DAVRANIŞ AKTİVASYONU

dr. aylin can06.06.14

Davranış: › Sorun oluşturan bileşenler

içerisinde bireyin doğrudan doğruya en fazla değiştirebileceği ve kontrol edebileceği alan

Öncelikle nasıl düşündüğümüzü veya hissettiğimizi değil nasıl davrandığımızı değiştirebiliriz

BDT’ de davranışsal yöntemlerin önemi

› Kontrol edilebilir› Duygurudumda değişiklik olmaksızın

bilişlere yönelmenin etkililiği düşük› Direk bilişsel alana yönelmek depresif

bilişleri artırabilir

Davranışsal Etkinleştirme (Behavioral Activation)

Bireyin etkinliklerinin artırılması Amaç:

› haz ve başarı yaşantılarını artırmak› Bilişsel değişikliği kolaylaştırmak

Sorun yaşanan başlıca alanlar› Çevre› Yaşam olaylar› Bilişler-Düşünceler› Duygu› Fizyolojik özellikler› Davranışlar

Birbirleriyle ilişkili

Lewinsohn depresyonun davranışçı kuramı› Stresör etkisi ile normal davranış örüntüsünün

olumlu pekiştireçlerinin azalması› Kişi olumlu pekiştireç dengesini geri çevirmeli

Depresyonda › hoşnutluk verici etkinliklerin sıklığı› elde edilen hazzın miktarı

Depresyonun davranışçı modeli

1. Depresyonun sürmesine yol açan davranışların söndürülmesi

2. Depresyonu azltıcı davranışların pekiştirilmesi

Etkinlik Çizelgesi

Hafta boyunca her gün yapılan işler Bu işlerden ne kadar hoşlandığı Kendisini ne kadar başarılı bulduğu

YARAR: Varolan durumun saptanması “her an kötüyüm” düşüncesi

1. Yapılması zorunlu etkinlikler2. Hazza dönük etkinlikler

Etkinlik Planlama

Temel amaç haz ve başarı yaşantısını arttırmak

İleriki günlerin her birini planlamak!

› Geçmişte yaptığı/yapmaktan hoşlandığı etkinlikler

› Şu anda yaptığı zorunlu etkinlikler› Geçmişte/şimdi yapmayı istediği ama

yapamadığı

Hazza yönelik faaliyetlerde;› Başlangıçta ne kadar hoşlanacağının

tahmini› Etkinlik sonrası aldığı haz

Olumsuz öngörüler

Gün sonunda gözden geçirme

Kişi;a) plana uyamazsab) yaptıklarından çok az doyum sağlarsa

Süreci gözden geçir Amaç: Sonuç değil süreç ve

öğrenmedir

ERTELEME BİRİKME

Yaşamdaki her hedef o hedefe giden adımlardan oluşur

Kişi adımları görmeksizin yalnızca hedefi görürse kendisini ÇARESİZ hisseder

Davranış planlanırken;› Herhangi bir hedef için, adımlar saptanmalı

Öneriler;

1. Ertelenen işlerin listesi2. Öncelik sırasında göre numaralandırma3. Küçük adımlar belirleme4. Adım adım zihinsel prova (zorluk?

engel?)5. Olumsuz düşünce tespiti6. Kaydetme

Olası Sorunlar

Başlayamama Çok katı ve mükemmeliyetçi beklentiler Yapamamayı kabullenememe Alternatifleri planlayamama Eksikleri kabullenmeme Çok ayrıntıcı veya çok genel olma

Niteliği değil niceliği planlayın!

Mucize beklemeyin!

Durum kötüye gidiyorsa mola verin!

Ferster’in 1973 de geliştirdiği öğrenme teorisi kaynaklı depresyon modeline göre;

› İnsanlar depresif hissettiklerinde aversif düşüncelerden, duygulardan yada dışsal durumdan kaçar/kaçınırlar.

Dar bir pasif davranış repartuarı

Aversif uyaranlardan etkin bir kaçış

Memnun/tatmin edici aktivitelerde azalmaPozitif pekiştireçlerde azalma

Jacobson et al (1996) 150 depresyon hastası 3 gruba ayrılmış 2 yıllık izlem

1. Aktivite programı2. Aktivite + Kognitif müdahale (otomatik

düşn.)3. Aktivite + BDT (otomatik düşn, temel inanç)

DA teorisi ve rasyoneli

Martell et al (2001) 2 temel odak

1. Kaçınılan aktiviteler (aktivite planlama için)

2. Kognitif proseslerin fonksiyonel analizi

DA, learning theory ve contextual functionalism’in temelini oluşturur

Davranış Aktivasyonu

Sadece haz veren ve memnun edici etkinliklerden oluşmamaktadır!!!

Depresyonun internal nedenlerine odaklanmaz› Düşünceler› İçsel çatışmlar› Seratonerjik disfonksiyon

İlk seanslarda; DA’nın rasyoneli Danışanın semptomları ve danışanın

bulduğu çözüm yollarının sonuçları Experiental avoidance Anlaşılabilir ve beklenen yanıt !!!

İlerleyen seanslarda;

Danışana davranışlarını ve istenmeden ortaya çıkan sonuçlarını nasıl analiz edeceği öğretilmeli› İnaktivite› Ruminasyon

Normal aktivitelerden/sosyal etkileşimden kaçınma

Depresyonda ağırlaşma

Daha fazla ruminasyon

Memnuniyet verici etkinlikleri deneyimleyememe

Çevreyle/diğer insanlarla ilişkilerde bozulma

Danışanın başetme mekanizmalarının tespiti

Contextual factors (duygular/düşünceler)

Anahtar nokta: › Kaçma ve kaçınma davranışlarını tanımlama› Alternatif davranış şekilleri belirleme

Goals & Valued Directions

Danışanla birlikte› Kısa› Orta hedefler belirlenmeli› Uzun dönem

Bu hedefler en kısa zamanda normal işlerine ve sosyal rollerine dönmeyi içermeli

Hayes et al (1999)

Aktivite çizelgesi › kaçınılan davranışlar› kişi için önemli olan şeyler

The Valued Living Questionnaire

Yapılandırma

Ev ödevleri Progres takip Feedback 1 yada 2 spesifik konuya odaklanma

Aktivite Çizelgesi

Adım adım davranış planlaması yapmak› Kaçınma davraışları › Değerler doğrultusundaki davranışlar

Kısa dönem hedeflerden başlanır

Major hata: Tüm her şeyi tek seferde ele almaya çalışmak

Amaç: öncelikle küçük değişiklikler oluşturmak

Aktivite yapmış olmak için yapılmamalı!!

Aktivite planlarının arasına rahatlatıcı ve keyif verici etkinlikler de katılmalı (ödül)

Monitörizasyon

› Yapılan aktivitelerin mood üzerindeki etkisi

Aktivitelerin aşırı yapılması problematik ve acı veren düşüncelerden/ duygulardan kaçınma olabilir!!!

Yaşamak şakaya gelmez,büyük bir ciddiyetle yaşayacaksınbir sincap gibi mesela,yani, yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir şey

beklemeden,yani bütün işin gücün yaşamak olacak

Nazım Hikmet