DAVRANIŞ BİLİMLERİDAVRANIŞ BİLİMLERİDAVRANIŞ BİLİMLERİDAVRANIŞ BİLİMLERİ

YRD. DOÇ. DR. GÜLER YRD. DOÇ. DR. GÜLER TOZKOPARANTOZKOPARAN

DEU İİBF, İŞLETME BÖLÜMÜDEU İİBF, İŞLETME BÖLÜMÜ

BÖLÜM 8BÖLÜM 8

GRUP YAPISI VE DİNAMİĞİGRUP YAPISI VE DİNAMİĞİ

GRUP NEDİR?GRUP NEDİR?

Birbirleri ile etkileşim durumunda olan, ortak bir amaç ya

da amaçlar için bir araya gelmiş insan kümesi/topluluğudur.

Kısaca ; Birbirleriyle etkileşim halinde bulunan, psikolojik olarakbirbirlerinin varlığından haberdar olan ve kendisini bir

grupolarak algılayan küçük veya büyük insan topluluğudur.

NE ZAMAN BİR GRUPTAN SÖZ EDEBİLİRİZ?

Bir gruptan söz edebilmek için ;

• En az iki kişinin varlığı,• Ortak amaç, değer ve normların bulunması,

(Bu kişilerin belli bir amaç için toplanmış olmaları ve amaca yönelik işbirliği içinde olmaları)

• Üyeler arasında bir etkileşimin varlığı ya da en azından birbirlerinin varlığından haberdar olmaları, iletişimin varlığı,

• Üyelerin kendilerini bir grup olarak algılamaları,• Fiziksel yakınlık,• Rol ve mevki dağılımı,• Bireysel tutum ve davranışların başkaları

tarafından etkilenmesigerekir

BAŞLANGIÇ SORULARI

• Hangi grupların üyesiyiz?

• Bu gruplara nasıl üye olduk?

• Bu gruplara neden üye olduk?

Hangi grupların üyesiyiz?

• Ailemiz• Öğrenci kulüpleri• Mezunlar grubu• Dernekler• Meslek grupları• Çalışma grupları• …………

Bu gruplara nasıl üye olduk?

• Grup dışından atandık• Grup tarafından seçildik• Gönüllü katıldık• Anlaşma ya da görev alma

zorunluluğu ile gruba üye olduk• Kendiliğinden olduk çünkü o grupta

doğduk

• Önemli psikolojik ve sosyal gereksinimlerimizi karşılamak için (Bir yere ait olmak veya başkalarından ilgi görmek gibi).

• Yalnız başımıza altından kalkamayacağımız işlerin altından kalkmak için (Bir elin nesi var iki elin sesi var).

• Kendimizi güvencede hissetmek için

• Olumlu bir sosyal kimlik edinmek için

Bu gruplara neden üye olduk?(Grupların işlevleri nelerdir?)

Birarada Yaşama Gereksinimi

İnsanlar yaradılış gereği doğal hatta içgüdüsel olarak

diğer insanlarla bir arada yaşama gereksinimigösterirler.

İşbölümü ve dayanışma,Fiziksel gücün yetersizliği,Ussal ve ruhsal yalnızlıktan kurtulmak,Sevgi, yakınlık, ilgi gereksinimleri bu durumun açıklayıcısı olabilir.

GRUBU OLUŞTURAN NEDENLER NELERDİR?

Benlik-Ego YansımasıBaşkalarınca kabul edilme gereksinimi

(toplumsal saygınlık)Başkalarınca değer verilme, övülme gereksinimi,Sosyal üretimden en iyi payı alma,Benliği destekleyici diğer ekonomik, toplumsal

ve siyasal gereksinimler.

GüçKişisel statü ve söz sahibi olma isteği.

Çıkar Dürtüsü Bireysel, ekonomik, toplumsal, siyasal ve psikolojikereklere ulaşabilmek.Bireysel yeteneklerin bileşimi ile çıkarlara daha

kolayulaşılabilmesi gerçeği.

GüvenlikGereksinimlerin (ekonomik, toplumsal siyasal,

psikolojik)karşılanmasında sürekliliğin sağlanması.

GRUP NORMLARIGRUP NORMLARI

Grup üyelerinin gerek grup içi bireysel faaliyetlerinde ve

gerekse birbirleri ile karşılıklı ilişkilerinde uydukları kurallar.

• Grubun amaçlarına doğru faaliyette bulunmasında ve başarılarının artmasında yardım edici ve düzenleyici birer araçtırlar.

• Ortak değer yargılarıdır.• Kişisel düşünce ve duyguları sosyal baskı altına alır.• Oluşmaları belli bir süreyi alır.

• Oluşan grup değer ve normları bireyin davranış ,ve düşüncelerine baskı yapmakta ve grup üyelerinin davranışlarını değiştirmektedir. Birey gruba uyum sağlamaktadır.

• Uyma:– İtaat– Özdeşleşme– Benimseme

biçiminde gerçekleşebilir.

A. GRUBUN BİREY ÜZERİNDEKİ NORMATİF ETKİSİ

DITES VE KELLY (1956)1. Grup• Çevre seni seçti.• Çok seviliyor ve sayılıyorsun.• Sana değer veriliyor.• Vazgeçilmezsin.2. Grup• Seni isteyenler de var istemeyenler de.• Durumun ileride iyileşebilir de kötüleşebilir de.• Hakkında kesin bir yargıya varılamadı.3. Grup• Grup seni seçmedi.• Grup içinde olman değerli görülmüyor.

GRUBUN BİREYE ETKİSİ – GRUP DİNAMİĞİ

En az uyma davranışı geliştirenler 1. gruptakilerdir. • Grupça oluşturulan bir statüye yerleştiklerini

düşünmektedirler.• Güven duygusu içindedirler ve grup tarafından

ödüllendirildiklerini sanmaktadırlar.• Bu durum Hollander (1958) tarafından öndere atfedilen

“kendine özgü davranabilme yetisi” ile açıklanmıştır.• Hollander’e göre; önder hem uyma hem uymama

davranışları gösterir. • Önder, grup normlarına sıkı sıkıya uyarak statüsünü

yükseltir ve önder olur.• Önderliği kabul edildikten sonra ise bir dereceye kadar grup

normundan bağımsız hareket etme özgürlüğüne sahip olur.En fazla uyma davranışı 2. grupta görülmüştür.• Orta düzeydeki statülerini korumak hatta bir üst statüye

yükselmek için özel bir çaba içine girmişlerdir.• Bu davranışlarının temelinde “benimseme ile uyma”

yatmaktadır.3. grupta da 2.’deki kadar olmasa da uyma davranışı

görülmüştür.• Bu davranışlarının temelinde “itaat ile uyma”

yatmaktadır.• Bu itaat yani gruba uyar gözükme, gruptan tamamen

atılmamak içindir.

B. GRUBUN BİREYSEL TUTUM DEĞİŞİMİNE ETKİSİ

• Grup, üyelerinde tutum değişimini arttırabilir de engelleyebilir de.

• Tutum değişimi grup normu doğrultusundaysa, grup bunu arttırıcı yönde rol oynar.

• Tutum değişimi grup normuna ters düşüyorsa, grup bu değişimi engelleyici rol oynar.

C. GRUBUN BİREYİN VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ

Yapılacak İşin Türü ve Grup Performansı :

• Gruptaki her bireyin katkısının toplanması sonucu ortaya çıkan işler.

• Bütün üyelerin katkılarının ortalaması alınarak sonuca varıldığı iş türleri.

• Grubun en iyi üyesinin grubun tüm performansını belirlediği işler.

• Grubun başarısının grubun en zayıf üyesi ile belirlendiği işler.

SOSYAL HIZLANDIRMA

• Grup içinde birey, yalnız olduğundan daha fazla iş çıkarır.

• Ancak grup içinde birey sayısal olarak fazla iş çıkarmasına karşın, bu iş nitelikli sayılmaz. Diğer bir deyişle, yapılan işin niteliği düşmektedir.

• Grup içinde “öğrenme” yavaştır. • Başka kişilerin varlığı, kişilerin güdülenme ve

faaliyet düzeyini arttırmaktadır. Böyle olunca kişinin yapma eğiliminde olduğu tepkilerini yapma olasılığı artar. Yanlış yapma eğilimi varsa bu da artacaktır. Dolayısıyla niteliksel bir atış ancak basit işlerde olanaklı olur.

• Grup içinde diğerlerince değerlendirildiğini sanan bireyin verimi artmaktadır. Bu kanı ne kadar güçlüyse verimlilik de o kadar artar.

SOSYAL KAYTARMA

• Bir grupta yer alma, bireyin başkalarının çabasına sırtını dayayarak elinden geleni yapmamasına neden olabilir.

• Özellikle grupta bulunan insanların emeklerinin toplamı sonucu ortaya bir işin çıkarılacağı durumlarda kaytarma ortaya çıkabilir.

• Birden çok kişinin emeği geçtiği bir durumda kimin ne ölçüde katkıda bulunduğu ölçülemiyorsa kaytarma olasılığı artmaktadır.

ELEŞTİRİSİZ GRUP TARTIŞMASI(BRAINSTORMING)

Grupta yer alan ve değişik statülerde bulunan, değişik işlevler üstlenen farklı kişilikteki bütün üyelerin katıldıkları toplantıda yapılır.

D. SOSYAL KİMLİK

• Bireyselliğin Yitirilmesi (Kimliksizleşme)

GRUP YAPISI VE SÜRECİ

a. İletişim Yapısıb. Yetkeci-Demokratik Grup Yapısıc. Etkileşim Süreci Çözümlemesi ve

Liderlik Oluşumud. Liderlikte Rol Farklılaşması

a. İletişim Yapısı (Biçimleri)

b. Yetkeci-Demokratik Grup Yapısı

- Merkezileşme(Merkezileşme arttıkça daha yetkeci bir grup düzeni,

merkezileşme azaldıkça daha demokratik bir grup düzeni söz konusudur.

Bu açıdan, lidersiz daire en demokratik, liderli tekerlek de en

yetkeci grup düzeni)

- Liderlik (Yetkeci düzende; iletişim lidere yapılır, üyeler arası

iletişimkısıtlıdır. Demokratik düzende ise üyeler arası iletişim

serbesttir.Grup, lidere bağımlı değildir.

Lewin’in Araştırması

Yetkeci Grup

• Elde edilen çıktılar (yapılan iş) nicelik olarak fazladır. Ancak nitelikleri göreceli olarak düşüktür.

• Üyeler, söz sahibi üyeye karşı uyumlu ve saygılı olmalarına karşın, kendi aralarında geçimsizdirler.

• Grup üyeleri yapılan çalışmadan memnun kalmamışlardır. Doyumları düşüktür.

Demokratik Grup

• Elde edilen çıktılar (yapılan iş) nicelik olarak düşük düzeydedir. Ancak çıktıların niteliği göreceli olarak yüksektir.

• Üyeler, birbirleri ile iyi geçinmekte ve birbirlerine yardımcı olmaktadırlar.

• Grup üyeleri yapılan çalışmadan memnun kalmışlardır. Doyumları yüksektir.

c. Etkileşim Süreci Çözümlemesi ve Liderlik Oluşumu

Grup süreci, süregelen grup içi faaliyetlerdir. Bu faaliyetler, grubun amacına yönelik davranışlar ve bununla ilgili etkileşim örüntülerini kapsar. Grup içindeki bütün konuşmalar, çalışmalar, duygusal ve ussal davranışlar vb. gibi tüm faaliyetler, grup sürecini oluşturur.

d. Liderlikte Rol Farklılaşması

Liderlikte rol farklılaşması, ne zaman ve hangi koşullar altında görülür ?

a. Yeni kurulmakta olan (yerleşmemiş) gruplarda

b. Üyelerinin yapılan işi tatmin edici bulmadıkları gruplarda

LİDERLİĞİN LİDERLİĞİN KAVRAMLAŞTIRILMASIKAVRAMLAŞTIRILMASI

A. ETKİLEŞİM LİDERLİK MODELİ

B. KİŞİSEL LİDERLİK MODELİ

C. ORTAMSAL LİDERLİK MODELİ

D. FİEDLER’İN ETKİN LİDERLİK MODELİ

E. KARİZMATİK LİDERLİK MODELİ

- KÜLTÜRÜN ETKİSİ

- CİNSİYETİN ETKİSİ

GRUPLARDA KARAR VERME

• Riske Girme

• Uçlara Kayma

• Gruplarda Uzlaşma

• Grup Düşünü

Sosyal Çıkmazlar

• Grup Çıkarları ve Kişisel Çıkarlar

• Sosyal Çıkmazların Çözümü

İş Ortamlarında Görülen Çatışmalar

ve Çözümü

DÖNEM BOYU

GÖSTERMİŞ

OLDUĞUNUZ İLGİ VE

KATILIM İÇİN

ÇOK TEŞEKKÜR

EDERİM…