cylchgrawn chwarterol eglwys berea newydd,...
TRANSCRIPT
CYLCHGRAWN CHWARTEROL EGLWYS BEREA NEWYDD, BANGORRhif 1 Cyfrol 11 Ionawr 2014
GWEINIDOG: Y PARCHEDIG ERIC JONES BDGwernyfed, Penrhosgarnedd, Bangor LL57 2DZ Ffôn 01248 362127
e-bost: [email protected] - 01248 353132 (swyddfa)
TRI GŴR DOETH BEREA NEWYDD
GWASANAETHAU’R SUL10.00: OEDFA DEULUOL GAN GYNNWYS YSGOL SUL Y PLANT
11.00: YSGOL SUL YR OEDOLION 5.30: OEDFA’R NOS
DYLETSWYDDAU
Ionawr 26 Menna Baines Undebol Hwyr Pendref Chwefror 2 Menna Baines 9 WynGriffiths 16 WynGriffiths 23 GeraintHughes Undebol Hwyr Penuel Mawrth 2 GeraintHughes Cymun Bore 9 GwennoPritchard
16 GwennoPritchard Mawrth 23 GarethEmlynJones Undebol Hwyr Berea Newydd 30 GarethEmlynJonesEbrill 6 EirianHowells Cymun Hwyr 13 EirianHowells Pasg 20 AlwynLloyd-Ellis 27 AlwynLloyd-Ellis Undebol Hwyr Pendref
Ionawr 26 MaldwynThomas Undebol Hwyr PendrefChwefror 2 Gweinidog 9 16 Gweinidog 23 DrErylWynDavies Undebol Hwyr PenuelMawrth 2 Gweinidog Cymun Bore 9 MrGlynOwen
Mawrth 16 Gweinidog 23 Undebol Hwyr Berea 30 ParchAledDaviesEbrill 6 Gweinidog Cymun Hwyr 13 ParchHarriParri 20 Gweinidog 27 ParchAdrianWilliams Undebol Hwyr Pendref
2
26 Ionawr MargaretTilsley2 Chwefror GwennoPritchard9 Chwefror MeiraJones16 Chwefror AstraThomas23 Chwefror ManonDavies2 Mawrth ElizabethEvans9 Mawrth BerylStaffordWilliams
16 Mawrth EleriW.Jones(Bedwyr)23 Mawrth BettyThomas30 Mawrth ValP.Jones6 Ebrill C.FrazerJones13 Ebrill LauraLewis20 Ebrill AnnRobertsCil-y-Bont27 Ebrill Menna Baines
RHODDWYR Y BLODAU (Cydlynydd:ElizabethRoberts-353915)
BLAENOR Y PYTHEFNOS
3
GAIR GAN Y GWEINIDOGBethyweinprofiadoDduwarddechraublwyddynnewydd?Wrthedrychynôlar
yrhenflwyddynonidpriodolydywcydnabodcynhaliaethDuwtrwy’rprofiadaumelysachwerwagafwyd.GallwnninnauynwylaiddddweudfelyrIsraeliaidgynt“hyd yma y cynorthwyodd yr Arglwydd nyni.”(1Sam.7:12).Boedihynnybarhauifodynbrofiadinitrwygydol2014.
OnichafwydNadoligprysuragwirfendithiolyneinheglwys?Amytrocyntafsylwaisfodangenunbwrddychwanegolynyfestrii’rplantgaelparti.Amheuthunoeddgweldparticanu’rifancgydaguno’uplithyncyfeilioiddynnhwyneugwasanaeth.Ynadwyddrama,gydamwynahannercantoblantaphoblifancyncymrydrhan,achynulleidfao200oleiafynbresennol.Erhynnygwelwydgostyngiadynyniferaddaethi’rBlygainFach,ahynnyoherwyddfodcymaintohonochbellachynmyndateichplantdrosyrŴyl.Mae’rcasgliado£170atFugeiliaidyStrydyndweudynddaamyroedfaundebolboreNadolig.DiolchichiamycasgliadauatyPhilipinassef£655,acambarhauiroituagatybancbwyd.
Igwblhaueindathliadynddegoed,anfonaiswahoddiadi59o’nhieuenctidadderbyniwydyngyflawnaelodauiymunogydaniynuno’npedwarGwasanaethNadolig.Gwelaisi25,acfedderbyniaisunymddiheurad.Gallasai’rymatebfodynwell,agallaifodynwaeth.
YfathhyfrydwchagawsomwrthfedyddioEfanHeber,mabcyntafanedigRhysaManonJones,acOwiGwyn,mabcyntafanedigDylanaSiwanDavies.LlongyfarchwnOwainaNerys(Caerdydd)arenedigaethCaioIfan.Gwaetha’rmoddrhaidcydymdeimlohefyd,ahynnyâtheuluoeddMrBleddynAnwylWilliams,MrsMyraRoberts,MrsMeganRobertsaMrsBlodwenGriffiths.DiolchiMrWilliamOwenamdynnufysylwatenglynuno’nhaelodauaymddangosoddynyCymro,sefMrBrynJones,AlltDewi,agolloddeidadynddiweddar.
Ei hafau ger yr afon, fan honnoFu’n anwes i’w galon;Pysgotwr, ffrind a gwronAr ei daith tu draw i’r don.
Gweithiwnagweddïwnynddiflinoyn2014,ersicrhau“y cyffesai pob tafod fod Iesu Grist yn Arglwydd, er gogoniant Duw Dad”(Philipiaid2:11).
EricJones
4
BARNWR BRYN ADDAM A L D W Y N T H O M A S
UnnosondduoerynystodyrhirlwmarôlyRhyfelMawrymaeE.Morgan
Humphreys,golygyddY Goleuad,yneisteddoflaenytânynstydiBrynAdda,Penrhosgarnedd,cartrefyBarnwrJohnBrynRoberts.Maehi’ntynnuamhannernosa’rsgwrsyntroiatweinidogionachapel.DymaofyniBrynRobertsameifarnamsylwsyddyn Y Goleuadcyfredol.Maeo’nsylluarygolygydda’ifwstastrwmyncodi:
“Tydibarnmerch,pregethwrneuathrocolegddimynwertheichaelarunrhywbwnc.”
MaeBrynRobertsynsiaradoargyhoeddiadllwyrarhagfarngref.Dymafoyneigadairoflaenytânagwresfflamauyndodâ’usyrthnii’rstydi.BrynRoberts,yrhenlanc,yblaenorMethodusyngNghapelyGraig,yrheliwrcadarn,ydynsyddwedibodynaelodseneddolRhyddfrydolhenetholaethEifion,ymmhenisa’rhensirGaernarfono1885i1906cyniddogaeleiapwyntioynFarnwrSirolynyde,acynaynddiweddarachynygogledd.
Rhyddfrydwro’rhendeip,hebnemorddimi’wddweudwrthradicaliaethLloydGeorgenacwrthfudiadCymruFydda’rgobaithamhawliaugwleidyddoliGymru.Maeo’nffermioBrynAddaacwrtheifoddynbywbywydffermwrysweiniol,ynbywybywyddaynnyddiaumachludyrhenRyddfrydiaeth.
Ynhwyrach,ynllawerhwyrach,arôlsigâragwydrynclênoglaret,ymaeMorganHumphreysynhwylioifyndtuagadref.Dimsônamyfedagyrru.Mae
5
BrynRobertsynberchenarAustin,acyncynnighebrwngMorganHumphreysyneiôlamGaernarfon.
“Miydwiweditrefnutacsi,ereibodhi’nhwyr,”ydigeiriau’rgolygydd.Maeynaryddhadyneilaiso,maeBrynRobertsynberygbywydtuôliolwynmotocar.Henheliwrargefnceffylsyddynprynu’igarcyntafpanmaeo’ntynnuateibedwarugainoed.Acmaeo’ndueddolodrinycarfelpetai’rpethyngeffyl.Weithiau,wrthyrruilawralltPenchwintan,ymaeoweditynnuynolwynyrAustinagweiddi“We!”
Ungwydrynarallo’rgwincoch,a’rtânyniselynygrât.
“Damwainoeddimifyndyndwrnaogwbwl.MioeddfymrawdyndysgumyndyndwrnamewnswyddfayngNghaernarfon,ondyncwyno’nddifrifolareifyd.“Arosdiymaiffarmio,”meddwniwrthofo,“acmiafinnauiGaernarfoniddysgubodyndwrna.”Acfellyybupethau”.
MaeBrynAddaynenwogamycroesosyddymailuobregethwyrsyddynarosynyrhendŷdrosySul.DoesnebaŵyrfaintdylanwadBrynRobertsarfeddwlCymru-trwyhynnyynunig.
METHODUS MAWRDynoddylanwadmawryneifroeihun,ondhebddimynySeneddynWestminster.Ambelldromifyddynsgwennui’rGoleuad,maeo’nFethoduso’riawnryw.YnEbrill1917maeo’nanfonerthyglsyddyncaeleichyhoeddiganMorganHumphreysodanyteitl‘AiByth?’Galwtaersyddymaamddiweddu’rrhyfel,amweinio’rcledd.Ceirdisgrifiado’rtlodia’rcaledisyddynsiwroddilynyrymladda’rlladd.
“Ymaecwynfangalarwyrynywlad,ondosbyddyrhyfelhwnynparhaubyddyllaisaglywydynRamayndyrchafuobobstrydaphentref,abronobobcartrefynywlad,oblegidbyddniferylladdedigionwedidybluathreblucyni’nbyddingyrraeddiderfynYrAlmaen.Canyspafoddygallwnedrycharydrygfyda’rtlodiagaiffeinpobl?Aphafoddygallwnedrycharddifethaieuenctideincenedl?Aibythydifaycleddyf?”
“Maeynaraipobolsy’nmethudalltsutyrydwi-yblaenorMethodus,yrathroYsgolSul-ynmyndargefnfyngheffylacynheliwr-ynhelallwynogodyma,acynSirFôn.”
6
HELIWR CADARNAdacwfoargefnunogeffylaumawrBrynAdda,ynsythacyndrwmynycyfrwyahetsilchenffasiwnareiben. Maehi’nddiwrnodllwyd,ybytheaidynudo,yncyfarthwrthgroesi’rlônwagareufforddilawramycaeau.Sŵnpedolau’rceffylauwrthiddynnhwdrotianarylôngaled,acynawedynycarnauynchwalu’rdailodanycoed,yrhedyncringoch,abrigau’rdrain.
Naidadimmentro.
“Osoesynafwlchmewnadwymiaiamhwnnwbobtro.Doesynaddimbydarwrolynfynaturi.”
Ycŵnynffroeni,ynchwalu,yllwynogyntorriardrawsyffridd,a’igynffonynygwyll.Wedynynydiweddyddhebddalycadno,a’rclopianynôlamFrynAddaarhydylôndawel,yrostleryndalpenffrwynceffylmawrBrynRoberts,yntywysyranifailyneiôlamystablau.Mae’rpnawnwedibodwrthfoddblaenorCapelyGraig
Wedynynôlamystydi,arogllledraphridd,ytânynsbarcioynygrâta’rfflamauarfeingefnyllyfraucyfraithsyddynbochiosilffoeddBrynRoberts,ygwladwra’rgŵrgwingar,ycorffcnodiog,ymwstastrwmfelgwrychyn,ydyncaredigpengaled,ymeddwlclir,ysiaradwrcyhoeddusclogyrnaidd.
BYWYD Y BARNWR BRYNMaeowedieigladduynMynwentLlanfair-is-gaerarlanMenai.Drosydŵr,gyferbyn,ymaemynwentLlanidan,llemaebeddEllisJonesGriffith,gwleidydd,cyfreithiwra’iarcheddynchwimfelcledd-morwahanoliBrynRoberts.YnnesatyBorthymmynwentLlanfairPwllgwyngyll,ymae’rmaensyddarfeddJohnMorris-Jones,colofnyriaith.AcynynysLlandysilioymaeThomasCharlesWilliamsaHenryReeshwythau.WedynargyferTraethLafanynytawelwch,ymae’rddauareithiwrmawr-JohnEliasaJohnWilliams,Brynsiencyn,ochrynochrynfudymmynwentLlan-faes.MaeBrynRoberts,BrynAdda,Penrhosgarnedd,mewncwmnidaarlanMenai.
Ceir llawer o’r manylion hyn yn ysgrif E. Morgan Humphreys ar Bryn Roberts yn GwŷrEnwogGynt,1950
7
Y BANC BWYDD E LY T H O S W Y
ErsmisHydref,maeBereaNewyddynfancasgluargyferybanciaubwydlleol.Bobpythefnos,byddybocsbwydyngnghynteddycapelyncaeleiwagio,
a’rbwydyncaeleiddanfonunaii’rGadeirlanneuiCibyn,Caernarfoni’rbancbwyd.
DymaddywedyTrussell Trust,ycorffsy’ncydlynumwyafrifybanciaubwydymMhrydain:‘BobdyddmaepoblymMhrydainynmyndhebfwyd,amresymaufelcolligwaith,neudderbynbilannisgwyl.
Maebanciaubwydyndarparubwydiboblmewnargyfwng.Yllyneddcafodd350,000oboblgymorthymMhrydain.
Caiffyrhollfwydeigyfrannuganycyhoedd,a’iddidoliganwirfoddolwyr.Maegweithwyrproffesiynolfelmeddygonneuweithwyrcymdeithasolyngwirioyboblsymewnangen,acyndosbarthutocynbwydllebohynny’naddas.Maeclientynderbynbocsofwydibaratridiwrnod;maehwnynfwydmaethlonwnaiffddimpydru.Hefydcaiffyclientsgwrsachyngorganboblybancbwyd.Mae’rbancbwydynhelpuataltor-cyfraith,cynnaltenantiaeth,alleddfuproblemauiechydmeddwl.Maepethmorsymlâbocsbwydyngallugwneudgwahaniaethmawr.’
Mae’r Trussell Trustwedigweithioefoeglwysilleolachymunedauiagordros200bancbwydardrawsPrydain.DiolchibawbsywedicyfrannuynBereaNewydd.
Maenewidiadauifudd-daliadau,tan-gyflogaeth,achynnyddcostaubyw,wedigolygubodmwyamwyoboblnaallantfforddiobwyddigonol.
8
BYDD Y TLODION GYDA CHWI BOB AMSER
B R U C E G R I F F I T H S
YchydigcynyNadolig,crwydremganolprysurdinasBath.AdegMarchnadyNadoligoeddhi,acugeiniauostondinaulliwgararhydystrydoedd.Eroerni
athywyllwchyrhwyrddydd,uwchbencaneitiaimiloeddooleuadauNadolig,aphrinygellidymwthiotrwy’rmiloeddosiopwyr.Nisylwentddimaryrambelldlotynawelidyncardota’nfudarypalmant.Petaipobunohonyntwedirhoiceiniogyruni’rtlodionhyn,niwelsaief/himo’icholliondfewnaethaifydowahaniaethi’rtlodiondigartrefhyn.Gwelsomunynswatioarddarnogardbordarstepandrwsabicerplastigo’iflaen,yngobeithiocaelambellhatling,debyg.
Yroeddynbennoethondwedieilapiomewnsawlhaenoddilladtrwchus.Erhynny,rhwbiaieifreichiaurhagyroerfel.Felarfer,byddafynrhoirhywbeth-rhywbuntan-ibawbo’rfath,hebfeddwlymhellach.CredAnneibodhi’nsaffachrhoibwydnagarian.Aethomato,cychwynsgwrsa’igymelliddodigaelpanedathamaidi’wfwyta.Yroeddwedirhynnugymaintfelmaiprinygallaigynnalsgwrsnesiddogynhesuynycaffi.PrynwydpastaiGernywigiddo:ynlleeillowcio’nawchus,fe’ilapioddynofalus‘ermwynimigaelrhywbethiedrychymlaenatoheno’.Gŵr39oedoedd,Jamesoeddeienw,ahanaiodrefgyfagos.
Buasai’nyrrwrfanacadwaenaiOgleddCymru’ndda.Bu’nbriodondfedorroddybriodas.Cawsaianafpurddifrifoli’wdroedacarôlgadaelyrysbytycafoddiddogollieiswydda’ilety.YroeddynGatholigacâii’reglwysweithiauohyd.Holem,sutnafyddai’reglwysyneihelpu?‘I’monlyanembarrassmenttothem’,meddai.Heblety,niallaigaelswydd:nifyddaicyflogwrynymddiriedloriwerthcanmilobunnoeddinebhebgyfeiriadparhaolganddo.Byddai’nrhaididdoarostanddiweddmisChwefrorigaelmyndarrestrarosamlety-gannadoeddynwreiddioloBath,mae’ndebyg.Felarfertreuliaibobnosmewnlleparcio;oscâiddigonoarian,câifyndihostelamrywchwephuntynoson,osnachyrhaeddai’nrhyhwyr.Mewnwythnosddagallaifforddiounnosonmewnllegwelyabrecwast,ermwyncaelbath.Nidoeddganddofawrmwyna’rdilladamdano:nidoeddganddoleigadwdimarall,acanhawstermawroeddeigadweihunynlân.
Siaradai’ngwrtaisadeallus,ganymddiheurodroeonameigyflwr.Teimlemiddogaeladdysgddarywbryd.Nidoeddarwyddeifodynfeddwynnacargyffuriau,
9
CYNGERDD DATHLU PENBLWYDD Y CAPEL
YN 10 OEDE R I C J O N E S
ondynŵrparchuscymharolifancalithroddtrwyanffawdigyflwrllenaallaiwneuddimiwellaeistâd.Niofynnoddinniamariannadim.
Erbynhynyroeddynholloldywyllacynoeriawnytuallan.Athorri’rstori’nfyr:aethomagefatdacsi,athaluiddofyndinôleibethauo’rlleparcioachaelnosonynyllety.Niwyddembabetharalli’wwneud.BuAnnmewncysylltiadâswyddogynBathsy’ngyfrifolamydigartref,achawnfymrynohanesJames.
NiwyddomsutNadoligagafodd,oscafoddNadoligogwbl.Oleiaf,maeardirybyw.Ondmae’rhirlwmetoiddodarno.Rhywsut,o’iweldasgwrsioagef,niallwnbeidioâmeddwlamytruanhwnnwsy’ndweudwrthIesu,‘Llengywfyenw,oherwyddmaellawerohonom’(Marc,V,9).
OsnaallwnwneudrhagoriJames,maepoblddigartrefymMangorhefyd.MaeHostelySantesFair(362211)ynfalchonwyddaui’rrhainadoesgwelyareucyfer:hensachaucysgu,dilladcynnes,fflasgiau;holwchnhw,oscredwchygallwchsbariorhywbeth.
SUL, HYDREF YR 20FED: GwefreiddioloeddcanuCôrSeiriol,acuchafbwynteugwaith,oeddcanucywyddyrAthroPeredurLynchagyfansoddwydynunswyddarachlysurpenblwyddycapel.DarllenwydycywyddganSaraTudor.CafwyddatganiadauhyfrydganDafyddWyn,darnauarypianoagafwydganCianTudur,acaryrorgan,ganRobertLukeJones.DatganeihargyhoeddiaddroswerthyrYsgolSulawnaethElenOgwenJones,Ysgrifennyddcyntafyreglwys,aLlywyddAnrhydeddusyCyngerdd.ArweiniwydycyfanynddeheuigganNiaGwynnadiolchoddygweinidogibawbameucefnogaethi’rdathliad,aciLizRobertsamgymrydycyfridoldebamytrefniadau.ArddiweddycyfarfodcyflwynwydblodauasieciDelythWynnDaviesameiblwyddynowaithfelgweithiwrPlantacIeuenctidddiwydahynaws.
1DATHLU
10
➽ EI YRRU I 4 GOLEUFRYN, PENRHOSGARNEDD LL57 2LY➽ neu GYRRWCH E-BOST AT [email protected]
I GYRRAEDD ERBYN Y 1af O EBRILL OS GWELWCH YN DDA
OS AM GYFRANNU I’R RHIFYN NESAF O ICHTHUS, YNA GALLWCH:
YnôleinharferersamliflwyddynbellachunoddCylchyChwiorydda’rGymdeithasigynnalnosonary12fedoRagfyr.GwahoddwydCôrDreoGaernarfon,abu
edrychymlaenatglywedcôrnewyddini.Acynsicr’chawsomnimo’nsiomi.Roeddegni,brwdfrydeddaphroffesiynoldebyboblieuainchynynheintusa’uhymatebi’wharweinydd,SiânWheway,ynddisgyblediggangreucerddoriaethi’nswynonioll.Cafwydamrywiaethoganeuonganycôra’runawdwyracunawdpianoi’wgofio.
Amheuthunoeddgweldaelodau’rcôrynymlacioyneincwmniuwchbenpanedynyfestriwedyn.
DiolchiGôrDreameinparatoiargyferyNadoligmewnmoddmorysbrydoledig.
CYNGERDD BLYNYDDOL
11
LLANDYGÁIHydyngymharolddiweddar,Llandegaioeddffurfarferolenw’rplwyfa’rpentrefhwnargyrionBangor,amynnrhailynuohydwrthyffurfhon.Foddbynnag,yffurfswyddogolbellachywLlandygái,a’mtasgiytrohwnfyddceisioesbonio’rrheswmdrosynewidhwn.
Ynôlytraddodiad,sefydlwydyreglwysynLlandygáiynybumedganrifganTegaiSantaddaethynooLydaw.Nidrhyfedd,felly,i’reglwysgaeleihenwiyn‘eglwysTegai’,sefLlandegai.Rydymynynganuenw’rsantgyda’racenarysillafgyntaf,sefTégai,ondhydynoedpanarferidsillafu’renwynLlandegai,aryraderfynolyrhoemypwyslais,nidaryre.Llandegáiaddywedem,nidLlandégai.Maehynynbethrhyfeddoherwyddmae’racenfelrheolyndisgynarysillafolafondunynyGymraeg;dywedwnLlandẃrog, Llandúdno, Llanẃndaynhollolnaturiol.Felly,pamLlandegáiynhytrachnaLlandégai?BellachsillefiryrenwfelLlandygáigyda’racenwedieinodi’nglirarysillafabwysleisir,sefyrolaf.Felly,ai‘Tegai’syddyma?
YmhellbellynôlceidarferryfeddynyGymraegoddefnyddiogeirynbacharddechrauenwpersonoliddynodiparchneuanrhydedd.Yrhagddodiadhwnoeddty-,neudy-ambellwaith.YneullyfrDictionary of the Place-Names of WalesgalwoddHywelWynOwenaRichardMorganyrhagddodiadbachhwnyn‘unstressed honorific prefix’.Mae’narbennigogyffredingydagenwau’rseintiaucynnar.Erenghraifft,gellirgweldyrhagddodiadhwnynglirynyrenwauLlandysilio a Llandysul.Anwybyddwchyrelfenllanamfunudacedrycharyrailelfenhebytreigladareiblaen.YrhynsyddgennymywTysilio a Tysul.AwgrymoddMelvilleRichardsmaienwpersonoloedd Sulyma.FfurfaryrenwSulien oeddhwnobosib,affurfanwesneuffurffwyanffurfiolarnooeddSulio.OsoeddyrhenGymryamddangoseuparchtuagatysanthwn,newidientyrenwpersonoliTysul a Tysulio.Ystyriwchenghraifftarall:ceirLlanfaelogymMôn,athrilleo’renwLlandyfaelog,dauymMrycheiniogacunynSirGaerfyrddin.Maelogyw’rsantymmhobun,ondyroeddyDeheuwyrynfwyparchusohonona’rMonwysion,ganiddynthwyroi’rty- / dy- anrhydeddusoflaeneienw.
NidwyfwedianghofioamLandygái.Yrhynsyddgennymymayw’renwCaigyda’rty- / dy-anrhydedduso’iflaen.Gellwchweldynawrpammae’racenarysillafolaf.NidTegai syddymaondTygai.Aryrailsillafmae’rpwyslais:fegofiwchmairhagddodiad‘unstressed’,sefdiacen,oeddty-.Newidiwydysillafiadiddangoseinbodwedisylweddolibethoeddgwirdarddiadyrenw.Ondroeddatgofo’renwgwreiddiolynfywynisymwybodytrigolionlleoltrwy’rcanrifoedd,ganeubodbobamsertrwyreddfwedipwysleisio’rsillafolafarlafarynenwLlandygái.
MWY O ENWAU LLEOLG L E N D A C A R R
12
Y GORNEL WEDDIV A L P J O N E S
“GWNAF”
ArgaisypanelGolygyddolceisiafrannu’rcanlynolgydachi,ondniallafbythgyfleu’rnaws,ydidwylledd,a’r
distawrwyddsanctaiddabrofasomyno.
“AwnewchchiofaluamyCyfarfodGweddinosFerchery9fedoIonawr?”oeddcriyrannwylElisabethEvans,ysgrifennyddCymdeithasyChwiorydd.“Gwnaffyngorau,osbywaciach,”oeddfyymatebinnau.Dimondunwaithybu’nrhaidimiofyni’rpedairagymeroddrangydami,a“Gwnaf”oeddeuhatebcaredighwythau.“Ernadwyferioedwedigwneudo’rblaen,”oeddatebambellun.Mentraisofynibedairbrysur,ondyrhaiprysursy’ncyflawnicymaintfelarfer,ynte?
Ceisiais i agor y cyfarfod trwy ddarllen Salm 100 ac ymateb i ran o neges heriol y gweinidog bore Sul diwethaf, wrth iddo ein hatgoffa mai gwaith yr eglwys yw Addoli, Cenhadu a Gwasanaethu. Yn ostyngedig rhannaf bigion o’m gweddi gyda chi yn unol â’r cais:
Dy addoli di yr Hollalluog Dduw ydy ein braint a’n priod waith fel aelodau o’th eglwys. Diolchwn am waith diflino y gweinidog a nifer o’n blaenoriaid, ac eraill sy’n ymdrechu i gynnal yr addoliad. Ond, O Arglwydd, oes ‘na rywbeth yr hoffet Ti i ni ei wneud i fywiogi ein mawl ac i ddyfnhau a bywhau ein haddoliad ?
Gweddïwn am dy fendith ar ein cenhadaeth o fewn dy eglwys. Cofiwn am yr henoed a’u holl anghenion, y canol oed yng nghanol eu holl ofalon, a’r ifanc gyda’u bywydau dan ormes y gwefannau cymdeithasol Sul, gŵyl a gwaith. Helpa hwy i neilltuo amser iti, a dod i’th addoli. Cymorth ni i fagu ein plant yn y Ffydd ac i gyflwyno’r Arglwydd Iesu’n ffrind ac yn Waredwr iddynt.
Tra ’rydym yn gofyn am gymaint o gymorth i ni ein hunain, helpa ni i gofio am eraill sydd y tu allan i ddrws agored ein capel. Boed i ni barhau i fod yn
13
hael ein cyfraniad i’r anghenus ar garreg ein drws a’r rhai sydd y tu hwnt i’n cyrraedd. Gwrando ein gweddi syml yn enw ac yn haeddiant Iesu Grist. Amen.
ElinOwen,mamiddauoblant,wnaetheinharwainateiriauCristeihuntrwyddarllenYGwynfydau(Mathew5edbennod)a’nharwainiweddïoGweddi’rArglwydd.ManonOgwenWilliamsddarllenoddActau3:1-10,sefpennodynsônamunyncaeleiiacháu,acynadarllenpenillionydiweddarGarethMaelorameibrofiadofodyngnghlinigdyddWardAlaw.Ynaoffrymoddweddigynnesachymwys.MyfyrdodowaithMauriceLoaderynsônamJohnReith,mabyMansachyfarwyddwryBBCpanagorwydBroadcastingHouse,agafwydganunsy’ngweithioi’rgorfforaeth,sefNiaGwynn.GwelwydfelyroeddJohnReithwediseiliosafonauadelfrydauuchelyBBCareiriauPaulateglwysPhilipiaid3:20a4:9.
GolygoddymdrechfawriBethanWhittallgyrraeddahithau’narolyguynunoysgolionuwchraddGwynedd.CawsomeinhatgoffaganddifelyroeddythemaowasanaethuDuwtrwywasanaethueraillwediamlygueihuntrwy’rcyfarfod.Buiddigloi’rcyfantrwyddarllenhanesIagoacIoanynymrysonamlewrthochryCristyneideyrnas..Mathew20:20-28.ClywydllaisGarethMaelordrachefnpanddarllenwydmyfyrdodo’iwaitharffufgweddi.
Cefaisfymagugyda’rymadrodd,“Moddiannaudechrau’rflwyddyn”,arwefusaufyrhieniacaelodauCapelIfan,Llannerch-y-medd.Hyderaffodycyfarfodsymlhwnwedibodyn“foddiongras”ibawboeddynbresennol.ClodiDduw.
HWYL DIWEDD TYMORT O M O S A M E I LY R LY N C H
NOSON DIWEDD TYMOR CIC BANGNosWener,20fedoRagfyr,cefaisianiferoffrindiauamsergwychynnosonolafCicBangcynygwyliau.Cawsomlawerohwylwrthchwarae’rPlaystation a’r Xbox,aniferoweithgareddaumegistenisbwrddapŵl.Cawsomarchebupizza o Dominos......mmmmm.DiolchynfawriElenaDilwenamnosondda.
Tomos
NOSON DIWEDD TYMOR CIC BACHNosWener,20fedoRagfyr,cefaisiadauofyffrindiaufyndinosonolafCic
14
Bachcynygwyliau.Cyrhaeddaisdrwy’rdrwsagwibioatybwrddtenisbwrddgydaunofyffrindiauadechrauchwaraegêmidriocadw’rbêloddiaryllawrtraoeddfyffrindarallynchwaraeXbox.IfwytacefaisPringles a phacedogreision.Roeddhi’nnosonllawnhwylacrydwi’nedrychymlaenatytymornesaf.
Meilyr
DIOLCH Gairbachiddiolchamycroesomawrrwyfwedieidderbyngennychynystodydeufisaaethheibio.Maepawbwedibodmorgroesawgaracharedig;rwy’nteimloyngartrefoliawn.Uno’ruchafbwyntiauhydymaoeddcyfraniadyrhaihŷnatddathliadau’rNadolig.Rwy’nddiolchgarameuhymdrechionachefaislawerohwylyneucwmni.
Bu’nblesercroesawyaelodaunewyddiCICBachaBang,edrychafymlaeniweldcynyddpellachynyraelodaeth.Braintahwylywbodyngnghwmnidifyrallonyrhaiifanc.Rydymynffodusiawn.
Rwyfwrthi’nlluniorhaglengweithgareddauCIC,acfe’ichyhoeddircyngyntedaphosib.Ynycyfamser,rwy’nsiwrfodganniferohonochsyniadaudifyrynglynâ’rgweithgareddau;buaswnynfalchiawno’uclywed.
Byddwnhefydynfalcho’chcwmniacyngwerthfawrogieichcymorthynystodsesiynau’rclwb.Byddeichcyfraniadunwaithmewntymoryncyfoethogiahwylusorhediadyclwb.
Cysylltwchâmimorfuanaphosibosgwelwchyndda.
Unwaithetodiolchibawbamycroeso,acichiyrhaiifancameichcyfraniadau.BLWYDDYNNEWYDDDDAIBAWB!
Elen Wyn
15
BARA EIN BYWYDADOLYGIAD O GYFROL TUDOR DAVIES
E I R LY S J O N E S
CefaiswefroddarllenygyfrolhonowaithyParchedigTudorDavies,ffrindteuluol
acunfu’nweinidogareglwysiWesleaiddBangora’rCylchamflynyddoedd.Cofiafeffelgŵrhawddgar,annwyladidwyllaceto’nllawnhwylagwênareiwynebbobamserpanymwelaiâ’ncartref.Cyfaillgorauieuenctidyreglwysarypryd.Cyfeillgarwchabarhaodddrwy’rblynyddoedd.
Casgliadoemynau,cerddicyfarchigyfeillionacysgrifauyrawdurageirynygyfrolhonynogystalânodiadauganyrawduryneglurocefndiryrhynasymbyloddycyfansoddi.Adranddiddoroliawn.Yneigyflwyniadi’rgyfrolfeddywedRhidianGriffiths,“Fefyddunrhywunagafoddyrhyfrydwcho’iadnabodynclywedeilaisyneglurynydarnauhyn.”Dyna’nunionfynheimladauinnauhefyd.
CymdeithasEmynauCymruywcyhoeddwyrygyfrol.CopiarfenthygganyParchedigEricJonesydwiwedieiddarllen.Diolchiddoamdynnufysylwatygyfrol.Miwnyniawnbethfyddycamnesaf.Prynufynghopifyhuno’rgyfrola’ithrysori.
Cyhoeddwyd gan Gymdeithas Emynau Cymru.
MASNACH DEGCofiwch bob amser ein bod wedi cytuno fel eglwys i ymrwymo i Fasnach Deg, felly cofiwn ddefnyddio cynnyrch Masnach Deg,
megis coffi, siwgr a bisgedi, yn ein holl gyfarfodydd.
16
CYLCH Y CHWIORYDDE L I Z A B E T H E V A N S
BRENDA WYNNE JONES - YR IFACIWÎS7.11.2013-2o’rgloch
DaethniferreitddaochwioryddynghydodanlywyddiaethAstraThomas.
Cyd-ddarllenwydyDatganiad.
CymerwydydefosiwnganLizRobertsgydaMonaChambersyncyfeilio.
DarllenwydllythyroddiolchganCymorthiFerchedBangorameinrhoddionargyferystafellymolchiiferched.
YwraigwâddoeddBrendaWynneJonesa’iphwncoedd“Ifaciwîs”YnenedigoloGarneddi,‘roeddBrendawedimynychuysgolionPenybrynaDyffrynOgwen.WedynymlaeniGolegAberystwythagraddioDosbarthCyntafynyGymraeg.Bumewnamrywswyddiacwediymddeolcymryddiddordebmewnysgrifennu.YsgrifennoddlyfrauargyferplantpansylweddoloddnadoeddrhaiargaelynyGymraegamhanesyrardal.
‘Roeddtua600oIfaciwîswedidodoLerpwliardalBethesdaaBangortocarôli’rrhyfeldorriallan.Butrigolionyrardalyngaredigiawnyneuderbyni’wcartrefi.‘Roeddyniferychwanegoloblantynrhoipwysaugarwaryrysgolionlleol.Arycychwynburhaidaddysguplantlleolynyborea’rnewyddddyfodiaidynypnawn.BuiweinidogJerusalemymddiswyddooherwyddbodyblaenoriaidyngwrthwynebui’rplantgaeladdysgynyfestria’rystafellodderaill.Gadawoddyweinidogaethamyndyndwrna!
‘Roedddhynyneffeithioychydigariaithyplantlleol.‘RoeddyntyndysgurhigymauSaesnegacyneudefnyddioyneuchwaraearyriard.
Atgoffwydniameffaithyrhyfelarbawbe.e.“RationsBooks”,“IdentityCards”,“GasMasks”,y“Siren”argyferrhybuddoawyrennauynymosod.
Erbyn1944’roeddrhanhelaetho’rIfaciwîswedidychwelydgartrefarwahani’rrhaiymgartrefoddyma.
17
CORNEL CODI GWÊNG LY N L L O Y D J O N E S
DiolchoddCynthiaOweniBrendaameisgwrsddiddorol.CawsombaneddanofalWennaParry,HelenMorrisacElizabethEvans.
PARATOI AR GYFER DIWRNOD BYD EANG Y CHWIORYDDTachwedd13
AethEirianHowells,CynthiaOwenacElizabethEvansiRhuthunargyferparatoigwasanaethDyddGweddiBydEangyChwiorydd2014.Yngnghyfarfodybore,buchwioryddBethaniayncynnalygwasanaethsyddwedieidrefnuganChwioryddynyrAifft.YnypnawncawsomeinrhoimewnpedwargrŵpidrafodDŵr,Gweddi,Maddeuant,hefydCymodaHeddwch.Bu’nddiwrnodbendithioliawn.
POLYN HALEN ‘RoeddathrawesYsgolSulwrthi’nadroddhanesgwraigLotwrthydosbarthganesbonioiddidroiimewnigolofnohalenwediiddiedrychynôl. “Tydihynnaddimbyd,”meddaiunohogiau’rdosbarth. “MioeddMamyngyrru’rcarydiwrnodo’rblaenaphanedrychoddhiynôlmidroeoddimewnibolyntrydan!!” Ymddiheuriadau hefyd am roi diolchiadau i Margaret Thomas am gyfrannu jôc yn y rhifyn diwethaf. I’w chwaer sef Mair Thomas ddylai’r diolch fod wedi mynd. Ond mae croeso i chi gysylltu hefo mi Margaret os oes gennych chwithau stori ddoniol neu jôc i’w gyfrannu!
BoreSul,Rhagfyry15fed bedyddiwydOwiGwyn,mabbachcyntaf-anedigDylanaSiwanDavies,Bryntawelgynt,ondNantBleddyn,Llansannanerbynhyn.
BEDYDD
18
SALM AC EMYNIONAWR 26 Salm8 GwionSion Emyn373 IfanSionCHWEFROR 2 Salm1 OwainWalkerJones Emyn681 DewiWalkerJonesCHWEFROR 9 Salm67 IoloEvansJones Emyn145 OwainEdwardsCHWEFROR 16 Salm150 AlysMcCann Emyn147 RhysOwenCHWEFROR 23 HANNERTYMORMAWRTH 2 Salm46 GutoLlŷrDavies Emyn57 CatrinLoisEdwardsMAWRTH 9 Salm146 GwenAlawRoberts Emyn411 RhysRobertsMAWRTH 16 Salm121 ElaVaughanRoberts Emyn274 DanielRhysJonesMAWRTH 23 Salm138 CarwynSion Emyn58 EleriRobertsMAWRTH 30 SUL Y MAMAU Salm134 SiwanHuwWilliams Emyn52 EfaHuwWilliamsEBRILL 6 Salm23 LoisMediWiliam Emyn141 OwainWilliamsEBRILL 13 SUL Y PALMWYDDEBRILL 20 SUL Y PASG Salm93 TomosIfanLynch Emyn157 MeilyrLynchEBRILL 27 Salm66:1-4 LlioEurgainWilliams Emyn871 MiaRoberts
Diolch YN FAWR am eich cyfraniad. Osydywplentynneudeulu’nnewidSulgydarhywunarall,
COFIWCH AM DUDALENNAU BEREA NEWYDD AR Y GWEFANNAU!www.gofalaethbangor.orgwww.henaduriaetharfon.org
19
Y DIGWYDDIADURIONAWRCYFARFODYDD CYTÛN20 Llun 7.30 YGadeirlan:gwasanaethagoriadol (ParchDdrKeithClementsyw’rsiaradwr-Bereaa’rEglwysyng Nghymruyntrefnu)21 Mawrth 2.00 TŷCwrddyCrynwyr22 Mercher 7.30 CapelPendref23 Iau 7.30 Penrallt24 Gwener 7.30 EinHarglwyddesaSt.Iago30 Iau 7.00 CyfarfodBlaenoriaid
Y SEIADAU yn seiledig ar gyfrol y Parchedig Ddr Elfed ap Nefydd Roberts DEHONGLI’R BREGETH AR Y MYNYDD
CHWEFROR6 YbregetharyMynydd:eichefndira’ichynnwys-ParchCledwynWilliams13 YGymdeithas-PawbyneiDro20 DedwyddwchyTlodion,Math5:1-3-MrGarethEmlynJones27 DedwyddwchyGalarusa’rrhaiAddfwyn,Math5:4-5-DrElinWalkerJones
MAWRTH3 YPureuCalona’rTangnefeddwyr-MrArfonHEvans13 NosonGŵylDdewigydaAlawtastig-yndechrauam6:3017 YRhaiaErlidiwyd,Math5:10-12-MrWynnGriffiths24 HalenaGoleuni-MrAGwynJones31 DysgeidiaetharyGyfraith-ParchDdrAlwynRoberts
EBRILL 3 DysgeidiaetharDdicter-MrsCynthiaOwen10 DysgeidiaetharLwon-MrRMaldwynThomas
SYLWER - arweinwyr y Seiat – os oes problem gyda’r dyddiadaucofiwch newid dyddiad gyda rhywun arall gan hysbysu’r gweinidog
18 BoreDyddGweneryGroglith-gwasanaetham10o’rglocha gorymdaithyGroglitham11oEglwysStJohn’sadrefnirganCYTÛN.
