatayım. Belki sizler için yepyeni bir şey gibi görünen dünkü yazımda

eleştirdiğim varsayımlarınız ya da çıkardığınız dersler, benim için onlarca defa karşılaştığım

yüzeysel ve harcıalem yargıların yeni bir versiyonu. Buna rağmen, üşenmiyorum, çünkü

sizlere değer veriyorum, oturuyorum on sayfada bu dersler ve varsayımları ıcığına cıcığına ele

alıp yanlışlığını, yüzeyselliğini göstermeye çalışıyorum.

Ama bunun simetrik karşılığı en küçük ölçüde bile yok. Halbuki sizin görüşlerinizi etkilemek

için gösterilen çabanın onda birini manifestonun içeriğinin yanlışlığını göstermek için çaba

göstermiş olsanız, belki Manifesto’yu savunmak için bir dergi çıkarma gereğini bizzat siz

söyleyeceksiniz.

*

Manifestoyla çıkmak yanlıştır denildiğinde, Manifesto tartışılmaz oluyor ve gündemden

düşüyor. Yok Manifesto tartışılsa, bu sefer Manifestoyla çıkmanın yanlışlığı ilkesi fiilen

çiğnenmiş oluyor. Yani ortada birbirinin varoluşunu reddeden iki yaklaşım var. Birinin var

112

olduğu yerde diğeri olmaz. Eğer Beşikçi Eleştirisi okunsaydı, bunun diktatörlük anlamı çok

iyi görülebilirdi. Örneğin, modern burjuva toplumu, din bir inançtır der ve onu özele atar.

Ama kendisinin bir inanç olmadığını düşünen bir din için bu bir diktatörlüktür. Ama dinin bir

inanç olmadığını düşünen bir sistem de , dini inanç olarak ele alan sistem için bir

diktatörlüktür. Biri varsa diğeri olamaz.

Şimdi dergi konusunda iki yaklaşımın ilişkisi aynen böyle. Programın tartışılmasına

girilmesi, fiilen programlı bir çıkışı yanlış bulan üzerinde bir diktatörlük gibi olur; ama

program tartışmasını sonraya atan da, programı tartışmayı öne koymak isteyen üzerinde bir

diktatörlük gibi olacaktır.

Yani ayrılık noktası çok önemli değilmiş gibi görünmesine rağmen, dergi konusuna

yaklaşımlar, birbirinin var oluşunu dışlamakta, birbiri üzerinde diktatörlük anlamına

gelmektedir. Şu anki verili durumda böyle. Yani ortada son derece ciddi bir durum var.

Bu uzlaşmazlığı çözmek için bir takım öneriler getirmeyi deneyeceğim.

Birinci önerim şudur.

Programlı bir derginin çıkmasının yanlışlığı gibi bir ilke koymaktan vaz geçilirse, programlı

çıkma taktik bir sorun olarak anlaşılırsa şöyle bir yol izleyebiliriz. (Ki bunun mümkün

olduğunu düşünüyorum. O ilke gibi formülasyonun öyle ince ve sistemli bir düşünüşten

ziyade, bir çok yakınlıklar olduğu düşüncesiyle, fazla ince eleyip sık dokunmadan ifade

edildiğini düşünüyorum. )

Manifesto ile çıkıp çıkmadan önce, Manifesto‘da ifade edilen programla ne kadar

uyuştuğumuzu tartışırız. Böylece gerçekten ortak bir programımız olup olmadığını,varsa bu

ortaklıkların ne ölçüde olduğunu tartışırız. Diyelim ki böyle bir tartışma sonunda ortak bir

anlayışa ulaştık ve onu metne de döktük. Bundan sonra, bu anlayışı, bu programı bir bildirge,

bir manifesto ile ifade ederek çıkmak mı, yoksa bunu açıkça ortaya koymadan, örneğin orta

doğu için program ne olmalıdır çerçevesi bağlamında bir tartışma içinde bu manifestoyu

savunmak daha etkili ve akıllıca olur tartışmasına geçeriz.

Yani Pınar ve Ahmet, bir manifestoyla çıkıp çıkmamayı bir taktik sorun olarak koyarlarsa ,

öncelikle programı tartışabiliriz.

Birinci yol bu.

Ala bu yolda pek ala şu da olabilir. Tartışma içinde, çok farklı program anlayışları olduğunu

görebiliriz. O takdirde de olanaklar tükenmez. O farklı anlayışlarla ne gibi noktalarda iş

yapabileceğimizi tartışırız.

İkinci Önerim şudur.

Ama arkadaşlar diyebilirler ki, sizin bu öneriniz, bir dergi çıkmadan bizi fiilen bir program

tartışmasına çekiyor, biz ise bunu şimdi değil bir dergide yapmak istiyoruz.

O zaman iki farklı dergi konsepti var demektir. Bir programı olmayan bir program tartışması

içinde program oluşturmayı hedef almış bir dergi; ve bir programı olan ve bu programı

yayarak bir politik akım ve hareket yaratmayı hedefleyen bir dergi.

113

O zaman da iki farklı dergi çıkar. Ama bu, bu iki farklı dergide bir işbirliği ve güç birliği

yapılmayacağı anlamına gelmez. Aksine, bu çıkmazdan çıkışın bir yolunu sunar.

Yani Pek ala biz Manifesto temelinde dergi çıkaranlar olarak, örneğin nasıl şimdi Pınar’ın

Ülkede Özgür Gündem’i canlandırma çabalarını destekliyor, elimizden geleni yapıyor ama bu

arada dergi için de uğraşıyorsak aynı şekilde Pınar ve Ahmetlerin bir program tartışması

yapmak isteyen dergilerin de destekleriz, ona da yazarız ve bu destek, hiç de öyle baştan

savma ve yasak savma gibi bir destek olmaz, ama bunun yanı sıra kendi programımızı

savunacağımız kendi konseptimize uygun dergimizi de çıkarırız.

Ve Pınar, Ahmet ve arkadaşları da, bizim programımızı benimser veya benimsemezler ama,

en azından bizlerin çıkardığı bir dergide bağımsız yazar olarak yazarlar. Kendi görüşlerini

savunurlar.

Böylece iş biriliği, ortak bir dergi çıkarmakla sınırlanmaz, çok daha geniş bir işbirliği olarak

ele alınarak, uzlaşmaz duruma bir uzlaşma yolu bulunabilir.

Kısaca Formüle edersek, biz Özgür Gündem ve Dergi Projelerinin başarısı için katkı sunarız,

ama aynı zamanda kendi dergimizi de çıkarırız ve Pınar, Ahmet ve arkadaşları da bizim

dergimize en azından yazar olarak katkıda bulunurlar.

Ama aslında bunun daha ileri bir versiyonu da mümkündür ve daha iyi ve ideal bir çözümdür.

Şöyle.

Benim izlenimim odur ki, manifesto üzerine biraz ciddi olarak tartışılsa, Pınar ve Ahmet, onu

benimsememek için bir neden bulamayacaklardır. Belki biçimsel bazı itirazlar yöneltip,

düzeltmeler önereceklerdir ki, bunlar sorun değildir.

Böyle bir durumda, iki dergiyi de ortaklaşa, ya da eğer istenmezsek, bizim projeyi ortaklaşa

çıkarabiliriz, kendi projelerini istedikleri gibi çıkarırlar dışardan destek sunarız.

Yani Pınar ve Ahmet (ve varsa başkaları), manifestoyla (düzeltilmiş biçimiyle diyelim)

çıkacak derginin çıkaranları ve sorumluları arasında yer alırlar, dışardan bir yazar olarak

değil.

Ama bunun yanı sıra, bu gün kafalarında olan dergi gibi bir dergi de çıkarırlar, biz de bu

dergiye isterlerse dışardan, ister ortaklaşa çıkarmada yardım ederiz.

Böylece hem dergiler birbirini tamamlar; hem uzlaşmazlık çözülmüş ve zayıflık güçlüğe

dönüştürülmüş olur, hem de hangi türde derginin (programlı mı programsız mı) daha doğru

olduğunu sosyal pratikle sınamış oluruz.

Aslında böyle bir biçim en ideali görünmektedir. Ahmet’in yazdıklarında, çıkarılacak

derginin iki ayda bir ya da ayda bir olması; araştırmaya yönelik olduğundan, meşhur

kalemlerden ziyade, genç yazarlara önem vermesi gibi noktalardan söz ediliyordu. Gerçekten

de araştırmaya, tartışmaya yönelik bir derginin böyle olması daha iyidir. Böyle bir derginin

bir politik hareket yaratmak gibi bir işlevi yoktur, onun işlevi programa ulaşmaktır denebilir.

Dolayısıyla gerek yazarları gerek peryoduyla böyle olması akla uygundur.

114

Ama manifesto temelindeki dergi, politik bir programı savunmaya ve politik bir hareket ve

mümkünse ilerde bir örgüt yaratmaya yöneliktir. Dolayısıyla en azından on beş günde bir ve

mümkün olur olmaz haftada bir çıkmalıdır. Toplumun en geniş kesimlerine ulaşabilmek,

entelektüel tartışma ortamına girebilmek, gündemi belirleyebilmek veya gündeme geçebilmek

için, toplumun en iyi yazar, muhalif ve entelektüellerini sayfalarında toplamak gibi bir çaba

içinde olması da normaldir. Doğrusu da budur.

Ve bu iki dergi birbirine güç katar. Aslında bunların biri teorik biri politik bir dergidir.

Birbirilerini tamamlarlar. Ve bizler ilkesel ayrılık gibi önümüzde duranı, fiili bir iş bölümü ve

birbirini desteklemeyle aşabiliriz. Zayıflığı güce çevirebiliriz.

Bence en ideal çözüm budur. Ortaklaşa iki dergi çıkarmamız.

Eğer iş birliği içinde olmazsak, tek tek bu projeleri gerçekleştirebiliriz ama pek istendiği gibi

olmayacaktır bunlar. Ama ben güçlerimizi birleştirdiğimiz takdirde, bu iki işi, hatta fazlasını

yapabilecek bir güce erişeceğimizi, her iki projenin de son derece başarılı olarak

gerçekleştirilebileceğini düşünüyorum.

Bizlerin teorik birikimi, tartışma organına bir başka soluk verir. Bizler de bu gün unutulmuş

bir Marksist mirasın aktarıcıları sayılırız. Eski mücadeleler ve yeni kuşaklar arasında bir

bağlantı kayışı işlevi görebiliriz. Diğer yandan genç kuşakların o dergi sayfalarında

yazacaklarından çok şey öğrenebiliriz.

Buna karşılık, örneğin bir Pınar Seleğin bile, politik derginin çıkaranları arasında yer alması,

yazarlara yollanacak davet mektuplarında isminin olması, Türkiye’nin en iyi, en tutarlı

yazarlarını derginin yazarları arasına katmaya müthiş bir kolaylık verir; derginin adının

duyulmasını, okunmasını muazzam etkiler. O zaman, gerçekten bir politik hareket yaratma

olanağı doğacaktır.

*

Bence bu en ideal çözümdür. Eğer kabul edilirse, bu çözüme yönelik olarak, Pınar ve

Ahmet’e ve diğer arkadaşlara, çalışmaları hızlandırmak için önereceğim şudur.

Pınar manifestoyla ilgili olarak söyle yazıyordu:

„ben manifestoya goz attim. okumadim diyemem ama ayrintili bir okuma da yapamadim.

okudugum kadariyla cok onemli buldum. fakat tartismak istedigim cesitli noktalar var.

ayrica gelistirilmesi, derinlestirilmesi gerekiyor. bir programin daha cok seyi icine almasi

gerekiyor.

Bu dediklerinden bazı eleştirileri olduğu ortaya çıkıyor. Bunları en kısa zamanda yazarsa,

tartışırız içeriksel veya biçimsel değişiklikler yapabiliriz. (Ben şahsen dikkatli okuyup,eleştiri

ve öneri yapmaya kalktığında ekleyecek pek bir şey bulamayacağını düşünüyorum. Sadece

sonlarında baş bölümündeki akıcılık kayboluyor. Ortada tekrarlar var. Üslup düzeyinde

düzeltmeler gerekiyor. Bunları inkar eden yok ama maalesef hiçbir zaman bu tartışma

noktasına da gelemedik. Bunu sadece bir dip not olarak belirtiyorum. )

Keza bir başka uzlaşma noktası daha da düşünülebilir. Örneğin Pınar ve diğer arkadaşların da

115

benimsediği bir metin ortaya çıktı ama yine de derginin ilk sayısında manifestoyu, derginin

adıyla değil, imzalarımızla yayınlayıp, böyle bir politik hedefi savunacağımızı ama bunları

savunmayıp bunları savunanlarla bir arada bulunmaktan gocunmayanların da dergi

sayfalarında yer alacağını söyleriz. Böylece, Pınar ve Ahmet’in ilke düzeyinde koyulduğunda

yanlış ama taktik ve pedagojik ve de diplomatik olarak haklı yönleri olan kaygılarını, (ki

böyle kaygılar bizde de vardı ama sorun hiçbir zaman bu noktaya gelemediği için ortaya

koyup tartışamadık) da gidermiş oluruz. Böylece tek seslilik izlenimi korkuları da izale

edilmiş olur.

Keza, eğer sınırlayıcı olacaksa, hatta “Manifesto” sözcüğü ürkütücü ise, metne “Bildirge” de

diyebiliriz. Zaten bu konuda daha önce Hüseyin öneride bulunmuş ve kimse de itiraz

etmemişti.

Aynı şekilde, diğer dergi için, (isterseniz ona tartışma dergisi ya da teorik dergi diyelim,

çünkü daha çok öyle bir karakteri var. ) Pınar ve Ahmet veya ortaklaşa bir bildirge taslağı

hazırlansın. Ona da tartışalım ve böylece onun da hazırlıklarına başlayalım.

Tabii bütün bunları yaparken, acil olarak da Ülkede Özgür Gündem’de Pınar’ın konseptinin

bütün engellemelere rağmen başarısı için, elimizden geleni ardımıza koymayalım.

Benim önerilerim bunlar.

Ben böyle bir işbirliği içinde, ayrılıkları iş bölümü; zayıflıkları güç haline getireceğimize ve

gerçekten iyi işler yapabileceğimize inanıyorum.

Selamlar ve sevgiler

Demir

11 Kasım 2004 Perşembe

11. 11. 2004 – Salı - Hamburg Toplantısı Raporu

Salı akşamı (09. 11. 2004) Hamburg Dergi Projesini Destekleme Girişimi olarak toplandık.

Yer: Mahmut’un evi

Toplantıya Sadık, Erkan, Demir, Mahmut, Ufuk ve Yavuz katıldı.

Demir önce gelişmeler hakkında, özellikle Pınar ve Ahmet’le görüşmeler, ilişkilerin durumu,

Kitap yayınının durumu hakkında bilgi verdi.

Bundan sonra şimdiye kadar toplantıların hemen sadece dergi için para sağlama konusuyla

sınırlı olduğu, daha geniş politik olarak düşünüp neler yapılacağı üzerine; öyle tartışmanın

daha iyi olacağı konuşuldu ve genel kabul gördü.

Daha önce düşünülen gece yapma gibi projelerle şimdilik hiç bir gelir sağlanamayacağı,

dolayısıyla harcanan enerji ve emeğe deymeyeceğinde anlaşıldı. Politik olarak bir şeyler

yaparak o bağlamda belki yeni katkılar sağlanabileceği, böyle şeyler üzerine düşünmek gereği

konuşuldu.

Bunu üzerine Hamburg’ta Ocak 10’u ile 24’ü veya Ocak Ortası ile Şubat sonu arasında,

116

örneğin “ABD’nin Büyük Ortadoğ Projesi’ne (BOP)karşı, halkların ve işçilerin projesi ne

olmalıdır” gibi bir başlık altında bir sempozyum yapılabileceği. Bu vesileyle derginin

bildirgesindeki görüşlerinin de böylece diğer görüşlerin yanında kendini ifade etme olanağı

bulabileceği, ek olarak dergiye yazabilecek bazı yazarlarla direk bir ilişki kurulabileceği; bir

tartışma ortamı yaratılabileceği konuşuldu ve genel bir kabul gördü. Böylece orada kitap

falan satarak (örneğin bu arada Beşikçi Eleştirisi çıkarsa) ek bir gelir de elde edilebileceğinde

anlaştık.

Projeyi somutlama bağlamında, Pınar Selek’i konuşmacı olarak davet etmek konusu üzerinde

durduk. Ve ilk olarak kendisine sorma kararı aldık. (Sorduk ama maalesef mısır Çarşısı

davası dolayısıyla Yurt dışına çıkamadığını söyledi. ) sonra Haluk Gerger, Ragıp Zarakolu,

Tanıl Bora, Nail Satılgan gibi isimler üzerinde durduk ve farklı görüşlerden konuşmacıların

(örneğin İslamcılardan vs. ) çağrılması gereğinde de anlaştık.

Yavuz arkadaş, en az bir konuşmacının yol masrafının karşılanacağının kesin, ikinci

konuşmacının da büyük bir ihtimalle olabileceğini söyledi.

(Bu vesileyle arkadaşlar önerecekleri isimler varsa seviniriz: biz burada Türkiye’nin

ortamından çok uzağız. Belki bilmediğimiz ve bu konularda ilginç konuşmalar yapacak

isimler vardır. )

Dergiye gelir olarak,Yavuz PDS’ten bir miktar yardım alabileceğimizi söyledi.

Yine Yavuz, Modrow ve başka bazı PDS’lilerin (PDS Doğu Almanya’nın esi partisi. Şimdi

muhalif sosyalist söylemli bir sosyal demokrat parti hüviyetinde. Şu an tek muhalefet partisi

denebilir. İçinde elbette çoğunluk kendini Marksist olarak tanımlıyor. Modrow da DDR’in

son başbakanı. ) dergide yazması sağlanabilirse belki daha fazla katkı olabileceğini söyledi.

Farklı görüşler yer alacağından hiç bir sorun oluşturmadığı, elbette nların da yazabileceğinde

anlaşıldı.

Buna bağlı olarak, bir görüşme ayarlanması, Çağrı metninin Almanca’ya çevirisi gibi

problemler üzerinde duruldu. Maalesef çevirecek kimse bulunamadı.

Bağışları toplamak üzere bir banka hesabı açmaya karar verdik.

Pınar ve Ahmet’in dile getirdikleri, tartışma için dergi çıksın, bir bildire olmasın görüşü

rağbet görmedi. Bunun yıllardır denenmiş bir yol olduğu ve herkesin her zaman çok

renklilikten bahsettiği sonunda hep aynı şeyler olduğu söylendi ve bildiriyle çıkması

konusundaki hareket noktasının değiştirilmesi için bir neden olmadığını fikri genel kabul

gördü.

Dergi için düşünülen “Açılım” adında şimdi sosyal demokratların bir dergi çıkardığı ve başka

bir isim düşünmek gerektiği konuşuldu. Bu bağlamda ilginç ve güzel öneriler geldi. Yavuz.

Ermenice bir isim verelim. Diğer dillerde de karşılıklarını altına yazarız dedi.

Savunduğumuz program, tüm dillerin eşitliği, ulusun tanımından dile, etniyi vs. dışlamak

olduğundan, özellikle çok ezilmiş bir halkın ve dilin, hem de provakatif olacak bir dilin ve

sözün araştırılması genel kabul gördü. Genel eğilim Ermenice bir isim. İsim düşünürken

117

bunu gözetmek ve şimdiden isim önerilerini iletmek iyi olur.

Ülkede Özgür Gündem için Almanya’dan mektuplar tarzında yazı yazacak isim üzerinde

duruldu. Yavuz. Yazabileceğini ama önce bir Pınar’a nasıl bir şey istediklerini sorması

gerektiğini söyledi. Pınar’ın mail adresi kendisine verildi.

Bir hafta sonra salı akşamı toplanmak üzere toplantıya son verildi.

Demir

11 Kasım 2004 Perşembe

11. 11. 2004 - Ahmet ve Pınar’a Özel mektup

Sevgili Pınar ve Ahmet,

Tahmin ediyorum ki kırgınsınız. Çünkü çıt çıkmıyor. Bir duvar örülmüş gibi sanki.

Pişmiş aşa su katar durumda gibi göründüğümü biliyorum.

Ama tek anlatmak istediğim aşın henüz pişmediği, pişmesi için daha çok ısıtmak gerektiği idi.

Ne var ki böyle anlaşılmayacağını da biliyorum.

Büyük bir olasılıkla yazdıklarımı kendinize, kişiliğinize bir saldırı olarak aldınız.

Ben de kendimle sürekli tartışıyorum, acaba yanlış mı yaptım, aklımdan geçenleri yazmasa

mıydım diye.

Uyumaya çalışıyorum uyuyamıyorum.

Onun için şimdi oturdum bu mektubu size özel olarak, bir içten dertleşme mektubu olarak

yazıyorum. Maalesef yüz yüze gelip konuşma olanağımız yok. Bu nedenle başvurabileceğim

başka bir araç ta yok.

*

Öncelikle şunu iyi bilmenizi ve davranışımı kendi mantığı içinde değerlendirmenizi dilerim.

Benim mantığım açısından, karşımdakinin iyi niyeti, inancı veridir. Yani o eleştiriler

kimsenin inancı veya iyi niyetini sorgulamamakta ve tartışmamaktadır. Eleştirilen düşünce ve

davranışlar verili durumda sizim davranışlarınız olabilir. Ama onlar sizden bağımsız,

kişiliğiniz ve inançlarınızdan, samimiyetinizden soyutlanmış olarak, sadece belli düşünce ve

davranışlar oldukları için eleştirilmektedir.

Aksine, eğer sizlerin inancına, iyi niyetine, samimiyetine dair en küçük bir kuşkum olsa, öyle

bir eleştiri yazmazdım.

Size ters gelebilir ama, ben yakınlarıma, dostlarıma, sevdiklerime karşı gaddar,

düşmanlarıma, yakın ve dost görmediklerime karşı daha anlayışlı ve toleranslı olurum. En

çok da kendime karşı gaddarımdır.

Bu Türkiye’de pek alışılmış bir stil değildir. İnsanlar sevdiklerinin ve dostlarının hataları

karşısında daha anlayışlı, karşı ve düşman olduklarına karşı çok daha acımasızdırlar. Böyle

118

bir kültür ortamı içinde, bunun tam tersi davranış kotlarının nasıl yanlış anlaşılacağını ve ters

tepkilere yol açacağını bilirim.

Ama hayat tecrübem bana şunu da göstermiştir. Başlangıçta yanlış anlamaya bağlı kırılmalar,

üzülmeler olsa da uzun vadede bunlar giderildiğinde, çok daha sağlam dostluk ve ilişkiler

gelişir.

Şarklı insanlar, yani binlerce yıllık sınıflı toplumların, medeniyetlerin çürüttüğü insanlar, hep

ayrılıkların, sorunların üzerini örterler. Sonra bunlar birikir birikir ve öylesine patlar ki, her

türlü uygar ilişkinin asgari koşulu bile yok olur.

Bu eleştirilerimi, sorunları böyle ifade etmemi, böyle pişmiş aşa su katar durumda olmamı, bir

süre sonra daha iyi anlayacağınızı, o zaman şimdi böyle yapmamın gerçek ve sağlam bir

dostluğun ve işbirliğinin temelini attığını göreceğinize inanıyorum.

Düşünün şöyle bir. Yazdıklarımın hepsi, sizin yazdıklarınızı okuduğumda aklımdan

geçenlerdi. Diyelim ki bunları yazmadım. Kafamdan geçenleri bastırdım. İfade etmedim.

Siz de bunları bilmediğiniz için, düşündüklerim hakkında yanlış kanılar beslemeye devam

edecektiniz. Bu doğru bir davranış olur muydu? Aksine ilişkiler daha baştan zehirlenir, ama

bu zehir belki ilk bakışta görülmez, derinden derine birikimini yapar sonda da patlardı ve her

şeyi öldürürdü.

Yani bana kafamdan geçenleri söylediğim için kızmamanız gerekir.

Ama diyebilirsiniz ki, niye bunlar kafandan geçiyor?

Ama geçiyor ne yapayım ki. Benim hayat deneylerim de hep bana güzel sözlerden

kuşkulanmayı öğretmiş. Sadece hayat deneylerim de değil, bilip öğrendiğim kadarıyla sosyal

mücadelelerin deneyleri de.

Sizler nasıl kendi hayat deneylerinizden, örneğin programsız bir derginin ancak çok sesliliğe

yol açabileceği sonucunu çıkarmışsanız benimki de tersini çıkarmış. Ne yapayım.

Yapabileceğimiz tek şey bu sonuçları eleştirel bir gözle ele almak, tartışmak olabilir. Ama

benim yaptığım da tamı tamına bu değil mi?

Bunun karşısında, hayır Demir yanılıyorsun, zikrettiğin tecrübeler de, başka tecrübeler de; şu

şu nedenle aksini kanıtlamaktadır denebilir. Ama bu denmiyor. Ama bunun denmemesi beni

ne kadar yaralıyor biliyor musunuz. İkna edilmeye ve eleştirilmeye bile değer bulunmamak

ne kadar yaralayıcıdır bilir misiniz. , benim sizleri eleştirmek ve ikna etmek için gösterdiğim

çabanın onda birini beni ikna etmek için göstermiyor kimse. Bu yönde hiçbir çabanız olmadı.

Sadece görüşlerinizi bildirdiniz o kadar.

Lütfen bana deyin ki, Demir arkadaş, sen şu olgulardan şu sonucu çıkarıyorsun ama şurada şu

yanlışı yapıyorsun. Hiç böyle bir şey söylediniz mi şu ana kadar? Çıt çıkmıyor.

Emin olun küfretseniz, hakaret etseniz daha çok sevinir kendimi daha insan yerine koyulmuş

hissederim. Eleştirilmenin ne kadar değerli bir şey olduğunu bir bilseniz. Benim hayatım

boyunca en eksikliğini hissettiğim şey, dil getirdiğim görüşlerin hiçbir zaman eleştirilmesidir,

esas derdim onların hep yok sayılması olmuştur.

119

Bir de bu açıdan bakın lütfen.

En iyi dostluklar, başlangıçta en sert tartışma ve kavgaların sonunda oluşur. Çünkü bu

tartışma ve kavgalar kişilikler üzerine değil, anlayışlar, fikirler üzerine olunca, bir süre sonra

gerçek bir güvenin temelleri oluşur.

En azından bende, sizlerin iyi niyeti, inançları ve samimiyeti hakkında en küçük bir kuşku

olmadığından, eleştirim bütünüyle anlayışlara. Fikirlere, prensiplere yönelik olduğundan

temel koşulun olduğunu ve bir süre sonra gerçek ve sağlam bir dostluğun gelişeceğini

düşünüyorum.

*

Belirtmek istediğim bir nokta daha var. Ben bu eleştirileri kendi adıma yazdım ve sizlerle

birlikte dergi projesini destekeyenlere ilettim. Bu projede ben, diğer kişilerden biriyim.

Diğerlerini önemli bir kısmını zaten Pınar’a illettim gazete yazıları bağlamında, kimler olduğu

biliniyor. Yani bunlar sadece benim görüşlerimdir. Ben bu görüşlere sizi ve diğer dergi

destekleyicilerini kazanmaya çalışıyorum. Ve bunun açıkça olması için, şöyle bir yol

izlemedim. Yani önce dergi projesindekilerle tartışıp sonra çıkacak sonuca göre size bildirme

gibi bir yola girmedim. Sizlerin görüşlerinizi tüm dergi projesindekilere doğrudan aktarıp

onları kendi yaklaşımınıza kazanmanın yolunu açtım.

Ama muhtemele siz benim yazdıklarımı Dergi projesindekilerin görüşü gibi

algılıyorsunuzdur. Böyle bir durum yok. Ve emin olun, dergi projesinde bulunan insanlar da

böyle benim dediklerimi kabul eden insanlar değiller.

Yani yapmanız gereken, yazarak dergi projesindeki diğer insanları kendi yaklaşımınıza

kazanmak olmalıdır. Ama dikkat edin bunu bile yapmıyorsunuz. Benim dediklerimi sanki

dergi projesindekilerin görüşü gibi algılıyorsunuz. Bu zımnen o insanlarda, onların kendi

görüşleri olmadığı, ben ne dersem onun geçerli olduğu gibi bir düşünceye yol açmaz mı?

Bunu ihmal etmeyin, size yönelttiğim eleştirilerdeki görüşlerimin yanlışlığını düşünüyorsanız,

dergi projesindeki diğer insanlara göstermeye çalışın ve onları kendi önerdiğiniz biçime

kazanmaya çalışın.

Belki dergi projesindekiler çoğu sizin dediğinize doğru bulup onda yer alır. Niye bunu

denemiyorsunuz veya şimdiye kadar denemediniz?

*

Bilmiyorum kaş yapayım derken şimdi göz mü çıkarıyorum.

Bu akşam görüşme vardı. Neler konuştunuz? Nasıl oldu? Bilmiyorum ve çok merak

ediyorum.

Ama tekrar şunu söyleyeyim. Pratik işbirliği her zaman geçerlidir. Gerek günlük gazetede,

gerek eğer ayrı, düşündüğünüz gibi bir dergi çıkarmak isterseniz, ister içenden, ister dışardan,

ve hiçbir karşılık beklemeden, her türlü desteği vermeye hazır olduğumu unutmamanızı

dilerim.

120

Sevgilerimle

Demir

11 Kasım 2004 Perşembe

12. 11. 2004 – Pınar’a Gazetenin İnternet Sayfası Hakkında Öneri

Merhaba Degerli Pinar,

Iki gun boyunca dergi ile ilgili yazmak zorunda kaldigimdan gazete ile ilgili olarak bir sey

yapamadim. Ama bu arada daha neler yapilabilir diye arastirmadim da degil.

Gazetenin internet nushasinin aylardir yapilamiyor olmasi gercekten akil alir gibi degil.

Aklima bunun kasitli bir ihmal vey engelleme olabilecegi bile gelmiyor degil. Cunku

buralarda oyle seyler oluyor. Kurt ozgurluk hareketi icindeki sinif mucadelesi cogu kez boyle

bicimlerde yuruyor.

Cunku ortadaki son derece basit, kucuk bir emekle ve masrafla cozulecek bir sorun.

Bu gun en iyi serverde bol alanli ve buyuk trafik boyutlu bir internet sitesi kiralamak bile 50

Euro'ya yapilabilir.

Bu arada acaba Ulkede Ozur Gundem isimleri internette kapilmis mi diye kontrol ettim.

www. ulkedeozgurgundem. org / com / net isimleri serbet degil. Simdiki durumda var olan

serverle problem oldugu, ondan dolayi sayfa olmadigi soylendigine gore, var olan serverle bu

isimleri yeniden serbest biraktirip veya problemin giderilmesini beklemek cok zaman kaybina

yol acar. Zaten bunlar simdiye kadar yapilmadigi veya yapilamadigina gore bundan sonra

yapilabilecegini dusunmek icin bir neden de yok.

Bunun uzerine soyle bir cozum dusundum. Gazetenin adini aralarina tire cekilmis olarak

kontrol ettim serbest mi diye? yani www. ulkede-ozgur-gundem. org / net / com olarak.

Hayretle bunlarin hepsinin serbest oldugunu gordum. aslinda her hangi bir sayfa alirken,

boyle farkli kombinasyonlarin hepsini kapatmak gerekir ki baskalari alip onu kullanmasinlar.

Bunlarin serbest birakilmis olmasi (bana kalirsa tireli bicim daha da kullanislidir, yani daha

iyisi serbest birakilmistir) bile ciddi bir ihmal kanimca.

Boylece ortaya soyle bir olanak cikti.

Ben burada arkadaslarla da konusmus. Gazetenin maddi durumunun cok kotu oldugunu ve en

azindan internet sayfasinin masrafini bizlerin karsilayabilecegini, bunun bizler icin cok bir

yuk olmayacagini soylemis arkadaslar da sorun degil demisti. (dort bes kisi ayda onar euro

verse her turlu ihtiyaci karsilayacak bir site yeri kiralanabilir. )

Yani ben istesem su an on dakikada bu uc adresi (www. ulkede-ozgur-gundem. org / net /

com) kiralayabilir, hesabi benim adresime yollamalarini isteyebilirim ve bir kac saat icinde

server problemi bu isimlerle cozulmus olabilir. Biz buradan onun masraflarini karsilariz.

Simdi derhal boyle yapip ilgili verileri size iletebilirim. Sizin orada bu internet sayfasini

yapan arkadasiniz gerekli sayfa bicimini servere yukler ve en gec yarina internet sayfasi da

121

yayina baslayabilir.

Eger bu isleri yapan bir arkadas orada varsa tabii.

Belki bu isleri yapacak bir arkadasiniz da olmayabilecegini dusunerek burada Cem'e

sormustum. O biraz bu islerden anliyordu. Dogrusu zamani yok. Ama hic bir olanak yoksa

yardim ederim diyor.

Hasili durum bu. Yani su an internet sayfasi sorunu kolaylikla hallolabilir. Ben hemen

domainleri kapatirim. Size derhal e-mail ile gerekli bilgileri iletirim. Gazeteye maddi bir

kulfet olmaz. Biz buradan masrafini oderiz. Sizde eleman varsa, (ki gazetenin boyle bir

elemani oldugunu saniyorum,) sayfayi doldurur. Ozgur Politika ve diger sitelere sayfanin su

adreste acildigi soylenir. Cesitli yollarla yeni adres duyurulur. Arama motorlarina kaydettilir

vs. .

Ama orada bu islere bakacak eleman yoksa. Biz buradaki arkadaslarla bunu yapmanin

yollarini bulabiliriz belki. En azindan en bilgisiz insanin bile gazeteninn icerigini

yukleyebilecegi sekilde bir sayfa hazirlayabiliriz. (Bu php denen teknikle mumkun) Ama

bunun icin gazetenin semasini falan bilmek gerekir. Bu konda bilgi verilmeli. Ve

hazirlanmasi Cem'in zamansizligi nedeniyle epey zaman alir. Bu sayfa bir kere sablon olarak

hazirlaninca. gazetede bi islerden anlamayan biri bile kolayca her gun yazilari yukleyebilir.

Ozetle olanaklar ve durum boyle.

Haberinizi bekliyorum

Selam ve Saygilar

Demir Kücükaydın

13. 11. 2004 – Ahmet’in Mektubu

Merhaba,

Son yazdığın mektuplarına,eleştirilerine cevap yazmamış olmak,salt kırgınlıktan

değil,bunlara derli toplu bir cevap yazma istememizden kaynaklanıyor. Kısa sürede

yazacağımı düşünüyorum.

Hassasiyet ve yaklaşımlarını anlamaya çalışarak,farklılıklardan öte ortak yanları öne

çıkarmanın halen de geçerli yaklaşımımız olduğunu, belirtmekle birlikte, yanlış bulduğumuz

ve haketmediğimizi düşündüğümüz kimi eleştirilerine elbette cevap vermek gerekecek.

Üstelik yazdığın o kadar şeye 2-3 gün içinde cevap yetiştirmenin zorluğunu da anlayışla

karşılaman gerek.

Selamlar. Ahmet

13. 11. 2004 – Ahmet’e Cevap

Merhaba Ahmet,

122

Kirginligi ve soguklugu uslubuna yansisa da cevabin icin cok tesekkur ederim.

Cevabin benim icin cok ferahlatici oldu. Iki gundur uzuntu ve sikintidan uyuyamiyordum.

Emin olun ayni sekilde ben de ortak is yapma olanaklarini ele almayi esas olarak goruyorum.

Butun pratigimin bu yonde oldugundan umarim kusku duymuyorsunuzdur.

Ama iste tam da bu nedenle, birinci mektupta ayri gorunen noktalara vurgu yapmam ve

cubugu ote tarafa bukmem gerektigini dusundum.

Birincinin ardindan yazdigim ikinci mektupta ise vurgum tam tersine, tam da ortak calisma

olanaklari uzerine onerilerde yogunlasmisti.

Ama muhtemelen birinci mektubun yarattigi olumsuz hava bunlarin uzerini ortmus olabilir.

Senden ve Pinar'dan bir dilegim var. O yaptigim elestirileri, kendinizin elestirisi olarak degil

de, bambaska biri tarafindan soylenmis goruslerin elestirisi gibi okuyun ve tartismanin

disindan birisi gibi, soyut saf haliyle gorusler olarak; farkli iki gorusun tartismasi gibi

okuyarak degerlendirin. O zaman aslinda onlarin size karsi hic bir yaninin olmadigini,

butunuyle toplumsal mucadelenin dersleri uzerine bir tartisma oldugunu goreceksiniz.

Talihsizlik sizin ifade ettiginiz goruslerin elestirisi biciminde ifade edilmesindedir.

Ben onlar sizin gorusleriniz oldugu icin degil, sizden bagimsiz olarak gorus olarak

degelendirdim ve oyle elestirdim. Onlar sadece siz ifade ettiginiz icin sizin elestiriniz gibi

gorunmekte. Lutfen bunu anlayin. Bu ikisi cok farkli seylerdir. Acin ornegin ODP uzerine

Yazilarimi, acin Kurucesme Sureciyle ilgili olarak yazdigim Birlik mi Rekompozisyon mu

gibi kitaplarimi. Ayni gorusleri orada da elestirdigimi gorursunuz. Yani onlar bile bunun

sizlerle ilgili olmadigini gosterir.

Eger Besikci Elestirisi'ni tesadufen okudunuz ise, Besikci'yi farkli soyutlama duzeylerinde de

boyle elestirdigim ama elestirdigimin Besikci degil, onun da ifade ettigi fikirler oldugunu

gorursunuz. Kendisine saygim sevgim buyuktur insan olarak. Tam da boyle oldugu icin oyle

elestirmekteyimdir.

Bir de olayin farkli politik kulturlerle ilgili yanini unutmayin. Ben altmislarin insanlarin

birbirleriyle en sert bicimde tartisip birbirlerinin goruslerini en acimasiz bicimde elestirip

sonra beraberce oturup yemek yedikleri, beraberce mucadele ettikleri bir gelenekten

geliyorum. Bunun aliskanliklari bende cok gucludur. Bu Klasik Marksist gelenek bu gun

unutulmustur ve politik iliskilerde pek gorulmemektedir. Gocmenler her zaman biraz yasayan

fosillerdir. Beni de yasayan bir fosil olarak gorun. O zaman belki stilime karsi daha anlayisli

olabilirsiniz. Ve insan anladigina kizamaz.

Eger kaba davrandigimi, haksiz davrandigimi, sizin kisiliginize karsi bir davranis icinde

bulundugumu dusunuyorsaniz lutfen bunu soyleyin. Ozur dilemekten cekinmem. Kesinlikle

boyle bir imam ya da amacim yoktur. Eger istemeden boyle bir sey yaptigim gosterilirse de

ozur dilemeyi bilirim.

Elbette onca seye iki uc gun icinde cevap vermek zaman alir. Benim uzuntum hic bir sey

duyamamaktandi. Simdi duydum cok sevincliyim.

123

Deniz'den biraz da olsa, simdi senin de mektubunda belirttigin gibi, birlikte is yapmayi

reddetmediginizi duymustum. Bunu senin de belirtmis olman beni cok ferahlatti.

Sevgili Ahmet ve Pinar. Kizmanizi anliyorum. Ama iste boyle boyle birbirimizi taniyacagiz.

Belki biraz birbirimizin kafasini gozunu yaracagiz. Benim bakis acimdan da elestirilmeye

bile deger gorulmemek cok yaralayiciydi. Savundugum gorusleri, benim sizi elestirdigimden

on kat daha agir elestirseydiniz emin olun daha az yaralanirdim. Elbette siz de boyle

yaptiginizin farkinda degildiniz.

Eger birbirimizin iyi niyetinden kuskulanmiyorsak ve ortak politik amaclarimiz varsa bunlar

asilir. Ve bunlarin, tipki hastaliktan korunmak icin asi olmak, bagisiklik kazanmak gibi

oldugunu da dusunup, olumlu yanlarini da gorebiliriz.

Ahmet, sen bir yandan, benim elestirimi hazirlarken, onunla paralel olarak, hep birlikte somut

isbirligi onerileri uzerine yazisamaz miyiz?

Cunku onceliklerin farkliligi ve bunlarin birbiriyle uyusmadigi veri olarak ortaya cikti. Boyle

olunca artik, birinci mektuptaki tartismanin anlami yok. Artik yapilmasi gereken bir prensip

tartismasi degil, somut isbirligi olanaklari, pratik taktik sorunlardir.

Ben ikinci mektupta bazi oneriler yapmistim. Iki dergi cikaralim boylece farkli yaklasimlari

bir isolumu ve is birligine cevirebiliriz diyordum cesitli versiyonlariyla. Deniz'le zor ve kisitli

konusmamizdan anladigim kadariyla bunun gibi bir noktalarda anlasilmis galiba. Bunlari

isterseniz biraz daha ayrintili somutlayalim mi?

Ya da en azindan bunun somut bicimleri uzerine bir beyin jimnastigi. Zaten ikinci mektup

biraz boyleydi. Ne dersiniz?

Selam ve sevgiler

14. 11. 2004 – Polemik Yapmak

Degerli Pinar ve Ahmet,

Bu yaziyi icinden geldigim politik kulturu biraz olsun anlatabilmek icin. Ve birbirimizi daha

iyi anlayabilmemize belki bir yarari olabilir diye yazdim. Tabii bu sorunun bu gunku politik

olusum ve girisimlerle bagi iliskisine de sonuna dogru kisaca deginmeye calistim.

Selam ve sevgiler

demir

Polemik Yapmak Ya da Unutulmuş Bir Politik Kültürün İzlerinin Ardında

Sosyalizmin, yani eşitlikçi ve dayanışmacı bir toplum idealinin insanlığın ufkundan

kayboluşu, sadece onun siyasi ve toplumsal bir proje olarak kaybolması anlamına

gelmemektedir; bu, o projeyi yaratan siyasi kültürün yok oluşuna da denk düşmektedir.

Bu yok oluşu, onun somut bir görünümünde izlemek ilginç olabilir.

Şimdilerde her hangi bir tartışmada hemen şöyle sözler işitildiğini görüyoruz: “Lütfen polemik

yapmayalım”; “Tartışma kültürümüz yok, hemen polemiğe çeviriyoruz tartışmayı”;

124

“Arkadaşlar lütfen polemiklerden kaçınalım. ”

Bu sözlerde ifadesini bulan ve hiç kimsenin yanlışlığını bile aklına getirmediği nasıl bir

politik kültürdür? Bu kültür ile sosyalizm ideali bir arada bulunabilir mi?

Yukarıda bir kaç örneği aktarılan cümlelerde “polemik” sözcüğü, o yaratıcı, diyalektik,

fikirler mücadelesi; karşı tarafın argümanlarını, çıkarsamalarını; olgulara ilişkin aktarımlarını;

mantık yanlışlarını didik didik ederek doğruyu bulmanın bir metodu anlamına gelmekten

çıkmış, adeta dedikodu, kişisellik gibi bir anlam kazanmış bulmaktadır.

Bu anlam kaymasının nesnel tarihsel anlamına geçmeden önce bu tür sözlerin içeriksel

yanlışlığını görelim.

Bu “polemik yapmayalım” diyenlerin bilmediği veya unuttuğu çok basit bir olgu vardır.

Marksizm’in bütün eserleri polemik eserlerdir. Denebilir ki, Marksizm polemik formu içinde

doğmuş; polemik formu içinde gelişmiştir. Ve polemiklerin yok oluşuyla da Marksizm’in

gelişimi durmuş ve çürüme başlamıştır. Polemikleri ortadan kaldırdığınızda geride Marksizm

diye bir şey kalmaz,

Kutsal Aile’den Alman İdeolojisi’ne Tarihsel Maddecilik ya da namı diğer Marksizm;

polemikler içinde gözlerini dünyaya açmıştır. Felsefenin Sefaleti’nden, Anti Duhring’e,

Marksizm’in hemen hemen bütün klasikleri birer polemiktir. Das Kapital bile, dip notlarında

ve Artı Değer Teorileri’nde kendinden önceki bütün burjuva ekonomi politiğine karşı bir

polemiği sürdürür.

Lenin, Rosa Luxemburg ve çağdaşları da farklı değildir. Polemik, bir benzeri bir daha dünya

tarihine gelmemiş Rus ve Doğu Avrupa devrimcileri kuşağının başlıca siyasi ve ideolojik

mücadele biçimidir. Lenin’in bütün eserleri kelimenin en doğrudan anlamında polemiktirler.

Bu Marksizm’in yükseliş çağının devrimcileri için, polemikler, yokluğu bile

düşünülemeyecek ve yok olmadığı sürece de varlığı akla bile gelmeyecek, tıpkı hava gibi su

gibi, siyasi ve ideolojik mücadelenin olmazsa olmaz koşullarıdırlar.

Ama nasıl bazı bakteriler için oksijen ve temiz hava öldürücü bir etki yaparsa, bu günün

dünyasının sosyalistleri için polemik içinde soluk alınamayacak bir ortam gibi görülür.

O zamanın Marksistleri, sosyalistlerinin tartışmalarında, karşıdakinin iyi niyetinden,

inancından kimsenin kuşkusu olmazdı. En ağır kişisel hakaret gibi görünen (Oportunist;

Revizyonist, Batak) sıfatlar bile, hiç bir kişisel anlam taşımaz, bütünüyle o kişilerin

görüşlerine ilişkin siyasi ve ideolojik bir anlama sahip olurlardı. Söyleyen de anlayan da bunu

böyle anlardı. O nedenle kişisel düzeyde bir küsmece darılmaca olmazdı. Siyasi olarak bir

tartışmada, fikirlerini tutkuyla savunmuş insanlar, bu tartışmaların ateşi içinde birbirlerinin

savundukları çizgiler ve fikirler için en ağır ve provakatif ifadeleri kullanmış insanlar, aynı

zamanda aynı örgütün saflarında burjuvaziye ve gericiliğe karşı savaşırlar, insan olarak

birbirlerine saygıda zerrece kusur etmezler; dostlukları sürer giderdi.

Artık yedi kat toprağın altına gömülmüş ve unutulmuş bu politik kültürün izlerini Lenin’de

sürelim.

125

Bilinir, Lenin’in “Bir Adım İleri İki Adım Geri” eseri, Rus Sosyal demokrat İşçi Partisi’nin

meşhur İkinci Kongre’sini analiz eder ve bunu kelimenin gerçek anlamıyla polemikler

biçiminde yapar.

İşte bu eserinin dip notlarından birinde Lenin şöyle yazmaktadır, en ağır gibi görünen

sıfatların kişisel değil, siyasi bir anlamları olduğu üzerine. Batak sözünü kastederek:

“Bugün partimizde bu sözü işitince dehşete kapılan ve yoldaşça olmayan tartışma yöntemleri

kullanılıyor feryadını basan kişiler var. Resmiyet anlayışının yanlış anlaşılmasından ileri

gelen garip bir duyarlılık!. . Bir iç savaşımla karşı karşıya bulunan, hemen hemen hiç bir

siyasal parti yoktur ki, o partide, kararsız öğeler, çekişen taraflar arasında bir o yana, bir bu

yana yalpalayan öğeler bu sözlerle nitelenmemiş olsun. İç savaşımlarını gerçekten belli

sınırlar içinde tutmayı bilen Almanlar bile versumpft [batağa gömülmüş -ç. ] sözcüğünden

gocunmamışlar, dehşete kapılmamışlar ve gülünç, resmi bir erdemlilik oyunu

oynamamışlardır. ” (http://www. kurtuluscephesi. com/lenin/biradim. html )

Lenin’in dip notundan da anlaşıldığı gibi, Rusya’nın doğulu ve köylü yapısı, Rus

devrimcilerinin politik kültüründe de etkisini gösteriyormuş ki, Lenin, şimdi bizim burada ele

aldığımız soruna, bu dip notta o zamanın Rusya’sında değiniyor.

Ama o zaman ile bu zaman arasındaki temel fark; Rus devrimcilerinin ortamında, Lenin’in bir

dip notla dikkati çekmekle yetindiği politik kültür istisnai bir karakter taşırken, bu günün

dünyasında, tam tersine, Lenin’lerin Kültürü, istisna bile değil, unutulmuş ve yok olmuş,

toprağın altından, derinliklerinden arkeolojik kazılarla çıkarılması gereken bir politik

kültürdür.

Lenin başka bir dip notta, bu iki farklı kültürün nasıl iki ayrı dünya iki ayrı dil olduğunu çok

daha çarpıcı bir örnek ve sözlerle şöyle ifade ediyor:

“(…). "Kongremizdeki hava ne kadar da bunaltıcı" diye yakınıyordu o yoldaş. "Bu kırıcı

savaş, bu herkesin birbirine karşı giriştiği kışkırtma, bu birbirini ısıran tartışma, bu

yoldaşça olmayan davranış!. . " Ben bu sözlere "kongremiz çok görkemli" karşılığını

verdim. "Özgür ve açık bir savaşım. Fikirler ifade edildi. Görüş farklılıkları ortaya

kondu. Gruplar biçimlendi. Eller kaldırıldı. Bir karar alındı. Bir aşama geçildi. İleri!

Benim için aslolan budur! Bu, yaşam demektir! Bu, sizin, sorun çözümlendiği için değil,

ancak yoruldukları için susan aydınlarırıızın sonu gelmez, usandırıcı laf gevelemelerine

benzemez. . . "

"Merkez"ci yoldaş bana şaşkınlık içinde baktı ve omuzlarını silkti. İki ayrı dil

konuşuyorduk. ”

( http://www. kurtuluscephesi. com/lenin/biradim. html )

Ama bu politik kültür, Rus devriminin tecrit olması, bürokrasinin ve köylülüğün politik

kültürünün politika ve program gibi sosyalist politik kültüre de egemen olması; devrim

bulutlarının giderek köylü ve doğu ülkelerine doğru kaymasıyla birlikte bunun giderek bütün

dünyaya yayılması ve yeni kuşakların da artık bunu sosyalist politik kültürün ayrılmaz ve

organik bir parçası gibi görmesiyle giderek unutulmuştur.

126

Bu kültür sadece, burjuva kültüründen gelen; henüz eski kültür unutulmadığı zamanlarda onu

tanımış ve sürdürmüş kuşaklar aracılığıyla, zayıf bir damar olarak bile olsa, bir dip akıntısı

olarak bile olsa derinden derine varlığını sürdürmüş ve 68’in kuşaklarına bir şekilde kendisini

aktarmıştı.

Bunu Türkiye örneğinde görelim.

1960’ların Türkiye’sinde, Yön ve TİP çevreleri, eski kuşak komünistlere karşı bir küçümseme

ve horgörü tavrı içindedirler. Bu bağlamda, “Eski Tüfekler”in özellikle 1930’lardaki

polemiklerini şimdinin polemik anlayışına benzer bir anlayışla hor görmeleri karşısında

Kıvılcımlı, 1967’de Sosyalist gazetesinde o eski geleneği savunur ve onun unutulan yanına

dikkati çeker:

“TİP ve YÖN gibi yeni güçler yanında ESKİ Sosyalistlerin «Kaç Tümeni var?» demeyelim.

Eski adsız birikimin mirasyediliğine düşeriz. Fincancı katırlarını ürkütme bahanesi de çağını

yitirdi. Nitekim şimdi başka bahane uyduruluyor: Eskilerin kırgınlıkları ile yeni kuşakların

kulak tozları, hatta ödleri patlatılmak isteniyor. Aşağısı sakal, yukarısı bıyık diye

tükürülmediğinden cüretlenilmesin. Hikmet Kıvılcımlı: Nazım Hikmet'e ve Kerim Sadi'ye ağır

saldırmış. . . Kerim Sadi: Hikmet'e ve Nazım'a verip veriştirmedik şey bırakmamış. . Nazım,

daha «şairane» sözü gümüş sayıp, davranış altınlarıyla onlara taş çıkartmış. . Bu,

madalyanın bilinen bir yüzüdür.

Kimsenin bilmediği, bilenlerinse, yeni kuşaklardan sakladıkları madalyanın inanılmaz öbür

yüzü vardır: O «üç silahşörler» Eski Sosyalist, birbirlerinin yaraladıkları ölçüde sevmeyi

öğrenmişlerdir. Teoride ve pratikte birbirlerinin yanlışlarını yalın kılınç delik deşik etmekte

gözlerini kırpmıyan bu üç insan, ilk buluşmalarında, çocuksu şen kahkahalarla

kucaklaşmaktan bir gün geri kalmamışlardır. Özellikle Eski Sosyalistler bu bakımdan, Yeni

Sosyalistler arası bağlılıklarda maya rolünü oynayabilirler. Yeni kuşaklara, kişisel deve

kinleri ve sülâle kan dâvaları yerine bu eski sosyalist kardeşlik mayası aktarılabilir”

Kıvılcımlı gibi eski komünistler bizlere bu unutulmuş politik kültürü hem davranışlarıyla,

hem de yazılarıyla bir çok kere aktarmaya çalıştılar. Bu bağlamda, bir başka örnek. “İşveren

Sosyalizmi İşçi Sosyalizmi” başlıklı makalesini şu satırlarla bitirir:

“Savaş denildi mi, sırf çelebice sözcükler kendiliğinden suya düşer. Güraş için birinci şart

elense etmektir. Güreş yenmek için yapılır. Elense edenler, birbirlerinin sırtlarını yere

getirmeyeceklerse, ne zahmet ederler? Danışıklı dövüşün en kalp akça sayıldığı yer sosyal

savaş alanıdır. Sosyal ve politik dövüş, horoz dövüşü değildir. Sırtı yere getirmek, karşılıklı

ACI GÜÇ kullanmaya dayanır. Yalnız kabadayılıkta değil, politikada dahi, yenmek yenilmek

olağan şeydir. Görünüşte güreşenler kişilerdir. Gerçekte kişilerin yenişleri, her zaman, her

yerde: prensiplerin, düşüncelerin, metotların, davranışların yenilip yenişleri olur ve hep öyle

olmalıdır.

İnsan, kuralına uygun kavgadan, hele birbirinden korkmamalı, ölse hiç kaçmamalıdır. Korku

hiçbir “sadre şifa” vermez. Kaçış: kimseyi kurtarmaz. Tarihte nice uluslar: en kanlı

boğazlaşmalar sonucu kaynaşıp derleşmişlerdir. Modern milletlerin hepsi o kaynaşmalardan

127

doğmuşlardır. Modern sosyal ve politik savaş, neden başka türlü olsun? Topluluklar için

doğru olan bu kural, kişiler için de doğrudur.

Hele savaş, sosyalizm gibi modern çağın en kaçınılmaz ortak prensipli eğilimler arasında

olursa, büsbütün verimlileşir. Karşılaşılan her tez, antiteziyle anlam kazanır. Çarpışma ne

denli yaman olursa, SENTEZ o denli güçlü olur. Başka türlüsü: Tezsiz, antitezsiz

karşılaşmalardan doğacak SENTEZ, kuruntu ötesinde ne görülmüş, ne işitilmiştir.

“Ülkü ve Prensip savaşında, kimsenin kaşına, gözüne bakılamaz. Alınmaca darılmaca yoktur

ve olmamalıdır. En çok düşkün olunulan “KİŞİLİKLİLİK” ve kişi olgunluğu yalnız kıyasıya

savaşılarak edinilir ve geliştirilir. ”

1960’ların devrimcileri, hem genellikle şehirli ve modern tabakalardan geldikleri; okullarda

kısmen de olsa burjuva kültürünün eğitimini aldıkları; öte yandan hem modern İşçi sınıfının

hareketinin yükseliş dönemiyle birlikte bir radikalleşme ve politikleşme yaşadıkları; hem de

dünyadaki 68’lerin otantik Marksizm’e dönen rüzgarlarından esinlendikleri için, hem

Kıvılcımlı gibilerin aktarmaya çalıştıkları hem de büyük bir açlıkla okudukları Marksist

klasiklerde solunan bu politik kültürü almaya daha yatkındılar. Ve bir ölçüde de olsun

alabildiler.

Ama yetmişlerde, daha küçük burjuva tabakaların radikalleşmesi ve politikleşmesiyle

hareketin yaygınlaşmasının çakışması, zaten yüzeyde çok ince bir katman içinde ve derine

işlememiş bu politik kültürün bütün izlerini neredeyse silip süpürdü. Hele Türkiye’nin

batısında tüm radikalleşmenin durduğu, en gerici şovenizmin başını alıp gittiği,

radikalleşmenin neredeyse sadece Kürdistan’ın aşiret ilişkilerinden gelen yoksul gençlerine

dayandığı doksanlarda, kenarda köşede kalmış son izler de yok oldu.

Bir bakıma, sosyalizmin dünya çapında yaşadığı maceranın bir minyatürü Türkiye ölçülerinde

yaşandı.

Marksizm, Batı Avrupa’daki Burjuva gelişiminin ve devrimlerinin çocuğu olarak doğmuştur.

Ancak, tarih, üretici güçlerin en geliştiği, dolayısıyla kültürel ve sınıfsal olarak sosyalizme en

hazır ve uygun olan ülkelerde devrimlere yol açmadı. Yani sosyalizm dünyaya Marks’ın

umduğu gibi normal bir doğumla gelmedi, tabiri caiz ise, ters geldi, ayakları önde; veya

Troçki’nin deyişiyle, “tarihin yumağı tersinden çözülmeye başladı. ” Tıpkı ters gelen bir

bebeğin eğer düzelmezse hem kendisinin hem de ananın ölümüne yol açması gibi, sosyalizm

de insanlıkla yok olmayla karış karşıya geldi. Çocuk öldü. İnsanlık can çekişiyor. İnsanlık

bir daha sosyalizme hamile kalabilecek mi? Yoksa artık çok mu geç, menapoza mı girdi?

Bilmiyoruz. Bilemeyiz de. Ama bu arada bir atom savaşı veya bir ekolojik felaketle yok

olmazsa, bir daha hamile kalabileceğini düşünmek için bir çok neden var. En başta

kapitalizmin her anki işleyişi nesnel olarak böyle bir programı daha fazla gerektiriyor ve yine

nesnel olarak böyle bir öznenin var oluşunu sağlıyor.

Tam da ilk kapitalizme geçen ülkelerin dünyanın geri ülkelerini sömürgeleştirmesi nedeniyle,

sosyalizme hazır olan ülkelerin işçileri bu sömürgelerden elde edilenlerle sistemle uzlaşmaya

çekildi ve tam da bu nedenle, sömürgelerde direniş savaşları gelişti. Ama bu savaşlar, tarihsel

128

ve objektif olarak, burjuva demokratik karakterli görevleri çözmek amacıyla ortaya

çıkmalarına rağmen, tam da burjuvazilerin korkaklığı ve Ekim Devrimi’nin prestijiyle,

kendilerini sosyalist olarak tanımladılar. Ama onlar nesnel olarak sosyalist değildi ve

olamazdı. Bunun ne sınıfsal, ne ideolojik ne de ekonomik koşulları vardı.

Dolayısıyla sosyalizmin zaferden zafere koşması gibi görünen ve yetmişlere kadar olan

dönem, aslında, köylülüğün egemen olduğu ülkelerdeki burjuva demokratik karakterli

devrimlerden başka bir şey değillerdi. Ama bunlar burjuva sınıfı olmadığı ve korkak

olduğundan burjuvazi dışında ve karşısında kaldığı için burjuvasız; Stalinizmin bürokratik

ideolojisini sosyalizm diye kabullendiklerinden de demokrasisiz, burjuva demokratik

devrimlerdi.

Böylece sosyalizm yayılır gibi görünüyordu ama yayılan artık ne programı ne de politik

kültüryle sosyalizm olmadığı gibi; aslında doğuşundan bile daha geri toplumsal yapılar,

kültürel ortamlar arasında yayılıyordu. Bu yeni program ve politik kültürün gücü tam da

yaygınlığından geliyordu.

Böylece sosyalizmin doğuşunda egemen olan, daha sonra, Rusya’nın geriliği ile tam tezat

içindeki, burjuva kültürünü özümlemiş aydınlara ve son derece konsantre işçi hareketine

dayanan devrimcilerinde zirvesine ve sonuna dayanan program ve politik kültür, fiilen bütün

dünyada yok oluyordu.

1960’lar sonrası Türkiye’nin durumu biraz bu dünya çapındaki gidişin, zaman içinde

sıkıştırılmış, minyatür bir tekrarı gibidir. 1960’lar bir bakıma, Marksizm’in dünyadaki doğuş

ve yükseliş yıllarına (1848-1917) karşılık düşer. Ama devrim bulutlarının dünyada doğuya

yani köylülüğe doğru kayması ve bu kayış sonucu ortaya çıkan ulusal hareketlerin kendilerini

sosyalist olarak tanımlamaları gibi, Türkiye’de de radikalleşme önce Türkiye’nin taşrasına,

sonra da Kürdistan’a doğru kayar. Dünyadaki kayışın ortaya çıkardığı programatik ve politik

kültüre ilişkin değişimin benzeri Türkiye’de de yaşanır. 1960’ların aslında devrimci

demokratik özlemlerin ve programın ifadesinden başka bir şey olmayan sosyalizm giderek

ortadan kaybolur, nesnel olarak sonuçlarıyla devrimci ve demokratik karakterde, ama

programatik olarak dile etniye dayanan bir milliyetçilik yükselir. Buna paralel olarak, sol

veya sosyalist politik kültürde, 60’ların politik kültürünün bütün izleri silinir.

Ama dünyada da Türkiye’de de Kapitalizm hükmünü icra etmektedir. Artık ikisinde de

insanların büyük bölümü köylerde değil, şehirlerde, megapollerde, metropollerde

yaşamaktadır. Bu korkunç sömürü ve baskı altındakilerin memnuniyetsizlikleri, ister uzak

Asya’nın, Pasifik kıyılarının köle gibi çalıştırılan proleterleri olsun; İster Türkiye’nin

batısındaki işletmelerde boğaz tokluğuna çalışan Kürtler veya Diyarbakır’ın yoksulları olsun,

akacak bir damar bulacaktır ve bunlar artık köylü değildirler. Eski politik kültürün bu

sınıfların memnuniyetsizliklerini ifade ederken hiç bir temel bulamayacağı, onların ihtiyacı

olan politik kültürü, bu gün unutulmuş ve toprağın altına gömülmüş kültürde bulacağı çok

açıktır. Ama bu sadece politik kültür olarak değil, programatik olarak da böyledir.

Dünün dile, etniye, kavme hatta dine göre tanımlamış uluslarını yaratmakla sonuçlanan

programı, bu günün dünyasında hiçbir çözüm sunamaz. Kendisi global işgücü pazarında

129

bütün ulusal sınır engellerine rağmen oradan oraya akımını sürdüren dünyanın proleterleri,

harekete geçtiklerinde bayraklarına tüm ulusal sınırların ilgasından başka bir şey yazamazlar.

Benzer şekilde, dünyadaki en büyük Kürt şehri olan İstanbul’un Kürtçe konuşan işçileri,

bayraklarına, ulusu Kürtlüğe veya Kürtçe’ye göre tanımlamış bir ulus devletten ise, ulusun

tanımından her türlü etniyi, dili, dışlayan ve tüm dillere eşitlik tanıyan bir programı

bayraklarına yazmaya daha eğilimli olacaklardır.

Ve gerek dünyada gerek Türkiye ve Kürdistan’da bu programları bayraklarına koyacak

olanlar, ihtiyaçları olan politik kültürün geleneğini, Marks’ların, Lenin’lerin, Kıvılcımlı’ların,

68’lerin politik kültüründe bulacaklardır.

Bizlere düşen görev, bu geleneği unutulmaktan kurtarmak ve yeni gelecek olanlara

aktarmaktır.

Bu da somut bir biçim olarak, polemiklerin geri dönüşünde ve polemiğin tekrar eski,

diyalektik ve fikirlere dayanan anlamını kazanışında kendini gösterecektir. Köylülüğe ve

doğuya kaşyış fiilen polemiği yok etmiş, onu kişiselleştirmiş ve kişisellik anlamı vermişti.

Şimdi tekrar şehirlere doğu dönüş, ona eski unutulmuş anlamını tekrar kazandıracak ve

polemikler de gerçekten öyle olacaktır.

14 Kasım 2004 Pazar

21. 11. 2004 – Ahmet’in Mektubu

Merhaba Demir,

Bazı hususlar netleştikten sonra bu yazıyı yazmam belki biraz gereksiz görülebilir,ama

karşılıklı birbirini daha iyi anlama ve açık olma adına yazmanın daha doğru olacağını

düşündüm.

Salı günü yapacağımız toplantıda derginin çıkarken yayınlayacağı bildirge ile birlikte yayın

kurulu vb. teknik sorunları konuşup kararlaştırmayı planladık. Haberinizin olması gerekiyor.

Aslında bu yazı sadece eleştirilerine karşılık vermek için yazılmış bir yazı olmanın ötesinde,

nasıl bir dergi düşündüğümüz konusunda daha net bilgi sunma ve böylelikle daha sağlıklı

görüş ve önerilerini alma ihtiyacından kaynaklanıyor.

Senin de belirttiğin gibi karşılıklı tartışamıyor olmanın birçok avantajı bulunuyor ve çoğu kez

insanların birbirini anlamalarını bayağı zorlaştırıyor. Ve yine keşke zaman olsaydı da sizin

gibi ayrıntılı yazıp tartışabilseydik. Ya da söylediğin gibi polemik yapabilseydik. Bizler,

senin öyle belirttiğin gibi, ne eleştiriler karşısında ezilip büzülecek,ne de polemik yapmaktan

kaçacak insanlar değiliz. Bu çalışmada birlikte olduğumuz arkadaşların bir çoğunun 20-30

yıla varan siyasi mücadelelerinde nerdeyse nasırlaşmamış bir yerleri kalmadı. Senin kadar

eski olmasalar da 60 kuşağının

devamcıları olarak 70 li ve 80 li yılların devrimci geleneğinden gelen insanlar. Pınarın

durumu zaten biliniyor. Onun için ayrıca yazmama gerek yok. Bu nedenle senin kimi

130

eleştirilerine anlam veremememizin nedeni,eleştirilerinin acımasız oluşu değil. Yine, uzunca

ikna etmeye çalıştığın gibi kişiliklerimize yapılmış bir saldırı olarak algılamış olmamızdan

da kaynaklanmıyor. İşin özü bizleri,yapmaya çalıştıklarımızı anlama yönünde ciddi bir çaba

göstermeden ve daha da kötüsü sanki sizin uzun

süreden beri çıkarmayı planladığınız dergi çalışmasını sabote edecek insanlarmışız gibi

yargılamandan kaynaklanıyor. En azından ben böyle düşünüyorum.

Sizin açılım için gösterdiğiniz büyük çabayı görmemek mümkün değil. Yapmış olduğunuz

uzun tartışmalardan bu çok net görülüyor. Yine sizin açılımla hedeflediğiniz amaca değer

vermemekte nankörlük olur. Bu konulardaki hassasiyetiniz de elbette anlaşılırdır. Fakat

anlam veremediğimiz,hatta açık söylemek gerekirse beklemediğimizden biraz da kırıldığımız

husus,nasıl ki senin en büyük hassasiyetin ve biraz da eleştirilerine yansıyan tepkin yazılarını

anlamadığımız,değerini bilmediğimiz ve bu konuda gereken çabayı göstermediğimiz

yönündeki görüşlerinse ,bizim dergi ve kimi düşüncelerimize karşı senin de aynı biçimde

hareket etmenden ileri geliyor. Oysaki senin gönderdiğin bir çok yazıyı okumuş,seni ve nasıl

bir dergi düşündüğünüzü gerçekten de anlamaya çalışmıştık.

Henüz tam olarak düşündüğümüz iki farklı dergi konusunda istenilen düzeyde bir tartışma

yürütmemişken,ayrı iki dergimi,ortak bir dergimi çıkarmak gerektiğini tam

netleştirmemişken geçen haftaki toplantıda teknik vb. konuların tartışılacak olması haklı

olarak seni kaygılandırmış,bu konuda alıngan yapmış olabilir. Sözü geçen mektubundaki

eleştirilerin bu duygularla

yazıldığından objektif gerçekliği ifade etmediği gibi,diyaloğ eksikliğinden kaynaklı senin

haklı kaygılarının bu yönlü objektif olmayan eleştiriler yapmanın gerekçesi de olamaz.

Sizin proğramlı bir dergi çıkarmanıza karşı olmadığımız gibi Türkiyede devrimci demokrat

bir hareketin ve giderek örgütün böylesi bir dergi etrafında oluşturulması görüşünü sonuna

kadar savunur, elimizden geldiği kadar destek olmaya da çalışırız. Sizin de çok haklı olarak

bir yazınızda belirttiğiniz gibi, Kürt haraketinin bugün karşılaştığı en büyük sorunsalların

başında, Abdullah Öcalan’ın Demokratik Cumhuriyet düşüncesini Türkiyede savunacak,bu

yönde politika yapacak Devrimci Demokrat bir sol hareketin olmayışı,Onu Kürt ilkel

milliyetçilerinin saldırıları karşısında yalnız bırakmakta,projenin pratikleşmesi önünde ciddi

bir engel oluşturmaktadır. Bundan dolayıdır ki, bir görüşmede Abdullah Öcalan da sizin bu

yönlü yoğunlaşmanıza değinmiş,hatta oluşturmayı düşündüğünüz örgütün Kürdistan

seksiyonunun da olabileceği yönünde bir görüş ifade etmişti. Özcesi

sizin devrimci bir hareket ya da örgüt yaratma yönündeki çabalarınız,doğmatik sol ya da ilkel

milleyetçilikle mücadele etmek isteyen duyarlı tüm kesimler tarafından büyük bir heyecanla

karşılanacağı gibi,destek de görür. Sizlerle benzer siyasal amaçlarımız var derken bunu

kastetmiştim aslında.

Ne varki bizlerin ileride bir hareket ya da örgüt kurma gibi bir düşüncesi,amacı bulunmuyor.

Sizinle tek ortak bir dergi çıkarmada anlaşamamızın temel nedenlerin başında bu geliyor.

Birçok ortaklıkların yanında bu farklılık ister istemez araçlar ve yöntemler konusunda diğer

131

farklılıkların da oluşmasına neden oluyor. Dergiye yüklemiş olduğumuz anlamdaki

farklılıklar,onun içeriğini ve tarzını da belirliyor. Bu da son derece doğal.

Çıkaracağımız derginin sizin hazırladığınız manifestoyla çıkmasının doğru olmayacağını

belirtmemizin temelinde bu yatıyor. Yoksa bazı eleştirilerimize rağmen,eğer bizlerin de bir

hareket ve giderek örgüt kurma düşüncesi olsaydı, çok rahatlıkla dergi manifestosu,hatta

örgüt proğramı olarak altına

imza atabilirdik. Ve böyle proğramlı bir dergide sizlerle birlikte hareket ederdik. Bizlerin

mevcut gerçeklikleri,konumları böyle bir örgütün oluşması süreçlerine birebir katılmaya

uygun düşmüyor. Yoksa gereklililiğine inanmadığımızdan, ya da bu konuda sizlerle hareket

etmek istemiyor olmamızdan dolayı da değil. Sadece konumlarımızdan ve bu nedenle

önceliklekimizden kaynaklı bir durum.

Sizinle yazışmaya,ortak bir dergi için tartışmaya başladığımız günden beri bu düşüncedeyiz.

Burda Özgür ve Orhanla yaptığımız toplantılarda,yine sizinle

yazışmalarımızda bu kadar açık düşüncelerimizi belirtmemiş olsak da benzer şeyler söyledik

yazdık. Sadece bizim çıkarmayı düşündüğümüz derginin ilk başta bir

proğramla,manifestoyla çıkmasının doğru olmayacağını,bunun daraltacağını söyledik. Bunu

söylerken,sizleri amacınızdan vazgeçirmeye çalışmadık. Son yaptığımız toplantıda da Özgür

iki dergi düşüncesini önerirken de son derece doğal karşıladık ve bu biçimiyle da

ortaklaşabileceğimizi belirttik.

Yapmaya çalıştıklarınız ve çıkarmaya çalıştığınız dergi konusundaki yaklaşımımızın

benzerini sizden de beklerdik. Derginin ilk etapta proğramlı

çıkmaması gerektiğini belirtirken elbetteki bu düşünceye katılmayabilir,hatta eleştirebilirdin.

Zaten eleştirilerini de belirtmiştin. Fakat verdiğin tüm örneklerden sanki tüm dergiler ilk

çıkarken mutlaka bir manifestoyla çıkması gerekiyormuş gibi kendi önceliğini genelleştirmen

ve giderek mutlaklaştırmanın yanlışlığı kadar,bunu yapmaya çalışırken çok özensizce

okuduğun belli olan yazdıklarımızdan kimi cümleler alıp aslında yüklemek istediğin

anlamları yükleyerek ağır eliştirilerde bulunmanı anlamakta zorlandık.

Çıkacak dergi süreç içinde proğram tartışmasına girsin ve oluştursun dememizi “nesnel

olarak yapılan ise,devrimci bir proğramı tartışma dışı bırakmak ve gerici proğramların

egemenliğine hizmet etmek oluyor” biçiminde çok ağır değerlendiriyorsun. Bir kez

hazırladığın manifestoyu dergi adına değil de kendi adına ya da Denizlerin belirttiği gibi

imzalamak isteyenlerle

yayınlayabileceğini belirtmiştik. Yine dergilerin amaç olmadığını yazıyor,mutlaka proğramla

çıkması gerektiğini belirtiyorsun. Yani bir derginin amaçmı-araçmı oluşunu sadece ilk çıkışta

proğramla çıkıp çıkmamasına bağlıyorsun.

Pınarın mevcut durumu,çalışmaları yine yazdıklarımızdan bizlerin bir dergi çıkarmayı tek

başına amaç olarak görmeyecek insanlar olduğumuzu bilmen,anlaman gerekirdi. Yine çok

seslilikten bahsederken,programsızlığı,ilkesizliği savunan oportünist bir dergi

düşünmediğimizi anlamanı beklerdik.

132

Sizin eleştirilerinize rağmen Abdullah Öcalanın Demokratik Cumhuriyet Tezleriyle sizinki

birçok bakımdan benzerlikler taşıyor ve siyasal bir iradeye dönüşmesi halinde önemli

gelişmelere yolaçak devrimci düşünceleri ifade ediyor. Bugün temel sorun, Halkların

Kardeşliği yaklaşımının dönemin,şartların dayattığı bir siyasal taktik sorun olarak mı, yoksa

daimi kardeşliğin sağlandığı,tarihsel bir kırılma olarak yaşanacağıdır.

Günümüzde şartlar buna hazırdır. Teori,tarih,siyaset bu şartların gerisindedir. Dergiyle

amaçladıklarımızın başında mevcut şartlara uyumlu düşünce ve zihniyeti yayma geliyor.

Esasen bu konuda 1970’lerde Deniz’lerin,Mahir’lerin iyi niyetinden,samimiyetinden kuşku

duyulamaz. Ama bu iyi niyet ve samimiyet köklü bir felsefi,tarihsel zihniyetle

beslenmediğinden kalıcı olup,sonuca ulaşamadı. Günümüzde gerek Abdullah Öcalanın ve

gerekse sizlerin bu niyetin devamı için felsefi,tarihsel ve pratik arayışları bu nedenle son

derece önemli olmaktadır. Tüm farklılıklarımıza rağmen Pınarla birlikte sizlerle ortak bir

dergi çıkarmanın böylesine bir anlamı var. % %Ama ilk planda,tüm bir yanlış tarihsel

zihniyet,günlük yaşamda önümüze halkların,aydınların sosyal psikolojisi olarak

çıkmaktadır. Bu sosyal psikoloji,Türk halkına,diğer halklara güvensizlik olarak zerk,yani

enjekte edilmektedir. Kürt halkına ise ayrı devlet olarak sunulmak istenmektedir.

Halklar bu zayıf noktadan manipüle edilmeye çalışılmaktadır. Bu sosyal psikolojinin

gerisinde çarpıtılmış bir tarih,karanlıkta bırakılan bir tarih ve bunun üzerinde şekillenen bir

teori ve edebiyat yatıyor. Bu nedenle dergi,siyasal konjoktürü görmezden gelmeyen,ama tüm

çabasını da bu yanlış tarih,teori ve edebiyat anlayışını aşarak bir varoluş çizgisi

oluşturmalıdır. Mevcut siyasal konjoktürü aşamaz ise ,konjoktürü oluşturan,yön vermeye

çalışan planlamalar içinde irade sahibi olamayan bir öğe olur. Belki bir güç oluşturur,ama

irade olamaz.

Dergi,salt politik işlevli bir dergi olmasın derken temel neden ve kaygımız buydu. Salt politik

bir yaklaşımla bu nedenlerin ve kaygıların aşılamayacağını düşündüğümüzdendi.

Öte yandan,Kürt halkının politize olmuş durumu dikkate alındığında salt felsefi-teorik bir

dergiyle de yetinilmeyeceği açıktır. Bu nedenle çıkaracağımız derginin teorik ve politik

olması gerektiğini savunduk.

Son bir nokta,Pınarla tartıştığımızdan onun adına da yazıyorum. Yazdığı bir yazıdan bir

cümle alarak onun üzerine sayfalarca yazmış olman da açık söylemek gerekirse bizi rahatsız

etti. Pınarın değerlere hakaret etmemek kaydıyla eleştiri yapılabilir demesine fazla

içerlenmişsin. Tabi insan isterse hakaret sözünü senin yorumladığın gibi de yorumlayabilir.

Orda yaşadığın sorun,sözcüğe böyle bir anlam yüklemene de yol açmış olabilir. Yine insan

yeri geldiğinde eleştiriyle hakareti ve küfrü de bir sayabilir. Ama Pınarın hakaretten kast

ettiği kelimenin gerçek anlamda karşılığı olan hakaretti. Örneğin gazetede veya dergide

Abdullah Öcalanın teslim olduğu,devletle işbirliği içinde olduğu yönünde bir düşünceyi

yayınlamayı elbette bekleyemezsiniz. Kastedilen bu ve benzeri küfürler,hakaretlerdir. Bu

kastedilmiş olmasına rağmen,senin hakeretle,küfrü,eleştiriyi bir sayıp bunun

üzerine sayfalarca yazmana doğrusu anlam vermede zorlandık.

133

Belki bu yaşananlar karşılıklı birbirimizi daha iyi tanımaya ve anlamaya vesile oldu. Ve yine

ilk başta yaşanan bu tatsız durum,daha büyük sıkıntıların yaşanmasının önüne geçtiği

gibi,ortak çalışma koşullarını da olgunlaştırdı. En azından ben böyle yaklaşıyorum.

Özenle yazmaya çalıştım. Haddimi ve kastımı aştımsa şimdiden özür dilerim. Selam ve

sevgilerimi iletiyorum. Ahmet

21. 11. 2004 – Ahmet’e Mektup

Merhaba Ahmet,

Mektubu hemen dergi projesinde yer alan arkadaslarin bulundugu gruba yolladim.

Bizlerin arasinda belki bir bilgilenme kopuklugu var. Cunku daginik durumdayiz tek

haberlesme aracimiz internet ve bu aralar Deniz cok calismak zorundaydi fazla bir bilgi

veremedi. Bu nedenle zaman kazanmak icin dogrudan sana yaziyorum. Tabii bir sureti de

dergi projesindekilere.

Sali gunu yapacaginiz toplantida bildirge ve teknik sorunlari goruseceginizi soyluyorsun.

Ikinci mektupta (Kolay anlasilmasi icin diyorum. Cunku tepkinize ve uzulmenize yol acan ilk

mektuptan az sonra bir de ikinci mektup yollamistim. Onda daha somut ve pratik konulara

yoneliyordum. ) farkli versiyonlariyla iki dergi onermistim. O oneri baglaminda, isterseniz

disindan isterseniz ortaklasa cikarici olarak (tabii bildirgede ifade edilecek amaclarin

benimsendigini var sayilir ortaklasa cikarmak icin), sizin projenize katilabilecegimizi

soylemistim.

Simdi bildirgesi ve teknik sorunlari gorusulecek dergiye elbette destek sunacagiz. Bu elde

bir. Ve bu destegin oyle bastan savma bir destek olmayacagini en ezindan simdi Ozgur

Gundem icin yapilan ve yapilmaya calisilanlardan anlayabilirsiniz.

Bildigim kadariyla Deniz de "ayri dergi cikarma girisimimiz baki kalmak uzere" bu sizin

projenize katilmadan soz etmis. Benzer sekilde ikinci mektupta onerdigim iki dergi projesi de

oyle.

Yani bu arada biz de basindan beri bulunan dergi projesine devam ediyoruz. Ve tabii bu

projeye katilmanizi da istiyoruz. Yine ayni sekilde, eger Manifesto'da ifade edilen hedeflere

katiliniyorsa, ortak cikarmak icin, yok eger tam bir katilim yoksa, en azindan bagimsiz yazar

olarak ve baska bazi pratik desteklerle. Bu konuda hic bir sey goremedim mektubunuzda. Bu

konuyu gorustunuz mu aranizda. Ne diyorsunuz? Biraz bilgi verir misiniz?

Bunu boyle acele ve direk istemememin nedeni su. Biz de burada (Hamburg'tan girisimciler

olarak Hamburg'ta)dergi projesiyle ilgili olarak Sali Gunu toplanacagiz. En azindan ne

deniyor bilgimiz olsun diye. Ve Sali toplantisinda, eger siz de bu konuyu gorusmediyseniz,

sizin de ona biraz bu konuda gorus olusturmus veya dusunmus olarak gitmeniz icin.

Sunu belirteyim en azindan Pinar Selegin, hic olmazsa bir yazar olarak katilmasina cok deger

veriyoruz. Tabii aslinda Manifesto'da belirtilen amaclarin benimsenmesi ve aktif bir katilim

arzulanmaktadir (Metnin gozden gecirilerek itiraz olabilecek yerlerin gorusulmesi elbette

veridir. )Bu nedenle, aylardir butun girisimlerimizi adeta durdurduk ve cevap bekliyoruz.

134

Bu nedenle, Ozellikle Pinar Selege ve sizlere (Kusura bakmayin sizler hakkinda hic bir bilgim

olmadigi icin boyle yaziyorum, yanlis anlamayin. Siz sizler hakkinda bir seyler bildigimi

saniyorsunuz mektubunuzdan cikardigim kadariyla. Ama gercekten hic bir sey bilmiyorum.

Verdiginiz kisa bilgiler beni sasirtti. Ornegin ben sizleri gercekten cok genc, otuz yas

sinirinin

altinda insanlar saniyordum. Siz ise 20 - 30 yillik siyasi tecrubelerden soz ediyorsunuz)tekrar

su soruyu yoneltmek istiyorum.

1)Manifesto'da ifadesini bulan programi benimsiyor musunuz? Eger benimsiyorsaniz bu

derginin cikaranlari arasinda yer almak ister misiniz?

2) Eger benimsemiyorsaniz veya aktif olarak cikaranlar arasinda yer almak istemiyorsaniz, bu

dergiye bagimsiz bir yazar olarak yazar misiniz?

Bize bu konuda bir cevap verirseniz cok seviniriz.

Ayrica yazacagim da ama tekrar belirteyim. Ben sayin Pinar Selegi yillardir hayranlikla

izleyen biriyim. Onun ozellikl Turkiye'nin o curuyen ortamindaki tavrina ve sonraki

angajmanlarina deger bicilemeyecegini dusunuyorum.

Orada Sadece onermelerin bizlerin kasit ve istemleri disinda kendi mantiklari oldugunu

gostermeye calismistim. (Ikinci mektupta bunu farkli bir soyutlama duzeyiyle ilgili bir sorun

oldugu cok acik gorulur aslinda. ) Bunun kendisiyle ve onun tarafindan ifade edilmesiyle

ilgisi yoktur. Yani kendisine karsi en kucuk bir ima bile dusunulemez.

Bu nedenle tekrar acik olarak bunu belirteyim. Butun bu aciklamalar yeterli gorulmuyorsa,

herkesin icinde simdi kendisini kirdigim icin ozur dilerim. Belki cok daha ozenli olmam

gerekiyordu.

Biliyorum bazi kirginliklar kirilan bir bardak gibidir. Ne kadar yapistirilsa da eski halina

gelmezler. Buna ragmen tekrar belirteyim, bu kirginligin giderilmesi icin elimden geleni

yapmaya hazirim.

Ama en azindan haberlesme zorluklariyla dolu kisa is birligi doneminde, boyle bir kastimin

olmayacaginin anlasildigini dusunuyorum.

Sevgi ve saygilarla

Demir

24. 11. 2004 – Orhan’ın İstanbul’daki Toplantı Raporu

Salı-İstanbul Toplantısı

Salı günü İstanbul’da, ortak dergi projesinde, çağrı bildirgesi, yayın kurulu ve teknik

konuların konuşuldu toplantıya dair notlar:

Toplantı, Ahmet, Deniz, Orhan ve Ramazan(Urfa’dan)’ın katılımıyla gerçekleştirildi. Pınar iş

yoğunluğu nedeniyle katılamadı. Toplantıdan önce Ahmet, Pınar ve Ramazan bir toplantı alıp

ortak önerilerini belirlemişlerdi. Dolayısıyla Pınar’ın görüş ve önerileri de toplantıda iletildi.

Toplantının birinci gündemi; Bildirge

Ahmet, Pınar ve Ramazan’ın bildirgeye dair ortak önerisi, ‘manifesto’nun girişindeki Orta

135

Doğu ve milliyetçilik değerlendirmesiyle başlayabileceği, bildirgenin odağına ‘Ortada

Doğu’nun bir felakete sürüklendiği ve bunun temelini din, dil, etni ve soya göre tanımlanmış

ulusçuluk anlayışının oluşturduğu’ nun konulması ve dergiyi çıkaranların bu anlayışı dışladığı

vurgusunun konulması oldu.

Genel olarak ortaya konulan, bildirgede bizler sorunu ortaya koyalım ve sorunun çözümünün

tartışmasını, cevapları açımlandırma işini derginin içeriğine bırakalım yaklaşımıydı.

Pınar bu doğrultuda bir taslağı kaleme alabileceğini belirtmiş. Toplantıda da bir taslak

üzerinden tartışmanın daha sağlıklı olacağı belirtildi ve Pınar’ın taslağı hazırlamasına karar

verildi.

Bu doğrultuda Ramazan ve Ahmet’le ‘manifesto’ üzerine de konuşuldu. Ramazan

‘manifesto’yu yeni okuduğunu ve ‘bu haliyle ortaya koyduğumuzda şerh koyacağını, ama

bunu karşı olduğu için değil, bilmediği, içerisindeki bir çok konuda(örn. Çin alfabesi

meselesi) araştırmadığı ve tartışma gereği duyduğu için şerh koyacağını, kendisinin bu

konuda ikna edilmeye ihtiyaç duyduğunu belirtti. Ahmet’te programla bir probleminin

olmadığı hatta bu programın Öcalan’ın da ortaya koyduğu program olduğu ve zaten böyle bir

program üzerinden çalışma yürüttüklerini belirtti.

Daha sonra Ahmet ve Ramazan’a bu, birlikte çıkarılacak derginin dışında bizlerin projesinde,

manifestoyla çıkarılacak dergide kendilerini nasıl konumlandıracakları soruldu. Ahmet,

dergiye diğer yazacaklarını sadece yazmakla da kalmayacaklarını teknik vs. konularda da

ellerinden gelen yardımı yapacaklarını, manifestoyla bir farklı duruşlarının da olmadığını

fakat, politik bir hareket, hatta bir örgüt yaratmak amacıyla çıkarılacak bir dergide kendi

bulundukları konum ve bağlayıcılıklar nedeniyle çıkarıcılar arasında yer alamayacaklarını

belirtti.

İkinci Gündem; Yayın Kurulu ve Teknik Meseleler

Ahmet, Pınar ve Ramazan’ın görüşmelerinde belirledikleri ve toplantıda sundukları öneriler;

*Derginin ilk sayısı Mart ayında çıksın.

*Dergi ilk aşamada iki dilde çıkarılsın; Kürtçe ve Türkçe.

*Derginin periyodu ilk aşamada 2 ay olarak belirlensin ve 6 ayın sonunda imkanlara göre

aylık periyoda düşürülmenin imkanları aransın.

*25 veya 26 Aralık’ta ilk yayın kurulu toplantısı gerçekleştirsin.

Kayın Kuruluna İsim Önerileri:

Ragıp Zarakolu

Remziye Aslan(Daha önce çıkarılan Bilim Siyaset dergisi çıkarıcılarından. Ankara’dan.

Öğretmen)

Demir Küçükaydın

Deniz Can

136

Orhan Gün

Şefik Beyaz(Kürt Enstitüsü Başkanı-Politik Çizgisi daha çok Avrupa Birliği yönünde. )

İbrahim Arslan(Güney Kürdistan_iş için orada bulunuyor. Orada politik faaliyeti yok_ Bilim

Siyaset Dergisi’nden) -Derginin ırak ayağını, temsilciliğini oluşturabilir önerisiyle-

Necdet İpekyüz(kendisiyle henüz konuşulmamış. Fakat cevabının olumlu olacağı düşünüyor.

Eski Diyarbakır Tabip Odası Başkanı(emekli) Sosyal Demokrat bir yanı var. Kabul etmemesi

durumunda Diyarbakır’dan başka bir aydının önerilebileceği belirtildi.

Pınar Selek

Ahmet

Ramazan

Teknik açıdan hukuki işleri Pınar, çeviri komisyonu çalışmalarını Ahmet üzerine aldı. Web

sayfası, mizanpaj gibi teknik işleri de bizlerin halletmesi istendi.

25 veya 26’sında gerçekleştirilecek yayın kurulu toplantısına kadar, derginin en az 6 aylık

büro, matbaa vs. masraflarını karşılayabilecek kadar maddi imkanın şimdiden seferber

edilmesi gerektiği belirtildi.

İsim önerisi olarak Pınar “Sentez” i belirlemiş. Bunun hem Kürtçe hem de Türkçe’de

kullanımının aynı olduğu ve hem bu açıdan hem de anlamı itibariyle iyi bir isim olduğu

belirtildi.

Derginin ilk üç sayısına dosya konusu önerileri sırasıyla; demokrasi, milliyetçilik ve devlet.

Özetle notlarımdan derlediğim ve aklımda kalanlar bunlar.

Orhan

Öneri veya bizim için bir zorunluluk: Pınarlarla bir dahaki toplantı öncesi Ankara’daki

arkadaşlarında katılımıyla İstanbul’da bu önerileri ve bizim genel itibariyle projelerimizi

konuşmak ve kararlaştırmak amacıyla bir toplantı almamız gerekmekte.

27. 11. 2004 - Hamburg Toplantı Sonuçları

Hamburg Sali Toplantisi Sonuclari

Bir suredir Hamburg'taki sali toplantisi hakkimda bir bilgi veremedim. Ama zaten

girisimlerin cevaplari icin bekleme soz konusuydu. Bu bakimdan pek de bilgi verecek bir

durum yoktu.

Bundan bir kac hafta once, gece falan yaparak para kazanamayacagimizi gorunce en azindan

politik bazi faaliyetlere girismek gerektigi uzerinde anlasmistik. Bunun uzerine olabildigince

az masrafli sempozyum gibi bir sey icin yoklamalar yaptik.

Yoklamalar ve cevaplar sonucunda su noktaya varildi.

"Amerika'nin Buyuk Ortadogu Planina Karsi Halklarin ve Isci Sinifinin Plani Ne Olmalidir?"

seklinde ozetlenebilecek; sosyalistler ve isciler arasinda bir strateji tartismasi acmaya yonelik

137

bir konu belirlendi. Toplantinin bu konuda sunulacak bildiriler ve tartismalar biciminde

olmasi benimsendi.

Yoklamalara gore, bir sol orgutun, PDS, destegiyle, Turkiye'den bir kisinin yol parasi

karsilanabiliyordu. Bu nedenle kendi toplayacagimiz bagislarla da bir iki kisiyi finanse

edebilecegimizi dusunerek en az iki kisinin Turkiye'dan katilmasini hedefledik. Ilk elde Pinar

Selek, Halik Gerger, Ertugrul Kurkcu ve Ragip Zarakolu'na, tek tek, boyle bir toplantiya

katilip katilmayacaklarini; eger katilacaklarsa uygun tarihlerin kendileri icin neler oldugunu

sorduk.

Hepsinden olumlu cevap geldi. Sadece Pinar Selek, devam eden bir mahkemesi nedeniyle

disari cikamadigini soyledi.

Bunun uzerine en az bu uc kisinin katilmasini kararlastirdik. Katilimcileri daha da

zenginlestirmeyi sonra ortaya cikabilecek yeni olanaklarin durumuna biraktik.

Bu arada, ASTA araciligi ile Universite'de yer ayarlanacagi belirlendi. Boylece toplanti

parasi yeri sorun olmaktan cikiyor.

Ayrica Toplantiyi koruma altina almasi icin iki Profesorle gorusuldu ve onlarin da katilacagi

ek bir toplanti belirlendi.

Buna gore son durum sudur:

25 -26 - 27 Subat 2005 tarihlerinde bu toplantilar yapilacak.

25 Cuma gunu aksami. Iki dilli olarak (Turkce ve Almanca) konusu AB, ABD ve Ortadogu

olan bir Acik oturum Yapilacak.

Buna Ertugrul + Ragip + Gerger + Demir + Norman Peach (Uluslararasi hukuk Profesoru) +

Tobias Pflüge (Avrupa Parlamentosu Milletvekili) katilacak

26-27 Cumartesi ve Pazar gunu, sadece Turkce Olarak: "Amerika'nin Buyuk Ortadogu

Planina Karsi Halklarin ve Isci Sinifinin Plani Ne Olmalidir?" Basligi ile bir sempozyum.

Katilanlar Simdilik: Haluk Gerger, Ertugrul Kurkcu, Ragip Zarakolu, Demir Kucukaydin.

Almanya'da Recep Marasli'ya soruilacak.

Ilerde Para Bulunursa Turkiye'den Faik Bulut'a da sorulacak.

Hamburg'ta toplanti ile ilgili durum bu.

Kitap basimi.

Derginin cikmasi icin para lazim. Bu nedenle aradaki hazirlik doneminde en azindan kitap

basilarak bir gelir yaratma ve ayni zamanda dergi icin bir teorik ve politik temel saglamak icin

kitap basimi yolu dusunulmus. Deniz'in buldugu 1000 ve cebiden koydugu 300 dolar ile bu

ise girisilmisti. Ankara'daki arkadaslar bir yayinevi kurmustu.

Bununla Besikci Elestirisi yayinlaniyor. Bir veya iki haftaya kitap cikacak. 1000 adet

basiliyor. bunun 500'u dagitimciya veriecek. Onun parasi gec donuyor. Geri kalan 500 elden

satilacak. Kitap 350 sayfa kadar olacakmis.

138

Bu 500'un satisi eger gerektigi gibi yapilabilirse aslinda ilk uc sayiyi finanse icin gerekli 5000

Euro'yu bulabilir. Tabii 10 Euro'dan satilma kosuluyla ve hepsinin satilmasi kosuluyla.

Ama kitap en azindan Avrupa'da 10 Eurodan satilabilir. Turkiye'de gelir durumu nedeniyle

daha dusuk fiyat dusunulse de.

Bu bakimdan kim ne kadar satabilir ve istiyor bildirilirse iyi olur.

Bunun yani sira, bir miktar daha para bulup, Gelecegi ve Gecmisi Kurtarmak Ile Ortadogu

Demokrasi Manifestosu'nu Yirmibirinci Yuzyil icin Manifesto basligi altinda bir onsozle,

ikinci bir kitap olarak basmaya girisilecek. Bu da ayni sekilde ek bir gelir yaratir ve Dergin

icin simdiden onu savunacak kisiler saglayabilir.

Ayrica bu yayinevi'nin para getirme amacina yonelik olarak baska yayinlar da yapmasi soz

konusu. Bu baglamda, ozellikle Populer bilim kitaplarinin Turkiye'de iyi bir satis

saglayabilecegi dusunuldu. Ozellikle nefis bir anlatimi olan ve ilerlemenin duz evrim

anlayisini doga bilimleriyle parcalayan Paleontolg Stephan jay Gould'un kitaplarinin

yayinlanabilecegi dusunuldu. Bunun icin cevirecek arkadaslar araniyor. Dergi destekleyicisi

iki arkadas bu kitaplari simdi gozden geciriyor. Yapabileceklerine karar verirlerse ve

zamanlari varsa cevirecekler.

Ayrica Yine Michael Lowy'nin Kurtulus ve Mesihci Gorus isimli kitabini da yayinevinden

cikarilmanin yolu aranacak. Butun bu para getirmeye yonelik kitaplar da aslinda Derginin

manifestosunda ifadesini bulen anlayisin felsefi temelleriyle ilgilidir ve bu anlamda

Turkiye'nin entelektuel ortamini buna hazirlarlar. Ozetle klasik evrimci anlayisla ve

ilerlemeci tarih anlayisiyla bir kopusmayi, Gould, doga bilimlerinde; Lowy ise Dusunce

tarihinda ele almakta. Bu konuda zaten Turkiye'de yayinlanan Lowy'nin Dunyayi

Degistirmek Uzerine adli kitabi var.

Yayin konusu boyle. Selamlar.

Oneriler ve katkilar bekleniyor.

Bu dergiyi destekleyenler grubuna bir cok katilimci olmakla birlikte cok az kisiden ses

geliyor. Gecenlerde Toga'nin Yazisi cok ilgincti ve umut vadeden bir sesti. Herkes bir ses

verse olmaz mi?

En azindan kac kitap satabileceginiz veya ceviri oneriniz vs. .

Turkiye'de yapilan toplanti ise cok verimli olmus. Iki dergide ve karsilikli destekte anlasilmis

durumda.

Yani biri simdilik iki ayda bir cikacak ve adi Sentez olan teorik dergi. Bunun bildirgesini

simdi Pinar Selek yazacak. uzerine tartisacagiz.

Ozellikle yeni kurulacak partiye ve ozgurluk hareketine teorik bir acilim saglamaya yonelik.

Bir de bizim Manifesto temelinde cikacak dergi. En azinda 15 gunde bir ve ilk firsatta

haftalik, politik dergi.

Ilk elde Turkiye'de Turkler arasinda, Turk ulusculuguna karsi devrimci demokratik bir

139

programi savunan bir akim, bir hareket olusturmaya yonelik, ve bunu bu ornek araciligiyla

butun uluslar arasinda yapmayi hedefleyen dergi.

Gorusmelerin ayrintisi Orhan'in aktardigi protokolde var.

Bu arada, Ortadogu Icin Demokrasi Manifestosu'nun Yunancaya cevirisi baslamis.

Almanca, Ingilizce veya Fransizcaya cevirecek insan araniyor. Keza Arapca, Kurtce, Farsca,

ibranice vs. .

Derginin adinin Ermenice olmasini dusunmustuk. Henuz bir oneri gelmedi.

selam ve sevgiler

Gazete’de Sansür

15. 11. 2004 – Pınar’a Sansür’ü Haber Veren Mektup

Merhaba Degerli Pinar,

Haberiniz oldugunu sanmiyorum ama yazimin basligi tam tersi anlama gelecek sekilde

degistirilmis ve sansur uygulanmis bulunuyor.

Bununla ilgili olarak asagida ve ekte de bir ornegi bulunan bir mektup yazdim. Ama bu

mektubu yollamadim.

Once size iletiyorum. Sizin onerinize gore davranacagim. Ne yapmami onerirsiniz? Asgidaki

mektubu yollayayim mi? Kamu oyuna da aciklayayim mi? Yoksa unutayim mi? Yoksa sizin

de onereceginiz degisikliklerle mi yollayayim?

Onerinizi bekleyecegim.

Selam ve saygilarimla

Ülkede Özgür Gündem Gazetesi Redaksiyonuna,

Sayın Ülkede Özgür Gündem Gazetesi Redaksiyonu,

İki hafta kadar önce sayın Pınar Selek, bundan sonra artık iki haftada bir değil de haftada bir

yazmamı istedi. Ben de aslında bir çok çekincelerin bulunmasına rağmen (örneğin bir

sosyalist olarak yazarsam onlara sansür uygulanacağı gibi), özellikle yeni bir parti kurma

çalışmalarının bulunduğu bu aşamada, haftalık yazılarla olsun bu tartışmalara girerek fiilen

onun olmayı amaçladığı gibi sadece Kürtlerin partisi olarak kavranmamasına dolayısıyla

hedefine ulaşmasına küçük de olsa bir katkım olabilir diye düşünerek teklifi kabul ettim ve

geçen hafta Pazartesi günü akşamı yazımı yazıp yolladım.

Yazılarım bildiğim kadarıyla Çarşamba günü yayınlandığından (Çünkü benden en geç Salı

öğleye kadar iletmem istenmişti çok önceleri) Çarşamba günü tesadüfen telefon etmiş bir

gazete okuyucusuna yazımı okudun mu diye sorduğunda, gazetede yazım olmadığını söyledi.

Üzerine düşünmeyi bile gerekli görmedim. Her zaman olduğu gibi bir organizasyonsuzluk,

koordinasyonsuzluktur. Sayfayı düzenleyen haftalık yazmaya başladığımı bilmiyor olabilir

140

veya belki bu uygulama gelecek haftadan itibaren başlayacaktır diye düşündüm.

Ancak, yanılmıyorsam Cuma günü, gazetede yazımın yayınlandığını ama (gazetede yazımı

okuyan okuyucu aynı zamanda benim yazılarımı internet üzerinden okuduğundan, orijinal

başlığını biliyordu) başlığının değiştirilmiş olduğundan söz etti ve sonundaki “gerici”

sözcüğünün olmadığını söyledi. Ancak o arada bağlantı koptuğu ve sonradan tekrar bağlantı

kuramadığımdan, bunun sadece o sözün mü yoksa, “Niçin gerici bir taleptir” tarzındaki yan

cümleciğin mi eksildiği olduğun anlayamadım. Ancak bunun önemi yok.

İster sadece “gerici” sözü çıkarılmış ve başlık “Kürtlerin ve Türklerin Kurucu Olduğu Bir

Cumhuriyet Niçin Bir Taleptir?” şeklinde olsun; ister son cümlecik çıkarılmış “Kürtlerin ve

Türklerin Kurucu Olduğu Bir Cumhuriyet” şeklinde olsun, eğer o arkadaşın bana söylediği

yalan değilse, yazımın başlığı değiştirilmiş bulunmaktadır.

İlk bakışta bir cümlenin veya bir yan cümleciğin değişmesi pek önemli gibi görülmeyebilir

veya bu öyle görülmek istenmeyebilir. Ancak bunu çözümlediğimizde bunun son derece

vahim sonuçları olduğu görülmektedir. Hem de bir çok farklı düzeylerde.

Şimdi öncelikle kısaca bunları ele almak istiyorum.

Gazetede yayın gününden başlayalım.

Birincisi, bırakalım devrimciliği veya demokratlığı bir yana, en sıradan bir burjuva basanında

bile, en sıradan insani ilişkide bile, bir insandan şu gün yayınlanmak üzere bir yazı istenmişse

ve o yazı o gün örneğin her hangi bir teknik nedenle yayınlanmamışsa, o insana bir haber

verilir, kusura bakmayın, şu şu nedenlerle yazınızı bu gün yayınlayamadık falan gibi bir

şeyler söylenir. Bu her sıradan uygar insanın yapması gereken bir davranıştır. Bu insanlara

ve onların emeğine verilen bir değerin ifadesidir. Düşünün ki bu bile yapılmıyor.

Belki denebilir ki, bundan sonra Çarşamba günleri değil, Cuma günleri yazınız

yayınlanacaktır onun için özel olarak telefon edilip haber verilmemiştir. Ama bu daha da

kötüdür. Bu aynı zamanda bundan sonra yazılarımı haftanın başka günleri yazmam demektir

ki, yaşamımı buna göre düzenlememi gerektirir. Böyle bir durumda, bunun yapılabilmesi

için, aksine böyle bir değişikliği sadece bildirmek değil, mümkün olduğunca önce bildirmek

ve böyle bir düzenlemenin kendisine uyup uymadığını o kişiye sormak gerekir. Bütün bunlar

yapılmıyor. Hiçbir açıklama, bilgilendirme hiçbir şey yok. Tesadüfen o günlerde Türkiye ile

haberleşmem olmasa, hiçbir şeyi bilmem bile söz konusu değil.

Hayvanlara bile insanlar daha saygılı davranırlar. Anlaşılan bizlere bir hayvan kadar bile

değer verilmiyor. Zaten bir değer verilmesini de beklemiyoruz. Ona da eyvallah. Eğer

başlıktaki değişiklik olmasaydı, şimdiye kadar onlarca kere olduğu gibi, bunu da görmezden

gelir; anlamamış gibi yapar, aptallığa vurur geçiştirirdik. Başlıktaki değişiklik olmasaydı bu

satırları yazma gereğini bile duymazdım.

(Kim bilir belki daha önce de yazılarımda benzer değişiklikler yapılmıştır. Bilmiyorum.

Çünkü ben gazeteyi sadece internetten izleyebiliyordum ve çok uzun zamandır internetten de

izlemek mümkün olmuyor. )

141

Ama başlıktaki değişiklik sorunun sadece bir ihmal, koordinasyonsuzluk ve hatta kabalıkla

açıklanabilmekten uzak olduğunu, ortada kasıtlı bir durum olduğunu göstermektedir.

Birincisi, bir yazarın yazısını her hangi bir nedenle değiştirmek için, bırakalım demokratlığı,

ilericiliği ya da bilmem hangi güzel ve olumlu nitelemeleri bir yana, en sıradan, hiçbir iddiası

olmayan insanlar bile, o yazara sorar izin isterler.

Ama bizim gazetemiz. Yazarların yazılarını istediği gibi kesip biçmekte, onlar haber verme

gereği bile duymamaktadır. Bu nasıl bir anlayıştır ne denir söyleyecek söz bulamıyorum.

Ama burada muhtemelen her zaman olduğu gibi, muhtemelen şöyle bir itiraz yapılacaktır.

“Heval kusura bakmayın, sayfayı yapan arkadaşın gözünden kaçmış, kasıtlı bir şey yoktur.

Henüz tecrübesizdir. Lütfen öyle büyütmeyin. ” Tamı tamına böyle olması gerekmiyor.

Olayı önemsizleştiren, tesadüflere, acemiliklere bağlayan bir açıklamayla geçiştirme.

İlk zamanlar bunların gerçekten öyle olduğuna da inanıyordum. Arada geçen zamandaki

tecrübelerim bana hiçbir şeyin tesadüfi olmadığını; o güdük fiiller (unutmalar, iş sürçmeleri. ,

acemilikler) gibi görülenlerin aslında politik ve ideolojik tavırların ifadesi olduğunu çoktan

öğretti. Bu bakımdan böyle masallara karnım tok.

Önce şunu belirteyim. Yazımın başlığından, ister bir kelime ister bir cümlecik çıkarılmış

olsun, sonuç değişmemekte, yazının başlığının bütün anlamı ters yüz edilmiş olmaktadır.

Çünkü ben yazımın başlığına; son derece bilinçli ve kasıtlı olarak “Niçin Gerici Bir taleptir”

ifadesini koydum. Kişi olarak uzun başlıkları pek sevmememe rağmen. Çünkü yazının

mesajını başlıkta net bir şekilde ifade etmediğim takdirde ne dediğimin anlaşılmayacağını

veya görmezden gelineceğini bildiğim için, provakatif olmak; yeni parti kuruluş

çalışmalarında bir tartışma başlatmak, insanları düşündürmek için kasıtlı olarak böyle formüle

ettim.

Ben de 40 yıldır aktif politika içinde olan bir insanım ve neyin niçin ne zaman nasıl yapılacağı

hakkında bir fikrim vardır. Bir gazete sayfa düzenleyicisinin veya redaktörünün onları

“düzeltmeye” kalkmasına ihtiyacım yoktur.

Ve yazımı tırpanlayan kişi ya da kurul, onu tam da bu en can alıcı noktasında hadım

etmektedir. Bu açıkça siyasi ve ideolojik bir tavırdır. Bunun tesadüfle, ihmalle,

tecrübesizlikle falan ilgisi yoktur. (Ve muhtemelen, delilim olmadığı için kanıtlayamam ama

yazının yayınlanmasının iki gün gecikmesi de teknik ya da başka bir nedenle değil, tamı

tamına yazının başlığının değişmene yol açan nedenle ilgilidir. )

Hepimiz siyasi insanlarız. Hepimizin inandığı ya da doğru kabul ettiği görüşler inançlar var.

Bunların farklı olduğu da kimsenin meçhulü olmasa gerekir.

Açıkça şu söylenebilir. “Kusura bakmayın bu yazı bu biçimiyle gazetemizin politikasına

uymamaktadır. Bunu böyle yayınlamayız. Şöyle bir değişiklik öneriyoruz. Ne dersiniz?” O

zaman da yazar kendine göre öneriyi kabul edip etmeyeceğine , yazıp yazmayacağına kendisi

karar verir.

Ama bu yapılmıyor. Sanki ortada hiçbir şey yokmuş gibi davranılıyor. Haber bile verilmiyor.

142

Ama bu haber vermeme bile, olayı sanki hiçbir siyasi veya ideolojik anlamı olmayan, tesadüfi

bir olay gibi, önemsiz gibi göstermenin bir aracı aslında.

Yani doğrudan ve açıktan bir siyasi veya ideolojik itiraz yapılmayarak ama fiilen yazının

başlığı, sanki tesadüfen, önemsiz bir kelime değişikliği ile yayınlanmış gibi gösterilerek belli

bir anlayış sansür edilmekte ve bastırılmaktadır.

Eğer bu değişiklikten, sayın Pınar Seleğin haberi vardı ve onun bilgisiyle yapıldıysa, buna

yaparak, hem verdiği sözü tutmamış olmaktadır hem de bunu benden gizlemiş demektir. Bu

durumda, söyleyecek söz bulamam.

Ama sayın Seleğin bu değişikliği bildiğini bile sanmıyorum ve onun hiçbir zaman böyle

davranmayacağına inanıyorum.

Eğer sandığım gibiyse, bu ister sayfa düzencisi, ister sayfa sorumlusu, ister redaksiyon

tarafından yapılmış olsun, bu tür gizli engellemelerin adı, benim bildiğim kadarıyla sabotajdır.

Sadece benim yazıma karşı değil, benim yazımda yansıyan politik program ve çizgiye, yani

aynı zamanda büyük ölçüde, Abdullah Öcalan’ın da savunduğu çizgiye karşı sabotajdır.

Hiçbir rastlantısal yanı yoktur. Farklı bir program ve anlayışın, açık bir siyasi mücadeleye

girmeden, kendisini, gizlice engellemelerle dayatmasıdır.

Şimdi bunu kanıtlayacağım. Birincisi, yazının başlığında, görmediğim için hala bilmiyorum.

Hangi türden değişiklik yapılmış olursa olsun, yapılan değişiklik, bütün anlamı ve mesajı ters

yüz etmektedir.

Örneğin, eğer birinci ihtimal ise, yani sadece “gerici” sözü yoksa, başlık şöyledir: “Kürtlerin

ve Türklerin Kurucu Olduğu Bir Cumhuriyet Niçin Bir Taleptir?” bu başlık sanki talebin

gericiliği veya ilericiliği değil de, “Kürtlerin ve Türklerin kurucu Olduğu Bir Cumhuriyet’in

talep olup olmadığı tartışılıyor anlamı çıkmaktadır. Bu da fiilen, şu ana kadar Türkiye’de

kimse benzerini söylemediğinden, yazıda Türklerin ve Kürtlerin Kurucu Olduğu bir

Cumhuriyet’in savunulduğu ve buna talep değildir diyenleri karşı bunun bir talep olduğu gibi

bir anlama gelmektedir. Yani talep olup olmadığını tartışan bir başlık gibi formülasyon ise

eğer bu fiilen bu talebin savunulduğu anlamına gelmektedir.

Yok eğer tüm cümlecik düşmüş ise, “Kürtlerin ve Türklerin Kurucu Olduğu Bir Cumhuriyet”

biçimindeyse, daha da kötüdür. Karşı olduğu sloganı savunur bir yazı başlığı olarak anlaşılır.

Ortada taammüden işlenmiş ama kolayca bir kaza süsü verilebilecek tarzda zekice planlanmış

bir cinayet bulunmaktadır. Burada öldürülen bir insan değil bir duruş bir politik anlayış, bir

programdır.

Ama sadece bu kadar değil. Burada öldürülen sadece benim savunduğum program da

değildir.

Bunun bile affedilir bir durumu yoktur. Ama ortadaki durum çok daha vahimdir. Benim bir

çok konuda farklı görüşlerim olduğu bilinmektedir, bu öldürülen de öyle bir görüş olsaydı,

hadi bu bir derece anlaşılabilirdi. Ama burada, Gazetenin ya da onun eğilimlerini yansıttığı

siyasi hareketin resmen savunduğunu iddia ettiği görüşlere karşı bir sabotaj ya da cinayet söz

143

konusudur.

Bunu önce biçimsel sonra da içeriksel olarak kanıtlayayım.

Herkesin bildiği sırdır ki, bu gazete Öcalan’ın görüşlerine paralel görüşleri savunmakta, en

azından okuyucuları ondan bunu beklemektedir.

Herkesin bildiği gibi, ben Öcalan’a mektuplar yazdım. Bu mektuplarla birlikte, Ortadoğu

Demokrasi Manifestosu diye bir metni de ilettim. Öcalan bu mektupları okudu. Hatta

Avukatlarına, “Küçükaydın’ın yazılarını okudunuz mu diye sorarak” onları kendi üslubuyla

okunmak için tavsiye etti (ve bu ifade tavsiye olmaktan çıkarılmak için, tıpkı bu başlık

hikayesinde olduğu gibi, Öcalan’ın Orijinal Görüşme Notlarındaki “Okudunuz mu” ifadesi,

tavsiye anlamından çıkarılarak “Okudum” olarak değiştirildi gazetede yayınlanan versiyonda.

Orada da bir cinayet vardı ve bu sabotajla aynı nedenle yapılmıştı. )

Bu yazının başlığı, o Öcalan’ın okunmasını, tavsiye ettiği metinlerdeki görüşleri

savunmaktadır. Yani Öcalan’ın en azından tavsiye ettiği bir görüştür cinayete kurban giden.

Biçimsel olarak sadece bu kadar değil. Biliniyor. Öcalan, o mektupları okuyunca, “benim

görüşlerimi radyo ve televizyonda vs. savunabilir, geliştirebilir” diyerek adeta bir açık çek

verdi. Yani benim yazılarımdaki görüşler, kendi görüşlerinin savunusu ve geliştirilmesi

olarak kabul edilmektedir Öcalan tarafından. Ve böyle anlaşılması istenmektedir.

Bu cinayet işleyen, muhtemelen, cinayetini, Öcalan’ın görüşlerini tartışılmaz kılma adına

işlemiş olsa gerektir. Çünkü yüzeysel bir bakışla, benim Öcalan’ın “Türklerin ve Kürtlerin

kurucu Olduğu Cumhuriyet” sözüne karşı olduğum bu nedenle de Öcalan’a karşı görüşlere

gazete sayfalarında hiç olmazsa yazı başlığı olarak yer vermemek için, küçük bir hileye baş

vurulmuş gibi kavranılmış ya da böyle yapılmıştır ya da böyle temellendirilmiştir

muhtemelen.

Ancak bu doğru değildir. Eğer gerçekten içten gelen, demokratik bir cumhuriyet olarak

savunulsa, pek ala, Öcalan’ın bize ilişkin bütün o söyledikleri, yazıya dokunmamanın bir

gerekçesi ya da bahanesi olarak da iyi bir sığınak sunar.

Niçin bu tercih edilmemektedir de, tam tersi tercih edilmektedir. Çünkü, ulusun tanımından

dilin, dinin, kavmin, soyun çıkarılması benimsenmemektedir. Yani Öcalan’ın “İlkel

milliyetçilik” dediğine yakınlık duyulmaktadır. Ama bu açıkça ifade edilmemekte, sanki

yazımın başlığı değiştirilerek ve bana haber verilmeyerek, küçük hilelerle Öcalan

savunuluyormuş gibi yapılarak, aslında Öcalan’ın savunduğu demokratik milliyetçilik anlayışı

sabote edilmektedir.

Buraya kadar söylediklerim biçimsel yanıdır. Elbette ben Öcalan’ın yazılarım hakkında

söylediklerini gerekçe göstererek onların benimsenmesi veya kabul edilmesini istemiyorum.

Bunu zaten yazdığım mektupta da açıkça belirtmiştim. Bu da bilinmektedir. Böyle şeylere

ihtiyacım yoktur.

Bunları burada belirtmemin nedeni, yazının başlığını değiştirenin muhtemelen Öcalan’a laf

söyletmemek adına böyle bir şey yaptığı bahanesini elinden almak, Öcalan’ı savunma

144

postunun ardına gizlenişin ardındaki sınıfsal eğilimi ve programatik farklılığı göstermektir.

Gelelim içeriksel kanıta. Eğer gerçekten Demokratik Cumhuriyet, gerçekten ulusun

tanımından dile, etniyi vs. dışlamak kabul edilmiş olsa, benim yazımın itirazsız koyulması

gerekir. İlk bakışta benim yazımın Öcalan’ın söyledikleriyle çeliştiği bile düşünülebilir.

Ancak durum öyle değildir.

Fikirlerin özü kavrandığında, Öcalan’ın zaman zaman söylediği “Türklerin ve Kürtlein kurucu

olduğu” cumhuriyet gibi sözler, kısmen bir kavramsal netlik olmamasından kaynaklandığı

gibi, aynı zamanda burada Öcalan, bu sözleriyle Ulusun Kürtlere ve Türklere göre, yani bir

yerine iki etniye ve dile göre tanımlanmasını değil; Kürtlerin ve Türklerin dile ve etniye göre

tanımlanmayacak, ulusun kurucuları olmasını kastetmektedir. Yani Kürtler ve Türkler

burada, ulusun tanımında dayanılacak etni, dil, ya da “ulusları” değil; kuracakları ulusu

kendilerine göre tanımlamayacak Toplumsal güçleri ifade etmektedir.

Ancak, bir “ilkel milliyetçi” “Kürtlerin ve Türklerin kurucu” olmasını, ulusun tanımı olarak

görür ve anlar. İşte benim yazımda yaptığım da tam da bu görüşün ve anlayışın üzerine

gitmekti. Tam da üzerine gittiğim için, yazım kaza süsü verilmiş ve sözde Öcalan’ı savunan

bir cinayete kurban gitti.

Öcalan’ın son görüşme notlarında bu çok açıktır. Öcalan kendini sürekli geliştirmeye çalışan

ve düşünen bir insan olarak, son görüşme notlarında bu noktayı daha da açık olarak

koymaktadır.

Örneğin şöyle diyor:

“Biz demokratik bütünlüğü geliştiriyoruz. Devletin üst kimliği içinde bütün kültürler

kendilerini ifade eder; demokratik bütünlük içinde her kültür kendini özgürce ifade eder

diyoruz. Devletin üst kimliği vatandaşlık bağını ifade eder. Avrupa ulusu da bir üst kimliktir.

25 devlet Avrupa Anayasasına imza attılar. Avrupa ulusu kavramı ilan edildi. Avrupalılık bir

üst kimliktir. Bu Avrupa’da nasıl oluyorsa, Türkiye’de de olabilir. Türkiye’deki farklı

milletler Türkiye ulusu içinde yer alır. Her millet kendi dilini özgürce kullanır, yayınını

yapar, eğitimini yapar, kültürünü özgürce geliştirir.

Bir formül öneriyorum. Bundan sonra önerim şu: Üç kimlikli hareket edilecek. Birincisi

Avrupa ulusu, ikincisi Türkiye ulusu, üçüncüsü her etnik kimliğin kendi kavimsel özelliğidir.

Örneğin Avrupa ulusundanım, Türkiye ulusundanım, aynı zamanda Kürd’üm, Türk’üm,

Çerkez’im. Böyle devam eder”

Çok açık ki, Türkiye’yi coğrafi bir kavram olarak ele almakta, resmi dili teknik bir sorun

olarak almakta, bunun ötesinde tamı tamına bizim yazımızda önerdiğimiz biçimde, tüm

dillerin eşitliğinden söz etmektedir. Ulusu etnilerin toplamı olarak tanımlamamaktadır.

Avrupa ve Türkiye’yi politik olarak tanımlarken, “etnik kimliğin kavimsel özelliği”nden söz

etmekte, etniyi politik alanın dışına atmaktadır. Bu tamı tamına bizim dediğimize denk

düşmektedir.

Yani yazımın başlığını değiştirip sansür edenler, fiilen özünde Öcalan’ın yaklaşımını sansür

etmektedirler.

145

Bunları belirtmemin nedeni Öcalan’ın ardına gizlenmek değildir. Sadece yazıyı sansür

edenlerin Öcalan’ın ardına gizlenmelerini engellemek için belirttim.

Öcalan savunur ya da savunmaz: benim görüşlerim bellidir. Bunları Orta doğu için

Demokrasi manifestosu adlı metinde yazdım. Bana bu gazetede yazmam teklif edildiyse bu

görüşlerim bilinerek, bunları savunacağım bilinerek teklif edilmiş demektir. O halde,

görüşlerime karşı böyle gizlice yapılmış sansürleri kabul etmem mümkün değildir.

Ve kamu oyu önünde açıkça bir özeleştirisi yapılmadıkça, ve en iyisi bu mektubum açıkça

yayınlanmadıkça, yazmaya devam etmemin söz konusu politik çizgiyi ve davranışları

gösterenleri güçlendireceği ve cesaretlendireceği için gazetenize yazmayacağımı bildiririm.

Saygılarımla

Demir Küçükaydın

15 Kasım 2004 Pazartesi

16. 11. 2004 - Gazeteyle Yazışmalar ve Bunlar hakkında Deniz’e Mektup

Merhaba deniz,

Sana eveli hafta, gecen hafa icin 21 yuzyil icin manifestoleri hazirlayacagim sozu vermistim

ama bildigin gibi Pinar ve Ahmet'i once ifade ettikleri goruslerden dolayi elestirmek, sonra

yanlis anlamamalari ve kendi kisiliklerine bir seldiri olarak dusunmemeleri icin ekstra yazilar

yazmak icap etti. Bu nedenle o alanda bir ilerleme olmadi.

Ne var ki, simdiye kadar en kucuk bir yumusama yok anladigim kadariyla.

Ozellikle Pinar sanirim cok kisisel aldi ve kirildi. Ne kadar uzgunum bilemezsin. Uyku

uyuyamaz oldum. Ne yapacagimi bilemiyorum. Kendisine ne kadar deger verdigimi tahmin

bile edemez. Ama elden ne gelir. Yapabilecegim her seyi yaptim simdilik. Belki uzun

vadede bunlarin bir etkisi olabilir ya da uzun vadede belli bir isbirligi icinde tanidikca ortada

bir yanlis anlama oldugunu kavrayabilir.

Ama bu da benim elimde olan bir sey degildi. Hani nasil romancilar kahramanlarinin

kendisinden bagimsizn hareket ettiklerini soylerlerse ben de oyle yazarim. Kisiler benim icin

hic onemsizdir. Onermelerin kendi ic mantiklariyla nerelere gittigine bakar onlarin pesine

takilirim. Ben kendim sonuclari etkileyemem. Cikacak sonucu o mantik belirler: tipki bir

matematik problemin cozumu gibi calisir kafam. Ve tipki matematikte en sacma gibi gorunen

sonuclar uzun vadede dogru olarak gorulurse, o mantigin sonuclari da oyle olur hep. Ama

insanlar oyle kisiliker uzerine dusunur ki benim insanlardan soyutlanmis olarak dusuncelerin

pesinde gittigimi anlamayip kendilerine, kisiliklerine soylenmis gibi anlarlar. Aslinda

birazcik dikkatli okusular kendileriyle ilgili bir sey olmadigini gorebilirler ama olmaz bu hic

bir zaman. Okuyanlarin cogu ornegin Besikci elestirisini ona karsi bir saldiri gibi anliyor.

Butun bunlari anlatabilmek icin once mektup yazdim. Aman yanlis bir anlama olmasin diye,

gazetenin internet sorunu konusunda yazdim. Pinar en kucuk bir ceva bile yazmadi. Sonra

146

oturdum, bu politik kultur farklarini anlatan Polemik Yapmak'i yazdim.

En son olarak da Yazinin basliginin degistirilmesiyle ilgili yazdiklarimi kendisine ilettim.

Yani kendisini suclamadigimi, iyi niyetinden en kucuk bir kuskum olmadigini iyice

vurgulamak icin.

Buna pek ala, ortada bir yanlislik olmus, yollama da diyebilecek iken, sayfa sorumlusuna

havale etmis. Ben ona yollayyim mi diye sormustum. Yolla diyebilirdi. Veya yollama. Yani

soruya cevap vermeden, kendisi yolluyor.

Bu ayni zamanda kesin olarak muhatap kabul etmedigi gibi bir anlama geliyor her halde.

Yani benim karsimda bir duvar var ve artik yapabilecegim hic bir sey kalmadi.

Burjuva ceza sisteminde bile kasit yoksa cezada indirim olur, temyiz vardir, iyi halden erken

tahliye vardir.

Neyse. Ama asil can sikici olan su. Tam da sikayet ettigim duruma dusurdu. Yani muhatap

olarak, teknik bir sorumluyu gorevlendirdi. Sorunu gazetenin politikasina iliskin bir sorun

olarak almadi. Gazetenin sorumlusu olarak, boyle bir durumda, kisisel her seyi bir yana

birakip, sirf bu soruna iliskin politik olarak muhatap almasi gerekirdi. Ben olsaydim boyle bir

durumda, kisisel olarak ne kadar kirgin olursam olayim, politik olarak olaya yaklasir politik

olarak sorunu gorusurdum.

Aslinda basligin icerigi tersine cevirdigi kabul edilmiyor gelen cevapta. Sinifsal egilimin

gecerli oldugunu aslinda yargilarimin yanilmadigini gosteriyor bu. cunku o degisiklikte

icerigin tersine cevrildigini gormemek bakis acisiyla ilgilidir. Normal olarak bu durumda

yazmazdim artik. Ama sirf Pinar'i yari yolda birakmis olmamak icin, yanlis anlasilmamasi

icin devam etmek durumunda kaldim. Eger Pinar, bunu gazetedeki engellemelere karsi

kullanmak icin boyle yaptiysa bir sey diyemem ve oyle isa arada bizi harcamasi deger

diyebilirim. Ama sanmiyorum.

Yani gazetenin boyle bir politikasi yok, olan teknik bir sorun derdim en azindan. Kendisinin

bunu dememesi cok kotu bir gelisme. Insallah eger olursa diger dergilerdeki iliskide de boyle

olmaz. Bu Bizleri politik bir partner degil, teknik duzeyde is birligi yapilan insanlar olarak

gordugu anlamina geliyor.

Her neyse. Arkadaslara bir seyler anlatmak cok emek ve zaman alacak gibi gorunuyor. Hele

bizlerden bir seyler alabilecekleri ve almalari gerektigi yonunde bir kavrayis ve egilimleri

yoksa cok zor olacak, belki de olmayacak.

Yine de esas zorluk senin sirtinda. Iliskiyi sirdurmek, isbirligi ve bolumu olanaklarini

olusturmak, onyargilari yikmak falan sanirim hepsi senin kuracagin iliskiye bagli.

Yarin gorusecegini dusnerek, bir arka plan bilgin olmasi icin, aslinda sana bu gun gelen

cevabi ve benim cevabimi aktarmak icin bu maile baslamistim ama bir dertlesmeye, ic

dokmeye dondu.

Neyse. Yarin aksam da bizim burada toplanti var. Sanirim subat ortasi civarinda bir

sempozyum gibi bir sey duzenleyecegiz: Haluk Gerger, Ertugrul, Ragip simdiden prensip

147

olarak evet dediler.

Beni merakta birakma. Gorusmenizden sonra gorusme atmosferine iliskin kisa da olsa bir

sms cek lutfan.

Asagida Gazetenin sayfa sorumlusunun mektubu ve benim ona cevabim.

selam ve sevgiler

Demir

-----------------------------

Gazetenin Görevlisinden Mektup

Merhaba. . .

Bu yazıyı, Forum sayfalarına baktığım için yazıyorum.

Köşe yazınıza ilişkin eleştirilerinizi aldık. . .

Yeni bir düzenleme yapılıyor. Yazarlarla mümkün mertebe yeni düzenleme konusunda

netleştikten sonra bir genel bilgilendirme yapıyoruz. Cuma günleri gazetede yer alacak

şekilde yazmanız konusunda bir kararımız vardı. Ancak diğer yazılarla da ortaklaştıktan

sonra toplu bilgilindirme yapmak istiyorduk. Biz bilgilendirmek üzere iken sizin eleştirinizi

aldık.

Dolayısıyla yazının çıkacak gün ve periyodu konusunda bir bilgilendirme eksikliği olduğu

doğru. Bu konudaki eleştirinizi kabul ediyoruz. Ancak başlığınıza ilişkin sansür tanımını

kabul etmemiz mümkün değildir. Çünkü başlığınıza karşı bir duruşumuz yok. Öyle olsaydı

bu konuda sizinle bir görüşme yapılacağı konusunda sizi temin ederiz. Böyle bir güvenin de

olması gerektiğini düşünüyorum. . . Aksi halde sıkıntılı bir durum olur tabi ki. . .

Eksiklikler hariç. . .

Başlık konusuna gelince. . .

Köşe başlığı en fazla dört kelime ve iki satır olarak formüle edilmiştir. . .

Dolayısıyla bütün köşe yazarları için uygulanan bir işlem dışında ekstra bir uygulamaya

gidilmemiştir.

Başlık çok uzun olduğundan böyle bir yönteme başvurulduğunu vurgulamak isterim. Ancak

sizin başlığınızı kendimize uygun bir başlık olarak yeniden düzenlenmedik. . . "Türkler ve

Kürtlerin kurduğu cumhuriyet nasıl bir gerici bir taleptir?" başlığı şu şekilde kısaltıldı:

"Türkler ve Kürtlerin kurucu olduğu cumhuriyet. . . "

Bunu yeterli bulmayabilirsiniz. . .

Buna bir itirazımız yok.

Ama bizim yerimizde olsanız siz de eminimin aynı şeyi yapardınız.

Ancak bunun bir "sansür" ve "cinayet" olarak nitelendirilmesi, ağır bir itham olur. . . Böyle

148

bir ağır ithamı kabul edemeyiz. . .

Daha da önemlisi farklı noktalara çekilmesi dehşet verici. . . Ayrıca hemen böyle bir ön

yargıya girişilmesi de bizi oldukça üzmüştür. . .

Prensip olarak da şimdiye hiçbir yazarımızın yazılarını sansüre uğratmadık. . .

Bunu bir eksiklik olarak değerlendirebilirsiniz. . . Buna bir diyeceğim yok. . .

Ayrıca bir yazarımızı zorda bırakma ya da onu sıkıntıya sokma gibi bir düşüncemizin

olmadığı konusunda sizi temin etmek isteriz.

Ayrıca yazarlarımızla ilişkimiz sadece bir köşe yazısıyla sınırlı değildir.

Umarım ikna edici olmuşumdur. . .

Selamlar, saygılar. . .

Hüseyin Deniz

------------------------

Gazete Görevlisine Mektup

Sayin Husayin Deniz,

Cevabinizi aldim tesekkur ederim.

Siz madem ki oyle bir durum yok diyorsunuz, bunu kabul ediyorum.

Benim icin bir insan ne demisse o gecerlidir, aksi surekli tekrar edinceye kadar.

Ancak akil yurutmem de benim deneylerimden kaynaklaniyor.

1) Bana simdiye kadar basliklar iki satir dort kelime olur diye kimse bir sey soylemedi.

2) Simdiye kadar bir cok kereler sanki teknik bir aksaklikmis ya da ihmal ya da acemilikmis

gibi yapilarak yazilarimin en kritik yerleri kim vurduya gitti. Nedense hap de boyle kritik

durum ve yerlerde oldu bu unutkanliklar, acemilikler vs. .

3) Yazinin basliginin anlami yazinin tamamen zittidir kisaltilmis versiyonda. Kisaltirken en

azindan anlam kaymasi yapmamak gerekir. Sorun degisikligin yeteli bulunup bulunmamasi

degil, tam zit anlama gelecek sekilde yapilmasidir. Tabii sorulmadan ve gerekcesini

soylemeden.

4) Ve nihayet buralarda gordugum ve duydugum bir suru olayda, boyle seylerin cok sik

yapildigini biliyorum.

Butun bunlar bir araya gelince siz ne dusunursunuz?

Madem yok diyorsunuz? Sozunuzu kabul ediyorum ve yanlis dusundugumu, bir suru

rastlantinin bir araya gelerek benim yanlis bir cikarsama yapmama yol actigini var sayiyorum.

Ortada bir ceset var elbette ama bunun sizin dediginiz gibi bir kasit olmadan, yanlis anlamalar

ve rastlantilar hasili kaza sonucu oldugunu kabul edip taammut aramiyorum.

Ama ortada bir ceset olmadigi seklindeki degerlendirmenize katilmiyorum. Bir yazinin

149

basligi iceriginin tam zitti anlama gelecek sekilde degisince bunu ifade icin baska bir kelime

bulunamaz. Siz ise anladigim kadariyla sadece cikarsamalarimi degil, degisikligin icerigin

tam ziddi anlamina geldigini kabul etmiyorsunuz ve dolayisiyla ortada bir ceset oldugunu

asiri bir yargi olarak goruyorsunuz.

Ben de bu yarginizi benimsemiyorum. Benim acimdan, ortada bir ceset, yani tam zit anlama

gelecek bir baslik vardir.

Ama bu cesetin nasil ortaya ciktigi konusunda sizin dediginizin dogru oldugunu ve ortada bir

cinayet degil kaza oldugunu sizin sozunuze dayanarak kabul ediyorum.

Onceki mektubumdaki cikarsamalarimin, yazarkenki verili bilgiler cercevesinde en kucuk bir

asiri degerlendirme icerdigini de dusunmuyorum.

Siz de ayni bilgiler ve onceki tecrubelerden cikarilmis ayni sonuclar cercevesinde ayni sonucu

cikarirdiniz.

Neyse. Bu konuyu kapanmis kabul ediyorum. Dedigim gibi izahlarinizin dogru oldugunu

kabul ediyorum.

Simdi, cuma gunleri mi yazacagim? Bu konuyu biraz acikliga kavusturursaniz sevinirim.

Ayrica sundan emin olun. Ben de kimseyi zor durumda birakmak istemiyorum. Aslinda oyle

dayatmaci degilimdir. Bana soylendiginde, cogu kez en aklima yatmayan degisiklik

onerilerine bile evet demekten cekinmem. Bu gune kadar hic bir degisiklik onerisini de geri

cevirmedim. Hatta cogu zaman soylenmeden yapildiginda bile gormezden anlamazdan

geldigim cok olmustur.

Ama ozellikle son zamanlarda buralarda yasadiklarim bana boyle dusunmem gerektigini

ogretti. Ben de bunu anlayisla karsilayacaginizi umuyorum.

Selam ve saygilarimla

--------------------------------

Gazete Görevlisinden Cevap

Merhaba. . .

yanıtınızı aldım. . .

Bu konuda bir önyargı olmadığına ikna olmanıza doğrusu çok sevindim. . .

Çünkü yanlış anlaşılmak kadar zor birşey olduğunu düşünmüyorum.

Bir problem olursa ilk olarak sizlerle paylaşacağımızı da bilmenizi isteriz.

Bunları belirttikten sonra. . .

Yazınız cuma günleri çıkacak şekilde yani perşembe günü elimizde olursa seviniriz.

Şimdilik bunları söylemek isterim.

Ayrıca göndermiş olduğunuz gerek size ait gerek başka dostlara ait yazıları da

150

değerlendirmeye aldık, aralıklarla yayılayacağız. Bilgilerinize. . .

Selamlar, saygılar

Hüseyin Deniz

-----------------------------------------

Gazete Görevlisine Cevap

Merhaba Sayin Deniz,

Yazilari persembe gunu ogleye kadar en gec yollarim.

Baslik icin gercekten iki satir dort kelime seklinde bir kural var mi? Varsa ona gore baslik

secerim.

Yolladigim o ekstra yazilari oyle illaki yayinlansin diye degil, gazeteye farkli konu basliklari

falan acilirsa, bir fikir versin ve icabinda ise yararsa kullanilabilsin diye yollamistim. Yani

diyelim internet veya bilgisayar ile ilgili bir sayfa veya bolum koyarsaniz boyle yazilar

olabilir ve icabinda belki ben de ara sira boyle seyler yazabilirim diye.

Ben daha gazeteyi bu gune kadar kagit uzerinde gormedigimden nasil bir sey oldugunu bile

bilmiyorum. Bu nedenle boyle onerilerim sacma da olabilir. Onu da bilmiyorum.

Merak ettigim bir sey daha var. Yazdigim yazilara iliskin okuyucudan hic tepki geliyor mu?

Geliyorsa bunlar nelerdir bilmiyorum. Boyle yankilarin, hele benim gibi uzaktan kapali goze

atis yapar durumda yazi yazan bir insan icin ne kadar degerli oldugunu bilemezsiniz. Eger

varsa bu tur yankilari iletmek dusunulmez mi?

Bilmiyorum nasil calisiyorsunuz ama en azindan gazeteyi gorebilmek icin, onu Adobe

Akrobat dosyasi olarak internette bir yere koyamaz misiniz? En azindan indirip nasil bir sey

oldugunu goruruz.

Bir de merak ettigim su: Gazetenin okuyucu profili nedir? Bu konuda da hic bir fikrim yok.

Yazilarim musluman mahallesinde salyangoz satan seyler olabilir

151

İki Yayın İçin İşbirliği Çerçevesinde Çalışmalar

27. 11. 2004 - Yazı Kuruluna Önerilen İsimler Hakkında Bilgi

Merhaba,

Bir kismimiz cok uzun yillardir Turkiye disinda oldugumundan Turkiye'de kim kimdir

konusunda cok az sey biliyor. (En azindan ben bu durumdayim. )

"Sentez" dergisi Yayin Kurulu icin dusunulen arkadaslarla ilgili olarak hic bir sey

bilmiyoruz.

Bu nedenle cehaletimizi biraz azaltmak icin olsun biraz internette arastirma yaptim.

Arkadaslarla ilgili bazi bilgilere rastladim. Fazla bir sey yok belki ama yine de hic yoktan

iyidir. Maalesef Ibrahim Arslan ile ilgili fazla bir şey bulamadım.

Selamlar

demir

Sefik Beyaz:

Aday olduğu yer: Bitlis

Mesleği: İstanbul Kürt Enstitüsü Eski Başkanı

Bir haberden bir bölüm:

"Güneşin doğuşunda festival sona erdi

Şerif Karataş

3. Doğubayazıt Kültür Sanat ve Turizm Festivali önceki gün sona erdi. “Güneşin doğuşunda

sanat” sloganı ile başlaşan festivalin üçüncüsü de geride bırakıldı. Önceki gün festival

kapsamında ‘Ehmedê Xani ve Klasik Kürt Edebiyatı’ konulu panel düzenlendi.

Filozof Xani

Kutlu Aktaş Salonu’nda düzenlenen panele, İstanbul Kürt Enstitüsü Başkanı Şefik Beyaz,

İstanbul Kürt Enstitüsü Üyeleri Mülazım Özcan ve Kerem Soylu konuşmacı olarak katıldı.

Şefik Beyaz, Ehmedi Xani’nin bir filozof olduğunu belirterek, “Xani üzerinde inceleme

152

yapanlar iyi biliyorlar ki, Xani kitaplarında demokratik devlet modelini işliyor. Bu Xani’yi

diğer filozoflardan ayıran en büyük özelliğidir” dedi. Mülazım Özcan da, Kürtlerin tarihi

hakkında bilgi vererek, “Günümüze ulaşan belgelerde Kürtler 3 bin yıldır kendi özdiliyle

yaşıyorlar. Kürtler yazılı fazla olamasa da bugüne kadar konuştukları dille edebiyatlarını

sürdürdüler” dedi. Kerem Soylu ise, edebiyatın önemine vurgu yaparak, “Edebiyat bir halkın

devrimci yaşamıdır. Eğer bir halkın edebiyatı güçlü değilse, bu dünyada yaşayamaz. Bunun

için herkesin kendi diline sahip çıkması gerekir” şeklinde konuştu. "

*

Necdet Ipekyuz:

Diyarbakır TO Başkanı

Dr. Necdet İpekyüz"

DİYARBAKIR ve çevresinde, son dönemde yoğun olarak gündeme

gelen, bazı kadınlara rızaları olmaksızın tüp ligasyonu uygulaması

yapıldığı yolunda genel medyada yer alan bazı haberler yayınlanmıştı.

Bu haberler üzerine bir araştırma yürüten Diyarbakır Tabip Odası YK

Genel Sekreteri Dr. İlhan Diken başkanlığında oluşturulan bir kurul

araştırma yaptı ve araştırma sonucuna hazırladığı raporu; oda başkanı Dr. Necdet İpekyüz

ilgili kuruluşlara ve medyaya iletti.

Raporda öncelikle Diyarbakır Tabip Odası'nın bu konudaki, duyarlılığı ifade edilerek ve

bunun tüm çevrelerce bilinmesi gerektiği vurgulanıyor.

Tüp ligasyonu nedir?

Tıbbi olarak "Tüp ligasyonu" olarak ifade edilen uygulama, kadınlarda yumurtalıkları rahime

bağlayan halk arasında "tüp" denilen tubaların bağlanarak anne yumurtasının rahime düşmesi

önleniyor ve bunun sonucunda da annenin doğurganlığı kalıcı olarak sonlandırılmış oluyor.

Cerrahi yolla yapılan bu aile planlaması yönteminde kural olarak geriye dönüş çok mümkün

olamıyor.

Diyarbakır Tabip Odası'nın raporunda tüp ligasyonu dahil olmak üzere tüm aile planlaması

yöntemlerinin; hap, kondom, rahim içi araç (spiral), aylık enjeksiyon gibi yöntemlerin konu

hakkında güvenilir ve ustalaşmış danışmanlarca, kişi bilinçlendirilerek uygulanabileceği

kaydediliyor. Uygulamalarda, kişinin kendi düşüncesini oluşturabilmesine, yönlendirici

olmadan ve özendirmeden yardımcı olunmasının doğru tutum olduğu da raporda özellikle

kaydediliyor.

Nasıl oldu?

Raporda söz konusu olayın Adıyaman Milad Gazetesi'nde yer alan "Vali Yardımcısı Mestan

YAMAN' ın görev yaptığı Batman ve Adıyaman illerindeki tüp ligasyon uygulamaları ve

"Tüp ligasyonu yaptırmayana yeşil kart vermem" şeklindeki tehditlerin olduğu yolundaki

153

haberler üzerine ortaya çıktığı ve ayrıca odaya çeşitli hekimlerin bu yönde bilgi ulaştırdığı

belirtiliyor.

Raporda, bölgede içinde aile planlaması danışmanlığı vasıflarına haiz olmadığı anlaşılan

kişilerden oluşan ve Sağlık Müdürlüğü tarafından görevlendirilmeyen bir ekibin çeşitli

köylere giderek, iş, para, bazı olanaklardan yararlanma gibi vaatlerle yani "özendirme"

yöntemleri kullanılarak bazı kişileri ikna etmeye çalıştıklarının anlaşıldığı kaydediliyor.

Odanın raporunda bu durumun; "Bu anlamıyla köy köy gezerek, tüp ligasyonu konusunda

okur-yazar bile olmayan köylüyü ikna turlarının gerçekleştirilmesi konusuna açıklık

getirilmelidir. Gönüllülüğün temel alınması gerektiği bu tür hassas konularda çağdaş,

bilimsel ve etiğe uygun yaklaşımlar sergilenmelidir. Bunun adresi de sağlık müdürlükleri

olmalıdır. Bu anlamıyla OHAL Bölge Valiliği gezici ekibi ve sorumluları devreden

çıkmalıdır. Çünkü bu durum, sağlık yöneticilerinin uzmanlık alanına müdahaledir" biçiminde

ifade ediliyor.

Duyumlar üzerine geliştirilen araştırma sırasında İl Sağlık Müdürlüğü, Sağlıktan Sorumlu

Vali Yardımcılığı ve İl Valiliği tarafından yapılan çeşitli yazışmaların ve bu arada da tüp

ligasyon yönteminin etkin tanıtımı ve uygulanması yönünde talimatların söz konusu

olduğunun öğrenildiği de raporda ifade ediliyor.

Uygulama

Raporda yer alan bilgiler arasında bu yöntemle ilgili olarak resmi kuruluşların verileri de yer

alıyor.

Buna göre; bölgede aile planlaması çalışmalarının sunulduğu 52. 198 kişiden bugüne kadar

tüp ligasyonu yönetiminin uygulandığı kişi sayısının toplam olarak 820 olduğu, bunların

AÇSAP Tüp Ligasyonu Merkezinde, Diyarbakır SSK Hastanesi, Doğumevi ve Üniversite

Hastanesinde gerçekleştirildiği kaydediliyor. Aynı çerçevede verilen aile planlaması

çalışmalarında sunulan bu kişilerin 19. 586'sına hap, 18. 604'üne kondom, 6. 186'üne rahim

içi araç, 6. 721'ine aylık enjeksiyon ve 11'inin de eşlerine vazektomi uygulanması yapıldığı

anlaşılıyor. Resmi verilere göre 3 çocuktan daha az çocuğu olanlara "tüp ligasyonu"

yapılmadığı ve 30-40 yaş arasındaki 5 ve daha fazla çocuklu kadınlarda bu yöntemin

kullanıldığı kaydediliyor.

Söz konusu tüm uygulamalarla ilgili olarak uygulamayı yapanların bilgisine başvurulduğu ve

Odanın aldığı bilgilere göre, uygulamaların eşlerin imzasıyla ve bireyin rızasıyla

gerçekleştirildiği, uygulamaları yapan kadın doğum uzmanlarının da bütün hastalarla tek tek

görüştüğü, yöntemin ayrıntılı olarak anlatıldığı, Türkçe bilmeyen hastaların Kürtçe

bilgilendirildiği, herhangi bir özendirme yoluna başvurulmadığı, geri dönüşümün pahalı ve

çok zor olduğu konusunda da şahısların uyarıldığının beyan edildiğinin anlaşıldığı belirtiliyor.

Hukuksal boyut

Diyarbakır Tabip Odası raporunda odanın aile planlamasına karşı olmadığı ve herkesin

bakabileceği ve sağlıklı büyütebileceği sayıda çocuk sahibi olmasının savunulduğu

vurgulandıktan sonra aile planlaması uygulamalarına, son derece hassas yaklaşılması, eksiklik

ve yanlışlıkların üzerine gidilmesi gerektiği ortaya konulduktan sonra konunun hukuksal

boyutu da ele alınıyor. Buna göre hukuksal olarak "Herkes yaşama, maddi ve manevi

varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller

154

dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz, rızası olmadan, bilimsel ve tıbbi deneylere

tabi tutulamaz" diyen Anayasa'nın 17. Maddesi hükmü geçerli olduğundan kimseye rızası

dışında bir tıbbi girişimde bulunulumayacağı kaydediliyor. Diğer yandan halen ülkemizde

geçerli olan 2827 sayılı yasaya göre de gönüllü tüp ligasyonu yapılacağı zaman eşin yazılı

onayının alınmak zorunda olduğu ve bu işlemin, tıbbi sakınca olmaması koşuluyla ve reşit

kişinin isteği üzerine yapıldığı belirtiliyor.

Bu noktada ayrıca tıp etiği açısından da bir değerlendirme yapılarak; gerekli bilgilendirme

sonrası, herhangi bir yöntemi seçip seçmeme özgürlüğünün, sadece bireye ait olduğu da

özellikle vurgulanıyor. Bu bağlamda bu tür işlemler için "Baskıcı ve özendirici"

uygulamaların yeri olamayacağı, özel bir neden söz konusu değilse bu yöntemin diğer aile

planlaması yöntemlerinden üstün olmadığı ve çok gerekli olduğunda en son yapılması

gereken bir uygulama olduğu kaydediliyor.

Başvuru yok

Odanın bu saptamalardan sonra uygulamanın yaygın olduğu konusunda alınan duyumlar

üzerine, tabip odası olarak hemen, Şanlıurfa, Mardin-Şırnak ve Türk Tabipleri Birliği ile

bağlantı kurulduğu, ve yapılan araştırmalarda ne batıda ne de adı geçen illerde anlamlı bir tüp

ligasyon çalışmasına rastlanmadığı raporda yer alıyor.

Konunun kamuoyuna yansımasından sonra İnsan Hakları Derneği (İHD) yöneticileriyle

bağlantı kurulduğu onlara yansıyan herhangi bir şikayet başvurusu olup olmadığı sorulduğu,

ancak herhangi bir başvurunun olmadığının öğrenildiği kaydediliyor. Bu konuda İHD ve

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası'nın yaptığı araştırmalarda da benzer sonucun

saptandığı gidilen köylerde yapılan görüşmelerde, bu yöntemin uygulandığı kişilerde eşlerin

onayının olduğunun da anlaşıldığı ifade ediliyor.

"Hekimler suçlanmamalı"

Diğer yandan raporda gönüllü olarak ve kişisel rızayla yapılan uygulamalar için çeşitli

kurumların kamuoyuna "zorla kısırlaştırma" adını koyarak açıklama yapmalarının büyük bir

çelişki olduğu, zorla kısırlaştırmada bireyin ya da eşinin rızasının alınmasının szö konusu

olamayacağı ortaya konuluyor. Dolayısıyla konuyu, zorla kısırlaştırma şeklinde ele almanın,

ön yargılı ve subjektif yaklaşımlar olduğu, uygulamayı yapanların hekimler olması nedeniyle

resmi ya da sivil hiç bir gücün hekimleri zan altında bırakmaya haklarının bulunmadığı ifade

ediliyor. Böyle bir iddianın her şeyden önce, Diyarbakır Tabip Odasının Onur Kurulu ve

Meslek Örgütümüz T. T. B. tarafından değerlendirilip gereğinin yapılacağının bilinmesi

gerektiği de ifade ediliyor.

Raporun sonunda "Bugün bölgemizde gebeliği boyunca, doğum öncesi herhangi bir tıbbi

bakım almamış annelerin oranı %61'dir. Doğumların %54'ü evde gerçekleşiyor. Aile

planlaması yöntemi kullanmayan kadın oranımız %58'dir. Doğan her bin bebeğimizden 62'si,

her bin çocuğumuzun da 76'sı ölüyorsa ve yine anne ölümlerinin bölgemizdeki yüksekliğinin

bilincinde olarak, aile planlaması uygulamalarının doğru temellerde ele alınmasını talep

ediyoruz" denildikten sonra tüm bu nedenlerle gerek resmi makamlarca, gerekse kendini

duyarlı ve sorumlu hisseden sivil toplum örgütlerince, böylesi hassas konularda ve toplum

sağlığını direkt olarak ilgilendiren meselelerde sorunun bizzat muhatabı ve adresi olan

Diyarbakır Tabip Odasının görüşlerine, işbirliğine ve diyaloguna başvurulmasının yerinde

155

olacağı kaydediliyor ve bazı önerilerde bulunuluyor.

Bu da Oral Çalışlar'ın bir haberi:

SIFIR NOKTASI-ORAL ÇALIŞLAR

Diyarbakır'dan Solda Yeni Oluşum

Diyarbakır'da HADEP dışındaki solcuların yeni oluşum konusunda girişimleri olduğunu

yazmıştım. Bugün köşemi üç Diyarbakırlı sosyal demokrata açıyorum. Faruk İpekyüz,

Bismil-Batman arasında 5500 nüfuslu Salat beldesinin CHP'li belediye başkanı. Bölgenin

CHP'li tek belediye başkanı. Şeyhmus Dağhan , 18 Nisan 1999 seçimlerine kadar eski

Diyarbakır CHP İl Başkanı'ydı. Doktor Necdet İpekyüz ise eski Diyarbakır Tabipler Odası

Başkanı ve halen aynı odanın genel sekreteri. Onlarla, solun geleceği ve solda yeni oluşum

üzerine konuştuk.

Diyarbakır'ın sevilen ve etkili bu üç politikacısı, CHP'nin birlik ihtiyacına cevap vermediği

gibi, izlediği siyasetlerle umut olmaktan çıktığı inancında. Bu nedenle, yeni oluşum

konusunda istekli olduklarını belirttiler. Faruk İpekyüz şunları belirtti:

''Diyarbakır Güneydoğu'nun kalbi. CHP'nin bu yöreye ilişkin politikalarını başından bu yana

yetersiz buluyoruz. Bölge sorunlarına duyarlı, solun evrensel değerlerine sahip bir yeni

oluşum burada ilgiyle bekleniyor. Eski CHP'liler, sol politikaya gönül vermiş insanlar, sivil

kitle örgütleri merakla atılacak yeni adımları izliyorlar. Bölgede şiddet sona erdi, ama

sorunlar orta yerde duruyor. Şimdi burada solun zamanı. Sosyal-demokratlar bölgeye ilgi

göstermeli ve yeni bir siyaset anlayışıyla harekete geçilmeli. Türkiye'nin batısıyla, kuzeyiyle,

güneyiyle ve doğusuyla birleşmeyi amaçlayan, özgürlükçü, demokratik, katılımcı bir sol,

bölgeye büyük yararlar sağlar. Bu nedenle yeni oluşumu heyecanla izliyoruz. ''

Eski CHP İl Başkanı Şeyhmus Dağhan'ın görüşleri ise şöyle: ''Bu oluşum eski CHP'lilerle

sınırlı olmamalı ve bir küskünler partisi özelliği taşımamalı. CHP'nin eski yapılanmasından

da farklı özellikler taşımalı. CHP, eskiden belli kişilere dayanıyordu ve geleneksel siyaset

tarzıyla burada örgütleniyordu. Yeni parti kişilere değil, tabana dayanmalı, aşağıdan yukarıya

doğru örgütlenmeli ve bölge sorunları duyarlı davranmalı. Örneğin Güneydoğu'dan

baktığımızda CHP'nin bu bölgeye ilişkin hiçbir somut programı olmadığını görüyoruz. Bu

nedenle CHP bölgede hızla eridi ve hiçbir etkinliği kalmadı.

Dikkat ederseniz bölgedeki önemli olayların hiçbirinde CHP yönetimini göremedik. Gaffar

Okkan öldürüldüğünde CHP burada yoktu. Nevruz'da CHP yönetiminden kimse yoktu. Her

iki önemli olayda da CHP, parti meclisi düzeyinde temsil edilebilirdi. Bölgede CHP Parti

Meclisi üyeleri var, onlar gelebilirlerdi. Bu bölgeyi yok sayarak Türkiye politikası yapılamaz.

Bu nedenle CHP yönetimine burada güven kalmadı. ''

Dağhan, ''Solun evrensel değerlerini CHP'nin önemsemediği gibi bir duygu içindeyiz.

Yaşadığımız her kritik olayda, CHP'nin bir tepki göstermesini, demokrasiye sahip çıkmasını

bekliyoruz ve her seferinde hayal kırıklığına uğruyoruz. Yeni oluşum, kendisini milliyetçi ve

devletçi sınırlamalara mahkûm etmemeli. Solun, dünyanın her yanında geçerli olan değerlere

yönelmesini bekliyoruz. Bu yönde gelişmesi için bizler de katkı sunmaya hazırız. '' Doktor

Necdet İpekyüz de benzer duygular içinde: ''Eskiden bölgeye CHP heyetleri gelirler, raporlar

156

yazarlardı. Bu raporlar önemli tespitler içerirdi. O dönem şiddet dönemiydi. Şimdi yeni bir

durumla karşı karşıyayız. Şiddet bitti, ancak bundan sonrası için yeni saptamalar yapılmalı,

yeni programlar ortaya çıkarılmalı. Bölge bu yeni dönemde yeni ilgi bekliyor. Bunu en iyi,

çağdaş değerlere sahip yeni bir sol parti yapabilir. Bölge halkı, bölgedeki sivil toplum

örgütleri bu oluşumu heyecanla, merakla bekliyorlar. Meclis'te bir sol partinin olmamasının

ne büyük olumsuzluklar yarattığını yaşayarak gördük. Burada yeni oluşumu bekliyoruz. ''

Diyarbakır'dan görünen manzara bu. Diyarbakır solu bekliyor, yeni oluşumu bekliyor. Solun

bütün renkleriyle temsil edileceği, çoksesli, demokratik, özgürlükçü bir partiyi bekliyor.

Bakalım neler olacak, göreceğiz.

*

Remziye Arslan

Bilim ve Siyaset yayinda

ANKARA

Bilim ve Siyaset Dergisi yayin hayatina katilisini bir kokteylle kutladi. Dergi yazarlarindan

Remziye Arslan, onurlu bir yalnizligi tercih ettiklerine vurgu yapti.

Bilim ve Siyaset Dergisi, onceki aksam yapilan kokteylle tanitildi. Derginin Ankara'daki

yonetim yerinde yapilan acilisa cok sayida davetli katildi. Dergi yazarlarindan Remziye

Arslan yaptigi konusmada, dergiyi cikarmaktaki amaclarinin bilim ve siyaset alaninda yeni bir

soluk yaratmak oldugunu soyledi. Arslan, "Onurlu bir yalnizligi tercih ettigimizin

farkindayiz" dedi. Acilisa, HADEP PM Uyesi Ali Riza Yurtsever, HADEP Ankara Il Baskani

Veli Aydogan ile HADEP Il yoneticileri, EMEP Genel Baskan Yardimcisi Haydar Kaya,

Yeni Gundem Ankara Buro Temsilcisi Yurdusev Ozsokmenler, yazarlar ile cok sayida

sendikaci katildi. Uc aylik inceleme, arastirma ve kultur dergisi Bilim ve Siyaset'in ilk

sayisinda "Yerinden edilme" dosyasi ele alinarak, farkli boyutlariyla degerlendiriliyor. Yayin

Kurulu'nda Ceto Ozel, Eyyup Demir, Handan Caglayan, Ibrahim Aslan ve Zeri Inanc'in

bulundugu derginin ilk sayisinda; Ragip Zarakolu, Ahmet Pelda, Mehmet Tiryaki, Sibel

Ozbudun, Yuksel Akkaya, Atilla Gokturk, Belma Tokuroglu, Ufuk Degirmen, Salih Arslan,

Bulent Peker, Mehmet Yilmaz ve Mihri Belli'nin degerlendirme ve incelemeleri yer aliyor.

28. 11. 2004 – 23 Kasım Toplartısı Notları Dolayısıyla Bazı Sorular

23 Kasım Salı günü gerçekleşen toplantıyla ilgili olarak gerek Orhan’ın protokolünden gerek

Deniz’in kısa eklemesinden sonra, protokol üzerine yoğunlaşıp ayrıntılı olarak düşününce

157

kafama bazı soru işaretleri takıldı.

“Şeytan ayrıntıda gizlenir” derler. Bu soru işaretleri de ayrıntı gibi görünüyor ama bu soru

işaretlerini paylaşalım ve bilelim ki bir netlik kazandıralım. Bu nedenle aşağıdaki yazıyı

yazıyorum.

Toplantının önemli belirlemeleri şunlar:

İlk Yayın Kurulu Toplantısının 25 veya 26 Aralıkta yapılması planlanıyor.

Yayın Kurulu için bazı isimler önerilmiş bulunuyor.

Pınar Selek bir Bildirge metni hazırlayacak.

Bu gün ayın 28’i. Yani aşağı yukarı tam bir ay var.

Bunları alt alta yazıp da yarıntılı düşününce, belirli olmayan bir çok nokta bulunduğu

görülüyor. Bunları biraz netleştirsek iyi olur.

Birincisi, Yayın Kurulu ile kastedilen Yazı Kurulu (Redaksiyon) mu?

İkincisi, eğer kastedilen Yazı Kurulu (Redaksiyon) ise bir Yayın Kurulu’na, bir Yayın

Kurulu ise bir Yazı Kurulu’na ihtiyaç var.

Bu Yayın ve Yazı kurullarının bileşimi hangi ölçülere ve özelliklere göre belirlenecek?

Sanırım bütün bu konular oldukça belirsiz.

Bu hassasiyetim belki yanlış yorumlanabilir ama ilerde sorun çıkmaması için şimdiden

netleştirmenin yararlı olacağını düşünüyorum.

Bunu biraz açıklayayım.

Birincisi, diyelim ki, Yayın Kurulu ile kastedilen Yazı Kurulu’dur.

Ama Yazı Kurulu’nun, kendi mantığı gereği, derginin çıkış bildirgesindeki amaçları ya da

ilkeleri benimsemiş insanlardan olması gerekir.

Halbuki şu an ortada, böyle bir metin yok. Bu metnin Deniz’in belirttiği gibi kısa zamanda

hazırlanıp gönderilmesi halinde bile, şöyle bir sorun ortaya çıkar:

Pınar’ın hazırladığı metnin tartışılması, varsa değişikliklerin yapılması veya kişilerin bu

metne katılıp katılmadığının anlaşılması gerekir. Ancak bundan sonra ortaya çıkan metni

benimseyenler, hangi ilke ve kriterlere göre nasıl bir yayın kurulu hazırlayacaklarına karar

verebilirler.

Yanlış anlaşılmasın. Bir ön yargım falan yok. Deniz’in yazdıklarından çıkana göre de

muhtemelen benimsenmeyecek bir metin gelmeyecektir ortaya. Ama bunu bilmediğimiz için,

prosedürün en olumsuz sonuçlar hesaplanarak belirlenmesi gerekir.

Bu nedenle şöyle bir durum var sayıyorum. Diyelim ki Pınar’ın hazırladığı metin

beğenilmedi ve bir takım değişiklik önerileri yapıldı. Bu değişiklik önerileri tartışılır,

benimsenir veya benimsenmez. Bütün bunlarda sonuçlar değişik olarak ortaya çıkar.

Ama burada şöyle iki sorun ortaya çıkar. Bir ay içinde böyle bir prosedür tamamlanabilir mi?

158

Bunu bilemeyiz. Olur ki, metin herkesçe hemen benimsenebilir. Bu takdirde zaman sorunu

otomatikman çözülmüş olabilir. Ama bunun garantisi yoktur. Bu nedenle en olumsuzu

düşünelim. Diyelim ki ciddi itirazlar oldu, bunlar üzerine tartışıldı. Tartışma sonucunda

uzlaşma olabileceği ortaya çıkarsa, zaman yetmez. Yok uzlaşma olamayacağı ortaya çıkarsa,

o takdirde 25-26 Aralık’ta yapılacak Yazı Kurulu toplantısına metin benimsemeyenlerin

katılmasının bir anlamı olmaz. Çünkü mantığı gereği Yazı Kurulu’nun o metni

benimseyenlerden olması gerekir.

Yani, şu fark açıktır. Çıkarılacak dergiyi yazı ve pratik olarak desteklemek ayrı, onun yazı

kurulunda yer almak ayrıdır. Yazı Kurulu’nda yer almak, onun izleyeceği politikada

sorumluluk almak demektir, ki bu da ancak onun bildirgesinde ifade edilmiş amaç ve ilkeleri

benimseyenler için söz konusu olabilir.

“Manifestolu dergi” çevresinin (nasıl ifade edeceğimi bilmediğimden kolay anlaşılsın diye

böyle diyorum) “Sentez”i yazı ile ve pratik olarak (örneğin internet sayfası hazırlamak vs. )

desteklemesi ayrı bir sorundur. (Bu zaten elde bir. Bu konuda açık çek var zaten. ) Ama

onun redaksiyonunda yer alması ayrı bir sorundur. Bu ancak Pınar’ın hazırlayacağı metinden

ve belki bu metin üzerine belli bir tartışmadan sonra netlik kazanacaktır.

Bu durumda, henüz redaksiyonda yer alınıp alınmayacağı belli olmadan, bir sonraki

redaksiyon toplantısını sanki sonuç katılım olarak çıkmış gibi belirlemek kanımca yanlıştır.

Böyle düşününce kesin bir tarih belirlemek de yanlış olarak ortaya çıkıyor zaten. Çünkü eğer

bildirge taslağı üzerine bir tartışma olursa bunun bu tarihe kadar biteceğinin bir garantisi de

yoktur.

Bu nedenle, ayın 26’sındaki toplantıyı, kelimenin gerçek anlamında Yayın Kurulu (Yazı

Kurulu değil) toplantısı olarak anlamak ve tanımlamak gerekir. Yani derginin yayınına ilişkin

tüm sorunların görüşüldüğü bir organ.

Elbette, fiilen bu dergi girişimini yazı ve başka olanaklarla destekleyeceğimiz için Yayın

Kurulunda yer almalıyız veya alabiliriz. Tabii istenildiği takdirde.

Yani Yayın Kurulu fiilen iki derginin girişimcilerinden oluşur. Ama pratik olarak bütün bu

girişimcilerin bir araya gelmesi mümkün olmadığından, bunların görevlendireceği kişiler bir

yayın kurulu gibi çalışır. Yani aslında şimdiye kadar yapılan toplantılar biraz böyledir.

Oraya katılan, katılmayanların temsilcisi olarak katılmaktadır.

Bence Yayın Kurulu’nu her iki derginin girişimcileri olarak tanımlamak doğru olacaktır.

Toplantıya katılanlar ise, bu girişimcilerin temsilcileri olarak katılmış olmaktadırlar.

Derginin yazı Kurulu’nu ise şimdiden belirlemek olanaksızdır. Bunu ancak Pınar’ın

hazırlayacağı bildirge taslağından sonra, onun sonuçlarına göre belirlemek mümkündür.

Bunun da şu olasılıkları vardır:

1) Pınar’ın taslağı aynen benimsenir. O zaman politik dergi girişimcilerinin

görevlendirdiği kişiler derginin yazı kurulunda yer alır. Bu takdirde belki 26-27 aralık

tarihindeki Yayın Kurulu toplantısında Yazı Kurulu görüşülebilir.

159

2) Pınar’ın taslağı tam benimsenmeyebilir itirazlar ve tartışmalar olabilir ama sonradan

bir ortak metinde anlaşılabilir. Bu takdirde 26-27 Aralık toplantısı sadece bir Yayın

Kurulu toplantısı olur. Yazı Kurulu’nu açık bırakır. Sadece farklı opsiyonlara göre

yapısının nasıl oluşturulacağı belirlenebilir. Örneğin Her iki çevreden üç bağımsız üç

gibi.

3) Pınar’ın hazırladığı metinde anlaşma olmaz. Bu takdirde, onda anlaşanlar bir Yazı

Kurulu oluştururlar. Anlaşamayanlar dışardan desteklerler.

(Ne var ki, bu anlaşma olamaması çok başka yerden olabilir. Özellikle “Yayın Kurulu”na

önerilen isimlerin görüşlerini biraz araştırınca böyle bir olasılık ortaya çıkıyor. Pınar’ın

metnini belki bizler kolaylıkla benimseyebiliriz de, benimseyeceği düşünülerek önerilenler

benimsemeyebilir. Çünkü eğer gerçekten de Pınar taslağını, esas olarak Manifesto’da dile

getirilen anlayışı bazı eklemelerle özetleyecek ama bunu bağlayıcı değil sadece tartışmaya

açıcı bir platform olarak koyacaksa, esas itirazlar Yayın Kurulu’na önerilen diğer

arkadaşlardan gelebilir. İnternette bulduğum bilgilerdeki kısa alıntılar gerçi çok yetersizdir ve

yanlış bir izlenim yaratmış olabilir. Ama orada dile getirilen görüşler ile Pınar’ın

hazırlayacağı metin arasında çok ciddi farklılıklar ortaya çıkabilir. )

Bu vesileyle, ortak bir metinde anlaştığımızı var sayarak. Oluşacak Yazı Kurulu’nun yapısı

üzerine üzerinde tartışılıp olgunlaştırılmak üzere bir öneride bulunmak istiyorum.

Bu iki girişimin ortak çabası olduğuna göre, bu girişimler Yazı Kurulu için görevlendirdikleri

elemanları kendileri belirlemeleri gerekir.

Yazı Kurulundaki elemanların, Yayın Kurulunda toplantısına katılanlar gibi ille de pratik

olarak buluşabilen insanlardan olması gerekmez. İnternet aracılığıyla virtüel olarak bu

toplantılar yapılabilir. Gelen her yazı önerisi, redaksiyona iletilir. Herkes okur. Fikrini

söyler. Ve gereğinde bir oylamayla sonuç belirlenebilir.

Ama Yazı Kurulu elemanlarında, Yayın Kurulu’ndan çok daha farklı özellikler aranmalıdır.

Orası teorinin, politikanın alanıdır. En azından politik dergi çevresi olarak bizlerin, Sentez’in

ve çıkaracağımız derginin Yazı Kuruluna katılmakla görevlendireceğimiz insanlarda daha

seçmeci kriterlere yer vermemiz gerekir.

Tabii farklı çevrelerin farklı kriterleri olabilir. Ama en azından bizlerin kriterleri hakkında da

birkaç söz etmek isterim.

“Hazmedilmeyen bir fikriyat temsil edilemez” diye bir söz vardır. En azından haftalık

politik dergi hedefleyen ve manifestoyu program olarak benimseyen çevreden, dergilerin Yazı

Kurulu’na girecek kişilerin “Manifesto”da ifade edilen “fikriyatı” çok iyi hazmetmiş olmaları

gerekir. Dergi projesinde yer almak ve onu desteklemek için manifesto denen metinde ifade

edilen programı benimsemek yeterli olabilir. Ama bir Yazı Kurulu üyeliği söz konusu

olduğunda, o son derece basit gibi görünen programatik metnin arkasındaki teorik ön

kabulleri iyi kavramış olmak gerekir. Bu olmadan zaten hazmedilemez ve dolayısıyla temsil

edilemez.

Örneğin, Klasik Marksist miras, (Marks, Engels, Lenin, Troçki, Luxemburg, Mandel gibilerin

160

klasik mirası) + Kıvılcımlı + Frankfurt okulu ve “Batı Marksizmi” (Benjamin, Adorno,

Marcuse, Gramsci, Luckas, Lefewbre vs. ) + yeni soyal hareketelerin teorik katkıları

(Feminizm, Ekoloji, Barış, Siyah vs. hareketleri) + seksenlerin sonrasının ulusçuluk teorileri

(Gellner, Anderson, Hobsbawm vs. ) ve bunlardan bizim çıkardığımız teorik ve metodolojik

genellemeler bu metnin teorik arka planını oluşturmaktadır. Bu teorik arka planı asgari

ölçüde bilmeyen ve hazmetmemiş bir insan bir yazı kurulunda onu temsil edemez.

Bu ölçüler içinde baktığımızda, örneğin “Yayın Kurulu”na önerilen Orhan arkadaş, eğer

Yayın Kurulu’ndan kastedilen Yazı Kurulu ise, bence Yazı Kurulu’na girebilecek birikim ve

hazırlıktan yoksundur kişisel kanımca. (Elbette yanılıyor olabilirim. Kendisini en fazla bir

iki yazısından ve biraz da chatlaşmalardarn tanıyorum. )

Diyelim ki bir jet uçağı aldınız ve yolcu taşıyacaksınız. Bunun için elbette oldukça çok uçuş

tecrübesi olan, çok iyi bir eğitimden geçmiş bir pilot ararsınız. Hemen hiç uçuş tecrübesi

olmayan; iyi bir eğitimden geçmemiş, pervaneli uçak eğitimi almış bir pilotu böyle bir işe

almazsınız veya almak istiyorsanız onun önce onun çok uzun bir eğitim devresi ve stajdan

geçmesi gerekir. Aksi takdirde yüzlerce insanın hayatını çok yüksek oranda riske sokmuş

olursunuz. (Elbette derdiniz yolcu taşımak değil, ikiz kulelere dalış yapmaksa, o kadar eğitim

de yeter. Ama bizim niyetimiz yolcu taşımak)

Şimdi Orhan Arkadaşın yazılarına baktığımda şunu görüyorum. Orhan’ın bu güne kadar ciddi

bir teorik ve politik yazısını, bu konularda hassasiyetini görmedim.

Aslında onun her hangi bir yazısı yok. Sadece bazı Röportajlar var. Bunlar ise, her hangi bir

gazetecinin yaptığı ve yapabileceği ropörtajlar. Hatta bana kalırsa, Yeni parti ile ilgili olarak

yaptığı ropörtajlar da karma karışık.

Ama nispeten Orhan’ın durumunu gösteren başka bir yazı var. Deniz’in yayınladığı “Arafat

ve Öcalan” başlıklı yazıya karşı yazdığı ve Ülkede Özgür Gündem’de yayınlanmış bir yazı

var. Bu yazıyı okuyunca Orhan’ın bu teorik arka planı ve derginin anlayışını tutarlı olarak

hazmetmiş ve temsil ediyor olması bir yana, fiilen ciddi biçimde karşı olduğu görülür.

Deniz’in aktardığı yazıyı ve Orhan’ın ona eleştirisini aşağıya aktaracağım. (Yazı aslında

benim eski bir yazımdı. Deniz, sanırım Pınar’ın kendisinden Arafat ile ilgili bir yazı istemesi

üzerin, bu araz aşırı yoğun olduğundan yetiştiremeyeceğini ve bana yazımdan yararlanıp

yararlanamayacağımı sordu. Ben de isterse kendi imzasıyla bile yayınlayabileceğini

söyledim. Önemli olan ne dendiğidir kimin dediği değildir dedim. O da benim yazıyı alıp

kendi adıyla yayınladı. Tıpkı Bir zamanlar Marks-Engels’in birbirlerinin ismiyle yazı

yayınlamaları gibi. )

Orhan’ın temel düşüncesi eleştirisinin şu son paragrafında ifadesini bulmaktadır:

“Evet çok doğru şeyler söylüyor olabilirsiniz. Tespitleriniz, çıkarsamalarınız ve ortaya

koyduğunuz hedef doğru olabilir. Fakat bu doğru, bildiğiniz üzere tek başına pek bir şey

ifade etmiyor. Önemli olan, doğruyu doğru kılan, doğruyu doğrulayan, hayat yani politika

içerisinde nasıl, ne zaman ve ne şekilde ifade edildiği değil midir biraz da. . . ”

Orhan’ın burada ifade ettiği, tipik İkinci Enternasyonal anlayışıdır. Orhan’ın temel yanlışı,

161

program ve stratejiyi politikaya, taktiklere feda etmesidir ki, fiilen real politikerlikle

sonuçlanır. İkinci enternasyonal partilerinin hepsi de, doğruların birer Pazar vaazı anlamı

kazanmasından başka bir şey yapmamışlardı.

İlk bakışta Orhan’ın pratik hayatın taktik esnekliği ile ilkeleri savunma ilişkisi konusunda

doğru şeyler söylediği sanılabilir. Ama unuttuğu şudur ki, “Gerçeklik somut” tur.

Arafat öldüğünde bütün dünyanın burjuvaları onu övgü kuyruğuna girdi. Aksine tam da

böyle bir dönemde, onun aslında hiç de bu övgülere layık olmadığı, ya da tam da böyle

olduğu için burjuvazi tarafından böylesine övüldüğü gösterilmelidir. Arafat, ırkçı İsrail

rejiminin Filistinlileri bir bantustan’a kapatmasını ve kendisinin bu bantustan’ın şefi olmasını

kabul etmiş biridir. Onun tek itiraz ettiği, Kudüs’ün en azından bir kısmının bu Bantustan

toprakları içinde olup olmamasıydı.

Aksine tam da bunlar anlatılarak, uzun vadede ezilen insanların bilincinde bir uyanma

sağlanabilir. Hele küçük bir propaganda grubu veya yazısı için tamamen böyledir bu.

Orhan’ın yaklaşımı esas alınırsa, her zaman her durumda ileri sürdüğü gibi bahaneler

bulunarak daima o doğruların söylenmesi sonsuza kadar ertelenebilir. Orhan’ın yaklaşımında

aslında doğruların hiçbir pratik anlamı kalmamaktadır.

Ama işin kötüsü tam da söylediğini kendisi yapmaktadır. Bir şeyin hangi koşullarda nasıl ve

neden ifade edildiğinin de en azından o ifade edilen şey kadar önemli olabileceği gibi bir

genel doğruyu, kendisi böyle bir yazı için bu koşullarda kullanarak, onu bir yanlışın aracı

haline getirmektedir.

Orhan’ın yazısında teori, en can alıcı pratik değil, bir yerlerde kenarlarda duran, pratik icabı

eğer pratik gerektiriyorsa alınıp biraz kullanılabilecek bir şey olarak anlaşılmaktadır.

Şimdi gerek içerikçe, (Yani bizler bu gün her durumda, Arafat gibilerin anlayışına karşı kendi

programımızı vurgulamayı hedeflemeliyken. Bunu yapmayarak ve yapmaya karşı çıkarak)

hem de biçimce (Bu karşı çıkışı bir ilke düzeyine yükselterek) fiilen çıkacak derginin

programını kavramadığı görülen ve onu bir Pazar vaazına dönüştüren, henüz daha çok pişmesi

gereken Orhan’ın Derginin Yazı kurulunda olması, onu harcamak, kendini geliştirmesini ve

yanlışlarını görmesini engellemekle sonuçlanır.

Ama Orhan, Yayın Kurulu’nda, yani Derginin yayınlanmasına ilişkin tüm işlerin organize

edildiği bir kurulda olabilir. En azından şimdiye kadar edindiğimiz izlenim odur ki, kendisi

muhakkak ki yetenekli ve girişken bir kimsedir. Bu pratik işlerin kotarılmasında muhakkak ki

çok yararlı olabilir. Örneğin, Toplantı protokollerini, gayet iyi bir şekilde tutup hemen

yolluyor. Bu basit gibi görünen işi pek çok insanın başaramaz mesela. Ya da hemen, bir sürü

insanla görüşüp söyleşiler yaptı. İçeriği ayrı konu, kimlerin seçildiği de ama en azından böyle

bir girişim yeteneği üzerine ölü toprağı atılmış sosyalistler arasında pek bulunmamaktadır.

Ne derler? “Taş yerinde ağırdır”. Elbette işler ve işleri yapacak kişiler söz konusu

olduğunda, o işler ve kişilerin bilgi, tecrübe ve yetenekleri arasında bir denklik aranması

dolayısıyla kişiler üzerine konuşulması kaçınılmazdır. İnşallah Orhan böyle, kendisini bir

örnek olarak almamı kendisine karşı kişisel bir tutum olarak almaz.

162

Bu bakımdan, ben Orhan’ın yazı kurulunda yer almasının doğru bir seçim olacağını

düşünmüyorum. Ayrıca şunu belirtmek gerekir ki, Arkadaşlar bu öneriyi yaparken

muhtemelen sadece Deniz, Orhan ve Beni tanıdıkları için böyle bir öneride bulundular.

Ancak bu dergiyi çıkarma girişiminde yer alanların sayısı yirmi civarındadır. Teorik

bakımdan konuyu çok daha iyi özümlemiş, daha iyi bir teorik hazırlığı ve birikimi, politik

mücadele deneyi olan, pek ala Yazı Kurulu’nda yer alabilecek başka arkadaşlar

bulunmaktadır.

Eğer Bildirge metninde anlaşılırsa, belirlenen sayı veya oranlara göre, politik dergi çıkarma

girişiminden, kimlerin yazı kurulunda yer alacaklarını bu çevre kendisi belirlemelidir. Ve

belirlemede de yukarıda kısaca değinilen ölçütleri göze almalıdır.

Sanırım bu aralarda gerek yazılı olarak gerek haftalık görüşmelerde bunları da netliğe

kavuşturmamız yararlı olur. Belki herkes böyle biraz yoğunlaşarak düşünse daha başka

netleştirilmesi gereken noktalar da bulunabilir.

28 Kasım 2004 Pazar

Ekler:

Deniz’in Yazısı:

Arafat ve Öcalan

Arafat, 1950'lerin ve altmışların başlarının, sömürgeciliğe karşı ulusal kurtuluş ve bağımsızlık

hareketleri döneminin çocuğudur. Filistin hareketinin bütün önderleri gibi, Arap

Milliyetçiliği akımından gelir. Kökenlerindeki milliyetçi doku her zaman belirli bir ağırlığa

ve dolayısıyla da ufuk darlığına neden olmuştur

Öcalan ise, 68'in çocuğudur. Filistin hareketinin önderlerinin önünde, örneğin İsrail devletine

karşı mücadele eden, ve bu mücadeleleri sonunda, "yaşasın Arap ve Yahudi halklarının

kardeşliği" son sözleriyle idama giden, Yahudi Deniz Gezmişler olmadı hiç bir zaman, Ama

Öcalan'ın ve PKK'nin ideolojik şekillenmesinde Mahirler, Deniz'ler tayin edici bir öneme

sahip oldular.

Böylece daha başından itibaren köklü bir farklılık oluştu. Filistin ve Kürt hareketi arasında.

Kürt hareketi, daha baştan kendisini ezen ulusların ezilenlerini de kazanma, onları düşman

görmeme anlayışıyla şekillenirken, Filistin hareketinin, en ilerici dönemlerinde bile Yahudi

ezilenlerini kazanma ve düşman görmeme pratik hiç bir anlamı olmayan pazar vaazlarından

başka bir anlam taşımıyordu. Filistin hareketinde hiç bir zaman, Yahudileri de kurtarmak gibi

bir problem olmadı, Kürt hareketinde ise ezenini de kurtarmak her zaman temel bir yönelişti.

Filistin hareketinde hiç bir zaman, İsrailde bir devrim için Filistinlilerin safında çarpışan

Yahudiler olmadı, ama PKK içinde yüzlerce, Türkiye'de devrim için Kürtlerin safında

çarpışanlar, hatta yöneticiler oldu. Ama daha da önemlisi ise, onların farklı sınıfsal eğilim ve

çıkarların ifadesi olmalarıdır. Arafat, her bakımdan burjuva bir önderdir. Arap ve Filistin

burjuvazisinin eğilimlerini yansıtır. Batı başkentlerinde onun Filistin'li radikallere karşı daha

baştan açıkça veya el altından desteklenmesi; Arap ülkelerinin mali yardımları, Filistin

163

burjuvazisinin ifadesi olmasıyla ilgilidir.

Buna karşılık Öcalan ve PKK, kelimenin tam anlamıyla Kürt yoksullarının, pleblerin

eğilimlerini yansıtmışlar ve bunun ifadesi olmuşlardır. Temeldeki bu ideolojik ve sınıfsal

farklılıklar, her ikisi de haklı ve ezilen ulusa ait iki hareketin farklı programlar ve stratejiler ve

mücadele biçimlerine yönelmesi sonucunu verdi.

Birincisi, Milliyetçilik anlayışı bakımından, Kürt hareketi gerek kökenindeki ideolojinin

olanakları gerek sınıfsal temelinin uygunluğu nedeniyle, dil, etni ve kültüre dayanan bir

milliyetçilikten, hukuki tanıma dayanan bir milliyetçiliğe kolayca geçebildi. Filistin hareketi

ise, aksine Araplıkla sınırlı bir milliyetçiliğin sınırlarını aşamadığı gibi, başlangıçtaki,

Hıristiyan Arapların ağırlığında da yansıyan laik karakterini bile yitirdi. Böylece Arap ve

Filistin milliyetçiliği dine dayanan İsrail milliyetçiliğinin aynadaki aksine dönüştü.

Kürt hareketi de, Filistin hareketi de olağanüstü büyük güçlerle karşı karşıyadır. Tek

başlarına bu güçleri yenmeye güçleri yetmez. Bu çıkmazdan kurtulmak için ideolojik ve

sınıfsal temellerine uygun olarak farklı yönelişler geliştirdiler.

Filistin hareketi, programatik düzeyde değişiklikler yapıp stratejik bir yenilenmeye gitmedi.

Örneğin, Arap ve Yahudilerin birlikte yaşadığı, laik ve demokratik bir Filistin, hatta Ortadoğu

federasyonu gibi bir strateji ile çok daha geniş bir cephe kurmayı hiç denemedi. Ne ideolojik

ne de sınıfsal temelleri böyle bir yönelişe olanak sağlamadı.

Bu gün, diyelim ki Filistinlilerin, madem ben yaşamıyorum, sen de yaşama diyen eylemleri

İsrail'e geri adım attırsa ve küçücük Filistin devleti kurulsa bile, bu devlet, İsrail için ucuz iş

gücü sağlayan bir Bantustan'dan farklı olmayacaktır. Ortaya bir Apartheit rejimi çıkacaktır.

Ne Araplar ne de Yahudiler için bir refah ve demokrasi getirmeyecek, her iki tarafta da

gericiliği güçlendirecek, gelir farklarını derinleştirecektir. Filistinlilerin, Arapların hiç bir

Yahudi'nin ruhunda titreşimler yaratabilecek bir programı yoktur.

Ama Kürt hareketinin programı, eğer bilinse, Türkiye'deki insanların yüzde yetmişinin de;

Iraklıların da, Suriyelilerin de, Farsların da ruhunda titreşimler yaratacak bir programdır.

Arafat ile Öcalan'ın farkı, bu iki stratejinin farkıdır. Bu iki farklı stratejinin ardında ise, farklı

ideolojiler ve sınıfsal eğilimler vardır.

Orhan’ın Yazısı:

'Arafat ve Öcalan'a dair

Geçtiğimiz günlerde Deniz Can imzasıyla yayınlanan "Arafat ve Öcalan"başlıklı yazıyı

üstünkörü geçmemenin gerekliliği ortada. Zira, bir kere başlık gayet "ağır". Bırakın yazmayı

okumadan önce bile insanın durup bir düşünesi geliyor. Uzatmadan konuya gelirsek; yazı

üzerinde iki noktada durmak gerekiyor; ifade ettiği, ön plana çıkardıkları ve ifade etmediği

ama bugün güncel anlamda ön planda olan şeyler

Filistin kurtuluş mücadelesiyle, Kürdistan'ın kurtuluş mücadelesini karşılıklı olarak

değerlendirdiğimizde gerçekten de Deniz Can'ın ön plana çıkardığı, birinin(Kürdistan

Kurtuluş Hareketinin) kendi ezeninin ezilenini de kazanma mücadelesi verdiği diğerinin ise

164

böyle bir somut adımının olmayışı önemli ve bir o kadar da doğru bir tespittir. Fakat bugün,

özellikle bugün "Arafat ve Öcalan" başlıklı bir yazıda bu iki lideri değerlendirdiğinizde, ki

bunu iki liderin şahsında hareketlerin kendisini değerlendirme amaçlı yapıyorsanız da,

öncelikle değinmeniz ortaya koymanız gereken noktalar vardır. Ve bu tamamen politiktir.

Arafat Ramallah'taki karargahında yaklaşık üç yıldır İsrail devleti tarafından tecrit altındaydı

ve bu tecrit onun yaşamına mal oldu. Öcalan'da yaklaşık altı yıldır Türkiye Cumhuriyeti

Devleti tarafından İmralı cezaevinde tecrit altındadır. Bu iki tecrit, meseleye bütünlüklü

baktığımızda(Öcalan'ın Türkiye'ye ABD tarafından teslim edildiğini de göz önüne alırsak)

gerek politik gerekse simgesel anlamda bir hayli önemlidir. Her iki kurtuluş hareketi de

Ortadoğu'dan tüm dünyanın ilgisini ve sempatisini çekmiş, kazanmış hareketlerdir ve

önderlikleri politik açıdan taşıdıkları misyona bakıldığında birbirine çok benzemektedir. Bu

açıdan son üç yıldır da aynı kaderi paylaşmışlardır. Bu noktadaki tek fark Öcalan h‰l‰

ayaktadır ve kendisine ve hareketine yönelik tüm tecride rağmen halkının kurtuluş

mücadelesine katkıda bulunabilmek için çabalamaktadır. Arafat'ın ise tecrit altında yürüttüğü

tüm çabaları geçtiğimiz günlerde son bulmuştur. Arafat şehit olmuştur.

Arafat'ın ölümü ardından bir çok şey söylendi. Özellikle de ayrıntılarda gizli şeytan

meraklıları, gözü paradan başka bir şeyi görmeyen, dolayısıyla da hayata buradan bakan,

elitist kara çalma uzmanları sarıldı kalemlerine. Mine G. Kırıkkanat bunların başında

gelenlerdendi. Deniz Can'ın yazısında belirttiği ‘Arafat'ın Filistin burjuvazisinin çıkarlarının

ifadesi' olmasından dolayı edindiği mali yardımlar, Mine G. Kırıkkanatın'da bir hayli ilgisini

çekmiş, bu paraların nerelere gittiğini sorgular olmuştu. Bu konuyu kara çalma(tabii bu emin

olabilirsiniz ki Paris'in güzide 'cafe'lerinde bir hayli rahat yapılacak bir iş) çabalarının

merkezine almış, "Filistin'in Makus Tarihi" üzerine kendisine vazife olduğu üzre

yazakoyulmuştu. Hak vermeli ki bu da onun tecrit(Paris) altındaki hayatında sarf ettiği

çabalarının bir parçasıdır.

Şimdi aynanın bu tarafından bakıldığında, Deniz Can'ın temel olarak koyduğu şeyin doğru ve

önemli olduğunu tekrar belirterek, meseleyi "Arafat ve Öcalan" arasındaki farklarla ele almak

zorunluluk muydu, böyle bir zamanda diye bir soru gelebiliyor akla? Kürdistan kurtuluş

mücadelesinin gerek politik gerekse programatik olarak kendi ezeninin ezilenini kazanma

çabasında olduğunu bir çok yoldan, örneklerle anlatabiliriz. Ama tecrit altında geçirdiği ağır

yıllar sonucu, halkının "gitme ihtiyar" diyerek sahiplendiği bir liderle, yine tecrit altında ve

halkının sahiplendiği bir lider arasındaki farklarla anlatmak çok mu doğru acaba? Bir

çoklarının yaptığı gibi Arafat'ın eksikliklerini ve yanlışlıklarını vurgulamak yerine(bunları

zaten biliyor ve ortaya koyuyoruz) Arafat ve Öcalan'ın içerisinde bulundukları durumun

çarpıcılığı ve ortaklıkları üzerinde durmak politik olarak çok daha doğru bir yaklaşım olmaz

mıydı?

Evet çok doğru şeyler söylüyor olabilirsiniz. Tespitleriniz, çıkarsamalarınız ve ortaya

koyduğunuz hedef doğru olabilir. Fakat bu doğru, bildiğiniz üzere tek başına pek bir şey

ifade etmiyor. Önemli olan, doğruyu doğru kılan, doğruyu doğrulayan, hayat yani politika

içerisinde nasıl, ne zaman ve ne şekilde ifade edildiği değil midir biraz da. . .

165

Dergi Projesindekiler Arasında Tartışmalar

29. 11. 2004 – Cem’in Eleştirileri

Degerli Dergi Girisimcileri

Özellikle neden iki dergi ? sorusu benim acimdan netlesmedigi icin ve zaman zaman

sertlesen tartisma atmosferini daha iyi anlayabilmek icin ,gruba gelen yazilari topluca yeniden

okudum .

Görebildigim kadariyla manifesto zemininde bir örgütsel hareket yaratmak ve cikarilacak

dergiyi bu amacla degerlendirmekle dergiyi daha cok varolan ideolojik hegemonyaya karsi

baslangicta yalnizca bir soluk alma , entellektüel bir biraraya gelis alani olarak gören iki

anlayis sözkonusu.

Bu iki anlayis arasinda önemli farklar görülmüs olsa gerek ki su anda iki dergi projesi

tartisiliyor.

Herseyden önce böyle bir karari cok erken buldugumu belirtmek isterim. Dogrusu karsilikli

yazilarda öne sürülen ayrim noktalari iki ayri dergi cikmalidir önerisini destekleyen derinlikte

görünmüyor. Ahmet ,Pinar ,Ramazan ve diger arkadaslar manifestonun kendisine ilkesel bir

elestiri yöneltmedikleri gibi "bildirgenin altina imza atmak için henüz zamana ihtiyaçlari

oldugunu, tartismak istediklerini (Deniz Can 27. 11. 2004)" belirtiyorlar. Keza kendi

önerdikleri dergi formatinda manifestonun imzalayanlar adina yayinlanabilecegini de

belirtiyorlar. Yani manifestonun söyledikleriyle temelli bir celiski sözkonusu degil. Öyleyse

geriye yalnizca örgütlü bir hareket yaratmak sorunu kaliyor. Bu konuda arkadaslar

konumlari geregi su anda politik bir

hareket yaratmayi hedefleyen bir platformun içine giremeyeceklerini vurguluyorlar( Deniz

Can 27. 11. 2004)

manifestoyla bir farkli duruslarinin da olmadigini fakat, politik bir hareket, hatta bir örgüt

yaratmak amaciyla çikarilacak bir dergide kendi bulunduklari konum ve baglayiciliklar

nedeniyle çikaricilar arasinda yer alamayacaklarini belirtiyorlar. ( Orhan, Ayni Toplanti

raporu)

"Yoksa bazi elestirilerimize ragmen,eger bizlerin de bir hareket ve giderek örgüt kurma

düsüncesi olsaydi, çok rahatlikla dergi manifestosu,hatta örgüt programi olarak altina imza

atabilirdik. Ve böyle programli bir dergide sizlerle birlikte hareket ederdik. Bizlerin mevcut

gerçeklikleri,konumlari böyle bir örgütün olusmasi süreçlerine birebir katilmaya uygun

düsmüyor. Yoksa gereklililigine inanmadigimizdan, ya da bu konuda sizlerle hareket etmek

istemiyor olmamizdan dolayi da degil. Sadece konumlarimizdan ve bu nedenle

önceliklekimizden kaynakli bir durum. "

Ahmet 21. 11. 2004

166

aciklamalarini yapiyorlar. Bu durumda örgütlü bir hareket olusmasina yine bir ilkesel karsi

cikis yok , yalnizca kisisel konumlara ve önceliklere dayanan tutumlar sözkonusu. Yani

örnegin söyle denilmiyor. Örgüt yaratmayi hedeflemek bugünün kosullari icerisinde yanlis

sonuclara yol acar , bir hata olur . Tersine Ahmet arkadas "sizin devrimci bir hareket ya da

örgüt yaratma yönündeki çabalariniz,dogmatik sol ya da ilkel milleyetçilikle mücadele etmek

isteyen duyarli tüm kesimler tarafindan büyük bir heyecanla karsilanacagi gibi,destek de

görür. Sizlerle benzer siyasal amaçlarimiz var derken bunu kastetmistim aslinda. " Ahmet 21.

11. 2004 diyor.

Geriye benim icin soru isareti olan araclar ve yöntemler konusunda ki potansiyel farkliliklar

kaliyor. Ahmet arkadas amaclardaki farkliliklari önemli görerek bu durumun yol acacagi

sorunlari iki dergi projesiyle asmaya onay vermis oluyor. Ne varki bizlerin ileride bir hareket

ya da örgüt kurma gibi bir düsüncesi,amaci bulunmuyor. Sizinle tek ortak bir dergi

çikarmada

anlasamamizin temel nedenlerin basinda bu geliyor. Birçok ortakliklarin yaninda bu farklilik

ister istemez araçlar ve yöntemler konusunda diger farkliliklarin da olusmasina neden oluyor.

Dergiye yüklemis oldugumuz anlamdaki farkliliklar,onun içerigini ve tarzini da belirliyor. Bu

da son derece dogal. ( Ahmet 21. 11. 2004)

Diger taraftan manifesto zemininde bir örgütsel hareket yaratmak ve cikarilacak dergiyi bu

amacla degerlendirmekle de benim cok ciddi sorunlarim var. Herseyden önce arkadaslarla

yüzyüze yapmis oldugumuz tek bulusmada böyle bir gündemi ben acmaya calismistim.

Ancak o zaman böyle bir tartisma icin cok erken oldugu söylenmisti. Yapilan aciklamalar

örgüt ve ona harcanacak enerjinin bosa gidebilecegi noktalara kadar tasinmis. Hatta Marxist

gelenek icinde Marx-Engels-Rosa Luxemburg tarafindan temsil edilen "örgütsüz"

devrimciligin de mümkün oldugu , Trotskiy ve Lenin in hep örgütlü kaldiklari ve örgüt icin

enerji harcadiklari ama örnegin 4. Enternasyonal icin o kadar enerji harcamanin dogru

bulunmayabilecegi v. b söylenmisti.

Orada yapilan tartismalarda manifesto ile devrimci bir örgüt yaratma arasinda özellikle bir

bag kurulmamisti. Öncelikle manifestonun düsüncelerini yayginlastirmak ,bu konuda bir

kamuoyu olusturmak en önemli görev olarak koyuluyordu.

Oysa simdi bu bag özellikle kurulmus gibi davraniliyor , hatta bu baga dayali olarak iki dergi

önerileri yapilabiliyor. Ilk olarak nasil ve hangi tartismalarin sonucunda yildirim hiziyla bu

noktalara varildigi benim icin tamamen belirsizdir.

Ikinci olarak ben örgüt yaratma sorununu önemli ve ciddi bir is olarak görüyorum .

Yapilmasi gereken son derece önemli tartismalar kolayina atlanamaz. En azindan bir Yön

referansi örnegin bir derginin icerigi icin cagrisimlar yapabilir ama devrimci bir hareket

yaratma acisindan hicbir degeri yoktur.

Bir dergi cevresinden örgüt olusturma bile bana cok mensevik cagrisimlar yapabiliyor.

Bu konuyu fazla derinlestirmeden , "Biz bir örgüt yaratmak istiyoruz "vurgusunu hakedilmis

bir vurgu olarak görmedigimi ve bunun üzerine yaratilan ayrimi gercekci bulmadigimi

167

belirtmek istiyorum. Örgüt bana göre henüz yalnizca bir arzu , varsayimdir. Bir varsayimi

ayrim noktasina tasimak gereksiz bir polemik haline dönüstürmek ,iki dergi formülüne tahvil

etmek dogru degildir.

Bana göre simdilik tek ,ortak bir dergi cikarilabilir. Aradaki vurgu farkliliklari henüz

olgunlasmadigi icin bu süreci birlikte deneyimlemeye herkesin ihtiyaci var.

Sevgiyle

Cem

30. 11. 2004 – Cem’in Görüşleri Hakkında

Selam Cem,

Nihayet sesler gelmeye basladi. Bu cok sevindirici.

1) Bu derginin orgut kurma gibi dogrudan bir amaci yok. Manifesto'da boyle bir amac

belirlenmis degil.

Elbette ilerde etki saglar bir gorus bir yaklasim etrafinda bir hareket olursa o zaman bu

hareket icindeki insanlar bir orgut kurma geregini dusunurlerse o ayri bir sey. Keske boyle

sorunlarla karsilasilabilecek hale gelinse.

Simdiye kadar bizden hic kimse bir orgutten bahsetmedi.

Ayrica su ana kadar yazmayi kabul eden yazarlarin hic biri de manifestoya imza atarim demis

degil. Bundan sonra muracaat edeceklerimizden de boyle bir sey beklenemez. Yani yazarlari

sadece bagimsiz yazarlar olan boyle bir dergiyle nasil orgut kurulur ki?

2) Bu orgut icin ciktigi fikri Ahmet ve Ramazan arkadaslarin yorumu. Yani derginin bir

orgut icin cikacagi. Ama bu onlarin geldigi gelenek ve anlayisla baglantili. Onlara oldukca

yabancidir orgute yonelik olmayan bir yayin. Bu nedenle bizlerin belli bir programatik

metinle cikmasini oyle anliyorlar.

Konuyu anlamak icin, Ocalan'la gorusme notlarini hatirlaman gerekiyor. Arkadaslar da zaten

onlara dayanarak bizimle is birligine giriyorlar. Ocalana sirt sita verelim falan demistim.

Ocalan bunu hemen orgut kurma olarak anlamis ve parti kurmadan falan bahsetmisti. Hatta

boyle dusundugumu sanarak, Kurdistanda bile orgutlenme izni verdi. Arkadaslar da bunu

aynen soyledi zaten.

(Aslinda konunun kokleri ta 79'a kadar gidiyor sanirim. Ocalan o baglamda boyle bir sey

soyledi galiba. Hala o zamanlardaki gibi oldugumuzu dusunuyor olabilir. O tarihlerde biz

Ihtiyat Kuvvet'i yayinlamistik. Butun Kitaplari PKK alip okutuyordu. Kitapta Kivilcimli,

kurdistan'da ayri parti kurmaktan soz ediyordu. Biz bu yayinla PKK'nin eline cok guclu bir

silah vermistik. En saygin Komunist Kurdistan somurgedir diyor ve kurdistan seksiyonu ayri

orgutlenmelidir diyordu. Bunlar PKK'nin da savundugu seylerdi ve Turk solu bunlar

raddediyordu. (Ki o zamanlar henuz PKK olarak degil Apocular olarak bilinirdi daha ziyade.

) biz de Kurdistandaki ve almanyadaki arkadaslara kendi partilerini kurmalarini soylemistik.

Ista bu donemde Apocular o zaman bize Biz sizi Turkiye'de Siz e bizi Kurdistan'da orgut

168

olarak taniyin diye bir teklif getirmislerdi. Biz ayni teori ve programa sahip olsaydik olurdu

ama ayni degiliz, biz kendi goruslerimizde kurdistanda kurulacak bir partiyla ayni dunya

partisinin esit seksiyonu olacagimizi soylemistik. Sanirim ocalan bunlari hatirlayarak boyle

orgutsel duzeyde yorumlari sirt sirta verelim imgesini. )

Simdi iki dergi projesi bir bakima tam da o zamanki durum gibi. Nasil o zaman Ihtiyat

Kuvvet Turk solunun isini bitirdiyse simdi de bizlerin cikracagi dergi ve arkadaslarin

cikaracagi dergiye verecegi destek o zamanin ihtiyat kuvveti gibi bir islev gorebilir. Bu da bir

rastlanti degil. Ayni gelenekler devam ediyor.

3) Kanimca arkadaslarin soylediklerini de yanlis anlamissin. Onlarin dedigi su: Biz

orgutluyuz. Bizim orgutumuz var bu nedenle yayinin cikaricilari arasinda yer alamayiz

diyorlar. Yani biz genis anlamda, bir dergi cikarmak bile bir orguttur. Eskiden zaten orgut ya

da parti kelimesi bir hareket ánlaminda kullanilirdi. Bu anlamda bile ele alindiginda

arkadaslar biz baska bir disipline bagliyiz diyorlar. Aslina cok acik ve durustce davraniyorlar.

(Bunu soylemeden de fiilen oyle davranabilirlerdi ele gecirme ve kontrol altina alma gibi,

Turk solunda olan turden dertleri olsaydi). Bunu anlamak gerekir. Arkadaslarin satir aralarini

cok iyi okumak gerekiyor. Karsimizda politik dusunen, esnek, is yapmaya yonelik ciddi

insanlar var. Ifade gerektigi kadar acik aslinda:

"kendi bulunduklarý konum ve baðlayýcýlýklar nedeniyle çýkarýcýlar arasýnda yer

alamayacaklarýný"

4) Dolayisiyla Arkadaslarin projesi olan dergi ozellikle Kurt ozgurluk hareketine yonelik ve

ozellikle de yeni kurulack partinin icinde "ilkel milliyetcilige" karsi mucadeleyi, bir teorik

gelisim saglamayi amacliyor. (Bunu dogrudan ve acikca belirtemiyor tabii arkadaslar

anlasilir nedenlerle. ) Bu nedenkle iki ayda bir ilerde ayda bir cikacak dergi dusunuyorlar.

Simdi soyle dusun.

1)Ozellikle Kurt Ozgurluk Hareketine Yonelik

2)Teorik konularla sinirli (Demokrasi, Devlet gibi konular)

3)Iki ayda bir veya ayda bir cikacak bir dergi.

4)Turkiye entelijansiyasini sayfalarinda toplayip guclu bir yazar kadrosuyla cikmaktansa genc

ve bilinmeyen yazarlara tartisma olanagi acmaya calisacak.

5)Belli bir politik programa dayanmayacak.

Arkadaslarin dergi projesi bu.

Peki Bizimki ne?

1) Turkiye'nin Modern, sehirli, aydin ve iscilerine yonelik

2) Politik agirlikli, sosyalistlerin agirligi olsa bile kendisini devrimci demokratik bir politik

cizgiyle sinirlayacak.

3) Iki haftada veya haftada bir cikacak.

169

4) Entelijansiyanin devrimci demokrasiyle bir arada olmaktan korkmayacak en genis

kesimlerini sayfalarinda toplayacak. Cunku cizgisini yaymak icin en farkli toplum

kesimlarina ulasmayi hedefliyor.

5) Manifestodaki programi savunacagini acikca belirtiyor.

Bu ikisi hedefleri ve yapilariyla ve icerikleriyle cok farkli.

Yani sirt sirta vermeyi tam da yapiyoruz. Bu ikisi birbirini destekler ve guclendirir. Bizim

derginin toplumda etkisinin artmasi Kurt hareketinin tek ayakliliktan kurtulmasi,ve ilkel

milliyetcilere karsi gucununve pozisyonunun yukselmasi anlamina gelir.

Arkadaslarin dergisinin etkisinin armasi da Kurtler arasinda ilkel illiyetciligin gerilemesi

demektir ki bu da bizlerin konumunu guclendirir.

Zaten arkadaslar da politik dusunen insanlar olarak dedigimizi hemen anladilar ve sundugu

olanaklari gorduler.

Hasili kaygin hakli ama bu arkadaslarin yorumlariyla ilgili. Bizlerden cikan bir sey yok.

Boyle orgüt kuracagimiza dair bir tek sozcuk yok. Ne konusmalarda, ne yazdiklarimizda ne

de manifesto metninde.

Ama orgutu genis olarak anlarsan, su an dergi projesi icin guc ve olanaklarimizi bir araya

getirmemiz ve ortaklasa tartismamiz bile bir orguttur.

Selam ve sevgiler

demir

30. 11. 2004 – Cem’in Cevabı

Hocam Selam ,

Bütün karsilikli yazismalarda ve görüsmelerde Ahmet arkadaslar üstüne basa basa "örgüt"

konusunu temel ayrim noktasi olarak vurguluyorlar . Ahmetin yazdigi 21 Kasim li iletide

birkere daha bu yaklasim acikca belirtilmis :

Ne varki bizlerin ileride bir hareket ya da örgüt kurma gibi bir düsüncesi,amaci bulunmuyor.

Sizinle tek ortak bir dergi çikarmada anlasamamizin temel nedenlerin basinda bu geliyor.

Birçok ortakliklarin yaninda bu farklilik ister istemez araçlar ve yöntemler konusunda diger

farkliliklarin da olusmasina neden oluyor. Dergiye yüklemis oldugumuz anlamdaki

farkliliklar,onun içerigini ve tarzini da belirliyor. Bu da son derece dogal. ( Ahmet 21. 11.

2004)

Gerek siz gerek ülkedeki görüsmelere katilan arkadaslar bu duruma karsi "bizim en azindan

simdilik böyle bir kararlastirmamiz yok " demiyorsunuz.

Bu tutumu ilk elden göstermeniz gerekirken göstermiyor ve bana satir aralarini dogru

okumaktan sözediyorsunuz. Satir aralarinda sizin varsaydiginiz gibi, arkadaslarin bütün

projeleri Kürt siyasal hareketi icin tanimlanmis olsun. Öyleyse bu mutlaka ifade edilmelidir.

Üstelik simdiye kadar yapildigi gibi "arapca " degil "türkce" . Eger arkadaslar "kisisel

170

konumlari öncelikleri "derken tümüyle Kürt Siyasal hareketinin konumundan ve

önceliklerinden sözediyorlarsa "sizin örgüt projeniz" derken aslinda "biz cunku örgütlüyüz "

demek istiyorlarsa bunu elbette aciklamalilar . Neden bu bir giz perdesine büründürülsün ki?

Arkadaslar bizi yanlis anliyor ve bize ait olmayan bir örgüt projesiyle iliskilendiriyorlar .

Hatta bunun en temel ayrim noktasini olusturdugunu söylüyorlar. Biz bu yanlis anlamanin

aslinda onlarin bizlerle farkli kaygilari tasidiklarini ifade etmek icin kullandiklari bir

iliskilendirme oldugunu anlayarak ses cikarmiyoruz . Böylece biz olmadigimiz bir sey olarak

"oluyoruz" Burada biz tuhaflastik .

Ikinci asamada arkadaslar kisisel konumlari ve önceliklerinden sözederek tuhaflasiyorlar ,

cünkü size göre bu sekilde Kürt Siyasal hareketinin konumundan ve önceliklerinden sözetmis

oluyorlar.

Ama sonucta anlasilan bir ortak nokta da var . Iki dergi projesinden sözediyorum. Tam da

farkliliklara uygun düsen bir ortaklasma gibi görünüyor. Ama acaba öyle mi?

Sizi ve görüsmeye katilan diger arkadaslari (Deniz, Orhan, Tolga?) elestiriyorum , sonucta

yürütülen diplomatik degil siyasi bir iliskidir. Bu denli dügümlenmesi , satir aralarinin ,acik

satirlardan daha agir bir yogunluk kazanmasinda bu iliski tarzini "kabul etmenizin " cok ciddi

bir payi olmali. Iliski bu sekliyle mistisize edilmis oluyor ve ileride bunun doguracagi

sakincalar gercekten cok fazladir. Bu yüzden öncelikle sizin ve görüsmeye katilan

arkadaslarimizin Ahmet arkadaslarla yapilacak ilk toplantiya bu yanlis degerlendirmeleri

kaldirma anlamini vermesini diliyorum.

Sevgi ve saygiyla

Cem

01. 12. 2004 – Demir’in Cem’e Cevabı

Sevgili Cem,

Birincisi, bence Ahmet'in eski yazidklarini degil, esas olarak son gorusmelerin protokolunu

ele alarak degerlendir. Senin ddedigin itirazlar sanirim olaylarca asilmis bir sorunu tartisiyor.

Yani tartisma firsati bile olmadan gelismelerce asilmis, dolayisiyla gundemden dusmus.

Ikincisi, bir programla cikip cikmama uzerine tartismalar ve bu baglamda yazdigim yazilar,

aslinda bu orgut meselesi gibi gorunen sorunun tartismasiydi. Aslinda orada, arkadaslari

sorunu boyle, orgut sorunu gibi koymaya iten daha derindeki nedenler irdeleniyordu.

Dolayisiyla Orgut konusu gibi gorunenin, esasina iliskin olarak soyleniyordu. oyle hic bir sey

soylememe, acik olmama gibi bir durum yok. Gorunusle (orgut) ugrasma degil onun ozune

(Program) yonelme vardi.

Ve bu cikmazi asmayi sagladi ve bir netice aldi. Son gorusmede pozisyonlar 180 derece

degisti. Sanirim bu degismeye yeterince dikkat etmiyorsun.

Baslangicta sorun soyle goruluyordu. Biz bir program ve stratejik metinle cikiyorduk,

arkadaslar ise, boyle bir program ve strateji tartismasi yapmak icin dergi cikarmak gerektigini

savunuyorlardi. Dolayisiyla bu pozisyon icinde, bizim konumumuz bir orgut kurmak gibi

algilaniyordu onlarca. (Ama buna pek ala bir hareket kurmak, akim yaratmak da denebilir.

171

Diyelim ki arkadaslarin gelenegi onlari orgut yerine hareket sozcugunu kullandiran bir

gelenek olsaydi, arkadaslarin cikarsamalari yine degismeyecekti. ama o zaman sen ornegin

orgut sozcugunun sende yarattigi allerjiyi hic bir sekilde gostermeyecektin. yani burada

sorunu yaratan orgut kurup kurmamaiz hakkindaki yanilgi degildi. Orgut bir gorunumdu. Bu

gorunum hareket veya akim da olabilirdi. Cikarsamlar degismezdi. )

Ama bu gorunum aldaticiydi. Zaten o degerlere kufretme gibi baglamlarda yazilanlar, tam da

boyle gibi gorunen sorunun oyle olmadigini aciklamaya yonelikti. Yani senin suclamanin

aksine, en azindan ben kendi adima bir durus sergiledim. Ama orgut sozcugu uzerinden degil,

cunku o meselenin asli degildi, gorunumuydu, bu gorunumu yaratan ozden bir elestiriydi

benimki.

Ama bir yandan bu yapilirken, diger yandan, pratik is birligi olanaklari uzerinde duruldu.

Baslangictaki yanlis anlamalar gidip de arkadaslar bu yaklasimi anlayinca, onlar da ayni

sekilde davrandilar. O zaman arkadaslarin orgutsuz ve oprogramsiz gibi bir dergi

cikarmalari; bir programla cikmamiz dolayisiyla orgutu hedefledigimiz bicimindeki yaniltici

durum asildi. O zaman siz orgut kuracaksiniz ondan biz orada olamayiz argumani

kullanilmaz oldu. Biz orgutuz, siz de baska bir hareket icin cikiyorsunuz. Biz bu nedenle

onda yer alamayiz ama bu bizim mucadelemize bir el uzatmadir dendi. Yani dedigin orgut

sorunu coktan aslimis bulunuoyr. Yani o ilk mektuplarda soylenen siz orgut kurmak

istiyorsunuz, biz oyle degiliz argumani bu gun tam tersine donmus bulunuyor. Ve bunun

uzeinden neredeyse iki hafta gecti.

Baslangicta tartisma dergisi ya da programsiz dergi ilkesel duzeyde koyuluyordu. Simdi,

taktik ve pedagojik bir arac olarak ele aliniyor. Yani arkadaslar "mis gibi yaparak" bir seyleri

anlatmayi deneyecekler. Bunun da dusunulebilecek bir sey oldugunu ben de zaten ikinci

mektupta soylmistim. Cunku Pinar'in mektubunda her iki yaklasim da bir arada bulunuyordu.

Belli bir belirsizlik ve celiski vardi. Belki bu celiski hala vardir da, sadece pratik gelismeler

nedeniyle silinmis gibi gorunuyordur. Yani bir yanda cizgisiz cikmayi bir ilke gibi koyma ve

diger yanda cizgisi olup da insanlari ve yeni gucleri tartismaya cekebilmek icin cizgiziz gibi

yapip tartisma. Ama bu celiski artik bizi ilgilendirmez. Bu arkadaslarin kendi ozel

celiskisidir.

Tipki bir papazin ayni zamanda Komunist partisi uyesi olmasi gibi. Bu bir celiskidir der

Lenin ama, orgutsel gorevlerini yapiyorsa, bu celiskisi bizi ilgilendirmez. Bu onun kendi ozel

celiskisidir. iliskilerin ve is birliginin bir konusu degil, baska bir duzeyin, ideolojik

mucadelenin konusudur.

Ucuncusu: her solenen oyle cok yanlis anlasiliyor ki, bunlari duzeltmeye kalkmak ne gerekli

ne de mumkundur. Bu nedenle ben sahsen, benim goruslerim falan ozetlendiginde veya

elestirildiginde cogu kez yanlis anlasilarak yapilmasina ragmen sesimi cikarmam. Yoksa basa

cikmak mumkun degildir. Ornegin surada aynen boyle bir sey yapiyorum.

Dorduncusu: Sen de bu dergini cikaranlarinan birisin. Hepimizin ayni hakki ve gorevleri var.

Hic kimsenin ozel bir yetkisi ve imtiyazi yok. Ben cok onde gorunuyorsam bu yaptiklarimi

kimsa yapmadigi ve benim sirtima kaldigi icindir. Senin boyle bir durum dikkatini cekince

hemen soylemen gerekir. Olabilir ki birileri dikkat etmemistir.

172

Besincisi: Su cok acik ki hepimizin farkli tarihleri var. Bu da bizlerin farkli hassasiyetleri

olmasini getiriyor. Ornegin su orgut meselesini ele alalim.

Ben bu konuda o kadar cok yazdim ki, artik gina gelmis durumda. Kaldi ki adim zaten orgut

dusmanina ciktigindan bu konudsa bir sey aciklama geregini duymuyorum bile.

Diger yandan Hamburg'ta bulunan arkadaslar icinde bu boyle. Bu konu tartisilmasin gerek

gorulmeyen bir lapalis hakikati. Karsinizdaki sizin yillar oncesinde biraktiginiz bir sorunu

surekli tekrarliyorsa, siz ise bundan bikmissaniz, hic ses cikarmamaniz boyle bir bikkinliktan

da kaynaklanabilir. yani haburglular ve benim icin boyle bir durum da var.

Benim acimdan bir de yakin tarihi var. Isin ilginci, bu gorusmelerden kisa bir sure once sayin

Selek bir yazi yazmisti. Basligi "Arzuhalcilik Degil Devrimcilik". Bu yazi vesilesiyle

kendisine aynen su mektubu yazarak bir yazi ilettim. Asagida bu mektup ve yazi var:

" Merhabalar Degerli Selek,

Ozgur Politika'da bugun "Arzuhalcilik Degil Devrimcilik" baslikli yazinizi okuyunca, yillardir

ayni konuda defalarca yazdigimi ve kimseden en kucuk bir yanit, bir yanki alamadigimi

hatirladim.

Ve yaziniz benzer sonuclara bagimsizca ulasmanin bir ornegi olarak beni sevindirdi. Ne

derler? "Aklin yolu birdir. "

En azindan yankisiz kalmamainiz icin, benzeri seyleri dusunup soyleyen baska birilerinin de

varligini bilmeniz icin bu konuda yazilmis eski bir yazimdan bir bolumu yolluyorum. Vaktiniz

yok, okuyamazsiniz ama yine de yolluyorum.

Selamlar

demir

Parti Konusunda Üzerinde Düşünülmesi Gereken Bazı Sorular

Devrimci Marksist gelenek içinde devrimci bir işçi partisinin ne zaman nasıl kurulması

gerektiği konusunda pek dikkati çekmemiş iki değişik gelenek vardır aslında. Bu

geleneklerden birincisi esas ifadesini Marx ve Rosa Luxemburg'da bulur. Buna göre,

devrimci bir işçi partisi mücadelenin yükselişine dayanmalı; yükselen bir hareketin ifadesi

olmalıdır. Bir yükselişin olmadığı bir dönemde bu tür örgütleri kurmaya ya da yaşatmaya

çalışmak sonuçta gelecek yükselişin sorunlarını kavramaktan uzak küçük sektler üretmeye

yarar.

Marx'ın pratik tavrı da hep bu yönde olmuştur. 1848 devrimi öncesinde ve yükselişi sırasında

Komünistler Birliği'ni kurmuşlar, mücadele etmişlerdir. Ancak devrimin yenilgisinden sonra,

kısa bir süre toparlanma denemelerinde bulunmuşlarsa da, bir süre sonra kendilerine

harhangi bir dernekte bile çalışmayı yasaklamışlar; faaliyetlerine son vermişlerdir. Yıllarca

enerjilerini küçük bir sektin problemlerine harcamaktansa, gelecek bir yükseliş için teorik

hazırlığa ayırmışlardır. Ne zaman ki işçi hareketi yeniden yükseliş belirtileri göstermeye

başlamış, bu yükselişle birlikte Birinci Enternasyonal'in kuruluşuna girişmişlerdir. Bu örgüt

yükselen bir işçi hareketine dayanmış ve onun ifadesi olmuştur. Ancak 1871 Paris Komünü

yenilgisinden sonra, hareketin tekrar gerilemesi ve Enternasyonal'in de ister istemez tekrar

sektlerin mücadele alanı olması eğiliminin belirmesiyle birlikte bu örgütü kapatmakta hiç de

173

tereddüt etmemişlerdir. Marx ve Engels için örgüt kutsal, dokunulmaz bir tabu değil, bir

araçtır.

Diğer gelenek en önde gelen savunucu ve uygulayıcılarını Lenin ve Troçki'de (özellikle

1920'lerden sonraki Troçki'de) bulur. Bu anlayışa göre, bir gerileme dönemi dahi olsa, küçük

bir çekirdeği; bir organizmayı yaşatmak; gelecek yükselişi hazırlıklı karşılayabilmek için

zorunludur. Özellikle Troçki, Ekim Devrimi'nin başarısı ve Rosa'ların başarısızlığını böyle

açıklar. Kendisi de daha sonra Dördüncü Enternayonal'i, Lenin'den edindiği bu derse göre,

hiç bir devrimci kitle hareketi yükselişinin olmadığı koşullarda; "çağın gece yarısı"nda aynı

nedenle örgütlemiş ve onun bu çabası karşısında, örneğin İsaac Deutscher Marx'ın

pozisyonuna benzer bir tavrı savunarak bu örgütün kurulmasına karşı çıkmıştır.

Tarih hangi tavrın daha doğru olduğuna henüz bir cevap vermiş değildir. Elbet her iki tavrın

da kendine göre avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Aslında Lenin'in örgüt anlayışının

yanlış yorumlarla tabulaştırılması bu alanda yapılabilecek çok verimli araştırmaların yolunu

tıkamış, tartışmaları engellemiştir de. Örneğin Lenin'in partisinin başarısı ne ölçüde,

önceden, ne pahasına olursa olsun bir çekirdek olmasıyla açıklanabilir? Bu konuda

Troçki'nin yorumu ne ölçüde doğrudur? Aslında 1907'den sonraki yıllarda fiilen örgüt yoktur

da; örgütün canlanışı işçi hareketinin yükselişine rastlar. Bu işin bir yanı. Bir de bu güne

kadar gözlerden kaçan diğer yanı var: aslında RSDİP'nin gerçek yaşamı ve başarısı Marx'ın

tavrını doğrular niteliktedir. Ondokuzuncu Yüzyıl'ın sonlarından itibaren, dalga dalga

yükselen, zaman zaman yenilgilerle kısa süreli gerilemelere uğrasa da sürekli bir yükseliş

eğilimi gösteren bir işçi hareketi vardır Rusya'da. RSDİP de bu yükselişin ifadesidir.

Yükselen bu işçi hareketi olmasaydı, Lenin'in en yaratıcı teori ve taktikleri, tıpkı 1907-12

arasında olduğu gibi küçük grupların çatışmaları içinde yiter gider, hiç de devrime falan yol

açmazdı. Keza, 1917 yılında, uzun hazırlık döneminde yetiştirilmiş elemanların, yükselişe en

az ayak uydurabilenler olmaları gerçeği de gözden uzak tutulmamalıdır.

Yükselen bir yığın ve işçi hareketine dayanmadan, sırf devrimci teorik pozisyonlarla uzun

gerileme dönemlerinde bir örgütü ilerideki bir kabarış için hazır tutmaya çalışmanın nasıl

tüketici bir iş olduğunu; ve ne ölçüde yığınların mücadelesini yükselttiğini ya da

yükseltmediğini en iyi Dördüncü Enternasyonal'in tarihinde görmek mümkündür. Sonuç hiç

de parlak değildir. Acaba bir örgüt olmasaydı, sonuç bugün daha mı kötü olurdu? Buna

hemen bir cevap vermek kolay değildir.

Kaldı ki, Dördüncü Enternasyonal'in dayandığı Bolşevik gelenek hala 1968'lerin dünyasının

sorunlarına bile bir program sunabilen bir düzeye sahipti; henüz olaylarca aşılmamıştı. Bu

nedenle de 1968'lerin dünyasının devrimci kabarışından etkilenebilmiş ve bu kabarışı

etkileyebilmişti.

Türkiye ve Avrupa'da Birlik Tartışmaları'nın yürütülmesi sırasında hemen herkes

Lenin/Troçki yaklaşımıyla Birlik ve Parti sorununa yaklaşmış, kimse bu yaklaşımı

sorgulamayı aklından bile geçirmemiştir.

Örneğin hiç kimse yükselen bir işçi ve kitle hareketinin olup olmadığı; varsa, bunun ne türde

örgütsel ve politik ihtiyaçları olduğu gibi bir analizden yola çıkarak bir parti gerekip

gerekmediği sorununu tartışmamıştır. Herkes için bir aksiyom durumundadır yükselme olsa

da olmasa da bir partiyi el altında bulundurmak. Bu varsayımı da tartışmak gerekiyor; hem

174

de bu günün dünyasına 1968'lerde Troçkist geleneğin sunduğu kadar olsun bir program ve

sistemli teori sunamadığımız gerçeğiyle birlikte.

"Sosyalistlerin Birliği" Kimin İçin Gerekli?

Nesnel bir hareketin incelenmesiyle ne tür bir örgütlenmeye ihtiyaç olabileceği türünden bir

problemin olmaması sadece "örgüt her koşulda olmalıdır" anlayışıyla da açıklanamaz, çünkü

çok önemli bir bölüm örgütlerin dışındadır da. Burada sorunun insani ve psikolojik bir

boyutu da vardır.

Aslında binlerce sosyalistin, devrimin ya da kitlelerin ihtiyaçları açısından değil, sadece

kendi açılarından bir örgüte ihtiyaçları vardır. Bir mücadeleye verilmiş yıllar; yapacak

başka bir şeyi olmama; siyaset dışında başka bir şeyden anlamama; hayata anlam verecek bir

çabaya duyulan ihtiyaç vs. . Bütün bu nedenlerle herkesin bir örgütlenmeye ihtiyacı var.

Hatta yüzlerce militan bir örgüt aparatı olmadığı takdirde şu dünyada yaşama şansı bile

olmayan bir insan durumundadır. Bu insanlar elbette yaşamlarının kaynağı olan bu yapıları

ve anlayışları dişleriyle, tırnaklarıyla savunacaklardır. Bütün bunlar insanca ve anlaşılabilir

ihtiyaçlardır. Ama bizler sosyalist isek ne kendimizi ne de yığınları kandırmamamız gerekir.

Aslında yığınların, yükselen bir hareketin veya devrimin ihtiyacı olup olmadığı için değil, -

çünkü bu konuyu bilimsel bir şüpheyle tartışmış değiliz-, kendi ihtiyacımız için bir örgüt,

birlik veya parti kurmak istediğimizin bilincinde olmalıyız. Bu aşırı bir yargı gibi görülebilir,

ancak birlik istemlerinin gerekçeleri dikkatlice okunursa, şecaat arzeden merdi kıpti gibi,

birliğin tam bu nedenle istendiği görülebilir. Bu durumun kavranamamış olması "Birlik

Tartışmaları"nda garip sonuçlar yaratmış durumda.

Bir parti yükselen bir hareketin ifadesi olabilir. O takdirde programatik saflıktan ziyade,

hareketin canlılığı ve dinamizmine bakılır; onun içinde saf tutulur. 1960'ların TİP'i böyleydi

ve örneğin Dr. H. Kıvılcımlı ona karşı böyle bir tavır içindeydi.

Ya da bir parti. bir program temelinde kurulabılır. Bu takdirde de inançlar ya da ideolojiler

değil, somut hedefler ve talepler birleştirici unsur oluştururlar. Bunun dışında modern

toplumda toplumu değiştirecek bir güç oluşturmanın yolu yoktur.

Halbuki birlik ya da legal parti tartışmalarında ne kitle hareketinden söz eden var ne de

somut hedefler ve programdan. Hatta legal partiyi savununlar, program olmasa bile

olabileceğini söylüyorlar. Peki bu partinin ya da birliklerin ayırıcı kriteri ne olacaktır?

"Sosyalist olmak", "kendine sosyalist demek". Bunlar ise inanca, ideolojiye dayanan

tanımlamalardır. İnsanları ideoloji ya da inançlarına göre birleştirmenin gereksiz ve

olanaksız olduğu hala anlaşılmış değil demek.

Sorunun böyle konulmuş olması, birliğin sosyalistlerin bir ihtiyacına vevap verdiğini gösterir;

insanca bir ihtiyaca. Ama bunun için parti kurmaya kendini ve başkalarını aldatmaya ne

gerek var. Sosyalistler derneği gibi bir şey de kurulabilir; parti namıyla yapılabilecek her

şeyi yapabilir ve belki kamu oyunda sözünün ağırlığı olan bir birlik olabilir.

"Birlik mi Rekompozisyon mu?" adli kitaptan

http://www. comlink. de/demir/kitaplar/birrekom. htm"

175

Hemen anlasilacagi gibi, bu yazida devrimci bir kitle hareketi olmadan, o hareketin bir

yukselisinin ifadesi olmadan bir parti kurmaya kalkmanin nasil yanlis oldugu aciklaniyor.

Yani arkadaslar, en azindan yolladigim bu yazi vesilesiyle bile boyle dusunmedigimizi biliyor

olsalar gerektir. Yani yakin tarihte de bu konuda cok acik bir yazimi yollamisim.

Simdi boyle bir uzak ve yakin tarih olunca, hele Ahmet'in Orgut diyerek ifade ettiklerinin

aslinda baska bir sorunun yansimasi oldugunu dusunmus ve onun uzerine oturup ozdeki sorun

uzerine sayfalar dolusu yazi yazmissam, keza orgut yerine hareket kavramini kullansa de

degisen bir sey olmayacagi acik olduguna gore, Orgut sozu kullanildi diye bir tepki

gostermemem cok mantikli olmaz mi?

Muzakereleri yuruten arkadaslar icin de ayni seyler gecerlidir. Kaldi ki bir konusmanin akisi

icinde daima baska noktalar agirlik kazanabilir ve hedefe gidiste ayrintilarda bogulmamak

icin es gecilir veya kendiliginden bilincsizce gecilir. Kaldi ki ortadaki ilk defa karsilasan

insanlarin topu topu bir kac kere birer ikiser saatlik gorusmeleridir.

Eger gercekten arkadaslarin bizlerle, buyuk harflerle bir orgut kurma amacindan dolayi bir is

birligine girmemeleri gibi bir sorun olsaydi. Orgut kuracagimiz yanilgisi gercekten bir seyleri

onunde engel olsaydi, dedigin hakli olabilirdi. Ama boyle bir durum yoktu ve olmadi. O

baska bir sorunun gorunumuydu. Bu cok acik, orgut yerine hareket veya akim dense de sonuc

degismeyordu. (Kaldi ki sol literaturde hareket veya akimlara da orgut dendigi olur. Engels

Chartist Hareketten Parti, ilk modern isci partisi diye soz eder. ) Demek ki sorun orgut

degildi. Keza sonradan tam tersi bir durum ortaya cikti. Gercek duruma uygun. Arkadaslarin

orgut diye bir derdinin olmamasinin, (ve bizim de orgut icin ciktigimizi dusunmelerinin)

nedeni onlarin orgutlu olmalariydi.

Butun bu yanlis anlamalari yaratan ne?

Su paradoks. Bizim dogrudan orgut diye bir amacimiz yok ve bir orgut degiliz. Ama net bir

programi savunacak, net bir stratejiyi savunacak bir dergiyle cikmak istiyoruz.

Arkadaslarin ise bir Orgutu var ama program tartismasi yapmak icin cikiyor.

Biz orgut degiliz politik bir dergi cikarmak istiyoruz. Arkadaslar orgut ama teorik bir dergi

cikarmak istiyor. (Politik gazetesi var cunku)

Gercekten ortada garip bir durum var. Alisilmis kliselere sigmiyor.

Normal olarak bir orgutu olanlarin bir programla cikmalari, olmayanlarin nasil bir program

diye tartismak icin programsiz cikmalarini gerektirir sag duyu. Ama burada durum tersi.

Orgutu olan program tartismasi yapmak icin cikiyor. Orgutu olmayan ve onune dogrudan

orgut diye bir gorev koymamis olan ise Program ve stratejiyle cikiyor. Bu garip durum

arkadaslarin, bizlerin bir orgut kurmak icin ciktigimiz turden bir cikarsama yapmalarina yol

aciyordu.

Burada bizde bir celiski yok. Arkadaslarin bir celiskisi var. Ama bu onlarin kendi sorunudur.

Is birligi baglaminda bizi ilgilendirmez. Ama bunu bir ilke duzeyine getirir, teorik ve

ideolojik baglamda savunurlarsa o zaman teorik bir tartisma yapilir. Ve bunu yapiyoruz da

zaten. Pinar'in yazisinin elestirisi tami tamina buydu. (Pinar'in elestirilmis olmasi diger

yazilarin elestirecek seyi olmadigindan degil. Oralarda cok daha fazla vardi. Yuzlece

sayfalik kitaplar yazabilirdim. Orada sadece bu celiskinin ozu en can alici noktasindan

gosterilmeye calisildi. cunku celiski tam da o uzun uzun ele alinan degerlerle ilgili

176

formulasyonda yogunlasmisti.

Ve en nihayet Altincisi ve sonuncusu: Gerek senin dun yazdigin mektup, gerek benim

cevabim, hasili burada tartishilhan her seyin bir nushasi da epeydir otomatik olarak Pinar ve

Ahmet'e gidiyor. Yani tam bir aciklik var. (Ramazan'in adresi olmadigindan

yollayamiyorum. Ama onlarin ona ilettigini var sayiyorum. ) Yani arkadaslar bizlerin neyi,

nasil tartistigimiz, gorusler vs. hakkinda dogrudan bir bilgiye en otantik bicimlerinde sahip

oluyorlar. Dolayisiyla simdiye kadar bu konu acikliga kavusmamis olarak kabul edilse bile,

gerek senin mudahalen ve benim de sana dun verdigim cevap ve de simdi bu mail ile konu

acik olarak anlasilmis olmaktadir.

Tabii butun bu yollananlar okunuyorsa.

selam ve sevgiler

demir

02. 12. 2004 – Tolga’nın Eleştirileri

Merhabalar,

İlk olarak Cem'in eleştirilerine katılıyorum. Fakat ben bu toplantıların hiç birine

çağrılmadığımı ve doğal olarak da katılmadığımı belirtmek isterim. Sonuçta Ahmet'in

anlattığı "örgüt"lü hareketlerin neye göre ve nasıl bir tarzla hareket ettiklerine pek de

yabancı değilim. Bu nedenle garipsemedim ama bunun farkında olduğumun da bilinmesini

isterim. Dergi girişimciliğinin hukuku da süreç içerisinde etkileşimlere bağlı olarak kendini

belli edecek.

Yanlış anlaşılma da olmasın. Arkadaşların beni çağırmamalarını sorun da yapmıyorum; tam

tersi "diplomatik" işlerle meşgul olmak zorunda kalmamak çok memnun bile edebiliyor.

Cem'in eleştirilerine gelirsek. . İstanbul'da yapılan toplantılarda (toplantı notları ve yazılan

maillerden) sanki açık olmayan ve bireyler arasında bir türlü netlikle belirlenemeyen durumlar

sahiden mevcut. Bunun en önemli sebebi internet haricinde yurtdışında bulunan dergi

girişimcileriyle iletişimin sağlıklı kurulamamış olması olabilir belki. Tüm kafalarda

"milliyetçiliğin her türden haline karşı olmak" sözkonusu ama bunun haricindeki noktalarda

tartışmalar yürü(ye)mediğinden bir bulanıklık söz konusu gibi. "Birşeylere karşı olmak"

üzerinden işlerin yürümesi epey zor olabiliyor. Bu nedenle dergi üzerinde ileride pratikte

yapılabilecek ciddi tartışmaların bu bulanıklığı gidermesini umut etmekteyim.

Sağlıcakla kalın,

tolga

02. 12. 2004 – Tolga’nın Eleştirileri’ne Cevap

Merhaba Sevgili Tolga,

Mektubunu okudum.

“Cem’in eleştirilerine katılıyorum” dediğine göre, Cem’in itiraz ve eleştirilerine verdiğim

177

uzun ve ayrıntılı cevaplar seni ikna edici bulmadığın anlaşılıyor.

Böyle deyince en azından bunları biraz daha ayrıntılı açıklamanı beklerdim. Hangi eleştiriye

verilen hangi cevabı hangi nedenle yeterli bulmadığını açıklamanı beklerdim. Ben en küçük

bir gelişmeyi, en önemsiz gibi görünen bir ifadeyi en büyük hassasiyetle ele alıp hep bir

açıklık sağlamaya ve bunu herkese duyurmaya aşırı bir özen gösteriyorum. Bu nedenle

yazacağım kitapları yazamıyorum, yazıları aksatıyorum. Yazdığım yazıların kalitesini

düşürüyorum.

Bunun birazı kadar olsun dikkat ve hassasiyeti beklemek de hakkımdır sanırım. “Şu itirazlara

verilen şu cevaplar şu nedenle yanlış veya tatmin edici değildir” diye bilmek isterim.

Öte yandan burada ilk defa somut bir iş için bir araya gelen birbirini tanımayan, birbirinden

habersiz insanlarız. Çok farklı geçmişlerimiz, hassasiyetlerimiz var vs. Böyle bir gruba

yazılan bir yazıda, hele üsluba çok dikkat etmek gerekir.

Bir ıslak ormanda olduğunuzu düşünün. Siz küçük bir ateş yakmak, bu ateşi büyütmek için

korunaklar yapmaya, oradan buradan kuru odan parçaları bulmaya çalışıyorsunuz. Ama

rüzgar ve yağmur sürekli yaktığınız ateşi söndürüyor. Yapmaya çalıştığımız iş biraz böyledir

bu günkü dünyada. Her davranışımızın o ateşi yükseltmesini de gözetmeliyiz.

Bunun için çok hassas olmak gerekir. Bir memnuniyetsizlik var ise, bunu açıkça dolaylı

ifadelerin ardına saklanmadan, hiç biriktirmeden ifade etmek gerekir. Ama aynı zamanda

bunu, insanların şevklerini arttıracak bir tarzda yapmaya özen de göstermeli kanımca.

Bu özeni göremediğimi en azından hissetmediğimi belirtmeliyim.

Gelelim eleştirilerine.

Sondan başlayarak cevap vereyim. Çünkü en önemli konuların hiç anlaşılmadığını

görüyorum.

Mektubunda aynen şöyle diyorsun:

“Tüm kafalarda "milliyetçiliğin her türden haline karşı olmak" sözkonusu ama bunun

haricindeki noktalarda tartışmalar yürü(ye)mediğinden bir bulanıklık söz konusu gibi.

"Birşeylere karşı olmak" üzerinden işlerin yürümesi epey zor olabiliyor. Bu nedenle dergi

üzerinde ileride pratikte yapılabilecek ciddi tartışmaların bu bulanıklığı gidermesini umut

etmekteyim. ”

Kanımca bu yazdığın satırlar bu deri projesini hiç anlamadığını gösteriyor. Tam da bu

nedenle “bulanıklık”tan söz ediyorsun.

Bu dergiyi çıkarmak için bir araya gelenler, dergi projesinde birlikte iş yapmak için, hiçbir

yerde hiçbir zaman “milliyetçiliğin her türlüsüne karşı olmak” gibi bir ilke beyan etmediler.

Bu yönde en küçük bir ima dahi bulunamaz.

Bu dergi projesi tam aksine, Alman tipi de denen, ulusu dil, din, etni, ırk, kültür, ortak yaşantı

birliği; kader birliği gibi “ilkel milliyetçilik” ya da “Gerici milliyetçilik” karşısında, Ortadoğu

için, aydınlanmanın ideallerine bir dönüş ve devrimci demokratik bir milliyetçiliği, yani bütün

178

bunların ulusun tanımından dışlanmasını ve ulusun bütünüyle insan hakları temelinde;

bürokratik ve baskıcı olmayan bir devlet cihazı temelinde bir demokratik cumhuriyeti

savunmakta. ABD’nin Büyük Ortadoğu Planı’na karşı Orta Doğu İçin böyle bir Demokratik

Cumhuriyet’i savunmakta ve böyle bir planın ancak tüm orta doğudaki ezilenleri ve halkları

birleştirebileceğini söylemektedir.

Yani bu dergi projesine katılmak için gerici milliyetçiliğe karşı devrimci ve demokratik

bir milliyetçiliği savunmak yeterlidir. “Milliyetçiliğin her türlüsüne karşı olmak” diye bir

koşul yoktur.

Sadece Manifesto’da, Orta doğu için bir çözüm olan bu devrimci demokratik milliyetçiliğin,

dünya çapındaki problemler açısından aslında gerici olduğu belirtilmektedir. Ama bu

dünya çapındaki durumla ilgilidir ve zaten.

Sosyalist olarak böyle devrimci ve demokratik bir orta doğu uğruna mücadelenin, hem bu

mücadelenin kendisinin kitlelerin bilincinde yol açacağı değişiklik nedeniyle (motorsiklet

Günlüğü hatırlansın); hem de başarıya ulaştığında, dünyanın aort damlarında bir devrimci

demokrasiye emperyalist ülkelerin hiçbir zaman izin vermeyecekleri ve bunun da onu ister

istemez, kapitalizmle yüzleşip, tüm sınırları ortadan kaldırma, yani ulusal sınırları darma

duman edecek bir programa yönelmesine yol açacağı için, yani bir “sürekli devrim” olanağını

ve perspektifini yeniden canlandıracağı böyle bir programın savunulabileceğini söylüyoruz.

Yani eğer gerçekten niyeti her türlü milliyetçiliğe karşı olan bir sosyalist iseniz, bu

demokratik milliyetçiliği savunarak bu günün orta doğusunda, liberallerin ya da bürokratik

kastların kuyruğunda politika yapar duruma düşmekten kurtulursunuz diyoruz ve kitlelerin

mücadelesine önderlik ederseniz onun gerek kendi deneyleri gerek karşılaşacağı durum

sonucunda her türlü ulusa ve ulusçuluğa karşı bir mücadeleye dönüşmesine yol açabilirsiniz

diyoruz. Olan budur.

Şimdi bu böylesine açık iken ve biz bu grupta dergi çevresi olarak tartışıyorken,

“milliyetçiliğin her türlüsüne karşı olmak temelinde” bir araya geldiğimizden söz etmek,

şimdiye kadar yapılan ve yazılanlardan hiçbir şey anlamamış olmak demektir.

Pratik olarak, bu dergi projesinde yer alan herkes sosyalist olabilir. Herkes, “milliyetçiliğin

her türlüsüne karşı” da olabilir. Ayrıca bu görüşlerini burada da savunabilir. Ama burada

bizi bir araya getiren, milliyetçiliğin her türlüsüne karşı olmak değil. Gerici

milliyetçiliğe karşı bir devrimci ve demokratik milliyetçiliği savunmaktır. En amiyane

tabiriyle budur.

Bu nedenle bu dergi girişimi için müracaat ettiğimiz herkese ve sana da, “bu manifestoda

ifade edilen programı savunur musunuz” diye sorduk ve soruyoruz.

Size de tam böyle soruldu. Ve siz de öyle katıldınız. Ama öyle görülüyor ki, bu konuyu ve

Manifesto’yu tam anlamamışsınız. Yani bir yanlış anlama temelinde katılmış olduğunuz

anlamı çıkıyor bu yazdıklarınızdan. Böyle olmayabilir ama yazdıklarınız bu anlama

geliyor.

Ayrıca şunu belirteyim. Dergi girişiminde olup da, sosyalist olmayan veya milliyetçiliğin her

179

türlüsüne karşı olmak gibi bir sorunu bulunmayan insanlar var. Onlar, bu Manifesto’da ifade

edilen programı benimsedikleri için bu dergiyi destekliyorlar. Manifestoyu desteklemek ise

“her türlü milliyetçiliğe karşı olmayı” gerektirmiyor.

Ayrıca bu durum zaten, Örgüt mü kuruyoruz korkusunun anlamsızlığını da gösterir. Sosyalist

olarak işi gücü bırakıp, devrimci demokratik bir program temelinde örgüt mü kuracağız?

Birileri böyle bir amacı benimsese bile benim böyle bir amacım olmaz şahsen. Ve bunlar son

derece açıktır yazılan yazılarda.

Ama anlamadığınız sadece bu değil, başka bir sorunu daha anlamamışsınız.

Ben en az yazılarımda yüzlerce kere, ilkeler temelinde birlik oluşturulamayacağını;

modern toplumda birliğin ancak somut işler ve programlar temelinde olabileceğini;

insanların ancak böyle bir araya gelebileceğini yazmışımdır.

Bu nedenle Manifesto, “ilkel milliyetçiliğe karşı devrimci demokratik bir milliyetçilikte

birleşenler” gibi bir ilke koymuyor; bunu somut teklif ve proje olarak ifade ediyor. Yani

“ulusun tanımından dili, dini, etniyi vs. , çıkarmak; bürokratik cihazı parçalamak” vs.

tarzında, somut bir program olarak ifade ediyor. Ayrıntısı metinde var.

Daha da açıklamak için, eğer sizin “Her türlü milliyetçiliğe karşı olmak” ile kastettiğinizi ele

alırsak. Bu bir ilkedir ve ilkeler temelinde birlik olmaz. Birlik ancak örneğin “ulusal olanla

politik olanın her türlü ilişkisinin koparılması ve ulusal olana ait her şeyin özel bir inanç

sorunu olarak görülmesi” gibi somut bir teklif veya talep biçiminde ifade edilirse bir birlik

oluşturulabilir.

Yani siz sadece bu dergide bir araya gelenlerin programını anlamış değilsiniz; dergi projesinin

dayandığı, modern toplumda en basit birliklerin bile ilkeler değil, ancak somut hedefler ve

programlar temelinde olabileceği dersini de anlamamış bulunuyorsunuz.

Tabii bunları anlamadığınız için, bir araya gelişin, “bir şeylere karşı olmak” tarzında olduğu

türünden sözler edebiliyorsunuz.

Lütfen. Manifesto, tam aksine, somut bir programdır. Bir şeylere karşı olmak temelinde

değil, somut bir yapılacak işler temelinde bir programdır. Bu yargınız da baştan aşağı

yanlıştır.

Olabilir. İnsanlar bazı şeyleri yanlış anlayabilir. Ama bunun suçlasa ben değilim. Son

derece açık olarak her zaman şu soruyu soruyorum: “Bu manifestoyu okuyun, bu temelde

çıkacak bir dergiyi destekler misiniz?”

Eğer kişi destekliyorum demiş ama manifestoyu okumamış veya okmuş da anlamamış ise

bunu bilemem. Bunun sorumlusu ben değilimdir.

Yazdıklarınızdan sizin manifestoyu okuduysanız bile anlamadığınız ortaya çıkıyor. Yani siz

hangi amaçlar için bu dergi projesinde bulunduğunuzun farkında değilsiniz. Yazdıklarınızdan

çıkan anlam budur. Ortada bir yanlış anlama var demektir.

O halde tekrar, hem size hem de olası başka yanlış anlamalara karşı bu dergi projesinde

bulunan bütün insanlara tekrar soruyorum. “Manifesto’da dile getirilen programı ve

180

stratejiyi savunacak bir dergi projesine katılmak onda görev almak ister misiniz?”

Bu temel olmadan her hangi bir tartışmayı yürütmek, bir iş bölümü ve birliği yapmak

mümkün olmaz.

*

Ama madem girdik tekrar bir noktaya değineyim.

Diyorsunuz ki:

“Sonuçta Ahmet'in anlattığı "örgüt"lü hareketlerin neye göre ve nasıl bir tarzla hareket

ettiklerine pek de yabancı değilim. Bu nedenle garipsemedim ama bunun farkında olduğumun

da bilinmesini isterim”

Belki yanlış anlamış olabilirim ama bu hiç de hoş bir ifade değil. En azından özensiz. Sanki

ortada gizli bir şey varmış gibi, “bak onun farkındayım” tarzında bir şeyler.

İfadelerde çok hassas olmak gerekir. Hele bu dergi projesinde olmayan, eşit bir partner olarak

iş birliği yapılanlara karşı daha da hassas olmak gerekir.

Ahmet ve diğer arkadaşlar böyle bir imayı hak edecek biçimde davranmadılar. Çok açık

davrandılar ve onların bu yanını takdir etmek gerekiyor. Böyle de davranmayabilirlerdi.

Böyle bir açıklama yapma zorunlulukları yoktu. Ve somut bir hedef için iş birliği

yapıldığında iş birliğinin konusu dışında insanların örgütsel ilişkileri vs. kimseyi

ilgilendirmez.

Ama arkadaşlar hiçbir mecburiyetleri olmadığı halde, bizim açıklığımızı görünce, kendileri

de son derece açık davrandılar.

Bu takdir edilecek yerde, aman “örgüt mü”, durumun “farkındayım” tarzında yorum ve

tepkiler ne yaptığımızın ve yapılanın hiç anlaşılmadığını gösteriyor.

Arkadaşların bir örgüt olup olmaması bizi ilgilendirmez. Biz arkadaşlarla somut

hedefler temelinde bir araya geliyoruz. Diyoruz ki “şöyle şöyle bir dergi çıkaracağız, ne

dersiniz. ” Diyorlar ki, “katılamayız dışardan destekleriz”. Onlar diyor ki, “biz de şöyle

şöyle bir dergi çıkaracağız. Siz ne dersiniz?”. Biz diyoruz ki, “dışardan destekleriz.

katılmak için hele bir bildirgesine bakalım. ”

İlişki temeli budur. Arkadaşların bir örgütlü yapı olup olmadıkları bizi ilgilendirmez. Bizi

somut iş ve hedeflerimiz ilgilendirir. Ama arkadaşlar, fazladan kendi durumlarını

açıklamışlarsa, onların bize güvendiğini ve bizlerin güvenini kazanmak için de karşı bir jest

yaptıklarını gösterir.

Olayları doğru değerlendirmek gerekiyor. Bu davranışların bir tek anlamı vardır ve budur.

*

Elbette başlangıçta böyle bir durum yoktu. Biz Pınar Selek’in derginin yazar veya çıkarıcıları

arasında yer alması için onun cevabını bekliyorduk. Gerçekten de Pınar Selek, bu gün

Türkiye’de, politik duruşu ile derginin programını benimsemeye en yatkın kişidir. Bu kişinin

derginin çıkarıcıları arasında olması için beklemeye değerdi.

181

Ama bu arada, Pınar’ın da bir dergi projesi olduğunu bir yazısında gördük. Sonra konuşmada,

niye bunları birleştirmeyi denemeyelim dedik. O projenin de bizim gibi farklı geleneklerden

insanların ve genellikle çok genç insanların bir toplanması olduğunu sanıyorduk. En azından

ben böyle sanıyordum.

Sonra tartıştık hatta biraz kafa göz yardık ve gördük ki, konseptler çok farklı ama, bu iki farklı

konsept aslında birbirini de destekler. Karşılıklı olarak birbirimizi desteklersek her iki

projenin de daha başarılı olduğunu düşündük. Olay budur.

Bunun neresi yanlış. Bu konuda bir itiraz göremedim şimdiye kadar.

Buna şöyle bir itiraz olabilir örneğin.

“İki projeyi kaldıramayız. Gücümüz yetmez. ”

Veya “önce birini oturtalım sonra birini” denebilir

Veya “iki ayrı dergi anlamsız, bir tane çıkaralım” denebilir.

Bunlar dense anlarım. Ama bunlar yok. Sorun diye söylenen örgüt konusu sorun değil.

Çünkü

a) Bizler hiçbir şekilde bir örgüt kuracağız demedik. (başkalarının böyle düşünmesi bizi

ilgilendirmez)

b) Somut bir proje için bir araya geldiklerimizin bir örgüt olup olmadıkları da bizi

ilgilendirmez ve onlarla ilişkimizi belirlemez. Biz somut iş temelinde anlaştığımız

noktalara bakarız.

Yani ortada sorun gibi getirilenler bir sorun değil, başka bir sonunun görünümüdür

muhtemelen.

Belli ki başka bir sorun var. Ama bu sorunu doğrudan çıkarmak gerekir. Cerahat varsa

patlatmalı ve akıtmalı.

Bu nedenle, Tolga ve Cem’e ve de herkese tekrar soruyorum.

Esas bir başka memnuniyetsizlik var belli ki. Bu nedir? Bunu biraz daha düşünüp ortaya

çıkarmayı, doğrudan ifade etmeyi deneyin.

Şöyle bir şey mi? Örneğin örgütlü olduğunu bildiğimiz insanlarla iş birliği yapmamız somut

bir projeye bağlı olarak bazı riskler mi içeriyor? “Bu örgütlü yapılar güvenilmez. Bir de çok

güçlü bir örgüt, en iyisi uzak duralım” mı denmek isteniyor. Bu yönde kaygılarınız mı var?

Ya da, “bu dergi projesi diye girdik ulan tezgaha mı geliyoruz. Bu arada parti falan mı

kuracaklar” diye bir korkunuz mu var?

Ya da kendinizin ihmal edildiğini mi düşünüyorsunuz?

Tabii bu sorular herkes için geçerli.

Lütfen bir sorun varsa açıkça ortaya koyalım.

Her şeyi hiç bir kaygı duymadan konuşabilmeliyiz.

182

Selam ve sevgiler

Demir

04. 12. 2004 - Deniz’in Cevabı

Tolga telefonda konuşmamızı gördüğüm kadarıyla oldukça yanlış değerlendirmişsin. Kısıtlı

bir sürede söylenmiş bir cümleden bu sonuçları çıkarman oldukça ilginç. Karşı tarafın

tavrında senin şahsına yönelik hiçbir itiraz olmadı, olamazda, ne ahmet ne pınar dergi

girişiminde ben, orhan ve demir dışında kimseyi tanımıyorlar. Ayrıca tanısalar ve itiraz

etselerde bu itirazların bizim açımızdan kabul edilir bir tarafı olamazdı. Hiç kimsenin politik

bir faaliyette bir kimsenin "şahsına" yönelik itiraz yapma hakkı yoktur. Pınar ve Ahmetin

sana karşı hassasiyetlerini olduğunu düşünmen için kafanda nasıl bir gerekçe yarattığını inan

anlayabilmiş değilim. Yanlızca ilk görüşmeler tarafların dertlerini birbirine iletme

toplantılarıydı ve 3 kere gerçekleştirdi, toplantı ayrıntılarını gruba iletmeye çalıştık. Bu

açıdan arkadaşlar bir hassasiyetten öte sınırlı sayıda insanla bunu gerçekleştirmenin şu an

yeterli olacağını ilettiler. Aksi halde doğrudan temsilin kurallarının uygulanması durumunda

tüm dergi girişimcilerinin bu toplantılara katılımı gerekirdi. Bu temsiliyet ilişkisine bir

itirazın varsa bu toplantıdan haberin olduğun anda bunu yapabilirdin. Farkında olmadığın bir

hiyerarşi, emir komuta zinciri gibi yakıştırmaları haketmek için gerçekten nasıl bir davranış

içinde olduk, bunu yazını okuduğumdan beri düşünüyorum. Birincisi farkında olmamak karşı

tarafı komploculukla suçlamaktır. Yani "acaba tezgaha mı geliyoruz yine" sorusu sanırım

kafanda uzun süredir var. Bu yüzden ben kişisel olarak dergi girişimini temsil etme

noktasında şahsen pınar ve ahmetle yapılacak görüşmelerden kişisel olarak çekiliyorum.

Zaten aralık ayı içinde yapılacak toplantı tüm girişimcileri kapsayan bir toplantı. Bu girişimin

altında bir komplo, bir tezgah olsaydı, (benim bildiğim kadarıyla hiyerarşik bir örgütde

yazışmalar internet ortamında tüm "örgüt" üyelerinin bilgisine ve kullanımına

sunulmaz)herşey tüm ayrıntısı ile grupta ifade edilmezdi.

İkincisi benim yazdıklarımın demirin yazdıklarına çok benzemesi yada aynı olması, (hatta

daha önce de belirtildi gazetede demirin yazısı benim imzam ile yayınlandı)senin açından

ciddi korkulara neden olmuş. Peki diyelimki ben hiçbir konuda yazı yazamayacak ancak

orhanın deyimiyle kes yapıştır metoduyla yazılar oluşturacak bir kişiyim. Bunun da benim

özgürlüğüm olduğunu düşünürüm. Kimseye korku yaşatmamak için büyük bir yaratıcılık

içine girmem gibi zorunluluğum olduğunu inan hiç düşünmüyorum. Ezilenlerin harekete

geçmek için çok büyük fikirler üretmesi gerektiğini hiçbir zaman düşünmedim. Canı yanan

bir kişi nasıl yerden kaldırım taşını söküp egemeninin kafasına atarsa, pekala oluşmuş bir

düşünce de benim için o taş işlevini görebilir. Bunu kullanmak için hiç gocunmam. Yazı

yazarken burda kimsenin para, şan, şöhret peşinde koşmadığını sanırım biliyoruz, tersine bir

yazının altına imza atmanın, kendi idam fermanızın altına imza atmakla aynı olduğu bir

coğrafyada, olanaksızlıklardan, zamansızlıktan ama yazının ulaşması gereken yere

ulaşmasınında zorunlu olduğu bir durumda içeriğine sonuna kadar katıldığım bir yazının

altına imza atmaktan hiç gocunmadım. Bunun bu faliyete yada kişilere ne gibi zararları

olacağını ise ben kestiremiyorum. En fazlasından yapabileceğim katkıların çok sınırlı bir

183

kısmını yapabildiğim için hergün her an kendi kendime hayıflanıyorum. Bunun sebeplerine

burda girmeyeceğim. Bunun sebeplerini burda ortaya koymam başta belirttiğim yaratıcı

olmama, fikir üretmeme özgürlüğümün inkarı anlamına gelir.

Son olarak dergi manifestosunun kabul edilip edilmemesi, daha da ötesinde anlaşılıp

anlaşılmadığı meselesine gelelim. Bu dergi projesine başlarken girişimcilere bu manifestoyu

onaylayıp onaylamadıkları soruldu. Onunda ötesinde bu gişimde herkes biliyor bu

manifestonun altına imza atmayanlarla ayrışıldı, mücadeleler yaşandı. Bu süreç içinde hala

birçok kişi ile birlikte yürüyor olmamız, bana girişimin içindeki arkadaşların hepsinin

manifestoyu anladıkları ve benimsedikleri izlenimimi yarattı. Ama gerek orhanın arafat ve

öcalan yazısına karşı yazdığı yazı, gerek tolganın son yazdıkları bu manifestonun duruşuyla

ciddi çelişki içeriyor. Orhanın yazısı gerici milliyeçilere açıktan prim verirken, tolganın

tutumu ise bu girişimi "her türden milliyetçiliğe karşı olmak" la sınırlıyor. Manifestonun

kapısını açık bıraktığı hatta bugün bu programı savunacak en önemli güç olarak tanımladığı

devrimci demokrat Kürt milliyetçilerini görmezden geliyor.

Kanımca komplo teorilerinden çok tekrar tartışmamız gereken asıl meseleler bunlar.

03. 12. 2004 - Orhan Gün’ün Cevabı

Az Pişmişliğime Veriniz Lütfen

Birkaç günlüğüne şehir dışına gittiğim için yazışmaları zamanında takip edemedim. Ancak

şimdi cevap yazabiliyorum.

Üzerinde durulacak iki konu var. Birincisi Demir’in ortaya sürdüğü Yazı Kurulu-Yayın

Kurulu meselesi, diğeri de Cem’in eleştirdiği ve Tolga’nın da bu eleştirilere katıldığını

belirttiği, ‘neden iki ayrı dergi’ meselesi.

İkincisinden başlayalım.

Pınarlarla ilk görüşmeye başladığımızda, onların teorik bizim politik diye ifade ettiğimiz iki

ayrı dergi girişimi mevcuttu. Bu iki girişimi ortaklaştırmak amacıyla ilk önce bu ifadeleniş

üzerinde durduk, onların istediği teorik dergiyle bizim istediğimiz politik dergi ayrı mı yoksa

aynı şeylerimi ifade ediyor diye. Zira bizim genel olarak anladığımız ‘teorik dergi’yi ifade

etmedikleri belliydi. Görüşmeler neticesinde onların istediğinin, bakış açısı sunacak, güncel

konuların dışında dosya konularını da ele alacak ilk erimde uzun periyotlu bir dergiydi. Zira

onlar da politik dergi dendiğinde klasik anlamda örgütlerin ajitasyon ve propaganda amaçlık

kullandıkları slogan dergilerini anlamaktaydı. Fakat bizim de ifade ettiğimiz, güncele

müdahale edebilen, bakış açılarının, fikirlerin, somut politikaların ve belirli bir politik hattın

savunulduğu bir dergiydi. Sonuç itibariyle bu iki anlayışı ortaklaştırmak için uğraştık ve

nihayetinde bu ortaklaşma ‘manifesto ve bizim politik bir hareket, hatta uzun erimde bir örgüt

yaratma hedefiyle çıkıyor oluşumuz’ noktasında tıkandı. Manifesto konusunda, manifestoyu

tam anlamıyla okumadıklarını, fakat zaten düşündükleri derginin bir manifestoyla çıkmasının

gerekmediğini, hatta dışardan bakıldığında bir örgütmüşüz imajı vereceği için böyle

olamaması gerektiği, sadece sorunları belirtip, bunlara çözüm arayacak bir dergi olduğumuzu

belirtip çıkmamızın daha doğru olacağını belirtiyorlardı. Manifesto tartışmasını

184

çıkaracağımız dergide yapalım, hatta manifesto sizlerin imzasıyla dergide yayınlansın

diyorlardı. Daha sonraki görüşmelerde manifestoya genel olarak bir itirazlarının olmadığını,

hatta önderliklerinin çizdiği programla uyuştuğunu dolayısıyla zaten böyle bir program

çerçevesinde faaliyet yürüttüklerini belirtiyorlardı(özellikle Ahmet). Manifestoyla birilikte

çıkamamalarının sebebini, ‘bizlerin politik bir hareket ve uzun vadede belki bir örgüt yaratma

hedefiyle bir dergi çıkarıyor oluşumuz’ olarak koyuyorlardı kendi verili durumlarını

belirterek.

Şimdi bizlerin böyle bir hedefimizin olduğu kanısına onların nasıl ulaştıklarına gelelim.

Onlar bu kanıya kendi sezgileriyle ulaşmış değillerdir. Yanlış hatırlamıyorsam onlarla ikinci

görüşmemiz öncesi Demir farklılıkları şimdiden olabildiğince net ortaya koymamız

gerektiğini, bu noktada da bizlerin manifestoyu onlarla tartışmak istediğimizi, bizim politik

bir hareket yaratma hedefiyle bir dergi çıkardığımızın belirtilmesi gerektiğini vs. söylüyordu.

Gerçekleştirilen görüşmede de Deniz bunları belirterek şu ifadeyi; ‘bizlerin politik bir

hareket, hatta uzun vadede bir örgüt yaratma hedefiyle hareket ediyor oluşumuzu’ özellikle

belirtti. Bu noktada bu örgütün onların anladığı veya bilindik klasik 10 kişinin bir araya

gelerek oluşturdukları örgüt olmadığı da özellikle vurgulandı. Ama bugünde çıkan sonuca

bakıldığında ‘ne çare’ denebilir.

Fakat tüm bu gelişmelerden sonra, iki ayrı dergi projesinin şekillenmesi ardından

baktığımızda böylesinin çok daha hayırlı olduğunu söylemek mümkün. Zira şimdi onlarla

çıkaracağımız derginin politik, yani bizlerin politikalarımızı, politik hedeflerimizi

savunabileceğimiz bir dergi formatında olmayacağını görüyoruz. Daha çok bu politikaların

arka planının savunulabileceği, çok daha genel anlamda bakış açılarının sunulduğu genel bir

teorik demeyelim ama fikir dergisi olacağı ortaya çıktı. Dolayısıyla iki ayrı dergi olması

şimdilik en hayırlısı.

Birinci konuya gelirsek;

Öncelikle Pınarların önerdiği Yayın Kurulu’nun gerçek anlamda, Demirin tariflendirdiği

yayın kurulu olduğunu düşünüyorum Zira ben bunu böyle anladım. Eğer böyle olmasaydı

muhtemelen bu isimler önerilmezdi, zira onların önerdiği bir çok isim derginin daha fazla

kesime ulaşmasını sağlayacak (örn. Güney Kürdistan’dan bir kişi öneriliyor ve bu kişinin

oradaki temsilci olabileceği ve derginin oradaki dağıtımını sağlayabileceği belirtiliyor. )

kişiler. Hatta notlar dikkatli okunduğunda görülecektir ki gerçekleştirilecek toplantıya kadar,

tüm maddi imkanların seferber edilmesi ve netleştirilmesi gerektiği belirtiliyor. Bir Yazı

Kurulu toplantısında bu, gündem oluşturamaz herhalde.

Bu açıdan tariflendirme de bir problem yok, fakat belki önerilen isimlerde eksiklik veya bir

problem olabilir.

Diğer yandan Demir bu tartışma vesilesiyle oluşturulması gerekli olan Yazı Kurulu için kimi

önerilerde bulunmuş;

“Bu iki girişimin ortak çabası olduğuna göre, bu girişimler Yazı Kurulu için

görevlendirdikleri elemanları kendileri belirlemeleri gerekir. ”

185

Bu konuya, benim kendimi oluşturulması bugüne kadar ya da Demir’in yazısına kadar,

konuşulmamış olan yazı kurulu için kendimi önermediğimi, dışardan gelebilecek bir öneriyi

de geri çevireceğimi belirterek başlayayım. Yani Demir boş yere kaygılanıyor. Böyle bir

konu ne koşuldu ne de ben böyle bir şeyi düşünüyorum. Zira yeteri kadar pişmemiş biri

olabilirim belki ama ‘ne idiğünü bilen’ bir bireyim.

Diğer yandan oluşturulacak bir Yazı Kurulu’nun birilerinin görevlendirdiği elemanlarla değil

insanların kendilerini veya başkalarını önermesiyle ve ortak girişimdeki bireylerin bunu

tartışıp onaylamasıyla oluşturulması gerekir. Aksi halde burada gerçekleşecek olan belki bir

örgütün değil ama birilerini süzgecinden birilerinin geçirilmesi olacaktır. Ve o süzgeçten

geçmenin kriterleri sadece kapladığınız hacimle değil, süzgece giriş şeklinizle de ilintili

olabilir. Zira böyle bir süzgecin göreceli ebatları da sunulmuş durumda.

Bu konuda belirtilmesi gerekli diğer bir nokta ise oluşturulacak Yazı Kurulunda bir temsiliyet

ilişkisinin olamayacağıdır, en azından ‘manifestolu dergi girişimi’nde olan bizler için. Bu

girişimden kendisini Yazı Kurulunda temsil etmek isteyen, orada daha yararlı olabileceğini

düşünen herkes orada olmak için ‘mücadele etmeye’, yani kendisini önermeye hakkı vardır.

Hiç kimse bunun önünü ‘bizim açımızdan orada olacak insanların şunları, şunları

hazmetmiş(hatmetmiş olarak da okuyabiliriz) olması gerekir’ diyerek tıkayamaz, böyle bir

kıstas koyamaz. Çünkü elbette yanılıyor olabilirsiniz ve oluşturduğunuz ne herhangi bir

örgütün Yazı Kuruludur ne de tek veya iki pilotun yönetimindeki bir jet uçağı.

Diğer konuya ‘hazmetme’ konusuna gelirsek, benim açımdan baştan belirtilmesi gereken bir

nokta var. Madem bir şeyleri yeterince hazmetmediğim, bazı konularda yeterince

pişmediğim, pişirilmemiş olduğum düşünülüyor ‘manifestolu dergi girişiminde’ bulunmamın

da benim açımdan ciddi bir çelişki olduğu da düşünülüyordur. Zira ben değil karşısında

olduğum yeterince hazmetmediğim hiçbir çalışmanın hiçbir aşamasında yer almam. En fazla

izlerim. Ne yeteneklerimi, ne de enerjimi, zamanımı onun hizmetine sunmam. Tabi bunun

böyle olduğunu düşünüyor değilim. Ortaya konulan her şeye noktası, virgülü, imlası

vurgusuna katılmıyor oluşum, ya da yazılmış şeyleri alıp kes yapıştır yöntemiyle yeni yazılar

türetmiyor oluşum, ya da bugüne kadar Demir’in benim herhangi bir hassasiyetimi veya

yazımı görmemiş oluşu, ya da bir yazı yazmamış oluşum onu yeterince hazmetmediğim,

kavramadığım anlamına gelmez. Zira meseleye böyle yaklaşırsak sanırım bu dergi

girişiminde bu meseleyi hazmetmiş insan sayısı pek bir çoğulluk ifade etmez.

Ama şu durumda da ‘manifestolu dergi girişimi’nde eğer birilerinin hazmını

zorlaştıracaksam, ya da sadece pratik işlere enerjisini ve yeteneğini harcayan değerli bir

arkadaş olarak görüleceksem belirtilsin ki, kendi konumumu belirleyeyim.

‘Örneğin’, “Klasik Marksist miras, (Marks, Engels, Lenin, Troçki, Luxemburg, Mandel

gibilerin klasik mirası) + Kıvılcımlı + Frankfurt okulu ve “Batı Marksizmi” (Benjamin,

Adorno, Marcuse, Gramsci, Luckas, Lefewbre vs. ) + yeni soyal hareketelerin teorik katkıları

(Feminizm, Ekoloji, Barış, Siyah vs. hareketleri) + seksenlerin sonrasının ulusçuluk teorileri

(Gellner, Anderson, Hobsbawm vs. ) ve bunlardan bizim çıkardığımız teorik ve metodolojik

genellemeler bu metnin teorik arka planını oluşturmaktadır. Bu teorik arka planı asgari

186

ölçüde bilmeyen ve hazmetmemiş bir insan bir yazı kurulunda onu temsil edemez. ” deniyor.

Burada öncelikle vurgulanması gereken cümle içerisindeki ‘biz’ manifestoyu hazırlayan

birilerini ifade etmiyor. Demir’in kendisini, yani ‘ben’i ifade ediyor ve Demir dolaylı olarak,

(hatta onun sık sık yaptığı gibi yapıp doğrudan şöyle ifade edebiliriz) hatta aslında ‘benim

teorik arka planımı edinmemiş, yani Marksist, Leninist, Kıvılcımcı, Troçkist olmamış, bu

süreçlerin teorilerini benim gibi edinmemiş, Frankfurt okulu, Batı Marksizmi, yeni sosyal

hareketler, ve seksen sonrası ulusçuluk teorileri gibi konularda benim belirlediğim asgari

ölçülerde birikime sahip olmayan hiç kimse bu manifestoyu yeterince hazmetmemiştir. Ama

ben nedense bu manifestoya ilişkin ‘atılabilecek en geri adım’ türünde nitelendirmeler

hatırlıyorum. Kulağıma çalınıyor bir yerlerden.

Bu teorik arka planın asgari ölçüde hazmının kıstasları ve sınırları nedir acaba. Demir’in de

yaptığı gibi cümleyi gidebileceği yerlere çekersek eğer, örneğin bu teorik arka planın asgari

ölçüde(sınırlarını herkes kendi tarihine göre belirleyebilir) hazmedilmemesi bir insanın

Marksist olmadığı anlamına gelebilir. Zira yeterince ‘pişmemiş, olgunlaşmamış’sanız değil

Marksist olmamakla, gerici olmakla bile kolayca ithaf edilebilirsiniz. Zira Demir’in metninde

benim için ifade ettiği budur; “hazmetmiş ve temsil ediyor olması bir yana, fiilen ciddi

biçimde karşı olduğu görülür. ” Zira bu programa karşı olan herkes gerici olarak ithaf

edilmemişler miydi?

Ama, elbet yanılıyor olabilirsiniz. Kim bilir.

Sevgilerle ve saygılarla

Orhan Gün

04. 12. 2004 – Tartışmalar Üzerine Demir’in Yolladığı Metinler

Merhaba Arkadaslar,

Nihayet bir tartisma basladi. Bu bazi izleyenleri tedirgin edebilir ama aslinda bunlar saglik

isaretidir. Ilk defa insanlar "bize niye sorulmadi, ben niye davet edilmdeim?", anlamina gelen

itirazlar yapiyorlar.

Simdiye kadar kimse boye bir itiraz bir yana hic bir konuda ses cikarmiyordu. Bu artik yavas

yavas degi projesine sozden de ote fiilen sahip cikilmaya baslandigini gosteriyor. Bu son

derece olumlu bir gelismedir kanimca.

Bu vesileyle birbirimizin dilini daha iyi anlamamiz bakimindan, ozellikle benim gibi artik

yasli kusaktan olanlarin meramini anlamak bakimindan yararli olacagini dusundugu, bazi

metinleri iletmek istiyorum. Bunlarin okunmasi hem eski deneylerin bilinmesini ve hazmini

kolaylastirir hem de yanlis anlamalari daha aza indirmeye hizmet eder.

Ornegin, bu dergi projesi baglaminda herkese, "su program ve stratejiyi benimsiyor musun?"

diyerek cagriyi sunuyoruz. Ama ben bunu derken ornegin asagida Kivilcimli'dan aktardigim

satirlari goz onuna alarak bu laflari kullaniyorum. Program ve stratejinin cok basit gibi

gorunmekle birlikte aslinda o basitligin ardinda muazzam bir teorik birikim olmasi

gerektiginin bilindigini var sayiyorum ornegin.

187

Ama bu ifadeye muhatap olabilmis bir kims bundan sadece basit bir metnin kastedildigini

dusunebilir. Boylece cok farkli anlayislar ortaya cikabiliyor. Okunursa yararli olacagini

saniyorum. Burada hem personel hem de strateji soz konusu ediliyor ornegin.

Demir

SOSYAL ANLAMLI ASKERCİL TAKTİK ELEMANLARI

Son yılların önde giden Devrimcileri, hep ve yalnız "Strateji" üzerinde tartıştılar. Bu eğilim

işin kolayına kaçmaktı. Aslında birkaç cümle veya sayfa ile özetlenebilecek ve doğrusu,

yanlışı epey uzun süre sonra ortaya çıkabilecek olan Strateji kesiminde söylenenleri olaylar

hemen yalanlıyamazdı. Taktikse onun zıddı idi. Söylenir söylenmez uygulanması gerekirdi,

uygulanır uygulanmaz, olaylarla çarpılıverirdi. Onun için bütün "Stratej"lerimiz

(Sevkükeyşçilerimiz) en bilgincil titizlikle günün, her günün kaçınılmaz görevleriyle ilgili

Taktiğe yan çiziyorlardı.

Bu nankör görevin hiç değilse üzerinde en az durulan, ama günün en yakıcı konusuyla ilgili

bulunan birkaç problemini azıcık ayrıntılarıyla ele almak gerekti. O yakıcı ve yanıcı

problemlerden biri, görebildiğimiz kadarıyla: Taktiğin biçimleri, momentleri ile onlarla

insanın, özellikle şef insanın ilişkileri çevresinde toplanıyor. Bir sürü eğilim, örneğin

"Disiplin", yahut "Demir disiplin", Kömür disiplin gibi genç ruhları trans (vecd) halinde

donduran terminoloji" lerle ortalığı kasıp kavuruyorlar.

Problemi en alfabetik biçimiyle koymazsak anlatamıyacağız. Onun için, bir başka

devrimcinin klâsikleşmiş koyuşuna uymaktan daha yararlı yol bulamadık. Sosyal Savaşa

bakarak son derece basit ve mekanik olan askercil Taktikten yararlandık. Askerlik güzel

sanatında bile vazgeçilmez sayılan elemanların, Devrimcil artistlerce ibret kaynağı olacağını

düşündük.

OBJEKTİF STRATEJİ - SÜBJEKTİF TAKTİK

Strateji plânı uzun etütlerle Savaş dışında, Taktik davranış sıcak ateş içinde yapılır. Strateji:

Tez (dost) - Antitez. (düşman) objektifliği statükosuna dayanır. Taktik : Sentez (zafer)

uğruna her an değişen sübjektif dinamizme dayanır. Kaynak: Alman Genelkurmayının

"Truppenführung" adlı Talimatname maddeleridir.

Strateji, eski deyimiyle Sevkükeyş (orduların yönetilişi) büyük önem ve öncelik taşımakla

birlikte, ana çizileriyle daha çok objektif savaş şartlarının düzenlenmesidir. Daha doğrusu

Ordu varsa, ve savaşa tam hazırlanmış ise, o varlığa ve hazırlığa göre sevk edilir (cepheye

gönderilir).

Taktik, asıl cephede yapılan somut Savaşın, ve cephe gerisinde yapılan uzun hazırlıkların

yönetilişidir. Objektif olarak varolan orduların, cephe gerisinde manevralarla hazırlanması,

Strateji içinde Taktik'tir; cephede doğrudan doğruya sıcak savaş ateşi içinde yönetilmesi

Taktik içinde Taktik'tir.

Strateji ne denli önceden az çok belirli ortamda belirli plânla güdülen objektif ve bir kerteye

188

dek soyut sayılabilirse; Taktik en az o denli önceden hiç kestirilemiyecek, her zaman ve her

yerde sık sık parola ve biçim değiştirecek, oldukça sübjektif ve son kerteye dek somut savaş

güdümüdür.

Bir ülkenin belirli ekonomik, sosyal, politik ve ilh. gibi coğrafyacil ve tarihcil şartları

ortamında verili olanakları objektif olarak ne iseler, o ülke ordularının genel Strateji plânı o

şartlara göre azçok soyut olarak peşin peşin çizilebilir. Bu bakımdan Strateji kalın çizili bir

kanevaya benzer. O kaneva içine gerekli savaş parola ve biçimlerinin çiçeklerini, peyzajını

özellikle işlemek, ateş hattına gerçekten veya taslak olarak girmiş güçlerin sübjektif düşünce

ve davranışlarına bağlıdır.

Strateji, bir merkezde tepeleşmiş bir avuç azlık Genelkurmay organınca yuvarlak ve kaba

çizileriyle plânlanır. Bu bakımdan Strateji plânları uzun Tarih, Coğraf ya, Ekonomi, Politika,

Kültür ve ilh. etütlerinin son derece derinliğine araştırılıp incelenmesine dayanmakla birlikte,

uzaktan bakanlar için : "Bunda

bilemiyecek ne var?" dedirtecek kadar kolayca çiziştirilivermiş gibi görünür. Ama Strateji

bir edbiyatçı esinlemesi, "Sehl'i mümteni" (ulaşılamaz kolaylık) değildir. Onun için, her

önüne gelen görünüşe aldanıp, masa başına oturdu mu, dört beş çizgiyle en anıtsal Stratejiyi

döktürüveririm sanır. Ve döktürür de. Rastladı ise, ne âlâ. Tutmadı mı, en güçlü orduları kaz

gibi avlatır.

Taktik'in öyle harita ve masa başında uyduruluvericek yanı hiç yoktur. Taktiğin yeri ateşin

içidir. Orada her güç, kendisinin ve karşısındakinin (düşmanın) bütün olanaklarını bir anda

sezip kavrıyarak, yıldırım kararlarla en etken davranışı başarmak zorundadır. Çünkü o ân

içinde ya dost güçler, ya düşman güçler, ya yakacak, yahut yanacaktır. İşin akademik

eleştiriye, uzun tartışmalara tahammülü yoktur.

Onun için her Ordu'da: iyi Strateji ustaları gibi, iyi Taktik uzmanları ayrılabilr. Diyalektik

düşünce ve davranış için böyle mutlak "uzmanlık" ayrılıklarına gerek yoksa da; skolastik veya

metafizik düşünce ve davranış metotlu derebeği yahut burjuva savaş ilgilileri arasında böyle

bir "işbölümü" yapmak ve geliştirmek kaçınılmaz olmuştur.

Proletarya Politikasında öyle skolâstik "Stratej"lerin, yahut metafizik "Taktisyen" uzmanların

üreyip kendi dallarında asılı kalmaları gerekmemelidir. Çünkü Strateji diyalektiğin Tez ile

Antitez'lerinin doğru konulması ise, Taktik diyalektiğin Sentez'ine varılmasıdır. Tez (dost)

Antitez (düşman) güçlerinin Stratejik - objektif gerçekliği ve statükoları ne olursa olsun,

Savaşın zafere ulaşması Sentezini gerçekleştirecek olan Taktik tutumlardan zerrece ayrılması

en büyük yanılgıları getirir.

Aşağıdaki açıklamalarda, bile bile hep : Alman Genelkurmayının "Truppenführung"

(Askercil Birliklerin Güdümü) adlı talimatnamesinden yararlanılır. Parantez içindeki

rakamlar, o Talimatname metninin oldukları gibi çevrilen madde numaralarıdır.

TAKTİK BİÇİMLERİ

Sınıflar dövüşünün Askercil Savaştan öğreneceği çok şey vardır. Sosyal Devrime Harp,

Siyasi mücadeleye (Muharebe), Ekonomik mücadeleye (Müsademe) denilebilir. Her üç

alanda Taktik : aslında Taarruz (saldırı) ile Ricat (gerileme) biçiminde özetlenir. Müdafaa

(savunma) ya taarruz, yahut ricat için bi geçit davranış olur. Hepsi de sınıflar çelişkisinin

189

"yamanca yorumu" sayılır.

Askercil aksiyon üç ölçüde çarpışma tanımlar:

1 - Harp (la guerre : savaş) : bunun eylemi Straieji ile belirlenir. Devrim gibidir.

2 - Muharebe (La battlle : savaşma) : önemli ordularla bir yerde yapılır.

3 - Dövüş (Le combat : müsademe) : önemsiz birliklerle birçok yerlerde yapılır.

Son iki ölçüde çatışma baştanbaşa : Taktik konusuna girer. Muharebe : Siyasî mücadeleye,

Dövüş : Ekonomik mücadelelere benzetilebilir.

Asker dilinde bunların hepsine : "Hasımla karşılaşma sonucu çıkan silâhlarla şiddetli izah

(yamanca yorum)" (38. ) denir. Sosyal dilde "izah" yahut "yorum"un anlamı ile Harp -

Muharebe - Dövüş ölçüleri üzerinde durmıyalım. Yalnız, hangi anlam ve ölçüde olursa olsun,

Savaşma ve Dövüşlerin ne denli oynak ve kıvrak nasıl her an çelişkili olduğunu ve çelişkilerin

durmaksızın birbirine geçtiğini daha basitçe kavramak için, askercil Taktik alanda kaç türlü

çatışma biçimi bulunduğunu özetlemek ilginç ve öğretici olacaktır.

Savaş Taktiğinde başlıca dövüş biçimleri :

1 - Taarruz (L'attaque : saldırı)

2 - Tâkip (la poursuite : kovalama)

3 - Müdafaa (la défensive : savunma: Verteidigung)

a) Statik müdafaa (la défensive statique)

b) Geciktirici aksiyon (l'action retardataire)

c) Dövüşün kapuşması (la rupture du combat)

4 - Ricat (la retraite : gerileme).

Bu 7 türlü Taktiğe yakından bakarsak, hepsini birden iki zıt biçim döğüşe indirgeyebiliriz :

1. Taarruz (Saldırı) : hemen her zaman Tâkip'le (kavalama ile) taçlanır. Tâkip, Taarruzun

sonucudur.

Müdafaa (Savunma) : genel biçim ve özel üç biçimi ile bir geçit dövüşü taktiğidir. Alınan

sonuca göre: ya taarruz, yahut Ricat ile sonuçlanır.

2. Ricat (Gerileme) : Müdafaa biçimlerinden hiçbirisi, Taarruza kapı açamayınca gereken

dövüş biçimidir.

"Taarruzdan Müdafaaya geçiş ele geçmiş yerleri koruyarak yahut, gerekirse düşmandan

uzaklaşarak yapılır. Kuvvetlerin mevzilenmeleri değiştirilir ve hazır güçler çekilir. " (44).

TAARRUZ

Taarruz (Saldırı: sayıya pek bakmadan var güç ve enerji ile zafer için yapılır. Takip

(Kovuşturma) aralıksız, duralaksız, kesin sonucu az kayıpla alır. Taarruzun biçim ve

yordamları (Cepheden - Kuşatıcı - Yan - Sınırlı ve ilh. ) olur.

190

TAARRUZ (Saldırı) : - "Düşmana karşı, onu yere sermek amacı ile açılan Taarruz, düşmana

aksiyonun kanununu dikte eder. " (39). Belli doğrultuda: Hareket - Ateş - Vuruş, saldırıdır.

Bu tanımlamaya göre Taarruz : düşmanı toptan yok etmek için yapılır. o nedenle : "Taaruzda

bir başarısızlık olanağı, Taarruzu yerine getirme enerjisini önliyeceğinden sınırlandırmaya

hiçbir zaman götürmemelidir. " Taarruz, var gücile, her ne olursa olsun, olanca enerjiyle

yürütülür.

Ancak : "Özel durumlarda- Taarruzun hedefi sınırlandırılabilir. "

"Baskın basanındır" diyen atasözünün anlamı şudur :

"Taarruzda sayı üstünlüğü her zaman başarının gerekli şartı değildir. "

"Taarruz sırasında Şefin ve Erbirliğinin üstünlüğü en iyi değerlendirilmiş bulunur. " (39)

Böylece, dövüşün son amacı Taarruzdur. Zafer onunla sağlanır.

Tâkip (Kovalama, Kovuşturma) : "Zaferin meyvalarını toplamak için yapılır. "

"Daha önceki dövüşler sırasında düşmanın yok edilişi elde edilememişse, Tâkip onu

gerçekleştirmeye bakar. "

Tâkip nasıl olur? "Yalnız ardı arası kesilmez, hasma duralama olanağı vermez bir Kovalama :

karar için yeni bir dövüşmeden doğacak yeni kayıpları ekonomize (tasarruf) eder. " (40).

Taarruzun : Alından (cepheden), Kuşatıcı, Yan, Sınırlı hedef li vb. biçimleri ve yordamları

vardır.

SAVUNMA

Savunma (Müdâfaa) güç yetersizse, düşmanı dilenen yere çekmek ve sonunda Taarruza

geçmek için yapılır. 1) Statik Savunma : en iyi tutunulacak yerde düşman taarruzunu kırar; 2)

Geciktirici Savunma (Direnç): Kesin savaşa girmeksizin, düşmana çok, kendine az kayıp

verdirir.

SAVUNMA. - 1) "Kendi güç yetersizliği başka alternatif bırakmadığı zaman";

2) "Hasma dövüşülecek yeri dayatmak" için;

3) "Başka nedenlerle, savunma daha yararlı görünürse. " Savunmaya girişilir. Savunma

"Hasmı bekler". Bu bekleyiş elleri kolları kavuşturup kadere boyun eğmek değildir. Tam

tersine :

1) "Komuta, savunmayı zaman içinde sınırlandırabilir. "

2) "Zafer ancak müdafaa bir taarruzla sona ererse kesin olur. "

Savunma : Hasmı ve Yeri iyi kollayıp bütün Ateş gücünü kullanmakla olur. Başlıca iki türlü

Müdafaa vardır :

Statik Savunma : "Düşmanın taarruzunu kırmak için yapılır. Bu amaçla taarruz belirli bir

yerde ve son haddine dek en iyi tutunulabilecek yerde kabul edilir. "

Geciktirici Savunma (veya Direnç : Widerstand) : "Düşmanı geciktirmiye çalışır. Düşmana

alabildiğince ağır kayıplar verdirerek, savunucu ciddî bir dövüşe kendini kaptırmıyarak, o

amaçla, hasmın saldırısından ve yer bırakmaktan vaktinde kaçınmalıdır. "(41). "Gecktirici

191

direnç", Müdafaaya yeterli güç bulunmadı mı, yapılır. o sıra kumanda merkezîleştirilir.

(475).

RİCAT

Ricat (gerileme) : 1) Kopuşma (ruptür) : çoğu belli yere, dövüşerek çekilme, yeni dövüşten

sakınılarak çekilmedir. 2) Tam Ricat : yeni dövüşlerden ve zayiattan sakınarak çekilmedir.

RİCAT (GERİLEME). - İki derecede uygulanır. Birinci derecesi : Dövüşün Kopuşması,

İkinci derecesi : doğrudan doğruya Ricat'tır.

Dövüşün Kopuşması (ruptür) : Bir savunma biçimi sayılır. Gerçekte : gerilemenin belirli bir

biçimidir. Dövüşün Kopuşması, "Dövüşü şimdi bulunduğu mevzide sona erdirmeye veya

fâsılalandırmıya çalışır. Maksat, daha elverişli şartlar içinde, başka bir yakın mevzide savâşı

sürdürmektir. Bu son hâlde, çoğu kez, dövüşerek o mevziye geri çekilinir. " (42).

Ricat (Gerileme) : "43. Erbirliklerini yeni dövüşlerden sıyrıltmak için yapılır. Bu amaçla

mücadele fâsılalandırılmalı ve erbirliklerinin geri çekilmeleri sağlanmalıdır. "

Her iki davranışta gerilemedir. Ruptür : savaşarak belli mevzilere çekilmedir; Ricat: dövüşü

keserek belirsiz yere doğru çekilmedir.

Görüyoruz: Taktik en şaşırtıcı kıvraklıkta zekâ, deney, enerji ister. "At, kim farkına

varacak?" denemez. Yanılgı dakikasında insanı çarpar. Stratejlerimizin Taktiğe

sokulmayışları ondan olsa gerektir.

TAKTİK GÜZEL SANATINDA : YARATICI HÜRLÜK ve KİŞİLİKLİ BİLİM

Savaşın güdümü demek olan Taktik güzel sanatında : (Hürriyet + Yaratıcılık + Bilim +

Kişilik) bilinci her birim ve tek erdem beklenir.

Askercil Savaşın yerine Politik Mücadeleyi önerince, Strateji, plânı yanında Taktik düşünce

ve davranışların ne büyük anlam ve önem kazandığı kendiliğinden anlaşılır. Çünkü Strateji,

Orduda bir avuç Genelkurmay'ın bilgi - görgü - anlayış ve enerjisine kalmış bir plân iken;

Taktik, Ordunun ayrı ayrı her tamcüzünün her biriminin, en büyük liderinden en küçük erine

dek her kişinin bilgi - görgü - anlayış ve enerjisini son kerteye dek en rasyonel (akılcıl)

biçimde kullanmasını buyurur,

Taktiğin, ne denli bilim, görü, anlayış ve enerji istediğini belirtmek için en basit bir askercil

elkitabına biraz toptan bakmak yeter. Adı geçen Alman Ordu Direksiyon Şefliğinin 17 Ekim

1933 günlü emriyle yayınlanmış Truppenführung (H. Du. 300) : Silâhlı kuvvetlerin güdümü

eseri, 1938 yılı Fransızca tercümesinin ikinci baskısını yapmıştır. Böylesine evrenselce

önemsenmiş bir Güdüm'ün Girişi şöyle başlar :

"1. Savaşın güdümü bir güzel sanattır; hür ve doğurucu bir eylemdir ve bilimcil tabanlar

üzerine yaslanır. Kişiliğin en tam gelişimini pek çok ister. "

Lütfen dikkat edelim. Prusya [Yunker (Ağa) - Banker- Asker] tutuçuluğunun en azgın

askercil (militarist) başı, Savaşın güdümünde, buyuru: "körü körüne itaat" prensibinden önce

bilime dayanan "hür + doğurucu (bereketli)" güzelsanat sayıyor. Ve "Kişiliğin en tam

192

gelişimini" birinci madde yapıyor. Demek: ister askercil, ister sosyal olsun savaşı yapan

insan ise, orada Taktiğin özü ne aşiret veya tarikat müritliği yahut "Hasan Sabbâh" müritliği,

ne de "gözlerimi kaparım, vazifemi yaparım" diyen "beyinsiz işgüzarlık"tır.

Burjuva militarizminde "Körükörüne itaat" kimler içindir? Biliyoruz. Savaşı güdenler için

değil, savaşta güdülenler içindir. "Güdülenler" . deyince, ordu hiyerarşisinde bunun anlamını

bilmiyen yoktur. Öyleyken, güdücü kadronun her basamağında, "Şıh hazretlerinin

kerametine" gözü kapalı boyun eğen kullar değil: önce bilimini ve bilincini temel yapmış, son

derece kişiliği gelişkin, hür ve doğurucu savaş artistleri isteniyor. Böyle olmazsa, yapılacak

en "dahiyâne" Strateji plânları, uygulanması havada kalmış yuvarlak ukalâlıklardan öteye

geçemezler.

KİŞİLİK : STATİK - DİNAMİK KARAKTER

Kişiliğin statik karakteri : ruh ve beden direncidir. Kişiliğin dinamik karakteri : kararlı, aktif

girişim, inceleme ve yararlanma yaratıcılığıdır. Kişilik sayının ve tekniğin eksiğini karşılar.

Her iki karakter kıvrak (beden-irade) eğitimiyle edinilir.

Kişilik, Savaş Taktiği açısından başlıca 2 noktada toplanır: l - Karakter direnci : kişiliğin

aşınmazlığını sağlar. Buna Statik karakter diyebiliriz. 2 - İnsan değeri : kişiliğin yaratıcılığını

sağlar. Buna Dinamik karakter diyebiliriz.

Modern Ordular gibi Modern Partiler de bir avuç tarikat müritlerinin tekkesi değildir: en az

10-100 binlerin örgütleridir. Ve bir genel kurala uyar: Savaşçıların sayıları ne denli kalabalık

ise, küçük birliklerin, hele tek tek savaşçıların kişilikleri, sonuç almada o denli büyük önem

taşır.

1. STATİK KARAKTER. - Askercil savaş için şöyle özetlenir ve nedenlenir :

"5. Savaş, her tek kişinin moral (ruh) ve fizik (beden) direnci güçlerini en çetin sınava

uğratır. Onun için, savaş zamanı, karakter niteliklerinin zekadan çok değeri olur. Barış

zamanı hiç göze çarpmadan nice kişi vardır ki, savaş alanında kabartıyla kendini gösterir. "

Bu nedenle, elbet hem zekasını, hem beden ve ruh dayancını üstün tutan kişilik istenir. Ama,

en küçük ateş sınavında bin bir ikircilik ve pısırıklık geçirip, kaçamaklı tatlısu kurnazlığı

yapan kişidense, moral ve beden gücünü yitirmiyen aşınmaz karakter dirençli kişilik önerilir.

Kimi "Parlak zekâ"ların, dayanıksızlıkları, savaş alanında büsbütün tavsatıcı olur.

2. DİNAMİK KARAKTER. - Gerek askercil, gerek sivil, siyasî savaş insanlar için,

insanlarla ve insanlar tarafından yürütülür. o nedenle, modern mücadelelerde, teknik üstünlük

tek başına yeterli sayılmaz. O tekniği değerlendirecek olan güç canlı, zeki ve yaratıcı olan

insandır.

"10. Tekniğe rağmen insanın değeri kesinkes olur; dağınık düzenli kavgalarda insanın önemi

artar. "

"Savaş alanının boşluğu: aktif (feâl), inisiyativi (girişim gücü) olan, her durumu inceliyen ve

kararlıca, cessurca işleyip ürünlendiren, başarının her tek kişiye bağlı olduğu kanısı ile

dopdolu bulunan bir savaşçı ister. "

Dinamik karakter, herşeyin tek insanda başladığına inanmış :

1 - Eylemci (Feâl),

2 - Girişimci (Teşebbüs kaabiliyetli);

193

3 - Uyanık (durumu her an inceliyen) ;

4 - Etken (netice almada kararlı ve cessur). . olmaktır.

Dinamik karakterin edinilmesi anadan doğma olmaz; eğitimle gelişir. Askerler için olduğu

gibi Devrim erleri için de dinamik karakterin edinilmesi, kütüphane fâreliği, yahut

muhallebici çelebilikle sağlanamaz.

1 - "Beden terbiyeleri, idmanlar alışkanlığı": Beden- tenbelliği, ruh tenbelliğidir.

2 - "Kendi kendine karşı sert davranış": Tatlı canına kıyamıyan, savaşçı olamaz.

3 - "İrâde gücü": Kendisine, ve keyfine gücü yetmiyenin. , düşmanına da gücü yetemez.

4 - "Kendine güvenç ve cüret": Kendine güvenen atılganlık, frensizlik değil, iradeli

yiğitliktir.

Devrim taktiğine girişen her sosyalist: 1 ve 2 nci maddeyle bedenini, 3 ve 4 üncü maddeyle

ruhunu güçlendirirse, o zaman gerçekten devrimci, "en acıklı durumların üstesinden gelen

insan" olur. O zaman, değer üstünlüğü sayıca azlığın eksiğini tamamlar.

"Bir değer üstünlüğü, savaşmada, bir sayıca aşağı oluşu telafi eder. Dövüşte değerlilik ne

denli çoksa Savaş o denli enerji ve kıvraklıkla güdülür. " (11)

TAKTİK ÇELİŞKİLERİ VAKTİNDE YAKALAYIP KULLANMAK

Taktik en som diyalektik çelişkilerin dönüştüğü alandır. En önemsiz belirti, ansızın en kesin

karar ister. Çabuk durum yargılayışıyla en esaslı olanı yakalamak gerekir. Ciddi nedensiz

karardan dönmemek kadar, yanılgı olunca yeni karar almayı da bilmelidir.

Savaşın güdümü: savaş aksiyonu (eylemi) içinde taktikleşir. Aksiyon gibi Taktik te hiç

durmaksızın değişen ve çelişen ilişkiler kompleksidir. Her ân değişen biçimleri vaktinde

sezip, ölçmek ve kullanmak Taktiğin birinci şartıdır.

"2. Savaş aksiyonu boyuna evrim geçirir. Yeni muharebe araçları, ona daima tekrar

yenilenen biçimler verir. O biçimlerin ortaya,çıkışları zamanında önceden görülmeli, etkileri

elifi elifine tahmin ve takdir edilmeli ve çarçabuk kullanılmalıdır. " "44. Dövüşün iniş

çıkışları, çoğu kez bir döğüş biçiminden ötekine geçişi gerektirir. "

Bununla birlikte, karşımızdaki de insanoğludur, edeceğini gizler. Onun için en ufak

sezintiden en büyük sonuçlar hesaba katılmalıdır. Gene de Taktik sürtüşmesiz ve yanılgısız

olunmaz.

"3. Savaş durumları sonsuz bir çeşitlilik gösterir. Bu durumlar çoğu kez ve ansızın

değişiverirler ve ancak seyrek olarak öncileyinden (a priori) önceden görülebilirler. çoğu kez

hiç ağırlığı olmıyan faktörler belirlendirici bir etki yaparlar. Hasmın bağımsız iradesi dost

iradeye karşı çıkar. Sürtüşmeler ve yanılgılar hergünkü olaylardır. "

O yüzden kimi kuralları ezberleyip tekerlemek softalığının hiç sökmiyeceği alan Taktik

alanıdır. Bu alanda hiç unutulmıyacak şey: çevre şartlarını gözden kaçırmamak ve en karışık

durumda en basit eylemi mantıkla ve emniyetle uygulamaktır.

" 4. Savaş güdümünün öğretimi tüzükler (Tâlimatnameler) içine tümüyle sokulamaz.

Tüzüklerin verdiği prensipler, çevre şartlarına adapte edilmelidirler. "

"Mantıklıca güdülen basit bir eylem; amaca en emince vardıracaktır. "

194

En az yanılmak için tek yol önyargı ile davranmamak, Karşı güçlerin prensip ve metotlarını

öğrenmektir.

"33. Hasmın harekâtı güdüş prensiplerini ve dövüş metodlarını tanzmak kararın alınışını

etkiliyebilir ve dövüşün güdümünü kolaylaştırabilir; bu güdüm önceden edinilmiş fikirle

yapılmamalıdır. " "Genel kural, durumun kararsızlığıdır. " (36).

Böylesine değişken, oynak olan Taktik alanda "karar" yok mudur? Vardır. Durum çoğu kez

kararsız da olsa, yoklama üzerine karara varılır.

"37. . . . Karar bütün güçlerle, net bir hedef gütmelidir. . . Bir yol karar alındı mı, pek ciddî

sebepler bulunmadıkça, karardan uzaklaşılmamalı; caymamalıdır. Bununla birlikte, Savaşın

in çıkları sırasında, kararda inatçılaşmak bir yanlış haline gelebilir. Yeni bir kararı gerektiren

çevre şartlarını ve ânı ölçüp biçmek, harekâtı gütmenin güzel sanatını teşkil eder. "

"59. Her karardan önce bir "Durumun yargılanması" (Beurteilung der Lage) yapılır. Bu

yargılama ve tartma çabuk bir zihin işi, basit ve mantıkçıl gözden geçirişler ister, ve bunların

hepsi esaslı olan şeyle sınırlandırılmak gerekir. "

ŞEFLİK TOPLULUĞU ve KARAKTERİ

Şeflik : "Şefler topluluğu" içinde sağlam (Bilgi + Deney + Moral + İrade + Yiğitlik)

eğitmenliğidir.

Taktik "durum muhasebesinde" ve yoklayış misyonlarından sonra kararı kim alacaktır? "Şef

Kişilikleri". Dikkat edelim : askercil savaş kadar matematik de oldukça mekanik kurallı ve

herşeyi tepedeki tek kişi sivriliğinde toplıyan bir alanda bile "Şef" kavramı tekşef değil, "Şef

Kişilikleri" diye bir kollekt (şefler topluluğu) konulur :

"6. Orduların olduğu gibi silâhlı. birliklerin (trup) de güdümü yetenekli şefler kişiliklerini

gerektirir" denir.

Askerlikte "şef" doğrudan doğruya Politikada "Militan"ın karşılığı olan "Subay"dır.

"7. . Subay, bütün alanlarda bir şef ve bir eğiticidir. "

Herşeyin "körükörüne itaat"e dayandırıldığı askerlikte bile "şef"liğin ne anlam taşıdığını, en

militarist, en şoven Prusya Ağalarının Taktik prensipleri sırasında, izlemek, herhalde kimi

hotzotçu "sosyalist şefler" için öğretici olur. Askercil şeflik şartlarını dağınık maddelerinden

bir araya toparlarsak iki bölüme ayırabiliriz : 1 - Şef'in kendi kaliteleri, 2 - Emrindeki

insanlarla ilişkileri.

ŞEFLİK KALİTELERİ. - kısaca şöyle sıralanır:

1 - "Yüksek bilgili" olmak.

2 - Derin tecrübeli olmak.

3 - Moral değer taşımak.

4 - Nefsine hâkimlik (ne yaptığını bilirlik) : Düşman önünde serinkanlılık ve kararlılık.

5 - Büyük yiğitlilik : cür'etlilik.

Ancak, askerlikte bile bu meziyetler tek yanlı sayılır. Eğer şef asıl insanlarla olan

ilişkilerinde gerekli karakterlerinde samimî değilse: sâdece patavatsız bir atak, hattâ yarım

manyak durumuna çarçabuk düşebilir.

195

İNSAN İLİŞKİLERİNDE ÖRNEK ve YOLDAŞ OLMA UYANIKLIĞI

Şef : insan tanır ve dürüst olursa sürükleyici rolü iki şarta bağlanır : 1- Örnek (serinkanlı,

kararlı, cüretli) olmak, 2 - Yoldaşlık : iyi kötü şartları paylaşıp yüreğe girmek.

İNSANLARLA İLİŞKİLER. - Şefin insanlarla ilişkilerinde birinci kerterde karekteri iki ana

noktada derlenir :

1 - İnsanları tanımak;

2 - İnsanlara dürüst (hakgüder : doğru) davranmak,. .

Yâni, insanı tanımak, onun zaaflarıyla oynamak için değil, kuvvetlerini ;geliştirmek için olur.

Şefin insanlarla bütün öteki ilişkileri aşağı yukarı bu iki ana kaynaktan çıkar. İnsanı tanımak

ve anlamak ile Dürüst davranmanın uygulamada pratikçe gerçekleşmesi iki yönde işlenerek

karşılıkla güven yaratmalıdır. Karşılıklı güvencin iki yolu vardır :

A. ÖRNEK olmak birinci yoldur :

"Subayın ve Şef katlarında yeralmış askerlerin kişicil tavırları ve emsâl oluşları, birlik ( trup)

üzerinde kesin bir etkinlik taşır. Düşman karşısanda serinkanlılık, kararlılak ve cür'et eseri ve

belgesi veren şef, birlik insanlarını kendisiyle birlikte sürükler. "

Ancak, bu meziyette, işaret ettiğimiz gibi, şefin kendi yönünde aranacak kaliteler arasına

girer.

B. YOLDAŞ olmak ikinci ama, en az örnek olmak kadar önemli şeflik karakteridir. Bunu,

Alman militarizmi bile o kısa sert gösterişli (Spartiate! ) konuşmasında anlata anlata bitiremez

:

"Ama, der, şef dediğin, astlarının kalblerine giden yolu da bulmalıdır ve astlarının

duygularını ve düşüncelerini anlayışla karşılayarak güvençlerini kazanmalıdır; öyleki, bu

yönde harcayacağı yürekten ilgi ve titizlik hiçbir zaman uykuya dalmamalıdır. " (8)

"12. Şefler, birlik insanlarıyla bir arada yaşamalı ve tehlikeleri, yoksunlukları, şenlikleri,

acıları onlarla. paylaşmalıdır. Ancak ve yalnız bu yoldan şefler kendi yargılamaları ve

takdirleriyle, birlik insanlarının dövüşkenlik değerleri ve ihtiyaçları üzerinde bir kanıya

varırlar.

"İnsan yalnız kendi kendisinden sorumlu olmaz, fakat arkadaşlarından da sorumludur. Kim

daha güçlü yapıda ise, kim daha becerikli, kabiliyetli ise, o toy ve zayıf olanları öğretip

gütmelidir. "

"İşte böyle temel esaslardandır ki, şefle insan arasında olduğu gibi, birliğin insanları arasında

da bir o denli önem taşıyan hakiki yoldaşlık duygusu doğar. "

Burjuva Ordusunda ve Savaş gibi kıran kırana ateş çizgisinde bile karşılıklı güvenç'in şartı

bu, olunca, Politika, hem de Proletarya politikası alanında alaturka ağalık, paşalık, beylik,

efendilik, padişahlık taslamaların nelere varacağı kendiliğinden anlaşılabilir.

KUMANDA ÜSTÜNLÜĞÜ : TEMKİNLİ SORUMLULUK GÜVENİDİR

Komuta üstünlüğünde önceden-duru görüş bağımsız-sağlam karar, enerjik-azimli yapış

temkinliliği; objektif durumu hesaba katan sorumluluğu üzerine alma girişimi ile atbaşı bir

yürümelidir. Ne temkin : pozdur, ne Sorumluluk : kendi başınalıktır. Güvenç yaratış

196

üstünlügün özüdür.

Savaş "zafer" için yapılır. Zafer : (Kumandanın üstünlüğü + Erin dövüşken değeri) ile

sağlanır.

"Zafer için emniyetli taban : Komutan'ın üstünlüğü ile birlik insanların dövüşken değeridir. "

(11)

Komuta üstünlüğü ne demektir? Herşeyden önce "yetenekli (compétente) şef kişilikleri"

demektir. Şefin kişilikli ve yetenekli olduğu nereden anlaşılır? Bizim gibi derebeği artığı geri

ülkelerde: poz ve çalım en yaygın "kişilik" ve "yetenek" sayılır. Gerçekte poz ve çalım,

kişiliğin ve yeteneğin aldatıcı paravanası bile süreklice olamaz. Komuta üstünlüğünü

sağlıyacak kişilik ve yetenek, bir sıra: Görüş - Karar - Yapış içinde gösterilen Temkinlilik ve

Sorumlulukla belli olur.

1) Görüş'te üstünlük :

1) Duru görenin;

2) Önceden görenindir.

2) Karar'da üstünlük :

1) Bağımsızca karar verenin

2) Sıkıca sağlam karar verenindir.

3) Yapış'ta (icra'da, yürürlüğe geçirişte) üstünlük :

1) Enerji gösterenin;

2) Azimlilik gösterenindir

Askercil olsun, Sosyal olsun : savaşın kendisi bilinen kıvraklıkta, kimi düşer, kimi kalkar.

Görüşte, Kararda, Yapışta yeteneğin başlıca şartı ikidir :

1 - Temkinliliği bırakmamak, 2 - Sorumluluktan korkmamaktır. Savaşın gidişi ve şansı ne

olursa olsun, Temkinli oluş, aslında sorumdan korkmamaktır. Onun için, görüşü, Kararı,

Yapışı doğru ve sağlam olan Komuta hiç temkinini bozmaksızın her türlü sorumluluğu

gözünü kırpmadan üzerine alır.

Sorumluluk deyince ne anlaşılır? Objektif durumu ve ilişkileri hiçe sayarak aklına eseni paşa

keyfi için yapıverme patavatsızlığı değildir.

"9. Her şef, her türlü durumlarda, kendisine düşen sorumluluğu üzerine almaktan

korkmaksızın, her şeyi tüm kendi kişiliği ile ödemelidir. Şefin en asil kalitesi sorumluluklar

duygusudur. "

"Bununla birlikte, genel durumu hesaba katmaksızın, kendi başına otoritesi ile bir takım

kararlar almak, yahut emirlere harfi harfine uymamak ve itaatin yerine ayrıcalı kurumluluğu

geçirmek anlamında sorumluluk taslamıya kalkışılamaz. Bağımsızlık, hoşuna gideni

gelişigüzel yapmıya çevrilmemelidir. Tersine, büyük başarıların tabanı sarihçe belirli sınırlar

197

içinde kalan girişim gücü (inisiyativ) dir. "

DÖĞÜŞKENLİK DEĞERİ

Dövüşkenlik değeri, savaş örgütünûn köşetaşı disiplin : Karşılıklı güven temeline dayanır.

Disiplin uzun eğitim ve öğretimle hazırlanır; yersiz güç israfından sakınarak korunur, vakit

geçirmeyen bütün gücüyle aksiyonla beslenir.

Döğüşkenlik Değeri ne demektir?

İlk bakışta, dövüşkenlik değeri denildi mi göz önüne 'bir tek şey gelir : Disiplin.

Yalnız Disiplin nedir? İşte savaş düzenleri içinde en iyi anlaşılması gereken şey, disiplinin ne

olduğudur.

"Disiplin, ordunun kubbesini tutan köşetaşıdır. Disiplin kesinkes korunması herkes için

hayırlı bir şey olur. " (13).

Bunca önemi olan disiplin neye dayanır? Bütün mesele oradadır. Disiplinin neye dayandığı

sorulunca iki şey akla gelir :

1 - Disiplin temeli nedir?

2 - Disiplin nasıl korunur?

I. DİSİPLİNIN TEMELİ. - Çok basitçe bir tek şeye dayanır : Karşılıklı Güven!

"Güçlükler ve tehlike içinde disiplinin en emniyetli tabanı karşılıklı güvendir. " (7).

Karşılıklı güvencin ne olduğunu ve nasıl kurulduğunu "Şef lik ve Karşılıklı Güvenç"

konusunda ayrıntılarıyla gördük. O konuyu her disiplin sözünü ağzına alanın bir daha ve bir

daha gözden geçirmesi gerekir.

II. DİSİPLİNİ KORUMA. - deyince başlıca 3 elemanı içine alır :

A - Disiplini kurmak (Hazırlık)

B - Disiplini aşındırmamak (Ekonomi)

C - Disiplini geliştirmek (Aksiyon). .

Disiplin karşılıklı güvenç temeli üzerinde doğmak için yukarıki üç biçime göre kurulmalı,

aşındırılmamalı, geliştirilmelidir.

A. Disiplini Kurmak. - Uzun hazırlık çalışmalarıyla başarılır.

"13. Bir savaş birliği, uzun bir eğitim ve öğretim yoluyla değil de sırf yüzeyde kalan

(üstünkörü) (sathice) birleştirilmiş ise, vahim ânlarda, ve beklenmedik hâdiselerin baskını

altında kolayca ayağını yerden keser. Onun için, savaş başlar başlamaz, birlikte moral

ahengin (manevî derli topluluğun) ve disiplinin düzeltilip korunmasına olduğu gibi öğretime

de kesin önem verilmesi gerekir.

"Her şef, disiplin gevşekliğini, kaytarmaları, plaçkaları, panikleri ve başka her türlü etkileri

bütün ve hattâ en enerjik araçlarla ara vermeksizin şiddetlice cezalandırmak zorundadır. "

B. Disiplini Aşındırmamak. - Kurulu disiplini olmıyacak, değmez, vakitsiz işlemlerle

yokuşa vurdurmak boşuna harcar ve aşındırır.

"14. Birliğin gücü kesin ânlarda yapalıcak büyük çabalar için sapasağlam muhafaza

edilmelidir. "

"Dövüş içinde güçlerin harcanışı güdülen amaçla orantılı bulunmalıdır. Gerçekleşemiyecek

şeyleri ısrarla istemek, komutaya karşı olan güvence ve birliğin iyi mâneviyatına zarar verir. "

198

C. Disiplinin Gelişmesi. - Hareketle olur, eylemle beslenir. Durmak, herşey için olduğu

gibi, Disiplin için de ölümdür. Aksiyon, insanların tümünü, güçlerinin her çeşidiyle, bütün

verimleri ve sürükleyicilikleriyle akın ettirmektedir.

"15. En genç askerden beri, bütün basamaklarda, her türlü beden, ruh, zekâ güçlerinin

kendiliğinden harekete geçmesi ısrarla istenmelidir. Her yanı tutarlı bir Aksiyonda birliğin

veriminin tüm kapasitesini değerlendirmenin, ve tehlikeli saatlerde bile yiğitliklerini

muhafaza edecek, kararlılık güçlerini koruyacak, ve cessurca eylemler içine, daha zayıf

arkadaşlarını da sürükliyecek insanlar elde etmenin tek yolu ve çaresi budur. "

"Böylece, azimli ve kararlı Aksiyon savaş zamanı ilk aranacak şeydir. En yüksek şeften en

genç ere dek her kişi, her zaman şuna inanmış olmalıdır: Aksiyonsuzluk ve zaman yitirimi,

araçları seçmede yapılacak yanlışlardan daha vahim ve ağır yanılgıları teşkil eder. "

KLASİK ANLAMIYLA STRATEJİ VE TAKTİK NEDİR?

"Kautsky, tipik bir küçükburjuva filisten (zındık) politikası güdüyor : BİR SLOGANIN İLÂN

EDİLMESİ, işin içinde bir şey değiştirir sanıyor. Ve yığınlara da o saçma düşünceyi aşılıyor.

V. İ. U. Lenin, "Dönek Kautsky"

"Strateji" ve "Taktik" sözcükleri askercil savaş terimleridir. Zamanla, insanoğlunun her

alandaki davranışlarında kullanılır, hattâ kötüye - kullanılır bir acemi edebiyat gösterisi oldu.

Biz burada özellikle sosyal mücadele alanında herkesin basitçe bilmesi gereken KLASİK

anlamıyla strateji ve taktik deyimlerini özetliyelim.

Askercil savaşta olsun, sosyal güreşte olsun gerek stratejinin, gerekse taktiğin bir kendileri

vardır, bir de güdümleri. Hepsi üzerinde, hiç kimsenin tartışamıyacağı ana elemanları

durultarak gözden geçirmeye çalışalım.

STRATEJİ NEDİR?

STRATEJİ denince bellibaşlı iki şey akla gelir :

1) Özgücün "BAŞLICA VURUŞUNUN - YÖNÜNÜ BELİRLENDİRMEK",

2) "DOLAYISİYLE DE BİR AŞAMA SIRASINDA VURUCU GÜÇLERE YERLERİNİ

ALDIRIŞI (disposition'u) DÜZENLEMEKTİR. "

Daha bu tanımlama yapılırken, stratejinin şu iki ana elemanı ortaya çıkar : 1 - YÖN, 2 -

GÜÇLER. Sonra bu iki ana eleman içindeki özel ayrı bölümler göz önüne getirilir. Stratejide

YÖN'e daha duruca VURUŞ YÖNÜ denilir. Vuruş yönünde iki karakter açıklanır :

a) Genel olarak VURUŞ AMACI,

b) Özel olarak BAŞLICA VURUŞ.

Stratejinin GÜÇLER ana elemanı da "GÜÇLERİN YERALIŞI" adı ile anılır. Güçlerin

yeralışını anlamak için iki küme şey açıklanır :

a) Güçlerin kendileri : 1 - ÖZ GÜÇLER, 2 - YEDEK GÜÇLER belirtilir.

199

b) GÜÇLERİN YERALIŞI: Özellikle özgüçlerin yedek güçlerle ve birbirleriyle karşılıklı

ilişkileri, etki tepkileri belirtilir.

Demek, ister askercil savaş alanında olsun, ister sosyal mücadele alanında olsun, ilkin

stratejiden söz edildi mi, onun yukarıda özetlenen bütün ana elemanları ile, o elemanlara

karşılık düşen bütün bölümleri hep birden, duru ve düzenlice yerleştirilip plânlaştırılmalıdır.

Böyle bir düzen ve plân iyi ve doğru işlenmedikçe stratejiden konu açmak edebiyat yapmak

olur. Edebiyata en az dayanıklı olan sosyal mücadele yanı, strateji ve taktik yanıdır. Çünkü

bu yan, bir aşırı duygusalın kuruntu dünyasında yakıştırılmış ve seslere, sözlere çevrilmiş

uydurmalar değildir. Gerçek güçlerin kıyasıya karşılaşmasıdır.

Askercil strateji gibi sosyal strateji için de gerek VURUŞ YÖNÜ, gerekse GÜÇLERİN

YERALIŞI "her aşamada değişir". Ama "verili bir aşama boyunca aynı kalır. "

(. . . )

STRATEJİ GÜDÜMÜ NEDİR?

Kendiliğinden anlaşılacağı gibi, bir toplumda ne sosyal yönler, ne sosyal güçler, şu veya bu

kişinin, yahut partinin icadı yahut kuruntusu ile doğmaz. Tam tersine bütün kişileri ve

partileri o sosyal yönelişler ve güçler ister istemez alıp sürükler. Bütün mesele o akışla

sürüklenen insanın bir saman çöpü gibi mi yuvarlanacağı, yoksa bilinçle akışa mı uyacağı

konusunda toplanır. Yoksa 9 ayını dolduran çocuğun doğumu nasıl önlenemezse, tarihte

Antika Tarihcil Devrimler (medeniyetlerin yıkılışları) nasıl önlenememişse, tıpkı öyle modern

tarihte derebeğilik ve kapitalist devrimlerinin doğuşları da önlenememiştir. Sosyal devrim

eğer gerçeklik ise, ondan şu veya bu kişileri, hattâ partileri sorumlu, hele suçlu saymıya

kalkışmak: bilim dışı ve boşuna saçma bir gaddarlıktır.

Sosyal olayları bilinçle gütmek neye yarar? Bu olayları daha insancıl ölçülere sokmaya ve

Marx'ın deyimiyle "Doğum sancılarını ılımlaştırmıya" (Kapital, Önsöz) yarar. Tersine, sosyal

olayların bilincini kazımak, doğum sancılarını ve kanamalarını arttırmak olmuştur. Fransa'da

"ULU İHTİLÂL" denilen devrimin yeryüzündeki en şiddetli devrim oluşu, Fransız

müstebitliğinin devrime İngiltere'dekinden yüz yıl sonralara dek engel olabileceklerini

ummalarından ileri gelmiştir. Rus ihtilâlinin dehşeti de ancak Çar istibdadının dehşeti ile

ölçülebilecek çaptadır. Millet severlik devrim bilinçliliğidir.

Sosyal olayları bilinçle gütmek, tabiat bilimlerinde olduğu gibi, sosyal güçlerin

KANUNLARINA uyularak yapılır. Yukarıki klâsik sosyal aşamalarda bir hakikat göze

batıyor: her üç aşamada da ÖZGÜÇ, hep aynı İŞÇİ SINIFI olmuştur. 20. yüzyıl ölçüsünde

bu ana olayın önemi açıktır. Yalnız her aşamada değişer güçler, hep: YEDEK GÜÇLER

olmuştur. Onun için:

"Stratejinin güdümü demek : verili bir aşama sırasında devrimin esaslı amacına ulaşması için

bütün yedeklerden akılcıl ( rasyonel) olarak yararlanmak demektir. "

Bu gerçekliği askercil strateji daha basit deyimlerile göze çarptırır. İki karşıt ordunun ÖZ

güçleri her zaman ne ise odur ve az çok hazırlığına göre bütünüyle güdülür. İki özgüç

200

karşılaşırken en çok dikkat edilen şey: dost ve düşman YEDEK güçlerin durumlarıdır. Yedek

güçler hesaba katılmadıkça ve ayarlanmadıkça, hiç bir özgüçün alın yazısı kestirilemez.

Sosyal yedek güçler klâsik sosyal bilimde iki gruba bölünür:

1 - DİREKT (Dolaysız) Yedek Güçler,

2 - ENDİREKT (Dolaylı) Yedek Güçler.

Bu iki ana grup ta, ayrıca, her ülke için :

a) İÇ Yedek Güçler,

b) DIŞ Yedek Güçler

olmak üzere ikişere bölünürler.

Bu bölümleri göze çarptırmak için alt alta dizelim.

DOLAYSIZ (DİREKT) YEDEK GÜÇLER

a) İÇ YEDEK GÜLER :

Köylülük ile ahalinin ara tabakaları.

b) DIŞ YEDEK GÜÇLER :

- Komşu ülkeler işçi sınıfları,

- Sömürge ve boyunduruklanmış ülkelerin devrimci hareketleri,

- İşçi sınifı iktidarı.

DIŞ dolaysız yedek güçlerden yararlanılırken, özgücün "üstünlüğünü bütünüyle korumakla

birlikte karşı güçleri tecrit etmek ve karşı güçlerle mütareke yapmak için, bu yedeklerin bir

bölüğünden vaz geçilebilir. "

DOLAYLI (ENDİREKT) YEDEK GÜÇLER

a) İÇ YEDEK GÜÇLER : Proleter olmıyan yerli sınıflar arasındaki zıtlıklar ve ihtilâflar.

İç yedek güçler "Karşıt güçleri zayıflatmak için, yahut kendi yedeklerini kuvvetlendirmek için

kullanılabilir. "

b) DIŞ YEDEK GÜÇLER : Karşıt burjuva devletleri arasındaki zıtlıklar ve savaşlar.

Dış yedek güçler de "Taarruzu başarmak için, yahut ricatı örtmek için kullanılabilir. "

Dolaysız iç yedek güçlerin önemi kendiliğinden bellidir. Onlar sağlanıp akıllıca kullanılmadı

mı, tek başına özgücün başarısı tehlikeye düşer. Dolaylı yedek güçlerin önemi "Her zaman

dupduru gözükmese bile" zamanında bu güçlerin "BAŞLICA" rolü oynadıkları gözden ırak

tutulamaz.

Birinci Emperyalist Evren Savaşı 1914'ten 1918'e dek bütün dehşeti ile hüküm sürmeseydi :

1917 yılı Rusyasında önce demokratik devrim, ardından sosyalist devrim bunalımları; gene

1919 Türkiye'sinde Birinci Millî Kurtuluş Savaşı bunalımları o denli hızla güç patlak verirdi.

Aynı emperyalist savaş : Rusya'ya ve Türkiye'ye komşu ülkelerin (Bulgaristan, Macaristan,

201

Avusturya, Almanya hattâ Fransa, İngiltere ve Amerika'ya dek) işçi sınıfi hareketlerini,

sömürge ve ezilen ulusların devrimci ayaklanışlarını (Çin ve Hint'ten Fas'a dek halk

direnişlerini) alevlendirmek yoluyla, gerek emperyalist İtilâf devletleri (Amerika, İngiltere,

Fransa grubu), gerek İttifak devletleri (Almanya grubu) içinde ve aralarındaki zıtlıkları

kışkırtmasaydı, ne Rusya'da sosyalizm iktidarı, ne Türkiye'de demokratik cumhuriyet iktidarı,

kolay kolay sağlanamazdı.

Demek, emperyalizm çağında, bir ülkenin sosyal ve politik stratejisi, her zamankinden çok bir

BÜTÜN dünya meselesidir. Bütün dünya içinde bir ülkenin ÖZGÜCÜ (İşçi Sınıfı)

değerlendirilir. Bu değerlendirmede: gerek dolaysız yedek güçler, gerek dolaylı yedek güçler,

hep birden göz önünde tutularak düşünülüp davranılır. Bunlardan. biri atlanıldı mı, strateji

güdümü beklenmedik aksama ve güdüklüklere uğrıyabilir.

Her türlü aksamaları önlemenin tek yolu: her ülkenin öz ve yedek güçlerini en karakteristik

orijinaliteleri ile toptan ele almaktır.

STRATEJİ GÜDÜMÜ NASIL KULLANILIR?

Stratejinin güdümü deyince onun içinde başlıca dört MOMENT bulunur :

1) "En kesin anda",

2) "Hasmın en yaralanabilir yanına",

3) "Güçlerin en irisini",

4) "Yığınak yapmaktır"

Strateji güdümünün ana kuralları olan bu dört momentin anlamları üzerinde azıcık duralım.

I - "EN KESİN ÂN" hangisidir? Buna "Kesin vuruş ânını seçmek" denir.

Strateji düşünce ve davranışının en son taçlanışı "KESİN MOMENTİ" yakalamaktır.

Diyalektik ustalığı gelir durada toplanır.

Kesin mament, nerede, nasıl anlaşılır? "TOPLUMDA" "BUNALIMIN EN KESKİN UÇ

KERTESİNE VARMIŞ" olmasından anlaşılır.

Bunalımın son kertesine geldiği nereden belli olur? Konu toplum olduğuna göre, sosyal

sınıfların ve tabakların düşünce ve davranışlarında bunalışın, -söz yerinde ise,- "neyrengi

noktasına" gelmiş bulunmasından belli olur.

Bunalımın "neyrengi noktasına" gelişini gösteren düşünce ve davranışlar nelerdir? Toplumda

karşılıklı etki ve tepki içinde bulunan sosyal GÜÇLER'in belirtileridir.

Bu belirtiler başlıca üç sosyal güç bakımından araştırılır :

a) ÖZGÜÇ bakımından bunalım momenti,

b) YEDEK GÜÇLER bakımından bunalım momenti,

c) KARŞIT GÜÇLER bakımından bunalım momenti.

Bunlara kısaca değinelim :

202

a) ÖZGÜÇ alanında bunalım, en başta izlenecek momenttir. Modern toplumda özgücün

bunalımı son kerteye geldi demek, şu demektir : "Proleterya (İşçi Sınıfı) nın tümü birden

burjuvaziye karşı en keskin devrimci davranışları istemiye başlar. "

Ancak, bu isteyiş tek başına yeterli değildir. Özgücün isteyişi içinde : "ÖNCÜ" nün, yani

proletarya partisinin, onu tutan ilericilerin ve asıl özgüç proletaryanın eğilimteri vardır.

Bununla birlikte ne öncü ve ilericilerin ve ne de işçi sınıfının eğilim ve isteği millî ölçüde

BUNALIM için yeterli olamaz. "Yalnız başına öncü ile yenmek, olagan şey değildir".

Özgücün: işçi sınıfinın yalnız kendisinin "Sonuna dek savaşmıya hazır oluşundan" emin

bulunması yetmez.

Özgüç "Yedeklerinin dayanağından" da "EMİN" (garantili) bulunmalıdır.

b) YEDEK GÜÇLER alanında bunalım, ikinci olarak izlenecek bunalımdır. Yedek güçlerin

sosyal bunalımı özgüce dayanak oluşlarından anlaşılır. Bu durum köylülerin, esnafların,

aydınların ve öteki iç ve dış yedek sosyal güçlerin işçi sınıfını destekleyişi ile kendini gösterir.

Yedek güçlerin özgüce dayanak olacakları ne zaman ve nasıl belli olur?

"Bütün mütereddit ve kararsız ara elemanlar, yani küçükburjuva demokrasisi yeterince

maskesini düşürmüş ve pratikte iflâs etmiş" olduğu zamanda ve yerde kendini gösterir.

Ancak, yedek sosyal güçlerin bunalımı da, büyük sosyal bunalımın "KESİN ÂNINA" gelmiş

bulunmasını sağlamıya yetmez. Halk yığınları, alt sosyal sınıf, tabaka ve zümreler her zaman

sömürüden ve baskıdan illâllah deyip yaka silkerler ve bunalım içine düşerler. Alt sınıf ve

tabakalar içinde beliren bunalım, egemen üst sınıf, zümre ve tabakaları da kaplamalıdır.

Halkın bıkmadığı, "istemezük! " demediği ân yoktur. Özgüçle yedek güçlerin sümürüye

"istemezük!" demesi yetseydi, toplumun bunalımdan hiç kurtulamaması gerekirdi. Toplum

bunalımı, millî bunalımdır. Millet ve toplum ölçüsünde bunalım için bir üçüncü şart daha

gerekir.

c) KARŞIT GÜÇLER alanında bunalım şarttır. Karşıt güçler de, kendi yanlarından

"EDEMEZÜK" demelidirler. Bu nereden sezilir? Şuradan :

"Karşıt olan bütün sınıflar kendi aralarında yeterince yırtınırlar ve karşılıklı mücadeleyle

zayıflarlar. "

Bu üç şart bir araya gelince, stratejinin KESİN ÂNI gelmiştir.

II - "HASMIN EN YARALANABİLİR YANI" neresidir: Bunalımı taçlandıran üçüncü şart,

karşıt güçlerin en yaralanabilir yanlarını da içinde saklar. Karşıt güçlerin en yaralanabilir

yanları : "En gaafil avlandıkları" yerleridir, "Karşıt güçlerin dağınık bulundukları andan

yararlanmıya çalışmalı"dır, denir.

Bu faktör, kendiliğinden belireceği gibi, her çağa ve yere göre (zamanla ve mekânla)

olağanüstü değişken olur. Hiç bir ön formülle doğmatikleştirilemez.

Kesin an seçildi ve karşıt güçlerin en yaralanabilir yanları kavrandı mı, stratejinin üçüncü ve

dördüncü faktörleri dinamizmini bulur.

203

III - KESİN SONUÇ ALACAK GÜÇLERİN EN İRİSİNİ;

IV - KESİN SONUÇ ALINACAK YERE YIĞMAK.

Bu son iki şartın dinamizmi öylesine birleşik ve kaynaşıktır ki, onları birbirinden ayırmak

anlamsızlaştırmak olur. Güçler belirli yere yığılmazlar ise "EN İRİ" olamazlar. Belirli yerde

ve ânda güçlerin en irisi toplanmamışsa "YIĞINAK" yapılmamış bulunur.

"Kesin yere, kesin ânda düşmanınkine çok üstün güçleri toplandırmalı : yoksa, daha iyi

hazırlıklı olan ve daha iyi teşkilâtlı bulunan karşıt güç devrimci gücü yokeder. "

Yunan'ın "En gaafil" avlandığı Afyon cephesine Millî Kurtuluş Ordusunun "En irisi"

yığılmasaydı, 30 Ağustos zaferi güç elde edilirdi.

STRATEJİ İLE TAKTİĞİN : (İLİŞKİ - ÇELİŞKİ) LERİ

Buraya gelinceye dek, stratejinin en klâsik ve şaşmaz GENEL KURAL'ını özetledik. Bu

kurallar kavranılır kavranılmaz, STRATEJİNİN DİYALEKTİĞİ birinci plâna çıkar.

Stratejinin diyalektiği, birbirini etki-tepki altında tutan iki anlam taşır :

1- Diyalektik gidişin (BİRİKİM - ATLAYIŞ) yahut (EVRİM - DEVRİM) konularına göre

stratejinin uygulanışı;

2 - Her iki zıt (Çelişkili) konakta, stratejinin başarısına en elverişli TAKTİĞİN yakalanıp

kullanılışı.

Böylelikle, strateji ile taktik soyut lâfazanlık olmaktan çıkar, canlı ve gerçekte yaşanan

DİYALEKTİK İLİŞKİ - ÇELİŞKİ içinde gelişir. Buna STRATEJİ İÇİNDE TAKTİK adı

verilebilir. Bu açıdan, stratejinin ana gidişi dışında kalmış bir taktik düşünülemiyeceği ve

taktik adını alamıycağı gibi, taktik momentleri som ve objektif olarak hesaba katmıyan bir

strateji de düşünülemez ve strateji adını alamaz.

Bu gereği, daha anlaşılır ve basit olan ASKERCİL olaylar daha iyi aydınlatabilir. Askerlikte

bir HARP (Savaş) vardır : 1914 - 1918 Birinci Emperyalist Harbi, 1939 -1945 İkinci

Emperyalist Savaşı gibi. . . Bir de, o savaşlar içinde yürütülmüş MUHAREBELER

(Savaşımlar) vardır: Çanakkale muharebesi, Kanal muharebesi, Kafkas, Galiçya, Balkanlar,

Alman - Rus, İtalyan - Avusturya, Alman - Fransız ve ilh. Savaşımları gibi. . . Kabataslak

benzetme yapılırsa denilebilir ki, strateji: kesin sonuca ulaşan savaşın, harbin güdümüdür;

taktik: kesin sonuç getirmiyen kısa süreli savaşımın, muharebenin güdümüdür.

"Stretejinin amacı, harbi kazanmak ise, taktiğin de üzerine aldığı hedefler vardır. Taktik,

falan veya filân muharebeyi kazanmıya çalışmaktır; falan veya filân kampanyayı sonuna

vardırmaktır. Verili bir devrimin çıkış veya iniş dönemi sırasında duruma uygun falan veya

filân müdahale taktiktir. Taktik, stratejinin bir parçasıdır ve bir parçası olarak stratejiye uyar.

"

Daha bu söylenirken, strateji ile taktiğin Cüz' - Küll (Kesinti - Tüm) olarak ilişkili ve çelişkili

bulundukları kendiliğinden anlaşılır. Her iki şey hem birbirinden ayrılamazlar, hem ikisi

birden aynı önemle ele alınırlar. En sonra harbi kazanalım da bütün muharebeleri

204

kaybedelim, denilemez. Bir tüm savaşı kazanabilmek, belirli savaşları (Muharebeleri)

kazanmakla olur. Hiç bir esaslı muharebe kazanılmaksızın, bir harbin kazanıldığı hemen

hemen hiç görülmemiştir. Kazanılmışsa, bu, savaş dışı kontenjanların ağır basmalarından

başka nedene bağlanamaz: Savaş güdümünün doğruluğuna değil, kör tesadüflere bağlanabilir.

İkinci Emperyalist Evren Savaşında Alman Naziliği bir sürü Avrupa, Afrika savaşımları

kazandılar. Strateji bakımından bu zaferler "Pirüs zaferleri" oldu. Almanların, bindikleri dalı

kesmelerine döndü. Bütün dünya yedek güçlerini kendilerine karşıt duruma soktular: Gene

de, en sonra Stalingrad muharebesini yitirmedikçe, yenilgileri başlamadı. Türkiye'nin Millî

Kurtuluş Savaşında: Emperyalist Yunan Ordusu boyuna ilerlerken bir sürü muharebeler

kazandı. Ama Türk Ordusu, I. ve II. İnönü, Sakarya, Dumlupınar muharebelerini

kazanmamış olsaydı, HARBİ kesin zafere ulaştıramazdı.

Demek, taktikle stratejiyi ne birbirinden ayırmak, ne birbiriyle karıştırmak, BİLİM ve

BİLİNÇ getirmez. Strateji plânının gerçekleşmesinde taktiğin oynadığı büyük rol

değerlendirilmedikçe, strateji boş bir çuvala döndürülür. Stratejiyi lâkırdı olmaktarı çıkarıp :

kemiği, eti, organları ve tümüyle canlı gerçekliğine kavuşturan düşünce ve davranışlar, uzun,

sabırlı, gösterişsiz, hattâ çoğu kez çok NANKÖR bir sıra TAKTİK'ler olur. Onun için, hangi

strateji aşamasında bulunulduğunu bilmek kadar, o aşamanın ne türlü bir TAKTİK

basamağında yaşandığını düşünüp, ona göre davranmak ta önemlidir.

Çünkü, strateji, bugün artık kimse için "sır" olmaması gereken, GENEL karakter taşıyan bir

TEORİK PLÂN'dır. O plânı uygulayacak tutumlar, yerine ve zamanına uygun taktiklerdir.

Strateji bütünlüğü: parça parça ve çoğu zıt olan taktik basamakların bir araya gelmesi ile

doğar. Kabaca benzetirsek: Strateji bir MERDİVEN'dir, taktik onun BASAMAKLARI'dır.

Merdiven durumunu yaratmıyan basamaklar (Stratejisiz taktikler) düşünmek nasıl ham

kuruntu ise, yâni SAÇMALAMAK ise, tıpkı öyle, basamaksız bir merdiven (Taktiksiz

streteji) düşünmiye ve uygulamıya kalkışmak ta gülünç ve saçma bir anlamsızlık, ukalâlık

olur.

Artık "bugün" değil, 42 yıldan beri (yâni değme "Stratej"lerin annelerinden henüz doğdukları

günden beri) sosyal strateji, yıllar yılıdır (düşünülmek şöyle dursun) uygulanaduran aşırıca

belli bir genel plândır. Türkiye'de bile "ASGARİ PROGRAM" Mütareke yıllarından beri

programlaşmıştır. Bu plândan haberi olmıyanlara, kimi "Lâpalis'in Hakikatleri"ni görültülüce

hatırlatmak bir sıra "ASGARÎ" şartları yerine getirmek zorundadır. :

a) STRATEJİ BÜTÜNLÜĞÜ yokedilmemeli, "Asgarî Program" savunulurken, "ÂZAMÎ"

Program yasakçılığına kalkışmamalı. Minimal program da, maksimal pragram da bilim ve

bilinç dışı bırakılamaz.

b) STRATEJİNİN ÖZ PROBLEMİ yitirilmemelidir. Hele "Devrim Stratejisi" söz konusu ise,

"İKTİDAR" öz problemi dışında, soyut strateji pozları takınmak, toyca kolay olduğu kertede,

(birisinin dediği gibi) tehlikeli perende atan "CANBAZLIKLARA" "dönüşe"bilir.

205

c) STRATEJİ TAKTİKLE çorba edilmemelidir. Düpedüz "TAKTİK" meseleler ele alınıp

tartışılırken büyük "STRATEJİ" yapıldığını sanmak, teoride ve pratikte ANARŞİ'yi bilim ve

bilinç yerine geçirmek, kafa kargaşalığını "kafasız işgüzarlık" mertebesine çıkarmak olur.

Bu şartları yerine getirmek tercüme düşünüşle olmaz. Bilimcil Sosyalizmde "TURİZM"e en

az elverişli alan strateji ve taktik ülkesidir. Strateji ile taktiğin, içiçe ve karşılıklı etki - tepki

halinde, hem ayni - hem gayri bir tek PROSE olarak kavranılması, bize taktiğin önemi kadar

karakteristiğini de belirtir. Sosyal gidiş içinde başlıca iki türlü TAKTİK ayırt edilebilir :

a) Strateji içinde taktik;

b) Taktik içinde taktik.

Taktiğin SOM karakteri ancak bu iki açıdan incelenirse kavranabilir.

STRATEJİ İÇİNDE TAKTİK NEDİR?

Strateji içinde taktik : belirli bir strateji aşaması içindeki MOMENT'lere (Diyalektik ânlara)

göre, iki zıt karakter taşır.

Yukarıda dokunduk. Strateji aşaması: ya EVRİM - BİRİKİM basamağında olur; yahut

DEVRİM - ATLAYIŞ basamağında olur. Strateji aşamasının evrim konağı ile devrim konağı

içinde güdülecek taktikler: karşı karşıya gelen güçlerin belirli dengesine göre, birbirinin zıddı

yönler gösterir. Genellikle üç türlü yöneliş taktiği, yahut taktik yönelişi göze çarpar.

1. TAARRUZ (Saldırı), 2. RİCAT (Gerileme), 3. MÜDAFAA (Savunma). . .

Aslına bakılırsa, taarruz da, ricat ta birer müdafaa (savunma) biçimidir. Kimi olur, saldırı:

savunmanın en iyi biçimi olur; kimi ise gerileme. . . Onun için, genel olarak savunmanın iki

zıt bi- çimli esas taktiği gözönünde tutulur. Taarruz yahut ricat, İkisi arası taktikler, bu iki

davranışın genel çizgilerinden yararlanabilir.

A - TAARRUZ TAKTİĞİ : Gerek evrim gerekse devrim konaklarında taarruz taktiği

kullanılabilir. Bu kullanımda temelli ilişki: karşılıklı güçlerin orantısına bağlıdır. Kesin ânda

karşıt güçlerin en YARALANABİLİR yanına yığılmış bulunan devrimci güçler

"DÜŞMANINKİNDEN ÇOK ÜSTÜN" iseler, güdülen taktik : hiç gözünü kırpmadan, var

güçle, tutulan yönde bütün engelleri hiçe sayarak TAARRUZU gerçekleştirmektir.

Bu strateji içinde taarruz taktiği düşünce ve davranışına en yakın örnek, Mustafa Kemal'in

Dumlupınar Taarruzu ile, "Kemalist" devrimlerdir. İ. İ. Paşa, haklı alarak biri askercil

ötekisi sosyal alan o iki taktiği aynı paralelde koyarak şöyle der :

"Durum, bir askerî hareket zamanında, kumandanlar arasında bir tedbir yüzünden vukua gelen

ihtilâftan çok farklı değildir: Meselâ büyük taarruz tedbirleri, hazırlıkları sırasında olduğu

gibi. . . Bu tedbirlerin nasıl tatbik edilmesi lâzımgeldiği esaslı bir plân icabıdır. Bütün

kuvvetleri bir tarafa topladık. Her tarafı zaif bıraktık. " (İnönü'nün Hatıraları, Ulus, 3 Nisan

1969).

206

"Dumlupınar Taarruzu" ile "Şapka İnkılâbı" taarruzu aynı taktikle, devrimci taarruz taktiği ile

yürütüldü. Kesin vuruş ânı iyi seçildiği düşmanın "en yaralanabilir gaafil yanına" daha üstün

güçlerin "en irisi" yığıldığı için, başarı kazanıldı.

Strateji plânı içinde taarruz taktiğine göre güçlerin güdümü başlıca iki unutulmaz prensibe

dayanır : 1- Pek saldırı, 2 - Başarı morali. . .

1- PEK SALDIRI : Taarruza kalkıncaya dek, düşmanı gaafil avlamak için, gerekli yığınağı

yapmak için hiç bir tedbiri unutmıyacaksın. Ama, bir yol taarruza karar verdin mi: saldırıda

gözü kara olacaksın. Ne harp, ne devrim çocuk oyuncağı değildir. Şakaya gelmez.

"Sakın devrimle oynamamalı, ama devrime başlandı mı, onu sonuna dek götürmek gerektiği

düşüncesi kafaya iyice yerleştirilmelidir. " "Bir yol tutulan yönü, bütün engellere rağmen

değiştirmeksizin gütmelidir. " "Devrim bir yol başladı mı, âzamî gürbüzlükle davranmalı ve

her ne pahasına olursa olsun, taarruza geçmelidir. Müdafaa devrimin ölümüdür. "

2 - BAŞARI MORALİ : Strateji amacına birden varılmıyabilir. Ancak, zaferin de devrimin

de gelişimi insan işidir. İnsan ise, yalnız "Moral: Mâneviyat" gücü ile işliyen bir makinadır.

Moral gücün ve inancın besisi BAŞARI'dır. Boyuna başarılar geliştirerek moral üstünlüğü

koruyacaksın. Kesin sonuç yönünde, her ân bir başarı elde edilirse inancın dayanağı moral

güçlenir.

"Her gün, hattâ bir tek şehir söz konusu ise denilebilir ki, her saat, pek büyük olmasa bile, bir

sıra başarılar kazanılmalıdır. Ve her ne pahasına olursa olsun 'MORAL ÜSTÜNLÜĞÜ'

korunmalıdır. "

Emperyalizme ve gericiliğe karşı çıkmış Mustafa Kemal Devrimlerinin, sözde savunulması

için "MÜDAFAAYA" geçirilmesi, devrimlerin önce küllendirilmesini, sonra

yozlaştırılmasını, en sonunda da, (Emperyalist ve gerici karşı - taarruzları önünde) kendi

kendilerini inkâr etmesini getirmiştir.

B - RİCAT TAKTİĞİ : Karşıt güçler ağır basacak büyüklükte ise, sırf "Kabadayılık" uğruna

"TAARRUZA" geçip erimek, ne askercil ne sivil taktik ustalığı sayılamaz. Gerek evrim,

gerekse devrim konağında : "DÜŞMAN GÜÇLER ÇOK ÜSTÜN" iseler, "MANEVRA"

harekâtı, askercil deyimiyle "OYALAMA TAKTİĞİ" güdülür.

"Düşmanın gücü üstün ise, muharebeyi kabullenmek zararlı ise ve güçleri düzeltme

bakımından gerileme: öncüyü ezilmekten sakındırmanın ve yedekleri korumanın tek aracı ise,

yedeklerle birlikte manevra yapmak" tutulacak biricik yoldur.

Demek ricat da gelişi güzel olmaz. Bir amaç ve araçla yapılır.

Ricat taktiğinin başlıca amaç şartları şunlardır :

1) Öncü ve Özgücü ezdirmemek;

2) Yedek güçleri muhafaza etmek.

Ricat taktiğinin başlıca araç şartları şunlardır :

1) Zaman kazanmak;

207

2) Düşmanı dağıtmak;

3) Taarruz güçlerini derlemek. . . Ve ilh. . .

O zaman, gerçi karşıt güçlere görünür epey ayrıcalıklar, yerler bağışlanmış olur. Ama, bu

ricat, amaç ve araç şartlarına uygunca yapılmış ise o bağışlar: "BİZİ GÜÇLENDİREN BİR

İMTİYAZ" olurlar.

Strateji içinde ricat taktiği düşünce ve davranışına en yakın ve başarılı örnek, Mustafa

Kemal'in emperyalizm ve feodalizm karşısında tuttuğu: ünlü "HATTI MÜDAFAA YOK,

SATHI MÜDAFAA VAR" prensibi ve sloganıdır. Anadolu'da derebeği, tefeci - bezirgân

ayaklanışları ile Yunan taarruzu günleri: I. ve II İnönü savunmaları birer başarı sayıldıkları

halde, "Üstün Yunan

güçleri" ve ihtiyatları tehlikeye düşüren eşraf âyan saltanatçılığı önünde : Türk ordusu ve

Ankara hükûmeti yer yer ricat etmeyi bildi. Düşmanı dağıtmak, yedek güçleri muhafaza

etmek gerekliydi. Sakarya savaşında, Yunan ordusu, başarı kazanamayınca ricat zorunda

kaldı. Türkler gene, teması yitirmemekle birlikte, taarruza geçmediler. Zaman kazanmak,

kesin saldırı için derlenmek gerekiyordu.

Anadolu ihtilâli de, öyle strateji içinde uzunca ricat taktiklerinden sonra kesin saldırılarını

yapabildi. Millî birliği sağlıyacak olan Anadolu ordular birliğini korumak üzere, Mustafa

Kemal "Yâver'i Hass'ı Hazret'i Şehriyârî"liğini kullandı. Sivas Kongresine dek, komprador

ittihatçıların "AMERİKAN MANDASI" teklifleri tartışıldı. Birinci Millet Meclisi

kurulduktan sonra bile "MAKAAM'I MUALLAY'I HİLÂFET"i kurtarmak taktiği güdüldü.

Zafer kazanılır kazanılmaz, ne saltanat kaldı, ne hilâfet, "MANDA" bir daha - hiç değilse -,

ağıza alınmadı.

Savaşta olduğu gibi barışda da ricat : bozgun (Özgücün ezilmesine, yedek güçlerin

dağılmasına, kopmasına) varmadıkça gerileme, taarruzu hazırlamak için hız alma olur.

Gerçek askerlik ve devrim bilimi : Taarruz sanatı gibi, ricat sanatını da bilimle ve bilinçle

uygulamak sanatıdır. Onun için :

"Devrimci sınıf, hem taarruz sanatını, hem ricat sanatını bilmeksizin yenmenin olanaksız

bulunduğunu anlamıya başlamıştır. "

TAKTİK İÇİNDE TAKTİK NEDİR?

Başlıbaşına taktik olarak taktik nedir? Askercil veya sosyal güçlerin, İLERLEYİŞ (Taarruz)

yahut GERİLEYİŞ (Ricat) konaklarında tutacakları SAVUNMA yollarıdır. "Taktik,

orantılıca kısa bir Med'ler (Denizin kabarmaları) veya Cezir'ler (Denizin çekilmeleri),

yükseliş veya çöküş sırasında özgücün yönetimini ( Sevk ve idaresini), davranış çizgisini

(Hattı hareketini) belirlendirmekten ibarettir. "

Bu davranış, her defasında olağanüstü KIVRAK ve ESNEK olur. En ufak ezberciliğe ve

softalığa hiç gelmiyen yer, tekrar edelim: Taktik alanıdır. Strateji olarak strateji, belirli

aşaması içinde (Dondurulmamak şartiyle) ne denli DEĞİŞMEZ kalırsa, taktik olarak taktik en

az o denli DEĞİŞKEN olur.

208

Bu değişiklik nasıl yürür?

Her zaman her diyalektik değişiklik gibi, söz yerinde ise, vaktinde TERSİNE DÖNÜŞ, çoğu

ZIDDINA ATLAYIŞ biçiminde yürür. Çünkü, herşey gibi, karşılaşan askercil veya sosyal

güçlerin arasındaki DENGE sık sık değişir. Hele bu denge tersine döner dönmez, taktik

yöneliş ve yönetim hemen tepesi taklak olur.

O yüzden beyin zarlarının kalınlaşmamış olması gerekir. Yoksa, her taktik dönemeçte

şaşırılır kalınır. Elde DİSİPLİN'den başka tutamak bulunmaz. Askerlikte ve şaşkınlıkların

paniğe varmaması için: "KÖRÜ KÖRÜNE İTAAT" prensibinden daha iyisi bulunamamıştır.

Sosyal harekette hödüklükleri ve disiplinsizlikleri önlemenin yolu DİYALEKTİK BİLİM VE

BİLİNÇ haddesinden geçer. Sosyal taktiğin klâsik tanımlanması şöyle özetlenir :

"Taktik çizgiyi güderken, eski parolar ve mücadele ve teşkilât biçimleri yerine yenilerini

geçirerek o biçimleri birbirleriyle kaynaştırır ve ilh. . . Taktiğin konusu : Sosyal mücadele ve

örgüt biçimleridir; o biçimleri duruma göre birbirinin yerine geçirmek veya birleştirmektir. "

Demek, ister askerçil olsun, ister sosyal olsun TAKTİK denildi mi, onda birbirinden çıkan ve

birbirini bütünliyen iki ana eleman yatar :

1 - MÜCADELE (Döğüş, Güreş, Kavga),

2 - TEŞKİLÂT (Organizasyon, Örgüt).

Ne mücadele teşkilâttan ve ne de teşkilât mücadeleden ayrılamaz. Mücadele RUH ise,

teşkilât BEDEN'dir. Mücadelesiz teşkilât : Ruhsuz bedense, Teşkilâtsız mücadele bedensiz

ruh kuruntusuna döner. Mücadele ile teşkilâtı birlikte koyup yürütmiyen girişim, kurusıkı

yaygara koparmaktır.

Gerek mücadelenin ve gerekse teşkilâtın da ayrıca ikişer özü vardır :

1- PAROLA (Şiâr, Slogan),

2 - BİÇİM (Şekil, Form).

Parola : Dövüşün ve örgütün ayırt edici bayrağıdır.

Biçim : dövüşün ve örgütün billurlaşmasıdır.

Mücadele ve teşkilât ancak parola bayraklaşması ve biçim billurlaşması ile tecelli eder,

dışarlaşır, elle tutulur.

Bu elemanları hep birden deyimlendirirsek, taktik denildiği zaman şu dört şey birbiriyle en

sıkı bağlı olarak gözümüz önüne sıralanır :

1- Dövüşün Parolası,

2 - Dövüşün Biçimi,

3 - Örgütün Parolası,

4 - Örgütün Biçimi.

209

Herşeyden önce bu dört şeyi aynı zamanda ve hep birden karşılıklı etki - tepki, ilişki -

çelişkileri ile ele almıyan bir düşünce va davranış TAKTİK adını alamaz. Ad takmak

kolaydır: dil kemiksiz, kaydırılır. Ancak, bilimcil anlamda bir TAKTİK ancak DÖVÜŞÜN

ve ÖRGÜTÜN PAROLASI ve BİÇİMİ doğruca konulduğu yerde ve sağlam konulabildiği

ölçüde var olabilir.

Hemen analım. O dört başlı eleman bütününü herhangi bir kitapta yazıldığı gibi ezberleyip

tekerlemek: ne taktik yapmak, ne taktisyenlik olur. Gerçekten taktik, her özel askercil veya

sosyal durumda şu üç yönde uzun, derin ve geniş olmakla kalmayıp, alabildiğine dinamik işin

uyanıkça ve zekice başarılmasını ister :

I - DURUMA EN UYGUN dövüş ve örgüt parola ve biçimleri bulunmalıdır.

II - ORTAYA ATILMIŞ DAHA ÖNCEKİ dövüş ve örgüt parolaları ile biçimleri varsa,

onlardan hiç birisini atlamaksızın, onların yerine hangilerinin geçeceği belirtilmelidir.

III - ESKİ VE YENİ durumları ve uygun dövüş ve örgüt parolaları ile biçimlerini,

birbirleriyle ilişkileri ve çelişkileri bakımından eleştiricil anlamda düzenlemek gerekir.

Bu nedenlerle, kendiliğinden anlaşılacağı gibi, strateji gibi taktik te, ne Tanrı buyruğu olarak

gökten hazırca zenbille iner, ne herhangi bir dâhinin ansızın, daha önceki çabalar dışında

tulûat buluşu ile doğar. Her 4 alanda yapılınış, yapılacak ulusal ve uluslararası bütün

denemeleri her 3 türlü çabalarla sentetize etmeği ister. Bu işin ne denli sabırla, alçak

gönüllüce EMEK birikimi ve mutlak ORİJİNAL savaşlar sonucu gerçekleşebileceği ortadadır.

Her alanda dünyanın ve her ülkenin KARAKTERİSTİK ORİJİNALİTESİ hep birden iyi

kavranır ve doğru işlenirse, yerine getirilecek görev TAKTİK adını alabilir.

Bunu yapamıyanın, ikide bir "Strateji" ve "Taktik" gibi ısmarlama lâkırdıları ağzına sakız

etmesi, boşuna gevezelik yapması olur. Doğu'da böyleleri çoktur ve hattâ, daha kötüsü, pek te

"geçer akçadır". Eskiler "ŞÂİR'İ MÂDERZAD" (Anadan doğma şâir) olur sanırlardı. Onun

için, pek doğru dürüst şâir çıkmamıştır. "ANADAN DOĞMA STRATEJ", "ANADAN

DOĞMA TAKTİSYEN" yoktur. Kıyasıya teori çabasının kıyasıya pratik çabası ile

gelişmesinden doğru strateji ve doğru taktik yetişir. Ve bir yol da yetişti mi, donup kalmaz,

alabildiğine geliştirilmeyi bekler.

SOSYAL TAKTİKTE DÖVÜŞ VE ÖRGÜTÜN PAROLA VE BİÇİMLERİ NEDİR?

Değdik. Her stratejik "merdiven" in içinde belirli taktik "basamaklar" için gerekli dövüş ve

örgütler gibi, o dövüş ve örgütler için de uygun parolalar ve biçimler ayrı ayrı olur. Bütün o

elemanların son örneklerini iki başlık altında derliyebiliriz : 1- Taktik Dövüş, 2 - Taktik

Örgütlenme.

TAKTİK DÖVÜŞ : Taktik mücadelenin parolaları ve biçimleri, başlıca üç sosyal alanda

yoğunlaşır :

1) İŞ YERİNDE MÜCADELE : Binbir çeşidi ile sözleşmeler, propagandalar, grevler ve ilh. .

. biçimlerine girer. Her dövüş biçiminin o ân için kendisine en uygun parolaları fışkırır.

210

Ekonomik grevin biçimi ve parolası başkadır; politik grevin, veya kısmî yahut genel grevin

parolası ve biçimi başkadır.

2) ÜLKEDE MÜCADELE : Toplantılar, konferanslar, açık, kapalı oturumlar, seminerler,

yürüyüşler, gösteriler, işgaller ve ilh. . . hep kendi özel BİÇİM'leri ve özel parolaları ile

yapılırlar.

Emperyalizm çağında hiç bir ülke ötekilerden başka yıldızda değildir. Bunun Birleşmiş

Milletler'den bölge anlaşmalarına, başka sürüyle uluslararası kurum ve kurullara dek yaygın

ve etkin mücadele alanları kimseyi çekimser bırakamaz. Her ülkede semtler ne ise, dünyada

ülkeler o hale gelmiştir. Ülke dövüşleri her zaman ancak bütün semtlerin ve bütün dünyanın

dövüşleri içinde anlam kazanır ve değerlendirilirse, gerçek taktikten söz edilebilir.

Dünyanın, bir ülkenin, bir semtin sosyal güreşlerinde dövüş biçimleri ve parolaları ölçü

ölçüdür. Her sosyal sınıfın, zümrenin, tabakanın, hattâ her yaş, cins ve her dil, din ve ilh. . .

karakterli yurttaşların ve insanların, yurt ve dünya mücadeleleri özel biçimlere bürünüp, özel

parolalarla yürütülür.

Bu üç alandan ne biri ne ötekisi yalnız başına yeterli mücadele sayılamaz. Ancak her üç

dövüş birden karşılıklı etki ve tepkileri ile değerlendirilir ve gerçekleştirilirse, sosyal

hareketin TAKTİK MÜCADELE'sinden veya mücadele taktiğinden söz edilebilir.

TAKTİK ÖRGÜTLENME : Taktik mücadele gibi taktik örgütlenme de, kendi özel parolaları

ve biçimleri ile, başlıca üç türlü olabilir.

1 - EKONOMİK-KÜLTÜREL LEGAL ÖRGÜTLER. Sendikalar, kooperatifler, sigortalar,

yardımlaşma sandıkları, eğitim kurumları, araştırma dernekleri ve ilh. . . dır. Hepsinin

biçimleri ve parolaları ayrı gerekler ve gerekçelerle belirlendirilir. Bunlar daha çok sosyal

sınıf ölçülerine göre ayarlanırlar.

2 - LEGAL YIĞIN ÖRGÜTLERİ : İşçi mümessilleri, köylü heyetleri, grev komiteleri,

mücadele örgütleri, güç birlikleri ve ilh. . . GENİŞLİĞİNE insan topluluklarını kendi özel

biçimleri ve parolaları içinde örgütlerler.

3 - SİYASİ ÖRGÜTLER : Tümüyle bir ülke ve dünya ölçüsünde amaçları ve araçları

bulunan, üyeleri DARLIĞINA örgütlenmiş iyice SEÇKİN bulunan siyasî kulüpler, siyasî

dernekler ve her tür siyasî partiler ve ilh. . . lardır. Bunların biçimleri ve parolaları elbet

ekonomik, kültürel ve yığıncıl örgütlerdekinden başka olur.

Toplum gidişi içinde, zaman zaman kimi eski, kimi yeni olan bütün o mücadle ve teşkilât

biçimleri ile parolaları, üst üste yığılıp, insanların önüne çuvalla boşaltılmak için

doğmamışlar, yapılmamışlardır. En kaotik (Mahşercil) görünen dövüşler ve örgütler bile, bir

sosyal eğilimin determinizmi altında belirlenirler. Her çağda ve her aşamada, sosyal sınıf,

zümre ve tabakaların ilişki çelişkilerine göre biçimlenirler ve parolalanırlar. O mücadele ve

teşkilâtlara canıyla başıyla katılmış ülkücü, zeki insanlar o sınıf ve yığın eğilimlerini keşif ve

icat ederek, ayıklayıp örgütliyerek bilimleştirirler ve bilinçleştirirler. Yığın eğiliminin

gereklerine adapte ederler.

211

Anadolu Millî Kurtuluş Savaşı başlarken, tâ İnönü savaşlarına gelininciye dek: gerek millet,

gerekse ordu yığınları DAĞINIK ve BEZGİN idi. Emperyalizmin ve derebeği saltanatının

öne sürdüğü saldırgan ve zâlim güçleri ise en modern parolalar ve biçimlerle, dişlerine

tırnaklarına dek silâhlı idi. Böyle bir düşmana karşı, hemen aynı çapta bir DÜZENLİ ORDU

ile çıkılamazdı. Ordu yerine, gerek ordunun, gerekse milletin önce dağınıklığını ve

bezginliğini, yılgınlığını giderecek en olağan dövüş ve örgüt biçimleri ve parolaları

bulmalıydı.

O bozgun ve yenilgi ortamının dövüş ve örgüt biçimleri ile parolaları ise, uzun boylu

aranmıyacak kadar ortada idi. Önce teker teker kişicil, sonra semt semt bölgecil

İSYANCIKLAR ve DÖVÜŞÇÜKLER sanki kendiliğinden parolalarını, örgüt biçimlerini

yaratmışlardı. Bu halkın en uyanık, en atılgan ve en yiğit öncülerinin girişmiş bulundukları

"KUVAYIMİLLİYECİLİK" savaşı idi.

Kurtuluş Savaşının bu birinci taktik konağı, bütün dünyada GERİLLA (Çete Harbi) denilen

taktikle başlamıştı. İlk kuvayımilliyecileri, muazzam emperyalist ve derebeği saltanatı güçleri

önünde savaşır görenler, önce küçümsemişler, sonra alay konusu etmişler, en sonunda

Anadolu savaşçılarını hergün: "Dâgîler, Bâgıyler" (Dağlılar, Eşkiyalar) diye millet ve dünya

önünde çamurlamıya çalışmışlardır. Oysa İLK KUVAYIMİLLİYECİLİK taktiği, tipik bir

RİCAT taktiği idi. Geriliyerek savunmakla zaman kazanıldı. Düşman dağınıklığa uğratıldı.

Stratejik güçler, cephedeki yerli yerlerine konulup, yığınların morali sağlandı.

Çete savaşı milletin ve ordunun yığınını ve moralini stratejik amaçlara belirli biçimler ve

parolalarla yönetince, KUVAYIMİLLİYECİLİK'in ikinci taktik konağı geldi. Çeteciliğin

yerine DÜZENLİ ORDU dövüşü ve örgütü için gerekli biçimler ve parolalar geçirildi. Bu

ikinci taktik konağında da, gene sırasında ricat sırasında saldırı yapan, temeli SAVUNMA

olan taktik biçimleri ve parolaları önerildi. I. ve II. İnönü savaşımları savunmada ricatı

unutmadı; Sakarya Savaşımı savunmada taarruzu geliştirdi. Bütün bu taktik düşünce ve

davranışları, en sonra KESİN sonuçlu Dumlupınar taarruzunu hazırlayıp gerçekleştirmiye

yaradılar.

Askercil taktiğin ayrıntılı uygulamalarına paralel sosyal taktik uygulamaları da vardır. Çarlık

Rusyasında, göze çarpan taktik konaklar ve uygulamaları şöyle klâsikleştirilmiştir :

Taktik konağı Mücadele biçimleri konağı ve parolaları Teşkilât biçimleri ve parolaları

TAARRUZ

( 1903 - 1905) 1- Bölgecil grevler, politik grevler. genel siyasî grev. 1- Fabrika komiteleri,

devrimci köylü heyetleri, grev komiteleri.

2 - Dumaya (Çar Meclisine) boykot. 2 - İşçi - köylü Sovyetleri, az-çok açık Sosyal Demokrat

Rus İşçi Partisi

RİCAT

212

(1907 - 1912) 1- Ekonomik grevler yahut, hattâ, tam sükün 1- Legal örgütler : egitim

dernekleri, kooperatifler, sigorta sandıkları ve ilh. gibi.

2 - Duma'ya katılma. Parlemento müdahaleleri. 2 - En az hedef teşkil eden Sosyal Demokrat

İşçi Partisi.

TAKTİK GÜDÜMÜ NEDİR?

Buraya dek bütün belirttiklerimiz : Strateji ile taktiğin boyuna diyalektik karşılıklı etki - tepki

ilişkisi ve çelişkisi içinde bulunduklarını gösterdi. Stratejik aşamalar da aynı kurala uyarlar.

Belirli bir aşama için amaç: STRATEJİK ZAFER'dir, yâni kesin başarıdır. TAKTİK ise,

zaferi hazırlama ve en iyi sonuçlandırma aracıdır :

"Verili bir durumda, stratejik zaferi hazırlamak için gereken azamî sonuçlar elde etmek üzere

bütün mücadele ve teşkilât biçimlerini akılcıl (rasyonel) olarak kullanmaktır. "

Bütün bunlar, tekrar edelim, belirli bir tek aşama için doğrudurlar. Ancak hayat hiç bir zaman

"TEK" aşama değildir. Bir aşama bitince, o aşamanın strateji amacı, ondan sonra kaçınılmaz

olarak gelen yeni aşamanın ARAÇ'ı olur. Çünkü, yeni aşamanın stratejisi amaçlaşmıştır: eski

strateji yeni aşamada artık taktikleşmiştir. Strateji ile taktiğin böyle karşılıklı olarak

birbirlerini İNKÂR edişleri, sonra İNKÂRLARIN İNKÂRINA varışları, sosyal gidişi yönetir.

Her belirli aşama içinde bütün taktik amaçlar ve araçlar da, zaman zaman aynı diyalektik

olumluluk ve alumsuzluk MOMENT'lerinden geçerler :

TAKTİK ARAÇLAR : "Bütün Dövüş ve Örgüt Parolaları ve Biçimleri"dir. O araçların hepsi

birden, gelişigüzel mi kullanılacaklar? O zaman, toplum mahşer yerine döner, bütün düşünce

ve davranışlar saçmalamıya varırdı. Çünkü, ne yapıldığı ve yapılacağı bilinmez, yahut bir

yapılanla ötekisi bozulurdu. Onun için, her taktik momentin de kendine has bir amacı bulunur

ve o amaca göre taktik yönetim güdülür.

TAKTİK AMAÇ : her belirli momentte "MAKSİMAL SONUÇ" verecek araçları hem

SEÇMEYİ ve hem de en RASYONELCE KULLANMAYI bilmekle elde edilir.

En "AKILCIL" olan, yâni en "AZAMİ SONUÇLAR ELDE EDEN" taktik amaca nasıl

varılır? Başka deyimle, taktik araçlar nasıl ve neye göre seçilip ayarlanır ve güdülür? Başlıca

şu iki objektif ve somut gerçekliğe göre :

1 - Sosyal Durum,

2 - Yığın Düzeyi.

I - SOSYAL DURUM : İnsanlık 20. yüzyıldan beri kapitalizmin emperyalizm konağına, yâni

: KESİN BUNALIMLAR ve DEVRİMLER çağına girmiş bulunuyor. Bunda hiç kimsenin

kuşkusu olamaz. En unutulmuş yeryüzü bölgelerinde hergün patlak veren altüstlükleri kim

unutabilir? Ancak, bu çağda dahi, görüldüğü gibi: bir düziye, hergün, her saat başı bir

"DEVRİM" yoktur. En giderilemez "BUNALIMLAR" en sinsi biçimleriyle bile, bir sıra

kabarmalar, orantıcıl yatışmalar, med'ler, cezir'ler ile gelişirler. Yalnız "Deliler için hergün

düğün bayram" vardır. Her gerçek prose gibi, sosyal bunalımlar ve devrimler gidişi de : kimi

213

çıkarak, kimi inerek, şimdi yükselerek, sonra alçalarak gelişir. Her zaman: bir uzunca

EVRİM'in ardından, büsbütün kısaca bir DEVRİM hecmeleri birbirini kovalar.

Ayrıca, yeryüzü bir makastan çıkma ülkeler mozayiği de değildir. Hele kapitalizm, ülkeler

arasındaki EŞİTSİZCE GELİŞİM ayırtlarını son kerteye dek abartmış bir düzendir.

Kapitalizmin "Tesviye" ettiği dünyada, her ülke : hem öteki ülkelerle BİTİŞİK

KAPLARDAKİ AKICI gibi bağlı, karşılık etki - tepkili, hem kendi BAŞLIBAŞINA'lığının

MUSLUKLARI ve AMORTİSÖRLERİ ile apayrı, - moda deyimi ile -, "bağımsız"

durumdadır. Bu diyalektiği kavramayıp ta, o çelişik durumlardan yalnız biriyle ambele olmak

skolâstiğin batağına saplanmak olur.

Zaman gelir, bir ülkede : Toplum hiç beklenmedik ânda bir DEVRİM çıkışı gösterir. Bu

azçok kısa süren çıkışın ardından, daha uzun bir iniş başlar. "AKILCIL" taktik odur ki :

Toplumun bu objektif (nesnecil) gerçekliğini tam vaktinde yakalayıp, ona göre en uygun

gelecek mücadele ve teşkilât parolaları ile biçimlerini kavramayı ve uygulamayı bilir.

Buna toplumun OBJEKTİF durumuna uygun TAKTİK denir. Birinci TAKTİK ÂN SEÇİM

budur. Toplum gidişini bir zincire benzeten büyük sosyal güdücüler, her aşama merdiveni

içinde tutulacak basamağı seçmiye : "ZİNCİRİ SÜRÜKLİYECEK HALKAYI

YAKALAMAK" derler.

"Verili ânda proseler zinciri içinde yakalanabilecek halka bulunmalı : o halka ele geçince

bütün zincir çekilerek stratejik zafer şartları hazırlanmalıdır. " "Sosyalistim, demek yetmez :

verili her ân için, zincirin yakalanacak ve asılıp çekilince bütün zinciri kuvvetle tutmıya

yarıyacak ve ondan sonraki halkayı çekmiye elverecek halkasını bulmalıdır. "

II - YIĞIN DÜZEYİ : Zinciri sürükliyen halkayı bulmak, yalnız objektif toplum durumu ile

bitmez. Bu, 1969 yılları Türkiyesinde toplum durumunu görüp kavramış bir ÖNCÜ

ÖRGÜT'ün bulunması da yetmez. Bu da 1920 yıllarında Mustafa Kemal'in "Türkiye

Komünist Partisi"ni kurmuş olmasına benziyebilir. Öyle bir örgüt gerçekten kurulmuş olsaydı

bile Türkiye'de emperyalizmi ve derebeği saltanatını devirmek elden güç gelirdi. "YALNIZ

ÖNCÜ İLE YENMEK OLAĞAN DEĞİLDİR. "

Kapitalizmin eşitsizlikçi gelişimi yüzünden, modern tarihte, öyle objektif durumlar vardır ki,

arada toplum ve bütün ülkeler, en keskin bunalım ve devrim içine girmiş bulunur. Ama, tarih

"Durum"ların kendiliğindenliği ile, yahut "Öncü" örgütlerin sırf dilemesi ve yapması ile değil

: İNSAN YIĞIN'ları ile yürür. Eğer, ortaya çıkmış bunalımı ve devrimi azçok kendi

kanunları ile güdüp insanlık için en yararlı sonuca vardıracak bir "YIĞIN" ortada yoksa, bir

şey yapılamaz. Antika tarihin bütün "TARİHÇİL DEVRİMLER"i buna tanık olmuş

örneklerdir.

Tüm dünya bunalımı ne olursa olsun, öncü ne derse desin, devrimi "AZAMÎ

SONUÇLARINA" vardıracak olan yığınlar, henüz o tarihçil görevlerine uygun bir düşünce ve

davranış düzeyine varamamışsalar, bu gerçekliği kavramamak gaflet olur. O zaman, ortaya

atılacak en "İLERİ", en "DEVRİMCİ" dövüş ve örgüt parolalarına ve biçimlerine, - asıl tarih

yapıcısı olan- yığınlar, gerekli ilgiyi ve eğilimi, katılımı gösteremezler. "YIĞINLAR

214

DEVRİM CEPHESİNE GİDİP" uygun yerlerini alamazlar. En parlak stratejik ve taktik

sloganlar havada kalır.

Böyle bir tutum, hiç ordusu bulunmıyan bir genelkurmayla dünyayı fethetmiye kalkışmak

gibidir. Yığının tutmıyacağı parolaları ve biçimleri ortaya atmak, orduya hiç anlamadığı dille,

bilmediği, yapamıyacağı kumandaları vermiye benzer. Böyle durumlarda, en iyi dilekli

"Strateji" veya "Taktik" iddiaları ve gösterileri : Strateji ve taktikten başka birşey olacaktır.

Çünkü, sırf kumandanı ve kurmayı ordudan, öncüyü yığından koparıp ayırmaya yarıyacaktır.

Tek sözle, devrimciliği ve devrimi, gericiliğe kurban edecektir.

Taktiğin başlıca bilimcil rolu : "Yığınları devrim cephesine götürüp uygunca üleştirmiye

elverişli kılacak ve hareketin durumuna en uygun gelecek mücadele ve teşkilât biçimlerini

birinci plâna çıkarmaktır. "

Bu rolü başarmıya yarıyan taktiğe "TAKTİK" denir. Buna yığının SOMUT durumuna uygun

TAKTİK denir. İkinci TAKTİK ÂN SEÇİMİ budur. Birinci SOSYAL DURUM halkasını

yakalamak ne denli OBJEKTİF şartsa, bu ikinci YIĞIN DÜZEYİ halkasını yakalamakta en az

o denli SUBJEKTİF şartlarla ilişkilidir. "Yığını böyle kollarımızı kavuşturup beklemeli" mi?

O zaman, bu dünyadan el etek çekme tutumuna düşülür. Buna sosyalizm değil, FATALİZM

adı verilir. Diyalektiğin en kesin işlediği yer, Sosyal Durum - Yığın Düzeyi önünde ÖNCÜ -

YIĞIN ilişkileri alanıdır.

Taktiğin gerçek rolünü başarması ne zaman olur? Yığınlar : "BU BÖYLE GİDEMEZ!"

dedikleri zaman. Yığınlar, "bunun böyle gidemiyeceğini" ne zaman kavrarlar? "DEVRİMCİ

PAROLANIN DOĞRULUĞUNU" kavradıkları zaman. Yığınlar, devrimci parolanın

doğruluğunu ne zaman kavrarlar?. . İşte burada, gerçek taktiğin özü ile karşı karşıya

gelinmiştir.

Dünyanın her yerinde yığınların ezelî sözü : "LÂFA KARNIMIZ TOK!" demek olur. Yedi

bin yıldır, sınıflı toplumun her egemen tecellisi, insan yığınlarını en son duruşmada hayal

kırıklığına uğratmış, aldatmıştır. O yüzden yığınlar, lâfla, sırf propaganda ile, tahrikâtla,

kitapla, yazıyla, söylevle bir taktiğin ne doğruluğunu, ne iğriliğini kolay kolay kavrıyamazlar.

"Çöreğin tadı, ancak dişe vurmakla tadılır. " Öyleyse, nasıl taktik güdülecek? İki şey, aynı

zamanda hiç unutulmıyarak.

1 - PROPAGANDA - AJİTASYON - TEŞKİLÂT : yapılmalı mı? Bu canlı insanın soluk alıp

almamasını sormıya benzer. Toplum yaşıyorsa, hepsi yapılacak. En korkunç yasaklar bile

propagandanın, ajitasyonun ve örgütlenmelerin hiç birisini hiç bir zaman durduramamıştır.

Bak ta görme, dinle de işitme, yola çık ta yürüme kime, nasıl denilebilir? Denilse, kim dinler?

Bir ülkede sosyal konuların propaganda, tahrikât ve örgüt dışı ilân edilmesi, tabiatın

kanunlarına aykırı olunabileceğini sanmaktan başka anlam taşıyamaz.

Ama, yalnız başına propaganda, ajitasyon ve örgüt, hem hiç bir zaman yığınların bütününü

gereği denli etkiliyemez, hem etkilese bile, candan inanmıya, hele canla başla davranmıya

götüremez. Bütün o düşünce ve davranışlardan sonra ne gerekir? Yığınlara kendi dışlarından

215

yansıtılacak işlemlerin, eylemlerin yerine, kendi içlerinden gelme ve sanki

kendiliklerindenmişçe yaptıkları işlemler, eylemler gerekir.

2 - OLAYLARI YIĞINLARIN GİDİŞİNE VURUŞU : Yığınlar, bir taktiğin doğruluğunu

kendi yaşayışı ve davranışı ile deneyip sınamakla kavrar ve benimser. "Cemaat ne derse

desin. Hoca bildiğini okur" ata sözünde : Cemaat YIĞINLAR ise, sözü tersine çevirmek

gerekir : Propaganda, ajitasyon, örgüt ne derse desin "YIĞIN BİLDİĞİNİ OKUR". Yığının

bildiği ise, tarih boyunca denediğidir, sınadığıdır. Cumhuriyet, Türkiye'de 40 yıldır "Lâiklik"

propaganda, tahrikât ve teşkilâtı yapar. Köylümüz. Osmanlı dirlik düzeni çağında müslüman

kurallarının kendisine bedava toprak dağıttığını, atalarının denemesiyle gelenekleştirdiği için,

geride, şeriat yanlı olarak kalmıştır.

İyi taktik, yalnız doğru taktik değildir : yığınların o doğruluğu sınamalarını da sağlamayı ve o

açıdan değerlendirmeyi bilen taktiktir. Bu iş, yığınların pratik davranışları dışında, hele

yığınların dışında hiç başarılamaz. Kürsülerde, salonlarda, meydanlarda, hattâ dağda bayırda

nutuk atmalara, yığın bıyık altından güler, geçer. Gözüyle görmeli, eliyle tutmalı, dişiyle,

tırnağıyla sınamalıdır. Onun için : "Bir musibet; bin nasihatten yeğdir" denmiş.

Tek sözle, strateji gibi taktik te YIĞINLARA MAL EDİLİRSE anlam taşır.

*

M. D. D. Zortlamasının Doğuşu

İnsanlığın her Pratiği gibi her Teorisi de: Geçmiş-Gelecek kuşaklar arasında kaçınılmaz ilişki-

çelişki'lerle gelişir. Geçmişle ilişkiler açıkça veya gizlice koparılırsa, çelişkiler ürkekçe veya

ikiyüzlüce atlanırsa gelişim durur

Bu kural herşey gibi Sosyalizm için de doğrudur. Toplumun veya Kendi kendisinin

gerçekliklerini, bir öğrenci içtenliği ve alçakgönülllüğü ile etüt etmiyen sosyal akım, istediği

denli sansasyonel (duygu çatlatıcı) olsun, tarihcil gelişim pratiği içinde köksüz

davranışlardan, Teorik bilinç aydınlığı yönünde tutarsız düşüncelerden başını alamaz.

Bu Bölümün üç Ayrımında, İkinci Emperyalist Evren Savaşından sonra çizisine giren Yeni ve

Enyeni Sosyalizmlerimizin, -sırf Eski- Sosyalizmin aşıladığı S. S. lik (Sapık Softalık)

hastalığı yüzünden,- nasıl (görünüşte Tarihcil bağ ararken bile) Eneski - Sosyalizmin Teorik

kazançlarına kaygısızlık ve saygısızlık yaparak, en can alıcı noktalarda yanılgılara sahneye

çıktığı eleştirildi.

AYRIM I.

Zortlamaya Giriş

Öğrenimin yaşı, başı olmaz. İslâmlık: "Minelmehd ilel lâhd" ("Beşikten mezara dek" öğren),

demiş. . . Allah bizi: "herşeyi biliyorum, bundan böyle hiçbir şey öğrenemem, " eğilimli

tıkanıklıktan ve ölüm körlüğünden korusun. Allah bizi, yaşarken hiçbirşey öğrenemezliğin

mezarına gömdürmesin.

216

"GİRİŞ" in konusu: Marksizm yeniden icat edilmez, ama daima geliştirilir, prensibidir.

A - Dünya'da hayatın dinamizmini temsil eden yeni Kuşaklar, durmuş, yanılmış eski Kuşağı

yıkmak için yıkmazlar. Yıkılan sakat ve bayağı eğilimler, derinliğine Teorik araştırmalarla

doldurulur.

B - Türkiye'de çelişik başlıca 4 Sosyalist kuşak sayılabilir: Eneski Sosyalistler (1920 -1925)

(Ş. H. Değmer - H. Kıvılcımlı); Eski Sosyalistler (1925 -1945) (N. H. Ran - R. F.

Baraner);Yeni Sosyalistler (1945 -1960) (M. Belli - M. A. Aybar); Enyeni Sosyalistler

(1960 sonrası) (V. Erdoğdu - D. Perinçek).

C - Dünya'da: eski yanılan kuşağın değerlendirilmesi sonunda yeni ve daha yüksek teorik

sentez yaratılır. Türkiye'de: eskinin ölümlülüğü örtbas edilip üzerine oturulduktan sonra,

Teori hiçbir yüksek senteze vardırılmaz.

D - Eleştiri yanlışı okşamak değil, yatağanla kökünden kazımaktır. Yoksa dokunulmaz adam

Führer'liğe, basit oportünizm Sosyal Faşizme karabilir.

E - Bugünkü Sosyalizmimiz Eski Fraksiyon=Provokasyon'ların yerine Yuvar (Mahfil)

ilkelliğini geçirdi. TİP ABA'cıları Kuyrukçudur. Ama, azınlıkların Anarko - Bundizmi

yanında, Enyeni'lerin Menşevizm ve Yeni'lerin Otzovizm (Hotzotçuluk, Ultimatomculuk)

eğilimleri bellidir.

DÜNYADA SOSYALİST KUŞAKLAR

"Seni doğrucu başı mı koydular ?" denecek. Ve bir MDD'cinin dediği gibi, "İşimize gelmiyen

gerçekliği", neden "elimizin tersiyle itele"miyelim ? Şunun için ki, gerçeklikler, (bir İngiliz

atasözünden bir ustanın aldığı deyimle): "Olaylar inatçadırlar. " En beklenmedik yerde

karşımıza dikiliverirler ve bizi, - içtenliğimize, iyi dileğimize, hattâ devrimci sağduyumuza

bakmaksızın, bozu bozuverirler. Olayların bir de Bilimi vardır, Teori adını alır.

Lenin'in "Devrimci teorisiz Devrimci hareket olamaz" sözünü hemen her eline kalem, diline

söz tutan Türkiyeli günde kaç öğün tekrarlamıyor ? Ancak o söz hiç bir zaman ölü ve soyut

formül değildir. Her defasında uygulanmak için canlı somut ekleriyle belirtilir. "Ezilen

sınıfın kurtarıcı hareketi, devrimci teorisiz, olanaksız kalır" denilince, hemen hatırlatılır: "Bu

teori icat edilemez!" "Devrimci Teori, tüm Evren ülkelerinin devrimci deneylerinden,

devrimci düşünmesinden sonuç olarak çıkar. . . Ona Marksizm denir. " (Lenin: "Bir Fransız

Sosyalistinin Namuslu Sesi", 1915)

Onun için Marksizm'in term ve tanımlamaları gelişigüzel değiştirilemez. Doğruculukta

ısrarımızın anlamı budur. Yalnız, Teori: bir term ve tanımlama küpü değildir. Marksizm her

gün gelişen bilimdir. "İnsan gücü yettiğince bu Teorinin elaborasyonuna (işlenmesine) ve

uygulanmasına katılmadıkça, günümüzde Plehanof, Kautsky ve Ortaklarının teoriyi

uğrattıkları sakatlamayla mücadele etmedikçe SOSYALİST OLUNAMAZ, Sosyal Demokrat

olunamaz. " (Lenin: II. Enternasyonal'in Krahı, 1915)

Kautsky: II nci Sosyalist Enternasyonal'in Lideri, Plehanaf: Rusya Sosyal Demokrat İşçi

Partisi'nin Lideri. Her ikisi de Bilimcil Sosyalizmin klâsikleri sırasına girmiş. . . Onlara

karşı Lenin çıktı. Niçin ? "Teoriyi uğrattıkları sakatlama ile mücadele" için. Ne zaman ?

1893'ten 1915 yılına dek: tam 22 yıl aynı ikinci. Enternasyonal ve R. S. D. İ. P. içinde

217

çalıştıktan sonra. Her iki örgütte de çeyrek yüzyıl Kautsky ve Plehanof "Öğretmen", Lenin

"Öğrenci" sayılarak çalıştı.

Nasıl çalıştığını mı merak ediyoruz ? Bir saniye bile "Beyinsizlik işgüzarlık" yapmadı. Attığı

her pratik adımı bir teorik yorumla geliştirdi. En sıkı örgüt disiplini içinde, en önde başıyle ve

gövdesiyle dövüştü. Dövüşürken yalnız kendi ülkesi için değil, dünya işçi sınıfı hareketi ve

sosyalizmi için, görülmedik çığırlar açtı. Gerçek baş Lenin'di. Ama 22 hattâ 25 yıl Lenin

Örgüt geleneğini sayarak, "Öğrenci" durumunu korudu. Kautsky ile Plehanof hâlâ örgüt'ün

"Öğretmen"i, "baş"ı göründüler:

Lenin, o biri dünya örgütünün, ötekisi ülke örgütünün başı alan iki adama karşı yüzde yüz

kopuşarak çıktığı gün: ardında, iki yıl sonra yeryüzünün altıda birinde iktidara geçecek en

güçlü Partisi ve ömür boyu yazdığı otuz (sonra kırk) cilt emeğinin tam yirmi cildi dağ gibi

sıralanmıştı. Ve bu sıra dağların tepesinde bir de hiç yanılmadan benimsenip değerlendirilmiş

1905 Devrimi şahikalaşıyordu.

Ve eser, Marksizm'in bayağılaştırılmış kimi formüllerini tekerlemek değil. Daha ilk adımı,

kendi ülkesinin en yakıcı problemi, Rus köyü içine girer. "Köy Yaşantısında Yeni Ekonomi

Hareketleri" (1893) ile başlar. Hemen "Halk Dostları (Drujya Naroda) Nedir ve Sosyal -

Demokratlarla Nasıl Dövüşürler ?" ve "Narodnicestva'nın Ekonomik Özü ve Onun G.

Struve'nin Kitabında Eleştirisi" (1894) eserlerinde köyle ilgili Küçükburjuva ve Burjuva

Sosyalizmlerini elekten geçirir. "Fabrika İşçilerine Para Cezası", "Gimnaz Ekonomisi", "F.

Engels", "Bakanlarımız ve Düşünür", "Sosyal - Demokrat Parti Programı", "İşçi Sınıfı

Kurtuluşu Savaş Birliği" (1895 - 96); "Buğday Meselesi", "Kapitalist Ekonomi Romantizmi",

"Yeni Fabrika Kanunu" (1897); "Mirasımız", "Bizim Fabrika İstatistiklerimiz" (1897 - 98);

"Yazımları". "Köy Ekonomisinde Kapitalizm", "Rus Sosyal Demokrasisinin Sorunları",

"Partimizin Programı", ve ilh. (1899) ve bu arada muazzam "Rusya'da Kapitalizmin

Gelişimi" eseri . . .

Bütün bu yazılar, çızıktırına değil, içinde yaşanılan toplumun derin etütleridir. Ancak o

temelli bilimcil Sosyalist etütlerden sonradır ki: bir yanda "Marksist doktrin" ve "Devrim",

"İşçi Partisi ve Din" gibi genel konularla yanyana, bir daha "Halk Dostları Kimlerdir ?", "Rus

Sosyal - Demokrat problemleri", ve nihayet "Ne Yapmalı?", "İki Taktik" ortaya çıkar.

İşte bütün o her adımında, kendi Toplumunun ekonomik, sosyal, politik, kültürel orijinal

karakterlerini, sıkı Marksizm derinleştirmesiyle atbaşı birlikte giderek inceliyen bu adam o

büyük doğruyu kavramıştır : "Devrimci düşüncesiz, Devrimci davranış olamaz" demekle

kalmamıştır; o prensibi uygulamıştır. Ama o adam kimdir? Henüz adı bile her gün değişir.

1917 Patlamasaydı, kişi olarak belki adını işiten pek bulunmıyacaktı. Bir çağ açtığı gün de

işitilen adı Lenin, takma idi.

Bir de bizim "Üstâd"ları düşünün. Hemen hepsi: Sosyalizmin "yedek parçaları" halinde

dışarıdan ansızın harekete "ithâl" edilmişlerdir. "Montaj sanayiimiz"; gibi kafalarında

yabancı makineli, yabancı hammaddeli uyduruk bir "Montaj Sosyalizmi" taşırlar. Hiç

zahmetsiz, rakı bulamayınca kahve köpürdeterek yıldırım ünlü, yanılmaz "Lider"

sayılmazlarsa hastalanırlar. Çünkü öyle nankör emekle beklemiye tahammülleri yoktur.

Ancak, "Üstâd"lıkları yeni bir şey değildir. Elli yılın kuşakları içinde neleri görülmedi ?

TÜRKİYE'DE SOSYALİST KUŞAKLAR

218

Bizim anabildiğimiz kadarıyla, Türkiye'de başlıca dört konak, yahut Kuşak, yahut Aşama

Sosyalistler oldu. Bunları zaman aşımları açısından şöyle adlandırabiliriz:

1. Eneski Sosyalistler: Bunlardan adı kalanlar Dr. Şefik Hüsnü Değmer ile Dr. Hikmet

Kıvılcımlı oldu.

2. Eski Sosyalistler: Bunlardan gene adı kalanlar Şâir Nâzım Hikmet Ran ile rahmetli Reşat

Fuat Baraner oldu.

Burada, bilmiyenler için birkaç küçük açıklama yapalım.

a) Sosyalizm ve Sosyalist deyince sırf ve yalnız Bilimcil Sosyalizmi anlıyoruz. Marksizm

dışındaki akımların Sosyalizmleri ne olursa olsun, Türkiye Sosyalizmi Tarihinde bugüne dek

sürekli olabilenleri yoktur.

b) Sosyalizm ve Sosyalist deyince şu veya bu kitapta, yahut Kütüphanede, yahut okulda

sosyalizm "tetebbü" etmiş olmak aklımıza gelmiyor, ve öyle sosyalizm ve sosyalist te olamaz

ve olunamaz. Sosyalist: belirli bir ülkenin, belirli savaş'ının tümü için de teoriyi ve pratiği

yaşamış insan demektir. "Biz de falan zamanda, filân köşecikten sosyalizm yapmamış mıydık

?" diye sohranacak olan kimi ahbapçavuşların bu bakımdan gönülleri kırılmasın. Kendilerini

Antika meraklılarına bırakıyoruz.

c) Sosyalizm ve Sosyalist dediğimiz şeyi (b) bendiyle açık seçik koyunca, kimi kafaları

karıştıran "Anakronizm"ler (zaman çelişkileri) aydınlığa kavuşabilir. Netekim, Eneski

Sosyalistlerle Eski Sosyalistlerin kimileri arasında (baş farkı bir yana) hiç hir yaş farkı

görmiyenler, bu iki kuşağ'ı birbirine karıştırmakta çok "duygucıl"dırlar. Ne çâre ki, olaylar

böyledir. Savaşa beş on yıl önce katılanla sonra katılan er, eğer erse, hiçbir düzeyde aynı

kertede "kıdemli" sayılmaz.

Ve Türkiye'nin Sosyalizm olayları ile geleneğinde öyle kesin bir hiyerarşi (basamaklar

zinciri) kuruludur. Kimse onu, hiç bir düşünce ve davranışı ile değiştirememiştir. Türkiye

Sosyalizminin Sosyalistleri: kendi aralarında (her kuşağın kendi içinde ve öteki kuşakla

arasında) bu hiyerarşiyi, (hiç değilse bilenler önünde), bozmak cesaretini gösterememişlerdir.

Yaş ve baş farkları ne olursa olsun Eneski Sosyalistler Eneski Sosyalist olarak kalmışlardır,

Eski Sosyalistler de Eski Sosyalist. .

d) Sosyalizm ve Sosyalist dediklerimizle, daha tanımlarken belirttiğimiz gibi: "adı kalanlar"ı

göz;önünde tuttuk. Bir de "adı kalmıyanlar" var. Bunlar iki zıt kutupda toplanırlar. Bir

bölüğü adı ağıza alınamıyacak kertede yüreksiz ve alçak çıktıkları için Allah bizden onların

ne adlarını, ne sanlarını sormasın. Şeytan hesaplarını görsün.

Ama bir de her kuşağın "adsız" yiğitleri vardır. Onlar ne savaşta, ne savaş sonrasında hiç

kimseden hiç bir şey; ne ad, ne ün, ne şeref, ne baht istememişlerdir. Kendi çaplarında,

kanlarının son damlasına dek son kurşunlarını doğruca, namusluca atmışlar, çoğu hayatın

sillesiyle vurulup "ölmüşlerdir". Burada, günümüze dek kesintisiz süre; gelmiş savaşın somut

elemanlarına senbol olmuş bir iki adı ancak anabildiğimiz için, geçmiş kuşakların adsız

yiğitlerine yalnız saygı, sevgi ve yoldaşlık bağlarımızı bir yol daha sunmakla özür dileriz.

Bu açıklama üzerine samut sayı ile yıl rakamı da verebiliriz:

Eneski Sosyalistler: Savaşa 1920 - 1925 yılları arasında katılanlardır.

Eski Sosyalistler: Savaşa 1925'ten sonra, İkinci Emperyalist Evren Savaşına dek katılanlardır.

219

Bu ayrıma göre genel olarak Eneski ve Eski Sosyalistler Birinci Emperyalist Evren Savaşı

sonucu Bilimcil Sosyalizm Savaşına giren kuşaklardır.

Eneski Sosyalistlerin "kıdem"leri kısa süre gibi görünür. Ancak o kısa beş yıl, Dünya ve

Türkiye Tarihinin en büyük Devrilişler ve Devrimler günleri olduğu için, kendinden sonra

gelen uzun süreye orantılanırsa, ölçülemiyecek kertede yoğun ve yaman zenginlikte mücadele

ve örgüt biçimleri ve parolaları ile yüklüdür. Üstelik hareketin kuruculuğunu ve bütün

korkunç yükünü Eneskiler omuzlarına aldıkları için, Sosyalizm biliminde ve hiyerarşisinde

özel yerlerini tutmuşlardır. Bu oluşta ne takmalığın, ne iğretiliğin, ne yakıştırmalığın, ne

kulluğun zerresi aranamaz. Herkes bıçağı hakkına yaşamıştır.

Eneski Sosyalizmin matrisi, Dünyada: Emperyalizmin ilk yıkılışı ve Sosyalizmin altıda bir

yeryüzünde güc ile kuruluşu; Türkiye'de: Osmanlı İmparatorluğunun yıkılışı ve Cumhuriyet'in

kuruluşu ile damgalıdır. Eneski Sosyalizmin gücü bu damgayı taşımaktan gelir. Hiyerarşisi o

nedenle tartışılmamıştır. O kadar ki, bir bakıma Eski Sosyalistlerin Eneski Sosyalizm

sınırında savaşa katılan Nâzım Hikmet Ran bile, hiç değilse "Şâir" olduğu sürece (çünkü

bizde edebiyatçılar ün aldıkça başka şey de kesilirler), bu sürece, Eneski Sosyalizmin

hiyerarşisine karşı, - kimi gülünçlüğe dek varan, - aşırı bir duygululuk "prejüjesi" (önyargısı)

sayılacak eğilimlerini gösterileştirirdi.

3. Yeni Sosyalistler: Bunlardan Türkiye'de yaşayıp duyulan arasında Mihri Belli ile Mehmet

Ali Aybar'lar anılabilir.

4. Enyeni Sosyalistler: bunlardan en "serbest güreşen"lerden Vahap Erdoğdu ile Doğu

Perinçek'ler anılabilir.

Yeniler ve Enyeniler o denli çoklar ki, içlerinden ancak birkaç senbol ad alabildik.

Elbet, Eneski ve Eski Sosyalistler için yapılmış "birkaç küçük açıklama" sırasında bütün

söylenenler, Yeni ve Enyeni Sosyalistler için de, hem fazlasıyla yürürlükte sayılır.

Yeni ve Enyeni Sosyalistlerin, dünya açısından ortak yanları, hepsinin de II. nci Emperyalist

Evren Savaşı sırasında yahut sonra, Sosyalizm Savaşına katılmış olmalarıdır. Fakat Türkiye

açısından aralarında çok kesin bir uçurum açılır: 27 Mayıs. . . Yeni Sosyalistler 27 Mayıs

öncelerinde, II. Emperyalist Savaşı biterken dövüşe, (tabiî herkes kendi çapında)

katılmaşlardır. Enyeni Sosyalistler, 27 Mayıs sonralarında, (gene tabiî herkes kendi çapında),

Savaşa katılmışlardır.

DÜNYA'DA ve TÜRKİYE'DE ÇELİŞKİLERİN SONUÇLARI

Türkiye'de Bilimcil Sosyalizmin elli yıllık Tarihçesine toptan kuşbakışı göz atınca ne

görüyoruz ? Düz mantığa (yâni: Skolastik ve Metafizik düşünce yollarına) epey aykırı gelecek

şaşmaz bir genel kanun buluyoruz.

Ardarda yetişmiş. Sosyalist Kuşaklar arasında: her sonradan gelen kuşak, kendisinden önce

gelmiş bulunan kuşağa karşı, bıyık altında saklıyamadığı bir "Antitez" yaratma sevdasına

kapılmıştır.

Her önceki Kuşağın Tez'ine karşı, sonraki Kuşağın Antitez yaratması, diyalektik canlılığın

kaçınılmaz sonucudur. Olacaktır. Olmuştur. Her ülkenin yetişmiş, yetişecek kuşakları

arasında bu diyalektiğin benzerleri gelişir. Yalnız bu oluş sırf eski teze yeni antitez çıkarmış

220

olmak gibi eski bir çelişki basamağında kalmaz. Mutlak daha yüksek bir Sentez uğruna

gelişir.

Plehanof'un Marksizmi eleştirilirken iki şart yerine getirilmiştir:

1 - Plehanof Kuşağının Kurucu Marksizm'e tahrif ve işkence yapması önlenmiştir. En eski

kuşağın (Marks - Engels'in) getirdiği bütün kazançlar birer birer ve bütünü ile ele alınarak

değerlendirilmiş, hemen ondan sonraki kuşağın (Kautsky - Plehanof'ların) "antitez"

yaratacağız diye giriştikleri düzeltmeci, gözden geçirici, uyuşturucu ve ilh. fâre tırtıklaması

Oportünizm'leri çürütülmüştür.

2 - Olduğu gibi ele alınan eneski doktrin, papağanca ezberlenerek toptan ve perakende satışa

çıkarılmakla kalınmamıştır. Marks - Engels çağındakilerden bambaşka olan yeni şartların

doğrulukla nasıl, eneski doktrine sâdık kalınarak işlendiği hem teorice, hem pratikçe, hem

(gizli kapaklı değil) apaçıkça ortaya konmuştur. Yâni, örneğin Leninizm denen yeni Senteze

varılmıştır.

Dünya çapında Sosyalist metot, Sosyalist ahlâk budur. Kuşaklar, normal savaşçılar olarak,

dengelerini böyle kurarlar, görevlerini böyle yerine getirirler.

Türkiye'ye gelince, iş anormalleşir. Çünkü, Türkiye, yığını bakımından, Bâbil artığı Tefeci -

Bezirgân Antikalığının batağında soğulcanlanmış küçükburjuva ortamıdır. Bu dejenere

düzende geniş yenidenüretim yapan kapitalizmin serbest rekabet kuran gibi otomatikçe olsun

gelişime elverişli bir ilişki bile mumla aranır. Günü gününe kıt kömür geçindiren basit dar

yeniden üretimli Küçükburjuva ortamımız, ister istemez sosyalist kuşaklar içine de

uğursuzluğunu çöktürmüştür.

Her kuşak, yaratıcı çaba gösterecek yerde, ya teoride ya pratikte beliren eksiğini ve yanlışını,

kendinden önceki kuşağın değerine ve kazancına en azından susuş kumkuması kesilip örtmiye

çabaladı. Küçük dükkâncı rekabeti içinde öldürücü düşünce ve davranışlarla mirasını örtbas

etmiye çalıştı, çalışıyor. Bunu niçin yapıyor ? Aklmca sivrilmek, "eşsiz örneksiz" geçinmek

ve tarihte her şeyin kendisiyle başladığını ispatlamak için! Bütün bu amaçların sonucu ise:

çevresindeki üç beş müridi esrarkeşleştirmiye, üç beş provokatörün daha yılanca hareketi

zehirlemesine yarıyor. Hareketi birbirinden kopuk, ilkel çetecilik yolundan, her gün "bir adım

ileri, iki adım geri" giymiye zorluyor.

Yanılgı, o küçükburjuva yapıntılarını ve pozlarını bir kahramanlık sanan kişi'lerin herkesten

önce kendi kendilerini aldatmalarıyla kalsa, pek bir şey denemez. Yahut, "ilâ cehennem'üz

zümera!" (Cehenneme dek yolu var) denir. Ancak Sosyalizmin trajedisi sürüp gidiyor ve

memleket gibi, halkımız ve İşçi Sınıfımız da bir yol daha hayal kırıklığına, umutsuzluğa,

kötümserliğe düşürülüyor. Kuşaklararası, aşamalararası eleştirinin iki şartı yokediliyor:

1 - Eneski Kurucu Kuşağın mirasını, korumak şöyle dursun, en sinsice alçaklıkla kökünden

kazıyıp yok etmek hırsı tarikatlaşıyor.

2 - O pis Küçükburjuva lonca düşünce ve davranış soysuzlaşmasından, en ufak bir teorik ve

pratik sentez doğmuyor

05-12-2004 - Yön Gibi Bir Dergi

Zaman zaman "Yon" gibi bir dergi diyoruz. Bunun da biraz daha somut olarak goz onune

221

getirilebilmesi icin Ergun Aydinoglunun kitabindan Yon ile ilgili bolum bir olcude yardimci

olabilir. )

YÖN

YÖN Türkiye'nin modern tarihinde, entelijansiyanın temel ideolojik eğilimlerini dile getirmiş

ve bu sayede gelecekteki ideolojik dalgalanmaları haber vermiş ya da onları belirlemiş bir

dergi. Bu anlamda benzerleri arasında 1930'ların Kadro'su, 1950'lerin Forum'u, 1980'lerin

Yeni Gündem'i ilk akla gelenlerden. Ancak bu dergilere nazaran YÖN'ü daha da orijinal

kılan şöylesi bir özellik mevcut. YÖN, Türkiye'de entelijansiyanın en geniş kesimleriyle

politikaya -daha doğrusu radikal politikaya- yöneldiği bir dönemin olgusu. O nedenle ülkenin

genel politik atmosferini olduğu gibi, tüm kesimleriyle solu da etkilemiş bir yayın organı.

Bu özelliği nedeniyle YÖN, Türkiye'nin o dönemdeki radikal politikasında, farklı düzeylerde

iki değişik rolü üstlenir. Birincisi bu dergi, Türk solunda 1960'lı yıllarda hayli egemen olan

bir özgün siyasal çizginin ifadesidir. On yıl boyunca Türkiye'de küçük burjuva radikalizmi,

yukarıdan devrim özlemleri, büyük sosyal dönüşümlerin yolunu açmak üzere darbe hayalleri

denildiğinde, akla 1961-67'nin YÖN'ü ve bu anlamda onun devamı sayılabilecek olan 1969-

71'in DEVRİM'i gelir. Ama önde gelen yazar kadrosunun aynılığına rağmen bu iki dergiyi,

aynı zincirin halkaları olarak kabul etmek son derece yanıltıcı olabilir. Bu herşeyden önce,

YÖN'ün layıkıyla anlaşılmasını güçleştirir. Elbet YÖN, 27 Mayıs'ın hemen ertesinde

boyvermiş, Türkiye'ye özgü bir küçük burjuva radikalizminin ifadesidir. Bu anlamda bu

çizginin, 12 Mart 1971 darbesi ile yokoluşuna kadar yaşayacağı bağımsız bir evrimi

mevcuttur. YÖN, bu hareketin evriminde önemli bir mevzi ve araçdır.

Ama 1960'ların ve hele de ilk yıllarının YÖN'ü, sadece bu değildir. Bundan da öte bu dergi,

27 Mayıs'ın ürünü bir siyasal-sosyal fermantasyon ortamı anlamına da gelir. Ve YÖN'ün

tarihsel önemi, özellikle bu noktada kendisini gösterir. Onun, bir derginin sahip

olabileceğinden ötelere giden bu işlevinin kaynağını, dönemin şöylesi bir özelliğinde

yakalamak mümkün. 27 Mayıs sonrasının Türk solu, ne entelijansiyanın ve alt sınıfların

siyasal birikimi ne de ülkenin siyasal geleneği ile bağdaşmayacak kimi karakteristikler

arzeder. Bugün geçmişe bakıldığında bunların, ülkenin sosyo-ekonomik gelişme seviyesi

itibariyle değilse de, mevcut siyasal gelenek itibariyle, adeta biraz fazlaca modern ya da ileri

oldukları söylenebilir. Bu eşitsizlikte, 27 Mayıs siyasal devriminin verdiği ivme tartışmasız

olsa gerek. Zaten bir süre sonra bu erken olarak da nitelenebilecek fenomenler, ilk başlardaki

saf evrensel niteliklerden, melez ve antika-modern karması niteliklere doğru hızlı bir evrim

geçirirler. Bu ilginç gelişimi hem YÖN'ün hem de TİPin ilk yıllarında izlemek mümkündür.

Bunu daha iyi kavrayabilmek içinse, bu derginin özellikle ilk dönemlerindeki

kolleksiyonlarına, ilk manifestosuna ve onun imzacılarına bakmak gerekli olabilir.

1960'ların Siyasal Fermantasyon Ortamının Elemanı Olarak YÖN

YÖN'cüler, "büyük yürüyüş"lerine kalkıştıklarında son derece iyimser ve iddialıdırlar. Bir

bakıma bunun da bir ifadesi olarak, yayınlarına bir manifestoyla başlarlar. Kolaylıkla

222

anlaşılır ki bu manifesto, uzun çalışma ya da tartışmaların sonucu ortaya çıkmış bir metin

değildir. Ama -büyük bir ihtimalle Doğan Avcıoğlu'nun çalakalem yazdığı- bu bildiri, o

dönem aydınlarının dünyaya bakışlarının ve onu değiştirme yordamlarının anlaşılması

açısından büyük bir zenginliği ifade eder. Bildirinin altındaki imzacı listesi ise, bir bakıma

tüm 1960'lar Türk solunun sosyal kompozisyonunu anlatır.

İlk bakışta içeriği itibariyle bildiriye "kemalist devrimcilik"in egemen olduğu söylenebilir.

Ne var ki tek başına böylesi bir yargı, bildirinin siyasal anlamı üzerine herşeyi söylemez. Şu

nedenle ki 1960'lar Türkiye'sinde Kemalist mirasın ikili bir karakteri mevcuttur. Kemalizm

bir yanıyla, zafere ulaşmış bir burjuva devrimciliğini temsil eder. Bu anlamda, Türkiye'nin

modern tarihinde kendini ispatlamış ve gelenek oluşturmuş tek devrimciliktir. Bu özelliğiyle,

kollektif hafızada rakipsiz bir biçimde yer eder. Dolayısıyle de, farklı sosyal hareketlerin

henüz sadece embriyon halinde bulundukları bir dönemde, dünyayı değiştirme özlemi duyan

kadrolar için bu mirasın bir referans noktası olması kaçınılmazdır. Ama diğer yanda

kemalizmin, bizzat zafere ulaşmışlığından gelen bir başka özelliği da vardır. Bu açıdan

kemalizm, bir -burjuva- devletin kuruluşu ve korunması anlamına da gelir. O nedenle onun

mirasına -hemen aynı ölçüde samimiyetle- bizatihi statükoyu korumak için de sahip

çıkılabilir. İşte bu ikili karakterinin gücüdür ki onu, 27 Mayıs ertesindeki siyasal

oluşmalarda, henüz ayrışmamış eğilimlerin bir buluşma ortamı haline getirir. Düzenin

onarıcıları gibi, yeni bir düzeni özleyenler de, aynı anda ona referans verirler.

Ama şurası da açık ki, bu tarihsel burjuva devrimciliğiyle daha güçlü bir rezonansa girenler,

statükocular değil devrimcilerdir. Bunların ifade ettiği siyasal eğilimi, 27 Mayıs'ın hemen

ardından filizlenmiş tipik bir aydın ya da küçük burjuva radikalizmi olarak nitelemek

mümkün. YÖN bildirisinde kendisini açıkça hissettiren kimi karakteristikler, bu gözlemin

kanıtları olarak sıralanabilir: Sosyo-ekonomik dönüşümlere duyulan samimi özlem;

"yukarıdan devrimcilik"e bağlılığı ifade eden bir elitizm anlayışı; devlet ve sınıf olgularından

habersizlik, modern sınıf mücadelesinin keskinleşme belirtilerinden duyulan telaş; demagojik

olmaktan çok, ütopik olarak nitelenebilecek bir "sınıfsız toplum yaratma özlemi" vb. gibi.

Bu açıdan denebilir ki, yaklaşık 1971'e dek "tepeden inmeci" ya da "cuntacı" diye anılacak

olan akım, YÖN bildirisi ile ilk siyasal belgesini yayınlamış gibidir. Ayrıca bildirinin ilk 164

imzacısının mesleklerine bakıldığında, bu politik yönelişle onu üstlenenlerin sosyal kökenleri

arasında mükemmel bir uyum olduğu da söylenebilir. Bunların ezici çoğunluğunu aydınlar

teşkil eder. yHikmet Kıvılcımlı, bu özelliği şöyle tanımlar: "İmza atanlara bakınca, YÖN'ün

bir kapıkulu atmosferi içinde doğduğu ve bir kapıkulu dergisi olacağı anlaşılıyordu. "(_ )

Kuşkusuz bütün bu söylenenler, YÖN'de mevcut diğer eğilimlerin varlığını unutturamaz.

Mevcudiyetleri her ne kadar çıkış manifestosuna yansımasa da, diğer iki siyasal eğilimi

dikkate almadan, bu derginin Türk solu açısından ifade ettiği tarihselliği anlamak

olanaksızdır. Bunlardan birincisi, özellikle 1950'lerin Forum dergisinde olgunlaşmış bir

reformcu çizgidir. Aslında YÖN'ün hemen tüm önder kadrosu bu dergi ortamında yetişir.

Ama bunların yeni siyasal ortamda reformcu programlarını geliştirmeye kalkışanları, sadece

küçük bir azınlığı teşkil eder. Esas çoğunluk, 27 Mayıs'ın etkisiyle hızla radikalleşecektir.

223

Bu çizginin manifestoya yansıyan izleri nisbeten siliktir. Derginin ancak ilk yıldaki

sayılarının incelenmesiyledir ki, bu reformcu eğilimin batı modeli bir sosyal demokrasiyi

adeta bir birlik platformu olarak sunmaya gayret ettiği görülebilir. Aynı dönemde

radikallerse, son derece muğlak bir sosyalizm anlayışına sahiptirler. Ama bu noktada

belirtmek gerek ki, bu iki eğilim arasında bu sıralarda, sadece ideolojik düzeyde etkileşimler

değil, kadro akışkanlıkları da son derece güçlüdür. Örneğin YÖN dergisinin Talat Aydemir'i

kapak yapmış, ama darbe teşebbüsününü yenilgisi üzerine imha edilmiş sayısından bahsedilir.

Aynı YÖN, hemen aynı tarihlerde Avrupa sosyal demokrat partilerinin deneylerinin

tanıtılması işini de üstlenmiş durumdadır. Gerçi bir kaç yıl sonrasının gösterdiği gibi, sosyal

demokrat eğilimin YÖN ortamındaki geleceği o kerte parlak değildir. Ama buna rağmen

Manifesto'nun ilk imzacıları arasında önde gelen yerin, "kemalist radikaller" kadar, sosyal

demokrat reformcular tarafından da alındığını belirtmek gerek. (_)

YÖN'ün incelenmesinde unutulmaması gereken üçüncü eğilimse, daha sonra işçi sınıfına ve

marksizme yönelecek olanlar tarafından oluşturulur. Bu unsurlar, büyük bir ihtimalle

hazırlığına katılmadıkları manifestoya gönderdikleri imzalarla, gelecek yıllardaki aktifliklerini

adeta haber verirler. Bir bakıma bu kadrolar, YÖN'ün çıkışını izleyen bir iki yıl içindeki

siyasal evrimlerinin göstereceği üzere, aslında manifesto'da söylenenlerden başka şeyler

murad etmektedir. İlk bakışta hemen farkedilebileceği üzere bu imza sahipleri, gelecek

yılların TİP ve MDD hareketlerinin ön saflarında yer alacaklardır. (_)

Görüldüğü gibi YÖN, herhangi bir dergiden çok daha başka şeylere aday gibi gözükmektedir.

Onu daha ilk sayısından itibaren, içinde "merkez" den en "aşırı sol"a dek tüm Türk solunun

yer aldığı bir fermantasyon ortamı olarak nitelemek bu açıdan yanlış olmaz. Ama bu aşamada

YÖN'ün ifade ettiği zenginlik, sadece politik ve ideolojik düzeyde de değildir. YÖN

bildirisinin imzacı listeleri, 1960'larda yaşanacak politik hareketlenmelerin sosyal dokusu

hakkında da sembolik, fakat hayli anlamlı göstergeler sunar. Bildirinin bini aşkın imzacısının

sosyolojik bir sınıflandırılması, herhangi bir"bürokrat" (ya da "kapıkulu") listesinden başka

bir şeyle karşı karşıya olunduğunu da hissettirir. "Gazeteci"den "emekli hava generali"ne,

"mühendis"e, "oksijen kaynakçısı"na ya da "sendikacı"ya, "kaymakam"dan "üniversite

öğretim üyesi"ne, oradan "hava teğmeni"ne, "kunduracı"ya, "makina ustası", "memur",

"balıkçı", "öğretmen" ve "öğrenci"ye kadar uzanan bu liste, gelmekte olan dönemin politik-

sosyal niteliğinin bir ön habercisi gibidir. Bu basit imzacı listesinin ifade ettiği sosyal

dokuyu, TİP ve MDD'de, daha sonra da, çevrelerindeki nebülözlerle birlikte Dev-Genç ve

gerilla hareketinde bulmak kabil olacaktır.

Yeni Sosyal Konular ve YÖN

YÖN'ün ilk yıllarında ifade ettiği -dönemine göre- ileri ve modern karakteristikler bahsinde,

bu derginin yer verdiği kimi konuların da özel bir yeri olsa gerek. Denebilir ki YÖN,

Türkiye'de ilk defa işçi sınıfı, sosyal demokrasi, Kürt sorunu ve kadın sorunu gibi konuları bu

yoğunlukta işleme şerefine sahiptir. Oysa bu konuların herbiri, bir süre sonra bir ayrışma

süreci yaşayacak olan Türk solunun gelecekteki yeni gündemine büyük gecikmelerle

girecektir.

224

Örneğin TİP'in kuruluşuna ve bu partinin solun yegane partisi olmasına rağmen, Türk solu

için işçi sınıfı konusu daima bir konfüzyon kaynağı olagelir. Bu karmaşanın bugünlere dek

sürdüğü bile söylenebilir. Sosyal demokrasiye gelince bu konu, CHP'nin 1960'lardaki

"ortanın solu" hareketi için bile hayli yenidir. Bu uluslararası birikimin dikkate alınması için,

1974 sonrasını beklemek gerekecektir. Yine Kürt sorunu, ancak 1960'ların sonlarında

tekrardan tartışma konusu olur. Bir diğer özgül konu olan kadın sorunu içinse, çok daha uzun

bir süre beklenecektir. YÖN' ün ilk sayılarında yer vermeyi ihmal etmediği bu konunun Türk

solunun bütününce ciddiye alınması, neredeyse ancak bir çeyrek yüzyıl sonra, 1980'lerin

sonlarında gerçekleşir. Bütün bu konularda, YÖN dergisinin öncü karakteri herhalde

tartışmasız olsa gerek.

Bu biraz fazla iddialı gibi gözükecek yargıları doğrulamak için, o tarihlerin YÖN dergisinin

şahitliğine başvurulabilir. YÖN'ün çıkış bildirisi, işçi sınıfı konusunda sessizdir. Bu metinde

sözkonusu "özne"ler "millet kaderine hakim olabilecek duruma gelmiş bulunanlar", "Türk

halkı" "kütleler, "nüfus" vb. gibi terimlerle ifade edilir. . Bu çeşitlilikte, bir nesne anlamında

bile işçi sınıfından söz edilmez. (_)

Ama bir süre sonra, dergi bu konuda daha farklı bir yaklaşım içine girer. YÖN sayfalarında

işçi hareketi ile ilgili kavram ve sorunlar önemli bir yer almaya başlar. Kuşkusuz bu

değişimde, işçi hareketindeki canlanmanın etkisi vardır. TİP'in bir grup sendikacı tarafından

kuruluşu, YÖN'ün çıkışından yaklaşık on ay önce gerçekleşmiştir. Derginin çıkmaya

başladığı günlerde ise, Türk-İş başkanı Seyfi Demirsoy önderliğinde bir grup sendikacının

Sosyal Güvenlik Partisi projesi tartışılmaktadır. Yüzbinin üzerinde işçinin katıldığı büyük

Saraçhane mitingi, yine aynı günlere raslar. Bu ortamda YÖN'cüler de, bir "Çalışanlar

Partisi" projesi üzerinde kafa yormaktadırlar. Kimilerine bu girişim, canlanmaya başlayan

işçi hareketini kontrol altına almayı hedefleyen bir "devletçi taktiği" gibi gözükebilir. Elbette

sorunun böylesi bir veçhesi de olabilir. Ama sadece bu değerlendirmeyle yetinmek yüzeyde

kalmak olur. Gerçekte böylesi bir yönelişte bir diğer faktör de, radikal çözümler özleyen

YÖN'cülerin araçlar konusundaki arayışlarıdır.

YÖN'cüler Çalışanlar Partisinin dayanacağı sosyal temelden konuşurken -biraz gönülsüzce de

olsa- işçi kitlelerine öncelik tanırlar. Parti programını tartışırkense, "çalışanlar demokrasisi"

gibi formülasyonlarda bulunurlar. (_) Daha da ötesi, kurulacak parti için seçilen isim bile

anlamlıdır: "Çalışanlar Partisi"! Unutmamak gerekir, Doğan Avcıoğlu bu tarihten dokuz yıl

sonra -1971'de- yeniden bir parti kuruluşu çağrısı yaptığında, önerdiği isim "Devrim

Partisi"dir. Bu isimdeki radikallik yanıltıcı olabilir. Çünkü aslında sözkonusu olan,

basbayağı bir "hükümet darbesi" partisidir. Üstelik Avcıoğlu, 1971'de bu partinin sosyal

hareketlerle ilişkisini formüle ederken, 1962'de olabildiği ölçüde net -daha doğrusu rahat-

olamayacaktır. Çünkü 1962'nin Avcıoğlu'su, henüz eğilimleri ayrışmamış bir sol ortamda

konuşmaktadır. O nedenle bu dönemin YÖN kurmaylarına, herhangi bir radikal politik ve

örgütsel projede işçi sınıfına gereken yeri vermek, son derece doğal gözükür.

İlk dönemin YÖN'ünde sosyal demokrasinin tanıtılması da, benzer bir rahatlığın ifadesidir.

Türkiye aydınına "kurtuluş yolu"nu göstermeye kalkışan YÖN'cüler, o sıralarda sadece tek bir

gelişme yolunun ve buna ait politik ve örgütsel biçimlerin propagandasıyla içlerine kapanmış

225

değildirler. Bir yanda "üçüncü dünya"ya ait deneylerin heyecanlı tanıtması yapılırken, diğer

tarafta Batı Avrupa sosyal demokrasisinin dökümanları, sosyalist enternasyonele bağlı

partilerden haberler, iktidardaki sosyalist ya da işçi partilerinin deneyleri de yoğun bir şekilde

okuyucuya iletilir. YÖN gibi politik amaçlı bir dergide, sosyal demokrat deneylerin

aktarılmasını, sadece "gazetecilik görevi"yle açıklamak mümkün olmasa gerek. Ayrıca bu

dönemlerde pek çok YÖN yazarı, kendilerini açıkça sosyal demokrasiyle özdeşleştirmekten

de çekinmezler.

Bu eğilim, özellikle Sosyalist Kültür Derneğinin kuruluşunun ardından daha da güçlenir. Bu

derneğin, batı tipi bir sosyal demokrasinin savunuculuğunü üstlenen kimi konferansçıları,

YÖN'ün de yazarları konumundadır. (_) İlk sayılar arasında yer alan "sosyalizm özel

sayısı"nda, Doğan Avcıoğlu, Şevket Süreyya Aydemir ve İlhan Selçuk un "üçüncü yol"cu

değerlendirmelerinin yanısıra, Abdi İpekçi nin "Fabianizm ve Islahatçı Sosyalizm" başlıklı

yazısı da vardır. Uluslararası sosyalizm deneyleriyse Cemal Abdülnasır, Pietro Nenni, Ernest

Bevan ve Mendes France'dan aktarılır. "Tarım sosyalizmi"ne ilişkin olarak verilen örnek

İsrail'dendir. (_)

Ama belirtmekte yarar var ki, bu çeşitlilikte düşünce zenginliğinin ya da çoğulculuğun nerede

bittiğini, eklektizmin nerede başladığını tesbit de o denli kolay değildir. Ne var ki bu

karmaşaya rağmen bu dönemin YÖN dergisinde, üçüncü dünyacı kalkınma yolunun ya da

bunun vasıtası olarak düşünülen askeri darbeciliğin, yegane politik seçenekler olarak

düşünülmediği rahatlıkla söylenebilir. Bu netlik yokluğunun nedenleri yine aynı sorunda

düğümlenir: YÖN kurmayları için, kendi yordamlarınca sorular netleşmiş de olsa, öznelere ve

araçlara ilişkin olarak getirilen cevaplar henüz o denli belirgin değildir.

YÖN'ün Kürt sorunundaki tutumuna gelince, bu özgün konuda önceleri, hakim sınıflara akıl

veren bir üslup ve niyet kolaylıkla gözlenebilir. Ama öte yanda, 1920'lerden beri tabu edilmiş

bir alanda, derginin konuşma cesaretine sahip olduğunu da kabul etmek gerek. Kemalizmden

bu denli etkilenmiş olmasına rağmen, YÖN'cülerin bu tutumları radikaldir. Takibeden on

yıllarda nice "ilerici" Türk aydınında -hatta bizzat eski YÖN'cülerde- böylesi bir yaklaşımı

gözlemek mümkün olmaz. Ama elbet YÖN liderlerinin bu alandaki radikalliklerinin limitleri

vardır. Konunun patlayıcılığı gereği, onlar da bir süre sonra bu konuda hızla tutuculaşırlar.

(_)

Bu bahiste son olarak, YÖN'ün iki konuda daha temsil ettiği yenilikçi tutumu sergilemekte

yarar var. Bunlardan biri, derginin kadın sorununa verdiği göreceli önemdir. 27 Mayıs

öncesinin en "çağdaş" iddialı yayınlarında bile yer almayan bu konuda, YÖN'ün ilk

sayılarında pek çok değinme yer alır. Buralarda, daha sonraları ancak 1980'lerde anlaşılmaya

ve tartışılmaya başlanacak kitapların tanıtılması yapılır. Daha doğrusu bu yazılarda, bir süre

sonra "devrimci mücadele" içinde, tabiri caizse "güme gidecek" konuların özgüllüğü

hatırlatılır. (_) Kuşkusuz bir süre sonra bu konudaki yazıların arkası gelmez. Ancak bu yarım

değinmelerle bile YÖN, kadın sorununu ilk defa ele alan bir sol dergi sıfatıyle öncü niteliğini

bir kere daha hatırlatır.

Diğer nokta ise derginin gerçekten demokratik karakteridir. YÖN, çok daha sonraları

226

"demokrat olamamış bir devrimci"(_) olarak tanıtılan Doğan Avcıoğlu'nun damgasını taşımış

olmasına rağmen, Türk solunun 1960'lardaki en -belki de tek- demokratik atmosferli

dergisidir. Yeni kuşakların, onun bu niteliğinden ne ölçüde bir şeyler öğrenebildiği elbet ayrı

konu. Ama görmek gerek ki YÖN, yaklaşık beş yıllık yayın hayatı boyunca çok sesliliğin,

toleransın ve seviyeli tartışmanın küçümsenmeyecek bir örneğini vermiştir. Bu şekliyle onun

sadece 1960'ların değil, 1980'lere kadarki dönemin bu açıdan en olumlu dergisi olduğu

söylenebilir.

Elbet 1960'ların ilk yıllarında, diğer tarihsel işlevlerinin yanısıra yenilikçi ve modern

karakteriyle öne çıkan olgu sadece YÖN değildir. Ondan daha önce ortaya çıkan TİP de, bu

açılardan ilginç bir örnektir ve kuruluş süreci ayrıca ele alınmaya değer.

05. 12. 2004 – Cem’in Mektubu – Tartışmanın Kulvarı

Merhaba Hocam

Herseyden önce konuyu bir üslup , ayri tarihler , ve yanlis anlamalar baglaminda tartismayi

kesinlikle dogru bulmadigimi belirtmek isterim. Su ayri tarihler konusunda en önemli

hassasiyetim : Kendi öznel tarihimi bu ve benzeri tartismalarda "bir hassasiyet " haline

cevirmemeye dikkat etmektir. Ayni tutumu herkesten de bekliyorum .

Örnegin sizin ve Hamburg daki diger arkadaslarin "lapalis" hakikatleri benim görüslerimi

ifade etmemde bir ölcü olusturmuyorlar, sizin de benim "hakikatlerimle" ilgilenmemenizi ,

neyi dogru buluyorsaniz hangi bicimde ifade etmenin görüslerinizi duygularinizi en iyi

yansitacagina inaniyorsaniz öyle ifade etmenizi tercih ederim . Kirilmaca yok.

Acik tartisma yürütüyoruz. Hassasiyetlerin ,ayri tarihlerin icinden hic cikilamayacak

cangilina girmektense dogrularin soguk zemininde ilerlemeyi tercih etmeliyiz. Üstelik bu

hassasiyetler bir kez ölcü olmaya basladiginda cogunlukla da yanlis sonuclara insani götürür .

Tipki su örgüt alerjisi meselesinde sizin düstügünüz durum gibi…

Belki baskalariyla daha önceki zamanlarda yürüttügünüz tartismalarinizin tortulari aramizda

ki tartismalara siziyor? Eminim bircok örgüt fobisi tasiyanlarla benim gibi siz de ugrasmak

zorunda kalmissinizdir.

Sizinle ilk karsilasmamizda bu konuyu ben acmistim, hatta o ilk karsilasmamizda örgütlülük

lehine bir tutumumda olmustu. O zaman örgüt ün Allahin ayeti olmadigini da siz

savunmustunuz. E o karsilasmadan bir örgüt fobisi cikmazdi. Tersine örnegin örgüt

fetisizmi icin daha yerinde bir örnek olurdu.

Ne de Ahmet arkadaslarin bizle ayrimlarini " bir hareket hatta örgüt " hedefleyen sizler olarak

aciklamalari karsisinda koydugum tutumlar size böyle bir fobiyi cagristirirdi. Eger bir örgüt

fobisinden sözedilecekse Ahmet arkadaslarla iliskilendirilebilirdi. (Elbette onlarin böyle bir

fobisi yok)

Ben Ahmet arkadaslarin bizi manifesto daki programi hedefleyen bir örgüt kurmakla

tanimlayip bunu da aramizda ki en önemli fark olarak aciklamalari karsisinda yapilmasi

gerekeni yaptim. Hepsi bu.

227

Siz bunun üzerine neredeyse olasi herseyi söylediniz . Örgüt fobisi bir yana , yanlis

anladigimi söylemeniz , ayri tarihler ….

“Her söylenen cok yanlis anlasiliyor „diyorsunuz . Genel olarak bu tartismada da siz benim

yanlis anladigim üzerine tutumunuzu kurdunuz…. Bir kez her söylenenin yanlis anlasildigini

düsünmeye basladiginizda ; kacinilmaz bir döngü hükmünü konusturmaya basliyor . Bir

sonraki adimda „neden yanlis anliyor?`“ diye sorup yanlis anlamanin tarihsel dayanaklarini

aramaya basliyorsunuz , böylece „yanlis anlama „ bir de tarihsel boyut kazaniyor . O eski

kapi ,gicirtiyla acildiginda ilk önce kliseler ortaliga dökülmeye baslar . „örgüt alerjisi „ tam

da bu cinsten bir klisedir.

Yöntemsel seciminiz varsayimlarinizi asla yikmayacak bir dogrultuda tek yönlü gelisiyor .

Oysa varsayimlarinizi yikabilme ihtimaline acik düsünmeliydiniz.

Siz benim yanlis anladigimdan sözediyorsunuz . Ben sürecin yanlislarindan. Size diyorum

ki arkadaslarda bizim örgüt kurmayi hedefledigimiz kanisi olusmus . Bunu düzeltmek

göreviniz oldugu halde bunu yapmiyorsunuz. Sonradan Orhan’in mektubundan dolayi bu

kaninin sizden kaynaklandigini ögreniyoruz . Oysa bana yazdiginiz cevaplarda bu kaninin

bizden kaynaklanmadigini israrla belirtiyordunuz?

Evet herseyi gruba yaziyorsunuz , bu tutumun kendisi tek basina yeterli degildir . Herseyi

sormuyorsunuz ama ve isin nirengi noktasi da bu . Örnegin iki dergi projesini önermeden

önce bizim de görüslerimizi sormaliydiniz . Böyle bir sey yok. Bir gün bilgisayarimizi

aciyoruz ve iki dergi önerildigini olumlu bulundugunu ögreniyoruz. Neden bu öneri yapilmis

diye bütün yazilari yeniden okuyoruz . Arkadaslarin „siz bir örgüt yaratmak istiyorsunuz ,bu

bütün araclari ve metodlari farklilastiriyor“ yönündeki degerlendirmelerine neredeyse her

yazida rastliyoruz. Demek ki diyoruz bu yanlis kavrayisa dayali olarak iki dergi önerildi ve

kabul edildi. Ondan sonra siz bana benim de kurucu üye odugumdan haklarimdan falan

bahsediyorsunuz. Fakat bu haklari kullanacak gibi yaptigim –henüz tam anlamiyla

kullanmadim- ilk anda –bir dakka diyorsunuz sen manifestoyu onayliyor musun?

Bu iliski bicimini siz dayatiyorsunuz hem de görüslerinizin arkasina ordular dizerek . Ben

tam tersini size sormaliyim .

Dergi girisimi sizin icin ne ifade ediyor. Esit hakli üyeler olmak nedir ? Bir öneri bir karar

önce hangi asamalardan gecmelidir. Örnegin sizin bize danisma geregi duymadan iki dergi

önerisini yapmaniz dogru mudur ?

Degerli Hocam

Bütün bu tartismalari bir kulvarda tutmak zorunludur. Bir is yapacagiz . egemenlerin

gündüz düslerini karartan ama ezilenlere simsicak bir ekmek gibi gelecek bir is. Belki de bu

dergi , bizim „en degerli emegimiz „olacak. Mutlaka bu dergiyi cikarmak , mutlaka iyi

cikarmak bizim en önemli „hassasiyetimiz“ olmali. Tartismalarimizin icinde durmasi gereken

kulvar bence bu.

Sunu en bastan söylemek istiyorum , dergi bizim de okulumuz olacaktir. Onun icin örnegin

sizin yaptiginiz gibi manifestonun kapisina okuma listeleri yigmak ve o kapidan gecmek icin

228

yüzlerce kitaplik setler örmek bana fazlasiyla modernist ve akilci bir tutum olarak görünüyor.

Bu o kitaplari okumak gerekmiyor anlaminda anlasilmasin ama bence manifestonun ruhuna

uygun olan , insanligin kadim tarihsel güclerini mücadele alanina cagiran , sezgiye ,

hatirlamaya , duyguya , kardeslige , arkadasliga , bagliliga politik rol alanlari acan bir

yaklasim olurdu.

Bir cogumuz söylediginiz kitaplari okumadi , ben de okumadim . Ama manifestoyu –siz

bazen sadece bir belge diyorsunuz- okudugumda -hatta tam olarak söyleyebilirim o Kürtlerle

ilgili Newrozun tarihsel anlamini okurken- bir simsek –Benjaminin simsegi-cakti ve sanki her

yer aydinlandi. Sonra yeniden karardi ve ben her sey aydinlikken gördüklerimi unutmamaya

cabaliyorum.

Manifesto aliskanliklarimiza karsi da yazildigi icin , örnegin o alisildik okumalar bizi mutlaka

manifestoyla bulusturmaz. Kitaplarla da baska türlü bir iliski , icinde sezgilerin

,hatirlamalarin, simseklerin … oldugu bir iliski gerekir.

Bu yüzden ben 150 kitabi hazmetmis bir manifesto savunucusu yerine 150 insana

manifestoyu anlatmaya cabalamis onlari manifestonun tarafi olmaya ikna etmenin kirik dökük

deneyimlerini kusanmis bir arkadasi tercih ederim. Bence bu arkadas tartismasiz

manifestonun politik olarak asil sahiplerinden biridir.

Yüzlerce yapilan hata da aslinda bizim yaptigimiz gercek dövüslerden gögsümüze takilan

madalyalarimiz dir.

Tartismalarin icinde bir iki noktaya deginerek bitirmek istiyorum. Orhan ve Deniz arkadaslar

birlikte bu görüsmeleri yürüterek cok önemli bir isi gerceklestirdiler. Bence bu paha

bicilemez degerde önemli bir ataklik di. O görüsmeler soyut bir projeyi gercek bir proje

haline cevirdikleri icin cok önemlidir .

Orhan ve Deniz bize pratigin kapisini actilar. Bu acidan citayi daha da yükselterek hepimizin

önüne daha cok emek ve ilgi gösterme görevini koymus oldular.

Bu acidan Deniz arkadasin kendi “ görüsmelere katilmama kararini“ yeniden gözden

gecirmesini rica ediyorum .

Sevgili Deniz bu kararinin pratik karsiligi sadece senin degil hepimizin yüzyüze

görüsmelerden cekilmesi anlamini tasir. Bu ise senin de kabul edebilecegin gibi “günah” tir .

Incilde ki bir söz “ kiz ama günaha girme !” diyor. Orhanin ve herhalde benim de

elestirilerime duydugun kizginlik seni böyle bir karara zorladiysa lütfen yeniden düsün .

Elestirilerimiz hangi dozda olursa olsun sana karsi bir güvensizlik imasi zerrece yoktur.

Orhan arkadasin Demir Hoca tarafindan elestirilmesine gelince ben bu elestirinin

„manifestoya karsidir „ noktasina kadar derinlestirilmesini dogru bulmuyorum . Ama Arafat

yazisinda „politik olarak gericilige taviz verildigi“ bence de dogrudur. Buna ragmen

sözkonusu yazida Orhan denizin yazisinin aslinda dogru tespitleri oldugunu defalarca

belirtmis. O yüzden manifestoya karsidir bence yerinde bir yaklasim degil .

Bir sorun oldugu belli ama bu Orhan acisindan cözülmeyecek bir sorun degildir diye

229

düsünüyorum.

Selam ve sevgiyle,

230

Çalışmaların ve Girişimlerin Son Durumu

10. 01. 2005 – Bir Durum Değerlendirmesi

Dergi Projesinde Son Durum Yeni bir Yıl itibariyle Bir Durum Değerlendirmesi

Değerli Arkadaşlar,

Dikkat edildiyse bir süredir bir şey yazmıyorum. Bunun nedeni şu: Bir süre önce,

Hamburg’ta dergi projesini destekleyen arkadaşlar olarak toplandığımızda, sürekli her şeye

müdahale etmemin insanları çekingenliğe ittiği, diğer arkadaşların nasıl olsa yapılıyor

diyerekten inisiyatif göstermesini engellediği yolunda eleştiriler olmuştu. Bu haklı ve doğru

olabileceğini düşündüğüm eleştirileri de göz önüne alarak, diğer katılımcı arkadaşların

gelişmeleri kendilerinin doğrudan gruba aktarmalarına ve çeşitli konuları tartışmalarına yol

açmak için bir süredir yazmadım.

Ama görülen o ki, yazmazsam kimsenin hiçbir şey hakkında yazacağı yok. Birkaç kişi hariç,

hiç kimsenin hiçbir konuda yaratıcı bir girişimcilik gösterdiği görülmüyor. Örneğin hiç kimse

şimdiye kadar her hangi bir gelişme hakkında grubu aydınlatmış değil. Telefonla bir görüşme

olmuşsa veya internette bir chatlaşma olmuşsa ne ala.

Bu dergi ve onun dayandığı program kimseye dayatılmadı. Herkese, “bakın şöyle hedefleri

olan bir dergi çıkarmak istiyoruz, Ortadoğu için bunların belli bir geçici çözüm getireceğini

düşünüyoruz. Benimsiyorsanız katılır mısınız?” dendi. Yanı katılım tamamen gönüllü

olmasına rağmen, aktif olarak katılımı bir yana bırakalım, yaratıcı bir inisiyatif gösterme

birkaç arkadaş haricinde hiç kimsede görülmüyor. Bir şey yapılacaksa hep biraz iteklemek

gerekiyor. Açık ki dergiyi destekleyen arkadaşlar arasında angajman düzeyi çok düşük. Şu

ana kadar katılımcıların ezici bir çoğunluğu, tamamen pasif izleyiciler durumunda.

Örneğin en basitinden, gruba yazılı olarak bir soru sormak, grubu dergi çalışmalarıyla ilgili

bir haber veya bir gelişmeden haberdar etmek bile insanları nasıl moral olarak etkiler, “demek

kafa yoran gayret gösteren birileri var” diyerekten canlandırır. Örneğin böyle en küçük bir

davranış bile görülmüş değil. Unutmayın insan moral makinesidir.

Gruba yollanan mesajlar ve bunların kimler tarafından yollandığına ilişkin oranları gösteren

bir istatistik, durumun fecaatini çok daha iyi gösterirdi her halde.

Bu dergi çıkarmak için insanların güç, bilgi, imkanlarını birleştirdiği bir girişim. Maalesef şu

ana kadar bu tanıma uygun davranan insanların sayısı çok az.

Hasılı yıl sonu bilançosu olarak durum hiç iç açıca değildir. Aktif katılım, yaratıcı inisiyatif

göz önüne alındığında durum berbattır. Eğer arkadaşları içinde bu çalışmayı bir yük olarak

görenler varsa, doğruluğundan ve yapılması gerektiğinden emin olmayanlar varsa, kendini bu

çalışmalar içinde bulamayanlar varsa, lütfen kendilerine eziyet etmesinler ve bu girişimdeki

başka insanları da yanıltmasınlar. Hasılı gereğinde az olsun öz olsun ama en azından kaç

kişiyiz; olanaklarımız ve gücümüz nedir daha doğru ve somut bir bilgimiz olur ve ona göre

planlarımızı daha gerçekçi olarak yapabiliriz.

231

*

Bu kısa eleştiriden sonra çalışmaların durumuna geçelim.

İlk başta Kürt sorununda en azından sağlam bir tavır göstermiş,sosyalist ve en azından

devrimci demokrat olduğunu düşündüğümüz kişilerden bir yazar çekirdeği oluşturmaya

çalıştık. Bu alanda ilk elde hiç de kötü sayılmayacak bir sonuç aldık sayılır. Haluk Gerger,

Ragıp Zarakolu, Kiraz Biçici, Pınar Selek gibi isimler dergide yazma çağrımıza olumlu

cevaplar verdiler.

Bundan sonra, Pınar Selek ve Ahmet’in Arkadaşları ile görüşmelerin sonuçlanması,

işbirliğinin sınırlarının netleşmesi gibi gelişmeleri beklerken, Eğer bir işbirliği olur da Pınar

Seleğin angajmanı ortaya çıkarsa, daha güçlü olarak yazma davetinde bulunulabileceği

düşüncesiyle, daha geniş bir çevreden yazar adaylarına baş vurmayı rolantiye aldık. Sadece

isim araştırmaları yapıp önerileri beklemeye başladık. (Maalesef gruba şimdiye kadar hiçbir

öneri gelmedi neredeyse)

Ama bu arada, en azından nispeten derginin savunacağı program ve stratejiye pek de uzak

olmayan en azından onun sayfalarında yazmayı reddetmeyecek daha yakından ilişkili ve o

kadar tanınmış olmayan kişilere müracaat ettik. , Bu bağlamda örneğin, Özcan Özen, Ulus

Irkad, Armağan Karal gibi arkadaşlar destekleyeceklerini veya yazacaklarını belirttiler.

Şu ana kadar kendisine müracaat ettiğimiz ve ret cevabı aldığımız tek kişi, Nail Satılgan’dır.

Her ne kadar cevabı son derece nazik ve biçimsel ise de, bu cevabı ret olarak anlamak

gerekiyor. Bizim önerimize politik konularda yazı yazamayacağını söyleyen Nail, Ertuğrul

Kürkçü’lerin çıkardığı Siyasi Gazete adlı derginin kasım 2004 tarihli sayısında “Avrupa

Soluyla Bütünleşmek İçin, Avrupa Vizesine İhtiyacımız Yok” diye bir yazı yazmıştır pek ala.

Bundan başka, doğrudan dergi için değil, Burada yapacağımız sempozyum ile ilgili olarak

katılımcı olarak müracaat ettiklerimizden Tanıl Bora sağlığı nedeniyle (ki gerçekten hastaydı),

Recep Maraşlı da işlerinin çokluğu nedeniyle (Muhtemelen politikti gerçek neden) reddetti,

biçimsel olarak henüz dergi ile ilgili bir şey olmamakla birlikte belli bir ihtiyat payıyla dergi

ile ilgili bir teklif için de bir gösterge olarak ele alınabilir bu retler.

Bir de Ayşe Düzkan’a da başka bir vesileyle ilgili bir haberleşme vesilesiyle dergi projesinden

söz edildi ve metin yollandı. Çok uzun saatli bir işte çalıştığını, doğrudan bir projeye

katılmasının zor olduğunu ama metni mutlaka okuyacağını belirtti. Şu ana kadar bir cevap

gelmiş değil.

Bu arada, Pınar Seleğin angaje olması veya aktif olarak katılamasa bile en azından formel

olarak çıkaran veya yazanlar arasında desteğini ifade etmesi durumunda, ilk elde şu isimlere

müracaatı düşünüyorduk: Suat Parlar, Gülnur Savran, Orhan Koçak, Ulus Baker, Muammer

Ketencoğlu, Selim ve Gaye Yılmaz.

Yine bu çerçevede, Özellikle ezilen ulus, din ve azınlıklardan yazarlar tespit etmeyi

hedeflemiştik.

(Bu vesileyle, yukarıdaki isimleri önümüzdeki aşamada dergi projesinde müracaat edilecek

232

isimler olarak öneriyorum. Ayrıca başka isim önerileri de elbette gerekiyor. Herkes fikrini ve

önerilerini söylerse iyi olur. )

Ne var ki, bu müracaatları ağırdan almamızın bir nedeni de, aslında hala Türkiye’de ayda bir

olsun çıkacak böyle politik bir dergiyi çıkaracak, ne maddi olanağımızın, ne de bir kadronun

bulunmamasıdır.

Bu arada, tabii şöyle bir gelişme de olmuştu. Pınar Selek, gazeteyi yenilemek istediğini,

kendisine karşı engellemeler yapıldığını belirtmiş ve destek istemişti. Özellikle çeşitli

ülkelerden haberler yazacak yazarlar istemişti. Bu çerçevede ben haftada bir yazmayı ve

ekstradan da yazılar yazmayı sırf Pınar’ı desteklemiş olmak için, kabullendim ve dergiyi

destekleyen arkadaşlardan bildiklerimi önerdim. Latife Fegan (İsveç), Armağan Karal ve

Ulus Irkad (Kıbrıs), Ali Emre (Fransa), Süreyya (Yunanistan – Batı Trakya Tür Azınlığı),

Cem (Cyberspace), Yavuz (Almanya). Ayrıca Pınar ile doğrudan kontağı olan Deniz ve

Orhan da gazeteye yazarak destek olmaya çalışıyorlardı.

Hem bu arkadaşlara durumu anlatan bir mail yolladım hem de Pınar’a bu arkadaşlar hakkında

kısa bilgiler verip ve onların adreslerini ilettim ve doğrudan ilişkiye geçmelerini sağladım.

Ne var ki, bu arkadaşların önemli bir kısmıyla hiç ilgiye geçilmedi, kendilerine hiç müracaat

bile edilmedi. Bir kaçına müracaat edildi ve yazması istendi ama tümüyle bürokratik bir

biçimde oldu bu. Arkadaşlar yazılarının yayınlanıp yayınlanmadığından bile haberden

edilmiyor ve bunu internet sayfası çalışmadığından öğrenmeleri de mümkün olmuyordu.

Örneğin Ali Emre arkadaşın çok iyi iki yazısı, ki bunları ben gruba da yolladım, muhtemelen

yayınlanmış değil. Ama bundan dolayı kendisine en küçük bir açıklama yapılmış bile değil.

Ben de Motorsiklet Günlüğünden başka konulara kadar bir çok ekstra yazı yadım destek için,

bunların hiç biri yayınlanmadı sanırsam ve hiçbir açıklama da yapılmadı.

Hasılı, Ülkede Özgür gündem ve Onun sorumlusu olan Pınar Selek, maalesef sunulan desteği

almış değil. Belki ihtiyacı yoktu. Ama en azından bunun için ilgili kişilere ve bizlere bir

açıklama yapma gereği bile duymuş değil.

Bu vesileyle, Ülkede Özgür Gündem ve Pınar Seleğin durumuna ilişkin olarak dışardan

izlenimlere dayanarak biraz daha ayrıntılı bilgi vermeyi deneyeyim.

Birincisi, gazetede her halde tam bir organizasyonsuzluk ve anarşi hakim. Kimsenin hiçbir

şeyden haberi yok ve tam bir bürokratik yapı egemen. Bunları nereden biliyorsun denebilir.

Çok basit ayrıntılardan. Eğer Pınar Selek başarılı olsaydı, bu sadece gazetenin politikasında

değil, işleyişinde de görülmesi gerekirdi. Birkaç örnekle anlatayım.

Örneğin haftalardır gazetenin internet sayfası yapılmıyor. Ki bu en sıradan ve basit bir iştir.

Yapıldığı sıralar da, önce eski sayfa sistemi görülüyordu. Sonra başka bir sayfa biçimi ortaya

çıktı. Sonra o kayboldu tekrar eski sayfa sistemi görüldü ve hala aynı sayfa duruyor.

Haftalardır aktüalize bile edilmedi.

Bir başka örnek. Ben her hafta orada kimsenin kimseden haberi olmadığını tahmin ettiğim

için, o zaman kadar bana gazetenden verilmiş bütün adreslere mail ile yazımı yolluyorum.

233

Ayrıca Gazetenin sorumlusu Pınar seleğin Üç adresine de yolluyorum. Bununla da

yetinmiyorum. Her ihtimale karşı sayfama da asıyorum ki, olur olmaz bir yerde telefon eder

de yazınız gelmedi derlerse ve ben de yazıyı yollayacak bir yerde ve durumda değilsem “şu

adresten indirebilirsiniz” diyeyim. (Bunun bile farkına varmıyorlar. )

Bütün bunlara rağmen, son hafta hariç hemen her hafta, genellikle son Salı günü bana telefoın

ediliyor, hatta bazen öğleden sonra son anda geliyor bu telefon, “yazınız gelmedi” deniyor.

Ben de iki gün önce, bende bulunan bütün adreslere yolladığımı, almış olmaları gerektiğini

söylüyorum ve adresleri okuyorum. Genellikle “o arkadaş şurada, bu arkadaşın yeri değişti”

falan deniyor. (Organizasyonsuzluğun çapını düşünün) Sonra şu adrese yollayın deniyor.

Tamam yollarım ama bana sağlam bir adres verin diyorum. Sayfanın sorumlusu veya telefon

eden kendi kişisel adresini veriyor. (Çünkü genellikle hotmail. Veya bedava adres veren bir

yer. Bir gazetenin görevlilerinin adresi böyle olmaması gerekir. Sayfanın veya gazetenin

adresi olması gerekir. ) Böyle bir adres için de genellikle, söylenen de şu oluyor: “Sekreter

arkadaş sizi arayıp bildirir”. Yani bu kadar basit bir iş bile sekretere havale ediliyor. Peki o

havale edilen sekreter arıyor mu? Ne gezer. Ertesi hafta yine aynı hikaye.

Peki gazetenin politikasında bir değişme var mı? Yok. Gerçi Biz gazeteyi göremiyoruz,

İnternet yayını olmadığından ama, Türkiye’den insanlara sorduğumuzda, kimse en küçük bir

değişimin izini bile görmüyor.

Anlaşılan o ki, Pınar Selek, ne organizasyonda ne de politikada en küçük bir iyileşme

sağlayabilmiş değil. Sağlaması da mümkün görülmüyor. Çünkü, edindiğim izlenim odur ki,

önemli ve önemsizleri ayıramıyor ve yakalanacak ana halkayı görmüyor. Bu nedenle,

boğazına kadar teknik ve idari işlere batmış bulunuyor.

Bundan birkaç ay önce heyecanla buluşmalara gelen Pınar yok artık, sadece başını kaşıyacak

zamanı olmadığını söyleyen bir insan var ve hiçbir görüşmeye de gelmiyor. Bir parça önemli

ve önemsizi ayırabilse, sadece sözle bile desteğini ifade etseydi ve bizler dergiyi

çıkarabilseydik, şu an konumunun ve savunmayı düşündüğü politikanın nasıl güçlü bir

pozisyonda olacağını tahmin bile edememektedir. Muhtemelen gücünü ve enerjisini yanlış

yerde yanlış işlere kullanmaktadır.

Bu vesileyle bu eleştiriyi kendisine de ilettiğimi belirteyim. Yılbaşı vesilesiyle bir tebrik

yollamıştım. Bu haberleşme politik ve derginin durumuyla da yakından ilgili olduğu için

kısaca özetleyeyim.

Kendisine yazdığım yılbaşı kutlamasına gerçekten sıcak bir cevap verdi. Orada kendi

durumuyla ilgili olarak ne kadar yoğun bir tempoyla çalıştığını şu söylerle ifade ediyordu:

“yeni yila cok yogun bir tempoyla giriyorum. su icmeye bile zor vakit yaratarak. umarim cok

surmez. mucadele daha surecek. su anda onemli bir is yaptigimi biliyorum. eger bir sonuc

alirsa etki alani da genis olacak. bu nedenle dergi calismalarina kendimi pek katamiyorum.

arkadaslar hazirlik yaparlarsa iki uc ay sonra daha iyi katilabilirim. ”

Bu sözler, Pınar’ın konuya ne kadar uzak olduğunu göstermektedir. Kendisinden en azından

söz düzeyinde destek istendiğinin farkında bile değildir. Elbette şu an kendisinden aktif bir

234

katılım istenmemektedir. Hatta bu nedenle gazetede kendisine destek olmaya çalışılmıştır.

Yani bizlerin kendisinin gazetedeki başarısı için gösterdiği ve maalesef değerlendiremediği

çabanın yüzde birini bile dergi projesinin gelişmesi için göstermemektedir. Çok bir şey

yapmaması gerektiğinin bile farkında değildir.

Bunu bir defa daha olsun tekrar anlatabilmek için ben de kendisine tekrar bir maille eleştiri

olarak şunları yazdım:

„Ama bu vesileyle bir kac sey soylemek istiyorum. Bu uzaktan bir izlenim ve yaniliyor

olabilirim tabii. . .

Bana gucunu yerinde harcamiyormusun gibi geliyor.

Politika belirleyici olman gerekirken ve konumun buyken teknik ve idari isler arasinda

kayboldugun izlenimi var bende.

Tas yerinde agirdir.

Eger bir parca genis dusunsen, bu iki dergi girisiminin bir an once baslamasinin, senin

oradaki cabalarin icin hayati onemde oldugunu gorursun.

Dunyaya sadece iliskide bulundugun yerden bakma, bir de yuksek bir tepeye cikip oradan bak

bu savasin genel gidisine.

Lutfen bulundugun duruma biraz disardan bakmayi dene. Bu dergiler isi, uc bes ay sonrasina

birakilacak is degil. Senin kucuk de olsa katkilarin gerekiyor.

Korkunc bir savrulma var ve Turkiye'de ozgurluk hareketinin bir partneri cikmaz ise bu

gidisi oradaki cabalariniz durdurmaz.

Turkiye'de boyle bir partneri cikarabilecek tek politik ve teorik yaklasim da bizlerde var.

Bizler ise olanaksizliktan hic bir turlu cikis yapamiyoruz.

Olaya bir de bu yonden bak lutfen.

Bir kac ay sonra her sey cok gec olabilir.

Lutfen su dergi calismalarina destege biraz daha fazla oncelik ver. Emin ol, sonuc alirsa

etkili olacagini soyledigin, su anda verdigin mucadelenin basarisina buyuk katkisi olur.

Dusun butun bunlar olurken Turkiye'de epey bir entelektuel ve teorik kapasiyteyi sayfalrinda

toplamis bir dergi su an cikiyor olsa ve bu dergide cok daha rahatca yapilacak tahlil ve

elestiriler ne kadar etkili olurdu. bulundugun konum ne kadar guclu olurdu?

Elbette somut olarak ne yaptigini bilmiyorum. Ama tahmin ettigim kadariyla bunu

gorebiliyorum.

En azindan cesitli yazarlara senin adini da cikaranlar arasinda belirterek muracaat etmek

isterim ornegin. O zaman kabul orani yukselir. Ben dar kadrolar disinda taninmam ve adim

fazla sivri ve provakatiftir. Insanlari korkutabilir cekingenlik yaratabilir. Derginin devrimci

demokrasiyle bir arada bulunmaktan cekinmeyecek teorik ve entelektuel kapasitenin onemli

bir kesimi tolayabilmesi icin bu cekingenlik duvarlarinin yikilmasi gerekir. Bunda senin

235

varligin buyuk onem tasir.

Bunlar sanin fazla zamanina mal olmaz ama ayiracagin kucuk emek ve zamaninin bizlerin

cabalarinda cok uratken sonuclar vermesini saglar.

Bunlari bile konusma olanagimiz olmadi.

Senin fazla zamanini almayacak sekilde su dergi calismalarini bizim hizlandirmamizi

salayabilirsin. Senden cevap bekledigimiz icin her seyi durdurduk adeta. “

Maalesef bu maile de en küçük bir cevap bile gelmedi.

Bu vesileyle Gazete ve Pınar’ın durumuyla ilgili olarak bazı gözlemlerimi ve yorumlarımı

daha aktarayım. Çünkü bunlar derginin geleceğini nasıl planlayacağımızla da ilgili.

Öcalan’ın bu gün gönderdiğim görüşme notlarındaki satırlara dikkati çekmek istiyorum. Her

ne kadar açıkça belirtilmiyorsa da söz konusu olan Pınar Selek.

Aynen aktarıyorum.

“(Gazetedeki bir arkadaşın mesajı var. Kendine güvendiğiniz ve bu göreve onu önerdiğiniz

için teşekkür ediyor. İlk geldiği zaman yukardan bir yönetim anlayışı ile gelmediğini, alttan

demokratik bir yapılanmayı oluşturmaya çalıştığını, bunun zor ama doğru bir yöntem

olduğunu belirtiyor. Böyle bir süreçte doğrudan değil ama dolaylı engellerle karşılaştığını,

maddi ve kişisel bazı problemlerin önüne geldiğini, ama bunu aşmaya çalıştığını, bu alanın

halkın demokrasi anlayışı için önemli olduğunu belirtiyor. Önceki haftalarda uzlaşın

demiştiniz. Uzlaşma zeminine gelmeyen bazı değerlerle uzlaşmayacağını ve güveniniz ve

dayanışmanızla çalışmalarda başarılı olacağını belirtiyor. )”

Bu sözler Avukatların aktardığı biçimiyle Pınar’ın mesajı oluyor. Öcalan’ın bunun üzerine

dedikleri ise şunlar:

“Değerli arkadaş, kendinizi az çok tanıyorum. Barış için çabanızı biliyorum. Babanızın,

dedenizin soylu davranışlarını biliyorum. Bu görevi entelektüel kapasitenizi göz önüne

alarak, kişiliğinizin barışçı yönünü de düşünerek, sizin reyinizi de almadan böyle bir öneride

bulundum. Barışın ihtiyacı var, halkın ihtiyacı var. Kapasitenizin de olduğunu biliyorum,

engeller olmasa normal demezdim. Çok çeşitli kesimlerle uzlaşmalarınızın olabileceğine

inanıyorum. Cezaevinde çıkan arkadaşlarla, özellikle bayan arkadaşlarla ilişkiler olabilir.

Yayın kurulunu genişletebilirsiniz. Çizgi için birkaç şey söyleyebilirim. İşleyeceğiniz şey

devlet-ulus ile demokratik ulus kavramını işlersiniz. Bir de demokratik konfederalizm

kavramını işlersiniz. Yine milliyetçiliği, milliyetçiliğin tarihi, milliyetçiliğin ve dinin

Ortadoğu’da kullanılma şeklini ve kadın özgürlüğünü işlersiniz. Demokratik

konfederasyonlaşmayı kitlelere taşırırsınız. AB süreci ile birlikte geniş kapsamlı yeni bir

gazetenin derinliğine gelişeceğine inanıyorum. Başarılar diliyorum.

Güvenliklerine toplu olarak dikkat etsinler. İlerde bazı siyasi görevler alabilir, söz konusu

olabilir. Behice Boran’ın partileşme şeyi vardı. İlerde böyle şeyler olabilir. Demokratik

Toplum Hareketine Türk birçok arkadaş katılmalı. Kendisine hem politika hem yayın

alanında başarılar diliyorum. Siz avukatlarım gözlemlersiniz, dönem dönem bana

aktarırsınız. Engel çıkaranlara müdahale edersiniz. Arkadaşlar da kendisine maddi ve

manevi destek sunsunlar. ”

Bu masajlaşmada, Selek, bir politikacı gibi değil, yöneticisinden destek ve izin isteyen bir

236

idareci gibi mesaj yolluyor. Somut politik hiçbir şey bulunmamaktadır Seleğin mesajında.

Öcalan ise, Pınar Seleğe daha başından, ilk önerisinde bile bir politik mesaj veriyordu ve

onun politik bir işlev yüklenmesini istiyordu. Kendisine ikinci Behice Boran olmayı

öneriyordu. Yani Pınar Seleği önererek Türk Halkına mesaj vermiş olmak istiyordu. Bir

Türk, Sosyalist ve Feministine Kürt hareketinin önünde yer vererek var olan tecridi kırmak

istiyordu. Pınar Selek ise bunu kavramadı veya kavradıysa da gerekeni yapamadı. Öcalan,

Pınar Selek’ten politik bir kişilik olmasını istiyordu; bir gazetenin teknik ve idari işlerine

gömülmeyi değil.

Bu mesaj aslında aynı zamanda Pınar Seleğin başarısızlığının kendi itirafıdır. Eğer gerçekten

başarılı olsaydı, böyle bir mesaja gerek duymazdı.

Bu son dönemde yazdığı yazılarda da görülmektedir. Son haftalarda yazdığı yazıların politik

bir niteliği bulunmaktadır. Genellikle duygulara yönelik yazılar yazmaktadır. Bir fikir

edinmek için tesadüfen bizim de aynı konularda yazdığımız yazılarla karşılaştırılabilir.

(Motorsiklet Günlüğü filmi ve Bozkurt Nuhoğlu’nun Çakıcı avukatlığı ile ilgili yazılar.

Tesadüfen aynı konularda yazmış bulunduk. Pınar Selek, politik hiçbir şey söylememektedir

bu yazılarda. Duygu çatlatmaktadır. Ayrıca bu yazıları da gazeteye yolladık belki yayınlarlar

diye ekstra yazı olarak. Yayınlanmadı. )

Dikkat edin, Öcalan, cevabında yine Pınar Seleğe, Politik bir muhatap olarak mesaj yolluyor.

Eşit bir konuma koyarak bunu yapıyor. Adeta onu elinden tutarak kaldırmaya çalışıyor.

Bütün bu gelişmeleri göz önüne alırsak söyle çok kötü bir olasılık ortaya çıkıyor. Yarın öbür

gün, diyelim ki Pınar Seleğin ortaklaşa dergi çıkarmak için daha bol vakti olduğunda, onun

morali bozulmuş, kendine güvenini yitirmiş, enerjisi tükenmiş bir durumda olmasıdır.

Onun için bu kötü olasılığa hazır olarak planlarımızı yapalım.

Şöyle bir benzetme yapalım. Sovyetlerin bürokratik olduğunu söylüyorduk, sosyalizmin bu

olmadığını biz söylüyorduk. Ama duvarın altında bizler kalmıştık. Şimdi Kürt hareketindeki

bu savrulmanın altında, yaptığımız bütün uyarılara rağmen kalan da yine bizler olabiliriz.

Çoğu ya taraf değiştirir ya da demoralize olup çekilir, onun bütün yükü bizim sırtımıza kalır.

Şu an hala o kadar vahim değilmiş gibi görünüyor durum ama çöküşten önce Doğu Avrupa da

öyle görünüyordu. Her şey çok hızlı gelişebilir. Zaten Öcalan da durumun farkında,

örgütünün kendisine karşı olduğunu söyleyip duruyor.

Osmanların gidişi ilk dalgaydı. Öcalan’ın müdahalesi durumu bir ölçüde toparlamıştı. Ama

şimdi ikinci bir dalga var. Yani hareketin içinde aslında Barzani ve Osmanların çizgisi güçlü

ve giderek egemen hale geliyor. Bunun karşısında ise daha baştan başarısızlığa mahkum,

dogmatik solun çizgisi var. Yani paraleli İrfan Cüre, Ayçiçek, Emek Partisi, SDP gibilerin.

Ve bu çizgi de hızla sağ çizgi tarafından tasfiye oluyor. Ama onların günahı da bizim

hesabımıza yazılıyor.

İkinci dalganın en ilginç göstergelerinden biri, şu meşhur bildiri idiyse, ki bu bildiriyi PKK

destekledi, yani Nezan Kendalların, Ümit Fıratarın yazdığı bildiriyi destekleyen ve onda

237

kendini bulabilen bir PKK var ortada artık. Bir diğeri de geçen hafta İrfan Cüre’ye gazetede

yazma denmesi. Onun için Fehmi Erbaş ve Kıral’a da yazdırılmamasıdır. Yani Kürtler

arasında söylenen Türk Solunun gazeteyi ele geçirdiği sloganı tutmuş ve onları yatıştırmak

için tasfiye edilmiş bulunuyor. , Bu arkadaşların yazılarının kalitesi ayrı sorun. Ama onların

yazmasının politik bir duruşa ilişkin politik anlamı vardı. Bu çizgi değişikliği anlamına

gelmektedir. Şimdi, “basınımızın başında Pınar gibi bir Türk ne arıyor” sloganları da daha

güçlü duyulacaktır yakında ve biraz zaman farkıyla Pınar da çekilecek veya gazete fiilen

desteksizlikten kapanacaktır. Ben bunu buralarda zaten yeterince güçlü duyuyorum.

Pınar’ın gerçekten politik bir işlev görmesi için, o gazetenin başından ayrılması ve bizlerle

bağımsız bir dergiye güç vermesi gerekir. O zaman gerçek politik bir ağırlığı olur. O zaman

gericileri silahsızlandırabilir. Ben gazetede yazmadım ama şimdi PKK düşmanları bile saygı

duyuyorlar. Ama İrfan’lar Ayçiçek’lere kimse ne saygı duyuyor ne bir faydaları var.

Kendilerine defalarca ortadaki oyunun çok açık olduğunu, artık yazmamalarını, bunun artık

zarar verdiğini, ama benim yaptığım gibi başka yerde yazarak “İstiyorsanız siz alın

yayınlayın” demelerini önerdim. Kabul etmediler. Şimdi ise işin kötüsü, İrfan’a yapıldığı

gibi, onur kırıcı bir biçimde, “gazetenin tirajını düşürüyorsunuz” diyerek çıkartılmaları söz

konusu oluyor.

Bence Pınar Seleğin yapacağı en akıllıca iş tıpkı benim yaptığım gibi yapmaktır. Kürt

hareketini desteklemek için gazeteden ayrılmak. Savaşta bazen gerilemeyi ve sağlam bir

mevziye çekilmeyi bilmek gerekir. Sakarya Savaşı öncesinde Türk Ordu birlikleri ta Ankara

yakınlarına kadar çekilmişti. Hem de hiç savaşsız. Sonra o gerilişinden aldığı hızla

ilerleyebilmişti.

*

Bu arada Ahmet’ler de, yapacakları acil işler ve görevler nedeniyle dergi projesini iki ay

ertelemeyi önerdiler. Bu acil işler muhtemelen bu savrulmayla ilgili olsa gerektir. İki ay

sonra, bu günden daha iyi olunacağının hiçbir izi ve garantisi bulunmamaktadır. Bu

arkadaşlar dergi projesinin ve savunduğumuz çizginin önemini ve değerini takdir etmekte ve

bu ertelemenin yanlış anlaşılmamasını üstüne basarak belirtmektedirler. Ama iki ay sonra

dünyanın bu günkü dünya olacağının ve o zaman da sonraki iki ay için başka daha acil

sorunların öne çıkmayacağının hiçbir garantisi yoktur. Düşünün ki arkadaşlar

destekleyeceğimiz dergi için bir bildirge taslağı bile sunamadılar.

Bu durumda bu gelişmeleri göz önüne alarak, ne yer, teknik imkanlar gibi (çünkü iki dergi

çıkacağından öbür derginin yer vs. olanaklarından yararlanabilirdik) ne de manevi destek gibi

(örneğin Pınar Seleğin adının desteği) olanaklar olmadan bu dergiyi çıkarmak zorunda

olacağımız, hazırlıkları buna göre yapmamız gerektiğini, hiçbir şeye bel bağlamamız

gerektiğini bilelim.

Dileriz bu kötümser beklentiler yanlış çıksın. O zaman her şey hoş geldi sefa geldi. Ama

bizler hesaplarımızı bu en kötü olasılığa göre yapmalıyız. Yani bizler Ahmetler ve

Pınarlardan hiçbir destek gelmeyecekmiş gibi plan yapmalıyız somut olarak.

238

Durumu böyle koyunca, teknik ve maddi olarak korkunç güçsüz olduğumuz, kısa vadede bir

dergi çıkarabilmek için bir mucize gerçekleşmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Bu mucizeyi belki bir internet yayını ve kitap yayını sağlayabilir.

Bu konudaki gelişmelere ve önerilere de sonra devam edelim.

Bu kadarını bir yandan da tartışmayı açmak için hemen iletiyorum.

Demir Küçükaydın

10 Ocak 2005 Pazartesi

19. 01. 2005 – Hamburg Toplantısı Raporu

Dergi Projesindeki Arkadaşlara

Dün akşam (18. 01. 2005) Hamburg’ta dergi Projesini destekleyen grup olarak haftalık olağan

toplantımızı yaptık.

Toplantıya Erkan, Sadık, Erdem, Gürsel, Mahmut, Kemal veDemir katıldı. Ufuk hasta Yavuz

işi çıktığından gelemedi.

Sonuçlar şunlar:

İnternette Yayına Başlama Konusu:

En geç bir hafta içinde İnternette www. akintiya-karsi. org ardresinde internet yayınına

başlayacağız.

Birkaç gün içinde Erdem toplantıda yapılan öneriye göre bir sayfa açıp önerilere sunacak.

Şöyle bir sayfa önerdik. Asgari olarak şunlar bulunsun dedik.

Sitenin adı: Akıntıya Karşı

Sol tarafta ve üstte menü bulunacak. Menüde, Yazarlar, Konular, Forum, Arşiv, Linkler,

Kontak bulunacak. (Önerisi olan varsa yazmalı)

Sağ tarafta yazarlar ve yazılarının kısa ilk paragrafları olacak.

Ortada ise en son yazılmış yazıdan daha önce yazılmışa doğru otomatik olarak sıralanan

yazılar.

Şu an haber gibi bir şey yapamayacağımızdan, orta kısımda yazılardan bölümler olacak.

Oradan yazının kendisine kolayca geçilecek.

Yazılara okuyucuların yorum ve eleştiri yapması mümkün olacak.

Yazarların yazılarına toplu olarak bakılabilecek. (Arşiv)

Yazıyı okuyan sayısı ve diğer istatistikler de olacak.

Site içi arama fonksiyonu olacak.

Yazıları otomatik olarak isteyene yollayacak bir dağıtıcı olacak.

239

Şimdilik acil olarak belirlediğimiz özellikler bunlar oldu. Nasıl bir şeyin düşünüldüğünü

anlamak için şu sitelere bakılabilir:

http://www. pertek. net/

Bu sitede kullanılan programla yapılacak. Sağ taraftaki sütunda yazarların listesinin olduğunu

düşünün. Bu sağ sütunun nasıl bir şey olacağını tasavvur etmek için de http://www. birgun.

net/ adresine bakılabilir.

Eğer arkadaşlar içinde daha güzel ve iyi örnek alınabilecek ve bizim ihtiyaçlarımıza ve siteyi

yapan arkadaşın bilgisine uygun bir site varsa önersin. En azından siteyi yapan arkadaşa fikir

verebilir.

Bu durumda arkadaşların en geç bir hafta içinde birer yazı yollamaları gerekiyor. Ayrıca

mümkün ise ve o kişi için bir sorun oluşturmuyorsa, bir resim ve yazı yazacağı köşe ya da

sütun için bir isim gerekiyor. Atıyorum, örneğin Hamburg Mektubu, Pencere, Bakış vs. gibi

bir isim.

Sayfayı peryodik değil ama her yeni haber veya yazı geldiğinde aktüalize edebiliriz. Ama

istenirse bu peryodik de olabilir. Bu konu aklımıza gelmedi ve konuşmadık.

Sempozyum Konusu:

Kemal yaptığı afiş taslaklarını gösterdi. Beğenildi. Yavuz gelmediğinden, PDS’in afişi

belirlenemedi.

Afiş’in de bir kopyasını ayrıca Dergi Destekleyicilerine yollayuyoruz. Eleştiri ve önerileri bu

arada almak için.

Erkan, Cuma akşamı toplantısını PDS’in yapacağını açıklayan mektubu yazıp yollamış.

Aşağıda ek olarak bu mektubu bulabilirsiniz. İsim değiştirilerek ekteki metin Kürkçü ve

Gerger’e de yollanmış.

Haluk Gerger Cuma akşamı gelmek istediğini bildirdi. Bu durumda Haluk Gerger’i davet

etmeyi planlayan PDS’in cuma akşamı afişine hangi isim yazılacağı belirsizleştiğinden ve

afişlerin birlikte basılması gerekebileceğinden bir sonraki hafta Yavuz’un gelişine kadar Afiş

basımı ertelendi.

Afişleri az yer tutsun diye komprime ederek yolluyorum.

Kitap Konusu:

Berlin’deki matbaacı, ay sonuna 250 tane teslim edebileceğini söyledi. Bu 250 ve sonra

alınacak diğer kitapların satışlarıyla Sempozyum’a geleceklerin yol masrafları karşılanacak.

Bu arada kimse nerede hangi kitapçı var kendisi kaç tane ister diye bir tek cevap bile vermiş

değil.

Özetle Bunlar konuşuldu.

Kemal’in afiş taslaklarını ayrıca bir mailin Eki olarak yollayacağım çok yer kaplamasın diye.

240

Bu arada Hüseyin Kığ arkadaşın bir yazısını da iletiyorum.

Ekler:

Erkan’ın mektubu:

Degerli Zarakolu

Önce kendimi tanitayim: Ben Hamburg-Sempozyum gurubundan Erkan Kurukavak. Demir

Kücükaydin`in islerinin yogunlugundan dolayi sizlerle iliski kurma görevi bana verildi.

Sizlerle tanisacagima da simdiden seviniyorum.

Demir Kücükaydin`in daha önceki bir Mail`inde sizlere, bazi zorunluluklar ve olanaklar

karsisinda, programda (Hamburg-Sempozyum) kücük bir genisleme yapildigindan

bahsetmistik. Orada, maddi sebeplerden de dolayi Hamburg Üniversitesi`nin yabanci

ögrenciler temsilciliginin desteginden ve Sempozyumun bazi profösörler tarafindan

„korunmasi“, „desteklenmesi“ veya „himaye“ edilmesi gerekliliginden bahsetmistik.

Toplantinin genislemesi ise, Cuma aksami yapilmasi öngörülen „ABD, Avrupa ve Ortadogu“

baslikli, iki dilde yapilacak toplanti olarak sizlere bildirilmisti.

Burada malesef bir degisiklige gidilmek zorunda kalinildi. Yalniz bu degisikligi izah etmeden

önce, daha önceki Mail`de yer almamis bir düzeltme yapmam gerekiyor: Demokratik

Sosyalizm Partisi de (PDS) bu Sempozyumu destekliyor ve Cuma günkü bölümün

örgütlenmesinde biraz daha fazla insiyatif gösteriyor. Cuma günkü Sempozyum konusuna

konusmacilarin tespit edilmesiyle ilgili daha cok caba harciyorlar. Biz de bunu ortak is

icerisinde görev paylasimi olarak degerlendiriyoruz.

Sizleri ilgilendiren yaniyla, degisiklik su: Demokratik Sosyalizm Partisi`nden arkadaslarin,

Cuma günkü Toplantiya konusmaci olarak katilacaklarin sayisini cok bulup (7-8 konusmaci)

bu sayiyi dörte indirmek istemeleri…

Toplantinin iki dilli yapilacagi gözönünde bulunduruldugunda, bu elestirinin hakli oldugunu

biz de savunuyoruz. Her konusmanin tercüme edildigi düsünüldügünde, konusmaci basina

verilecek sürenin olaganüstü kisa tutulmasi gerekiyordu ki, bu, konunun agirligi da göz

önünde bulunduruldugunda, cok saglikli olmayacakti. Bundan dolayi, bizim Türkiyeden

davet ettigimiz konuklarimizdan sadece bir tanesinin Cuma günkü toplantiya konusmaci

olarak katilmasi istendi. Bizlerde sizlerin arasinda bir secim yapmak zorunda kalmamak icin,

bunun insiyatifini tamamen Demokratik Sosyalizm Partisi`ne verdik. Bu arkadaslar

önümüzdeki günlerde sizinle iliski kuracaklardir. Hem Cuma günkü „ABD, Arupa ve

Ortadogu“ konulu toplantinin hem de „ABD`nin Büyük Ortadogu Planina karsi Isci sinifinin

ve Orta Dogu Halklarinin Plani ve Stretejisi ne olmalidir?“ konulu toplantinin

gerceklesmesinde baska bir degisiklik söz konusu degildir.

Sadece, bana veya Demirè, gelis ve dönüs tarihinizi bildirmeniz gerekiyor ki burdan ucak

biletlerinizi zamaninda ayarliyabilelim.

Sevgi dolu selamlar

Erkan Kurukavak

241

Not: Bu Mail Zarakolu, Kürkcü ve Gerger´e ayni bicimde gönderilmistir.

Hüseyin Kiy’ın yazısı:

“ANISINA BAĞLI OLMAK” NE DEMEK?

Kemal Pir’e Diyarbakır hapishanesinde bir General soruyor.

‘’Sen yüce Türk ırkının kanını taşıyorsun, başka bir ırk için, Kürtler için Türk devletine karşı

nasıl savaşırsın, hain?’’

Kemal Pir’in cevabı şu oluyor:

‘’Ben insanım, insanlar üzerindeki zulme karşı mücadele ediyorum. Tüm insanların

dört kan gurubu var, yoksa Türklerin özel bir kan gurubumu var!?’’

Sorular

1. Kemal Pir Türk Ulusundan değilmiydi?

2. Ve Türk Devleti, ulusunun çıkarları için Kürdistanı baskı altında tutup

sömürmüyormuydu?

3. Kemal Pir bir hain miydi?

4. Peki ‘’Kemal Pir’i anlamak, anısına bağlı olmak’’ ın anlamı nedir?

Cevaplar

1. Kemal Pir belki önceleri kendini Türk Ulusundan sayıyordu, ama sonradan

ulusçuluk afyonunun farkına varıp, ulusun ve ulusçuluğun Burjuvazi tarafından,

kendi düzenini kurmak ve korumak, sömürüyü devam etirmek için uydurulduğunu

gördü, ulus ve ulusçuluğu red etti. Özgür insan olmayı tercih etti.

2. Ulus-Devletin, Türk Devletinin Kürdistanı baskı altında tutup sömürmesinin Türk

eğemen sınıflarının yararına olduğunu, ama eğemen sınıfın bu yararını saklamak

için milliyetçiliği emekçi halk kesimleri arasında yaydığını gördü. Bu baskı ve

sömürünün aynı zamanda Türkiye emekçi halkını da, eğemen sınıfların baskısı ve

sömürüsü altında tutmanın bir aracı olduğunu gördü. Ve gördü ki tüm dünyanın

sömürücüleri kardeş ve birliktir. Buna karşı tüm Sömürülüp ezilenlerin de kardeş

ve birlik olmalarının gerektiğini gördü. Ve tüm ezilen ve sömürülenlerin birliği için

mücadele etti.

3. Türk ulus-devletçilerine ve Türk milliyetçilerine göre Kemal Pir Haindi. Her renkten

Kürt ulusçular için de Kürtlerin içine sızmış bir Ajandı. Çünkü netice itibariyle tüm

ulus-devletçi ve milliyetçiler, bu sömürü düzeninde, ortak çıkarlar ve değerler

242

etrafında birleşmişlerdi(r)! O ezilen ve sömürülenler nezdinde ise bir kahraman idi.

4. Kemal Pir, ulus-devletin, ırkçılığın, milliyetçiliğin, sömürücü eğemen sınıfların

sömürülerini devam etmek için, taktıkları maskeler olduğunu ve bu maskeler

yırtılmadıkça, sömürülenler üzerindeki baskı ve zulmün kalkmayacağını gördü.

Bu maskeleri yırtıp, sömürücü yüzlerini kitlelere göstermek için mücadele etti.

Peki ‘’anısına bağlı olmak’’ nasıl olamalı?

1. Kemal Pir Ulus-Devletçi değildi. Anısına bağlı olmak: Ulus-Devletçi olmamaktır!

2. Kemal Pir Milliyetçi değildi. Anısına bağlı olmak: Milliyetçi olmamaktır!

3. Kemal Pir sömürgeci değil her türlü sömürüye karşı mücadele edendi. Anısına

bağlı olmak: Sömürü ve sömürgeciliğe karşı mücadele etmektir!

4. Kemal Pir devlet-sınır tanımaz sömürülen ve baskı altında olan herkesin baskı ve

sömürüye karşı birleşmesini istedi. Anısına bağlı olmak: Ezilenlerin birliginden

yana olmaktır.

13.01.2005 Hüseyin Kiy

Sempozyum Konusunda Yazışmalar

09. 11. 2004 - Pınar’a Mektup

Bir soru? Turkiye disina cikabiliyor musun?

Bunu sormamin nedeni su: Hamburg'ta bir sempozyum gibi bir sey duzenlemek istiyoruz.

Dergi projesindeki arkadaslarla. Ortadogu'da Amerikan Planlarina karsi halklarin veya isci

sinifinin plani ne olmalidir gibi bir baglamda.

Amacimiz bir politik tartisma ortami yaratmak ve senin konusmaci olarak katilmani

saglamak.

Hem de boylece burada dergi projesindeki arkadaslar olarak seninle daha yakindan tanismak

ve konusmak.

Yol parasini falan buradan karsilayacagiz.

Mesela 10-24 Aralik arsinda bir hafta sonu olabilir. Veya ocak ortasi ve subat sonu arasinda

bir hafta sonu olabilir.

Sen ve Ragip Zarakolu, Haluk Gerger, Tanil Bora vs. gibi kisiler arasindan baska bir iki

konusmaciyi da davet etmeyi dusunuyoruz.

Ama bu ayrintilari belirlenmis degiliz ve beraberce belirleyebiliriz. Oncelikle ogrenmek

istedigimiz senin yurt disina cikip cikamadigin ve prensip olarak boyle bir sempozyuma

katilip katilmayacagin.

243

Bana bununla ilgili olarak en kisa zamanda cevap verir misin?

*

Dergi Projesiyle ilgili goruslerimi yaziyorum. Yarin aksama tamamlayacagini saniyorum.

*

Avrupa ulkelerinden ve sehirlerinden yazilar ve yazarla konusunda Almanya hakkinda

yazabilecegini dusundugum Yavuz diye bir arkadas var burada.

Alman politikasinda aktif. PDS uyesi. Kurt. Ona yazip yazamayacagini sordum. Prensip

olarak hayir demedi ama bir sana sormak istedigini soyledi nasil bir sey istedigini falan

ogrenmek icin. Bu nedenle Mail adresini istedi. Ona verecegim. O da sana yazacak.

Haberin olsun.

Diger ulkelerden Isvec ve Fransa'dan Latife ve Ali olumlu cevap vermislerdi ve senin onlara

yazman gerekiyordu.

Boylece Almanya, Fransa, Isvec, Yunanistan, Kibris tamam sayilir. Simdi Amerika, Kanada,

Ingiltere, Italya, Avstralya, Avusturya gibi ulkeleri arastiriyorum.

Orta dogu ulkelerini de unutmamali aslinda.

Selam ve Sevgiler

15. 11. 2004 – Gerger’e Mektup

Merhaba Degerli Gerger,

2004'un 10-24 Aralik arasi veya 2005'in Ocak ortasi Subat sonu arasinda bir hafta sonunda,

Hamburg'ta, ozellikle Turkyie'den davet edilmis bir kac konusmacinin da konusmacilarin

katilimiyla, "ABD'nin Buyuk Ortadogu Projesi'ne Karsi Halklarin ve Iscilerin Projesi Ne

Olmalidir?" seklinde tanimlanabilecek bir sempozyum duzenlemeyi dusunuyoruz. (Ismi

kesin bir sekilde formule etmedik, Bunu belirlerken katilimcilarin da fikrini almak istiyoruz. )

Bundan amacimiz hem buralarda bir tartisma ortami yatarmak; hem bu sorunu, uzerinde ciddi

olarak tartisilmasi gereken bir sorun olarak gundeme koymaktir.

Oncelikle ogrenmek istedigimiz, bu tarihler arasind yapilacak boyle bir hafta sonu surecek

sempozyuma konusmaci olarak katilip katilmayacaginiz ve sizin icin uygun olan hafta sonu

veya sonlarinin hangileri oldugudur.

Tam tarihi ve katilimcilari ister istemez oncelikle bu sorulara gelecek cevaplara gore

belirleyecegiz.

Elbette yol masraflariniz ve burada kalisiniz bizler tarafindan karsilanacaktir.

En kisa zamanda cevabinizi bekliyoruz.

Sempozyumu hazirlama girisimi adina

244

Selam ve Saygilar

Demir Kücükaydın

15. 11. 2004 – Tanıl Bora’ya Mektup

Merhaba Degerli Tanil,

Oncelikle gecmis olsun. Rahatsiz oldugunuzu, hasatahanede yattiginizi ve ameliyat

oldugunuzu duydum.

Bir sure once size bir mail yollamis onda bir kitaptan soz etmis ve bir onsoz yazip

yazamayacaginizi, ayrica bir dergi projesinden soz etmis dergiye yazip yazmayacaginizi

sormustum. Cevap cikmayinca meraklanmis ve biraz arastirinca ameliyat oldugunuzu

duymustum.

Bu seferki mektup baska bir konuyla ilgili.

2004'un 10-24 Aralik arasi veya 2005'in Ocak ortasi Subat sonu arasinda bir hafta sonunda,

Hamburg'ta, ozellikle Turkyie'den davet edilmis bir kac konusmacinin da katilimiyla,

"ABD'nin Buyuk Ortadogu Projesi'ne Karsi Halklarin ve Iscilerin Projesi Ne Olmalidir?"

seklinde tanimlanabilecek bir sempozyum duzenlemeyi dusunuyoruz. (Ismi kesin bir sekilde

formule etmedik, Bunu belirlerken katilimcilarin da fikrini almak istiyoruz. )

Bundan amacimiz hem buralarda bir tartisma ortami yatarmak; hem bu sorunu, uzerinde ciddi

olarak tartisilmasi gereken bir sorun olarak gundeme koymaktir.

Oncelikle ogrenmek istedigimiz, bu tarihler arasinda yapilacak, bir hafta sonu surecek

sempozyuma konusmaci olarak katilip katilmayacaginiz ve sizin icin uygun olan hafta sonu

veya sonlarinin hangileri oldugudur.

Tam tarihi ve katilimcilari ister istemez oncelikle bu sorulara gelecek cevaplara gore

belirleyecegiz.

Elbette yol masraflariniz ve burada kalisiniz bizler tarafindan karsilanacaktir.

En kisa zamanda cevabinizi bekliyoruz.

Sempozyumu hazirlama girisimi adina

Selam ve Saygilar

Demir Kücükaydın

15. 11. 2004 – Ragıp Zarakolu’na Mektup

Merhaba Ragip,

2004'un 10-24 Aralik arasi veya 2005'in Ocak ortasi Subat sonu arasinda bir hafta sonunda,

Hamburg'ta, ozellikle Turkyie'den davet edilmis bir kac konusmacinin da katilimiyla,

"ABD'nin Buyuk Ortadogu Projesi'ne Karsi Halklarin ve Iscilerin Projesi Ne Olmalidir?"

seklinde tanimlanabilecek bir sempozyum duzenlemeyi dusunuyoruz. (Ismi kesin bir sekilde

formule etmedik, Bunu belirlerken katilimcilarin da fikrini almak istiyoruz. )

245

Bundan amacimiz hem buralarda bir tartisma ortami yatarmak; hem bu sorunu, uzerinde ciddi

olarak tartisilmasi gereken bir sorun olarak gundeme koymaktir.

Oncelikle ogrenmek istedigimiz, bu tarihler arasinda yapilacak, bir hafta sonu surecek

sempozyuma konusmaci olarak katilip katilmayacagin ve senin icin uygun olan hafta sonu

veya sonlarinin hangileri oldugudur.

Tam tarihi ve katilimcilari ister istemez oncelikle bu sorulara gelecek cevaplara gore

belirleyecegiz.

Elbette yol masraflariniz ve burada kalisiniz bizler tarafindan karsilanacaktir.

En kisa zamanda cevabini bekliyoruz.

Sempozyumu hazirlama girisimi adina

Selam ve Saygilar

Demir Kücükaydın

15. 11. 2004 – Ertuğrul Kürkçü’ye Mektup

Merhaba Ertugrul,

2004'un 10-24 Aralik arasi veya 2005'in Ocak ortasi Subat sonu arasinda bir hafta sonunda,

Hamburg'ta, ozellikle Turkyie'den davet edilmis bir kac konusmacinin da katilimiyla,

"ABD'nin Buyuk Ortadogu Projesi'ne Karsi Halklarin ve Iscilerin Projesi Ne Olmalidir?"

seklinde tanimlanabilecek bir sempozyum duzenlemeyi dusunuyoruz. (Ismi kesin bir sekilde

formule etmedik, Bunu belirlerken katilimcilarin da fikrini almak istiyoruz. )

Bundan amacimiz hem buralarda bir tartisma ortami yatarmak; hem bu sorunu, uzerinde ciddi

olarak tartisilmasi gereken bir sorun olarak gundeme koymaktir.

Oncelikle ogrenmek istedigimiz, bu tarihler arasinda yapilacak, bir hafta sonu surecek

sempozyuma konusmaci olarak katilip katilmayacagin ve senin icin uygun olan hafta sonu

veya sonlarinin hangileri oldugudur.

Tam tarihi ve katilimcilari ister istemez oncelikle bu sorulara gelecek cevaplara gore

belirleyecegiz.

Elbette yol masraflari ve burada kalisin bizler tarafindan karsilanacaktir.

En kisa zamanda cevabini bekliyoruz.

Sempozyumu hazirlama girisimi adina

Selamlar

Demir Kücükaydın

15. 11. 2004 – Aydın Çubukçu’ya Mektup

Merhaba Aydin ,

2004'un 10-24 Aralik arasi veya 2005'in Ocak ortasi Subat sonu arasinda bir hafta sonunda,

246

Hamburg'ta, ozellikle Turkiye'den davet edilmis bir kac konusmacinin da katilimiyla,

"ABD'nin Buyuk Ortadogu Projesi'ne Karsi Halklarin ve Iscilerin Projesi Ne Olmalidir?"

seklinde tanimlanabilecek bir sempozyum duzenlemeyi dusunuyoruz. (Ismi kesin bir sekilde

formule etmedik, Bunu belirlerken katilimcilarin da fikrini almak istiyoruz. )

Bundan amacimiz hem buralarda bir tartisma ortami yatarmak; hem bu sorunu, uzerinde ciddi

olarak tartisilmasi gereken bir sorun olarak gundeme koymaktir.

Oncelikle ogrenmek istedigimiz, bu tarihler arasinda yapilacak, bir hafta sonu surecek

sempozyuma konusmaci olarak katilip katilmayacagin ve senin icin uygun olan hafta sonu

veya sonlarinin hangileri oldugudur.

Tam tarihi ve katilimcilari ister istemez oncelikle bu sorulara gelecek cevaplara gore

belirleyecegiz.

Elbette yol masraflari ve burada kalisin bizler tarafindan karsilanacaktir.

En kisa zamanda cevabini bekliyoruz.

Sempozyumu hazirlama girisimi adina

Selamlar

Demir Kücükaydın

15. 11. 2004 - Nail Satılgan’a Mektup

Merhaba Sevgili Nail,

Goruyorsun benden kurtulmak kolay degil. Sakiz gibi yapisiyorum. Yine sana baska bir

oneriyle geliyorum. Bu arada galiba senden Cicek pasajinda bir dogum gununde karsilastigin

bir hamburglu bayanla yolladigin selami aldim. O yollayanin adini hatirlayamadi ama

anlattiklarindan senin oldugunu dusundum.

Neyse konuya geleyim.

2004'un 10-24 Aralik arasi veya 2005'in Ocak ortasi Subat sonu arasinda bir hafta sonunda,

Hamburg'ta, ozellikle Turkyie'den davet edilmis bir kac konusmacinin da katilimiyla,

"ABD'nin Buyuk Ortadogu Projesi'ne Karsi Halklarin ve Iscilerin Projesi Ne Olmalidir?"

seklinde tanimlanabilecek bir sempozyum duzenlemeyi dusunuyoruz. (Ismi kesin bir sekilde

formule etmedik, Bunu belirlerken katilimcilarin da fikrini almak istiyoruz. )

Bundan amacimiz hem buralarda bir tartisma ortami yatarmak; hem bu sorunu, uzerinde ciddi

olarak tartisilmasi gereken bir sorun olarak gundeme koymaktir.

Oncelikle ogrenmek istedigimiz, bu tarihler arasinda yapilacak, bir hafta sonu surecek

sempozyuma konusmaci olarak katilip katilmayacagin ve senin icin uygun olan hafta sonu

veya sonlarinin hangileri oldugudur.

Tam tarihi ve katilimcilari ister istemez oncelikle bu sorulara gelecek cevaplara gore

247

belirleyecegiz.

Elbette yol masraflari ve burada kalisin bizler tarafindan karsilanacaktir.

En kisa zamanda cevabini bekliyoruz.

Sempozyumu hazirlama girisimi adina

Selam ve Saygilar

Demir Kücükaydın

15. 11. 2004 – Haluk Gerger’in Cevapları

Sevgili Demir merhaba.

Davetin için teşekkür ederim. 22-24 Aralık 2004 ile 2005 Şubat sonu benim için mümkün.

Ocak ortası içinse ancak somut bir tarih belirlenince yanıt verebilirim ama ilk ve ikinci haftası

uygun görünüyor.

Kolay gelsin. Selamlar, sevgiler. . . Haluk Gerger

*

Demir selamlar.

Sana yanlış bilgi göndermişim düzeltiyorum. Aralık 26'sında Paris'te olmam gerekiyor. Bu

durumda Aralığın sadece 24 Cuma-25. C. tesi benim için mümkün, böylece 26'sında Paris'te

olabilirim. Kusura bakma bu yanlışlık için. Ocak ve Şubat bilgileri geçerli. Sevgiler. . .

Haluk Gerger

15. 11. 2004 – Ertuğrul Kürkçü’nün Cevabı

Sevgili Demir, prensip olarak memnuniyetle katılırım. Sadece bayram sonrası programımının

ne olacağını öngörebilmem için çarşamba perşembe gününü beklemem gerekiyor. . buna göre

sana bir tarih bildiririm sevgiler. Ertuğrul

22. 11. 2004 – Tanıl Bora’nın Cevabı

Merhabalar,

İlginize ve davetinize çok tesekkür ederim.

Fakat ben -biraz bu ameliyatýn da zorunlulugu eseri, ama zaten genel

olarak- "ikamet ya resullulah" prensibini benimsemis birisiyim, Ankara disina bile pek az

çikabiliyorum. Ýnanilmaz bir is yüküyle bogusuyorum, bu da ancak böyle olabiliyor. O

nedenle beni mazur görmenizi dileyecegim.

Çok selam ve saygiyla

Tanıl

248

27. 11. 2004 – Tüm katılacaklara Bildirilen Sempozyum’a İlişkin Kesin Bilgiler

Daha önceki mektuplarda sözünü ettiğim Sempozyum için gerekli bilgileri yolluyorum.

Gerek yer bulma ve hazırlıkları tamamlama gibi kendi olanaklarımızı; gerek konuşmacı

olarak düşündüklerimizin uygun zamanlarını göz önüne aldığımızda, gerek organizatörlere

gerek katılımcılara en uygun tarihin 25–26–27 Şubat 2005 tarihleri olduğunu gördük ve bu

tarihi tespit ettik. Bu tarih sizin mektuplarınızda bildirdiklerinize de uyuyor.

Ancak bu arada küçük bir değişiklik yapmak zorunda kaldık, size ilk müracaatımızda sadece

iki gün sürecek bir sempozyumdan söz etmiştik. Ancak bu arada hem bazı zorunluluklar hem

bazı olanaklar, bizi programda küçük bir genişleme yapmaya zorladı.

Zorunluluk şu. Biz maddi bir gücümüz olmadığı için bu sempozyumu Üniversite’nin bazı

olanaklarını kullanarak yapmak zorundaydık. Bu bağlamda toplantı salonu olanakları için

Hamburg Üniversitesi’nin Yabancı Öğrenciler Temsilciliğinin desteğine ihtiyacımız vardı.

Onlar bu desteği sağladılar. Ama aynı zamanda bu gibi organizasyonların bazı Profesörler

tarafından “korunması”, “desteklenmesi” veya “himaye edilmesi” gerekiyor.

Biz ise Sempozyumu, dil bariyerleri nedeniyle sadece Türkçe’de yapmayı kararlaştırmıştık.

Daha önceki denemelerden, çok gelişmiş teknik olanaklar (simultan tercümanlar, kulaklıklar

vs. ) olmadığı takdirde bu gibi toplantıların çok dilli olmasının anlaşmayı güçleştirdiği ve çok

yorucu olduğu sonucuna ulaşmıştık. Bu bakımdan Türkçe, gerek konuşmacıların gerek

dinleyicilerin ortak dili olarak en optimum dildi.

Bu sempozyuma Almanca konuşan bir konuşmacının katılması bir çok teknik zorluğa yol açıp

toplantının akıcılığının kaybolmasına yol açardı. Ama öte yandan karşımızda en azından bir

Alman profesörün “himaye”sini sağlama zorunluluğu vardı.

Bu bağlamda hem bu desteği sağlamak, hem de aynı zamanda, toplantı en azından Almanları

da konuya çekmek ve konuşmacıların Almanlara da görüşlerini aktarma olanaklarını

yaratmak; hem de esas organizasyonda akıcılığın bozulmamasını sağlamak için, 25 Şubat

Cuma akşamına iki Alman’ın da katılacağı bir açık oturum ekledik. Açık oturuma da sonraki

sempozyumun konusuyla bağlantı içinde ve ona aynı zamanda bir hazırlık oluşturan bir konu

seçtik. Ve bu açık oturumu iki dilli yapmaya karar verdik.

Cuma akşamı yapılacak Açık Oturum’un konusu: “ABD, Avrupa ve Ortadoğu”.

Böylece bir bakıma bu başlık altında konuşmacılar Orta Doğu’yu aynı zamanda dünya

dengeleri bağlamında ele alıp oradaki durumu analiz edebileceklerdir.

Açık oturuma, sempozyumdaki konuşmacılardan başka Alman olarak şu kişiler katılacak:

1) Norman Peach (Uluslararasi Hukuk Profesörü)

2) Tobias Pflüge (Avrupa Parlamentosu Milletvekili)

*

Esas toplantıya gelince.

26 ve 27 Şubat tarihlerinde yapılacak olan esas toplantının konusu:

249

“ABD’nin Büyük Ortadoğu Planına Karşı İşçi Sınıfının ve Halkların Planı ve Stratejisi

Ne olmalıdır?”

Amaç ezilen halklar ve sınıflar açısından Orta Doğu için bir program ve strateji tartışmasını

başlatmaktır.

Türkiye’den Toplantıya katılması için müracaat ettiklerimiz ve katılabileceğini bildirip bize

uygun zamanlarını bildirenler:

Haluk Gerger, Ertuğrul Kürkçü ve Ragıp Zarakolu

Ayrıca Hamburg’tan Demir Küçükaydın.

Elbette katılımcıların daha farklı eğilimleri ifade edebilecek konuşmacıları da içermesini

isteriz ama Türkiye’den üç kişiyle sınırlamamız tamamen maddi ve teknik sınırlar

nedeniyledir.

Toplantının hazırlanmasında PDS sadece bir kişinin yol parasını üstleneceğini söyledi. Bizler

ise toplayacağımız bağışlarla ancak daha iki kişiyi finanse edebiliriz. Bu nedenle Türkiye’den

ancak üç kişiyi davet edebiliyoruz.

Eğer arada yeni bir olanak yaratabilirsek, daha zengin bir konuşmacı bileşimi için elbette

girişimlerde bulunacağız.

Elbette Avrupa’da yaşayan ve bize ek bir fazla külfet oluşturmayacak konuşmacılar üzerinde

de duruyoruz. Özellikle Recep Maraşlı ilk düşündüğümüz isimler arasında bulunuyor. Ancak

bu yönde bir girişimde bulunmadan önce Türkiye’den gelecek üç konuşmacının gereklerini

öne aldık.

*

Toplantının akışı: Toplantının başlığında ifade edilen konuda farklı tezlerin derli toplu ve

sistematik bir sunuluşu ve bunlar üzerine eleştiri ve tartışmalar; en sonda konuşmacıların

eleştiri ve tartışmaların sonuçlarına göre tekrar görüşlerini özetlemesi şeklindedir.

Bu nedenle şimdilik kesin zaman sınırları belirlemiş değiliz. Bu konuşmacıların sayısına ve

sizlerin önerilerine göre şekillenecektir.

Ancak biz burada sadece bazı hatırlatmaları yapalım.

Cumartesi günü, insanların çoğu öğleden sonra saat ikiye kadar alışveriş gibi işlerle geçirdiği

veya işte olduğu için, Toplantının Cumartesi günü en erken saat ikide başlaması.

Bu aynı zamanda, bir önceki gün akşam toplantıya katılan konuşmacıların dinlenmesi için de

gereklidir.

İlk turda her konuşmacının görüşlerini derli toplu ifade edebilmesi için, yarım saat ile 45

dakika arasında bir süre belirlenmesi. Eğer yarım saatte anlaşılırsa her iki konuşmacıda bir;

eğer 45 dakikada anlaşılırsa her konuşmacıdan sonra kısa bir ara (15 dakika) verilmesi.

Böylece muhtemelen ilk gün tezlerin anlatılması biçiminde geçecektir.

İkinci güne tartışmalar ve sonuçlar kısmı kalmaktadır.

250

Tabii bu arada şunu belirtelim. Bu sempozyuma sunulan tezleri ve imkan olursa tartışmaları

da ayrıca bir kitap olarak basmayı düşünüyoruz. Bu bakımdan, konuşmacılar, toplantıda

savunacakları görüşleri önceden yazılı olarak bir metin halinde sunarlarsa (ki orada

bulunanlara çoğaltıp iletme olanakları da belki bulunabilir. Bunu henüz araştırmadık. ) bu

yayın işi de kolaylıkla yapılabilir.

Tabii böyle bir ön hazırlık ayrıca tartışmaların daha sistemli ve verimli olmasını da

sağlayacaktır.

*

Bu vesileyle katılımcıların geceleme, yeme gibi sorunlarına ilişkin de bazı netleştirmeler

yapmak gerekiyor.

Elbette fiilen katılımcılar sosyalist inançta insanlar oldukları için bunları söylemek

anlamsızdır ama, aynı zamanda bir organizasyonu yapanlar ve onun davetlileri arasındaki

biçimsel ilişki bakımından aşağıdaki açıklamalar da gereklidir.

Birincisi, Sempozyuma katılanlara, katıldıkları zaman ve emekleri için her hangi bir para

vermemiz mümkün değildir. Yani ortadaki gönüllü katkıya dayanan bir organizasyondur.

Ama biz katılımcıların yol paralarını ve sempozyum için Hamburg’ta kaldıkları sürece yeme

içme barınma gibi sorunlarını üstleniyoruz.

Davetlilere otelde yer sağlamamız maddi nedenlerle mümkün değil. Dolayısıyla katılımcıları

evlerde misafir edeceğiz. Onlara bir otelin asgari koşullarını sağlamayı garanti ediyoruz.

Bağımsız bir oda, temiz bir yatak, internet bağlantısı, duş, banyo, mutfak. Ayrıca Hamburg

içinde bir yerden bir yere gitme vs. .

Bu zaman, biçim ve koşullar altında en kısa zamanda katılacağınıza dair olumlu cevabınızı

almak umuduyla.

Selam ve saygılarımla

Sempozyum Hazırlama Girişimi Adına

Demir Küçükaydın

27. 11. 2004 – Haluk Gerger’in Onayı ve Konusu

Sevgili Demir merhaba.

Sempozyumla ilgili tarihi not ettim, benim katılımımı kesinleştirebilirsiniz.

"Kautsky'den Gramsci'ye Büyük Ortadoğu Projesi" gibi bir konuda sunum yapabilirim. Bu,

bir giriş, analiz çerçevesi olabilir ve tartışmaya imkan tanıyan, tartışmayı kışkırtan bir işlev

görebilir. "Ne yapılması sorununa önce "nedir, ne yapılıyor" sorularına yanıt vermek

gereklidir herhalde, bu açıdan da yararlı olabilir. Esas olarak, ABD'ni Ortadoğu'ya yönelten

nedenler üzerinde durup, ardından da, BOP'un bir yenilgi itirafı ve farklı hegemonya yöntemi

olduğu tezinden hareketle bir çerçeve sunmak konuşmamın özünü oluşturacaktır.

251

Yazılı bir metin hazırlarım ama bu epeyi zaman alır ve hatta en son günlere ancak yetişebilir.

Uygunsa, benimle ilgili konuyu burada halletmiş olduk.

Size kolay gelsin. Teşekkürler, selamlar ve sevgiler. . . .

Haluk Gerger

29. 11. 2004 - Recep Maraşlı’ya Mektup

Merhaba Sevgili Recep,

(Aşağıda ayrıntılarını okuyacağın bir sempozyum ve Açık Oturum planı var. Senin de bu

toplantılara bir konuşmacı olarak katılmanı diliyoruz. İşten ve zamandan kazanç için,

doğrudan sana yazılmamış bir biçimde olan bu metni kullanmamı anlayışla karşılayacağını

umuyorum. Kafanda gerekli değişiklikleri yaparak kendine yazılmış bir mektup gibi okumanı

dilerim.

Cevabını bekliyorum.

Selam ve sevgiler

demir)

01. 12. 2004 – Recep Maraşlı’nın Cevabı

Sevgili Demir,

Mailini almıştım. Bir iki gündür, ailece katılıp katılamayacağımı (programlama bakımından)

tartışıyorduk. Nuran tam gün çalışıyor, civan da okula gidiyor.

Ayrıca Artin Akyüz arkadaş Mart ayında gerçekleşmek üzere soykırım konulu panellere

katılmam için geçen ay öneri yapmıştı. Sanırım birkaç değişik yerde yapılacak. Ben de

katılacağımı kendisine belirtmiştim. Dolayısıyla birkaç yere gitme ve izin ayarlama gibi

sorunlarımız olacak.

Aslında katılmayı isterim ama Durum bu açıdan net değil. Dolayısıyla konuşmacı olarak

katılmayı vaadedip programınızı aksatmak istemem. Benim katılmayacağım üzerine

programınızı yapın. Ama büyük ihtimalle en azından sempozyumun C. tesi Pazar günkü

bölümüne izleyici olarak katılmaya çalışacağım. (Sanırım böyle bir imkan vardır) Zaten

orada kalabileceğim arkadaşlar da var.

İçten selam ve sevgilerimi iletiyor, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Recep

02. 12. 2004 - Nail Satılgan’ın Cevabı

Sevgili Demir,

Kasım başından beri bilgisayarımı doğru dürüst kullanmadım; elektronik postama ise hiç

bakamadım. (. . . )

Dolayısıyla aralık ayı içinde herhangi bir tarih benim açımdan imkânsız. Ocak sonu-şubat

252

başı için de ancak beş-on gün sonra cevap verebilirim.

Gelgelelim sözünü ettiğin başlıkla ilgili tereddütlerim var. Bir kere, ben uluslararası ilişkiler

uzmanı değilim. Elbet andığın konuda bazı fikirlerim var; ama bunlar orijinal ya da ilginç

olmaktan uzak, sağda solda binlerce kişinin dile getirmiş olduğu şeyler. İkincisi, bu sıradan

fikirler (söz gelimi bölgesel bir sosyalist federasyon), senin muhtemelen çok etkili olduğun

düzenleme kuruluna fazlasıyla ters ve ilkel gelebilir. Gene de bu tereddütleri bir ret olarak

algılama: Seninle ve cana yakın arkadaşlarınla aynı ortamı solumak benim için büyük sevinç

olur.

İki düzeltme: *Sakız gibi yapışma* hiç uygun bir deyim değil. Gönderdiğin her şey benim

için her zaman sevindirici, çok kez de öğretici oluyor. Ne yazık ki henüz, senin asıl önemli

bulduğun *teorik katkılar* bahsinde sana yaklaşmış değilim; ama şu kadarını söyleyeyim ki

Orhan Müs. ve Bozkurt Nuhoğlu portrelerin nefisti. (. . . )

Nail Satlıgan

07. 122004 – Nali Satılgan’a Cevap

Merhaba Sevgili Nail,

Hemen cevap veremedigim icin kusura bakma, hem dergi hazirliklari, hem gazeteye yazilar

falan derken hic zamanim olmadi.

Tabii bu arada senden ses cikmayinca ve bizim de bazi seyleri kesinlestirmemiz gerektigi icin

zaten artik sempozyumun tarihi ve konusmacilari belirlenmis oluyor. Asagida sana bu

konuyla ilgili olarak sempozyum hazirlayicilarina ve katilimcilarina yolladigim bir

bilgilendirmeyi iletiyorum.

Aslinda ben yine de eger maddi imkan olsa senin de katilmani isterim.

Ama maalesef artik maddi imkan yok. Ama bu arada olur da bir imkan cikarsa ve subat sonu

da sana uygun duserse diyerekten bu opsiyonu acik birakmaktan yanayim.

(. . . )

Demir

12. 12. 2004 – Recep Maraşlı’ya İkinci Mektup

Sevgili Recep,

Sempozyumun esas kismi olan Cumartesi ve Pazar gunku toplantilara izleyici olarak

katilabilecegini yaziyorsun.

Ama bence madem izleyici olarak ktilabileceksin lutfen konusmaci olarak da katil. Cuma

gunku kisima katilip katilmamak onemli degil, asil toplantilar cumartesi ve pazar olanlar.

Senin katilmani gercekten cok istiyoruz. Ozellikle Kurt hareketinin icinden bir kisinin varligi

cok onemlidir.

Soz verip de yerine getirememis olmak gibi bir duruma dusmemek icin, bir sorumluluk

253

duygusuyla katilma konusunda kesin bir sey soylemekten cekinmeni de anliyoruz ve takdir

ediyoruz.

Ama buna ragmen biz yine de seni katilimcilar arasinda belirtmekte israrliyiz.

Eger olur da bir aksilik olur ve katilamaz isen sorumlulugu biz aliriz.

Ve senin de baska baglamlarda dolayli olarak dikkati cektigin gibi, "ABD'nin Buyuk Ortadu

Projesi'ne Karsi Isci Sinifinin ve Halklarin Plani ve Stratejisi Ne olmalidir?” gibi bir soruyu

belli klise sloganlari tekrarlamadan tartisacak pek bir kimse de yok.

Sempozyumun bilinen kliseleri tekrarlamaktan ote bir sesli dusunme olanagi ve ortami

yaratmaya yonelik oldugunu bilmeni isterim.

*

Bu arada Haluk Grger, Ertugrul Kukcu katilacaklarini kesin olarak belirtti.

Ragip ta oyledir ama henuz kendine ulasip kesin olarak teyid ettirmek kismet olmadi.

Ayrica Haluk Gerger, konusunu da soyle belirledi:

"Kautsky'den Gramsci'ye Büyük Ortadoğu Projesi" gibi bir konuda sunum yapabilirim. Bu,

bir giriş, analiz çerçevesi olabilir ve tartışmaya imkan tanıyan, tartışmayı kışkırtan bir işlev

görebilir. "Ne yapılması" sorununa önce "nedir, ne yapılıyor" sorularına yanıt vermek

gereklidir herhalde, bu açıdan da yararlı olabilir. Esas olarak, ABD'ni Ortadoğu'ya yönelten

nedenler üzerinde durup, ardından da, BOP'un bir yenilgi itirafı ve farklı hegemonya yöntemi

olduğu tezinden hareketle bir çerçeve sunmak konuşmamın özünü oluşturacaktır. "

*

Mart aynindaki Soykirim konulu panellere ben de katilacagim zaten. Gecenlerde gorustum

ve katilacagimi soyledim.

Selam ve Sevgiler

Demir Kücükaydın

12. 12. 2204 – Ragıp Zarakolu’nun Onayı

La Haye'den selamlar Demir.

Belirttigin tarihler benim icin uygun.

kolay gelsin.

carsamba gunu geri donuyorum.

ragip

15. 12. 2004 – Recep Maraşlı’nın Son Cevabı

Sevgili Demir,

Tekrar affınızı dileyerek, Sempozyuma konuşmacı olarak katılım konusunda beni dışta

254

tutmanızı istiyorum. Daha önce de belirttiğim gibi hafta sonu bölümüne gelmek için

çabalıyacağım. Bu hususta Verdiğiniz önem için çok teşekkür ediyorum.

4-5 Mart tarihlerindeki panellere ise katılacağım.

İçten selam, sevgi ve başarı dileklerimle.

Recep Maraşlı

15. 12. 2004 – Maraşlı’ya Cevap

Merhaba Sevgili Recep,

Madem uygun gormuyorsun. Mesele yok.

En azindan orada olman bile onemlidir.

Cevabin icin tesekkurler

Selam ve sevgilerimle

Demir