CNG NG VT HC Cu 1. Nhng c im cu to v hot ng sng ca ng vt nguyn sinh.

Cc ngnh ng vt nguyn sinh ( Protozoa) 1. c im cu to v hot ng sng: * Co th 1 t bo(n bo hoc tp on),c lp, kch thc nh, phn ha phc tp thnh cc c quan t-> l t bo bit ha a nng, m nhn mi chc nng sng ca c th c lp. * Cu to on gin: t bo cht v nhn + Te bo cht: thng c 2 lp ngoi cht(mng phim- c, qunh- gel), ni cht( lng- sol- cha c quan t:ty th, golgi, MLNC), bin i gia sol - gel. + Nhn: cu to c bn ging Eucaryota(c mng nhn,nhim sc th ..) kch thc, khi lng, sp xp thay i ty nhm. * C quan t vn chuyn : chn gi, lng bi hoc roi boi. Ngoi chc nng di chuyn cn l CO' quan t bt mi. - Chn gi: c s tham gia v bin i ca tbc gia hai trng thi Sol Gel. - Lng bi v roi bi: khc nhau v s lng v di(lng bi ngn v nhiu) + Cu to : c 9 si i vi ng ngoi vi xp xung quanh+ 1 i vi ng trung tm to thnh h trc^ gi lng bi c hnh thi n nh, cp nng lng cho hot ng bi. Gc lng bi c th gc ~ trung t->chng lin kt vi nhau to thnh mng vn ng-> phi hp vi nhau khi di chuyn. + Vai tr: vn chuyn, to dng nc giu xy lt qua c th->tng cng trao i kh, a thc n v vn hu c vo bo khu... * Hot ng bi tit v iu ha p sut thm thu: nh khng bo co bp. - L c quan iu ha p sut thm thu, va l c quan bi tit v gi cho c the khng b ph v do nc t bn ngoi ngm vo. - Cu to: c 2 loi n gin v h thng. Thng xung quanh c nhiu ty th-> cung cp nng lng cho hot ng bm nc ca cc khng bo. - Khng bo co bp ch c VNS sng trong mi trng nc ngt. * Hot ng dinh dng: c 2 kiu chnh : t dng hoc d dng. - T dng : ch c VNS c lc lp nh nng lng quang hc. - D dng: thc n vo-> hnh thnh cc Khng bo tiu ha( c mng bao) . - Hnh thc tiu ha ni bo: lyzosom tit enzim bin i thc n^cc sn phm tiu ha c hp th vo t bo, KBTH b dn cui cng cha y cht b -> chng c tng ra ngoi khi tip xc vi mng t bo. V tr thi khc nhau( c th c nh- trng giy hoc bt k - amip..) * Hot ng sinh sn: a s sinh sn v tnh v hu tnh n gin * V tnh: phn i hoc lit phn( nhn nguyn phn nhiu ln trc khi t bo cht phn chia). Mt s sinh sn bng mc chi. * Hu tnh : b sung cho sinh sn v tnh khi mi trng khng thun li. - Hnh thc: Tip hp (Ciliophora). ng giao . D giao hoc non giao. - Mt s trong vng i c s xen k bt buc cc th h sinh sn. * Ket bo xc: hin tng chuyn sang sng tim sinh trong v bc ca VNS trnh nhng iu kin bt li. - Qu trnh bin ha ca kt bo xc: t bo chuyn thnh hnh cu, c quan t b mt tiu bin(lng, roi), khng bo co bp thi ton b lng nc tha, b my golgi tit lp v bc, chuyn ha bn trong gim ti a.

Cu 2. c im CO bn ca Trng chn gi; Trng roi; Trng bo t v Trng to'.

Y ngha thc tin ca cc ng vt . 1. Trng chn gi * c im : - Di chuyn bng chn gi. C th trn hoc c v. Kiu chn gi v cu trc v thay i ty loi - Hnh dng c th khng c nh, kch thc kh ln, khng c v bao. - Chn gi: hnh thnh nh s bin i gia hai dng sol gel ca t bo cht. S c mt ca 2 loi protein (actin v myosin) -> Vn chuyn v bt mi nh chn gi; thc n l cc sinh vt nh v cht hu c lng to khng bo -Cc c quan t: c . Khng bo co bp ( dng khng c nh- chu k cch 1 -5). Nhn s lng thay i ty loi. - V c th : a s trn. Mt s c v to thnh b xng ngoi-> bo v. - C kh nng kt bo xc khi iu kin khng thun li-> pht tn rng - Sinh sn v tnh: bng phn i( A.proteus 1-2 pht phn chia 1 ln) * ngha thc tin -K sinh gy bnh ng rut: Entamoeba hystolytica gy bnh l amip ngi; Bnh L dng trng gia sc.. 2. Trng roi * c im: di chuyn bng 1 hay nhiu roi. Gm 2 lp: trng roi thc vt ( c lc lp)v trng roi ng vt( khng c lc lp). + Lp trng roi thc vt: c th thng c t roi bi( 1-2), thng c lc lpgip quang hp. Nhiu i din l sinh vt sn xut bin, nc ngt..Dinh dng t dng. + Lp trng roi ng vt: Nhm ln( 6000- 8000 loi). Thng khng c mu,phn ln sngcng sinh, k sinh. Hnh dng n nh, nhiu roi ( 1-8). - Ngoi cht: bin i thnh mng phim (pellicula) bao bc; mt s c v bao ngoi( lp keo, lp sng hoc mng Xenluloz...)->n nh hnh thi. - Cu to roi chuyn ha cao: 9 nhm si xp vng + 1 nhm trung tm. Roi c phn gc nm trong lp ngoi cht, ngn nm ngoi. Th gc C(ADN v ATP. Mt s c im mt, c mng lion) ->chuyn ng d dng . - C quan iu ha p sut thm thu l khng bo co bp pha trc c th . -Dinh dng: d dng. Roi cun thc n vo gc roi-bo khu- bo hu- to khng bo tiu ha. Ngoi ra cn hp th thc n qua b mt c th(hoi sinh) - Sinh sn : Sinh sn v tnh ( chiu dc). Hu tnh: ng giao, C xen k th h sinh sn bt buc trong vng i. - Sng n c hoc tp on ( Volvox)c s phn ha cc nhm c th - Mt s gy bnh nguy him cho ngi v ng vt * ngha thc tin - Sinh vt sn xut ca cc thu vc - K sinh gy bnh: Trypanosoma evansi gy bnh b; - T. rhodesiense gy bnh ng li b ngi; - Leishmania donovano gy bnh hc nhit; - L.tropica gy bnh l lot ngoi da 3. Trng bo t * c im: - t di ng, ch yu sng k sinh trong rut hay xoang c th ng vt v ngi, kch thc nh. - Mng t bo c cuticun bc ngoi.

- Chng c t hp nh c trng( c 1-2 ti tit dch v 10-12 di vi c bao quanh)-> gip chng chui qua mng t bo ,v tr bm v ht cht dch vt ch. - Cnh nhn khong gia c th c l thng ca mng t bo ( vi l)ni hnh thnh khng bo tiu ha. - C quan t vn chuyn km pht trin ( chn gi ch hot ng mt vi giai on , roi bi ch gp giao t. - Vng i c xen k th h sinh sn v tnh v hu tnh. C th pht trin qua nhiu vt ch trung gian l ng vt khng xng^ gy bnh nguy him * ngha thc tin Gy nhiu bnh nguy him cho ngi v ng vt i din: + Coccidia gy bnh nhiu loi ng vt; + Eimeria gy bnh au bng th, b, gia cm ( ); + Plasmodium gy bnh st rt, chim 80%,t vong cao 4. Trng to * c im: khong 8000 loi, sng t do trong nc, t m, mt s k sinh - T chc c th cao nht. H thng cc c quan t nhiu v phc tp . - C quan vn chuyn : Lng bi ph khp b mt, s lng ln. + Mi lng bi gm h si trc gm 11 chm vi ng( 9 ngoi vi+ 2 trung tm), gi c si mnh lin kt vi nhau, c nhiu ty th. + Lng bi xp thnh dy, mt s loi chng lin kt vi nhau to thnh mng un, mng lng, gai nhy. Mt s cn c bao chch, tit dch qunh li thnh mi tn xuyn vo c th mi hoc k th +Lng bi gip c the di chuyn, ly thc n, loi cht cn b, to nn lp nc giu oxy bao quanh c th. - Mng c th gm 2 lp-ngoi l mng phim. Gia l khong trng bao quanh gc lng bi. Mng chc chn, mm do, linh hot. -C quan t tiu ha phc tp: thc n a vo bo khu->bo hu c tim mao->khng bo tiu ha trong c men tiu ha-> bo giang thi b. - C quan t bi tit: khng bo co bp tn ti thng xuyn, dng h thng ti vnh cu, 2 h trc- sau co bp i lp nhau. - B nhn c 2 nhn : nhn ln( dinh dng- giu AND tng hp ARN->tng hp protein ) v nhn nh( sinh sn- c nhim sc th nhn i khi PCTB) - Sinh sn : v tnh theo chiu ngang; Hu tnh kiu tip hp. * ngha thc tin - Sng t do (65%): Chui thc n - Sng k sinh: Balantidium co li gy lot thnh rut ngi, ln; Ichthyophthirius gy bnh m trng c - Sng hi sinh trong d c th mng guc-B Entodiniomorpha *Chu k pht trin ca trng st rt: pht trin qua 2 vt ch: sinh sn v tnh ngi v hru tnh mui. + Giai on sinh sn v tnh: Mui mang trng st rt -> t mang vo c th. Sinh sn v tnh qua 2 thi k: - Thi k ngoi hng cu: bo t k sinh trong mu ( 30-lh)-^ ti gan-^ ly cht dinh dng-^ ln ln thnh lit th-> lit sinh-> lit t-> chui vo t bo gan ph hy gan. Thi gian bnh ko di 14 ngy.

- Thi k trong hng cu: mi lit t chui vo 1 hng cu-> lit sinh-> lit t^ ph v hng cu-> chui vo hng cu khc-> ph hy hng lot hng cu^ c th st cao, hng cu gim, ko di 2 ngy. - Mt s lit t k sinh trong hng cu-^ thnh mm giao t. + Giai on sinh sn hu tnh: Mui ht mu mang theo mm giao t-> vo rut mui mm giao t pht trin thnh giao t-> kt hp thnh hp t -> di chuyn ln tuyn nc bt-> kn trng-> lit trng-> t truyn sang c th khc.

Cu 3. Phn tch chu k sinh sn pht trin ca: L dng trng; cu trng v Trng st rt. *chu k sinh sn pht trin ca: L dng trng - Ve mang l dng trng t b^ trong mu b chng sinh sn v tnh chia i -^ 2 c th hnh qu lc^ chui vo hng cu -> ph v hng cu. Ket qu b st cao. - Mm giao t trong hng cu -> ht theo mu vo rut ve-> giao t -> kt hp thnh hp t*^ trng ng-> lch qua rut -> ln tuyn nc bt -> t b v truyn bo t. Chu k sinh sn-pht trin ca cu trng k sinh rut th (E.perrans) - Non nang trong thc n^ vo rut th^ bo t -> t bo t^ chng sinh sn v tnh lit sinh-> lit t-> ln ln thnh lit th. Mi lit t vo 1 t bo mt, ph hy nim mc rut, th st cao, thm ch gy thng rut. - Mt s thnh mm giao t-> kt hp thnh hp t c v bc ( kn) - theo phn ra ngoi -> non nang - ln trong thc n-> tip tc chu k mi. *Chu k pht trin ca trng st rt: pht trin qua 2 vt ch: sinh sn v tnh ngi v hu tnh mui. +Giai on sinh sn v tnh: Mui mang trng st rt -> t mang vo c th. Sinh sn v tnh qua 2 thi k: - Thi k ngoi hng cu: bo t k sinh trong mu ( 30-1 h)-> ti gan-> ly cht dinh dng-> ln ln thnh lit th-> lit sinh-> lit t-> chui vo t bo gan ph hy gan. Thi gian bnh ko di 14 ngy. - Thi k trong hng cu: mi lit t chui vo 1 hng cu^ lit sinh^ lit t^ ph v hng cu^ chui vo hng cu khc-> ph hy hng lot hng cu-> c th st cao, hng cu gim, ko di 2 ngy. - Mt s lit t k sinh trong hng cu^ thnh mm giao t. + Giai on sinh sn hu tnh: Mui ht mu mang theo mm giao t-> vo rut mui -> mm giao t pht trin thnh giao t-> kt hp thnh hp t -> di chuyn ln tuyn nc bt-> kn trng-> lit trng^ t truyn sang c th khc.

Cu 4. Phn tch mi quan h h hng ca cc ng vt nguyn sinh.

Cu 5. c im cu to ca Thn l. Phn tch nhng c im th hin v tr trung gian gia ng vt n bo v ng vt a bo ca ng vt Thn l. 1. c im cu to - H thng ht nc v dn nc trong c th : l ht ( os-tium) xoang c th lt t bo c o, mc phc tp khc nhau ( lc thc n) l thot nh (os-colum) - Te bo c o: l vnh nguyn sinh cht (gm nhiu que t bo cht ken dy) + roi hot ng lin tc a dng nc vo c th lin tc , gi thc n ng li trn vnh nguyn sinh cht.

2. Cu to th hin v tr trung gian gia V on bo v V a bo. - C th a bo, m cha phn ha. Cc t bo lin kt khng cht ch. -C th dng cc, nhiu l thng trn thn h thng dn nc gm l thot (inh) - l ht ( 2 bcn thn) khe, rnh thot nc trao i cht. - i xng c th cha n nh. - Thnh c th c 2 lp t bo v tng keo gia (tng trung gi-ao). + Lp ngoi: biu m dp che ch. + Lp trong lt t bo c o c roi. + Tng trung gi-ao nhiu loi t bo: t bo sao, gai xng c Ca, t bo amip, si col-la-gen- Cha c ming, tiu ha ni bo. - Bi tit v h hp bng thm thu- Cha c t bo thn kinh . Phn ng theo cm ng. - Sinh sn v tnh hoc hu tnh. - Phn ha v tr l phi cha n nh.

Cu 6. c im cu to CO th ca ng vt Rut ti. c im ca cc lp trong ngnh v ngha ca cc ng vt . 1. im cu to c th ca ng vt Rut ti - Sng nc, i xng phng x hoc ta trn. 2 l phi. - C b xng ngoi v xng trong bng cht chitin,Calci, hay phc hp protein- C th dng Thu tc/Thu mu khc nhau v tr ca l ming. - Thnh c th: 2 lp t bo + tng trung giao gia + Lp ngoi 4 loi t bo : TB biu m c, TB gai, TB thn kinh-cm gic, TB trung gian (hnh thnh TB sinh dc) . + Lp trong 2 loi: TB m b c tiu ho(c 2 roi), TB tuyn. + Tng trung giao: mng, km pht trin, c tb si c v m lin kt - C xoang v, xung quanh c tua bt mi. C t bo gai (thnh c/th, tay bt mi). Thn kinh dng li v mt s c quan cm gic. - C t bo biu m c co rt(dc- ngang) tham gia vn ng c th . - Sinh sn v tnh ( sinh chi) hoc hu tnh ( giao t). - Khng c c quan bi tit v h hp ring. - Cha c xoang c th 2. c im ca cc IP trong ngnh v ngha ca cc ng vt . *Lp thy tc (Hydrozoa): - Dng thy tc : + e, tua ming, Xoang v ca thn thng mt. Thnh c th 2 lp. + Lp ngoi 4 loi: t bo biu m c, t bo gai, t bo thn kinh, t bo trung gian cha phn ha. + Lp trong 2 loi: t bo biu m c tiu ha, t bo tuyn . + Tng trung giao mng, km pht trin . + Sinh sn v pht trien: v tnh sinh chi; hu tnh n tnh hay lng tnh -Dng thy tc tp on: + Kh ph bin. Tp on bc trong mng mng + Thnh c th , xoang v ca cc c th thng nhau. + Qu trnh pht trin xen k gia 2 dng : thy tc- thy mu - Dng sa ng : + Sng tri ni, a dng. + C th xp xung quanh dy tr, nh phao ni

* Lp sa(scyphozoa): thch nghi sng tri ni - D ln ( 20-40cm). Tua b d di, kch thc khc nhau . - C quan tiu ha phc tp : Ming (thy nhiu t bo gai) hu (thng vitrung tm xoang v d dy (4 ngn, g, t bo gai, ng v phng x, tuyn tiu ha ..) - Tuyn snh dc: 4 ng lm ngoi to ti di d. - C quan thn kinh - cm gic pht trin mc cao : mng thn kinh ri rc hoc mp d. 8 Ropali tp trung thn kinh cm gic ( im mt, hc mt, bnh nang = hch thn kinh s khai) . - Tng trung giao : s t co rt thch nghi li sng di ng. - Sinh sn : sa n tnh. Xen k h h trong qu trnh pht trin ( giaion thy tc ngn giai on thy mu di.) * Lp san h (anthozoa) : thch nghi sng c nh. - Hnh tr u( di 5cm, d=l-3cm), bm gi th, l ming chnh gia, tua vng ming. Thnh c th c 2 lp, tng trung giao dy(nhiu loi t bo). - C quan tiu ha phc tp: hu xoang v c vch ngn, g ca ln. - B xng vi hoc sng- c im c bn nng v bo v. - Sinh sn: V tnh ( sinh chi tp on.). Hu tnh ( phn tnh, tuyn snh dc b trong vch ngn. Te bo sinh dc thot qua l ming th tinh ngoi

Cu 7. c im cu to CO' th ca ng vt ngnh Giun dp. l. c im chung ca ngnh: - C th c 3 lp t bo hnh thnh t 3 l phi. - i xng 2 bn. Phn ha u-ui, lng - bng->thch nghi sng bi, b... - C th di - dp hng lng bng^tng din tch b mt TC, tng ma st.. - Thnh c th: t ngoi vo trong c + M b: c 2 kiu: tb m b bc ngoi( c lng bi, gn mng y)hoc m b hp bo( vch ngn mt). Xen gia l tb tuyn v tb q u e t i t cht kt dnh. + Bao c: c vng c thn ring(vng, dc, cho, di c lng, bng). Cch di chuyn a dng , phi hp gia lng bi v bao c(ln sng, b y...) - Cha c th xoang: Hnh thnh nhu m m chn gia bao c v thnh ni quan. Trong nhu m c tb hnh sao(nng , h hp, thc bo, d tr). - H tiu ha: dng ti. Tit dch dnh, hu c th phng ra ngoi. Rut gia phn nhnh. Thc n tiu ha ngoi bo hoc ni bo(tb thnh rut) - H thn kinh: dng dy. Hch no s khai, 1-5 dy t/k chy dc 2 bn thn. Gic quan kh pht trin(gai c/gi c hc v ha hc. Mt ngc) - H bi tit nguyn n thn : cc t bo ngn la. Kh nng bi tit yu. - H hp qua b mt c th. Cha c h tun hon. Sinh dc lng tnh (tuyn sinh dc, ng dn), th tinh trong. Sinh sn v tnh(ti sinh, ct on). Hu tnh(tb sinh dc ra ngoi qua l ming, th tinh trong xoang c th ) - Pht trien trc tip thnh u trng c lng bi. Chu k pht trin phc tp -

Cu 8. c im cu to CO' th v sinh hc ca Sn hai ch; Sn dy. nghathc tin ca cc ng vt *. 1. Lp sn hai ch ( Degenae = Trematoda): -Khong 2000 loi. K sinh trong c th /v. Pht trin xen k th h, 2 vt ch. - C th hnh l- dp. C 2 gic bm: bng v ming( c, gai v bao cuticun.) - Thnh c th : dng m b chm, ngoi c th c cuticun, lng bi tiu gim.

- H tiu ha: ming(y gic ming)- hu( c khe)- thc qun- rut ( 2 nhnh phc tp , kn) ->ti cha. Thc n ht dch vt ch, tiu ha ni bo. - H bi tit : nguyn n thn, 1- 2 ng dc thn -> bng i-> l bi tit. - H hp: kiu ym kh( glycogen trong nhu m phn gii ym kh). Thc hin qua b mt c th . - H thn kinh : hch no nm trn hu. C 3 i dy thn kinh(i bn v i bng pht trin , lng) . Gic quan tiu gim. - H sinh dc : l huyt trc gic bng. Hu ht lng tnh , cu to phc tp, hon chnh. C quan sinh dc c gm: 2 tuyn tinh->2 ng dn tinh tp trung ng phng tinh->c quan giao phi trc gic bng. C quan sinh dc ci c tip l trung tm ni cc sn phm vo gm tuyn trng, tuyn non hong, tuyn v, ng Laurer, ti nhn tinh. T cung pht nhnh t tip un khc ra l sinh dc ci( cnh l sinh dc c). - Th tinh cho: phc tp. Xy ra ti tip . - Qu trnh pht trin : vng i phc tp , c hin tng xen k th h sinh sn . Di chuyn qua nhiu vt ch (t nht 2 vt ch) * ngha thc tin: Khong 2.000 loi k sinh trong c th ngi v ng vtgy bnh- Fas-ci-olop-sis bus-ki-Sn l rut- Fas-ci-ola hep-at-ica-Sn l gan- Parag-onimus ringeri-Sn l phi- Eu-ry-trema pan-cre-aticum-Sn l tu 2. L&P sn dy (Ces-to-da) :Thch nghi vi i sng k sinh su sc. Hin c khong 3000 loi * c im. - C th dng di, di & dp. C th chia 3 phn : u- c - thn mi phn c c im v chc nng chuyn ha ring . - Bao biu m c c nhu m chm - nh lng tng din tch tip xc. - C thn: di mng y gm: c vng, c dc, c vng. Lp c lng-bng bao c dy, lin kt di chuyn. - Nhu m ( ht glyco-gen, ht vi) trung ha ax-it tiu ha vt ch. - C quan tiu ho tiu gim hon ton. Cht dinh dng trong nhu m - H bi tit nguyn n thn, c 2 ng dc l bi tt cui thn. - H TK: i hch no u c cu ni - i dy tk chy dc-phn nhnh c quan bm, dy dc c cu ni ngang mng li di da. -Gic quan: km pht trin( t/b cm gic ri rc, tp trung nhiu u) - C quan sinh dc lng tnh, phc tp; mi t c mt c quan sinh dc ring. Th tinh gia cc t( chng ln nhau); c thay i vt ch. t gi t cung cha nhiu trng, cc ni quan khc tiu gim. - Cc dng nang (ti) sn: 1 u; nhiu u; nhiu bc u.

Cu 9. Phn tch chu k sinh sn -pht trin ca Sn hai ch in hnh. * Vng i ca sn l rut ln = sn l song ch : - K sinh trong ng dn mt ca vt ch chnh ( ngi, gia sc khc) - sinh sn hu tnh. - Chuyn qua vt ch trung gian l c ->thc hin sinh sn v tnh. - Cc giai on cn c nhng iu kin cn thit( nc, c thch hp) Chu k pht trin phc tp, qua nhiu giai on nh sau: Trng k sinh trong m t r u t t h e o phn ra ngoi vo mi trng nc n' thnh u trng Miracidium ( c lng bao ph, c hch no, mt l ch thp, c 1 i nguyn n thn v nhiu t bo mm. C tuyn tit enzim phn gii m b c) bi li t do mt thi gian ngn-> chui vo c th c, k sinh (gan-ty-tuyn sinh dc ) rng lng bi pht trien Bo nang= sporocyst ( hnh ti hoc tr,

khng c mt, c nhiu t bo mm, khng di ng) k sinh trong gan c Bo nang ln ln, phn chia, sinh sn bng t bo mm -> u trng Redia( cha t bo mm mi, dng c nh)-} u trng Cercaria(c ui, c ng c , sng nh cht d tr) -> ra khi c bi li t do -> bm vo cy thu sinh ( rng ui, to v bc bn ngoi)-^ Metacercaria (kt bo xc )-> vo vt ch chnh ( ngi, gia sc) theo ng tiu ha n mt k sinh -> tip tc mt chu k pht trin mi.

Ch : C khi dng Metacercaria(kt v phn u)-> chui vo vt ch trung gian th 2( Vt ch cha )-> chui vo vt ch chnh( qua 3-4 vt ch).

Cu 10. Phn tch chng loi pht sinh ngnh Giun dp. V u tin c i xng 2 bn, t tin chung vi V c i xng ta trn -Theo A.lang: t sa lc dp do c nhng tng ng (Rut, ming, /x & mm l phi 3). -Theo L.Graf: T rut ti thp-dng Pamia do tng ng gia trc & cu trc c th. Pht trin theo 2 hng: hng 1 chuyn sng nh c^rut khoang. Hng 2 : sng b - giun dp - Hin nay: - Gc t Rhabdocoela{Sn t rut thng) -> sau tin ho theo 3 hng.

+Hng 1 '.Turbelaria sng t do +Hng 2: chuyn t k sinh ngoi (Monogenea) sang k sinh trong (Cestoidea) +Hng 3: t hi sinh trong khoang o c thnh k sinh bt buc ->sang dng

trng thnh sng t do, sinh sn hu tnh v chuyn vt ch mi(Digenea)

Cu 11. c im cu to CO' th ca cc ng vt nhm ngnh Giun trn. ngha thc tin ca cc Giun trn. * Giun to bng( GAS-TROPO-DA): - Nhm nh, khong 500 loi, sng y bin hoc nc ngt. Lp nguyn thy nht - Kch thc bc ( 1-1,5 mm). s lng t bo n nh khi trng thnh . - Biu m mt lng c tng cuticun . Mt bng c lng bi. - Bao c : c c vng, c dc. - H bi tit nguyn n thn. - Xoang c th nguyn sinh. - H sinh dc lng tnh. - Mang nhiu c im ca giun p( biu m c lng, nguyn n thn, cu to h sinh dc , pht trin phi...) - ngha kinh t: tm quan trng khng ln * Lp trng bnh xe( ROTATORIA) : - Kch thc: nh

- Bi tit: nguyn n thn-> 2 ng bi tit->bng i l huyt- H sinh dc phn tnh, c nh hn ci v khng c cu to in hnh. Con ci c khi trng, non hong, ng dn. - Sinh sn xen k th h v tnh v hu tnh. Trinh sinh sn * Lp giun trn ( nemathehelminthes) * Cu to ngoi: Mang in hnh ca ng vt c xoang gi - Hnh dng: thoi, nhn 2 u, ming mt u- huyt cui thn. - i xng 2 bn nhng vn gi i xng ta trn t tin - Thnh c th: + Tng cu-tic-ula(si, khng co gin, xp cho), c mt s mu li cm gic hoc gai, bin dng thm nc, khng kh, thm chn lc bo v, vn chuyn, h hp, nhng d mt nc . + Lp biu m: mt vch ngnhp bo nhiu nhn 4 g chy dc thn(4 di c), c dy thn kinh v 2 ng bi tit 2 g bn . + 4 di c dc: t bo c hnh thoi, nhnh li lin kt dy thn kinh lng hoc bng phi hp hot ng . - Cch d chuyn: phi hp tng cuticula-lp c dc- dch xoang nguyn sinh to sc cng ca dch c th cng bin dng tng cuticunla + sc n hi ca b c c th chuyn ng. *Lp giun c'c( Gordiacea= nematomorpha) - Dng trng thnh c th hnh si, s lng t bo khng c nh, tng cuticunla bng keo, bao c 1 lp c dc, khng c ng tiu ha, khng c nguyn n thn, sinh dc phn tnh khng n, khng hot ng , sng bng cht d tr, trng. - Dng u trng: khc trng thnh ( ming c vi, c ng tiu ha) pht trin qua vt ch trung gian( cn trng). Ln ln nh ngm thc n t vt ch hoc ht d ch t vt ch. * Giun u gai ( Acanthocephala): nhm chuyn sng k sinh. - Kch thc b (2mm- 2-3cm). C th hnh tr, chia u-c-thn. - C quan bm : vi, trn c nhiu gai cuticunla, c c th th ra hoc tht vo. - Thnh c th : mang c im chung ca ngnh - H tiu ha tiu gim hon ton thc n ngm trc tip. - Pht trin gin tip: vt ch chnh( c, ch) - vt ch trung gian (gip xc, cn trng ). Giai on u trng phi gp mi trng nc u trng mt mc pht trin u trng tui ln pht trin thnh kn( vt ch trung gi-an)vt ch chnh n cm vi vo vt ch pht trin thnh trng thnh.

Cu 12. c im cu to v sinh hc ca ngnh Giun trn. Chu k sinh sn v pht trin ca cc nhm sinh thi: Giun trn sinh hc (Giun c chu k pht trin qua sinh vt), giun trn a hc (Giun c chu k pht trin qua t). 1. c im cu to v sinh hc ca ngnh Giun trn - i xng 2 bn. C th khng phn t. C 3 l phi. - Xoang nguyn sinh: l khong trng, kn gia thnh c th v rut cha dch, nhng cha c gii hn bng lp t bo l phi giac ngun gc t xoang phi xoang gi. - a s c kch thc nh; Mt s kch thc ln. - Thnh c th : + C cuticun bao bc bn ngoi: si xp cho, an xen, thm nc v kh. + C m b hp bo, ni vo pha trong thnh 4 gchia lp c dc thnh 4 di c thn. + Bao c: c t bo clp c dc ln ( gm nhng t bo hnh thoi, gia c nhnh ngang hng vo xoang) chia thnh 4 di co rt un ln theo chiu dc thn khi vn chuyn.

* Mc t chc ca CO' th : - H tiu ha: thng, cu to hon chnh ->Ming(c np gp cu-ti-cun hoc rng)- Hu(c rt pht trin)-d dy- Rut- hu mn. Thnh ng tiu ha cha c c. - H h hp: Thiu c quan h hp v tun hon. - H bi tit: dng ng. Huyt ( ni tch tr cc sn phm bi tit- sinh dc). - H thn kinh: c hch no trung tm. Vng TK hulin h trc v sau , cui dy bng c hch (trc hu mn). - C quan cm gic: hc lm, cc lng hay cc nm cm gic li trn b mt cm nhn nhng thay i mi trng. - H sinh dc n tnh. C tuyn sinh dc v ng dn sinh dc. c nh hn ci. trng( nh, c v chitin) hoc con. - Chu k sinh sn pht trin: trc tip. Qua t hoc qua sinh vt- Phn ct trng: gin on, phi bo c nh v s lng v kch thc nhn. 2. Chu k pht trin trc tip- giun trn a hc:( ascaridata- k sinh trong ng tiu ha). - Con c ui un cong v pha mt bng, con ci ui thng, khong 2000 trngtrng th tinh theo phn ra ngoi /K thun li sau 2 tun u trng 1 sau 1 tun u trng 2( c kh nng gy nhim)theo thc n xm nhp rut vt ch vt ch mi(trng thnh ngay, hoc qua tim,gan phitiu ha)- Chu k bt buc c giai on pht trin ngoi mi trng t a hc. 3. Pht trin gin tip- giun trn sinh hc - Pht trin qua vt ch trung gian l ng vt khng xng sng(Cn trng, giun t, c , gip xc..)vo vt ch chnh. Hoc vt ch chnh v trung gian l mt( gia sc, ngi..) - k sinh rut v k sinh ti c ( giun xon). - Chu k pht trin ca giun xon: sau th tinh, con c cht, con ci chui vo nim mc rut u trng(2500-10.000 trong 6-8 tun). Sau 1 tun u trng chui vo muc k sinh(c, li)kn 5-10 nm vo vt ch khc.

Cu 13. c im cu to CO th ca ngnh Giun t. c im cc lp trong ngnh; ngha thc tin ca cc ng vt Giun t. 1. c im cu to: mc t chc cao hn cc ng vt khc - Xoang c th chnh thc{ xoang th sinh) = th xoang^khoang c th gii hn bng lp t bo c ngun gc t l phi gia (l thnh v l tng), cha dch th xoang, thng vi bn ngoi bng l hu n thn-> tham gia vn chuyn b xng nc, nng , bi tit v sinh dc. - Hnh dng: Tr, dng trn hoc dp (lng-bng). - C th phn t ng hnh hoc d hnh: u ho( tp trung mt s t vng u). C s sp xp lp li nhiu c quan trn cc t theo chiu dc thn( thn kinh -tun hon- sinh dc - bi tit)->t iu chnh trong phm vi t. - Thnh c th: t ngoi vo c Cuticun-Bao biu m-c (vng-dc)-Biu m th xoang. Mt s loi: Di c lng & bng=Dy treo rut. Vch ngn t. - C quan vn chuyn: hot ng bao c phi hp sc p dch th xoang b xng nc. Cn c t hay cc i chi bn. - H tiu ho:Phn ho cao(Xoang ming-hu-diu-d dy-rut gia-rut sau) - H tun hon: kn; huyt sc t phn tn trong huyt tng^ mu c mu - H h hp4, ch yu qua da. Mt s c mang(gc chi bn c nhiu mao qun) - H thn kinh: Dng hch phn t (2 hch no-vng thn kinh hu-chui hch bng). Gic quan: Mt, c quan thng bng.

- H bi tit Hu n thn( phu thn lt tim mao, ng thn xuyn vch t^ ra l bi tit t tip theo. Hng l lng. - H sinh dc: Phn tnh hoc lng tnh- th tinh cho. - Sinh sn pht trin: c v tnh v hu tnh. + V tnh = Sinh chi, chui + Hu tnh=Th tinh ngoi hoc trong. Trng phn ct-u trng -Giun con 2. c im cc lp trong ngnh a. Lp giun nhiu t ( Polychaeta): -C th 3 phn khng u nhau : + u: c 2 phn trc ming(nh, dp, tam gic. Trn c 2 ngten(ru), bn 2 xc bin, 2 mt en).Phn di ming( rng, hm kitin).+ Thn: nhiu t, ngn, c i chi bn gm thy lng( si lng, chm t lng) thy bng( si bng, chm t bng) -> gip bi hoc b trn nn y. + ui: cui thn, si ui di v c gai ui. - Thnh c th: cuticun mng(nc v kh thm qua)- Lp m b c tuyn tit dch nhy->gim ma st, pht tn hiu nhn bit nhau- Bao c(vng- dc) . - C xoang c th chnh thc: dch th xoang tham gia nhiu chc nng . - H tiu ha: ng thng. Hu c hm hay rng kitin khe -^bt v nghin mi. - H bi tit: mi t c 1 i hu n thn.ng thn xuyn qua vch->t sau - H tun hon: kn. Mch lng- bng- mch bn xp theo t. Gia l cc ni ngang. Mu- mch lng-mch bn-mao mch- mao qun da ly oxy- mch bng-mch lng. Huyt sc t phn tn trong dch mu. - H thn kinh: No 3 phn( trc iu khin xc bin, gia ngten v mt, sau h khu)- vng thn kinh hu- dy bng( i hch mi t, ni ngang) - C quan cm gic: pht trin, a dng(t/b cm gic di da, angten, xc bin, mt.. .c quan cm gic ui) - H sinh dc: n gin. n tnh. Te bo sinh dc chn nm trong xoang c th -> chuyn ra ngoi qua l sinh dc. - Sinh sn : v tnh( mc chi, ct on). Hu tnh: t cha sn phm sinh dc b. Lp giun nhiu t ( Polychaeta): -Khong 4000 loi, thch nghi sng chui lun trong t. i din : Giun t -Kch thc b( d=l-2mm). Phn t ng hnh( 7-8 t-> hng trm t). -B phn cm gic trn u tiu gim. T xp vng hoc chm 4 / t. -Thnh c th: cuticun(trong sut, nhiu g c h c o b n vng)- Biu m(xen tb tuyn->tit cht nhy, tb cm gic c tim mao nh cm gic) -Bao c ( c vng, c dc)-xoang th sinh(vch ngn t, dch th xoang). ai sinh dc (c 2 loi tb tuyn: tb ht ln to v+tb ht b hnh thnh cht dinh dng cho phi. Tp trung nhiu tb cm gic - nh cm gic) -H tiu ha:bin i ty thuc thc n. Hu (thnh d, hm c khe, hm nghin kitin) Me(khi c dy phnh to).Mng treo rut, 2 manh trng. M b th xoang bao quanh rut tham gia vo trao i glycogen v bi tit. -H tun hon kn: kh phc tp. H mch trung tm(mch lng- mch bng- quai mch thc qun phnh(tim bn). Ngoi ra cn c mch di TK v mch bn TK. H mch quanh rut. Vng tun hon kn: Mu mao qun da( trao i oxy)^ mch lng^tim bn co bp^ mch bng-^da, ni quan. -H h /m/?:khng c c quan ring, trao i kh tin hnh ch yu qua da-^thnh c th lun m t(tuyn dch nhy, dch th xoang, dch bi tit.

-H bi tit, hu n thn theo kiu chung ca giun t. Kiu bin dng l vi thn( nhn cht tit vo ng bi tit- hu, da, vch. Hng l lng->bi tit, tit cht dch dch th xoang ra ngoi v iu ha p sut th dch. -H thn kinh: nm st di m b v no nm ngay sau phn trc ming. Hch no( 3 i dy trc)- hch di hu- chui hch bng(i dy thnh c th, i dy vch t/ t). Nhiu t bo tk tit v t bo nron khng l. -Gic quan: km pht trin, TB cm quang di da cm nhn nh sng. -H sinh dc : lng tnh. Tuyn sinh dc tp trung mt s t. Tuyn sinh dc ci( tuyn trng, ng dn trng). Tuyn sinh dc c(tuyn tin, ti cha tinh, ng dn tinh, tuyn tin lit, ti nhn tinh, nm ti vng ai sinh dc. -Sinh sn v pht trin: V tnh(vng sinh trng u-> chui c th). Hu tnh ghp i. Pht trin khng qua u trng, con non chui khi kn t 8-10 ngy, thi gian ty loi. c. Lp a (Hirudinea): chuyn ha k sinh ngoi, na k sinh, n tht. - S t c nh(33 t). 7 t cui->gic sau. Mt s t trc-> gic trc. Phn t th cp( nhiu ngn/t). t khng c t. - C th 5 phn: u(4-5 t, mt lng). Phn trc ai(3-4 t). Phn ai sinh dc (3 t, l sinh dc mt bng, biu m dy). Phn sau ai(15 t). Phn cui cc t cui (gic sau). - Thnh c th: c bao c rt khe c 3 lp: vng, xin, dc. C lng-bng ->vn chuyn b, un sng, h hp(to dng nc giu xy). Gia thn c th v ni quan c nhu m m, mc phc tp khc nhau ty loi. - H tiu ha.xoang ming( c vi hoc khng, 3 thy mi, 3 hm c khe c rng nh thm vi). Hu thnh c dy khe, c tuyn tit huridin(chng ng mu). Thc qun ngn, thnh c dy. D dy v mt gia (phnh to to cc ti bn cha mu ht t vt ch). Rut thng ngn, phnh to thnh cc ti cha d tr ln->c th nhn n hng thng(a tru). - H tun hon: kn(hoc tiu gim). Xoang c th m nhn (khe xoang c 4 ng: ng lng, ng bng v 2 ng bn, cha y mu). H tun hon chnh thc cn s t. a khng vi h tun hon chnh thc tiu bin, xoang c the l nhim v tun hon. - H bi tit, c 10-17 i hu n thn hai bn mt bng( mt ng di, phu c tim mao/ mt on thn)^ ng dn-> bng i trn, to-> l bi tit. - H thn kinh: Hch no, hch di hu, chui thn kinh bng cui c hch hu mn. 3 i dy thn kinh. - Gic quan: t bo cm gic di da, mt v nh cm gic/ t. - H sinh dc : lng tnh. Th tinh trong(a tru, c quan giao phi), hoc th tinh ngoi.

Cu 14. c im cu to v vai tr ca cc dng Xoang CO th trong i sng ca cc ng vt.

Cu 15. c im cu to CO th ca ngnh Thn mm. c im ca cc lp trong ngnh. l. c im chung ca ngnh thn mm: - C th chia lm 3 phn : u, chn v thn. B vin phn thn ko di thnh vt o. B vt o tit v vi( 3 lp: sng- canxi lng tr- x c) bc ngoi c th. Khoang trng gia vto v c th l khoang o. Trong khoang o l c quan o gm: c quan h hp(bao mang, phoi), mt s gic quan, l bi tit, l sinh dc, l hu mn. Mc pht trin cc phn c trng cho tng lp. - Hu ht i xng 2 bn. c mt i xng. C th thnh khi, khng phn t - Chn mt bng. Mc chn bin i thnh tua u-> vn chuyn - Be mt biu b c lng nh, tuyn tit cht nhy, tn cng ca thn kinh.

- Xoang c th hn hp: xoang chnh thc thu hp ch cn xoang bao tim, xoang thn. Xoang sinh dc M lin kt pht trin - H tiu ha: hon chnh. Ming (Li gai, rng kitin, hm sng, tuyn nc b t). Rut phn ho. D dy, tuyn gan tu . Hu mn vo xoang o. - H tun hon h. Tim kh chuyn ha (3 bung: 1 tht-2-4 nh. Xoang bao tim). Vng tun hon h (Tht - 2 mch chnh (trc/sau) - khe gia cc ni quan-tm nh). - H h hp: mang (tm mng /mch mu/lp t b mt). Phi ( Ti rng gia thn v o). Mt s h hp qua b mt. - H bi tit: hu n thn, phu thn m ra xoang bao tim-> vo ng dn-> l bi tit vo xoang o. - H thn kinh : Hch thn kinh tp trung( hch no; hch o; hch chn ;hch mang, hch ni tng). C dy thn kinh ni to vng thn kinh . C quan cm gic kh pht trin( xc gic, v gic, khu gic...), c bit chn u - H sinh dc: n tnh hoc lng tnh. Pht trin qua bin thi hoc trc tip. 2. c im ca cc lp trong ngnh a. Lp chn bng (Gastropoda) - Hu ht mt i xng; 3 phn: u(xc tu cm gic, mt)- Thn(ti xon, ph tng)- Chn( khi c khe, mt bng-> c ng un sng. - C th bao trong v xon hnh chp hoc phang, mc khc nhau (s vng xon,chiu xon, np v). 3 lpng tr canxi, x c, sng) -Thn c ph lp o - Xoang o thng ngoi & cha cc h c quan -Phc h c quan o, nm trong v. -a s n tnh, th tinh trong. Nhm c phi pht trin trc tip, h c vn con - bit 90.000 loi (c 15.000 loi ho thch), b. Lp chn ru = hai mnh v ( Bivalvia) - C th dp bn, cn i xng 2 bn. u tiu gim, chn pht trin(, c ) - V 2 mnh-tit x c (ngc trai),nh mt lng (dy chng & khp, c khp) - Xoang o khong trng gia 2 vt o. 2 b vt o dnh lin, h( ng ht- ng thot nc, ch cho chn th ra. - i din: S (Acra granosa), hu sng (Ostrea vivularis); hn (Corbicula), ngao (Merritrix), trai sng (Sinanodonta elliptica), trai ngc (Pincdata martensi); h bin (Teredo mani) c. Lp chn u ( Cephalopoda) - C khong 6000 loi hin sng v 7000 loi ha thch. Ch yu sng bin - C th i xng 2 bn. Thch ng /k vn ng tch cc- c nhiu bin i. - Phn u pht trin , c mt c cu to hon ho. - Chn bin i: thnh tua phn u (bt mi). Pha trc lm to phu( thng xoang o v mi trng. Phu kn- h thng ht nc -> i hng khi di chuyn. - Thn ko di theo hng lng- bng cha xoang o pha di. Xoang o kn. - V tiu gim mc khc nhau: ch cn 2 tm sng (mc), mt hn (Duc b, bch tuc). Xon v i xng 2 bn ( c Anh v).. - i din: c Anh v(Nautlus pompilus); mc th (Logigo edulis), mc ng (L. beka), mc nang (Sepia sabaculenta); bch tuc (Octopus vulgaris)

Cu 16. c im sinh hc -sinh thi ca cc lp Chn bng; Hai v v Chn u. ngha thc tin ca cc ng vt thuc cc IP . 1. Lp chn bng (Gastropoda)

- H tiu ha: ch yu ngoi bo. Ming c hm nghin. Hu c nhiu rng trn li gai; Tuyn nc bt( cht ha tan vi, cht c). - H tun hon: h, cu to phc tp . Tim(l tht lin h ng mch- 2-4 nh lin h tnh mch, xoang bao tim). Mu tm thtng mch chnh( chia 2: u v ni tng) khe xoang phi, mangtnh mch tm nh. - H h hp: mang l i( 1-2 l mang, hng trc - sau). Phi to xoang kn (trong xoang o, nhiu mao mch, tnh mch phi, thng bn ngoi qua 1 l). Mt s c c phi v mang. - H thn kinh: dng hch phn tn( 5 i ln: No-Chn-Mang-o-Ph -tng). Mt s c hch ph(hch ming, hch osphradi/k ni quan). H thn kinh bt cho do xon vn c th c trng chn bng. - C cjuan cm gic:a dng. Xc gic( tua ming, b vt o). Ha hc(hch osphradi, i ru 2). Mt (cu to n gin- c; phc tp chn bng n tht) - H bi tit: phn ln cn 1 thn hnh ch u ( do xon vn 1 thn tiu gim). Mt u thng vi xoang bao tim- ra ngoi xoang o 2. Lp chn ru = hai mnh v ( Bivalvia) - H tiu ha:Tm ming v d dy c c khe, hot ng nh tm nghin. - H tun hon: h. Trc trng xuyn qua tm tht. Mu khng c mu.. - H h hp: mang: Dy, si, phin & vch, tim mao b mt h hp, dinh dng( vn ng cun thc n v ming). - H bi tit: i n thn hnh V hai bn xoang bao tim xoang mang. - H thn kinh: No do i hch no v i hch bcn nhp li. Gia c cu ni ngang. C dy thn kinh n hch chn, hch ni tng iu khin. - Gic quan: km pht trin. C quan thng bng-bnh nang( cnh hch chn)Mt s c mt trn b vt o.Trn b o c si xc gic. - H sinh dc : on tnh. Tuyn sinh dc nm quanh rut. Th tinh trongxoang o hoc ngoi c th . - Pht trin khc nhau cc nhm. Cc nhm trong h trng trc kh phc tp 3. Lp chn u (Cephalopo-da) - H tiu ha: nhm bt mi tch cc( di chuyn nhanh, tay bt mi). Cui trc trng c tuyn mc- tit mc mu en che mt, t lit tk v c quan cm gic ca k th. - H tun hon: gn kn. Mu m - h mao qun - tm - tim. Tim 1 tht- 2 nh. - H h hp: mang l i ( 2 - 4 ty nhm). Nc vo mang- khe o(vng lng- vng bng)- qua phu- ra ngoi cun theo thc n, cn b. - H bi tit: 1 i n thn( mt u thng xoang bao tim, vo xoang 2 bn hu mn) ra ngoi qua phu thot nc . - H thn kinh: No b( nhiu hch) c bao sn. Gic quan pht trin (Mt). Bnh nang- cm gic. Te bo sc t bin dng thay i mu sc. - H sinh dc : Phn tnh. Th tinh trong xoang o. Pht trin trc tip khng qua bin thi.

Cu 17. c im cu to CO th ca ngnh Chn khp. c im cc phn ngnh ca ngnh chn khp. 1. c im chung ca ngnh chn khp: * Hin tng phn t v u ha: - Khc nhau gia cc loi. - C th c i xng 2 bn, phn t ng hnh( cc t ging nhau) hoc d hnh (chia 3 phn: u, ngc v bng). Phn ph cng phn t( chi) - u: c 2 phn- u nguyn thy - u b sung( t thn trc kt hp).

- Mi t ti a c 1 i phn ph( ru, chn, cnh), bin i theo chc phn. * Hnh thnh b xng ngoi: - V cng bn ngoi c th - V cu to l Procuticun (sn phm tit biu b) gm 2 tng: tng mt(mng lipoprotein) - ngn cn trao i nc. Tng di (dy, kitin v protein)-^ v cng. Mt s cn thm Ca, p. v tng cng kh nng bo v c th, chng mt nc, ni bm ca c^thch nghi cao vi iu kin trn cn. * Hin tng lt xc tng trng: b lp v c, thay bng lp mi. - Te bo biu b tit dch lt xc cha enzime (endocuticun) ha tan tng cuticun ca v c. ng thi tit ra lp v mi thay th. s ln lt xc thay i ty loi. - C ch lt xc: t/k v th dch( hocmon- ecdyson)-> nng thp gy tit enzime phn gii tng cuticun, nng cao kch thch biu b tit v mi. -C quan tit HM lt xc l tuyn ngc trc(su b), c quan Y(u-gip xc) * H thn kinh v gic quan: dng hch phn t, bin i nhiu so vi giun. - No :gm 3 phn no: no trc( hch trung tm, cu no trc, th nm-trung khu iu khin hot ng bn nng, dy lin h trung khu th gic->iu khin mt)- No gia(hch ru->ru 1, 2 i dy t/k chy dc-^ chui t/k bng)- No sau( 2 hch no ni vng t/k hu-^ ru 2 v i km, hch t/k giao cm). -Gic quan: mt kp gm hng ngn mt. Mi c: mng sng trong sut ngoi, di thy tinh the hnh cn( h thng thu knh). Trong l chm t/b mng li(cm quang)hnh hoa th xp xung quanh th que(trc dc). Hai b bn l t/b sc t^ngn cch tng mt ring^to hnh nh im. -Cm gic ha hc, thnh gic- khu gic * H c v c quan vn chuyn: bin i nhiu, thch nghi vn ng cn. - C vn, phn ha cao. Bao c bin i b c c lp( lin kt nron, nhiu loi si c chc nng v hot ng sinh l khc nhau)^ phn x nhanh c l im n ca 1 -2 noron, nhng 1 si c li lin kt vi 5 kiu noron khc nhau v mi rron c th pht nhnh n nhiu si c khc nhau ). - Chi bn phn t / khp ng. Dng 2 nhnh / 1 nhnh. * Hnh thnh the xoang hn hp: ch cn li xoang sinh dc, xoang thn. Phn cn li bin i thnh m lin kt -> lin quan n h tun hon c gi l xoang mu. * H tiu ha: phn ha cao trong mi phn - Ming( phn ph ming c trng-> bin i ty thuc thc n ) , cc phn rut, cc tuyn tiu ha (tuyn nc bt, tuyn gan ty, tuyn rut..) * H tun hon: - Tim cha chuyn ha su(dng ng, cc ti tim, cc i l tim, xoang bao tim). Mu cha huyt sc t (mu vng, xanh & ). - ng mch khng pht trin. Mao qun b ph v-> h tun hon h. - Mu theo ng tim( chy dc lng). Tim co y mu ln u t qua cc khe hng n cc phn khc nhau ca c th ->v xoang bao tim->qua l tim( c cc van khng cho mu di chuyn ngc) ->v tim.

*H h hp: a dng, ng vi tng nhm tin ha. Gm cc loi sau: - Mang: l nhnh gc phn ph, thng nm trong khoang mang(gip xc). - Mang sch: gm cc tm xp chng ln nhau di phn ph bng(sam,so) - Phi sch: phn lm vo ca thnh c th to khoang, trong khoang c cc tm v chng ln nhau( l dng bin i ca mang sch) - ng kh: l h thng ng c khung cuticun nng v phn nhnh ti m v c quan thng vi bn ngoi qua l th c van khp m(su b, cn trng cn)

- H hp qua b mt c th: gp nhng c th b k c nc v cn. * H bi tit', c 2 dng: - Dng bin i ca hu n thn: Tuyn ru, tuyn hm( gip xc), thn mi, thn hm( nhiu chn); tuyn hng( hnh nhn, ui kim). - ng malpighi: nm chm trong dch th xoang vo ranh gii gia rut trc v rut sau(nc c hp th tr li ti rut sau, cht b c thi). *Tuyn sinh dc: phn thu hp ca th xoang. Sn phm sinhdc vo ng dn. L sinh dc khng c nh. Pht trien trc tip hoc gin tip. 2 .c im cc phn ngnhca ngnh chn khp. * Phn nghnh Trng ba thy( Trilobtomorpha) - Chn khp c, sng bin. Pht trin mnh Cambri (500 triu nm trc) - Phn t ng hnh. C th phn 3 phn: + u( c li mt kp, nhiu mt on. Mt bng c li ngten+4 i chn u quanh ming)- + Thn( nhiu t, 44 t, khp ng, cun trn). + Chn: Mi t c 1 i chn, 2 nhnh, c lng bi, l mang gc chn ->h hp, vn chuyn , nghin mi. - bit khong 4.000 loi ha thch-hin tuyt chng. Nhm chi th a tng. * Phn ngnh c km( Chelicerata) - c im c bn. + Sng cn nhng cha thch ng hon ton. Gn gi vi Trng ba thy. + Phn u ngc 7 t (6 i phn ph: Km, Chn xc gic, 4 chn b) + Phn bng 12 t: Bng trc( 6 t+ 6 i phn ph bin i). Bng sau(6 t khng phn ph) + t cui ui. - s t v mc bin i ty loi. - Phn loi: 2 lp: Gip c (Palacostrata) & Hnh nhn {Amchnida *Phn ngnh c mang (Branchiata) * c im c bn - Sng nc (Bin & ngt). - C quan h hp: Mang- Hai i ru, c hm, mt kp. * Phn ngnh c ng kh (Tra-chea-ta) - c im c bn: thch nghi mi trng cn. Phn ph 1 nhnh, h hpng kh c trng. u 4 i phn ph gm: ru(c/qu xc gic, khu gic), hm trn, hm di 1 v 2( c/qu bt v nghin thc n). Ngc( 3 i chn) v bng, gii hn cha r gia cc phn. - 2 lp chnh: + Lp nhiu chn ( Myri-opo-da): - C th nhiu t. u c ru ch, chn kp. Cc t thn mang i chn. - V c th: dy, cng, c thm canxi, da c tuyn c - H tiu ha c tuyn nc bt. H tun hon c h mch pht trin . - H h hp l h kh qun phn nhnh, l th gc chn + Lp cn trng( insecta): - Lp ln nht trong gii ng vt. - Nhiu c im c trng cho s thch nghi ( ( c im phn t v phn ph; v c th; cu to ni quan; Sinh sn v pht trin)

Cu 18. c im cu to c th; sinh hc v sinh thi ca cc lp: Gip xc; Hnh nhn v Cn trng. 1. Lp hnh nhn L nhm c km chuyn ln cn. Hin bit khong 70.000 loi. * c m phn t v cu to phn ph: - C th chia 2 khi: u ngc v bng ni nhau bng eo nh. Xu hng gim s t- tp trung cc t gia, rt ngn c th. - u ngc mang 6 i phn ph: 1 i km, 1 i xc gic, 4 i chn b). Bng c 1-2 i l th ca phi sch gn eo, nhiu i nh t gn cui. - V c th c tng Cuticun mng. - Tuyn da: Tuyn c (gc km, t cui), tuyn t (cui thn),tuyn mi( chn di), tuyn trn, tuyn hu mn.. * Cc loi tuyn ca m b: c nhiu loi, ngun gc t tuyn da: tuyn c( b cp), tuyn t, tuyn mi, tuyn trn v tuyn hu mn. * H tiu ha: a s n tht: tit men tiu ha vo mi -> dch ->ht vo c th . - C quan tiu ha thch ng ht: Hu thnh c khe = d dy ht, rut gia 5 i rut tt pht trin->cha dch. - Tuyn nc bt, tuyn gan . *H h hp: ch yu h hp bng phi sch( b cp 4 i, nhn 2 i) c l thng bn ngoi t bng. Mt s c c phi v ng kh( nhn lng, chn di, ve bet). ng kh hnh thnh t phn lm ca v ngoi, l m ra t bng 1,2. * H tun hon: theo s chung ca ngnh( Mu t tim- /m ch trc, sau- /m bn- khe hng xoang c th- qua phi- t/m- xoang bao tim- l tim- tim) - Tim hnh ng, s i l tim gim dn theo s tp trung t(B cp 7-8; Nhn 3-4; Ve bt 1-2). * Bi tit : mang c im trung gian ca nhm va chuyn t nc ln cn. - Va c tuyn hng( thng gp giai on phi v con non) va c ng Malpighi( ph bin c th trng thnh trn cn).

* H thn kinh: theo kiu chc nng ca nghnh, cmc tptrung chui hch bng thay i ty nhm, ph thuc mc tp trung t c th. - Gic quan kh pht trin: + C quan cm gic nh sng: km pht trin, 1-5 i mt on, 1 i mt kp( trn gip u ngc) ->phn bit c vt ng yn hay chuyn ng. + C quan cm gic c hc: lng xc gic, lng rung cm gic trn chn xc gic, chn b hoc trn thn. + C quan cm gic v gic v khu gic : nm chn v thnh hu. C c quan khu gic hnh n nm chn v thn. * H sinh dc : - n tnh, c v ci phn bit hnh dng v kch thc . Xu hng tuyn sinh dc kp chp li trc khi ra ngoi l sinh dc nm t bng 1 . - C thm nhiu tuyn ph sinh dc v c quan ring gip th tinh : + Con c: th tinh nh bao tinh (B cp gi, ve bt), bu tinh cui chn xcgic (nhn), th tinh trong (chn di). + Con ci c thm ti nhn tinh. trng, pht trin trc tip. Ring Ve bt c bin thi. 7. Phn loi. Mt s b chnh: B cp, Nhn, Ve bt. 2. Lp gip xc

* Hnh thi, cu to v hot ng : + c im phn t v cc phn ph: phn t d hnh, 3 phn : u, ngc v bng. - u v ngc: thng ghp -> gip u ngc u 5 t mang 5 i ph ming( 2 i ru, li hm trn, 2 i hm di), i mt, ming(sau 2 i ru); ngc 8 t( 3 i chn hm, 5 i chn b). Mc u ha khc nhau . - Bng 7 t mang phn ph l chi bi. t CUO+ telson-> bnh li. - Phn ph chuyn ha theo chc nng tng phn c th: + Ru I v ru II: l c quan cm gic. C khi cn l c quan bi hoc c quan giao phi. + Cc i hm thch ng nghin mi. 1-3 i chn ngc tip theo thng bin i thnh chn hm*^ chn kp bt v gi mi. + Cc i chn ngc khc thng l c quan di chuyn hay giao phi. + Cc i chn bng thng l chn bi. Di gc i chn bng lag mang-> qut nc thc hin hot ng h hp. Chng cn l chn giao phi con c hay chn m trng con ci. i chn cui thnh bnh li + v : hm lng cht kitin v protein khng ha tan cao, khng thm sp(lipoprotein) trn tng mt - thm nc d dng. C th thm thm Ca, p, -^ cng cao. C nhiu lng gai bn ngoi-^tng din tch tip xc, nhiu mu li bcn trong^ b xng trong ch bm c Cc cht mu tp trung tng kitin ngoi hoc trong t bo sc t:mu- zooethrin (), cyanocristalin (xanh) + H h hp : Tm mang nm gc chn ngc hoc chn bng. C dng tm hoc dng si. Hot ng nh cc i chn qut nc . + H tun hon: theo s chung ca chn khp. - ng tim lng c kh nng co bp. Tim c l tim v xoang bao tim. Pht trin tng ng vi c quan h hp. - Mu c mu xanh( Cu), ( Hb); khng mu -Vng tun hon h: Mu tim-xoang h-khe h - qua mang - v xoang bao tim- l tim - tim. - Bn gip xc nh c quan h hp v tun hon tiu gim, ch yu thc hin qua b mt. * H tiu ha: pht trin v phn ha nhiu. Thc n a dng. - Ming lui pha sau ru 1 v 2. Hu mn mt bng t cui. tm, cua Rut trc c d dy chuyn ha( g cuticun lt mt trong nghin mi = ci xay v). Rut gia ngn c tuyn gan ty vo. Rut sau di c lt cuticun mt trong. + H bi tit: l dng bin i ca hu n thn t giun t: cc tuyn ru hoc tuyn hm nm gia gc i ru th II hoc i hm di II ra l bi tit gc ru v gc hm. Mt s t cn gi li c hai loi tuyn. a s chi cn gi mt loi tuyn. * Thn kinh-Gic quan: th hin xu hng tp trung theo chiu ngang- dc. - Chui hch kp bng. Mc tp trung khc nhau( tp trung cao cua). - No: No trc( iu khin mt, tm t/k ni 2 phn) No gia( /kh ru trong). No sau (/kh ru ngoi). No trc, no sau v hch ngc c t/b thn kinh tit->tit HM iu ha qu trnh lt xc, to giao t phn tnh, i mu: c quan Y(iu khin sinh trng v lt xc), c quan X(km hm sinh trng , lt xc, sinh sn , phn ha gii tnh v thay i mu sc) - Trung tm lin hp TK phc tp : nh th cung, th trung tm, cu no trc gip xc ln(tm , cua..). - H TK giao cm v gic quan: kh pht trin : Mt n(nm gia gc i ru I gm 2-3 hc mt c thy tinh th ngoi v t bo sac t y). Mt kp c cu to kh phc tp thng nm trn cung mt. Bnh nang. Lng xc gic trn ru v cc phn ph khc. * H sinh duc:

- Hu ht phn tnh. Mt s c ti cha tinh^ th tinh trong. Mt s khc c bao tinh, con c dng chn treo bao tinh cnh l sinh dc con ci. - Sinh sn hu tnh thp, c kh nng x n sinh v c hin tng xen k th h theo ma. Sau giai on phi gip xc bin thi phc tp . - u trng c s: Nauplius

- Sinh sn v pht trin : trng giu non hong, phi pht trin giai on u ging giun t. Giai on sau c sai khc: cc t bo lt th xoang b phn tn to thnh cc c quan c ngun gc t l phi gia. Xoang th sinh cn li chp vi xoang nguyn sinh thnh xoang hn hp. * Phn loi: 6 phn lp : Chn cho (Remipedia), Gip u (Cephalocarida), Chn mang, Chn hm , C v (Gip trai) & Gip xc ln 3. Lp cn trng ( nsecta) * c im phn t v cc phn ph: 3 phn: u, ngc v bng - u: l c quan cm gic v l thc n. Hnh khi do 5 t pha trc tp trung li, nhiu tm kitin ghp->bo v no, bm c u. Pha lng c i mt kp, hoc c thm mt n, i ru. Be mt nhiu rnh, ngn to thnh cc vng(trn, nh,m, gy, chm..). c bit rnh ch Y ti vng nh^ rnh lt xc. 1 i ru vai tr khu gic, xc gic, v gic). Ph ming 3 i di u( i hm trn, i hm di c xc bin hm v mi di, bao quanh l ming. C cc kiu ph ming khc nhau: kiu nghin, nghin lim, t ht, ht, lim) ph hp cch ly thc n ca tng nhm. - Phn ngc v phn ph ngc: 3 t: ngc trc, gia v sau(c 1 i cnh). + Mi t c 1 i chn v 4 tm kitin bao ngoi( lng, bng, 2 tm bn). + Chn: 1 nhnh( t hng-chuyn-i-ng-bn) tn cng c vut. Bin i. + Cnh: t np da phn ngc trc. Tm dt, cuticun mt, gn cnh gia - Phn bng v ph bng: s t thay i ( 5-6-12 t), tiu gim ty nhm. Tm kitin bn bin thnh mng mng->h hp, kh nng co gin kh ln. Gai ui cui. * V CO th : -Cu to: 2 lp Tng ngoi l cuticun = kitin = polysaccarit c N(khng tan trong nc, ru,kim,axit..) Khng c cu to t bo. Chc nng chnh bo v. +Lp biu b: ni b. C cu to t bo. Trn b mt v c lng(c/gi, t v), gai, vy. Tuyn n bo, a bo(tuyn hi ngc b xit, tuyn lt xc). - Mu sc : 3 loi (vt l, ha hc v hn hp)^to nn sc mu khc nhau di nh sng -^bo v, bo hiu, khoe m.. - C: hu nh tt c l c vn, pht trin v chuyn ha cao. C c th c khong 1,5- 2000 b c. Bn bay gii c chim 15-25% tng trng lng c th. C bm mt trong v->hiu qu co c ln. -Thc n a dng: chng c th n tp hay n tinh ty loi. H men tiu ha c trung cho tng loi: ht mu( men phn gii protein ), n phn hoa (men phn gii ng), n g c VK rut cng sinh.... * Cu to ni quan: - Th xoang: hn hp. Khong trng trong c th, 2 vch mng(mng ngn)^ to 3 phn xoang nh(Xoang mu lng, xoang rut gia, xoang mu bng). -H tiu ha: bin i ph hp vi li dinh dng. Xoang ming c tuyn nc bt v men tiu ha. Phn u rut gia c manh trng-^ tng din tch tip xc. Rut sau l ni hp th li nc, khong. Thc n a dng, d tr nng lng bng th m -^ nhn i c lu ( rp nhn i ti 6 thng) . - H bi tit: h ng Malpighi nm ranh gii rut gia v rut sau, mu vng, t vn ng nh. s lng ng ty loi. Ch yu bi tit axit hu c, ax.uric, mt s cht c khng tan trong dch th xoang. Mt s h bi tit c kh nng pht sng( om m).

- H h hp: h ng kh pht trin, phn nhnh n ni quan, m, t bo . Mc pht trin khc nhau chia 3 phn chnh: l th, ng kh, vi kh qun. - H tun hon: pht trin yu, mt phn do h h hp m nhn. Tim c nhiu bung, mi bung c i l tim -> hot ng do c dui ca lng - bng. Mu bung tim( ng tim co)-> y ln /m u+ni quan^vo cc khe xoang hng bng-> lng-M tim->bung tim. Mu c mu hoc khng (vng, xanh)huyt tng, huyt th. Khng c sc t hot ti oxy hay C2

Cu 19. Ngun gc v tin ho ca cc ngnh: Giun t; Thn mm v Chn khp. 1. Ngnh giun t Nhiu gi thuyt khc nhau a. Hatschek: Ngun gc t Rotatoria do chng c kh nng sinh sn v tnh hnh chui-tng ng v hin tng phn t. b. Lang-Mayer. Ngun gc t Sn t-tng ng trong cu to h thn kinh c. Sedgwich: Ngun gc t San h khng xng Hin nay: T Rut ti thp, qua g/ t tin V 3 l phi. Nhm trung tm l Giun nhiu t. Hng 1: vo nc ngt, ln cn Chuyn ho sng chui rc trong bn . nh c trong ng thn, ly thc n bng thm cht tan trong bn hoc nc. Hnh thnh giun t t Hng 2: Chuyn ha sng na k sinh, n nh s t, tinh gin ni quan( a) 2. Ngnh thn mm - Cng ngun gc vi giun t (ging v c im pht trin phi). Giun t theo hng hot ng ( chi bn, u ha, phn t). Thn mm tin ho theo hng t hot ng, sng bm y(v bo v, chn b o bn, y..). - Tin ho theo 2 hng: + Hng 1: Cn mang nhiu tnh cht nguyn thu (thn kinh dng dy. Hch cha tp trung. Xoang rng)- Song kinh + Hng 2: Hng tin ho khc nhau: Chn ru( t di ng, ly thc n lc nc). Chn bng (hot ng hn, mt i xng, xoang hn hp); Chn u thch nghi hot ng tch cc (di ng nhanh, cu trc c th, mt s h c quan hon thin, chuyn ha cao) 3. Ngnh chn khp Ngun gc tin ha ca chn khp: - Xut pht t giun nhiu t( giun t) tin ha + Phn t ng hnh^ d hnh. Phc tp ha cu trc v( biu b, bao biu m c thnh b c). + Xoang c th hn hp, chi bn thnh phn ph phn t. Tim t mch mu lng, u ha, mt kp, h ng kh, h ng Malpighi... - Pht trin theo 3 hng: + Nhnh 1: trng ba thy . Thp nht, sm nht. Khng c i ru ngoi, Ph u khng phn bit ph ngc. L nhm trung gian bin i t giun nhiu t"> c km + Nhnh 2: ng vt c mang. 4 t thn trc-^ u ha( 4 i phn ph -> i ru ngoi, 3 i hm ) . Hin tng u ha thp. + Nhnh 3: ng vt c kh qun. Chuyn ln cn(phn ph 1 nhnh, mt mang, ng dn th xoang c thay th bng ng malpighi, 4 t u tp trung thnh mt khi, phn ph 3 t u sau-> phn ph ming). Cu 20. c im cu to CO th ca ngnh Da gai. ngha ca ngnh

Cu 21. c im CO bn ca ngnh Dy sng. c im cu to ca cc phn ngnh C bao v Khng s. /. c im c bn - C th c 1 dy sng (ngun gc ni b) - ng thn kinh chy dc thn. Mt lng. Gc ni b - Hu thng- khe mang-ngun gc ni b v ngoi b - C ui sau hu mn - Mang c im chung ca V ming th sinh 2. Ngnh C bao=Sng ui (Tunicata=Urochordata)Chuyn ha sng nh c bm vo gi th, s t sng bi t do. - Hnh dng: C th dng h, bao bng cht tunixin, thng bn ngoi qua l ht v thot nc (dng bao m c cha phn ho thnh b & biu b) - Bao Tu-nix-in (60%cen-llu-lose+27%protein +13% khong). Di baol o mng bo v c th . - Th xoang thu hp, cn xoang bao mang pha trc , xoangbao tim v xoang bao ph tng pha sau thn. - H c: C tim kiu c vn, c thn c trn( lp c dc+ c vng v c cho) - H thn kinh: ch c 1 hch thn kinh mt lng i dy t/k ra trc- sau- dy ph tng. Dy sng & ng TK ch c giai on u trng. -Te bo cm gic: nm ri rc l ming, l huyt iu ha nc qua c th. - Hu v khe mang chc nng h hp v dinh dng: mt bng nhiu t/b c tim mao tit cht nhy. Tim mao rung ng nc mang theo thc n ti hutrao i kh xy ra ti khe mang, thc n c cht nhy gi li ti d dy, rut l hu mnl thot. C tuyn gan.Trng thnh: Dng ti, khng c quan vn chuyn, tun hon h, hch TK mt lng, khng dy sng, thiu ng thn kinh , khng c ui. - u trng sai khc trng thnh ( c ui, dy sng, ng thn kinh ). - H bi tit: kiu thn tch tr=gm nhiu t/b tch ly ur tp trung thnh ti, nm khc rut. - H sinh dc lng tnh, khng t th tinh. Sinh sn v tnh v hu tnh. - i din: Hi tiu (As-ca-dia) 3. Ngnh Khng s: L ngnh nh, nguyn thy, mang c im chung ca ngnh-Tnh cht phn t cn kh r, u cha phn ho, h sinh dc v bi tit cn phn t. -V da 2 lp: biu b mt ngoi v b trong( km pht trin ).Th xoang thu hp, c tim mao -B xng mi c dy sng dc thn( di ng t/k+ que nng ). Cha c hp s, thiu vy chn. Vy v xc tu u c cc que xng nng . -Khe mang c xoang bao mang thng ra ngoi ti l bng bo v mang, thch nghi sng vi trong ct. -H t/k: ng t/k chy dc thn, cha phn ha vi ty sng( trn dy sng, khng ko n tn cng dy sng= khng s). i dy t/k ty /khin cc phn khc nhau ca thanGic quan km pht trin; mt Hesse trn ng t/k(lt/b ngn la c/gic nh sng+lt/b sc t); t/b c/gic biu b, ming,xc tu.H c: gm nhiu t c v cc vch ngn bng m lin kt =Tit c( hai bn thn xp xen k, ci rng lc) khi bi un mnh.H tun hon: kn; cha c tim. Mu khng mu, t bch cu. S co bp ca /m mang phnh rng + gc /m bng y mu trong mch.H tiu ha v h hp: ming( ln, vnh xc tu)- hu( thng khe mang, tim mao. Nc a thc n c oxy ti khe mangthc n chuyn xung, oxy tham gia trao i kh ti khe mang kiu dinh dng lcH bi tit: gmioo i n thn. + Mi n thn gm: ng thn nm gia 2 khe mang, mt u m ra xoang c th ( ming thn, c t/b

mt tri v tim mao rung ng), mt u thi ra xoang bao mang. + Cc i n thn nm dc 2 bn lng , thng xoang c th v xoang bao mangl bng.Th xoang: thu hp nhiu. Ph biu m v c tim mao rung ngy cc cht trong xoang c th-H sinh dc : n tnh, 25-26 i ti sinh dc kn (v vo xoang bao mang), th tinh ngoi.

Cu 22. c im cu to-hot ng ca cc h CO quan ca ng vt c xng sng l. c im chung: a dng v hnh thi, c hot ng tch cc. - Hnh dng thay i: 2 nhm: nc v cn. C nhiu c im khc nhau. -V da: bao chc chn, gm 2 lp: Biu b ngoi: nhiu tng (spituyn da, vy, lng.). B: nhiu m lin kt (sp:Vy, m,rng). 3 chc nng chnh - B xng trong, 3 phn: xng s/ct sng / chi. *Xng s gm 2 phn: s no v s tng + S no : nhiu mnh ghp= sn-> ha xng +S tng: cung hm( bt mi), cung mng( treo hm) cung mang( nng vch mang. * Ct sng: - Thp l dy sng->bin i t sng, nhiu t, phn ha khc nhau. - Ct sng chia nhiu phn, chuyn ha khc nhau ty nhm. - Cc t ngc mang xng sn. + Chc nng : nng , bo v thn kinh trung ng,m bo c ng c th , ch ta cho cc chi. * Xng chi: chi l, chi chn. + Chi l: ng vt thp = vy l( que sn hoc tm tia)->nh hng + Xng chi chn: -Vy chn: bn di nc( x.gc vy; x.tm tia; x.tia vy). - ai vai(x.b, x.qu, x.trc qu). - ai hng( X. hng, X. ngi, X. hng). - Xng chi chnh thc: x.cnh tay( x.i), X. ng , X. bn. Mc bin i ca xng thay i ty loi -H thn kinh: 3 b phn: TK trung ng( no b v ty sng), TK ngoi bin (dy t/k no v dy t/k ty), h TKTV( giao cm v ph giao cm). -Gic quan: hon chnh: c/q xc gic, c/q ng bn, c/q th gic, khu gic, v gic, thnh gic. - H tiu ha:2 b phn chnh: +ng tiu ho: bin i khc nhau ty vo thc n. + Tuyn tiu ha chuyn ha cao. - H h hp: + Mang : bn di nc, hot ng thng kh mang, trao i kh. + Phi: hu ht bn trn cn. - H tun hon: mu( gm mu+ h ng dn: tim v mch mu) v bch huyt( h thng mch+ hch bch huyt). 3 dng tun hon chnh - Th xoang: mng lt tng, mng lt bng, mng lt thnh c th,xoang bao tim pha trc , xoang bng pha sau . -Tuyn ni tit: tit cc cht kch thch t vo mu^kch thch v iu ha h/ - H bi tit : 3 dng thn( tin thn, trung thn v hu thn). - Mi lin h gia ng dn niu V ng dn sinh dc: ng Volff v Muller. - H sinh dc: Hu ht phn tnh. Ch sinh sn hu tnh. - S pht trin : Tri qua cc giai on pht trin gm 5 giai on

Cu 23. c im cu to-sinh hc v sinh thi ca C. c im v i din ca cc trn b ca cc lp c. 1. c im cu to-sinh hc v sinh thi ca C. - Hnh dng-cau to ngoi: a dng, hnh thoi in hnh c tng gia-vn ng tch cc. - Khe mang: 5-7 i (c sn), 4 (c xng).Vy l (lng-ui-hu mn), vy chn (ngc- bng). C gai giao cu nm vy bng. - Da: Biu b (TB tuyn), b (TB lin kt, sc t); ph vy - B xng: sn hoc xng , phn ha xng Trc chnh, xng chi vyvn ng trong nc. - H c: phn ho, tit c, c quan in. - H thn kinh: No b km pht trin-no trc cha phn 2 bn cu, nc c mng & cht TK (c phi, vy tay, nhiu vy) - C quan ng bn c trung ca cc Vc xng nc - H tiu ho: C rng, thiu li & tuyn nc bt; rut c van xon -H h hp: Mang (mang -mang na), bng hi, m l. -H tun hon: Tim 2 ngn, lvng tun hon. Nn M, bu ch M. H gnh gan, thn - H niu-sinh dc: Trung thn. on tnh, th tinh ngoi, trong (non thai) 2. c im v i din ca cc trn b ca cc lp c: l lp nguyn thy nht trong lin lp c. Khong 800 loi, sng bin v i dng. Thng gp nh c ui, c mp, c Khime - Hnh dng thoi( mp), hay dp tm rng( ui). Vy ui kiu d v. - Da ph vy tm(trn)c im vy nguyn thy. - B xng bng sn, phn ha thnh s(c nc che, sau c chm bo v); ct sng v chi. Bao thnh gic v khu gic gn cht vo hp sH thn kinh phn ha cao: No b 5 phn, no trc( 2 bn cu no, nc c cht t/k) c im tin b ca c sn.C quan cm gic pht trin: thch nghi vi i sng bi li v bt mi. C quan ng bn hon chnh, th gic in hnh, thnh gic 3 vnh bn khuynH tiu ha pht trien, mt c van xon c tng din tch hp th.H h hp: khe mang thng trc tip, cha c np mang, khng bng hi.H tun hon: kn, lvng tun hon. Tim 2 ngn, c xoang tnh mch v nn ch /m l c vn c vaneo bp c .H bi tit: Trung thn.H sinh dc: c gai gi-ao cu nm pha trong vy bng, th tinh trong. trng c v sng hoc con l c im tin b ca c sn. * Phn loi: Phn lp mang tm (Elas-mo-branchia) i din C nhm, c mp, c ui. Phn lp c ton u (Holo-cephali) i din C Khi me*C xng (Os-te-ichthyes) 1 .c im chung: - B xng bng cht xng. Ct sng nhiu t. Dy sng tn ti mt s loi. ui ng v, c vy l v vy chn, tia vy bng sn hoc xng.Da c vy, nhiu tuyn nhy. Vy hnh trn hoc lc.Bn cu no v thy khu km pht trin.Thy th gic ln, tiu no pht trien. C 10 i dy thn kinh no. - Gic quan tng i pht trin: c quan khu gic thng vi khoang ming-hu. Thnh gic c 3 ng bn khuyn. Mt thch hp nhn trong nc . - C hm pht trin , phn ln c rng. - C quan h hp l mang( cung mang nng , c np mang). C bng hi.Tim 2 ngn. C xoang tnh mch, 4 i cung ng mch ti mang. Hng cu c nhn- Phn tnh, th tinh npoi. u trng c s sai khc vi dng trng thnh2. cu to v hot ng sinh l:Hnh dng: pho bin thoi, dp bn. C nhiu bin i +V da: mng, 2 lp: + Biu b: cu-ti-cun, tuyn nhy, tuyn c. Khng c tng sng.

+ Lp b: m lin kt si( si n hi, si c trn), mch mu, t bo sc t( xanh, , vng, nh bc..) + SP b l vy c: c 2 dng : vy trn( chp, trch) v vy lc c rng ca.B xng: + Xng S: s no( ha xng, rt nhiu xngtrc nn s). S tng (Cung hm - hm trn,Cung mng- cc sn mng, Cung mang- 5 cung mang v x.np mang). + Ct sng( t sng r, cung trn to ng ty, cung di mang x.sn). + Xng chi: ai vai( vy ngc) v ai hng( vy bng) t do trong c, khng khp ct sng. Vy l (lng, ui, hu mn)l/k ct sngbnh li, thng bng. Vy chn( ngc, bng)ln, un ln. Vy ui: c 3 kiu ty nhm+ C thn v c ui gi vai tr ch yu khi c vn ng . + C thn xp thnh cc t c, chp hng v pha trc, xp lch nhau 2 bn thntng hiu qu vn ng.Hnh thc vn ng: khi bi- vy ui y c v pha trc, lm yu lc cn. T trng nc xp x ctn t nng lng khc phc lc y ca nc .H thn kinh: + No b pht trin theo 2 hng: C vy tia( no trc khng ln, khng chia 2 bn cu, khng cht t/k, no gia v tiu no pht trin yu). C phi( cc phn pht trin ngc li). C 10 i dy thn kinh no.+ Ty sng: dy t/k ty t t sng phn 3 nhnh(lng, bng, ni tng).+ Thn kinh TV pht trin: nhnh dy XH c : cn tnh cht phn t, c chi km pht trin.Gic quan: + c/q ng bcn: ng 2 bn thn, di da( nhiu chi cm gic) tip nhn k/t, thay i nhit + c/q v gic: chi v gic khoang ming, dc thn, vng bng( c n y). + c/q khu gic: 2 ti c nhiu np gp thng ra ngoi bng l mi. + c/q thnh gic: c tai trong, mu c taidn truyn m thanh. + c/q th gic: thch nghi nhn trong nc. Thy tinh th hnh cu, mng knh gn phng( ch nhn c gn), mng cng c cht sn( bo v), xoang nhn cu c li hi( iu tit thy tinh th). C 6 c bm(c ng theo mi hng). Khng c m mt(nhn c trong nc )H tiu ha: + Khoang trc ming rt pht trin: rng( khng c chn), li( km pht trin v khng c ng), cc chi v gic. + Hu thng 5 khe mang, 1 khe tiu gim. + Thc qun: ngn, c tim mao, tuyn tit nhy, tit men tiu ha( pepsin) + D dy: cha phn ha. C n tht d dy pht trin + Rut: di khc nhau , khng van xon. Nhm n mn b rut di. + Cc tuyn tiu ha: tuyn gan ln, c ti mt v l lch kh ln. Tuyn ty nm sau d dy -H h hp: bng mang, c quan h hp ph, bng hi hoc phi( c phi) + Mang: gm cung mang( sn hoc xng), khc mang( ni b, ngoi b, 4 -5), l mang( ngoi b, do si mang). Khoang mang c np mang che ph . + Hot ng h hp: nh s thay i p lc sau mi ln nng - h np mang v ng - m ming c. Mu chy ngc hng nc trao i ngc dngthu c 80% oxy ha tan trong nc. + C quan h hp ph: qua da nh mch mu di da( ln). Qua rut nh thnh rut mng, nhiu mch mu( ng ong). Trn khoang mang c nhiu mao qun( hoa kh)- hp th oxy khng kh( c r, tr). + Phi: ti phi (c phi), hay ti kh ko di tn ui( c vy tay) + Bng hi: ti mng, tht khc, cha oxy, ni-tro-gen, cacbon, mt trong c nhiu mao mch v mao qun. Bng hi c ng ni thc qun kh tham gia h hp v thng bng. - C ni ln nut kh vo bng hi. Tuyn kh nh kh vo bng hi, vng hp th th ht kh ra khi bng Hi -H tun hon: + Tim: 2 ngn(nh- tht)v xoang t/m. Bu ch /m khng c c v van.

+ H mch: gm ng mch v tnh mch, mao mch to thnh 1 vng tun hon.ng mch bng: dn mu tm tht( chia 4 nhnh)mang( trao i kh theo /m ri mangm lngcc c quan t/m u v ui tm nh -H bi tit: gi-ai on phi tin thn. Trng thnh trung thn hnh di. + C nc ngt: thn bi tit nc tiu long. + C nc mn: thn bi tit mui magie (Mg-S04) - H sinh dc: + Phn tnh, khng c c quan gi-ao phi, th tinh ngoi. + C quan sinh dc: c, ci. H niu sinh dc c bin oi. - trng, con pht trin ngoi c th m. Mt s con

Cu 25. c im cu to-sinh hc v sinh thi ca B st. c im v i din ca cc b ca lp. 1. c im cu to-sinh hc v sinh thi ca B st a. c im cu to v hot ng: -V da: Biu b pht trin, tng sng ngoi=vy lun thay th. B nhiu TB sc tngn cn bc hi nc. Tuyn da tiu gim.SP da: ngn chn, vut, vy.. -B xng. S: ha xng nn s rng, 1 li cu chm, h thi dnggim nh sc ng linh hot. Xng vung khp ng sming m tonut t/aCt sng 5 phn: c-ngc-tht lng-hng- ui. Ngc 5 t (mang sn-m clng ngc chnh thc). Xng ch. ai vai (c thm xng n v gi-an n), xng hng gn xng ngi. rn 2 ai tiu gim. Cu to 5 ngn in hnh(kch thc xng c chn v bn chn ngn). -H c:phn ha mnh, b c pht trin, phn t gim( tr ui). C gi-an sn v c chi ph/tr.C di da -H thn kinh-Gic quan: No b: B/C no pht trin, vm no miv no. c/qu nh ln. Tiu no pht trin. 12 i dy TK no. Ty sng: c 2 phn phnh (ngc- hng). Cc i dy t/k ty. Cc m ri thn kinh hng v vai. Chui hch thn kinh 2 bn ct sng. -Gic quan: xc gic km ph/tr. V gic tinh t. Xoang khu 2 ngn(h hp di v khu gic trn. Thnh gic km. Th gic: Mt 2 m v mng nhy, iu tit mt bng c vn, c ng xng nh cha mch mu trong mng cng. C im vng vng mc)Li v c quan Jacopson (v + khu gic). C quan cm nhit=h m, h minhn bit thay i nhit khong 0,10 c. -H tiu ha:Khoang ming( xng hm pht trin, khp ngh to. Rng km pht trin, thay th, phn ha rng c. Tuyn nhy, tuyn nc bt, tuyn c.Thc qun nhiu np gp. D dy c khe, phn ha r. Rut phn ha, van h v, manh trng. Tuyn tiu ha :gan, ty, lchtiu ha mnh.Nhu cu nc: thay i ty mi trng. C quan d tr nc l th m ui, thn... -H h hap-.Om yu bng phi. Kh qun phn nhnh - ph nang. Kh qun bit lp.ng tc h hp: nhiu kin khc nhau( bng ngc- c gi-an sn, thm ming- ging ch, c ng u v chi- ra) - H tun hon: hon chnh hn lng thTim 3 ngn, vch ngn tm tht cha hon chnh tim co vch chia 2 na hn ch mu pha. -H mch: ng mch (3 nhnh gc t tm tht).Tnh mch da thiuda kh -H niu- sinh dc:

-Hu thn: nc tiu st( hp th nc trong xoang huyt), ch yu l ax uric. Nc tiu ng dnbng i huyt. -Sinh dc. tuyn sinh dc han chnh. Trng kch thc ln, c v, nhiu non hongSinh sn v pht trin: th tinh trong. Trng c v. Hnh thnh cc mng phithch nghi pht trin trn cn. 2. c im v i din ca cc b ca lp. *B u m=Chu u (Rhyn-co-cephalia): Nguyn thu, dng ging thn ln. -i din Hatteria=Nhng Tn ty lan (Sphenodon punctatum) *B c vy (Squa-ma-ta): Vy sng, trng hoc con. - i din: Tc k (Gekke gekke), Thch sng (Hemi-dacty-lus fre-na-tus), Thn ln bng (Mabya mul-ti-fas-ci-ata), Rn nc (Na-trix pis-ca-tor), Cp nong (B.fas-cia-tus), cp nia (B. can-didus), H cha (N. han-nah) *B ra (Tes-tu-di-na-ta): Chuyn ho, gip xng. Ct sng thn bt ng, thiu rng-m sng. -i din: i mi (Eretmochclys im-bri-ca-ta), Ba ba trn (Tri-onyx sinen-sis), Ra vng (Tes-tu-do elon-ga-ta) *B C su (Crocodylia): Thn di, ui kho, mm di, chn ngn. Tim 4 ngn, phi ln. - i din:C su ng Nai (Crocody-lus poro-sus), c su Xim (C.sia-men-sis)

Cu 26. c im cu to-sinh hc v sinh thi ca Chim. c im v i din ca cc lin b ca lp. l. Hnh thi-cu to ngoi: -in hnh: Thn hnh trng, u nh, c di. Chi trccnh; Chi sau c bn chn tr, 4 ngn thn v di chuyn trn mt t. * V da:Cu to: mng, kh; + Biu b mng, 2 tng( tng sng ngoi, tng trong bao lng). + Lp b: l t chc lin kt(c vn, c trn, m, c khe h thng vi ti kh). - Sn phm da:+ Tuyn da tiu gim-cn tuyn phao cutrn lng, khng thm nc, cung cp vitamin D + Sn phm sng: Lng v(nh, bn, lc n hi ln), sc t pha+ M sng: bin i t bao sng xg hm, lun c i mi. + Vy, mng, ca, ngn... * B xng: cu to chc, nh v xpthch nghi bay v bi. - S: cc mnh s gn lin, hm trn gn cht, 1 li cu chm, rng tiu gimm. - Ct sng 4 phn:+ c linh hot 13-14 t. + Ngc 7 t gn cht nhau v gn cht phn chu. Mang sn(on lng-bng). M c c g li hi ln. + Chu (13-14) gn tht lng & 1 s t ui + ai hngB chu tng hp ch da chi sau+ ui 5-6 t gn cht thnh phao cu. - Chi:+ ai vai: X b gn X. quai vai c nh, x.qu to khech da x.cnh. X. n kho, chc x.n khi bay to hnh ch Tbay khe. + Chi trc bin i cnh + ai hng: khng khp nhau, phn bng m rng trng c v . + Chi sau: khng bin i nhiu * H c: Phn ho mnh- C ngc-c di n; c i. H c bm da, c cpht trinvn ng bay v chy, nhy. - C lng tiu gim. Khng c c bn *H thn kinh-Gc quan:

- No b:+ B/C no ln. V no un khc, c th vn nc nothch nghi hot ng+ Tiu no: lntrung tm iu khin hot ng bay. C 12 i dy t/k- Ty sng: phnh vng ngc v tht lng. Dy t/k ty pht trin. Vng vai v hng hnh thnh m ri t/k. - Gic quan: Xc gic v khu gic km pht trin. Mt ln c nhiu mch mu, vng mc nhiu t/b que, iu tit mt th trng rng. Tai ngoi c vnh tai thu nhn m thanh tt hn. * H tiu /i:Khoang ming hp, khng rng, li sng nhn, tuyn nc bt pht trin .Hm bin thnh m, hnh dng khc nhauchuyn ha bt mi.Thc qun di diu (ni cha v lm mm thc n).C rut ngn, manh trng chaVK tit men tiu ha cellulose. Khng c trc trng phn thng ra ngoi.C tuyn gan(tch ly m v ng). Tuyn ty( ni tit v ngoi tit). Ti mt * H h hp: gm ng h hp, Phi v ti kh.ng h hp: t khe hng thanh qun( sn nhn, sn cau). Minh qun (ng ba: thanh qun v 2 ph qun) ph qunph nang.Phi: ti xp, t gin n, dung tch ln (nhiu mch mu, nhiu ph H ti kh: ph qun xuyn qua phi to cc ti kh( 9 ti ln + cc ti nh len li gia cc ni quan.ng tc h hp: + Khi chim ngh: h hp thc hin nh c gian sn. + Khi bay: h hp bng h thng ti kh( h hp kp). Cnh nngti kh n' ra khng kh ht vo qua ph qunti kh sau( 75% lng kh). Khi p cnhcp ti khkhng kh t ti kh ra phiti kh trc ra ngoi. * H tun hon 4 ngn, nhp tim nhanh( t l nghch khi lng)2 vng tun hon. Mu khng pha.Hng cu nhiu. Hb 1/k yu vi oxy v cacbon-ich hp thc hin nhanh thn nhit cao(38-450C). * H Niu-Sinh dc.i hu thn ln ng dn niu huyt. Khng c bng i. C tuyn trn thn.a s thiu c quan giao cu. Ci: Cn bung trng tri. Phu-ng dn (Tit lng trng)-T cung (v)- huyt. Con c ng dn ngn. * Sinh sn-Pht trin: Th tinh trong, phn ct trong ng dn,hnh thnh mng phi. 2. c im v i din ca cc lin b ca lp. .Lin b chim chy-khng li hi (Gra-di-entes=Or-nithu-rae)Mt kh nng bay, cnh khng pht trin, xng n nh, khng li hi, chi sau kho-t ngn. i din: iu chu Phi (Struthio camelus) 2. Lin b chim bi (Natates)Xng khng rng, thn lng rng-ph kn thn, chi trc dng mi cho, chi sau c mng bi, c li hi. i din: Chim cnh ct (Sphenis-ci)3.Lin b chim bay (Volantes) = Chim c li hi (Cari-atae)Cu to lin quan n h/ bay, nhiu loi-khong 35 b. i din: B g (Gal-li-formes),B ngng (Anser-irmes), b s

Cu 27. c im cu to-sinh hc v sinh thi ca Th. c im v i din ca cc phn lp trong lp Th. I. c im ca th * Hnh thi cu to ngoi : nhiu bin i , ph thuc iu kin sng. C cc dng chnh: - in hnh: dng chn chy trn mt t ( ch, hu , nai, h bo...) - Dng bin i: sng trong t (chut chi), sng di nc (c voi, c heo). Dng bay ( di) * V da: D, 2 lp. - Biu b: 2 tng. Lp sng ngoi, tng Malpighi trong (c sc t en-vng)-> chc nng bo v - Tng b: dy. C m lin kt, mch mu, vi th cm gic. Di cng lp m di da-^ chc nng nui dng v b sung cho biu b. - Sn phm da: Lng mao. Tuyn da c 4 loi (t.m hi, t.x, t.sa, t. b). - Sn phm sng: Vut, mng, guc, sng, gc.

* H xng Hp s: ln, 2 li cu chm, xng rng khp hp s, xng xon mi, x.mng nh, xng gian nh. Cc xng gn nhau mun^no pht trin. - Ct sng 5 phn: c (7) - lt chng->u c ng, ngc (13) mang sn (8/5), tht lng (6-7), chu (4), nhiu t ui. - Chi: ai vai gim -cn x.b (x. n). Xng chi t do: kiu chi 5 ngn. c trung: Ca, gt & X. u gi. Bin oi khc nhau ty nhm.

* H c: phn ho mnh, khong vi trm loi c vn. Mt s c ch c th - C honh: mng, rng, ngn xoang ngc v bng-^h hp , thi phn. - C bm da: bm da mt( biu hin nt mt, c ng lng mi..), bm da thn. * H thn kinh: - No b: V no=vm no mi pht trin( ty nhm). Th chai ni 2 bn cu i no( nhiu khe rnh). No trung gian c dy th gic bt cho. No gia c c no sinh t. Tiu no rt pht trin( cu Varon-b/c tiu n o ) t r u n g khu iu ha thng bng v t/k TV. - Ty sng: hnh ng tr di. Vng ai vai v ai hng pht trin-> m ri t/k. - H thn kinh thc vt: pht trin mnh, iu khin TC, c ni tng. C 2 h hot ng i lp: giao cm v ph giao cm. * Cc gic quan :kh hon thin.Xc gic, v gic, khu gic, th gic, thnh gic * H tiu ho: phn ha cao. c bit cc nhm rt khc nhau v phn khoang trc ming, d dy, chiu di rut... - Khoang ming: 2 phn: khoang trc ming( mi, m) v khoang ming chnh thc( tuyn nc bt). Rng phn ho, c trng loi. Li. - D dy n / k p t y thuc thc n. - Rut: phn ha phc tp( mt tha, manh trng, thnh rut cht nhy) - Tuyn tiu ha hon chnh: Tuyn nc bt, gan, tu *H hp: Phi(cu to phc tp). ng h hp tch thc qun( sn li g). ng tc h hp (Gian sn, honh)-> tham gia h hp v thi phn. * H tun hon: Tim 4 ngn, cung ch M tri, M di n & cnh tri xut pht ring bit. Hng cu khng nhn. H t/m v /m kh pht trin. * H Niu-Sinh dc: Thn 2 lp (V-tu). H sinh dc phn tnh hon ton. Cc kiu t cung: Kp, phn nhnh, 2 sng, n. * Sinh sn- pht trin: Th tinh trong, nhau thai. Cc c im ring: - Ti non hong( cha dch, tiu bin nhanh). - Ti i, ti niu xut hin sm. Ti niu gn vi mng nhung-> mng m, nhau. - Nhau( xp, nhiu mch mu)-^trao i vi con thng qua h mch. II. c im v i din ca cc phn lp trong lp Th 1. Phn lp Th nguyn=Th huyt (Prototheria) a. c im: l phn lp nguyn thy nht. Ch c 1 b -Rut v xoang niu sinh dc thng vi huyt. -Thiu mi, c m sng, rng ch c th non v c nhiu mu. -No b km pht trin, cha c th chai. -Thn nhit thp( 26- 34). - trng ln-giu non hong. Tuyn sa phn tn trn vng bng. b. Phn b: Chu c v cc o ln cn c. i din:Th m vt (Ornithorhynchus anatcus) 2. Phn lp Th thp=Th ti (Metatheria)

a. c im: ch c 1 b- b th ti ( Karugu) -Khng c nhau, con non rt nh-yu, khng t b m phi p vo m. -C i xng ti gn khp hng->nng thnh bng. -No b nguyn thu-thiu th chai. -Con ci c 2 t cung, 2 m o. Con c ngc hnh ch i. -Ch rng trc hm l rng thay th -Thn nhit khng n nh b. Phn bo Chu c, Nam & Trung M c. Phn loi: 3 phn b vi 8 h -Nhiu rng ca-i din: Ch si ti (Thylacinus) -Hai rng ca-i din: Sc ti (Petaurus), Gu ti {Phascolarus cinereus), Chut ti=Knguru {Macropus) 3. Phn lp Th cao=Th nhau (Euthera=Placentalia) a. c 'em: -T chc cao-hon chnh -No b c vm no mi; th chai ni 2 bn cu no. -Thn nhit cao, on nh -Rng c th thay th. -Phi pht trin trong c th m, nhau thai chnh thc. Con non t b sa. b. Phn b: Mi sinh cnh c. Phn loi: c khong 4000 loi. Phn thnh 18 b chnh. Mt s b quan trng trong nng nghip: n su b (mectivora). Nguyn thu. i din: i (Tupaia glis), chut chi (Talpa eucura) -Gm nhm (.Rodentia). Nhiu loi nht, 1/3 th hin i. i din: Sc, on (Atherurus macrourus), Di mc (Rhizomys pruinosus), Chut (Rattus) -n tht (Fissipeda). Rng nanh ln, nhn; rng hm c g sc; vut ln. i din: Cy (Viverridae), Mo {Felidae), Ch (Candae), Gu (Ursidae) -Ngn chn (.Artiodactya). Guc, ngn 3=4. 3 phn b.(Khng nhai li, Nhai li & Chn c chai). -Phn b nhai li (Rumnantia):3 h: Sng c (Hu), Sng rng (Nai cao c) i din: Hu , mang, b tt...