KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIKRAPORU

2013

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

Çaliştay Katilimcilar Listesi

Hazirlayanlar

Yönetim Kurulu Başkani Sunuş

Genel Sekreter Sunuş

Bölüm I

Küçükbaş Hayvanciliğa Genel Bakiş

Küçükbaş Hayvanciliğin Önemi

Dünya Da Küçükbaş Hayvancilik

Dünya Da 2001-2010 Yillari Arasinda Ortalama Küçükbaş Sayilari

Model Ülkeler

Yeni Zelanda

Avustralya

Kanada

Türkiye’de Küçükbaş Hayva

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

13

24

35

49

58

67

İÇİNDEKİLER

2

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

Oğuz Tuncay GÖRÜR DAKA - Uzman

Yusuf TAŞKIN Van İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü - Zir. Yük. Müh.

Ercan ÇIPLAK Van Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü - Ziraat Müh.

Günsu GÖKTAŞ DAKA - Uzman

Nurettin POLAT DAKA - Uzman

Kerem AKIN DAKA - Uzman

Tuğba ÖZCAN DAKA - Uzman

Sunal YÜKSEL DAKA - Uzman

Mehmet ARTIK DAKA - Uzman

Yunus SARICA DAKA - Uzman

PROF. DR. MUSTAFA KAYMAKÇIEge Üniversitesi, Zootekni Bölümü

ERDOĞAN SEZGİNTagem-Doğu Anadolu Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü

AHMET TUNCERTigem-Ceylanpınar

MEHMET NAYIRTigem-Ceylanpınar

MEHMET TOSLAKTigem-Ceylanpınar

DR. HÜSEYİN DEMİRGap İdaresi Başkanlığı

TAMER METİNKalkınma Bakanlığı

PROF. DR. ORHAN KARACAAdnan Menderes Üniversitesi

YRD. DOÇ. DR. OKAN ATAYAdnan Menderes Üniversitesi Çine M.Yo.

PROF. DR. SUPHİ DENİZYüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi

YRD. DOÇ.DR. CÜNEYT TEMURYüzüncü Yıl Üniversitesi Gevaş Myo

PROF. DR. TURGUT AYGÜNYüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi

DR. MEMİŞ BOLACALIYüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi

ÇALIŞTAY KATILIMCILAR LİSTESİ

HAZIRLAYANLAR

3

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

Benim buraya çağrılmamın çok anlamı olduğunu da ifade etmek istiyorum. Türkiye’nin geçirmekte olduğu bu süreç içerisinde birlik beraberliğin oluşturulması anlamında son derece olumlu bir çağrı olarak düşünüyor, çalıştayın oldukça başarılı olacağına inanıyorum.

Önce bir şey ifade etmek istiyorum: Tarımda, dünya tarımında genellikle hegamonik bir yaklaşım var. Bu ifadeyi açmak gerekirse, biraz önce sayın meslektaşımızın da küçük ve orta ölçekli işletmelerle, endüstriyel, büyük ölçekli işletmeler konusunda söylediği gibi bu konu çok önemli. Biz tarımımıza nasıl yön verelim? Dün-yada yapılan bir hesaplamadan bahsedeceğim size. Şu anda dünyada yaklaşık 7,5 milyar insan yaşıyor. Hâlâ bunun yarısı kırda; yani çiftçilik yapıyor. Tarımdaki işletmelerin büyük çoğunluğu da küçük işletmeler ya da orta ölçekli işletmeler; ama egemeni küçük işletmeler. Yani dünyadaki tarımsal üretimin büyük bir çoğunluğunu bunlar yapıyor.

Buraya çağırılmamın benim için çok özel bir önemi var, nedeni şu: Meslek yaşamımda, neredeyse 35 yıl çoktan geçti. Bu anlamda Türkiye’nin bir ucundan, bir ucuna beni böyle güzel bir toplantıya çağırdığı için öncelikle DAKA heyetine de teşekkür ediyorum.

YÖNETİM KURULU BAŞKANI SUNUŞ

PROF. DR. MUSTAFA KAYMAKÇI

4

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013 5

Yeni Zelanda güneybatı pasifik okyanusta yer alan büyük bir ada ülkesidir. 1900’lü yıllara kadar savaşlar ve yoksullukla ile mücadele eden Yeni Zelanda, tarihsel ve ekonomik gelişimini tamamlayıp 1930 ‘den sonra müreffeh bir devlet olarak gelişmiş dünya devletleri arasında boy göstermeye başlamıştır.

Yeni Zelanda ekonomisin bu denli gelişmesinde koyun besiciliği ve koyun ürünlerinin ihracatı çok büyük bir öneme sahip olmuştur. Bir diğer ifade ile Yeni Zelanda tam 112 (1856-1967) yıl boyunca elde ettiği yünü ihraç ederek bu günlere gelmiş bir Okyanusya kıtası ülkesidir. Yeni Zelanda’nın bitki örtüsü ve iklimi küçükbaş hayvancılığa yatkın olması sebebiyle bölgede yoğun olarak koyun gibi küçükbaş hayvancılık revaçta olmaktadır. Bahar ve yaz aylarında daha çok otlak ve çayırlardan istifade eden Yeni Zelandalı çiftçiler, çayırların ihtiyaçlarını karşılayamadığı kış ve sonbahar mevsimlerinde ise yem bitkilerini kullanıyorlar.

Toplam nüfusu 3 milyon olan Yeni Zelan-da küçükbaş hayvan sayısı bakımından dünyanın en önde gelen ülkelerden birid-ir. Ülkede kişi başına 20 adet küçükbaş hayvan düşüyor, buda toplamda 60

milyon küçükbaş hayvana tekabül ediyor. Yeni Zelanda diğer büyük üreticilere nazaran daha fazla ihra-cata yönelik küçükbaş hayvancılığı yapıyor.

Büyük çiftlikler tarafından oluşturulan kooperatifler, üretilen et, süt ve yünleri son ürün olarak satmaktadır. Ürünlerin hammadde olarak satılması çok nadir olmaktadır. Yeni Zelandalı çiftçiler sadece kooperatif değil ihtiyaç duydukları takdirde bir araya gelip şirketler de kurabiliyorlar, bunlardan en önemli firmalardan biri olan Allience Group Limited 1984 yılında bir grup çiftçi tarafından kuruldu.

Yeni Zelanda’nın en büyük et ihracatçılarından biri olan Allience, çiftçilerin ürettikleri etleri toplayıp, şirkete ait fabrikalarda işledikten sonra büyük pazarlara satıyor. Yeni Zelanda’nın bir diğer kooperatifi olan New Zealand Sheepbreeders Association’un kuruluş tarihi ise 28 May 1894 yıllına dayanmaktadır. Geçmiş deneyimler ışığında NZSA, Yeni Zelanda’daki koyun ırklarının sektörlerin ihtiyaçlarına göre geliştirilmesi ve ıslahı için kurulmuştur.

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

BÖLÜM 1

KÜÇÜKBAŞHAYVANCILIĞAGENEL BAKIŞ

6

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, et, süt, yün, kıl ve deri gibi ürünlerle dondurmadan tekstil sektörü ürünlerine ve insan beslenmesinde oynadığı hayati role kadar geniş bir çerçevede önem taşımaktadır. Koyun ve keçi yetiştiriciliği insan beslenmesi için hayati bir önemi olan hayvansal proteinin ucuz ve erişilebilir bir şekilde tedarik edilmesi ve toplumların dengeli ve yeterli beslenmeleri açısından son derece önemlidir. Yeryüzünde insanoğlunun ilk geçim kaynaklarından biri olarak bilinen küçükbaş hayvancılık, tarih boy-unca tarımsal ekonomideki yerini büyük bir ölçüde korumuş ve günümüzde de dünya çapında milyonlarca kişiye iş imkânı sağlamıştır.

Koyun ve keçiler yetersiz otlatma ve elverişsiz iklim koşullarına uyum sağlama yetenekleriyle ön plana çıkmaktadır. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkeler için önemlidir. Meradan en iyi şekilde yararlana-bilen, merayı en iyi şekilde değerlendiren, yılın her döneminde merayı kullanabilen hayvanlardır. Koyun ve keçinin tarımsal üretimin verimsiz olduğu alanlara kısa sürede uyum göstermesi, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler de bu dezavantajı büyük bir fırsata dönüştürebilir.

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, et, süt, yün, kıl ve deri gibi ürünlerle dondurmadan tekstil sektörü ürünlerine ve insan beslenmesinde oynadığı hayati role kadar geniş bir çerçevede önem taşımaktadır.

KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIĞIN ÖNEMİ

7

Dünya genelinde Avustralya ve Yeni Zelanda toplamda 192 milyon adet küçükbaş hayvan ile dünyanın en büyük küçükbaş üreticileri olarak bilinmektedir.

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

Dünya koyun sayısı 1 milyarın üzerindedir, keçi sayısı ise hızlı bir şekilde bu sayının yarısına ulaşmaktadır. Koyun ve keçi sayısı geçtiğimiz 25 yıl içinde dünya çapında istikrarlı bir şekilde artmıştır. Koyun ve keçi sayısındaki artış gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelerden daha fazladır. Bu durum, küçükbaş hayvanların hayatta kalma ve zor şartlarda bile düşük maliyetle beslenebilme kabiliyetleriyle açıklanabilir.Gelişmiş ülkelerdeki küçükbaş hayvan gelişimini sınırlayan kayda değer ana nedenler şunlardır: mevsime göre değişen yetersiz beslenme alanları, parazit ve bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan süt kesimi öncesindeki hayvanların yüksek ölüm oranı ve bu alandaki ekonominin kötü yönetimidir. Bu so-runlar, sürü yönetiminin eksikliği ve geleneksel yetiştiricilik yöntemleriyle daha da ağırlaşmaktadır. Yerli yavruların birçoğunun genetik kapasitesi daha da kısıtlayıcı olabilmektedir. Fakat seçilmiş veya melez yavruların yükselttiği gelişmiş genetik potansiyel, beslenme veya sürü yetiştiriciliği geliştirilene kadar yeterli olmayacaktır.

Küçükbaş hayvancılıkta dünyadaki büyük üreticilere baktığımızda sektörel bazda farklı ülkeler için farklı ürünler daha çok ön plana çıkmaktadır. Örneğin, Okyanusya ülkelerinde küçükbaş hayvancılık daha çok et ve yün ürünlerine yönelik olarak yapılmaktadır. ABD de daha fazla et, İngiltere de ise yün odaklı yapılmaktadır. Ülkeler arasında bu farklılığın 8 olmasında ülkelerin yakın oldukları pazarlar, iç tüketim ve küçükbaş ırklarının etkisi olduğu vurgulanmaktadır.

DÜNYA DA KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK

8

Dünya genelinde Avustralya ve Yeni Zelanda toplamda 192 milyon adet küçükbaş hayvan ile dünyanın en büyük küçükbaş üreticileri olarak bilinmektedir.

Kü çükba ş Hay van c ı l ı k R apo r u

2013

1992-2010 yılları arasında kıtalara göre küçükbaş hayvan dağılımıaşağıdaki grafikte görüldüğü gibidir:

1991-2010 yılları arasında ülkeler bazındaen fazla küçükbaş hayvana sahip 5 ülke sıralaması ise;

9

Asya % 47.70 lik pay ile en fazla küçükbaş hayvana sahip kıta,Afrika % 26.75 lik pay ile Asya’dan sonra en fazla küçükbaş hayvana sahip kıtaAvrupa % 9.76 lik paya sahip kıtaAvustralya % 8.52 lik paya sahip kıtaAmerika % 7.27 lik pay ile en az küçükbaş hayvana sahip kıta

Çin % 47.70 Hindistan % 26.75 Avustralya % 8.52 Sudan % 71İran % 47

Şerefiye Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. No: 2765100 Merkez / VANTel : (0432) 215 65 55 (pbx)Faks : (0432) 215 65 54 - (0212) 381 79 93E-mail : bilgi@daka.org.tr

http://www.daka.org.tr