İdarenin İncelemesi Woodrow Wilson

Adres: GMK Bulvarı No: 108/16, 06570 Maltepe, AnkaraTelefon: (312) 230 87 03 | Faks: (312) 230 80 03E-mail: info@liberte.com.tr | Web: www.liberte.com.tr | Sertifika No: 16438

Liberte Yayınları® Liberte Yayın Grubu’nun tescilli bir markasıdır.

Çeviren: Nur Şat

ISBN: 978-605-9823-31-9 Liberte Yayınları® / 2161. Baskı: Ağustos 2018

© 2018, Liberte Yayınları®

Tüm hakları saklıdır. Tamamı veya herhangi bir parçası, hiçbir şekilde fotokopiyle veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. Yayınevimiz bunu yapanlar ve buna teşebbüs edenler hakkında kanunî takibat yaptırma hakkına sahiptir.

Yayın Editörü: Emre Turku İç Tasarım: Liberte YayınlarıKapak Tasarımı: Mesut KoçakBaskı: Tarcan Matbaası Adres: İvedik Cad. Mercan 2 Plaza, No: 417, Yenimahalle, Ankara Telefon: (312) 384 34 35-36 | Faks: (312) 384 34 37 | Sertifika No: 25744

İdarenin İncelemesi Woodrow Wilson

Dumlupınar Üniversitesi’nden (1998) Kamu Yönetimi lisans de-recesini aldıktan hemen sonra Sakarya Üniversitesi’nde Yöne-tim Bilimi alanındaki tezi ile 2000 yılında yüksek lisans derece-sini almıştır. 2008 yılındaysa Marmara Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü’nden danışmanlığını Prof. Dr. Ruşen Keleş’in yaptığı “e-Demokrasi ve e-Belediye İlişkisi” üzerine yaptığı tez ile Bilim Doktoru olarak mezun olmuştur. Halen İktisadi ve İdari Bilimler Fa-kültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nde Dr. ünvanlıyla öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.

2014 yılında ABD’de Albany Üniversitesi “Center for Technology in Government”te e-devlet konusunda araştırma yapmak üzere ziyaretçi akademisyen olarak bulunmuştur.

Uzmanlık ve akademik ilgi alanları: “yönetim bilimi”, “yerel yöne-timler” ve “e-devlet/e-belediye” üzerinedir. Yönetim Bilimi alanında dersler vermektedir. Yabancı dilleri İngilizce ve başlangıç düzeyin-de Japonca’dır.

E-posta Adresleri: nursat@hitit.edu.tr; nuramektup@gmail.com

Nur Şat

Metnin Önemi ve Teşekkür 11

Sunuş 13Dilimize Kazandırma Çalışmaları ............................................... 13

Metnin Tarihçesi ............................................................................................17

Eser Hakkında Tartışmalar ............................................................... 23

Woodrow Wilson’un Hayatı 31

Woodrow Wilson’un Yayınları 39

İdarenin İncelemesi 43

The Study of Administration 81

İÇİNDEKİLER

11 Woodrow Wilson| İdarenin İncelemesi

Metnin Önemi ve Teşekkür

Yönetim bilimi klasikleri denilince akla ilk ge-lenlerden biri, Wilson’un “İdarenin İncelemesi” başlıklı denemesidir. Kamu yönetimi eğitimi almış herkes en az

bir kez bu eser karşılaşmıştır.

Yayımlanmasından 131 yıl sonra bile üzerine makaleler, kitap-lar yazılan, tartışılan bu çalışma, yönetim bilimi derslerimin müf-redatında yer alır.

İlk başta sadece öğrencilerimizin eserin içeriğine vakıf olması-na engel teşkil ettiğini gözlemlediğimiz bazı kelimeleri, ifadeleri güncel hâle getirmek gereği ile yola çıkıldı. Ancak metnin içindeki atıfların ifade ettiklerinin çeviriyi zenginleştireceği saikiyle metni bir boyutuyla daha ele alma ihtiyacı duyulmuştur. Bu minvalde metnin şerhli (açıklamalı) olarak yayınlanması kararı olgunlaştı. .

Wilson hakkında ana kaynakları hazırlamış tarihçiler Prof. Dr. John Cooper ve Dr. Trygve Throntveit’e, siyaset bilimciler Prof. Dr. Ronald J. Pestritto, Prof. Dr. Christian Rosser’e referansların teyidi amacıyla başvurulmuştur. Hem değerli zamanlarından ayı-

12 Woodrow Wilson

rıp soruları yanıtlamaları hem de bu boşluğun giderilme çaba tak-dirleri için bu saygın bilim insanlarına teşekkür ederim

Dr. Nur Şat 2018 Çorum

13 Woodrow Wilson| İdarenin İncelemesi

Sunuş

Dilimize Kazandırma ve Araştırma Süreci“İdarenin İncelemesi”nin Türkçeye yeniden çevirisi, Wilson’un eserinin ortaya çıkışına dair tarihsel bilgilerin ilk kez ortaya ko-nulması, Wilson’un eserinde değindiği konuların ve kaynakları-nın, tarihsel referanslarının tespiti ve kullandığı siyaset bilimi te-rimlerinin konuya yabancı okura bile günümüz Türkçesiyle açık-lanabilmesi amacıyla yapılmıştır.

Öncelikle belirtilmelidir ki Wilson’un bu çalışması ilk olarak bir dergide yayımlanması nedeniyle makale olarak addedilse de aslında 3 Kasım 1886’da Wilson’un Cornell Üniversitesi Tarih ve Siyaset Bilimi Derneği için Ithaca yerleşkesinde verdiği söylevi-nin metnidir ve eserin üslubu daha çok bir denemedir.

Bu eser Türkçeye ilk kez Wilson’un birkaç denemesini içeren bir kitap içinde 1961’de Dr. Nermin Abadan-Unat tarafından “İdarenin İncelenmesi” adıyla kazandırılmış, yıllarca ilgili çalış-malar bu çeviri üzerine kurulmuştur.1 Elinizdeki çalışmanın hazır-

1 Woodrow Wilson, (1961), “İdarenin İncelenmesi” (Çev. N. Abadan), Woodrow Wilson

14 Woodrow Wilson

landığı dönemde basılan bir kitabın2 içinde Dr. Serkan Altuntop çevirisiyle dilimize yine “İdarenin İncelenmesi” adıyla ikinci kez kazandırılmıştır. Bu çeviri çalışması sırasında da her iki çalışma da göz önünde tutulmuştur.

Metnin çevirisinde cümle yapısına sıkı sıkıya riayet edilmiş, yazarın cümlelerinin aslına uygun şekilde kalması için bölünme-miş, kısaltılmamış, bileştirilmemiştir. Elbette Türkçenin yapısına uygunluk için eklenmesi gerekenler köşeli parantez ile ifade edil-miştir.

Ancak Wilson’un bu eserinin konuşma akışında olması nede-niyle ve hem asıl hem de çeviri metinlerdeki atıfların eksikliği barizdi. Böylece yeniden çeviri aşamasından sonra başka bir ih-tiyaç kendini gösterdi: Atıfların tespiti ve açıklanması… çeviriyi “tadı olmayan, anlamı muğlak, sırf bir karşılık bulma dizisi”nden tadına varılabilen, anlaşılması kolay bir metne dönüştürmek için gerekli bir aşamaydı, bu. Çeviriyi bağlamı içinde kullanmak kay-gısıyla bahsi geçen olayların ve isimlerin neler ve kimler olduğunu öğrenmek; bu metne neden girdiklerine dair bağlantılara bakmak gerekiyordu. Çünkü Wilson bu sunumu sadece kavramlarla değil, olaylarla, belgelerle ve kişilerle zenginleştirmişti. Ancak Wilson konuşma metninin doğası gereği kaynaklarını göstermemiş, yap-tığı atıflarını açıklamamıştır. (Hatta Holden Jr., kaynaklara daya-narak Wilson’un Cornell Üniversitesi rektörü Charles K. Adams ile orada hocalık yapmak için görüşmeler yaptığı sıralar sundu-ğu için bu çalışmayı “ilk başta bir iş mülakatı gibi görünmekte”

Seçme Parçalar, İstanbul: Türk Siyasî İlimler Derneği, Yenilik Basımevi, ss. 53-74, http://content.lms.sabis.sakarya.edu.tr/Uploads/68547/31236/wilsonidareninince-lenmesi.pdf Erişim: 13.10.2016.

2 Woodrow Wilson (2016), “İdarenin İncelenmesi”, (Çev.) Serkan Altuntop, (Der.) Jay M. Shafritz ve Albert C. Hyde, Kamu Yönetimi Klasikleri, Ankara: Global Politika ve Strateji Yayınları, ss. 1-24.

20 Woodrow Wilson

ötesindedir. Bu makalenin dikkat çekeceğinden benim hiç şüp-hem yoktur.

En Derin Saygılarımla.

New York, 09 Kasım 1886

Edwin Robert Anderson Seligman

Wilson cevaben şu satırları kaleme alır:13

Sayın Beyefendi,

İdarenin İncelemesi çalışmam hakkındaki nazik öneriniz için cidden minnettarım.

Bunu yayınlamak niyetiyle hazırlamadım. Bu sadece, yönetim bilimi tarihinin işlenmesi, [onu] incelemenin şartları ve bu ül-kede ona duyulan ihtiyaç; ona uygun metotlar vb. [hususlarda] yönetim bilimine ilgi uyandıracak biraz popüler bir girizgâh olarak yayınlanabilir. Diğer bir deyişle, esaslı meseleleri ele alıp takdim etmektense çeşitli görüş açıları göz önüne alınarak [ida-renin] incelenmesi hakkında eleştirel [bir] çerçeve çizer. Ancak, eğer Quarterly’e uygunsa yayımlanmasına itirazım yoktur ve son kararı tamamen size bırakmak isterim. Çalışmayı gönderiyorum ama dediğim gibi, geri çevirirseniz size kırılmam; yalnızca [çalış-

13 “I am very much obliged indeed for your kind suggestion concerning my paper on the study of administration. I did not prepare it with any thought of publication, but only as a semi-popular introduction to administrative studies, treating of the history of the Science of Administration, of the conditions of the study, and of the needs for it in this country; the methods proper to it, etc. In other words, it goes critically round about the study, considering it from various points of view, rather than entering it and handling its proper topics. I have, however, no objection to publishing it, if it will at all suit your Quarterly: and I wish to leave that question entirely to you. I send the paper; but I wish to be taken literally as meaning what I say in just the way I say it -when I suggest that, if you return it, so far from hurting my feelings in the least, you will only be confirming me in the thought that it is too slight- will only be paying me the complement of agreeing with me. Trusting to your kindness to consider my interests in this matter by considering the interests of the Quarterly.” Joseph Dorfman, (1941), “The Seligman Correspondence III”, Po-litical Science Quarterly, Academy of Political Science, 56 (3), ss. 392-419, s. 400, http://www.jstor.org/stable/2143670, Erişim: 15.01.2016

31 Woodrow Wilson| İdarenin İncelemesi

Woodrow Wilson’un Hayatı44

1856: 28 Aralık’ta Amerika Birleşik Devletleri Virginia Eyaleti’nin Staunton kentinde doğdu. Tam adı Thomas Woodrow Wilson’dur.45 Babası Joseph Ruggles Wilson (1822-1903) bir ra-

44 Hayatı konusundaki bilgiler şu kaynaklardan derlenmiştir: • Carol Dommermuth-Costa, (2002), Woodrow Wilson (Presidential Leaders Seri-

es), Minneapolis: Lerner Publishing Group • Library of Congress-Manuscript Division, (2015), Index to the Woodrow Wilson

Papers, U.S.A. Washington, s. 4-5, http://rs5.loc.gov/service/mss/eadxmlmss/ eadpdfmss/2009/ms009194.pdf, Erişim: 09.01. 2016

• John Milton Cooper, Jr., (2011), Woodrow Wilson: A Biography, Vintage-Random House Publishing.

• Saladin Ambar (2017), Woodrow Wilson: Life Before The Presidency, University of Virginia-Miller Center, https://millercenter.org/president/wilson/life-before-the-presidency, Erişim: 27.11.2017

• Saladin Ambar (2017), Woodrow Wilson: Life After The Presidency, University of Virginia-Miller Center, https://millercenter.org/president/wilson/life-after-the-presidency, Erişim: 27.11.2017

• Carl Byker, Mitch Wilson (Directors), (2002), Woodrow Wilson and the Birth of the American Century, PBS-WGBH Educational Foundation, http://www.imdb.com/tit-le/tt0307674/ , Erişim: 22.11.2017

• Arthur Stanley Link, (1968), “Woodrow Wilson 1856-1924”, Woodrow Wilson; A Pro-file, (Ed.) Arthur Stanley Link, New York: Hill and Wang, ss. xix-xxi

• Arthur Stanley Link, (2002), “Woodrow Wilson”, The Presidents: a Reference History, (Ed.) Henry Franklin Graff, New York: Charles Scribners Sons Thomson/ Gale, ss. 365-387, https://archive.org/stream/presidentsrefere00graf#page/364/ mode/2up , Erişim: 20.11.2017

• John Milton Cooper, (2017), Woodrow Wilson, Encyclopædia Britannica, https:// www.britannica.com/biography/Woodrow-Wilson, Erişim: 21.11.2017

45 Wilson, Virginia Üniversitesi yıllarında ilk ismi Thomas’ı kullanmayı bırakmıştır.

32 Woodrow Wilson

hip, annesi Janet Woodrow-Wilson (1826- 1888) ise İskoç kökenli bir ev hanımıdır. İkinci ismi Woodrow annesinin kızlık soyadının yaşatıl-ması için konulmuştur. Ailenin 3. çocuğu olan Woodrow’un, Marion Morton Wilson-Kennedy, Annie Josephine Wilson-Howe adlı iki kız ve Joseph Ruggles Wilson Jr adlı bir erkek kardeşi vardı. Disleksi46 nedeniyle çocukluğunda okumayı yaşıtlarına göre çok geç sökebilmiş-tir. Yaşamı boyunca bununla ve kas hastalıklarıyla mücadele etmesine47 karşın ciltlerce kitap yazmış ve aka-demik çalışmalarda bulunmuştur.

1870: Ailesi, onun doğumundan sonra bir yıl yaşadıkları Georgia Eyaleti Augusta kentinden Güney Carolina Eyaleti Columbia kentine

taşındı. Wilson burada Amerikan İç Savaşı’na çocuk yaşta tanıklık etmiş, Birlik askerlerinin yaşadıkları kenti işgal etmeleri esnasın-da savaşın yıkıcılığını gözlemlemiştir.

Woodrow Wilson; A Profile, New York: Hill and Wang, s. 9. William Bayard Hale (1968), “Growing up in Georgia”, (Ed.) Arthur Stanley Link, New York: Hill and Wang, s. 9.

46 Avrupa Disleksi Birliği (EDA), disleksiyi “okuma, heceleme ve yazma becerilerini edinmede nörolojik kökenli bir farklılık” olarak tanımlamaktadır. Kişinin zekâsı, sos-yo-ekonomik konumu ve disleksi arasında hiçbir ilişki yoktur. Bu kişiler mimarlık, mühendislik ve diğer yaratıcılık gerektiren sektörlerde veya insan ilişkilerinin öne çıktığı yöneticilik alanlarında başarı gösterebilirler. http://www.eda-info.eu/what-is-dyslexia.

47 Edwin A. Weinstein, (2011), Woodrow Wilson: A Medical and Psychological Biogra-phy, Princeton University Press, ss. 15-18.

Kaynak: “Dr. And Mrs. J.R. Wilson,” nd , WWPL1212, Woodrow Wilson Presidential Library Photo Collection, Woodrow Wilson Presidential Library & Museum, Staunton,

Virginia.

Wilson’un Anne ve Babası

39 Woodrow Wilson| İdarenin İncelemesi

Woodrow Wilson’un Yayınları

Woodrow Wılson çok farklı alanda pek çok ki-tap ve makale yazmıştır. Aşağıdaki liste sadece yazara ait yayınları künyeleri ilk baskıları esas alınarak gös-

termektedir.52

1879- “Cabinet Government in the United States” (Birleşik Devletlerde Ka-bine Hükümeti), International Review, 7 (August), ss. 146-163

1885- Congressional Government (Kongre Hükümeti), Boston and New York: Houghton Mifflin Co.

1886- “Responsible Government Under the Constitution” (Anayasa Emrin-de Sorumlu Hükümet), The Atlantic Monthly, (April), 57, (342), ss. 542-552.

1887- “The Study of Administration” (İdarenin İncelemesi), Political Scien-ce Quarterly, 2(2) (Haziran), ss. 197-222

1889- “Character of Democracy in the United States” (Amerika Birleşik Devletleri’nde Demokrasinin Karakteri), The Atlantic Monthly, (Novem-ber), 64 (385), ss. 577-587

52 Belirtilmelidir ki Wilson’un eserleri, Prof. Dr. Abadan-Unat’ın (1961) Woodrow Wilson Wilson-Seçme Parçalar adlı eserindeki çevirdiği beş çalışması (“Kongre Hükümeti-Giriş ve Yürütme Gücü)”, “İdarenin İncelemesi”, “Hürriyetle İlgili Mesele-ler”, “Demokrasi ve Verimlilik”, “İlerleme Nedir”) haricinde Türkçeye çevrilmemiştir.

40 Woodrow Wilson

1889- “Bryce’s American Commonwealth (Review)” (James Bryce’in “Amerikan Uluslar Topluluğu” Kitabı İncelemesi), Political Science Qu-arterly, (March), 4(1), ss. 153-169

1889- The State: Elements of Historical and Practical Politics-A Sketch of Institutional History and Administration (Devlet: Tarihsel ve Uygulamalı Siyasetin Unsurları-Kurumsal Tarih ve İdare Taslağı), Boston: D.C. Heath & Co.

1891- “The Author Himself” (Yazarın Kendisi), The Atlantic Monthly, (Sep-tember), 68 (408), ss. 406-413

1893- “Mr. Goldwin Smith’s “Views” on Our Political History” (Bay Goldwin Smith’in Siyasî Tarihimiz Üzerindeki “Görüşleri”), The Forum, (Decem-ber), 16 (4), ss. 489-499,

1893- Division and Reunion 1829-1889 (Bölünme ve Yeniden Birleşme) New York & London: Longmans, Green and Co.

1894- “A Calendar of Great Americans”, (Büyük Amerikalıların Kütüğü), The Forum, (February), 1 (6), ss. 715-727.

1894- “University Training and Citizenship” (Üniversite Eğitimi ve Vatan-daşlık), The Forum, (Sepember), ss. 107-116.

1895- “A Literary Politician” (Edip Bir Siyasetçi), The Atlantic Monthly, (No-vember), 76 (457), ss. 668-679.

1895- “On the Writing of History” (Tarih Yazımı Üzerine), The Century Ma-gazine, (September), 50 (5), ss. 787-792.

1895- “The Proper Perspective of American History” (Amerikan Tarihinin Uygun Düşen Perspektifi), The Forum, (July), ss. 544-559.

1896- “General Washington”, (General Washington), The Harpers Monthly, (July), 92 (554), ss. 165-190.

1896- “At Home in Virginia” (Virginia’da Yuvada), The Harpers Monthly, (May), 92 (552), ss.930-93.

1896- “Colonel Washington” (Albay Washington), The Harpers Monthly, (March) 92 (550), ss.549-573.

1896- “First in Peace” (Önce Barış İçinde), The Harpers Monthly, (Septem-ber), 93 (556), ss. 489-512.

1896- “In Washington’s Day” (Washington Günü’nde), The Harpers Monthly, (January), 92 (548), ss. 169-188.

1896- “On an Author’s Choice of Company” (Bir Yazarın Arkadaş Çevresi Seçimi Üzerine), The Century Magazine, (March), 51 (5), ss. 775-779.

41Woodrow Wilson’un Yayınları

1896- “Princeton in the Nation’s Service” (Princeton, Milletin Hizmetinde-dir), The Forum, (Decemer) ss. 447-466.

1896- “The First President of the United States” (Birleşik Devletlerin İlk Başkanı), The Harpes Monthly, (November), 93 (558), ss. 843-867.

1896- George Washington: A Life, (George Washington: Bir Yaşam), New York: Harper & Brothers Co.

1896- Mere Literature and Other Essays (Salt Edebiyat ve Diğer Deneme-ler), Boston & New York Houhton Mifflin Co.

1897- “Mr. Cleveland as President” (Başkan Olarak Bay Cleveland), The Atlantic Monthly, (March, 79 (473), ss. 289-300.

1897- “The Making of the Nation” (Ulusun İnşası), The Atlantic Monthly, (July), 80 (477), ss. 1-13.

1897- On Being Human (İnsan Olmak Üzerine), New York: Harper & Brot-hers Co.

1898- “A Lawyer with a Style” (Tarzı Olan Bir Avukat), The Atlantic Monthly, (September), 82 (491), ss. 363-374.

1898- “A Wit and a Seer” (Bir Nüktedan ve Bir Gözlemci), The Atlantic Monthly, (October), 82 (492), ss. 527-539.

1901- “Colonies and Nation: A short history of the people of the United States” (Sömürgeler ve Ulus: Birleşik Devletler Halkının Kısa Bir tarihi), The Harpers Monthly, (An Article Series from January to November),

1901- “Democracy and Efficiency” (Demokrasi ve Etkinlik), The Atlantic Monthly, (March), 87 (521), ss. 289-298.

1901- “Edmund Burke and the French Revolution” (Edmund Burke ve Fran-sız Devrimi), The CenturyMagazine, (September), 62 (5), ss. 784-791.

1901- “The Coming of Peace” (Barışın Gelişi), The Harpers Monthly, (De-cember),104 (619), ss. 104-110.

1901- “The Reconstruction of the Southern States” (Güney Eyaletlerinin Yeniden İmarı), The Atlatic Monthly, (January), 87(519), ss. 1-14.

1902- “Early Migrations Westward” (Batıya İlk Göçler), The Harpers Monthly, (September), 105 (628), ss. 586-591.

1902- “The Ideals of America” (Amerika’nın İdealleri), The Atlantic Monthly, (December), 90 (542), ss. 721-734.

1902- A History of the American-5 Volumes (Amerikan Halkının Tarihi-5 Cilt), New York: Harper & Brothers Co.

1907- “Politics (1857-1907)” (Siyaset), The Atlantic Monthly, (November), ss. 635-645.

42 Woodrow Wilson

1907- “The Author and Signers of the Declaration of Independence” (Ba-ğımsızlık Bildirgesi’ni Yazanlar ve İmzalayanlar), The North American Review, (September), 186 (622), ss. 22-33.

1908- Constitutional Government in the United States, (Birleşik Devletler’de Anayasal Hükümet), New York Columbia University Press.

1909- “The Tariff Make-Believe” (Hayali İhracat Vergisi), The North Ameri-can Review, (October), 190 (647), ss. 535-556.

1909- “What is a College For?” (Bir Yüksekokul Ne için Vardır?), Scribner’s Magazine, (Novembe), 46 (5), ss. 570-577.

1910- “The Lawyer and the Community” (Avukat ve Toplum), The North American Review, (November), 192 (660), ss. 604-622.

1912- “The New Meaning of Government” (Hükümetin Yeni Anlamı), Woman’s Home Companion, 39 (11), ss. 193-195.

1915- The New Freedom: A Call For the Emancipation of the Generous Energies of a People (Yeni Özgürlük: Bir Halkın Bereketli Enerjisinin Ser-best Bırakılması İçin Bir Çağrı), Doubleday, Page & Co.

1915- When A Man Comes To Himself (Bir Adam Kendine Geldiğinde), New York: Harper & Brothers Co.

1917- Why We Are at War: Messages to the Congress January to April 1917 (Neden Savaştayız: Kongreye Mesajlar, Ocak-Nisan 1917), New York: Harper & Brothers Co.

1918- In Our First Year of War: Messages and Addresses to the Congress and the People from March 5, 1917 to January 8, 1918, (Savaşın Birinci Yılında: 5 Mart 1917’den 8 Ocak 1918’e Kongreye ve Halka Mesajlar ve Söylevler), New York: Harper & Brothers Co.

1918- War, Labor and Peace: Some Recent Addresses and Writings of Pre-sident Wilson (Savaş, Emek ve Barış: Başkan Wilson’un Bazı Yeni Söy-levleri ve Yazıları), Washington D. C.: Committee on Public Information.

1919- “An Appeal to America Not Yet Written” (Amerika’ya Henüz Yazılma-mış Bir Çağrı), The Nation, (August), 109 (2823), s. 160

1923- “The Road away from Revolution” (Devrimden Uzak Yol), The Atlan-tic Monthly, (August), Vol. 132 (2), ss. 145-146

43 Woodrow Wilson| İdarenin İncelemesi

İdarenin İncelemesi1

Kanımca, onu bilmeye ihtiyaç duyulmadıkça uygu-lamalı hiçbir bilim incelenmemiştir. Bundan dolayı bu ül-kenin idare hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyduğu-

nu gösteren en bariz kanıt, uygulamalı bir bilim sayılan yönetim biliminin üniversitelerin öğretim programlarına girmiş olmasıdır.

Şurasını belirtmeye bile gerek yoktur ki, bu olguyu ispatlamak için üniversitelerin programlarını incelemeyeceğiz. Memuriyet reformu adını taşıyan bugünkü akımın, ilk amacına ulaştıktan sonra sadece personeli2 değil aynı zamanda devlet dairelerinin or-ganizasyonu ve yöntemlerini iyileştirme çabalarını da kapsamak yönünde genişletilmesi gerektiği görüş birliği içinde olduğumuz bir şeydir ki devlet dairelerinin organizasyonu ve yöntemlerinin personel [meseleleri]3 kadar iyileştirilmeye muhtaç olduğu açıktır. İdari incelemenin hedefi ilk olarak yönetimin neleri düzgünce ve

1 Bu çeviri için Woodrow Wilson and Arthur Stanley Link, (1968), “The Study of Ad-ministration”, The Papers of Woodrow Wilson, 1885-88, Vol. 5, (Ed.) Arthur Stanley Link, Princeton: Princeton University Press, ss. 359-380” esas alınmıştır.

2 İngilizce metindeki İtalik biçimlendirilmiş tüm ifadeler Wilson’a ait olup Türkçe çe-viride aynı şekilde korunmuştur.

3 Türkçe metne köşeli parantez içinde eklenen tüm ifadeler ile Wilson’un orijinal metninde yer aldığı belirtilmeyen dipnotların tamamı çevirmene aittir.

44 Woodrow Wilson

başarıyla yapabileceğini, ikinci olarak ise bu düzgün işleri müm-kün olan en etkin şekilde ve mümkün olan en düşük maliyet veya enerji sarfiyatıyla nasıl yapacağını bulmaktır. Her iki konu hak-kında hepimizi aydınlatacak bir ışığa ihtiyaç olduğu açıktır; bu ışığı ancak özenli [bir] inceleme sağlayabilir.

Bu incelemeye girişmeden önce şu noktaların tespiti gereklidir:

I. Aynı alanda çalışanların ne yaptıklarını yani incelemenin tarihçesine bakmak,

II. İncelemenin konusunu belirlemek,

III. Bu çalışmayı geliştirmek için [kullanabileceğimiz] en iyi yöntemlerin ve onu içselleştirmemizi sağlayacak en aydın-latıcı siyasî kavramların neler olduğunu ortaya koymak.

Bu meseleleri bilmedikçe ve üzerinde anlaşmadıkça, harita veya pusulasız yola çıkmış sayılırız.

I.İdare bilimi, bundan iki bin iki yüz yıl önce başlamış olan siyaset biliminin en son meyvesidir. Yüzyılımızda, neredeyse bizim kuşa-ğımıza denk gelen bir başlangıcı vardır.

Ortaya çıkması neden bu kadar gecikti? İlgimizi uyandırmak için neden bizim bu çok yoğun, hareketli yüzyılımıza kadar bek-ledi? İdare, devletin en aşikâr kısmıdır; yürütmedir, yöneten, iş-leyendir, devletin en çok görünen cephesidir ve hatta o, devletin kendisi kadar eskidir.

Çok doğal olarak yürütmenin, sistematik düşünce tarihinin çok erken dönemlerinden beri politika hakkında yazanların dikkatini cezbettiği ve onları araştırmaya yönelttiğinin bulunması beklene-bilir.

45İdarenin İncelemesi

Oysa böyle olmamıştır. Bu yüzyılın ilk dönemi geçip de siste-matik bilginin karakteristik çiçeği açılmadan önce idareyi yöne-tim biliminin bir dalı olarak sistematik şekilde yazan hiç kimse olmamıştır.

Günümüze kadar okumuş olduğumuz siyaset yazarları sadece devletin anayasası hakkında düşünmüş, tartışmış ve görüşler ileri sürmüş bulunuyorlar ve onları ilgilendiren meseleler hep devletin doğası, egemenliğin özü ve sahibi, halktan alınan güç ve monarşik ayrıcalıkları bakımından yönetimin kalbine uzanan derin anlam-lar ve insanın doğası, hedefleri bakımından devletin oluşmasını belirleyen yüksek emeller türünden sorunlardı. Tartışmaların merkezi; monarşinin demokrasi ile çarpıştığı, oligarşinin kendine ayrıcalıklı bir mevkîî inşa edeceği yer ve tiranlığın bütün rakiple-rine boyun eğdirecek fırsatı aradığı büyük teori alanıydı. Prensip-ler arasındaki bu yoğun çekişmenin ortasında idare, durup kendi üzerine kafa yormayı bilemedi. Soru, her zaman yasaları kimin çıkaracağı ve bunların nasıl yasalar olacağıydı. Diğer bir soru olan yasanın nasıl bilgilendirici, adil, hızlı ve anlaşmazlıklara sebep olmayacak bir şekilde yürütülebileceği sorusu ise uzman yetki-lilerin prensiplerde anlaştıktan sonra memurlara “işleme ile ilgili ayrıntı” olarak düzenlemeleri için bir kenara bırakılmıştı.

Siyaset felsefesi elbette bu yöne siyaset filozoflarının tesadüfî, şans eseri tercihleri ya da inatçı kaprisleriyle dönmedi. Hegel’in dediği gibi, her devrin felsefesi “o devrin ruhu soyut fikirler ha-lindeki ifadelerden başka bir şey değildir.”4 ve siyaset felsefesi

4 Wilson’un, Alman filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831)’e at-fettiği bu alıntı Hegel’in eserlerinde birebir geçmemekle birlikte, Hegel’i çok benimsemiş olan Wilson’un filozofun 1820’de yayımlanan Tüzenin Felsefesi (Grundlinien der Philosophie des Rechts / Elements of the Philosophy of Right) adlı eserine yazdığı önsözdeki “Var olanı kavra-mak felsefenin görevidir, çünkü var olan Us’tur. Bireye gelince, her birey kendi zamanının bir çocuğudur; benzer olarak, felsefe de düşünceler-

81 Woodrow Wilson| İdarenin İncelemesi

*

* The source text address: Woodrow Wilson, (1887), The Study of Administration, Political Science Quarterly, 2, (2) ss. 197-222 The Academy of Political Science, http://www.jstor.org/stable/2139277

Study of Administration

I suppose that no practical science is ever studied where there is no need to know it. The very fact, therefore, that the eminently practical science of administration is find-

ing its way into college courses in this country would prove that this country needs to know more about administration, were such proof of the fact required to make out a case. It need not be said, however, that we do not look into college programmes for proof of this fact. It is a thing almost taken for granted among us, that the present movement called civil service reform must, after the accomplishment of its first purpose, expand into efforts to improve, not the personnel only, but also the organization and methods of our government offices: because it is plain that their organizations and methods need improvement only less than their personnel. It is the object of administrative study to discov-er, first, what government can properly and successfully do, and, secondly, how it can do these proper things with the utmost pos-

82 Woodrow Wilson

sible efficiency and at the least possible cost either of money or of energy. On both these points there is obviously much need of light among us, and only careful study can supply that light.

Before entering on that study, however, it is needful:

I. To take some account of what others have done in the same line; that is to say, of the history of the study.

II. To ascertain just what is its subject-matter.

III. To determine just what are the best methods by which to develop it, and the most clarifying political conceptions to carry with us into it.

Unless we know and settle these things, we shall set out with-out chart or compass.

I.The science of administration is the latest fruit of that study of the science of politics which was begun some twenty-two hundred years ago. It is a birth of our own century, almost of our own gen-eration.

Why was it so late in coming? Why did it wait till this too busy century of ours to demand attention for itself? Administration is the most obvious part of government; it is government in action, it is the executive, the operative, the most visible side of govern-ment, and is of course as old as government itself. It is govern-ment in action, and one might very naturally expect to find that government in action had arrested the attention and provoked the scrutiny of writers of politics very early in the history of sys-temic thought.

But such was not the case. No one wrote systematically of ad-ministration as a branch of the science of government until the

83Study of Administration

present century had passed its first youth and had begun to put forth its characteristic flower of the systematic knowledge. Up to our own day all the political writers whom we now read had thought, argued, dogmatized only about the constitution of gov-ernment; about the nature of the state, the essence and seat of sovereignty, popular power and kingly prerogative; about the greatest meanings lying at the heart of government, and the high ends set before the purpose of government by man’s nature and man’s aims. The central field of controversy was that great field of theory in which monarchy rode tilt against democracy, in which oligarchy would have built for itself strongholds of privilege, and in which tyranny sought opportunity to make good its claim to receive submission from all competitors. Amidst this high war-fare of principles, administration could command no pause for its own consideration. The question was always: Who shall make law, and what shall that law be? The other question, how law should be administered with enlightenment, with equity, with speed, and without friction, was put aside as “practical detail” which clerks could arrange after doctors had agreed upon prin-ciples. It is government in action, and one might very naturally expect to find that government in action had arrested the atten-tion and provoked the scrutiny of writers of politics very early in the history of systemic thought.

But such was not the case. No one wrote systematically of ad-ministration as a branch of the science of government until the present century had passed its first youth and had begun to put forth its characteristic flower of the systematic knowledge. Up to our own day all the political writers whom we now read had thought, argued, dogmatized only about the constitution of gov-ernment; about the nature of the state, the essence and seat of sovereignty, popular power and kingly prerogative; about the