cwrs grawys 2019 lent course 2019 dirgelwch duw · duw, ac ynghylch yr hyn mae duw am i ni ei wneud...

The Mys t e ry

LENT COURSE 2019

Mission Theology Advisory Group

Dirg e lwch

DuwGod

CWRS GRAWYS 2019

o f

Grŵp Cynghori ynghylch Diwinyddiaeth Cenhadu

2 G r a w y s 2 0 1 9

DYDD MERCHER Y LLUDW

Dirg e lwch Bywyd a Marwo la e th

MAN CYCHWYN

Co�a mai llwch wyt ti, ac i’r llwch y dychweli...

Gall Dydd Mercher y Lludw fod yn ddiwrnod digon prudd, pan wahoddir Cristnogion i dderbyn arwydd y groes gan ddefnyddio llwch dail palmwydd a losgwyd mewn paratoad ar gyfer taith y Grawys. Gofynnir i ni feddwl am ddirgelwch bod yn fyw ac am y daith a ddi-lynwn o’r adeg y down i’r byd fel plant newydd-anedig hyd at yr adeg y byddwn yn ei adael.

Os meddyliwch am hanes maith a dyfodol y ddaear fel llinell hir a dewis pwynt ar hap ar y llinell amser honno, mae’n hynod debygol na fyddwch yn fyw ar y pwynt hwnnw. Nid ydym yn byw yng nghyfnod y dinosoriaid; ni fyddwn yn byw yn y drydedd neu’r bedwaredd ganrif ar hugain fel mae arwyr Star Trek. Heddiw rydym ninnau’n byw. Er gwell neu er gwaeth, dyma ein hoes ni. Byddwn yn meddwl pa mor rhyfeddol yw hi bod ein bywydau gennym, yn fodau dynol wedi’u creu ar ddelw Duw, ac ynghylch yr hyn mae Duw am i ni ei wneud â’r amser sydd gennym. Mae pob bywyd dynol y tu hwnt o werthfawr, ac yn llawn o drysor, ystyr a phwrpas. A rhywle ar y llinell amser honno, mae gwreichionen fach sydd yn goleuo popeth. Chi yw’r wreichionen honno.

Y Gor�ennol, y Dyfodol a Heddiw

RHYWBETH I’W DRAFOD

• Sut bro�ad ydych chi’n meddwl fyddai ymweld â Jerwsalem yn amser Iesu?

• Sut bro�ad ydych chi’n meddwl fydd bywyd i bobl ymhen can mlynedd?

• Beth mae Dydd Mercher y Lludw a dechrau’r Grawys yn ei olygu i chi heddiw?

• Beth ydych chi’n meddwl yw ystyr bod ‘wedi eich gwneud ar ddelw Duw’?

• Joel 2.1-2, 12-17 neu Eseia 58.1-12

• Salm 51.1-17

• 2 Corinthiaid 5.20b-6.10

• Mathew 6.1-6, 16-21

DARLLENIADAU

Gwasanaeth Dydd Mercher y Lludw yng Nghadeirlan WestminsterMazur/catholicchurch.org.ukWedi’n gwneud ar ddelw Duw

(Genesis 1.26)

D i r g e l w c h D u w 3

RHYWBETH I FEDDWL AM DANO

‘Rhyfedd ac ofnadwy y’m gwnaed’ (Salm 139.14)

‘Pan anwyd Joe, rwy’n co�o mai’r peth cyntaf a feddyliais oedd “Fedra i ddim credu bod Mark a �nnau wedi’n bendithio â’r bywyd newydd prydferth hwn”...

Roedd yn anhygoel, ei fod yn anadlu ac yn crio am y tro cyntaf oll...

Cymaint o bethau cyntaf, gan ddechrau â’r cri cyntaf hwnnw, y clwt budur cyntaf hwnnw! ...Roeddwn jest yn teimlo mor ddiolchgar....

Roeddwn i am ddiolch i bawb, i’r fydwraig, i Mark, fy rhieni, fy �rindiau. Roeddwn i am ddweud diolch drosodd a throsodd am y bywyd newydd drudfawr hwn’.

‘Pan oedden ni’n gwybod bod salwch Pat yn derfynol, y cwbwl y gallwn feddwl amdano oedd, - dyna ei phen-blwydd olaf, ei Nadolig olaf, ei thro olaf yn yr ardd. Pan fuodd hi farw, roeddwn yn gafael yn ei llaw. Dyna’r peth diwethaf wnes i drosti pan oedd hi’n dal yn fyw. Meddyliais, “ble mae hi wedi mynd?” Mae’n ddirgelwch.’

• Pam ydych chi’n meddwl bod pobl yn aml yn cael eu trechu gan emosiynau dyfnion ar adegau genedigaeth a marwolaeth?

• Beth fyddech chi’n ei ddweud wrth fam newydd ynghylch pam oedd hi eisiau dweud diolch?

• Beth fyddech chi’n ei ddweud wrth y gŵr oedd yn galaru am ei wraig mewn ymateb i’w gwestiwn, ‘ble mae hi wedi mynd?’

• Ym mha �yrdd ydych chi’n gweld gwasanaethau bedydd ac angladd yn adlewyrchu dirgelwch bywyd a marwolaeth?

...mae’r eiliad pan ddaw Duw i hawlio ei eiddo ei hun, pan mae pechod a methiant yn llithro i �wrdd ac y cawn gip ar wir brydferthwch yr enaid, bob amser yn foment o ryfeddod llwyr.

Y Chwaer Catherine Wyborne,iBenedictines

Canwch utgorn yn Seion, bloeddiwch ar fy mynydd sanctaidd. Cryned holl drigolion y wlad am fod dydd yr Arglwydd yn dyfod; y mae yn agos— dydd o dywyllwch ac o gaddug, dydd o gymylau ac o ddüwch. Joel 2.1-2

Mae awdur Llyfr Joel yn sôn am bla enfawr o locustiaid sy’n duo’r nen ac am sychder ofnadwy. Y canlyniad yw newyn ac angau i’r bobl wrth i’r grawn a’r gwinwydd gael eu difetha. Mae’r awdur yn synio am y locustiaid fel byddin Duw ac am y trychineb hwn fel delwedd o Ddydd yr Arglwydd. Bydd Duw yn barnu pobl bechadurus a’r

DARN O’R YSGRYTHUR I FYFYRIO ARNO

Bywyd a Marwolaeth

Flickr/ Vinoth Chandar

4 L e n t 2 0 1 9

ASH WEDNESDAY

The Mys t e ry o f L i f e and Dea th

STARTING OUT

Made in the image of God (Genesis 1.26)

Remember you are dust and to dust you will return...

Ash Wednesday can be a rather sombre occasion, as Christians are invited to be marked with the sign of the cross using the ash of burned palm leaves in preparation for the journey of Lent. We are asked to think about the mystery of being alive, and the journey we make from coming into the world as new-born children to the time we leave it.

If you think about the huge history and the future of planet Earth as a long line and randomly pick a point on that timeline, the overwhelming likelihood is that you will not be alive at that point. We do not live in the time of the dinosaurs; we will not live in the 23rd or 24th century like the heroes of Star Trek. We live now. For good or ill, this is our time. We think about how extraordinary it is that we have our lives, made human and in the image of God, and about what God wants us to do with the time we have. Every human life is exceptionally precious, and is �lled with value, meaning and purpose. And somewhere in that timeline there is a brief spark that makes everything light up. �at spark is you.

Past, Future and Now

SOMETHING TO TALK ABOUT

• What do you think it would have been like to visit Jerusalem in the time of Jesus?

• What do you think life will be like for people 100 years from now?

• What does Ash Wednesday and the beginning of Lent mean for you today?

• What do you think it means to be ‘made in the image of God’?

• Joel 2.1-2, 12-17 or Isaiah 58.1-12

• Psalm 51.1-17

• 2 Corinthians 5.20b-6:10

• Matthew 6.1-6, 16-21

READINGS

Ash Wednesday service in Westminster CathedralPhoto: Mazur/catholicchurch.org.uk

T h e M y s t e r y o f G o d 5

SOMETHING TO THINK ABOUT

‘Fearfully and Wonderfully made’ (Psalm 139.14)

When Joe was born, I remember the �rst thing I thought was “I can’t believe that Mark and I could be blessed with this beautiful new little life”...

It was overwhelming, that he was breathing and crying for the very �rst time...

All these amazing �rsts, starting with that �rst cry, that �rst drink, that �rst dirty nappy! ...I just felt so grateful....

I wanted to thank everybody, the midwife, Mark, my parents, my friends. I wanted to give thanks over and over, for this precious new life.

When we knew Pat was terminal, all I could think about was – that was her last birthday, her last Christmas, her last time in the garden. When she died, I was holding her hand. It was the last thing I did for her when she was still alive. I thought, “where’s she gone?” It’s a mystery.

• Why do you think people are o�en overwhelmed with deep emotions at births

and deaths?• What would you say to the new mother about

why she wanted to give thanks?• What would you say to the bereaved husband

about his question, “where’s she gone?”• How do you think baptisms and funerals bring

out the mystery of life and death?

...the moment when God comes to claim his own, when sin and failure fall away and the true beauty of the soul is glimpsed, is always a moment of sheer wonder

Sister Catherine Wyborne,iBenedictines

Blow the trumpet in Zion; sound the alarm on my holy mountain! Let all the inhabitants of the land tremble, for the day of the Lord is coming, it is near – a day of darkness and gloom, a day of clouds and thick darkness! Joel 2.1-2

In the book of Joel the writer talks about a huge plague of locusts blotting out the sky and a terrible drought. �e result is starvation and death for people as grain and vines are stripped away. �e writer thinks of the locusts as God’s army and this disaster as an image of the day of the Lord. God will judge a sinful people and

SOME SCRIPTURE TO PONDER

Life and Death

Photo: Flickr/ Vinoth Chandar

6 G r a w y s 2 0 1 9

canlyniad yw marwolaeth a dinistr. Ond, yn rhyfeddol, mae Duw hefyd yn addo gwin, grawn ac olew o’r newydd ac adferiad y bobl. Os bydd y bobl yn credu ac yn troi at Dduw, bydd Duw yn eu hachub rhag marwolaeth i fywyd newydd.

• Sut ydych chi’n meddwl oedd y bobl yn teimlo pan ddinistriwyd �rwyth eu holl lafur caled gan y locustiaid gan eu gadael heb ddim i’w fwyta?

• Sut mae awdur Llyfr Joel yn ymdrin â dirgel-wch bywyd a marwolaeth?

RHYWBETH I’W WNEUD

Bywyd a Marwolaeth heddiw

RHYWBETH I’W WEDDÏO

Gwyliwch y darn �deo hwn o Planet Earth 2 y BBC (3 munud 44):https://www.youtube.com/watch?v=6bx5JUGVahk

• Mae plâu o locustiaid yn parhau i ddigwydd yn ein byd ni heddiw. Sut ddylem ymateb i bobl y mae trychinebau naturiol yn bygwth eu bywydau?

• Pa adnoddau sydd gennym heddiw i gynorthwyo pobl i fwynhau bywyd da ac i’w gwarchod rhag marwolaeth?

• Pa UN peth allen ni ymrwymo i’w newid yn ystod y Grawys i gynorthwyo pobl y mae eu bywydau’n llai na’r hyn mae Duw yn ei ddymuno ar eu cyfer ac i gynorthwyo’r rhai sydd mewn perygl o farw?

Dduw y Byw a’r Meirw, diolchwn i ti am rodd ein bywydau, am bob bywyd newydd, am bawb a ddaw ar ein hôl.

Diolchwn i ti am bawb a aeth o’n blaenau, ar fywyd y rhai yr ydym yn adeiladu ein bywydau ninnau, a’r rhai a gerddodd y llwybrau lle cerddwn ninnau heddiw.

Diolchwn i ti mai rhyfeddol ac ofnadwy y’n gwnaed,am y doniau a’r cy£eoedd a roddaist i ni, ac am dy gariad i’n cynnal drwy’r adegau da a’r adegau gwael.

Bydded i ni bob amser drysori bywydau pobl eraill.Cynorthwya ni i go�o’r rhai sy’n wynebu perygl a marwolaeth,ac i weithio i sicrhau cy£awnder bywyd i bawb.

Amen

Ar gyfer myfyrio gweddigar:Jesus, remember me, when you come into your kingdom (Taizé)

https://www.youtube.com/watch?v=RGB2E0NzO2A (3 munud 20)

DIRGELWCH DUW

Daeth Duw yn un ohonom ni

Un o ddirgelion rhyfeddol y ¤ydd Gristnogol, fel y noda’r credoau, yw bod Iesu, sydd ‘o’r un hanfod â’r Tad’ yn dod yn fod dynol yn union fel pob un ohonom ni. Mae’r Duw a greodd y bydysawd a’r hyn oll sydd ynddo’n dod yn gyfyngedig i amser a gofod, dros gyfnod

Flickr/ Seth Capitulo

Flickr/ Laika ac

D i r g e l w c h D u w 7

ac yn gwaedu. A’i fod yn marw fel y bydd raid i bawb ohonom ninnau farw. Ond nid dyna ddiwedd y stori...

Mae Ymgnawdoliad Iesu’n golygu nad yw Duw’n ymddangos yn ddieithr ac yn bell oddi wrthym. Nid yw’n rhy ogoneddus ac yn rhy nefol i ni ei ddeall. Pan fyddwn yn meddwl sut mae bod yn fyw yn teimlo i ni, gyda’i holl lawenydd a’i loes, gallwn fod yn sicr bod Duw yn gwybod beth mae hynny’n ei olygu hefyd, oherwydd bod Iesu wedi byw fel y gwnawn ninnau. Mae Dirgelwch yr Ymgnawdoliad yn ein sicrhau bod Duw

Yn �rough a Glass Darkly, gan Jostein Gaarder, mae plentyn sy’n marw ac angel yn cael sgwrs. Dywed yr angel fod Duw yn edrych ymlaen at ganfod popeth ynghylch bywyd y plentyn a phro�adau ei bywyd fel bod dynol.

• Beth mae’r llinellau o emyn Charles Wesley (uchod) yn ei olygu i chi?

Plygu glin a chalon wnawn, Iesu ddaeth i wisgo’n cnawd: Duw yn eiddo i ni gawn, a Iesu i ni’n frawd.

Charles Wesley

Giorgione, Y Teulu Sanctaidd

Treiddio i’r dirgelwch

RHYWLE I FYND

oes ddynol. Dyma Ymgnawdoliad Iesu. Ond beth mae hyn yn ei olygu o ddifrif ?

Nid yw’r Efengylau’n manylu ar bob agwedd ar fywyd dynol Iesu. Ond maent yn dweud digon wrthym i’n galluogi i fod yn sicr bod Iesu’n fod dynol drwyddo draw, nid dim ond yn cymryd arno bod yn ddynol. Mae Iesu’n tyfu yng nghroth ei fam yn union fel mae’n rhaid i bob un ohonom ninnau. Mae yntau a’i fam yn pro� perygl a dychryn genedigaeth. Genir Iesu’n ddiogel, ac mae’n tyfu ac yn dysgu. Mae’n teimlo fel ninnau ac yn pro� emosiynau, gan gynnwys dicter, ofn a galar. Mae’n bwyta, yn yfed, yn cysgu ac yn de¤ro. Mae’n gorfod penderfynu sut i ufuddhau i Dduw a derbyn ewyllys Duw ar ei gyfer. Mae’n sefydlu perthynas gadarn â’i gyfeillion ac mae ganddo ofal am eraill. Dywedir wrthym ei fod yn dioddef poen fel y gwnawn ninnau,

Adnoddau eraill

Dysgwch ragor ynghylch Dydd Mercher y Lludw yn:http://www.spiritualjourneys.org.uk/explore/

AshWednesday2.pdf

Nawr ewch gyda Iesu i’r anialwch:

...Eisteddwch mewn distawrwydd a gosodwch unrhyw beth a allai dynnu eich sylw o’r neilltu.

...Canolbwyntiwch ar anadlu’n dawel. Byddwch yn ymwybodol eich bod yn fyw.

...Co�wch y byddwch farw ryw ddiwrnod – ond nid heddiw.

...Co�wch fod gan Dduw ddiben ar eich cyfer, chi a wnaed ar ddelw Duw.

...Dewiswch un llun neu un gair neu un ymadrodd syml o’r adnodd hwn hyd yma.

...Gan gadw’r llun, y gair neu’r ymadrodd hwnnw yn eich meddwl,...ymestynnwch at ddirgelwch a rhyfeddod Duw. ...Caewch eich llygaid am un funud, wedyn agorwch eich

llygaid eto ac eistedd mewn tawelwch am un funud arall.

...Co�wch nodi unrhyw beth sy’n dod i’ch meddwl.

...Rhowch ddiolch fel bo’n briodol.

Terfynwch â Gweddi’r Arglwydd.

yn deall ein sefyllfa a’i fod, pan fyddwn yn gweddïo, yn gwybod beth yw’n anghenion. Mae eich Tad yn gwybod beth sydd ei angen arnoch (Mathew 6.8). Ar Ddydd Mercher y Lludw, pan fyddwn yn meddwl am ein bywydau ein hunain, gallwn fod yn sicr bod Duw yn gwybod sut rydym yn teimlo. Mae Duw gyda ni.

8 L e n t 2 0 1 9

the result is death and destruction. But amazingly, God also promises new wine, grain and oil and restoration of the people. If the people believe and turn to God, God will deliver them out of death to new life.

• How do you think the people felt when all their hard work was ruined by the locusts and le� them with nothing to eat?

• How does the writer of Joel engage with the mystery of life and death?

SOMETHING TO DO

Life and Death today

SOMETHING TO PRAY

Have a look at this BBC video from Planet Earth 2 (3 mins 44):https://www.youtube.com/watch?v=6bx5JUGVahk

• Plagues of locusts are still very much part of today’s world. How should we respond to people whose lives are threatened by natural disaster?

• What resources have we got today to help people live well and to deliver them from death?

• What ONE thing could we commit to change in Lent to help people whose lives are less than God wants for them and to help those in danger of death?

God of the Living and of the Dead, we thank you for the gift of our lives, for all new life, for all who come after us.

We thank you for all who have gone before us, on whose lives we build our own, who have walked the paths where we now walk.

We thank you that we are fearfully and wonderfully made, for the gifts and opportunities you have given us, for your sustaining love in good times and bad.

May we always treasure the lives of others. Help us to remember those facing danger and death, and work to give everyone fullness of life.

Amen

For a prayerful meditation:

Jesus, remember me, when you come into your kingdom (Taizé)

https://www.youtube.com/watch?v=RGB2E0NzO2A (3 mins 20)

THE MYSTERY OF GOD

God became one of us

One of the amazing mysteries of the Christian faith, set out in the creeds, is that Jesus, who is ‘of one being with the Father’ becomes a human being just like each one of us. �e God who has created the universe and all that is in it becomes limited in time and space, for a human

Photo: Flickr/ Seth Capitulo

Photo: Flickr/ Laika ac

T h e M y s t e r y o f G o d 9

�e Incarnation of Jesus means that God does not have to seem remote and far away to us, or too great and heavenly for us to understand. When we think about what being alive feels to us, with all its joys and woes, we can be sure that God knows what that is, because Jesus has lived as we do. �e Mystery of the Incarnation assures us that God knows our situation and that when we pray, God knows our needs. Your Father knows what you need (Matthew 6.8). On Ash Wednesday, when we think about our own lives, we can be sure that God knows how we feel. God is with us.

In Jostein Gaarder’s �rough a Glass Darkly, a dying child and an angel have a conversation. �e angel says that God is looking forward to �nding out all about the child’s life and experiences of her human life.

• What do the lines of Charles Wesley’s hymn (above) mean to you?

Knees and hearts to him we bow; Of our �esh and of our bone Jesus is our brother now, And God is all our own

Charles Wesley

Giorgione, The Holy Family

Entering the Mystery

SOMEWHERE TO GO

Now go with Jesus into the desert:

...Sit in silence and leave distractions behind.

...Concentrate on quiet breathing. Know that you are alive.

...Know that one day you will die - but not today.

...Know that God has a purpose for you, made in God’s image.

...Find one picture or one word or one simple phrase from the resource so far.

...Holding that picture, word or phrase in your mind.

...Reach out to the mystery and wonder that is God.

...Close your eyes for one minute, then reopen them and sit in silence for one more minute.

...Take time to note anything that may come to you.

...Give thanks as appropriate.

Finish with the Lord’s Prayer.

lifetime. �is is the Incarnation of Jesus. But what does this really mean?

�e Gospels don’t go into every little detail of Jesus’s human life. But they tell us enough for us to be sure that Jesus is entirely a human being, not some sort of pretend person. Jesus grows in his mother’s womb just as each one of us must do. He and his mother go through the danger and trauma of birth. Jesus survives, grows and learns. He feels as we do and experiences emotions, including anger, fear and grief. He eats, drinks, sleeps and wakes. He has to decide how to be obedient to God and accept God’s will for him. He makes powerful friendships and cares for others. We are told how he su¤ers pain as we do, that he bleeds. And that he dies as all of us must die. But that is not the end of the story...

Other resources

Find out more about Ash Wednesday at:http://www.spiritualjourneys.org.uk/explore/

AshWednesday2.pdf

1 0 G r a w y s 2 0 1 9

Y GRAWYS 1

Dirg e lwch Da i on i a Dryg i on i

MAN CYCHWYN

Pam mae yna dda a drwg yn y byd?

• Deuteronomium 26.1-11

• Salm 91.1-2, 9-16

• Rhufeiniaid 10.8b-13

• Luc 4.1-13

DARLLENIADAU

Temtiad Crist, Eglwys Sant Marc, Fenis

Pan mae pobl yn dweud na fedrant gredu yn Nuw ac nad yw’r ¤ydd Gristnogol yn gwneud unrhyw synnwyr, yn aml mae hynny oherwydd na allant ddygymod â’r ¤aith bod drygioni digamsyniol yn bod yn y byd. Gall bodau dynol wneud pethau mor erchyll a bydd pobl dda yn aml yn dioddef o ganlyniad i weithredoedd pobl eraill sy’n defnyddio eu grym i niweidio ac i ormesu. Pam, mewn difrif, mae Duw’n caniatáu i’r haul dywynnu ar bobl dda a phobl ddrwg fel ei gilydd? (Mathew 5.45) Pam mae’r bobl ddrwg yn elwa ar draul eraill? Pam nad yw Duw’n ymyrryd i orfodi’r byd i fod yn fwy cyfartal a theg?

Nid cwestiynau newydd mo’r rhain ond rhan o fyfyrdod pobl ar hyd yr oesoedd ynghylch pam mae’r byd fel y mae, beth yw’r cyswllt rhwng Duw â dirgelwch daioni a drygioni, a pha ran sydd i ninnau yn hyn oll.

Pan mae Iesu’n dysgu ei ddilynwyr i weddïo, mae’n cynnwys yn benodol y geiriau hyn:

A phaid â’n dwyn i brawf,ond gwared ni rhag y drwg.

Mae hyn yn sefydlu’r cysylltiad rhwng llwybr ysbrydol o ufudd-dod i ewyllys Duw, lle byddwn yn ymroi i geisio’r hyn sy’n dda, a dysgu i osgoi dewis ¤yrdd drygioni, oherwydd rydym oll yn cael ein temtio a’n pro�. Yn y rhan gyntaf hon o’n taith drwy’r Grawys, mae angen i ni feddwl am ein rhyddid i ddewis pa fath o lwybr y

byddwn yn ei ddilyn drwy’n bywyd dynol. Pa fath o rwystrau fydd ar ein ¤ordd? Ar ddechrau’r Grawys, fe deithiwn gyda Iesu i ymgodymu â’r cwestiynau anodd hyn.

Daioni a Drygioni


• Sut fyddech chi’n dechrau sgwrs â rhywun a oedd yn poeni am y drygioni sydd yn ein byd?

• Lle ydych chi’n gweld pobl o grefyddau eraill, neu bobl nad ydynt yn pro¤esu unrhyw ¤ydd benodol, yn ymroi i geisio lles eraill? Lle gall crefydd wneud niwed?

• Sut fyddai byd llawn o ddaioni a thrugaredd yn edrych mewn difrif ?

Flic

kr/ Z

oltá

n Vö

rös

D i r g e l w c h D u w 1 1

RHYWBETH I FEDDWL AMDANO

Temtasiwn

‘Pan fo dyn yn ildio ar ennyd ei demtio, deallaf mai dyna pryd y bydd yn camu i demtasiwn ac yn cael ei ddal yn ei rwydau. Dyna’r rhwydau yr aeth y Gwaredwr i’w canol er mwyn y rhai a oedd eisoes wedi’u dal ganddynt, ac yng ngeiriau Cân y Caniadau, gan edrych drwy’r dellt, mae’n ateb y rhai sydd eisoes wedi’u dal gan y rhwydi ac wedi syrthio i demtasiwn, ac meddai wrth y rhai sydd ar ¤urf priodferch iddo: Cwyd, fy anwylyd, fy mhrydferth, fy ngholomen hardd. Ac i bwysleisio’r ¤aith bod pob ennyd yn ennyd temtasiwn ar y ddaear, ychwanegaf nad yw hyd yn oed y sawl sy’n myfyrio ar gyfraith Duw ddydd a nos ac sy’n dilyn y dywediad, Y mae genau dyn cy�awn yn myfyrio ar ddoethineb, fyth yn rhydd rhag cael ei demtio. Sawl un wrth ymroi i archwilio’n Ysgrythurau dwyfol sydd, drwy gamddeall y negeseuon a gynhwysir yn y Gyfraith a’r Pro¤wydi, wedi ymroi i syniadau annuwiol a drygionus neu rai ¤ôl a gwacsaw?’

Origen, Ynghylch Gweddi, XIXhttp://www.tertullian.org/fathers/origen_on_prayer_02_text.htm

Ysgrifennodd y diwinydd Cristnogol cynnar, Origen o Alecsandria, fyfyrdod manwl ar Weddi’r Arglwydd. Dyma mae’n ei ddweud am y deisy�ad i’n cadw rhag temtasiwn a drygioni:

Yn nychymyg Origen, pan fyddwn yn ildio i demtasiwn i wneud drygioni, rydym wedi ein dal fel pysgodyn yn gwingo mewn rhwyd. Rydym yn gaeth ac yn brwydro yn erbyn y rhwydi, wedi colli’n rhyddid i fyw bywyd yn ei gy£awnder. Gall Iesu, fodd bynnag, ein rhyddhau o’r rhwyd. Mae Origen hefyd yn ein hatgo¤a nad yw bod yn bobl grefyddol yn ein rhwystro rhag cael ein temtio a syrthio i arferion drwg. Yn wir, efallai mai ein duwioldeb ei hun fydd yn ein gwneud yn haerllug ac yn llawn balchder, gan drin yr Ysgrythurau fel ein heiddo personol, a’u defnyddio i gy�awnhau ein safbwyntiau ein hunain yn hytrach na gwrando ar yr hyn mae Iesu’n ei ddweud wrthym drwy’r efengylau.

• Pa demtasiynau y bu raid i chi eu gwrthsefyll yn ystod eich bywyd?

• Lle ydych chi’n gweld pobl wedi eu caethiwo gan ddrygioni heddiw?

• Sut ydych chi’n meddwl y gallai pobl ddefnyddio’r Ysgrythurau i niweidio eraill?

• Sut fyddech chi’n egluro i rywun arall sut mae Iesu’n ein rhyddhau o rwydau temtasiwn a drygioni?

Stori:

Roeddwn yn styc mewn swydd oedd yn talu’n wael a wir angen tipyn bach mwy o arian. Roedd un o ’nghydweithwyr yn defnyddio cocên yn drwm. Byddai’n ¤onio ei gy£enwr a byddai rhywun yn dod â’r cy¤ur iddo ar ei feic. Byddwn yn cael fy anfon i nôl y pecyn o’r tu allan i’r adeilad lle roedden ni’n gweithio. Un diwrnod, dywedodd y cludydd, gallet tithau wneud tipyn o arian ychwanegol fel �. Mae’n hawdd. Chei di byth dy ddal. Roeddwn i’n dychmygu pob mathau o bethau – dim mwy o boeni am fethu talu biliau, medru mynd â ’ngwraig allan, prynu pethau neis i’r plant, cynilo ar gyfer gwyliau. Meddyliais am y peth ac wedyn meddyliais am y bobl oedd yn prynu’r cy¤uriau a’r hyn y byddwn yn dod yn rhan ohono. Felly gweddïais na fyddwn yn cael fy nhemtio. Ac er i mi gael fy nhemtio, fy nhemtio’n arw, dywedais na.

1 2 L e n t 2 0 1 9

WEEK 1

The Mys t e ry o f Good and Ev i l

STARTING OUT

Why is there good and evil in the world?

• Deuteronomy 26.1-11

• Psalm 91.1-2, 9-16

• Romans 10.8b-13

• Luke 4.1-13

READINGS

Temptation of Christ, St Mark’s VeniceWhen people say that they cannot believe in God and that the Christian faith makes no sense, it’s often because they can’t get their heads round the presence of undeniable evil in the world. Human beings are capable of such terrible things and good people often su¤er at the hands of others who use their power to hurt and dominate. Why does God let the sun shine on good people and bad people alike? (Matthew 5.45) Why do the wicked people prosper at the expense of others? Why doesn’t God do something to force the world to be more equitable and just?

�ese questions are not new and are part of an age-old re£ection on why the world is as it is, what God has to do with the mystery of Good and Evil, and what our part is in all this.

When Jesus teaches his followers how to pray, he speci�cally includes the words:

Lead us not into temptation (the time of trial), But deliver us from evil.

�is makes the connection between a spiritual path of obedience to God’s will which actively seeks out the good and learning to guard against choosing evil, because we all get tempted and tested. On this �rst stage of our Lenten journey, we need to think about our freedom to choose what kind of path we will take

through our human life. What sort of obstacles lie in our way? As we begin Lent, we journey with Jesus into the struggle with these di¯cult questions.

Good and Evil


• How would you start a conversation with someone who was worried about the evil in our world?

• Where do you see people of other faiths, or those who do not have a speci�c faith, dedicating themselves for the good of others? When can religion do harm?

• What would a world full of goodness and mercy actually look like?

Phot

o: F

lickr

/ Zol

tán

Vörö

s

T h e M y s t e r y o f G o d 1 3


Temptation

It is when a man succumbs in the moment of tempting, I take it, that he enters into temptation, being held in its nets. Into those nets the Saviour entered for the sake of those who had already been caught in them, and in the words of the Song of Songs, looking out through the meshwork makes answer to those who have been already caught by them and have entered into temptation, and says to those who form His bride: Arise, my dear one, my fair one, my dove. To bring home the fact that every time is one of temptation on earth, I will add that even he who meditates upon the law of God day and night and makes a practice of carrying out the saying, A righteous man’s mouth shall meditate on wisdom, has no release from being tempted. How many in their devotion to the examination of the divine Scriptures have, through misunderstanding the messages contained in Law and Prophets, devoted themselves to godless and impious or to foolish and ridiculous opinions?

Origen, On Prayer, XIXhttp://www.tertullian.org/fathers/origen_on_prayer_02_text.htm

�e early Christian theologian, Origen of Alexandria, wrote an extensive meditation on the Lord’s Prayer. �is is what he writes about the petition to keep us from temptation and evil:

Origen imagines that when we give in to temptation to evil we are caught like a �sh thrashing about in a net. We are trapped and struggling and our freedom to live abundantly is stopped. Jesus, though, can free us from the net. Origen also reminds us that being religious people does not stop us from being tempted and falling into evil ways, in fact, it might be our very piety that makes us arrogant and full of pride, taking the Scriptures and using them as if we owned them, using them to prop up what we want, and not listening to what Jesus tells us through the gospels.

• What temptations have you had to resist in your life?

• Where do you see people today being trapped by evil?

• How do you think people might use the Scriptures to hurt others?

• How would you explain to another person how Jesus releases us from the nets of temptation and evil?

Story:

I was stuck in a low-paying job and badly wanted a bit more money. One of my colleagues was heavily into cocaine. He used to phone his dealer and a courier would bike it round. I would be sent to pick it up from outside our work building. One day the courier said, you could make some extra money like I do. It’s easy. You’ll never get caught. All sorts of things £ashed before my eyes – no more struggling to pay bills, taking my wife out, buying my kids nice things, saving up for a holiday. I thought about it and then I thought about the people buying the drugs and what I’d be getting into. So I prayed not to be tempted. And although I was, very, tempted, I said no.

1 4 G r a w y s 2 0 1 9


Amddi�yniad Duw

Ond i ti, bydd yr Arglwydd yn noddfa; gwnaethost y Goruchaf yn amddi�ynfa;ni ddigwydd niwed i ti, ac ni ddaw pla yn agos i’th babell.

Oherwydd rhydd orchymyn i’w angylion i’th gadw yn dy holl �yrdd;byddant yn dy godi ar eu dwylo rhag iti daro dy droed yn erbyn carreg.Byddi’n troedio ar y llew a’r asb, ac yn sathru’r llew ifanc a’r sar�.

‘Am iddo lynu wrthyf, fe’i gwaredaf; fe’i diogelaf am ei fod yn adnabod fy enw.Pan fydd yn galw arnaf, fe’i hatebaf; byddaf � gydag ef mewn cyfyngder, gwaredaf ef a’i anrhydeddu.Digonaf ef â hir ddyddiau, a gwnaf iddo fwynhau fy iachawdwriaeth.’

Salm 91.9-16

Flickr / Piers Cañadas

Yn Efengyl Luc, y Temtiwr sy’n dyfynnu’r darn hwn o’r Ysgrythur i herio Iesu. Y demtasiwn a osodir o’i £aen yw pro� a yw addewid Duw yn llythrennol wir. Os yw Iesu’n gosod ei hun mewn perygl, yna rhaid i Dduw ddod i’w achub neu mae’r Ysgrythur hwn yn gelwydd. Mae Iesu’n gwrthod, gan ddweud na ddylid rhoi Duw ar brawf yn y fath fodd. Ond mae Iesu eisoes

• Beth, yn eich tyb chi, mae’r salm hon yn ei ddweud wrthym am gariad Duw tuag atom?

• Pam ydych chi’n meddwl y dywedodd Iesu na ddylid pro� Duw? Pam ddim?

• A fu adegau pan ydych chi wedi bod yn arben-nig o ymwybodol o amddi�yniad Duw?

• A fu adegau pan fu i chi deimlo presenoldeb drygioni?


Gwyliwch y �deo hwn gan y Financial Times ynghylch trachwant ac ariangarwch (2 funud 59):https://www.ft.com/video/517e1de2-9e4e-39d9-80b3-37773ee23b00

• Mae’r �deo’n gor�en ag awgrym y dylai pobl dalu mwy o sylw i gyngor crefyddol. Pa gyngor fyddech chi’n ei roi i rywun sy’n cael ei demtio/themtio gan gynigion o gyfoeth a grym?

• Pa UN peth allech chi ei wneud o fewn eich cymuned i gynorthwyo pobl a allai gael eu temtio i wneud penderfyniadau gwael a allai eu niweidio hwy eu hunain a phobl eraill?


Dduw cariadus, �ynhonnell pob daioni, cynorthwya ni i ddilyn dy Fab, Iesu Grist, ein Harglwydd, a chydag ef, ddeall a gwrthsefyll temtasiwn. Cynorthwya ni i osod eraill o £aen ein hunain, i wrthsefyll deniadau grym a hawddfyd, ac i geisio dy ewyllys a gwrando arni uwchlaw popeth.Amen

Ar gyfer myfyrio gweddigar:Yr wyf yn sicr y caf weld daioni’r Arglwydd yn nhir y rhai byw.

wedi dweud y dylem fyw ar air Duw. Felly pam mae’n gwrthod pro� Duw â’r Ysgrythur? A ydym i ddeall bod yr Ysgrythur yn ein bwydo mewn ¤ordd wahanol a dyfnach?


DIRGELWCH DUW

Mae Duw yn caniatáu i ni ddewis

Deugain niwrnod, deugain nosdreuliaist yn yr anial dir;deugain niwrnod, deugain nos,ond heb ildio dim o’r gwir.

George Hunt Smyttan

Un o’r pethau rhyfeddaf am Dduw yw bod Duw’n rhoi i ni ewyllys rydd i benderfynu drosom ein hunain sut i fyw a hyd yn oed i wrthod cariad Duw. Eto, fe roddir cyngor i ni hefyd ynghylch sut i ddewis yn ddoeth ac yn dda. Daeth Duw yn fod dynol yn Iesu, yn union fel ninnau. Yn hanes temtio Iesu cyn iddo gychwyn ar ei weinidogaeth gyhoeddus, gwelwn mewn ¤ordd ddramatig y dewisiadau mae’n rhaid i ni oll eu gwneud mewn bywyd. Waeth beth fo’n hamgylchiadau, mae gennym y gallu i wneud rhai dewisiadau – p’run ai i ddarganfod yr hyn mae Duw yn ei ddymuno ar ein cyfer a chanfod ein galwedigaeth oddi wrth Dduw, ynteu i droi ein cefnau a llunio ein llwybrau ein hunain drwy fywyd.

Mae’r rhyddid hwn i ddewis o blaid Duw a darganfod ewyllys Duw yn ein byd cymhleth yn ganolog i ddarganfod gwerth, ystyr a diben bywyd. Heb y rhyddid hwnnw, ni fyddem yn darganfod unrhyw beth ynghylch pwy ydym o ddifrif, nac yn canfod beth sy’n ein bodloni neu’n teimlo’n wirioneddol iawn. Ond mae peryglon yn dod gyda’r fath ryddid. Rydym yn rhydd i wneud dewisiadau amgen, i ddilyn llwybrau eraill, i geisio grym a rheolaeth dros eraill ac i anwybyddu galwad Duw arnom. Dywed yr efengylau wrthym fod Iesu hefyd wedi ystyried y dewisiadau hynny. Dywedir wrthym am y temtasiynau enfawr a deniadol hynny o rym a gogoniant yn y byd. Gŵyr Iesu fod y pethau hynny’n bosibl iddo. Wedi ei lethu gan hunanymwadiad, gall Iesu weld y llwybr hwnnw, yr hawddfyd hwnnw. Ond mae’n gwrthod yr holl ddewisiadau hynny, nid dim ond ar ei gyfer ef ei hun, ond oherwydd ei fod am wybod beth yw gweledigaeth Duw ar gyfer y byd, a chy£awni cenhadaeth Duw a chy�awnder Duw. Mae ymateb Iesu i’r temtasiynau a osodir ger ei fron yn dangos y ¤ordd i ninnau. Os ydym wir am wybod pam fod drygioni’n bodoli yn y byd, yna rhaid i ni edrych yn ddwfn oddi mewn i ni ein hunain. Bodau dynol sy’n tra arglwyddiaethau ar y ddaear. Mae ein dewisiadau ninnau’n e¤eithio ar dynged ein holl gymdogion. Mae Iesu’n dangos i ni sut i wneud dewisiadau sy’n anrhydeddu ewyllys Duw ar ein cyfer. Mae’n dangos i ni sut i ddefnyddio’r ewyllys rydd a roes Duw i ni i greu’r dyfodol gorau posibl i ni, drwy ymwrthod â’r hyn sy’n hawdd a throi i ¤wrdd o’r llwybrau sy’n arwain at ddrygioni a dinistr ar ein cyfer ni ein hunain ac eraill – dinistr hyd yn oed i’n byd.

Ac mae hyn yn ein cynorthwyo ni i weld mai un o’r pethau mwyaf rhyfeddol ynghylch Duw yw bod Duw

• Sut mae Iesu’n ein cynorthwyo i ddeall sut i geisio ewyllys Duw ar ein cyfer?

Cael ein pro�

TREIDDIO I’R DIRGELWCH

Nawr byddwch gyda Iesu adeg ei bro�:...Eisteddwch mewn distawrwydd a gosodwch unrhyw

beth a allai dynnu eich sylw o’r neilltu....Canolbwyntiwch ar anadlu’n dawel....Ystyriwch yr holl bethau sy’n tynnu eich sylw:

...yr holl bethau rydych yn poeni amdanynt;

...popeth sydd yn eich temtio i fyw bywyd hawdd, dymuniadau, dyheadau....Meddyliwch mor benderfynol oedd Iesu i fod yn ufudd i’w Dad.


...Gan gadw’r llun, y gair neu’r ymadrodd hwnnw yn eich meddwl,

...ymestynnwch at ddirgelwch a rhyfeddod Duw

...sy’n rhoi nerth i chi wynebu temtasiwn a’i oresgyn.

...Caewch eich llygaid am un funud, wedyn agorwch eich llygaid eto ac eistedd mewn tawelwch am un funud arall.




Adnoddau eraill:http://www.youthworkresource.com/youth-work/ready-to-use-session-plans/lords-prayer-

series-6-temptation-evil/

yn ystyried y greadigaeth yn dda ac yn parhau i’n galw, i’n caru ac i’n bendithio er gwaethaf y perygl y byddwn yn troi ein cefnau, yn cerdded i ¤wrdd ac yn difetha’r byd mae Duw wedi’i wneud.

1 6 L e n t 2 0 1 9


God’s Protection

Because you have made the Lord your refuge,the Most High your dwelling-place,

no evil shall befall you,no scourge come near your tent.

For he will command his angels concerning youto guard you in all your ways.

On their hands they will bear you up,so that you will not dash your foot against a stone.

You will tread on the lion and the adder,the young lion and the serpent you will trample under foot.

�ose who love me, I will deliver; I will protect those who know my name.When they call to me, I will answer them; I will be with them in trouble, I will rescue them and honour them.With long life I will satisfy them, and show them my salvation.

Psalm 91.9-16

Photo: Flickr / Piers Cañadas

In Luke’s gospel, it is the Tempter who quotes this Scripture at Jesus. �e temptation put before him is to test whether God’s promise is literally true. If Jesus puts himself in harm’s way, then God must come to save him or this Scripture is a lie. Jesus refuses, saying that God

• What do you think this psalm tells us about God’s love for us?

• Why do you think Jesus said God was not to be tested? Why not?

• Are there times where you have really been aware of God’s protection?

• Are there times when you have experienced the presence of evil?

SOMETHING TO DO

Have a look at this Financial Times video about greed and the love of money (2 mins.59):https://www.ft.com/video/517e1de2-9e4e-39d9-80b3-37773ee23b00

• �e video ends with the suggestion that people take more notice of religious advice. What advice would you give someone tempted by o�ers of wealth and power?

• What ONE thing could you take on in your community to help people who might be tempted to make bad decisions which could hurt themselves and others?

SOMETHING TO PRAY

Loving God, source of all goodness, help us to follow your Son, Jesus Christ, our Lord, and with him, understand and resist temptation. Help us to put others before ourselves, to resist the lures of power and an easy life, to listen and reach out for your will above all.Amen

For a prayerful meditation:I am sure I shall see the goodness of the Lord in the land of the living.

is not to be tested in this way. But Jesus has already said that we must live by God’s word. So why does he refuse to test God with Scripture? Or are we to understand that Scripture nourishes us di¤erently and more deeply?


THE MYSTERY OF GOD

God became one of us

Forty Days and Forty Nights �ou wast fasting in the wild Forty Days and Forty Nights Tempted and yet unde�led.

George Hunt Smyttan

One of the most mysterious things about God is that God gives us free will to decide for ourselves how to live and even to reject God’s love. Yet we are also given guidance about how to choose wisely and well.

God became a human being in Jesus, just as we are. In the story of Jesus’ Temptation before he begins his public ministry, we see in dramatic fashion the life choices we all must make. No matter what our circumstances, we have the power to make some choices - whether to seek out what God wants for us and �nd out our vocation from God, or to turn away and forge our own paths through life.

�is freedom to make a choice for God and to discover God’s will in our complicated world is central to discovering the value, meaning and purpose of life. Without that freedom, we would not discover anything about who we truly are, or �nd what satis�es us or feels like a deep sense of rightness. But such freedom carries risk. We are free to make other choices, pursue other paths, seek out power and domination of others and ignore God’s call to us.

�e gospels tell us that Jesus examined those choices too. We are told of those huge, glittering temptations of power and glory in the world. Jesus knows these things are possible for him. Exhausted by his denial of self, Jesus can see that path, that easy life. Yet he rejects them all, not just for himself, but because he wants to know God’s vision of the world, to pursue God’s mission and God’s justice.

Jesus’ response to the temptations o¤ered to him shows us the way. If we really want to know why evil exists in the world, then we must look deep inside ourselves. Human beings dominate the planet. Our choices a¤ect the fates of all our neighbours. Jesus shows us how to make choices that open up God’s will for us. He shows us how to use our God-given free will to create best possible future for ourselves, by denying what is easy and turning away from the paths to evil, and destruction of ourselves and others, even our world.

And this helps us see that the one of the most mysterious things about God is that God �nds the creation to be good and continues to call us, love us and bless us despite the risk that we will turn our backs, walk away and ruin the world that God has made.

• How does Jesus help us understand how to seek God’s will for us?

Being tested

ENTERING THE MYSTERY

Now be with Jesus at the time of testing:


...Concentrate on quiet breathing.

...Bring before you the things that distract you

...all the things you are worried about

...all the things that tempt you to an easy life, wants, longings...�ink about Jesus’s determination to be obedient to the Father. ...Find one picture or one word or one simple phrase

from the resource so far....Holding that picture, word or phrase in your mind....Reach out to the mystery and wonder that is God...who gives you strength to face temptation and

overcome it....Close your eyes for one minute, then reopen them and

sit in silence for one more minute.




Other resourceshttp://www.youthworkresource.com/youth-work/ready-to-use-session-plans/lords-prayer-

series-6-temptation-evil/

1 8 G r a w y s 2 0 1 9

Dirg e lwch Gogon ian t Duw

• Genesis 15.1-12, 17-18

• Salm 27

• Philipiaid 3.17-4.1

• Luc 13.31-35 neu Luc 9.28-36, (37-43a)

DARLLENIADAU

MAN CYCHWYN

Duw’n dal ein sylw

‘Mae’r byd wedi’i danio â mawredd Duw. Fe naid ei °amau, fel pelydrau’n crynu o rimyn aur’Gerard Manley Hopkins, God’s Grandeur

A ydych erioed wedi gwylio storm o fellt a tharanau’n agosáu? Yn erbyn duwch y cymylau, efallai y gwelwch ar amrantiad fellten fawr neu olau gwyn yn °achio’n sydyn cyn di£annu. Os byddwch wedi edrych yn syth ar y golau, efallai y bydd y llewyrch llachar yn gadael ei ôl ar eich golwg. Gall hynny fod yn bro�ad pwerus a syfrdanol – pan welwn rym ac egni natur ar waith.

Gall fod yn anodd egluro pro�ad trosgynnol, ac yn achos llawer o bobl sydd wedi cael pro�adau grymus o Dduw, pro�adau a newidiodd eu bywydau, ni fydd ganddynt y geiriau i’w disgri�o. Mewn celf glasurol, mae lluniau o Dduw a Iesu a golygfeydd o’r Beibl yn aml yn cynnwys eurgylchoedd disglair neu belydrau fel golau’r haul o gwmpas y ¯gurau. Mae arlunwyr eraill wedi defnyddio aur ac arian i ddarlunio’r syniad o

ogoniant Duw a’r pro�ad o edrych ar rywbeth sy’n nefol yn hytrach na daearol. Yn yr un modd, yn y darlleniad heddiw ynghylch Gweddnewidiad Iesu, gwêl Pedr Iesu’n disgleirio mewn dillad claerwyn llachar.

Cip ar weithgarwch Duw


• Pryd a lle mae Duw wedi llwyddo i ddal eich sylw?

• Wrth edrych yn ôl, lle ydych chi’n gweld Duw yn gweithio yn eich bywyd?

• Beth yw eich pro�ad ysbrydol mwyaf co�adwy?

• Pryd ydych chi’n gweld Duw yn tywynnu o fywydau pobl eraill?

Y GRAWYS 2


Pan oeddwn yn dair ar ddeg oed, cefais freuddwyd ryfedd iawn. Dechreuodd fel breuddwyd ddigon diddim a chy¤redin ynghylch bod mewn car gyda fy nhad yn mynd yn ôl i’n tŷ ni. Pan stopiodd y car, aeth fy nhad i mewn i’r tŷ ac es i’w ddilyn. Ond ni fedrwn agor y giât. Yna, roedd ein gardd fel petai wedi’i llenwi â golau haul gwyn iawn ac roedd rhywun yno. Ni fedrwn weld pwy yn iawn oherwydd yr holl oleuni yn yr ardd. Dywedodd yr un oedd yno, ‘Does dim angen i ti ddilyn dy dad’. Meddwn innau, ‘Pam?’ ac atebodd, ‘Achos rwyf angen i ti wneud rhywbeth i mi’. Yna daeth fy nhad allan a dweud wrthyf am ddod mewn, a di£annodd yr holl oleuni. Teimlwn yn drist iawn, yn meddwl lle’r aeth y goleuni a beth oeddwn i i fod i’w wneud ar gyfer y sawl a siaradodd â mi.


Duw o’n cwmpas ac o’n mewn

Straeon:

Fe gefais fy ngalw’n Shekinah gan fy rhieni, enw sy’n golygu ‘gogoniant Duw’. Rwyf wrth fy modd â’m henw. Mae gwreiddiau fy enw’n awgrymu adar sy’n ho¯ eistedd yn glyd mewn nyth, fel iâr gyda’i holl gywion oddi tani. Felly mae fel petai Duw yn eistedd yn ein plith pan rydym yn cyd-weddïo neu’n ymgynnull ynghyd i addoli. Mae fel yr eiliad yna pan rydych yn gwybod yn iawn bod Duw gyda chi. Mae fel tân sanctaidd neu oleuni sanctaidd, pan ydych yn tanio’r canhwyllau ar gyfer gwasanaeth ac mae llewyrch presenoldeb Duw yno ar amrantiad. Mae fel pan ydych yn mynd i mewn i eglwys dywyll ac mae canhwyllau ynghyn neu lusern yn y seintwar ac rydych yn gwybod bod Duw yn y lle hwnnw. Rwyf wrth fy modd yn sôn wrth bobl am fy enw. Maen nhw bob amser yn gofyn cwestiynau ac rwy’n dweud wrthyn nhw am ymweld ag eglwys a gweld y Shekinah drostynt eu hunain!

• Sut ydych chi’n meddwl y byddai’r breuddwydiwr wedi dehongli’r freuddwyd?

• Sut mae eich eglwys chi yn cyhoeddi gogoniant Duw a sut allech chi gy�wyno hynny i ymwelwyr?


Arwydd cyfrin gan Dduw

Fel yr oedd yr haul yn machlud, syrthiodd trymgwsg ar Abram; a dyna ddychryn a thywyllwch dudew yn dod arno.

Wedi i’r haul fachlud, ac iddi dywyllu, ymddangosodd �wrn yn mygu a �agl �amllyd yn symud rhwng y darnau hynny [o’r aberth].

Genesis 15.12, 17

Yn yr olygfa ryfedd ac arswydus hon, mae Abraham yn syrthio i drymgwsg, cwsg mor drwm â chwsg Adda adeg creu Efa. Roedd Duw wedi addo wrtho y byddai ei ddisgynyddion mor niferus â sêr y nefoedd, ond ar ôl y weledigaeth gosmig allanol honno mae Abraham bellach ar ei ben ei hun gyda Duw yn y tywyllwch mewnol rhyfeddol hwn. Yma hefyd, mae’n dod i gy¤yrddiad â Duw. Mae Duw’n parhau â’r addewid dwys, â’r cyfamod, ynghylch dyfodol Abraham a dyfodol ei ddisgynyddion. Mae’r olygfa’n diweddu â rhywbeth rhyfeddach fyth: ¤wrn yn mygu a ¤agl °amllyd yn symud o gwmpas yr aberthau yn y tywyllwch.

• A ydych chi erioed wedi synhwyro presenoldeb Duw yn allanol ym mhrydferthwch natur neu’n fewnol mewn breuddwyd? Os ydych, sut ddigwyddodd hynny a pha e�aith gafodd y pro�ad ar eich bywyd?

• Beth yw ystyr y goleuadau tanllyd i chi? Lle ydych chi’n meddwl ydyn ni’n gweld Duw ar waith heddiw?

• Sut ydyn ni’n gwybod bod Duw’n driw i’r addewidion a wna?

2 0 L e n t 2 0 1 9

WEEK 2

The Mys t e ry o f God ’ s G l o ry

• Genesis 15.1-12, 17-18

• Psalm 27

• Philippians 3.17-4.1

• Luke 13.31-35 or Luke 9.28-36, (37-43a)

READINGS

STARTING OUT

God gets our attention

�e world is charged with the grandeur of God. It will £ame out, like shining from shook foilGerard Manley Hopkins, God’s Grandeur

Have you ever watched a thunderstorm approaching? Against the darkness of the thunderclouds, you might suddenly see a big lightning strike or a sheet of white light £icker suddenly and disappear. If you are looking directly at it, you might see an after-image of the intense brightness on your vision. �at can be a startling and awe-inspiring experience – we see the power and intensity of nature at work.

It can be di¯cult to get across the idea of a transcendent experience and for many people who have had powerful and life-changing experiences of God, words simply fail them. In classical art, many representations of God and Jesus and in paintings of scenes from the Bible often show �gures surrounded by haloes of brilliant light or lit with sun-rays. Other artists

have used gold and silver to depict the idea of God’s glory and what it might be like to look upon something heavenly rather than earthly. Similarly in today’s reading about the Trans�guration of Jesus, Peter sees Jesus shining in clothes of dazzling white.

Glimpsing God at work


• Where and when has God managed to catch your attention?

• When you look back, where do you see God at work in your life?

• What is your most memorable spiritual experience?

• When do you see God shining out from the lives of others?


When I was thirteen, I had a very strange dream. It started o¤ as a rather boring, ordinary dream about being in a car with my dad going back to our house. When the car stopped, my dad went into our house and I went to follow him. But I couldn’t open the gate. �en our garden seemed to be �lled with very white sunlight and there was someone there. I couldn’t see the person properly because of all the light in the garden. �e person said, ‘You don’t need to follow your dad.’ I said ‘Why?’ and that person said, ‘Because I need you to do something for me’. �en my dad came out and told me to come in and all the light went away and I felt really sad, wondering where it had gone and what it was I was supposed to do for the person who spoke to me.


God around us and within us

Stories:

My parents called me Shekinah, which means ‘glory of God’. I love my name. �e root of my name suggests birds which like to settle down in a nest, like a mother hen with all her chicks underneath her. So it’s like God ‘settling down’ among us when we pray together or gather together for worship. It’s like that moment when you just know that God is with you. It’s like a holy �re or a holy light, when you light the candles for worship and the glow of God’s presence is suddenly there. It’s like when you walk into a darkened church and there’s candles burning or a sanctuary lamp and you know that God is there in that place. I love telling people about my name. �ey always ask me questions and I tell them to go visit a church and see the Shekinah for themselves!

• What do you think the person might have made of their dream?

• How does your church show forth God’s glory and how might you explore that with visitors?


A mysterious sign from God

As the sun was going down, a deep sleep fell upon Abram, and a deep and terrifying darkness descended upon him.

When the sun had gone down and it was dark, a smoking �re-pot and a �aming torch passed between these pieces [of the sacri�ce]

Genesis 15.12;17

In this mysterious and spine-tingling scene, Abraham falls into a sleep as deep as that of Adam at the creation of Eve. God has promised him that his descendants will be as numerous as the stars in the heavens, but from this cosmic external vision, Abraham is now alone with God in this extraordinary internal darkness. Here too, he encounters God. God continues the solemn promise, a covenant, about his future and that of his descendants. �e scene ends with something even more mysterious: a smoking brazier and a £aming light moving around the sacri�ce in the darkness.

• Have you ever encountered God externally in the beauty of nature or internally in a dream? If so, what happened in that encounter and what e�ect did it have on your life?

• What do you make of the �ery lights? Where do you think we see God at work today?

• How do we know God is faithful to God’s promises?

2 2 G r a w y s 2 0 1 9


Gwyliwch y darn hwn o �deo (4 munud, 26):https://m.youtube.com/watch?v=iYOXyZ9-qYw

• Dywed y �deo fod eglwysi wedi’u hadeiladu i nodi’r fan lle digwyddodd y Gweddnewidiad. Sut allai eich eglwys chi fod yn arwydd o ogoniant Duw i eraill?

• Pa UN peth allech chi ei wneud yn y gymuned i gynorthwyo pobl i weld ‘teyrnas, nerth a gogoniant’ Duw?


Arglwydd Dduw,

Rwy ti’n ymddangos i ni mewn mannau annisgwyl: mewn coedwigoedd ac ar gopaon mynyddoedd, ar strydoedd y ddinas ac mewn goleuadau neon. Rwyt yn ein cyfarfod ym mywydau eraill, yn y rhai a garwn, yn y rhai digariad ar y stryd. Fe’th welwn yn llewyrchu drwy’r cy¤redin. Clywn dy lef ddistaw, fain. Teimlwn dy bresenoldeb yn ein calonnau. Adwaenwn dy ogoniant yn ein haddoliad, wrth rannu’r bara a’r gwin, wrth gyd-greu cerddoriaeth, yn ein cymdeithas â’n gilydd.

Ar gyfer myfyrio gweddigar:

A daeth y Gair yn gnawd a phreswylio yn ein plith, yn llawn gras a gwirionedd; gwelsom ei ogoniant ef, ei ogoniant fel unig Fab yn dod oddi wrth y Tad.

Ioan 1.14

Duccio, Y Gweddnewidiad, Prosiect Yorck

Cynorthwya ni i fynegi dy ogoniant yn ein geiriau ac yn ein tystio fel y gall pawb dy ddarganfod drostynt eu hunain.

Amen

DIRGELWCH DUW

Duw yn datguddio gogoniant Duw

Daw ein Brenin mewn gogoniant ac urddas. Cyneuwn ein llusernau ac awn allan i’w gyfarfod.

Bydded i ni ganfod ein llawenydd ynddo ef, gan iddo yntau ymlawenhau ynom ninnau. Bydd yn wir yn ein llawenhau â’i oleuni rhyfeddol. Bydded i ni ogoneddu mawredd y Mab a rhown ddiolch i’r Tad hollalluog, yr hwn, gan dywallt ei gariad drosom, a anfonodd y Mab atom, i’n llenwi â gobaith iachawdwriaeth. Pan fydd yn datguddio ei hun, bydd y saint sydd yn ei ddisgwyl mewn llesgedd a thristwchyn mynd allan i’w gyfarfod â’u llusernau ynghyn.

O Emyn i’r GoleuniSant E�rem y Syriad


Lampau pridd, Flickr / Dhinal Chheda

Darllenwch �e Chapel gan R S ¢omashttps://allpoetry.com/The-Chapel

Rhai o rannau mwyaf rhyfedd y Beibl yw’r darnau sy’n disgri�o’n rymus gyfarfyddiad pobl â Duw yn uniongyrchol neu ag angylion fel negeswyr Duw. Yn Llyfr Exodus, mae Moses yn gofyn am gael gweld cy�awn ogoniant Duw, ond mae Duw yn dweud na all neb gyfarfod Duw ei hun yn gy�awn a pharhau i fyw. Yn lle hynny, mae Duw’n rhoi cip i Moses ar y gogoniant ond yn ei warchod rhag cael ei lethu gan y Presenoldeb (33.17-23). Yn ddiweddarach, daw Moses i lawr o’r mynydd wedi’i weddnewid gan y cyfarfyddiad, a’i groen yn gloywi (34.29-30). Gelwir y fath gyfarfyddiadau yn Lladin yn mysterium tremendum et fascinans, sy’n golygu pro�ad o’r dwyfol sydd ar yr un pryd yn ddychrynllyd ac yn hudol, yn ennyn parchedig ofn. Pan mae’r pro�wyd Eseciel yn cyfarfod Duw, mae’n cael ei lethu a’i syfrdanu’n llwyr gan y weledigaeth ryfeddol (Eseciel 1). Gwrandewch ar eiriau trawiadol Eseia 6.1-5, ac e�aith syfrdanol llais yr angylion, â’u hadenydd yn curo, y mwg yn chwyrlio a’r pileri’n crynu. Yn gy�elyb, mae’r bugeiliaid yn hanes geni Iesu yn rhyfeddu ac yn arswydo o weld ysblander yr angylion (Luc 2.8-14).

Felly mae cyfarfyddiadau â Duw yn ein newid am byth, ac mewn �yrdd y gall eraill eu gweld – os byddwn yn caniatáu iddynt weld. Mae Pedr yn pendroni ynghylch beth ddylai yntau ei wneud mewn ymateb i’r weledigaeth o ogoniant. Ond mae’r Ysgrythur yn rhoi’r ateb i ni – daw’r weledigaeth o ogoniant Duw mewn

pro�adau bythgo�adwy gyda newyddion ar gyfer bodau dynol ynghylch pwy yw Duw a beth mae Duw yn ei wneud yn y byd: y Deg Gorchymyn, y Newyddion Da am eni Iesu, y gwirionedd am Iesu fel Annwyl Fab Duw.

Ac yn ddiweddarach bydd y disgyblion yn canfod dau fod goruwchnaturiol llachar yn eistedd mewn bedd gwag.... ond mae hynny ar gyfer diwedd ein taith.

• Lle ydych chi’n meddwl mae pobl yn cyfarfod angylion Duw heddiw?

Treiddio i’r dirgelwch

RHYWLE I FYND

Nawr ewch gyda Phedr i Fynydd Tabor:...Eisteddwch mewn distawrwydd a gosodwch unrhyw

beth a allai dynnu eich sylw o’r neilltu....Canolbwyntiwch ar anadlu’n dawel.

...Meddyliwch am Bedr yn dringo’r mynydd gyda Iago a Ioan.

...Dychmygwch y datguddiad o ogoniant Duw ar gopa’r mynydd,

...datguddio ei gyfaill a’i athro fel Mab Duw, yr Anwylyd. ...Dewiswch un llun neu un gair neu un ymadrodd syml

o’r adnodd hwn hyd yma....Gan gadw’r llun, y gair neu’r ymadrodd hwnnw yn

eich meddwl,...ymestynnwch at ddirgelwch a rhyfeddod Iesu

wedi’i weddnewid....Caewch eich llygaid am un funud, wedyn agorwch

eich llygaid eto ac eistedd mewn tawelwch am un funud arall.




Adnoddau eraill:

Dysgwch ragor am y Gweddnewidiad yn:http://www.tertullian.org/fathers/cyril_on_luke_05_sermons_47_56.htm#SERMON%20LI

Sant Cyril o Alecsandria, Pregeth LI

2 4 L e n t 2 0 1 9

SOMETHING TO DO

Have a look at this video (4 minutes, 26 seconds):https://m.youtube.com/watch?v=iYOXyZ9-qYw

• �e video says that churches were built to mark the place of trans�guration. How could your church be a beacon of God’s glory to others?

• What ONE thing could you do in the community to help people know ‘the kingdom, the power and the glory’ of God?

SOMETHING TO PRAY

Lord God,

You appear to us in unexpected places: In forests and on mountain-tops On city streets and in neon lights. You come to us in the lives of others In loved ones, in unloved ones on the street. We see you shine out from the ordinary. We hear your still, small voice. We feel your presence in our hearts. We know your glory in our worship In bread and wine shared In music made together In fellowship with one another.


And the Word became �esh and dwelt among us, and we have seen his glory, glory as of the only Son from the Father, full of grace and truth.

John1.14

Duccio, Trans�guration, The Yorck Project

Help us to name your glory In our words and in our witness So that all may �nd you for themselves.

Amen

THE MYSTERY OF GOD

God reveals God’s Glory

Our King comes in majestic glory. Let us light our lamps and go forth to meet Him.

Let us �nd our joy in Him, for He has found joy in us. He will indeed rejoice us with His marvellous light. Let us glorify the majesty of the Son and give thanks to the almighty Father Who, in an outpouring of love, sent Him to us, to �ll us with hope and salvation. When He manifests Himself, the saints awaiting Him in weariness and sorrow, will go forth to meet Him with lighted lamps.

From Hymn to the Light,St Ephrem the Syrian


Earthen Lamps, Flickr / Dhinal Chheda

Have a look at �e Chapel by R S ¢omashttps://allpoetry.com/The-Chapel

Some of the most mysterious parts of the Bible are powerful descriptions of direct encounters with God or angels as messengers of God. In the book of Exodus, Moses asks to see the full extent of the glory of God, but God says that no one can fully encounter God’s own self and stay alive. Instead, God gives Moses a glimpse of glory while protecting him from being overwhelmed by the Presence (33.17-23). Later, when Moses comes down from the mountain, he is trans�gured by his encounter; his skin shines (34.29-30). Such encoun-ters are called in Latin, the mysterium tremendum et fascinans, which means an experience of the numinous which is both terrifying and fascinating at the same time, inspiring awe. When the prophet Ezekiel meets God, he is completely overwhelmed and dumbfounded by the incredible vision (Ezekiel 1). Listen to the ringing words of Isaiah 6.1-5, and the incredible impact of angel voices, wings beating, the smoke swirling and the pillars trembling. Similarly, the shepherds in the account of the Jesus’ birth are amazed and overcome by the dazzling sight of angels (Luke 2.8-14).

So encounters with God change us forever, but in a way which others can see, - if we let them. Peter wonders what he is supposed to do in response to the vision of glory. But Scripture shows us the answer, the vision of the glory of God comes in unforgettable experiences with news for human beings about who God is and what

God is doing in the world – the Ten Commandments, the Good News of Jesus’ birth, the reality of Jesus as God’s Beloved Son.

And later, the disciples will �nd two dazzling supernatural beings sitting in an empty tomb... but that is for the end of our journey.

• Where do you think people meet angels of God today?


SOMEWHERE TO GO

Now go with Peter to Mount Tabor:



...�ink about Peter climbing the mountain with James and John.

...Imagine the encounter with God’s glory on the mountain top.

...his friend and Teacher revealed as God’s Son, the Beloved. ...Find one picture or one word or one simple phrase

from the resource so far....Holding that picture, word or phrase in your mind....Reach out to the mystery and wonder that is Jesus

trans�gured....Close your eyes for one minute, then reopen them and

sit in silence for one more minute.




Other resources

Find out more about the Trans�guration at:http://www.tertullian.org/fathers/cyril_on_luke_05_sermons_47_56.htm#SERMON%20LI

St Cyril of Alexandria, Sermon LI

2 6 G r a w y s 2 0 1 9

Y GRAWYS 3

Dirg e lwch Pe chod , Di odd e fa in t a Goba i th

• Eseia 55.1-9

• Salm 63.1-9

• 1 Corinthiaid 10.1-13

• Luc 13.1-9

DARLLENIADAU

MAN CYCHWYN

Dirgelwch pechod

Am Anufudd-dod Cyntaf Dyn, a Ffrwyth Y Goeden Waharddedig, ddaeth â blas Angau i suro’r Byd, a grym ein gwae, Wrth golli Eden...

Dyna agoriad cerdd enwog John Milton, Coll Gwynfa. Ei bwnc yw’r dirgelwch hynod hwnnw, sef y berthynas doredig rhwng bodau dynol a Duw’r creawdwr cariadus.

Fe ddechreuwn ddysgu am bechod yn llyfr Genesis, lle adroddir am yr anufudd-dod cyntaf yng Ngardd Eden. Mae Duw yn cynnig i’r bodau dynol cyntaf, Adda ac Efa, bopeth maent yn ei ddymuno o’r ardd, heblaw ¤rwyth pren gwybodaeth da a drwg. Ond mae Adda ac Efa’n troi’n fyddar i lais Duw ac yn hytrach yn gwrando ar lais temtasiwn, gan osod eu dymuniadau eu hunain o £aen dymuniad Duw ar eu cyfer. Unwaith y maent yn cymryd y ¤rwyth o’r goeden, torrir y berthynas o ymddiriedaeth a chariad rhyngddynt â Duw, maent yn gwybod eu bod wedi ymwahanu oddi wrth Dduw ac ni allant mwyach fyw fel o’r blaen yn y byd hardd a fwria-dodd Duw ar eu cyfer. Felly mae’r stori hon yn gofyn i ni: a ydym yn ein hadnabod ein hunain yma? Os ydym yn meddwl am ein cy£wr fel bodau dynol, gallwn uniaethu ag Adda ac

Efa ar ôl y ‘Cwymp’; creaduriaid ydym sydd yn hawdd yn dilyn ein dymuniadau ein hunain ac yn anwybyddu ein cydwybod: ‘Os dywedwn ein bod yn ddibechod, yr ydym yn ein twyllo ein hunain, ac nid yw’r gwirionedd ynom’ (1 Ioan 1:8).

Ond weithiau rydym yn anwybyddu’r ¤ordd mae’r hanes yn parhau yn Llyfr Genesis. Y dirgelwch rhyfeddol yw bod Duw yn mynd gydag Adda ac Efa ac yn eu tywys hwy a’u disgynyddion drwy eu tra¤erthion ac ar eu taith drwy hanes. Nid yw Duw byth yn eu gadael. Ac mae hynny’n obaith enfawr. Yn y darlleniadau heddiw, clywn ganu mawl a dathlu gobaith yng nghanol anhrefn a dioddefaint y byd. A lle byddwn yn canfod y gobaith hwnnw yn y pen draw? Dyna fydd raid i ni ei ddarganfod wrth i ni barhau ar ein taith drwy’r Grawys gyda Iesu.

Pechod, dioddefaint a gobaith


• Ydych chi’n cytuno â’r ¤ordd hon o egluro pechod? Ym mha ¤ordd arall allen ni feddwl am hanes Gardd Eden? Ym mha ¤yrdd allai hanes Gardd Eden fod wedi cael ei gamddefnyddio neu ei gamddeall?

• Sut fyddech chi’n siarad â rhywun sy’n dweud na fyddai Duw da yn caniatáu i’r byd fod yn y cy£wr mae ynddo heddiw?

• Mae llawer o bobl heddiw’n meddwl mai ond gair am gamymddwyn yw ‘pechod’. Sut fyddech chi’n egluro wrthynt beth yw ystyr pechod yn y cyd-destun Cristnogol? Pam mae pechod yn ‘farwol’?

• Pa fath o ddoniau ydych chi’n meddwl mae Duw yn eu rhoi i ni er mwyn gwneud gwahaniaeth i loes y byd?


Y tro cyntaf ges i fy stopio gan yr heddlu a chael fy nirwyo am yfed a gyrru, roeddwn yn teimlo i mi gael cam. Doeddwn i ddim ryw lawer uwch na’r terfyn, meddwn wrthyf fy hun. Roeddwn yn teimlo’n iawn. Mae llawer o bobl eraill yn gwneud pethau gwaeth. Felly fe ddechreuais yfed a gyrru ychydig mwy, jest i bro� i mi fy hun ’mod i’n iawn o ddifri a’i bod yn annheg mod i wedi cael fy stopio. Roeddwn yn peri loes i ’ngwraig, nad oedd am ddod i mewn i’r car gyda � os oeddwn wedi bod yn yfed, a gwyddwn na ddylwn beri loes iddi, ond doedd dim ots gen i, roeddwn yn dal angen ‘pro�’ mod i’n oce ac mewn rheolaeth.

Un noson, ar ôl bod yn y dafarn, roeddwn yn gyrru yn ôl adref pan glywais glec. Fe stopiais a dod allan o’r car. Roeddwn wedi taro beiciwr. Pan ddes allan, sylweddolais mai un o ’nghymdogion o’r ochr arall i’r stryd oedd y beiciwr. Fe’i codais, rhoi ei feic drylliedig yn y car a’i helpu i mewn i’r sedd £aen. Roeddwn yn crynu o ddychryn, ond roedd y rhan fwyaf o hynny drosof � fy hun, nid dros yntau. Dywedodd ei fod yn iawn a’i fod jest am fynd adref. Roeddwn mor falch nad oedd am alw’r heddlu neu fynd i’r ysbyty.

Dywedais wrth fy ngwraig ac roedd yn cywilyddio wrtha i a dywedodd y gallai fy ymddygiad fod wedi lladd fy nghymydog. Drannoeth, es i weld fy nghymydog ac roeddwn yn arswydo o weld y cleisiau ar ei freichiau a’i goesau. Roeddwn yn teimlo’n ofnadwy am i mi achosi iddo ddioddef cymaint, ond amdanaf fy hun yr oeddwn yn poeni fwyaf o hyd. Addewais brynu beic newydd iddo. Edrychodd arnaf a dweud, ‘Roeddet ti wedi bod yn yfed’. ‘Oeddwn’ dywedais. ‘Felly addawa i mi na wnei di hynny byth eto.’ Addewais, ond o’m mewn roeddwn yn meddwl y byddwn, mae’n debyg, yn ei wneud eto. Ac fe wnes. Ac rwy’n dal i wneud.


Y �yrdd rydym yn niweidio ein hunain ac eraill

• Beth ydych chi’n meddwl mae’r stori hon yn ei ddweud am y �ordd rydym yn pechu?

• Beth allai wneud i’r dyn hwn newid?• Sut ydych chi’n meddwl mae gwraig a

chymydog y dyn hwn yn teimlo amdano’n parhau i ymddwyn yn yr un �ordd? Pa gymorth sydd ei angen arno?

• Pa arwyddion o obaith sydd yna yn y stori hon?


Y ¤gysbren di�rwyth

Adroddodd y ddameg hon: ‘Yr oedd gan rywun �gysbren wedi ei blannu yn ei winllan. Daeth i chwilio am �rwyth arno, ac ni chafodd ddim. Ac meddai wrth y gwinllannwr, “Ers tair blynedd bellach yr wyf wedi bod yn dod i geisio �rwyth ar y �gysbren hwn, a heb gael dim. Am hynny tor ef i lawr; pam y cai� dynnu maeth o’r pridd?” Ond atebodd ef, “Meistr, gad iddo eleni eto, imi balu o’i gwmpas a’i wrteithio. Ac os daw â �rwyth y �wyddyn nesaf, popeth yn iawn; onid e, cei ei dorri i lawr.”’

Luc 13.6-9

Un ¤ordd o ddehongli’r ddameg ryfedd hon yw bod Iesu’n awgrymu bod Duw yn chwilio am ein ¤yniant ysbrydol o fewn y greadigaeth ond yn cael ei siomi. Fel y garddwr, mae Iesu’n cynnig i ni ¤ordd iachawdwriaeth. Os byddwn yn gwrando ar Iesu byddwn yn canfod y ¤ordd i ddwyn y ¤rwyth y mae Duw’n ei ddymuno gennym. Ond os na wnawn, byddwn wedi gwastra¤u popeth mae Duw wedi ei fuddsoddi ynom.

• Mae Iesu’n cynnig neges gignoeth: edifarhau neu ddarfod! Pam ydych chi’n meddwl bod ei neges mor blaen?

• Beth ydych chi’n meddwl y dylai’r ‘�rwyth’ fod?

Stori:

2 8 L e n t 2 0 1 9

WEEK 3

The Mys t e ry o f S in , Su f f e r ing and Hope

• Isaiah 55.1-9

• Psalm 63.1-9

• 1 Corinthians 10.1-13

• Luke 13.1-9

READINGS

STARTING OUT

¢e mystery of sin

Of Man’s First Disobedience, and the Fruit Of that Forbidden Tree, whose mortal taste Brought Death into the World, and all our woe, With loss of Eden...

So begins John Milton’s famous poem Paradise Lost. His subject is that extraordinary mystery, the broken relationship between human beings and the loving creator God.

We �rst get our understanding of sin from the book of Genesis, where we are told of the �rst disobedience in the Garden of Eden. God o¤ers the �rst humans, Adam and Eve, everything they desire from the garden, but not fruit from the tree of the knowledge of good and evil. But Adam and Eve stop listening to God and listen instead to the voice of temptation, putting what they want before God’s desire for them. Once they take the fruit from the tree the relationship of trust and love with God is broken, they know they have broken away from God and they can no longer live as before in the beautiful world of God’s intention.

So this story asks us: do we recognise ourselves here? If we think about ourselves as humans we can identify with Adam and Eve after the ‘Fall’; we are creatures who easily follow our own desires and ignore our conscience: ‘If we say that we have no sin, we deceive ourselves, and the truth is not in us’ (1 John 1:8). But sometimes we ignore the continuing story of the Book of Genesis. �e wonderful mystery is that God goes with Adam and Eve and guides them and their descendants in their struggles and on their journey through history. God never abandons them. And in this is a tremendous hope. In the readings today we hear songs of praise and hope amid the disorder and su¤ering of the world. And where will we ultimately �nd this hope? �at is what we must discover on our continuing Lenten journey with Jesus.

Sin, su�ering and hope


• Do you agree with this account of sin? How else might we think about the Garden of Eden story? How might the Garden of Eden story have been misused or misunderstood?

• How would you talk with someone who says that a good God would not allow the world to be in the state it is in today?

• Many people today think ‘sin’ is just a word for wrongdoing. How would you explain to them what sin means in a Christian context? Why is sin ‘deadly’?

• What sort of gifts do you think God gives us to make a di¤erence to the pain of the world?


�e �rst time I got stopped by the police and �ned for drink driving I felt pretty hard done by. I wasn’t that much over the limit, I told myself. I felt �ne. Loads of other people do worse. So I started drinking and driving a bit more, just to prove to myself that I really was ok and it was unfair that I got stopped. I was upsetting my wife who didn’t want to get in the car with me if I’d been drinking, and I knew I shouldn’t upset her, but I didn’t care, I still wanted to ‘prove’ that I was ok and I was in control.

One night, after the pub, I got in my car and was driving home when I heard a bang. I stopped and got out. I had hit a cyclist. I got out and realised it was my neighbour across the street. I picked him up, put his mangled bike in the car and helped him into the front seat. I was shaking from fright, but most of it was for myself, instead of for him. He said he was ok and he just wanted to go home. I was so relieved that he didn’t want to call the police or go to hospital.

I told my wife what had happened and she was disgusted with me and said my neighbour could have been killed because of my behaviour. �e next day I went round to see my neighbour and was horri�ed at the bruises on his arms and legs, I was deeply upset at having caused his su¤ering, but I was still mainly concerned for myself. I promised to replace his bike. He just looked at me and said, ‘you’d been drinking’. ‘Yes’ I said. ‘�en promise me you will never do it again’. I promised, but inside I thought I probably would do it again. And I did. I still do.


How we hurt others and ourselves

• What do you think this story tells us about the way we sin?

• What might it take for the person to change?• How do you think the person’s wife and

neighbour feel about him carrying on the same way? What help does he need?

• What signs of hope are there in this story?

Jesus releases Adam and Eve15th-16th century Passional, National Library of Wales


¢e barren �g tree

�en he told this parable: ‘A man had a �g tree planted in his vineyard; and he came looking for fruit on it and found none. So he said to the gardener, “See here! For three years I have come looking for fruit on this �g tree, and still I �nd none. Cut it down! Why should it be wasting the soil?” He replied, “Sir, let it alone for one more year, until I dig round it and put manure on it. If it bears fruit next year, well and good; but if not, you can cut it down .”

Luke 13.6-9

One way of interpreting this mysterious parable is that Jesus suggests that God actively comes looking for our spiritual £ourishing within the Creation but that we are found wanting. As the gardener, Jesus o¤ers us the way to salvation. If we attend to Jesus we will �nd the way to bear the fruit God longs for. But if we don’t, we have wasted all that God has invested in us.

• Jesus gives a stark message: repent or perish! Why do you think his message is so direct?

• What do you think the ‘fruit’ should be?

3 0 G r a w y s 2 0 1 9


Gwyliwch y darn �deo hwn am obaith (1 munud 30 eiliad):https://www.youtube.com/watch?v=FMsZMvhS_p0

• Lle yn yr Efengylau ydych chi’n clywed

Iesu’n dweud wrthym am gynllun Duw ar gyfer bodau dynol?

• Pa UN peth ymarferol allai eich eglwys chi ei wneud i ddod â gobaith a llawenydd i’ch cymuned?


Dduw, ein tywysydd a’n bugail,

rydym yn crwydro oddi wrthyt fel defaid colledig. Weithiau ni fedrwn go�o lle rydym i fod i fynd. Mae’r llwybr yn mynd yn aneglur, rydym yn troi i ¤wrdd o’r mannau a wnaethost ar ein cyfer i’n cadw’n ddiogel, i’n cyfeirio at y ¤ordd gywir.

Weithiau rydym yn syrthio i’r ¤os ac anafu ein hunain. Weithiau rydym yn arwain eraill ar gyfeiliorn. Weithiau y cyfan a wnawn yw dioddef.

Eto mae gennym obaith. Gwyddom y byddi’n dod ac yn ein canfod. Byddi’n maddau i ni ein crwydradau. Byddi’n maddau ein pechodau.

Amen


Arglwydd Iesu Grist, Fab Duw, maddau i mi, bechadur (Gweddi Iesu)

Maddau ein pechodau ac adnewydda ni drwy dy ras, fel y byddwn yn parhau i dyfu fel aelodau Crist, yn yr hwn yn unig y mae ein hiachawdwriaeth. Amen.


Carodd Duw y byd gymaint

Mae Emrys Sant, wrth fyfyrio ar ddirgelwch pechod, dioddefaint a gobaith, yn meddwl am hanes Noa a’r Arch i egluro sut mae Duw yn maddau pechod dynol:

Anfonodd Duw, a oedd yn ewyllysio adfer yr hyn a oedd ar goll, y dilyw a gorchymyn Noa gy�awn i fynd i mewn i’r arch. Wrth i’r dyfroedd dreio, anfonodd Noa yn gyntaf gigfran, ond ni ddychwelodd. Yna anfonodd golomen, a dywedir i honno ddychwelyd gyda brigyn olewydd. Fe welwch y dŵr, fe welwch y pren [pren yr arch], fe welwch y golomen, ac a ydych yn ansicr ynghylch y dirgelwch?

Y dŵr, felly, yw’r hyn y trochir y cnawd ynddo, fel y golchir ymaith pob pechod cnawdol. Cleddir bob drygioni dan y dŵr. Y pren yw hwwnnw yr hoeliwyd yr Arglwydd Iesu arno pan fu iddo ddioddef trosom. Y golomen yw’r


�urf y disgynnodd yr Ysbryd Glân arni, fel yr ydych wedi’i ddarllen yn y Testament Newydd, yr Ysbryd sy’n ennyn ynoch heddwch i’r enaid a thangnefedd i’r meddwl. Mae’r gigfran yn cynrychioli pechod, sydd yn hedfan allan ac nad yw’n dychwelyd, os, ynoch chithau, hefyd, y pery cy�awnder ar y tu mewn a’r tu allan. (Ar y Dirgelion).

Yn y darlun trawiadol hwn, mae Emrys Sant yn meddwl am bechod dynol fel y gigfran sy’n cael ei rhyddhau o’r arch ac nad yw’n dod yn ôl. Mae’r byd yn llawn o ddrygioni dynol sy’n galw am waredigaeth. Felly mae’r stori’n sôn am Dduw’n gweithredu’n uniongyrchol i alluogi bodau dynol i newid y byd a chael eu hachub. Nid Duw sy’n achub Noa – mae’n rhaid i Noa wrando ar Dduw a throi at Dduw i gael ei achub.

I Emrys Sant, mae dyfroedd bedydd yn cyhoeddi mai pobl Dduw ydym ac mai Iesu ar bren y Groes yw ein hiachawdwriaeth, ein harch ddiogel. Fel mae cigfran ein holl bechod yn hedfan i ¤wrdd, byth i ddychwelyd, mae colomen tangnefedd yn dod atom gyda’i sbrigyn olewydd, ac mae’r Ysbryd yn cyfarwyddo ein bywydau. Felly mae hanes Noa yn cy£eu gobaith ac addewid rhyfeddol ac yn llawn o gariad Duw.

Diben y daith drwy’r Grawys yw dod wyneb yn wyneb â dirgelwch y Groes a deall sut mae’r Groes yn berthnasol i ninnau mewn byd sy’n parhau wedi’i ddifrodi gan bechod a dioddefaint heddiw.

• Lle ydych chi’n gweld straeon gobaith yn y byd heddiw?

• Sut ydych chi’n ymateb i fyfyrdod Emrys Sant ar hanes Noa?

Treiddio i’r Dirgelwch

RHYWLE I FYND

Nawr byddwch yn un o’r bobl sy’n gwrando ar Iesu’n siarad am y ¯gysbren di¤rwyth:


...Canolbwyntiwch ar anadlu’n dawel.

...Meddyliwch am y ¯gysbren yn tyfu yn y pridd, a’i ganghennau’n wag o ¤rwyth.

...Meddyliwch am y garddwr, sydd â ¤ydd yn y goeden, ac yn ei meithrin a’i charu...gan ei dyfrhau a’i bwydo mewn gobaith.

...Beth fydd perchennog y winllan yn ei ganfod pan ddaw drachefn i chwilio am ¤rwyth?



...ymestynnwch at ddirgelwch Duw’n gofalu am bob un ohonom, yn gobeithio drosom,

...yn maddau ein pechodau pan na fyddwn yn dwyn ¤rwyth, ac yn llawenhau pan fyddwn yn newid, yn tyfu ac yn blodeuo.





Adnoddau eraill:Darllenwch ragor o waith Emrys Sant ynhttp://www.newadvent.org/fathers/3405.htm

Ceir rhagor o wybodaeth ynghylch Gweddi Iesu ynhttps://www.orthodoxprayer.org/ Jesus%20Prayer.html

3 2 L e n t 2 0 1 9

SOMETHING TO DO

Have a look at this video about hope (1 min 30):https://www.youtube.com/watch?v=FMsZMvhS_p0

• Where in the Gospels do you hear Jesus

telling us about God’s plan for human beings?

• What ONE practical thing could your church do to bring hope and joy to your community?

SOMETHING TO PRAY

God, our guide and shepherd,

We wander away from you like lost sheep. Sometimes we can’t remember where we are supposed to go. �e path gets blurred, we turn aside from the places you have made for us to keep us safe, to guide us.

Sometimes we end up hurt in a ditch. Sometimes we lead others astray. Sometimes we simply su¤er.

Yet we have hope. We know you will come and �nd us. You will forgive us our trespasses. You will forgive our sins.

Amen


Lord Jesus Christ, Son of God, have mercy on me, a sinner (�e Jesus Prayer)

Forgive us our sins and renew us by your grace, that we may continue to grow as members of Christ, in whom alone is our salvation. Amen.


God so loved the world

St Ambrose, meditating on the mystery of sin, su¤ering and hope, thinks about the story of Noah and the Ark to explain how God forgives human sin.

God, willing to restore what was lacking, sent the �ood and bade just Noah go up into the ark. And he, after having, as the �ood was passing o�, sent forth �rst a raven which did not return, sent forth a dove which is said to have returned with an olive twig. You see the water, you see the wood [of the ark], you see the dove, and do you hesitate as to the mystery?

�e water, then, is that in which the �esh is dipped, that all carnal sin may be washed away. All wickedness is there buried. �e wood is that on which the Lord Jesus was fastened when He su�ered for us. �e dove is that in the


form of which the Holy Spirit descended, as you have read in the New Testament, Who inspires in you peace of soul and tranquillity of mind. �e raven is the �gure of sin, which goes forth and does not return, if, in you, too, inwardly and outwardly righteousness be preserved. (On the Mysteries)

In a startling image, St Ambrose thinks of human sin as the raven which is released from the Ark and does not come back. �e world is full of human wickedness which needs to be redeemed. So the story tells of God acting directly to enable human beings to change the world and to be saved. God does not save Noah, Noah has to listen and turn to God to be saved.

For St Ambrose, the water of baptism declares us God’s people and that Jesus on the wood of the Cross is our salvation, our safe ark. As the raven of all our sin £ies away never to return, the dove of peace comes to us with its olive branch, and the Spirit directs our lives. So the Noah story is one of tremendous hope and promise and full of God’s love.

�e purpose of the Lenten journey is to come face to face with that mystery of the Cross and to know its relevance for us in a world still damaged by sin and su¤ering today.

• Where do you see stories of hope in the world today?

• What do you make of St Ambrose’s meditation on the Noah story?


SOMEWHERE TO GO

Now be with the people listening to Jesus talk about the barren �g tree:



...�ink about the �g tree growing in the soil, its branches empty of fruit.

...�ink about the gardener believing in the tree, nurturing it, loving it....watering and feeding it in hope.

...what will the vineyard owner �nd when he comes again looking for fruit?



...Reach out to the mystery and wonder that is God tending each one of us, hoping for us,

...forgiving our sins when we are without fruit, rejoicing when we change, grow and £ower.





Other resourcesRead more from St Ambrose athttp://www.newadvent.org/fathers/3405.htm

More about the Jesus Prayer athttps://www.orthodoxprayer.org/ Jesus%20Prayer.html

3 4 G r a w y s 2 0 1 9

Y GRAWYS 4

Dirg e lwch Pe r thynas a Chymod

• Josua 5.9-12

• Salm 32

• 2 Corinthiaid 5.16-21

• Luc 15.1-3, 11b-32

DARLLENIADAU

MAN CYCHWYN

Y bobl eraill yn ein bywydau

Defnyddir therapi a elwir yn ‘Ger£unio Dynol’ yn aml â theuluoedd fel ¤ordd o ddelweddu’r berthynas rhwng pobl, ond gellir hefyd ei ddefnyddio fel dull o fyfyrio diwinyddol i gynorthwyo pobl i weld cymhlethdod ein cysylltiadau personol ac ysbrydol a’r ¤ordd maent yn cydblethu. Mae’n gweithio drwy ystyried senario – sefyllfa o fywyd go iawn, megis mynd i’r ysbyty, neu stori o’r Beibl - ac yna meddwl am yr holl bobl a allai fod yn rhan o’r fath senario, hyd yn oed o bell. Mewn senario ynghylch ysbyty, gallai hynny olygu’r claf, teulu’r claf, nyrsys, meddygon, therapyddion, pobl eraill ar y ward, darparwyr te, gyrwyr tacsi, caplan yr ysbyty, o¤eiriad y plwyf a’r holl deulu eglwysig sy’n gweddïo dros y sawl sydd yn yr ysbyty. Mae llawer o bobl â rhywbeth i’w wneud â’r claf ac â’i gilydd.

Bydd aelodau’r grŵp yn dewis pa gymeriadau maent am fod yn y senario ac yn penderfynu lle i sefyll, eistedd neu benlinio mewn perthynas â’i gilydd. Unwaith y bydd pob un yn ei sa£e, gwahoddir pob unigolyn i edrych o gwmpas ar gyd-blethiad y cysylltiadau. Nid oes raid i neb ddweud dim – nid chwarae rôl mohono.

Ailadroddir yr ymarfer sawl gwaith wrth i’r senario ddatblygu – pwy arall ydych chi angen bod yn agos atyn nhw, neu ymhellach oddi wrthynt? Pwy sy’n tra arglwyddiaethu ar yr olygfa, gan rwystro eraill rhag gweld? Pwy sydd wedi’u gadael allan? A dynnir rhywun i ganol y cer£un? Yn raddol mae pobl yn newid lle a phob tro arhosir i weld pwy sydd ar y tu mewn a

phwy sydd ar y tu allan. Ar ôl gwneud yr ymarfer sawl gwaith, bydd y grŵp yn ‘rhewi’ ac yn cymryd sylw o batrwm terfynol y cysylltiadau. Wedyn gwahoddir y rhai a gymerodd ran i ystyried lle roeddent a ph’run ai a oeddent am symud ai peidio.

Amlygir pob mathau o ystyriaethau ynghylch grym, colled, gwahanu, rhannu teyrngarwch, cynnwys ac allgau, ¤ydd, gofal, perygl, unigrwydd ac yn y blaen. Gall pethau annisgwyl ddod i’r amlwg hefyd, yn enwedig o safbwynt pobl y mae’r senario’n e¤eithio arnynt. Mae’n aml yn gwneud i bobl sylweddoli pa mor gymhleth yw ein perthynas ag eraill a’r ¤ordd rydym yn ymwneud â phobl o’n cwmpas o ddydd i ddydd. Beth sy’n cynnal perthynas a beth sy’n ei chwalu? Fel ¤urf ar fyfyrdod diwinyddol, mae agwedd arall ar ¤urf derfynol y cer£un, pan ddechreuwn ofyn: lle mae Duw?

Gwahanol fathau o berthynas

RHYWBETH I SIARAD AMDANO

• Yn y senario ysbyty y cyfeirir ati uchod, faint o wahanol fathau o berthynas allwch chi feddwl amdanynt?

• Pa fathau eraill o berthynas sydd gennym y tu hwnt i’r rhai gyda phobl eraill? Beth am ein perthynas â gwrthrychau, tai, anifeiliaid anwes, cyfoeth?

• Sut ydych chi’n meddwl mae ein perthynas â’n cymdogion, ein teuluoedd ac eraill yn e¤eithio ar ein perthynas â Duw? Sut fyddech chi’n siarad am hynny â rhywun nad oedd yn Gristion?

Flic

kr/ L

iz F

urze


Flickr / Tobias Brixen

Gwahanodd fy rhieni pan oeddwn yn faban a wnes i erioed weld fy nhad. Pan fyddwn yn holi fy mam, byddai jest yn ypsetio felly wnes i ddim gofyn unrhyw gwestiynau, ond roeddwn i’n meddwl drwy’r adeg pwy oedd fy nhad. Pan es i’r ysgol a’m ¤rindiau’n gofyn lle oedd fy nhad, dechreuais greu straeon amdano. Roedd yn anturiaethwr a oedd yn darganfod nadroedd newydd yn y jyngl; roedd yn actor enwog; roedd yn artist rhyfel; roedd yn ysbïwr. Roeddwn yn cael llawer o syniadau o ¯lmiau a’r teledu. Doedd fy ¤rindiau ddim yn fy nghredu felly dechreuais ysgrifennu llythyrau a chardiau i mi fy hun – oddi wrth fy nhad i fod. Roedden nhw’n gy¤rous ac yn llawn cariad. Yn raddol, rhoddais y gorau i ddweud y straeon, ond cedwais y llythyrau. Byddwn yn gor¤en bob tro gyda ‘edrych ymlaen at dy weld yn fuan. Cariad, dad’. Wnes i erioed gael y cy£e i’w gyfarfod, ond byddwn yn darllen y llythyrau fel rhyw fath o weddi ei fod yn iawn, bod ganddo deulu ac y byddwn ryw ddydd yn ei gyfarfod.


Calonnau toredig

Straeon:

Pan oeddwn yn 16, syrthiais mewn cariad â bachgen yn yr ysgol. Ond roedd fy rhieni am i mi gadw i ¤wrdd oddi wrth fechgyn gan eu bod am i mi briodi rhywun roedden nhw’n meddwl oedd yn addas o’n teulu estynedig pan fyddwn yn hŷn. Ond does gynnoch chi mo’r help pwy dach chi’n ei garu, nac oes? Po fwyaf roedden nhw’n poeni am fy nghadw i ¤wrdd oddi wrth fechgyn, po fwyaf roeddwn i am ei weld a threulio amser gydag o. Felly dywedais gelwyddau wrth fy nheulu, oedd wir yn brifo, ac mi es lawer ymhellach â’r bachgen nag oeddwn wir yn dymuno, oherwydd fy mod yn meddwl y gallen ni gael ein gwahanu am byth unrhyw adeg. Yn y diwedd, mi gawson ni ein dal a’n gwahanu, ac roedd y peth yn o�d mawr i fy nheulu. Bues i’n crio am wythnosau. Roedden nhw’n dweud nad cariad go iawn oedd rhyngom a phan fyddwn yn hŷn y byddwn yn sylweddoli mai eu ¤ordd nhw oedd y ¤ordd orau i mi. Rwy’n caru fy rhieni ac yn eu parchu. Ond mae’n dal i frifo. Gymaint dwi’n dymuno y gallai pethau fod wedi diweddu’n wahanol. Rwy’n dal yn ei garu, er eu bod nhw’n dweud na allwn fod yn ei garu ac na wnes erioed.

• Beth ydych chi’n meddwl mae’r ddwy stori hyn yn ei ddweud wrthym am gariad?

• Mae’r ddwy stori am bobl sydd wedi’u gwahanu oddi wrth y rhai maent yn eu caru. Pa mor gy�redin yw hynny yn ein cymdeithas ni? Beth fyddai angen digwydd i bobl gymodi neu gael cymorth i fod gyda’i gilydd? Sut beth fyddai cymodi i’r bobl hyn?


Cymodi

Flic

kr /

Robe

rt L

yle

Bolto

n

Yna cododd a mynd at ei dad. A phan oedd eto ymhell i �wrdd, gwelodd ei dad ef. Tosturiodd wrtho, rhedodd ato, a rhoes ei freichiau am ei wddf a’i gusanu. Ac meddai ei fab wrtho, ‘Fy nhad, pechais yn erbyn y nef ac yn dy erbyn di. Nid wyf mwyach yn haeddu fy ngalw’n fab iti.’ Ond meddai ei dad wrth ei weision, ‘Brysiwch! Dewch â gwisg allan, yr orau, a’i gosod amdano.

3 6 L e n t 2 0 1 9

WEEK 4

The Mys t e ry o f R e la t i on sh ip and R e c onc i l i a t i on

• Joshua 5.9-12

• Psalm 32

• 2 Corinthians 5.16-21

• Luke 15.1-3, 11b-32

READINGS

STARTING OUT

¢e Others in our Lives

A therapy called ‘Human Sculpting’ is often used with families as a way of visualising relationships, but it can also be used as a form of theological re£ection to help people see the complexity and web of our personal and spiritual relationships. How it works is to take a scenario – a real life situation like going into hospital for instance, or a Bible story – and to think about all the people who might be involved in such a scenario, no matter how distantly. In a hospital scenario, that might mean the patient, their family, nurses, doctors, therapists, others on the ward, tea providers, taxi drivers, the hospital chaplain, the parish priest and all the church family praying for the person. Lots of people are somehow involved with the patient and with each other.

�e group members position themselves as one of the characters in the scenario and decide where to stand, sit or kneel in relation to each other. Once everyone has put themselves in position every person is invited to look around at the web of relationships. Nothing has to be said; it’s not role play.

�e exercise is done several times as the scenario develops – who else do you need to be close to, or further away from? Who is dominating the scene, blocking the view of others? Who is left out? Who is being taken into the heart of the sculpture? Gradually people change places and each time there is a pause to

look at who is inside and who is on the outside. Once the exercise has been done a few times, the group ‘freezes’ and takes time to absorb the �nal web of relationships. People are then invited to review where they were and whether they wanted to move or not.

All kinds of issues emerge about power, loss, separation, divided loyalties, inclusion and exclusion, faith, care, danger, loneliness and so on. Surprising things can be revealed, especially who is a¤ected by the scenario. It often makes people realise just how complex our relationships are and how we relate to people around us daily. What keeps the relationships together or drives them apart? As a form of theological re£ection, there is another perspective to the �nal form of the sculpture, when we begin to ask: where is God?

Di�erent relationships


• In the hospital scenario suggested above, how many di¤erent sorts of relationship can you think of?

• What other kinds of relationships do we have beyond those we have with other people? What about objects, houses, pets, wealth?

• How do you think our relationships with our neighbours, our families and others a¤ect our relationship with God? How would you talk about that with someone who was not a Christian?

Phot

o: F

lickr

/ Liz

Fur

ze


Photo: Flickr / Tobias Brixen

My parents split up when I was a baby and I never saw my dad. When I asked my mum, she just got upset so I didn’t ask questions, but I kept wondering who he was. When I went to school and my friends asked where my dad was, I made up stories about him. He was an explorer who discovered new snakes in the jungle; he was a famous actor; he was a war artist; he was an undercover agent. I got a lot of ideas from �lms and TV. My friends didn’t believe me so I wrote myself letters and postcards from him, which were exciting and loving. Gradually, I let go of the stories, but I kept the letters. I always used to end with ‘looking forward to seeing you soon, love dad’. I never did meet my dad, but I used to read the letters as a sort of prayer that he was ok, that he had a family and that one day I would meet him.


Broken hearts

Stories:

When I was 16 I fell in love with a boy at school. �e thing was, my parents wanted me to stay away from boys as they wanted me to marry someone they thought was suitable from our own extended family when I was older. But you can’t help who you love, can you? �e more they worried about me staying away from boys, the more I wanted to see him and spend time with him. So I lied to my family, which really hurt, and I went a lot further with the boy than I really wanted, because I thought that at any minute we could get split up for ever. Eventually, we got found out and split up and my family was really upset. I cried for weeks. �ey said it wasn’t real love and that when I grew up I would realise that their way was the best thing for me. I love my parents and respect them. But it still hurts. I wish it could have ended a di¤erent way. I still love him, even though they say I couldn’t have done and never did.

• What do you think these two stories tell us about love?

• Both stories are about being apart from people they love. How common is that in our society? What would it take for people to be reconciled or helped to be together? What would reconciliation for these people look like?


Being reconciled

Photo: Flickr / Robert Lyle Bolton

So he set o� and went to his father. But while he was still far o�, his father saw him and was �lled with compassion; he ran and put his arms around him and kissed him. �en the son said to him, “Father, I have sinned against heaven and before you; I am no longer worthy to be called your son.” But the father said to his slaves, “Quickly, bring out a robe—the best one—and put it on him;

3 8 G r a w y s 2 0 1 9

Rhowch fodrwy ar ei fys a sandalau am ei draed. Dewch â’r llo sydd wedi ei besgi, a lladdwch ef. Gadewch inni wledda a llawenhau, oherwydd yr oedd hwn, fy mab, wedi marw, a daeth yn fyw eto; yr oedd ar goll, a chafwyd hyd iddo.’ Yna dechreusant wledda yn llawen.Luc 15.20-24

• Beth ydych chi’n meddwl mae’r stori hon yn ei ddweud wrthym am natur Duw?

• Sut ydych chi’n meddwl yr oedd y rhai a oedd yn gwrando ar Iesu’n ymateb i’r cariad a’r cymodi sydd yn y stori hon?

Edrych ar berthynas mewn �ordd wahanol


Gwyliwch y darn �deo hwn ynghylch Cer£unio mewn �erapi Teuluol (2 munud, 23):https://www.youtube.com/watch?v=nYkxxPbnMg8

• Sut ydych chi’n meddwl y byddai stori’r Mab Afradlon yn edrych fel ymarfer cer£unio dynol?

• Pa UN peth arall allech chi ei wneud yn eich cymuned i greu gwell perthynas rhwng gwahanol grwpiau o bobl? Sut allai eich eglwys chi fod yn ¤ocws ar gyfer cymodi?


Dduw cariadus,

rydym yn dy adnabod fel Tad, Mab ac Ysbryd Glân, yn nirgelwch perthynas ryfeddol, yn Creu, yn Achub, yn Cynnal, gan gymodi’r byd â thi dy hun a chreu o’r newydd.

Amen

Ar gyfer myfyrio gweddigar

Daw gweddi â dau gariad ynghyd, Duw a’r enaid, mewn ystafell gul lle byddant yn siarad llawer am gariad.

(Cwmwl yr Anwybod)

DIRGELWCH DUW

Dyhead Duw amdanom ni a Chymodi

Yn yr Ysgrythurau Hebreaidd (yr Hen Destament), rydym weithiau’n clywed bod Duw yn llwyr y tu hwnt i ddeall a phro�ad bodau dynol. ‘Oherwydd nid fy meddyliau i yw eich meddyliau chwi, ac nid eich ¤yrdd chwi yw fy ¤yrdd i,’ medd yr Arglwydd. ‘Fel y mae’r nefoedd yn uwch na’r ddaear, y mae fy ¤yrdd i yn uwch na’ch ¤yrdd chwi, a’m meddyliau i na’ch meddyliau chwi.’ (Eseia 55.8-9)

Mae hynny’n awgrymu na ellir adnabod Duw byth, ei fod mor bell y tu hwnt i reswm a dychymyg dynol fel na ellir treiddio i ddirgelwch Duw. Ni allwn ond ymateb â pharchedig ofn, rhyfeddod a thawelwch. Beth fyddai gennym i’w ddweud wrth Dduw, a meddyliau a gweithredoedd Duw mor bell y tu hwnt i ni?

Pan mae Job yn myfyrio ynghylch bodolaeth ddynol, mae Duw yn ei syfrdanu â rhyfeddod y greadigaeth, sydd gymaint mwy a chymaint mwy rhyfeddol na hyd oes ddynol: ‘Ble’r oeddit ti pan osodais i sylfaen i’r ddaear?’ ( Job 38.4) Ni allwn wybod ‘ond ymylon ei ¤yrdd’ ( Job 26.14). Ni allwn ond crafu mymryn ar wyneb dirgelwch y Duwdod. Mae llawer o ddiwinyddion a Christnogion sy’n dilyn y traddodiad cyfriniol, megis Sant Ioan y Groes ac awdur Cwmwl yr Anwybod, wedi co£eidio’r traddodiad ‘apo¤atig’ hwn, gan fyfyrio ar ddirgelwch Duw, sydd bob amser uwchlaw gwybodaeth ddynol a thrwy’r hwn mae rhagor yn cael ei ddatguddio drwy’r adeg.

Flickr / joiseyshowaa


Flickr / brillianthues

Mewn mannau eraill yn yr Ysgrythurau Hebreaidd, fodd bynnag, gwelwn ¤yrdd gwahanol o ddisgri�o Duw. Weithiau darlunnir Duw fel brenin neu farnwr neu ryfelwr, ond mewn mannau eraill dychmygir Duw yn feithrinwr, yn fugail neu’n arddwr, neu’n rhiant, neu’n ddynes yn geni plentyn (Eseia 42.14), neu’n dad: ‘Dywedais, “Sut y gosodaf di ymhlith y plant, i roi i ti dir dymunol, ac etifeddiaeth orau’r cenhedloedd?” A dywedais, “Fe’m gelwi, ‘Fy Nhad’, ac ni throi ymaith oddi ar fy ôl”.’ ( Jeremeia 3.19)

Ond un o’r pethau mwyaf rhyfeddol a wnaeth Iesu yn ystod ei fywyd a’i weinidogaeth oedd dweud wrth ei gyfeillion y gallent ymgysylltu â dirgelwch Duw, drwy fynd y tu hwnt i drosiadau a chy¤elybiaethau i berthynas uniongyrchol ac agos â Duw. Ai dyma a sylweddolodd Iesu pan arhosodd ar ôl yn y Deml, yn nhŷ ei Dad?

Yng Ngweddi’r Arglwydd, mae Iesu’n dysgu ei ddisgyblion a’i ddilynwyr i alw Duw yn ‘Abba’ (dad) ac yn dysgu am Dduw nid dim ond fel trosiad ond yn nhermau perthynas fyw. Mae galw Duw yn Abba yn mynegi ymddiried, anrhydedd, parch - a hyder yn y berthynas.

Drwy Iesu rydym yn darganfod bod Duw’n hiraethu amdanom, yn chwilio amdanom, yn ymlawenhau ynom ac yn dod â ni adref. Bod allan o’r berthynas honno yw’r unigrwydd a’r anghyfannedd-dra eithaf, fel y gwelwn yn hanes y dyn cyfoethog a Lasarus, yn amddifadedd y Mab Afradlon ac yng nghri drallodus Iesu ei hun ar y Groes.

A thrwy ei farwolaeth a’i atgyfodiad mae Iesu’n sicrhau na fyddwn byth yn colli ein perthynas â Duw – os ydym yn ymroi i’r berthynas honno. Gallwn bob amser fynd adref i’r fan lle mae Duw yn disgwyl amdanom. Felly gall Paul ddweud, ‘Yr wyf yn gwbl sicr na all nac angau nac einioes, nac angylion na thywysogaethau, na’r presennol na’r dyfodol, na grymusterau nac uchelderau na dyfnderau, na dim arall a grëwyd, ein gwahanu ni oddi wrth gariad Duw yng Nghrist Iesu ein Harglwydd.’ (Rhufeiniad 8.38-39)

• Os adroddwch Gredo Nicea yn araf ac yn ofalus, gan feddwl am bob adran, beth ydych chi’n ei ddysgu am Dduw fel Trindod a Duw mewn perthynas â bodau dynol?

• Sut ydych chi’n meddwl mae pobl yn amlygu cariad Duw i eraill drwy eu perthynas

â’i gilydd?

Mae Duw yn disgwyl amdanom


Dychmygwch fywyd y Mab Afradlon:



...Dychmygwch fywyd gwych o gyfoeth a phleser

...popeth y gallech ei ddymuno...

...dychmygwch y cyfan yn di£annu, gan eich gadael yn wag....At bwy allwch chi droi? Pwy fydd yn maddau i chi?...Pwy sy’n disgwyl i chi ddod adref ?



...ymestynnwch at ddirgelwch a rhyfeddod Duw.





Adnoddau eraill:Credo Nicea, wedi’i ddarllen yn weddigar gan wahanol leisiau:https://www.youtube.com/watch?v=86zf1i1qBDc

4 0 L e n t 2 0 1 9

put a ring on his �nger and sandals on his feet. And get the fatted calf and kill it, and let us eat and celebrate; for this son of mine was dead and is alive again; he was lost and is found!” And they began to celebrate.Luke 15.20-24

• What do you think this story tells us about the nature of God?

• What do you think Jesus’ hearers made of the love and reconciliation in this story?

Seeing relationships di�erently

SOMETHING TO DO

Have a look at this video about Sculpting in Family �erapy (2 minutes 23):https://www.youtube.com/watch?v=nYkxxPbnMg8

• What do you suppose the story of the Prodigal Son would look like as a human sculpture exercise?

• What ONE more thing could you do in your community to create better relationships among di¤erent groups of people? How could your church be a focus for reconciliation?

SOMETHING TO PRAY

Loving God,

We know you as Father, Son and Holy Spirit, You are a mystery of wonderful relationship, Creating, Redeeming, Sustaining, Reconciling the world to yourself And making new.

Amen


Prayer brings together two lovers, God and the soul, in a narrow room where they speak much of love .

(�e Cloud of Unknowing)

THE MYSTERY OF GOD

God’s Longing for us and Reconciliation

In the Hebrew Scriptures (the Old Testament), we sometimes hear about God as utterly beyond human comprehension and experience. ‘For my thoughts are not your thoughts, nor are your ways my ways, says the Lord. For as the heavens are higher than the earth, so are my ways higher than your ways and my thoughts than your thoughts’ (Isaiah 55.8-9).

�is makes God sound essentially unknowable, so far beyond human reason and imagination that the mystery of God is impenetrable, so that we can only respond with awe, wonder and silence. What would we have to say to God, whose thoughts and actions are so far beyond us?

When Job ponders on human existence, God stuns him with the amazing miracle of creation, so much vaster and more incredible than a human lifetime: ‘where were you when I laid the foundation of the earth?’ ( Job 38.4). We can only know ‘the outskirts of his ways’ ( Job 26.14). We can only ever scratch the merest surface of the mystery that is God.

Many theologians and Christians following the mystical tradition, such as St John of the Cross and the author of �e Cloud of Unknowing, have followed this ‘apophatic’ tradition, contemplating the mystery of God which is always greater than human knowing and through which more is always being revealed.

Photo: Flickr / joiseyshowaa


Photo: Flickr / brillianthues

In other places in the Hebrew Scriptures though, we come across di¤erent ways to describe God. Sometimes God’s power comes to the fore as a king or a judge or a warrior, but in other places God is imagined as a nurturer, a shepherd or a gardener, or as a parent, as a woman in labour in Isaiah 42.14 or as a father:

‘I thought how I would set you among my children, and give you a pleasant land, the most beautiful heritage of all the nations. And I thought you would call me, My Father, and would not turn from following me’ ( Jeremiah 3.19).

But one of the most extraordinary things Jesus did in his life and ministry was to tell his friends that they could relate to the mystery that is God, by going beyond metaphors and likenesses to being in immediate, intimate relationship with God. Is this what Jesus realised when he stayed behind in the Temple, in ‘his Father’s house’?

In the Lord’s Prayer, Jesus teaches his disciples and followers to call God ‘Abba’ (father) and teaches about God not just in terms of metaphor but active relationship. To call God Abba, expresses trust, honour, respect, and con�dence in that relationship.

�rough Jesus we discover that God longs for us, searches us out, rejoices in us and brings us home. To be out of this relationship is the utmost abandonment and desolation, as we see in the story of Dives and Lazarus, in the destitution of the Prodigal Son and in Jesus’s own cry of despair from the cross.

And in his death and resurrection, Jesus makes sure that relationship with God is never lost to us – if we o¤er ourselves to that relationship. We can always go home to where God waits for us. So St Paul can say, ‘For I am convinced that neither death, nor life, nor angels, nor rulers, nor things present, nor things to come, nor powers, nor height, nor depth, nor anything else in all creation, will be able to separate us from the love of God in Christ Jesus our Lord’ (Romans 8.38-39).

• If you say the Nicene Creed slowly and carefully, thinking about each section, what do you learn about God as Trinity and God in relation to human beings?

• How do you think people re£ect the love of God to others through their own relationships?


SOMEWHERE TO GO

Imagine the life of the Prodigal Son:



...Imagine the wonderful life of riches and pleasure

...everything you could ever want...

...imagine it all falling away, until you are empty

...who will you turn to? Who will forgive you?

...who is waiting for you to come home?








Other resources�e Nicene Creed, read prayerfully by di¤erent voices:https://www.youtube.com/watch?v=86zf1i1qBDc

4 2 G r a w y s 2 0 1 9

Y GRAWYS 4

Dirg e lwch Bod yn Rh iant a Mabwys iadu (Su l y Fam)

• Exodus 2.1-10 neu 1 Samuel 1.18-20

• Salm 34.11-20 neu Salm 127.1-4

• 2 Corinthiaid 1.3-7 or Colosiaid 3.12-17

• Luc 2.33-35 or Ioan 19.25-27

DARLLENIADAU

MAN CYCHWYN

Pam mae Sul y Fam yn anodd

Mewn llawer o’n heglwysi, cai¤ plant eu gwahodd i roi blodau neu gardiau i’w mamau ar Sul y Fam. Mae’n ¤ordd braf o ddathlu’r teulu a bywyd teuluol ar ganol y Grawys.

Ond beth os nad oes gennych chi fam? Beth os yw eich mam wedi marw? Beth os yw eich perthynas â’ch mam yn un anodd neu’n gamdriniol? Beth os mai eich tad neu eich taid a’ch nain sy’n edrych ar eich ôl? Sut ydych chithau’n teimlo pan rydych yn yr eglwys a’r holl lawenydd a’r dathlu yna’n digwydd o’ch cwmpas?

A beth os ydych wedi cael eich mabwysiadu? Beth os nad yw eich mam �olegol yn byw gyda chi oherwydd i chi gael eich geni drwy ¤rwythloni mewn llestr neu fenthyg croth? Sut allai hynny gymhlethu pethau ar Sul y Fam? A beth yw cyswllt hyn i gyd â’r Teulu Sanctaidd a’r syniad o’r Eglwys fel Mam?

Mae creu teulu newydd o bobl wedi’u cymodi â’i gilydd dan Dduw yn un o syniadau allweddol y Testament Newydd. Mae Iesu ei hun yn gofyn, ‘Pwy yw fy mam, a phwy yw fy mrodyr?’ (Mathew 12.48) pan mae ei deulu ei hun yn ceisio dod o hyd iddo â’i gael i adael gyda hwy. Yn hytrach, dywed Iesu mai aelodau ei deulu yw’r

holl rai sy’n cy£awni ewyllys y Tad. Felly mae Paul yn dweud, ‘O wirfodd ei ewyllys fe’n rhagordeiniodd i gael ein mabwysiadu yn blant iddo’i hun trwy Iesu Grist’ (E¤esiaid 1.5). Mae Iesu’n ein dysgu i weddïo gan ddefnyddio’r geiriau ‘Ein Tad...’ Ymddengys bod teulu, ¤ydd ac ewyllys Duw ar ein cyfer yn cydblethu â’i gilydd.

Felly ar y Sul hwn yn y Grawys, wrth i ni barhau i deithio gyda Iesu, fe edrychwn yn fanylach ar ddirgelwch bod yn rhiant yn ei holl agweddau, ar Dduw fel rhiant ac ar fabwysiadu fel ¤ordd o drafod dirgelwch iachawdwriaeth: ‘ond nyni sydd â blaen¤rwyth yr Ysbryd gennym, yr ydym ninnau’n ochneidio ynom ein hunain wrth ddisgwyl ein mabwysiad yn blant Duw, sef rhyddhad ein cor¤ o gaethiwed.’ (Rhufeiniaid 8.23)

Tadau a Mamau


• Mae ‘Anrhydedda dy Dad a’th Fam’ yn un o’r Gorchmynion. Sut fyddech chi’n dechrau sgwrs â rhywun na all ganfod dim i’w anrhydeddu yn ei r(h)ieni?

• Sut fyddech chi’n siarad â rhywun am y syniad o fabwysiad yn y Llythyr at y Rhufeiniaid?

• Mae rhai pobl yn cadw draw o’r eglwys ar Sul y Fam am fod y pro�ad mor boenus. Sut allai eglwysi ymaddasu ar gyfer pobl sy’n gweld Sul y Fam yn anodd?

• Sut fyddai ‘Sul y Tad’ yn teimlo?

Flic

kr/ I

n�ni

te A

che


Flickr / Naotake Murayama

Pan fu hi farw roedd fel petai cadwyn o gwmpas fy ¤erau wedi’i dryllio. Roeddwn yn rhydd. Mi wnes i ddychryn fy hun pan es i’r parlwr angladdau i weld ei chor¤, achos fedrwn i wneud dim byd ond chwerthin – ymateb cathartig i £ynyddoedd o fygu dicter a go�d am y rhiant na fu’n rhiant i mi erioed mewn gwirionedd. Wrth ddisgri�o ei phlentyndod soniodd Jeanette Winterson am ei mam drwy fabwysiad fel bwyst�l ‘ond fy mwyst�l i oedd hi’. Allwn ni byth ymwahanu’n llwyr oddi wrth ein rhieni.

Fel rhiant fy hun erbyn hyn, rwy’n ei chael yn amhosibl deall pam y byddai unrhyw riant yn trin plentyn yn y ¤ordd yna. Ond fel tad i blentyn wedi’i fabwysiadu, y bu i’w fam �olegol ei drin yntau mewn modd echrydus, mae gennyf berthynas â fo sy’n teimlo’n rhyfedd a rhyfeddol o iachusol. Yn wir, mae’r syniad o Dduw fel ‘Tad’ (rhywbeth na allwn ei ddeall yn iawn hyd yma) wedi dod yn ddilys mewn ¤ordd newydd i mi.


Cariadus, anghariadus ac amhosibl eu caru

Straeon:

Roedd gan un o’r plant yn eu harddegau wnes i eu meithrin anghenion gofal cymhleth iawn. Roedd wedi bod i mewn ac allan o ofal preswyl am amser maith iawn. Roedd heriau newydd yn codi bob dydd. Gallai hyd yn oed pethau fel mynd i’r archfarchnad droi’n rhywbeth o ¯lm arswyd pe byddai’n yspsetio ac yn cael y gwyllt. Roedd yn dal a chryf ac roedd raid i mi ddefnyddio pob tamaid o’m hegni i’w dawelu a’i gysuro a sicrhau bod y plant eraill yn iawn. Byddai pobl yn ysgwyd eu pennau wrth edrych ar y llaeth a’r llysiau ar chwâl ar lawr y siop ac yn dweud, ‘ddylai hwn ddim cael ei adael allan’ ac ‘allech chi byth garu plentyn fel’na’. Ond roedden nhw’n anghywir. Roedden ni’n ei garu fwy fyth oherwydd na allai ein caru yn ôl. Wnaethon ni erioed ei guddio o olwg pobl na’i adael ar ôl am mai hynny fyddai’r peth hawdd. Ac er na fyddwn byth yn cael cerdyn Dydd y Mamau oddi wrtho, roedd y tangnefedd a deimlwn pan fyddai’n ymdawelu ac yn dod yn ôl atom yn well nag unrhyw eiriau.


Iesu yn creu teulu newydd o’r Groes

Yn ymyl croes Iesu yr oedd ei fam ef yn sefyll gyda’i chwaer, Mair gwraig Clopas, a Mair Magdalen. Pan welodd Iesu ei fam, felly, a’r disgybl yr oedd yn ei garu yn sefyll yn ei hymyl, meddai wrth ei fam, ‘Wraig, dyma dy fab di.’ Yna dywedodd wrth y disgybl, ‘Dyma dy fam di.’ Ac o’r awr honno, cymerodd y disgybl hi i mewn i’w gartref. Ioan 19.25-27

• Sut ydych chi’n teimlo am y ddwy stori hyn?• Sut ydych chi’n meddwl mae’r straeon hyn yn

ein helpu i amgy¤red dirgelwch cariad rhieni a chariad Duw tuag atom?

Ac yntau ar �n marw, mae Iesu’n sicrhau y bydd ei ddisgybl yn gofalu am ei fam. Maent i fod yn fam a mab i’w gilydd.

4 4 L e n t 2 0 1 9

WEEK 4

The Mys t e ry o f Paren thood and Adop t i on (Mothe r ing Sunday)

• Exodus 2.1-10 or 1 Samuel 1.18-20

• Psalm 34.11-20 or Psalm 127.1-4

• 2 Corinthians 1.3-7 or Colossians 3.12-17

• Luke 2.33-35 or John 19.25-27

READINGS

STARTING OUT

When Mothering Sunday is di¤cult

In many of our churches, children are invited to give £owers or cards to their mothers on Mothering Sunday. It’s an enjoyable celebration of family and family life in the middle of Lent.

But what if you haven’t got a mother? What if your mother has died? What about if you have a di¯cult or abusive relationship with your mother? What about if it’s your father or grandparents who look after you? What does that feel like if you’re in church with all that joy and celebration going on around you?

And what about if you have been adopted or if you have a biological mother who doesn’t live with you because you were born through IVF or surrogacy? How might that complicate Mothering Sunday? And how does all this relate to the Holy Family, or to the idea of the Church as a Mother?

�e creation of a new and reconciled family under God is a key idea in the New Testament. Jesus himself asks, ‘who is my mother and who are my brothers?’ (Matthew

12.48) when his own family is trying to reach him and get him to leave with them. Instead, Jesus says that his family is whoever does the will of the Father. So St Paul says, ‘He destined us for adoption as his children through Jesus Christ, according to the good pleasure of his will’ (Ephesians 1.5). Jesus teaches us to pray with the words ‘Our Father...’ Family, faith and God’s will for us seem to be intertwined.

So on this Sunday in Lent, as we continue to journey with Jesus, we look more closely at the mystery of parenthood in all its forms, at the parenthood of God and at adoption as a means of talking about the mystery of salvation: ‘but we ourselves, who have the �rst fruits of the Spirit, groan inwardly while we wait for adoption, the redemption of our bodies’ (Romans 8.23).

Fathers and Mothers


• ‘Honour thy Father and thy Mother ‘is one of the Commandments. How would you start a conversation with someone who can’t �nd anything to honour in their parents?

• How would you talk with someone about the idea of adoption in Romans?

• Some people stay away from church on Mothering Sunday because it’s so painful. How could churches make accommodation for people who �nd Mothering Sunday di¯cult?

• What would a ‘Fathering Sunday’ feel like?

Phot

o: F

lickr

/ In�

nite

Ach

e


Photo: Flickr / Naotake Murayama

When she died it was as though a chain around my ankles had been shattered, and I was set free. I shocked myself when I visited the funeral home to view her corpse, because I found myself unable to do anything else but to laugh – a cathartic response to years of repressed anger and grief of a parent I never really had. Jeanette Winterson in describing her childhood spoke of her adoptive mother as a monster “but she was my monster”. One can never be severed completely from those who parented us.

Now that I am a parent myself, I �nd it impossible to understand why any parent would ever treat their child this way. But as the father of an adopted child, whose own birth mother treated him in shocking ways, I have a bond with him which I �nd strangely and wonderfully redemptive. Indeed, the notion of God as “Father” (something which hitherto had never resonated with me) has found new level of authenticity.


Loving, unloving and unlovable

Stories:

One of the teenage children I fostered had very complex care needs. He had been in and out of care for a long, long time. Every day brought new challenges, even something like going to the supermarket could turn into something from a disaster movie if he got upset and had a meltdown. He was tall and strong and every ounce of my energy had to be put into calming him, reassuring him and making sure the other children were all right.

People would shake their heads looking at the spilt milk and the vegetables strewn across the aisles and say, ‘he shouldn’t be allowed out’ and ‘you could never love a child like that’. But they were wrong. We loved him all the more because he couldn’t love us back. We never hid him away or left him behind because it was easy. And even though I’d never get a Mother’s Day card from him, the peace I felt when he became calm and came back to us was better than any words.


Jesus creates a new family from the Cross

Meanwhile, standing near the cross of Jesus were his mother, and his mother’s sister, Mary the wife of Clopas, and Mary Magdalene. 26 When Jesus saw his mother and the disciple whom he loved standing beside her, he said to his mother, ‘Woman, here is your son.’ 27 �en he said to the disciple, ‘Here is your mother.’ And from that hour the disciple took her into his own home. John 19.25-27

• How do you feel about these two stories?• How do you think these stories give us

insight into the mystery of parental love and of God’s love for us?

As Jesus dies, he ensures that his disciple will look after his mother. �ey are to be mother and son to one another.

4 6 G r a w y s 2 0 1 9

• Beth ydych chi’n meddwl mae hyn yn ei ddweud wrthym am gariad Duw tuag atom?

• Pam ydych chi’n meddwl y dywedodd Iesu eu bod i fod fel mam a mab? Pam na allai ond dweud, ‘Gofala am fy mam?’

• Yn ystod eich bywyd, pwy ddaeth yn aelodau ‘mabwysiedig’ o’ch teulu – cyfeillion, cymdogion, anifeiliaid anwes, cydweithwyr?

• Mae pobl weithiau’n dweud pethau fel ‘roedd o fel ail dad i mi’, neu ‘hi oedd y fam na ches i erioed’. Beth ydych chi’n meddwl yw ystyr hynny? A beth mae’n ei ddweud wrthym am fod yn rhiant?


Gwyliwch y darn �deo hwn o Home for Good, neu gwrandewch ar hanesion Nathan a Ruby yn �deo AdoptionPlus (1 munud 13 eiliad ac 1 munud 35 eiliad): https://vimeo.com/235313835

http://adoptionplus.co.uk/thinking-about-adopting

Krish Kandiah, Cyfarwyddwr a Sylfaenydd , Home for Good

• Beth ydych chi’n ei ddysgu o’r straeon hyn a sut mae’r straeon yn gwneud i chi deimlo?


Dduw cariadus, ti yw rhiant yr holl greadigaeth. Bu dy Ysbryd yn ymsymud ar wyneb y dyfroedd, anadlaist dy anadl bywiol i mewn i’r ddynoliaeth. Rwyt yn ein gwarchod fel mae iâr yn casglu ei chywion, rwyt yn dyheu amdanom fel tad yn disgwyl ei blentyn adref. Rydym yn anniddig ac ar goll hebot ti.

Drwy dy Fab, Iesu Grist, a fu farw drosom, gwyddom mai dy deulu di ydym. Ti, sydd am fabwysiadu pawb sy’n dy geisio, sy’n ein gwneud yn etifeddion dy iachawdwriaeth. Amen


Pan lefwn, ‘Abba! Dad!’ mae’r Ysbryd ei hun yn cyd-dystiolaethu â’n hysbryd ni ein bod yn blant i Dduw.

Tad a Merch , Flickr / Anthony Kelly

DIRGELWCH DUW

Duw’n ein mabwysiadu ni

O bregeth y Pab Ffransis yn O¤eren ei Urddo 19 Mawrth 2013:

Sut mae Jose� yn ymddwyn fel gwarchodwr? Yn ddoeth, yn wylaidd ac yn ddistaw, ond gydag ymroddiad llwyr ac yn gwbl �yddlon, hyd yn oed pan mae’n anodd iddo ddeall....Sut mae Jose� yn ymateb i’w alwad i fod yn warchodwr i Fair, Iesu a’r Eglwys? Drwy wrando’n astud ar Dduw, gan wylio am arwyddion presenoldeb Duw a bod yn barod i go�eidio cynlluniau Duw ac nid dim ond ei gynlluniau ei hun.... Mae Jose� yn


‘warchodwr’ oherwydd ei fod yn gallu clywed llais Duw a chael ei dywys gan ei ewyllys; ac oherwydd hynny mae ei sensitifrwydd gymaint yn fwy tuag at y rhai a ymddiriedwyd i’w ofal. Gall edrych ar bethau’n realistig, mae’n ymwybodol o’i amgylchiadau, gall wneud penderfyniadau gwirioneddol ddoeth. Ynddo yntau, gyfeillion annwyl, fe ddysgwn sut i ymateb i alwad Duw, yn ddibetrus ac yn ewyllysgar...

Wrth feddwl am y Teulu Sanctaidd, rhoir y sylw pennaf fel arfer i Fair, fel mam Iesu, ac i’w phlentyn sydd i ni’n Waredwr. Ond beth am Jose¤? Pan feichiogodd Mair, bu’n meddwl yn hir a chaled am ei throi ymaith, ond bu’n ufudd i Dduw drwy ei phriodi a ‘mabwysiadu’ Iesu fel ei fab ei hun. Mae’r Pab Ffransis yn gofyn i ni ystyried eto beth oedd y gost o wneud hynny a pha nodweddion yn Jose¤ a’i galluogodd i benderfynu felly ac ymrwymo i fod yn rhiant i Iesu. Ni chlywn lawer am Jose¤ yn yr efengylau. Mae yno yn y cefndir yn dysgu ei gre¤t i Iesu, ac yn cy£awni ewyllys Duw drwy fagu Iesu i fod yn dduwiol ac yn ufudd i ewyllys Duw, yn union fel roedd yntau. Ai co�o esiampl Jose¤ mae Iesu yn ei frwydro mewnol yng Ngethsemane? Felly pan feddyliwn yn ddyfnach am ddirgelwch Duw, am Dduw fel rhiant ac am fabwysiadu ar Sul y Fam, beth arall mae hynny’n ei olygu ar gyfer ein gwaith yn y byd?

Meddai’r Pab Ffransis ymhellach:

Mae’r alwad i fod yn ‘warchodwr’ ... yn golygu parchu pob un o greaduriaid Duw a pharchu’r amgylchedd rydym yn trigo ynddo. Mae’n golygu gwarchod pobl, dangos gofal cariadus dros bob un unigolyn, yn enwedig plant, yr henoed, y rhai sydd mewn angen – y bobl sy’n aml yn dod yn olaf i’n meddyliau. Mae’n golygu gofalu am ein gilydd yn ein teuluoedd: yn gyntaf, bydd gwŷr a gwragedd yn gwarchod ei gilydd, ac yna, fel rhieni, byddant yn gofalu am eu plant, a bydd y plant hwythau, mewn amser, yn gwarchod eu rhieni. Mae’n golygu meithrin cyfeillgarwch didwyll lle byddwn yn gwarchod ein gilydd mewn ymddiriedaeth, parch a charedigrwydd.

• Beth allwn ni ei ddysgu oddi wrth esiampl Sant Jose¤ ar Sul y Fam?

• Pa UN peth allen ni ei newid yn ein heglwys ni i ddangos mwy o’r cariad hwn i’r byd?

Eglwys y Geni, Bethlehem. Flickr / xiquinhosilva

Mair a Ioan


Nawr byddwch gyda Mair wrth iddi fynd i dŷ Ioan...



...Dyma eich teulu chi bellach. Fe’ch cerir, er gwaethaf eich galar.

...Rydych oll mewn perygl ac mae arnoch ofn. Ni wyddoch beth fydd yn digwydd nesaf.

...Daeth pro¤wydoliaeth Simeon yn wir. Mae’ch calon wedi’i thorri ...ac eto ...mae gennych obaith.




...sy’n rhoi i chi nerth i wynebu perygl ac ofn, i dderbyn mabwysiad a chariad.





Adnoddau eraill:Adnoddau Sul y Mamau Undeb y Mamau sy’n cynnwys litwrgïau sy’n cydnabod bod Sul y Fam yn adeg anodd i rai pobl.https://www.mothersunion.org/mothering-sunday-resources

4 8 L e n t 2 0 1 9

• What do you think this tells us about God’s love for us?

• Why do you think Jesus said they were to be as mother and son? Why didn’t he just say, ‘take care of my mother?’

• In the course of your own life who are the ‘adopted’ members of your own family – friends, neighbours, pets, colleagues?

• People sometimes say ‘he was like a second father to me’, or ‘she was the mother I never had’. What do you think that means? And what does that tell us about parenthood?

SOMETHING TO DO

Have a look at the video from Home for Good, or listen to Nathan and Ruby’s stories in the AdoptionPlus video (3 min 07 and 1 min 35): https://vimeo.com/235313835

http://adoptionplus.co.uk/thinking-about-adopting

Krish Kandiah, Director and Founder, Home for Good

• What do you learn from these stories and how do they make you feel?

SOMETHING TO PRAY

Loving God, You are the parent of all creation Your Spirit hovered over the face of the waters, You breathed your breath of life into humankind. You protect us like a mother hen gathers her chicks, You long for us like a father waiting for a homecoming. We are restless and lost without you.

�rough your Son, Jesus Christ, who died for us, We know we are your family. You, who seek to adopt all who search for you Who makes us heirs of your salvation. Amen


When we cry, ‘Abba! Father!’ it is that very Spirit bearing witness with our spirit that we are children of God.

Father and Daughter, Flickr / Anthony Kelly

THE MYSTERY OF GOD

God adopts us

From Pope Francis’s homily at his inauguration Mass 19th March 2013:

How does Joseph exercise his role as protector? Discreetly, humbly and silently, but with an unfailing presence and utter �delity, even when he �nds it hard to understand...How does Joseph respond to his calling to be the protector of Mary, Jesus and the Church? By being constantly attentive to God, open to the signs of God’s presence and receptive to God’s plans, and not simply to his own...


Joseph is a “protector” because he is able to hear God’s voice and be guided by his will; and for this reason he is all the more sensitive to the persons entrusted to his safekeeping. He can look at things realistically, he is in touch with his surroundings, he can make truly wise decisions. In him, dear friends, we learn how to respond to God’s call, readily and willingly...

In thinking about the Holy Family, prominence is often given to Mary, the mother of Jesus, and her child who is our Saviour. But what about Joseph? When Mary became pregnant, he thought long and hard about casting her o¤, but was obedient to God in marrying her and ‘adopting’ Jesus as his own son. Pope Francis asks us to reconsider what that cost and what qualities were involved in taking that decision and committing himself to being Jesus’ parent. We do not hear much about Joseph in the gospels. He is in the background o¤ering Jesus the tools of his trade, doing God’s will by raising Jesus to be devout, and obedient to God’s will, just as he was. Is it Joseph’s example that resonates with Jesus when he struggles in Gethsemane? So when we think more deeply about the mystery of God, God’s parenthood and adoption on Mothering Sunday, what else does that imply for how we go out into the world?

Pope Francis continues:

�e vocation of being a “protector”, ... means respecting each of God’s creatures and respecting the environment in which we live. It means protecting people, showing loving concern for each and every person, especially children, the elderly, those in need, who are often the last we think about. It means caring for one another in our families: husbands and wives �rst protect one another, and then, as parents, they care for their children, and children themselves, in time, protect their parents. It means building sincere friendships in which we protect one another in trust, respect, and goodness.

• What can we learn from the example of St Joseph on Mothering Sunday?

• What one thing could we change in our own church to show more of this love to the world?

Church of the nativity, Bethlehem. Flickr / xiquinhosilva

Mary and John


Now be with Mary as she goes to John’s house...



...this is your family now. You are loved, despite your grief.

...you are all in danger and afraid. You do not know what will happen next.

...Simeon’s prophecy has come true. You are broken hearted....and yet... you hope.




...who gives you strength to face danger and fear, to accept adoption and love.





Other resourcesMothers’ Union Mothering Sunday resources including liturgies which acknowledge the di¯culties some have with Mothering Sundayhttps://www.mothersunion.org/mothering-sunday-resources

5 0 G r a w y s 2 0 1 9

Y GRAWYS 5

Dirg e lwch Car iad a c Abe r th

MAN CYCHWYN

Marw er mwyn i ni gael byw

• Eseia 43.16-21

• Salm 126

• Philipiaid 3.4b-14

• Ioan 12.1-8

DARLLENIADAU

© Amgueddfa Brooklyn

Un o’r adnodau mwyaf adnabyddus yn yr efengylau yw datganiad Ioan yn Ioan 3.16: ‘Do, carodd Duw y byd gymaint nes iddo roi ei unig Fab, er mwyn i bob un sy’n credu ynddo ef beidio â mynd i ddistryw ond cael bywyd tragwyddol.’ Dyma amlygiad eithaf cariad Duw tuag atom, sef bod Duw yn anfon hanfod Duw ei hun atom yn Iesu, fel y gallwn bro� perthynas o ddifrif ag ef, gan fod Iesu’n fod dynol fel ninnau. Yn y Testament Newydd rydym yn dysgu mwy am ddirgelwch Duw drwy Iesu wrth iddo, drwy ei eiriau a’i weithredoedd,

Flic

kr/ A

ndre

w_W

riter

Dros bwy fyddech chi’n marw?


• Mae llawer o ganeuon serch poblogaidd yn cynnwys addewidion megis, ‘Swn i’n marw drosot ti’. Pwy ydych chi’n ei garu/charu ddigon i farw drosto/drosti?

• Sut ydych chi’n meddwl y gallai eich eglwys wir ddangos cariad at eraill ac aberthu drostynt?

• Sut fyddech chi’n dechrau sgwrs â rhywun am ‘Carodd Duw y byd gymaint...?’

• Sut allwn ni amlygu cariad ac aberth Iesu yn ein bywydau ein hunain?

ddatguddio mwy am yr hyn yw Duw a’r hyn mae Duw’n ei ddymuno ar ein cyfer. Ond mae cariad Duw’n ymestyn yn llawer pellach na hynny. Nid yn unig mae’n golygu dysgu sut i fyw a sut i ddeall y byd, mae hefyd yn golygu newid ein hagweddau i fod yn bobl sy’n cydweithio â Duw i adeiladu Teyrnas Dduw, pobl a fydd gyda Duw y tu hwnt i’n hoes ddaearol. Mae’n rhaid i ni ddysgu marw i’n hunain a’n dymuniadau hunanol. Mae’n rhaid i ni ddysgu aberthu. Er mwyn i ni allu cy£awni’r alwedigaeth honno, rhaid chwalu rhwystrau trallod, anrhefn a phechod. Ni allwn wneud hynny ar ein pen ein hunain. Ond fe all Iesu, ac fe wna. Cai¤ bywyd Iesu, bywyd Duw yn y byd, ei aberthu o wirfodd ar y groes. A gwyddom y fath ddirgelwch rhyfeddol yw gweld Cristnogion a phobl eraill a ysgogwyd gan eu ¤ydd, ym mhob amser a lle, yn aberthu eu bywydau dros eraill.



Cariad ac Aberth

Roedd Jack a Phyllis Potter wedi bod yn briod am fwy na 70 mlynedd ac roedd y ddau ohonynt dros 90 mlwydd oed. Ond roedd Phyllis mewn cartref gofal ac yn dioddef o ddementia. Roedd Jack, fodd bynnag, wedi cadw dyddiadur o’r eiliad y cyfarfu â Phyllis mewn dawns ddegawdau pell yn ôl a byddai’n ymweld â hi bob dydd i ddarllen iddi o hanes eu priodas, i gadw’r atgo�on hynny’n fyw ac i’w hatgo¤a o’i gariad tuag ati.

Straeon:

Roedd dwy chwaer yn eu harddegau’n mynd i weld ¯lm roeddent wedi bod yn dyheu am ei gweld ers misoedd. Ond gofynnodd ei mam iddynt fynd i weld eu nain yn yr ysbyty gan na allai hithau fynd. Cwynodd Alia ond dywedodd y byddai’n mynd, ond wnaeth hi ddim. Roedd Binita’n grwgnach wrth ei mam ac yn cwyno ei bod wedi bod eisiau gweld y ¯lm ers hydoedd. Ond wrth gychwyn am y sinema gyda’i chwaer, dechreuodd feddwl am ei nain a newidiodd ei meddwl a mynd i’r ysbyty wedi’r cyfan. (Cymharer â Mathew 21.28-31)

http://femalemag.com.my/relationships-sex/real-life-notebook-couple-celebrates-70th-anniversary/

• Beth ydych chi’n meddwl yw’r peth mwyaf cariadus y gallwch chi ei wneud dros

rywun arall?• Lle ydych chi’n gweld pobl yn aberthu eu

dymuniadau eu hunain er mwyn cariad?• Lle ydych chi’n gweld teyrngarwch ac aberth

yn y ddwy stori hyn?


Afradlonedd a chariad

A chymerodd Mair fesur o ennaint costfawr, nard pur, ac eneiniodd draed Iesu a’u sychu â’i gwallt. A llanwyd y tŷ gan bersawr yr ennaint.

Ioan 12.3

Ydych chi erioed wedi torri potel o bersawr neu ddŵr sent, neu efallai wedi digwydd mynd i mewn i ystafell ymolchi pan mae person ifanc wedi bod yn paratoi i fynd i barti? Gall persawr cryf fynd â’ch anadl. Gallwch arogli’r persawr moethus am ddyddiau. Yn yr olygfa hon, i ganol yr awyrgylch croesawgar a’r bwyta ac yfed yn y tŷ ym Methania daw gweithred syfrdanol Mair yn aberthu persawr drudfawr gan ei ddefnyddio i eneinio traed Iesu fel pe ar gyfer ei gladdu.

Pan wyddom fod y rhai rydym yn eu caru ar �n ein gadael, neu’n dod at ddiwedd eu hoes, mae’n gwneud i ni ailwerthuso’n holl £aenoriaethau. Beth yw’r peth olaf y gallwn ei wneud i ddangos ein cariad? Heb os, pethau fel arian ddylai fod y lleiaf o’n problemau neu bryderon. Ac eto, mor aml rydym yn aros nes bydd yr unigolyn wedi marw ac yna’n gwario’n helaeth ar yr angladd – y blodau, yr arch a’r lluniaeth i ddilyn.

Nid yw Mair am aros, er mawr o�d i Jwdas. Mae’n arllwys y persawr i ddangos ei chariad tuag at Iesu. Ac mae Iesu’n arllwys ei fywyd er ein mwyn ninnau. Amlyga Duw ei gariad drudfawr tuag atom.

Flic

kr /

Risi

ng d

amp

5 2 L e n t 2 0 1 9

WEEK 5

The Mys t e ry o f Lov e and Sac r i f i c e

STARTING OUT

To die that we may live

• Isaiah 43.16-21

• Psalm 126

• Philippians 3.4b-14

• John 12.1-8

READINGS

© Brooklyn Museum

One of the most well-known verses in the gospels is John’s assertion in John 3.16: ‘For God so loved the world that he gave his only Son, so that everyone who believes in him may not perish but may have eternal life’. �is is how God’s love for us is supremely expressed, that God sends us God’s own self in Jesus, so that we can truly relate to him, because Jesus is a human being like us. �rough the New Testament we learn

Phot

o: F

lickr

/ And

rew

_Writ

er

Who would you die for?


• Lots of popular love songs swear, ‘I’d die for you’. Who do you love enough to die for?

• How do you think your church could really show love and sacri�ce for others?

• How would you start a conversation with someone about ‘God so loved the world..?’

• How can we live out Jesus’s love and sacri�ce in our own lives?

more about the mystery of God through Jesus, as, by word and deed, he reveals more about who God is and what God wants for us.

But God’s love goes much further than this. It’s not just about learning how to live and how to understand the world, it is about turning ourselves around to be people who actively work with God to create God’s kingdom and to be with God after our lives are done. We have to learn to die to ourselves and our sel�sh wants. We have to learn to sacri�ce. For that destiny to be real for us, barriers of brokenness, disorder and sin have to be destroyed.

We cannot do it by ourselves. But Jesus can, and does. His life, God’s life in the world, is willingly sacri�ced on the cross. And we have seen what a great mystery it is, when Christians and other people of faith in all times and places, have sacri�ced their lives for others.



Love and Sacri�ce

Jack and Phyllis Potter had been married for more than 70 years and both were more than 90 years old. But Phyllis was in a care home and su¤ering from dementia. Jack, though, had kept a diary from the moment he met her at a dance all those years ago and visited every day to read to her from the history of their marriage, to keep those memories alive and to remind her of his love for her.

Stories:

Two teenagers were going to see a �lm they’d wanted to see for months. But their mother asked them to go and visit their gran in hospital because she couldn’t go. Alia grumbled but said she would go, but she didn’t. Binita moaned at her mother and complained that she’d wanted to see the �lm for ages. But when she started o¤ with her sister, she started thinking about her gran and changed her mind and went to the hospital after all. (Compare Matthew 21.28-31)

http://femalemag.com.my/relationships-sex/real-life-notebook-couple-celebrates-70th-anniversary/

• What do you think is the most loving thing you can do for another person?

• Where do you see people sacri�cing their own wants for love?

• Where do you see devotion and sacri�ce in these two stories?


Extravagance and love

Mary took a pound of costly perfume made of pure nard, anointed Jesus’ feet, and wiped them with her hair. �e house was �lled with the fragrance of the perfume.John 12.3

Have you ever broken a bottle of perfume or cologne, or maybe just gone into the bathroom after a young person has been getting ready for a party! Concentrated scents can take your breath away. You can smell the rich scent for days. In this scene, the hospitality of eating and drinking at the house in Bethany is overwhelmed by Mary’s sacri�ce of a costly fragrance with which she anoints Jesus’s feet as for his burial.

When we know those we love are going to leave us, or are approaching the end of their lives, it makes us re-evaluate all our priorities. What’s the last thing we can do to show our love? Surely, things like money should become the least of our problems or concerns. And yet how often we wait until the person is dead and then put our extravagance into the funeral – the £owers, the co¯n and the wake.

Mary does not wait, much to Judas’ disgust. She pours out the perfume to show her love for him. And Jesus pours out his life for us. God shows his extravagant love for us.

Phot

o: F

lickr

/ Ri

sing

dam

p

5 4 G r a w y s 2 0 1 9

• Roedd Jwdas yn ddig. Beth ydych chi’n meddwl oedd Martha a Lasarus yn ei feddwl am weithredoedd Mair?

• Beth ydych chi’n meddwl oedd arwyddocâd cost y persawr a gweithred Mair yn eneinio Iesu?

• Sut allwn ni ddangos mwy o’n cariad tuag at y rhai sy’n bwysig i ni?

• Os ydym yn dweud ein bod yn caru Duw, pam nad ydym yn aberthu mwy o’r hyn sydd gennym i ddangos y cariad hwnnw?


Gwyliwch y darn �deo hwn am nyrsys (2 funud 18 eiliad): https://www.youtube.com/watch?v=URlKV0ewrhM

• Beth ydym yn ei ddysgu am gariad ac aberth oddi wrth y pro�esiynau gofal?

• Pa UN peth a allech ei newid i ddangos mwy o gariad ac aberth yn eich eglwys?

• Sut allwn ni ddangos gwerthfawrogiad a chefnogi pobl sy’n aberthu eu hunain i ofalu am eraill?


Dduw cariadus

Yn rhy aml, deuwn at y bedd yn rhy hwyr, gyda’n perlysiau, ein rhoddion olaf, symbolau ein cariad, yr holl bethau na wnaethom eu dweud, yr addewidion, y pethau roeddem yn mynd i’w gwneud, rywbryd.

Eto rhoddaist i ni dy Fab fel y caem fywyd tragwyddol. Arllwysodd Iesu ei fywyd fel yr arllwysodd Mair y persawr. Rydym wedi’n trochi yn dy gariad, y cariad na ellir ei atal. Gwyddom nad ydym yn ei haeddu.


A phwy wyf � fel, er fy mwyn, y gwisgai fy nghariad gnawd fy ngwendid a marw?

Cynorthwya ni i beidio gadael cariad hyd y bydd yn rhy hwyr. Dysga ni i ddangos ein cariad ac nid ei gadw i’n hunain. Cynorthwya ni i fod yn deilwng o’r aberth.

Amen

DIRGELWCH DUW

Carodd Duw y byd gymaint

‘Gyfeillion annwyl, gadewch i ni garu ein gilydd, oherwydd o Dduw y mae cariad, ac y mae pob un sy’n caru wedi ei eni o Dduw, ac yn adnabod Duw. Y sawl nad yw’n caru, nid yw’n adnabod Duw, oherwydd cariad yw Duw. Yn hyn y dangoswyd cariad Duw tuag atom: bod Duw wedi anfon ei unig Fab i’r byd er mwyn i ni gael byw drwyddo ef. Yn hyn y mae cariad: nid ein bod ni’n caru Duw, ond ei fod ef wedi ein caru ni, ac wedi anfon ei Fab i fod yn aberth cymod dros ein pechodau. Gyfeillion annwyl, os yw Duw wedi ein caru ni fel hyn, fe ddylem ninnau hefyd garu ein gilydd. Nid oes neb wedi gweld Duw erioed; os ydym yn caru ein gilydd, y mae Duw yn aros ynom, ac y mae ei gariad ef wedi ei ber�eithio ynom ni.

1 John 4.7-12


Mae’r darn hwn o’r Ysgrythur yn ein hatgo¤a bod teithio drwy’r Grawys gyda Iesu yn fwy na dim ond dod at ein gilydd i fwynhau cymdeithas ac i astudio. Mae treiddio i ddirgelwch cariad Duw yn golygu wynebu gwirionedd syfrdanol – os dywedwn ein bod yn credu yn Nuw ac yn Iesu yna mae’n rhaid i ni gredu o ddifrif bod Duw yn ein caru ni ddigon i anfon Iesu i farw drosom. Yn fwy na hynny, mae’n rhaid i ni ddangos y cariad hwnnw ein hunain. Os na wnawn, ni allwn gyhoeddi dirgelwch cariad Duw ei hun tuag atom i bobl eraill.

A ydyn ni, fel Cristnogion, wir yn caru ein gilydd? Mae hynny’n her enfawr, nid lleiaf oherwydd bod yna lawer o Gristnogion ¤yddlon sydd wedi cael ei brifo gan eu heglwys, eu cymdogion Cristnogol a’u cyfeillion. Ac nid yw hon yn broblem newydd: mae Paul yn ei lythyrau yn deisyf sawl gwaith ar y bobl yn yr eglwysi i dreulio mwy o amser yn tystiolaethu drwy gariad Cristnogol yn hytrach nac yn dadlau, yn cweryla ac yn camymddwyn.

Eto mae’r byd mewn dirfawr angen am glywed negeseuon am gariad Duw. Ac os yw’r daith drwy’r Grawys i ddirgelwch Duw i olygu unrhyw beth, hynny fydd ein bod yn diweddu’r daith gydag argyhoeddiad cryfach ac eglurach o’r hyn yw Duw a’r hyn mae Duw wedi’i wneud drosom. Ac mae hynny’n golygu amlygu hynny i eraill yn ein cynulleidfaoedd a’n grwpiau. Mae’n aml yn anoddach nag y byddech yn ei dybio: mae cymaint o bethau a all lastwreiddio ein cariad, gan ei wneud yn amodol neu’n annigonol. Beth fyddai’n ein hysgogi i ddangos cariad at y bobl rydym fel arfer yn eu hosgoi, i dderbyn y bobl sy’n lleiaf tebyg i ni, i arllwys cariad Duw’n afradlon dros bobl a fyddai’n syfrdanu ac yn rhyfeddu eu bod yn ei dderbyn?

• Pa UN peth allech chi ei wneud, fel eglwys, i syfrdanu eich cymuned â chariad Duw?

Flickr / Hernán Piñera

Bydd Mab Duw yn marw


Nawr byddwch gyda Mair wrth iddi ddod â’r jar o bersawr at Iesu...



...Rydych yn edrych ar Iesu...

...Rydych yn gweld bod Duw wedi caru’r byd cymaint fel ei fod wedi anfon ei Fab i farw drosoch chi a thros bawb.

...Rydych chi’n rhan o’r stori honno.

...Rydych yn torri’r sêl ar y jar drudfawr. Mae Jwdas yn ebychu.

... Rydych yn arllwys y persawr. Mae Iesu’n edrych arnoch ac yn gwybod beth rydych yn ei wneud.

... Mae’r persawr yn llenwi’r ystafell. Rydych yn gwybod y bydd Iesu’n rhoi ei fywyd drosoch.

... Dyma sut rydych yn ei eneinio ar gyfer ei gladdu.




...sydd yn ei hanfod yn llifeiriant cariad.



Rhowch ddiolch fel bo’n briodol.


Adnoddau eraill:

Arferion Claddu ym Mhalesteina yn y Ganrif Gyntafhttps://www.bibleodyssey.org/en/people/related-articles/burial-practices-in-first-century-palestine

5 6 L e n t 2 0 1 9

• Judas was angry. What do you think Martha and Lazarus thought about Mary’s actions?

• What do you think is the signi�cance of the cost of the perfume and Mary’s act of anointing Jesus?

• How can we show more of our love to those we care about?

• If we say we love God, why don’t we sacri�ce more of what we have to show that love?

SOMETHING TO DO

Have a look at this video about nurses (2 mins 18): https://www.youtube.com/watch?v=URlKV0ewrhM

• What do we learn about love and sacri�ce from the caring professions?

• What ONE thing could be changed to show more love and sacri�ce in your church?

• How can we appreciate and support people who sacri�ce themselves to care for others?

SOMETHING TO PRAY

Loving God

All too often, we come to the tomb too late, bearing our spices, our �nal gifts, our loves all the things we never said, the promises, the things we were going to get around to.


And who am I, that for my sake, my love should take frail �esh and die?

Yet you gave us your Son that we might have eternal life. Jesus poured out his life as Mary poured perfume. We are drenched in your love, it cannot be stopped. We know that we do not deserve it.

Help us not to leave love too late. Teach us to show our love not hoard it. Help us to be worthy of the sacri�ce.

Amen

THE MYSTERY OF GOD

God so Loved the World

‘Beloved, let us love one another, because love is from God; everyone who loves is born of God and knows God. Whoever does not love does not know God, for God is love. God’s love was revealed among us in this way: God sent his only Son into the world so that we might live through him. In this is love, not that we loved God but that he loved us and sent his Son to be the atoning sacri�ce for our sins. Beloved, since God loved us so much, we also ought to love one another. No one has ever seen God; if we love one another, God lives in us, and his love is perfected in us.’

1 John 4.7-12


�is passage of Scripture reminds us that travelling the Lenten journey with Jesus is more than just getting together and having a time of fellowship and study. Entering into the mystery of God’s love confronts us with a shocking truth – if we say we believe in God and in Jesus then we have to truly believe that God loves us enough to send Jesus to die for us. More than this, we have to show that love ourselves. If we don’t, the mystery of God’s own love for us cannot be made known to other people.

Do we, as Christians, truly love one another? �at is a tremendous challenge, not least because there are many faithful Christians who have been hurt by their church, their Christian neighbours and friends. It’s not a new issue; St Paul’s letters set out his requests to people in churches to spend more time witnessing through Christian love, rather than arguing, �ghting and misbehaving.

Yet the world is desperate for messages of God’s love. And if the Lenten journey into the mystery of God means anything, it is that we will emerge from it with a stronger, clearer conviction of who God is and what God has done for us. And that means showing it to others in our own congregations and fellowships. It’s often harder than we think; there are so many issues diluting our love, making it conditional, or sparing. What would it take to show love to the people we usually avoid, to make room for people who are least like us, to pour out, extravagantly, God’s love on those who would be shocked and surprised to receive it?

• What ONE thing could you do, as a church, to overwhelm your community with

God’s love?

Photo: Flickr / Hernán Piñera

God’s Son will die


Now be with Mary as she brings the jar of perfume to Jesus...



...You look at Jesus...

...You see that God so loved the world that he has sent his Son to die for you and for all.

...You are part of that story.

...You break the seal on the costly jar. Judas gasps.

... You pour out the perfume. Jesus looks at you and knows what you are doing.

... �e scent �lls and �lls the room. You know that Jesus will give his life for you.

... �is is how you anoint him for burial.


...Holding that picture, word or phrase in your mind

...Reach out to the mystery and wonder that is God

...whose nature is a pouring out of Love


...Take time to note anything that may come to you...

Give thanks as appropriate,


Other resourcesBurial Practices in First Century Palestinehttps://www.bibleodyssey.org/en/people/related-articles/burial-practices-in-first-century-palestine

5 8 G r a w y s 2 0 1 9

Sul y Blodau

Dirg e lwch L lawenydd a Ia chawdwr ia e th

Flic

kr/ g

oser

le g

oser

ien

MAN CYCHWYN

Hosanna!

• Eseia 50.4-9a

• Salm 31.9-16

• Philipiaid 2.5-11

• Luc 22.14-23.56 neu Luc 23.1-49

DARLLENIADAU

Pan ddaeth Iesu i mewn i Jerwsalem ar Sul y Blodau, roedd y tyrfaoedd yn heidio tuag ato mewn llawenydd. Mwy na thebyg eu bod yn gobeithio bod y Meseia wedi dod, rhyddhäwr Duw, yr un a fyddai’n eu rhyddhau oddi wrth hualau Rhufain. Roeddent yn llawn gobaith a chy¤ro, ac yn edrych yn eu hysgrythurau a’u hanes am gadarnhad mai hwn, yma, heddiw, fyddai’r un a ddeuai â rhyddid, ymreolaeth a gwell bywyd i bawb. Y Meseia fyddai ¤ynhonnell eu hiachawdwriaeth. Does dim syndod iddynt waeddi ‘Hosanna! Bendigedig yw’r un sy’n dod yn enw’r Arglwydd!’

Rydym oll yn deall cy¤ro’r math hwnnw o obaith personol. Mae papurau newydd yn ho¯ cynnwys lluniau o bobl sy’n gwenu o glust i glust wrth iddynt agor y siampaen – ar ôl ennill y Loteri neu ennill Strictly. Neu fe all eu llawenydd ddod o agosatrwydd a pherthynas: pobl sydd newydd briodi, neu gael baban, neu ganfod brawd neu chwaer heb wybod bod ganddynt frawd neu chwaer. Weithiau gall llawenydd ddilyn torcalon, llawenydd sy’n hyfrytach fyth o ddod o chwyldroi sefyllfa wael. Ond weithiau, mae’r ew¤oria’n troi’n ddifaterwch neu hyd yn oed yn drallod. Weithiau, nid yw llawenydd yn parhau.

Ond ni fyddai’r bobl a oedd yn gwaeddi Hosanna wedi gallu dychmygu’r fath o lawenydd a fyddai’n eu disgwyl ar ddiwedd y stori. Oherwydd mae’n stori sy’n

troi o fonllefau o lawenydd i £oeddio casineb a siom: ‘Croeshoelia ef !’ Ac yma rydym yn cyrraedd dirgelwch eithaf ¤ydd: mae Llawenydd a Iachawdwriaeth gwir ryfeddol ar gyfer pawb yn disgwyl ar ddiwedd go�d a dioddefaint digwyddiadau’r Wythnos Fawr. Ni all neb ond Duw greu’r fath lawenydd diddiwedd ac amhosibl ei ddistrywio allan o fethiant, angau, colled a gwacter ysbrydol erchyll.

Flickr / Richard Gillin

A ydym yn ddigon llawen?


• Beth sy’n dod i’ch meddwl pan ydych yn dwyn i gof ddigwyddiad llawen yn eich bywyd?

• Sut mae eich eglwys yn dathlu ac yn amlygu llawenydd?

• Sut fyddech chi’n dechrau sgwrs â rhywun ynghylch y llawenydd sydd i’w ganfod yn y bywyd Cristnogol a’r ¤ydd Gristnogol?

• Pam nad ydym yn fwy llawen ac yn fwy diolchgar am yr iachawdwriaeth a sicrhaodd Duw i ni yn Iesu Grist?



Llawenydd a thangnefedd uwchlaw ein deall

Dioddefodd Jonathan Bryan, mab y Parchedig Christopher Bryan a Chantal Bryan, niwed difrifol i’w ymennydd yn dilyn damwain car pan oedd yng nghroth ei fam. Yng ngolwg y byd mae’n dioddef o anabledd difrifol ac ni all siarad. Fodd bynnag, dysgodd i gyfathrebu drwy ddefnyddio ei lygaid ac mae wedi ysgrifennu llyfr â’r teitl Eye Can Write.

Bu Jonathan yn agos at farw sawl gwaith, ond mae’n adrodd stori ryfedd a thrawiadol ynghylch argyfwng a brofodd. Wrth i angau agosáu, gwelodd ei hun mewn gardd braf gyda phlant eraill a Iesu. Gan na allai gyfathrebu bryd hynny, ni allai ddweud wrth ei rieni na neb arall am y pro�ad. Unwaith y gallai ysgrifennu, rhannodd nad oedd arno ofn marw a’i fod yn edrych ymlaen at y llawenydd, y tangnefedd a’r rhyddhad roedd wedi eu pro�. Ers hynny, nid yw Jonathan yn ofni marwolaeth ac er ei fod yn disgwyl mai byr fydd ei oes mae’n edrych ymlaen at ei fywyd gyda Iesu ei Waredwr.

Gallwch ddysgu rhagor am Jonathan yn:https://eyecantalk.net/

Yn yr hanes am weledigaeth mewn breuddwyd o’r Canol Oesoedd a elwir Y Perl, mae’r breuddwydiwr yn ailddarganfod ei ferch a fu farw mewn gardd brydferth yn llawn goleuni, ond ni all ymuno â hi. Mae’n rhaid iddo ddychwelyd a byw gweddill ei oes. Ond mae’r nefoedd yn ei ddisgwyl.

• Beth ydych chi’n meddwl y gall rhywun fel Jonathan ei ddysgu i ni am lawenydd?

• Sut ydych chi’n ymateb i weledigaeth Jonathan o’r ardd brydferth?

Flickr / Suzanne Berton


Ymddiried yn iachawdwriaeth Duw

Bydd drugarog wrthyf, Arglwydd, oherwydd y mae’n gyfyng arnaf...

Ond yr wyf yn ymddiried ynot ti, Arglwydd, ac yn dweud, ‘Ti yw fy Nuw.’ Y mae fy amserau yn dy law di; gwared � rhag fy ngelynion a’m herlidwyr.

Bydded llewyrch dy wyneb ar dy was; achub � yn dy �yddlondeb.

Salm 31. 9, 14-16

• A ydym yn ymddiried yn Nuw ddigon i roi ein hunain yn llwyr yn nwylo Duw?

• Sut fydd eich eglwys yn paratoi i ystyried unwaith eto ddigwyddiadau’r Wythnos Fawr a dirgelwch y Pasg?

• Pryd mae Duw wedi ateb eich gweddïau pan oeddech yn o�dus neu’n bryderus?

6 0 L e n t 2 0 1 9

Palm Sunday

The Mys t e ry o f J oy and Sa l va t i on

Phot

o: F

lickr

/ gos

er le

gos

erie

n

STARTING OUT

Hosanna!

• Isaiah 50.4-9a

• Psalm 31.9-16

• Philippians 2.5-11

• Luke 22.14-23.56 or Luke 23.1-49

READINGS

When Jesus entered into Jerusalem on Palm Sunday, people £ocked to him with joy. �ey were most likely hoping for the Messiah, God’s liberator, who would free them from the Roman occupation. �ey were �lled with hope and excitement, looking into their religious texts and history for con�rmation that this person, here and now, would be the one to bring freedom, autonomy and a better life for all. �e Messiah would be the source of their salvation. No wonder they shouted ‘Hosanna! Blessed is he who comes in the name of the Lord!’

We all understand the excitement of that kind of personal hope. Newspapers o¤er us pictures of people beaming as they pop champagne corks – they have won the lottery, or won Strictly. Or their joy comes from intimacy and relationship: people got married, had a baby, or found a sibling they never knew they had. Sometimes joy emerges from heartache and is all the more sweet for the turning round of people’s fortunes. But sometimes the euphoria changes to indi¤erence, or even misery. Sometimes, joy just doesn’t last.

But the people who shouted Hosanna could not have imagined the kind of joy waiting at the end of the story. Because it’s a story that turns from cries of joy to cries of hatred and disappointment: ‘Crucify him!’

And here we reach the greatest mystery of faith; a truly mysterious Joy and Salvation for all people are waiting at the end of the grief and su¤ering of the Holy Week story. Only God can create such endless and indestructible joy out of defeat, death, loss and terrible spiritual void.

Photo: Flickr / Richard Gillin

Are we joyful enough?


• What comes to mind when you think of a joyful occasion in your life?

• How does your church celebrate and show joy?• How would you start a conversation with

someone about the joy to be found in Christian life and faith?

• Why aren’t we more joyful and thankful about the salvation God has brought to us in Jesus Christ?



Joy and peace beyond our understanding

Jonathan Bryan, the son of Rev’d Christopher Bryan and Chantal Bryan was severely brain damaged after a car accident when his mother was pregnant. He is, in the eyes of the world, extremely disabled and cannot speak. However, he learned to communicate by eye gaze and has written a book called Eye Can Write.

Jonathan has nearly died a number of times, but he tells a mysterious and wonderful story of how he had a crisis. As death neared, he found himself in a wonderful garden with other children and Jesus. Since he could not then communicate, he could not tell his parents or other people about it. Once he became able to write, he shared that he was not afraid of death and looked forward to the joy, peace and liberation he had experienced. Since then, Jonathan does not fear death and although he expects his life to be short looks forward to his life with Jesus his Saviour.

Find out more about Jonathan at:https://eyecantalk.net/

In the medieval dream vision called �e Pearl, the dreamer �nds his dead daughter again in a beautiful garden �lled with light, but he cannot join her. He has to go back and live out his life. But heaven awaits.

• What do you think a person like Jonathan can teach us about joy?

• What do you make of Jonathan’s vision of the beautiful garden?

Photo: Flickr / Suzanne Berton


Trust in God’s salvation

Be gracious to me, O Lord, for I am in distress...

But I trust in you, O Lord; I say, ‘You are my God.’ My times are in your hand; deliver me from the hand of my enemies and persecutors.

Let your face shine upon your servant; save me in your steadfast love.

Psalm 31. 9; 14-16

• Do we trust God enough to put ourselves fully in God’s hands?

• How will your church prepare to enter again into the Holy Week story and the Easter mystery?

• When has God answered your prayers when you have been upset or troubled?

6 2 G r a w y s 2 0 1 9


Gwyliwch y darn �deo hwn ar ‘Lawenydd Dynol’ gan Fran O’Hanlon, neu Ajimal (3 munud 58 eiliad):https://www.youtube.com/watch?v=uQQIxVztErA

Gellir gweld y geiriau yma: https://ajimal.bandcamp.com/track/ this-human-joy

• Beth mae’r geiriau/�deo yn ei wneud i chi feddwl am lawenydd?

• Pa UN peth allai eich eglwys ei wneud i ddod â mwy o lawenydd i’ch cymuned?


Dduw cariadus ein Hiachawdwriaeth deuwn atat yn llawn llawenydd oherwydd, pan oeddem yn disgwyl hynny leiaf, pan feddyliem fod y stori ar ben ac nad oedd dim ar ôl ond methiant a dagrau, anfonaist ti dy Fab, Iesu, i farw ar groes a dod â ni adref.

Cynorthwya ni i ddangos ein llawenydd i’r byd fel y gallwn dystiolaethu i’th Gariad gan ymhyfrydu yn ein Hiachawdwriaeth.

Amen


Arglwydd, credaf yng nghadernid dy gariad...

Holl weithredoedd yr Arglwydd, bendithiwch yr Arglwydd: molwch a dyrchefwch ef yn dragywydd. (Benedicite)

Myfyrdod ar gyfer Sul y Blodau:https://www.youtube.com/watch?v=xTXiqoGnbKU

Flickr / mu�nn

DIRGELWCH DUW

Duw yn ein hachub

‘...yn sydyn, llanwodd y Drindod fy nghalon yn gy�awn o lawenydd. Ac felly y deallais y byddai yn y nefoedd heb ddiwedd i bawb a ddaw yno. Oherwydd y Drindod yw Duw: Duw yw’r Drindod; y Drindod yw ein Gwneuthurwr a’n Ceidwad, y Drindod yw ein cariad tragwyddol a’n llawenydd a’n dedwyddwch tragwyddol, trwy ein Harglwydd Iesu Grist. A dangoswyd hynny i mi yn y [Dangosiad] Cyntaf ac ym mhopeth: oherwydd lle bynnag yr ymddengys Iesu, mae’r Drindod fendigaid yno, fel petawn yn ei gweld.

A dywedais: Benedicite Domine! Hynny a ddywedais i wisgo fy ngeiriau â pharch, â llais cadarn; a chwbl syfrdan oeddwn mewn rhyfeddod a syndod y byddai Yntau, mor hybarch ac ofnadwy, mor gartrefol gyda chreadures o bechadur yn trigo yn y cnawd truenus.’

Y Fam Iwlian o Norwich, Datguddiadau Cariad Dwyfol, pennod 4.


Gobeithiwn eich bod wedi mwynhau’r daith hon drwy’r Grawys i Ddirgelwch Duw. Rydym bellach yn teithio i mewn i’r Wythnos Fawr gyda Iesu. Awn ymlaen i Ddirgelwch Taith y Pasg.

Mae’r Fam Iwlian yn disgri�o’r modd y cai¤ ei llenwi â llawenydd pan dreiddia i Ddirgelwch Duw. Gwêl fod Duw yn Dad, Mab ac Ysbryd Glân a bod cy£awnder y Duwdod yn Iesu. Mae’n cael pro�ad o arswyd a harddwch Duw. Mae’n rhyfeddu y byddai Duw yn hidio cymaint amdani fel bod Duw wedi ei gwneud yn bosibl i ni gael ein hachub i fywyd tragwyddol.

Mae hynny’n dod â’n taith drwy’r Grawys yn ôl i’w chychwyn. Dechreuasom drwy gydnabod ein bod yn gwybod ein bod yn cael ein geni ac y byddwn yn marw: llwch ydym. Ond diwedd y stori, drwy ras Duw, yw bywyd nid marwolaeth. Dyna lle’r ydym yn mynd, gyda Iesu, i ddirgelwch angau i ddarganfod y bywyd tragwyddol sy’n ein disgwyl, lle bydd Duw yn sychu pob deigryn o’n llygaid.

Iwlian o Norwich, Flickr / Matt Brown

Adnoddau eraill:Litwrgïau a gweddïau ar gyfer Sul y Blodau o Gymuned Iona:https://www.ionabooks.com/e-liturgies-prayers/palm-sunday.html

Teithio i’r Wythnos Fawr

Pwy yw’r Iesu hwn?


Nawr sefwch yn y dorf wrth i Iesu ddod i mewn i Jerwsalem



...Mae yna gymaint o sŵn, mae pawb wedi cy¤roi.

...Ai hwn yw’r Meseia? Mae pawb eisiau credu hynny.

...Maen nhw’n gweiddi, Bendigedig yw’r un sy’n dod yn enw’r Arglwydd!...Cymaint o lawenydd, ond cymaint mwy i ddod...


...Gan gadw’r llun, y gair neu’r ymadrodd hwnnw yn eich meddwl


...a gweld ac adnabod Iesu’n eglurach...





6 4 L e n t 2 0 1 9

SOMETHING TO DO

Have a look at this video on ‘Human Joy’ from Fran O’Hanlon, aka Ajimal (3mins 58): https://www.youtube.com/watch?v=uQQIxVztErA

�e lyrics are here: https://ajimal.bandcamp.com/track/ this-human-joy

• What do the lyrics/video make you think about joy?

• What ONE thing could your church do to bring more joy to your community?

SOMETHING TO PRAY

Loving God of our Salvation we come to you �lled with joy because, when we least expected it, when we thought the story was ended and there was nothing but failure and tears, you sent your Son, Jesus, to die on a cross and bring us home.

Help us to show our joy to the world that we may witness to your Love rejoicing in our Salvation.

Amen


Lord, I believe in your steadfast love...

Bless the Lord all you works of the Lord: sing his praise and exalt him for ever. (Benedicite)

Meditation for Palm Sunday: https://www.youtube.com/watch?v=xTXiqoGnbKU

Photo: Flickr / mu�nn

THE MYSTERY OF GOD

God so Loved the World

‘...suddenly the Trinity ful�lled my heart most of joy. And so I understood it shall be in heaven without end to all that shall come there. For the Trinity is God: God is the Trinity; the Trinity is our Maker and Keeper, the Trinity is our everlasting love and everlasting joy and bliss, by our Lord Jesus Christ. And this was shewed in the First [Shewing] and in all: for where Jesus appeareth, the blessed Trinity is understood, as to my sight.

And I said: Benedicite Domine! �is I said for reverence in my meaning, with mighty voice; and full greatly was astonied for wonder and marvel that I had, that He that is so reverend and dreadful will be so homely with a sinful creature living in wretched �esh.’

Mother Julian of Norwich, Revelations of Divine Love, chapter 4.


Mother Julian describes being �lled with joy when she enters the Mystery of God. She sees that God is Father, Son and Holy Spirit and Jesus is all that God is. She encounters the awe and the beauty of God. She marvels that God should care so much about her that God should have made it possible for us to be saved for everlasting life.

�at brings the Lenten journey back to its beginning. We began with the recognition that we know that we are born and that we will die: we are dust. But the end of our story, is, by the grace of God, life not death. �at is where we are going, with Jesus, into the mystery of death to discover the everlasting life that awaits us and where God will wipe every tear from our eyes.

Julian of Norwich, photo: Flickr / Matt Brown

Other resourcesPalm Sunday liturgies and prayers from the Iona Community:https://www.ionabooks.com/e-liturgies-prayers/palm-sunday.html

Entering Holy Week

Who is this Jesus?


Now stand in the crowd as Jesus enters Jerusalem



...�ere is so much noise, everyone is excited.

...Is this the Messiah? Everyone wants to believe.

...�ey are crying out, Blessed is he who comes in the name of the Lord!...So much joy, but so much more to come...



...Reach out to the mystery and wonder that is God

...and see and know Jesus more clearly...


...Take time to note anything that may come to you...



We hope you have enjoyed this Lenten journey into the Mystery of God. We are now entering Holy Week with Jesus. Let us go forward into the Mystery of the Easter Journey.

Mae wyth uned o adnoddau, un ar gyfer pob wythnos yn y Grawys, dwy uned ychwanegol ar gyfer Dydd Mercher y Lludw a Sul y Blodau, ac uned amgen ar gyfer Sul y Mamau.

Grŵp Cynghori ynghylch Diwinyddiaeth Cenhadu

Flickr / Giuseppe Milo

Mae ein Cwrs Grawys ar gyfer 2019 yn turio’n ddyfnach i ddirgelwch Duw, gan geisio ailddarganfod yr hyn sydd wrth wraidd ein greddf i geisio Duw. Byddwn yn dilyn Iesu drwy ddarlleniadau’r Grawys, gan ganiatáu iddo ein denu, mewn cariad a rhyfeddod, i ddirgelwch bwriadau achubol Duw.

Mae adrannau gwahanol ym mhob uned, wedi’u dynodi â gwahanol liwiau fel y gallwch ddewis pa rannau o’r uned i’w defnyddio, yn dibynnu ar beth rydych chi a/neu eich grŵp yn ho¯ ei wneud:

Something to do – like watch a piece of video and talk about it

Sut i ddefnyddio’r adnoddau

ctbi.org.uk/lent Twitter: #MysteryOfGod

Bible verses from New Revised Standard Version Bible: Anglicized Edition, copyright 1989, 1995, Division of Christian Education of the National Council of the Churches of Christ in the United States of America. Used by permission. All rights reserved.

�ere are eight resources, one for each week of Lent, two extra resources for Ash Wednesday and Palm Sunday, and an alternative resource for Mothering Sunday.

Our Lent course for 2019 delves more deeply into the mystery of God, seeking to rediscover what it is that draws us so deeply in our search for God. We will follow Jesus through the Lenten readings, allowing him to draw us, in love and wonder, into the mystery of God’s plan of salvation.

Each resource has di¤erent sections, colour coded so that you can choose which parts of the resource to use, depending on what you and/or your group like to do:

How to use the resources

Conversation starters and things to think aboutPytiau i ysgogi sgwrs a phethau i feddwl amdanynt

Prayer and engagement with ScriptureGweddi a myfyrio ar ran o’r Ysgrythur

Rhywbeth i’w wneud – megis gwylio darn o �deo a’i drafod

Re�ection and devotion Myfyrdod a defosiwn

Daw’r dyfyniadau Ysgrythurol o’r Beibl Cymraeg Newydd, Argra¯ad Diwygiedig, Hawlfraint © 2004 gan Gymdeithas y Beibl. Defnyddiwyd gyda chaniatâd Cymdeithas y Beibl. Cedwir pob hawl ledled y byd.

Mission ¢eology Advisory Group

cwrs grawys 2019 lent course 2019 dirgelwch duw · duw, ac ynghylch yr hyn mae duw am i ni ei wneud...

Documents