course seethroughict

เพ

หลพอเพม

แ

ลกสตรมโอกาและเพ

รการเรสในก

พอการ

รยนรการใชปกปอ

เทาทนชไอซทองคมค

นสอไอทเพอกครองเด

อซท การพฒดก

1

ฒนา

2

สารบญ

บทนา ความจาเปนของหลกสตร 4 สวนท 1 เนอหาในการอบรม แผนการอบรม ระยะเวลา และรปแบบ 6 สวนท 2 ขนตอนการจดกจกรรม 9 สวนท 3 เนอหาความรประกอบกจกรรมในการอบรม 27 ตอนท 1 ความรพนฐานดานไอซท สทธขนพนฐาน 33 บทท 1 ความรพนฐาน และสถานการณการใชไอซท (Basic Use) 34

1.1 การใชงานดานไอซทในสงคมไทย 34

1.2 เทคโนโลยในการเชอมตออนเทอรเนตในโลกสมยใหม 39

บทท 2 สทธขนพนฐานดานเดกกบไอซท 43

2.1 ไอซท กบ สทธขนพนฐานของเดก 43

ตอนท 2 บทบาทคร ผปกครอง และชมชน 46 บทท 3 บทบาทคร ผปกครอง และชมชน 47

3.1 ไอซท เรมทบาน 47

3.2 ไอซท ในโรงเรยน 47

3.3 ไอซทในชมชน 48

3.4 ขอควรคานง ดานโอกาสและความเสยงของอนเทอรเนต 48

ตอนท 3 การสรางวนยในการใชไอซทเชงสรางสรรค 51 บทท 4 กตกาพนฐานกอนใชงานไอซท 52

4.1 กตกาขนพนฐานกอนใชงานไอซท 52

4.2 กรณโทรศพทเคลอนท 53

4.3 กรณอนเทอรเนต 55

บทท 5 การจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร 61

5.1 เปาหมายของการจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร 61

5.2 หลกเกณฑการพจารณา ระบบการจาแนกเนอหาตามชวงวยของผเลนเกม 61

5.3 หลกเกณฑการพจารณา ระบบการจาแนกเชงคณคาของเกมคอมพวเตอร 63

5.4 หลกเกณฑการพจารณา ระบบการจาแนกคณคาของสงคมในเกมคอมพวเตอร 63

3

บทท 6 ตวอยางกจกรรมในโรงเรยนเพอสรางการรเทาทนเกม 64

6.1 การจดกจกรรม สองสวน หาฐาน 64

6.2 สวนปฏบตการใหความรเดก หาฐาน เทพ 4 องค 64

6.3 ประชมรวมกบครเพอออกแบบกจกรรมในโรงเรยน 65

ตอนท 4 การประเมนและจดการความเสยงทเกดขนจากการใชไอซท 66 บทท 7 สถานการณความเสยง และเครองมอพนฐานในการปองกนภย (Basic Tools) 67

7.1 อะไรคอภยหรอความเสยงทอาจเกดขน 67

7.2 เรองเพศออนไลน 67

7.3 เนอหาไมเหมาะสมบนอนเทอรเนต 69

7.4 เพอนออนไลนและการลอลวง 70

7.5 การสงตอ และ การละเมดสทธสวนบคคลของผอน 71

7.6 การกระทาผดกฎหมาย 72

7.7 การละเมดลขสทธ/ทรพยสนทางปญญา 73

7.8 ภยทางดานเทคนค 75

7.9 ภยสแปมเมล 76

7.10 ทาอยางไรเมอเผชญหนากบภยอนเทอรเนต 78

7.11 วธดแลลกยคไซเบอร 78

7.12 ภยจากการตดเกม 79

7.13 ภยจากการใชโทรศพทมอถอ 81

บทท 8 การประเมนการตดอนเทอรเนต ตดเกมคอมพวเตอร 84

8.1 การตดอนเทอรเนต 84

8.2 การตดเกม 84

บทท 9 กฎหมาย และสทธเดกขนพนฐานในการใชไอซท 88

ตอนท 5 การพฒนาวฒนธรรมในการใชไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนาตนเอง ชมชน และสงคม (Basic Creative Use) 91

บทท 10 เครอขายเดกหวใสฉลาดใชไอซท : เปลยนวกฤตเปนโอกาส 92

บทท 11 ตวอยางเดก 2.0 และ เดก 3.0 เรองจรงทมอยในสงคม 94

บทท 12 ปจจยสนบสนนเพอสรางการเปลยนแปลง 96

คาสาคญ 99 อางอง 103

4

บทนา ความจาเปนของหลกสตร

ในยคของสงคมสารสนเทศดงเชนทกวนน ICT หรอ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มบทบาทสาคญตอการดาเนนชวตเปนอยางมาก ICT ชวยอานวยความสะดวกในหลายๆ ดาน ชวยลดขอจากดดานเวลา สถานท เพมประสทธภาพการทางานของบคลากร ลดตนทน สรางโอกาสใหมๆ ICT จงเปนพนฐานสการขบเคลอนในดาน เศรษฐกจ สงคม อตสาหกรรม วฒนธรรม และทสาคญคอดานการศกษา ไมวาองคกรหรอบคคลจงควรเตรยมพรอมรบการเปลยนแปลงทรวดเรวของเทคโนโลย การรจกบรหารจดการเทคโนโลยทเขามามผลกระทบตอชวตไดอยางมประสทธภาพนน ควรเรมดวยการรเทาทน ICT เพอใหสามารถประเมนคณคา ประโยชนและโทษ สามารถปรบใชงานไดตามความตองการ

หลายประเทศชนนาทวโลก ตางกลงทนในโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางจรงจง สงคโปรเปนตวอยางของประเทศทลงทนในระบบอนเทอรเนตความเรวสงไปยงโรงเรยนทวประเทศเพอปฏวตการเรยนรของเดกๆ ประเทศเกาหลใตตงเปาหมายความเรวอนเทอรเนตบรอดแบรนด 1,000 Mbps ใหเปนมาตรฐานของทงประเทศ ในป พ .ศ . 2555 ดวยการทมงบประมาณกวา 34 ลานลานวอน เดกสงคโปรและเกาหลกาวลานาหนาดวยการเขาถงหองสมดออนไลน 24 ชวโมง มเครอขายเพอนตางโรงเรยนทพรอมจะแลกเปลยนเรยนรในเรองทสนใจรวมกน ไดเขาถงเวบไซตดๆ สอการเรยนรดๆ มากมายทสามารถนามาเชอมโยงและเสรมกบบทเรยน ครทเกงเทคโนโลยชวยทาใหเดกไดเรยนรอยางกระตอรอรน ทาใหหองเรยนมชวตชวา สงเสรมใหเดกไดพฒนาความรและทกษะการเรยนรอกมากมาย

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ . 2542 ถอเปนเครองมอสาคญในการปฎรปการศกษาไทย โดยมหลกการสาคญหลายดาน ไมวาจะเปน การสรางความเสมอภาคของโอกาสทางการศกษา การพฒนามาตรฐานและคณภาพการศกษา การพฒนาครและบคลากรทางการศกษา หลกสตรแกนกลางและหลกสตรทองถน ทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา และเทคโนโลยเพอการศกษา ซงในสวนของเทคโนโลยเพอการศกษานน กระทรวงศกษาธการกไดสนองนโยบายดงกลาว โดยการตงเปาหมายในการสงเสรมใหเดกและเยาวชนไดพฒนาขดความสามารถในการใช ICT และ สงเสรมใหสถานศกษาทกแหงสามารถเชอมโยงเครอขายถงกน พฒนาบคลากรครใหมความรความสามารถ มทกษะในการใช ICT และสามารถนาไปประยกตใชงานไดอยางเหมาะสม แผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ยงกาหนดยทธศาสตรในการใช ICT เพอพฒนาคณภาพการเรยนรของผเรยน พฒนาการบรหารจดการและใหบรการทางการศกษา ผลตและพฒนาบคลากรดาน ICT และการกระจายโครงสรางพนฐาน ICT เพอการศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ไดกาหนดแผนแมบทในการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษาทตอบสนองแผนระดบชาตและระดบกระทรวง โดยเฉพาะการใช ICT เพอพฒนาคณภาพการเรยนรของผเรยน นน ถอเปนเรองทสาคญทสด เนองจากเปาหมายหลกของการศกษากคอการพฒนาผเรยน

5

การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) ตองการสรางคนไทยยคใหม ทมนสยใฝเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเอง รกการอาน และมนสยใฝเรยนรตลอดชวต มความสามารถในการสอสาร คด วเคราะห แกปญหา คดรเรมสรางสรรค มจตสาธารณะ มระเบยบวนย เหนแกประโยชนสวนรวม สามารถทางานเปนกลม มศลธรรม คณธรรม จรยธรรม คานยม จตสานกและความภมใจในความเปนไทย ยดมนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รงเกยจการทจรต ตอตานการซอสทธขายเสยง และสามารถกาวทนโลก

ทกษะในการคด วเคราะหอยางมเหตผล ทกษะการตดสนใจ ทกษะดานความคดรเรมสรางสรรค ทกษะในการสอสาร ฯลฯ เปนทกษะทชวยทาใหบคคลสามารถเผชญและจดการกบสถานการณตางๆ ทเกดขนไดอยางมประสทธภาพ เรยกวา ทกษะชวต ซงถอเปนความสามารถพนฐานทบคคลจาเปนตองมเพอใชในการดาเนนชวตในสงคมใหมประสทธภาพอยางปกตสข โรงเรยนในวนน นอกจากจะตองสอนความรทางวชาการตางๆ ใหกบเดกแลว ยงตองสอนทกษะชวตเพอใหเดกไดนาไปใชพฒนาตนเอง พฒนาประเทศใหสามารถแขงขนกบนานาชาตไดอกดวย

เพอใหสามารถนา ICT ไปพฒนาคณภาพการเรยนรของนกเรยนไดอยางเตมท ทงในแงมมของการเปนเครองมอเพอเขาถงสารสนเทศและความรมหาศาลนอกหองเรยน และการเปนเครองมอเพอสรางเสรมประสบการณและทกษะชวต หลกสตรการเรยนรเทาทนสอไอซทเพอเพมโอกาสในการใชไอซทเพอการพฒนา และเพอการปกปองคมครองเดก จงถกพฒนาขน เพอเปนแนวทางใหครไดนาไปใชในการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการสาหรบทกษะชวตและสอเทคโนโลย โดยใชเวลา 30% ของหลกสตรการเรยนปกต ทงน เพอใหสอดคลองกบเจตนารมณของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ และรฐบาล ทตองการสงเสรมการใช ICT ในการพฒนาคณภาพการศกษา และ สรางคนไทยยคใหมของประเทศ

6

สวนท 1

เนอหาในการอบรม แผนการอบรม ระยะเวลา และ รปแบบ เนอหา เนอหาของการอบรมตามหลกสตร จะประกอบดวย เนอหาหลก 4 สวน คอ ความรทวไปและสถานการณเกยวกบไอซท บทบาทของคร ชมชน ในการสรางพฤตกรรมการใชงานไอซทเชงบวกในเดกและเยาวชน เครองมอและการจดการความเสยง และ การสรางวฒนธรรมไอซทเชงสรางสรรค

แผนการอบรม (16 กจกรรม)

ท เนอหา วตถประสงค กจกรรม

1 บทบาทในการดแลและชวยเหลอเดก สรางความตระหนกเรองการดแลชวยเหลอเดกในชมชนเปนหนาทของเราทกคน

กจกรรมท 1

2 ความรเบองตนเกยวกบไอซท สทธเดกในดานไอซท และ การประเมนสถานการณดานไอซทในโรงเรยนและชมชน

ความรพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สทธเดกในประเดนทเกยวของกบไอซท รจกวธการประเมนสถานการณดานไอซทในโรงเรยนและชมชน


7


3 บทบาทของคร และ ชมชนกบการพฒนาศกยภาพของเดกกบการใชไอซท

เพอใหเหนบทบาทของครและชมชนกบการพฒนาศกยภาพในการใชไอซทเชงสรางสรรคของเดก


4 การสรางผลงานไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนาตนเอง ชมชนและสงคมจากตนทนในโรงเรยนและชมชน

สามารถออกแบบกจกรรมเพอเพมทกษะและพฒนาศกยภาพของเดกในการใชไอซท เชงสรางสรรคโดยใชตนทนในโรงเรยนและชมชนได


5 การประเมนเนอหาบนเวบไซตในอนเทอรเนต : โอกาส และ ความเสยง

เพอใหครและนกเรยนมทกษะในการประเมนสถานการณดานไอซท


6 เรยนรความเสยงจากพฤตกรรมในการใชงานไอซท กรณ การลอลวงจากคนแปลกหนาในโลกออนไลน

สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากการลอลวงได


7 เรยนรความเสยงจากพฤตกรรมในการใชงานไอซท กรณ ขอมลสวนบคคล

สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากปญหาขอมลสวนบคคลได


8 เรยนรความเสยงจากพฤตกรรมในการใชงานไอซท กรณหมนประมาทในอนเทอรเนต

สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากปญหาการหมนประมาทได


9 เรยนรภยทางเทคนค เชน ไวรส สแปมเมล สปายแวร การเจาะระบบ

สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากภยทางเทคนค


10 การเรยนรเทาทนเกมคอมพวเตอร : การประเมนคณคาเนอหาเกม การจดระดบความเหมาะสมของเกม วธประเมนระดบการตดเกม กจกรรมเกมในทางสรางสรรค

นกเรยนสามารถเรยนรเทาทนเกมคอมพวเตอร ครและนกเรยนสามารถประเมนสถานการณการตดเกม


11 การสรางกจกรรมเชงสรางสรรคจากเกมคอมพวเตอร

สามารถรวมกนออกแบบกจกรรมในโรงเรยนเพอสรางกจกรรมเชงสรางสรรคผานเกมคอมพวเตอร


1 2 การประเมนสถานการณดานรานเกมคาเฟรอบๆ บรเวณโรงเรยนและในชมชน

เขาใจสถานการณดานรานเกมคาเฟรอบๆ โรงเรยนและในชมชน สามารถรวมกนออกแบบกจกรรมเชงรกในการตดตามเฝาระวงรานเกมคาเฟ


13 กตกาพนฐานในสงคมออนไลน เขาใจขอควรปฏบตในสงคมออนไลน (Do & Don’t) รจกหลกเลยงหรอขอความชวยเหลอเมอประสบปญหาหรอเสยงภยออนไลน สามารถออกแบบกจกรรมการสอสารรณรงคเพอสรางความรความเขาใจใหสงคมได


14 เรยนรเรองภยจากอนเทอรเนต และสถานการณความเสยงออนไลน

สามารถประเมนสถานการณความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงภยออนไลนได


15 เรยนรการใชงานและภยจาก สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการ กจกรรมท 15

8


โทรศพทมอถอ ออกแบบกจกรรมใหความร กจกรรมสรางสรรคโดยใชโทรศพทมอถอ

ปองกนและจดการความเสยงจากภยโทรศพทมอถอ สามารถออกแบบกจกรรมรณรงคใหความร กจกรรมสรางสรรคโดยใชโทรศพทมอถอ

16 การออกแบบระบบการปกปองคมครองเดกจากภยไอซท

สามารถออกแบบกจกรรมเชงรบและเชงรกในการปกปองคมครองเดกจากภยไอซทได


ระยะเวลาในการอบรม การฝกอบรมหลกสตรฯ ครอบคลมระยะเวลา 2 วน (เลอกมาเพยง 10 กจกรรม)

• กจกรรมหลก หมายเลข 1-4 และ 16 (เปนกจกรรมบงคบ)

• กจกรรมรอง หมายเลข 5-15 (เลอกมาเพยง 5 กจกรรม ทเหมาะสมกบกลมผเขาอบรม)

กลมเปาหมาย หลกสตรท 1 หลกสตรโรงเรยน คร และ นกเรยนแกนนา

หลกสตรท 2 หลกสตรชมชน ผปกครอง ผนาชมชน แกนนาเยาวชน ภาคนโยบายในพนท และ องคกรพฒนาเอกชนในพนท

รปแบบการอบรม กจกรรมกลม พดคยแลกเปลยนประสบการณ คดวเคราะห ออกแบบ อภปราย นาเสนอผลงาน สวมบทบาทสมมต ลงมอปฏบตโดยใชเครองมอทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เวลาทใชในการจดกระบวนการเรยนร 2 วน (8.00 – 16.00) วธการนาไปใชงาน

1. ใชเปนแนวทางประกอบการจดทาแผนการสอนเรองการรเทาทนสอไอซท ในกลมสาระการเรยนร การงานอาชพและเทคโนโลย

2. ใชในกจกรรมชมรมหรอชมนมไอซทของโรงเรยน กจกรรมชมชน 3. ใชบรณาการในชวโมงแนะแนว ลกเสอ หรอ ชวโมงวชาอนๆ ตามตองการ

9

สวนท 2 ขนตอนการจดกจกรรม

กจกรรมท 1 บทบาทในการดแลและชวยเหลอเดก

15 นาท วตถประสงค

เพอสรางความตระหนกเรองการดแลชวยเหลอเดกในชมชนเปนหนาทของเราทกคน สอและอปกรณการเรยนร

สงของขนาดพอเหมาะมอ สามารถถอและสงตอไดสะดวก จานวน 5 ชน

วธการ

• ขนตอนท 1 ทากจรรมสงตอสงของ o สมาชกทกคนยนเปนวงกลมวงใหญ กอดอกและจบมอคนขางๆ ในลกษณะมอไขวกน เอามอขวาทบมอ

ซาย o ผนากจกรรมสอน Step การนบ 1-3 โดย

นบ 1 ใหสมาชกยนกอดอกและจบมอคนขางๆ ในลกษณะมอไขวกน เอามอขวาทบมอซาย นบ 2 ปรบมอ นบ 3 จบมอคนขางๆ อกครงในลกษณะมอไขวกน โดยสลบเอามอซายทบมอขวา

o ผนากจกรรมชแจงถงสงของ 1 สงทจะมการสงตอระหวางสมาชกไปเรอยๆ ระหวางการนบ ซงสมาชกกจะตองคอยๆ สงตอสงของนนไปขณะทยงคงกระทากระบวนการไปดวย และใหสงของนนเปนตวแทนของเดก 1 คน

o เรมกจกรรมรอบท 1 โดยใชเวลาประมาณ 1-2 นาท o ปลอยเวลาสกเลกนอยใหสมาชกไดชวยกนวางแผนเพอปองกนไมใหสงของทสงผานตกพน หรอทา

อยางไรเมอสงของตกพน o เรมกจกรรมรอบท 2 โดยผนากจกรรมเพมจานวนของสงของทสงตอมากขน ไมเกน 5 ชน และใชเวลา

ทากจกรรมประมาณ 1-2 นาท

• ขนตอนท 2 เรยนรและแลกเปลยนความคดเหน o ใหสมาชกชวยกนแลกเปลยนวาเกดอะไรขนระหวางทากจกรรม และวธการวางแผนชวยเหลอใหการ

ดาเนนกจกรรมและสงตอสงของเปนไปอยางราบรน รวมถงวธการจดการเมอสงของตกพน o ผนากจกรรมชแจงถงกจกรรมททาโดย

กระบวนการททา (นบ 1-3) หมายถงบทบาทหนาทของบคลากรในครอบครวและชมชนทมภาระหนาททจะตองทาอยเปนประจา

สงของ หมายถง เดกและเยาวชนในชมชนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอ ในขณะทสมาชกทกคนกยงตองทาภารกจของตนเองในชมชนตอไปเรอยๆ

o ใหสมาชกชวยกนแลกเปลยนถงสงทไดเรยนรจากการทากจกรรม

• ขนตอนท 3 รวมสรปผล

10

o ผนากจกรรมสรปเชอมโยงกจกรรมใหเขากบสถานการณจรงวา สมาชกในชมชนซงมบทบาทหนาททจะตองกระทาอยทกวน ไมวาจะเปนการงาน อาชพ การดแลครอบครว การดแลคนในชมชน หรออนๆ กจะตองมสวนในการดแลเดกและเยาวชนในชมชนดวย และในระหวางทมการดแลเดกและเยาวชนนน กอาจสงผลกระทบตอบทบาทหนาทหรอภารกจทกระทาอยเปนประจา สมาชกจะตองมการวางแผนจากการเรยนรเพอใหสามารถทจะดแล เฝาระวงภย และปองกนชวยเหลอเดกและเยาวชนจากภยตางๆ ในชมชนไดดวย และหากเกดปญหาขนกบเดกและเยาวชนในชมชนแลว กจะตองมวธการในการชวยเหลอ บรรเทาทกขกบเหยออยางไร ดงนนหลกสตรการเรยนรเทาทนสอไอซทกจะเปนเครองมอในการชวยสรางแผนการทางานเพอปองกนภยและชวยเหลอเดกและเยาวชนในชมชนได

การวดและประเมนผล

• ประเมนจากการมสวนรวมในกจกรรม

• ประเมนจากการแลกเปลยนความคด/อภปราย

11

กจกรรมท 2 ความรเบองตนเกยวกบไอซท สทธเดกในดานไอซท และ การประเมนสถานการณดานไอซทใน

โรงเรยนและชมชน 1 ชวโมง

วตถประสงค 1. เพอทราบลกษณะการใชงานไอซทของเดก สามารถประเมนสถานการณดานไอซทในโรงเรยนและชมชนได 2. เพอทราบสทธเดกในประเดนทเกยวของกบไอซท

3. สามารถระบประโยชนและโทษหรอความเสยงจากการใชไอซทได

สอและอปกรณการเรยนร • กระดาษปรฟ

• ปากกาเคม

• คลปวดโอ ชวตยคดจทล

• ใบความร สทธเดก

วธการ

• ขนตอนท 1 เขยนแผนผงความคดดานไอซท o ผนากจกรรมใหดคลปวดโอ ชวตยคดจทล

o ผเขารวมกจกรรมชวยกนโหวตวาสอไอซทชนดใดทพบเหนและมการใชในโรงเรยน/ชมชน มากทสด เปน 5 อนดบแรก

o แบงกลมเปน 5 กลม ตามผลการโหวต เชน อนเทอรเนต เกมคอมพวเตอร โทรศพทมอถอ กลองวดโอ รานเกมคาเฟ และ/หรอซด

o แจกกระดาษปรฟ กลมละ 1 แผน เขยนหวขอทกลมไดรบ แบงกระดาษเปน 2 สวน ซายและขวา คอ การใชงานหรอประโยชน และ ภยหรอความเสยง

o ใหมผแทนกลม 1 คน เพอนาเสนอผลการแลกเปลยน ซงผแทนกลมน จะนงประจากลม o เปลยนกลมแบบบฟเฟต โดยไมจากดวาจะตองไปทงกลมพรอมกน สามารถกระจายกนไปได แตละคน

ตองไปแลกเปลยนแลวจดบนทกลงในกระดาษปรฟครบทกกลม o เมอครบทกกลมแลว ใหแตละกลมชวยกนสรป ประโยชนและความเสยง ใหเปนหวขอ o ผแทนกลมนาเสนอผลการแลกเปลยน

• ขนตอนท 2 รวมกนจดอนดบประโยชนและความเสยง o ตดกระดาษในสวนของประโยชนและความเสยง o นาไปตดไวบนผนงหอง แลวใหผเขารวมอบรมชวยกนใหคะแนนสถานการณอนเปนประโยชนและความ

เสยง แลวนบคะแนนเพอใหเหนสถานการณทงประโยชนและความเสยงจากขอมลทงหมด

• ขนตอนท 3 สรปผล o รวมกนสรปถงสถานการณในโรงเรยน วามการใชไอซทประเภทใดมากทสด มประเดนอะไรทนาจะเปน

ประโยชน และ ความเสยงจากการใชไอซท o แจกใบความร ผนากจกรรมอธบายและสรปเรองสทธเดก

การวดและประเมนผล • ประเมนจากการมสวนรวมในกจกรรม


• ประเมนจากผลงาน

12

กจกรรมท 3 บทบาทของครและชมชนกบการพฒนาศกยภาพของเดกกบการใชไอซท

1 ชวโมง วตถประสงค

เพอใหเหนบทบาทของครและชมชนกบการพฒนาศกยภาพในการใชไอซทเชงสรางสรรคของเดก


• ปากกาเคม • ตวอยางของกรณศกษา

• ใบความร องคประกอบ บทบาท และปจจยสงเสรมการใชไอซทสรางสรรคของเดก

วธการ

• ขนตอนท 1 แจกตวอยางกรณศกษาเพอวเคราะหประโยชนและตนทนในการทางาน o แบงกลมเปน 5 กลม (ไอซทเพอสงคม การศกษา เศรษฐกจ สอสาร และซอฟตแวร) o แจกกระดาษปรฟ บนทกขอวเคราะหประโยชนจากการใชไอซทในแตละกลม

• ขนตอนท 2 วาดแผนภาพตนทนในการทางาน o แจกกระดาษปรฟแผนท 2 ชวยกนวาดแผนทของการสนบสนนเพอใหเกดการทางานไดของกรณศกษา

ตวอยาง วามปจจยอะไรมาสนบสนนบาง (1)ปจจยดานคน ม ตวเดกเอง คร พอแม ชมชน (2) ปจจยดานพนท คอ โรงเรยน รานเกมคาเฟ ศนยไอซทชมชน พนทออนไลนในการนาเสนอผลงาน (3) ปจจยดานโอกาสและความรในการทางาน

• ขนตอนท 3 สรปผล o วาอะไรคอปจจยทสาคญทสดในแตละดานของปจจย ชวยกนสรปอกครงวา บทบาทของครมความสาคญ

อยางไรในการสงเสรมการใชไอซทเชงสรางสรรค o แจกใบความร ผนากจกรรมอธบายและสรปองคประกอบ บทบาท และปจจยสงเสรมการใชไอซทสรางสรรค

ของเดก




13

กจกรรมท 4 การสรางผลงานไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนาตนเอง ชมชนและสงคม จากตนทนในโรงเรยนและชมชน


เพอใหเดกสามารถออกแบบกจกรรมเพอเพมทกษะและพฒนาศกยภาพในการใชไอซทเชงสรางสรรคโดยใชตนทนในโรงเรยนและชมชน สอและอปกรณการเรยนร

• กระดาษปรฟ

• ปากกาเคม • กระดาษ A4

• กลองดจทล หรอ กลองโทรศพทมอถอ

วธการ

• ขนตอนท 1 สรางสรรคผลงานผานตนทนในโรงเรยน o ใหเดกนกเรยนแกนนาทเขารวมกจกรรม ถายภาพในโรงเรยนหรอชมชน 5 ภาพ o แบงกลมเปน 5 กลม o แจกกระดาษปรฟ เพอออกแบบกจกรรมสรางสรรคโดยใชภาพของโรงเรยนหรอชมชนเปนตนทน โดย

กจกรรมตองใชไอซทในรปแบบใดรปแบบหนง ไมจากดวธการ และ รปแบบ

• ขนตอนท 2 นาเสนอผลการสรางสรรค o แจกกระดาษ A4 เพอเขยนชอโครงการหรอผลงานทสรางสรรค o แตละกลมนาเสนอผลงาน

• ขนตอนท 3 สรปผล o หลงจากทแตละกลมนาเสนอเสรจแลว ใหนาชอโครงการ/ผลงานไปตดไวทผนงหอง o แจกกระดาษ A4 อกแผน ใหแตละคนเขยนบทบาทของตนเองวาตนเองมบทบาทอะไรในโรงเรยน เชน เปน

ครสอนวชาภาษาองกฤษ ครแนะแนว นกเรยน แกนนานกเรยน เปนตน o เรมตนจากกลมแรก ใหสมาชกในกลมแรกพจารณาวาบทบาทของตนเองสามารถชวยใหเกดผลงานตามทได

สรางสรรคหรอไม หากมสวนชวยใหนาแผนบทบาทไปแปะไวรอบชอโครงการ/ผลงาน o ผนากจกรรมนากระดาษ A4 ตดไวทฝาผนงแบงเปน 5 หวขอ คอ ทปรกษา ผจดทาข อมล ผนาขอมลใสระบบ

ไอซท และ ผเผยแพรประชาสมพนธ ผสนบสนน o ใหกลมแรกนาแผนบทบาทของตนเองมาตดไวทดานลางของหวขอทตนคดวาบทบาทของตนเองมความ

เกยวของ o ผนากจกรรมสอบถามสมาชกในกลมทเหลอวาสนใจทจะมารวมสนบสนนการทางานหรอไม โดยใชแผน

บทบาทของตนเองมาตดไวทดานลางของหวขอทตนคดวาบทบาทของตนเองมความเกยวของ o ชวยกนสรปวา จะเกดผลงานจรงไดหรอไม โดยอาศยใครบาง




14

กจกรรมท 5 การประเมนเนอหาของเวบไซตในอนเทอรเนต : โอกาส และ ความเสยง 1 ชวโมง

วตถประสงค

เพอใหครและนกเรยนมทกษะในการประเมนสถานการณดานไอซท


• ปากกาเคม • ตวอยางเวบไซต • แบบประเมนเนอหาเวบไซต • ใบความร “เกณฑ +6 -3”

วธการ

• ขนตอนท 1 ประเมนเนอหาเวบไซตบนเครอขายอนเทอรเนต o แบงกลมเปน 3 กลม (เพศ ภาษา ความรนแรง) o แจกตวอยางเวบไซต กลมละ 3 ตวอยาง

เรองเพศ : เวบไซตเพอการศกษาในเรองเพศทเหมาะสม เวบไซตทนาเสนอภาพเรองเพศทไมเหมาะสมกบเดก และ เวบไซตทนาเสนอภาพลามกอนาจาร

เรองภาษา : เวบไซตใหความรเรองภาษา เวบไซตทนาเสนอภาษาทไมเหมาะสมกบเดก และ เวบไซตทนาเสนอภาษาทเขาขายหมนประมาท

เรองความรนแรง : เวบไซตใหความรเกยวกบการใชความรนแรง เวบไซตทนาเสนอภาพเรองความรนแรงทไมเหมาะสมกบเดก และ เวบไซตทนาเสนอภาพหรอเนอหาทสงเสรมการใชความรนแรง เชน การสอนการทาระเบด

o แจกแบบประเมนเนอหาเวบไซต

• ขนตอนท 2 วเคราะห o แตละกลมแลกเปลยนความเหน ตวอยางเวบไซตในแตละกลม เปนสขาว เทา หรอ ดา ดวยเหตผลอะไร o แจกกระดาษปรฟเพอบนทก โดยบนทกดวยวา ใหสใด เพราะเหตใด

• ขนตอนท 3 สรปผล o แตละกลมนาเสนอผลการแลกเปลยนความคดเหน o ผนากจกรรมชวยแยกบนทก ขาว เทา และ ดา o ชวยกนสรปถงเกณฑในการพจารณา ขาว เทา และ ดา ในแตละประเดน )เพศ ภาษา ความรนแรง( o บนทกผลการสรปเกยวกบเกณฑในการพจารณา

การวดและประเมนผล

• ประเมนจากการมสวนรวมในกจกรรม



15

กจกรรมท 6 เรยนรความเสยงจากพฤตกรรมในการใชงานไอซท กรณ การลอลวงจากคนแปลกหนาในโลก

ออนไลน 1 ชวโมง

วตถประสงค สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากการลอลวงได


• ปากกาเคม • คลป Internet Safety VDO

• ตวอยางขาวการลอลวง

• ใบความร การปองกนภยจากการลอลวง

วธการ

• ขนตอนท 1 วเคราะหสถานการณ o ใหผเขารวมกจกรรมดคลป และ ใหคาดเดาเหตการณทเกดขนตงแตตน o ใหดตวอยางขาวการลอลวง แบงผเขารวมกจกรรมเปนกลมๆ ละ 1 ขาว o แจกกระดาษปรฟ ใหวาดภาพเสนทางของการลอลวง เชน ใครเปนเหยอ ใครเปนคนกระทา เรองราวเปน

อยางไร เพราะเหตใด ขอมลสวนตวทปรากฏในขาวมหรอไม อยางไร

• ขนตอนท 2 วเคราะหแนวทางปองกน o วเคราะหแนวทางในการปองกนและจดการความเสยงเพอไมใหเกดการลอลวงดงกลาว

• ขนตอนท 3 สรปผล o นาเสนอผลงาน o ผนากจกรรมชวยสรปเปนขอบนทกรวมกนถง เสนทางการลอลวง เสนทางความเสยหาย และ แนวทางในการ

ปองกนและจดการความเสยง o ผนากจกรรมตงคาถามเกยวกบขอมลสวนบคคลทเกยวของ o อาจจะใหมการแสดงละครสนๆ จากบทแชทระหวางเหยอกบมจฉาชพ 1-2 ขาว o สรปและแจกใบความร การปองกนภยจากการลอลวง




16

กจกรรมท 7 เรยนรความเสยงจากพฤตกรรมในการใชงานไอซท กรณ ขอมลสวนบคคล


สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากปญหาขอมลสวนบคคลได


• ปากกาเคม • บตรคา ขอมลสวนบคคล • คลป เกยวกบขอมลสวนบคคล

• ตวอยางขาวขอมลสวนบคคล

• ใบความร การปกปองขอมลสวนบคคล

วธการ

• ขนตอนท 1 อะไรคอขอมลสวนตว o แบงกลมเปน 3 กลม คอ กลมขอมลสวนบคคลทวไป ขอมลสวนบคคลสาคญอยางยง และขอมลทวไป o วางบตรคา 30 คา (ประกอบดวยขอมลสวนบคคลทวไป ขอมลสวนบคคลสาคญอยางยง และขอมลทวไป) o ใหแตละกลมเลอกบตรคาทตรงกบกลมของตวเอง (อาจจะจดแขงขนเปนเกม กลมใดใชเวลานอยทสดเปนผ

ชนะ)

• ขนตอนท 2 วเคราะหความรบผด o ผนากจกรรมใหดคลป และ แจกขาวเรองขอมลสวนบคคลกลมละ 2-3 ขาว o อานขาว ชวยกนวเคราะหเหตการณทเกดขนตามขาว o แจกกระดาษปรฟ ใหแตละกลมสรปใหไดเรองขอมลสวนบคคลทปรากฏในขาว สงทตองระมดระวง จะปองกน

เหตการณดงกลาวไดอยางไร

• ขนตอนท 3 สรปผล o นาเสนอผลงาน o แจกใบความร การปกปองขอมลสวนบคคล และสรปผล




17

กจกรรมท 8 เรยนรความเสยงจากพฤตกรรมในการใชงานไอซท กรณหมนประมาทในอนเทอรเนต


สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากปญหาการหมนประมาทได สอและอปกรณการเรยนร


• ปากกาเคม • ตวอยางขาวการหมนประมาท

• ตวอยางการวเคราะหความผดตามกฎหมาย

• ใบความร ฉกคดกอนคลก

วธการ

• ขนตอนท 1 วเคราะหสถานการณ o แบงผเขารวมกจกรรมเปน 3 กลม o แจกตวอยางขาวการหมนประมาท (เชน หมนโดยภาพ อกษร เสยงหรอคลปวดโอ) o แจกกระดาษปรฟ ใหวาดภาพเสนทางของการหมนประมาท เชน ใครเปนเหยอ ใครเปนคนกระทา หมน

อยางไร เพราะเหตใด

• ขนตอนท 2 วเคราะหความผด o วเคราะหเสนทางความเสยหาย ความผดตามกฎหมาย แนวทางในการปองกนและจดการความเสยง

• ขนตอนท 3 สรปผล o นาเสนอผลงาน o ผนากจกรรมชวยสรปเปนขอบนทกรวมกนถง เสนทางการกระทาผด เสนทางความเสยหาย ความผดตาม

กฎหมาย และ แนวทางในการปองกนและจดการความเสยง o อาจจะใหมการแสดงละครสนๆ เกยวกบเหยอกบผกระทาผด o ดตวอยางการวเคราะหความผดตามกฎหมาย แจกใบความร ฉกคดกอนคลก และสรปผล




18

กจกรรมท 9 เรยนรภยทางเทคนค เชน ไวรส สแปมเมล สปายแวร การเจาะระบบ


สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากภยทางเทคนค


• ปากกาเคม • คลป และ ตวอยางขาวเกยวกบภยทางเทคนค

• เอกสาร กฎหมายทเกยวของ

• ใบความร ภยทางเทคนคและการปองกน

วธการ

• ขนตอนท 1 วเคราะหสถานการณ o แบงผเขารวมกจกรรมเปนกลมๆ o ใหดคลป และ แจกขาวเกยวกบภยทางเทคนค เชน ไวรส สแปมเมล สปายแวร การเจาะระบบ o แจกกระดาษปรฟ ใหวาดภาพเสนทางของการกระทา เชน ใครเปนเหยอ ใครเปนคนกระทา อยางไร ความ

เสยหายทเกดขน

• ขนตอนท 2 วเคราะหความรบผด o วเคราะหเสนทางความเสยหาย o ผนากจกรรมแจกเอกสารกฎหมายทเกยวของ o ใหแตละกลมวเคราะหความรบผดตามกฎหมาย o วเคราะหแนวทางในการปองกนและจดการความเสยง

• ขนตอนท 3 สรปผล o นาเสนอผลการวเคราะห o ผนากจกรรมชวยสรปเปนขอบนทกรวมกนถง เสนทางการกระทา เสนทางความเสยหาย และ แนวทางในการ

ปองกนและจดการความเสยง o แจกเอกสาร กฎหมายทเกยวของ ใบความร ภยทางเทคนคและการปองกน และสรปผล




19

กจกรรมท 10 การเรยนรเทาทนเกมคอมพวเตอร: การประเมนคณคาเนอหาเกม การจดระดบความเหมาะสม

ของเกม วธประเมนระดบการตดเกม กจกรรมเกมในทางสรางสรรค 1 ชวโมง

วตถประสงค นกเรยนสามารถเรยนรเทาทนเกมคอมพวเตอร ครและนกเรยนสามารถประเมนสถานการณการตดเกม

สอและอปกรณการเรยนร • ชดฐานการเรยนรเทาทนเกม

• กระดาษ A4 หรอ สมดบนทก

วธการ

• ขนตอนท 1 จดกจกรรม 4 ฐานเพอการเรยนรเรองเกม o แบงกลมเปน 4 กลม เพอเขาฐานกจกรรมเรยนรเรองเกม

• ขนตอนท 2 เรยนรจากฐาน o แตละกลมเขาฐานใหครบทง 4 ฐาน แตละฐานมผนากจกรรมประจาฐาน ใชเวลาฐานละประมาณ 10 นาท o ใหจดบนทกความรในแตละฐานลงในสมด

• ขนตอนท 3 สรปผล o แตละกลมนาเสนอผลการเขาฐาน 1 กลม 1 ฐาน o ผนากจกรรมสรปผลการเรยนร




20

กจกรรมท 11 การสรางกจกรรมเชงสรางสรรคจากเกมคอมพวเตอร


สามารถรวมกนออกแบบกจกรรมในโรงเรยนเพอสรางกจกรรมเชงสรางสรรคผานเกมคอมพวเตอร สอและอปกรณการเรยนร

• ตวอยางเกมคอมพวเตอร • กระดาษ A4 หรอ สมดบนทก

วธการ

• ขนตอนท 1 จดกจกรรม 2 ฐาน เพอสรางกจกรรมสรางสรรค o แบงกลมเปน 2 กลม (นกขาวเกมคอมพวเตอร และ สรางสรรคกฬานอกเกมใหเหมอนในเกม) o หรอ อาจจะแบงเพมอก 3 กลม คอ นกพฒนาซอฟตแวร หวหนาชมชนเกม และ นกกฬาเกมคอมพวเตอร

ขนอยกบความพรอมของกลมเปาหมาย

• ขนตอนท 2 เรยนรจากฐาน o แตละกลมเขาฐานใหครบ 2 ฐาน o ฐานนกขาวเกมคอมพวเตอร ใหดตวอยางเกมคอมพวเตอร แลวใหเขยนพาดหวขาว เขยนรายละเอยดของ

เกมใน 2 สวน คอ การประเมนคณคาเนอหาของเกม และ การจดระดบความเหมาะสมของเกม o ฐานออกแบบสรางสรรคกฬานอกเกมใหเหมอนในเกม ใหชวยกนออกแบบเกมในโลกจรงใหเหมอนในเกม

คอมพวเตอร

• ขนตอนท 3 สรปผล o แตละกลมนาเสนอผลการเขาฐาน 1 กลม 1 ฐาน o ผนากจกรรมชวยสรปผลการเรยนร




21

กจกรรมท 12 การประเมนสถานการณดานรานเกมคาเฟรอบๆ บรเวณโรงเรยนและในชมชน


เขาใจสถานการณดานรานเกมคาเฟรอบๆ โรงเรยนและในชมชน สามารถรวมกนออกแบบกจกรรมเชงรกในการตดตามเฝาระวงรานเกมคาเฟ สอและอปกรณการเรยนร


• ปากกาเคม • เอกสาร กฎหมายทเกยวของกบรานเกม

• ใบความร รานเกมปลอดภยสรางสรรค

วธการ

• ขนตอนท 1 ประเมนสถานการณรวมกน o แบงกลมๆ ละ 10 คน o แจกกระดาษปรฟ เพอชวยกนวาดแผนทรานเกมรอบๆ บรเวณโรงเรยน )และในชมชน(

• ขนตอนท 2 เรยนรความรบผดตามกฎหมาย o ผนากจกรรมแจกเอกสารความรบทบญญตทางกฎหมายทเกยวของ o ใหแตละกลมวเคราะหความรบผดตามกฎหมายของรานเกมคาเฟทอยในแผนทวาละเมดกฎหมายหรอไม ขอ

ใด o ผนากจกรรมใหดตวอยางรานเกมคาเฟปลอดภยสรางสรรคทเปนแหลงเรยนรในชมชน แจกใบความร ราน

เกมปลอดภยสรางสรรค o ใหแตละกลมชวยกนออกแบบกจกรรมในการตดตามเฝาระวงรานเกมคาเฟรอบๆ บรเวณโรงเรยน (และใน

ชมชน) และกจกรรมเพอสรางการเปลยนแปลงรานเกมใหเปนแหลงเรยนรในชมชน

• ขนตอนท 3 สรปผล o แตละกลมนาเสนอผลงาน o ผนากจกรรมชวยสรปผลการเรยนร




22

กจกรรมท 13 กตกาพนฐานในสงคมออนไลน


1. เขาใจมารยาทและขอควรปฏบตในสงคมออนไลน 2. รจกหลกเลยงหรอขอความชวยเหลอเมอประสบปญหา อยในสถานการณไมสบายใจ หรอเสยงภยออนไลน 3. สามารถออกแบบกจกรรมการสอสารรณรงคเพอสรางความรความเขาใจใหสงคม


• ปากกาเคม • ตวอยางเวบไซต เชน hi5, facebook, pantip, dek-d, oknation, gotoknow

• ใบความร มารยาทสงคมออนไลน • เอกสาร แหลงขอมลการขอความชวยเหลอ

วธการ

• ขนตอนท 1 แลกเปลยนประสบการณและประเมนสถานการณรวมกน o ผนากจกรรมนาพดคยแลกเปลยนประสบการณเรองการใชงานในสงคมออนไลน เชน ถกเพอนขอเบอร

โทรศพท โพสตภาพสวนตวไมเหมาะสม การใชภาษาหยาบคาย ความถกตองของขอมลทอาน ฯลฯ o ใหดตวอยางเวบไซต แลวแบงผเขารวมกจกรรมเปนกลม (เทากบจานวนเวบไซตตวอยาง) o แจกกระดาษปรฟเพอบนทก

• ขนตอนท 2 ชวยกนวางกรอบในการใชงานเครอขาวสงคมออนไลน o แตละกลมชวยกนใหความเหนใน 3 สวนคอ อะไรคอสงททาได อะไรคอสงททาไมไดหรอไมควรทาในการใช

งานเวบไซต (D0 & Don’t) และจะทาอยางไรเมอประสบปญหา หรออยในสถานการณไมสบายใจ หรอเสยงภยออนไลน จะขอความชวยเหลอจากใคร

o นาเสนอผลงาน

• ขนตอนท 3 สรปผล o แจกใบความร มารยาทเครอขายสงคมออนไลน และ แหลงขอมลการขอความชวยเหลอเมอประสบภย

ออนไลน o แตละกลมชวยกนออกแบบกจกรรมการสอสารรณรงคเพอสรางความรความเขาใจและสรางการเปลยนแปลง

ในโรงเรยนและชมชน o ผนากจกรรมสรปผลการเรยนร




23

กจกรรมท 14 เรยนรเรองภยจากอนเทอรเนตและสถานการณความเสยงออนไลน


สามารถประเมนสถานการณความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงภยออนไลนได

สอและอปกรณการเรยนร • ใบงาน สถานการณบนอนเทอรเนต

• ตวอยาง ภยออนไลนใกลตว

• ใบความร ออนไลนปลอดภย

วธการ

• ขนตอนท 1 วเคราะหสถานการณ o จบคผเขารวมกจกรรม แจกใบงาน สถานการณบนอนเทอรเนต o ใหชวยกนคดวา หากอยในสถานการณดงกลาว จะทาอยางไร เพราะเหตใด

• ขนตอนท 2 รวมคดรวมสรางกรอบในการออนไลนปลอดภย o ผนากจกรรมตรวจคาตอบพรอมกน อภปราย ใหดตวอยางภยออนไลนใกลตว o ชวยกนยกรางแนวทางในการปองกนและจดการความเสยงภยออนไลน (อเมล เวบไซต แชท ไวรส

คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ ฯลฯ)

• ขนตอนท 3 สรปผล o แจกใบความร ออนไลนปลอดภย เปนแนวทาง ชวยกนสรปและเพมเตมใหสมบรณ




24

กจกรรมท 15 เรยนรการใชงานและภยจากโทรศพทมอถอ ออกแบบกจกรรมใหความร กจกรรมสรางสรรคโดยใช

โทรศพทมอถอ 1 ชวโมง

วตถประสงค 1. สามารถประเมนความเสยง ใชเครองมอในการปองกนและจดการความเสยงจากภยโทรศพทมอถอได 2. สามารถออกแบบกจกรรมรณรงคใหความร กจกรรมสรางสรรคโดยใชโทรศพทมอถอ


• ปากกาเคม • กระดาษ A4

• ตวอยาง โปรโมชนโทรศพทมอถอ

• ตวอยาง ขาวเกยวกบโทรศพทมอถอ

• ตวอยาง ผลงานทสรางสรรคดวยโทรศพทมอถอ

• ใบความร แนวทางการใชโทรศพทมอถอ

วธการ

• ขนตอนท 1 แลกเปลยนสถานการณและประเมนสถานการณความเสยง o ผนากจกรรมพดคยแลกเปลยนประสบการณการใชโทรศพทมอถอ เชน การโทรขอความชวยเหลอ การ

พดคยกบคนแปลกหนา โหลดคลปโป อาการปวดหว/หเวลาใชโทรศพทนานๆ โปรโมชนมอถอ ฯลฯ แบงเปนหวขอหรอประเดนททตองการพดคยกนตอ เชน โฆษณาโปรโมชน อนตรายจากคลน การแอบถาย ดาวนโหลดคลปโป การตดตอกบคนแปลกหนา ฯลฯ

o แบงผเขารวมกจกรรมเปนกลม (เทากบจานวนหวขอ) o แจกกระดาษปรฟใหแตละกลม บนทกภย/ความเสยง และ ขอพงระวง/ขอแนะนา o เปลยนกลมแบบ บฟเฟต โดยไมจากดวาจะตองไปทงกลม สามารถกระจายกนไปได แตละคนตองไปเสนอ

ความคดเหนใหครบทกกลม o เมอครบทกกลมแลว ใหแตละกลมชวยกนสรป จดหมวดหมขอมลและความคด o ผแทนกลม นาเสนอผลการแลกเปลยนเรยนรในแตละประเดน

• ขนตอนท 2 ออกแบบกจกรรมในโรงเรยน o ผนากจกรรมใหดตวอยางโปรโมชนและขาวเกยวกบโทรศพทมอถอ เชน ภยจากคลนโทรศพท เดกโดน

ลอลวงผานมอถอ ใหดตวอยางผลงานสรางสรรคดวยโทรศพทมอถอ เชน หนงสนทใชโทรศพทมอถอในการถายทา

o แจกใบความร แนวทางการใชโทรศพทมอถอ o แตละกลมชวยกนออกแบบกจกรรมเพอสรางความรความเขาใจในแตละประเดน รวมถงโครงการสรางสรรค

ผลงานดวยโทรศพทมอถอ o นาเสนอผลงาน

• ขนตอนท 3 สรปผล o แจกกระดาษ A4 ใหแตละคนเขยนบทบาทของตนเองวาตนเองมบทบาทอะไรในโรงเรยน/ชมชน บทบาทของ

ตนเองสามารถชวยใหเกดผลงานสรางสรรคไดหรอไม นากระดาษไปแปะรอบๆ ชอโครงการ o ผนากจกรรมสรปผลการแลกเปลยนเรยนร

25




26

กจกรรมท 16 การออกแบบระบบการปกปองคมครองเดกจากภยไอซท


สามารถออกแบบกจกรรมเชงรบและเชงรกในการปกปองคมครองเดกจากภยไอซทได สอและอปกรณการเรยนร


• ปากกาเคม • ตวอยางขาวภยจากไอซท

• รายชอหนวยงานรบแจง/ชวยเหลอ

วธการ

• ขนตอนท 1 วเคราะหสถานการณ o ผนากจกรรมเสนอตวอยางขาวภยจากไอซท o แบงผเขารวมกจกรรมเปนกลม (เชน กลมอนเทอรเนต โทรศพทมอถอ กลองวดโอ ฯลฯ)

• ขนตอนท 2 ออกแบบกจกรรมเพอสรางระบบเชงรบและเชงรกในการคมครองเดก o แจกกระดาษปรฟ ใหแตละกลมออกแบบกจกรรมเชงรบในการจดการเมอเกดปญหา โดยใชเสนทางของ

ปญหาเปนแผนทหลกในการออกแบบ เชน การใหคาแนะนา การแจงเหต การดาเนนการแจงความ และการหารอกบหนวยงานทเกยวของ

o ใหแตละกลมออกแบบกจกรรมเชงรกในการปองกนไมใหเกดปญหา โดยใชเสนทางของปญหาเปนแผนทหลกในการออกแบบ เชน การจดทาเครอขายเฝาระวง การสรางความรความเขาใจ แนวทางการใชงานไอซทอยางปลอดภย

o ใหแตละกลมออกแบบกจกรรมในการสอสารสาธารณะเพอสรางความเขาใจในโรงเรยนและชมชน

• ขนตอนท 3 สรปผล o นาเสนอผลการออกแบบ o ผนากจกรรมชวยสรปเปนขอบนทกรวมกนเกยวกบกจกรรมเชงรบและเชงรกในโรงเรยนและชมชน o แจกเอกสาร รายชอหนวยงานรบแจง/ชวยเหลอ




27

สวนท 3 เนอหาความรประกอบกจกรรมในการอบรม

(คมอในสวนเนอหา) กอนอนตองทาความรจกกบ ไอซท : ไอซท หมายถง ???

ในยคปจจบน เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร หรอ ไอซท (ICT – Information and

Communication Technology) ไดพฒนาไปอยางรวดเรว ครอบคลมเกอบทกพนททวโลก เชอมโยงผใชงาน

ทกเพศทกวยเขาดวยกน กอนอนตองทาความเขาใจในเบองตนกอนวา ไอซท นนหมายถงอะไร ? คาวา ไอซท หรอ ICT มา

จากคา 3 คา ประกอบกน คอ I คอ Information หมายถงสารสนเทศ ในบางครงหมายถงขอมล

C คอ Communication หมายถงการสอสาร

T คอ Technology หมายถงเทคโนโลย

ดงนน โดยรวมหมายถง เทคโนโลยทใชจดการสารสนเทศและการสอสาร เปนเทคโนโลยทเกยวของตงแตการรวบรวมจดเกบขอมล การประมวลผล การพมพ การสรางงาน การสอสารขอมล ฯลฯ รวมไปถงการใหบรการ การใช และการดแลขอมล ไอซท ใชระบบเชอมโยงขอมลขาวสารทนอกจากจะรวมอปกรณ 2 สงมาใช คอคอมพวเตอร (Technology) ทชวยทาใหการประมวลผลขอมล หรอ data มความรวดเรว ถกตอง แมนยา เปนสารสนเทศ

(Information) ทมความหมายในการบรหารจดการแลว ยงใชอปกรณทางการสอสาร (Communication) ชวย

ทาใหโยงใยไปยงเครองคอมพวเตอรทอยไกลออกไปไดดวยการใชสายโทรศพทหรอดาวเทยม ทาใหการรบสงและแลกเปลยนเอกสารทาง อเลกทรอนกส ขอมล ขาวสาร สามารถตดตอกนไดอยางงายดาย โดยไมจาเปนตองเดนทางไปเอง การเตบโตทางเทคโนโลย เขาถงไดงาย ราคาถกลง ทาใหเดกๆเขาถงอนเทอรเนต เกม มอถอ ไดอยางงายดาย

ในโลกยคใหม โทรศพทมอถอและอนเทอรเนตกลายเปนสงจาเปนทแทบจะขาดไมไดเลยในชวตประจาวน เราตดตอพดคยกนดวยโทรศพท ตดตามขาวสารและขอมลทางเวบไซต ในนามบตรของคนทเราตดตอดวย นอกจากจะมหมายเลขโทรศพทแลว ยงมชออเมลและเวบไซตเอาไวตดตอกนอกทางหนงดวย เดกๆ สมยนมเฟสบค (facebook) ใชทวตเตอร (twitter) เลนเกมออนไลน พวกเขามเพอนมากมายท

ไมไดอยโรงเรยนเดยวกนหรออยในเมองเดยวกน รวมกนทากจกรรมหลากหลายอยางบนโลกไซเบอร ดวย

28

จานวนผใชอนเทอรเนตทวโลกมากกวา 1,966 ลานคนในปจจบน (ม.ย. 2553 เวบไซต

www.internetworldstats.com) และมแนวโนมเพมขนอยางรวดเรวและตอเนอง ความสะดวกและงายในการ

ใชงาน ใชไดตลอดเวลาโดยไมจากดสถานท และขนาดของเครอขายทกวางขวางครอบคลมเกอบทกประเทศทวโลก ทาใหเราสามารถตดตอสอสารและเขาถงแหลงขอมลจานวนมากไดอยางสะดวกรวดเรวอยางทไมเคยมมากอน

เวลาน เราจะสงเกตไดวา คอมพวเตอร มราคาถกลง แมแต โนตบค กพฒนาเปนเนตบค ทมลกษณะเหมอนโนตบคแตเนนใชตออนเทอรเนตไดกมราคาถกลง ไมเวนแมแต โทรศพทมอถอ ทพฒนาเปน สมารทโฟน ทใชตออนเทอรเนตจากมอถอได เชน ไอโฟน หรอ แบลกเบอรร (มกเรยกชอยอวา บบ ) ทาใหสามารถสนทนาออนไลนระหวางกนไดโดยไมตองเปดคอมพวเตอร หรอ โนตบค นบวน ราคาของอปกรณไฮเทคเหลานกยงมราคาถกลง ยงไมนบรวมถง บบ หรอ ไอโฟนเลยนแบบจากจน ทยงมราคาถกมาก

ประกอบกบ เทคโนโลยดานโครงสรางพนฐานในการเชอมตออนเทอรเนตมการพฒนาเตบโตอยางรวดเรว ทง เทคโนโลยแบบไรสาย เครอขายบรอดแบรนด ทาใหสามารถเชอมตออนเทอรเนตความเรวสงในราคาถกไดตลอดเวลา

ไมเพยงเทานน ผใหบรการโทรศพทมอถอ ยงเปดตลาดจาหนายซมแบบแชทระหวางกนไดในราคาถก แยก โปรโมชน ตางหากจากการพดคยธรรมดา ทาใหมการเชอมตอเพอการสนทนาออนไลนระหวางกนไดอยางแพรหลาย

ดวยเทคโนโลยมการพฒนาและเปลยนแปลงอยางรวดเรว การแขงขนทางการตลาดทเขมขน อปกรณไอซทมคณภาพดขน ในขณะทมราคาถกลง ยอมเปนแรงจงใจใหเดกและเยาวชนซอหามาครอบครอง

ในขณะท เทคโนโลยรกคบเขามาอยางรวดเรว แตการเตรยมความพรอมเพอรบมอกบ (1) พฤตกรรมในการใชงาน (มตงแตการใชไมเปน ไปจนถง การใชเขาขนทเรยกวา ตด) (2) เนอหาทไมปลอดภย ทงทมความรนแรง เรองเพศทไมเหมาะสม ไปจนถง ความถกตองแทจรงของขอมลทอาจจะสงผลตอชอเสยง ชวต และทรพยสน เปนตน (3) รปแบบของการตดตอสอสารเพอแสวงประโยชนในทางมชอบ และ (4) การสรางวฒนธรรมการใชงานไอซทอยางสรางสรรคใหกบเดกและเยาวชน การใชไอซทเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง ชมชนและสงคม กลบไมไดมการพฒนาอยางจรงจง ทาใหเราตกอยในภาวะความเสยงอยางหลกเลยงไมได

เพราะฉะนน การเตรยมรบมอกบการเปลยนแปลงของโลกไอซท จงตองประกอบดวย (1) การทาใหเดกรเทาทนสอ รจกวเคราะหเนอหาและการใชงานอยางเทาทน และ (2)สรางวฒนธรรมในการใชงานไอซทอยางสรางสรรค คอ รจกใชประโยชน ใชเปนเครองมอในการเรยนรเพอพฒนาตนเอง สงคม และประเทศชาต หลกสตรการเรยนรเทาทนสอไอซท เพอเพมโอกาสในการใชไอซทเพอการพฒนา และเพอการปกปองคมครองเดก น ถกพฒนาขนเพอเปนเครองมอใหคร ผปกครอง หรอผนาชมชน นาไปใชจดกจกรรมการเรยนรและพฒนาศกยภาพเดกและเยาวชน โดยไดรวบรวมขอมลความรพนฐานเกยวกบการใชงานไอซ

29

ท พษภยทเกดจากการใชงานทไมเหมาะสม วธการหลกเลยงและรบมอกบภย เครองมอปองกนภย กจกรรมไอซทเชงสรางสรรค บทบาทของแตละภาคสวนทเกยวของในการสงเสรมและพฒนาศกยภาพเดก กจกรรมการเรยนรในหลกสตรฯ น มหลากหลายรปแบบ ในลกษณะของการจดกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory Learning) ซงแตกตางจากวธการสอนในอดตทเนนการอธบายใหเดกจดและจาไป

ใช มากกวาการใหเดกไดคดวเคราะห เรยนรจากประสบการณและการทดลองโดยมครเปนเพยงผชแนะหางๆ เทานน

เปาหมายของหลกสตรฯ น : เพอรเทาทนสถานการณความเสยง สามารถใชไอซทในการพฒนาตนเอง เพมพนความสามารถ ทกษะในการใชชวตดานไอซท

หลกสตรการเรยนรเทาทนสอไอซท เพอเพมโอกาสในการใชไอซทเพอการพฒนา และเพอการปกปองคมครองเดก มเปาหมายเพอใหผเขารวมกจกรรมมความรความเขาใจเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สามารถนาไปปรบใชในงานสงเสรมพฒนาเดกและเยาวชนใหมความสามารถในการคดวเคราะห รเทาทนภยทเกดจากการใชงานไอซท มทกษะชวตออนไลน สงเสรมการนาไอซทไปใชใหเกดประโยชนตอตนเอง ชมชน และสงคมไดอยางเหมาะสม โดยสามารถจาแนกเปาหมายหลกไดเปน 4 สวน กลาวคอ

สวนท 1 เขาใจสถานการณ และ พนฐานของการใชงานไอซทในโลกปจจบน (Basic Use)

เขาใจสถานการณเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมอยในปจจบน สามารถกาหนดบทบาทตนเอง (คร ผปกครอง โรงเรยน ชมชน) ในการสงเสรมพฒนาเดก

และเยาวชนใหสามารถเรยนรและอยกบไอซทอยางสรางสรรค สวนท 2 เขาใจถงกฎเกณฑพนฐาน เกยวกบ สทธของเดกในเรองทเกยวของกบไอซท

กฎเกณฑพนฐานในการใชงานไอซท รวมทง กฎหมายทเกยวของกบการจดการความเสยง (Basic Rights Rule and Law) สถานการณทเปนอนตรายตอสทธขนพนฐานของเดก ชดเครองมอในการใหคาปรกษาและจดการสถานการณเพอคมครองเดก กตกาพนฐานในการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ความรบผดทางกฎหมาย และความรบผดชอบทางสงคม

สวนท 3 สามารถจดการความเสยง เพมทกษะในการจดการปญหาความเสยง ดวยชดเครองมอตางๆ (Basic Tools)1 โดย

มชดเครองมอในการทางานเพอจดการปญหา และนามาซงการคมครองเดกและเยาวชนจากปญหาการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

มชดเครองมอในการใหคาปรกษากบเดกและเยาวชนเกยวกบปญหาทเกดขนจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

1 เชน การปองกนไวรสคอมพวเตอร สปายแวร สแปมเมล การใชโปรแกรมกรองเวบไซต รวมถง วธปองกนตนเองจากภยทเกดจากการลอลวง ฉอโกง ขอมลสวนตว เพอนออนไลน และการตดเกม

30

สามารถออกแบบชดเครองมอในการปองกนความเสยง การประเมนความเสยงดานไอซทดวยตนเอง โดยคร ผปกครอง โรงเรยน และชมชน

สวนท 4 สามารถเพมศกยภาพความสามารถของเดกและเยาวชนในการใชไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนาตนเอง ชมชน และสงคม (Basic Creative Use) โดยสามารถออกแบบกจกรรมทสงเสรมการมสวนรวมของเดกและเยาวชนในแงของกระบวนการคดวเคราะห การปกปองคมครอง และกจกรรมการใชไอซทในทางสรางสรรคเพอพฒนาตนเอง ชมชน และสงคม

บทบาทของคร พอแม โรงเรยน และ ชมชน กบ การประเมน จดการความเสยงจากการใชไอซท และ เพมโอกาส ความสามารถ ศกยภาพของเดกและเยาวชนในการใชไอซทเชงสรางสรรค ในความเปนจรงแลว สถานการณดานการใชไอซทของเดกและเยาวชน มทงในแงมมความเสยง และ แงมมของโอกาส แนวคดพนฐานในการทางานกคอ

แงมมความเสยง เปน การลดปจจยความเสยงและสามารถบรหารจดการความเสยงทเกดขนจากการใชไอซทของเดกและเยาวชน ทงในแงของ (1) การสรางวนยการใชเวลากบไอซท (ใชมาก-ใชนอย) (2) ความสามารถในการรเทาทนเนอหาและรปแบบของการใชงาน (เชน เนอหาทไมปลอดภย และ วธการใชงานทไมปลอดภย) และ (3) การลดปญหาคานยมและวฒนธรรมในการใชงาน ทอาจสงผลกระทบตอผอน (เชน การสงตอคลปสวนตว การหมนประมาท เปนตน)

แงมมโอกาส เปน การเพมทกษะความสามารถในการใชไอซทเพอการพฒนา ทงในแงของ (1) การเพมความรในการใชไอซทเพอการพฒนาและเพมพนความรใหกบตนเอง (2) การเปดโอกาสใหมการใชไอซทในการขบเคลอนความรไปยงสงคม และ (3) การสนบสนนการสรางเครอขายนกปฏบตดานการใชไอซทเพอการพฒนา

จากแนวคดพนฐานดงกลาว ประกอบกบ จานวนเดกและเยาวชนในโรงเรยนและชมชน เมอเทยบกบจานวนของครและผทเกยวของในชมชน ดเหมอนวาจะเปนเรองหนกอกหนกใจของคนหลายตอหลายคน ดงนน การกระจายบทบาทบนพนฐานความเปนจรงของแตละบคคล และ การปรบลดบทบาทจากการทางานในลกษณะของการควบคม การหาม การปราบปราม เปน การสนบสนนการทางานเชงสรางสรรค จงเปนแนวทางในการทางานทนาสนใจมากกวา

ในสวนน จงเปนการพจารณาถง บทบาทของคร ในการบรหารจดการเพอทางานรวมกบเดก รวมกบ พอแม และ ชมชน ในการจดการปญหาเรองไอซทในชมชน เพอทาใหเกดการแกไขปญหาความเสยงทจะเกดขนกบเดกและเยาวชน ประกอบกบ เครองมอในการทางานเพอสงเสรมการใชไอซทเชงสรางสรรค ยงสามารถสรางนวตกรรมในการทางานเชงบวกใหกบเดก และ ชมชน ได

คาสาคญของการทางานกคอ “การเพมเรองด และ ลดเรองไมด” การเพมเรองด หมายถง การคนหาตวอยางเรองดๆ ของการใชไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนา

เพอเปน “ตวอยางหวขบวน” ในการสรางการเปลยนแปลงของเดกในโรงเรยนและชมชน ดงนน บทบาทของคร นาจะประกอบดวย บทบาทหลกๆ อย 5 ประการ คอ

ผคนหาตวอยางเรองราวของการใชไอซทเชงสรางสรรค ในโรงเรยน

31

ผสนบสนนใหตวอยางทดนน สามารถขยายผล ทงในแงของ ผลลพธ และ เครอขายเดก

ผเชอมปจจยทจะทาใหเกดการขยายผล เชน การเชอมโยงความรใหกบเดก โดยการประสานงานใหเกดการอบรมใหความร การเชอมตอกบองคกรบรหารสวนทองถนในการสนบสนนการเปดพนทนาเสนอผลงาน

ผออกแบบการสรางกจกรรมในโรงเรยน ระหวางครอาจารยภายในโรงเรยน เพอออกแบบกจกรรมรวมกนระหวางครจากกลมสาระตาง และสามารถออกแบบกจกรรมในโรงเรยนเพอกระจายความรไปยงพอแมได เชน การตงชมนมเกมคอมพวเตอร โดยออกแบบกจกรรมไดในหลายลกษณะ เชน

o ทมประเมนรานเกมรอบโรงเรยน โดยครปกครองทางานรวมกบนกเรยน ในการรวมประเมนรานเกมรอบๆ บรเวณโรงเรยน แลวนาผลการประเมนแจกใหกบพอแมในวนทมการประชมผปกครอง

o ทมนกขาวเดก โดยครภาษาไทยทางานรวมกบนกเรยน ในการทาขาวเรองเกม แนะนาเกมเชงสรางสรรค วเคราะหเกม เพอนาเสนอผานบอรดนทรรศการในโรงเรยน หรอ เวบไซตของโรงเรยน

o ทมพฒนาซอฟทแวร หรอเวบบลอก (weblog) โดยครคอมพวเตอรทางานรวมกบนกเรยน ในการอบรมการพฒนาซอฟทแวรเกมคอมพวเตอร หรอ การอบรมการพฒนาเวบบลอกเพอสงคม

o ทมจดประกวดนกกฬาเกมคอมพวเตอร โดยครพละทางานรวมกบนกเรยนในการจดประกวดการเลนเกมกฬาภายในโรงเรยน เปนตน

ผสงเคราะห เพอวเคราะหแนวทางในการพฒนาการทางานเชงสรางสรรค ทจะนาไปสการจดทาเปนแผน ยทธศาสตรของโรงเรยน ในการเพมศยภาพเชงบวกในการใชไอซท

การลดเรองไมด หมายถง การดแลการใชงานไอซทเพอหลกเลยงหรอลดความเสยงอนตรายหรอ

ผลกระทบดานลบทอาจเกดขนจากการใชงาน โดยการรเทาทนสอ การใชเครองมอปองกนภย การยดกฎกตกามารยาท เรยนรทจะอยรวมกนดวยความเคารพใหเกยรตซงกนและกน การใชงานดวยความรรบผดชอบตอสงคม เปนตน

เนอหาความรประกอบกจกรรมในการอบรม เนอหาประกอบกจกรรมในการอบรม หรอเรยกอกอยางหนงวาเปน “คมอประกอบการอบรม” เปนสวนของเนอหาทใชประกอบกจกรรมตามแผนการอบรมตามหลกสตรฯ ซงประกอบดวยเนอหาหลก 5 ตอน

ตอนท 1 ความรพนฐานดานไอซท สทธขนพนฐาน o บทท 1 ความรพนฐาน และสถานการณการใชไอซท (Basic Use)

o บทท 2 สทธขนพนฐานดานเดกกบไอซท ตอนท 2 บทบาทคร ผปกครอง และชมชน

32

o บทท 3 บทบาทคร ผปกครอง และชมชน ตอนท 3 การสรางวนยในการใชไอซทเชงสรางสรรค

o บทท 4 กตกาพนฐานกอนใชงานไอซท o บทท 5 การจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร o บทท 6 ตวอยางกจกรรมในโรงเรยนเพอสรางการรเทาทนเกม

ตอนท 4 การประเมนและจดการความเสยงทเกดขนจากการใชไอซท o บทท 7 สถานการณความเสยง และเครองมอพนฐานในการปองกนภย (Basic Tools)

o บทท 8 การประเมนการตดอนเทอรเนต ตดเกมคอมพวเตอร o บทท 9 กฎหมาย และ สทธเดกขนพนฐานในการใชไอซท (Basic Law for Media and

Information Literacy)

ตอนท 5 การพฒนาวฒนธรรมในการใชไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนาตนเอง ชมชน และสงคม (Basic Creative Use)

o บทท 10 เครอขายเดกหวใสฉลาดใชไอซท : เปลยนวกฤตเปนโอกาส

o บทท 11 ตวอยางเดก 2.0 และ เดก 3.0 เรองจรงทมอยในสงคม o บทท 12 ปจจยสนบสนนเพอสรางการเปลยนแปลง

33

ตอนท 1 ความรพนฐานดานไอซท สทธขนพนฐาน

กอนทจะเขาถงเนอหาในสวนน หลายคนคงมคาถามในใจหลายขอ เชน ตอนนเราใชอนเทอรเนต แชท ผานโทรศพทมอถอ ไดหรอ ? อะไรคอ BB ?

มโฆษณาจาก 3BB คออะไร ? หรอ อะไรคอ อนเทอรเนตความเรวสง มแลวม

ประโยชน จรงหรอ ? Wimax Wifi คออะไร ?

...... เพอตอบคาถามขางตน เนอหาในบทน จงประกอบดวยเนอหาหลก 3 สวน ประกอบกน คอ (1) เรา

ใชไอซททาอะไร ? สถานการณดานการใชไอซทในสงคมไทย เปนอยางไร (2) รปแบบทางเทคโนโลยในการเชอมตอไอซทมอะไรบาง ? (3) สทธขนพนฐานดานเดกกบไอซท เปนอยางไร ซงจะมผลตอการออกแบบกจกรรมในโรงเรยนเพอตอบสนองตอสทธขนพนฐานของเดก

34

บทท 1 ความรพนฐาน และสถานการณการใชไอซท (Basic Use) 1.1 การใชงานดานไอซทในสงคมไทย

สานกงานสถตแหงชาต ไดสารวจการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในครวเรอนไทยอยางตอเนองเปนประจาทกป โดยมวตถประสงคเพอทราบจานวนประชากรทใชคอมพวเตอร อนเทอรเนตและโทรศพทมอถอ พฤตกรรมของการใช และจานวนครวเรอนทมอปกรณไอซท เชน โทรศพทพนฐาน เครองคอมพวเตอร เครองโทรสาร และการเชอมตออนเทอรเนตในครวเรอน ตลอดจนเรองทตองการใหภาครฐเขามาควบคมดแลการใชไอซท ผลการสารวจทสาคญ ประจาป พ.ศ. 2552 มดงน

อางอง ผลการสารวจการมการใชไอซทในครวเรอนไทย ป พ.ศ. 2552 โดย สานกงานสถตแหงชาต

o เมอเปรยบเทยบจานวนอปกรณไอซทตอ 100 ครวเรอน พบวา ในระหวาง ป พ.ศ. 2548 - 2552

จานวนโทรศพทพนฐานลดลงจาก 26.8 เครอง เปน 22.1 เครอง จานวนเครองโทรสารครวเรอน ม

สดสวนคงเดมคอ 1.5 เครอง สวนจานวนเครองคอมพวเตอรเพมขนจาก 15.5 เครอง เปน 25.6

เครอง และการเชอมตออนเทอรเนตเพมขนจาก 6.2 ครวเรอน เปน 9.5 ครวเรอนตอ 100 ครวเรอน

o ในป 2552 มผใชคอมพวเตอร 17.9 ลานคน หรอรอยละ 29.3 มผใชอนเทอรเนต 12.3 ลานคน หรอ

รอยละ 20.1 มผใชโทรศพทมอถอ (ไมรวม PCT) จานวน 34.8 ลานคน หรอรอยละ 56.8

โทรศพทมอถอ34.83 ลานคนคอมพวเตอร

17.93 ลานคน

อนเทอรเนต12.33ลานคน

เปรยบเทยบจานวนประชากรอาย 6 ปขนไป ทใช โทรศพทมอถอ คอมพวเตอร และ อนเทอรเนต

35

o ประชากรในกรงเทพฯ ใชคอมพวเตอร รอยละ 45.8 ใชอนเทอรเนต รอยละ 38.0 และใช

โทรศพทมอถอ รอยละ 75.5 มากกวาภาคอนๆ

o ประชากรกลมอาย 6-14 ป ใชคอมพวเตอรมากกวากลมอายอน (รอยละ 65.4)

o ประชากรกลมอาย 15-24 ป ใชอนเทอรเนตมากกวากลมอายอน (รอยละ 47.3)

o สถานททประชากรสวนใหญใชอนเทอรเนต คอ สถานศกษา (รอยละ 46.8) บาน (รอยละ 33.4)

และททางาน (รอยละ 29.0)

o กจกรรมสวนใหญทประชากรใชอนเทอรเนต คอ คนหาขอมลหรอตดตามขาวสาร (รอยละ 80.6) เลน

เกม (รอยละ 23.8) และรบสงอเมล (รอยละ 18.6)

o เรองทตองการใหภาครฐเขามาควบคมดแลเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารพบวา มครวเรอนรอยละ 37.2 ตองการใหควบคมเวบไซตลามกอนาจาร รอยละ 14.9 ควบคมราคาโทรศพทมอถอ/

อปกรณมอถอ รอยละ 10.7 ควบคมผใหบรการรานอนเทอรเนต/เกมออนไลนรอยละ 10.3 ควรม

บทลงโทษเดดขาดสาหรบผกระทาผดเกยวกบระบบคอมพวเตอร รอยละ 9.9 ควบคมราคา

คอมพวเตอร/อปกรณคอมพวเตอร และรอยละ 5.6 ควรควบคมการตดตอดดแปลงภาพททาใหผอน

เสยชอเสยง เปนตน

การสารวจดงกลาว ทาใหทราบวาการใชงานไอซทในสงคมไทยมเพมมากขนอยางตอเนองทกป ซงเปนไปตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ แผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศไทย ในการสงเสรมการใชงานไอซทเพอพฒนาเศรษฐกจและสงคม เพมศกยภาพในการแขงขน ซงกตองไมลมเรองการพฒนากาลงคนใหมความสามารถในการสรางสรรค ผลต และใชเทคโนโลยสารสนเทศอยางมวจารณญาณและรเทาทนดวย

ความรพนฐานเกยวกบไอซท อนเทอรเนต

อนเทอรเนต

อนเทอรเนต ทาใหการเคลอนยายและสงผานขาวสารขอมลจากทหนงไปอกทหนงกระทาไดโดยงาย โดยไมจากดเรองระยะทางและเวลา สามารถสงขอมลไดหลากหลายรปแบบ เชน ขอความ ภาพนง ภาพเคลอนไหว เสยง โดยอาศยเครอขายโทรคมนาคมเปนตวเชอมตอเครอขาย

อนเทอรเนต (Internet) เปนเครอขายคอมพวเตอรขนาดใหญทเชอมโยงเครอขาย

คอมพวเตอรทวโลกเขาดวยกน เรยกอกอยางหนงวา ไซเบอรสเปซ (Cyberspace)

ดานอน วย

ชวโมงต มร

ใน

เกม เกม แม

บนเทง สภาพแวบทบาทใ

9

อลบมรป

บรการอก

โหลดเพล

ตลกๆ เก

ปญหา เ

ความร

ประดษฐ

ความร

นเทอรเนต

ยรนไทยใชเวอวน รปแบบการใช

ไปรษ การส การแ ตอนกาล

ยงมฟาร

นแงของการค

มปลกผก เพลมพบวามแน

สงทเกดวดลอมทสงเในการจดกระกจกรรมไอซ

ป หรอเผยแพ

การดมากมา

ลง MP3 เปน

กรดความร ลนเกมชงราง

ไมวาจะเป

ฐ ฯลฯ )9 ( สา

รพนฐานเก

วลาอยหนาค

ชงานทหลากษณยอเลกทร

สนทนาออนไ

แสดงความเห

นน การสราง

งไดรบความการเลนเกมผ

ม หรอ farm

คนหาขอมลจ

ลง หนง สะทนวโนมการใชดขน อาจเพรเสรมและเออะบวนการเรยซทยอดนยม

รผานเครอขา

ยบนอนเทอร

นดนตรในรปแ

(6) ใชบรกงวล รวมกจก

นสารานกรม

รวจโลกอนเท

ยวกบไอซ คไเ

D

เ

พบวา

อมพวเตอรเ

กหลาย ทง รอนกส หรอ

ไลน หรอ ch

หนผานกระด

เครอขายสง

นยมอยางมาผานเวบไซต

lille เกมราน

จากเวบไซต

อนใหเหนถงชไอซทเพอกราะยงขาดกออานวยใหเยนรและพฒน (1) ถายภ

ายสงมออนไล

รเนต (3) เลนแบบดจทล ท

ารออนไลนต

กรรมอาสา ฯล

มออนไลน ห

ทอรเนต โดยก

ซท เกม คอมพวเตอรไมนอยกวา 4เลน ไดแก เก

DS) เกมพซ

เปนตน หาก

ฉลย 3.1 ชว

email

at

ดานขาว หรอ

คมออนไลน

าก เครอขายสงค

อาหาร หรอ

พบวา คาสา

ง รปแบบของการเรยนรเพารชแนะ ขากดการใชไอนาศกยภาพไภาพดจทล ห

ลน (2) ตกแนเกม ทงเกมอ

ทเลนบนคอมพ

ตางๆ เชน สม

ลฯ (7) สราหองสมดดจท

การใช Searc

ในทนหมายรมววฒนาการ40 ป ปจจบนกมเครอง (เช

เกมออนไลน

แบงตามวธก

วโมงตอวน เ

webboard

เชน www.h

คมออนไลน ค

restaurant c

าคญทใชในก

งการใชงานขพมขน แตกยาดตวอยาง ขอซทในทางทอซทใหแกเดรอถายคลปว

แตงหรอสราง

ออนไลน เกม

พวเตอรได (5มครสมาชกเว

างและดแลเว

ทล พพธภณ

h engine

ถงเกมคอมพรมาจากวดโอนแบงเกมเปนชน เพลยสเตช

น เกมบนโทร

การเลน ไดแก

ปนรองแคทว

hi5.com ห

คอ www.fac

city

การคนจาก w

องเดกไทยไดยงนอยกวากขาดระบบสนทกอประโยชดกและเยาวชวดโอดวยกลอ

งอการด (e-c

บนมอถอ เก

5) สงอเมลหวบไซตเพอรบ

วบไซตหรอเว

ณฑเสมอน บ

พวเตอร และเอเกม ซงมกานหลายประเภชน) เกมพกพ

รศพทมอถอ

ก เกมแอคชน

ว ทใชเวลาโด

รอ www.fac

cebook.com

www.google

ดด การใชเวบไซนบสนน และชน ผใหญจงคน องหรอโทรศพ

card) แลวสง

มคอมพวเตอ

หาเพอนๆ แนบ

บบรการ ขาข

บบลอก (8ทความ งาน

เกมคอมพเกมออนไลน ารพฒนามาอภท หากแบงตพา (เชนNint

เกมต (หยอด

น เกมผจญภ

36

ดยเฉลย 5.7

cebook.com

เชน เกมทา

e.co.th คอ

ซตเพอความะขาดการจดควรเขามาม

พทมอถอ ทา

งใหเพอนๆ ม

อร (4) ดาวนบขาขน คลป

น ถาม-ตอบ

8) คนควาหานอดเรก งาน

พวเตอร เกมอยางตอเนองตามเครองtendo, PSP,

ดเหรยญ)

ย เกม

6

7

m

า

อ

มดม

า

ม

น

ป

บ

า

น

37

วางแผน เกมจาลอง เกมสวมบทบาท เปนตน เกมถกสรางมาเพอตอบสนองความตองการพนฐานหลายอยางของมนษย ในเกม เราสามารถลองผดลองถกไดหลายครง (เชน ตายแลวรเซตเกมใหมได ในชวตจรงทาไมได) คนตองการเปนทยอมรบ ซงเกมสนองความตองการน (เชน เลนชนะไดบนทกสถต ผานดานยากจะไดคะแนนโบนส มการบนทกชอผทาคะแนนสงสด) เกมทาทายความสามารถ สนองความอยากรอยากเหน (เชน มดานยาก-งาย มปรศนาใหคด

วเคราะห การเขาสระดบเกมทยากขนไปเรอยๆ) เกมเตมเตมจนตนาการ (เชน การผจญภยในโลกแฟนตาซ ไดสวมบทบาทตวละครตางๆ ในเกม) เกมเปดใหทาในสงทในชวตจรงไมอาจทาไดงาย (เชน เปนแชมปเทนนสในเกม เปนนกรบในเกม) เกมออนไลนทาใหผเลนมเพอนใหมๆ ทรวมทาภารกจเดยวกนไดโดยไมมขอจากดเรองสถานะทางสงคมและการเมอง เกมในปจจบน ใหความสนกสนานเพลดเพลน มความสมจรงทงภาพ แสง ส และเสยง ผเลนสามารถสวมบทบาทเปนตวละครในเกมได ทาใหเขาถงอารมณในเกม เกมออนไลนทาใหเดกๆ มเพอนใหม เกมมประโยชนหลายอยาง เชน เลนเกมคลายเครยด ไดรบความสนกเพลดเพลน เกมฝกทกษะ เชน เกมกฬา เกมฝกพมพ เกมฝกภาษา เกมเฉพาะดาน เชน ฝกบน ฝกการรบในวงการทหาร เกมฝกผาตดในวงการแพทย เปนตน ในทางตรงกนขาม เกมอาจทาใหเกดโทษ หากเดกเลอกเกมไมเหมาะสม เลนเกมรนแรง เกมผดศลธรรม เดกกจะไดรบการฝกฝนในเรองนนๆ ไปดวย การใชเวลาเลนเกมมากเกนไป ทาใหเดกตดเกม เปนโรคเกบตว ซมเศรา ขาดปฏสมพนธกบคนรอบขาง ละเลยการเรยนและกจกรรมอนๆ อาจกอปญหาอาชญากรรมเพอหาเงนมาจายคาเกม พอแมผปกครองควรดแลเดกไมใหเลนเกมมากจนเกนไป ควรเลนเกมหลากหลายประเภท และเลอกเกมทเหมาะกบเพศและวยใหกบลก หลกเลยงเกมทสงเสรมความรนแรง เกมลามก หรอเกมทขดตอกฎหมายและวฒนธรรมสงคม

ดานเกมคอมพวเตอร พบวา

เดก 3 ขวบกเรมเลนเกมแลว และพอแมกมกใหเกมเปนรางวลถาลกทาตวด

เกมสวนใหญกวารอยละ 70 ทนยมในกลมเดก เปนเกมทมเนอหาทเนนการตอส มความรนแรงในระดบกลางถงมาก

เคยมขาวเดกกอคดจรถแทกซ เดกใหการวา ทาเลยนแบบเกม Grand Theft Auto หรอ

GTA ป พ.ศ. 2550 พบวา มเดกนกเรยนรอยละ 13.3 เขาขายตดเกม โดยเปนเดกนกเรยนชาย 2 ใน 3 ซง

ถาคดจากจานวนเดกนกเรยนอายตากวา 15 ปทวประเทศ คอมเดกเกอบ 2 แสนคนทมแนวโนมตดเกม ป พ .ศ. 2552 พบวา มเดกนกเรยนรอยละ 14.4 ทเขาขายเดกตดเกม พบเดกตดเกมหนออกจากบาน กออาชญากรรมเพอหาเงนคาชวโมงเลนเกม แตกพบวา มเครอขายเดกหวใสฉลาดใชไอซท ในการใชเกมเปนเครองมอในการพฒนาในทาง

สรางสรรค เชน ชอบเลนเกมแตกเปนนกเขยนวจารณเกม นกกฬาเกม นกพฒนาซอฟทแวรเกม คนดแลชมชนในเกมแบบออนไลน

38

ความรพนฐานเกยวกบไอซท โทรศพทมอถอ

เดกและเยาวชนสวนใหญมโทรศพทมอถอและใชบรการหลากหลาย ใชเวลากบโทรศพทมอถอวนละมากๆ ไมวาจะเปนการพดคย สงขอความ เลนเกมบนมอถอ ถายรป ฟงเพลง รบขาวสาร ในปจจบนน โทรศพทมอถอเชอมตออนเทอรเนตได ทาใหสามาถเปดเขาเวบไซต ใชบรการเฟสบค ไฮไฟว ทวตเตอร และสงขอความแชทกบเพอนๆ ได

โทรศพทมอถอชวยอานวยความสะดวกในการตดตอสอสาร โดยเฉพาะในยามคบขนและจาเปน เปนเครองมอสบหาขอมลและใหความบนเทงในยามวาง ชวยเสรมสรางความสมพนธระหวางบคคล แตกอาจสงผลกระทบดานลบ หากเดกและเยาวชนใชอยางไมเหมาะสม เปนตนวา ใชโทรศพทมอถอขณะขบรถอาจทาใหเกดอบตเหต คยโทรศพทกบเพอนมากเกนไปทาใหละเลยการอานหนงสอหรอชวยพอแมทางานบาน ทาใหขาดปฏสมพนธกบคนในครอบครว สนเปลองคาใชจาย โทรศพทมอถอยงเปนเครองมอสนบสนนพฤตกรรมทไมเหมาะสมหากเดกและเยาวชนนาไปใชในทางทไมด เชน แอบถายเพอน โหลดคลปโป เลนพนน ขกรรโชก และกออาชญากรรมอนๆ

ดานโทรศพทมอถอ พบวา

เยาวชนสวนใหญมโทรศพทมอถอครงแรกเมออาย 14 ป โดยพอแมผปกครองซอให ใชงานเฉลยวนละประมาณ 1-5 ชวโมง โดยมระยะเวลาโทรคยตอเนองยาวนานทสดประมาณ 1

ชวโมง 50 นาท ชวงเวลาทใชโทรศพทจะเลอกตามความสะดวก รองลงมาคอชวงเวลาหกโมงเยนถงเทยงคน สวนใหญใชโทรศพทระบบเตมเงน (83.2%) และ จายคาโทรศพทมอถอประมาณเดอนละ 355 บาท มการโฆษณาจากนตยสารใหดาวนโหลดภาพแนววาบหววโดยใชโทรศพทมอถอ มบางพนททเดกนาโทรศพทมอถอไปซอมแลวมบรการโหลดภาพวาบหววมาใหในเครองเลย แลว

เดกๆ นามาสงตอในโรงเรยน เดกซอโทรศพทราคาถก เชน ไอโฟน (จากแมสาย) หรอ Blackberry แลวใชซมแบบแชท ในการแชท

กบเพอนๆ ผานมอถอ ไมตองผานเครองคอมพวเตอร เดกใชมอถอทาอะไร

อนดบหนง ใชโทรหาครอบครว โทรหรอสง sms หาแฟน และโทรหาเพอน อนดบสอง ใชถายรป ใชฟงเพลง อนดบสาม ใชเลนเกม

อนดบส ใชโหลดคลป อนดบหา ใชเลน MSN หรอ อนเทอรเนต

แตมเดกอกกลมหนง

ใชกลองจากมอถอในการทาหนงสนเชงสรางสรรค ใชโทรศพทมอถอในการสงขอความสน ขอความชวยเหลอ หรอเตอนภย

39

1.2 เทคโนโลยในการเชอมตออนเทอรเนตในโลกสมยใหม

ทาไมตองรจกวธการเชอมตอ ? กเพอทจะเขาใจวา สงคมไทยกาลงพฒนาระบบการเชอมตอการเขาถงไอซททหลากหลายมากขน ทาใหพนทใดกตาม แมกระทง พนทหางไกล ยงสามารถเชอมตออนเทอรเนตได อกทง การเขาถงน เปนสทธขนพนฐานในดานโอกาสและความเทาเทยมในการเขาถงไอซททเราควรร ดงนน การรเทคโนโลยในการเชอมตอไอซท จะทาใหเรารวา เราสามารถใชอปกรณอะไรในการเชอมตอ เดกๆ กาลงเชอมตอดวยอปกรณอะไร เมอเรารทน เรากสามารถออกแบบการจดการไดอยางมประสทธภาพ รหรอไมวา ....

เราสามารถเปดดเวบไซตจากโทรศพทมอถอไดเลย เราใชโทรศพทมอถอตอกบโนตบค กสามารถออนไลนไดทนท เราใชโทรศพทมอถอผานซมแบบสนทนา เรากแชทไดในราคาถก

ทงหมดเปนเรองของเทคโนโลยในการเชอมตอ เทคนคการเชอมตอ

การเชอมตอเขาเปนสวนหนงของอนเทอรเนตอาศยการบรหารแบบกระจายอานาจ อนเทอรเนตไมมเจาของหรอการควบคมดแลอยางแทจรง เครอขายแตละสวนในอนเทอรเนตตางบรหารเครอขายของตนเองอยางเปนอสระ โดยรบผดชอบคาใชจายในการตดตงระบบและการเชาวงจรสอสารเพอตอเชอมเขาดวยกน แตในทางปฏบตแลวอนเทอรเนตกมองคกรระหวางประเทศทจดตงขนเพอประสานความรวมมอระหวางสมาชก องคกรนไดแก สมาคมอนเทอรเนต ISOC ( Internet Society )

คาถามสาคญ เมอเราเหนสถานการณของการใชงานไอซทแลว เราจะพบวา เราจาเปนทจะตองจดการสถานการณใน 2 สวน คอ (1) การจดการความเสยงในการใชไอซท ทงในแงของ พฤตกรรมในการใช การรเทาทนเนอหาและรปแบบของการใชงาน และ (2) การเพมศกยภาพในการใชไอซทเพอการพฒนา ทง การพฒนาความรของตนเอง หรอ เพอชมชน และ สงคม แลวเราจะออกแบบในการจดการอยางไร ? เพอใหเราสามารถออกแบบกจกรรมไดอยางเหมาะสม สงทตองรตอไปกอนทจะออกแบบกจกรรมกคอ การรเทคนคการเชอมตออนเทอรเนตวามอะไรบาง

40

บรการเชอมตออนเทอรเนต

ผใหบรการอนเทอรเนต หรอ ไอเอสพ (ISP – Internet Service Provider) คอ บรษททใหบรการ

เชอมตอคอมพวเตอรสวนบคคล หรอ เครอขายคอมพวเตอรของบรษทของเราเขากบเครอขายอนเทอรเนตทวโลก ผทตองการใชงานอนเทอรเนตจะตองสมครเขาเปนสมาชกของไอเอสพ ซงตองเสยคาใชจาย ในการใชงานอนเทอรเนต โดยอตราคาบรการจะขนอยกบไอเอสพแตละราย

บรการเชอมตออนเทอรเนตทไดรบความนยมจากผใชงานในปจจบน ไดแก 1. การเชอมตอโดยผานสายโทรศพท (Dial up) โดยใชอปกรณทเรยกวา โมเดม (MODEM) ซงให

ความเรวในการรบสงขอมลประมาณ 56 กโลบตตอวนาท (Kbps) การเชอมตอแตละครงจะเปนการ

ขอเขาใชงานกบเครองรบโมเดม 1 เครองของผใหบรการอนเทอรเนต ถาเครองรบโมเดมของผใหบรการเตมกจะไมสามารถเชอมตออนเทอรเนตได ในปจจบน บรการดงกลาวจะขายในลกษณะเปนแพกเกจ (Package) อนเทอรเนตสาเรจรป ตามจานวนชวโมงการใชงาน สามารถหาซอไดตาม

รานสะดวกซอทวไป 2. การเชอมตออนเทอรเนตความเรวสง (ADSL) เปนคายอของ Asymmetric Digital Subscriber Line

ซงเปนเทคโนโลยทใชสายโทรศพทททาจากลวดทองแดงเปนเสนสญญาณนาสงขอมลความเรวสง โดย ADSL ในปจจบนสามารถจดสงขอมลจากผใหบรการไปยงผรบบรการดวยความเรวระหวาง

256 กโลบตตอวนาท (Kbps) ถง 24 เมกกะบตตอวนาท (Mbps) แตทงนความเรวของการเชอมตอ

ทไดจรงในขณะใชงานขนอยกบปจจยหลายประการ เชน ระยะทางระหวางทอยผใชงานถงชมสายของการเชอมตอ คณภาพของสายโทรศพท คณภาพของอปกรณ เชน ตวแยกสญญาณโทรศพท กอนเขาโมเดม และ ความสามารถของเครองคอมพวเตอร เปนตน การเชอมตออนเทอรเนตจะเปนแบบเปดตลอดเวลา (Always - On Access) ทเปนเชนน เนองจากการสงถายขอมลถกแยกออกจาก

การสงสญญาณเสยงผานโทรศพทหรอโทรสาร ดงนน การเชอมตออนเทอรเนตจะไมถกรบกวนแตอยางใด ไมเกดปญหาจากสาเหตสายไมวาง

3. อนเทอรเนตผานซมมอถอ (NetSIM/GPRS/EDGE/CDMA/EV-DO) คอ การเชอมตออนเทอรเนต

ผานซมการดของโทรศพทมอถอ โดยใชบรการเชอมตอผานระบบ จพอารเอส (GPRS) เอดจ

(EDGE) ซดเอมเอ (CDMA) หรอ อวดโอ (EV-DO) ซงในอนาคตอาจจะมเทคโนโลยใหมๆ เกดขน

เชน สามจ (3G) เปนตน

• GPRS ยอมาจาก General Packet Radio Service เปนบรการรบสงขอมลสาหรบ

โทรศพทมอถอในเครอขาย GSM (Global System for Mobile Communication) โดย

GPRS มกถกเรยกวาเปนโทรศพทมอถอยค 2.5G ซงอยระหวาง 2G (2nd Generation

มาตรฐานเทคโนโลยยคทสองของโทรศพทเคลอนท ทมการแปลงสญญาณเสยงใหเปนสญญาณดจทล ทาใหมการสงขอมลผานเครอขายไดนอกเหนอจากสญญาณเสยง) และ 3G

(3rd Generation เทคโนโลยยคทสามของโทรศพทเคลอนท เนนการรบสงขอมลความเรว

41

สงไรสาย โดยใชชองสญญาณความถและความจกวางขน รวมถงการใหบรการขนสงเชน ทวผานเนต การประชมทางไกล การดาวนโหลดหรอฟงเพลงผานเนต เปนตน ไดอยางมประสทธภาพ) ทางเทคนคแลว GPRS ใชชองสญญาณของเครอขาย GSM ในการสงขอมล

ซงรองรบความเรวไดมากถง 171 กโลบตตอวนาท แตในการใหบรการจรงความเรวของ GPRS จะอยทประมาณ 32-48 กโลบตตอวนาท

• EDGE ยอมาจาก Enhanced Data rates for GSM Evolution เปนเทคโนโลยสาหรบการ

เชอมตออนเทอรเนตไรสายบนเครอขายโทรศพทมอถอ คลายกบระบบ GPRS แตม

ความเรวทสงกวา คอสามารถรองรบการสอสารขอมลดวยอตราเรวสงสด 384 กโลบตตอวนาท (Kbps) ซงสงกวาจพอารเอส จงชวยใหการรบสงขอมลบนโทรศพทมอถอทาได

มากกวาและรวดเรวกวา โดยในทางปฏบตความเรวทเปดใหบรการจรงอยในชวง 100-200 กโลบตตอวนาท ทงนในบางพนททไมรองรบการเชอมตอแบบเอดจ โทรศพทกจะเปลยนไปใชจพอารเอสเอง

• CDMA ยอมาจาก Code Division Multiple Access เปนเทคโนโลยการสอสารอกรปแบบ

หนงทมการใหบรการ ในระบบ CDMA นนยงแบงเทคโนโลยออกไปไดหลายแบบ อาทเชน

CDMA2000 1x และ CDMA2000 1xEV-DO ทงนผใหบรการ CDMA2000 1x ในเมองไทย

ปจจบนมสองราย คอ HUTCH และ CAT Telecom ทงน ความเรวสาหรบรบสงขอมลของ

CDMA2000 1x สงสดอยท 153 กโลบตตอวนาท

• EV-DO ยอมาจาก Evolution Data Optimized เปนเทคโนโลยสาหรบการสอสารไรสายทม

การสงผานขอมลดวยประสทธภาพและความเรวสง ตนทนตา ผานชองสญญาณ CDMA

ดวยความเรวสงสดไดถง 2.4 เมกะบตตอวนาท (Mbps) แตอยางไรกตาม การเชอมตอตอง

ทาผานเครอขายผใหบรการทรองรบเทคโนโลยนเทานน ซงในปจจบนมผใหบรการเครอขายมอถอทรองรบ EV-DO ในประเทศไทยรายเดยวคอ CAT Telecom

การใชงานเหมาะกบผใชงานทไมอยกบท มการเปลยนสถานทการเชอมตออนเทอรเนตอยบอยๆ หรอตองการเชอมตออนเทอรเนตในระหวางการเดนทาง เชน การใชงานบนรถทกาลงเคลอนท และอยในพนททมสญญาณมอถอ คดคาบรการตามระยะเวลาในการใชงาน หรอจานวนขอมลทใชผานระบบ GPRS / EDGE / CDMA / EV-DO ผใชควรปดโปรแกรม

หรอปดการเชอมตอเมอใชงานเสรจสน เพอหยดเวลาในการใชงาน หรอควรเลอกแพคเกจเหมาทไมจากดจานวนและเวลาในการใชงาน (unlimited)

4. อนเทอรเนตไรสาย ไว ไฟ (Wi-Fi) ใหความเรวในการรบสงขอมลสงกวาอนเทอรเนตผานมอถอ 20-100 เทา โดยเครองคอมพวเตอรหรออปกรณพกพาของผใชบรการจะตองมอปกรณทรองรบการเชอมตอแบบ Wi-Fi และสามารถเชอมตออนเทอรเนตไดเมอผใชบรการอยในบรเวณทผใหบรการม

การตดตงเครองรบสงสญญาณ Wi-Fi (HotSpot) ไวเทานน ซงในปจจบน ผใหบรการไดทาการ

ตดตง HotSpot ไวบรเวณชมชนทมผใชงานจานวนมาก เชน หางสรรพสนคา โรงแรม ถนนสาย

42

หลกๆ ในกรงเทพ เปนตน การใชงานประเภทนเหมาะสาหรบผใชงานทไมอยกบท มการเปลยนสถานทเชอมตออนเทอรเนตบอยๆ และอยในพนทชมชนทม HotSpot ใหบรการ แบงเปนบรการ

แบบเหมาจายรายเดอน และแบบพรเพด (Prepaid) เปนการซอจานวนชวโมงเทาทผใชคดวา

ตองการใชงาน เชน 10 ชวโมง เปนตน การใชงานเมอหมดจานวนชวโมงแลว ผใชบรการจะไมสามารถใชงานตอได จนกวาจะซอจานวนชวโมงเพม ในการใชบรการทง 2 ประเภท ผใชบรการควรปดโปรแกรมหรอปดการเชอมตอเมอการใชงานเสรจสน เพอหยดหรอเกบรกษาเวลาการใชงานทเหลอเอาไว

เพอใหการออกแบบกจกรรมทง การจดการความเสยง และ การเพมพลงเชงบวก ไดอยางมประสทธภาพ จาเปนทจะตองร และ เขาใจสทธขนพนฐานดานเดกกบไอซท และกฎเกณฑพนฐานในการใชงานไอซท

43

บทท 2 สทธขนพนฐานดานเดกกบไอซท

2.1 ไอซท กบ สทธขนพนฐานของเดก

แนวคดเรอง “ตนทนชวต” เดกและเยาวชน เปนวธหนงทสอดคลองกบสทธเดก โดยมงเนนทการสรางพลงตวตน ครอบครว ปญญา เพอนและกจกรรม ชมชน โดยเปลยนแปลงมมมองการมองเดกใหม ตนทนชวต ปองกนพฤตกรรมเสยง ยงมมากกจะยงลดพฤตกรรมเสยงไดมาก ประวงระยะเวลาการเกดพฤตกรรมเสยงไดนาน ซงตนทนชวตมผลมากกวาสถานะเศรษฐกจของครอบครวและสภาพครอบครวในบรบทตาง ๆ

อนสญญาวาดวยสทธเดก (Convention on the Rights of the Child) เปนสญญาดานสทธมนษยชนระหวางประเทศทไดรบความเหนชอบมากทสดในโลก และใน พ .ศ . 2535 ประเทศไทยไดใหสตยาบนดวยเชนกน ในอนสญญาดงกลาว ไดใหคานยาม “เดก” ไววา “มนษยทกคนทมอายตากวา 18 ป เวนแตจะบรรลนตภาวะกอนหนานน ตามกฎหมายทใชบงคบแกเดกนน”

ในแงของอนสญญาวาดวยสทธเดก ซงเปนกฎหมายระหวางประเทศ (หมายถง กฎเกณฑทใชบงคบระหวางประเทศกบประเทศ หรอ องคการระหวางประเทศกบองคการระหวางประเทศ หรอ ระหวางประเทศกบองคการระหวางประเทศ จะเรยกวา สนธสญญา หรอ อนสญญา หรอ ขอตกลง หรอ กฎบตร กได) ไดกาหนดสทธขนพนฐานของเดก ไว 4 ดาน กลาวคอ

1. สทธทจะมชวตรอด – ไดรบการดแลสขภาพขนพนฐาน การจดทะเบยนหลงการเกด มสนตภาพ และความปลอดภย

2. สทธทจะไดรบการพฒนา – มครอบครวทอบอน ไดรบการศกษาทด และภาวะโภชนาการทเหมาะสม

3. สทธทจะไดรบความคมครอง - ใหรอดพนจากการทาราย การลวงละเมด การละเลย การนาไปขาย การใชแรงงานเดก และการแสวงประโยชนโดยมชอบในรปแบบอนๆ และ

4. สทธในการมสวนรวม – ในการแสดงความคดเหน แสดงออก การมผรบฟง และมสวนรวมในการตดสนใจในเรองทมผลกระทบกบตนเอง

"สทธการมชวต...สทธสาคญกาวแรกของเดก” เดกทกคนมสทธในการอยรอด การไดรบการปกปองคมครองใหมชวตปลอดภย และตอเนองถงสทธในการไดรบการพฒนา ในการไดมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ทเหมาะสม “ตนทนชวต” เปนปจจยเชงบวก ทางดานชวต จตใจ อารมณ

สงคม ทจะหลอหลอมใหเดกคนหนงเจรญเตบโตขนและดารงชพอยในสงคมได"

นพ. สรยเดว ทรปาต

ผอานวยการสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว

44

อนทจรงแลว สาระสาคญของอนสญญาวาดวยสทธเดกไดวางแนวคดพนฐานในเรองสทธของเดกไวทงในแงของแนวคดพนฐานเกยวกบการปฏบตตอเดก และ สทธขนพนฐานของเดกทเดกพงม นนหมายความวา ภายใตแนวคดดงกลาว จงถกนามาใชเปนหลกการพนฐานในการทางาน ทงการออกกฎหมาย นโยบาย แตทเกยวของกบระบบการศกษา กคอ สทธในการไดรบการพฒนา และภายใตสทธนเอง มการนาแนวคดพนฐานดงกลาว มาใชในการออกแบบและสรางกจกรรมในการเรยนรใหกบเดกในรปแบบตางๆ ดงนน ในการออกแบบกจกรรมจงตองคานงสทธในดานตางๆ ประกอบกบสทธในการไดรบการพฒนา พดงายๆ กคอ

“ในการออกแบบกจกรรมการเรยนรไอซท จะตองคานงถง สทธในการไดรบการพฒนา สทธในการไดรบความคมครองในความปลอดภยในดานตางๆ และ สทธในการมสวนรวมของเดก ทงน โดยไมเลอกปฏบตตอเดก”

45

เครอขายปกปองคมครองเดก (Child Protection Partnership/ CPP) เกดจากความรวมมอของ สถาบนระหวางประเทศเพอสทธและการพฒนาเดก มหาวทยาลยวคทอเรย ประเทศแคนาดา (IICRD) และองคการแพลน อนเตอรเนชนแนล (Plan International) และองคกรพนธมตร ทเลงเหนความสาคญของสทธเดก คานงถงประโยชนสงสดของเดก และมเดกเปนศนยกลางของการพฒนาชมชน IICRD และ Plan ทางานอยในหลายประเทศทวโลก มบทบาทสาคญในการใหความรและสรางความตระหนกเรองสทธเดก

การพฒนาหลกสตรการเรยนรเทาทนสอไอซท เพอเพมโอกาสในการใชไอซทเพอการพฒนาและเพอการปกปองคมครองเดก นเปนโครงการนารองทรเรมโดย เครอขายปกปองคมครองเดก (Child Protection Partnership/ CPP) ในป พ.ศ. 2553 โดยรเรมในโรงเรยนนารอง 3 แหง ในประเทศไทย ไดแก โรงเรยนบางละมง จงหวดชลบร โรงเรยน สนตครวทยาคม จงหวดเชยงราย และ โรงเรยนบานทงหงาว จงหวดระนอง และชมชน 2 แหง คอ บานแสนใจ บานแสนสข ทจงหวด เชยงราย เพอพฒนาหลกสตรทสามารถนาไปใชไดจรงในโรงเรยน และชมชน เพอการคมครองเดกในสอเทคโนโลย การสงเสรมสทธในการเขาถง และใชประโยชนจากเทคโนโลย ในการพฒนาความรและทกษะของครผสอน นกเรยน และชมชน ใหเทาทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย และสามารถลดความเสยงจากภยทเกดจากสอเทคโนโลย

เครอขายปกปองคมครองเดก (Child Protection Partnership/ CPP) หวงวาจะไดรบคาแนะนาจากผมสวนรวมในการพฒนาหลกสตร และสามารถขยายผลหลกสตรนเพอใหการพฒนา และการคมครองเดกจากสอเทคโนโลย เปนจรง มประสทธภาพและมประสทธผลสงสดสาหรบเดก

46

ตอนท 2 บทบาทคร ผปกครอง และชมชน ในการใชงานไอซท เดก ผปกครองและครผใกลชดกบเดก จาเปนจะตองสรางขอตกลงในการใชงาน

รวมกน โดยมการพดคยตกลงกนกอนวาจะใชไอซทเพอประโยชนอะไร ใชงานบอยแคไหน อะไรททาได‐ทาไมได และจะตองรบผดชอบการใชงานรวมถงคาใชจายทเกดขนอยางไร ทงนเพอใหทางบาน โรงเรยน และชมชน มสวนรวมในการจดสภาพแวดลอมทเอออานวยตอการใชไอซทเพอการเรยนรและพฒนาตนเองและสงคม ในขณะทยงสามารถจดการกบปญหาและความเสยงจากการใชงานไอซทได

47

บทท 3 บทบาทคร ผปกครอง และชมชน กบการพฒนาศกยภาพไอซทของเดกและเยาวชน

3.1 ไอซท เรมทบาน หากพอแมซอโทรศพทมอถอใหลก กควรสอนใหใชงานเทาทจาเปน คอใชเพอการตดตอสอสารกบครอบครวและเพอนๆ คยเทาทจาเปน ไมตองยดตามโปรโมชน (เชน ยงโทรมากยงคม) ควรสอดสองดแลไมใหลกใชโทรศพทมากเกนไป ควบคมคาใชจายในการใชโทรศพท ไมใชโทรศพทเพอพดคยกบคนแปลกหนา ไมใชถายภาพหรอคลปทไมเหมาะสม เปนตน หากลกเลนเกม พอแมกควรสอดสองดแลใหลกเลอกเลนเกมทเหมาะสม ไมหมกมนกบเกมมากจนละเลยกจกรรมอนๆ ทควรทาตามเพศและวยของเขา หากลกใชอนเทอรเนต พอแมกควรเรยนรเรองอนเทอรเนตบาง อยางนอยกควรจะรวาเวบไซตคออะไร แชทเปนอยางไร ลกชอบเขาเวบไซตไหน กจกรรมออนไลนทชอบ มเพอนออนไลนบางไหม สงทตองระมดระวงในการใชงานอนเทอรเนตและโทรศพทมอถอคอ เนอหาไมเหมาะสม การใชเวลามากเกนไป การเปดเผยขอมลสวนตว และการตดตอกบเพอนแปลกหนา เปนตน พอแมควรเรยนรเพอสามารถแนะนาลกไดบาง ควรสงเกตพฤตกรรมทเปลยนไปของลก เชน เลนเนตหรอคยโทรศพทบอยและครงละนานๆ มคาใชจายมากขน ชอบเกบตวอยบาน เหลานเปนสญญาณอนตราย เชน ตดเกม เสพเวบลามก ตดคยกบเพอน ฯลฯ อยาลมกาหนดกตกาการใชอนเทอรเนตและโทรศพทมอถอ จากดคาใชจายและใหลกชวยแชรคาใชจายทเกดขน ตดตงเครองคอมพวเตอรในหองนงเลนหรอหองรวมแทนหองสวนตวของลก สอนลกเรองขอมลสวนตวและคนแปลกหนาออนไลน ซงบางคนอาจไมดอยางทลกคด สงเสรมการใชไอซทในทางทเปนประโยชนตอการเรยน ชมชน และสงคม ไดแก การนาความรไปสอนและแนะนานองๆ รวมถงผใหญในชมชน ชวยงานของอบต. พอแมควรพดคยสอสารเรองไอซทกบลกอยางสมาเสมอ ใหเปนปกตและเปนธรรมชาต เพราะจะทาใหรบรสถานการณ สามารถชแนะ ปองกนและแกไขปญหาไดอยางทนทวงท

3.2 ไอซท ในโรงเรยน โดยปกตโรงเรยนจะมกฎกตกาการใชงานอปกรณไอซททเครงครดอยแลว เปนตนวา หามนาโทรศพทมอถอมาโรงเรยน หรอ หามคยโทรศพทในเวลาเรยน หามเปดเวบไซตลามกหรอเลนเกมภายในโรงเรยน ใหใชคอมพวเตอรเพอการเรยนเทานน ฯลฯ อยางไรกตาม การพดคยโทรศพท การเลนเกม หรอการใชอนเทอรเนตเพอกจกรรมอนๆ กไมใชสงตองหามเสมอไป ตราบเทาทการใชงานดงกลาว มความเหมาะสมในเรองของเวลา บทบาทหนาทของนกเรยน และการใชไอซทนนไมเกดผลเสยตอตนเอง ครอบครว และ สงคม ในชนเรยน มกมการสอนเทคนควธการใชงานโปรแกรมประยกตตางๆ มากมายบนคอมพวเตอร เปนตนวา โปรแกรมเวรดโปรเซสซง สเปรดชส ตกแตงภาพ สรางสอดจทล การใชเวบไซต สงอเมล ฯลฯ ซงเปนสงทดอยแลว หากจะใหดยงขน ครควรเนนการสอนใหเดกรจกนาความรเหลานไปใชงานนอกหองเรยนดวย เปนตนวา การสบคนขอมลทเราสนใจดวยเสรชเอนจน (Search Engine) การใชพจนานกรมออนไลน

(Online Dictionary) หรอสารานกรมออนไลน (Online Encyclopedia) การใชหองสนทนาออนไลน หรอ

48

แชทรม (Chat room) ในการประชม ตวขอสอบ การใชเฟสบคเพอสรางเครอขายเพอนทางานอาสาพฒนา

การสรางสอดจทล เชน เวบไซต หรอ อบค (E book) เพอนาเสนอเรองราวอยาง OTOP แหลงทองเทยว

หรอ ภมปญญาในทองถน เปนตน ในแงของความปลอดภย โรงเรยนอาจตดตงเครองพรอกซ (Proxy) เพอทาหนาทปดกนการเขาถง

เวบไซตทไมเหมาะสม และเพอเกบรวบรวมสถตการใชงานอนเทอรเนตภายในโรงเรยน รวมทงเปดใหนกเรยนแจงการใชงานทไมเหมาะสม เปนตนวา บคคลตองสงสย การละเมดลขสทธ การแพรกระจายไวรสคอมพวเตอร ตลอดจนแจงรายชอเวบไซตหรอแหลงขอมลทไมเหมาะสม เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนไดมสวนในการเฝาระวงภยออนไลนรวมกน

3.3 ไอซทในชมชน ชมชนมสวนชวยพฒนาศกยภาพไอซทในทางสรางสรรคใหแกเดกและเยาวชนได โดยการทางานรวมกบโรงเรยน เชน การฝกอบรมการใชงานอนเทอรเนตใหกบพอแม ผสงอาย เพอใหรเทาทนการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย และชวยสอดสองดแลบตรหลาน องคการบรหารสวนตาบล หรอ อบต. อาจเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนผมความสามารถในการใชคอมพวเตอร การทาเวบไซตหรอสอดจทลอนๆ ไดเขามามสวนชวยงานชมชน เชน การทาเอกสารประชาสมพนธขอมลภาครฐ การสะทอนปญหาชมชน การเผยแพรวฒนธรรมและสงดๆ ทางอนเทอรเนต เปนการเปดพนทการนาไอซทไปใชในทางสรางสรรคนอกหองเรยน เดกๆ จะมความภาคภมใจทไดทางานทเปนประโยชน ไดใชความรความสามารถ เกดแรงบนดาลใจในงานไอซทเชงสรางสรรค และยงปลกจตสานกในการรกถนฐานบานเกดอกดวย

3.4 ขอควรคานง ดานโอกาสและความเสยงของอนเทอรเนต

สาหรบผใหญแลว เทคโนโลยคอสงอานวยความสะดวกในการทางาน ไมวาจะเปนโทรศพทมอถอ คอมพวเตอร หรอ อนเทอรเนต แตสาหรบเดกๆ แลว อปกรณเหลานอาจเปนเพยงเครองมอทใหความบนเทง เปนของเลนของอวดกนในหมเพอนฝงตามสมยนยม เทคโนโลยทเหมาะสมสาหรบเดกๆ จงควรใหทงความสนกและไดเรยนรตามวยของเขา โดยพอแมตองเขามามสวนชวยในการปลกฟงและใหคาแนะนาตงแตกาวแรกๆ ของการเรมใชงาน

อนเทอรเนตสาหรบเดก o ขณะลกยงเลก คณพอคณแมสามารถใหเดกจบสมผสคอมพวเตอรเพอสรางความคนเคยกบ

อปกรณไอซท อาจเปดการตนหรอสอการเรยนรบนอนเทอรเนตใหด แตกตองระมดระวงเรองความปลอดภย เชน เดกอาจเอาอะไรแหยหรอหยอนเขาไปในเครองคอมพวเตอร หรอการทเดกเหนพอแมหรอพเปดดสอไมเหมาะสม เชน เกมรนแรง เวบไซตลามก อาจทาใหเดกเลยนแบบ

o เดกประถม สามารถคนควาทาการบาน ตกแตงการดหรอสมดภาพ ดหนง ฟงเพลง เลนเกม สงอเมล หรอพดคยกบเพอนๆ บนอนเทอรเนต

49

o เดกมธยม สามารถสบคนขอมลทารายงาน ทาโครงงาน ดาวนโหลดเพลง/หนง/คลป รวมกลม

กบเพอนทากจกรรมทสนใจ เชน สตวเลยง กฬา งานประดษฐ จดตวขอสอบ เปนตน

อนเทอรเนตกบการศกษาวจย

o ระบบเครอขายอนเทอรเนต เปนเสมอนหองสมดขนาดใหญ เปนแหลงคนควาหาขอมล ไมวาจะเปนขอมลทางวชาการ ขอมลดานการบนเทง ดานการแพทย และอนๆ ทนาสนใจ

o นกเรยนสามารถสบคนขอมลมหาวทยาลยทตองการศกษาตอ ทนการศกษา หอพก สถานทเรยนภาษา ไดจากอนเทอรเนต

o นกศกษาในมหาวทยาลยสามารถใชอนเทอรเนตตดตอกบเพอนหรออาจารยในมหาวทยาลยอน เพอขอคาปรกษา คนหาขอมลวทยานพนธ เปนตน

o มหาวทยาลยออนไลน เปดใหบรการลงทะเบยน เรยนในเวลาทสะดวก ทาการบาน สงรายงานทางอนเทอรเนต ตองเดนทางไปสอบทสถานทจรงปละ 1-2 ครงเทานน

o นกวจย นกวทยาศาสตร นกวชาการในสาขาตางๆ ใชอนเทอรเนตในการตดตอสอสาร แลกเปลยนมมมอง ทางานรวมกน รวมถงใชในการเผยแพรผลงานวจย

แตกพบวา o อนเทอรเนตอาจเปนคลงภาพลามกขนาดใหญ o อจเทอรเนตอาจเปนเครองมอในการคนหาและเขาถงขอมลดานลบ เชน การทาระเบด การเสพ

ยา การฆาตวตาย การทาสงผดกฎหมาย ฯลฯ

อนเทอรเนตกบธรกจและการพาณชย o อนเทอรเนตถกใชในการโฆษณาประชาสมพนธ สารวจตลาด คนหาขอมลเพอประกอบการ

ตดสนใจทางธรกจ o อนเทอรเนตถกใชในการซอขายสนคา ทเรยกวาพาณชยอเลกทรอนกส (E-commerce) เชน

ขายดอกไม ขายหนงสอ ขายซอฟตแวร รวมถงประกาศขายสนคามอสองตางๆ o บรษทหรอองคกรตางๆ สามารถเปดใหบรการลกคาของตนผานระบบอนเทอรเนต เชน การให

คาแนะนา สอบถามปญหา แนะนาสนคาใหม แจกจายตวโปรแกรมทดลองใช (Shareware) หรอ

โปรแกรมแจกฟร (Freeware) เปนตน

แตกพบวา o อาจมเวบไซตปลอมทตงขนมาเพอหลอกลวงเอาหมายเลขบตรเครดต o เราอาจถกสวมรอยในการสงซอสนคาทางอนเทอรเนต เชน เราอาจเสยเงนแตไมไดสนคา หรอ

ไดสนคาดอยคณภาพ

อนเทอรเนตกบการตดตอสอสาร

50

o ผใชอนเทอรเนตสามารถรบสงจดหมายอเลกทรอนกส หรอ อเมล (E mail) กบผใชคนอนๆ ทวโลก

ไดอยางรวดเรว ในราคาตามาก สามารถแนบรปภาพ วดโอ เสยง ไปกบอเมลได o สามารถโทรศพทผานอนเทอรเนตในราคาประหยด โดยใชโปรแกรมพดคย เชน Skype เปนตน

o อนเทอรเนตเปนเวทในการแสดงความคดเหน แลกเปลยนทศนะในเรองตาง ๆ ไมวาจะเปนเรองเศรษฐกจ สงคม การเมอง ฯลฯ สามารถโตตอบกนไดชนดทนตอเหตการณ และคอนขางเปนอสระตอการควบคม หรอกลนกรองโดยหนวยงานภาครฐ แตกพบวา

o มการใชแชท เปนเครองมอในการลอลวง หลอกลวง คาประเวณ o มการดาทอ หมนประมาท ใสความ บนเครอขายอนเทอรเนต o มการปลอยขาวลอขาวลวง ททาใหสงคมแตกตน ทาใหตลาดหนเสยหาย รานคาซบเซา

อนเทอรเนตกบการบนเทง o อนเทอรเนตถกใชเพอการพกผอนหยอนใจ สนทนาการ เชน การคนหาหนงสอพมพ วารสาร

ออนไลน (Magazine online) รวมทงขาวสารอนๆ สามารถฟงวทยผานระบบอนเทอรเนตได

o สามารถดงขอมล (Download) ภาพยนตร ภาพยนตรตวอยาง ทงใหมและเกามาดได

o สามารถเลนเกมออนไลนรวมกบเพอนๆ ทางอนเทอรเนต แตกพบวา

o มการละเมดทรพยสนทางปญญา เชน การดาวนโหลดเพลง/หนงละเมดลขสทธ

o มการเขาเวบไซตบนเทงแลวเลยนแบบพฤตกรรมไมเหมาะสม เชน การฟงเฟอฟมเฟอย การแตงตววบแวม การแสดงออกทางเพศโจงแจง ฯลฯ

o มการซอขายของในเกมคอมพวเตอร แลวเกดการโกง หรอ เจาะระบบเขาไปขโมยของในเกม o มการตดเกม เดกขโมยเงนพอแมหรอกออาชญากรรมเพอหาเงนไปเลนเกม

จะเหนไดวา ในการใชไอซท มทง โอกาส และ ความเสยง การทเดกไดเขาถงขอมลความรสารสนเทศปรมาณมหาศาล การไดพดคยแลกเปลยนประสบการณและความรกบเพอน นกวชาการ ผเชยวชาญ การไดพกผอนหยอนใจ และทากจกรรมอกมากมายโดยไมตองเหนอยกบการเดนทางไกล ไมตองเสยคาใชจายราคาแพง ทาไดตลอดเวลา จากทใดกไดโดยไมจากดสถานท เพยงมอปกรณไอซทอยางโทรศพทมอถอหรออนเทอรเนต ถอเปนโอกาสอนยงใหญในการเปดโลกทศนการเรยนร ซงแมจะมความเสยงจากเนอหาสารสนเทศทไมสรางสรรค บคคลทไมหวงดทมอยบาง ซงกคอภาพสะทอนของสงคมเราทมทงบวกและลบปะปนกนเปรยบเสมอนเหรยญสองดาน ซงเดกๆ มหนาทตองเตรยมตวใหพรอมรบสถานการณทงบวกและลบอยางรเทาทน บทบาทของคร พอแม โรงเรยน และชมชน คอ การจดการความเสยง ดวยการลดโอกาสของการเขาถงความเสยง การพฒนาศกยภาพในการเรยนร เชอมโยงและเพมโอกาสเชงสรางสรรค ในการใชไอซทเชงบวก ดวยการ สนบสนนใหเกดเครอขายเดกใชไอซทเชงสรางสรรค เปดพนทใหเดกไดแสดงความสามารถ หรอ “ปลอยของ” สนบสนนการเพมความรใหกบเครอขายเดก และ สรางพนทในการแลกเปลยนเรยนรของเครอขายเดก

51

ตอนท 3 การสรางวนยในการใชไอซทเชงสรางสรรค จดเรมตนในการใชงานไอซทในบาน โรงเรยน

“เลนเกมนานเทาไหรถงจะเขาขนการตดเกม ? ตดเกมแลวจดการอยางไร ? ในบานมกตกาในการใชเครองคอมพวเตอรดไหม ? แลวจะสรางกตกาอยางไรด ? กอนซอโทรศพทมอถอ ควรตกลงกนระหวางพอแม กบ ลก ไหม? จะจดแบงเวลาในการใชอนเทอรเนต เลนเกมคอมพวเตอร อยางไรด ? ทงหมดขางตนเปนคาถามยอดนยมในการจดการปญหาเรอง พฤตกรรมการบรโภคไอซทของเดกๆ ซงหากเราไมเตรยมรบมอกบพฤตกรรมการใชงานอนเทอรเนต เกมคอมพวเตอร และ โทรศพทมอถอ เหลานใหด เราอาจจะตองผจญกบการตามแกไขปญหาอยางไมรจบ

ดงนน เนอหาในสวนนจงเปนเนอหาทเปนจดเรมตนของการใชงานไอซทระหวางเดก กบ พอแม เดกๆ กบโรงเรยน ซงจะประกอบดวย (1) กตกาพนฐานกอนใชงานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (2) การจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร เพอใชเปนเครองมอในการพดคยกบลก หรอเดกๆ ทเลนเกม (3) ตวอยางกจกรรมในโรงเรยนเพอสรางการเรยนรเทาทนเกม

52

บทท 4 กตกาพนฐานกอนใชงานไอซท

4.1 กตกาขนพนฐานกอนใชงานไอซท ซงเปนกตกาในระหวางเดกผใชงาน กบ

ผปกครอง หรอ คร ทเปนผใกลชดกบเดก สงจาเปนสาคญลาดบแรกในเรองของกตกาในการใชไอซทของเดก เยาวชน กคอ การปลกฝงเรอง

กตกา มารยาท และ วนยในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ซงมทงเรองของ (1) กตกาพนฐานในการใชงานรวมกน และ (2) ขอพงระวงในการใชงานซงอาจกอใหเกดความเสยงจากการใชงาน

กตกาแรก ทควรมกระบวนการสรางความตกลงระหวางกนของเดกกบผปกครอง กคอ o ระยะเวลาทเหมาะสมในการใชงาน วาใชไดกชวโมงตอวน ในชวงเวลาใด หลงจาก

ทากจกรรมอะไรแลว o ในกรณของโทรศพท อาจจะตองมการตกลงกนถง คาบรการในแตละเดอน โดย

รวมกนพจารณาถงรายจายจากการใชงาน เพอตดสนใจรวมกน เปนตน และ o สถานททจะใชงานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เครองคอมพวเตอรควรตง

ไวบรเวณททกคนมสวนรวมในการใชงานได หรอ จะมกตกาในเรองของการใชงานรวมกน เชน การแนะนาการใชงานอนเทอรเนตระหวางคนในครอบครว

กตกาทสองทจาเปนทจะตองตกลงระหวางกนกคอ ขอพงระวงในการใชงานไอซท2 o อยาใหขอมลสวนตวกบใครบนเครอขายอนเทอรเนต เพราะอาจถกนามาใชใน

การลอลวง หรอ ใชแสวงหาประโยชนทางเพศในรปแบบตางๆ หรอ หลอกลวงเพอทาใหเราเสยเงน

o ขอมลในระบบอนเทอรเนตอาจเปนขอมลปลอม ระลกไวเสมอวา ขอมลบนเครอขายอนเทอรเนต หรอ เครอขายสงคมออนไลน หรอ ขอมลทไดจากการสนทนาออนไลน อาจไมใชเรองจรงเสมอไป ตองชงนาหนกความนาเชอถอของขอมลกอนเสมอ

o อยานดพบกบบคคลแปลกหนาทรจกผานระบบเครอขายอนเทอรเนต ทง จากการแชท หรอ เครอขายสงคมออนไลน เพราะอาจเปนมจฉาชพหรอผไมหวงด เพราะ ขอมล รปภาพ หรอ ขอความ ทไดมาอาจเปนการสรางภาพเพอความประทบใจ ซงเปนสวนหนงของกลอบายในการลอลวง เชน การใหภาพหรอขอมลทดดกวาความเปนจรง

o บอกพอแม คร ผใหญทใกลชด ถารสกอดอด รสกไมดขณะแชท กเลกแชทได

ทนท หรอ บลอก (Block) เพอนแชททขมข คกคาม หรอทาใหรสกไมด และ บอก

พอแม คร หรอคนทไวใจได เกยวกบเพอนแชททไมนาไววางใจ

2 ดดแปลงจาก ศรดา ตนทะอธพานช 10 วธปองกนตนเองจากภยอนเทอรเนต

53

o ระลกเสมอวา เรามตวตนและสามารถสบคนหาตวเราในโลกแหงความเปนจรงได ดงนน เราไมควรละเมดตอผอน เคารพสทธความเปนสวนตวของผอน สทธในทรพยสนทางปญญาของผอน

o รวมกนสรางสรรคสงคมแหงการเรยนรและแบงปนอยางสรางสรรค เพอทาใหเกดบรรยากาศของเครอขายสงคมออนไลนในเชงสรางสรรค ทง การนาเสนอขอมลอยางสรางสรรค ขอมลทนาเชอถอ รวมทง วพากษ โดยไมสรางบรรยากาศของสงครามออนไลน

4.2 กรณโทรศพทเคลอนท กตการวมกนทจาเปนตองม o เปนหนาทของคณพอคณแมทจะศกษาหาความรและเปนผชวยเลอกซอโทรศพทมอถอและบรการ

มอถอใหลก โดยเลอกรนทใชงานไดเทาทจาเปน อยาเหอตามแฟชน เพราะเทคโนโลยเปลยนแปลงเรวมาก เราไมจาเปนตองซอเผออนาคต เพราะเราไมมทางตามทน (ตองใชเงนมาก) และเรากไมไดใชทกฟงกชนงานแมจะซอมาในราคาแพงกตาม

o ใชโทรศพทมอถอใหนอยทสดเทาทจะทาได ใชเทาทจาเปน เพอปองกนพฤตกรรมเสพตดมอถอ การใชงานมอถอมากจนมโลกสวนตวและปฏเสธสงคม

o ใชหฟง ลาโพงมอถอ (Speaker phone) หรอ บลทธ (Bluetooth) แทนการเอาโทรศพทแนบห เพอ

หลกเลยงคลนแมเหลกไฟฟา o หลกเลยงการใชโทรศพทมอถอในบรเวณทมคลนสญญาณตา เพอไมใหไดรบปรมาณคลนทออกมา

จากตวเครองมากกวาปกต o อยาใชโทรศพทมอถอพดคยกบคนแปลกหนา ไมนดพบกบคนแปลกหนา เพราะอาจเปนมจฉาชพ

หรอผไมประสงคด

54

วธเลอกซอโทรศพทมอถอ • เลอกรานคาทเชอถอได เชน รานทเปนตวแทนจาหนาย รานคาตามหางสรรพสนคา

• สอบถามเรองการรบประกน ซงมกจะระบในใบเสรจรบเงน หรอสตกเกอรตดดานหลงเครอง

• ควรสารวจรนและราคากอนซอ เนองจากมหลายยหอ หลายรน หลายราคา และราคาโทรศพทมอถอนน

เปลยนแปลงเรวมาก อาจตรวจสอบรน คณสมบตการใชงาน และราคาจากเวบไซต หรอแผนพบตามราน

ขายโทรศพทมอถอ

• ขณะซอ ควรสงเกตกลองทไมมรอยบบหรอฉกขาด มการปดผนกไวอยางด เพอใหมนใจวาไดของใหม

• อปกรณตางๆ ตองอยครบถวนในกลองในสภาพเรยบรอย ไดแก สายชารต สายสงขอมล แบตเตอร เมม

โมรการด สมดคมอ หฟง (มบางรน)

• ขอใหคนขายทดลองใสซม ใสแบตเตอร เมมโมรการด ลองเปดเครองทดสอบการโทรออก‐รบสาย ทดสอบ

การถายรป(หากมกลองในตว) และฟงกชนการใชงานหลกๆ

• เลอกซอโทรศพทมอถอตามความจาเปนในการใชงาน เพอประหยดคาใชจาย และ เพอไมตองหมกมนกบ

การใชโทรศพทมากจนเกนไป โดยอาจพจารณาหรอตดฟงกชนงานบางอยางทไมตองการออกไป เชน

o ขนาดหนาจอยงใหญยงราคาแพง

o มกลองถายรป/วดโอ

o มระบบดหนง/ฟงเพลง

o มระบบการเชอมตออนเทอรเนต

o มระบบนาทาง (navigator)

• เลอกซอบรการโทรศพทใหเหมาะสม เชน จายเหมารายเดอน หรอ ใชบตรเตมเงน โดยคานงถงปรมาณ

การโทร ชวงเวลาทโทร เพอใหไดโปรโมชนทเหมาะสม โดยไมตองสนใจโฆษณายงโทรมากยงคม

• หากมบรการเชอมตออนเทอรเนต อยาลมตรวจสอบวาเปนแบบเหมาจายรายเดอน หรอ คดตามปรมาณ

การใชงาน และ อยาลมตดสญญาณการเชอมตอ (disconnect) เมอเลกใชอนเทอรเนต

55

4.3 กรณอนเทอรเนต มรายละเอยดปลกยอยทเปนขอพงระวงทเปนพนฐานทสาคญ 6 สวน

หลก คอ

สวนท 1 ขอพงระวงในการใชงานอนเทอรเนต

1. ตงสตกอนเปดเครอง กอนเปดเครองคอมพวเตอร ใหรตวเสมอวาเราอยทไหน ทบาน ททางาน หรอ

ทสาธารณะ และควรระมดระวงการใชงานคอมพวเตอร ตงแตเรมเปดเครอง ดงน o กอนลอคอน (Login) เขาใชงานคอมพวเตอร ตองมนใจวาไมมใครแอบดรหสผาน (Password)

ของเรา o เมอไมไดอยหนาจอคอมพวเตอร ควรลอคหนาจอใหอยในสถานะทตองใสคาลอคอน เปนการ

ปองกนไมใหผอนเขาใชเครองคอมพวเตอรของเราไดอยางสะดวก o อยาประมาทในการใชงานอนเทอรเนต ตระหนกไววาขอมลความลบและความเปนสวนตวของ

เราอาจถกเปดเผยไดเสมอในโลกออนไลน แมเราจะระมดระวงมากเพยงใดกตาม 2. กาหนดรหสผานทยากแกการคาดเดา โดยรหสผานควรมความยาวไมตากวา 8 ตวอกษร และใช

อกขระพเศษ ไมตรงกบความหมายในพจนานกรม เพอใหเดาไดยากมากขน และการใชงานอนเทอรเนตทวไป เชน การลอคอนระบบอเมล ระบบสนทนาออนไลนหรอแชท ระบบเวบไซตทเปนสมาชกอย ทางทดควรใชรหสผานทตางกนบางพอใหจาได หรอมเครองมอชวยจารหสผานเขามาชวย

3. สงเกตขณะเปดเครอง วามโปรแกรมไมพงประสงคทางานขนมาพรอมๆ กบการเปดเครองหรอไม

ถาดไมทน ใหสงเกตระยะเวลาบตเครอง หากนานผดปกต อาจเปนไปไดวาเครองคอมพวเตอรตดปญหาจากไวรส หรอโปรแกรมอนตรายอนๆ

4. หมนตรวจสอบและอพเดตระบบปฏบตการหรอซอฟตแวรทใช ใหเปนเวอรชนปจจบน โดยเฉพาะ

โปรแกรมปองกนภยในเครอง และควรใชระบบปฏบตการและซอฟตแวรทมลขสทธถกตองตามกฎหมาย

56

นอกจากน ควรอพเดตเวบเบราเซอร ใหทนสมยอยเสมอ เนองจากซอฟตแวรสมยใหมมกพงพาเวบเบราเซอร กอใหเกดชองโหวใหมๆ ใหภยคกคามเจาะผานเบราเซอรเขามาสรางปญหาใหเราได

5. ไมตดตงซอฟตแวรมากเกนความจาเปน จนเกนศกยภาพการทางานของเครองคอมพวเตอร

ซอฟตแวรทจาเปนตองตดตงในเครองคอมพวเตอร ไดแก o เวบเบราเซอร เพอใชเปดเวบไซตตางๆ o อเมลเพอใชรบสงขอมลและตดตอสอสาร o โปรแกรมสาหรบงานดานเอกสาร โปรแกรมตกแตงภาพ เสยง วดโอ o โปรแกรมปองกนไวรสคอมพวเตอร o หากจาเปนตองใชโปรแกรมอน ควรพจารณาใชโปรแกรมทผานเวบแอพพลเคชน (Web

Application) เชน Chat, VoIP เปนตน หรอบนทกโปรแกรมลงบนทมบไดรว เพอรนจากภายนอก

เครองคอมพวเตอร o ซอฟตแวรทไมควรมบนเครองคอมพวเตอร ทเราใชงาน ไดแก

o ซอฟตแวรทใชในการเจาะหรอแครก (Crack) โปรแกรม

o ซอฟตแวรสาเรจรปทใชในการโจมตระบบ เจาะระบบ (Hacking Tools)

o โปรแกรมทเกยวกบการสแกนขอมล ดกรบขอมล (Sniffer) และอนๆ ทอยในรปซอฟตแวร

สาเรจรปทไมเปนทรจก แมคนหาขอมลกไมพบรายละเอยด ซงหากเปนเชนนเราควรระมดระวงหากจาเปนตองใชชดซอฟตแวรดงกลาว

o ซอฟตแวรทใชหลบหลกการปองกน เชน โปรแกรมซอนไอพแอดเดรส (IP Address) เพอ

ปองกนไมใหเหนไอพทแทจรงนน มกใชเสนทางระบบเครอขายของอาสาสมครตางๆ ซงหนงในนอาจเปนเครองของผไมหวงดทตองการดกขอมลของผใชงานบรสทธกเปนได

6.สงเกตความปลอดภยของเวบไซตทใหบรการธรกรรมออนไลน เวบไซตอคอมเมรส (e-Commerce) ท

ปลอดภย ควรมลกษณะดงน o มการทา HTTPS เนองจาก HTTPS จะมการเขารหสขอมล เพอปองกนการดกชอยสเซอร (User

name) และ รหสผาน (Password) ในเวลาทเราทาการลอคอนเขาใชบรการอคอมเมรส

o มใบรบรองทางอเลกทรอนกส (Certificate Authority : CA) เพอชวยในการยนยนตวบคคลและ

รกษาความปลอดภยในการรบสงขอมลผานระบบอนเทอรเนตทใชบนเครองใหบรการนน o มมาตรฐาน (Compliance) รองรบ เชน ผานมาตรฐาน PCI/DSS สาหรบเวบไซตอคอมเมรส

เปนตน 7. ศกษาถงขอกฎหมายเกยวกบการใชสออนเทอรเนต ตามพระราชบญญตวาดวยการกระทาความผด

เกยวกบคอมพวเตอร โดยมหลกการงายๆ ทจะชวยใหสงคมออนไลนสงบสข คอ ใหคดถงใจเขาใจเรา หากเราไมชอบสงใด กไมควรทาสงนนกบผอน การแสดงความคดเหนบนกระดานแสดงความคดเหนหรอเวบบอรด (Web board) การรบสงอเมลหรอการกระทาใดๆ กบขอมลบนอนเทอรเนต ควรกระทาดวยความ

สภาพ เคารพใหเกยรตผอน

57

8. ไมหลงเชอโดยงาย อยาเชอในสงทเหน และงมงายกบขอมลบนอนเทอรเนต ควรหมนศกษาหาความร

จากเทคโนโลยอนเทอรเนต และศกษาขอมลใหรอบดานกอนปกใจเชอในสงทไดรบร สวนท 2 ขอพงระวงในดานเนอหา หลกเลยงการเขาเวบไซตเสยงภย หรอ หาก

หลกเลยงการเขาเวบทมลกษณะดงกลาวไมได กควรตงสต รอบคอบ และระมดระวงในการใชงานเวบไซตเปนพเศษ เวบไซตเสยงภยทวาน สามารถแบงเปนประเภทตางๆ ดงน

o เวบไซตลามกอนาจาร o เวบไซตการพนน o เวบไซตทมหวเรอง "Free" แมกระทง Free Wi-Fi ทเราคดวาไดเลนอนเทอรเนตฟร แตอาจเปน

แผนของแฮกเกอรใหเรามาใชระบบ Wi-Fi กเปนได ใหคดเสมอวา "ไมมของฟรในโลก" หากม

การใหฟรกตองมสงตอบแทน เชน โฆษณาแฝง เปนตน o เวบไซตทใหโหลดโปรแกรม ซงมการแนบไฟลพรอมทางานในเครองคอมพวเตอร ไดแก ไฟล

นามสกล .exe .dll .vbs เปนตน

o เวบไซตทแจก Serial Number , CD-Key เพอใชเจาะโปรแกรม

o เวบไซตทใหดาวนโหลดเครองมอในการเจาะระบบ (Hacking Tools)

o เวบไซตทเกยวของกบยาเสพตด o เวบไซตทมลงคไมตรงกบชอ โดยช ไปยงอกหนาของเวบทชอไมตรงกบโดเมนทตองการใชงาน o เวบไซตทมหนาตางแสดง (Pop up) ขนมาหลายหนา

o เวบไซตทมชอโดเมนยาว และมเครองหมายมากเกนปกต ไมใชชอทเหมาะแกการตง เชน http://www.abc-xyz-xxx.com มเครองหมาย “–” มากเกนไป

o เวบททาตวเองเปนพรอกซ (Proxy) อนญาตใหเราใชงานแบบไมระบชอ หรอ (Anonymous)

เนองจากผใชพรอกซฟรมกประมาทและคดถงแตผลประโยชน จนลมคดไปวาการไดไอพปลอมจากการใช Anonymous Proxy อาจจะถกสรางขนมาเพอดกขอมลของเราเสยเองกได

สวนท 3 ขอพงระวงในดานมารยาททางเครอขายสงคมออนไลน แมอนเทอรเนตไดชอวาเปนโลกไรพรมแดน ไมมกฎหมายฉบบใดฉบบหนงทาหนาทควบคมดแล

พลเมองเนตซงประกอบดวยคนหลากเชอชาตหลายภาษาจานวนมากมาอยรวมกน แตชาวเนตกไดพยายามสรางบรรทดฐานของการอยรวมกน ทเรยกวา มารยาทเนต หรอ เนตตเกต (Netiquette) ซงกคอ กรยาทพง

ประพฤตปฏบตในการอยรวมกนอยางสนตในสงคม กลาวอกนยหนง มารยาทเนต คอวธประพฤตตนทเหมาะสมเมอเราเขาใชระบบอนเทอรเนต

1. "อยาลมวาเรากาลงตดตอกบคนทมตวตนจรงๆ" กอนสงอเมลหรอโพสตขอความอะไรบน

อนเทอรเนต ตองถามตวเองวา ถาเผชญหนากนจรงๆ เราจะกลาพดแบบนนกบเขาหรอไม ถาคาตอบคอไม กจงอานขอความนนใหมแลวแกไข ทาแบบนซาๆ จนรสกวาไมลาบากใจทจะพดแบบนนกบใครแลวจงคอยสง

58

2. "การสอสารออนไลนใหยดมาตรฐานความประพฤตเดยวกบการสอสารในชวตจรง" ในชวตจรง คน

สวนใหญมกจะเคารพกฎหมาย แตในโลกอนเทอรเนต โอกาสถกจบมนอย กเลยปฏบตตอกนโดยมมาตรฐานทางศลธรรมตากวาในโลกจรง ดงนน ในเมอเราตดตอกบคนทมตวตนจรงๆ กควรยดมาตรฐานเดยวกบชวตบนโลกออฟไลนจะดทสด

3. "รวาตวเองอยทไหนในไซเบอรสเปซ" การกระทาอะไรกตามอาจเปนเรองยอมรบไดในทแหงหนง แต

อาจไมไดรบการยอมรบในทอกแหงหนง ลองใชเวลาสงเกตการณกอนวา ทนนเขาคยอะไรกน ปฏบตตอกนอยางไร หรอเขาไปอานขอความเกาๆ จากนนคอยเขาไปมสวนรวมในการสงขอความหรอแสดงความคดเหนกบเขา

4. “เคารพเวลาและการใชแบนดวธ” เปนความรบผดชอบทเราควรแนใจกอนสง วาขอความหรออเมลท

เราสงนนไมทาใหผรบเสยเวลา หากจะสงขอมลอะไรไปใหใคร ลองถามตวเองดกอนวาเขาจาเปนจะตองรเรองในอเมลนนหรอไม ถาไม กอยาสง ถาคดวาเขาอาจจะอยากร กทบทวนกอนสง

5. "ทาใหตวเองดดเวลาออนไลน" โลกอนเทอรเนตกเหมอนโลกจรง คนทสอสารกนในนนอยากใหคน

อนชอบ แตบนอนเทอรเนตเราจะไมตองถกตดสนดวย สผว, สตา, สผม, นาหนก, อาย หรอการ

แตงตวของเรา เราจะถกตดสนผานคณภาพของสงทเราเขยน ดงนน การสะกดคาใหถกและเขยนใหตรงตามหลกไวยากรณจงเปนเรองสาคญ ควรรวาตวเองกาลงพดอะไรอย และพดอยางมเหตมผล

6. "แบงปนความรของผเชยวชาญ" จดแขงของไซเบอรสเปซ คอ มผเชยวชาญมากมายทอานคาถาม

บนอนเทอรเนต และถงแมวาจะมสวนนอยมากในจานวนนนทตอบคาถาม ความรโดยรวมของโลกกเพมขนอยด แมวามารยาทเนตจะมขอหามยาวเหยยด เรากยงมความรทเปนประโยชนกบคนอน อยากลวทจะแบงปนในสงทเราร

7. "ชวยกนควบคมสงครามการใสอารมณ" เวลาทตองการแสดงความคดเหนอยางรนแรง ควรรจก

ยบยงชงใจหรอพยายามควบคมอารมณใหมาก 8. "เคารพความเปนสวนตวของผอน" อยาไปเปดอานอเมลของคนอน การไมเคารพความเปนสวนตว

ของผอนเปนมารยาทเนตทแยมากๆ 9. "อยาใชอานาจในทางไมสรางสรรค" การรมากกวาคนอนหรอมอานาจมากกวาคนอน ไมไดแปลวาม

สทธทจะเอาเปรยบคนอนได เชน ผดแลระบบคอมพวเตอรและเครอขายไมควรอานอเมลสวนตวของคนอน

10. "ใหอภยในความผดพลาดของผอน" ทกคนเคยเปนมอใหมมากอน บางคนจงทาผดพลาดในแง

มารยาทเนต ถาตดสนใจจะบอกคนททาผดมารยาทเนต กจงบอกอยางสภาพและเปนสวนตว ดกวาไปปาวประกาศใหคนอนรบรดวย จงใหโอกาสในความไมรของคนอน การประณามวาผอนไมมมารยาทตรงๆ กเปนตวอยางของมารยาททไมดเชนกน สวนท 4 ขอพงระวงในดานขอมลสวนบคคล โดยตอง ไมเปดเผยขอมลสวนตวลงบนเวบ

เครอขายทางสงคม ชอทใชควรเปนชอเลนหรอฉายาทกลมเพอนรจก และไมควรเปดเผยขอมลดงตอไปน o เลขทบตรประชาชน

59

o เบอรโทรศพทสวนตว o หมายเลขบตรเครดต o หมายเลขหนงสอเดนทาง o ขอมลทางการแพทย o ประวตการทางาน หากจาเปนตองกรอกขอมลดงกลาว ใหสงเกตวาเวบไซตนนนาเชอถอหรอไม พจารณาจาก

เนอหาในเวบไซตทควรบงบอกความตงใจในการใหบรการ และควรเปนเวบไซตทรจกกนแพรหลาย เพอหลกเลยงปญหาถกดกขอมลสวนตวจากการสรางเวบไซตหลอกลวง (Phishing) และปองกนขอมลทจะ

ปรากฏในระบบสบคน (Search Engine) ทตนเองไมประสงคจะใหสาธารณชนไดรบร

สวนท 5 ขอพงระวงในการสนทนาออนไลน

ขอแนะนาในการแชทอยางปลอดภย o อยาใหขอมลสวนตวกบเพอนทางอนเทอรเนต

o อยานดพบกบเพอนแชท เพราะอาจเปนมจฉาชพหรอผไมหวงด

o ระลกไวเสมอวา สงทเพอนแชทบอก อาจไมใชเรองจรงเสมอไป

o ระมดระวงเปนพเศษกบเพอนแชททมขอเสนอหรอขอแนะนาทดดเกนกวาจะเปนจรง o ถารสกอดอด รสกไมดขณะแชท กเลกแชทไดทนท

o บลอก (Block) เพอนแชททขมข คกคาม หรอทาใหรสกไมด

o บอกพอแม คร หรอคนทไวใจได เกยวกบเพอนแชททไมนาไววางใจ

ลองตงคาถามเพอแลกเปลยนความเหน (1) ภาพนสอถงอะไร (2) เราจะตกอยในสถานการณนหรอไม (3) เราจะแนะนาเพอนๆอยางไร

60

สวนท 6 กตกาพนฐานในการเขยนบลอก (blog) ปลอดภย

ขอแนะนาในการเขยนบลอก (blog) ปลอดภย o อยาใสขอมลสวนตวลงบนเวบบลอก (Weblog)

o อยาเขยนหรอใสอะไรทอาจทาใหเสยใจภายหลง เชน ความลบ เรองสวนตว ขอความดาทอ

ดหมน ทาใหผอนเสยหาย ฯลฯ เพราะเราไมรวาใครจะมาอานหรอนาขอมลไปใชอยางไรบาง

o จงระลกไวเสมอวา อะไรทถกโพสตขนอนเทอรเนตแลว มนจะอยถาวรตลอดไป และ

อนเทอรเนตกเปนเวทสาธารณะ สงทเราเขยนหรอใสเขาไปจะถกคนพบโดยงายดวย

โปรแกรมสบคน (Search Engine)

o เรยนรวธการใช blog อยางละเอยด ไมใสขอมลสวนตวมากเกนไป และรจกวธการตงคาเพอ

จากดกลมผอานและผทจะเขามาเขยน blog ของเรา

61

บทท 5 การจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร

5.1 เปาหมายของการจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร การจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร เปนเครองมอทสาคญ ในการ

ใหคาแนะนาสาหรบผเลน โดยเฉพาะพอแมหรอผปกครอง ในการเลอกเกมคอมพวเตอรทเหมาะสมกบวยผเลนเกม โดยเฉพาะผเลนเกมทเปนเดกและเยาวชนในครอบครว โดยมเกณฑในการพจารณาอย 4 กลม คอ พฤตกรรม เลอด เพศ และ ภาษา ซงจะแบงเปน 7 ระดบ คอ 3+ 6+ ทกวย 13+ 15+ 18+ และ 20+ เราเรยกระบบนวา ระบบการจาแนกตามชวงวย

เปนเครองมอในการสนบสนนการพฒนาเกมคอมพวเตอรในเชงสรางสรรค โดยพจารณาใน 6 กลมเชงสรางสรรค คอ ระบบคด วชาการ คณธรรม-จรยธรรม ทกษะชวต ความหลากหลายในสงคม และ ครอบครว เราเรยกระบบนวา ระบบคณคาเนอหาของเกม

เปนเครองมอในการพฒนา สงเสรม สงคมเครอขายคนเลนเกมในเครอขายสงคมออนไลนเชงสรางสรรค เพอนาไปสระบบการสงเสรมการสรางสงคมสรางสรรค โดยพจารณาจาก การสรางเครอขายสงคมออนไลน และ การสรางกจรรมนอกเกม เราเรยกระบบนวา ระบบคณคาสงคมในเกม

5.2 หลกเกณฑการพจารณา ระบบการจาแนกเนอหาตามชวงวยของผเลนเกม

หลกเกณฑของระบบการจาแนกเนอหาตามชวงวย พจารณาจากเนอหาทควรมการจากด พจารณาจากภาพ เสยง และเนอหาในเกมคอมพวเตอร ประกอบกบเจตนาในการผลต และการจดทา วตถประสงคและวธการ ในการนาเสนอภาพหรอเสยง นาหนกของการดาเนนเรอง รวมทง เทคนคในการสรางเกม ททาใหผชมรบรในทางทไมเหมาะสม และอาจมผลตอการพฒนาคานยมและพฤตกรรมในดานลบโดยพจารณาใน 3 ประเดน คอ (1) พฤตกรรมและความรนแรง (2) เลอด (3) เรองทางเพศ และ (4) ภาษาทเกดขนจากการพฒนาซอฟทแวรเกมคอมพวเตอร ประเดนท 1 พฤตกรรมและความรนแรง พจารณาจากภาพ เสยงและเนอหา ทอาจทาใหเกดการเรยนรทไมเหมาะสม ในเรองพฤตกรรมทรนแรง หรอนาไปสความรนแรงและอนตราย ประกอบดวย (1) การทาใหตกใจกลว นาสะพรงกลว โดยไมเกยวของกบการใชความรนแรง (2) การทาราย เชน การทารายตนเอง ผอน สงของ การใชอาวธ การดดแปลงอาวธ (3) การกระทาทผดกฎหมายแตไมใชความรนแรง เชน ยาเสพตด การพนน (4) การแสดงพนทหรอเหตการณทอนตรายรายแรง (5) การนาเสนอทกอหรอชกนาใหเกดการอคต การเลอกปฏบตอนนามาซงการตอตานหรอ ลวงละเมดบคคลหรอกลมบคคล รวมถง การสงเสรม การสรางทศนคต ความเชอ การชกจงใจใหเกดการลวง

62

ละเมดหรอการตอตาน การดหมนเหยยดหยาม การลดทอนหรอการละเมดศกดศร ความเปนมนษย ละเมดสทธมนษยชน ตลอดจนการสงเสรมหรอชกจงใหเกดการตอตาน ดหมน สรางทศนคตเชงลบ การลอเลยนใหเกดความอาย กลายเปน “ตวตลกในสงคม” ทมผลตอตวบคคล กลมบคคล ทงในประเดนของ

เชอชาต สญชาต ชาตพนธ เพศ รสนยมทางเพศ ชนชน สถานะ สภาพทางเศรษฐกจ อาย ศาสนา สผว โรคหรอภาวะสขภาพความพการทงทางรายกาย จตใจ และสตปญญา ประเดนท 2 เรองทางเพศ พจารณาจากภาพ เสยงและเนอหา ทอาจทาใหเกดการเรยนร ทไมเหมาะสม พจารณาจากภาพ เสยงและเนอหา ทอาจทาใหเกดการเรยนรทไมเหมาะสม ใน 3 ประเดน กลาวคอ (1) การแตงกายของตวละครในเกม การแตงกายทแสดงสดสวนชดเจน การแตงการโป เปลอย (2) สมพนภาพทางเพศของตวละคร และเนอเรองในเกม เชน การกอด การจบ การมเพศสมพนธ (3) วฒนธรรมทเกยวของกบเรองเพศ การสรางทศนคตทางลบเกยวกบเนอหาทางเพศในประเดนตางๆ เชน การเหยยดเพศ ประเดนท 3 เรองภาษา พจารณาจากภาพ เสยงและเนอหา ทอาจทาใหเกดการเรยนร ทไมเหมาะสมในเรองการใชภาษา เปนการพจารณาทภาษาทผพฒนาเกมสรางขนในเกม ไมรวมถง การใชระบบสนทนาออนไลนทผเลนสามารถพดคยผานเกม ประกอบดวย 3 ประเดน (1) การใชภาษาหยาบคาย กาวราว (2) การสนทนาหรอใชคาพดเกยวกบเนอหาทางเพศทลอแหลมหรอไมเหมาะสม (3) การใชภาษาทผดหลกไวยากรณ ภาษาแสลง

63

5.3 หลกเกณฑการพจารณา ระบบการจาแนกเชงคณคาของเกมคอมพวเตอร

หลกเกณฑของระบบการจาแนกเนอหาทควรมการสงเสรมโดยพจารณาจากคณคาของเนอหา พจารณาเนอหาของรายการโทรทศนทสนบสนนดานการศกษาและการพฒนาการเรยนรของผชม โดยใชเกณฑดานการศกษาและการเรยนร 6 ประเดน เปนตวชวด ดงน

ประเดนท 1 สงเสรมการคดอยางเปนระบบบ คดอยางเปนเหตเปนผล รวมถงการสงเสรมใหเกดการสรางจนตนาการอยางสรางสรรค ประเดนท 2 สงเสรมความรในศาสตรสาขาตางๆ ใหสามารถเรยนรตลอดจนประยกต นาไปใชประโยชนในชวตประจาวน ประเดนท 3 สงเสรมการพฒนาดานคณธรรม และจรยธรรม ประเดนท 4 สงเสรมทกษะในการใชชวตของคนแตละชวงวยอยางถกตอง เหมาะสม เชน การสงเสรมดานสขภาพ การดาเนนชวต ประเดนท 5 เนอหาทสงเสรมใหเกดการเรยนร ยอมรบ เขาใจ และผสานความแตกตางและความหลากหลายในสงคม ทงในเรองของสงคม วฒนธรรม เชอชาต สญชาต ภาษา สถานะทางสงคม เพศและวย ศาสนา เปนตน ประเดนท 6 สงเสรมความรก ความเขาใจ รวมถง สมพนธภาพของคนในครอบครว

5.4 หลกเกณฑการพจารณา ระบบการจาแนกคณคาของสงคมในเกมคอมพวเตอร

หลกเกณฑของระบบการจาแนกเนอหาทควรมการสงเสรมโดยพจารณาจากระบบคณคาของสงคมในเกมคอมพวเตอร โดยพจารณาจากเกณฑในรายละเอยด 2 ประเดน เปนตวชวด ดงน ประเดนท 1 การสรางสรรคและพฒนาเครอขายสงคมของผเลนเกมคอมพวเตอรในเครอขายออนไลน เชน การกากบดแลผเลนเกมใหมวฒนธรรมในการเลนเกมทสรางสรรค การดแลการใชภาษาในเกมทเหมาะกบระดบของเกมตามชวงอายตางๆ ประเดนท 2 การสรางสรรคเครอขายสงคมโลกจรงในการเชอมตอผเลนเกมมาสการจดทากจกรรมทสรางสรรคสงคมในโลกจรง

64

บทท 6 ตวอยางกจกรรมในโรงเรยนเพอสรางการรเทาทนเกม

6.1 การจดกจกรรม สองสวน หาฐาน ตวอยางการจดกจกรรมเรองรเทาทนเกมคอมพวเตอร ยกตวอยาง การจดการอบรมเชงปฏบตการ

นารองทโรงเรยนบางยขน ซงมการแบงกจกรรมเปนสองสวน คอ สวนการอบรมเชงปฏบตการ และ สวนการออกแบบกจกรรมในโรงเรยน

6.2 สวนปฏบตการใหความรเดก หาฐาน เทพ 4 องค ในสวนของการอบรมเชงปฏบตการ ถกออกแบบเปนกจกรรม 5 ฐานและเทพ 4 องค เรมจากฐานท

1 ฐานการจดระดบความเหมาะสมของเกมคอมพวเตอร เพอใหเดกมทกษะในการเลอกเกมทเหมาะสมกบวยของตนเอง ฐานท 2 ฐานการเลอกเกมเชงสรางสรรค เพอใหมทกษะในการวเคราะหเกมคอมพวเตอรวามเนอหาทสรางสรรค หรอสงเสรมการเรยนรในเรองใด เรยกวา เปนการคนหาจดบวกของเกม ฐานท 3 ฐานการประเมนการตดเกม โดยใชแบบประเมนการตดเกม จากสถาบนสขภาพจตและวยรนราชนครนทร เพอใหเดกรจกการจดสรรเวลาในชวตประจาวน ฐานท 4 ฐานการประเมนความสามารถเพอคนหาพลงเชงบวกดานเกม เปนฐานทจะทาใหเดกรจกวางเปาหมายในชวตกบการเลนเกมอยางมทศทาง และฐานสดทาย คอ การออกแบบกจกรรมนอกเกมใหเหมอนในเกม เพอชกชวนเดกออกมาสรางกจกรรมนอกเกม เพอสรางปฏสมพนธกบคนในโลกจรง รวมทง ยงเปนการทาใหเดกไดเหนวามกจกรรมทางเลอกอนมากกวาการเลนเกมในโลกเสมอน

หลงจากนน ในตอนบาย เดกๆจะไดสมผสกบบคคลในโลกแหงเกมคอมพวเตอร ซงหลงจากทมการประเมนความสามารถ หรอ พลงเชงบวกในชวงเชาแลว เดกๆจะไดรวาตนเองมความสามารถในดานใด และ จะใชประโยชนจากความสามารถของตนเองกบทกษะดานเกมและ ทกษะดานอนๆในชวตอยางไร เปนการแนะนาใหเดกไดเรยนรถงการกาหนดเปาหมายในชวตโดยอาศยความสามารถของตนเอง เราเรยกกจกรรมในชวงบายวา เทพ 4 องค เพราะเดกๆจะไดพดคยไดพดคยและฝกปฏบตกบผเชยวชาญในวงการเกม ใน 4 กลม คอ นกพฒนาซอฟทแวรเกมคอมพวเตอร หวหนาชมชนเกมคอมพวเตอร หรอ เกมมาสเตอร นกวจารณเกมคอมพวเตอร และ นกกฬาเกม หรอ E Sport Man โดยเดกจะไดทดลองใชทกษะความสามารถของตนเองกบงานในสาขาอาชพทง 4 ทง ฝกการเขยน การคนหาโปรแกรมใหมๆ การออกแบบเกม การฝกการวางแผนการเลนเกมเปนทม

การจดกจกรรมตนแบบน เปนการทาใหเดกๆไดมมมมองของการเลนเกมอยางมทศทาง ใน 5 เรอง กลาวคอ การรจกเลอกเกมใหเหมาะกบวยของตนเอง การรจกตนเองวาเลนเกมมากนอยแคไหน การรจกวเคราะหเกมวามประโยชนหรอใหการเรยนรหรอไม การรจกวางเปาหมายในชวตวาจะใชความสามารถของตนเองกบเกมไดอยางไร การรจกการสรางกจกรรมนอกเกมเพอใหเรยนรชวตจรง ทงหมดจะทาใหเดกไดเหนเปาหมายและทศทางในการเลนเกมทเรยกวา เลนเกมอยางรเทาทน

65

6.3 ประชมรวมกบครเพอออกแบบกจกรรมในโรงเรยน ในระหวางการพบเทพ 4 องค จะมการประชมกบครในโรงเรยน ทง ผอานวยการ ครจากฝาย

ปกครอง ครประจาชวงชน ครฝายแนะแนว ครคอมพวเตอร และสานกงานเขตบางพลด เพอวางแผน และ ออกแบบกจกรรมในโรงเรยนเพอตอยอดกจกรรมภายในโรงเรยน อาจารยอทธพล ปรตประสงค จากสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม .มหดล กลาววา หลงจากการประชมรวมกน สามารถจดทาตนแบบกจกรรม ”ชมนมเกมคอมพวเตอรในโรงเรยน “ทจะมกจกรรมหลายลกษณะ เชน จาลองรานเกมคาเฟในโรงเรยนบรหารจดการโดยครและนกเรยนฝายคอมพวเตอร การอบรมนกพฒนาซอฟทแวรเกมคอมพวเตอร ผสอขาวเกมคอมพวเตอรในโรงเรยนเพอนาเสนอขอมลการวเคราะหเกมเชงสรางสรรคใหกบเพอนๆในโรงเรยน การฝกเปนนกกฬาเกมคอมพวเตอร รวมไปถง การฝกเปนหวหนาชมชนเกมคอมพวเตอรในโรงเรยน หรอ GM ตามชวงระดบชน เพอดแลเพอนในชนเดยวกนทเลนเกมเดยวกน รวมกบครพละในการจดระบบการจดการแขงขนเกมคอมพวเตอรในโรงเรยน รวมกบครแนะแนวในการอบรมใหความรเพอนๆในโรงเรยนทงการเลอกเกม การวเคราะหเกม เทาทนเกม หรอ การรวมกบครฝายปกครองในการทาสารวจและใหคะแนนรานเกมคาเฟเชงสรางสรรครอบโรงเรยน

การจดหองยอยใหเดกไดๆสมผสและพดคยกบเทพทง 4 องค ทาใหเดกๆรสกวาตนเองมตนแบบในเชงสรางสรรคทนาจะนามาเปนแบบอยางในการดาเนนชวต ทงยงเปนจดเรมตนของการสรางชมชนคนเลนเกมด เลนเกมพอด เลนเกมอยางมและเปาหมายภายในโรงเรยนบางยขนทจะเรมกอตวและขยายตวอยางเขมแขงตอไป ทงน ขนอยกบ การจดการระบบสนบสนนทจะมขนตอไป

66

ตอนท 4 การประเมนและจดการความเสยงทเกดขนจากการใชไอซท

“สงตอเวบโป ภาพโปมความผดไหม ? แอบถายใตกระโปรงเพอนแลวเอาขนเวบไซต ผดไหม ? ตดตอภาพหนาเพอนเราเขากบสนขผดไหม ? สงโปรแกรมไวรสไปใหเพอนขางหองผดไหม ? เจาะระบบเขาไปแกคะแนนผดไหม ? มคนเขามาคยดวยผานเอมเอสเอน แลวขอเบอร ทาอยางไรด จะใหเบอร รป หรอไมให จะปรกษาใครด ? มเพอนออนไลนขอนดเจอ ทาอยางไรด ออกไปเจอดไหม?”

คาถามเหลาน เปนการสะทอนใหเหนถง สถานการณ อนเปนความเสยงในการใชงานไอซทของเดก เยาวชน อนทจรงแลว คาถามเหลาน เปนสถานการณทมอยจรงในการใชงานไอซท ดงนน ในตอนน จะเปนการกลาวถง (1) สถานการณอนเปนความเสยง เพอทาใหเหนภาพชดเจนในสถานการณความเสยงตางๆ

เครองมอพนฐานในการปองกนภย/ความเสยง (2) กฎหมายพนฐานทเกยวของกบการใชงานไอซท (3) การประเมนการตดอนเทอรเนต การตดเกมคอมพวเตอร

67

บทท 7 สถานการณความเสยง และเครองมอพนฐานในการปองกนภย

(Basic Tool for Technology Literacy)

7.1 อะไรคอภยหรอความเสยงทอาจเกดขน กอนทจะไปทาความเขาใจถงภยและความเสยงทอาจเกดขนบนโลกออนไลน หรอจากการใชงานอปกรณไอซท ลองดสถานการณตอไปน

o เจอคนแปลกหนาเขามาทกทาย แลวชวนไปพบกนขางนอก o เปดเวบไซตอย ปรากฏวาม โฆษณาเวบโป เปดขนมาในหนาเวบไซตทเปดอย o เอารปเราไปลงในกระดานขาว แต โฆษณาวาเราคาประเวณ หรอ ตดตอรปเรากบนางแบบ

เซกซ o อยๆ มคนโทรมาขายของ ขายประกนผานทางโทรศพทมอถอ ... รเบอรเราไดอยางไร ร

แมกระทงเงนเดอนของเรา o ตามนตยสาร มการโฆษณาใหดาวนโหลดภาพแนววาบหววผานทางโทรศพทเคลอนท

สรปในเบองตนไดวา ปญหาความเสยง สามารถพจารณาไดเปนความเสยงใน 2 ลกษณะ คอ ความเสยงจากเนอหา และ ความเสยงจากรปแบบในการใชงาน

7.2 เรองเพศออนไลน ดวยสภาพสงคมทเปลยนไป การพดคยในเรองเพศ การแสดงออกทางเพศ ภาพวบแวมหรอการ

แตงตวเปดเผยเนอตวมปรากฏใหเหนกนมากขน คานยมการอยกอนแตง รกรวมเพศ เปนทยอมรกมากขน ฯลฯ หลายครงทการกระทาดงกลาวทาโดยดาราหรอผมชอเสยง กลายเปนคานยมททาใหวยรนเลยนแบบ อนเทอรเนตเปนอกหนงชองทางททาใหเดกไดเรยนรเรองเพศ มเวบไซตมากมายทใหความรเรองเพศกบวยรน ไมวาจะเปนการจดการอารมณและความเปลยนแปลงทางรางกาย การคบเพอนตางเพศ โรคตดตอทางเพศสมพนธ การคมกาเนด โรคเอดส ในขณะทกมเวบไซตลามก หนงสอโป การตนและวซดลามก การพดคยเรองเพศในทางไมสรางสรรค หรอแมแตการรวมกลมเพอเปลยนคนอน ซงตนตอของสารสนเทศดานลบเหลานมทงทอยในเมองไทยและสวนทมาจากตางประเทศผา สอทางเพศในเชงสรางสรรคหมายถงสอทมเนอหาในเชงใหความร ไมสอเจตนากระตนเราอารมณเพศอยางเดยว สอทางเพศในเชงไมสรางสรรค เชน สอทางเพศทเจตนาเพอการคาประเวณ ขายอปกรณทางเพศ วดโอหรอเวบไซตลามก คอ เนนเสนอตวหนงสอ ภาพ และเสยง เพอกระตนเราและสนองอารมณเพศเปนสาคญ อนเทอรเนตชวยใหการเผยแพรสอลามกทาไดอยางกวางขวางและรวดเรว ผเสพสามารถเสพสอลามกไดสะดวกภายในหองสวนตวโดยไมตองเสยเวลาเดนทางไปหาซอ และไมตองตกเปนเปาสายตาของคนรอบขาง อนเทอรเนตยงเออใหเกดการรวมกลมของพวกนยมรกรวมเพศ วปรตทางเพศ ฯลฯ

68

โดยการตดตอกนทางอเมล การสรางเวบไซตสมาชกเพอแลกเปลยนและสรางคลงรปภาพ การตดตอเพอจดเซกซทวรขามชาต การคาประเวณเดก ในระยะหลง มการตดตงอปกรณเวบแคมเพอถายทอดสดภาพการรวมเพศและเซกซโชวเพอเรยกเกบคาบรการจากสมาชกดวย การสรางภมคมกนเรองเพศ เปนเรองทพอแมตองใหเวลาและใสใจในรายละเอยดความเปลยนแปลงทเกดขนกบเดกอยตลอดเวลา ทงในเรองชวตสวนตว เพอนฝง ทสาคญคอตองเขาใจในวยและพฒนาการของเดกแตละวยเปนอยางด ตองพดคยสอสารกนอยางสมาเสมอ เรองเพศกจะกลายเปนเรองธรรมดาในการพดคยกบเดก จตวทยาระหวางเพศเปนเรองจาเปน พอแมตองสอนใหเดกรวาชายกบหญงนนแสดงออกทางความรกแตกตางกน ผชายจะมฮอรโมนเพศททาใหคดถงเรองเพศสมพนธกอนความรก ในขณะทผหญงตองการเพยงคนดแลเอาใจใสหรอความรกมากกวาการมเพศสมพนธ การเขาใจความแตกตางดงกลาวจะทาใหเดกผหญงเรยนรทจะปฏเสธและไมพาตวเองไปสสถานการณเสยง คอการอยกบเพศตรงขามตามลาพง ผใหญควรมสวนในการปองกน เชน ไมปลอยใหเดกพดคยและทาความสนทสนมกนเปนเวลานานทางโทรศพท หรอแมแตการพดคยผานโปรแกรมแชท เพราะอาจนาไปสการนดพบในสถานทลบตา และจบดวยการมเพศสมพนธกอนวยอนควรในทสด มจฉาชพออนไลน บางครงกใชเวลาเปนเดอนๆ พดคยกบเดกจนไดรบความไววางใจ กอนทจะนดพบและลวงละเมดทางเพศ ชงทรพย และบางรายตองเสยชวตเพราะหลงเชอคารมเพอนออนไลนดวยคดวารกจรงหวงแตง

แนวทางจดการความเสยงเรองเพศออนไลน o พอแมตองพดคยสอสารและทาความเขาใจเรองเพศกบลกอยางสมาเสมอ o วยรน โดยธรรมชาตเปนวยทมความอยากรอยากเหน ซงสออนเทอรเนตมการนาเสนอเรอง

เพศ ใหเดกวยรนไดสบเสาะเรยนรไดดวยตนเอง แตเนองจากมทงสอทางเพศทสรางสรรคและไมสรางสรรค พอแมจงตองรเทาทนและสรางภมคมกนในการเลอกบรโภคสอใหแกเดก

o ไอซท ไมวาจะเปนโทรศพทมอถอ อนเทอรเนต หรอเกม ยงเปนชองทางใหเดกไดพบเพอนใหม ซงบางสวนอาจมเจตนาไมดกบเดก พอแมจาเปนจะตองตกเตอนและดแลเกยวกบการคบเพอนของลกดวย

o พอแมควรหมนสงเกตพฤตกรรมทผดแปลกไปของลก ซงอาจเปนสญญาณอนตราย เชน งวงนอนตอนกลางวน มคาใชจายมาก เกบตว หรอทาตวลบๆ ลอๆ เขาอาจหมกมนกบเวบโป ซอสนคาทางเพศ คบเพอนใหม ฯลฯ ซงอาจเปนตรายกบตวเขา

69

7.3 เนอหาไมเหมาะสมบนอนเทอรเนต เนองจากผใชอนเทอรเนตทกคนสามารถใสขอมลเขาไปในอนเทอรเนตได โดยการสรางเวบไซต เขยนไดอารออนไลน โพสตกระท สงอเมล เขยนเวบบลอก ซงในปจจบน ยงไม มหนวยงานใดทาหนาทตรวจสอบหรอเซนเซอรเนอหาเหลาน สงทเราอานเจอบนอนเทอรเนตจงมทงเรองจรงและไมจรง ขอมลดและไมด ขอมลบางอยางขดตอกฎหมาย วฒนธรรม ศลธรรม และมาตรฐานอนดงามของสงคม เชน ภาพความรนแรง เวบไซตการพนน โฆษณาชวนเชอ ขอมลชกจง หรอกระทวพากวจารณรนแรง การรจกเลอกอาน เลอกเชอ รจกการตรวจสอบขอมลและความนาเชอถอ ยอมทาใหเกดการเรยนรอยางสรางสรรค ในขณะเดยวกน การใสขอมล เชน การโพสตรป การแสดงความคดเหนตางๆ กควรกระทาดวยความระมดระวง รจกเคารพและใหเกยรตใหอภยผอน เปนขอตกลงเบองตนในการใชงานอนเทอรเนต

การกรองเวบไซตไมเหมาะสม

หากพอแมเปนกงวลในการทลกอาจเขาถงเวบไซตทมเนอหาไมเหมาะสมบนอนเทอรเนต เปนตนวา

เวบไซตลามก เวบไซตพนน เวบไซตความรนแรง ยาเสพตด ฯลฯ อาจหาโปรแกรมทชวยสกดกนการเขาถง

เวบไซตดงกลาวมาตดตงใชงาน ทเรยกวา โปรแกรมปดกนและกรองเวบไซต(Filtering & Blocking Software)

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร แจกฟรโปรแกรมดงกลาว ชอ ไอซทเฮาสคปเปอร (ICT

Housekeeper) สามารถดาวนโหลดไดทเวบไซต www.icthousekeeper.com และ บรษท BlueCoat ได

พฒนาโปรแกรม K9 Web Protection แจกฟรเชนกน โดยสามารถดาวนโหลดไดท

www.k9webprotection.com

หลกการทางานของโปรแกรมกรองเวบไซต

เนอหาไมเหมาะสมบนอนเทอรเนต o ภาพความรนแรง ภาษาหยาบคาย สอเสยด o เวบไซตพนน ขายสนคาผดกฎหมาย o ลทธฆาตวตาย การทารณ o ขาวลอ เรองหลอกลวงเพอการโกง o ความคดเหนรนแรง ชกจง ปลกระดม

แนวทางจดการความเสยงเรองเนอหาไมเหมาะสม o พอแมตองชแนะใหลกเขาใจเรองลกษณะของอนเทอรเนต ททกคนเปนผอานและผเขยน

ขอมลอะไรกได โดยปราศจากหนวยงานตรวจเซนเซอร ดงนน สงทลกไดอานไดเหนบนอนเทอรเนตอาจไมใชเรองจรง ไมใชเรองด หรอไมใชเรองทเชอถอไดเสมอไป ลกตองมวจารณญาณในการเลอกบรโภคขอมล

o พอแมควรพดคยสอสารกบลกอยางสมาเสมอ เพอใหทราบเวบไซตทลกสนใจหรอเขาใชงานเปนประจา รขอมลหรอความสนใจของลก เพอสามารถแนะนาแหลงขอมลทเหมาะสมได

o สงเสรมกจกรรมอยางอน เพอไมใหลกขลกอยกบอนเทอรเนตและเวบไซตมากจนเกนไป o อาจตดตงโปรแกรมกรองเวบไซตไมเหมาะสมทเครองคอมพวเตอร

70

1. การกรองดวยชอเวบไซต (Web Site Address หรอ URL) โปรแกรมประเภทนจะมรายชอ

เวบไซตตองหาม (black list) จานวนมากเอาไวใชในการกรอง โดยบรษทผผลตโปรแกรมจะจางคนมา

ตรวจสอบเวบไซตตางๆ แลวทารายการเวบไซตตองหามเอาไว โปรแกรมบางตวอนญาตใหผปกครองเขาไปเพมหรอลดรายการเวบไซตตองหามนได โปรแกรมบางตวมการเพมรายชอเวบไซตตองหามใหโดยอตโนมต โปรแกรมกรองเวบไซตลกษณะนมทงทแจกฟร และตองจายเงนซอ ศกษารายละเอยดเพมเตมไดทเวบไซต www.getnetwise.org

2. การกรองดวยคาสาคญ (Key Words) อาศยการพจารณาคาไมเหมาะสมทปรากฏอยบนเวบไซต

เชน คาวา เพศ (Sex) อก (breast) เปนตน โปรแกรมบางตวนอกจากจะใชกบเวบแลวยงประยกตใชงานกบ

อเมล แชทรม ขอความโตตอบทนท กลมขาว ไดดวย โดยสวนใหญ ผปกครองสามารถเขาไปปดหรอแกไขรายการคาสาคญทตองการใหตรวจสอบได โปรแกรมบางตววเคราะหขอความรอบๆ คาสาคญ (Context)

เพอหลกเลยงการปดกนเวบไซตดๆ (Over blocking) เชน เวบไซตทมคาวา อก ในความหมาย มะเรงท

ทรวงอก กจะไมถกโปรแกรมเหลานปดกน การปดกน หรอ กรองเวบไซต ทาได 2 ระดบ คอ

1. ตดตงโปรแกรมทเครองผใชเอง (Client-based Filters) มผลใหผใชเครองสวนตวคนเดยวเทานน

ทเรยกดเวบไซตบางเวบไซตไมได 2. ตงโปรแกรมทเครองแมขายของผใหบรการอนเทอรเนต (Server-based Filters หรอ Filtered

ISP) มผลใหผใชทกคนบนเครองแมขายดงกลาว เรยกดเวบไซตบางเวบไซตไมไดเหมอนกนหมด

อยางไรกตาม ไมมโปรแกรมตวใดทางานไดครบถวนสมบรณแบบ 100% โปรแกรมแตละตวม

จดเดนจดดอยแตกตางกนไป และเวบไซตทมเนอหาไมเหมาะสมกมจานวนเพมมากขนทกวน ทางทดทสดคอการสอนใหเดกและเยาวชนเลอกอานในสงทควรอาน และตองรจกประเมน แยกแยะ สงทอานวาเชอถอไดมากนอยเพยงใด การใชโปรแกรมปดกนหรอกรองเวบไซตเหมาะสาหรบพอแมทมลกเลกๆ มากกวาพอแมทมลกวยรน เนองจากวยรนโตพอทจะไปเลนเนตนอกบาน เชน บานเพอน หรอรานอนเทอรเนต ซงยงหางไกลสายตาและอาจไมมการปองกนการเขาถงเวบไซตใดๆ เลย

7.4 เพอนออนไลนและการลอลวง

อนเทอรเนตถกออกแบบมาเพอการตดตอสอสารและแลกเปลยนขอมล ดวยขนาดของเครอขายทครอบคลมผใชทวโลกมากกวา 1,800 ลานคน ปรมาณขอมลจานวนมหาศาลทไหลเวยนอยบนอนเทอรเนต

ทาใหเกดปญหาในการใชงานมากมาย ในแงของบคคลทเขามาใชอนเทอรเนตเพอแสวงหาประโยชน การลอลวง ฉอโกง อาชญากรรมรปแบบตางๆ ระวงการตดตอทดเกนไป เพราะการตดตอกนบนอนเทอรเนตอาศยเพยงการพมพขอความโตตอบกนเปนหลก จงตงอยบนพนฐานของความเชอใจ คอการเชอในขอมล/ขอความ เชอในรปภาพทเหน

ซงอาจนาไปสอนตรายทคาดไมถง เคยมกรณเพอนแชทกนหลายเดอน ทเดกเขาใจวาเปนเพอนรนราวคราว

71

เดยวกน เมอนดเจอกน กลบพบวาเปนคนแกรนพอทหวงหาประโยชนทางเพศ โชคดทเดกนดพบทหางสรรพสนคาและไหวตวทนจงหนรอดมาได

เดกๆ ควรระมดระวงเรองของการใหขอมลสวนตวกบเพอนออนไลน อยาเชอขอมลหรอสงทไดอานหรอไดเหนบนอนเทอรเนตงายๆ และทสาคญคออยานดพบกบคนแปลกหนาโดยเดดขาด มหลายกรณทเกดขนคอเดกสาวหลงเชอเพอนแชท นดพบกนแลวโดนลวงละเมดทางเพศ ในบางกรณ แมเดกสาวไมยอมใหนดพบ แตคนรายมาดกรอทหนาโรงเรยนและลอหลอกจนยอมขนรถไปดวยกน ลงเอยดวยการขมขนแลวถายคลปไวแบลกเมลดวย

7.5 การสงตอ และ การละเมดสทธสวนบคคลของผอน

ขอมลสวนตว ถกเผยแพรไปไดหลายทาง เดกๆ จงตองระมดระวง ไมเผลอใหขอมลสวนตวหลดออกไปในชองทางเหลาน ไดแก

1. เจาของเวบไซตเปดเผยขอมลเสยเอง จงควรใชบรการแตเวบไซตทสญญาวาจะปกปองคมครอง

ขอมลสวนตวทเรากรอกไปเทานน

2. แฮกเกอรดกหรอเจาะขอมลเดกจากเวบไซต จงควรเลอกใชบรการแตเวบไซตทนาเชอถอ มระบบ

รกษาความปลอดภยขอมล

3. เดกถกหลอกใหเปดเผยขอมลสวนตว เชน คยกบเพอนแชท สงขอมลทางอเมล

4. เดกเปดเผยขอมลสวนตวในพนทสาธารณะ เชน เวบบอรด เวบบลอก

การสงตอ (Forward) ภาพ/คลปหลด เรองสวนตว แอบถาย เปนอาชญากรรม ไมใชความบนเทง

ทาไมเดกจงมกตกเปนเหยอ 1. เดกมมมมองตอโลกในดานด จงไมคอยระวงภย 2. เทคนคการลอหลอกจากผไมหวงด ซงมจตวทยาในการพดคย สรางความไววางใจ เชน พดเยนยอเดก

ทาตวเปนเพอนทรบฟงและเขาใจปญหา แสดงตววามรสนยมคลายคลงกน มปญหาคลายคลงกน พวกน

มกมความอดทนในการพดคยกบเหยอ บางรายใชเวลาเปนสปดาห หรอหลายเดอน กวาเดกจะยอมเชอ

ใจใหหมายเลขโทรศพท หรอยอมออกไปพบ

3. เดกมกมความเกรงใจ มความกลว ดงนน ในหลายสถานการณ แมเดกอดอดไมสบายใจ แตกยงอดทน

พดคยตอ หรอยอมใหขอมลสวนตวไปกบคนราย เดกไมมทกษะหรอความกลาเพยงพอทจะปฏเสธ

4. เดกเหงา เดกขาดความอบอน เดกไมเปนทยอมรบของเพอน ครอบครว หรอสงคม โหยหาความรกและ

การยอมรบ จะตกเปนเหยอไดงาย หากคนรายรจดออนในสวนนกจะเขาถงจตใจของเดกไดงาย

5. ในบางกรณ เดกเขาใจสถานการณภยแลว หรอเผชญกบภยแลว แตไมกลาบอกพอแมหรอคร ทาใหทน

ทกขหรอตกเปนเหยอซาซาก เปนหนาทของผใหญทจะสรางใหเดกไวใจ เชอใจ และรสกเปนทพงพงทจะ

ชวยแนะนาหรอแกไขปญหาใหเขาได

72

เทคโนโลยทาใหการเผยแพรขอมลทาไดงาย ทาไดคราวละมากๆ ยกตวอยางการสงอเมล สามารถสงหาผรบ 100 คนไดพรอมๆ กนเพยงกดปมสงสาเนาจดหมายเทานน ในการสงอเมลสามารถแนบรปภาพไปกบอเมลได ซงหากไมระมดระวง เผลอไปสงตอ (forward) ภาพหลดททาใหบคคลในภาพเสยชอเสยง

แลวเขามาฟองรอง เรากจะมความผดตามกฎหมายดวย ดงนน ไมวาจะเปน ภาพหลด คลปวดโอ เรองสวนตว ภาพแอบถาย หรอภาพตดตอททาใหผอนเสยหาย ควรลบทงมากกวาการสงตอเพอแบงกนด เพราะถอเปนอาชญากรรม ไมใช ความบนเทง

การละเมดสทธสวนบคคล มคนเคยกลาววาอนเทอรเนตเปนโลกเสร ดงนนเราจะเขาไปพดไปเขยนอะไรอยางไรกได เราจะเขาไปโพสตกระทหยาบคาย ดาทอ สอเสยด วจารณใครกได คากลาวนไมถกตอง เพราะแมการกระทาบางอยางจะไมผดกฎหมายเดนชด แตชาวอนเทอรเนตกมจรรยาบรรณในการใชงานทยดถอเปนแนวปฏบตรวมกน แมอนเทอรเนตเปดโอกาสใหทกคนไดใชสทธเสรภาพในการรบรขาวสารและแสดงออกไดงายยงขน แต สทธและเสรภาพดงกลาวกใชวาจะไมมขอบเขต ในทางตรงกนขาม การแสดงออกซงสทธเสรภาพของบคคลหนงๆ ตองไมละเมดบคคลอน และควรกระทาดวยความเคารพและใหเกยรตซงกนและกน

7.6 การกระทาผดกฎหมาย

การกระทาผดกฎหมายอาจเกดขนไดตลอดเวลาบนอนเทอรเนต บางครงเพราะรเทาไมถงการณ เชน ดาวนโหลดเพลงมาฟง สงตอคลปวดโอทไดรบมาจากเพอน โพสตกระทวจารณดาราดง ซอสนคาผดกฎหมาย เผยแพรสอลามก ฯลฯ หากเพลงทเราดาวนโหลดมาฟงนนเปนเพลงทละเมดลขสทธมากเทากบเราทาผดกฎหมายดวย การสงตอคลปวดโอหรอเขยนกระทททาใหมผเสยหายกเปนความผด การซอสนคาทถกขโมยมาเทากบเรารบซอของโจร มจฉาชพยงใชอนเทอรเนตในการฉอโกงเราดวย เชน การเปดเวบไซตปลอมเพอลวงเอาขอมลบตรเครดต โพสตกระทเชญชวนใหซอโทรศพทมอถอราคาถกซงไมมอยจรง การสงโปรแกรมโจมตหรอเจาะระบบคอมพวเตอรหรอขโมยบญชอนเทอรเนต กเปนความผดตามกฎหมาย เปนตน

อาชญากรรมคอมพวเตอร คอมพวเตอรและอนเทอรเนตถกใชเปนชองทางในการกออาชญากรรมหลายรปแบบ ไมวาจะเปนการลอลวง การฉอโกง การโจรกรรมขอมลตางๆ เควน มตนค เปนแฮคเกอร (Hacker) ทมชอเสยงทสดทเอฟบไอตามลาตวอยนานหลายป เขาเปนผลกลอบนาบตรเครดตผอนไปใช

ขณะทตองหนตารวจไปดวยกวา 2 ปครง เดกหนมอาย 16 ป แอบเจาะเขาระบบคอมพวเตอรของนาซาเพอ

ขอมลสวนบคคล หมายถง ขอมลหรอสงใดๆ กตามทเปนเครองบงชใหเหนและเขาใจถงเรองราวหรอ

ลกษณะเฉพาะตวของบคคลหนงบคคลใด เชน ประวตการศกษา ฐานะการเงน ประวตสขภาพ ประวตการ

ทางาน ประวตอาชญากรรม ฯลฯ ซงมชอหรอสงบอกลกษณะททาใหรตวบคคลผนนได

ขอมลสวนบคคลนน ในทางวชาการอธบายวาเปนทรพยสนสวนตวของบคคล ขณะเดยวกน กเปน

สทธในความเปนอยสวนตวของบคคล การลวงละเมดขอมลสวนบคคล จงเปนการลวงละเมดในทรพยสนของ

บคคล และเปนการลวงละเมดสทธสวนบคคลทสาคญ

73

ดาวนโหลดซอฟตแวรมลคาเกอบสองลานเหรยญออกมาใช แฮกเกอรเจาะเขาระบบคอมพวเตอรของธนาคารเพอเปลยนตวเลขในบญชเงนฝากของตนใหมากขน นกแชทจอมลวงหาเบอรโทรศพทหญงสาวจากเวบไซตกอนนดแนะออกมาลวงละเมดทางเพศ มการเสนอขายโทรศพทมอถอราคาถกบนเวบบอรดโดยหลอกใหโอนเงนมดจาไปใหกอน มเวบไซตปลอมทกลมมจฉาชพมาทาไวเพอลวงเอาหมายเลขบตรเครดต ชวงเหตการณตกเวรลเทรดโดนถลมกมอเมลแอบอางวามาจากสภากาชาดเพอขอรบบรจาคเงนชวยเหลอครอบครวผเคราะหราย นกเจาะระบบอาย 34 ป ผถกจดอนดบเปนแฮกเกอรมอ 1 ของเมองไทย และตด

อนดบ 3 ของโลกไดเจาะเขาระบบของบรษทผใหบรการเครอขายโทรศพท เพอเปลยนมลคาบตรเตมเงน

จาก 100 บาท เปน 1,000 บาท แลวขายเอาเงนเขากระเปา ตวอยางเหลานแสดงใหเหนวาวายรายยค

ไฮเทค ใชเทคนควธทเหนอชนในการลวงเอาขอมล ลวงเอาเงนจากกระเปา ขโมยตวตนของเรา หรอแมแตเขาถงตวเรา

ฟชชง (Phishing) ฟชชงเปนรปแบบการฉอโกงทมกเกดขนกบการทาธรกรรมทางดานการเงนหรอการใชบตรเครดต ตวอยางของฟชชงคอการทมการสรางจดหมาย ขอความเลยนแบบ หรอ รปแบบการแจงขาวสารของบรษททมชอเสยงอยางเชน เวบไซตการประมลสนคายอดนยม ebay.com สงไปยงลกคา

สมาชก เพอหลอกลอเอาขอมลสาคญจากผใชทหลงกล และ กลมผไมประสงคดกจะสามารถเขาถงขอมลของผใชได หรอ การปลอมจดหมายของผใหบรการบตรเครดตเพอใหลกคากรอกขอมลบางอยาง เพอเปนการยนยนตนเอง แตขอมลทกรอกกลบถกสงไปยงกลมผไมประสงคด ซงนาเอาไปปลอมแปลงบตรซอสนคา ทาใหเจาของบตรตองรบภาระคาใชจาย สญเสยเงนทองเปนจานวนมาก

7.7 การละเมดลขสทธ/ทรพยสนทางปญญา อนเทอรเนตชวยทาใหขอมลขาวสารแพรสะพดไปอยางรวดเรว ในขณะเดยวกนกเปนเครองมอชน

เยยมในการละเมดลขสทธและทรพยสนทางปญญา ตวอยางทเหนไดชดคอการอพโหลดและดาวนโหลดเพลงหรอรงโทนโดยไมไดรบอนญาต การจาหนายจายแจกซดเถอน ซอฟตแวรละเมดลขสทธ การคดลอกบทความ รปภาพ ขอมล ฯลฯ ผใหบรการพนท (Space provider) และผใหบรการอนเทอรเนต (Internet Service Provider) มสวน

ตองรบผดชอบกรณรเหนกบผใชในการนาผลงานทไดมาโดยมชอบหรอโดยผดกฎหมายมาเผยแพรบน

แนวทางจดการความเสยงเรองกระทาผดกฎหมาย และ อาชญากรรมคอมพวเตอร o ไมสงตอ ภาพ/คลป/ขอมล ททาใหผอนเสยหาย ไปในวงกวาง

o ไมเขยนขอความหรอแสดงความคดเหนในทางใหราย ใชถอยคาหยาบคาย ดาทอ สอเสยด ไมให

ขอมลเทจ หรออาจทาใหมผเสยหาย เปนเวทสาธารณะ เชน เวบบอรด หรอ เวบบลอก

o เลอกใชบรการจากเวบไซตทนาเชอถอ เพอปองกนเวบไซตปลอมทตองการขโมยขอมล หรอหลอก

ขายสนคา หรอแพรกระจายไวรสใหเรา

o ระมดระวงการแอบอาง เพอนใหม เวบไซตแปลกๆ และขอเสนอทดเกนกวาจะเปนจรง

o ไมใชของทละเมดลขสทธมา

74

เวบไซต ในทางตรงขามกไมตองรบผดชอบหากสามารถพสจนไดวาไมไดรเหนกบผใช ดงกรณภาพวาดทถกขโมยมาเสนอขายบนเวบไซต amazon.com โดยเจาของเวบไซตไมทราบเรองมากอน เจาของเวบไซต

หรอผใหบรการมหนาทตรวจสอบเนอหาทเผยแพรบนเครองของตนเองอยางสมาเสมอ บนเวบไซตควรจดแสดงขอความระบใหผใชมหนาทตองรบผดชอบเนอหาขอมลทนามาเผยแพร

เดกๆ ทมเฟสบค ไฮไฟว หรอพนทสวนตวบนโลกออนไลน ควรใหความสาคญกบเรองลขสทธและทรพยสนทางปญญา รจกเคารพผลงานของผอน กอนทจะนาภาพ โปรแกรม เพลง หรอผลงานของผอนมาใชทกครงควรมองหาขอความหรอสญลกษณแสดงประเภทของลขสทธ/ทรพยสนทางปญญาเสยกอน เพอให

ทราบวาผลงานนนไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางไร โดยสวนใหญแลวกฎหมายมกคมครองการนาไปใชททาใหเจาของผลงานเสยประโยชน เชน การทาซาเพลงหรอวดโอเพอจาหนาย มลขสทธบางชนดทยอมใหทาซาเพอการปรบปรงพฒนาหรอเพอการศกษา เชน การพฒนาโปรแกรม หรอการคดลอกบทความเพอทารายงาน อยางไรกตาม เดกๆ ควรถกสอนใหขออนญาตเจาของผลงาน ตองอางองแหลงทมาหรอชอเจาของงาน รวมถงการแจงขอบคณตอแหลงขอมลหรอเจาของผลงานทกครง การสงวนสทธผลงานบนอนเทอรเนตมหลายรปแบบ เชน Copyright เปนรปแบบการสงวนสทธทวไป คอผใชจะไมสามารถคดลอก ดดแปลง หรอแจกจายงานในลกษณะททาใหเจาของผลงานเสยประโยชนทพงไดจากงานนน ) เชน สญเสยรายได (โดยไมไดรบอนญาตจากเจาของงานเสยกอน Copyleft เปนรปแบบการสงวนสทธทตรงขามกบ Copyright กลาวคอ เจาของผลงานอนญาตให

ผใชคดลอก ดดแปลง หรอเผยแพรงานโดยไมตองขออนญาต โดยมเงอนไขบางประการ เชน จะตองประกาศวางานชนนใครเปนเจาของตนฉบบ หรอจะตองใหสทธผใชคนตอไปในการคดลอก ดดแปลง หรอเผยแพร ตามสทธทเจาของงานตนฉบบกาหนดไวในสญญาการใหอนญาต (License) ซงมรปแบบตางๆ

เชน

• GPL (GNU Public License) ใหสทธผใชทจะคดลอก ดดแปลง แจกจายงานไดอยางอสระ โดยมขอ

แมวาผใชนนจะตองแนบสญญาอนญาตชนดเดยวกนนไปกบงานทตนคดลอก ดดแปลง หรอแจกจายดวย จดประสงคคอเพอทาใหงานชนนนถกเผยแพร พฒนาตอยอดไปไดเรอยๆ

• GFDL (GNU Free Documentation License) มลกษณะเชนเดยวกบ GPL แตจะใชกบงานเอกสาร

คมอ หรอหนงสอ

• Creative Commons เปนรปแบบสญญาอนญาตทยดหยนใหเจาของงานกาหนดวาจะใหสทธอะไร

แกผใชบาง เชน ใหสามารถคดลอก เผยแพรได แตหามดดแปลง หรอใหคดลอก เผยแพร ดดแปลง แตหามเอาไปใชเพอประโยชนทางการคา แตไมวาจะเปน Creative Commons รปแบบใด กจะม

เงอนไขอนหนงทเหมอนกน กคอ ผใชตองระบวาใครเปนเจาของงานตนฉบบเมอนางานนนไปใช เผยแพร หรอดดแปลง

Copyright Copyleft Creative Commons

75

7.8 ภยทางดานเทคนค โปรแกรมอนตราย หรอ Malware ยอมาจาก Malicious Software เปนคารวมๆ ทใชเรยก

โปรแกรมทมจดประสงคราย มงโจมตหรอกอกวนการทางานของผใชอนหรอระบบอน Malware ไดแก ไวรส

(Virus), หนอน (Worm), โทรจน (Trojan), สปายแวร (Spyware) ฯลฯ

ไวรส (Virus) คอ โปรแกรมชนดหนงทมความสามารถในการสาเนาตวเองเขาไปตดในระบบคอมพวเตอร และถามโอกาสกจะแทรกตวระบาดไปในระบบคอมพวเตอรอนๆ ซงอาจเกดจากการนาเอาแผนดสก ซด หรอทรมปไดรวทตดไวรสจากเครองหนงไปใชกบอกเครองหนง ไวรสอาจผานเขามาทางระบบเครอขาย เชน อเมล การดาวนโหลดไฟล เปนตน ไวรสประกอบดวยสวนของโปรแกรมททางานตามทผเขยนไวรสกาหนด และสวนของโปรแกรมทจะกระจายตวเองตามสอตางๆ โดยไวรสจะทางานตามทผเขยนไวรสกาหนด เชน ทาใหเครองคอมพวเตอรทางานชาลง ลบหรอเปลยนแปลงขอมล ทาใหแปนพมพทางานผดปกต เครองบทตวเองโดยไมไดสง หรอแมแตทาใหระบบฮารดแวรเกดความเสยหาย เวรม หรอ หนอน (Worm) เปนโปรแกรมทถกเขยนขนมาทางานเปนอสระไดดวยตนเองโดยไมตองฝงตวในโปรแกรมอน และอาศยระบบเครอขายเปนตวการในการแพรกระจาย การตดตอผานเครอขายทเวรมนยมใชในการแพรกระจายตนเองไดแกทางอเมล โดยเวรมจะสงสาเนาของตวเองผานทางอเมลไปใหระบบอน มาโทรจน (Trajan Horse) คอโปรแกรมททางานปกตแตแอบมการทางานบางอยางซอนเรนโดยทผเรยกโปรแกรมใชงานไมทราบ เชน โปรแกรมทแอบขโมยรหสผานของผใชขณะทผใชปอนรหสผานเขาไป เชน ในระบบปฏบตการยนกซหรอลนกซ ผใชจะตองปอนชอผใช (Login Name) และรหสผาน (Password)

จงจะเขาไปใชงานระบบได แตผเขยนมาโทรจนไดสรางโปรแกรมเพอหลอกใหผใชเขาใจผดคดวานเปนโปรแกรมเขาระบบจรง ทาใหผใชปอนรหสผานซงมาโทรจนนจะขโมยรหสผานของผใช แลวสงทางอเมลใหเจาของมาโทรจน สปายแวร (Spyware) และ แอดแวร (Adware) คอโปรแกรมทแอบเขามาในเครองคอมพวเตอรโดยทผใชไมทราบ เชน แอบแฝงมาพรอมกบโปรแกรมทดาวนโหลดมาจากอนเทอรเนต มนจะตดตงตวเองลงบนเครองแลวแอบเกบขอมลบางอยาง เชน เวบไซตทเขาใช รหสผาน ขอมลสวนตว แลวสงไปใหเจาของโปรแกรม รวมถงการแสดงหนาจอของเวบไซตบางประเภทโดยทผใชไมไดเรยก เชน เวบลามก เวบขายสนคา เวบการพนน ฯลฯ

อาการทแสดงวาเครองอาจโดนโปรแกรมอนตราย o ใชเวลานานผดปกตในการเปดเครอง หรอเรยกโปรแกรมขนมาทางาน o ขนาดของโปรแกรม หรอ วนเวลาของโปรแกรมเปลยนไป o ขอความทปกตไมคอยไดเหนกลบถกแสดงขนมาบอย ๆ o เกดอกษรหรอขอความประหลาดบนหนาจอ o เครองสงเสยงออกทางลาโพงโดยไมไดเกดจากโปรแกรมทใชงานอย

76

o แปนพมพทางานผดปกตหรอไมทางานเลย o ไฟแสดงสถานะการทางานของดสกตดคางนานกวาทเคยเปน o ไฟลขอมลหรอโปรแกรมทเคยใชงานสญหายไป o เครองบทตวเองโดยไมไดสง หรอ หยดทางานโดยไมทราบสาเหต o มหนาตางปรากฏขนมาบอยครงทเปดดเวบไซต o ทลบาร (tools bar) แถบปมเครองมอเพมขน

o หนาจอมไอคอน (icon) ประหลาดๆ เพมขน

o เมอเปดเวบเบราเซอร หนาเวบแรกทปรากฏจะเปนเวบทไมเคยเหนมากอน o สรางความราคาญ โดยการเปดหนาเวบโฆษณาอยตลอดเวลา

การปองกนไวรสและมลแวร การปองกนไวรสและมลแวรทถกตองคอ การตดตงซอฟตแวร 3 กลมใน

เครองผใชงาน คอ AntiVirus, Anti Spyware และ Personal Firewall โดยหลงการตดตงจาเปนตองมการ

ตงคาพนฐานไว รวมทงมการอพเดทซอฟตแวรทตดตงเปนระยะ (หากไมมเวลาการอพเดทดวยตนเอง สามารถตงคาใหโปรแกรมทาการอพเดทแบบอตโนมต) ซอฟตแวร 3 กลม ทตองตดตง ไดแก

1. โปรแกรม Antivirus อยางนอย 1 โปรแกรม

2. โปรแกรมปองกน Spyware และภยอนๆ อยางนอย 1 โปรแกรม

3. เปดใชงาน Windows Firewall หรอทาการตดตงซอฟตแวร Personal Firewall อยางนอย 1

โปรแกรม

7.9 ภยสแปมเมล สแปมเมล หมายถง การสงขอความถงผรบโดยทผรบไมไดรองขอ ผานทางระบบอเลกทรอนกส ใน

การสงแตละครงจะมรายชออเมลของผรบจานวนมาก ขอความทสงสวนใหญจะเปนขอความทผรบไมตองการ เชน โฆษณาขายไวอะกรา ขายยาลดความอวน เชญชวนไปทาธรกจขายตรง ฯลฯ สแปมเมลถอเปนอเมลขยะ )Junk Mail( ประเภทหนง ซงนอกจากเปนการสรางความราคาญ ขดจงหวะในการทางาน

ของผใชแลว บางครงเปนการรบกวนความเปนสวนตวของผรบดวย เพราะตองมานงเสยเวลาลบอเมลขยะวนละมากๆ สแปมเมลยงทาใหประสทธภาพการขนสงขอมลบนอนเทอรเนตลดลงดวย

แนวทางจดการความเสยงภยทางเทคนค o หมนสงเกตอาการผดปกตของเครองคอมพวเตอร

o ตดตงโปรแกรมปองกน Malware เชน ปองกนไวรส สปายแวร หมนอพเดทโปรแกรมสมาเสมอ

o ไมใชสอบนทกขอมล เชน แผนดสก ทรมบไดรว ทไมมทมา หรอไมไดตรวจสแกน malware กอน

o หลกเลยงการใชบรการเวบไซตไมนาเชอถอ เชน เวบไซตแจกฟรทงหลาย ไดแก เวบไซตลามก

เวบไซตพนน เวบไซตดาวนโหลด เพราะอาจเปนทแพรไวรส หนอน สปายแวรตางๆ

o หมนทาสาเนาขอมล (backup) อยางสมาเสมอ

77

ทาไมตองปองกนสแปมเมล คนทวๆ ไปมกจะคดวาสแปมเมลนนไมไดกอใหเกดความเสยหายใดๆ เพราะในทสดแลวผทไดรบสแปมเมลนนกสามารถลบมนทงไปได แตอนทจรงแลวการไดรบสแปมเมลมากมายในแตละวนนน เมอรวมกนหลายๆ ตจดหมาย หลายๆ คน กเปนคาใชจายทเพมขนและทาใหเราใชทรพยากรเครอขายไมเตมท การทเราตองกดปมลบเมลวนละ 100 ครงกไมใชเรองงาย สาหรบผใหบรการอนเทอรเนต หรอองคกรใหญๆ พวกเขาตองใชจายเงนจานวนมากในการเพมขนาดพนทจดเกบอเมลและสแปม และยงเสยเวลาของพนกงานในการจดการกบสแปม เนองจากในแตละวนพนกงานทไดรบจดหมายสแปมจานวนมากตองใชเวลาหลายๆ นาทในการลบจดหมายเหลานนทง ทาใหประสทธภาพของการทางานลดลง

การปองกนตวเองจากสแปมเมล 1. ไมใชอเมลหนวยงานไปสมครบรการฟรบนอนเทอรเนต หากจาเปนใหสมครดวยฟรอเมล 2. ไมตอบกลบอเมลสแปม เพราะจะทาใหอเมลเราเขาไปอยในรายการ Active List ของผสงสแปม

ทนท 3. ระมดระวงในการทงอเมลไวตามเวบบอรดหรอหองแชทตางๆ เพราะมโปรแกรมคอยดกจบชออเมล

ตามเวบไซตตางๆ 4. อยาโพสตอเมลของตวเองลงในเวบไซตใดๆ หากจาเปนตองโพสต ใหใชรปแบบเปน yourname

at hotmail.com หรอ yourname (at) hotmail.com หรอ ใชเปนรปภาพแทน หรอจะใชแบบไหนกได

ทใหคนอานเขาใจแตหามใช [email protected]

5. เมอใดทตองกรอกแบบฟอรมอะไรกตามบนหนาเวบไซตในอนเทอรเนต ลองมองดใหดๆ วา มตรงไหนทเปนปมเพอยนยนวาเราขอรบจดหมายขาวจากทางนน ถามกรบเอาออกโดยทนท

6. อยาแนะนาอเมลของเพอนๆ บนเวบไซตประเภททตองบงคบใหใสอเมลเพอนๆ เพอแนะนาเวบไซต

7. ถาเมอใดทเจออเมลประเภทสแปมเลนงาน ใหทาการสง Header หรอจะเรยกวาหวจดหมายของ

อเมลฉบบนน ไปใหกบทางผใหบรการอนเทอรเนต เพอทาการปองกนสแปมเมลตอไป 8. แจงผใหบรการอนเทอรเนต เพอตดตงซอฟตแวร/ฮารดแวรปองกนสแปมเมลท E mail Gateway

และ ตงคาโปรแกรม Mail Client เชน Outlook Express, MS Outlook, Thunderbird, Web-based

Email ของเราใหสามารถกรองสแปมเมลได ศกษารายละเอยดการตงคาการปองกนไดในคมอการ

ใชงานโปรแกรมแตละตว

แนวทางจดการความเสยงภยสแปมเมล o หลกเลยงการทงอเมลไวตามเวบไซต เวบบอรด เวบบลอก ตางๆ เพราะผสงสแปมมกไดอเมล

เราจากเวบไซตเหลานนมาสงสแปมใหเรา

o อยาตอบสแปมเมลเดดขาด เพราะจะทาใหไดรบสแปมมากขน

o ใชแตเวบไซตทนาเชอถอ ซงมการรกษาความปลอดภยขอมลเปนอยางด เพอหลกเลยงการ

ขโมยอเมลจากเวบไซตไปสงสแปม

o เมอไดรบสแปมเมล ใหสงตอเมลนนไปแจงใหผใหบรการอนเทอรเนตทราบ เพอทาการปดกนส

แปมเมลสาหรบคนอน และครงตอๆ ไป

78

7.10 ทาอยางไรเมอเผชญหนากบภยอนเทอรเนต 1. ตงสต อยาตกใจกลว หรอรสกผดในสงทเกดขน ตองเขาใจวาเราไมสามารถควบคมเนอหาหรอ

พฤตกรรมคนบนอนเทอรเนตได 2. หยดจากกจกรรมทกาลงทาอยทนท เชน หากบงเอญเขาเวบไซตไมเหมาะสม ใหกดปมยอนกลบ

หรอ ปดเวบเบราเซอร หากไดรบขอความหยาบคายขณะกาลงแชท อยาโตตอบ แตใหหยดการสนทนานน หากเครองทางานผดปกต มขอความแปลกๆ แสดงอาการแปลกๆ ใหใชโปรแกรมตรวจสแกนไวรส สปายแวร แอดแวรมาชวยจดการ หากไมรกใหหาผรมาชวยจดการให

3. จดบนทกเหตการณและเกบรายละเอยดของสงทเกดขนไวใหมากทสด เปนตนวา อเมล รปภาพ แฟมขอมล หรอขอความหยาบคายทไดรบ จดชอเวบไซต ชอแชทรม ชออเมลของคสนทนาไว จดจาอาการผดปกตของเครองคอมพวเตอร ขอความ error ทแสดง ฯลฯ เพอเปนหลกฐาน และ

ขอมลในการดาเนนการตอไป 4. รบแจงคร ผปกครอง หรอ ผดแลระบบ ผใหบรการอนเทอรเนต หรอผร ผทไวใจได เพอจดการกบ

ปญหา

7.11 วธดแลลกยคไซเบอร 1. สรางวนยและความรบผดชอบตงแตยงเลก ดแลใหลกหลานเลนเกมไดวนละไมเกน 1-2 ช .ม. และลก

ตองทาการบานหรอหนาทของตนเองใหเสรจเรยบรอยกอนเลนเกม 2. ลดโอกาสการเขาถงคอมพวเตอรและอนเทอรเนต พอแมควรจากดจานวนเครองเลนเกมหรอเครอง

คอมพวเตอรทบานใหมจานวนนอยกวาจานวนคนเลน จดวางเครองเลนดงกลาวในหองรวมของครอบครวแทนหองนอนสวนตวของลก

3. ใชมาตรการทางการเงนชวย ไมใหเงนลกมากมายจนลกมเงนเหลอไปซอเกมมากเกนไป ใหลกรบรคาใชจายของครอบครว เชน คาไฟ คาโทรศพท หรอคาใชจายทเกดจากการเลนเนตหรอเลนเกมทบาน อาจใหลกชวยแชรคาใชจายในสวนของเขา

4. ฟงและพดดตอกน ฟงลกพดใหจบ ใหเกยรตลก ไมตาหนรนแรง หรอเสยดส ใชคาพดททาใหผฟงอยากฟง /ชนใจทไดรบฟง ใหเขารสกนอมรบขอแนะนาไปปฏบตโดยไมรงเกยจ ใชภาษาเดยวกบลก เชน ภาษาในเกม ภาษาแฟชนตามวยของเขา

5. จบถกมากกวาจบผด หาขอดของลกแมเลกนอยกตาม คอยพดชนชมและใหกาลงใจ มากกวาจะขยนหาขอผดพลาด ดดา ซาเตม

6. รวมกาหนดกตกาอยางเปนรปธรรม บงคบใชอยางเขมแขงแตออนโยน เชน ตกลงใหลกเลนเกมวนละ 1 ชวโมง พอแมตองอยาใจออน ใหลกปฏบตตามขอตกลงโดยไมมการยดหยนหรอยกเวน

7. มทางออกเชงสรางสรรคอนๆ ใหลก เพอใหลกคนพบทางออกหรอความถนดของตวเองททาใหเขาประสบความสาเรจ ไดรบความภาคภมใจได เชน กฬา ดนตร วรรณกรรม สงประดษฐ ฯลฯ

8. สรางรอยยมเลกๆ ภายในครอบครว พดคยเรองตลกหรอเรองททกคนในบานฟงแลวสบายใจ มอบของขวญในโอกาสพเศษ กลาวชนชมกนดวยความจรงใจ

79

9. ควบคมอารมณและสรางความสขเลกๆ ในใจของพอแมเอง พอแมตองมความอดทนในการเลยงดลก พยายามควบคมอารมณตนเองไมใหโกรธหรอเสยใจมากเกนไปหากลกไมไดเปนอยางทหวง การปรบปรงลกตองใชเวลา และพอแมกตองสรางพลงในตวเองดวยการมองเหนคณคาในตวเองและคณคาในตวของลก

10. เรมตนการเปลยนแปลงทตวเรา ...ทนท เปลยนแปลงปจจยลบในบาน ลด ละ เลก บหร ลดความเจาช ลดการทะเลาะเบาะแวง เพมปจจยบวก เชน ใหเวลาทากจกรรมครอบครวรวมกน เปลยนตวเองใหลกเหนตวอยางวาลกกทาไดเชนกน

7.12 ภยจากการตดเกม o อาการของเดกตดเกมเปนอยางไร ?

o ตดเกมแลวทาไม ?

o เดกตดเกมมเยอะไหม ?

o ตดเกมแลวรกษาไดไหม ?

o ปองกนลกตดเกมไดอยางไร ?

ลกษณะของเดกตดเกม เดกตดเกม คอ เดกทหมกมนกบการเลนเกมมากและไมสามารถควบคมตวเองใหเลนในเวลาทกาหนด ทาใหใชเวลาในการเลนนานตดตอกนหลายๆ ชวโมง หรอเลนนานขนเรอยๆ จากเดมไมกชวโมงตอวนเพมเปนหลายชวโมงตอวน บางคนเลนขามวนขามคน เมอถกบงคบใหเลกหรอหยดเลนจะตอตาน หรอมปฏกรยาหงดหงดไมพอใจอยางรนแรง บางคนถงขนกาวราว การเลนเกมของเดกมผลกระทบตอหนาทความรบผดชอบของเดก เชน เดกไมสนใจการเรยน หลบในหองเรยน ไมสนใจทจะทาการบาน หนเรยน หรอแอบหนออกจากบานเพอจะไปเลนเกม การเรยนตกลงอยางมาก ละเลยการเขาสงคม หรอทากจกรรมรวมกบครอบครว บางรายอาจมปญหาพฤตกรรมอนๆ รวมดวย เชน โกหก ตอตาน แยกตว เกบตว ลกขโมย เพอนาเงนไปเลนเกม

ปญหาเดกเลนเกมทมเนอหารนแรงคอ จะรบรและซมซบเอาความรนแรงของเกมมาตดเปนนสย อยางกรณทพอแมนาลกมาปรกษานนจะมตงแตเดกในวยประถมไปจนถงมธยมศกษา เดกประถมศกษาพอแมยงพอควบคมไดเนองจาก

ยงเลก แตในสวนของเดกกลมมธยมทอยในวยรนพอแมจะควบคมยาก เนองจากพวกเขาจะไมเชอฟงพอแม ปญหาทพบ

คอหลงจากเดกเลนเกมแลว จะมพฤตกรรมเปลยนแปลงไป คอเดกจะขาดทกษะทางสงคม ไมยงเกยวและสนใจคนรอบขาง จะมงแตเอาชนะในเกม ไมเชอฟงคาสงสอนของพอแม บางรายมการกระทาความรนแรงตอพอแม กระชากแขน ทบต

เมอพอแมขดใจ หามไมใหเลนเกม

แนวทางแกไขนน พอแมตองทาความเขาใจกบเดกในการเลนเกม โดยเลอกเกมทมเนอหาไมรนแรง อยางเกม

เกยวกบตวเลข ภาษา หรอในลกษณะคดวเคราะห ทสาคญตองทาความเขาใจกบเดกดวยวาตองมกตกาการเลนเกมให

เลนเปนเวลา และปฏบตตามกตกาอยางเครงครด

พญ .อมพร เบญจพลพทกษ ผอานวยการศนยสขภาพจตท 13 กรมสขภาพจต

80

“เดกตดเกม” จะมผลกระทบอะไรบาง ?

การตดเกมนนสงผลกระทบอยางมากตอตวเองและสงคม เดกตดเกมหลายคนมผลการเรยนตก ความรบผดชอบหดหาย โดดเรยน หนเรยนเพอไปรานเกม ทะเลาะกบพอแม หรอคนในครอบครว เลกเลนกฬา หรอทากจกรรมอนๆ ทเคยชอบทา วนๆ เอาแตนงเฝาหนาจอคอมพวเตอร เปลยนกลมเพอนทเคยคบ

ดวยมาคบกบเดกทตดเกมเหมอนกน มอารมณ พฤตกรรม บคลกภาพเปลยนแปลงไป จากเดกทเคยใจเยน พดเพราะ สภาพ เรยบรอย เชอฟง อาจกลายเปนเดกทใจรอน ขหงดหงด กาวราว พดจาหยาบคาย ดอตอตาน อาละวาดเวลาถกขดใจ โดยเฉพาะเวลาถกหามเลนเกม

การทเดกเกงๆ ฉลาด หวด หลายแสนคนตองมาเสยอนาคตเพราะตดเกม ถอเปนการสญเสยทรพยากรบคคล สญเสยเยาวชนทจะเปนกาลงสาคญของประเทศชาตเปนอนมาก

เดกตดเกมเยอะไหม ? จากงานวจยเรอง “การศกษาหาปจจยปองกนเดกตดเกมในเดกและวยรน” ของ ผศ. นพ. ชาญวทย

พรนภดล และคณะ ซงศกษาในป พ.ศ. 2550 โดยการสนบสนนของคณะกรรมการวจยแหงชาต พบวา มเดกนกเรยนรอยละ 13.3 ทเขาขายเดกตดเกม โดยเปนเดกนกเรยนชายถงสองในสาม ซงถาคดจากจานวนเดกนกเรยนอายตากวา15 ปทวประเทศทมอยประมาณ 13 ลานคน จะหมายความวา มเดกเกอบสองแสนคนทมแนวโนมเปนเดกตดเกมเลยทเดยว โดยอตราการตดเกมกมแนวโนมสงขนทกป ลาสดในป พ .ศ. 2552 พบวา มเดกนกเรยนรอยละ 14.4 ทเขาขายเดกตดเกม

อาการ “ตดเกม” สามารถรกษาไดหรอเปลา ? การตดเกม รกษาได แตตองอาศยความรวมมอรวมใจจากคนในครอบครว ทจะชวยเหลอและดแล

เดกทมอาการ “ตดเกม” เพราะนอกจาก “สมพนธภาพ” ทมตอกนจะเปนยารกษาทดแลว ยงเปนเกราะ

ปองกนทเขมแขงสาหรบปญหาพฤตกรรมอนๆ ไดอกดวย

แนวคดวธปองกนเดกตดเกม ผศ. นพ. ชาญวทย พรนภดล หนวยจตเวชเดกและวยรน ภาคจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร ศรราช

พยาบาล ไดใหแนวคดวธปองกนเดกตดเกม ดงน 1. คยกบเดกเพอกาหนดกตกากนลวงหนากอนจะซอเกมหรออนญาตใหเดกเลนวา สามารถเลนเกมได

ในวนใดบาง เลนไดครงละไมเกนกชวโมง ตงแตเวลาใดถงเวลาใด กอนจะเลนตองรบผดชอบทาอะไรใหเสรจเรยบรอยกอนบาง หากเดกไมรกษากตกา จะถกทาโทษอยางไร (แนะนาใหรบเกม หรอตดสทธการเลนเกมเปนระยะเวลาหนง)

2. วางตาแหนงคอมพวเตอรหรอเครองเลนเกมในสถานทโลง มคนเดนผานไปผานมาบอยๆ ไมควรตงในหองนอนหรอหองทปดมดชด เพอจะไดตดตามเฝาดได ปองกนการแอบเลนทงคน

3. วางนาฬกาขนาดใหญไวหนาเครอง หรอในตาแหนงทเดกสามารถมองเหนไดชดเจน 4. ใหคาชมแกเดกเมอรกษาเวลาการเลนได

81

5. เอาจรง เดดขาดหากเดกไมรกษากตกา เชน รบเกมโดยไมใจออน ถอดสายโมเดมทเชอมตออนเทอรเนตออก ฯลฯ

6. สงเสรม จดหากจกรรมทสนกสนานอยางอนใหเดกทา หรอ กจกรรมททารวมกนในครอบครว 7. หลกเลยงการใชเกมเปนพเลยงเดก เพอพอแมไดมเวลาไปทาอยางอน 8. สอนใหเดกรจกแบงเวลา รจกใชเวลาอยางเหมาะสม

วธแกไขเดกตดเกม

1. หากในบานยงไมมกฎหรอกตกาการเลนเกม จาเปนจะตองพดคยกบเดกและใหเดกเขามามสวนรวมในการวางกตกา กาหนดเวลาการเลน (ตามขอ 1 ในวธการปองกน)

2. มเวลาอยกบเดกมากขน พาออกนอกบานเพอไปทากจกรรมทเดกชอบ (แตไมใชไปเลนเกมนอกบาน) อยาลมวาเดกสวนหนงตดเกมเพราะความเหงา เบอ ไมมอะไรสนกๆ ทา

3. รกษาสมพนธภาพระหวางกนใหด หลกเลยงการบน ตาหน ใชอารมณหรอถอยคารนแรง แสดงความเหนใจ เขาใจวาเดกไมสามารถคมตวเอง หรอตดขาดจากเกมไดจรงๆ

4. ผปกครองควรรวมมอในการแกปญหา โดยใชกฎเดยวกน อยาปดใหเปนภาระหรอความรบผดชอบของคนใดคนหนง

5. สรางเครอขายผปกครองทมเดกตดเกมเหมอนๆ กนหลายๆ ครอบครว แลวผลดกนนาเดกทากจกรรมหลงเลกเรยน หรอในวนหยด เชน เขาคายพกแรม ไปทศนศกษา จดตงเปนกลมยอยๆ ชมรมตางๆ เชน กฬา ดนตร ฯลฯ

6. ในรายทตดเกมมากจรงๆ และเดกตอตานรนแรงทจะเลก ในระยะแรกพอแมควรรวมเลนเกมกบเดก ทาความรจกกบเกมทเดกชอบเลน หากเหนวาเปนเกมทไมเหมาะสมหรอเกมทใชความรนแรง พยายามเบยงเบนใหเดกมาสนใจเกมอนทพอจะมสวนด ดงเอาสวนดของเกมมาสอนเดก เชน เกมสรางเมอง เกมบทบาทสมมตเพอฝกทกษะทางสงคม เปนตน เมอสมพนธภาพกบเดกเรมดขน พอแมจงคอยๆ ดงเดกใหมาสนใจในกจกรรมอนๆ ทละเลกละนอย

7. หากทาทกวธขางตนแลวไมไดผล พอแมควรพาเดกมาพบจตแพทยเดก เนองจากเดกอาจปวยมปญหาสขภาพจตอยลกๆ เชน โรคซมเศรา วตกกงวล สมาธสน หรอรบการวนจฉยและบาบดรกษาตอไป

7.13 ภยจากการใชโทรศพทมอถอ คนไทยใชโทรศพทมอถอมากกวาโทรศพทบานหลายเทา เดกและเยาวชนสวนใหญมโทรศพทมอถอ

โดยสวนใหญครอบครวซอใหไวใชในการตดตอสอสาร ซงไมแตกตางจากประเทศญปนซงเดกๆ ใชโทรศพทมอถอพดคยและรบสงอเมลตลอดทงวน เดกอาย 12-13 ป ในยโรปกมโทรศพทมอถอราว 70% และ

ในประเทศเยอรมน เดกอาย 12-19 ป กมมอถอมากถง 92%

82

เดกๆ ใชมอถอในการตดตอกบญาตพนองและเพอนๆ ใชทากจกรรมอนอกหลายอยาง ไดแก รบสง SMS/MMS โหลดและฟงเพลง โหลดรงโทน เลนเกม รบขาวสารบนเทง และ เชอมตออนเทอรเนต สาหรบ

ปญหาในการใชโทรศพทมอถอของเดกและเยาวชน ไดแก o มกตดสนใจเลอกซอโทรศพทหรอบรการโทรศพทจากโฆษณา บางครงเดกยงไมมวฒภาวะมากพอ

ในการกลนกรองเลอกใชบรการ ไมรอบคอบ ทาใหหลงเชอคาโฆษณาทบางครงเกนจรง ไมไดสอบถามขอมลเพมเตม ทาใหขาดรายละเอยดในการตดสนใจ

o มกเลอกเครองโทรศพทจากรปลกษณความสวยงาม มฟงกชนเพลง มความละเอยดกลองสง ตองการทดเทยมเพอนๆ ทาใหตองจายในราคาสงเกนความจาเปน

o มกเปลยนโทรศพทมอถอบอย เพราะเบองาย และตองการทนสมย ตองหาเงนมาซอมอถอรนใหมเรอยๆ บางรายถงกบตองกหนยมสนหรอกออาชญากรรม

o มกใชโทรศพทพดคยทละนานๆ คลนแมเหลกไฟฟาสงผลกระทบตอสขภาพ หากไดรบคลนแรงเกนไปและเปนเวลานาน อาจทาใหเกดอาการปวดหว หนามด คลนเหยน ความจาเสอม นอนไมหลบ ฯลฯ อาจเปนมะเรงหรอโรครายอนๆ ได

o การใชโทรศพทมากๆ นานๆ ทาใหสนเปลองคาใชจาย o การคยกบคนแปลกหนา อาจถกลอลวง เปนภยตอชวตและทรพยสนได o การใชโทรศพทมอถอมากๆ สรางนสยใจรอน ขหงดหงด เนองจากคณสมบตมอถอคอ กดปบตดปบ

ทาใหกลายเปนคนเรงรบ รอนรน ไมรอบคอบ o เนองจากประเทศไทยยงไมมการคดกรองขอมลจากกลมธรกจตางๆ ทเขามาทางมอถอ เดกและ

เยาวชนจงไดรบขอมลเทาๆ กบผใหญ เชน SMS ใหโหลดภาพตางๆ ทไมเหมาะสม เชน คลปดารา

สาวรอน คลปหลด หรอ SMS ชงทองคา รถยนต ดดวง ใบหวย หรอเบอรหาเพอนคย (Chat line)

o การใชอนเทอรเนตทางมอถอ ทาใหเดกๆ เขาถงขอมลไมเหมาะสมได เชน เวบไซตลามก เวบไซตพนน เกมรนแรง ฯลฯ

o ปญหาอนๆ จากการใชมอถอ เชน รบซมแจกฟรแตมคาใชจายรายเดอน , โฆษณาเชญชวนมากมาย

ทาง SMS สรางความราคาญ , บางครงเสยคาบรการ SMS/MMS โดยไมไดตงใจ เพราะไมได

ปฏเสธการใชบรการ , ดาวนโหลดบรการ SMS/MMS ไมสาเรจแตถกคดคาบรการ , ปญหาวนหมด

เงนคาโทรยงไมหมด แตโทรออกไมได , รานคาขายบตรเตมเงนเกนราคา เปนตน

83

แนวทางปองกนภยจากโทรศพทมอถอ

o พอแมควรศกษาหาความรและชวยลกเลอกซอโทรศพทมอถอและโปรโมชนโทรศพททเหมาะสมกบวยและการใชงานของลก

o ใชโทรศพทเพอการตดตอสอสารเทาทจาเปน o ไมใชโทรศพทเพอการถายคลปสวนตว หรอแอบถายผอน o ใชหฟง ลาโพง หรอ บลทธ แทนการใชโทรศพทแนบห เพอหลกเลยงการรบคลน

โดยตรง o ควรผลกดนใหผใหบรการแสดงความรบผดชอบ โดยการใหขอมลและความรเกยวกบ

การใชโทรศพทมอถออยางปลอดภยใหมากยงขน ไมโฆษณากระตนใหเยาวชนใชมอถอมากเกนความจาเปน

o ควรผลกดนใหมการลงทะเบยนโทรศพทมอถอเพอกาหนดอายการใหบรการ เพอเดกอายนอยจะไมมการสงขอความทไมเหมาะสมกบเดกไปให

o ควรผลกดนใหมการใชซอฟตแวรควบคมดแลการใชมอถอของเดกและเยาวชน เชน กาหนดชวงเวลาโทร จากดการเขาเวบไซต กาหนดเพดานคาโทรของเดกๆ

o หากมปญหาไมไดรบความเปนธรรมในการใชโทรศพทมอถอ แจงไดท สถาบนคมครองผบรโภคในกจการโทรคมนาคม (สบท.) ท www.tci.or.th สายดวน 1200

84

บทท 8 การประเมนการตดอนเทอรเนต ตดเกมคอมพวเตอร

8.1 การตดอนเทอรเนต

การใชเวลาเลนเนตมากเกนไป ทาใหเกดผลเสยตอรางกาย คอไมกนไมนอนขอเลนเนต เลนมาราธอนครงละหลายๆ ชวโมงตดตอกน ผลกระทบทางดานจตใจ คอทาใหหมกมนครนคดถงแตการแชท การเขาเวบไซตลามก หรอการเลนเกมออนไลน ตองการเพมเวลาเลนเนตมากขนเรอยๆ หงดหงดอารมณเสยเมอไมไดเลนหรอถกขอใหเลกเลน ละเลยตอหนาทการงานเพราะตองการใชเวลาทมเพอเลนเนต ผลเสยทางดานสงคม ไดแก การไมสนใจกจกรรมอนๆ รวมถงไมสนใจคนรอบขาง ทาใหตองเลกรากบแฟน เสยสมพนธภาพกบเพอนและครอบครว

8.2 การตดเกม เกมคอมพวเตอรและเกมออนไลนเปนทนยมของเดกและเยาวชนในยคปจจบน การเลนเกมทาให

เดกไดพฒนาในดานใดดานหนง แตการเลนเกมมากเกนไปกอาจสงผลกระทบดานลบ โดยเฉพาะเกมทมเนอหาไมเหมาะสมจะทาใหเดกเรยนรในสงทไมด ผใหญควรชใหเดกเหนขอดและขอเสยของการเลนเกม วธการเลอกประเภทของเกมทเหมาะสมกบเพศและวย ควบคมดแลเวลาเลนเกมตอวนของเดก สงเกตอาการและหมนตรวจสอบวาเดกมแนวโนมตดเกมหรอไม เพอหาวธปองกนแกไขไดอยางทนทวงท

โรคตดอนเทอรเนต (Webaholism) ดร .Kimberly Young ระบวา ผทมคณสมบตตอไปน อยางนอย 4 อยาง เปนเวลานานอยางนอย 1 ป ถอไดวา

มอาการตดอนเทอรเนต

• รสกหมกมนกบอนเทอรเนต แมในเวลาทไมไดเชอมตออนเทอรเนต

• มความตองการใชอนเทอรเนตเปนเวลานานขน

• ไมสามารถควบคมการใชอนเทอรเนตได

• รสกหงดหงดเมอตองใชอนเทอรเนตนอยลงหรอหยดใช

• ใชอนเทอรเนตเปนวธหลกเลยงปญหาหรอคดวาการใชอนเทอรเนตทาใหตนเองรสกดขน

• หลอกคนในครอบครวหรอเพอนเรองการใชอนเทอรเนตของตวเอง

• การใชอนเทอรเนตทาใหเกดการเสยงตอการสญเสยงาน การเรยน และความสมพนธ

• ยงใชอนเทอรเนตถงแมวาตองเสยคาใชจายมาก

• มอาการผดปกต อยางเชน หดห กระวนกระวายเมอเลกใชอนเทอรเนต

• ใชเวลาในการใชอนเทอรเนตนานกวาทตวเองตงใจไว

85

คมอการใชแบบทดสอบการตดเกม (ฉบบผปกครอง) พฒนาโดย ผศ. นพ. ชาญวทย พรนพดล การตอบแบบทดสอบ

คาตอบทสามารถเลอกตอบไดในแตละขอคาถามม 4 คาตอบ ไดแก 'ไมใชเลย' 'ไมนาใช' 'นาจะ

ใช' และ 'ใชเลย ' การตอบใหใชความรสกของผตอบเปนหลก กรณทไมแนใจใหใชเกณฑตอไปนเปน

แนวทางในการตอบ 'ไมใชเลย' หมายถง ผปกครองมความมนใจ 100% วาลกของตวเองไมเคยมพฤตกรรมเชนนนเลย

'ไมนาใช' หมายถง ผปกครองมความมนใจมากกวา 50% (ไมถง 100%) วาลกของตวเองไมเคยมพฤตกรรม

เชนนน 'นาจะใช' หมายถง ผปกครองมความมนใจมากกวา 50% (แตไมถง 100%) วาลกของตนเองมหรอ

เคยมพฤตกรรมเชนนน 'ใชเลย' หมายถง ผปกครองมความมนใจ 100% วาลกของตวเองมหรอเคยมพฤตกรรมเชนนน

คาแนะนากอนตอบแบบทดสอบ ขอความตอไปนเปนการอธบายถงพฤตกรรมของเดกและวยรนทเกยวของกบการ เลนเกม กรณาอานโดยละเอยดและพจารณาเลอกคาตอบทใกลเคยงกบพฤตกรรมของลกทานมากทสดในชวง 3 เดอนทผานมา

โดยทาเครองหมายลงในชอง

วธปองกนลกตดเนต/เกม จากดเวลาเลนเนต/เกมไมเกนวนละ 1‐2 ชวโมง ใหเดกไดมสวนรบผดชอบคาใชจายทเกดขนจากการเลนเนต/เกม มอบหมายภาระหนาทอนๆ ใหเดกทาบาง เชน ชวยงานบาน ดแลนอง อาบนาใหสตวเลยง ฯลฯ มทางเลอกกจกรรมสรางสรรคอนๆ ใหเดกทา ไมวาจะเปน ศลปะ ดนตร กฬา เปนตน

86

เรมทาแบบสอบถาม

ขอคาถาม ไมใชเลย

(0 คะแนน)

ไมนาใช

(1 คะแนน)

นาจะใช

(2 คะแนน)

ใชเลย

(3 คะแนน) ตงแตลกชอบเลนเกม... 1. ลกสนใจหรอทากจกรรมอยางอนนอยลงมาก O O O O 2. ลกมกเลนเกมจนลมเวลา O O O O 3. ความสมพนธระหวางลกกบคนในครอบครวแยลง O O O O 4. ลกเคยเลนเกมดกมากจนตนไปโรงเรยนไมไหว O O O O 5. ลกมกเลนเกมเกนเวลาทฉนอนญาตใหเลน O O O O 6. ลกมกอารมณเสยเวลาทฉนบอกใหเลกเลนเกม O O O O 7. ลกเคยหนเรยนเพอไปเลนเกม O O O O 8. เรองทลกคยกบเพอนๆ มกเปนเรองเกยวกบเกม O O O O 9. ลกใชเวลาวางสวนใหญไปกบการเลนเกม O O O O 10. การเรยนของลกแยลงกวาเดมมาก O O O O 11. กลมเพอนทลกคบดวยชอบเลนเกมเหมอนกบลก O O O O 12. เวลาทฉนหามลกไมใหเลนเกมมาก ลกมกทาไมได O O O O 13. ลกใชเงนสวนใหญหมดไปกบเกม (เชน ซอบตร

ชวโมง, ซอหนงสอเกม, ซออาวธในเกม ฯลฯ) O O O O

14. อารมณของลกเปลยนไป (เบองาย, หงดหงดงาย,

ขราคาญ ฯลฯ) O O O O

15. พฤตกรรมของลกเปลยนไป (เถยงเกง, ไมเชอฟง,

ไมรบผดชอบ ฯลฯ) O O O O

16. ฉนคดวาลกฉนตดเกม O O O O

รวมคะแนน A………… B………… C…………

87

การใหคะแนน ใหคะแนนแตละขอคาถามดงน

'ไมใชเลย' ให 0 คะแนน

'ไมนาใช' ให 1 คะแนน

'นาจะใช' ให 2 คะแนน

'ใชเลย' ให 3 คะแนน

เมอใหคะแนนครบทกขอแลว ใหรวมคะแนนในแตละคอลมน โดยนา

คะแนนรวมในคอลมน 'ไมนาใช' ใสไวในชอง A

คะแนนรวมในคอลมน 'นาจะใช' ใสไวในชอง B

คะแนนรวมในคอลมน 'ใชเลย' ใสไวในชอง C

หลงจากนนจงคดคะแนนรวมทงหมดโดยรวมคะแนนในชอง A, B และ C เขาดวยกน การแปลผล

คะแนนรวม ของแบบทดสอบ GAST

กลม ระดบความรนแรง ของปญหา

คะแนนตากวา 20 ปกต ยงไมมปญหาในการเลนเกม

คะแนนระหวาง 20-29 คลงไคล เรมเกดปญหาในการเลนเกม

คะแนนมากกวาหรอเทากบ 30 นาจะตดเกม มปญหาในการเลนเกมมาก

88

บทท 9 กฎหมาย และสทธเดกขนพนฐานในการใชไอซท (Basic Law for Media and Information Literacy)

กฎหมายทเกยวของและจาเปนตอการจดการสถานการณอนเปนปญหาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

1. เปาหมายหลก ของการใหความรในเรองน ม 2 สวนคอ หนง การรสทธตามกฎหมายทควรไดรบการคมครองความปลอดภย และ สอง การไมกระทาการอนเปนลกษณะของการกระทาความผด

2. ในแงของการออกแบบกจกรรม เนน การใหความรในเรองขอกฎหมายและโทษทเกดขนจากการกระทาความผด และ เนนการออกแบบเพอสรางเครอขายเดกในการตดตามเฝาระวงสอในแงมมตางๆทอาจสงผลกระทบเชงลบตอความปลอดภยของเดก

3.ในกลมของกฎหมายพนฐานทเกยวของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทจาเปนตองรและเขาใจนน โดยหลกคอ กลมกฎหมายวาดวยการคมครองความปลอดภยของเดกในระบบไอซท จากสถานการณปญหาทเกยวของกบไอซททเกยวของกบระบบการคมครองเดก ปรากฏในลกษณะดงน

จากลกษณะของสถานการณขางตนในแผนภาพ จะเหนไดวา กฎหมายทเกยวของกบระบบการคมครองความปลอดภยของเดกจะมสามสวน

89

ลกษณะของการกระทา ชอกฎหมาย สาระสาคญ โทษ

กฎหมายทมผลตอการจดการเนอหาสอ

1.1 สอทางเพศในเชงไมสรางสรรค (สอลามก)

สออนเทอรเนต และ เกมออนไลน อาศย พรบ.วาดวยการกระทาผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2551

(4) นาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใดๆ ทมลกษณะอนลามกและขอมลคอมพวเตอรนนประชาชนทวไปอาจเขาถงได

1.2 การคาประเวณ พรบ .ป องก นและปราบปรามการคาประเวณ พ.ศ. 2540

1.3 สอการพนน พรบ.การพนน พ.ศ. 2548

1.4 สอยาเสพตด พรบ.ยาเสพตด พ.ศ. 2522

2. กฎหมายทมผลตอการจดการพฤตกรรมเชงลบทอาจสงผลตอความปลอดภยของเดกในไอซท 2 .1 การล อลวงผ าน เค รอข ายอนเทอรเนต

ประมวลกฎหมายอาญา

2.2 การเจาะระบบ มาตรา 7 พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2551 / กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ผใดเขาถงโดยมชอบซงขอมลคอมพวเตอรทมมาตรการปองกนการเขาถงโดยเฉพาะและมาตรการนนมไดมไวสาหรบตน

จาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนสหมนบาทหรอทงจาทงปรบ

2.3 ไวรสคอมพวเตอร มาตรา 10 พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2551 / กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ผใดกระทาดวยประการใดโดยมชอบ เพอใหการทางานของระบบคอมพวเตอรของผอนถกระงบ ชะลอ ขดขวาง หรอรบกวนจนไมไมสามารถทางานตามปกต

จาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

2.4 ขอมลปลอมขอมลเทจ มาตรา 11 พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2551 / กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ผ ใดส งขอ มลคอมพว เตอรห รอจดหมายอเลกทรอนกสแกบคคลอนโดยปกปดหรอปลอมแปลงแหล งท มาของการส งขอ มลดงกลาว อนเปนการรบกวนการใชระบบคอมพวเตอรของบคคลอนโดยปกตสข

ปรบไมเกนหนงแสนบาท

มาตรา 14 พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2551 / กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

(1) นาเขาส ระบบคอมพวเตอร ซง

ขอมลคอมพวเตอรปลอมไมวาทงหมดหรอบางสวน หรอขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน

จาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

เผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรโดยรอยแลววาเปนขอมลคอมพวเตอรตาม (1) (2) (3) หรอ (4)

2.5 การหมนประมาทบนเครอขาย มาตรา 16 พระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2551 / กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ผใดนาเขาสระบบคอมพวเตอรทประชาชนทวไปอาจเขาถงไดซงขอมลคอมพวเตอรทปรากฏเปนภาพของผอน และภาพนนเปนภาพทเกดจากการสรางขน ตดตอเตมหรอดดแปลงดวยวธการทางอเลกทรอนกสหรอวธการอนใด ทงน โดยประการทนาจะทาใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน ถกเกลยดชง หรอไดรบความอบอาย

จ าค ก ไม เ ก นสามป หรอป รบไม เกนหกหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

2.6 การละเมดทรพยสนทางปญญา

2.7 การคมครองขอมลเดกในระบบ มาตรา 27 พรบ .คมครองเดก พ .ศ . หามไมใหสอมวลชนนาเสนอขอมลสวนตวของ

90

ลกษณะของการกระทา ชอกฎหมาย สาระสาคญ โทษ ไอซท 2546 / กระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษย

เดกในสอสาธารณะโดยเจตนาทจะทาใหเกดความเสยหายแกจตใจ ชอเสยง เกยรตคณ หรอสทธประโยชนอนใดของเดก หรอเพอแสวงหาประโยชนสาหรบตนเองหรอผอนโดยมชอบ

พรบ.คมครองผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครว / กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

ม . 9 หามมให ผ ใดลงพมพ โฆษณา หรอเผยแพรตอสาธารณชน ซงภาพ เรองราว หรอขอมลใด ๆ อนนาจะทาใหเกดความเสยหายแกผกระทาหรอผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครว

(3)กฎหมายทเกยวของกบการจดการพนทในการเขาถงและใชไอซท (รานเกมคาเฟ) การจดระบบการเขาใชบรการรานเกมคาเฟ

มาตรา 59 พรบ.ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ.2551 / กระทรวงวฒนธรรม

เพอประโยชนในการคมครองเดกและเยาวชน การออกกฎกระทรวงตามวรรคหน ง จ ะกาหนดเวลาในการเขาใชบรการของผซงมอายตากวาสบแปดปบรบรณ แตไมรวมถงผ ซงบรรลนตภาวะโดยการสมรสดวยกได (อาย ไมเกน 15 ป สามารถเขาใชบรการไดตงแต 14.00 น. – 20.00 น. อาย 15 –18 ป สามารถเขาใชบรการไดตงแต 14.00 น. – 22.00 น.)

91

ตอนท 5 การพฒนาวฒนธรรมในการใชไอซทเชงสรางสรรคเพอการพฒนาตนเอง ชมชน และสงคม (Basic Creative Use)

ในสงคมไทย เวลาพดถงไอซท เรามกนกถง ปญหาทเกดขนจากความเสยงตางๆ แตจะมสกกคนท

นกภาพเหลานออกบาง “นกพฒนาซอฟทแวรเกมคอมพวเตอรรนเยาวจากโรงเรยน นวมนทรราชทศ ... หรอ เครอขายศนย

ขาวเยาวชนเดกออนไลน เชน นกขาวจว โรงเรยนสวนหมอน จาก นครราชสมา .... หรอ นกพฒนาตวอกษรในเครองคอมพวเตอร หรอ ฟอนตคอมพวเตอร จาก ม.ศลปากร .... หรอ เดกยม.org กลมเดกไรสญชาตท

ทาเวบเดกยมเพอปรบทศนคตเกยวกบเดกไรสญชาตในมมมองพลงเชงบวกของเดก .... หรอ นองนานา นกเขยนการตนออนไลน ทเขยนงานขนเพราะความรกการเขยน แตอยากแสดงความสามารถดานการเขยนใหเพอนๆไดอาน จงเขยนการตนสรางสรรคคออนไลน... หรอ นองเต นกเขยนวจารณเกมรนเยาว อาย 11 ป จาก พระนครศรอยธยา ไดรบแรงสนบสนนจากพอแม และ โรงเรยนในการฝกการเขยน “

ทกลาวมาขางตน เปนเรองจรงทหยบยกขนมากลาวถง เพอใหเหนภาพของการใชงานไอซทเชงสรางสรรค ยงมตวอยางอกจานวนมากมายทพรอมจะถกหยบยกขนมาเขยนเพอบอกเลาในฐานะ “คนหวขบวน” เพอสรางการเปลยนแปลง แตเรองราวเหลาน ยงคงอยในโรงเรยนตางๆ

92

บทท 10 เครอขายเดกหวใสฉลาดใชไอซท : เปลยนวกฤตเปนโอกาส

สรางเดก 1.0 เดก 2.0 เดก 3.0

10.1 แนวคดพนฐานในการจาแนกการใชไอซทเชงสรางสรรค : การจาแนกเดกหวใสฉลาดใชไอซท

ในยคเครอขายสงคมออนไลน เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร หรอ ไอซทมบทบาทอยางมากในชวตประจาวน ปญหาทพบจากการใชไอซทม 3 สวน คอ (1) โอกาสในการเลยนแบบพฤตกรรมจากการบรโภคสอไอซท สวนหนงเพราะเดกขาดกระบวนการในการเรยนรเทาทนสอ(2) ระยะเวลาทใชในการบรโภคสอทมากเกนไป อาจจะเขาสภาวะการตดเกม ตดอนเทอรเนต หรอ ตดมอถอ ซงสงผลตอการใชเวลาในชวตประจาวน และ อาจสงผลตอเนองมายงเรองสขภาพ (3) การตกเปนทางของเทคโนโลย ไมไดใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง พฒนาชมชน และสงคม

เปนความจรงทวา สงคมไทย เรารบความเจญกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเขามาจากตางประเทศ จงมความจาเปนทจะตองเรงสราง “วฒนธรรมในการใชไอซทเชงสรางสรรค” ซงเปนหวใจสาคญในการใชงานไอซทในยคเครอขายสงคมออนไลน ททกคนสามารถเปนผผลตเนอหา ผผลตเวบไซตไดเอง การสรางวฒนธรรมในการใชไอซทในเชงสรางสรรค จะสงผลตอการสรางการเรยนรเทาทนสอ3 เทาทนสารสนเทศ4 และ เทาทนเทคโนโลย5 ใหกบเดก เยาวชน รวมถง การสรางสงคมแหงการเรยนรผานเครอขายไอซท ยงไปกวานน ยงเปนการสรางสงคมเครอขายสงคมออนไลนทมคณภาพใหมมากขนอกดวย

เพอใหเดก เยาวชน สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ในเชงสรางสรรค ซงหมายความวา ใชไอซทในฐานะเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง ทง พฒนาความร และ ความสามารถ ศกยภาพในดานตางๆ จนกระทงสามารถใชไอซทเปนเครองมอในการพฒนาชมชน และ สงคม ได จาเปนท

3 การเรยนรเทาทนสอ หมายถง กระบวนการททาใหผรบสอเขาใจความหมายของการสอสาร เปาหมายท

แทจรงของการสอสารจากผสงสาร รวมถง เขาใจถงโครงสรางของธรกจสอสารมวลชน 4 การเรยนรเทาทนสารสนเทศ หมายถง กระบวนการททาใหผรบสอสามารถวเคราะหเนอหาของสอวา ม

เปาหมายเพออะไร กลมเปาหมายเปนใคร มขอพงระวงจากเนอหาของสออยางไร รวมตลอดถง สามารถวเคราะหถงประโยชนจากเนอหาของสอนนๆได 5 การเรยนรเทาทนเทคโนโลย หมายถง กระบวนการททาใหผรบสอเขาใจกระบวนการทางเทคโนโลยพนฐานทสงตอความปลอดภยในการใชงานทงทางเทคโนโลย เชน ไวรส หรอ ทางสงคม เชน การดาวนโหลดผานทางมอถอ และ เสยคาใชจาย โดยผใชบรการไมร เปนตน การเรยนรเทาทนเทคโนโลย จะทาใหผเรยนรสามารถเลอกเครองมอในการปองกนสถานการณความไมปลอดภยจากปญหาทางเทคโนโลย

93

จะตองทาความเขาใจในประเดนหลกของการทางานในเรองนอย 3 สวน คอ (1) แนวคดพนฐานในการจาแนกการใชไอซทเชงสรางสรรค (2) ตวอยางกรณศกษา และ (3) ปจจยทสงผลใหเดกใชไอซทในเชงสรางสรรค

ความนาสนใจของการสงเสรมใหเดก เยาวชน ใชไอซทในเชงสรางสรรค กคอ การเปดโอกาสใหเดก เยาวชนสามารถใชไอซทในฐานะเปนเครองมอในการพฒนาตนเองในแงมมตางๆ โดยผลผลตของการเปดโอกาสมสองสวนกคอ สวนท 1 การไดเหนการพฒนาศกยภาพ ความสามารถในเชงสรางสรรคของเดก เยาวชนในการทางานโดยใชไอซทเปนเพยงเครองมอในการพฒนา มากกวา ทจะตกเปน “ทาส” ของไอซท สวนท 2 ผลงานสรางสรรคทเกดขนจากการทางานของกลมเดก และเยาวชน และ สวนท 3 การไดเหนเครอขายเดก เยาวชน ทใชไอซทเปนเครองมอในการพฒนาไดตอเตมเสรมความรระหวางกน เกดเปนเครอขายเดกหวใสฉลาดใชไอซท 10.2 การจาแนกเครอขายเดกในการใชไอซทในเชงสรางสรรค

จากการศกษาวจยของสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว ม.มหดล โดยไดรบการสนบสนนจาก มลนธสยามกมมาจล ไดเรยกชอกลมเครอขายเดกวา “เดกหวใสฉลาดใชไอซท” สามารถจาแนกไดเปน 3 กลมใหญ

กลมท 1 เดก 1.0 หมายถง เดกทใชไอซทในการคนหาความรเพอพฒนาตนเอง โดยเฉพาะ การคนหาความรจากเวบไซต การใชเครองมอในการคนหาความร เชน searching engine

กลมท 2 เ ดก 2 .0 หมายถง เ ดกท ใช ไอซท เปนเคร อง มอในการพฒนาศกยภาพ ความสามารถ และ ทกษะในการทางาน และสงตอความรไปยงชมชน

กลมท 3 เดก 3.0 หมายถง เดกทใชความสามารถในดานไอซทในการพฒนาและขบเคลอนสงคม รวมถง การขยายตอความรความสามารถในลกษณะของเครอขายจตอาสาเพอสงคม

10.3 เปาหมายของการทางาน เปาหมายหลกของการทางาน คอ การพฒนาจากเครอขายเดก 1.0 เปนเดก 2.0 และ เดก 3.0

เพอใหเดกสามารถใชไอซทเปนเครองมอในการพฒนาความรใหกบตนเอง ชมชน และสงคมได นอกจากนน เปาหมายอกประการหนงกคอ การทาใหเหนเปาหมายในชวตกบการใชงานไอซทโดย

ใชจดคานงดจากทกษะความสามารถของตนเองนามาประยกตใชกบความรความสามารถดานไอซท

94

บทท 11 ตวอยางเดก 2.0 และ เดก 3.0 เรองจรงทมอยในสงคม

ตวอยางกรณศกษา ในตวอยางกรณศกษาจะทาใหเหนภาพตวอยางของการใชไอซทในเชงสรางสรรค โดยจะนาเสนอเครอขายเดก 2.0 และ เดก 3.0 เรมจาก เครอขายเดก 2.0

กรณศกษาท 1 นกขาวจว โรงเรยนสวนหมอน ด.ญ. ณฐรกา เปย หรอ นองลกเกด

นกเรยนชน ป.6/3 โรงเรยนสวนหมอน จงหวดนครราชสมาโครงการนกขาวจวเปนโครงการทรเรมโดยอาจารยชยวฒน ซงไดรบการสนบสนนจาก“มลนธอนเทอรเนตรวมพฒนาไทย” ประกอบกบครททาหนาท

สนบสนนการทางานของเดก และ ใหใชอปกรณในโรงเรยน ทาใหวนนเดกๆ ในโรงเรยนสวนหมอนไดมกจกรรมเสรมทกษะการเรยนรมากมาย อาท การทาสารคด การทาหนงสออเลคทรอนกส และการทา Game maker

กรณศกษาท 2 กลม Confuse Way นาทมโดย นองฮง จาก โรงเรยนนวมนทราชนทศ เปนกลมเดกนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายทรวมตวกนพฒนาเกมคอมพวเตอรชอวา Confuse game

เปนเกมแนว Serious Game ทเกดจากเดกนกเรยนจานวน 11 คนในโรงเรยน โดยไดมการสนบสนนการ

ทางานของทมพฒนาเกม Confuse way game น มการตง อาจารยทปรกษาขนมาชวยดแลนอง ๆ ทมงาน

และในเรองการทางานนอง ๆ ทมงานกสามารถใชหองคอมพวเตอรของโรงเรยน ชวงพกกลางวน และชวงหลงเลกเรยน และมการใหคาขนมนองๆ ทมงานบาง นอกจากนนโรงเรยนนมหมวดการอาชพเทคโนโลย ซงเปนหมวดยอยของคอมพวเตอร และมการสอนทา 3D Animation และเนองจากเกม confuse way นนป

นเกมเกยวกบภาวะโลกรอน นอง ๆ ทมพฒนานยงสามารถหาขอมลทเกยวของกบเรองภาวะโลกรอนนามาเปนขอมลในการทาเกมไดจากหองเรยนสเขยว ซงเปนหองเรยนทมเนอหาการใหความรเกยวกบภาวะโลกรอน สาหรบ เครอขายเดก 3.0 มกรณศกษานาสนใจหลายตวอยาง เชน

กรณศกษาท 1 ปรชญา สงหโต ทาเวบไซตฟอนตดอทคอมเพอใหคนไทยไดใชตวอกษรไทยฟร และพฒนาสงคมของการออกแบบของไทย เพอการแบงปนออกแบบและสนใจไอซทมาตงแตเดกและอยคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาหาวทยาลยศลปากร ป 2546 ผมตองทางานสงอาจารยหรอทรจก

กนวา “งานวทยานพนธ” โดยมขนตอนของการสเกตชแบบ ทสวนใหญจะทาดวยคอมพวเตอร แตมาวน

หนงนกอยากใหมลายมอตวเองอยในงานบาง ใหดเหมอนการสเกตชงานแบบหยาบๆ บวกกบเรมรวามวธทาลายมอเราดวยคอมพวเตอรได จงลองทาด โดยไมมความรแตอยางใด จนไดฟอนตออกมาตวหนง กนาไปใสในงาน อาจารยและเพอนๆ กฮอฮา เลยลองใหเพอนๆ โหลดไปใชกน และนนเปนทมาของฟอนต

95

iannnnnnUBC ตอมากไดสรางเวบไซตโดยการศกษาดวยตวเองอกเชนกนเพอเปนพนทใหคนทชอบงาน

ออกแบบและทา Font มาแลกเปลยนแบงปนกน

กรณศกษาท 2 กลมเดกยม นองหนม นลตา การเรมตนพฒนาเวบไซดเรองราวของ สทธเดกโดยเฉพาะเดกไรสญชาต จากจงหวดเชยงราย กบการเรมตนพฒนาเวบไซดเรองราวของ สทธเดกโดยเฉพาะเดกไรสญชาต เวบไซตใหความรและขาวสารของเดกไรสญชาตโดยมมมองจากเดกไรสญชาตเอง ดวยวตถประสงคสงเสรมเรองความหลากหลายทางสงคม และผลกดนใหเดกทกคนในสงคมไทยมแตรอยยม มอสระ มความคดสรางสรรคไดเรยนหนงสอ โดยไดรบการอบรมพนฐานการใชเทคโนโลยและการทาเวบไซตจากมลนธกระจกเงาเชยงราย และมการรวมตวกบเพอนๆ ทอบรมทางานตอไป

กรณศกษาท 3 กลมนองๆจากโรงเรยนบานบางละมง ทควารางวลชนะเลศการประกวด

การจดทาเวบบลอก www.thinkquest.com โดยคณครในโรงเรยนมบทบาทเปนผอานวยความสะดวก

(Facilitator) ใหการสนบสนนความรในการทางาน เปดโอกาสใหเดกๆไดใชคอมพวเตอรในโรงเรยนในการ

จดทาเวบบลอก เปดโอกาสใหเดกๆได แสดงความสามารถในการคนควาขอมล จดทาขอมลผานทางเวบบลอก ใหกาลงใจ ชวยใหความเหนตอเวบบลอก รวมไปถง การชวยแนะนาแหลงขอมลในการคนควาเพมเตม

นอกจากนน จากการทางานวจย เดกหวใสฉลาดใชไอซท ยงพบวา นอกจากดานอนเทอรเนตแลวทางดานกลมเกมคอมพวเตอร ยงม เทพ 5 องค ซงหมายถง ตนขบวนคนหวแถว ในการใชเกมคอมพวเตอรเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง เทพ 5 องคนไดถกใหคาจากดความโดยเครอขายเดกหวใสฉลาดใชไอซท ในการจาแนกเทพทง 5 องคยงคงใชแนวคดพนฐานในการจาแนกเดกหวใสฉลาดใชไอซทอย นนคอ

กลมเดก 1.0 ม เทพองคท 1 เดกท เขาขายลกษณะตดเกมและสามารถกลบสการใชชวตตามปกต

เดก 2.0 ม เทพองคท 2 เดกเลนเกมและพฒนาตนเองมาสนกเขยนวจารณเกมในฐานะของคอลมนสกนตยสารเกมคอมพวเตอร

เทพองคท 3 เดกเลนเกมทสามารถฝกฝนตนเองอยางมระเบยบวนย รจกการแบงเวลา ในการฝกซอมการเลนเกมและสามารถเขาแขงขนการเลนเกมในรปแปบบของ E-Sport

เทพองคท 4 เดกเลนเกมทสรางสรรคสงคมในเกมตนกลายเปนหวหนาชมชนเกม หรอ Game Master

เดก 3.0 ม เทพองคท 5 เดกเลนเกมทมความสนใจในการพฒนาเกมและสามารถพฒนาลกษณะของตวละครในเกมผานงานดานการออกแบบ และพฒนาเกมดวยตนเอง

96

บทท 12 ปจจยสนบสนนเพอสรางการเปลยนแปลง

เรองทโรงเรยนออกแบบได : คนหา หนนเสรม เปดโอกาส สรางพนท

ปจจยหลกในการสงเสรมใหเดกใชไอซทในเชงสรางสรรค หรอ กลายเปนเดกหวใสฉลาดใชไอซท พบวามดวยกน 4 ปจจยหลกๆ กลาวคอ

ปจจยท 1 ตวเดกเอง ทมความสนใจในการใชไอซทเพอการพฒนา ปจจยนตองการแรงหนนเสรมจากปจจยอก 3 ดาน ประกอบกน

ปจจยท 2 บคคลรอบขาง ทง พอแม คร ชมชน ทคอยเปนพเลยงในการสนบสนนการใชไอซทเชงสรางสรรคของเดก บทบาทของบคคลรอบขาง สามารถใหการสนบสนนใน 4 ลกษณะใหญๆ กลาวคอ

(1) ดานเครองมอหรออปกรณในการทางาน เชน เครองคอมพวเตอร อปกรณตางๆ โดยอาจเปนเครองคอมพวเตอรทบาน หรอ เครองคอมพวเตอรในหองคอมพวเตอรของโรงเรยน เชน การเปดโอกาสใหพฒนาเกมโดยใชอปกรณคอมพวเตอรของหองคอมพวเตอรในโรงเรยนนวมนทรราชนทศฯในตอนเยนหลกเลกเรยน พรอมคาขนมทเดกๆจะไดซอทานในเวลาเยน

(2) การสนบสนนดานความร เชน การอบรมใหความร การใหคนควาหนงสอ ตารา (3) การสนบสนนโดยการทาความเขาใจและเปดโอกาส การทาความเขาใจในการใชไอซทของเดกๆ

และพรอมทจะเรยนรการใชไอซทในเชงสรางสรรคเพอสามารถรวมพดคยกบเดกๆ รวมถง การหาโอกาสใหเดกๆไดแสดงความสามารถในการใชไอซทเชงสรางสรรค

(4) ในกรณของครในโรงเรยน บทบาทสาคญคอ การใหโจทยททาทายกบเดกๆในการทางานโดยใชไอซทเปนเครองมอ เชน การใหสรางแอนนเมชน โดยครแนะนาวธการคนควาการทาแอนนเมชนจากเวบไซตตางๆ หรอการใหจดทาเวบบลอกความร หรอ การสรางสรรคคลปวดโอบอกเลาประวตความเปนมาของชมชน เปนตน

ปจจยท 3 สงแวดลอมดานพนทและโอกาส ซงหมายรวมถง (1) พนทออนไลนทเปนพนทในการแสดงผลงานของเดกๆและเปนพนทในการแลกเปลยนเรยนรของเครอขายเดก (2) พนทออฟไลน โยเฉพาะ รานเกมคาเฟ ในกรณทเดกไมมอปกรณ หรอ ไมมอนเทอรเนตความเรวสงในการใชงานในกรณทตองการสงขอมลขนาดใหญ (3) โอกาสในการแสดงผลงานความสามารถเพอบอกเลาความเปนตวตนของเครอขายเดก

การสนบสนนพนทออนไลนเพอใหเปนพนทของการนาเสนอ แสดง โชว ผลงานทเกดขนจากการสรรคสรางของเครอขายเดก เยาวชน เปนอกหนงปจจยทมความสาคญทจะทาใหเกดโอกาสในการไดแสดงความสามารถของเครอขายเดก นอกจากนน ยงเปนการรวมตวของกลมเดกทมความชอบเหมอนกนเพอมาแลกเปลยนผลงานระหวางกน ยกตวอยางเชน www.fuse.in.th (พนทปลอยของอสระ),

www.weareimpact.com (พนทปลอยของอสระ) , www.thaitube.com (พนทนาเสนอผลงานดานเกม

97

คอมพวเตอร) , www.thaigoodview.com (พนทนาเสนอผลงานในแนว E-learning) ไดเปดโอกาสดานพนท

ของการ “ปลอยของ” ใหกบเดก เยาวชน ทนาเสนอผลงานในรปแบบตางๆเชน เพลง มวสกวดโอ แอนน

เมชน บทความ เปนตน พนทออฟไลนในสวนของรานเกมคาเฟ เปนพนททมความสาคญในฐานะของพนทในการเขาถงและ

ใชงานไอซท ในการทางานของเครอขายเดก เชน กลมเครอขายเดกยม ททางานพฒนาเวบไซตเพอกลมคนไรสญชาต หรอ กลมเครอขายเยาวชนจากศรษะเกษ หรอแมแตเครอขายนกขาวพลเมองเดก จากทะเลนอย พทลง เองซงถงแมจะมความตงใจ ความสามารถแตหากขาดโอกาสในการเขาถงและใชงานเครองมอ อปกรณ โครงขายในการเชอมตออนเทอรเนต โดยเฉพาะอนเทอรเนตความเรวสง กจะทาใหไมสามารถใชไอซทเปนเครองมอในการทางานได ดงนน รานเกมคาเฟ จงเปนพนททางเลอกทสาคญของโอกาสในการทางาน อปกรณ การเชอมตอ ทาใหเดก เยาวชนสามารถสรางสรรคผลงานไดอยางเตมทและเตมความสามารถผานอปกรณในรานเกมคาเฟ ซงมศกยภาพอยางมากดานอปกรณ การเชอมตอ

ในสวนของการสนบสนนนดานโอกาส เพอเปดโอกาสใหเดกๆไดแสดงความสามารถในการใชไอซทในเชงสรางสรรค เวทในลกษณะน สามารถเปดโอกาสใหเดกๆได “โชวของ” ผานกจกรรมในลกษณะของการประกวด หรอ การแสดงผลงานกได และสามารถจดไดทงในระบบออนไลน และ ระบบออฟไลนในพนทจรง เชน ในโรงเรยน ในชมชน ในองคการบรหารสวนทองถน กได

ปจจยท 4 ความร และ เครองมอ เปนปจจยในลกษณะของเครองมอในการทางาน เพอทาใหเดก เยาวชนสามารถเลอกใชเครองมอ และ มความรในการใชเครองมอในการใชไอซท

นอกจากพนทออนไลนประเภทเวบบลอก แลว ยงมกลมเฉพาะทมการพฒนาจดทาเวบไซตเพอการสอสาร หรอ การเปลยนแปลง รณรงคทางสงคม ทมการใชโดเมนเฉพาะ จาเปนทจะตองมการสนบสนนดานโปรแกรมในการสรางเวบไซต ซงเปนกลไกทสาคญททาใหเดก เยาวชน สามารถจดทาเวบไซตหลกทมโดเมนเฉพาะในการสอสารสงคม เชน โปรแกรม Autopage ท กระจกเงา ไอซท Bannok จดทาใหกบ

www.thalanoi.in.th นกขาวรนเยาวจากพทลง เพอเปนเวบไซตสอสารดานการขาวในชมชน หรอในกรณ

ของเดกยม ทเปนการรวมตวของเดก เยาวชน ไรสญชาต จดทาเวบไซต www.dekyim.org เพอเปนสอกลาง

ในการนาเสนอความสรางสรรคของเครอขายเดกไรสญชาต โดยมเปาหมายเพอนาเสนอเรองราว สาระเชงบวกทเดกไรสญชาต เดกไรรฐไดทาขน

เปาหมายของการสนบสนนดวยโปรแกรม ปจจยดานความรในการใชงานไอซท และปจจยความรในการจดทาขอมล หรอ ในการสรางสรรคเนอหาออฟไลน ทงในรปของแอนนเมชน ภาพยนตรสน ขาว สารคด สอการเรยนการสอนออนไลน ทง 2 สวน เปนปจจยสาคญททาใหเครอขายเดก เยาวชนสามารถใชงานไอซทได รวมไปถง สามารถใชงานไอซทในการพฒนาตนเอง และพฒนาสงคมไดดวย

ยกตวอยางใน 2 กรณ กลาวคอ (1) การเสรมสรางความรในการใชไอซท ความรในการจดทาเวบบลอก แบบทคณนวฒน จาก Weareimpact หรอ นองพระพล จากไอซท Bannok จดทาการอบรมให

ความรในการใชงานดานไอซท หรอการอบรมใหความรกบครและนกเรยนของ อาจารยพนศกด Thaigoodview เพอสรางความเชอมนและความตระหนกถงประโยชนจากการใชไอซท การอบรมใหความร

กบเครอขายพอแม แบบท พศรดา จากมลนธอนเทอรเนตรวมพฒนาไทยจดทา (2) การเสรมความรในการพฒนาและสรางสรรคเนอหาอยางอสระ เชน หนงสน เพลง มวสควดโอ การตน แอนนเมชน ผานการจดทา

98

คายอรบรมความรเชงกระบวนการ แบบท ฟวแคมป จดทาทกเดอน (3) การเสรมสรางความรในการพฒนาเนอหาแบบสอการเรยนการสอนอเลกทรอนกส หรอ E-Learning ของไทยกดวว ของอาจารยพนศกด

www.thaigoodviews.com

99

คาสาคญ บรการยอดนยมบนอนเทอรเนต

• เวรล ไวด เวบ (WWW - World Wide Web) คอบรการเรยกดขอมลแบบมลตมเดย ประกอบดวยตวหนงสอ รปภาพ เสยง หรอ วดโอ โดยขอมลจะถกจดไวเปนหนาๆ ทเรยกวาเวบเพจ (Web page)

ซงหนาแรกทเขาถงจะเรยกวาโฮมเพจ (Home page) เวรล ไวด เวบ มการเชอมโยงขอมลหลายมต

(Hypertext) คอเมอผใชกดทขอความไฮเปอรเทกซ กจะสามารถเรยกดขอมลทลกหรอละเอยดมาก

ยงขนได คาวา เวบไซต (WebSite) กคอเวบเพจหลายๆ หนามารวมกน การเรยกดเวบไซตตองใช

โปรแกรมทเรยกวาเวบเบราเซอร (Web Browser) เวบเบราเซอรทนยมใชกน ไดแก ไออ (IE-

Internet Explorer), โมซลลาไฟรฟอกซ (Mozilla FireFox) และ โอเปรา (Opera)

• จดหมายอเลกทรอนกส หรอ อเมล (Electronics mail : E-mail) คอการสงจดหมายทางคอมพวเตอร โดยผสงจะตองพมพขอความทตองการสอสาร อาจแนบรปภาพ ไฟลเสยง หรอไฟลวดโอไปกบจดหมายกได จดหมายจะถกสงถงปลายทางอยางรวดเรวภายในเวลาไมกวนาท และเขาไปรอในตจดหมายอเลกทรอนกส เมอผรบมาเปดตจดหมายกสามารถอานจดหมาย เปดดเอกสารแนบ และพมพขอความตอบจดหมายกลบมาไดอยางสะดวกและรวดเรวเชนเดยวกน ผรบและผสงจดหมายจะตองมชออเมล หรอ อเมลแอดเดรส (E-Mail Address) ไวใชในการตดตอกน ชออเมล

ประกอบดวยชอผใช ตามดวยเครองหมาย @ (อานวา แอด) ตามดวยทอยบนอนเทอรเนต ซงไดแก

ชอเครองคอมพวเตอร หรอ ชอโดเมน ผใชอนเทอรเนตสามารถสมครขอใชอเมลฟรจากเวบไซตหลายแหง เชน www.thaimail.com หรอ www.hotmail.com เปนตน อเมลเปนทนยม เพราะเปน

วธการสงจดหมายทรวดเรวและสะดวก โดยระบบสามารถจดการกบขอความทมขนาดเลกและใหญได ในปจจบนผคนใชอเมลในการสงผานไฟลหลายๆ ประเภท ทงแบบตวอกษร รปภาพ เสยง และอนๆ ระหวางกน ผใหบรการอเมล มกจะแจงขอมลในขนตอนการเปดบญชผใชงาน เปนตนวา ขนาดพนททผใหบรการเปดใหใชได การกรองอเมลไมพงประสงค การยกเลกบญชผใชงานหากไมมการใชงานเปนระยะเวลานาน ความชวยเหลอหากเกดปญหาในการใชงาน หรอ เมอลมรหสผาน เปนตน

• โทรศพทผานอนเทอรเนต (VoIP) หรอ Voice over Internet Protocol เปนการนาเอาเสยงทอยใน

รปสญญาณดจทลมาบบอดพรอมกบการเขารหส และจดสงผานเครอขายอนเทอรเนตไปยงผรบปลายทาง โดยผรบปลายทางอาจเปนโทรศพทพนฐานทวไป หรอเปนโทรศพทบนอนเทอรเนตกไดเชนกน ประโยชนของ VoIP คอ คาบรการถกกวาการใชโทรศพทพนฐานสาหรบการโทรหา

ปลายทางทเปนโทรศพทปกต หรอไมมคาใชจายในการโทรหากนระหวางผใชงานอนเทอรเนตดวยกน

• การสงขอความตอบโตแบบทนท (Instant Messaging : IM) ประโยชนของการใช IM คอ

สามารถรไดวาเพอนหรอผทเราตองการคยดวยนนอยในสถานะทเราสามารถคยดวยไดหรอไม และสามารถสนทนาโตตอบกนไดทนทถาเพอนเปดโปรแกรม IM อยดวย แตถาในกรณเพอนไมเปด

100

โปรแกรม IM หรอไมเชอมตออนเทอรเนต เรากสามารถฝากขอความไว เมอเพอนเปดโปรแกรม ก

จะไดรบขอความของเราทนท ตวอยาง IM ทนยมใชในบานเรา เชน MSN messenger , Gtalk ,

Skype และ Yahoo Messenger เปนตน การเลอกใชบรการ IM ขนอยกบวาเราตองการสนทนากบ

คนกลมใด และคนกลมนนๆ ใช IM ชนดใด การเปดใชบรการ IM ของผใหบรการทแตกตางกนจะไม

สามารถสนทนากนได

• กระดานสนทนา หรอ เวบบอรด (Webboard) ประโยชนของกระดานสนทนา คอเปนชองทางในการตดตอสอสาร ประกาศ แจงขาว ใหขอมล และแลกเปลยนความคดเหนระหวางกลมสมาชก สามารถแยกหวขอตางๆ ออกเปนกระทๆ และมการสงขอความโตตอบกนในหวขอเดยวกนได ทาใหเกดสงคมระหวางสมาชกทสนทนาแลกเปลยนความคดเหนในหวขอสนทนาเดยวกน ใชงานงาย ปจจบน ผใชงานสามารถนารปภาพ ไฟลเสยง หรอวดโอ ไปวางไวบนกระดานสนทนาได ทงนกระดานสนทนาบางแหงตองมการสมครเปนสมาชกกอนจงจะสามารถแสดงความคดเหนทเรยกวาการโพสต (Post) บนกระดานสนทนาได การสมครสมาชกในกระดานสนทนาบางแหง จาเปนตองม

หมายเลขโทรศพทหรอสาเนาบตรประจาตวประชาชนเพอยนยนตวตนดวย เนองจากการใชงานกระดานสนทนาอาจมการแสดงขอความหรอภาพทมผลกระทบดานลบตอผใชงานทานอนๆ ตวอยางกระดานสนทนา ทไดรบความนยม เชน www.pantip.com , www.dek-d.com เปนตน ขอ

ควรปฏบตในการใชกระดานสนทนา การสมครเปนสมาชก และการโพสตขอความหรอไฟลตางๆ บนกระดานสนทนา ผใชควรศกษากฎระเบยบของกระดานสนทนาเสยกอน เพอไมใหทาผดระเบยบหรอผดกฎขอบงคบของกระดานสนทนา รวมถงผดกฎหมายดวย

• กลมขาว (Usenet/New group) เปนบรการเขาถงขอมลขาวสารของกลมคนทพดคย ซกถาม แลกเปลยนความคดเหน และมความสนใจในเรองเดยวกน โดยจะมคนสงขอความหรอประเดนเขาไปในกลม แลวผอานภายในกลมกจะอภปรายหรอตอบกลบมา กลมขาวนมประโยชนมากในแงของการตดตามขอมล การแสดงความคดเหน และการรบฟงขอมลขอคดเหนจากผอน โปรแกรมทนยมใชในการเขาถงกลมขาว เชน เนตสเคป นวส (Netscape News)

• เวบไซตเพอการแชรรป นอกจากกระดานสนทนาทใชเปนพนทแลกเปลยนความคดเหนกนแลว ยงมเวบไซตอกรปแบบหนงทไดรบความนยมเชนกน คอ เวบไซตเพอการแชรรป เชน Multiply.com , Flickr.com เปนตน ใชเพอการแชรหรอแบงปนรปภาพทมขนาดใหญและรองรบ

สมาชกจานวนมาก ผทตองการใชงานจะตองสมครสมาชกกอนจงจะสามารถนารปขนไปวางหรออพโหลด ( Upload) บนเวบไซตนนๆ ได การใชงานทาไดงาย และสามารถอพโหลดไดคราวละหลายๆ

รป รปทนาขนไปวางจะถกเรยกชมหรอดาวนโหลด (Download) ไดโดยผใชงานอนเทอรเนตทวไป

ขอสงเกตกอนใชบรการคอ ผใชควรศกษาขอกาหนดและขอบเขตการใชงานเวบไซตในสวนของขอมลสวนบคคลและ ลขสทธของไฟลรปภาพหรอไฟลทถกนามาแชร ภาพทนาขนไปวางแชรตองไมละเมดลขสทธหรอสทธสวนบคคลของผอน

• เครอขายทางสงคม (Social Network) เครอขายทางสงคม เปนแหลงรวมของผคนจากทวทกมมโลก ทเขามาตดตอสอสาร ทาความรจกกน เชอมโยงกนในทศทางใดทศทางหนง เวบไซตเครอขาย

101

ทางสงคม เชน Hi5.com , Facebook.com , Twitter.com เปนตน เปนชมชนหรอสงคมออนไลน

ทเปดใหคนเขามาพบปะ หาเพอนใหม และคนหาผคนทเราเคยรจก สามารถแบงปนความร รปถาย หรอวดโอ ใหกบคนทวไป รวมถงการเขารวมกลมทตนเองสนใจ พดคยกนในเรองทสนใจเหมอนกน ปรกษาหารอในเรองทตองการ เครอขายทางสงคมเปนทนยมของวยรนและกลมคนทกระดบ เนองจากเปนพนททสามารถแสดงความเปนตวตนไดเตมท และมผคนทสนใจในการแบงปน แชรประสบการณ รวมถงการไดรบการยอมรบโดยไมตองพบเจอกนจรงๆ การใชงานจาเปนตองมการลงทะเบยนและใสขอมลของผทตองการใชบรการ เชน ชอ ทอย อาย อเมล เปนตน ขอควรระวงกอนการใชบรการ ไดแกการใสขอมลบนเวบไซตเครอขายทางสงคม ควรคานงถงขอมลสวนบคคล ไมควรเปดเผยขอมลสวนตวมากเกนไป เพราะเราไมสามารถไวใจผคนในสงคมออนไลนไดอยางเตมท เนองจากเราไมรจกตวตนทแทจรงของเขา และอาจมกลมคนทจองจะหาประโยชนจากผทรเทาไมถงการณ โดยนาขอมลสวนตวไปใชประโยชนในทางมชอบ

เฟสบค (Facebook) คอ บรการบนอนเทอรเนต ทจะทาใหเราสามารถตดตอสอสารและรวมทา

กจกรรมใดกจกรรมหนงหรอหลายๆ กจกรรมกบผใชเฟสบคคนอนๆ ได ไมวาจะเปนการตงประเดนถาม-

ตอบในเรองทสนใจ การโพสตรปภาพ โพสตคลปวดโอ เขยนบทความหรอ blog แชทคยกนแบบสดๆ เลน

เกมแบบเปนกลมซงเปนทนยมมาก และยงสามารถทากจกรรมอนๆ ผานโปรแกรมประยกตอกมากมาย เฟสบค ยงเปดโอกาสใหเราไดพบปะสงสรรคกบเพอนๆ ทงเพอนเกา เพอนเรยน เพอนชมรม เพอนของเพอน ซงกลายมาเปนเพอนใหมของเรา

102

ทวตเตอร (Twitter) คอการสอสารกบคนในเครอขายของเรา การเลนทวตเตอรคอการตดตามผคนทสนใจในเรองเดยวกบเรา เชน ทองเทยว อาหาร เทคโนโลย หรออาจเปนการตดตามบคคลทเราสนใจ เชน นกเขยน คอลมนสต เวบไซต เวบบลอก หลงจากทเราตดตาม (follow) ใครสกคน ขอความทวตของคนๆ

นนกจะปรากฏบนหนาตางทวตเตอรของเรา (ขอความยาวไมเกน 140 ตวอกษร หากคนทเรา follow สนใจ

ในตวเราเชนกน พวกเขากสามารถตดตามเราไดเชนกน (เราเรยกคนทตดตามเราวา followers) เมอการ

ตดตามเกดขน เครอขายของเรากเกดขน

ไฮไฟว (Hi5) คอ ทๆ เราสามารถพบปะผคนจากทวทกมมโลกได เราสามารถคนหาผคนทอยหรอเคยอยภมลาเนา โรงเรยน หรอ มหาวทยาลยเดยวกนกบเรา ไมวาเ ขาจะอยสวนไหนของโลกกตาม ไฮไฟวยงสนบสนนใหไดพบปะเพอนใหมๆ แบงปนสงทมความสาคญใหกนและกน ทงรป

ถาย คลปวดโอ คลปเพลงศลปนคนโปรด เขยนไดอาร ตลอดจนการไดเขารวมกลมเพอนๆ ทเราสนใจ แคคลกคาวา “ Add” สมาชกคนอนๆ กจะมาเปนเพอนกบเราไดโดยอตโนมต หรอถาเราสมครตรงจากเวบ

ไฮไฟว ระบบนกจะไปเชญชวนเพอนๆ และคนรจกของเพอนๆ มาเปนเพอนเราเหมอนกน เสนหของไฮไฟว นอกจากจะทาใหเรามเพอนเยอะแลว ยงเปนทๆ เราสามารถแสดงออกถงความเปนตวของเราเองไดอกดวย โดย

“ อยากรจงวาตอนนคณทาอะไรอย ”

จะดไหมถาเราสามารถบอกสถานะใหใครตอใครทราบวา ตอนนเราอยทไหนและทาอะไรอย ดวยการโพสตหรอสงขอความสนๆ ความยาวไมเกน 140 ตวอกษรตอครง สงตรงถงผรบ และจะสงสกกครงตอวนกได

ตามทตองการ ผานบรการกระบอกเสยงออนไลนทมชอวา Twitter ( ทวตเตอร )

103

เอกสารอางอง

ภาษาไทย

อทธพล ปรตประสงค. 2553. ความรในการจดการสอเพอเดก เยาวชน และครอบครว เวบไซต http://gotoknow.org/blog/archangoh/430334

สถาบนคมครองผบรโภคในกจการโทรคมนาคม .2552. ชดความรเพอคมครองผใชอนเทอรเนต และ ชดการสอนเพอจดกจกรรมการเรยนรคมครองผใชอนเทอรเนต. เวบไซต http://www.tci.or.th

ศรดา ตนทะอธพานช .2551 .ชดการสอนเสรมทกษะการใชอนเทอรเนตสรางสรรคและปลอดภย เวบไซต http://www.inetfoundation.or.th

ภาษาองกฤษ Childnet International. Internet Safety Programme. (http://www.kidsmart.org.uk)

The National Center for Missing & Exploited Children (NCMEC) and Boys & Girls Clubs of America (BGCA). NetSmartz Workshop : Keeping Kids and Teens Safer on the Internet. http://www.netsmartz.org

The Department for Education and Skills (DfES) and British Educational Communications and Technology Agency (Becta). Teaching e-safety at Key Stages 3 and 4. http://www.education.gov.uk/publications/standard/publicationdetail/page1/BEC1-15489

European Commission. Safer Internet Programme : Empowering and Protecting Children Online. http://ec.europa.eu/information_society/activities/sip/index_en.htm

104

คณะทางาน

ทปรกษา 1. คณ มาหา คบารรเบย

ผอานวยการ องคการแพลน ประเทศไทย 2. ดร. ฟลป คก

ผอานวยการ สถาบนระหวางประเทศเพอสทธและการพฒนาเดก (IICRD)

คณะกรรมการ 1. นพ. สรยเดว ทรปาต

ผอานวยการสถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล 2. พญ. พรรณพมล วปลากร

ผอานวยการสถาบนราชานกล 3. รศ.ดร. สมพงษ จตระดบ

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 4. ดร. ประภาพรรณ จเจรญ

ประธานหลกสตรวทยาการเสพตด สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

ผพฒนาหลกสตร 1. อาจารยศรดา ตนทะอธพานช

มลนธอนเทอรเนตรวมพฒนาไทย 2. อาจารยอทธพล ปรตประสงค

สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล

course seethroughict

Documents