dang thi tuyen anh tác động tỷ giá thực đến cán cân thương mại việt nam trong...

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG

-------------------------------------------------

ĐẶNG THỊ HUYỀN ANH

TÁC ĐỘNG TỶ GIÁ THỰC ĐẾN

CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI – 2012

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG

-------------------------------------------------

ĐẶNG THỊ HUYỀN ANH

TÁC ĐỘNG TỶ GIÁ THỰC

ĐẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính, Ngân hàng

Mã số: 62.31.12.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Cao Sĩ Kiêm

2. TS. Hà Thị Sáu

HÀ NỘI – 2012


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân tôi.

Các số liệu, kết quả trong luận án là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc

rõ ràng.

Hà nội, ngày tháng 6 năm 2012

Nghiên cứu sinh

Đặng thị Huyền Anh


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1. AUD: Đô la Úc

2. AFTA: Khu vực mậu dịch tự do

3. ASEAN: Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

4. APEC: Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương

5. BAHT: đồng Bạt Thái

6. BP: Cán cân thanh toán quốc tế

7. CCTM: Cán cân thương mại

8. CSTK: Chính sách tài khóa

9. CSTT: Chính sách tiền tệ

10. CNY: đồng Nhân dân tệ Trung Quốc

11. CPI: Chỉ số giá tiêu dùng

12. CIF: Giá giao hàng gồm giá thành cộng bảo hiểm và cước phí vận chuyển

13. EUR: đồng EURO

14. FDI: Đầu tư trực tiếp nước ngoài

15. FOB: Giao hàng lên tàu

16. GSO: Tổng cục thống kê

17. GDP: Tổng sản phẩm quốc nội

18. GBP: Bảng Anh

19. JPY: Yên Nhật

20. KTQT: Kinh tế quốc tế

21. NEER: Tỷ giá danh nghĩa trung bình/ tỷ giá danh nghĩa đa biên

22. NHTW: Ngân hàng Trung ương

23. NHNN: Ngân hàng Nhà nước


24. NHTM: Ngân hàng thương mại

25. PNRT: Quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn

26. RER: Tỷ giá thực song phương

27. REER: Tỷ giá thực trung bình/ tỷ giá thực đa biên

28. RMB: đồng Nhân dân tệ Trung Quốc

29. TTNTLNH: Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng

30. USD: Đô la Mỹ

31. VND: Việt Nam đồng

32. WTO: Tổ chức Thương mại thế giới

33. XNK: Xuất nhập khẩu


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

1. Biểu 1.1 Diễn biến tỷ giá CNY/USD của Trung Quốc 47

2. Biểu 1.2 Cán cân thương mại Trung Quốc giai đoạn 1990 - 1995 49

3. Biểu 1.3 Diễn biến NEER và REER của đồng Nhân dân tệ giai đoạn 1994 – 2011

53

4. Biểu 1.4 Diễn biến cán cân thương mại của Trung Quốc giai đoạn 1995 – 2011

54

5. Biểu 1.5 Diễn biến tỷ giá danh nghĩa và tỷ giá thực của Thái Lan 56

6. Biểu 1.6 Diễn biến cán cân thương mại của Thái Lan 63

7. Biểu 2.1 Diễn biến tỷ giá thực giai đoạn 1992-1998 83

8. Biểu 2.2 Diễn biến tỷ giá đồng tiền một số nước giai đoạn 1996-1998 85

9. Biểu 2.3 Mức biến động giá trị của đồng VND so với đồng tiền một số nước 85

10. Biểu 2.4 Tốc độ tăng TPTT, tỷ lệ lạm phát, tốc độ tăng trưởng GDP giai đoạn 1992-1999

89

11. Biểu 2.5 Diễn biến tỷ giá thực và hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn 1992-1998

93

12. Biểu 2.6 Diễn biễn Kim ngạch xuất nhập khẩu giai đoạn 1992-1998 94

13. Biểu 2.7 Diễn biến tỷ giá thực và hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn 1992-1998 (năm gốc 1992)

94


14. Biểu 2.8 Diễn biến nợ nước ngoài ngắn hạn/dự trữ ngoại hối của Việt Nam giai đoạn 1994-1998

97

15. Biểu 2.9 Chỉ số tỷ giá thực giai đoạn 1999-2005 99

16. Biểu 2.10 Biến động tỷ giá danh nghĩa giai đoạn 1999-2005 101

17. Biểu 2.11 Một số chỉ tiêu kinh tế- tiền tệ năm 1999- 2000 102

18. Biểu 2.12 Diễn biến lạm phát giai đoạn 2001-2005 103

19. Biểu 2.13 Tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán giai đoạn 1996-2004 104

20. Biểu 2.14 Kinh ngạch xuất nhập khẩu giai đoạn 1999-2006 107

21. Biểu 2.15 Diễn biến tỷ giá thực và cán cân thương mại Việt Nam giai đoạn 1992-2006

108

22. Biểu 2.16 Chỉ số tỷ giá thực và XK/NK Việt Nam giai đoạn 1999-2006 108

23. Biểu 2.17 Tỷ trọng vốn đầu tư /GDP của các khu vực kinh tế giai đoạn 2006 – 2011

117

24. Biểu 2.18 Chỉ số tỷ giá thực giai đoạn 2006 – 2011 119

25. Biểu 2.19 Diễn biến tỷ giá danh nghĩa giai đoạn 2006-2011 120

26. Biểu 2.20 Tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi ngoại tệ trong năm 2011 125

27. Biểu 2.21 Diễn biến tỷ giá VND/USD chính thức và phi chính thức năm 2011

127

28. Biểu 2.22 Diễn biến lạm phát Việt Nam giai đoạn 2006-2011 128


29. Biểu 2.23 Một số chỉ tiêu tiền tệ giai đoạn 2006-2011 130

30. Biểu 2.24 Diễn biến lạm phát 9 tháng đầu năm 2011 138

31. Biểu 2.25 Kim ngạch xuất nhập khẩu giai đoạn 2006-2011 138

32. Biểu 2.26 Diễn biến tỷ giá thực và hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn 2006-2011

141

33. Biểu 2.27 Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu theo nhóm (trung bình) hiện nay 140

34. Biểu 2.28 Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu theo nhóm (trung bình) hiện nay 140

35. Biểu 2.29 Diễn biến REER và Cán cân thương mại Việt Nam

36. Hình 1.1 Lạm phát cầu kéo 17

37. Hình 1.2. Lạm phát chi phí đẩy 18

38. Hình 1.3. Hiệu ứng tuyến J 29

39. Hình 1.4. L ý thuyết bộ ba bất khả thi 39

40. Hình 1.5 Đồ thị Swan 41

41. Hình 2.1 Diễn biến giá trị xuất khẩu thực tế và giá trị xuất khẩu dự báo theo mô hình

144

42. Hình 2.2 Diễn biến giá trị nhập khẩu thực tế và giá trị nhập khẩu dự báo theo mô hình

145


1

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.......................................................................................................................... 3

CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỶ GIÁ THỰC, CÁN CÂN THƯƠNG MẠI,

VÀ TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC ĐẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI TRONG

ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ .............................................................9

1.1. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI THỰC ......................................................................................... 9

1.1.1. Khái niệm về tỷ giá hối đoái danh nghĩa và tỷ giá hối đoái thực .... 9

1.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá thực .................................... 13

1.2. CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VÀ TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC LÊN CÁN

CÂN THƯƠNG MẠI ......................................................................................................... 20

1.2.1. Cán cân thanh toán quốc tế ......................................................... 20

1.2.2. Cán cân thương mại .................................................................... 21

1.2.3. Tác động của tỷ giá thực lên cán cân thương mại ........................ 22

1.3. HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ HIỆU LỰC TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ

THỰC TỚI CÁN CÂN THƯƠNG MẠI TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ

.................................................................................................................................. 33

1.3.1. Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động tới nền kinh tế quốc dân .... 33

1.3.2. Hiệu lực tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại trong điều kiện Hội

nhập Kinh tế quốc tế.................................................................................. 46

1.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ TRONG ĐIỀU HÀNH TỶ GIÁ THỰC NHẰM CẢI

THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI.................................................................................. 48

1.4.1. Kinh nghiệm Trung Quốc ............................................................ 48

1.4.2. Kinh nghiệm của Thái Lan .......................................................... 58

1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ............................................................ 66

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................................. 71

CHƯƠNG 2. TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC ĐẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI

VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ....................... 75

2.1. TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM ..................... 76

2.1.1. Tổng quan tình hình ký kết các hiệp định thương mại, đầu tư song

phương và đa phương ............................................................................ 76


2

2.1.2. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến tình hình kinh tế - xã

hội của Việt Nam ................................................................................... 80

2.2. DIỄN BIẾN TỶ GIÁ THỰC VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA TỶ GIÁ THỰC TỚI CÁN

CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ

QUỐC TẾ ............................................................................................................................ 84

2.2.1. Xác định mức độ ảnh hưởng của hội nhập kinh tế quốc tế tới hiệu quả tác động

của tỷ giá thực tới cán cân thương mại Việt nam giai đoạn hiện nay ...................... 84

2.2.2. Diễn biến tỷ giá thực song phương và tác động của tỷ giá thực song phương tới

cán cân thương mại Việt Nam....................................................................... 85

2.2.3. Xác định hệ số co giãn của xuất khẩu và nhập khẩu đối với tỷ giá

hối đoái – kiêm chứng điều kiện Marshall – Lerner tại Việt Nam ........ 148

2.2.4. Tác động của tỷ giá thực đa biên tới cán cân thương mại .......... 154

2.2.5. Đánh giá chung tác động của tỷ giá thực song phương và đa

phương tới cán cân thương mại Việt Nam............................................ 160

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .............................................................................................. 167

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU LỰC TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ

THỰC GÓP PHẦN CẢI THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG

ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ......................................................... 168

3.1. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VỀ VẤN ĐỀ

HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP

KHẨU 168

3.1.1. Chủ trương, quan điểm của Đảng về Hội nhập kinh tế quốc tế .. 168

3.1.2. Chủ trương quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển hoạt

động xuất nhập khẩu trong thời gian tới .............................................. 173

3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU LỰC TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC GÓP

PHẦN CẢI THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI Ở VIỆT NAM................................. 178

3.2.1. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực tác động của tỷ giá thực tới cán

cân thương mại Việt Nam .................................................................... 178

3.2.2. Giải pháp nhằm điều chỉnh tỷ giá thực góp phần cải thiện cán cân

thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế .................. 192

TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .............................................................................................. 229

KẾT LUẬN.................................................................................................................. 231

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 242


3

MỞ ĐẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Hội nhập kinh tế quốc tế đang là một xu hướng toàn cầu, tuy nhiên đối với

từng quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế

không chỉ tác động tích cực mà còn có những tác động tiêu cực đến sự phát triển

trong mọi mặt đời sống kinh tế và xã hội, trong đó có hoạt động xuất nhập khẩu.

Nhiều quốc gia trên thế giới phải đối mặt với vấn đề gia tăng thâm hụt cán cân

thương mại sau khi tiến hành dỡ bỏ các rào cản thương mại nhằm bảo hộ sản

xuất trong nước.

Về mặt l ý thuyết, cán cân thương mại thâm hụt liên tục gây lãng phí

nguồn ngoại tệ trong nước ảnh hưởng xấu tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Ngoài ra, cán cân thương mại thâm hụt quá lớn sẽ dẫn đến hoặc là cán cân vốn

phải thặng dư một lượng tương ứng để bù đắp, điều này có thể làm gia tăng nợ

nước ngoài quá mức đối với một quốc gia; hoặc là Chính phủ sẽ phải tiến hành

các biện pháp can thiệp gắt gao trên thị trường ngoại hối, gây khó khăn và ảnh

hưởng tới hiệu quả của các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Chính vì vậy, cải

thiện cán cân thương mại là một vấn đề nên được quan tâm đúng mức tùy theo

điều kiện và mục tiêu phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Để khuyến khích tăng

xuất khẩu, giảm nhập khẩu, cải thiện cán cân thương mại, mỗi quốc gia nên tiến

hành nhiều biện pháp, trong đó, yếu tố cốt lõi nhất là cần phát triển sản xuất

nhằm nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm hàng hóa dịch vụ, từ đó

nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế xét trên phương diện chất lượng. Tuy

nhiên, sức cạnh tranh thương mại quốc tế còn được thể hiện qua phương diện giá

cả, và tỷ giá thực – tương quan giá cả hàng hóa giữa các quốc gia khi quy về

cùng một đồng tiền - là một trong những yếu tố quyết định vấn đề này. Một

chính sách tỷ giá thực hợp l ý có thể đem lại những lợi thế cạnh tranh trên

phương diện giá cả đối với hàng hóa trong nước so với hàng hóa nước ngoài, từ

đó góp phần cải thiện cán cân thương mại. Do đó, nhiều quan điểm cho rằng tỷ

giá thực được coi như một biện pháp bảo hộ không phạm luật chơi chung của


4

quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Vì vậy, nghiên cứu biến động

của tỷ giá thực và xem xét tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại là

một vấn đề cần thiết, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay.

Về mặt thực tiễn, trong hơn 20 năm đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế,

hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam đã phát huy vai trò quan trọng đối với

nền kinh tế, góp phần cải thiện đời sống người dân. Tuy nhiên, xuất nhập khẩu

của Việt Nam trong giai đoạn vừa qua phát triển chưa bền vững, giá trị gia tăng

của hàng hóa xuất khẩu còn thấp. Kim ngạch xuất khẩu nhỏ hơn nhập khẩu

khiến cán cân thương mại thâm hụt, ảnh hưởng xấu tới các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô.

Trước đây, để bảo hộ sản xuất, hạn chế nhập khẩu, Chính phủ Việt Nam đã sử

dụng một số biện pháp như thuế quan, hạn ngạch và trợ giá... Hiện nay, cùng quá

trình hội nhập kinh tế, Việt Nam đã, đang và sẽ phải tiếp tục từ bỏ dần những

biện pháp bảo hộ này, từng bước xoá bỏ hoàn toàn các rào cản thuế quan và hạn

ngạch nhằm hòa nhập vào các thị trường chung tự do...Vậy thì biện pháp nào

giúp Việt Nam chống đỡ với những luồng hàng hóa dịch vụ chất lượng cao, mẫu

mã đa dạng đạt chuẩn quốc tế ồ ạt tràn vào thị trường trong nước, bóp chết nền

sản xuất non trẻ, làm gia tăng thâm hụt thương mại và cạn kiệt dự trữ ngoại hối?

Câu trả lời là cần phải làm tăng sức cạnh tranh thương mại quốc tế, tăng sức

mạnh thị trường của hàng hóa và dịch vụ trong nước. Để đạt mục tiêu này, một

giải pháp mang tính tất yếu và bền vững là cần cải thiện và nâng cao năng lực

sản xuất trong nước, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trên

phương diện chất lượng. Tuy nhiên, như đã đề cập, sức cạnh tranh thương mại

quốc tế không chỉ được biểu hiện thông qua chất lượng hàng hoá của các quốc

gia mà còn được biểu hiện thông qua tỷ giá thực. Một chính sách tỷ giá thực

được xây dựng hợp lý là rất cần thiết đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay,

có thể làm tăng sức cạnh tranh thương mại quốc tế, giúp Việt Nam dành được ưu

thế trong trao đổi buôn bán ngoại thương. Vậy, diễn biến tỷ giá thực của đồng

VND thời gian qua ra sao, hiệu lực tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương

mại Việt Nam hiện nay như thế nào? và vì sao cán cân thương mại Việt Nam vẫn


5

liên tục thâm hụt lớn trong suốt thời gian qua, mặc dù mục tiêu cải thiện cán cân

thương mại luôn là một trong những mục tiêu được Đảng và Nhà nước rất quan

tâm? Đó là những câu hỏi lớn cần được làm rõ.

Chính vì vậy, việc nghiên cứu ảnh hưởng của tỷ giá thực đến cán cân

thương mại Việt Nam là một đòi hỏi khách quan và cấp thiết xét trên cả phương

diện l ý luận và thực tiễn.

Chính vì vậy, tác giả đã chọn đề tài “Tác động tỷ giá thực đến cán cân

thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” làm luận án

tiến sỹ kinh tế.

2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

Mối quan hệ giữa tỷ giá và cán cân thanh toán quốc tế là một vấn đề được

nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Chính vì vậy có khá nhiều các công trình nghiên

cứu khoa học và luận văn, luận án đi vào nghiên cứu và phân tích mối quan hệ

giữa tỷ giá hối đoái và chính sách điều hành tỷ giá hối đoái đối với cán cân thanh

toán. Cụ thể đã có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu sau

+ EU –Vietnam Mutrap III (dự án hỗ trợ thương mại đa biên), Phân tích

thâm hụt thương mại của Việt Nam và các điều khoản về cán cân thanh toán của

WTO; tháng 10/2009. Nội dung chủ yếu đi vào phân tích, nhận định và đánh giá

về tình hình thâm hụt thương mại kéo dài nhiều năm của Việt Nam cũng như khả

năng áp dụng điều khoản về cán cân thanh toán trong khuôn khổ WTO để giải

quyết tình trạng này

+ Chính sách tỷ giá VND nhằm cải thiện cán cân thương mại Việt Nam

trong điều kiện khủng hoảng tài chính toàn cầu, PGS,TS Nguyễn Văn Tiến, tháng

7/2009. Nghiên cứu tập trung phân tích về giải pháp điều hành chính sách tỷ giá

nhằm cải thiện cán cân thương mại giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu

2007-2009.

+ Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế - lý luận

và thực tiễn tại Việt Nam/ Nguyễn Thị Hiền, Luận án TSKT 2011; Vận dụng mô

hình phân tích chính sách tỷ giá ở Việt Nam/ Dương Thị Thanh Mai, Luận án


6

TSKT2002; Tỷ giá hối đoái: chính sách và tác động của nó đối với ngoại thương

qua thực tiễn phát triển kinh tế của một số nước/ Nguyễn Thị Thư Luận án

TSKT, 2001; Các công trình này đã đưa ra những phân tích sâu sắc về tác động

của chính sách tỷ giá hối đoái danh nghĩa đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt

Nam tính đến thời điểm đầu những năm 2000.

+ Hoàn thiện cơ chế điều hành tỷ giá nhằm nâng cao hiệu quả chính sách

tiền tệ ở Việt Nam/ Lê Thị Tuấn Nghĩa, Luận án TSKT 2004. Công trình này

tập trung nghiên cứu và đưa ra những phân tích sâu sắc về chính sách tỷ giá và

cơ chế điều hành tỷ giá của Việt Nam trong tiến trình đổi dưới giác độ là một

phần của Chính sách tiền tệ.

Như vậy, có thể thấy tỷ giá hối đoái là một chỉ tiêu kinh tế vĩ mô có tầm

tác động khá rộng, và có thể nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Cán cân

thương mại cũng là một yếu tố được rất nhiều nghiên cứu quan tâm. Và đã có rất

nhiều nghiên cứu chỉ ra ảnh hưởng của tỷ giá và chính sách điều hành tỷ giá

danh nghĩa tới cán cân thương mại với hàm ý rằng chính sách tỷ giá có thể tác

động tới năng lực cạnh tranh thương mại quốc tế của hàng hóa trong nước trên

phương diện giá cả.

Tuy nhiên, bên cạnh chính sách tỷ giá, diễn biến lạm phát cũng là một yếu

tố tác động tới tương quan giá cả hàng hóa giữa các quốc gia. Như vậy, đánh giá

tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại Việt Nam có thể là một cách tiếp

cận khác sát hơn nhằm tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến thâm hụt thương

mại kéo dài ở Việt Nam thời gian qua, từ đó đưa ra những giải pháp khắc phục

thâm hụt cán cân thương mại, đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

mạnh mẽ như hiện nay. Vì vậy, nội dung của luận án đảm bảo được tính không

trùng lắp và độc lập trong nghiên cứu.

3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

- Luận án đi vào nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về tác động của tỷ

giá thực đến hoạt động xuất, nhập khẩu.


7

- Vận dụng kết quả nghiên cứu về mặt lý luận, kết hợp với thực trạng và điều

kiện phát triển kinh tế Việt Nam nhằm phân tích ảnh hưởng của tỷ giá thực đến cán

cân thương mại trong thời gian qua, và khả năng ảnh hưởng của tỷ giá thực trong

thời gian tới khi tiến trình hội nhập diễn ra ngày càng sâu và rộng.

- Đề ra những giải pháp mang tính định hướng trong việc điều hành tỷ giá

thực nhằm cải thiện cán cân thương mại trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế

theo mục tiêu của Đảng và Nhà nước đề ra.

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Về phạm vi nghiên cứu, luận án đi vào nghiên cứu tác động của tỷ giá thực

song phương (VND/USD) và tỷ giá thực đa phương giữa đồng VND với đồng tiền

của một số đối tác thương mại chính đến hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu của Việt

Nam từ năm 1992 đến nay, đặc biệt là trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế mạnh

mẽ hiện nay.

Về đối tượng nghiên cứu, trọng tâm nghiên cứu của luận án chủ yếu đi vào các

vấn đề kinh tế vĩ mô như: diễn biến tỷ giá hối đoái của đồng VND, diễn biến lạm

phát trong nước và thế giới, diễn biến hoạt động ngoại thương, tiến trình hội nhập

kinh tế quốc tế và ảnh hưởng của nó tới môi trường vĩ mô cũng như hoạt động xuất

nhập khẩu của Việt Nam thời gian qua. Các vấn đề nghiên cứu thuộc lĩnh vực Tài

chính quốc tế, Lý thuyết tài chính, L ý thuyết tiền tệ, Kinh tế vĩ mô và Kinh tế quốc tế.

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, luận án

sử dụng các phương pháp thống kê, so sánh, trừu tượng hóa để phân tích,

đánh giá và rút ra các kết luận nghiên cứu. Luận án tiến hành tổng hợp và xử

l ý các số liệu thống kê đã được công bố, kết hợp với phương pháp phân tích

bảng biểu và đồ thị, sử dụng phương pháp bình phương nhỏ nhất OLS trong

kinh tế lượng nhằm đưa ra các phân tích, nhận xét và đánh giá tác động của tỷ

giá thực đến Cán cân thương mại Việt Nam thời gian qua. Dữ liệu sử dụng

được tổng hợp từ nhiều nguồn đáng tin cậy như Reuters, World bank, Tổng


8

cục thống kê, một số trang web cơ sở dữ liệu như tradingeconomics.com,

business-in-asia.com…

6. ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN

Thứ nhất, về mặt l ý luận, bên cạnh những khái niệm, nguyên l ý truyền thống về

tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại, luận án nghiên cứu thêm vấn đề

ứng dụng l ý thuyết bộ ba bất khả thi trong phân tích tác động của hội nhập KTQT tới

điều hành chính sách tiền tệ của NHTW. Bên cạnh đó, sau khi nghiên cứu tác động

của tỷ giá thực tới cán cân thương mại của Thái Lan sau khủng hoảng tài chính tiền tệ

1997- 1998, và Trung Quốc, luận án rút ra một sô bài học kinh nghiệm khá tổng hợp.

Thứ hai, về phương diện thực tiễn, luận án tập trung khai thác mảng tác động

của tỷ giá thực tới cán cân thương mại Việt Nam thời gian qua. Như vậy, bên cạnh

việc phân tích về diễn biến tỷ giá hối đoái và chính sách điều hành tỷ giá, luận án sẽ

đồng thời nghiên cứu cả diễn biến lạm phát và chính sách kiểm soát lạm phát của

NHNN Việt Nam trong từng giai đoạn với những dấu mốc quan trọng trong tiến trình

hội nhập kinh tế quốc tế và những đặc điểm trong chính sách điều tiết kinh tế vĩ mô.

Thứ ba, trên cơ sở l ý luận và thực tiễn phân tích, tác giả tập trung vào hai nhóm

giải pháp: nhóm giải pháp nhăm nâng cao hiệu lực tác động của tỷ giá thực, và nhóm

giải pháp tác động vào tỷ giá thực nhằm cải thiện CCTM, nhóm này lại bao gồm: các

giải pháp tác động và tỷ giá danh nghĩa và các giải pháp tác động vào lạm phát.

7. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận án gồm 3 chương:

Chương 1. L ý luận chung về tỷ giá thực, cán cân thương mại, và tác động

của tỷ giá thực đến cán cân thương mại trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Chương 2. Tác động của tỷ giá thực đến cán cân thương mại của Việt Nam

trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Chương 3. Giải pháp nâng cao hiệu lực tác động của tỷ giá thực nhằm cải

thiện cán cân thương mại Việt Nam


dang thi tuyen anh tác động tỷ giá thực đến cán cân thương mại việt nam trong...

Education