de wijkonderneming terugblik en resultatenoverzicht 2010

De Wijkonderneming HambakenTerugblik en Resultatenoverzicht 2010

M. van der Sanden (Kwartiermaker Wijkonderneming)

Maart 2011

Wijk

Hambaken

Voorwoord

Hierbij wil ik u graag een terugblik en resultatenoverzicht geven van de Wijkonderneming Hambaken in 2010.

Het is een actief en bewogen jaar geweest. Een jaar van actieve burgers, betrokken convenantpartners en een wisseling van de wacht van de Kwartiermaker. Zoals vooraf al aangekondigd zou het een jaar worden waarbij organisaties tot in hun haarvaten gaan voelen dat er aan bestaande structuren getrokken gaat worden. Ontkokering was immers één van de doelstellingen van de samenwerking in de wijkonderneming. Dit is zeer merkbaar geweest bij zowel bewoners in de Hambaken als bij alle convenantpartners. Dit heeft bij een aantal medewerkers van de convenantpartners van de wijkonderneming geleid tot onderlinge concurrentiegevoelens. Logisch, omdat de oude, vertrouwde grenzen van disciplines en organisaties ter discussie kwamen en komen te staan. Ik ben er echter van overtuigd dat dit noodzakelijk is om uiteindelijk te komen tot een duurzame, efficiënte en effectieve samenwerking in de wijk en tot een integrale aanpak, zoals weergegeven in het schema van Sjaak Kohnraad op de voorzijde. Ik ben blij dat dit schema intussen als uitgangspunt wordt gehanteerd in zowel het “concept wijkprogramma Hambaken 2011-2014” als in de “onderzoeksverslagen vanaf augustus 2010 van Hiemstra & De Vries”. Door synergie kunnen we een daadkracht realiseren die door partijen afzonderlijk nooit kan worden bereikt. Maar dan moeten we wel bereid zijn om met elkaar door de zure appel heen te bijten en onze medewerkers hierin goed te ondersteunen.

Met de wijkonderneming wilden we ook ‘empowerment’ van wijkbewoners stimuleren met als doel te komen tot sociale inclusie. Na een jaar wijkonderneming hebben we ervaren dat er veel lef en moed nodig is om daadwerkelijk controle en voorspelbaarheid los te laten en medewerkers goed uit te rusten en te begeleiden om burgers te ondersteunen om vanuit hun eigen kracht te denken en te handelen. Dat is immers ‘empowerment’. Het gaat er niet om dat we onze eigen diensten en producten ‘slijten’ aan de burger, maar dat we ons ten dienste stellen van burgers en hun initiatieven. Alleen dan zullen we een sterke wijk kunnen realiseren en zullen maatschappelijke effecten beklijven.

Samenwerken in de wijkonderneming is een uitdaging, een zoektocht naar kansen en mogelijkheden. Met trots kan ik u, ondanks alle valkuilen, worstelingen en hindernissen, het resultaat tonen dat al in het eerste jaar na de start gerealiseerd is, dankzij alle gezamenlijke inspanningen van actieve burgers en betrokken professionals in de wijk Hambaken.

Natuurlijk kan ik het niet nalaten om de bewoners van de Hambaken een hart onder de riem te steken. Initiatieven van burgers komen regelmatig niet van de grond omdat de professionele instanties zoveel drempels opwerpen (bureaucratie) dat de burger vervolgens

Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 2

zijn goede idee/plan laat varen. Daarom vraag ik uw aandacht voor de volgende overweging die ik zelf afgelopen maand mocht ontvangen bij een uitwisselingsprogramma in New York. Een pleidooi voor een lokaal beleid dat burgers en hun initiatieven als krachtige partner omarmt. Het zijn de burgers zelf die een kanteling in de wijk kunnen maken, goede professionals kunnen hen hierbij ondersteunen.

The big thought

“Even though we preach inclusion, our organizations do little to actively counter the decline of community spirit, and provide services that further isolate all of us” .

( John McKnight: The careless society; community and its counterfeits)

Mieke van der Sanden


Inhoudsopgave

Voorwoord 2

Terugblik Wijkonderneming 2010:

Onze intenties vooraf 6

Inhoudelijke focus en resultaten van de wijkonderneming 6

Conclusies na één jaar wijkonderneming 8

Samenvatting resultaten onderzoek Gerrichhausen en Partners 9

Resultatenoverzicht Wijkonderneming 2010

1 Arbeid/opleiding 11

2 Veiligheid 12

3 Ontmoetingen op de Zirkoon 12

4 Team 13

5 Vivent 13

6 Samenwerking 13

7 SEV-onderzoek Gerrichhausen & Partners 14

8 Sponsorplan AVANS-stagiares 14

9 Hambakengym en Huiswerkbegeleiding 14

10 Cateringkeet, Klussenkeet en Ontmoetingskeet 14

11 Jongerenkeet (tijdelijk locatie Zirkoon 7) voor bijeenkomsten jeugdregisseur

met “overlastgevend” jongeren (19p) 14


Slotoverweging

Dilemma’s in het Wijkgericht werken 15

De belangrijkste kernelementen voor wijkgericht werken 16

Tot slot 17

Bijlagen:

Bijlage 1

Powerpointpresentatie Heidag 31-08-2010 in Vught (reeds in uw bezit) 18

Bijlage 2

Welke resultaatafspraken maken we voor de korte termijn (sept-dec. 2010)? 19

Bijlage 3

Voorlopig Concept-jaarplan Wijkonderneming 2011 (oktober 2010) 20


Terugblik Wijkonderneming 2010:

Onze intenties vooraf

De Wijkonderneming staat voor Sociale inclusie, empowerment en ontkokering.

Zayaz, Divers, Juvans, MEE en de gemeente ’s-Hertogenbosch zijn van mening dat de effectiviteit en efficiëntie van professionals van diverse maatschappelijke organisaties op wijkniveau vergroot kan worden. In de wijkonderneming brengen zij hun wijkprofessionals bij elkaar onder één gezamenlijke functionele aansturing en onder één dak. Partijen willen de uitvoeringskracht in het sociale domein bundelen en bovendien beter richten. Vooral de betrokkenheid en aanwezigheid in de wijk (dicht bij de burger), de wederzijdse kruisbestuiving, een operationele handelingsvrijheid en een bottom-up werkwijze moeten leiden tot het beoogde maatschappelijk effect.

De wijkonderneming behelst dus een andere manier van samenwerken met elkaar. De te behalen resultaten en effecten zijn niet nieuw. De wijkonderneming sluit inhoudelijk aan bij bestaande programma’s zoals “Het 19-puntenplan, Kroon op je wijk, de Zichtbare schakel, coachingstraject wijkagenten door AVANS expertisecentrum, AMSZ/Entrion regelingen”. Echter: de manier waarop de wijkonderneming deze resultaten wil behalen is wel nieuw: door dicht bij, samen met en ten dienste van de burger te werken en daadwerkelijk organisatiegrenzen te overschrijden en bureaucratie te doorbreken, verwachten we een sneller en duurzamer effect.

Deze manier van samenwerking vraagt om ontkokering die over de grenzen van de eigen organisatie en sector heen gaat. Dit vraagt veel van de partners. Zij moeten leren om hun autonomie en daarmee ook controle en voorspelbaarheid te durven loslaten en alles in het werk te stellen om het benodigde mandaat in de uitvoering daadwerkelijk mogelijk te maken en te vertrouwen op een goede uitkomst. Ook van professionals wordt een hele andere manier van werken gevraagd, die getypeerd kan worden als onder meer proactief, out of the box-denkend, klant gestuurd, ontwikkelingsgericht, domeinoverschrijdend, volhardend, transparant, flexibel en resultaatgericht. Dit vraagt om een goede en intensieve begeleiding/coaching.

Inhoudelijke focus en resultaten van de wijkonderneming

De inhoudelijke focus is niet vooraf opgelegd. Uitgangspunt was dat de professionals in de wijkonderneming zelf de inhoudelijke richting zouden bepalen, op basis van hun kennis van de wijk en de bewoners en de lopende programma’s en initiatieven. Immers: de wijkonderneming is niet in het leven geroepen om ‘nieuwe inhoud’ de wijk in te pompen en is daarmee niet het ‘zoveelste project’. De wijkonderneming wordt wel ingezet als voertuig om


bestaande programma’s en projecten effectiever in te zetten, doordat professionals de vrijheid krijgen om met elkaar en met burgers die dingen te doen die het meeste bijdragen aan het beoogde maatschappelijk resultaat.

Eind 2009 is in overleg met de deelnemende partners en professionals tijdens enkele workshops de basis gelegd voor een werkplan voor de Wijkonderneming in 2010.

Inhoudelijk heeft de Wijkonderneming gekozen voor aansluiting bij het 19-puntenplan Hambaken en bij de reeds lopende initiatieven in het kader van het project Kroon op je wijk (een aantal initiatieven van Kroon op je wijk zijn door het vertrek en de afwezigheid van een projectleider binnen Kroon op je Wijk, nadien via de partners van de Wijkonderneming verder opgepakt en tot bloei gebracht).

Onderstaande thema’s zijn toen der tijd benoemd en vastgelegd:

Een veilige buurt, onder meer door realisatie van een beveiligingsbedrijf voor en door de buurt (afgestemd op gemeentelijk project straatcoaches);

Een schonere buurt, onder meer door realisatie van beheer en onderhoud voor en door bewoners;

Meer mensen doen mee (via (on)betaald werk en ontmoeting), onder meer door:- continue afstemming tussen professionals van de wijkonderneming onderling en

daarnaast met AMSZ, TOM, UWV en Bossche Banen over hun cliëntbestanden/caseload met als doel een gerichtere aanpak en betere toeleiding;

- facilitering van individuele bewoners die willen ‘ondernemen’ in de wijk;- opzet van een ruilsysteem van (zorg)diensten op basis van wederkerigheid;- faciliteren van ontmoeting tussen en met wijkbewoners.

In de stuurgroepvergadering van 15 december 2009 is bevestigd dat de Wijkonderneming een belangrijk voertuig moest zijn voor de uitvoering van het 19-puntenplan Hambaken. De wijkonderneming zou zich daarbij met name op de volgende punten moeten richten:

2. Overlastgevende inwoners/gezinnen 5. Overlastgevende groep jongeren (toeleiden naar leerwerktrajecten) 11. Slecht imago voor de wijk 13. Aanpak verbetering openbare ruimte 14. Werkloosheid (koppeling naar o.a. Bossche Banen project i.s.m.

Weener Groep, caseload ondersteuning voor de afdeling AMSZ). 15. Inburgering (bureau DIE in Hambaken, apart traject met trekker

voor Hambaken). 16. Jongeren hebben geen startclassificatie (relatie o.a. met TOM

project) 17. Mensen die niet meedoen (incl. beperking) in de samenleving

(Kroon op je Wijk)


18. Betalingsproblemen (mensen toeleiden naar meedoen, “voor wat hoort wat” en koppelen naar allerlei aanbodgericht activiteiten van de huidige uitvoerders)

19. Koppeling met bedrijfsleven in en rond de buurt (toeleiding naar werk, en bedrijven expertise laten aanbieden in de wijk).

De Wijkonderneming zet qua werkwijze sterk in op empowerment van bewoners. De wijkonderneming gaat uit van “kracht” en talent in plaats van problemen. Vanuit deze achtergrond zoeken professionals onderling hun verbindingen, maar wordt tevens verbinding gelegd met bewoners(groepen) en met relevante stedelijke trajecten en initiatieven, zoals AMSZ, TOM, UWV en Bossche Banen. In 2010 zijn er drie bijeenkomsten georganiseerd met deze organisaties om slimme allianties met elkaar te realiseren om mensen met een uitkering met succes te begeleiden naar een betaalde baan (zie: Bijlage resultatenoverzicht). Tevens is toen de participatieladder binnen de wijkonderneming geïntroduceerd en leidend geworden voor het verdere traject van bewoners.

De Wijkonderneming probeert direct in contact te komen met vertegenwoordigers van kwetsbare burgers die bewust of onbewust een stempel drukken op de leefbaarheid in de wijk. Willen we ‘beweging’ krijgen in de wijk, dan zijn dit de bewoners die moeten ‘meebewegen’. Er zijn veel contacten met de allochtone bevolking in de wijk (zoals de Marokkaanse mensen), maar ook met de woonwagenbewoners van het kampje de Jade, bewoners met een lichtverstandelijke beperking of psychiatrische beperking. Daarnaast zijn er contacten met meerdere bewoners, die in de vorm van ‘voor wat hoort wat’ contracten worden ingeschakeld om als ‘buddy’ op te treden naar de overlastgevende jongerengroepen in de wijk. Vanuit deze rol ontstaan dan weer nieuwe ‘voor wat hoort wat’ contracten (kettingreactie). Dit heeft mede geleid tot een jeugdregisseurschap in de wijk om 15 overlastgevende jongeren te begeleiden naar dagbesteding, school of werk.

Conclusies na één jaar wijkonderneming

In de opstartfase van de wijkonderneming is met name de focus gelegd op het opstarten van nieuwe initiatieven (door samen met de gemeente vorm te geven aan de diensten van Kroon op je wijk) en minder op het verbinden van de reguliere werkzaamheden van professionals. Dit heeft geleid tot een aantal concrete resultaten als het gaat om maatschappelijke activering van burgers (zie: bijlage resultatenoverzicht 2010).

Daar staat echter tegenover dat de teamontwikkeling begin 2010 onvoldoende van de grond is gekomen en daar ligt wel de essentie van de inzet van de wijkonderneming. We willen komen tot een duurzame vorm van (samen)werken in de wijk die effectief en efficiënt is en bovenal aansluit op wat er werkelijk aan de hand is in een bepaalde wijk. Het risico van een


te sterke focus op nieuwe initiatieven is dat we een projectencarroussel aan het optuigen zijn, terwijl we daar juist vanaf willen.

Sinds de zomer 2010 is nadrukkelijk en met wisselend succes ingezet op de teamontwikkeling. De medio 2010 geopende locatie en ontmoetingsplek van de wijkonderneming aan de Zirkoon 7 heeft hier zeker toe bijgedragen. We staan echter nog aan het begin. Dit heeft ook te maken met het feit dat de deelnemende partners hun medewerkers tot dusver onvoldoende hebben gefaciliteerd en onvoldoende hebben losgelaten om goed en vrij te kunnen participeren in de wijkonderneming. Daarnaast is ook geconstateerd dat niet alle professionals beschikken over de vaardigheden om in een wijk als de Hambaken te kunnen werken. Dit vereist namelijk een out of the box denken als professionals waar niet iedereen de capaciteiten voor heeft. Wil je echte synergie krijgen tussen bewoners en professionals dan dienen wel die professionals geselecteerd te worden die ook in staat zijn om bij het werken in een achterstandswijk de juiste snaar te raken bij bewoners en collega-professionals.

Aansluiting bij andere projecten is daarentegen wel goed van de grond gekomen. De partners van de wijkonderneming hebben zich actief ingezet om samen met andere partijen te werken aan lopende projecten. Al eerder is verwezen naar projecten en programma’s als het 19-puntenplan, Kroon op je Wijk, de Zichtbare schakel en de samenwerking met het Avans Expertisecentrum Integrale Veiligheid van Sjaak Khonraad. Dit heeft resultaten opgeleverd (zie de vermelding achter aan elke dienst/actie in het resultatenoverzicht 2010).

Daarnaast is geconstateerd dat een van de belangrijkste thema’s binnen de wijk Hambaken “Dagbesteding en Arbeid” is. Voor dit thema heeft de wijkonderneming afgelopen jaar contact gezocht met andere partijen dan de convenantpartners. Om dagbesteding en arbeid daadwerkelijk goed van de grond te krijgen heb je ook partijen als de Weenergroep, Cello, Vivent, KWIC en de praktijkschool de Rijzert hard nodig. Maar ook winkels en bedrijven in de wijk (zie specifiek: Sponsorplan Wijkonderneming). Juist zij kunnen een verbinding maken naar opleiding en werk (aanbod).

Samenvatting resultaten onderzoek Gerrichhausen en Partners

Bovenstaande conclusies zijn bevestigd in een onderzoek naar ‘het eerste jaar wijkonderneming’. Het onderzoek is uitgevoerd vanwege de experimentstatus van de wijkonderneming bij de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) in de maanden september en oktober 2010 (“Evaluatie wijkonderneming Hambaken: reeds in bezit).

Daarmee heeft de Wijkonderneming niet alleen een leerdoel voor de lokale partners, maar ook voor de landelijke ketensamenwerking bij wijkgericht werken. Hoe de samenwerking tussen partijen en dienstverlening aan bewoners in de wijk efficiënt vorm te geven blijft een


actueel vraagstuk voor gemeenten, woningcorporaties, zorgen welzijnsorganisaties in heel Nederland.

In het evaluatieonderzoek is de realisatie van de wijkonderneming getoetst aan de oorspronkelijke doelstellingen van de wijkonderneming Hambaken. De doelen van de Wijkonderneming zoals opgenomen in de gemeenschappelijke verklaring zijn de volgende:

1 Afstemming en eenduidige aanpak gebied (Ontkokering). Dit richt zich o.a. op de afstemming van informatie over bewoners/cliënten in De Hambaken en het ontwikkelen van een gezamenlijke aanpak per cliënt/casus.

2 Operationele efficiëntie. Het gaat hierbij om het gezamenlijk inventariseren van gebiedsgerichte taken en op basis daarvan het herverdelen van taken en werkzaamheden. Het gaat om het gezamenlijk ontwikkelen van een ‘nieuwe werkwijze’ die tot meer efficiëntie zou moeten leiden.

3 Professionele en operationele autonomie. Het werken in de wijkonderneming moet leiden tot meer handelingsvrijheid en bevoegdheden. Dus meer ruimte om in overleg met andere professionals en bewoners zelf te bepalen welke activiteiten wel en niet worden uitgevoerd.

4 Vraaggerichtheid en betrokkenheid van bewoners. Inzet van de wijkonderneming is om bewoners meer te betrekken bij de dienstverlening in de wijk. Dit zou moeten leiden tot betere ‘matches’ tussen vraag en aanbod.

Op basis van het evaluatieonderzoek wordt door G&P de volgende voorlopige conclusies getrokken:

1. De wijkonderneming Hambaken is een kansrijke aanpak die het gewenste effect kan hebben, mits de randvoorwaarden door de organisaties beter worden ingevuld. De ambitie en doelen van de wijkonderneming worden door de partijen (bestuurders, middenkader en professionals) gedragen.

2. De wijkonderneming is voortvarend van start gegaan met de uitvoering van diverse projecten. Dit leidt tot concrete resultaten, maar de samenhang tussen de projecten en een strategische vertaling van visie naar uitvoering ontbreekt. De samenwerking richt zich te veel op projecten en te weinig op samenwerken in structurele werkzaamheden.

3. De wijkonderneming heeft nog te weinig een eigen profiel in de wildgroei aan projecten in dewijk. Er is geen eenduidig beeld van de werkzaamheden van de wijkonderneming.


4. De wijkonderneming heeft de samenwerking tussen de maatschappelijke partners in de wijk verbeterd.

5. De wijkonderneming heeft in geringe mate geleid tot meer efficiëntie en autonomie in het werk van de professionals.

6. De wijkonderneming verbetert de vraaggerichtheid van organisaties. Bewoners zijn meer betrokken bij de diensten hulpverlening in de wijk, maar de bewoners zijn nog geen partners van de wijkonderneming.

7. De wijkonderneming draagt bij aan de leefbaarheid van de wijk Hambaken.

8. De aanpak van de wijkonderneming is kansrijk voor de toekomst.


Resultatenoverzicht Wijkonderneming 2010

Op onderstaande thema’s zijn de volgende concrete resultaten geboekt:

1. Arbeid/opleiding

Entreon heeft eenmalig wervings- en selectiegesprekken gevoerd op de Zirkoon waardoor er 2 mensen aan een betaalde baan gekomen zijn (19p/AMSZ)

Twee stagiaires zijn begeleid van de AVANS Hogeschool van de opleiding Commerciële economie. Zij hebben een sponsorplan gemaakt voor de wijk Hambaken (zie verder punt 8 van deze resultaten) (19p/Avans)

Een leerling van het Hervioncollege heeft stage gelopen en afgerond bij de Wijkonderneming (19p)

Marokkaanse vrouw is een half jaar lang vrijwilliger (20 uur per week) geweest bij de Wijkonderneming als gastvrouw/huismeester. Momenteel heeft ze een betaalde baan bij Ricoh en heeft ze een sollicitatiegesprek bij de Eldegroep om een opleidingstraject in de zorg te gaan volgen (19p/AMSZ)

Mexicaanse vrouw heeft een cursus gastvrouw gevolgd in de Zirkoon betaalde baan gekregen bij het JB ziekenhuis in de schoonmaak (19p/AMSZ)

Twee mensen worden aangenomen bij beveiligingsburo Securitas (KOW) Twee Marokkaanse jongens hebben een betaalde fotoshoot gekregen voor op

de brochure van een Turks/marokkaans verzorgingshuis van de Eldegroep 20 Mensen zijn toegeleid naar vrijwilligerswerk (Divers, Wijkonderneming,

KlusOK, KOW, Bossche Makershuis, Zayaz,) Een buurtfietsenmaker, die werkruimte (mobiele werkplaats) krijgt op

voorwaarde dat hij jongeren in zijn bedrijf betrekt; (KOW) Een kledingherstelbedrijfje, dat onderdak heeft gekregen aan de Saffier, maar

in ruil daarvoor gratis verstrekt aan armlastigen, die op hun beurt weer iets terug doen voor de wijk; (KOW)

Een jongere die werkruimte zoekt om zijn stage voor de opleiding sportmassage uit te voeren en in ruil daarvoor als ‘buddy’ optreedt naar één van de overlastgroepen in de wijk (KOW)

Reïntegratieburo “Bounch” geeft acht trainingsbijeenkomsten bij de Wijkonderneming. 1 van hun klanten gaat vrijwilligerswerk verrichten bij de Zirkoon (19p/AMSZ)

4 Mensen hebben deelgenomen aan een cursus “Gastvrouw” op de Zirkoon. Twee zijn nu als vrijwilliger werkzaam als gastvrouw. (KOW)

KlusOK werkt vanuit de Wijkonderneming en heeft de garage hiertoe omgebouwd tot receptie. Opdrachten en werk wordt hier gegenereerd. (KOW)

Drie themabijeenkomsten over werktrajecten georganiseerd met UWV, TOM, Weenergroep, MEE, AMSZ, wijkonderneming (19p)


15 overlastgevende jongeren tekenen een Door en Voor contract met de gemeente (19p)

2. Veiligheid

Aanstellen van een jeugdregisseur voor 16 uur per week bij de afdeling Orde en veiligheid van de gemeente. Aansturing gebeurt door de gemeente, dagelijkse coaching en sparring gebeurt vanuit de Wijkonderneming ( 19p)

2 beveiligers starten als beveiligers van gebouwen in de Hambaken en krijgen een opleiding bij het beveiligingsbedrijf Securitas (met baangarantie). (aansluiting KOW)

Samenwerking met Expertisecentrum Integrale Veiligheid van Avans (aansluiting Avans)

Samenwerking met politie en de overlastgevende jeugd (Avans en politie)

3. Ontmoetingen op de Zirkoon

Zirkoon als werkplek voor professionals om hun reguliere werk te verrichten (het Bossche Makershuis)

Excursie naar S. Bensalam in Amsterdam met 18 “Hambakenparkgroepjongeren” en hun ouders. Doel: jongens andere perspectieven tonen dan hun huidige leefwijze nu laat zien. (19p)

Avond met het woonwagenkamp van de Jade. Resultaat: Schouw in februari. (19p)

Dag van de Dialoog, gezamenlijk diner. (aansluiting CCC) Heidag van de Muzerije (aansluiting Muzerije) Bijeenkomsten van het Makershuis (aansluiting het Bossche Makershuis) Zondagen worden regelmatig gebruikt als ontmoetingsdag door een

Antilliaanse bewonersgroepen op de Zirkoon (buurtinitiatieven) Landelijk bezoek bestuur KEI-centrum Informele opening Wijkonderneming op de Zirkoon in het kader van de

Burendag voor wijkbewoners Vier bouwketen opgeknapt en in gebruik genomen (klussenkeet, vergaderkeet,

jongerenkeet en keukenkeet). Deze keten worden regelmatig ingezet als ontmoetingsplek voor buurtbewoners. ( KOW)

4. Team

Teambuildingsdag bij ZIN in Vught Maandelijks kernteamoverleg Weekbezetting gerealiseerd (wel opnieuw oppakken)

5. Vivent

Begin 2010 sluit Vivent aan bij de Wijkonderneming met twee wijkverpleegkundigen vanuit het project de Zichtbare schakel. Wekelijks maken zij deel uit van het kernteam en in totaal hebben zij 50 huishoudens in de wijk Hambaken bezocht en ondersteund. (aansluiting Vivent)


6. Samenwerking:

Klankbordgroep Hambakengym Antilliaanse vereniging Met convenantpartners Makershuis Muzerije Vivent wijkverpleegkundigen Avans en Expertisecentrum Integrale Veiligheid Politie Eldegroep IVT Securitas Weenergroep (Bossche banen), AMSZ, UWV, Sagenn, TOM KWIC Praktijkschool de Rijzert Cello De Wijkonderneming is initiator geweest voor een aantal diensten van Kroon

op je Wijk en het 19-puntenplan.

7. SEV-Onderzoek van Gerrichhausen &Partners (rapport in jullie bezit)

8. Sponsorplan Wijkonderneming; “Veiligheid, leefbaarheid en participatie zorgen voor een kroon op je wijk!”. Afstudeerscriptie studenten/stagiaires van Avans Hogeschool opleiding Commerciële economie is begeleid door de Wijkonderneming. Resultaat: Sponsorplan. Scoop is gericht op “Buurteconomie”. (19p)

9. Hambakengym en Huiswerkbegeleiding; Hambakengym gaat vanaf maart 2011 huiswerkbegeleiding geven in de Zirkoon voor hun jonge leden (jongens en meisjes van 10-20 jaar). (19p)

10. Kluskeet, cateringkeet en ontmoetingskeet (Het Bossche Makershuis en KlusOK)

11. Jongerenkeet (tijdelijk locatie Zirkoon 7) voor bijeenkomsten jeugdregisseur en “overlastgevende” jongeren. (19p)

Slotoverweging

Dilemma’s in het Wijkgericht werken:


Terugkijkend op een jaar wijkonderneming Hambaken ben ik er meer en meer van overtuigd geraakt dat het thema Wijkgericht werken ten principale verbonden is aan burgers en hun initiatieven. Zowel individueel als collectief. Juist en alleen burgers kunnen een kanteling in een wijk brengen, zij kunnen zorgen voor de benodigde massa. Onze uitdaging als professionals is om hen daarbij te ondersteunen. Het afgelopen jaar hebben we op diverse manieren getracht om invulling te geven aan deze overtuiging.

Ik ben daarbij echter steeds opnieuw op een drietal belangrijke dilemma’s gestuit:

1. Instanties/organisaties die tal van projecten starten in de wijk maar die in de praktijk langs elkaar in plaats van met elkaar werken. Daarnaast legt elke organisatie los van elkaar verantwoording af omtrent gestelde doelen en behaalde resultaten aan hun eigen opdrachtgever/financierder. We zitten gevangen in onze eigen systemen. Deze systemen brengen verantwoordelijke professionals in een spagaat en bovendien in een onderlinge concurrentiestrijd. Willen we de samenwerking in de wijk echt een kans geven, dan zullen we het lef moeten hebben om onze systemen en regels te doorbreken.

2. De houding van veel professionals: “Jullie worden er beter van omdat wij weten wat goed voor jullie is, wij hebben hier voor gestudeerd.” Dit staat echter haaks op ‘empowerment’. Een aantal professionals zal in staat zijn om met een goede ondersteuning en begeleiding de benodigde omslag in denken en doen te maken. Het zijn deze professionals, die we moeten afvaardigen in een multidisciplinair wijkteam en vervolgens ook niet aan hun lot moeten overlaten. Qua deskundigheidsbevordering is het aan te bevelen om het wijkteam gezamenlijk te scholen in methodieken als “De Eigen Krachtcentrale” of “Sociale netwerkstrategieën”.

3 Het is een utopie om te geloven dat dienstverlenende/maatschappelijke instanties kunnen zorgen voor “ zorg/care” in de betekenis van “Community Care”; dit is voorbehouden aan de gemeenschap/wijkbewoners zelf. Burgerinitiatieven zoals Marokkaanse gemeenschap, Antilliaanse gemeenschappen, vereniging Hambakengym, Klankbordgroep e.d. moeten door ons als instanties veel meer gestimuleerd en gewaardeerd worden op de dingen die zij doen, zodat zij hun stempel op de wijk kunnen zetten. Zij moeten in staat worden gesteld om ‘het verschil te maken’.

“Community care” is een commitment tussen de ene burger aan de ander. Het is het enige product dat een instantie/organisatie niet kan produceren. Elke poging van een instantie om deze community care te vervangen is een surrogaat/nepmiddel. Natuurlijke “zorg voor elkaar” is een uiting van gemeenschapszin dat zich vertaalt in mantelzorgers, buren, vrienden, vrijwilligers e.d.”(McKnight, John. The careless Society).


De belangrijkste kernelementen:

De sleutel naar succes in wijkgericht werken ligt voor mij besloten in meerdere kernelementen zoals: Empowerment, sociale inclusie, moderne zorg, krachtenperspectief, veerkracht, paraprofessionelen, maatzorg, armoede, kwetsbare groepen, sociaal werk. Vanuit mijn ervaringen binnen de wijkonderneming vind ik het versterken van ‘empowerment’ en ‘sociale inclusie’ het allerbelangrijkste.

Empowerment en Sociale Inclusie.

1. Empowerment “Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie.”

2. Sociale Inclusie

Sociale inclusie gaat om het gevoel van daadwerkelijk “erbij horen” en dit krijgt pas inhoud als het ook gepaard gaat met sociale participatie of kortweg “meedoen”. Dit kan op allerlei manieren gebeuren: door deelname aan sport of cultuur, het verrichten van vrijwilligerswerk of mantelzorg etcetera. Sociale inclusie houdt ook in solidariteit. Een wijk omarmt zijn “zwakke broeders en zusters”. In de huidige pluriforme samenleving is dit niet vanzelfsprekend. Verbindingen maken en herstellen tussen burgers met grote verscheidenheid in culturele en waardegebonden aspecten, staat vandaag dan ook op de voorgrond. Overigens is mijn ervaring dat het inzetten op sociale inclusie, ondanks de groeiende pluriformiteit, zeker geen ‘mission impossible’ is. Door mensen aan te spreken op hun krachten en talenten en niet op de problemen die ze veroorzaken, krijg je een hele andere en positievere dynamiek in een wijk, die randvoorwaardelijk is om te komen tot sociale inclusie.

Tot slot

Er was lef voor nodig om een wijkonderneming met elkaar te starten (najaar 2009), er is nog meer lef nodig om met elkaar door de zure appel heen te bijten en door te gaan (voorjaar 2011). Essentieel is dat we ons realiseren dat zowel Empowerment als Sociale inclusie processen zijn. Zoals hier boven al omschreven zijn dit soort processen niet te managen en te organiseren in een zeer kort tijdsbestek. Deze processen vereisen een interne cultuuromslag bij elke organisatie afzonderlijk die jaren tot tientallen jaren duurt. Het gevaar van de huidige


subsidievormen/lokaal beleid laat zien dat men binnen een tot drie jaar al structurele resultaten wil zien. Het gevolg is dat nogal wat projecten zeer voortvarend en enthousiast van start gaan maar als na een, twee of drie jaar de financieringsinjectie stopt, dit tot gevolg heeft dat zaken niet structureel ingebed zijn binnen de bestaande culturen en alle inspanningen eigenlijk voor niets zijn geweest. De burger is hiervan de dupe, er zijn namelijk verwachtingen gewekt maar niet gerealiseerd. Gevolg: gedesillusioneerde burger die het vertrouwen in de lokale overheid en instanties nog verder kwijt raakt en argwanend kijkt naar het volgende initiatief.

Laten we niet in deze valkuil trappen en met de leerervaringen tot dusver doorbouwen aan datgene wat we het afgelopen jaar hebben neergezet.

Bijlage 1:

Powerpointpresentatie Wijkonderneming (Heidag 31-08-2010 in Vught).


Reeds in uw bezit.

Bijlage 2:


Welke resultaatafspraken maken we voor de zeer korte termijn ? (1 september 2010 tot 31 december 2010)?

1. Locatie Zirkoon 7 is de centrale/fysieke werkplek voor alle kernteamleden (7 laptops, 7 mobiels en 7 dongels). Printer en kopieerapparaat.

2. Kennisdeling en deskundigheidsbevordering voor middenmanagement over “wijkgerichte aanpak” in Den Bosch. Wat versta jij onder ‘Wijkgericht werken”? Welke methodische aanpak gebruiken we (eenzelfde visie en aanpak) en welke expertise heb jij de anderen hierin te bieden? (gezamenlijke externe training in het najaar)

3. Thema Veiligheid : - Verdere uitwerking/afstemming met afdeling Orde en Veiligheid van de gemeente vwb

de Hambakenparkgroep. - Twee bewoners van de Hambaken zijn opgeleid en werkzaam bij beveiligingsbedrijf

Profisec- Start gemaakt met monitoren van HG in de Hambaken

Thema Meedoen:

Individuele diensten

Alle 44 bewoners van de Hambaken die aangegeven hebben een stap hoger te willen maken op de Participatieladder zijn opgepakt, in traject gezet en/of afgerond.

- 10 vragen van Vraag en Aanbod voor de buurt zijn opgepakt, in traject gezet en/of afgerond

- 5 Bossche banen gerealiseerd in de Hambaken- 5 AMSZ-cliënten opgepakt en verder toe geleid naar vrijwillig/onbetaald/betaald werken- 10 cliëntafspraken op locatie door elke partner (inclusief Vivent)Collectieve diensten

- Alle keten zijn klaar en in gebruik genomen- 1 opleidingscursus gestart vanuit Weeneracademie of KWIC (niveau 1), Cello of

praktijkschool. B.v. opleiding tot gastvrouw/man, woonservice-opleiding, of schoonmaakploeg. Minimale deelname 8 personen.

- 1 modeopleiding gestart door Nitstich voor wajongers. 8 personen- Klus-OK balie en Talentenwinkel in de Zirkoon (klussendienst van KOW). - 2 cursussen zijn van start gegaan vanuit het groepswerk van MEE en/of Juvans

(bv.budgeteren, Vriendenkringen e.d.)- Meidenontmoetingsgroep van Divers start- Antiliaanse ontmoetingsgroep start

Thema schoon

- Straat contactpersonen- Woensdagmiddag klussendienst- Tuingereedschapuitleendienst van start vanuit kluskeet of Zirkoon 7

4. Diensten van Kroon op je Wijk worden ingebed bij de Wijkonderneming 5. Programmateam en Adviesteam Wijkonderneming wordt 1 overleg6. Wijknetwerk komt bij de Wijkonderneming

Bijlage 3:


Concept-Jaarplan 2011 Wijkonderneming

In oktober 2010 waren de onderzoeken van Gerrichhausen en Partners, als ook het onderzoeksbureau Hiemstra en de Vries nog niet afgesloten. Voor 2011 heb ik voor de wijk Hambaken in oktober voorlopig een concept-jaarplan 2011 gemaakt. Dit plan is naar de regiegroep en het kernteam gezonden.

Als bijlage is deze nogmaals toegevoegd waarbij ik uw aandacht wil vragen voor de “Buurtsignalering” vanuit het Expertisecentrum integrale Veiligheid van AVANS. Deze buurtsignalering kan vooraf goed gebruikt worden (en uitgezet worden door studenten van AVANS) voor een verdere aanpak van Empowerment en Sociale inclusie in de wijk Hambaken.

Met de muziek mee, van Trombone naar Tuba………

Integrale aanpak in straat en wijk

(Vervolg op de powerpoint-presentatie Heidag 31-08-2010 in Vught)

De kracht en de synergie liggen letterlijk op straat; maar wie raapt ze op?


Wijk

Hambaken

Straat Trombone

“Hallo, ik ben Hans. Ik woon in dit portiekje op de Trombone en vind het maar niks. Er is altijd herrie van de bovenbuurvrouw en haar bezoek. Ik heb daar last van. Ik ben afgekeurd en zit veel thuis en dan wil ik gewoon rust maar dat heb ik niet. Ze staan te blowen in de hal en maken veel troep. Overal liggen peuken, flesjes en condooms. Ook in de brandgang en het plantsoen. Dag en nacht hoor ik ze met de deuren slaan.

Toen ze hier kwam wonen wilde ik wel contact maken maar ze liep me straal voorbij. Een deurbel heeft ze niet want bezoek staat op haar deur te bonken”.

Volgens mij hebben er meer mensen last van maar die spreek ik niet zo vaak”.

Straat Tuba

“Hallo, ik ben Petra. Met mijn man woon ik al weer 20 jaar op de Tuba. De gezelligste straat van de Hambaken. Mijn man heeft een paar beroertes gehad en is afgekeurd maar hij is altijd bezig. Hij leert nu de kinderen uit de wijk hoe ze hun fiets kunnen repareren. Band plakken enzo. Toen de kinderen klein waren speelden ze buiten en iedereen pasten op ze. Anouar die met zijn ouders daar op de hoek woont heeft nu met zijn gezin een huis aan de andere kant van de straat. Hij wilde perse hier blijven wonen omdat hij zich hier op z’n gemak voelt. Anouar heeft altijd bij de Lidl gewerkt. Maar hij heeft daar twee overvallen mee gemaakt en zit nu thuis. Hij is de maatschappelijk werker van de straat. Iedereen kent hem en kan bij hem terecht. Hij wil een opleiding in die richting gaan doen. Divers helpt hem daarbij. Die helpen ook mijn man trouwens met dat fietsen maken. Ze waren hier in de straat, de gemeente, Divers en Zayaz. We hebben samen gepraat over de straat en wat onze ideeën zijn. Dat was gezellig. Een paar mensen uit de straat gaan nu iets van kunst maken voor op de kopgevels. Die meneer daar heeft al tekeningen gemaakt. Hij zit ook thuis maar wil heel graag weer gaan werken. En we hebben het erover gehad dat we van de winter een ijsbaan willen aanleggen”.

J.Baijens

De vraagstelling: “Hoe krijgen we een tevreden burger in een bruisende maar ook moeilijke wijk?” Deze vraag ligt ten principale bij de bewoner die in deze wijk woont. Juist hij/zij kan aangeven wat het antwoord moet zijn op deze schijnbaar eenvoudige vraag. Dit zou het vertrekpunt van ons allen dienen te zijn, van waaruit we het beleid maken.

Een reeds bestaand en goed burger-initiatief van de afgelopen jaren in de wijk Hambaken is de Klankbordgroep, waarbij bewoners actief betrokken zijn en worden bij de problemen en kansen die zich voordoen in hun buurt. De huidige Klankbordgroep vertegenwoordigt echter niet alle doelgroepen uit de wijk (samenstelling momenteel: “blank en > 40 jaar”). Juist in een wijk met veel allochtone bewoners dienen zij ook in deze Klankbordgroep zichzelf te vertegenwoordigen. Dit geldt ook voor de bewoners jonger dan 40 jaar. De Klankbordgroep zou nog veel nadrukkelijker actiever


bevraagd en ingezet kunnen worden om de burgers in de wijk Hambaken zelf meer te betrekken bij alle kansen en knelpunten. Hier ligt een grote kans en uitdaging.

Afgelopen week hebben er twee bewonersavonden (vertegenwoordiging vanuit de Klankbordgroep als ook bewoners van het woonwagenkamp) plaats gevonden op de Zirkoon 7 waarbij in twee uur tijd veel meer wijkhistorie, wijkproblematiek en kansen over en weer besproken en aangegeven werden door de mensen zelf, dan wij mogelijkerwijs uit dikke rapporten kunnen halen. Opvallend hierbij was dat zij allen aangeven actief mee te willen denken, maar ook willen doen. Hier zaten actieve burgers die nog meer dan wij (beleidsmakers en professionals) willen dat hun wijk veiliger, schoner en mooier wordt. Bewoners die niet achteroverleunen maar nieuwe bewoners aandragen om met elkaar zaken aan te willen pakken (meedoen).

Juist in deze tijd van economische crisis en grote bezuinigingen (veiligheid, welzijn, arbeid en zorg) liggen de kansen in de synergie en de kracht die in de wijk zelf aanwezig is. Bewoners vormen de sleutel om een kanteling in de wijk aan te brengen, zij zorgen voor “massa”. Professionals zijn degene die “dwarsverbanden” kunnen aanleggen en maken (verbinding en ontmoeting).

Afgelopen maanden hebben medewerkers van het Expertisecentrum Veiligheid (Avans) en ik meerdere bijeenkomsten gehad om te kijken wat een goede werkwijze is om met elkaar (professionals en burgers) een plan te maken dat realistisch en haalbaar is. Belangrijk uitgangspunt hierbij is dat het vertrekpunt van een ieder is om dit te doen vanuit een integrale aanpak. In wijken zoals de Hambaken zul je met elkaar moeten laveren van preventief naar repressief, van fysiek naar sociaal. Het mooie in de wijk Hambaken is dat er tegelijkertijd ook juist van de kant van de politie (wijkagenten) men in gesprek is met dezelfde personen van Avans over “de rol van de wijkagent en de communicatie naar de burger en andere instanties”. Hierdoor komt het veld van repressief en preventief dus mooi samen bij dezelfde personen binnen het Expertisecentrum Veiligheid.

Mijn insteek voor het komende jaar is dan ook om te starten met de reeds beproefde methodiek “Buurtsignalering” (zie bijlage). Beproefd omdat deze methodiek ontwikkeld is vanuit de politie en goed toepasbaar bleek in ander pracht- en 40+wijken zoals bv. Eindhoven. Een middel om in een zeer korte termijn veel signalen boven tafel te krijgen die aangereikt worden door de bewoner zelf. Dit plan start dus vanuit bewonersperspectief. Studenten van Avans en politieacademie zouden de interviews uit kunnen voeren. Hierdoor bereik je wel in een keer een grote groep bewoners, wat voor de toekomst meer draagvlak en commitment kan krijgen dan nu het geval is.

Kritische Succesfactoren:

1. Klankbordgroep wordt door de wijkbewoners herkend en erkend als daadwerkelijke vertegenwoordiging van alle groepen bewoners uit de wijk Hambaken (gemis nu: allochtoon, generatie < 40 jaar)

2. Goede organisatievorm: Kwartiermaker als hoofd van autonoom team Buurtonderneming als fysieke werkplek Team van gedetacheerde professionals vanuit verschillende betrokken organisaties Professionals werken bij wijkonderneming en gaan van daaruit de wijk in Professionals trekken samen op en werken vanuit een gedeelde visie


Deze organisatie past bij aanpak buurtsignaal: integrale methode vereist integrale werkplek

3. Rol kwartiermaker Coördinatie buurtsignaal (zie bijlage) Aansturen en empoweren van Klankbordgroep en professionals Spin in web in de wijk, in netwerk met partners Empoweren wijkbewoners (in samenwerking met professionals)

4. Competenties en vaardigheden professionals Creatief- en buiten (organisatie-)kaders kunnen denken Generalist en werkend vanuit Sociale netwerkstrategieën (zie bijlage) Teamplayer Communicatief sterk (met name ook “luistervaardig”) Daadkrachtig Stressbestendig “Hart” voor de wijk hebben

Eric Beerens, Sophia van Hattum, Ruben Boers en Sjaak Kohnraad dank jullie wel voor de prettige en constructieve samenwerking tot nog toe, hopelijk krijgt dit een vervolg.

Mieke van der Sanden (kwartiermaker Wijkonderneming)

’s-Hertogenbosch, 27-10-2010


Plan van aanpak 2011

Doelgroep:

- Beleidsmakers- Beleidsuitvoerders (bewoners en professionals)- Geen strikte scheiding tussen twee groepen

Beleidsmatige kant:

- Van samenwerking tot “samen gaan” (als voorbeeld: huidige koppelteams en “met de muziek mee”)

- Aansturing door Kwartiermaker

Uitvoerende kant:

- Buurtsignaal (eventueel studenten bij onderzoek inzetten)- Sociale netwerkstrategieën opzetten en ondersteunen

Fase 0: voorbereidende fase (november 2010)

- Opstellen plan van aanpak in samenwerking met Avans- Methode ‘buurtsignaal’ in context plaatsen. Methode is beproefd, maar moet in specifieke

context van wijk Hambaken geplaatst worden- Welke partners hebben we, welke partners zoeken we : bewoners, professionals - Eerste cirkel, huidige convenant partners: Juvans (algemeen maatschappelijk werk),

Gemeente (afd: AMSZ en Orde en Veiligheid), Divers (welzijn), Zayas (wooncorporatie), Stichting MEE (begeleiding van mensen met een beperking), Vivent (thuiszorg, heeft convenant niet getekend, maar is wel mee aangeschoven)

- Tweede cirkel, werkgroep: bewoners (klankbordgroep, moet nog aangevuld worden met bewoners die minder vertegenwoordigd zijn), politie, basisonderwijs, sociale werkvoorziening (Weenergroep), Koning Willem I College, Cello (zorgaanbieder), IVT, Huisartsen, buurteconomie (bedrijven, winkeliers, kleine ondernemers, ZZP-ers

- Gesprekken voeren met mensen uit de buurt, professionals, met convenant partners, partners uit tweede cirkel. Doel: betrekken, methode uitleggen, geïnteresseerden ontdekken

- Selecteren professionals en bewoners

Fase 1: Opstartfase (november-december 2010)

- Startbijeenkomst met directeuren, bewoners en professionals- Investeren op:

Draagvlak Commitment Sturing Mandaat Borging


Fase 2: onderzoeksfase (februari 2011)

- Instructiebijeenkomst voor interviewers (professionals, en buurtbewoners)- Interviews afnemen, signalen verzamelen- Analyse

Fase 3: terugkoppeling en opstellen actieplan (maart 2011)

- Terugkoppelingsbijeenkomst voor alle bewoners en alle andere betrokken partijen Herkenning uitkomsten inventariseren Prioriteiten stellen

- Opstellen actieplan door cirkelpartners

Fase 4: uitvoering (april-december 2011)

- Buurtbewoners, professionals en andere betrokken partners

Fase 5: Evaluatie en bijsturing (december 2011)

- Opnieuw interviews in de buurt Wat gemerkt aan resultaten In hoeverre herkent men methodiek

- Opnieuw signalen optekenen- Opstellen actieplan- Bewoners herhaaldelijk bevragen over de zichtbaarheid van de aanpak.

Tijdplanning: november 2010-december 2011

- Voortraject kost tijd, is noodzakelijke investering Kennismaking, vertrouwen opbouwen, samenwerkingsrelatie vormgeven Vorm geven klankbordgroep Informatie verzamelen zodat relevante zaken aangepakt worden

- Door investering in voortraject kan fase van uitvoering effectief verlopen- Methodiek is proces dat voortduurt- In evaluatiefase kunnen resultaten per periode worden weergegeven

Planning in maanden

- Begin januari 2011: afsluiting voortraject- Februari 2011: interviews (studenten Avans, studenten politieacademie erbij inzetten)- Maart 2011: congres in de buurt - Maart-december 2011: Top 10 aanpakken, realiseren en evalueren.


de wijkonderneming terugblik en resultatenoverzicht 2010

Business