DE ARBEiD VAN VROUWEN EN KINOEREN IN GROOT-BRITTANNIE.

(Children's Employment Commission, 9,t--5~1, Reporl , 186:3--66.)

(Vors~olg v a n blz . 189.)

DE VERVAARDIGING VAN KUNSTBLOE~EN EN STRUISVEEREN.

Als aanhangsel van de takken van bedrijf die met het toilet ia verband staaa, mogen we niet vergeten eene klasse van werklieden te vermelden, die een even ongezonden en sehadelijkeu arbeid ver- rigten als de hiervoorgenoemden. Die arbeid werkt te nadeeliger omdat hier meestal joage kinderen en vrouwen met sehadelijke be- standdeelen omgaan en die bewerken onder onguastige omstandig- heden.

Het aantal vrouwen en kinderen in de groote steden van Enge- land, zooals Londen en manchester, ia de kunstbloemen-industrie gebezigd, is vrij aanzienlijk; in Londen alleen werken doorgdn 463 kinderen beneden 15 en 2335 meisjes tusschen 15 en 20 jaa r , in Engeland en Wales 550 beneden 15 en 2503 tusschen 15 eu 20 jeer , allen van het vrouwelijk geslacht. Boven de 20 jaar be- draagt het aautal werklieden 4926, van welke slechts 620 van her mannelijk geslaeht. Tot her opmaken en kleuren van struisveeren wordt een k!einer aantal gebezigd, meest alle vrouwen beneden 25 jaar.

De werkplaatsen der fleuriste worden beschreven als zeer slecht~ heet, bekrompen en benaauwd, vooral de kleinere~ die niet meer dan gewone woonvertrekken zijn, meestal bij de werksters aan huis. ~[aar ook de grootere werkplaatsen latch reel te woaschon over, zij zijn vooral in hot saizoen ondragelijk hoet en benaauwd, bekrompeu (sommige boden geea 2 c. el luoht per hoofd aan, vail ea met sehadelijk stof gevuld, terwijl de stank dor privaten de lueht or hog meer verontreinigde, men heeft fabrieken waar 100

200 jonge vrouwen en kinderou vereonigd arbeidea. De arbeid bestaat in bet uitpletten van moslia on zijde tot bloemea

en bladen, nadat de grondstof in loodslib is gedrenkt. De bladen

309

worden dan door middel van een pers geaderd en daarna gekleurd. Deze bewerkingen verrigten meestal jongens en mannen. Vrouwen en meisjes maken eehter de bloemen en besmeren ze met gem, was, poeder, omwoelen de steelen, enz. enz. De jongste kinderen moeten de bloembladen en stampers openmakeu en teregt zetten en stukjes gaas over de bloemen plakken. Het is een waar knutselwerk, dat reel handigheid en smaak, maar vooral veel geduld en opletteud- heid vordert. Wordt dat in overvulde lokalen bij sterk gazlicht lang voortgezet, dan werkt dit in menig opzigt sehadelijk op de gezondheid der jeugdige arbeiders. De ringers komen vol met sneden en blaren door de grauffeerijzers. De stof der verwstoffen is me- nigmaal gevaarlijk veer de oogen en de ademhalingsorganen; de kinderen die bloemenkelken moeten openen, zijn daaraan het meest blootgesteld, ze zijn sores dik bestoven. Inzonderheid lijden de oogen reel door het werk; dit is vooral her geval als verblindend wit, rood en blaauw wordt bewerkt bij sterke gazverlichting. Het rijgen van het ijzerdraad door de zeer fijne openingen der bloemen ver- wekt ook reel ]nspanning der oogen, vooral als dit lang meet voort- gezet worden en er haast bij het werk is. Uit een opgaafvan den geneesheer van her Central London ophthalmic Hospital blijkt dat vele diet werksters lijden ann ooglidontsteking, veroorzaakt door her scherpe stof der koper- en arsenikverwen, die of met de ringers langs de oogleden gewreven worden of er in stuiven; ver- volgens komt eene soort yen oogaandoening cadet deze veer, be- kend onder den naam van asthenopie. Het earmij~stof werkt na- deelig op de ademhalingsorganen. Arsenikverwen worden tegen- woordig weinig gebruikt, en zoo al, dan worden ze met gem gemengd.

Het opmaken van ve~ren levert daarentegen geen bezwaar op veer de gezondheid der kinderen. Ze moeten de ve~ren slechts knippen en krullen. Fret verwen geschiedt meestal door wolwassenen.

Her groote kwaad ligt eohter minder in den arbeid, dan in de om- standigheden waaronder die volbragt wordt; vooral in den langen werktijd en bet overhaasten, hier tot een uiterste gedreven. De werk. uren in Londen worden in de saisoenen ,indeed tremendous" ge- noemd. Die saisoenen duren 2 malen ' s jaars van 2--4 maanden. ]~en greet aantal meisjes boven de 16 jaar werken dan 14--18 uren daags. Zelfs kinderen van 10 en 12 jaar worden dan 14--16 uren achtereen aan het werk gehouden. Dat misbruik is minder in ~groote werkplaatsen dan in k[eine en bij huisarbeid, waarkin- deren onder toezigt hunner moeder of verwanten werken. Daar wordt sores tot diep in den nacht gewerkt. De bestellingen hoopen

310

zieh gewoonlijk ia een zeer kort tijdsbestek o p e n zijn dan zoo dringend, dat het sores niet mogelijk is er aan te voldoen. Groote huJzen weigeren dan aan al te dringende eischen te vo]doen, doeh kleinere en huisarbeiders, die van de winsten die de weinige maanden van her saisoen oplevert, het geheele jaar moeten leven, moeten alsdan meer doen dan met redelijkheid mogelijk is. Vervolgens werkt de omstandigheid, dot kinderen tot vele hulpwerkzaamheden ge- bezigd worden en door de werklieden worden aangenomen en be- taald, sehadelijk. Vele volwassen vrouwen toeh leiden een niet al te geregeld leven en komen dan sores laat te werk, om het even laat in den avond te verlaten, en dan moeten de kinderen zich daaraan sehikken. De kinderen die de volwassenen helpen worden voor overwerk niet extra betaald en daarom wordt zooveel van de kinderlijke kraehten gevorderd. ]~n die arme schapen ,worden dan hog dikwijls zoo mishandeld door de oudere onder wie ze werken, dat ze nog slimmer dan jonge sloven zijn."

De kinderen wprden reeds vroeg aan het werk gezet, om hunne ringers vaardig en vlug tot de meet kunstige werkzaamheden te maken; evenals voor her piano-spel moeten de ringers hier lenig gemaakt worden. De meeste kinderen beginnen den arbeid dan ook op hun 10 e jaar~ aan huis nog jonger.

In ~[anchester is het de gewoonte om leerlingeu aan te nemen voor 2 jaren, gedurendewelken tijd de kinderen dan 1 sh. 6 d. - - 2 sh. 6 d. 's weeks verdienen. In Londen kunnen kinderen, die door werklieden bet~ald worden ~ 1.6 d. - - 4 sh. 's weeks maken. Worden ze door den fabriekant aangenoInen, dan werken ze de eerste maand om niet, en klimmen dan langzaam op tot een loon van 1--5 sh. 's weeks. Vlugge meisjes van 14 & 15 jaar kunnen in gewone tijden reeds 6--7 sh. sweeks verdienen. De volwassenen die bij her stuk werken, verdienen gewoonlijk 12 sh., doch met over- werken kunnen ze aanzienlijk meer, sommige, als ze ntremen- dous hours" werken, zelfs 35 sh. 's weeks verdienen. De opge- noeInde misbruiken van overwerken en mishandel~ng zijn in de fabrieken van struisveeren niet zoo groot, maar de loonen zijn dan ook minder.

De verstandelijke ontwikkeling der kinderen en jeugdige werkstere in de kunstbloemen-fabrieken is zeer gering. In ~[anehester is her nog reel slimmer dan in Londen daarmede gesteld. ,,In beide plaatsen eehter", zegt de verslaggever, ,,is die verwaarloozing der kinderen meer te wijten aan onverschilligheid en de ondeugden dan aan de armoede der ouders. Vele Van de best ontwikkelde

311

en zedelijke arbeidsters hebben de meeste tegenspoeden in het ]even gehad?' De zorgeloosheid van vole jonge vrouwen is dan ook zeer kenmerkend. Na eenige jaren in ongebondenheid doorgebragt te hebben, treden sommige reeds op haar 18 e jaar in het huwelijk.

De werksters in de veerenfabriek moeten iets hooger gesteld worden op den trap v a n zedelijke en verstandelijke ontwikkeling. AI de klnderen waarmede de experts in aanraking kwamen, konden lezen en sommigr ook schrijven.

Ket voorstel der regeringsoommissie is om deze fabrieken en werk- plaatsen aan sommige bepalingen van de factory-act te onderwerpeu.

DE TABAKSFABRIEKEN.

Deze tak van industrie wordt in sommige deelen van her V. koninrrijk op greets sehaal ultgeoefend en houdt sen groct aantal kinderen en jongelieden van beider geslacht bezig. Volgens dell census van 1861 zouden in de tabaksfabrieken (inclus sigaren en snuif) in Engeland an Wales in het geheel 3968 werklieden van hot mannelijke en 872 van hot vrouwelijke geslacht gevonden worden; van deze zouden 800 mannelijke en 200 vrouwelijke beneden 18 jaar cud zijn. In Schotland wordt hot aantaljonge]ieden beneden 18jaar werkzaam op 1200 geschat. In Ierland omstreeks 1000, genoeg- zaam alle van her manuelijke geslacht. In het geheele koningrijk wordt hot aantal jongelieden van beider geslacht in dien tak van nijverheid werkzaam op 3800 geschat.

Door drie adsistent-commissarissen werden naauwgezette onder- zoekingen gedaan naar den toestand der kinderen, jongelieden en vrouwen in die takken van bedrijfin de werkplaatsen van Glasgow, Edinburg, Leith, New-east|e-on-Tyne, Leeds, Shemeld, Liverpool Manchester en London.

De staat e n inrigting der werkplaatsen loopen bier zeer uiteen. ~en heeft er waar 100~300 werklieden vercenigd arbeiden, andere waar niet meer dan sen 5 of 10tal bij e]kaar zijn. Goods en slechte vindt men onder de eerste en laatstgenoemde. Nogtans wordt in de verslagen van verscheidene greets inrigtingen melding gemaakt, waar alles tot bevordering der gezondheid, zedelijkheid en her ge- noegen der werklieden is aangewend. De tabaksfabriek van de firma Richardson te Edinbnrg verdient in dit opzigt eene bijzondere vermelding. Zeventig knapen zijn daar werkzaam. Voortreffelijke bepalingen zijn daar vastgesteld tot handhaving van orde, reinheid en de bevordering van den zedelijken, vorstandelijken en ligcha-

~ . F, co~. 1867. 2~

~1'2

melijken ~vels~nd tier werklledeu. A~n de fabriek zljn veCbonden een leesz~al en boekerij, eene speelzaal,~eene sel~oot, onderstelmiag~ ~ondsen, ~:paarb~nk enz. Strange b~palingen ~ijn o~k v~ges~eld veer hen, die storenfi op die maatre'geten ~a~erken "~f er,Ziekas~u ~n~trekken. Elke werkman meet bp zijne bett~t ~ieh ~ene ~reek t& de strikte naleving der bepalingen ver~ntWoordeli]~k ,stellen.

Men heeft eohter een tal van ~erkplaatsen wa~r ,d~.oareinhei~l, bekrompenheid en de hitte merkbear op 'de a~beiders invloed uit- o~fenen. Deze s~eken zlgtbaar af ~a 'uiterl~]k on gedragi.ngea bij ~lie Waar een goad haofd een goed toezigt hoU&t.

De arbeid, waartoe kinderen in die werkplaatsen warden ge- bezigd, bestaat hooffiza~ell]~ ii~'het:dtripyen,en sorteren van bladen, het fallen of spinnen van pruim- en rooktabak (cavendish), bet pakken ~an 'kerf~abak en h~t b0~jes maken veer si:garen. To~ hot s~pinaen wordt ~et grootste aantal (0mstreeks 700) jongens in Glasgow :ge- bruikt; in de fabrieken Van L~nden, :Leeds, ]~r L~verp~ol ~zijn met dat werk meet meisjes bezig. ~e t .spin~en~esehiedt, d~'ov middel van 'een h~nd~iel, s~r~s door Stoomkt~:~l.~t g6dreVe~. ~Iet kevven gesehiedt sores door de r knapen.

Yol,gens de ingewonnen b~rigten van de :p~trb'ons on gene~sk, un- digen san die inri:gt~ngen verbonden, zou bet tabakwerl~en geen bepaald s~ha'delijken invloed op de gezondheid 'd~r werldieden~'t- oefenen. 'All'een meent men ~tat vrouw'en er over l~et al.'gemeen :minder goed tegen ku~men. V01gen's ~anderen ~ou dit 'r~ee~ ]~t ge~o~g~n de sleehte werkplaatsen, dan van he~ ~erk zeff 'Zfjn.'~[en'Vcil'ze,lfs dat de ondervindi~g gel'eerd heart dat de'tabaks~erker~s'eene~Zek~re onvatb~arheid voo~ Cholera 'zouden 'l~ebben.

De werkdag bedraagt gewoonl:ijk 'sl~ehts 11 uren, ~vaa~va~ 1~-2 veer ,sohJften. ~n klei.ne w~rkpla~t~en 'W~rdt.e~hter langergew~rl~t, eoms v a n ' s morgens 7 tot 9 ~ 10 u u r ' s av'ondfs Cn d~arbij word~ de ~ehof~ijd tot 1 uur ingeirrompen. :De kind,ran Worden~zeer vroeg �9 angenomen, Voo~,al in. de 'fabrieken ~ah rolt~Ib~k; da~r ~nd t m~n ze vaak and'at de 7 jaar, als ~egel 'eehter .ka~ de 'leeftijd 'van 9 jaar gesteld warden. De kinderen die vo0r siga~enwe~kers 'av- beiden, Warden gewo~nli~k ~oor 7 ]aar in 'de leer genomen. De spinners en~. warden bij de '-Week aangeuomen en sores do'or den wcrkman, 'so~ns door den 'patroon'betaald. In LancaShire krijgen de jongste strippers een loon van 2zh. 'an m~er ~s ~eeks, in (~l'asgow is bet minder; oudere knapen en meisjes kunneu 4 ~ 6 ~ h 's~ceeks maken. Leerjongens van sigarenma~e~ts 'k~rijg~n ~het e~rste'j~aar ~ ~h., later w0rden ze bij h~t hon'derd:b~ti~alrl. !Kn~pen van ~7'j'aar ktmnen

3t3

zoodoende 8--10 sh. 's weeks verdienen. Vo]leerde meisjes 17--20 oh. ~s w~ks .

•oeijelijk is bet ten slotte om in algemeene trekken de ve~stau- dr ~en zedelijke ontwikkeling der kinderen ell jongelieden van glle we~kp]aatsen aan te ~even. ]~et versch~l is belangrijk voor de werkpla~tsen v~au dezel~fde stad. Hier wordt er zeer over geroemd, daar bitter over geklaagd. De sigaren- en tabakwerkers worden nit een zeer lage klasse van mens, chen :gerecruteerd, In Glasgow, was hog weinige jaren geleden een ,tobacco boy" synoniem met een ,streetragamuffen," een straatfielt, l~et waren niet anders dan ,havelooze deugnieten, zoowel de jongens als .de meisjes, van de strsat opgenomen en aan hot work gezet, zoolang ze er lust in hadden Cn dan werken als slaven. Daariu is in de laatste ~aren ,echOer -~eel verbetering gekomen door de loffelijke pogingen van enkele groo~ Cabriekanten, die strenge bepalingenvan orde en rein- held onder her werk hebben gemaakt, maar ook ,door te zorgen voor de oprigting van scholen en her verpligte onderwijs voor kinderen ~ die zoo jong aan her work gaan. In Glasgow en Edinburg zijn verseheidene van die ,tobacco boys.schools," welke uitmuutend zijn ingerigt en voortreffelijk werken

De tabaksfabrieken in .Glasgow .bekostigen gezamenlijk zulk een school waar ~655 kinderen en jongelieden van beiderlei geslacht in 1864 geplaatst waren; 's avonds wordt daar van 7 - 9 onderwijs gegeven. In ~dinburg m0et elk kind ~ stuiver in de week daar- voor betalen. Hier gingen in 1863 gemid~eld 260 kinderen sckool.

De i~ !oed van die scholen werkt zoo guastig op de werklieden en in hot belang der fabriekanten, d a t e r geconstateerd is. dat sinds de o~prigting Aier scholen met meet vlijt en netter wordt gearbeid, doeh vooral, d a t e r reel minder tahak en sigaren door de ,kin~le~en en jongelieden gestolen wor&t dan vroeger. De onbe- houden taal en ge&ragingen die cle meisjes en jongens vroeger in sommige wCrkplaatsen voerden, wordt thans niet meer vernomen.

Hoewel het onderzoek niet zulke schreeuwende misbruiken in alien tak van ,bedri~f ~ls in ,~ndere heeft aangetoon~, zoo wer.d echter door de regeringscommissie de wensehelijkheid uitgespro- ken, dat ook die tak ,v~n ~ijverheid ouder de bepalingen tier fac- tory-acts ,e~tension-Act gesteld zou wordeu.

DE ~NDWEYERIJEN.

~Vij wenschen~hier eenige bijzouderheden omtrent dezen t~k van

3 t 4

~edrijf mode te deelea, meer als curiositeit van de tegenwoordige nijverheid in Groot-Brittanuie, dan wel om zijnebelangrijkheld. De omstandigheid, dat de handweverij, vooral van linnen- en tapijt- goederen, ten onzent nog op zulk een uitgebreide schaal wordt uitgeoefend, heeft mij in de tweede plaats hot wenschelijk doen voorkomen daarvan iets als punt van vergelijking met den vreemde mode te deelen.

DR LLNNENWEVE RS.

Ofschoon in dit verslag sprake is van de linnen- en kousenwe- vers, zoo word de laatstgenoemde tak van bedrijf in de plaatsen waarover hot onderzoek loopt, op zulk een kleine schaal uitgeoefend. dat men de bier volgende opmerkingen genoegzaara uitsluitend op de linnenwevers toepasselijk mag besehouwen. De onderzoekingen werden ingesteld in kleine landsteden en op het platte land van Sohotland en Ierland.

Hoewel men verwachten zou, dat die tak vau nijverheid, in den tegenwoordigen tijd en in een land als Engeland, als middel van bestaan niet meer ge~xploiteerd zou worden, zoo heeft her onderzoek echter geleerd, dat nog een groot aantal raenschen iu genoemde plaatsen met de handweverij zieh bezig houden, ja, sores de bevolking van gansche districten daarmede in haar onderhoud, zij hot ook gedeeltelijk, traeht te voorzien. Ve]e, vooral op hot ]and, werken alleen in de wintermaauden, o f ' s zomers na afloop van den veldarbeid. Met eene bijzondere volharding houden deze menschen den geduchten strijd tegen de machine vol, en opmerkelijk is hot, dat ofschoon hunne verdiensten van dag tot dag minder worden, hun aantal echter niet afneemt. Or- dien arbeid echter eenigzina loonend te maken, worden twee middelen in praktijk ge- bragt, die de tusschenkom~t van den staat noodzakelijk maken, om voor al te groote misbruikeu te waken: namelijk de arbeid wordt meestal aan personen opgedragen, die eigenlijk nlet als hot productive deel eener bevolking beschouwd moeten worden: de klnderen. In de tweede plaats wqrdt van die kindereu een over- matige arbeid gevorderd.

De handweverij in Ierland wordt grootendeels als huisarbeid ult- geoefend. In Schotland is er eene strekking or, die weverij meer tot een fabriekmatigen arbeid te brengen, en ziet men werkplaatsen waar 100--500 handwevers te zamen arbeiden. Die werkplaatsen moeten~ wegens den omvang der werktuigen, ruim wezen, ofschoon vole zeer laag van verdieping en dan~.benaauwd~ sores vuil, en

315

bezwangerd zljn met stofvezels, die van hot garen loslaat. In klelne werkplaatsen wordt luchtverversehing ten eenenmale gemist en be- staat de vloer uit klei, die sores zoo voehtig is , dat de voeten der werklieden en de tre~latten der weefstoelen in het water staan. Hoe ongezend dit oek mege zijn, blljft men echter aan die werk- plaatsen hechten~ omdat de vocht voordeelig ep het fabrikaat schi]nt te werken. Waar de weefstoel in huis staat, daar treft men dien bf in hot woonvertrek bf in hot veorhuis aan ; in hot eerste geval is de ruimte zoo beperkt, dat men geene plaats veer een tafel heeft, en weefstoel en bed de hoofd-ingredienten van hot huisraad uitmaken.

Her weven is te bekend, dan dat we hier neff in bijzonderheden daarover behoeven uit te weiden. De spooler zit op een laag bankje en draait met eene hand" een ligt wiel. Kinderen d~e zakken en andere geweven stoffen aan elkaar naaijen, hebben op den duur een vermoeljend work. Het ketting-aandraaijen gesehiedt hier ook door kinderen, hot stalen knippen door jonge meisjes.

De werklieden worden beschreven ale zeer achterlijk in hunne figchamelijke ontwikkeling. Ze lijden reel aan klierziekten, borst- ziekten, rheumatiek en ongemakken aau de onderste ledematen. Veer een deel meet dit aan den arbeid, veer een greeter deel echter aan de bekrompen leefwijze en onvoldoende voeding toege- sehreven worden. Inzonderheid zouden vrouwen en kinderen daar- door lijden, welligt omdat zij hot grootste deel van den arbeid moeten verrigten, vooral met den arbeid in huis en in kleinewerk. plaatsen.

In Ierland wordt bet grootete aanta[ kinderen tot de verschillende bewerkingen van vlas, jute en hennep gebezigd. In een omtrek van weinige mijlen zijn duizenden vrouwelijke werklieden van den leeftijd van 8 jaren en daarboven met het naaijen van ]innen in huis bezig. Sleehts een van de drie kan gerekend worden den vol- wassen leeftijd bereikt te hebben.

In groote werkplaatsen wordt in den regel 10 uren daags ge- werkt; in kleinere en aan huis van 6 n u t ' s morgens tot 8 of 9 u u r ' s avonds. In vole werkplaatsen en aan huis wordt echter 's Maandags e n ' s Zaturdags niet gewerkt, en om de schade dan weer in te halen wordt in de 4 overige werkdagen zoo lang gearbeid, als de krachten zulks toelaten, some van hetkr ieken dos daags tot middernaeht, niet zelden 24 uren achtereen, in welk geval de een den auderen afwisselt. Kinderen en volwassenen moeten even lang werken. Het slimste is hot hiermede weder gesteld in den hulsarbeid. Daar vo.rderen de ouders sems ongehoord langen

werktijd van hunne kinderen. Ia Ierland wordt dat misbruik verder gedreven dan in Sehotland.

Spoelers vangeu den arbeid reeds op hun 6ejaar aan, veer zakken en zakdoeken naaijen worden nog jongere kinderen gebruikt.

De leeftijd waarop de wever den arbeid aanvaart, versehilt na~r gelaug van hot work. u ligt work met een klein raam, worden reeds kinderen van 10 en 12 jaar gebezigd; ofsehoon men voor~ beelden aanvoert van ouders die huune kinderen reeds op den leeftijd van 8 ~ 9 jaar aan den weefstoel zetten. Gewoonlijk wordt de lee~tijd van 12 jaar gesohikt geaeht, om dit work te beginnen.

De loonen tier kinderen, die woven, hedragen sleehts 2,6d.~38h. ' s weeks. De vrouwen en mei~jes boron 16 jaar kunnen zooveel verdienen ale de volwassen m'ouwen; die makenin den regel eehter niet meet dan 6 ~ 8 sh. 's weeks, waarvan ze some nog 1 sh. 's weeks onkosten aan materialen moeten betalen. Yoorheen ken zulk een arbeidersgezin 25 sh. tot 2 pd. st. 's weeks verdienen. De fa'briek- wevers maken gewoonlijk hoogere loonen, tusschen 11 en 12 sh. ' sweeks . In weerwil daarvan, wordt ash den huisarbei:d doorde meesten de voorkeur gegeven. De kinderen die de goederen aan elkaar naaijen verdienen 3 of 4 stuivers daags. De j0nge spoelers worden sores in huis opgenomen, krijgen sores, behalve voeding en inwoning, 5 ~ 1 0 sh, per kwartaal, andere geen loon in gold.

Hot laat zieh begrijpen hoe ongunstig hot gesteld meet zijn met de versf~ndclijke en zedeli~ke ontwikkeling derjeugdige werkl, ieden, die zoo vroeg en zoo lang moeten arbeiden, 'on dat veel~ijd~ in eene omgeving, ~li'e alles behslve bevorderlijk is , om hun z~delijk gevo~l tot een redelijk peil op t~, voere~.

DE TAPIJT-WE~VERS.

Ofschoon die tak van bedrijf~ als handwork, in de laatste 14 jaren eene aanzienlijke vermindering heeff onde~gaan, (in 1852 wareu in Engeland en Sehotland nog 3400 handwevers van tapijten) zoo vindt men in die streken toch hog ruim 2000 van die soort van werklieden. Kindere~ en vrouwbn zijn hier ~l~s spoel- sters werkzaam, veer elke 3 stoelen worden :gewoonlijk 2 kindereu ffehruik~ De meeste werken onder toezigt van en veer hunne onders en b]oedVerwanten en wel hl'ssehen den leeftijd van 8 en 13 jaar. De Werkuren bedragen gewoonlijk 13 uren daags, ofsehoon de arbeld tier kinderen zich niet altijd aan dien tijd bindt; m~est~l werken ze korter dan de volwassenen. De spoelers word~n door

317

de.we~ers aangenomen en hetaald. Spoe]er~ van. 9.--1~. jasr ve~- dieuen niet meet dat~ 2 , -~ sh. m de 14 4agea. V.r,ou~ou die vor 6 wevers spoelen, kunaen 7.--~ 8 sh. 's weeks da~mede verd~e~en. Knape~ eu meisjes boven de 13 jaar 5 #h

Ook deze takken va-~ bedrijf moeten op. voo~s~tel der regerings- eommiseie onder wettelijk teezigt gesteld worden; nogt~ns m~akt ze bezwaar em her halve.dag-stelsel op de kinderen der linnen, wevers toe te passes, omdat bier de ~rbeid op zt;lk een uitgeb~eide seha~| aaa huis w~rdt vev~igt.

DE METAA.L-t~h~I)USTRIF~ VAN LANCASHIRE.

Onder dit hoofel worden inzonderheid begrepen de werkplaatsen~ en fab~ieke~ waar wer~t~gen~ gem~akt worden, die met de plant seliike industrie v~n h~t dish'ict in ver~b~nd stash, zoo ale spillen en vliegers (spoel- of klossen-maehi~es) veer de spinneri~en; xe,ents sen aantal greets werkpla~tsen~ waar stoom- en andore werktu~gen veer de fabnleken van geweven goedere~ worden ~e~vaardigd; vervo!- gens de ijzerwerke~ veer den soheepsbeuw, s~oorwagen~, enz., e~ eindelljk de kleinere metaalfabrieken, waar vijlen, spijkers, sloten, sekarnieren, ~ereedseh.appen, horoleg'~,~ad~eren enz. wordea gema~kt.

De census van 1861, gee~ in dat dietriot, in de v, ersehil~en~lc takken der metaaL.i,n~,u~tr~e sea aan, ta~ ~ n 51.74~ mauaelijke On 603 vrouwelijke werklieden op. Van de ee~stgeneemde ~ouden !,~,9 beneden ID e~ ~t~l~ kn~pe~ tussehen !D ea 15 jar.ca ouA ~aw.~est z ~ , 8792 tuasehen 16 en., 2~ jaar.; de mwnnelijke w~rklieden ~t~e~ neden 1~8 j~a~ werde~ op omstreeks 12000, de ~ouwelijkei o17 em~- ~tr~eks lfi0 gesehat. Het groots~e aant~l ]~ndere~ en jongeliedgn words gevond~n in de werkpla~tseu veer s~i~.werktuig.~n; in de an~],e~e takken va~ he~r~jf wisselt het a~ntal tus~hen ~ en ~ van h~t gohee.te eijfer va~ we~rkl~eden.

Dez~ ~ja in Lancashire 0p ui~g.ehrei~e ,seh.a~l ~a,~wem'g. In de 4~ ~eoxnaan~te st.eden, ~an~heste~, 01dham, B01ton en B.la~kr burn, werden 136 zoodanige in~il~tinKen a~g.etr0~en, met 22,5~ ~rktiqden, van welke rex; ~uh~ste ~ b.ened~ 18 j~ar oud. In de g~eter~je~n woxdt her :grQetste ~antal kin~e~en be~d~n !.3j~a~r cud. gevo~den.

De i~igting en ataat, ~er werkp.laatsen, waarin kindereu ca jinx-

318

gelieden bezig gehouden worden, verdienen Over het algemeen goed genoemd te worden. Veeltijds werken deze eehter in do open ]ucht of onder open loodsen. De groote werkplaatsen der refiners, en machlnewerkers zijn meest alle luchtig en ruim, de kleinere ]aten echter in vele opzigten te wensehen overig.

Het werk dat deze knapen daar te verrigten hebben, bestaat in her afborstelen van hot zand der gegoten voorwerpen, of de ruwe kanten daarvan af te hakken en te vijlen, en het afsehuimen van bet gesmolten metaal, en andere handreikingen, die we vroeger bij de gieterijen van Sheffield reeds opgenoemd hebben. In de stoom- ketelmakerijen moeten ze klinknage]s aandragen, drillen ~ sehroeven aandraaijen en de self-acting machines bewaken. In de spillen en klossen machine-makerijen moeten ze de ijzeren roeden in de ovens steken, en de vervaardigde spillen polijsten en seherpen, gaten boren, en tal van andere ligte werkzaamheden. Her werk dat elgenlljke leerjongens in de werkplaatsen te verrigten hebben is even ver- schillend : hameren, drillen, draaijen, po|ijsten, of kleine bewerkingen besturen, door stoomwerktuigen verrigt, eindelijk slijpen en af- werken van kleine gereedschappen uit de hand of door middel van een handwiel.

Be halve sommige werkzaamheden in de geelgieterijen en her slijpen levert het werk door kinderen volbragt geen stoftot bijzonderebe- sehouwingen, om daaraan een sehadelijken invloed veer hunne ge- zondheid toe te kennen.

Evenwel kan de gezondheidstoestand van die klaSse van werklieden over her a]gemeen niet gunstig genoemd worden en is de ]evens- kans betrekke!ijk gerlng. ])it meet echter veer een greet deel op rekening van de ongeregelde levenswijs der volwassen bevolking in en buiten de werkplaatsen gesteld worden. De onge]ukken die aan kinderen en jongelieden onder het werk overkomen, hebben meest ten gevolge van zorgeloosheid ofonoplettendheid plaats. Soms eehter zijn ze het gevolg van den te zwaren en langdurigen arbeid die van hen gevorderd wordt en het gemis, van voldoende beschutting der vliegraderen. In de fabriek waar spillen gemaakt worden, is het aantal verwondingen zoo menigvuldig, dat een getuige ver- klaart: , e r is geen maehinewerker of hij heeft op zijn 21ejaar een of twee vingertoppen verloren."

De gewone werkuren zijn van 6 u r e n ' s morgens tot 6 uur 's avonds of 57~ uur in de week. Gedurende 2 of 4 maanden van her jaar wordt echter door volwassenen en jongelieden, daags ~ 2 urvn overgewerkt; somtijds ze]fs wordt een werkdag van 16 uren

319

gei~i~t~kt en dan 2w4 woken achtereen. Dit =versohilt eehter veer el~j'atir;~in eene fabriek , beliep da t vers'chil van de jaren 1859 en 60 /meet dan 43 werkdagen. Naohtwerk wordt daar zelden door kinderen en jongelieden verrigt, in welk geval de kinderen des daags niet arbeiden. De rusttijden die 1~ uur daags bedragen, worden veer kinderen die self-acting machines moeten bewaken niet strikt in 'aeht genomen Daarentegen worden de rusY~ en uitgangs- dagen beter in acht genomen en zijn de arbeiders er tuk op, om een vrolijken (lag te hebben, als wedrennen, kermissen en derge- lijke openbare vermakelijkheden in den omtrek plaats hebben. De sehade meet dan natunrtijk door overwerken ingehaald worden, en' dab hebben de kinderen hot niet zetden te kwaad.

H o t voornaamste werk is stukwerk. In die gevallen wordt de knaap door den workman dien hij helpt, aangenomen en betaald. De helpers van de dagwerkers worden eehter door de patroons ge- huurd en uitbetaald. Leerjongens zijn aan geene werkjaren en andere voorwaarden gebonden; ze staan gewoonlijk onder toezigt tier patroons of opzigters.

De jongste knapen in de gieterijen verdienen 2.6 d. m 3 sh. 's weeks, sommlge zelfs 6 k 7 sh. De vormers en schuimers 4 - -10 sh. ' s weeks, schroevenmakers en drillers van 13 jaar maken met stukwerk 5- -6 sh. 's weeks, zonder overwerken.

Leerjongens kunnen, naar gelang van hun leeftijd, 3 of 4---10 en 12 sh. 's weeks verdienen; hun loon sfijgt ook naar gelang ze bekwamer veer sommige bewerkingen worden; draaijers en rigters van 20 jaar verdienen slechts 12--14 sh., vormers 18m20 sh. 's weeks. Polijsters van spillen verdienen 4 ~ 5 sh., sehuurders en andere handlangers 3 k 8 sh. 's weeks.

Het loon veer al die werkzaamheden, door kinderen en jonge- lieden, hetzij per dag of per taak verrigt, versehilt niet aUeen naar hun leeftijd en bekwaamheid, maar ook naar de plaats waar de inrigti~g is gevestigd.

De leeftijd waarop de kinderen die werkplaatsen betreden, ver- sehilt naar de soort van het werk waartoe ze gebezigd worden en den aard der werkplaatsen. In kleine treft men ze reeds van 8 en 9 jaar aan; de meeste eehter worden tusschen 10 en 12 jaar daar toegelaten. De jongste verrigten eigenlijk geen work, maar zijn loopjongens en aandragers of poetsers. Aan een bepaald work worden ze eerst op hun 13e jaar gezet.

Ofsehoon de bevolking van Lancashire in de laatste 25 jaren in zedelijke en verstande~jke ontwikkeling, zoowel als in stoffelijke

~ 0

we~vaart zeer is toegenomet~, zoo luiden eehter ~e getuigeaispe~ ~.an d ie k.la~se v~n machine,werkers over het~algem~en ~e t zeergu~st~g. Hot minst ontwikkeld on opgevoed zijn de giet~rsjongens. ,V~I~ ouders, die hooge loonen verdienen, werspil~en die ~oo,tendeels~aau den drank en zenden huane kinderen vroeg naar de w, erkplaa~sen, in plaats van naar de school. Ziedaar de reden waarom go zooveel jonge knapen hier aantreft," zoo luidt hot antwoord van een voor- naam fabriekant aan den regeringseommissaris gegeven. Eenaudere getuige laat zieh in diet voege nit: ,De knapen die bier (in ~e spillenfabrieken) werken, zijn slimmer dan ~0 jaa~r geleden. Zij ziju dora en onbehouden; hun taal verdient a~kem~ug. De schuld van dat alles dragon echter de ouders."

De machine-leerlingen malden hierop eehter e,e~e uitzo~der.ing- O~er hot algemeen zijn doze intelligent en vr~j wel opgevqed, N~g~ tans w erden, vole op de proof gesteld, die 14 en 18j~aar oud waren en geen woord konden |ezen.

~IJZ~R.EN SCHEEPSBOUW~ STOOMKETEL-~ SCHR0~EVEN o EN ~REI~I'Dj~I~MAXRR~.

In de twee eerstgenoemde vakken worden weinig kinderen gebezigd, emst-r.eeks 1 1 ~--T van }let geheele aantal werklieden; de meeste van- gen het work aan tegen den leeftijd van 10 ~ 12 jareu, tn de twpe laatstgenoemde vakken is ]let aantal aanzienlijk, ongeveer d.e heli~ en ze beginnen ook reeds op hu.n 8e jaar te werkem

De werkplaatseu der schroeven- en grendelmakers zijn over hot a~gemeen sleeht, laag, klein, vui[, ten eenema~e ongesehikLvoor de plaatsing, van stoomwerktuigen, die in den laatsten tijd dear menig- vuldig zijn ingevoerd.

Ket vervaardigen wan klinknagels en de ijzeren sehoepsbouw heeft meestal in de open lucht plaats.

De klinknagelmakers werken i,n ploogen van 5 man, van welke 2 volwassenen zijn; de jongens moeten de blaasbaLg ~ekken, de nagels gloeijen en overreiken aa~ den ind~_~wer.

Het k~inken van ijzeren masten vorclert reel v~rd~gheid en veer kin~leren en ~j:ouge~eden betrekkelijk vee~ inspamnJug ale ze de in- ged~e~en nagels moeten steunen b~j hot va~tklinke~. Ander~ kuape~ van 14 of 15 jaar, ~orden gebrmk, t ova ijzeren roeden tusschen de i~laten te bevestigen. De overige werkzaamheden staa~ gelijk ,met bet gewone smidswerk. ~Ien kan geen bepaal~en scb~delijken invloed va~ dit work op de gezon~h&d aanvoeren.

De gewone werkuren van klinknagelmakers zijn 11~ daags. Bij

32.t

scheepssmeden werken de jongens v a n ' s morgens 6 t o t ' s avonds 9, uur een pear maandeu van he~ jeer. Die werktijd is eehter reel afha~kelijk van den grooten speed, waarraede sommi;ge sehepen moeten, afgebouwd worden.

Sehreeven- en grendelmakers werken 12 uren daags of 58�89 uur ia de week. In groote werkplaatsen worst eehter op sommige tijden 2�89 uur daags overgewerkt.

De jongete, knapen worden door den patroon bij de week aan- genomen. De k~nknageljongens verdienen ongeveer 4 sh. 8 d., 's weeks; leerjongens in den beginne 8 sh., later, tegen den leef- tijd van 18 jeer, 14 sh. Knapen bij schroeven- en grendelmakers 2--3 sh. 'sweeks.

,We t hunne verstandelijke ontwikkeling be~reft", zegt een fabrie- ksnt, ,dear is hot maar poverties me~ gesteld. Vele kunnen niet eens hot gold dat ze verdJenen, uitrekenen. Naauwelljks een van de 50 ken lezen. Alles is de schuld der ouders. Zoo deze s]eehts willen, staat van alle kanten de gelegenheid veer hunne kinderen open, om onderwijs te ontvangen." Die verklaring wordt door tal van andere bevestigd.

DE IJ'/,ERDRA&DWERKEB8.

De vervaardigJng van ijzerdraad bestaat in her pletten van ijzeren staven, het draadtrekken, galvaniseren en weven van hot meta~l- dread. Tot de laatste bewerkingen worden veelal jongelieden en sores vrouwen gebezigd..De jo~ge werklieden moeten hot getrokken draad door de zinkkuipen helen en om de blokken of wielen win- den.. Wanneer een blok re1 is, dan moeten de kinderen het draad er afnemen en wegbrengen. Het meeste werk geschiedt door middel van stoommaehines, die gewoon]ijk door 6 of 8 knapen bewaakt Werden~ Hun arbeid is niet gestadig, doch op den d.uur zeer ver- m~eije~id. Hot woven van- ijzerdraad gesohied~ of uit de hand of door middel van stoomstoelen. Kinderen moeten hierbij hot draad om de vliegspoelen winden.

De werk~laatsen, waar de verschillende bewerkingen v e r r i g t worden, ziju vrij good; nogtans is de hit~e der lokalen en de seherpe luoht van d~zwavel, en zlnkdampen veer den vreemden bezoeker ond~agelijk. Veer de werklieden svhijnt da, t goen bezwaar op te leveren.

]~et meerendeel tier knapen wordt op den )eeftijd van 11 en 12 jaar d~aar toegel~en. In d~ weverijen s~ms hog jonger.

In de werkl~laatsen w~ar hot ,ijzerdraad gegalvaniseerd wordt,

322

is de gewoonte om in dag- en nachtploegen, dic~zich om de week afwiBselen, te werken. Elke ploeg werkt 12 uren. De knapea die de kabels openen om ze aan een te weUen, zijn dagwerkers, ea staan 12 sores 14 uren daags nan den arbeid. De vrouwen werken slechts 11 uren en dan alleen bij dag. De wevers werken 57�89 in een week in gewone tijden, in ~aar t en April echter dagelijk~ 2 uren daarenboven.

De galvaniseerders-jongens kunnen van 4 sh. 6 d.--10 sh. 's weeks maken; veer de andere soorten van bewerkingen is het loon der knapen gemiddeld 5 sh. 's weeks. De weversjongens verdienen tusschen 2 en 3 sh. 's weeks; waar schutramen veer vlugraderen worden geweven, stijgt hun loon tot 4 sh. 6 d. Volwassen werk- lieden worden naar den aard van het werk beloond enkunnen van 28 sh.w2 ~ 3 pd. st. 's weeks maken. Over her algemeen zijn de loonen in dezen tak van industrie zeer hoog, De volwassenen were ken bi.i het stuk, doch de kinderen, onder hun toezigt staande, worden door hen aangenomen en bij de week betaald.

De verstandelijke ontwikkeli~lg der kinderen daar werkzaam, laat over het algemeen veel te wenschen over. De meesten konden lezen noch schrijw, n, en wisten zelden een antwoord te geven op de cen- voudigste tot hen gerigte vragen. Dezelfde onkunde werd ook onder de volwassenen aangetroffen. Her zijn veelal diegene welke de hoogste loonen verdienen, die ten dien opzigte het meeste te wenschen overlieten en wier kinderen bet minst ontwikkeld waren.

DE UURWEBXMAKERS.

Onder dezen titel worden begrepen zoowel de werklieden die horologiemakers-gereedschappen, als die het gangwerk der uurwerken vervaardigen. 0ader die gereedschappen komen vooraamelijk de fijne soorten van vijlen in aanmerking. Die vijlen worden hoofdzakelijk in Manchester en Warrington gemaakt, het gangwerk in Breseot bij Liverpool, en dan naar Liverpool of Leaden gezonden om ge- repasseerd en in elkaar gezet te worden.

Het maken van vijlen veronderstellen we als genoegzaambekend uit de beschrijving van die industrie te She~eld. Dit geschiedt even als daar uit de baud en wel door knapen. In eene fabriek worden daartoe stoommaehines gebezigd. Overigens is het niet mogelijk in al de bijzonderheden van de veelsoort~gste bewerkingen tetreden, die de vervaardiging van uurwerkennoodzakelijk maken. In Bresoot alleen, waar sleehts het ruwe werk wordt gedaau, heeft men 40

verschillende takken van die indnstrie, van welke elk een geheel o 1) zich zelf staande kunst is, die als at~onderlijk beroep wordtuit- geoefend. Alles geschiedt nit de hand en vordert de meest mogelijke oplettendheid en vaardigheid. De meeste werkplaatsen zijn op kleine schaal, sores bij de werklieden aan huis, ingerigt. Het laat zich denken, dat deze somtijds in niet al te besten staat verkeeren en ze aan ruimte en ventilatie reel te wenschen zullen overlaten, vooral 's winters wanneer er hard gestookt wordt, omdat de werkman wegens den subtilen arbeid geene koude ringers kan verduren.

De invloed, (lien de arbeid over het algemeen in de verschillende soorten van bewerkingen op de gezondheid tier arbeiders uitoefent, is moeijelijk onder algemeene termen te brengen. Het vijlenmaken is genoegzaam bekend als een ongezonde arbeid te zijn. 0verigens mag, minder uit het verslag der regerings-commissie, dan wel uit de onderzoekingen van andere deskundigen, opgemaakt worden dat de arbeid der horologiemakers niet tot de gezondste behoort en de werklieden veelal aan borstziekten lijden of door longtering hun leven verkort wordt.

In de vijlenmakerijen worden bier zelden kinderen gebruikt. De meesten komen niet veer hun 12e jaar te werk. In de uurwerk- makerij werken vrouwen en meisjes, zooals in de vijlmakerijen veer her poetswerk en bij de stoomwerktuigen. De meeste kinderen en vrouwen werken echter aan huis. De leerlingen worden veer den tijd van 7 jaar aangenomen en bij de week betaald. Zijnze volleerd, dan werken ze per stuk. De vijlenmakers~ongens van 12 en 13 jaar verdienen omtrent 3 sh. 6 d. 's weeks. Leerlingen ontvangen slechts e e n weekgeld van 2 sh. 6 d. in het eerstejaar, dat in de leerjaren tot 3 en 4 sh. kan stijgen. In ~anchester verdienen de leerjongens na het eerste jaar reeds 5 sh. 's weeks. u maken gewoonlijk 8 sh. 's weeks. Yrouwen bij de vii[machines 9--12 sh.

D e verstandelijke ontwikkeling der kinderen meet veelal bedroe- vend genoemd worden. Wel maken hierop de meet gevorderde leer- jongens eenige uitzondering, maar over bet algemeen meet die toestand ongunstig genoemd worden. In verband hiermede staat de berispelijke levenswijze, die de volwassen werklieden, veeltijds de ouders dier kinderen, leiden. Wanneer ze met den arbeid zeer hooge loonen verdienen, sommige 2 en 3 pd. st. 's weeks, dan wordteen greet deel daarvan in dronkenschap en liederlijk gedrag verspild. 8paarzaamheid i s een deugd, die zelden onder hen beoefend wordt. De huisarbeid vooral geeft aanleiding dat vele kinderen van onderwijs verstoken blijven en de slechte gewoonten hunner meesters navolgen.

3 ~

De onderzoekingen van den regeringscommissaris in de bovenge- ncemde ~akken van bedri~f in Lancashire uitgeocfend, :hebben hem da wenschelijkheid doen .uitspreken, da~ de ]eeftijd, waar~p rle kinderen aldaar toege]aten worden, binuen de grenzen ,van de ~to- ~ory-act gesteld zouden worden, waardoor die kinderen,de gelegen- heid zoudea hebben van bet onderwijs gebruik te vaaken. Knder- deels ~ord t eerie beperking van den wenkt~jd tot 10 4 ~tmr ,daags dringend aanhe~e~en. Dit ,steunt zel, fs a 1) de verk, laringen ,van,zeer geachte en ,aanzien]ijke ,patroons, .die ronduit ~bekenden, d~t .o~er- werken in e lk geval sehadelijk is, zoowel voo:r vol,wassenen~als~voor kinderen, en even ~sehadetijk vee r de gezon&heid d~r werklieden,als veer .bet !everen van eeJ1 good fabr ikaat ,~ooral alsAit to~geweou-te �9 w ordt gemaakt. Door eene beperking .v.an .den leeftijd an de ~v.e~k- uren z~ll.en missc~ien eenige fabriekanten en vole oude r s .$e t r~en .~orden, maar later zal, door hot stet~sel van azbeid.met.anderw~s gepa~rd, .zeker een betere toestand veer bet werkmansgezin .intrench. Ni, et al.tijd, ja zeldzaam mag ,men hot noemen, dat ouders uit nooddruft gedwongen worden, huane kinderen zoo jong ~naar .de .werkplaats te zenden; ev.enmin bestaat er veer .de s kanten ,altijd noodzakelijkheid om zul.ke jonge &inderen ,in hot work te nemen. De loonen zija hier hoog genoeg, ~om oudere~knapen,te ,kunnen krijgen. En wanneer doze door onderwijs .meet ,ontwikkeld an door hot goede voorbeeld ,van de school zedelijker zuLlen ,ge- worden zijn, .dan za[ hun arbeid reel ,productiver d a n ,v~n ~i.'e idioten~kinderen ~orden. Zoo tan~ eehter de ,w.et niet gebiedend -tussChen beide treedt, zal men altij~i ouders vinden, die des boron de school verkiezen en hunne kinderen te ,v.roeg lean- arbeid latch verrigten, en nat-at~rlijk oak ,fabriek~anten, ~die~de aan- ~eboden was, r niet versmaden.

DE METAALINDUSTRIE VAN BIR~iING~A~[ EN O~[STR~KEN.

Het onderzoek heeft zich uitgestrekt over een ge'bied van 1'4 engelsche mijlen, met eene bevolking van omstreeks 500,000 zielen. De versehillende takken van nijverheid in d~t gebied uitgeoefend zijn Lzoo tah'ijk, dat bet moeijelijk valt ze tot bel)a~tlde rubrieken te brengen. In 18~1 waren a[leeu in de stad Birmingham 97 ver- sehillende takken van bedrijf, die in al de overige groote fabriek- steden van ]~ngeland niet bekend waren; ze werden door 2,100 :firma's uitgeoefend.

'De bloei waarin die takken van bedrijf verkeeren, heeft tot eene aanzlenlijke vermeerdering van bevolking ge|eid, zoo dat de aanwas

3~5

der bevolking van Birmingham en omstreken in de laatste 20jaren van 183,000 tot 310,000 heeft bedragen.

Men staat reeds versteld bij de bloote opsomming van de menigte en veelsoortigh'ei~l d e r voornaamste takken van bedrijf die tot de ~igenlijke Birminghams~he metaal-industrie gebragt Worden. De art~kelen uit die ontzaggelijke werkplaats voortkomende, ver- ~c~illen van den kolossalen stoomhamer en bet monsterkanon, die c~nten~a~s w~gen~ tot het Tagfijn ~egrain werk, dat door een ligten adem bewogen wordt en de dunste horologieveer, wier veerlrracht al~een den ,prijs der kostbaarste uurwerken bopaalt, l t ier wordt door de gesplerde armen van den kolossalen smeder, gesteund door de kracht der stalen armen van de ontzaggelijke pletmachine, de zwaarste en dikste stalen pantserplaat gemaakt; d ~ r worden door ~ene ligte beweging van de teedere ringers eener jonge vrouw of van een kind aan eene machine in een omzien duizende stalen pennen of spelden voortgebragt; hier ziet men de kunst ten top gevoerd in de schoone en toeh reuzengewroehten van brons- en ander ~ietwerk on her niet minder schoone galvanlsch vergulden en ver- zilveren ; d ~ r weder worden uit de versehillende metalen in alliages of zuiveren staat, de veelsoortigste zaken veer huiselijk en ander n~ttig gebruik vervaardigd. IJzer en staal worden goud in de hand van den kunstigen werkman, paarlen en edelgesteenten verkrijgen waarde door de smaakvolle en sierlijke rangsehikking tot de s6hoon~t~e voortbrengselen van weelde en opschik.

l~e~ verbruik van metaal is daar dan ook zoo aanzienlljk, dat hot d'e stoutste verwaehtingen overtreft. Zoo wordter bijv. wekelijks ~5~00 ton koper verwerl~t, een hoeveelheid, die 30 jaren geleden geen ~.iende heart bedragen ; 8 ~ 1 0 ton staa[ wordt elke week aHeen tot stalen pennen gehakt; omstreeks 200,000 ijzeren ledikanten worden jaarlijks af~eleverd. Een noordelijk district van Birming- ham, waar ~5 jaar geleden niet anders dan moestuinen waren, is thans digt 'bezet met kolossale en voortreffelijk gebouwde fgbrieken, waar alle edele metalen verwerkt worden tot de veelsoortigste doel- einden en bet verbruikvan zilver, zonder overdrijving, geschat wordt wek~lijks ~e zijn niet minder dan 6000 oncen en dat van goud 3000, hetgeen een waarde in metaal van 8,400,000 guldens verte- genwoordigt, 'daaronder niet gerekend her goud en zilver veer her vergulden ~en verzilveren benoodigd. Daarenboven wordt eene aan- zienlijke waarde-aan edele gesteenten en paarlen tot versiering ge- bruikt.De hoev~el'heid parelmoer, alleen tot her vervaardigen van tmoopen benoodigfl, Wordt ge:schat op 1000~1500 t o n ' s ja~rs.

326

Ofsehoon de ontzaggelijke en kunstige msehine, meestal door stoomkraeht gedreven, reel hauden-arbeid overbodig maakt of ver- l i~ , zoo laat her zieh evenwel denken , d a t e r een greet aantal handen moeten zijn, om de machines te besturen en tot zu|k eerie aanzienlijke voortbrenging behulpzaam te .wezen. Dat aanta] is zoo greet , dat elke beoijfering tot geene bevrediging kan leiden en men zich slechts to~ een schatting meet bepalen. Zie hier eenige cijfers~ .die de werkelijkheid zeer nabij komen, van de werklieden in de voornaamste takken ,van de metaal industrie aldaar werkzaam..

Beneden 20 jaren. Mannelijk Vrouwelijk

Geelgieters, iakkers, knoopenmakers en ijzerwerkers 4580 2280 J uweliers en werklieden in edele metalen . . . . 1500 800 Geweermakers . . . . . . . . . . . . . 1750 ,~Iachine-, sehroeven- en scherpgereedschap-makers 2700 680 Stalenpennen maaksters . . . . . . . . . - - 530 Plated- en tinwerkers . . . . . . . . . . 730 m Dagwerkers en pakhuisknechts . . . . . . . 1820

13080 4290

Het gebied waarover het regeringsonderzoek zich heeft uitgestrekt telt zeker meet dan 25000 kinderen en jonge liedeu beneden 20 jaren in die takken van industrie werkzaam.

Bij die groote verscheidenheid van bedrijven en de menigte ge- gevens (omstreeks 800 bew~jsstukken) daarover in de verslagen neergelegd, weder ongeveer 200 folio bladzijden beslaande, z~len we ons slechts moeten bepa]en tot een a]gemeen overzigt van den stand van zaken in genoemd district; terwijl wij veer enkele saillan~e punten aan sommige takken van bedrijf eigen, in die algemeene beschouwingen een plaats zullen inruimen.

Wanneer we a]zoo de onderscheidene takken van metaalindustrie in die streek uitgeoef~nd in groepen brengen, dan kunnen wij volstaan met drie hoofdgroepen: 1 ~ de zware soort van metaalbewerking; 20 de ligtere soorten en 30 de gemengde soorten.

Vangen we wederom aan met een overzigt van den toestand der werkplaatsen. Die toestand is zeer Ver sehillend en vele, zelfs de voornaamste, inrigtingen van dien aard moeten dan, zoowel wat de ruimte, ventilatie en verliehting, als war den staat van reinheid betreft zeer onvoldoende verklaard worden.. Dit geldt eehter voornamelijk de oudere, die jaren bestaan en op kleine grondslagen gevestigd, later door uitbreiding en toenemenden bloei van bet bedrijf, geen gelijken tred in de uitbreiding en verbetering der

327

werkplaatsen hebben gehouden. Sores was het beperkte terrein, sores de geringe winsten op het fabrikaat oorzaak, dat die ge- wensehte uitbreiding werd tegengehouden. De overbevolking is in sommige van die werkplaatsen d~kwijls van dien aard, dat ze blijkbaar de gezondheid der werklieden in gevaar brengt, en dat te meer omdat de aard van her werk en de bew'erkte grondstoffen veeltijds reeds voldoende aanleidingen zijn, om nadee]ig op de gezondheid te werken. De duisternis, die in de meeste diet werkplaatsen~ waar juist goed licht een hoofdvereisehte is, heerseht, verdientin menig opzigt afkeuring, omdat ze de werklieden aan ve]e gevaren bloot. stelt. Sommige pletterijen en spijkermakerijen ontvangen in de werk- plaatsen, beneden den beganen grond gelegen~ geen ander lieht, clan dat van de oven' of her gloeijeud ijzer uitstraalt. Inzonderheid laten de werkplaatsen waar edele metalen verwerkt worden, in vele van die opzigten te wensehen overig; ze zijn meestal reel te klein in verhouding tot de daar aanwezige bevolking, grooten- deels vrouwen en meisjes. De beste hebben hog geen 6 kub. Ned. el lucht per hoof& De lucht is daar ook zeer bedorven, zoowel door de menschelijke ui~wasemingen, als door het aanhoudend ge- bruik van gas voor de b]aaspljp.

De kleinere werkplaatsen ]ijden aan dezelfde gebreken en de on- zindelijkheid is er soms verregaande. Vooral meet dit gezegd worden van de spijkermakers, die gewoonlijk in kleine, donkere loodsen naast hunne woningen opgetrokken, werken, in ploegen van 2- -6 personen te zamen. Yeeltijds liggen de vloeren beneden den beganen grond en bestaan uit klei; de werklieden hebben sores zooveel last van het grondwater, dat ze door steenen of andere ophoogingen zieh voor die overlast moeteu trachten te vrijwaren, of honderd emmers water moeten uitscheppen om niet in hun arbeid gestoord te worden.

Stoomkraeht wordt in de meeste bedrijven en inrigtingen gebezigd, zelfs in de kleine werkplaatsen. In vele eehter waar de jongste kinderen van beider geslacht werkzaam zijn~ is dat geenzins bet geval. In de takken van bedrijf waar zware metalen verwerkt worden, zoomede in die waar andere grondstoffen als hout, ivoor, paarlemoer enz. worden bearbeid, worden de werk~igen door stoom- kraeht gedreven. En die werktuigen zijn sores zoo volmaakt, dat hun produkt door dat van de menschelijke hand niet ge~venaard kan worden en ze in snelheid van bewerking en aanzienlijke produetie deze in hooge mate overtreffen. De werkman is hier dan ook vaak niet meer dan opzigter over den arbeid der machine; hij voert de

BIJou. Econ. 1867. ~~

328

grondstof aan, legt ze ter geschikter l~laatse, houdt toezlgt op den geregelden gang der machine en verwijdert her fabrikaat, dat de machine afwerpt. (~) Een eigenaardige indruk maakteen de~geli~ke uitgebreide werkplaats op den vreemden bezoeker, ale hij daar die kolossale werktuigen met een ontzetteiid geraas in Voortdurende beweging ziet en de grond bij den slag van e]ken hamer dre~nt, of de werkbanken met de werklieden in aanhoudende trillende be- wegingen verkeercn. En toch, te midden van dat geraas en die veelsoortigste bewegingen d~r honderde raderen, hefboomen en cylinders, te midden van dat net van eindelooze rien~en en snaren, die boven het hoofd of langs de enkels onafgi~brbkeu gewenteld worden en de lucht en al wat daarin zweeft voort- durend in beweging houdt, - - te midden van dat alles heerscht t0ch de grootste orde en regelmaat De zwakke hand van den knaap i's veeltijds voldoende, ore, in sen oogweuk, de woeste vaart van die reuzenwerken te regelen, te matigen, te s~uiten. En juist dat

.0efent zijne intelligentie, dat dWingt hem tot opmerkzaamh-eid, dat, stelt zijn geduld en zijne vaardigheld tevens op de proef. Van daar dat het zoo noOdig is, nu meet dan ooit, zorg ~e dragen dat her kind en de zwa]~ke vrouw niet ondergaan door sen arbeid, wharin ze met de onbeperkte krachten der machines moeten wedi~veren; dat bet noodig is zorg te dragen dathet verbijf in di~ werkplaatSen lmar gezondheid en leven niet in gevaar brengt door te ~iet te l~ng te latch arbeiden. Sommige hewerkingen toch vorderen e~r~ voort- durend staande houding, met gestadige, snel~le bewegin~en van sen of meet deelen van her ]igchaam, andere eiseh~n tuber'in,panning a|s verschleidene machines door dezelfde p ers'oon be'dlt~nd Worden.

Een ander treffend versch],jnsel trekt hier de aandt~eht; ~melij 'k tie groote en doeltreffende verdeeling van dee arbeid, 'Men h~eeft

(*) Een pear stmaitjes ten bewijZ'o. Tot de vervaardiging van speiden, met de me- ~hine. dat gew0onlijk aim .,.r me*sjes ~'brdt toevertro.wd, bel{oef~ bet kind e]eeht. bet ijzerdra~d Onder sen tromn~tl of ~'0! to plaatsen, e'u a|le~n met sen Weini f csp|ettendheid veer den goeden g/rag, brengt de maehin:e een ouophoudelij'ken stroom van afgewerkte spelden voort Een jong meieje kan 4 van zulke machines te gelijk bedienen en dan in eene week van 5.~ dag. zoodoende drie e , sen ha~

miitioetz spelden a fleveren. Een vlug meisje, aan eene machine veer stalen penuee gepl~atst, ken in een dag van 10 uren, 86000 stales pennen uithakken, anne bewerking, die 72000 verechillen~i'e bewegingen van den arm of 2 per seconds vereiseht. Eene zoodanige fabriek in Bi,'mingSam levert ~au ook jaarli~ks 120 rail. peuuen af. De knoopenfabrieken let~ren we~elijk's'5-(B~00~sr~, de fi~t'en e'u O'6~mu f~brieke~ 50.000 groin.

.o,~9

f'a~l~eken, waar her schi]nbaar eenvoudlgste en vaak her goedkoopste product, door #erScheidene handen gnat en as:n talrijke pr0ced~'s van bewerking onderworpen wordt; andere weder waar al dieon- derdeelen door eerie en deze]fde kunstig zaamgestelde mach'ine ge- s~hiedt, zoodat de ruwe grondstof, er in ~bragt , na welnlge oogenblikken geheel afgewerkt el ~ uit voo~tkomt en nien de ar- tikelen slechts te rangschikken en in te pakken heeft.

Waar geen stoom als drijfkracht gebezigd wordt, daar heeft men stampers, persen, vijlen, hamers, blaasp~jpen, tangen enz. als handgereedschap in gebruik. De stampvormen ofplethamersw0rden over een katrol opgehaald, om ze da~ van een aanzienlijke hoogte te laten neervallen; men heeft er van 30--80 kilo's, sores van 100 kil0's, de eerste soorten worden vaak door knapen en vrouvceu opge~aald. Her stempelen geschiedt meestal door eene hgte bewegmg ann een hand- of voethefboom. Beide bewerklnsen hebbeu Sores zoo snel plaats, dat men er geen oog op kan houden enhet geluid dat van eeu hevig pelotonvuur evenaart. Hier vooral w0rden gro0te oplettendheid en vaardigheid gevorderd, want een gering verzuim zou de schromelijkste onheilen na zich kunne'n slepen. Knapen worden in fabrieken sores tot Vijlwerk gebezigd, of als Voorslagerm en het trekken van den blaasbalg bij smidswerk. In de ketting-en spijkermakerijen worden knapen tot he't hameren en hakken der ijzeren roeden voor ligte artikelen geb uik, in gieterijen om de potten gereed te maken en materialen a a n t e dragen.

In de lakkerijen zijn daarentegen reel meisjes en vrouwen werk- zaam. Ze staan daar aan verschillende schadelijke inv~0edea blo0t, zoomede bij de vervaardiging van zoogenaamd glaSpapier.

Her valt natuurlijk moeijelijk en het ~.ou bier evenmin de plaats zijn, 0m in uitvoerige bijzonderheden te treden om'ti!ent den in- vloed, dien de verschillende takken van dit bedrijf op de gezondheid der Vrerklieden uitoefent. De onderzoekingen daaromtrent in bet werk geSteld 'door de commiSsarissen met deze enquOte belast, dragen te reel het kenmerk wn oppervlakkigheld en Van de onvoldoende kennis der experts, om ons met den uitslag daarvan lung bezig te houden. 1%gtans ~S dit onderwerp grondig ei~ uitvoerig~be - handeld door Dr. Greenhow (4th Report of the medical officer of health to the privy council, 1861), waarnaar door de commis'sie van en~lU~te gr0ot~ndeels Verwezen wordt Eakele b~]angrijk~ pun. ten uit dat verslag, die eenig denkbeeld van den stand Van zaken zullen geven, meenen we echter hler te moeten aanstippen.'

Die schadelijke invloeden moeten dan onderscheiden worden i~i

330

de zoodanige, die voortspruiten uit de sleehCe inrigting der werk- plaatsen, en die welke her gevolg zijn van den nard der bewerkte grondstott['en en de wijze van bewerking; niet weinige eindelijk be- rokkent de arbeider zich zelf door zijne zorgeloosheid onder her werk, door den langen duur van den arbeid en door zijne ongere- gelde leefwijze buiten de werkplaats.

Ten opzigte van de werkplaatsen hebben we boven reeds met een enkel woord gewezen op de gebreken waaraan ze veelal liiden en die nadeelig op de gezondheid der werklieden werken. Over her algemeen kan men de werkplaatsen nadeelig beschouwen, omdat ze met stof bezwangerd zijn en de lueht er verontreinigd wordt door de producten van verbranding eu menschelijke uitwasemingen. Dit geeft dan ook vaak aanleiding tot hevige longziekten on phy- siek verval, vooral onder de jeugdige werklieden en vrouwen. Oemis aan ventilatie is een hoofdgebrek in de meeste werkplaatsen en daar worden dan ook het grootste aantal zieken waargenomen. In eene groote fabriek, waar her aantal vrouwen door longtering aangetast vroeger zeer aanzienlijk was, kwamen, na de plaatsing van eerie doeltreffende ventilatie-inrigting, in de laatste jaren bijna geene gevallen van dien aard veer ; de kokers van die r moeten echter gedurig gereinigd worden van de dikke lagen mefaal en andere organisehe stoffen, waarmede ze gevuld zijn.

Niet minder sehadelijk werkt de duisternis van vele dier werk- plaatsen. De menseh, vooral her kind en de jonge vrouw, onder- vindt her gemis van den weldadigeu invloed van bet heldere dag- licht, als hij dat voortdurend meet derven en hard meet werken, veeltijds bij een onvoldoende voeding.

Wanneer we in de tweede plants den aard van he~ werk a l s schadelijk moment beschouwen, dan is bet moeijelijk hieromtrent bepaalde aanwijzingen Ce doen, deels wegens de verscheidenheid van den arbeid in dezelfde fabrieken of werkplaatsen ui~geoefend, deels om de wisselvalligheid der werklieden, die dan" eens in dezen dan weder in een anderen tak van bedrijf werk zoeken. Dit geldt vooral veer dit soort werk dat door vrouwen en kinderen wordt verrigt en waartoe weinig of geene langdurige oefentijd gevorderd wordt.

Het geelgieterwerk is vooral sehadelijk veer knapen en tast zelfs den volwassen werkman nan, zoodat men zelden een geelgieter zal aantretfen die ouder dan 50 jaar is,

De behandeling van seherpe zuren in de lakkerijen sohijnt vooral voor jonge vrouwen en kiuderen ongezoud to zijn; nietminderzijn

331

dit de dampen van de blaauwzure po~aseh bij de galvanische vet- guiding en verzilverlng.

Wanneer wij ten s]otte met een enkel woord op de zorgeloosheid der werklieden en den langdurigen arbeid van vrouwen en kinderen de aandacht moeten vestigen, dan hebben we in de eerste plaats te cons~ateren, het gevaar waaraan kinderen en jongelieden bloot staan bij een arbeid die verrigt wordt met behulp van zulke zware werk- ~igen en die veelfijds zoo snel bewogen worden als in de meeste fabrieken plaats ~ndt~ waar stoomkraeht gebezigd wordt. Her is waar dat ernstige ongelukken, die een onmiddel|ijken dood ten gevolge hebben, betrekkelijk zeldzaam plaats vinden, maar daar- entegen is bet aantal verwondingen des te grooter; vooral vindt verminking van de hand veelvuldig plaats bij kinderen en jonge- ]ieden~ die aan de pletmaehines en persen werken. Uit de registers van het Birmingham General Hospital blijkt dat van de 1000 loopend behandelde zieken meer dan 48 pCt. moeten gerekend worden te zijn kinderen die in fabrleken door plethamers en persen verwond zijn. In Queen's Hospital bedroeg dit aantal meer dan de helft. De experts troffen dan ook zelden een kind in die fabrie- ken werkzaam aan, dat ongeschonden was l genoegzaam alle hadden lidteekenen aan de handen en her gezigt~ vele die een vingerlid of den duim en den wijsvinger mis~en of misvormd hadden door een pers of plethamer. Het is dan ook een vulgaire uitdrukking onder die soort van werklieden, ,dat niemand een goede stempe- laar of perser kan worden, die niet twee van zijne ringers vet. loren heeft."

Even zoo staan de kinderen veelvuldig bloot aan brandwonden door gesmolten of roodgloeijend metaal, en aan verwonding door de scherpe gereedschappen, die ze moeten handteren of vervaardigen.

Andere bewerkingen, die reel inspanning en oplettendheid bij groote vaardigheid en snelheid van handgrepen vorderen~ kunnen op den duur voor teedere en zwakke gesteUen van kinderen en vrouwen nadeelig worden, vooral als het dagwerk een zeker aantal uren te boven gaat.

Ofsehoon de vaste werkuren in de meeste takken van bedrijf te Birmingham betrekkelijk kort zijn, namelijk van 8 u u r ' s morgens tot 7 u u r ' s avonds, en in de zware~ zoo als machine- en spoorwego werken, lets langer, zoo gaat de effective werkdag nergens 12 uren te boven. Bij groote aanvraag wordt echter vaak 2 ~ 3 uren overgewerkt, vooral in geweerfabrieken en spljkermakerijen. In groote ijzerwerken~ waar nachtwerk stelselmatig wordt verrist ,

332

gesohiedt dat door volwasseaen eu jougeliedea in b~urtploqgen, waarbij de eerie ploeg om de aadere week des daags of des naohts werkt, ttet grootste misbraik van o~erwerk~n heeft in de klei~ne werkplaatsen en bij her hniswerk plants en in ,!i e geva!len waar kin- derep onder toezigt hunner ouders arbeiden. De ongeregelde levens- wijze der volwassenen, het luijeren en zwieren in de eerste dagea der week, maken overhaasting in de laatste dagen noodig. Tn menig gezin wordt dan in de drie laatste dagen door volwassenen en kin- deren een groot gedeelte van den nacht gearbeid.

De vereenigde invloed van een en ander openbaart zieh dan ook duidelijk in het voorkomen van de jeugdige en vol~assen bevol- king in die takken van nijverheid te Birmingham werkzaam. Zij wordt besehreven als klein van stuk, bleek en ziekelijk in ui~te:rlijk. De vrouwen d~e zittend werk verrigten, staan reel bij de mannen in gezondheid tea aehteren. De ellendigete exemple~en worden 0nder de meisjes ge~onden, die knoopen maken, en dat niet zoo zeer onder die, welke in fabrieken werkzaam zijn, maar die aan huis onder toezigt harer ouders arbeiden. Hier en missehien in de meeste geva]len, zal sleehte voeding en ongeregelde lerenswijs even. reel nadee] als her werk berokkenen.

Ten slotte moge hier een belangrijk document eene plants vinden, outleend aan hetzelfde Report of the Privy Council, een vergelijkende staat namelijk van het aantal sterfgevallen nan onderseheidene soorteu van longziekte bij de bevolking van Birmingham en Wol- derhampton en Aston, waar ge]ijke takken van bedr]jfworden ait- geoefeud, en van die tier drie gezoudste distrikten van Engeland aangedu~d door de groepen A, B en C, alle Ioopende over een t~jdvak van 10 jaren (1851~60) en berekeud op 100,0001evenden in elk der aaugeduide levensperio,~eu.

T . s s c h e . den leefti jd van 15---25 jaar .

�9 s M~,'nnel Vrou~;el.

~EVOLKIN(L ~ a ~ v~'z~ ~ I ! . ~'

ms'razc'r. ~o ~ ~~ '~:" e~ "~ ,~

IS~l. ~.1. ~ .~ .~ .~~

' I 17a 9.;|1"~1~1.s!:~ I firmi.glma.~. . - - / 856.859|lU0:,92[ '~s~on . . . . . ~ ]

63.508| 61.7?.,,|P, roep A . . . 3161 15 84.779 / 98.88~[Ornep B . . . 953 / 99

122.0iGJt36.-tl;JGroep C . . . 314] 31

Tusschen den leeffijdl run 25- -45 jaar .

~annel. ' Vrouwel.

~871 t so I 3~t41 oa

316 I ; 3t)4[ 31 ~6:~[ 4.~ 829 / 83 4:$01 24 427 | 78

io~ l 81 29 55 44

Taaschen den leeftijd 'Cusschen denie van 45- -55 jaar . van 55--65je

M] lille]. Vroll we].

~, ~,~ E ~ r~ ~

~ . ~ ~ fi~ ~ i.~ "~

~',77 3321 37n i 4:;:;ll474l a771 s~o I '2~71 ~se I 394 80o I 915 1071 '2811 so| 294 18-~ 254t ]70] 276] 127| 204~ 401 8tz i 15o i 2591 911 9371 319

Mannel. Vr~u

IsTl 1991

333

W~.ij ontwaren uit dezen staat, dat Birmingham her ongunstigst van ~11en hier aangeteekend staat ; inzonderheld doe~ zieh de sterile nan lolag~ring bij ,bet mannelijke geslacht in de levensperiode van 45--55 jaar ougunstig kennen; ze bedraagt meer dan her dubbele van hot sterfte-cijfer aan die ziekte bij de bevolking van gr0ep A. De sterfteverhouding van andere longziekten is daarentegen weder zeer aanzienli,jk, veer, beide geslachten en de\hoogere tijdva, kken van hot leven tussohen 55 en 65 jaar, ze overtreft daarin de on- gu,stigste groep C. met hi inn bet vijfvoud veer beide geslachten. Sheffield, dat ~n om zijne industrie gn 0m hot karakter der bevel. king zulk een treurige vermaardheid heeft verkregen, staat in d8 ongunstige sterfteverliouding door die ziekten bij Birmingham n0g ten aehteren. Terwijl toeh in Birmingham 24,4 pCt. der volwassen mannelijke en 7,1 pot. der volwassen vrouwelijke bevolking in de rnetaal-industrie werkzaam is, meet de sterfteverhouding ann |ong- ziekten bij de eerste op 838: bij de laatsten op 69,9 per 100,000 gesteld worden, terwljl die veer Sheffield veer de volwassen mannen van welke 41 pCt. in de metaal-industrie werkz.uam zijn, sleehts 839 en veer de vrouwen, met 2 pCt. arbeidsters in de metaalindustrie, 670 per 100,000 bedroeg.

En tooh wordt Birmingham veer een zeer gezonde stad gehouden die ruimte genoeg aan de tegenwoordige bevolking aanbiedt, dubbel zooveel als Manchester, maar zevenmaal minder dan Sheffield; ze heeft bijna geene kelders en de huizen, die meestal in breede strateu staan, bevatten gemiddeld niet meer dan 5 bewoners, en die ,huizen, meestal hot eigendom der be~voners, worden in den regel good on- derhouden. De groote sterfte die onder de kinderen daar heerseht, wordt eohter veer een greet deel toegesohreven nan bet gemis van verpleging, daar ze juist plants hoeft bij kinderen wier m0eders in fabrieken werken of fabriekarbeid verrigten.

Evenmin laat men zich ann de verstandelijke en zedelijke opvoe- ding der kinderen reel gelegen liggen. De staat van onkunde waarin de massa dier werklieden, en inzonderheid de jeugdige bevolklng van bolder geslaoht verkeert, is allertreurigst. De regeringscommissie verklaart dien toestand nog slimmer, dan zij dien aangetroifen heeft bij eene gelijksoortige bevolking van London en andere groote steden. Wel maken de volwassenen in de hoogere takken van de Birmlng- hamsehe industrie daarop eerie uiizondering, maar juist in die takken van bedrijf waar ook kinderen werkzaam ziju, daar is die jeugdige bevolking hot minst ontwikkeld. De menigte staaltjes daar- van in de verslagen medegedeeld~ zija waarlijk curious, zoo ~liet

33~

bedroevend. Sommige knapen en meisjes wisten op de eenvoudigsto vragen over dagelijks voorkomende zaken geen antwoord te geven, ja , naauwelijks een zamenhangenden zin te uiten. Onder 32 jonge ]ieden boven de 1'2 jaar kende geen van alle den naam der regerende koningin; toen hun die gezegd werd, gaven ze verbaasd ten ant- woord: ~dat heb ik nooit gehoord"; sommige wisten zelfs het be- staan eener regerende vorstin niet, evenmin war .Londen was. Ier- land noemden ze een dorp, een lelie was een vogel, op eene tee- kening zagen zij eene koe, die gemelkt werd, voor een leeuw aan. Op de vraag war eene zee is, kreeg men ten antwoord: ~een groot stuk land." Omtrent God en godsdienst was her niet beter gesteld. Yelen wisten noeh van bet bestaan van een God, noah van den bijbel lets af. Anderen noemden God ~een goeden kerel." Evenzoo kreeg men allerlei zonderlinge antwoorden op de vraag wie Christus was en war hij deed. De meesten kenden dien naam ter naauwer- nood. Een snedige onder een groepje zeide dat hij her in zijn schooljaren zoover niet had kunnen brengen, om met dien heer kennis te maken. Wat ze daehten van een leven hiernamaals laat zich begrijpen; ,,alle worden wij in een kuil gestopt en daarme~is her uit" zei er een, her antwoorden moede.

Her laat zich denken, dat men na zulke antwoorden geene sehitterende proeven van ]etterkundige bedrevenheid kon verwach- ten. De meesten bleven reeds her antwoord schuldig op de eenvoudigste vragen in de rekenkunst, van de zamentelling der getallen wisten ze in den regel niets af; geen van allen kon het zoover brengen dat hij de eenvoudigste sore uitwerkte. Hoeveel lezen noch schrijven konden was moeijelijk met juistheid uit te maken. Een paar voor- beelden echfer. Op eene groote fabriek werden 80meisjestusschen 7 en 16 jaren onderzocht; en 72.5 pCtkon nietlezen, 13.75 hoogs~ gebrekkig, 12.5 tamelijk, en 1.25, dat is g6n van de 80, die het eigenlijk goed kon. 0nder 13 kinderen op dezelfde fabriek kon er niet een lezen. Dergelijke staaltjes worden bij menigte geleverd. En toch ontbreekt bet aan de arbeidende klasse in Birmingham geen- zins aan de middelen en gelegenheid om zich eene verstandelijke op- voeding te verschaffen. Een bevoegd getuige verklaart, dat die gelegenheid zoo menigvuldig is, dat geen kind of jong mensch daarvan verstoken behoeft te blijven. De werkelijkheid toont aan dat op dat gebied bet aanbod grooter dan de vraag is. Op de free grammer school wordt lager onderwijs kosteloos aan honderden kinderen van alle gezindten versehaft. Die inrigting heeft verschei- dene scholen door de stad verspreid, waar kinderen van werklieden

335

eene zorgvolle opvoeding kosteloos kunnen erlangen. Jaarlijks wordt daarvoor 12000 pd. st. gegeven. Tal van andere scholen aan de kerk verbonden geven tegen een schoolgeld van 2 - - 6 s tu ive r s ' s weeks lager en uitgebreid lager onderwijs. Eene opvoedingsocieteit schenkt jaarlijks prijzen en belooningen aan meesters en leerlingen. Eerie kwakersvereeni~ng heeft zondagsoholen veer jongelieden. Koste- looze bibliotheken zijn geopend. De v erslagen bevatten tal van hoogst belangrijke statistieke bescheiden betreffende de leerlingen van de ondersoheidene scholen door vereenigingen opgerigt. We moeten tot ons leedwezen naar de bronnen zelf verwijzen, omdat wij vreezen hier te uitvoerig te zullen worden. Alleen wi]len we aanstippen dat hot meerendeel der schooikinderen op den leeftijd van 9jaren de dagschool verlaat, om in de fabrieken of aan huis loonenden arbeid te verrigten. Ter wille der waarheid en onpartijdigheid mag niet verzwegen worden, dat enkele fabriekanten, eigenaars van uit- gebreide inrigtingen, tot dit goede doel mede werken. Met groote kosten hebben zij soholen aan hunne fabrieken opgerigt, waar kinderen en jongelieden kosteloos onderwijs kunnen krijgen; an- dere hebben leeszalen met honderden boekdeelen, ter dienste hunner werklieden beschikbaar gesteld; nog andere doen enkele malen in hot jaar een uitstapje met een deel hunner werklieden naar een liefelijk uitspanningsoord in de nabijheid en geven hun dan een vrolijken dag.

Hoe dit gemis van opvoefling op de massa werkt laat zieh gemak- kelijk beseffen. Om nu niet van het wangedrag der volwassenen te spreken zulleu we ons sleehts bepalen tot de mededeeling van en- kele feiten ontleend aan een rapport van den hoofd-intendant der Birminghamsche polieie, betreffende de dieverijen, door fabrieks- kinderen gepleegd. Een greet deel van de grondstoffen door de patroons aan huis medegegeven of in de fabrieken ter verwerking bestemd m zegt hij - - wordt aehtergehouden en te gelde gemaakt. Daar een voornaam deel van de grondstof of de artikelen daaruit vervaardigd uit rain of meet kostbaar metaal bestaat, dat ver- smolten kan worden, is het gemakkelijk ze te versehageheren aan kleine handelaars in zeemansgoederen en andere uitdragers. Er bestaat een bende van leegloopers en helers, die er een beroep van maken, om kinderen en knapen in zoodanige fabriek arbei- dende tot dieverij aan te sporen. Ze wachten hen aan de hoeken tier straten op, als ze van hot work komen en trachten hen dan, door allerlei mooije praatjes tot hot wegkapen van koper en auder edel metaal te bewegen. Hebben ze eens een knaap in hun net, dan

22*

336

ontkomt hij hun nimmer, en wordt hij gedwongen Me eene diefstat voor, den anderen na te plegen, onder bedreiging dat ze hem anders zullen aanklagen bij den patroon. Ofsehoon die knapen menigvul- dig betrapt zijn en de heelers gevat en gestraft, zoo wordt eehter geen tiende gedeelte bij de polieie bekend enis dezenogminder in staat om de sehuldigen te vatten, zoo bedreven zijn heler en steler vaak in hun rampzalig bedrijf. ,Over her a l g e m e e n " , - zoo besluit hij zijne mededeelingen, - - ,zijn de verleidingen waaraan knapen in dit opzigt blootstaan talrijk, en moeijelijk is her door wetten of d e sterke arm der openbare magt daarin altijd te voorzien. De eenige en beste weg zal wel zijn eene zedelijke verheffing door opvoeding. Her kan vaak gebeuren, dat de beste ouders de slechtste kinderen groot brengen, trots alle voorzorgen eener zorgvuldige opvoeding; maar als regel kan men hier aannemen, dat goede en zorgzame ouders her vooruitzigt hebben, dat hunne kinderen welgestelde bur- gers in hun stand worden. A1 de misdrijven bij de policie aange- geven betreffen knapen~ wier opvoeding verwaarloosd is, die ova zoo te zeggen, op straat zijn groot gebragt, straatjongens, ,street Arab." :De taal en gedragingen van zoodanige kinderen evenaart die van de volwassenen, hunne voorgangers, ja niet zelden hunne ouders, en verwekt walging en afsehuw. Duizenden en duizenden in Birmingham betredeu nimmer de kerk; de kroeg is hun bedehuis. In de kroegen worden de ergste eomplotten gesmeed; 19 van de 20 gevangenen zijn habitues van de kroeg. Men kan wel zeggen, d a t e r geene stad ter wereld is, waar meet gelegenheidtotwerken en geld verdienen bestaat dan hier; j ong en oud, mannen en vrouwen kunuen hier werk vinden en betrekkelijk reel verdienen; maar even spoedig en verkwistend weten zij ook bet verdiende zoek te maken. Daar bet zelden gebeurt dat al de leden van een gezin in hetzelfde beroep werkzaam zijn, zoo vindt het zeldzaam plaats, dat ze allen tegelijk buiten werk taken." Maarjuist deze omstandigheid dat voor ieder zoo gereed werk is te bekomen, hetgeen zoo goed be- loond wordt, geeft, bij gemis van opvoeding, zoo reel aanleiding tot zorgeloosheid en buitensporigheid; ja, doer velen de n0odzakelijk- heid van eene betamelijke opvoeding voorbijzien. Birmingham, teregt de speelgoed-winkel van Europa genoemd, kan zooveel en velerlei tegen matigen prijs leveren, omdat het meest door kunstige ma- chines vervaardigd wordt, die door de zwakke, doch vluggehand van het kind of van de jonge vrouw bestuurd worden. (~) Deze

(*) Toen, 40 jaren geleden, de haken en oogen nog ui~ de hand gemaakt werden,

337

worden tot die soor~ van arbeid her meest gezocht en maken aI spoedig goede loonen. Een kind van 6 ~ 7 jaar kan reeds dadelijk op 1 ~ 2 sh. 's weeks rekenen; oudere knapen, van 11--13 jaar , 2 - - 4 sh., meisjes beneden 18 jaar 4 - -8 sh.~ jongens 5 - -9 sh., vrouwen 8- -10 sh., en dat alles voor de geringste soorten van ar- bald. ~Een vlugge meid kan met goad werk 10--12 sh. 's weeks maken, volwassen vrouwen zelfs 14--15 sh., volwassen mannen 1--2 pd. st:, zoodat de gezinnen w a a r ' s weeks 3 pd. st. en meer verdiend wordt verre van zeldzaam zijn. Die betrekkelijk hooge loonen van vrouwen en kinderen zijn oorzaak, dat de vrouw hare be- stemming van huisvrouw en moeder verzaakt; zij verwaarloost haar huishouden en de opvoeding harer kinderen, die vroeg, reel te vroeg als kostwinners moeten optreden. Op den leeftijd van 6 jaren be- treden ze reeds de fabrieken of worden in huis aan loonwerk ge- zet. Een geleofwaardig getui'ge beweert, dat er 2000 kinderen be- neden 10 jaren loonwerk verrigten en onder deze zijn zeker 800 beneden den leeftijd van 8jaar. De gemiddelde leeftijd van ore- streaks 300 jongens in 10 verschillende takken van bedrijf werk- zaam bleek bij hunne aanneming te zijn 9~ jaa renvan l00meis j e s 10 jaar. Leidt die groote verdienste blj vele ouderen tot zorge- loosheid en verkwisting, de knaap en hat jonge meisje dat in zulk eene omgeving verkeert, laten niet na hunne onafhankelijkheid re. toonen op eene wijze, die allerverderfelijkst op hunne zeden werkt en noodlotfige gevolgen voor hunne toekomst oplevert. (~)

De gewoonte om veeltijds op stuk te arbeiden werkt hat misbruik om jonge kinderen te bezigen nog meer in de hand. De kinderen, die den volwassen arbeider bij zulk werk helpen, worden door den werkman aangenomen en betaald. Hij vergt daarom veal en langdu- rigen arbeid van den knaap en beknibbelt hem some hog in zijn loon.

Zoo stonden de zaken, in Birmingham en omstreken, tijdens hat onderzoek der regeringscommissie in hat jaar 1864. Yerklaarbaar

kostte een gros 8 ~ 4 sh. , thane door de machine vervaardigd, nog geen 2 stuivers. 800 vroawen en kinderen zijn aan huis bezig met deze artikelen op kaarten te naaijen en ofsehoon die sleehts s penny per gros daarvoor krijgen, wordt gemiddeid toch f 1.20 'e week8 daarmede verdiend.

(*) In een optogt van duizende spijkermakers uit de nabljgelegene dorpen van Dudley om eerie meeting te houden met de werkliedeu van Hake Owen, ten einde daze tot werkstaking ann te eporen, zag men een aantal kinderen, waaronder er die niet ouder dan 6 h 7 jaren waren en met bcbloede voeten van den mijlenlaegen wcg dien ze afgelegd hadden, door de moeders voortslepen. Daze kinderen maakten reeds een deal van hat legereorps van weerspanneliegen uit l

338

iS her clan ook, da% diezelfde commissie niet aarzelde die voorstel len aan bet wetgevend ligohaam te doen, waardoor een elude aau zoo- ree l misbruiken zou komen; voorstellen waardoor de opvoedLug der kinderen meer verzekerd, de regten en pligten der vrouw beter gehand- haafd en daardoor tevens bet huiseli jk geluk bevestigd zullen worden.

A~n her einde van de taak , die we ons gesteld hebben, genaderd, wensohen we een statistisch overzigt te geven van het aantal kin- d e r e n , jongelieden en vrouwen die in de onderscheidene takken van bedrijf, waarover her onderzoek der tegenwoordige regeringscommissie loopt, gebezigd worden. Daarui t zal men den omvang van het on- derzoek gedurende de vier jaren dat de commissie werkzaam is, eenigzins kunnen opmaken. De cijfers die we hier mede zullen deelen z~jn deels ontleend aan de uitkomsten der volkstel l ing van 1861, deels aan de opgaven van de regeringscommissarissen, hun door de fabrikanten en andere belangstellenden verstrekt. Wij geven ze echter voor war ze zi jn, her aUermLust maken ze aanspraak op juis theid. Wij deelen ze mede onder her voorbehoud, da tmen alleen daarnaar de werkel i jkheid eenigzLus kan afmeten. Zoo ergens dan is her vooral in zake van de nijverheid eener aanzienlijke bevolkLug hoogst moeijelijk juiste statistisohe gegevens te erlangen.

STAAT, aanwijzende bet gesJmt~ c~fer van kinderen, jongelieden en vrouwen in de onderslaande bedrijven werkzaam, ~egreloen in tiet onderzoek der Children8 Employment Comrai88ion 186~--1866.

De potteu-bakkerijen . . . . . . De lucifers-fabricken . . . . . . j

! De slagh0cdjes-fabrieken . . . . . D'~ p~picr-verwerijeu . . . . . . De 0pmakcrijcn van gc~evea goedercn De bombazij u-snijd crijen . . . . .

kiuderen en jongelieden (*) van beider ges|acht . .

1 ] ,000 1,613

150 1,150 2,300 1,563

De kant-industrle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150,000 De kousen (en anderc geweveu stoffcn) induatrie . . . . . . . . . 120,000 De stroov]echtcrijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50,000 De kleeren-industrie :

Vrouwen van elken leeftijd, Wollenuaaisters, modemaaksters cn linuan,~aaisters, F, ngeland

en W~les . . . . . . . . . . . . . . . . 600,000 /dem Icrlaud . . . . . . . . . . . . . . . . ] 12,000

(*) De factory-acts nocmen ~kiaderen" a| de pcrsoncn in de fabriekeu werkzaam bencden 13 jaar eu .jougelieden" de zoodanige die tusschen 13 en 18jaar oud zijn.

339

Idcm Sehot]and . . . . . . . . . . . . . . . 51,000 Kunstbloemenmaaksters en gittenwerksters . . . . . . 10,500

Mannelljke werkliedeu beneden 18 jaar. Kleermakers, schoenmakers, hoedenmakers, handschoenmakers,

Engeland en Wa]es . . . . . . . . . . . . . 70,000 Idem Sehotland . , . . . . . . . . . . . . 6,000 Idcm Ierland . . . . . . . . . . . . . . . . 9,000 858,500

De metaal-industrie: Statfordshire en Worcestershire . . . . . . . . . . 17,724 Birmingham en omstreken . . . . . . . . . . . 38,400 Her overig gedeelte van Engeland en Sehotland . . . . 25.000 91,124

De papier-fabrieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60,500 De glas-fabriekeu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5,000 De tabaks- en sigaren.industrie . . . . . . . . . . . . . . 8,800 De fabrieken van caoutchoue-weefsels . . . . . . . . . . . . 1,000 De kamsla~erijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 De tapijt-handweverijen . . . . . . . . . . . . . . . . 1,000 ])e parapluie-fabrleken . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,000 De spillemakerijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,000 De boekdrukkerijen . . . . . . . . . . . . . . . . . 8,700 De boekbinderijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7,250 De groothandel in sehrijfbehoefteu . . . . . . . . . . . . 2,300 De touwslagcrljen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7,000 De steenbakkerijen eu steeop]aatsen . . . . . , . . . . . . 10,650 In al de overige takken van bearijf, in het on~lerzoek begrepen 20,800

1,418,000

We wenschen onzen arbeid te beslui ten met eene getrouwe overzet t ing van de conclusion die de regeringscommissie u i t het

ingestelde onderzoek getrokken heeft. , H e r u i t s tekend sueees door de fabr iekwetgeving verkregen en

thans a]gemeen e rkend , heeft grootendeels den a rgwaan weder legd, die bij vele fabr iekanten en werk l ieden , in de t akken van bedri j f die nog nie t bij de wet zijn ge rege |d , bestaat , als zoude d e z e h u n

werkk r ing benadeelen. Eene van de voornaamste t egenwerp ingen die men gemaak thee f t

en waarvoor hog vrees bes taa t , betreft de plotsel inge ve rander ing die het halve dagstelsel in sommige t akken van bedri j f te weeg zal brengen. De toepassing van dat stelsel , door de factory Acts Ex- tension Act voorgesehreven, staat echter een t i jdruimte van 30 maanden toe. Zes maanden na de invoer ing dier wet ten is her nog geoorloofd k indereu van 11 ja ren den geheelen werkt i jd te la ten arbeiden en k inderen van 12 ja ren zelfs gedurende den geheelen

t i jdkr ing van 30 maanden.

340

Andere bezwaren zijn aangovoerd tegen de strikto toepassing van do bepalingen der factory Acts op alle soorten van bedrijf, die nog niet onder wettelijk toezig t zijn gesteld; maar he t is be~,ozon dat vaor die geva!len waar hier en daar een uitzonderio, g of wijzig~ng noodzako]ijk of gewensoht word geacht, zulks altijd do.0r her par- lement is tp~gestaan. Die wijzigingen betroffon de werkuren, den ]oeffijd waarop jongelieden tot nachtwerk mogten, gebezig d worden en de middelen tot bevordering der gezondheid van c~,e werkliedon in de werkplaatsen. In de tegenwoordige rapp.orten zijn die wijzigingen veer elkeu tak van bedrijf in hot bijzonder-aangeduid en aanbevolen.

Nergens wel'den moor bezwaren geopperd en vend men meet tegenkanting tijdens hot onderzoek; dad in de pottenbakkerijen, en sinds de factory Acts Extensions Act van 25 Julij 1864 daar in Working is getreden zijn die bezwaren niet alleen gebleken ongegrond to zijn, maar wordt de toepassing diet wetten door fabriekanten, werklieden , fabriekinspeeteurs en allen die bij de Zaak belang hebben, a!s con ze.gen besehouwd. De belanghebbenden zelven verk.laarden niet alleen dat hunne bezwaren ongegrond waren, m aar gaven openlljk hunne warme erkentelijkhe.id te kennen, dat de zaken dien koer hebb~n genomen.

l}e wcnschelijkheid, dat de factory Acts Extension Act ook op de overige takken van bedrijf, naar omstandigheden gewijzigd, toopas- selijk mogen worden gen,aakt en we1 op groote en kleine werkplaat- sen en den huisarbeid, is cone uitgemaakte zaak, die door alle wel- denkenden gedeeld zal worden.

Daardoor zal de gezondheid, hot genot en de welvaart van con greet aantal kinderon, jongelieden en vrouwen bevorderd worden, naar inzonderheid zal de wet een boschermster en weldoenster z~jn veer tal van zeer jong~ kinderen, die nu met alle shorten van at- bold in bekrompene, overvulde, vuile en slecht geventileercle werk- plaatson een langdurigen arbeid moeten verrig~on.

Hot is, helaas! uit hot geheele onderzoek gebleken, dat dio wet- telijke beseherming veer kinderen van bolder geslaeht nergens drin- gender gevQrderd wo.rdt, dan tegc~n de misbruiken der ouders zelven.

De regeringseommissie met een dergelijk onderzo, ek in 1840 be- last, verklaarde: ,in- alle ge.vallen waar zeer jonge kinderen tot den arbeid werden gebruikt, waren h~t meestal de .ouderszelven, die hen tot den arbeid elders of in hun eigen huis noodza~kten." Die zelf~e uitspraak is op de uitkomsten van hot tegenwoor~ge onderzoek hog grootendeels van toepassing. Hot aautal kindoren

du~ wrcedaardig en oamenschelijk geexploiteerd is nog zeer greet, en de aanleidingen die de nude, s daartoe aansporen zijn dezr In w'rreweg de meeste gevallen .moeten z e gezocht worden in de ong~rege]de levenswijze der ouders, wie~ gewoonte hct is, om de eerste dagen der week in losbandigheJd en luiheid door te brengon en dan in de ]aatste dagen de schade door l~ngdt~rigen en harden arboid in te halen, waarbij hunne kinderea de handen moeten leenen.

:De verslagen van de vorige regeringscommissie behelzen eene reeks v,an feiten in nard volkomen gelijk ann die in de tegen~o.ordige vermekL In enkele opzigten meet echter vooruitgang geconetateerd worden. :De l eeftijd waarop de kinderen thane door de ouders tot Sabrieksarbeid worden aangeboden, of onder hun toezigt ann het werk wooden gezet, is lets hooger dan vroeger. Teen w.erd~en niet zelden kinderen van 5 jaar aan her werk ge~onden, thans zijn de ge.va]len waarin ze beneden de 6 jaar ann het werk gaan zelden, uitgezonderd in de .s~roovler Zoo ookis d~e behaudeling der ]~inderen verheterd : men begaat niet zulke wreedheden aan hen a'ls voor, heen, de onthouding van behoorl~jk voedsel en kleeding is minder a~,gemeen. Her gevoel van verantwoordelijkheid van den kant der patroons te~enover ~ e onmondigen is merke]ijk gestegen. De pog.~ngen or- de zedelijke en verstan,delijke ontwikkeling van lint werkvolk te verbeteren en eene warme belangstell~ng in alles wat humle welvaal~; kan verzekeren, - - vroeger ,,sohaarsch aan- getroffen," ~ worden thane ~n alle rigtingen veeltijds met zeer gewenseht gevolg aangewend, de middelen om godsdienstig en maat. schappelijk onderwijs te erlangen, zijn aanzien]ijk to.egenomen en worden met liefderijke en milde hand aangeboden en veelal met erkentelijkhvid aangenomen In w.eerwil van die verbetering en vooruitgang wordt de tussohenkomst d.er wet echter gehiedend ge- maakt , tot fnuik]ng van tal van misbruiken, die de jaren niet hebben opgeheven.

Her zou eene onbillijkheid tegenover de groote fabriekanten en werkgevers zijn, dat huune inrigtingen door de bepali:ngen der.wet getroffen zouden worden, terwijl de kleinere werkplaatsen tot het- zelfde b~drijf behoorende, daarvan buiten gesloten zonden blij~en. En aan de onregtvaardigheid, voortspruitende uit de onge]Jjke o~m- standigheden van mededinging wat d.e ,werkuren b~treft, in&lea de kleinere werkplaatsen niet ann die bel~al~ugen zouden onderwor~e n worc]en, zo~ z~ch h~t nadeel voegen, dat de eerstgenoemden~ den arbeid op oudere werklieden overdragende, een aantal kinderen naa,r de laatstgenoemde mededingers moesten zien verhuizen, waar

342

ze aan dezelfde misbruiken zouden blootstaan. Zoo zou dan ook aan de kleinere werkplaatseu een prikkel gegeven worelen, om zieh te vermenigvuldigen en zieh hog meer te bevolken dan thans het geval is , hetgeen de gezondheid en de ontwikkellng der jeugdige werklieden, daar aangetroffen, nog meet zou benadeelen.

Van de anderhalf millioen jeugdige arbeiders, die in her tegen- w oordige onderzoek begrepen zijn, werken zeker meet dan de helft in zoogenaamde nprivate houses."

Wanneer her aan her Parlement alzoo oorbaar voorkomt, dit ge- heele aantal kinderen, jongelieden en vrouwen onder de beseherming der wet te stellen - - hetzij onder toezigt der fabriekinspeeteurs of onder die van algemeene verordeningen, - - dan zal het geen twijfel ' lijden, of zulk eerie wetgeving zal de heilzaamste gevolgeu opleveren, niet alleen veer de jeugdige en zwakke sehepsels onder haar on- middellijk bereik staande, maar zeker ook veer andere, die onder de bepalingen dier wet nog niet begrepen zijn.

Wij hopen dus van harte dat wij lets mogen hebben toegebragt, om her tijdstip te bespoedigen dat zooveel honderd duizenden van Uwer Majesteits behoeftige en arbeidende onderdanen en vooral de onmondige en zwakke onder hen bevrijd zullen zion van de ge- heel onnoodige last en verdrukking van overmatigen en naehtelijken arbeid, dat hun arbeid beperkt moge worden binuen de zedelijke en natuurlijke grenzen van de werkuren bij de wet bepaald, met inaehtneming van de gestelde rust. en etenstijden, dat ze hun ar- beid kunnen volbrengen onder gunstige omstandigheden veer hunne gezondheid, waardoor hun levensgeluk verhoogd, hun levensduur minder verkort zal worden, en eindelijk, dat ze van de voorregten van onderwijs en beschaving kunnen genieten en de kinderen door een vereenigd stelsel van arbeid en onderwijs, tot nuttige eu wel- varende burgers van den staat zullen opgroeijen.

Zoo zal de wet dan hun arbeid aan regel ca orde binden, hunne omgeving door reinheid en ruimte in gezoade verblijven veranderen, en zullen hunne kraehten gespaard en tevens bevorderd worden, van welke hun eigen welzijn en dat van het land zoo zeer af- hangen. Er zal een eind komen aan die betreurenswaardige onkunde en vernedering van gansehe geslaehten en de standaard van zede- ]ijkheid, ligchaamskracht en verstand zal aanzienlijk bij de natie rijzen en een zegen veer volgende geslachten worden."

Dr. S. St. CO~O~.~.