cukrzyca i przewlekła choroba nerek - kidney.org · cukrzyca typu 1 to w przyblieniu około 10...

Cukrzyca i przewlekłachoroba nerek

11-10-1603_PatBro_DiabetesC#21C 6/26/08 12:56 PM

Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca (z łaciny diabetes mellitus) to choroba,występująca kiedy Twój organizm nie produkujewystarczającej ilości insuliny lub kiedy nie jest wstanie w normalny sposób zu�ywać zwykłychilości insuliny. Insulina to hormon, regulującyilość cukru w krwi. Wysoki poziom cukru w krwimo�e powodować problemy w ró�nych partiachTwojego organizmu.

Czy istnieją ró�ne rodzaje cukrzyc?

Tak. Najczęściej występuje typ 1 i 2 cukrzycy.Cukrzyca typu 1 to w przybli�eniu około 10procent przypadków tej choroby. Na ogół maona początek w dzieciństwie. Je�eli chorujesz nacukrzycę tego typu, Twoja trzustka nie posiadawystarczającej ilości insuliny i konieczne jestdostarczanie insuliny pod postacią iniekcji.

Cukrzyca typu 2 (najczęściej występujący rodzajcukrzycy) na ogół występuje u ludzi powy�ej 45roku �ycia, lecz coraz częściej odnotowuje się jąu młodszych osób. Je�eli chorujesz na cukrzycętego typu, Twoja trzustka produkuje insulinę,lecz Twój organizm nie zu�ywa jej w prawidłowysposób. Wysoki poziom cukru w krwi częstomo�na kontrolować przez schudnięcie, ćwiczeniai tabletki, lecz konieczne mo�e być równie�przyjmowanie zastrzyków z insuliną. Cukrzyca

NATIONAL KIDNEY FOUNDATION2


typu 2 szczególnie często występuje uAfroamerykanów, Latynoamerykanów,Amerykanów pochodzenia azjatyckiego orazIndian amerykańskich.

W jaki sposób cukrzyca wpływa namój organizm?

Je�eli cukrzyca jest niekontrolowana, mo�ewystąpić uszkodzenie wielu narządów,zwłaszcza nerek, serca, oczu i nerwów. Mo�edojść do nadciśnienia oraz stwardnieniatętnic (arteriosklerozy), które to stany mogąprowadzić do chorób serca i naczyńkrwionośnych.

Jaki wpływ ma cukrzyca na nerki?

Cukrzyca mo�e uszkadzać naczyniakrwionośne w nerkach. Pierwszą oznakąuszkodzenia nerek jest obecność albumin(rodzaj białka) w moczu. Test moczu czułynawet na maleńką ilość albumin(mikroalbuminuria) pomaga wykrywać uchorych z cukrzycą uszkodzenie nerek nawetna wczesnym etapie. W przyszłości mo�edojść do pogorszenia sprawności nerek.Sprawność nerek ocenia się na podstawiewartości wskaźnika GFR (wskaźnik filtracjikłębuszkowej - z ang. Glomerular FiltrationRate) uzyskiwanego z badania poziomukreatyniny w krwi. Uszkodzone nerki niemogą prawidłowo oczyszczać krwi, coprowadzi do gromadzenia się w krwizbytecznych produktów przemiany materii.Organizm zatrzymuje więcej wody i soli ni�powinien, co mo�e skutkować zwiększeniemmasy ciała oraz obrzękiem kostek.

Cukrzyca mo�e równie� uszkadzać naczyniaw organizmie (neuropatia). Mo�e topowodować problemy z oddawaniem moczu.

NATIONAL KIDNEY FOUNDATION 3


Pełny pęcherz mo�e powodowaćwystępowanie ciśnienia wstecznego, któreczęsto uszkadza nerki. Ponadto, kiedy moczprzebywa w pęcherzu przez dłu�szy czas,mogą występować infekcje dróg moczowych.Wynika to z faktu bardzo szybkiegorozmna�ania się bakterii w moczu z du�ązawartością cukru.

Ilu ludzi z cukrzycą zapada na przewlekłąchorobę nerek?

U około jednej trzeciej ludzi z cukrzycąmo�e dojść do rozwinięcia się przewlekłejchoroby nerek (PCN). W niektórych grupachspołecznych, np. u Afroamerykanów,Latynoamerykanów, Amerykanówpochodzenia azjatyckiego oraz Indianamerykańskich ryzyko wystąpienia tegopowikłania jest wy�sze.

Co człowiek chory na cukrzycę mo�ezrobić, �eby zapobiec chorobie nerek?

Właściwe kontrolowanie poziomu cukru wkrwi mo�e obni�yć ryzyko wystąpieniaprzewlekłej choroby nerek. Przynajmniej razw roku nale�y wykonywać badanie moczupod kątem albumin (rodzaj białka). Nale�y

4 NATIONAL KIDNEY FOUNDATION


mierzyć ciśnienie krwi zgodnie z zaleceniamilekarza oraz za�ywać przepisane leki nanadciśnienie. Nale�y wykonywać badaniakrwi w celu kontrolowania poziomu cukru wkrwi oraz sprawdzania sprawności nerekprzez oznaczanie poziomu kreatyniny wkrwi. Konieczne jest przestrzeganie dietycukrzycowej oraz regularne wykonywaniećwiczeń. Zaleca się unikać spo�ywaniaalkoholu i palenia papierosów. Nale�yodwiedzać lekarza zgodnie z instrukcjami.

U wielu ludzi z cukrzycą nie dochodzi dowystąpienia przewlekłej choroby nerek.Chorowanie na cukrzycę nie zawszeoznacza, �e dojdzie do zaburzeń pracynerek. Porozmawiaj ze swoim lekarzem omo�liwości wystąpienia przewlekłej chorobynerek w Twoim przypadku.

Jakie są wczesne objawy przewlekłejchoroby nerek u ludzi, chorującychna cukrzycę?

Je�eli chorujesz na cukrzycę,najwcześniejszym objawem przewlekłejchoroby nerek jest obecność albumin wmoczu. Albuminy występują w moczu nadługo przed objawami choroby nerekwidocznymi w rutynowych badaniach krwi,które są wykonywane u Twojego lekarza.Albuminy w moczu mogą być wczesnymobjawem anomalii naczyń krwionośnych,które mogą prowadzić do chorób serca. Wzwiązku z tym niezmiernie istotne jestpoproszenie lekarza raz do roku owykonanie badania moczu pod kątemmaleńkich ilości albumin (mikroalbuminurii).Konieczne jest równie� wykonywanieprostego badania krwi z oznaczeniemkreatyniny w surowicy w celu ustalenia



zdolności nerek do filtrowania — wskaźnikaGFR (wskaźnik filtracji kłębuszkowej).

Będziesz nocą częściej wstawać do ubikacji.Twoje ciśnienie krwi mo�e nadmierniewzrosnąć. Podobnie, jak w przypadku ka�dejosoby chorej na cukrzycę, musisz regularniebadać krew, mocz i ciśnienie krwi. Dziękitemu będzie mo�na lepiej kontrolować Twojąchorobę oraz wcześnie rozpocząć leczenienadciśnienia i choroby nerek.

Jakie są późne objawy choroby nerek uludzi, chorujących na cukrzycę?

Do późnych objawów mo�e nale�ećprzybranie na wadze i obrzęki kostek. Wmiarę postępu choroby nerek wystąpi


TABELA 1

Objawy choroby nerek u chorych na cukrzycę

Objawy wczesne:� Albuminy w moczu (wskazuje równie�

na zwiększone ryzyko chorób serca)� Częstsze wstawanie nocą do ubikacji� Wysokie ciśnienie krwi

Objawy późne:� Obrzęki kostek i nóg, skurcze

mięśni nóg� Wysoki poziom azotu mocznikowego

w krwi (BUN z ang. Blood UreaNitrogen) oraz obni�enie wskaźnikafiltracji kłębuszkowej GFR

� Obni�one zapotrzebowanie nainsulinę lub tabletkiprzeciwcukrzycowe

� Osłabienie, bladość i niedokrwistość� Swędzenie� Poranne mdłości, wymioty


równie� wzrost azotu mocznikowego w krwi(BUN) oraz obni�enie wartości wskaźnikaGFR. Mogą występować nudności, wymioty,utrata apetytu, osłabienie, rosnącezmęczenie, swędzenie, skurcze mięśni(zwłaszcza nóg) oraz niski poziomerytrocytów (anemia). W niektórychprzypadkach mo�e dojść do obni�eniazapotrzebowania na insulinę lub lekiprzeciwcukrzycowe. Wynika to zezmniejszonego rozkładu insuliny przezchore nerki. W razie wystąpieniajakichkolwiek wymienionych objawów nale�yskontaktować się z lekarzem.

Co mo�na zrobić, je�eli cukrzyca ju�zaatakowała nerki?

W razie wystąpienia jakichkolwiekwymienionych objawów choroby nerekkonieczne jest skontaktowanie się zlekarzem. Dzięki przeprowadzeniu badańmoczu i krwi Twój lekarz będzie w stanieocenić pracę Twoich nerek. Pomo�e to wdobraniu jak najlepszej terapii. Wczesnewykrycie choroby nerek w połączeniu zodpowiednią terapią mo�e zapobiecpogorszeniu stanu zdrowia.



Co się stanie, je�eli sprawność moichnerek ulegnie obni�eniu?

Najpierw Twój lekarz musi dowiedzieć się,czy problem został spowodowany przezcukrzycę. Inne choroby równie� mogąprowadzić do uszkodzenia nerek. Je�eli niezostaną znalezione inne problemy, Twójlekarz będzie próbował utrzymać pracęTwoich nerek na satysfakcjonującympoziomie przez jak najdłu�szy okres czasu.Wykazano, �e stosowanie specjalnegorodzaju leków na nadciśnienie, zwanychinhibitorami konwertazy angiotensyny (ACE)oraz blokerami receptora angiotensynowego(ARB) pomaga spowolnić utratę sprawnościnerek oraz obni�a częstość występowaniachorób serca u osób, cierpiących nacukrzycę. Poni�sze zalecenia mogą pomóc wwydłu�eniu i poprawieniu sprawności nerek:

� kontrolowanie poziomu cukru w krwi zapomocą diety, ćwiczeń i leków

� kontrolowanie nadciśnienia

� ograniczenie ilości spo�ywanej soli wcelu wspomagania kontrolowaniawysokiego ciśnienia krwi i obni�eniaczęstości występowania obrzęków

� leczenie infekcji dróg moczowych



� korygowanie wszystkich problemówzwiązanych z układem moczowym

� unikanie za�ywania leków, które mogąuszkodzić nerki (zwłaszczaprzeciwzapalnych lekówprzeciwbólowych)

� pytanie lekarza przed rozpoczęciemza�ywania suplementów ziołowych.

W jaki sposób mo�na utrzymać najwy�sząsprawność nerek przez jak najdłu�szyokres czasu?

Lekarz, specjalizujący się w leczeniu nerek(nefrolog) zaplanuje całą terapię razem zTobą, Twoja rodziną i Twoim dietetykiem.Najlepszym sposobem na utrzymaniesprawności nerek jest kontrolowaniepoziomu cukru w krwi i nadciśnienia przezza�ywanie inhibitorów ACE lub blokerówARB. W przypadku cukrzycopochodnejchoroby nerek ciśnienie krwi powinno byćmniejsze ni� 130/80. W wielu przypadkach,�eby osiągnąć tę wartość docelową,konieczne mo�e być za�ywanie więcej ni�jednego leku na nadciśnienie.

Nale�y równie� dobrze kontrolować poziomcukru w krwi. Do sprawdzania przeciętnegopoziomu cukru w krwi wykorzystywane jestoznaczenie hemoglobiny A1c. Uzyskanawartość powinna być ni�sza ni� siedemprocent. Pomocne mo�e być ograniczeniezawartości białek w diecie. Dietę zaplanujeszrazem ze swoim dietetykiem. (Zapoznaj się zbroszurą Amerykańskiej Narodowej FundacjiNefrologicznej National Kidney Foundation otytule Dieta i przewlekła choroba nerek. 11-50-0135)



Gdzie jest miejsce diety niskobiałkowej?

Badania sugerują, �e obni�enie zawartościbiałek w diecie mo�e spowolnić procesuszkadzania nerek. Nale�y porozmawiać otym ze swoim lekarzem. Je�eli konieczne jestprzejście na dietę niskobiałkową, nale�yzaplanować to z dietetykiem. Nie wolnoprzechodzić na tę dietę bez rozmowy zdietetykiem, poniewa� mo�e to spowodowaćnasilenie objawów choroby.

Czym jest niewydolność nerek upacjentów z cukrzycą?

Niewydolność nerek oznacza, �e nerki nie sąju� w stanie ju� utrzymywać Twojegoorganizmu w zdrowej kondycji i wymaganejest prowadzenie dializ lub przeszczep.Schyłkowa niewydolność nerek ma miejsce,kiedy sprawność nerek wynosi wprzybli�eniu 15 procent stanu normalnego.Bez odpowiedniej terapii czas odrozpoczęcia cukrzycopochodnegouszkodzenia nerek i schyłkowejniewydolności nerek to pięć do siedmiu lat.



W jaki sposób leczy się niewydolnośćnerek u pacjentów z cukrzycą?

W momencie wystąpienia schyłkowejniewydolności nerek mo�na zastosowaćjedną z trzech terapii: przeszczep nerki,hemodializy lub dializy otrzewnowe. Rodzajodpowiedniej terapii zostanie dobrany napodstawie ogólnego stanu zdrowia orazhistorii medycznej, stylu �ycia i preferencji wzakresie rozwiązania. W procesie planowaniadu�ą rolę odgrywa współczynnik powodzeniaka�dego rodzaju terapii. Podjęte decyzje niesą ostateczne. Wielu ludzi korzystało zjednej z tych z terapii w ró�nych okresach�ycia. Twój zespół medyczny omówi z Tobąte wszystkie terapie oraz odpowie nawszystkie pytania.

Czy u pacjenta z cukrzycą mo�naprzeprowadzić przeszczep nerki?

Tak. Przeszczepiana nerka mo�e pochodzićod osoby zmarłej lub �ywego dawcy, którymo�e być bliskim krewnym, przyjacielem lubnawet osobą obcą, która zdecydowała się naoddanie nerki osobie potrzebującejprzeszczepu. Po otrzymaniu nowej dawkikonieczne mo�e być stosowanie wy�szejdawki insuliny. Wynika to z faktu, �ebędziesz więcej jeść, a nowa nerka będzie wlepszym stopniu rozkładać insulinę ni� stara.Będziesz równie� za�ywać leki zwanesterydami, które zapobiegną odrzuceniunowej nerki przez organizm. Je�eli dojdziedo niewydolności przeszczepionej nerki, woczekiwaniu na kolejny przeszczep zostanierozpoczęta dializoterapia. (Zapoznaj się zbroszurą Amerykańskiej Narodowej FundacjiNefrologicznej National Kidney Foundation otytule Przeszczep nerek (ang. KidneyTransplant). 11-10-0304)



Jak wygląda sytuacja z przeszczepaminerek-trzustki?

Czasami, w przypadku cukrzycy typu 1,mo�liwe jest przeprowadzenie przeszczeputrzustki jednocześnie z przeszczepem nerkilub wkrótce po nim. Twój lekarz mo�eprzedstawić Ci więcej informacji odnośnie tejmo�liwości.

Na czym polega hemodializoterapia?

Hemodializy to najpowszechniejsza postaćterapii niewydolności nerek. Aby mo�liwebyło prowadzenie hemodializ, koniecznebędzie przeprowadzenie zabieguchirurgicznego, podczas którego nastąpipołączenie jednej z tętnic ramienia dopobliskiej �yły. Dzięki temu nastąpiutworzenie większej �yły, zwanej przetoką.W przetokę wkłuwane są igły, którenastępnie łączy się przewodami z tzw.sztuczną nerką. To urządzenie oczyszczakrew i usuwa zbyteczne produkty przemianymaterii, gromadzące się w krwi. Dializa trwaokoło czterech godzin i na ogół musi być



wykonywana trzy razy w tygodniu. Dializa mo�e byćprowadzona w szpitalu, ambulatoryjnie w klinicedializ lub w domu (po przeszkoleniu). (Zapoznaj się zbroszurą Amerykańskiej Narodowej FundacjiNefrologicznej National Kidney Foundation o tytuleHemodializa (ang. Hemodialysis). 11-10-0301)

Na czym polega dializa otrzewnowa?

Dializy otrzewnowe są często stosowane u pacjentówz cukrzycą. W tego rodzaju dializie krew pacjenta niejest oczyszczana poza organizmem, jak w przypadkuhemodializy. Krew pozostaje w naczyniachkrwionośnych, otaczających przestrzeń otrzewnową(wokół brzucha). Wyściółka tej przestrzeni zachowujesię jak naturalny filtr.

Podczas zabiegu chirurgicznego następujewprowadzenie do jamy brzusznej plastikowej rurkizwanej cewnikiem. W trakcie terapii następujepowolne napełnianie jamy brzusznej (przezwcześniej wprowadzony cewnik) za pomocą płynuzwanego dializatem. Produkty przemiany materiiulegają przefiltrowaniu przez naczynia krwionośne,wyściełające przestrzeń brzuszną i przechodzą dodializatu. Po zakończeniu tego procesu zu�ytydializat zostaje zdrenowany i przekazany doutylizacji. Potem następuje powtórzenie całegoprocesu (na ogół cztery do sześciu razy w ciągu dnialub nocy). Dostępnych jest kilka rodzajów dializotrzewnowych. (Zapoznaj się z broszurąAmerykańskiej Narodowej Fundacji NefrologicznejNational Kidney Foundation o tytule Wszystko, comusisz wiedzieć o dializach otrzewnowych (ang.What You Need to Know About Peritoneal Dialysis).11-50-0215)

Najwa�niejsze informacje do zapamiętania ocukrzycy i nerkach:

� Schyłkowa niewydolność nerek mo�e wystąpić uokoło jednej trzeciej ludzi chorych na cukrzycę.



� Poniewa� cukrzyca mo�e uszkadzaćnaczynia krwionośne organizmu, mo�erównie� prowadzić do trwałegouszkodzenia nerek. Pierwszą oznakąuszkodzenia nerek jest obecność albuminw moczu.

� Występowanie uszkodzenia nerek orazpoziom sprawności nerek (wskaźnik GFR)wskazują na przewlekłą chorobę nerek.

� Wczesne uszkodzenie nerekspowodowane przez cukrzycę mo�nawykryć czułym badaniem moczu namaleńkie ilości albumin(mikroalbuminurii). Do oceny wskaźnikaGFR mo�e zostać wykorzystane badaniekrwi pod kątem poziomu kreatyniny,które pozwala ocenić pozostałąsprawność nerek.

� Osiągnięcie docelowego ciśnienia krwi zpomocą inhibitorów ACE jestnajefektywniejszym sposobem nazwolnienie pogarszania sprawnościnerek.

� Je�eli występuje uszkodzenie nerek,obrzęki lub podwy�szone ciśnienie krwi,mo�e być konieczne ograniczenie ilościspo�ywanej soli.

� Równie� inne czynniki mogą powodowaćuszkodzenie nerek oraz wpływać na ichsprawność. Są to: zablokowanieprzepływu moczu, infekcje drógmoczowych oraz niektóre leki (zwłaszczaprzeciwzapalne leki przeciwbólowe).

� O uszkodzeniu nerek mogą świadczyćobrzęki kostek i nóg, częstsze wstawaniedo ubikacji nocą, wysokie ciśnienie krwi iobni�enie ilości insuliny, niezbędnej dokontrolowania cukrzycy.



� W razie pogorszenia przewlekłejchoroby nerek i wystąpienia schyłkowejniewydolności nerek, taki stanchorobowy mo�na leczyć przeszczepemnerek, hemodializami lub dializamiotrzewnowymi. Rodzaj terapii jestdobierany indywidualnie dla ka�degopacjenta w zale�ności od ogólnegostanu zdrowia, stylu �ycia orazosobistych preferencji. Planowaneleczenie mo�e wcześniej czy późniejuwzględniać ka�dą z tych form terapii.

� Dieta cukrzycowa jest bardzo wa�nączęścią terapii dla wszystkich pacjentówz cukrzycą, nawet je�eli nie cierpią naprzewlekłą chorobę nerek.



Ponad 20 milionów Amerykanów - jeden z dziewięciu dorosłych -cierpi na przewlekłą chorobę nerek, a większość nawet o tym nie wie.Ponad 20 kolejnych milionów jest objętych zwiększonym ryzykiem.AMERYKAŃSKA NARODOWA FUNDACJA NEFROLOGICZNA - NATIONALKIDNEY FOUNDATION, powa�na społeczna organizacja zdrowotna,stara się zapobiegać chorobom nerek i dróg moczowych, ulepszać stanzdrowia i dobrostan osób indywidualnych oraz rodzin, cierpiących nate choroby, i zwiększać dostępność wszystkich narządów doprzeszczepów. Przez przedstawicielstwa na całym świecie Fundacjaprowadzi programy z dziedziny badania, profesjonalnej edukacji,usług dla pacjentów i społeczeństwa, edukacji publicznej orazprzekazywania narządów.

Dostępne równie� po hiszpańsku (11-10-0242)© 1989-2007 National Kidney Foundation, Inc. Wszelkie prawa zastrze�one. 11-10 -1603

National Kidney Foundation30 East 33rd StreetNew York, NY 10016001.212.889.2210

www.kidney.org

Edukacja publiczna

Edukacja wraz z ciągłą opieką

↑ Zwiększone ryzyko

STADIUM 1Uszkodzenie nerek

z prawidłowąlub ↑ sprawnością nerek

STADIUM 2Uszkodzenie nerekz prawidłowa lub

łagodnie upośledzoną↓ sprawnością nerek

STADIUM 3Umiarkowana ↓

sprawność nerek

STADIUM 4Poważnie

ograniczona↓ sprawność nerek

STADIUM 5Schyłkowa

niewydolnośćnerek

Ta strzałka wskazuje tematykę zasobów z systemu KLS.Lekko zacienione pola wskazują tematykę omówioną w niniejszym dokumencie.

GFR = ang. Glomerular Filtration Rate — wskaźnik filtracji kłębuszkowej; P = przeszczep nerki; D = dializy

DFG 130 90 60 30 15 0 P P P P P D


cukrzyca i przewlekła choroba nerek - kidney.org · cukrzyca typu 1 to w przyblieniu około 10...

Documents