CYFLWYNIAD I HAWLIAU PLANT

Gwaith grŴP

agenda

• Beth yw hawliau plant?• Pam hawliau plant?• Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar

Hawliau’r Plentyn• Hawliau plant yng Nghymru• Hawliau plant ac athrawon• Myfyrio a gwerthuso

HAWLIAU DYNOL – EGWYDDORION CRAIDD

• Cyffredinol

• Diymwad

• Annatod

• Atebol

EGWYDDORION FREDA

• Tegwch a rhyddid (Fairness and freedom)

• Parch (Respect)• Cydraddoldeb (Equality)• Urddas (Dignity)• Ymreolaeth (Autonomy)

PAM MAE ANGEN HAWLIAU YCHWANEGOL AR BLANT?

• Aeddfedrwydd• Heb lais ac yn anweledig• Eiddo

DYMUNIADAU, ANGHENION A HAWLIAU

• Dymuno – awydd i gael rhywbeth

• Angen – y cyflwr o fod angen cymorth, neu â phrinder hanfodion sylfaenol fel bwyd

• Hawl – hawl foesol neu gyfreithiol i gael neu wneud rhywbeth

4 ELFEN HAWL

1. Y sawl sydd â’r hawl (yr unigolyn)2. Y gwrthrych (yr hyn y mae

ganddynt hawl i’w gael)3. Y rhai â dyletswydd (pobl neu

sefydliad)4. Y cyfiawnhad (mwy o urddas i’r

unigolyn, datblygiad cymdeithasol, cymdeithas heddychlon)

CORFF HAWLIAU

CONFENSIWN Y CENHEDLOEDD UNEDIG AR HAWLIAU’R PLENTYN

• 54 erthygl• 41 prif erthygl• 3 pharth

4 HAWL SYLFAENOL

Erthygl 2 – Dim gwahaniaethuErthygl 3 – Lles y plentynErthygl 6 – Hawl i fywydErthygl 12 – Hawl i gael eich clywed

Y SAFONAU CENEDLAETHOL AR GYFER CYFRANOGIAD PLANT A PHOBL IFANC

1. Gwybodaeth – sy’n hawdd i blant a phobl ifanc ei deall

2. Eich dewis chi – digon o wybodaeth ac amser i wneud dewis gwybodus

3. Dim gwahaniaethu – mae gan bob person ifanc yr un cyfle i gymryd rhan

4. Parch – byddwn yn parchu’ch barn chi5. Byddwch chi ar eich ennill hefyd –

byddwch chi’n mwynhau’r profiad6. Adborth - byddwch chi’n gwybod pa

wahaniaeth mae’ch barn chi wedi’i wneud

7. Gwella ein ffordd o weithio – bydd oedolion yn gofyn i chi sut gallan nhw wella eu ffordd o weithio gyda chi yn y dyfodol

GWEITHREDU’r HAWL I ADDYSG- ENGHRAIFFT

Llywodraeth

Dyletswydd i chwilio am adnoddau a’u dyrannu, diffinio polisi, sicrhau cynnydd yn erbyn targedau

Sefydliadau addysg

Dyletswydd i hyfforddi athrawon, trefnu adnoddau, creu amgylchedd sy’n ystyriol o blant

Athrawon Dyletswydd i addysgu’n dda, annog rhieni, cynorthwyo pob plentyn

Rhieni Dylent gefnogi addysg eu plant

Plant a phobl ifanc

Dylent barchu plant eraill er mwyn cefnogi’u cyfoedion i ymarfer eu hawliau

Y BROSES ADRODD

• Bob 5 mlynedd• Adroddiadau i’r Cenhedloedd Unedig:

– Llywodraeth y DU (gan gynnwys adran gan Lywodraeth y Cynulliad)

– Adroddiadau Cyrff Anllywodraethol– Adroddiad pobl ifanc– Adroddiadau’r Comisiynwyr Plant (4 gwlad)

• Sylwadau i gloi• Cynllun gweithredu Llywodraeth y Cynulliad• Grŵp monitro

AMSER PANED

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I ATHRAWON 1Rhaid i Lywodraeth y Cynulliad/y DU wneud y canlynol1. Sicrhau bod oedolion a phlant yn gwybod am hawliau Confensiwn y

Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn ac yn eu deall2. Sicrhau bod egwyddorion a gwerthoedd Confensiwn y Cenhedloedd

Unedig ar Hawliau’r Plentyn yn ganolog i bopeth sy’n digwydd mewn ysgolion

3. Darparu hyfforddiant ar Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn i bob oedolyn sy’n gweithio gyda phlant, yn cynnwys athrawon

4. Sicrhau bod y teulu, yr ysgol, cymunedau a sefydliadau’n parchu barn plant

5. Sicrhau bod cosb gorfforol yn cael ei gwahardd yn bendant mewn ysgolion

6. Sefydlu ffyrdd o wirio faint o achosion o drais, cam-drin rhywiol, esgeulustod, triniaeth wael neu ecsbloetio a geir mewn ysgolion

7. Sicrhau bod athrawon yn gwybod am eu dyletswydd i adrodd am achosion lle yr amheuir trais domestig sy’n effeithio ar blant a mynd i’r afael â’r achosion hyn

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I ATHRAWOn 2Rhaid i Lywodraeth y Cynulliad/y DU wneud y canlynol8. Darparu hyfforddiant i athrawon sy’n gweithio gyda

phlant anabl9. Darparu gwasanaethau ac addysg gwell ym maes rhyw a

pherthnasoedd a sicrhau bod ysgolion yn darparu addysg rhyw

10.Gwneud mwy i sicrhau nad yw cefndir plant (ble maent yn byw, addysg rhieni, incwm) yn effeithio ar eu cyrhaeddiad yn yr ysgol

11.Gwario arian i sicrhau bod pob plentyn yn derbyn addysg cwbl gynhwysol

12.Sicrhau bod plant nad ydynt yn mynd i’r ysgol yn cael addysg ragorol

13.Gwahardd disgyblion dros dro ac yn barhaol fel y dewis olaf yn unig

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I ATHRAWOn 3Rhaid i Lywodraeth y Cynulliad/y DU wneud y canlynol14.Gwneud mwy i leihau nifer y plant sy’n cael eu gwahardd

o’r ysgol15.Sicrhau bod gweithwyr cymdeithasol a seicolegwyr ar

gael mewn ysgolion16.Gwneud mwy i atal bwlio a thrais mewn ysgolion, yn

cynnwys defnyddio addysg am hawliau dynol a goddefgarwch

17.Cael plant i gymryd mwy o ran ym mhopeth sy’n effeithio arnynt yn yr ysgol

18.Sicrhau bod plant yn cael yr hawl i apelio yn erbyn eu gwaharddiad

19.Sicrhau bod pob plentyn yn gallu apelio i dribiwnlys AAA am yr addysg a’r cymorth a dderbyniant

DEDDFWRIAETH A PHOLISÏAU HAWLIAU PLANT YNG NGHYMRU

• Deddf Plant 2004 – mabwysiadodd Llywodraeth y Cynulliad Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn fel sail i bob polisi plant

• Saith nod craidd – yn seiliedig ar y Confensiwn

• Cynllun Gweithredu Cenedlaethol – Gwneud Pethau’n Iawn 2009 – yn mynd i’r afael ag 16 blaenoriaeth ar gyfer Cymru

• Mesur Plant a Theuluoedd (Cymru) – pasiwyd yn 2010

• Mesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) – bydd Gweinidogion yn gorfod ystyried y Confensiwn wrth wneud eu holl benderfyniadau

Yr ERTHYGLAU MWYAF PERTHNASOL I ATHRAWON 1

• Erthygl 12 – hawl i gael dy glywed • Erthygl 13 – rhyddid i fynegi barn• Article 14 – dylai llywodraethau barchu hawliau

plant i ryddid meddwl, cydwybod a chrefydd• Erthygl 16 – hawl i breifatrwydd• Erthygl 17 – hawl i wybodaeth briodol• Errhygl 18 – mae’r ddau riant yn rhannu

cyfrifoldeb am fagu eu plant• Erthygl 19 – amddiffyn rhag camdriniaeth ac

esgeulustod

Yr ERTHYGLAU MWYAF PERTHNASOL i ATHRAWON 2

• Erthygl 23 – mae gan blant anabl hawl i ofal, addysg a hyfforddiant arbennig i fwynhau bywyd llawn

• Erthygl 28 – hawl i addysg• Erthygl 29 – dylai addysg ddatblygu

personoliaeth, doniau a galluoedd meddyliol a chorfforol plentyn yn llawn

• Erthygl 31 – hawl i ymlacio, chwarae ac ymuno mewn gweithgareddau diwylliannol

MEDDYLIWCH AM BLENTYN…

RHOI’R HYN A DDYSGWYD AR

WAITH

UNRHYW GWESTIYNAU I GLOI?