daftar isirepository.unissula.ac.id/7442/3/3. daftar isi.pdf · bj : berat jenis c : celcius cfu/ml...

8
viii DAFTAR ISI HALAMAN JUDUL................................................................................................ i HALAMAN PENGESAHAN ................................................................................. ii SURAT PERNYATAAN....................................................................................... iii PERNYATAAN PERSETUJUAN PUBLIKASI KARYA ILMIAH.................... iv KATA PENGANTAR ............................................................................................ v DAFTAR ISI ........................................................................................................ viii 1DAFTAR SINGKATAN ....................................................................................... xi DAFTAR TABEL ................................................................................................ xiii DAFTAR GAMBAR ........................................................................................... xiv DAFTAR LAMPIRAN ......................................................................................... xv INTISARI............................................................................................................. xvi BAB 1 PENDAHULUAN .................................................................................. 1 1.1 Latar Belakang................................................................................. 1 1.2 Rumusan Masalah ........................................................................... 3 1.3 Tujuan Penelitian ............................................................................. 3 1.3.1 Tujuan Umum: ....................................................................... 3 1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................... 3 1.4 Manfaat Penelitian ........................................................................... 4 1.4.1 Manfaat Teoritis ..................................................................... 4 1.4.2 Manfaat Praktis ...................................................................... 4 BAB II TINJAUAN PUSTAKA ......................................................................... 5 2.1 Bakteri Pseudomonas aeruginosa ................................................... 5 2.1.1 Sistematika Taksonomi .......................................................... 5 2.1.2 Morfologi ............................................................................... 5 2.1.3 Pertumbuhan dan Metabolisme Bakteri ................................. 7 2.1.4 Uji daya hambat antibakteri ................................................... 9 2.2 Daun Pandan Wangi (Pandanus amaryllifolius Roxb.) ................ 10 2.2.1 Sistematika Taksonomi ........................................................ 11

Upload: others

Post on 07-Nov-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

viii

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL ................................................................................................ i

HALAMAN PENGESAHAN ................................................................................. ii

SURAT PERNYATAAN....................................................................................... iii

PERNYATAAN PERSETUJUAN PUBLIKASI KARYA ILMIAH.................... iv

KATA PENGANTAR ............................................................................................ v

DAFTAR ISI ........................................................................................................ viii

1DAFTAR SINGKATAN ....................................................................................... xi

DAFTAR TABEL ................................................................................................ xiii

DAFTAR GAMBAR ........................................................................................... xiv

DAFTAR LAMPIRAN ......................................................................................... xv

INTISARI ............................................................................................................. xvi

BAB 1 PENDAHULUAN .................................................................................. 1

1.1 Latar Belakang ................................................................................. 1

1.2 Rumusan Masalah ........................................................................... 3

1.3 Tujuan Penelitian ............................................................................. 3

1.3.1 Tujuan Umum: ....................................................................... 3

1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................... 3

1.4 Manfaat Penelitian ........................................................................... 4

1.4.1 Manfaat Teoritis ..................................................................... 4

1.4.2 Manfaat Praktis ...................................................................... 4

BAB II TINJAUAN PUSTAKA ......................................................................... 5

2.1 Bakteri Pseudomonas aeruginosa ................................................... 5

2.1.1 Sistematika Taksonomi .......................................................... 5

2.1.2 Morfologi ............................................................................... 5

2.1.3 Pertumbuhan dan Metabolisme Bakteri ................................. 7

2.1.4 Uji daya hambat antibakteri ................................................... 9

2.2 Daun Pandan Wangi (Pandanus amaryllifolius Roxb.) ................ 10

2.2.1 Sistematika Taksonomi ........................................................ 11

Page 2: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

ix

2.2.2 Morfologi ............................................................................. 12

2.2.3 Kandungan senyawa kimia (Pandanus amaryllifolius Roxb.)

.............................................................................................. 13

2.2.4 Mekanisme Flavonoid Daun Pandan Wangi sebagai

Antibakteri ........................................................................... 21

2.2.5 Ekstraksi dan Fraksinasi....................................................... 23

2.2.6 Metode Fraksinasi Liquid-liquid extraction ......................... 25

2.3 Hubungan Antara Variabel Bebas dan Variabel Terikat ............... 26

2.4 Kerangka Teori .............................................................................. 28

2.5 Kerangka Konsep .......................................................................... 28

2.6 Hipotesis ........................................................................................ 29

BAB III METODE PENELITIAN ..................................................................... 30

3.1 Jenis Penelitian dan Rancangan Penelitian .................................... 30

3.2 Variabel ......................................................................................... 30

3.2.1 Variabel Bebas .................................................................... 30

3.2.2 Variabel Tergantung ............................................................ 30

3.3 Definisi Operasional ...................................................................... 30

3.3.1 Fraksi etil asetat daun Pandan Wangi (Pandanus

Amaryllifolius Roxb.) ........................................................... 30

3.3.2 Pertumbuhan Bakteri Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853

.............................................................................................. 31

3.3.3 Bakteri Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853 ................. 31

3.4 Populasi dan sampel ...................................................................... 32

3.4.1 Populasi ................................................................................ 32

3.4.2 Sampel .................................................................................. 32

3.5 Instrumen dan Bahan Penelitian .................................................... 33

3.5.1. Instrumen ............................................................................. 33

3.5.2. Bahan ................................................................................... 33

3.6 Cara penelitian ............................................................................... 34

3.6.1 Fraksi Etil Asetat Ekstrak Daun Pandan Wangi (Pandanus

Amaryllifolius Roxb.) ........................................................... 34

Page 3: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

x

3.6.2 Skrining Fitokimia ............................................................... 37

3.6.3 Uji Flavonoid Secara Kuantitatif ......................................... 38

3.6.4 Uji Aktivitas Antibakteri ...................................................... 40

3.7. Tempat dan Waktu Penelitian ....................................................... 42

3.7.1. Tempat Penelitian ................................................................ 42

3.7.2. Waktu Penelitian .................................................................. 43

3.8. Analisa Hasil ................................................................................. 43

3.8.1. Analisis Data Skrining Fitokimia ......................................... 43

3.8.2. Analisis Data Kadar Flavonoid ............................................ 43

3.8.3. Analisis Data Uji Efektivitas Antibakteri ............................ 44

3.9. Alur Penelitian ............................................................................... 45

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN .................................... 46

4.1 Hasil Penelitian .............................................................................. 46

4.1.1. Determinasi tanaman ............................................................ 46

4.1.2. Pembuatan fraksi etil asetat ekstrak daun pandan wangi ..... 46

4.1.3. Kadar air fraksi etil asetat ekstrak daun pandan wangi ........ 47

4.1.4. Uji skrining fitokimia ........................................................... 47

4.1.5. Uji Kadar Flavonoid Total secara Kuantitatif ...................... 47

4.1.6. Uji aktivitas antibakteri ........................................................ 48

4.1.7. Analisis data ......................................................................... 50

4.2 Pembahasan ................................................................................... 52

BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ............................................................ 61

5.1. Kesimpulan .................................................................................... 61

5.2. Saran .............................................................................................. 61

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................... 62

LAMPIRAN .......................................................................................................... 67

Page 4: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

xi

DAFTAR SINGKATAN

µg : mikro gram

μl : mikro liter

µm : mikro meter

ACYP : 2-acetyl-1-pyroline

AIDS : Acquired Immune Deficiency Syndrome

AlCl3 : alumunium klorida

ATCC : American Type Culture Collection

atm : atmosfer

bj : berat jenis

C : Celcius

CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter

cm : centimeter

DMSO : Dimethyl Sulfoxide

et al : et alii (dan kawan-kawan)

Etest : Epsilometer test

FEA : fraksi etil asetat

FeCl3 : Ferri (III) klorida

FMIPA : Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam

g : gram

g/ml : gram per mili liter

g/mol : gram per molalitas

H1N1 : Hemagglutinin tipe 1 dan Neuraminidase tipe 2

HIV : Human Immunodeficiency Virus

HSV : Herpes Simplex Virus

KCV : kromatografi cair vakum

KK : kromatografi kolom

LAF : laminar air flow

M : molaritas

MBC/KBM : Minimum Bacterial Concentration/ Kadar Bunuh Minimum

mg : mili gram

mg/g QE : milligram per gram Quersetin Ekuivalen

MH/MHA : Mueller Hinton/ Mueller Hinton Agar

MIC/KHM : Minimum Inhibitory Concentration/ Kadar Hambat Minimum

ml : mili liter

mm : mili meter

NaCL : Natrium Klorida

NaOH : Natrium hidroksida

n-heksan : normal heksan

nm : nano meter

pH : potensial hidrogen

ppm : part per million

Rf : retension factor

SEC : size-exclution chromatography

Page 5: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

xii

SPE : solid-phase extraction

UHPLC : Ultra High Performance Liquid Chromatography

UV : Ultraviolet

UV-Vis : Ultraviolet and Visible Absorption Spectroscopy

Page 6: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

xiii

DAFTAR TABEL

Tabel 2. 1 Klasifikasi respon hambatan pertumbuhan bakteri ............................. 9

Tabel 2. 2 Pelarut dan golongan kandungan kimia yang terlarut....................... 24

Tabel 2. 3 Sifat Fisika dan Kimia Etil Asetat .................................................... 26

Tabel 3. 1 Rincian Kegiatan ............................................................................... 43

Tabel 4. 1 Hasil pemeriksaan karakteristik fraksi .............................................. 47

Tabel 4. 2 Hasil Pengujian Kualitatif Analisis Fitokimia .................................. 47

Tabel 4. 3 Hasil Uji Kadar Flavonoid ................................................................ 48

Tabel 4. 4 Hasil pengukuran diameter hambat pertumbuhan bakteri

Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853 ........................................... 49

Tabel 4. 5 Hasil Uji Statistik Shapiro Wilk ........................................................ 50

Tabel 4. 6 Hasil Uji Statistik Levene test ........................................................... 50

Tabel 4. 7 Hasil Uji Statistik Kruskal Wallis ..................................................... 50

Tabel 4. 8 Hasil Uji Statistik Mann whitney ...................................................... 51

Page 7: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

xiv

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1 Pseudomonas aeruginosa dengan pewarnaan gram dilihat

dibawah mikroskop pembesaran 1000x .............................................. 6

Gambar 2.2 Daun Pandan Wangi ......................................................................... 11

Page 8: DAFTAR ISIrepository.unissula.ac.id/7442/3/3. Daftar Isi.pdf · bj : berat jenis C : Celcius CFU/ml : Colony-Forming Unit per mili liter cm : centimeter DMSO : Dimethyl Sulfoxide

xv

DAFTAR LAMPIRAN

Lampiran 1 Hasil Determinasi Tanaman ........................................................... 67

Lampiran 2 Perhitungan Rendemen Fraksi ........................................................ 68

Lampiran 3 Hasil Uji Kadar Air Fraksi Kental Daun Pandan Wangi ................ 69

Lampiran 4 Hasil Skrining Fitokimia ................................................................ 70

Lampiran 5 Hasil Uji Kadar Flavonoid Total secara Kuantitatif ....................... 71

Lampiran 6 Surat Keterangan Bakteri Pseudomonas aeruginosa ATCC

27853 .............................................................................................. 72

Lampiran 7 Surat Kloramfenikol Murni ............................................................ 73

Lampiran 8 Surat Keterangan Penelitian Laboratorium Mikrobiologi FK

UNISSULA .................................................................................... 74

Lampiran 9 Hasil Penelitian Bakteri Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853

di Laboratorium Mikrobiologi FK UNISSULA ............................. 75

Lampiran 10 Hasil Uji Statistika .......................................................................... 76

Lampiran 11 Dokumentasi Penelitian .................................................................. 88

Lampiran 12 Ethical Clearance ........................................................................... 94