Wetenschap?

• Hoogtechnologische machines?

• Razendsnelle en krachtige computers?

• Ingewikkelde formules?

• Sensationele toepassingen?

DNA-structuren en genpatronen

Atomaire structuren innieuwvormige ruimten

Miljardenbudgetten voor experimenteel-militaire lasertechnologie

Menswetenschappen = ά

• Krijgen niet dergelijke budgetten• Niet zo spectaculair• Resultaten zijn

• « nuttelozer »• minder eenduidig• onvoorspelbaarder

grote frustraties

De ά-wetenschappen

• Menswetenschappen in het verweer > < exacte wetenschappen

literatuurwetenschappen spelen leentje-buur bij:– Geformaliseerde logica– Kennistheorieën

De “ingenieur-literatuurwetenschapper”

De obsessie vande mathematisch-exacte

interpretatie

Narratieve scheikunde bij Chaucer

Of molecule-clusters in de Canterbury Tales

De queeste in de Roman van Moriaen (13de eeuw) volgens Janssens, 1976 < de logische zeshoek van Pierre Gallais

Dom, dom…

• Technologie, formaliseren: slechts methodes

• WETENSCHAP = streven naar zindelijk denken

• Deze denkhouding aangeleerd aan UNIVERSITEIT

UNIVERSITAIREDOELSTELLINGEN

• geen genoegen nemen met “definitieve” oordelen

• kritische vraagstelling en onderzoek van de uitgangspunten

• wars van oppervlakkigheid

• komen tot “problem solving” en genuanceerde uitspraken

Kritische verwondering

DE MIDDELEEUWEN

Val van het Val van hetWest-Romeinse Rijk Oost-Romeinse Rijk

476 1453

WEST? OOST?

Kritische vragen vanuitverschillende uitgangspunten

Een complexe realiteit kritisch bevragen vanuit verschillende hoeken om te komen tot genuanceerde uitspraken en… grote nederigheid!

Object uitde

realiteit

Invalshoek 1

Invalshoek 2

Invalshoek … Invalshoek 3

Een voorbeeld

Het einde van de Middeleeuwen?

1453 - vanuit de “histoire bataille”

1492 - sociaal-economische geschiedenis

1517 - religieuze geschiedenis

…

De Middeleeuwen

• De Middeleeuwen: geen homogene periode van 1000 jaar

• De Middeleeuwen: vaak beschouwd als een zondebokperiode– Waarom? (humanisme, anti-clericalisme,

een geruststellend vooruitgangsgeloof)– Hekserij, lijfeigenschap, enz., kortom:

barbaars primitivisme erin geprojecteerd.

Rederijkers?

• Typische literatuur voor deze bekrompen periode

• Stelt literair niets voor (Huizinga)

• Zo snel mogelijk vergeten…

Rederijkers?• Never ending poetry

– Mooie flitsen, maar oh zo langdradig…– Taalacrobatieën en gekunstelde rhetorica

Beter uw leven, zowel man als vrouw,Vrees het helse vuur,Hoed u voor de eeuwige vlammen…Gij wacht enkel op de afschuwelijke dood!

Rederijkers?Rederijkers = kannenkijkers

Het rederijkersgezelschap « In liefde vrij… »

Een ander uitgangspunt

Rede-rijkers

Invalshoek 1

Invalshoek 2

Invalshoek … functionalisme

Historisch functionalisme

• Wat betekenden teksten in hun tijd?

• Hoe functioneerden die?

• Welke ideeën werden door literatuur gevormd en gepropageerd?

• LITERATUUR IN CONTEXT

Het succesboek van Pleij,1988

En retorica houden in alle eere!

Vrouwe Rhetorica

Volgens Martianus Capella

Volgens Matthijs de Castelein

Vrouwe Rhetorica tussen het licht van de vrede, de liefde en derede en de duisternis van de woede, de nijd en de onenigheid

Rede en beheersing tegenover drift en woede

Harmonisch samen-leven

• = zichzelf beheersen

• = hoge arbeidsethiek

• = redelijkheid, mate

• = zich niet laten leiden door driften

• = zich bewust zijn van het vergankelijke van het leven

Ontstaan van de burgermoraal

Boerenplezier bij Dürer en Breughel

HET WAPEN: ironische omkering

Pieter Breughel, Temperantia (Brussel, 1560)

Vrouwe Matigheid

een bril

teugels

temperancia

Rhetorica, volgens Breughel

Man trekt zijn vrouw de broek aan, 1555

Trek mij maar snel de broek aan,Want ze staat mij even goed als u!En zwijg maar in alle talen, Jan,Of anders zult gij mijn vuisten voelen…

Vrouwen aan de macht?

De boer-pantoffelheld met ontblootgeslachtsdeel

Och vrouw, ik trek u graag debroek aan, maar het voorstuk, kan ik moeilijk missen…

Men vindt ter wereld geen groter gekkenDan die hun vrouwen de broek aantrekken

Voor de man Voor de vrouw

 

Vastberadenheid TederheidKoopmanschap Zorgende moederBeheersing en wijsheid GehoorzaamheidPublieke rol Nauwelijks openbaar levenSociale mobiliteit en carrièrisme Huisvrouw en echtgenote

  Individuele zelfhandhaving Hulp van de man 

HET BURGERIDEAAL

Rederijkerskamers als mannenclubjes…

De bekrompenheid van de« bourgeois » doorbroken…

Genadeloze ontmaskering van de burgerlijkheid

Sociaal geëngageerd

• Met broederschappen hebben ze het publieke leven in handen

• Dragen burgeridealen uit

• Bijv. bij Blijde Inkomsten

Inkomst van Isabella van Castilië te Brussel in 1496

De stoet van de schuttersgilden met Isabella, op de achter-grond het Brusselse stadhuis versierd met toortsen