ĐỀ cƯƠng chÍnh sÁch ĐỐi ngoẠi hoa kỲ

8/6/2019 CNG CHNH SCH I NGOI HOA K

1/35

1

CNG CHNH SCH I NGOI HOA K

CU 1: C s hnh thnh v ni dung hc thuyt MonroeJames Monroe (1758 - 1834) l v tng thng th nm ca nc M gi hai nhim k

t nm 1817 n nm 1825. ng c nh gi l ngi t nn tng cho chnh

sch ngoi giao ca M m sau ny, cc tng thng vn k tha v pht trin hcthuyt chnh sch i ngoi ca ng. Hc thuyt Monroe nh mt du mc quan

trng trong lch s pht trin ca nc M

1. NI DUNG CA HC THUYT MONROE chu M l ca ngi M hc thuyt ny ghi du trong mi quan h

chnh tr v kinh t ca cng quc ny vi cc nc trung m v caribbean

trong na cui tk 19 v phn ln tk 20. Ngi ta c th hiu tuyn b ny nh

s cch ly khi chau u tc l mt tuyn b n phng nhm thc y mrng ch ngha bit lp trong khu vc; s ph thuc vo ty bn cu v t chi

tham gia nhng lin minh bt buc

Vo thng 12 nm 1823, nhn dp gi thng ip hng nm ti Quc hi, tng

thng James Monroe a ra Hc thuyt Monroe vi 3 ni dung chnh sau y:

Cc lc a Chu Mt nay tr i khng th c coi l i tng ca thc dn ha

trong tng lai do bt c mt cng quc Chu u no tin hnh.

Chng ta phi coi bt k toan tnh no v phn h nhm m rng h thng (chnh tr)ca h ti bt c mt b phn no ca bn cu ny u l nguy him i vi ha bnh

v an ninh ca chng ta.

Chng ta khng can thip v s khng can thip vo nhng thuc a hay cc x

ph thuc no ca bt k cng quc Chu u no. Nhng vi nhng chnh ph

tuyn b nn c lp ca mnh v bo v nn c lp y v c chng ta tha nhn

th chng ta phi coi bt k mt s can thip no nhm mc ch p ch h hay kim

sot s phn ca h bng bt k phng php no do bt c cng quc Chu u no

thc hin u th hin khuynh hng th ch vi nc M1.

2. C S HOCH NHa. Yu t quc t:

1 Khi qut v lch s nc M - n phm ca B ngoi giao Hoa K - 2005


2/35

2

Sau cc pht kin a l, phn ln Bc M tr thnh thuc a ca Anh v hu ht cc

nc M Latinh u l thuc a ca Ty Ban Nha v B o Nha. Sau s kin 13

thuc a ca Anh hp li ginh c lp v lp nn nh nc Hoa K, cho ti nm

1822, tt c cc khu vc ni ting Ty Ban Nha v B o Nha Chu M t

Argentina v Chile min Nam ti Mexico min Bc u ginh c c lp.

ng trc nhng phong tro gii phng dn tc, Nga, o, Ph thit lp Lin

minh Thn cng vi s tham gia ca Php thi hu Napoleon nhm hy vng c th

ngn chn cch mng lan rng. Chnh sch ny i ngc vi quyn t quyt ca

M v khin ngi M lo u. M lo lng v nh mun phc hi nhng thuc a c

ca Ty Ban Nha s nh hng ti li ch thng mi ca M cng nh l an ninh

lnh th nc M.

b. Yu t quc gia:V tnh hnh nc M, sau cuc chin tranh vi Anh nm 1812, M chnh thc chmdt s ph thuc kinh t vo cc quc gia Chu u. Kinh t cng nng nghip dn

pht trin, c bit l cng nghip do ng lc lp khong trng trong thng mi vi

Chu u do chin tranh. Cng vi l t tng bnh trng c hu li xut hin

nhm tm kim th trng, pht trin v cng c thm nn kinh t.

Ngoi tp trung pht trin kinh t t nc, ngi dn M cn di theo cuc cch

mng M latinh. Cc cuc cch mng ny cng c nim tin ca ngi M v

quyn t tr ca h.

c. Yu t c nhn:M l t nc ca nhng ngi dn nhp c m hu ht h c ngun gc t chu u.

c bit, trc khi ginh c c lp, M l thuc a ca Anh. V vy, nn tng t

tng xy dng nn chnh sch i ngoi ca M chnh l tinh thn t do, t quyt

nh s phn ca dn tc mnh v mun thot ra khi tm nh hng ca chu u.

3. KT QU V NH GIBiu hin : cch mng Mexico 1848; m nhn knh o Parama 1912

Xm lc Haiti 1915 v trung M (Nicaragua t 1925 n 1933) ; cuc chin

chng cng sn Cuba 1959.


3/35

3

Vic xy dng knh o Parama t quan im a chin lc v a chnh tr l

mt trong nhng thnh cng ln nht m hc thuyt monrroe c c trong khu

vc vo giai on ny.

H qu ca tuyn b ny: M m rng lnh th ca mnh khng ch ti min ty

t nc m c vic mua li lnh th gn bin gii hoc vng bin gii. gia

nm 1845v 1848 m chim khu vc ty nam : cali, new mexico v Texas.

1861 mua Alasca t nga. 1803 php bn Louisiana cho h. tt c cc hnh

ng trn nhm gn gi ha bnh v an ninh quc gia ca M ng thi ngn

chn cc mi e da t cc cng quc khc c bit l nc Anh.

M can thip cuba 1898 chng li Ty ban nha. Trong vng ba thng cuba

nm di s bo tr ca M v cuba bn hoc trao cho M nh l mt phn

ca tha thun- mt hp ng cho thu lnh th cho c s d tr than hoc cc

cn c hi qun ca M ti mt s im then cht.Bo v cuba, xm lc Haiti; h tr c lp cho Panama v Nicaragua l nn

tng cho nhng li ch a chin lc v an ninh v vng trung m v caribbean

l ng bin gii th 3 ca M sau i ty dng v thi bnh dng. Trong

trng hp xung t bin Caribbean s thnh ni bo v then cht.

Nhn chung, vo thi im hc thuyt Monroe mi c cng b, hc thuyt ny

nhn c nhiu s ng h phn ln t cc quc gia M Latinh. Hc thuyt ny cxem nh th hin c tinh thn on kt ca cc quc gia Chu M qua s khng

nh Chu M l ca ngi Chu M.

Khng ch vy, hc thuyt Monroe nhm phn chia khu vc nh hng, vi n lc

kim ch s khi phc v vic ginh thm thuc a mi, ngn chn nhng nh hng

su rng ca h thng chnh tr ca cc quc gia Chu u lc a ny v cui cng l

loi tr nh hng ca Chu u ra khi Chu M.

S ra i ca hc thuyt ny c coi l mt mc nh du s chuyn hng trong

chnh sch i ngoi ca M, chuyn t ch ngha trung lp sang ch ngha bnh

trng m mc tiu bnh trng y trc ht l M Latinh. M mun bin M

Latinh thnh sn sau ca mnh, tng cng s nh hng c v kinh t, chnh

trca M vng ny.


4/35

4

Theo di xuyn sut chiu di lch s i ngoi ca M, ta cn thy c Hc thuyt

Monroe l nn tng cho vic hoch nh chnh sch i ngoi ca M sau ny, ch o

mt xu hng trong chnh sch i ngoi M trong sut th k XIX v u th k XX.

Tm li, nhn chung l Hc thuyt Monroe t c nhng thnh cng trong vic

bo v li ch an ninh ca nc M, khng nh vai tr v tm nh hng ca M

trong chu lc v vi c chu u. Hc thuyt cn l mt bc ngot cho nc M

chuyn t ch ngha bit lp sang ch ngha quc t. ng thi, hc thuyt cn c gi

tr lu bn, c th hin s k tha v pht huy trong chnh sch i ngoi ca cc

i tng thng sau ny.

CU 2: C s hnh thnh v ni dung ca hc thuyt Hay 1899Hc thuyt John Hay:

a. Hon cnh ra i:

T sau Ni chin n Chin tranh th gii ln th nht, nc M chng kin

nhng thay i nhanh chng: cuc cch mng cng nghip, tc th ho chng

mt, nng nghip pht trin mnh, t thc y nhu cu bun bn v thng thng

hng ho vi th gii bn ngoi

Sau khi ng chn Philippines v khng nh v tr vng chc Hawaii vo

bui giao thi gia hai th k, Hoa K c nhng hy vng v toan tnh ln trong

vic bun bn vi Trung Quc ni cha ng nhng trin vng tt p cho t

nc, cng nh li nhun v quyn lc trong ci quc t cho l trung tm y

[4,228]. Trung Quc l mt th trng khng l, mt bn tic m bt c quc nocng thm mun. Song, i cho n khi M c thc lc hng n Trung Quc th

qu l mun mng so vi cc nc quc lo lng khc. Trong khi , t khi Nht

Bn nh bi Trung Quc trong cuc chin tranh Trung - Nht (1894 1895), cc

nc quc phng Ty ginh c cc cn c hi qun, thu lnh th v thit

lp cc phm vi nh hng cc t gii ring. Nhng nc ny cng chim c

cc c quyn bun bn cng nh s nhng b ca chnh quyn Trung Quc trong

vic xy dng ng st v pht trin khai thc m. Lo s nhng phm vi nh

hng Trung Quc ca cc nc chu u s dn dn tr thnh nhng thuc athc s, ni m vn u t v quyn li thng mi ca Hoa K s b loi ra ngoi,

Hoa K thi hnh mt chnh sch ngn chn nguy c ni trn bng vic ban b mt

th on ngoi giao mi, chnh thc ku gi cc nc quc cng thc hin chnh

sch m ca (The Open Door Policy) i vi Trung Quc.

b. Ni dung hc thuyt:


5/35

5

Thng 9 1899, Ngoi trng M Jonh hay di quyn ca Tng thng W.

McKinley gi cng hm ngoi giao ti cc nc c lin quan, thng bo v chnh

sch m ca i vi Trung Quc nhm duy tr nguyn trng lnh th Trung Quc

[2,415], theo :

- Cc nc tha nhn ch quyn v ton vn lnh th ca Trung Quc.- Hng ho ca cc nc phi theo ch thu quan ca Trung Quc v

do Chnh ph Trung Quc thu thu.

- Khng can thip vo li ch ca cc nc theo nhng iu k.- Tu thuyn cc nc i li trong thng cng thuc phm vi cc nc

khc khng c nh thu nhp khu cao hn thu sut quy nh cho tu thuyn ca

nc mnh. Lun im ny cng c p dng trn lnh vc (vn ti bng) xe la.

c. Phng thc thc hin:

Mc tiu r rng nht ca chnh sch M ca i vi nc M l mtcng c ngoi giao khn ngoan bnh trng, xm lc Trung Quc v dn l bnh

trng khu vc Chu Thi Bnh Dng vi phng thc thng mi i trc, c

M theo sau

y thc cht l mt th on ngoi giao ot ly nhng li th thuc

a m khng cn phi dng v lc chim ly cc li th ny t tay ngi Trung

Quc2. Thc ra, vo thi im nhng nm cui cng ca th k XIX, Hoa K vn

cha sc c th can thip mt cch trc tip vo Trung Quc. V lc ny, Trung

Quc mc d ang ri vo tnh trng khng hong v suy yu, song khng phi lPhilippines, v li cng khng ging hn khi trn lnh th Trung Quc ang hin din

tt c cc anh ti t u sang (nh Anh, Php, c, Nga, Nht,). V vy, khng c

phng sch no kh d hn bng chnh vic tuyn b thc hin chnh sch m ca

i vi Trung Quc, duy tr nguyn trng, m bo s ton vn lnh th v ch quyn

c lp ca Trung Quc. Qua , Hoa K ng hong hin din xu x nhng

quyn li trn t Trung Quc m khng b ai phn i, bao gm c Trung Quc ln

cc nc quc khc. ng thi, vi chnh sch ny Hoa K mun ngn chn cc

nc quc tip tc xm chim Trung Quc hng ho M xm nhp vo Trung

Quc v ch thi c cho M len chn vo th trng ny 3.

2 Howard Cincotta, Khi qut v lch s nc M, bn dch (lu ti i s qun Hoa K),trang 134.3V Dng Ninh, Nguyn Vn Hng.Lch s th gii cn i,Nh xut bn Gio dc, H Ni, trang266.


6/35

6

Hoa K mun thc y y chng qua l s duy tr nguyn trng Trung Quc,

to iu kin cho M thm nhp su hn vo th trng rng ln ny ch khng phi

Hoa K ho hip ng ra m bo ch quyn v ton vn lnh th cho Trung Quc.

Vi chnh sch ny, M thc s tr thnh mt k xm lc khn ngoan v du mt.

iu ny li cng r rng hn khi M cng vi cc nc quc khc tham gia trn

p phong tro Ngha ho on, lm p lc buc triu nh Mn Thanh phi k ktthm Hip c Tn Su (1901) cho php cc nc c qun i bo v ng giao

thng v bi thng 450 triu lng bc. Ring M c 25 triu USD. Thc t

chng t rng chnh sch m ca ch l mt bc, mt th on ca qu trnh xm

lc ca M vo Trung Quc m thi [5,226]. Trong nhng n m u tin ca th k

XX, nhn chung, chnh sch ca M i vi Trung Quc vn l s tip tc cu kt vi

cc nc khc xm nhp su hn ri xu x Trung Quc. Thng 2 1904, cuc

Chin tranh Nga - Nht nhm tranh ginh nh hng vng ng bc Trung Quc n

ra. Nhn thy c th li dng cuc chin tranh ny tin thm mt bc trong vic

thm nhp su hn vo Trung Quc, M ng v pha Nht Bn. Trong cuc chin

tranh ny, M cnh co c v Php khng c can thip bng cch ng v phe

Nga chng li Nht Bn. Vi s tr gip v ngoi giao, nht l vai tr trung gian ha

gii ha bnh gia Nga v Nht thng qua vic k kt Hip c Portsmouth (do vy,

Tng thng T. Roosevelt c tng gii thng Nobel ha bnh nm 1906) * [7,744-

745], Hoa K c Nht Bn nhn nhng cho mt s quyn li nh thc hnh

chnh sch m ca i vi Mn Chu, tha nhn M c quyn len chn vo vng

lnh th ng bc Trung Quc

d. nh gi:

Vic thc hin chnh sch m ca i vi Trung Quc ca Jonh Hay c

d lun M nh gi rt cao. Chnh sch ny, theo ngi M, l mt trong nhng

chnh sch ng c ghi nh nht trong lch s i ngoi Hoa K. Ch bng mt li

tuyn b, nc M nghim nhin tr nn bnh ng trong vic khai thc th trng

Trung Quc bn cnh cc nc quc khc.

N c hnh thnh nhm tng phn vi chnh sch phm vi nh hng

c thc thi bi cc cng quc khc. Chnh sch m ca l mt trong nhng

chng/on ng c khen ngi nht trong lch s ngoi giao Hoa K, l mt minh

* Vi vai tr ho gii ho bnh gia Nga v Nht trong cuc Chin tranh Nga - Nht (1904 1905),Tng thng T. Roosevelt c tng gii thng Nobel Ho bnh nm 1906. ng l ngi M u tin nhn vinhquang ny. T. Roosevelt ginh ton b tin thng l 36.735 USD lp ra mt qu ng h ho bnh, hn chnh cng cng nghip. Nhng khi Chin tranh Th gii ln th nht n ra v M tham chin th Roosevelt liquyt nh chuyn ton b qu ny (lc ny l 45.000 USD) cho cng vic cu tr cc nn nhn chin tranh.


7/35

7

chng ca nng lc v k nng khn ngoan, sc so i km l s thc y thin ch

trong qu trnh m phn. Khng mt chnh khch v quc gia no khng th khng

ng vi nhng mong mun m chnh sch ca John Hay a ra, John Hay nhn

nhn thng sut vn mt cch hon ho.

V trong mt khong thi gian di, khi Hoa K cn lc hu, hay cha chun b

y sc mnh th chnh sch m ca vn cn l nguyn tc ch o trong chnhsch ca M i vi Trung Quc. M ca suy cho cng cng ch l s li dng hon

cnh, li dng mu thun trong vic xu x Trung Quc gia cc cng quc v ru

rao nhng gi tr c lp kiu M, tt c ch dn ng cho nhng bc thm

nhp su hn vo bn tic Trung Quc ca Hoa K.

CU 3: Chnh sch i ngoi ca M th hin trong Tuyn b 14 im ca W.

Wilson 19181. Tuyn b14 im ca W.Wilson 1918: 1. Cc hip c chnh thc t c mt cch cng khai2. Ngnh hng hi c hon ton t do i li trn cc vng bin trong ha bnh

cng nh trong chin tranh

3. Xa b tt c cc hng ro kinh t cng nh thit lp cc iu kin mu dchbnh ng gia tt c cc bn ca nn ha bnh th gii

4. Gim lc lng v trang a phng5. Xem xt yu cu ca cc nc thuc a da trn quyn li ca nhn dn cc

nc

6. Rt qun khi lnh th Nga7. Rt qun v phc hi li nc B8. Gii phng v khi phc li lnh th Php v Php c thm vng Alsace-

Lorraine

9. iu chnh li ng bin gii ca Italia theo quc gia10.Mang li cho nhn dn o- Hung c hi xy dng quyn t tr11.Rt qun v khi phc li cc nc Rumani, Secbi v Montenegro12.Trao cho Th Nh K ch quyn phn lnh th ca ch Ottoman, nhng trao

quyn t tr cho cc dn tc di quyn thng tr ca Th Nh K v cho php

tu b ca mi quc gia c t do qua li cng Dardanelles

13.Mt nc Ba Lan c lp gip bin14.Thnh lp mt lin hip chung cc quc gia bo v c lp chnh tr v thng

nht lnh th cho tt c cc nc thnh vin.


8/35

8

2. Mc tiuTng thng Wilson c ng gp ln lao vo vic sm chm dt chin tranh. ng

xc nh r nhng mc tiu chin tranh ca Hoa K v lun nhn mnh rng cuc

chin ny c tin hnh khng phi chng li nhn dn c, m nhm chng li

chnh ph chuyn ch ca nc c. Mi bn im ni ting do ng a ra c

trnh trc Thng vin vo thng 1/1918, c ni dung ku gi: bi b nhng hip

c quc t b mt, t do khai thc cc tuyn ng bin, t do thng mi gia cc

quc gia, gii tr qun b, iu chnh nhng i hi ca ch thc dn lin quan ti

quyn li ngi dn, m bo quyn t tr v t do pht trin kinh t ca cc dn tc

chu u, v quan trng nht l thnh lp Hi Quc Lin trn nguyn tc tn trng ln

nhau v c lp chnh tr v ton vn lnh th i vi cc quc gia ln cng nh cc

quc gia nh.

3. nh hngChnh sch i ngoi Hoa K c xc nh bi chnh s dao ng gia ch ngha l

tng thp t chinh v ch ngha bit lp hp hi. S khc bit quen thuc gia hai

ch ngha ny - mt quc gia hoi cng tn cng mt k th o hay l vi u xung

ct - cui cng s lm m i nhng chiu hng dn li cho chnh sch i ngoi

ca Hoa K. Nim tin rng Hoa K l quc gia duy nht c s mnh nh mt u tu

ca qu trnh m rng dn ch, cc th trng t do v s t do c nhn tr thnh

mt yu t mang tnh rng buc trong cuc chm trn ca Hoa K vi th gii

4. Trin khaiWoodrow Wilson chia s nhng quan im vi xu hng m rng v nhng li ch

ca Hoa K trn th gii, nhng g xy n vi Hoa K c lin quan cht ch n bn

cht v hnh vi ca cc quc gia trn ton cu, khng nh c s rng ln ca quan

im mang tm th gii . Tng thng Wilson lp lun rng cho d c mun hay

khng, chng ta l nhng ngi tham gia vo i sng ca th gii... Nhng g nh

hng n nhn loi khng th khng phi l cng vic ca chng ta..

Tng thng Wilson a ra ngoi giao theo ch ngha l tng, tuyn truyn M khng

phi theo ui li ch ring, m l bo v quyn li nhn loi.iu ny ly s tn

nghim v nhn quyn ca quc gia lm c s quan trng ca chnh sch.

Quay tr li cuc chin tranh, Thng 10/1918, ng trc s tht bi chc chn, Chnh

ph c ku gi Wilson m phn trn c s mi bn im.Sau mt thng m

phn b mt m khng h a ra mt m bo chc chn no i vi nc c, mt


9/35

9

hip nh nh chin (v mt k thut th l s ngng bn, cn trn thc t th l

s u hng ca qun c) c k kt ngy 11/11/1918.

5. nh giQuyt tm ca Woodrow Wilson lm cho th gii an ton hn v nn dn ch

kch thch ngi dn M, m trc tng l mt dn tc bit lp, tham gia vo Chintranh Th gii Th nht. Ch trng v quyn t quyt ca ngi tng l mt gio s,

nh hng su sc n nhng ngi theo ch ngha quc gia trn ton cu v chnh

Wilson c coi gn nh l mt v cu tinh

Tuy vy, t tng thp t chinh ca Wilson cng i i vi ch ngha hin thc dt

khot. Chng hn nh, trong khi ln n s i x th bo nhng ngi Th Nh K i

vi ngi Armenia, Wilson yu cu tuyn chin vi nhng ngi Th Nh K v s

rng s hin din ca phi on Hoa K Trung ng c th b hi. Trn thc t, s

min cng ca Hoa K trong vic trin khai qun i M gip nh ncArmenia non tr ra i sau Chin tranh Th gii Th nht gp phn vo s sp

nhanh chng ca Armenia. Nhng vic lm ca Wilson i vi cuc chin cng i

ngc li bt k gi no t ch ngha l tng m mng.Sc mnh y ca c

my chin tranh ca Armenia sp c sinh ra, khi Tng thng qu quyt cung cp

lc lng khng hn ch. Nh th, trong s tham gia ca Hoa K vo Chin tranh

Th gii Th nht, mt chin lc c sinh ra bi s kt hp gia nhng li ch c

xc nh trong phm vi hp vi nhng nguyn tc bn vng ca Hoa K.

Kt lun

Nh vy, quan im ca Wilson v ch ngha l tng bn vng nh hnh bn cht

ca chnh sch i ngoi Hoa K. Nhng ch l mt phn ca mt qu trnh nng

ng v phc tp.N cn phi lun lun l i trng vi nhng i hi chin lc

c tr tnh trc.

CU 4: Chnh sch i ngoi ca M trong thi gian Th chin II

1.

C s hoch nh:Mi e da ca cc nc pht xt n nc M v li ch ca nc ny: mc d l mt

quc gia c v tr tch bit vi cc chu lc cn li, v khi la chin tranh lc ny vn

cha m ln t M, nhng s p o v cc thnh cng trn nhiu mt trn ca qun

Trc nhng v tr chin lc ca M ti Thi Bnh Dng v i Ty Dng

buc M phi cn nhc vic can thip vo cuc chin ln ny.M c v tr chin lc


10/35

10

c hai mt i Ty Dng v TBD, v nc ny nht thit khng th Nht c

chim th trngTQ rng ln v c nhng nc giu ti nguyn thin nhin v c v

tr chin lc quan trng N. M p dng nhngbin php ngoi giao, kinh t

nhm chng li NhtBn a qun vo chim ng ng Dng, ngn chn con

ng tip vin ca M cho chnh ph Quc dn ng ca Tng, chng li NB t

chn ln Thi Lan v li ko Thi lm ch hu cho Nht. ng thi chng li NB thchin m mu ginh git thuc a Philippines ca M hay cc thuc a khc ca H

Lan, Php, Anh N m M c lp ra ch qun thc trong khun kh mt t

chc quc t sau ny do M khng ch, nhm fbanhf trng v kinh t, TM theo thuyt

th trng, t do cnh tranh. Bn cnh , M cng thy r c nguy c b bao vy

n tn cng bi c Nht, nu nh cc nc ny thn tnh Chu u v cc

o, quc o Thi Bnh Dng.

S u tranh gia ch ngha bit lp v ch ngha quc t trong giai on ny khin

nc M na mun bc vo cuc chin, na chn ch. Ngi dn M vn t thi dng dng trc nhng g ang xy ra nhng chu lc khc, ng thi cng khng

mun gnh chu thit hi v kim li t vic bun bn v kh. Trong khi , ni chnh

quyn M, nhn thc c mi nguy ang lan rng bn kia i dng, li ny sinh

kin cho rng M cn ra tay trc khi tnh th khng th cu vn.

S kin Trn Chu Cng chnh l cu tr li dt khot cho cu hi m ngi M vn

lun bn khon, chnh thc nh du vic M tham chin, ng v phe Anh, Lin X,

chng li Nht c Php. R rng, s kin ny l mt c sc ng thi l mt

ng lc rt ln ngi M bc vo cuc chin vi tinh thn quyt tm cao .

2. Chnh schTrong thi gian din ra Th chin II, chnh sch i ngoi Hoa K khng hon ton

thng nht theo thi gian, m vn ty vo tnh th, li th m bo duy tr mc tiu

cao nht l li ch quc gia.

Giai on trc s kin Trn Chu Cng 1941, M cng c nhng can thip nht

nh vo din bin cuc chin, tuy nhin va phi v n trnh i u qun s

trc tip. ng thi, Hoa K cng tn dng c hi bun bn v khi cho cc bn

tham chin, kim li khi cc nc ang xu x ln nhau. Trong mi tnh hung, M

vn gi thi kin quyt khi bo v li ch nc mnh, quyt tm khng nhn

nhng, v thm ch cn a ra nhng cnh co cho i phng, nht l vi Nht Bn.

Sau s kin Trn Chu Cng, ngi M chnh thc tham chin, ch yu qua vin tr

ti chnh, qun s. Bi cnh lch s quyn li cc quc gia b xm phm (Anh n c


11/35

11

vs c, LX b c tn cng, Nht Bn tch cc chun b khai chin vi M Chu -

TBD) khin M xch li gn v hp tc vi Anh v Lin X, thnh lp phe

ng minh, tm thi gt ht mi bt ng.

Tuy nhin, s ln mnh ca Lin X lc c trn chin trng ln v h t tng

khin Hoa K nhn nh nc ny c th s l mi e da, by t lo ngi v nghi ng

Lin X. Mc d vy, Hoa K vn tip tc mun li dng Lin X trn cc mt trn,

hn ch gy nghi ng pha quc gia ny. Xa hn na, Hoa K cng mun tn dng

cuc chin ny tiu dit hoc hn ch nhng mi nguy ca nc mnh hin ti v c

trong tng lai. Nn trn chin trng, Hoa K hp tc cht ch vi Anh trn cc mt

trn v c chnh sch, v lun ginh th thng phong so vi Anh trong mi quan h

ny, nhng vn khng nghe theo s lo ngi ca Anh vi s ln mnh ca Lin x v

Xx hi ch ngha, c gng duy tr quan h vi nc ny.

Trc khi kt thc cuc chin, M vn tn dng c hi tr a Nht bng vic th haiqu bom nguyn t.

3. Trin khai (tham kho)T nm 40 cho n cui nm 41, M thi hnh nhng chnh sch y li s bnh

trng ca Nht, nh nh ch hip nh trng mi, hn ch 4 ri n cm vn

(26/9/40) gn nh hon ton nhng mt hng chin lc nh st, thp, nhm, phc

tng my bay, xng d u..., ng ca ngn khon NB ko c tin mua hng (7/40).

Thng 8/1941, Churchill v Roosevelt hp ti hi ngh Quebec by t lo ngi trcnhng hnh ng xm lc ca Nht. C Anh v M sau hi ngh cnh co nu NB

tin thm bc mi trong chnh sch v lc th h s c nhng bin php cn thit

chng tr v bo v li ch nc mnh.

Trong nhng cuc thng lng vi Nht vo thng 11/1941, M kin quyt yu

cu NB trc ht phi rt khi TQ, khin cho cc cuc m phn ko th i n kt qu

cui cng. Ngi Nht, vn chun b sn sng v quyt nh nu yu sch chim

ng TQ v N ca mnh khng c p ng, NB s tuyn chin vi M, Anh, H

Lan.

Cuc tn cng Trn Chu Cng khin ngi M chnh thc bc vo cuc chin

vi quy m rng ln c hai mt trn v u.

4 Lut tng cng quc phng 6/1940


12/35

12

c tn cng LX, M cng vi Anh tuyn b ng v pha LX (6/1941), thm ch

M cn vin tr cho LX theo lut cho vay nh M gip Anh v v kh, vt dng,

lng thc cn thit cho chin tranh.

Khi Lin X ngh m ra mt trn th hai pha Ty, trn t Php, M t ra d

dt v khng thc s ng tnh. Nhng nc ny vn hp tc cht ch vi Anh trong

gn nh mi kin v mt trn.

M v Anh (1944) bt u by t e ngi trc nhng chin thng v sc mnh ngy

cng ln ca LX, lo ngi nc ny s p t cho nhng nc mi c LX gii phng

h thng chnh tr, KT, XH theo m hnh LX mu thun xy ra.

Ti hi ngh Yanta, M c ch trng nh bi pht xt Nht trc tp trung dit

Nht, trnh s nghi ng ca LX, ng thi tranh th nc ny nh Nht v lp LHQ

sau ny khng mun tin su vo Trung u hn ch nh hng ca LX cng vi

Anh.

Nm 1945, M nm bom nguyn t xung hai thnh ph ca Nht v mt mnh b

chim ng Nht, nhm rt ngn thi gian chin tranh, trnh thit hi cho nc M,

ng thi i trc LX mt bc cn bng th lc v ginh nh hng ti y.

----------------------------

M l nc b Hip c tay ba nhm vo nhiu nht thy c mi e da ca phe

Trc nn c gng xch li gn Anh.

M 9/2940 k hip nh vi Anh, trong Anh cho M thu trong 99 nm cc cn c

chin lc rt quan trng ca Anh, Anh ko c giao hm i ca mnh cho ch hoc

nh m, M giao cho anh 50 tu khu trc c. V Anh phi mua nhiu v kh t M

ti chnh suy kit: t 11/1940, Anh tr cho M $4,5 t ngoi t v vng M thu li

cao.

Theo nh lut vay mn ca TT Roosevelt, Anh c vay t M v kh v cc sn

phm hn 31 t nhng ch phi tr mt s sn phm tr gi hn 6 t

T na sau nm 1940, khi Anh M c hnh thnh trong M ngvai tr lnh o v Anh v tr s 2.


13/35

13

CU 5: C s hnh thnh v ni dung ca chin lc Ngn chn (Chnh quynTruman).

I. C s hnh thnhSau chin tranh th gii th hai, cc din th gii chuyn sang mt bc ngot

ln. M tr thnh quc u s th gii, ln mnh v qun s, kinh t cng nh uy

tn chnh tr. T , Truman cho rng, nc M phi lnh o th gii. Song, sau chintranh th Lin X cng tr thnh cng quc hng mnh nht chu u, l trung tm

ca phong tro cng sn quc t, l lc lng ch yu chng li m mu b ch ca

M. Trc tnh hnh , M - cng quc mnh nht trong th gii t bn, da vo

thc lc kinh t hng hu, s c quyn ht nhn cng vi cc nc lin minh

phng Ty pht ng chin tranh lnh v thc hnh chin lc ton cu ngn chn

chng ch ngha cng sn, chng Lin X v cch mng th gii.

Da trn kin ngh ca nh ngoi giao Kennan, i bin lm thi ca M

Matsxcova trong 1 bc in tn s 51 ngy 22/12/1946 cho chnh ph M di 8000

ch v 1 bi bo mang tn

Ngun gc hnh ng ca Lin X ng trn tp ch cc vn i ngoi (

7/1947). Trong bc in v bi bo trn, Kennan cho rng, i vs Lin X, iu ct li

l phi c 1 chnh sch di hn, lin nhn nhng cng quyt ngn chn s bnh

trng ca Lin X, nhm lm cho Lin X yu dn, rt cuc b tan r. Ngy

12/3/1947, trong Thng ip lin bang, Truman vu khng Lin X xm lc, p t

chnh th cc quyn i vi cc nc t do v tuyn b chnh sch ca M l buc

Lin X li bc, s lm tan r nh nc Lin X, xa b ch ngha cng sn bt c

u trn th gii.

II. Ni dung v trin khai chnh schChnh quyn M s dng cc cng c kinh t, chnh tr v qun s, cy gy v ca

c rt trin khai thc hin chin lc trong dng qun s l ch yu bao vy,

phong ta, ngn chn s pht trin ca ch ngha cng sn, ch yu cha mi nhn v

Lin X.

V kinh t: M a ra k hoch Marshall, cn c gi l chng trnh phc

hng chu u. Ngay trong thng ip ngy 12/3/1947, Truman yu cu Quc hiM thng qua ngn khon 400 triu USD vin tr qun s v kinh t cho cc chnh

ph Th Nh K v Hi Lp ang c nguy c b phong tro nhn dn nh . M coi

chu u l a bn chin lc quan trng nht khng th ri v tay cng sn,

a ra k hoch vin tr i quy m cho cc nc Ty u. Thng qua cng c vin tr

vi 12 t USD tn dng v tr cp nhm khng ch khng nhng v kinh t m cn v


14/35

14

chnh tr v qun s vi cc quc gia ny. Trong vng cha y mt nm, hng lot

quc gia tip nhn vin tr ca M: Anh, Php, c, o.

V qun s: M thnh lp cc lin minh qun s bao vy Lin X v cc nc x

hi ch ngha. Ni dung c bn l da trn c s c quyn v v kh nguyn t, e

da, ngn chn, y li Lin X v cc dn tc ng ln t gii phng. Mt lot cc t

chc qun s ra i nh: T chc Hip c tng tr lin M ( RIO), T chc Hipc Bc i ty dng( NATO), T chc Hip c an ninh Thi Bnh Dng (

ANZUS). Trong , M s dng NATO lm cng c kim sot cc nc Ty u, bao

vy v ngn chn Lin X v cc nc x hi ch ngha ng u.

M cn s dng cc ng minh v ch hu tham gia cc lin minh a phng v

song phng do h ng vai tr ch cht, thc hin lin minh tay i vi nhiu nc

vi danh ngha thc hin cc cam kt ng minh v chin lc ngn chn. T gia

nm 1959, M t a qun ca h v 16 nc khc l thnh vin ca lin hip

quc tin hnh cuc chin tranh cc b trn bn o Triu Tin.

Ngoi ra, Washington cn thi hnh chnh sch tm kim, lin kt vi cc th lc s

vanh hiu chin nhm chng ph phong tro cch mnh, uy hip ha bnh trn th

gii, ni bt nht l vic thnh lp nh nc Ixraen chng ph phong tro gii

phng dn tc Trung Cn ng.

III. nh gi v kt lun:Chin lc nh du s chuyn hng bc ngot trong chnh sch i ngoi ca

M t thi G.Washington, khi hp chng quc Hoa K mi ra i ch trng khng

can d vo cc vn quc t. Chin lc a nc M lao nhanh trn con ngchy ua v trang, t nn tng cho chin lc ngn chn Lin X, ngn chn ch

ngha cng sn, t c s cho vic hnh thnh cc c cu t chc v cc cng c ch

yu tin hnh cuc chin tranh lnh trong hn bn thp k.

CU 6: Hc thuyt D. Eisenhowwer v Trung ng

Sau cuc Khng hong Suez nm 1956, Hoa K tr thnh quc gia bo v phn

ln nhng li ch ca phng Ty ti Trung ng. Kt qu l, Eisenhower cng b

"Hc thuyt Eisenhower" vo thng 1 nm 1957. tr a Trung ng, Hoa K s

"chun b s dng lc lng v trang chng li s khiu khch t bt c quc gia

no b ch ngha cng sn quc t kim ch."

Hc thuyt Eisenhower nm 1957 tuyn b rng Hoa K s phn phi vin tr

qun s v kinh t v, nu cn thit, s s dng lc lng qun s ngn chn s lan


15/35

15

trn ca ch ngha cng sn ti Trung ng. Eisenhower thy kh khn thuyt phc

cc quc gia Rp hng u hay Israel tn thnh mc ch hay s hu dng ca hc

thuyt ny. Hc thuyt ny bao gm mt s rng buc ln ca Hoa K i vi nn an

ninh v n nh ca Trung ng v t du hiu mt cp bc mi gii quyt vn ca

Hoa K nhm p t nh hng ca mnh trong cc vn quc t.

Hoa K cng khng nh s dng v lc nhm bo v nn c lp ca bt kquc gia hay nhm quc gia no trong khu vc Trung ng nu nhng nc ny yu

cu M gip chng li s tn cng ca mt nc cng sn. Hc thuyt ny bao

gm mt s rng buc ln ca Hoa K i vi nn an ninh v n nh ca Trung ng

v t du hiu mt cp bc mi gii quyt vn ca Hoa K nhm p t nh hng

ca mnh trong cc vn quc t. Qua vic cng b hc thuyt ny, Eisenhower

lm tng thm vin cnh rng Hoa K s chin u ti Trung ng v chp nhn

nhng trch nhim trong vng ny m Hoa K s duy tr hng th p nin sp ti.

Hc thuyt ny khc hc thuyt ca cc tng thng khc ch n c a ranh mt ngh quyt chung ca Quc hi. Hc thuyt trao s y quyn ca Quc hi

cho vic vin tr hay thm ch l can thip qun s i vi nhng quc gia b e d a

bi ch ngha cng sn quc t. Hc thuyt ny c coi l cuc tm kim lc lng

Lc lng th ba Trung ng.

CU 7: S iu chnh chnh sch M t Kenedy n Nixon

Bt u v duy tr i thoi ( chuyn t i u sang i thoi).

a. Kennedy: Jack Kennedy hay JFK, l tng thng th 35 ca Hp chng qucHoa K (19611963). Khi ng cho s thay i: Ask not what your country

can do for you, ask what you can do for your country

Bc tng berlin c xy dng nm 1961 cng thng x- M ln nh im,biu hin cho i u ng ty, cha c biu hin ca i thoi gia hai bn tuy

nhin khng hong Caribe 1962 : khng hong tn la Caribbean ti Cuba kt

thc vi s tha hip ca lin x v m vi cc iu kin : lin x rt tn lakhi cuba i li M cam kt khng xm lc cuba.

T6/1961 Ken gp Kh-rt-sp ti Vin v a ra c tuyn b chung ni rmc ch hai nc l k kt hip nh gii tr qun b ton din v trit .


16/35

16

20/6/1963 hai bn tha thun thit lp ng dy nng tham kho kin canhau v mi s c c th gy ra chin tranh ht nhn.

Tm li c s khi u cho s i thoi. chuyn t i u quyt lit viLin X sang tp trung i ph vi phong tro dn tc ang ngy cng pht

trin, tr thnh nguy c trc tip e da quyn lc v nh hng ca ch ngha

quc M, ng thi dng ha hon x m c c hi khot su mu thun

gia cc nc x hi ch ngha. thc hin mc tiu ny Ken iu chnh

chnh sch : v ha bnh thc hin ha hon vi x tp trung lc lng

chng phong tro gii phng dn tc v thc hin din bin ha bnh cc

nc XHC N ng u

b. Johnson Baines Johnson (27 thng 8 nm 1908 22 thng 1 nm 1973),thng c gi tt l LBJ, l Tng thng Hoa K th 36, gi chc t nm

1963 n 1969.Sai lm, sai lm khng khip: chin tranh vit nam. giai on ny John

quay tr li vi chnh sch cng rn.Tng thng Johnson tng cng tp trung

vo c gng ca qun i M Vit Nam. ng ta tin chc chn rng chnh sch

Kim ch i hi Hoa K phi c mt s c gng ng k trong vic chn ng

s bnh trng ca ch ngha cng sn. Vo lc Kennedy cht, c khong

16000 c vn Hoa K Vit Nam. Johnson tng cng s lng v m

rng vai tr ca h sau s kin Vnh Bc b (khong 3 tun sau khi Hi ngh

ca ng Cng ha nm 1964 c Barry Goldwater tranh c Tng thng). S lng t vong ca binh s Hoa K cng tng ln. Trong hai tun thng 5

nm 1968, s lng l 1800 vi tng cng thng vong l 18000.

12-6-1968 Johnson ngh x m m phn v chm dt xy dng h thng

phng th tn la v Lin x ng .

Tm li Johnson c thc hin i thoi nhng do sa ly ti chin tranh vit nam

nn khng n cc vn khc.

c. Nixon : Richard Milhous Nixon (9 thng 1, 1913 22 thng 4, 1994) l Tngthng th 37 ca Hoa K nhim k phc v t 1969 n 1974

R. Nixon: Bt u thay i

Chia s trch nhim


17/35

17

Helsinky 1973-75 : ngy 17/11/69 hi ngh Hel khai mc trong bu khng kh

hiu bit ln nhau v i n tha thun c th sau c vn c bit ca tng

thng m v sau l Nixon n thm Maxcova vo 5/1972, hai bn x m

a ra thng co chung vi tinh thn ha du hu ngh v k mt hip nh v

cc h thng phng th tn la v mt hip nh tm thi v hn ch cc v kh

tin cng chin lc salt . quan h x m tr nn ha du.

Hip nh Paris 1973 : i thoi gia VN vi M, khng cn sa ly vo chin

tranh.

Thng co chung Thng Hi 1972: Nixon thm TQ 1971, TQ v M a ra

thng co chung thng hi vi ni dung l M ngi TQ t gii quyt vn

Di Loan, rt ht qun M ti DL ty theo s n nh ca Khu vc. Tq

tuyn b chng li mi chnh sch b quyn nhm m ch LX. y l biu hin

cho s i thoi T-m.Nixon bt u ni nhiu v chnh sch ha du, tha nhn th cn bng x m,

li dng mu thun x trung ci thin mi qhe vi tq.

Tm li chnh sch i thoi l mt nt tng ng pht trin t thi tng thng

ken- mi ch l s nhen nhm sang i tng thng Nixon li chuyn thnh mt

chnh sch c th m phn trn th mnh.

CU 8:nh gi chnh sch i ngoi M trong thi k CW (Everyone)


18/35

18

CU 9: C s hnh thnh v ni dung chin lc Cam kt v M rng caChnh quyn B. Clinton

ng trc nhng thay i to ln ca tnh hnh th gii sau chin tranh lnh, t

khi tng thng Bill Clinton ln cm quyn, M tch cc xem xt v iu chnh chin

lc ca mnh. Thng 2 nm 1995, Tng thng Bill Clinton chnh thc cng b

chin lc Cam kt v m rng (Engagement and Enlargement) v chin lc nyc coi l chin lc i ngoi ca M trong nhng nm cn li ca th k XX .

1. C s hnh thnh:y iu kin thun li:Thi k sau chin tranh lnh v sau Lin X, cc nh

vch chin lc M cho rng tnh hnh quc t c nhng chuyn bin c bn c

li cho Hoa K. l vic chin tranh lnh kt thc, Lin X tan v, th hai

cc v xu th i u trn th gii khng cn na. Cc i th mi nh Nht

Bn, CHLB c, Ty utuy l nhng ch th ng ghm v kinh t nhng

khng c sc mnh qun s v sc mnh tng hp c th e da v tr lnh oca M trn th gii.

y Thch thc- Nhng thch thc ny sinh t ni b nc M:+ Kinh t: Hoa K bc ra khi cuc chin tranh lnh vi thng tch y

mnh v cuc chy ua v trang cc k tn km khin nn kinh t Hoa K vp phi

nhng kh khn trm trng. S suy yu ca nn kinh t M tr thnh thch thc

nghim trng nht i vi tham vng lnh o ton cu ca M.

+ V qun s, chin lc ngn chn ton cu li thi. Hnh thc tp hp lclng c khng cn hiu qu i hi phi c mt chin lc qun s mi, mt

cch thc tp hp lc lng mi ph hp hn.

+ V chnh tr v i ngoi: s xung t gay gt gia xu hng hng ni v

hng ngoi, mu thun gia yu cu cng c trong nc v tham vng bnh trng

bn ngoi.

- Nhng chuyn bin su sc ca nn kinh t th gii do tc ng ca cuccch mnh khoa hc k thut. Ngy nay, khng nhng nn kinh t cc nc

ph thuc vo nn kinh t M m nn kinh t M cng ngy cng ph thuc

vo nn kinh t cc nc khc, ty thuc vo nn kinh t th gii.

- Mu thun gia bat rung tm ca ch ngha t bn quc t din ra ngy cnggay gt l nhng thch thc phc tp i vi Hoa K, to thnh nhng kim

ch ng k i vi chin lc ton cu ca Hoa K.


19/35

19

- Mu thun v xung t khu vc din ra cc khu vc v trn th gii gykh khn, phc tp cho vic thit lp trt t th gii nh Hoa K mong

mun.

2. Ni dung ca chin lcYu cu bao trm ca chin lc cam kt (engagement) v m rng

(enlargement) nh tng thng Bill Clinton nu r l m rng v tng cng cng

ng cc nn dn ch theo kinh t th trng ca th gii. iu c ngha l Hoa K

tm cch cng c v m rng qu o ca ch ngha t bn trn th gii, t thit lp

mt trt t quc t t bn ch ngha do M ch huy.

Lc u chnh quyn Clinton vch ra chin lc ngoi giao mi l chin lc

m rng. Sau b sung thm nhng ni dung quan trng v gn thm t cam kt

tr thnh ci tn chung l cam kt v m rng. Cam kt c ngha l M vn cn

tham gia vo cc vn quc t, khng nhng ch tham gia m cn l lnh o. Trongmt th gii thng tin cc k nhanh nhy, xu th nht th ha kinh t khu vc v ton

cu ha kinh t tng ln khin tnh ty thuc ln nhau cng ln, vi t cch l mt

cng quc kinh t qun s ln nht th gii, M khng nhng can thip m cn phi

dn u.

Mc tiu: Chin lc ngoi giao mi c mc tiu quan trng l phc vchin lc phc hng nn kinh t M, tng cng thc lc kim ch

Nht Bn v Ty u trong qu o ca M; thc y Lin X v cc nc

ng u chuyn hon ton sang nn kinh t th trng t do theo kiuphng Ty; chuyn rng trng tm chin lc an ninh quc gia v ngoi

giao sang i ph vi tnh hnh cc khu vc, gii quyt cc cuc xung t

khu vc theo hng c li cho M.

Ba tr ct chnh ca chnh sch:- Kinh t: phc hng nn kinh t M nhm duy tr vai tr hng u ca M

trn th gii, thc y t do ha kinh t.

- Chnh tr: Ging cao ngn c dn ch, nhn quyn nhm tp hp lclng trong giai on mi, p t cc quan nim v gi tr M i vi cc

dn tc khc, lm cng c can thip vo cng vic ni b ca cc quc gia

khc.

- Qun s: tinh gim kinh ph quc phng nhng ng thi cng hin i halc lng. Xy dng mt lc lng v trang mnh, lm cng c khng ch


20/35

20

cc ng minh ng thi l i th, kh nng i ph vi nhng mi e

da ca nhng thp k ti

CU 10: C s hnh thnh v ni dung hc thuyn nh n ph u ca G.Bush

a. Hon cnh ra i:

Hc thuyt nh n ph u ra i trong hon cnh:

y Chin lc i ngoi ca M t sau chin tranh lnh l chtrng can d vo cng vic th gii nhm mc tiu chin lc l duy tr a v

lnh o th gii ca M. TT Bush cng tip tc i theo chin lc i ngoi

khung ny nhng vi phng php khc TT Clinton

y S tri dy ca cc nc chu M Latinh, khu vc vn c coil san sau ca M li ni ln 1 s quc gia vi t duy chng M ca tng lp

lnh o.

y Mi e da t Trung Qucy c bit c tc ng su sc nht l s kin 11/9gy chn ng

th gii. Nhng k khng b lm sp Ta thp i ca Trung tm

Thng mi Th gii ti New York v ph hy mt gc ca Lu Nm Gc - hai

biu tng kinh t v qun s ca siu cng mnh nht. Frank Furedi, Gio s

khoa X hi hc ca trng i hc Kent tng nhn nh: V khngb 11.9 lm c mt vic duy nht, l bnh thng ha suy ngh cho rngbn hnh

ng v bn lo ngi c th l nguy c ch khng phi bn hnh ng v bn

tin rng l nguy c. .

b. Ni dung v trin khai chnh sch :

Sau v khng b 11-9-2001, Tng thng Bush tung ra hc thuyt nh n

ph u (Pre Emtion), dng sc mnh qun s gii quyt cc mi e da an ninh

vi M. Song hnh vi hc thuyt ny l chnh sch ngoi giao n phng theo kiuai khng i vi M l k th ca M.

Ni dung c bn ca vic trin khai chnh sch i ngoi ca TT Bush l:

1. Chng khng b tr thnh u tin chin lc2. An ninh qun s tr thnh tr ct hng u gii quyt cc mi e da an ninh

vi M, k c cc mi a da tim tng (tn cng phng nga)


21/35

21

Cuc chin ti Afghanixtan 2001 v Iraq 2003 l minh chng tiu biu cho vic M

s dng qun s lm bin php chnh yu can thip vo nc khc, di danh ngha

gii quyt cc mi e da n M (khng b quc t)

3. Ch trng s dng hnh ng n phng theo ui li ch n phngkhi c th, a phng khi cn thit

Biu hin ca chnh sch ngoi giao n phng ca M di thi TT Bush con

bn cnh vic tin hnh cuc chin Iraq cn l rt khi Ngh nh th Kyoto, x b

hip c chng tn la ABM, n vic ty chay Ta n Hnh s quc t (ICC) , ro

rit thc y vic trin khai h thng phng th tn la NMD v t chi k Ngh nh

th Cng c Quc t chng v kh sinh hc. Trong lnh vc kinh t, ch ngha n

phng M gy mi hn th vi cc ng minh chu u trong chnh sch p t

thu nhp khu thp v tng tr cp nng nghip.

4. Chu Thi Bnh Dng tr thnh trng im s 1 trong chin lc ton cuca M

M tng cng s hin din ca mnh ti khu vc chu Thi Bnh Dng.

Khu vc ny tr thnh trng tm chin lc ton cu ca M bn cnh khu vc

chu u. M thi hnh chnh sch can thip cng rn vi cc i th ca M.c

bit l chnh sch ca M i vi Trung Quc, xem TQ l i th cnh tranh

chin lc, 1 i th tim tang trong khu vc nhng cng l i tc lm n sn

sang hp tc vi M trong nhng lnh vc c li cho M.

c. nh gi:

Tht bi ln nht ca CSN di thi Tng thng Bush c l chnh l 2 cuc

chin tranh ti Iraq v Afghanistan. Chin lc an ninh tuyt i ha sc mnh qun

s a nc M ti hai cuc chin tranh hao ngi tn ca ti Afghanistan (2001)

v c bit l cuc chin ti( Iraq 2003) m cho ti nay vn cha rt c ht chn

khi vng ly. Quan trng khng km l chin lc khng gip gii quyt hiu qucc thch thc an ninh t ra vi nc M trong khi li lm tn hi nghim trng hnh

nh ca M trn th gii. Uy tn b suy gim nghim trng, M b y vo th b c lp

khi ln sng chng M, chng chin tranh Iraq xut hin khp th gii. Chnh cuc

chin Iraq khin nc M nh mt dn s knh n ca ng minh v b k th coi

thng.


22/35

22

Theo cc nh phn tch, nhng di sn khng my tt p m chnh sch i

ngoi ca Bush li cn bao gm c tnh trng phin qun Taliban ti tri dy

Afganistan, ngi Palestine b chia r bi u ni b, cc n lc nhm chm dt

tnh trng dit chng Darfur tht bi, nhng lo ngi eo ng v kh nng sn sng

chin u ca qun i M v o tng ca Bush v vic thc y dn ch trn khp

Trung ng to ra nhng kt qu tt, xu ln ln v c bit l 2 quc gia s huv kh ht nhn mi l Iran v CHDCND Triu Tin.

Tuy vy, CSN ca TT Bush cng c t nhiu du n thnh cng. Thnh cng

u tin v sng nht chnh l vic nc M tp hp c lc lng rt ng cc

quc gia trn th gii ng v pha mnh trong cuc chin do M pht ng mang tn

Cuc chin chng khng b sau s kin 11/9. Mt thnh cng na ca chnh quyn

Bush trong lnh vc i ngoi l thc y xy dng 1 mi quan h mi vi n ,

1 nn dn ch ln trn th gii sau 1 thi gian di bt ha.

CU 11: Chnh sch ca M trong vn dn ch v nhn quyn sau CW

Thut ng ngoi giao nhn quyn c use nm 1966, m t nhng quan im, ng

thi ca chnh ph M lin quan n vn nhn quyn v khng nh CP M s coi

coi nhn quyn nh mt cng c c bn thc hin chnh sch i ngoi ca mnh5.

c bit t sau khi LX- sp , M cng tng cng khai thc trit vn ny,

trc ht nhm mc ch xa b nt nhng nc XHCN cn li, sau khng ch cc

nc khc, thc hin m mu b ch ton cu ca mnh 6.

1. C s hoch nh chnh scha. Trong nc:- C s lch s:

y Da trn nn tng t tng ca nhng con ngi n M u tin tmkim t do.

y Da trn thc tin nc M vn l thuc a ca cc cng quc Chuu.

y X hi M tng b chia r su sc bi ch n l C v quyn t quyt s phn ca con ngi, cao cc quyn t do

y Cc chnh sch i ngoi v nhn quyn ca M trong Chin tranh Lnh,nht l t thi k ca Carter, pht huy tc dng rt hiu qu, gp phn

dn n s sp ca khi XHCN Chu u. Nn nhng chnh sch

5 D. Newton, Ngoi giao nhn quyn.6 V Khng Duy, V chnh sch ngoi giao nhn quyn ca M


23/35

23

nhn quyn ca HK giai on sau l bc pht trin, tip tc tin

ca nhng nn tng vng chc trong Chin tranh Lnh.

- C s vn ha: yu t do, c lp, cao vai tr c nhn v cao vai trv trch nhim ca Hoa K i vi cc vn quc t, c bit l trong

trng hp ngi dn cc nc b xm phm quyn li (tnh chnh ngha).

- C s php lut:y C s php lut trong nc: Hin php M cng vi Tuyn ngn nhn

quyn, l c s m bo php l ti cao i vi quyn ca ngi dn

M. Sau Hin php cn c nhiu vn bn php lut khc quy nh v

nhn quyn: Tu chnh n th 17 (1865), Tu chnh n th 26 (1971) (v

quyn bu c ca mi ngi dn)...

y C s lut php iu chnh quan h quc t ca M: o lut vin trnc ngoi 1961, o lut kim sot xut khu v kh v vin tr an

ninh quc t 1976, o lut t do tn gio quc t,... Nhng lut ny khng ch iu chnh v tc ng n chnh sch

ngoi giao nhn quyn ca M m cn l cng c cho M thc hin

cc chnh sch ny.

- C s sc mnh v li ch: Thc hin v pht trin chnh sch nhn quynkhng ch gip M thc thi trch nhim quc t m cn gip nc ny

truyn b gi tr ca quc gia, ng thi tng sc nh hng trn phm vi

ton cu. Bn cnh , ch c M vi sc mnh siu cng mi c th ng

ln p t lut chi nhn quyn v thc hin trng pht, e da vi cc nc

khc trong vn ny.

b. Quc t:- Chin tranh Lnh kt thc, M tr thnh siu cng mnh nht v duy

nht trong h thng chnh tr th gii, to iu kin cho M p t nhng

tiu chun, gi tr ca mnh ln cc nc khc theo hng c li nht

cho nc ny.

- Xu hng ton cu ha, bng n cng ngh thng tin v s ph thuccht ch ln nhau v nhiu mt ca th gii gip cho cc gi tr dnch nhn quyn M mun truyn b c lan rng mt cch d dng v

rng ri hn, ng thi khin cho cc bin php trng pht ca M, theo

mt cch no , tr nn hiu qu hn.


24/35

24

2. Ni dung chnh schCho n nay, Hoa K vn cha c c mt khi nim nhn quyn r rng v

c th, cch hiu v nhn quyn M cng khc bit so vi cc nc .

V d nh cc quyn v lao ng, quyn v chnh tr hay mt s lnh vc nh lao

ng tr em, lao ng t nhn, quyn ca ph n, vn bun bn ngi, ngi

dn tc thiu s, tn gio v.v... khng phi nc no cng cng nhn, cn trong

chnh sch ca M th nhng vn trn u l b phn ca nhn quyn. Ngoi

ra, khi nim dn quyn trong nn chnh tr M khng tht r rng nn khi

trin khai chnh sch, M thng nh ng dn quyn vi nhn quyn m

khng phn bit hai khi nim 7.

S tip cn khc nhau i khi dn n xung t, a vn ny tr thnh ch

nhy cm trong quan h i ngoi vi cc nc khc ca Hoa K. Nhc n

vn nhn quyn trong chnh sch i ngoi, chng ta c th tip cn n theo

hng l mt mc tiu ca chnh sch i ngoi, l mt cng c thc thi cho

chnh sch i ngoi, hoc thm ch l mt chnh sch i ngoi ca Hoa K

(chnh sch ngoi giao nhn quyn).

K t sau Chin tranh Lnh kt thc, M tn dng v th ca mnh y

mnh hn na cc chnh sch v dn ch nhn quyn ca mnh, vi mc tiu

cui cng l m rng gi tr M, t khuych trng sc mnh quc gia trn

th gii, ng thi thc hin ngn chn cc nc khc, duy tr v tr s mt ca

mnh. Ni chung, chnh sch ca Hoa K v vn ny sau Chin tranh Lnhbao gm nhng im ch yu sau:

- M rng phm vi dn ch ra ton cu, khuyn khch cc quc gia thchin dn ch, nhn quyn kiu M; gy sc p vi nhng nc i u

hoc b Hoa K cho l vi phm nhn quyn

- Ly nhn quyn lm l c tp hp lc lng, thm ch che du nhng thc cht ca cc chnh sch i ngoi ca mnh. Trong giai on cao

tro nh thi Bill Clinton, dn ch nhn quyn l tin ch cho M nh

gi v xc nh trng thi quan h vi cc nc.- Cng v sau, cc chnh sch v vn ny cng c p dng linh nghn (tiu chun kp) v a dng hn v cng c.

7 T Minh Tun, Vn nhn quyn trong chnh sch i ngoi M.


25/35

25

C th, chnh sch i ngoi v nhn quyn ca cc tng thng hu Chin tranh

Lnh:

Bill Clinton: pht trin chnh sch ngoi giao nhn quyn trn phm vi ton

cu. c im v CSNG NQ thi Cliton:

y Gn nhn quyn vi vi vn DC v th trng t do mt ch XHDC phi pht trin theo ch kinh t th trng t do v tun th nhngnguyn tc ca th ch chnh tr theo tam quyn phn lp, a nguyn a

ng. Chnh sch NG Nhn quyn nhn mnh an ninh con ngi, gm:

AN KT, AN lng thc, AN SKhe, AN mi trng, AN XH.

y Nhn quyn c chnh tr ha cao , c gn vi cc mi quan h ingoi: l iu kin quan h ngoi giao, iu kin cung cp vin tr,

ng h, hp tc hoc gy sc p, thm ch ph nhn ch quyn v tn

cng nc khc: M v phng Ty tn cng Iraq, Nam T t nm

1991. Nhn quyn c gn trc tip vi tt c cc mi quan h quc t,t song phng, a phng n cc qh lin quan n cc T/c v th ch

chnh tr, ti chnh quc t.

y M rng, tng cng phm vi hot ng ca cc t chc chuyn trchtrn lnh vc ny, c bit ch n cc t chc phi chnh ph. Tc

ng ca cc t chc phi chnh ph trn lnh vc nhn quyn l rt ln

do h c s lng ng, ti chnh di do v phm vi hot ng rng

ln. c bit, iu 71 ca HC LHQ quy nh Hi ng kinh t - XH

thit lp mt quy ch t vn, cho php cc TCpCP c tham d cc

cuc hp cng khai, cung cp thng tin, cc s tho vn bn v c kin

pht biu ti cc phin hp ca Hi ng v cc c quan chc nng v

nhn quyn ca LHQ.

y Quc hi trc tip can d vo cng vic ni b cc nc khc nhn danhnhn quyn: ph chun cc khon ti chnh cho hot ng ny ca CP v

gip cho cc LL chng i cc QG khc thng qua cc lnh trng

pht nhng QG b coi l vi phm nghim trng quyn con ngi.

Tng thngBush con:

Trong nhng nm u TK 21, chin lc i ngoi ca Hoa K vn hng

vo mc tiu duy tr v tr cng quc s mt ca mnh trong mt th gii

ang dn a cc ha, trong nhn o v cc li ch khc theo nh

ngha ca Hoa K l mt trong ba tr ct quan trng trong CSN ca HK.


26/35

26

Bn bo co chin lc QG ca HK nu r s lan rng ca nn dn ch

s gip to nn mt cng ng th gii c m hn i vi cc gi tr v li

ch ca Hoa K.

Cc phng tin truyn thng i chng, c bit l cc knh truyn hnh

M ng ti ngy mt nhiu hn cc thng tin lin quan n vn ny

d lun cng ch v d dng kch ng hn trc nhng quyt nh cachnh quyn.

Tng thng Bush con pht biu ly t do v s pht trin ca cc th ch

dn ch lm mc tiu chnh trong quan h chnh trong quan h song

phng, tm kim s on kt v hp tc vi cc nn dn ch khc, ng

thi gy sc p i vi cc chnh ph ph nhn quyn con ngi nhm

hng ti mt tng lai tt p hn

Tng thng Obama: khng p dng mt cch kht khe v tiu chun dn ch

cc nc, v d nh Afghanistan, v t li ch quc gia cao hn vn dn

ch.

3. Trin khai(i) Buc cc chnh ph phi chu trch nhim i vi cc ngha v ca h

theo cc chun mc nhn quyn ton cu cng nh cc vn kin nhn

quyn quc t;

(ii) Thc y vic tn trng nhn quyn nhiu hn na, bao gm vic khngb tra tn, t do ngn lun, t do bo ch, quyn ph n, quyn tr em, vbo v cc nhm thiu s;

(iii) y mnh thc hin php tr, nng cao trch nhim, v thay i vn hos dng cc bin php trng pht;

(iv) H tr cc n lc ci t v tng cng nng lc v mt th ch ca cc tchc quc t;

(v) Phi hp cc hot ng v nhn quyn vi cc ng minh quan trng vcc t chc khu vc.8

Cng c trin khai:- Cng c trong nc (kinh t, chnh tr, ngoi giao, truyn thng): Hoa

K vi sc mnh mi mt ca mnh s dng ni lc ny thc hin

cc chnh sch i vi vn dn ch nhn quyn, nh thng qua vin

8 Department of State, Human Rights, ti a ch www.state.gov/g/drl/hr/.


27/35

27

tr (m nhn quyn l iu kin) v kinh t, qun s; can thip v trang,

thm ch xm lc mt nc c ch quyn (Nam T).

- Cc t chc quc t:Vi vai tr to ln ca mnh ti cc thit ch ti chnh quc t nh Qu

Tin t quc t, Ngn hng th gii, Ngn hng quc t v ti thit

v pht trin..., M cn tm cch a nhn quyn thnh mt trong nhiuiu kin thng qua cc khon vin tr kinh t, ti chnh hoc cho vay

i vi nhiu nc trn th gii. Mt trong cc mc tiu v chnh sch

ca M ti cc thit ch ny l thc y s nghip nhn quyn. Cc nc

m chnh ph ca h b M lit vo din vi phm nghim trng cc

quyn con ngi c quc t cng nhn, v d nh tra tn d man, v

nhn o, giam gi t nhn khng cn xt x, hay i x v trng pht

mt cch tn bo..., th s b t chi cc khon vin tr kinh t ca cc t

chc ny. Cc Gim c iu hnh ca M ti cc thit ch ti chnh

quc t c ch th v trao quyn phn i bt k khon cho vay, gia

hn vin tr ti chnh, tr gip k thut cho bt c nc no da trn c

s h s nhn quyn ca h, tr phi khon vin tr c s dng trc

tip cho cc chng trnh phc v cc nhu cu thit yu ca ngi dn

nc c vi phm nhn quyn.9

- Cc c nhn, lc lng m M nh gi l nh hot ng nhn quyntrong lng cc quc gia vi phm nhn quyn (Trung Quc,

Myanmar,...). M s ng h, ti tr, u t cho cc c nhn, lc lng

ny h c iu kin u tranh dn ch trong nc mnh.

4. nh giNhn chung, chnh sch ngoi giao nhn quyn ca HK t c mt s kt qu

c th cc nc XHCN c nh Nam T, gn y, phong tro Ma xun Arab

cng c coi l h qu ca qu trnh truyn b dn ch nhn quyn ca M.

Tuy nhin, cc chnh sch ny vn cha t c hiu qu mong i VN, TQ,

k c Myanmar. Bn cnh , nc M cn phi gnh chu nhng h qu tiu

cc ca vic y mnh qu mc v lm dng vn nhn quyn, l ln sngchng Hoa K ngy mt dng cao Trung ng, quan h xung t vi mt s

quc gia... Cui cng, cc t chc quc t, m in hnh l Lin Hp Quc

ang ngy cng c xu hng c lp khi M, v kt qu l nm 1999, ln u

9 Human Rights and United States Assistance Policies with International Financial Institutions, 22U.S.C. 262d (1994), ti a ch www1.umn.edu/humanrts/usdocs/financial.html.


28/35

28

tin t chc n x quc t a HK vo danh sch cc nc vi phm nhn

quyn, nm 2001, Hoa k b gt ra khi UB Nhn quyn ca LHQ sau 54 nm

lin tc lun c gh ti y.

CU 12: Chnh sch ca M trong vn chng khng b quc t

1. Thc tMt thch thc mang tnh ton cu ang c lu tm v s l mi quan ngi ca M

trong nhiu nm ti l ch ngha khng b quc t v s gia tng ca nhng thch thc

khng cn xng. u th qun s vt tri ca M, iu bo m chin thng trong

mt cuc chin tranh thng thng, khng cn l yu t quyt nh trong mt cuc

chin tranh khng cn xng. Tnh cht khng cn xng ca n th hin ba kha

cnh.Kha cnh th nhtl M phi bo v ton b nhng im c th tr thnh mctiu ca khng b trong khi , cc t chc khng b ch cn nhm vo mt s im

d b tn thng nht tn cng. Hai l trong khi M v cc li ch ca M l mc

tiu c th nhn thy c th hot ng ca cc t chc khng b khng d g pht

hin. Ba l s khng cn xng v chi ph v tn tht. Tnh cht khng cn xng ca

nhng mi e da khng b thc cht lm cho sc mnh ca M khng cn l c

s m bo an ninh cho nc M v an ton cho cng dn M.

2. Vn chng khng b quc t trong chnh sch i ngoi Ma. Mc tiu i ngoi ca M

Nh trn phn tch, mt iu c th thy r rng l cc vn thuc li ch nc

M, nht l vn an ninh lun c t ln hng u v M sn sng bo v nhng

li ch ny v iu kin. ng minh M ch ng hng th hai v kinh t th gii c

xp xung th ba. Tuy nhin li ch quc gia ca tt c cc chnh quyn ca M u

c cng bn cht, phn nh tham vng ng u th gii ca gii lnh o ca nc

M vi mc tiu chin lc xuyn sut duy tr v tr siu cng ca M, ngn chn bt

c nc no hoc th lc no ni ln thch thc vai tr ca M. y l mc tiu chin

lc di hn, v l yu t bt bin chi phi chin lc an ninh ca M trong nhiu thpk ti. Chnh v vy, hu ht cc vn ton cu u s tr thnh mi quan tm ca

M, bn cnh mc ch m bo s an ton cho ngi M, nhm da vo m tp

hp c d lun ng h M.

Khi Chin tranh lnh kt thc, ngn chn khng cn l kim ch nam cho mi hnh

ng ca M. Trong mt thi gian, nc M khng c trng im chin lc i


29/35

29

ngoi m ch c mt ng hng i ngoi chung chung l can d v m rng.

mt gc cnh no , s kin 11/9 to ra mt ng hng mi cho chin lc i

ngoi ca M v trng tm chin lc i ngoi ca M l cuc chin chng khng

b.Mc tiu chng khng b s chi phi v xc nh nhng u tin chnh sch i

ngoi ca M i vi tng vn , khu vc v i tng c th. y s tip tc l u

tin chin lc ca M bt k chnh quyn tip theo l Cng ha hay Dn ch. V thccht, chng khng b c chnh quyn Clinton cp trong chin lc can d v

m rng nhng n thi k tng thng Bush n c pht ng thnh mt cuc

chin tranh di lu, vi k th v hnh v y l kiu chin tranh cha tng c trong

lch s nc M.

Gii lnh o M cho rng mc tiu ca chnh sch chng khng b v c bn l ngn

chn cc cuc tn cng khng b trong tng lai. Chin lc chng khng b gm ba

mc tiu chnh: (i) i ph vi nhng k phi chu trch nhim trc tip v s kin

ngy 11/9 m M cho rng l Bill Laden v mng li Al Qaeda; (ii) tiu dit ccc s hot ng ca ch ngha khng b quc t. iu ny c ngha l bt c nc no

m M cho rng ang nui dng, hoc c kh nng nui dng v cha chp cc t

chc khng bv (iii) duy tr mt s nht tr quc t v cuc chin chng khng b

nhm tranh th s ng h v c bit l s hp tc ca cc nc trn th gii trong

lnh vc chia s thng tin.

Cuc chin chng khng b, u tin chin lc trc mt v mc tiu chin lc di

hn l M ginh c ngi v b ch th gii song song tn ti, v khng phi mu

thun vi nhau. M theo ui v thc hin hai mc tiu ny cng mt lc. Hn thna, chnh sch nhm thc hin mc tiu trc mt cng c tnh n nhm phc v

mc tiu di hn hn l ngn chn khng cho bt c nc no ni ln e da v tr ca

M.

b. Vn chng khngb trong chin lc i ngoi ca MSau s kin ngy 11/9/2001, ni dung ca chnh sch i ngoi M c s iu

chnh ln. Ch ngha khng b tr thnh thch thc ln i vi vn n nh caM v th gii. M khng nhng phi thay i li t duy chin lc an ninh, quc

phng cho bn thn nc M m cn li dng s kin ny tin hnh cuc tp hp lc

lng ton cu di danh ngha chng ch ngha khng b. Chng khng b thay

th mc tiu chng cng sn thi k Chin tranh lnh v tr thnh ngn c tp hp

lc lng v l ranh gii phn bit nh bn th. Bn chin lc an ninh quc gia

2002 nhn mnh n vn chng khng b v nhn mnh n an ninh qun s th


30/35

30

hin hc thuyt nh n ph u. Vi nim tin vo nhng nguyn tc ca t do

v gi tr ca mt x hi m ca, v tr ny i cng vi nhng trch nhim, ngha v v

c hi cha tng c. Sc mnh vt tri ca quc gia ny cn c s dng thc

y cn cn quyn lc ng h t do. N th hin mt cch h thng v chnh thc quan

im, hc thuyt i ngoi ca chnh quyn Bush trong bi cnh sau 11/9. Da trn nn

tng , chnh sch i vi th gii ca chnh quyn Bush c trin khai theo cchng chng ta s bo v ha bnh chng li nhng mi e da t nhng k khng b

v c ti Chng ta s m rng ha bnh bng vic khuyn khch cc x hi t do v

m ca trn khp cc chu lc v bo v nhn quyn.

CU 13: Chnh sch Chu Thi Bnh Dng ca M sau CW

M bt u quan tm n Chu - Thi Bnh Dng t Chin tranh th gii th hai.

Tuy nhin, trong thi k ny, Chu - Thi Bnh Dng cha chim v tr u tin cao

trong chnh sch ca M. Bc vo u thp nin 90 ca th k XX, Chu - Thi

Bnh Dng, vi nhng bin i to ln, li tr thnh nhn t quan trng trong tnh

ton chin lc ca M khu vc ny.

1. C s hnh thnh chnh sch:Chu - Thi Bnh Dng tr thnh mt khu vc ha bnh v n nh

tng i. Tuy nhin, mi trng an ninh cn cha ng nhiu nhn t bt n khin

Chu - Thi Bnh Dng xut hin hai xu hng i ph thu ht s quan tm caM: cc nc tng cng mua sm v kh, khin Chu - Thi Bnh Dng l mt

trong s t khu vc trn th gii i ngc li xu hng gii tr qun b, gim chi tiu

quc phng sau chin tranh lnh; cc nc Chu - Thi Bnh Dng thc y s

hp tc v i thoi v an ninh. Mt mt, hp tc song phng trong gii quyt cc

vn an ninh tip tc c coi trng. Mt khc, xu hng hp tc a phng v an

ninh cng xut hin v tin trin tng i nhanh; V kinh t, sang thp nin 90,

Chu - Thi Bnh Dng vi tim nng pht trin kinh t cao, tr thnh mt khu

vc c sc hp dn mnh m v thng mi v u t vi nc ngoi. ASEAN bt

u m rng ra ton khu vc Chu - Thi Bnh Dng v tng bc thc y "khu

vc mu dch t do" Chu - Thi Bnh Dng. Nhng bin i ny rt ph hp

vi mc tiu tip cn v m rng th trng trong chin lc kinh t ca M khu vc

chu - Thi Bnh Dng.


31/35

31

2. Ni dung:n gia thp nin 90, tuy M cha cng b mt chnh sch r rng i vi

Chu - Thi Bnh Dng, song trn thc t trin khai, c th thy chnh sch ca M

din ra theo cc hng sau:

yM tip tc s hin din qun s khu vc qua vic duy tr cc hip c an ninhsong phng vi cc nc ng minh.

y M ng h hp tc a phng v an ninh khu vc, c bit l i thoi an ninhtrong khun kh ARF, nhm b sung cho nhng quan h song phng v nhng

mc tiu rng ln hn chu - Thi Bnh Dng.

y M c gng tham gia, d l gin tip, qu trnh x l cc vn an ninh khu vc.3. Chnh sch chung:

+ Chin lc an ninh i ngoi ca M sau chin tranh lnh+ Tm quan trng ca chu - TBD trong chnh sch ca M: kinh t, a

chin lc. Chnh quyn M nhn thc r tm quan trng ang tng ln ca khu

vc ny. M tng cng m rng quan h kinh t vi khu vc ny thng qua hp

tc kinh t a phng l APEC cng nh tng cng cc quan h song phng.

ng thi, khuyn khch ng h cc cuc ci cch dn ch v m rng th trng

khu vc ny.

+ Mc tiu ca M khu vc: xc lp vai tr lnh o ca M, duy tr ha

bnh, n nh, thc y thnh vng khu vc, v ngn chn bt c nc no haymt nhm nc no ni ln thch thc vai tr ca M, bo m cc li ch an ninh

c bn ca M: an ninh truyn thng, an ninh kinh t, an ninh hng hi, i ph

vi cc thch thc li ch ca M: s ni ln ca Trung Quc, cc vn e da an

ninh khu vc nh i loan, Bc Triu Tin, Bin ng; ph bin v kh hy dit

hng lot, an ninh phi truyn thng nh khng b, bun lu v kh, bun ma ty,

ti phm xuyn quc gia,

y Chnh sch: Bo co chin lc ng nm 1990 v 1992;chin lc an ninh Chu TBD nm 1995 v 1998; chin lc an ninh qucgia 2002 v 2006

y Cc nc M ch trng khu vc: TQ, NB, HQ, c, mt s qucGia NA nh Thi Lan, Philippines, Singapore


32/35

32

CU 14: Nhng thay i trong CSN ca M di thi Obama- Hc thuytBush: 4 ni dung cbn:

y Ch ngha n phngy Tn cng cc quc gia cha chp nhng k khng by Tn cng ph uy Thay i ch cc quc gia phi dn ch thc y dn ch th gii

- Thay i ca Hc thuyt Obama: Chnh sch i ngoi c iu chnh theohng linh hot, mm do v thc dng.

y T b cch tip cn n phng, cao tnh a phng v ha gii: Mtip tc l quc gia hng mnh v giu c nht nhng vn ton cu th

M khng th t gii quyt c. M ko l mt nh lnh o ton cu,

m l mt ngi h tr ton cu, ko l mt v cu tinh, m l mt i tc

c trch nhim

y Ch trng i thoi, can d vi cc nc M coi l bt ho. Obamatuyn b khi nhm chc nc M s cha tay ra i vi cc nc t b

nm m ca h. Hillary Clinton, quan im Th gii a i tc, t

b cch tp hp lc lng theo tiu ch i vi M hoc chng li M

(cch lm ca Bush)

y Ch trng dng cng c khc ngoi cng c qun s trong CSN: scmnh thng minh

y Ch trng cho ngi dn cc nc c quyn t quyt trong vic lachn ch chnh tr ca ring mnh (>< Hc thuyt Bush tn bo th)

thc y nhng gi tr M bng cch nu gng, ch c cc quc gia

dn ch l i tc tin cy ca M.

y Ch trng dn s ha vn chng khng b, gim nh vn chngkhng b. Obama cho rng nguyn nhn su xa ca khng b l tnh

trng ngho i v bt cng trong x hi, c bit Hi gio xa b tn

gc ch ngha khng b bng vic xa i gim ngho. Coi i tng

chng khng b khng phi cc quc gia trong trc ma qu m l cc

nhm khng b Al Qaeda. Kt hp cc bin php qun s, kinh t,

chnh tr, ngoi giao c lp, loi tr CNKBa. Quan h M - Nga: tha thun, hp tc

- 4/2010 k START 2 :y Bush: gin d v hom day Obama: tha thun. M chp nhn hy b k hoch trin khai my bay

nh chn tn la Ba Lan


33/35

33

b. Quan h M - Trung: hp tc theo hng thc cht, su sc, m rng hntrn nhiu lnh vc, ng thi c gng gi n nh mi quan h, x l cc bt

ng mt cch khn kho, thc dng, trnh va chm trc din

- Bush: TQ-M tp trung nhiu v chng khng b, trao i v bn bc mangtnh cnh tranh v vn kinh t, thng mi, ti chnh song phng, vn

i Loan.- Obama:

y Vn i Loan gim, ni ln l vic M bn v kh cho i Loany Vn thm ht thng mi v t gi hi oi: trc y tranh ci 2

bn tp trung vo phng n kch thch kinh t .

y Vn kh thi v bo v mi trng: Bush t chi k Ngh inh thKyoto m phn kh hu a phng, xy dng kinh t mu xanh:

tit kim nng lng, bo m mi trng v ngun nng lng sch

c.

Quan h M - Th gii Hi gio- Bush: thch s dng bin php mnh m, khoa trng, coi ch ngha c

oan Hi gio ging nh mi e da ca ch ngha pht xt

- Obama: bin php mm do, khn ngoan hn, cho rng cch lm ca Bushch lm th gii Hi gio s chng li M quyt lit hn

d. Quan h M - ASEAN- Bush: th , b ri khu vc ASEAN- Obama: coi ASEAN l li ch chin lc ca M

CU 15: Nhng thch thc hin nay i vi CSN ca M1. i ni: mu thun chnh tr ni b, lng vin Quc hi M nm trong tay hai

ng, phe Cng ha ch trch Obama: Tng thng thin t, qu mm mng,

nhn nhng, thm ch hp php ha vi cc ch c ti, phn i vic dn

s ha chng khng b

2. i ngoi: Thch thc t cc quc gia:- Trung Quc: li dng kh khn ca M, khng inh v th siu cng, ihi vai tr ln hn ti cc th ch WB, IMF, i thay th USD, a ra khi

nim ng thun Bc Kinh thay cho ng thun Washington, nu

tng chia i Thi Bnh Dng.


34/35

34

- Nga: ch trch M v cuc khng hong kinh t - ti chnh, ku gi hnhthnh trt t th gii mi, tng chi tiu cho qun s, tip tc m rng nh

hng M latinh

- Chnh sch cha tay ra vi cc nc bt ho ko thu dc kt qu: Myanmar,Iran, Triu Tin

CU 16: nh gi chung v chnh sch i ngoi M (Everyone)


35/35

ContentsCU 1: C s hnh thnh v ni dung hc thuyt Monroe ................................. 1

CU 2: C s hnh thnh v ni dung ca hc thuyt Hay 1899 ........................ 4

CU 3: Chnh sch i ngoi ca M th hin trong Tuyn b 14 im ca W.Wilson 1918 ....................................................................................................... 7

CU 4: Chnh sch i ngoi ca M trong thi gian Th chin II .................... 9

CU 5: C s hnh thnh v ni dung ca chin lc Ngn chn (Chnhquyn Truman). ................................................................................................ 13

CU 6: Hc thuyt D. Eisenhowwer v Trung ng ....................................... 14

CU 7: S iu chnh chnh sch M t Kenedy n Nixon ............................ 15

CU 8:nh gi chnh sch i ngoi M trong thi k CW(Everyone)........ 17

CU 9: C s hnh thnh v ni dung chin lc Cam kt v M rng ca

Chnh quyn B. Clinton .................................................................................... 18CU 10: C s hnh thnh v ni dung hc thuyn nh n ph u ca G.Bush ................................................................................................................. 20

CU 11: Chnh sch ca M trong vn dn ch v nhn quyn sau CW ..... 22

CU 12: Chnh sch ca M trong vn chng khng b quc t ................. 28

CU 13: Chnh sch Chu Thi Bnh Dng ca M sau CW .................. 30

CU 14: Nhng thay i trong CSN ca M di thi Obama ..................... 32

CU 15: Nhng thch thc hin nay i vi CSN ca M............................ 33CU 16: nh gi chung v chnh sch i ngoi M (Everyone) ................... 34

ĐỀ cƯƠng chÍnh sÁch ĐỐi ngoẠi hoa kỲ

Documents