1. De Logica van het Gevoel Toepassing in de praktijk: Ontwikkelen van communicatieve zelfsturing voor duurzame verandering Deel 2 van de Interactieve lezing Door Dr. Tonnie van der Zouwen MCM 20 december 2013

2. Duurzame verandering als tweede orde collectief lerenontwikkeling collectief leren in een organisatiestuurloosheid: ontbreken van richtinggevende toekomstbeelden depressiviteit collectieve inzichten, leiden niet tot bijsturing burn-outverstarring bestaande inzichten blijven de norm chaos geen expliciete regels voor samenwerkingagressie groeifixatie niet denken maar doenstagnatie niet ontwikkelenTweede orde leren - principes achter de regels - toetsing aan doelen - doorgaand collectief lerencommunicatief zelfsturingssysteemcommunicatieemancipatie Eerste orde leren -collectief leren -expliciete procedures en regels -externe sturing door disciplinesociaal regelsysteemdiscipline disciplineringNulde orde leren - alleen individuen leren - impliciete spelregels, meest onbewust - interne sturing door leftijdnatuurlijk systeemlef 3. Catastrofaal leerprocesDe oplossing zoeken in een kennissysteem waar de oplossing niet kan liggen De aanpak van de organisatieverandering past niet bij de aard van het vraagstuk of de organisatie is er nog niet aan toe3 4. Rollen en taken van de adviseur 5. Veranderstrategien en ontwikkeling van verandervermogen (com. zelfsturing)Strategie:MachtPlanmatigOnderhandelingProgrammatischInteractiefOntwikkeling verandervermogenZeer laagLaagGeringBeperktHoogSamenvatting van een tabel uit het artikel van Jaap Boonstra "Iedereen ziet veranderen vanuit een ander perspectief", bron: Tijdschrift Management en Consulting nr. 5, 2005 6. Top-down benaderingI have shared my vision, so now we have a shared vision Cartoon van Mark de Koning 7. Participatieve benaderingInteractief werken aan een gedeeld beeld en nieuwe betekenissen Cartoon van Mark de Koning 8. Ontwikkelen verandervermogen met LSI Large Scale Interventions (LSI) is een participatieve veranderbenadering, waarbij het hele systeem (organisatie en stakeholders) in alle fasen van het traject wordt uitgenodigd om een bijdrage te leveren. Een of meer werkconferenties met het hele systeem in n ruimte is kenmerkend voor LSI (whole system in the room). De taak/vraagstuk bepaalt wat het systeem is. Wie heb je nodig voor succes? 9. Uitgangspunten van LSI Systeemdenken: een vraagstuk in zijn context van tijd en ruimte verkennen Actieve participatie: alle belanghebbenden (of een uitsnede daarvan) uitnodigen om zijn of haar bijdrage te leveren Action learning: denken en doen niet scheiden, betekenis geven door samen te doen en het ontwikkelen van zelfsturend vermogen (verandervermogen, leervermogen, tweede orde leren) Sensemaking: streven naar gedeeld beeld en zoeken naar common ground voor acties; conflicten worden gerationaliseerd, niet opgelost 10. Architectuur van een LSI traject Pre-conditiesLarge Group InterventionLSI trajectVoorbereidingsbijeenkomsten met management en planning teamVervolg ConferentieAction learning, werk in kleine groepenVervolg acties voor duurzame veranderingAction learning en doorgaande toetsing van het veranderings- en leerproces 11. Voorbeeld 1: Ontwikkeling kwaliteitscultuur (hogeschool) 12. Stakeholders: Docenten, directeuren, managers, ondersteuners, studenten, leden College van Bestuur 13. Voorbeeld 2: Simulatie en testen van procedures (lokale gezondheidszorg) 14. Stakeholders: Gemeenten, clinten, zorg organisaties, vrijwilligers, voedsel leveranciers 15. Voorbeeld 3: LSI voor onderzoek naar succesfactoren LSI 16. Bewezen effecten van LSI op korte termijn Meer en beter werk gedaan krijgen (Ontwikkelen Natuurlijk Systeem en Sociaal Regelsysteem)1. Betere besluiten en actieplannen 2. Commitment en energie voor implementatie 3. Nieuwe relaties, meer potentieel voor innovatie en leren 4. Meer vertrouwen 17. Bewezen effecten van LSI op langere termijn Duurzame verandering: (Ontwikkelen Communicatief Zelfsturingssysteem)1. Doorgaand collectief leren en toenemend verandervermogen (meer reflectie- en stuurvermogen) 2. Schotten tussen onderdelen en functies in het systeem worden meer doorlaatbaar (meer eenheid in verscheidenheid) 18. Waarom werkt LSI? (1) Verklaring vanuit de Logica van het Gevoel Werkconferenties: communicatie in ontmoeting, er ontstaan nieuwe stuurcodes voor gezamenlijke reflectieIndividuele personen putten gevoelens uit het natuurlijk systeem, gecombineerd met afspraken uit het sociaal regelsysteem Combinatie van structurele en natuurlijke leerprocessen: De exclusieve sector van beroep of bezigheid met inclusieve cultuur van gezelligheid, zoals bij een concert, caf, terras Mensen krijgen meerdere rollen tegelijk, meer plezier, intelligenter systeem 19. Waarom werkt LSI? (2) Verkennen van verleden, heden en toekomst brengt in beeld: De ontwikkeling van de individuele identiteit (Natuurlijk Systeem) De resultaten van leerprocessen in het verleden (Sociaal Regelsysteem) In combinatie met de situatie in het heden, zodat nieuwe leerprocessen in de toekomst mogelijk zullen zijn (Communicatieve Zelfsturing = meer stuurmogelijkheden leren zien) 20. Waarom werkt LSI? (4) Verkennen van de toekomst wordt niet gedaan als extrapolatie van het heden, maar vanuit de waarden/zingeving in de toekomst. Dit verklaart waarom Futuring zoveel energie geeft (verplaats je naar een wenselijke toekomst, hoe ziet het er uit, wat is er gebeurd, wat heb je zelf gedaan etc.) Facilitators hebben hands-off houding, eigenaarschap ligt bij de betrokkenen 21. Waarom werkt LSI? (5) Communicatie in tweerichtingsverkeer is nodig, omdat voor complexe situaties het onmogelijk is om regels te geven. Er is een tweeweg informatiestroom nodig Waarheid krijgt een nieuwe definitie: niet gestandaardiseerd en genormeerd, maar veelvoudig en variabel Beelden van klanten en werknemers ontmoeten elkaar Maar: de communicatie kan ook mislukken 22. Waarom kiest men niet voor LSI? De gewoonte om nooit te luisteren naar wat mensen willen en waardevol of juist vinden, stamt nog uit de logica van de macht. Kennis heeft nog geen wil. Wetenschap wordt als objectief bestempeld Verwarring ontstaat door een botsing tussen het oude beeld van regels maken en controle houden met het nieuw opkomende beeld van communicatieve zelfsturing Mensen die niet in vooruitgang geloven zien de tijd nog steeds als ruimte Er moeten enkele invloedrijke mensen in de organisatie zijn die er aan toe zijn, die zelf communicatieve zelfsturing hebben ontwikkeld 23. Rol van de adviseurAandragen benadering, methoden en werkvormen Begeleiden bijeenkomsten Faciliteren ontwikkelen van krachtige vragen Vooraf maken van overzichten op basis van geleverde informatie Uitnodigen van deelnemers om hun bijdrage te leveren Stimuleren van focus op traject maken 24. Eigenaarschap ligt bij betrokkenen 25. Logica van het Gevoel op straatBennie Beuvink, coach van wijkagenten van de politie Twente Enkele voorbeelden hoe hij de Logica van het Gevoel toepast in zijn praktijk 26. Meer informatie Logica van het Gevoel: www.tonnievanderzouwen.nl en http:arnoldcornelis.ning.com Diensten Tonnie van der Zouwen en publicaties: www.tonnievanderzouwen.nlLarge Scale Interventions, workshops en trainingen: www.alignment.nu Bijsluiter voor LSI en de Logica van het Gevoel als theoretisch kader voor duurzame verandering: Building an evidence based practical guide to Large Scale Interventions www.eburon.nl