Прим. д-р Мери Бошковска

Кои се деца со посебни потреби Потешкотии во интелектуалниот развој Деца со аутистично нарушување Комбинирани пречки ( церебрална парализа) Тешкотии во говорот и јазикот Пошкотии со видот Потешкотии со слухот Хиперактивни деца ( потешкотии со вниманието) Деца со хронични заболувања Деца од социјално, културно и материјално

депривирани средини Деца без родителска грижа Злоставени деца Деца со емоционални проблеми Надарените деца

Деца со потешкотии во интелектуалното функционирање

Забавен или неуедначен развој Тешкотии во когнитивното функционирање ( во

процесот на учење) Адаптивното функционирање(тешкотии во снаоѓање во нови

ситуации, грижа за себе, комуникација, социјалните вештини) Тешкотиите во учењето се последица на (споро

паметат, лабилно внимание, послабо развиени говорни способности, намалена способност за заклучување и воопштување

Насоки за работа

Теоретските содржни да се сведат на најбитното Содржините да се приближат на конкретен и едноставен начин Содржините да се поврзат со секојдневниот живот и искуството на

детето Користење модели, слики, шеми Постепеност во работата На детето давајте му едноставни задачи со јасно образложение Користете кратки реченици за она што е важно Обезбедете доволно време за вежбање и повторување Ако текстот е долг, овозможете детето да работи по делови Работа по диктат треба да се прилагоди према способнсотите на

детето-темпо,брзина

Деца со аутизам Овие деца имаат потешкотии во воспоставување

комуникацијата кое ( вербална и невербална) и социјални односи

Овие деца имаат краткотрајно и лабилно внимание Присутен е моторен немир кој често се манифестира со

стереотипни движења ( лепршање на рацете, трчање во круг, повторување исти зборови)

Се вклучуваат само кога им е потребно нешто, тој момент треба да се искористи, тогаш може да не приметат и да започнеме комуникација

Децата со аутизам најдобро напредуваат во опкружување кое е добро структурирано,

За успешна интеграција неопходно е кај овие деца уште од најрана возраст да им се понудат сите можности да ги унапредат своите социјални, сознајни и говорни способности

Вклучување во образовниот процес зависно од стручната проценка дали во редовни училишта или специјализирани групи за аутизам

Насоки за работа

Чувство на сигурност и доверба во наставникот Неопхподна е вообичаена шема на дневни

активности (временска и програмска предвидливост) Едноставни вербални и визуелни информации Активно и директивно иницирање на комуникација Задачите да се поделат на кратки и едноставни

чекори

Деца со потешкотии во говорот и јазикот

Говорните и гласовните потешкотии вклучуваат потешкотии во изговорот на гласови, замена или додавање на гласови, назален говор, неразбирлив говор или пелтечење

Ова влијае на комуникацијата, предизвикува потешкотии на социјален и емоционален план

Говорните потешкотии допринесуваат детето да има потешкотии во изразувањето, сиромашен речник, кратки реченици, неправилно срочени, проблеми со именување на предмети, неможност за пратење на инструкции, разговор сам со себе,повторување на фрази и сл.

Поради проблемите со аудитивната, лингвистичката и когнитивното процесуирање кај овие деца треба да се обрне внимание на :

Желбата на детето за комуникација Спосбноста за разликување на битни и небитни факти Правилна употреба на именки, замнки, глаголи, придавки,

прилози Користење на изрази за величина, количина, простор, време Давање на кратки, прецизни и јасни инструкции Директно обраќање Задачите да се разчленат на мали чекори Трпение во комуникацијата ( на детето да му дадеме доволно

време за одговор на прашањето) Постојано треба да проверите дали добро сте слушнале и

разбрале

Деца со потешкотии во читање и пишување

Кога ќе научат да читаат имаат потешкотии со разбирање на прочитаното, како и поврзување на прочитаното со сопственото искуствоНеопходно е:

Планирање доволно време за усвојување поедини теми Користење видни, слушни стимулуси при обработка на

нови содржини Систематски да се проверува дали детето ги разбрало

содржините, поимите, дефинициите Да се коратста конкретни примери Делење на задачите на фази Задавање на помалку задачи Писменото решавање на задачите не треба да се

ограничува Да се избгнува во активностите детето да чита на глас

или да пишува на табла пред целото одделение Да се охрабрува детето на спонтано изразување и да се

поттикнува на самостална работа

Деца со телесни потешкотии Потешкотиите во телесниот развој најчесто се

поврзани со тешки и трајни оштетувања на моторниот и коскено зглобниот систем, телесни деформитети, мускулни и невромускулни заболувања, оштетување на централниот и периферниот нервен систем или хронични заболувања кои го нарушуваат здравјето на детето.

Децата со телесни (физички) пречки брзо се заморуваат , потребна им е многу сила и енергија за усмерување на поедини движења

За нив седењето е заморно како и траењето на поедини активности

Говорот може да биде равиен на различни нивои, од отсуство до сосема коректно развиен говор

Комуникацијата е во согласност со интелектуалните способности

Насоки за работа

Простор без бариери (распоред на намештајот во училницата)

Прилагодување на приборот за пишување со специфичните можности на детето

Овозможете му на детето да пишува со големи и печатни букви

Обезбедете повеќе време за изведување на графичките активности

Текстот предвиден за на табла, треба да се ископира и да се залепи на тетратката на детето

Овозможете користење на други помагала, помош од друга личност

Деца со растројство во однесувањето

Најмногу потешкотии во училиште имаат со пореметеното внимание кое често е пратено со немир,хиперактивност, при што се јавуваат потешкотии во учењето, на моторен, говорен, емоционален и социјален план

Насоки за работа Поставете јасна структура ( дневна, неделна, месечна) Поставете јасни граници и придржувајте се доследно Поставете јасни правила на однесуванњето во

одделението Дететето треба да седи на место каде што најмалку ќе му

се одзема вниманието Секогаш пофалете го вложениот труд Потребно е континуирано усмерување на неговото

внимание Задачите да бидат одмерени Овозмежете му на детето целно движење( изми го

сунѓерот, донеси креда..) Креирајте ситуации во кои детето ќе може да помогне на

другите Не го исклучувајте од активностите

Образованието и воспитни потешкотии во работа на наставниците со учениците кои имаат тешкотии во развојот

Тешкотии во совладување на наставата Послабо ја разбира суштината Не разликува битно од небитно Не е во состојба логички да ги поврзе фактите Потполна психичка блокада Често отсуствуваат од наставата Имаат потешкотии со памтењето Спор/а е Одбива да работи, само молчи Брзо се заморува Преоптеретени се

Воспитни проблеми

Склоност кон деструктивно Активна и пасивна изолација (децата не ги

прифаќаат , но и тие нив) Отежната комуникација Другите деца ги исмејуваат и тешко може да се

спречат Склоност кон непромислени испади Бараат бескрајно внимание Ги прекинуваат наставниците среде реченица

Начини на решавање на потешкотии во совладување на наставните содржини

Давање на задачи кои се премерени на способностите на ученикот

Давање на дополнително време за решавање на задачите

Охрабрување и пофалба за успешна работа Повеќе објаснување, вежби и повторување Повеќе интересни плакати, панои,дидактичен

материјал Работа низ игра Намалување на обим на материјалот Посебен пристап кон ученикот при повторување и

оценување Примена на наставни ливчиња

Начини на решавање на воспитните проблеми

Соработка со педагошко-психолошката служба во училиштето Соработка со здраствената служба во градот Влијание на другите ученици да го прифатат детето Поттикнување на децата да не му се потсмеваат и навредуваат Соработка со семејството Вклучување во групна работа Трпение, внимание, разбирање Дружење вон настава Развивање на самопочитување низ пофалба Разговор со останатите ученици кога детето не е присутно Атмосфера во кое секое дете има шанса да ги покаже своите

најдобри особини Доследност

Можни предности од инклузијата за другите деца

Намален страв од разликите меѓу луѓето Зголемена чувствителност и разбирање на

потребите на децата со пречки во развојот Шанса уште од најраната возраст да се формираат

ставовите према децата со пречки Учење на алтруистичко однесување- спремност да

се помогне на другите Развој на морални и етичките принципи и

формирање на позитивна слика за себе како резултат на дружењето со овие деца

Развој на пријателство кој води кон развивање вредносен систем од хуманистички тип

Предности за родителите

Намалување на социјалната изолираност Добиваат можност за ширење на контактите во

разнолико опкружување Учат за типичниот развој на децата Добиваат континуирана помош во врска со начинот

на решавање на проблемите на кои наидуваат во тек на растењето на нивните деца