de hersenen en het zenuwstelsel. •zenuwstelsel speelt een rol bij: –gedrag –regeling van...
TRANSCRIPT
De hersenen
en het zenuwstelsel
• Zenuwstelsel speelt een rol bij:– Gedrag– Regeling van processen
in je lichaam
• Centraal zenuwstelsel (CZS in nl,CNS in eng)– Grote hersenen– Kleine hersenen– Hersenstam– ruggenmerg
• Perifeer zenuwstelsel– zenuwen
1 = tussenwervelschijf
2 = wervel
3 = ruggenmerg
4 = ruggenmergszenuw
4
Witte stof (schors) uitlopers schakelcellen
Grijze stof (merg) cellichamen van
schakelcellen en motorische zenuwcellen
Ruggenmerg
Zenuwknoop (spinale ganglia) liggen sensorische zenuwcellen
De Hersenen
Grote hersenen
(cerebrum)Kleine hersenen
cerebellum
1 = Schors grijze stof cellichamen van schakelcellen
2 = Merg witte stof uitlopers van schakelcellen
Om hersenen liggen drie hersenvliezen voor bescherming en bloedvoorziening
Grote hersenen
1. Sensorische centra:impulsen verwerken
(+ bewustwording)
2. Motorische centra: ontstaan impulsen voor bewuste bewegingen
Centrale groeve
Andere onderdelen van grote hersenen:
Limbisch systeem: oa geheugen, emoties enz. (in nauw contact met andere hersenonderdelen) - Amygdala: angst, emotie - Hippocampus: oa geheugen - Thalamus en hypothalamus - Reukhersenen
Contact van hypothalamus met hypofyse
De cortex: sensorische en motrische gebieden
Kleine hersenen
Coördinatie van alle bewegingen (o.a. evenwicht)
De Hersenstam• Is voortzetting van ruggenmerg • Bestaat uit
– middenhersenen, – pons – Verlengde merg
• Bevat centra van autonome zenuwstelsel o.a. voor ademhaling, lichaamstemperatuur
• Aantal reflexen verloopt via hersenstam o.a. pupilreflex
• Let op: via hersenstam worden impulsen van linkerlichaamshelft geleid naar de rechterhersenhelft.
Zenuwen die via de hersenstam de
hersenen verlaten
•12 paar hersenzenuwen
•31 paar ruggemergzenuwen
•Motorische zenuwen
•Sensorische zenuwen
Verwerking van informatie?
prikkel impuls CZS impuls Spieren of klieren
Ontvangen door zintuigcellen
Geleid door zenuwcellen
Geleid door zenuwcellen
Ontvangen impuls en voeren actie uit
receptor conductor conductor effector
• Bouw van zenuwcellen
• De rol van zenuwcellen
De bouw van zenuwcellen
• Bouw van zenuwcellen (neuronen)– Cellichaam– Uitlopers
• Dendrieten (naar cl toe )• Axonen (van cl af )
– Kunnen myelineschede hebben
Soorten zenuwcellen
• 3 soorten zenuwcellen:
– Schakelcellen– Motorische zenuwcellen– Sensorische zenuwcellen
• Welke verschillen zie je?1. In welke richting vervoeren
ze impulsen
2. De lengte van axonen en dendrieten
3. Waar ligt het cellichaam?
Soorten zenuwcellen
• Sensorische zenuwcellen– Geleiden impulsen van receptor naar CZS toe– Cellichaam ligt dichtbij CZS– Lange dendriet, kort axon
• Motorische zenuwcellen– Geleiden impulsen van CZS af naar effector toe– Cellichaam ligt in het CZS– Korte dendriet, lang axon
• Schakelcellen– Geven impulsen van sensorisch naar motorisch– Liggen in CZS
Reflex = snelle (onbewuste) reactie op bepaalde prikkel. (bv.: pupilreflex / kniepeesreflex / hoestreflex)
Reflexen zijn belangrijk: - bij lichaamshouding - als bescherming (bv. als je per ongeluk iets heets aanraakt) - bij bewegingen / coördinatie van spieren (bv. bij lopen en fietsen)
Reflex
Kniepeesreflex
Animatie Bioplek reflexboogAnimatie Bioplek kniepeesreflex
Het zenuwstelsel
Indeling op grond van werking•Animale zenuwstelsel - staat onder invloed van de wil - verzorgd bewuste reacties en reflexen - centra liggen voornamelijk in grote hersenen
•Autonome zenuwstelsel - staat niet onder invloed van de wil - voor onbewuste functies van organen - regelt allerlei lichaamsfuncties o.a.hartslag, spijsvertering,ademhaling, nieren etc - centra in hersenstam
Hormoonstelsel veel invloed op
Autonome zenuwstelsel
Bestaat uit: 1) orthosympatisch deel 2) parasympatisch deel
Naar ieder orgaan (doelwitorgaan) gaat een orthosympatische zenuw en een parasympatische zenuw (= dubbele innervatie)
Deze hebben een tegengestelde werking
Autonome zenuwstelsel
Stimuleert organen die met activiteit te maken hebben
+ versnelling ademhaling
+ versnelling hartslag
+ verhoging dissimilatie (verbranding om energie vrij te maken)
- remt (vertraagt) spijsvertering
Orthosympatisch zenuwstelsel
Orthosympatische deel wordt vanuit het ruggenmerg (4) via de grensstrengen (5) naar de organen geleid.
Zowel links als rechts v.d. wervelkolom liggen deze ganglia
+ stimuleert spijsverteringsorganen
+ bevordert assimilatie (vormen organische stoffen voor opbouw lichaam) voor rust en herstel lijf
- remt (vertraagt) hartslag en ademhaling
Parasympatisch zenuwstelsel
Zwevende zenuwen ontspringen uit hersenstam