cumpita

25
C UMPITÀ U GHJORNU ROSA ALICE BRANCO E C unchiglie

Upload: edition-albiana

Post on 09-Mar-2016

234 views

Category:

Documents


6 download

DESCRIPTION

livre, corse

TRANSCRIPT

Page 1: cumpita

CUMPITÀ U GHJORNU

ROSA ALICE BRANCO

R.

A.

BR

AN

COCUMPITÀUGHJORNU

En

cou

vert

ure

: G

asto

n N

ick.

10 €ISBN : 978-2-84698-283-2

Rosa Alice Branco hà publicatu una decina di racolte puetiche. Insegna a psiculugia di a percezzione, a psi-culugia di l’ambiente è a cultura cuntempuranea à a Scola Superiore di Arte è Design in Porto. Dapoi u 1999dirige i « Scontri di Talábriga», festivale internaziunale di Puesia di Aveiro (ottobre). Hè segretaria di u PENClub di u Purtugallu.

Puemi tradutti da F. M. Durazzo è Ghj. Thiers

• E Cunchiglie •

Cumpita_Branco_Couv_ok:CESARICOUVFLASH.QXD 10/03/2009 11:06 Page 1

Page 2: cumpita

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 6

Page 3: cumpita

PASSI SENZA MEMORIA

Feghju pè u purtellu è ùn vecu u mare. L’acule marinevanu per custindi è l’erba secca nantu à u filu. U lindumane à

bon’ora,u mare hè ancu à ghjunghje. Hè ghjuntu u pane, hè ghjuntu u

focuè u ghjurnale. A saliva chì ti diceraghju bonghjornu.E prime ghjunte sò e parolle. Ciò chì ne fermaface a carta più umule. Pane caldu cù u sonnu di eried i sonnii di oghje. Si prepara u ghjornu, i passidi u passa è veni. Mi stocu sempre più vicinu. Mi feghjicum’è s’è tù sapissi ciò ch’o aghju da sapè più tardi.In sta cità meziornu ùn hè mai. Ci hè sempre una dulcezzadi l’ore altre. È ricordi à buleghju. Laca li sorteda dentru à u mo vestitu, laca scioglie si i marosuli.U purtellu hè viotu. U mo figliolu camina nantu à a renaè tù chì cumpiteghji l’acule di mare. Camina di fronte à mèsenza stampà pedata. Mi perdu cum’è tutte e mamme,tutti l’amanti. Inventu passi è parolle da addurmintà.À st’ora quì minnanna si imbucinava u rusariuin e mani. Eiu, mi ne stava dentru à i granaci, dentru à u sonnuchì agguattava a prighera. Durante moltu tempu sò stata fora.Avale caminemu inseme. Senza memoria.

7

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 7

Page 4: cumpita

CASA FATTA À METÀ

Sortu u focu da e cantare. Hè u primu ghjornudi vaghjime. È l’anni chì sò in fondu.Prima ùn era micca eiu. Era a casa in custruzzione.Eiu prima di mè. Avale sbrembu l’estate,i vestiti chì volanu, i pedi scalzi vicinu à u vestitu.U tempu si perde in u mutà di e stagioneè in issa perdita ci hè qualchissia in mè.Una voce si campa in fondu à l’armadiu.U sole hè cusì bassu, ind’è l’ultima cantara.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 8

Page 5: cumpita

SCALE À CULLÀ

Eiu sbrembu u tempu. È tù affacchiè porti magia ind’è isse cantarepè a manu suspesa nantu à u pomu.Tù, a facitempu, tù chì u multiplicheghjichì li dai alenu è giri di tondu à mè ;cumu puderia dì “eiu”, s’o sò a to eredità,s’o ricunnoscu i to gesti è quelli di a mio zitellinain ste mani chì mi funu date in prestuda ch’è tù cuntinuessi u to miraculu di scambiàu niente ? Ma cumu dì u tempu ? Cumu mustrà luappesu in u gestu di e to mani, à u timbru di a vocelampendu u misteru ind’è e nostre vite,nantu à i scalelli chì ti ficcanu dulori in i dinochjied altre piaghe ch’ellu liccò u tempuquand’è no pusavamu nantu à l’ultimi scalelli :u paradisu à tiru di paradisu.

9

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 9

Page 6: cumpita

INVINTÀ A PELLE

Tandu era una volta. A manu nantu à u pomuchì face girà u tempu. Eramu invisibulitramezu à a ghjente. Tuttu era sicretu, complicedi noi chì cullavamu pianu pianu. Gode si l’elevazionedi a persona, u rimore di u legnu, a porta in aspettuè u dopu à a porta. U vaghjime vene in furia.Ritene l’estate, resti di sole in cimadi a scaletta. Fù felice u vestitu stampatu.Ci era un ventu lebiu, a to pelle tuccava a mea,u mare allisciava i pedi è si n’andava. Sente a to personacum’è esse senza vestitu. Cacciu i maglioni,a to manu interna inventa a pelle.Si ne stà à u sole cù issa cullana chì li fala in pettu.Diritta cum’è s’ellu ùn li frighjissi u tempu. Ella firmeràdopu à noi, è invichjiremu in i granaci di a cullana.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 10

Page 7: cumpita

ESSE CIÒ CHÌ MANCA

Prima eu ùn era eu. Ùn era mai indrentuà ciò ch’o sò. Ghjambe leste in a scopa culurita.U spurtellu pienu à bachi. A faccia imbacatadi taglià à l’accorta. A mi allungava in u to amoreà u purtellu, surrisu spannatu quand’è tù mi fighjava.Intria pè u curtile è tù digià in cucina.S’è e mio mani fussinu state e toie, teniacari l’animali, è a so carne arrangiata, a ghjentein tavula, tuttu ciò chì rimena o si ne stà pusatu.Ma ùn sò e to mani, ed hè ciò chì mi manca.E cantare s’abbughjanu versu u vaghjime.Trà mandili è calze un rusariu di sole.Cumu sarrà a cantara ?

11

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 11

Page 8: cumpita

SCENARIU CÙ I PEDI FORA

Ci chjinemu cù u lettu disfattu.Una pila di panni casca. In pianu l’estate.L’amore di sera cù a vita senza assestu,e cose fatte à metà. Ancu u silenziu hèsenza assestu. Mi piace issu scenariu.T’hà una verità chì mancu a sò.A mio vechja stanza hè sempre in trambugliucù i libri in pianu à u pede di u lettu. Sentechì a vita ùn hè cosa utile è arregulata,è tù ancu di menu, senza u lenzolu ripiicatu,è cù i pedi fora. Eccu ciò ch’aghju vulsutuin a mo vita. Senza tufone d’ozonu,senza tufone di fame nè di piombuchì trapani e lenzole di u mondu.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 12

Page 9: cumpita

TEGHJE IN CELU

Ùn ghjunghji mai. Tù sì induve sò.Oghje si muta stagione, dicenu e manialliscendu i panni. D’estate l’ospitiempiianu a casa. Mi tramutava in a stanzacun purtellinu è teghje in celu è sunniavadi tuttu ciò ch’o avia da esse è mai sò statu.Megliu cusì. Nanzu ùn era eiuè i mio sonnii ùn eranu di nimu.Sottu à mè i to passi finu à tardi.E to mani. Mai sò stata sola, mai saraghju.Quand’è tù ti n’andasti ùn sapia ch’è tù vultava.Mi feghji in cima à a scaletta. Ghjunghjeè mi basgia nantu à l’ultimu scalellu. À dui passi di u lettu.È subitu l’estate. U lume di l’estate chì spatancia.

13

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 13

Page 10: cumpita

I TO OCHJI PER MÈ

D’inguernu durmia in a to stanza. U sonnu pienu à folein u caldu di u lettu. Una volta mi hè venuta a paurach’è tù fussi cutrata à l’ora di u sveglià. Ti vighjava tutte e notteè quandu mi svegliava m’assaltava a colpa di stà di ghjornu fora.Dopu mi sò scurdata di l’anni ch’è tù avii è ch’è noi avemu.Sì smarrita senza more o diventà cutrata.Interrata in muntagna, invece di tè, quale ci sarà ? Quale si chjineràin u focu di i to ochji? I to ochji chì veghjanuper mè. Lumerella chì brusgia senza mai stancià.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 14

Page 11: cumpita

STRETTE SENZA FIUMI

Cità chjuca. Strette chì giranu.Mi stai à sente ? Senti a mio vocechì ùn dice nunda ? À pocu à pocu sò turnata invisibule.Mi lasciava esse un acellu à u nidu.è mi dava bizzicate di amore. Avale e stretteanu da sbuccà ad altre strette. À volte versu u mare.U fondu pienu à stride lasciate nantu à a rena.Sò spoglie di guerra, di lotte d’ogni ghjornuchì si rodenu l’osse. Mi dumandu s’è tù mi senti.Scuzzulu a rena di i mio scarpi. I mio pedi scalzi,a mo voce invisibule, a mio persona sposta à u lume.Pudia esse d’un altru modu ? U lume camina à pasponisenza ombra chì l’agruttessi. A to cullana luccicheghjanantu à u vestitu neru. A verità hà u so versu scuru,ma i to ochji contanu storie d’amore.Mi vogliu addurmintà in u lettu di i to ochji.

15

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 15

Page 12: cumpita

IN LETTERE CHJUCHE CHJUCHE

Camini nantu à a rena. E sandule nantu à e dunecun quelle cianfene di altri ghjorni. U soleùn ti brusgia, ùn ti ferisce l’ochji à meziornu.Cumpitemu l’amore cù a scrittura più chjuca di una línguainventata di pocu. A sanu l’acule marine. A sà u mare.Era una volta. Cusì ti ingutuppava a notteè mi imbucinava in i to ochji da infattàu lume. Ùn hè cù a memoria ch’o camingu.E mane sò di nebia cum’è i bachichì criscianu in e dune. Cun quale possuparlà di gruseglie oramai ? Gode mi u savoredi i bachi è di e rise. Accuglimu cunchiglie,castelli, principi è farfalle. Ciò ch’è no truvemuu perdimu. E mani vioti. I passi lebii.L’ochji crescenu cum’è l’erba in e sandule.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 16

Page 13: cumpita

UBIQUITÀ

Sì partuta per stà mi più vicina.Di l’altri ne ferma solu u nomech’è no sfuglittemu pè u fretu.Polvera di fine d’estate in e camisge.Frundame chì muta culore in a tessituradi u vestitu. Hè cusì ch’è no intrimu in u silenziu ?Ch’è no partimu da noi per un’antra stagione ?Dì mi, tù chì m’allisci cù a to presenzain giru à i panni spapersi in a stanza.Ti sentianu i dinochji è a vista stancadi vede ciò ch’è no ùn vidiamu. Sì stata ferma in a carreacù a cuverta nantu à e dinochje è noi in giru à tè.Avale ti movi cù u lume è tù sìinduve sò, quandu cercu in u silenziua to voce. Caminemu inseme.Un culombu trà i panni. Musica di u mare.

17

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 17

Page 14: cumpita

U RAMU PIÙ ALTU

Aguantu u ghjornu pè i capelli. I toi volanucù i marosuli. I panni crosci. Marina di vaghjime.M’invengu ch’o ùn aghju altru locu. A cunsistenza di a renanantu à i mio pedi è l’acelli chì si calanu nantu à u ramupiù altu pè u più volu altu. Chì altru locu ?Forse un desertu, una palma à sulia.Un dilluviu di natteri. Lascià girà u nocciulu in boccada onda in onda. Quale riceve a mio voce ?Mi spogliu cum’è s’è tù aspettessi ch’o ti dica tuttu.U silenziu mi travaglia a pelle. A cità di nottevista da l’altru latu. Caminemu in u rispirudi l’altru. Nunda sapemu. L’ignuranzacum’è un fiore di desertu. Ch’è tù sì ghjuntu, a sai ?Ùn lascià a bocca fora, u to surrisu.Aiuta mi à esse a to sete.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 18

Page 15: cumpita

U NIDU DI L’ALTAGNA

Ti aghju dettu ch’elli ùn si misuranu i passi ?U fiore schjacciatu in pianu ùn hè un fiore.Hè u passatu à minaccià l’avvene. Issa stondaùn stà trà i muri di u tempu. Mi rinchjinguversu u sole da a radica, a mio radica aereachì vola sopra à u desertu. È ogni passu mi dicel’infinitu. Sarà cusì l’amore ? Porghji miun cennu, un asciuvamanu nantu à a rena, u lenzoludi u nostru lettu. Mi vogliu calà nantu à tèsta notte è cuntà ti a mio vita.Ciò ch’o pensu ch’ella hè a mo vita, in duie orein l’orechja. Porghji mi a carezza,frutti secchi in l’ale di l’aviò,stracqua mi nantu à u lettu luntanu da casanantu à un tappettu vulante in cima à a muntagna.Chì mi vogliu sveglià in nidu à l’altagna.

19

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 19

Page 16: cumpita

SPUGLIÀ A CAREZZA

Cumpiteghju u ghjornu chì hà da vene da l’altru latudi a notte. L’acquata hè cusì dolce à a postach’ella ùn entre in a scatula. Nimu hà toccu a campanella.Un acellu vola cun l’ale crosce.Vogliu esce da mè. E ligne di a mio manusò cambiate da eri ad oghje. Eri eiu ùn era eiu.È s’ella hà pichjatu à l’usciu a to voce, è ch’o ùn avessi intesu ?Nè avutu asgiu à incristà a carezza è rispondeà u telefonu ? Muscu di sandalu, d’incensuvicinu à l’arice. Quand’è tù mi cheria agrottu, mi saraghju firmata ?Aghju vistu dinù e ripe di a notte parlà mi in secretu,e mo orechje in u mutore di l’aviò.Da l’altru latu mi si porghje a sete ch’o aghju da avè.Cum’hè ch’o ùn senti avale ciò ch’o sò digià ?

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 20

Page 17: cumpita

I LIGAMI DI U SOLE

L’uva hè merza è e mele inguizzite.Hà fattu cusì prestu l’inguernu à francà nuvembrecum’è di stilettu. Feritu si tene u solepè i ghjorni di cotru. Ùn caminemu.Stemu inseme fermi in un curridò.Tutti i ghjorni mi caccianu è voltu da maneinchjudata à i muri. À tuttorapossu piantà di dì : simu inseme.À tuttora u muru cede cum’è a buchjadi e mele. A buchja hè u riflessu di a polpadi a mela chì cede. Ed eu stò nantu à i muricum’è s’elli mi avessinu schjacciata.U bracciu fora per dà ti a suppa.

21

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 21

Page 18: cumpita

CANALIZAZIONE DI L’INFINITU

A to persona hè un canale duve passanu cannelluzziè u mare ùn ci entre. Ùn ci hè locu per di più cannelle,per un ghjornu di più. Solu u core allena u tempu,ogni stonda girata versu mè, i to ochjigirati versu mè ùn sanu nunda di e bracce o u renu,ed eo ùn sò più nunda. U rispiru chì mi guardapè u sempre. Sò quì è ùn ferma un solu quìduve stà mi ne. A carta ùn dice micca a cità in a to bocca,in a to persona chì era core è basta.Èd hè issu lume à schjarì l’usciu di casa,u biancu di e lenzole chì aggrottu ùn ne dà.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 22

Page 19: cumpita

U FONDU DI L’ALE

Beiu u to vinu appitticatu à u bichjeru. U bichjeru,a frutta, u lettu dicenu u to nome è eo ùn sòchì dì. Apru e cantare circhendu un rusariudi sole chì mi apri a mane o a camisgia. Sentu dinùl’acule marine, e vucali cumpitate ind’è u primu versuvicinu à l’ale di l’aviò. L’ale ùn supportanu u mio pesusopra à u mare. Suspesa in pienu volu. Inghjòa terra prumessa. Camingu à mezu à i nulidi u desertu cù un mughju chì mi porta à a caravanaduve i zingari si scaldanu in tornu à a fucare.

23

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 23

Page 20: cumpita

UN BICHJERU PÈ A MO SETE

Carrughju arabu. À colla è fala.Dentru à ciò ch’o sò è ùn a sapia.L’odore di e vucali chì culuriscenu e bocchedi e muntagne. U mo figliolu dormecù u nome di e strette accantu à u Darroè u misgiucciu affaccatu si à l’usciu.I nostri passi sò l’arabesca di u chirchennudi Boabdil, u Zitellu in pienu disastru.Sì u mio gerundiu, a nigazione di u tempufora di e muraglie. U scordu chì ùn si pò tuccà.Falgu pè a to persona finu à e chjappelle di e stretteè u mio core strascinoni si manghja a polveradi u ventu. Un bichjeru pè a mo seteAmpargu cù a citàà vultà cun a stonda in istacca.Granada ùn pianghje più è u fiume mi porghjeu fiuminale. Avaraghju da stà di notte pè issu violuduve l’ala ferita di l’acellu imboccau so volu ? Ampargu a risa orfagna di i muri di terra rossa,i cenni di i morti chì collanu per ariafinu à a muschea. Ampargu cù a lingua di i carrughji,cù i denti di latte di Albayzin.Versu sera. Prucessione di culori chì mi manghjanua camisgia finu à a carne cù un bichjeru di vinuè a neve in muntagna. Dentru à mèa pelle di a cità si ficca in drentu à i zingarivulendu à rente à u niente.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 24

Page 21: cumpita

PRIGHERA CONTRU À A RABBIA

Aghju a rabbia in i capelli. For di ciò ch’o sò.Ùn vulia micca cumpità a notte cusì.Chergu a dulcezza di altri ghjorni. A to manucalmendu e mio timpeste.Dorme annantu à u to cuscinu. A to pellemurmurendu pianu pianu una storiadi amore. Chergu una goccia di forzapè u caminu. Apre a borsaà ciò chì caschi. Chergu ch’è tù ùn mi senti,ch’è tù ùn feghji a mo bughjura. Principieraghjupianu pianu u santacroce in i mo capelli.A mio acquata attraversa u carrughju.Ne squassa a stampa di u primu versu.

25

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 25

Page 22: cumpita

MATINE IN TERRA

Accettà u ghjornu. Caschi cum’ellu caschi.Traversà più carrughji chè case,più ghjente chè carrughji. Attraversàa pelle finu à l’altru latu. Mentre ch’ofacciu è disfacciu u ghjornu. U to coredorme cun mè. Mi ingutuppa e notteè e matine sò ghjalate quand’o m’arrizzu.È sempre dumandu induve sì è perchèi carrughji anu smessu di esse fiumi. À voltefala in terra una goccia d’acquacumu s’ella fussi una lacrima. À volteterra ùn ci ne hè à bastanza da asciuvà la.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 26

Page 23: cumpita

25 APRILE

Oghje, ti aghju datu u carofanu più rossuch’o aghju trovu senza truvà a to ghjassa.Fù cumu s’è tù mi basgiava issu ghjornu,cumu s’è nò falavamu nantu à a Piazzapè a traversa di i platani chì ci fischjanui treni. Avianu l’abitudine di fischjà miin e ghjambe è nantu à a mio spallaci hè dinù un acellu feritu. U veranucuntinua à u purtellu. Ci hè più polvera chè nanzuè aghju più ghjorni da aghjunghje à i ghjorni.Mastucu a polvera di tutti i carofani ch’è tù mi ai datu,i vogliu sempre rossi à l’orlu di a to bocca.Ùn ai bisognu di una stacca per accoglie mi,ma aghju bisognu di una cascetta per vultulà miin a sigatura chì hè firmata da l’ultimu aprile.

27

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 27

Page 24: cumpita

À PIAN’ DI PIANU

Caminà cù u pianu è rode i pedi.Laca mi traversà a notte chì mancapè u ghjornu, cerniglià e petre. E petreracolte in mare pusate in fonduà u baullu ed eiu arritta tutte l’ore chì mancanuper campà. Un vechju lenzolu di minnannaavia u mendu di inturchjà si sottu à e carezze.Avale hà smessu di rispirà. U baullutrizinava quand’ellu apria l’ochji nantu à i tesori :u mare in e to petre, u lume in e manichì mi purtavanu versu u lume. Camingu à a cechescaè i mo pedi si rodenu u tighjatu chì splende.

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 28

Page 25: cumpita

TRUVATORI DI A NOTTE

A penna stantarata chì cumpiteghja u ghjornuannantu à ogni ramu. È u ventu, a so musicain e corde di Mauguio, e carte chì volanuin a to voce à circà i to ochji. Vultatu in casaa tavula scuperta sottu à u pane è una tisana.Querciu sodu chì ùn tene e tacche di l’anni.Stà si culà, esse a terrazza, i pilastri di a notte,i lumi è l’odori, l’acqua di u bagnu.Esse u penitente biancu, u pilligrinu chì scunghjurau diavulu nantu à u ponte, a petra lampata in gola.Era po luna vechja quella notte. Truvatori è vinu.Culà luntanu è quì vicinu : paesi accesi,dui topi di acqua fendu un valsu in un canaledi a Camarga. Era oghje prima di l’ale di l’aviò,di u bigliettu tagliatu, di e rote chì si calanu pianu.Esse qualchissia chì mi si assumiglia, cù e valisge in mani,a voce chì cumpiteghja u nome di u carrughju duv’ella era a casa.Sta chjave apre à quanti palmi da quaghjò ?

29

RA BRANCO - Cumpità u ghjornu-72p:Branco 10/03/2009 09:32 Page 29