corrbiblio full final-new

Нээлттэй Нийгэм Форум

Монгол дахь Авилгалын асуудалдхолбогдох ном зүй

2005 он

Өмнөтгөл

Авилгал өнөөгийн Монголын нийгмийн хамгийн ноцтой, хамгийн тулгамдсан асуудал болоод байгааг хүн бүхэн хүлээн зөвшөөрч байна. Улс орны маань хөгжлийг боогдуулан, хордуулж байгаа авилгалтай цаг алдалгүй, шийдвэртэй тэмцэх явдал хамгаас чухал болоод байгаа нөхцөлд “Авилгалын асуудалд холбогдох ном зүй”-г Монголд анх удаа гаргах туйлын зөв зүйтэй, хэрэгтэй ажлыг Нээлттэй Нийгэм Форумаас санаачилсан явдлыг талархан хүлээж аваад бид энэхүү бүтээгдэхүүнийг уншигч авхай танаа толилуулж байна.

Ном зүйг бүрдүүлэхдээ цаг хугацааны хувьд 1990 оноос өнөөдрийг хүртлэх хугацааг хамарсан бөгөөд аль болох олон эх сурвалж ашиглах, авилгалын олон талыг хамрах, хэрэглэгхэд дөхөм хэлбэрт оруулахыг чармайсан болно. Материал авсан эх сурвалжуудын заримаас дурдвал: Улсын төв номын сан, Шинжлэх Ухааны академи, Их, дээд сургуулиудын номын сан, Шинжлэх ухаан, мэдээллийн паркын номын сан, Монголын Нээлттэй Нийгэмийн Форумын номын сан, Улсын Их Хурлын номын сан /архив/, Удирдлагын академи, Хууль зүйн үндэсний төв, Улс төрийн боловсролын академи, Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн танхимын номын сан, Зориг сан болон авилгалтай тэмцэх чиглэлээр ажилладаг бусад төрийн бус байгууллагууд, НҮБ, гадаадын ЭСЯ болон төрийн бус байгууллагууд зэрэг юм. Интернетээс хайлт хийж мянга гаруй нэгжээс шүүлт хийн URL хаягийн хамт оруулсан болно. Ном зүйд оруулсан бүтээлүүдтэй судалгааны байгийнхан нэг бүрчлэн танилцаж товч агуулга, тайлбарыг бичиж боловсруулсан юм.

Ном зүйг эмхэтгэн бэлтгэсэн баг:

1. С.Баяраа /Зориг сангийн зөвлөх/2. Д.Ламжав /”Цэх” төрийн бус байгууллагын тэргүүн/3. Н.Баяраа /ШУА-ийн Философи, социологийн хүрээлэнгийн эрдэм

шинжилгээний ажилтан/4. О.Цэрэннадмид /Зориг сангийн гүйцэтгэх захирал/5. Ч.Батбямба /Зориг сангийн төслийн ажилтан/

Ном зүйг ашиглах заавар

Ном зүйд орсон материалуудыг “А. Авилгалын тухай ерөнхий сэдэв”, “Б. Авилгал ба засаглал”, “В. Авилгал ба иргэний нийгэм”, “Г. Авилгал ба хувийн хэвшил”, “Д. Авилгал ба хэвлэл мэдээлэл” гэсэн ерөнхий таван бүлэгт хувааж нэгдсэн дарааллар байрлуулсан байгаа. Ном зүйн төгсгөлд байгаа хавсралтаас ном зүйд орсон материалын талаархи товч мэдээллийг зохиогч / хэвлэн нийтлэгчийн нэрсийн цагаан толгойн дарааллар хүснэгтэд оруулсан хувилбарыг харж болно. Дараах жишээн дээр ном зүйд орсон материалыг нэгэн загвараар хэлбэржүүлсэн байдлыг үзүүлэв:

(1) 008.

(2) Хүний Эрхийн Үндэсний Комисс, (3) 2002. (4) “Ìîíãîë Óëñ äàõü õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººíèé áàéäëûí òóõàé èëòãýë, 2002 îí”.

(5) Íîì, (6) 102 õóóäàñ, (7) ìîíãîë

(8) Óã íîìûã Ìîíãîëûí ÕÝ¯Ê áýëòãýí, Í¯ÁÕÕ/ Хүний Эрхийн Дээд Комиссарын Газар (ÕÝÄÊÃ)-ûí õàìòàðñàí ÌÎÍ/01/103 òºñëèéí õ¿ðýýíä, 2003 îíä “Õààí Ïðèíòèíã” ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëæýý. Óòàñ: 262902, 262971, E-mail: [email protected], Âýáñàéò: http://www.nhrc-mn.org

(9) Í¯Á-ûí ñàíõ¿¿æèëòýýð õèéãäñýí “Õ¿íèé ýðõèéí ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä 2001 îíû 5-ààñ 8-ð ñàðä “Õ¿íèé ýðõèéí òºëºâ áàéäàë”-ûí ñóäàëãàà íü óã èëòãýëèéí ñóóðü áîëñîí àæýý. Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã íèéñëýë áîëîí á¿õ àéìàãò, 127 ñóì, 8822 ºðõ, 579 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, 60 øàõàì ìÿíãàí èðãýäèéã õàìðóóëàí õèéæýý. Óã ñóäàëãààíû ä¿íã 2001 îíä îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí ºäðººð îëîí íèéòýä çîðèóëàí õýâë¿¿ëýí òàðààæýý.

(1) ------ Материалын нэгдсэн дугаар

(2) ------- Зохиогч / Хэвлэн нийтлэгч

(3) ------- Нийтэлсэн он

(4) ------- Материалын гарчиг

(5) ------- Материалын төрөл

(6) ------- Хуудасны хэмжээ

(7) ------- Ямар хэл дээр байгаа

(8) ------- Материалын гарал үүслийн /эх үүсвэрийн талаархи мэдээлэл

(9) ------- Материалын товч агуулга, тайлбар

http://www.nhrc-mn.org/

mailto:[email protected]

Òîâ÷èëñîí ¿ãñèéí æàãñààëò

Ìîíãîëîîð тогтвортой хэрэглэгддэг Àíãëèàð òîãòâîðòîé õýðýãëýгдäýã

Òîâ÷ëîë Äýëãýðýíã¿é Òîâ÷ëîë Äýëãýðýíã¿éÒÈ Транспаренси

ИнтернейшнлTI Transparency International

ÒÁÁ Òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà NGO Non-Governmental Organization

ÍÍÕ Íýýëòòýé Íèéãýì Õ¿ðýýëýí OSI Open Society InstituteÍÍÔ Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóì OSF Open Society ForumÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºð

Õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ñàéí çàñàãëàë õºòºëáºð

GGHS Good Governance for Human Security program

Í¯ÁÕÕ Íýãäñýí ¯íäýñíèé Áàéãóóëëàãûí Õºãæëèéí õºòºëáºð

UNDP United Nations Development Program

¯Ø¨Ò ¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîî

NIS National Integrity System

ÞÍÅÑÊÎ НҮБ-ын Боловсрол, Шинжлэх ухаан, Соёлын Байгууллага

UNESCO United Nation’s Education Science and Culture Organization

ÝÇÕÀÕÁ Ýäèéí çàñãèéí õàìòûí àæèëëàãàà, õºãæëèéí áàéãóóëëàãà

OECD Organization for Economic Cooperation and Development

ÅÕ Åâðîïûí Õîëáîî EU European UnionÀÁÕÎÓÒ Àøãèéí áóñ õóóëèéí îëîí

óëñûí òºâICCSNL International Center for

Civil Society Law ËÝÎÑ Ëèáåðàëü ýìýãòýé÷¿¿äèéí

îþóíû ñàíLEOS Liberal Women’s Brain Pool

ÀØÑÒÎ Àðä÷èëëûã øèíýýð áóþó ñýðãýýí òîãòîîñîí îðíóóä

NRD New and Restored Democracies

ÁÍÒÕ Áàéãàëü îð÷èí áà íèéãìèéí òîãòâîðòîé õºãæèë

ХЭГ Õýðýã Ýðõëýõ ÃàçàðÀÑÒÎÓÕ Àðä÷èëàë áîëîí ñîíãóóëüä

òóñëàõ îëîí óëñûí õ¿ðýýëýíIDEA Institute for Democracy and

Electoral Assistance ÓÈÕ Óëñûí Èõ Õóðàë SGH State Great HuralÌÕÕ Ìîíãîëûí Õýâëýëèéí

Õ¿ðýýëýíPIM Press Institute of Mongolia

ÌÓÈÑ Ìîíãîë Óëñûí Èõ Ñóðãóóëü MNU Mongolian National University

ÕÝÄÊÃ Õ¿íèé Ýðõèéí Äýýä Êîìèññàðèàòûí Ãàçàð

OHCHR Office of High Commissioner of Human Rights

ÕÝ¯Ê Õ¿íèé Ýðõèéí ¯íäýñíèé NHRC National Human Rights

Êîìèññ CommissionÀÀØÄÕ Àçèä Àðä÷èëàë

Øèíý÷ëýëèéã Äýìæèõ Õîëáîî

ARDA Alliance for Reforms and Democracy in Asia

ÁÍÎÓÕ Á¿ãäнàéðàìäàõ÷óóäûí Îëîí óëñûí õ¿ðýýëýí

IRI International Republican Institute

ÇÄÒÃ Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàðÈÒÕ Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí

õóðàëÒªÕ Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî SPC State Property Committee

А. Авилгалын тухай ерөнхий сэдэв

001. Æåðåìè Ïîóï, 2000. “Àâèëãàëûí ýñðýã ñóðâàëæ áè÷èã”.

Íîì, 450 õóóäàñ, ìîíãîë, îð÷óóëãà

2000 îíä Транспаренси Интернейшнл (ÒÈ) îëîí óëñûí ÒÁÁ-ààñ ýðõëýí ãàðãàñàí (TI Source Book 2000, Jeremy Pope “Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity System”) хэмээх íîìûã áè÷èæ áîëîâñðóóëàõ àæëûã ÒÈ-ã ¿íäýñëýã÷ áºãººä àâèëãàëûí òàëààðõ ìýäýýëýë, ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéã õàðèóöàã÷ Æåðåìè Ïîóï õàðèóöàí ã¿éöýòãýñýí àæ. Óã íîìûã îëîí íèéò ìàø èõýýð òàëàðõàí õ¿ëýýí àâñíààð äýëõèéí 20 îð÷èì îðíû õýë äýýð îð÷óóëàãäàí õýâëýãäæýý. Òóñ íîìûã 2003 îíä Ìîíãîëûí Çàñãèéí ãàçðûí Хүний Аюулгүй Байдлыг Хангах Сайн Засаглал Хөтөлбөр (ÕÀÁÕÑÇ) - èéã äýìæèõ òºñëèéí õ¿ðýýíä Ìîíãîëûí ñóäëàà÷, øèíæýý÷äèéí îðîëöîîòîéãîîð, Í¯ÁÕÕ-èéí ñàíõ¿¿æèëòýýð, ìîíãîë õýëíýý õºðâ¿¿ëýí Òîîíîòïðèíò ÕÕÊ-ä õýâëýæýý.

Ýíý òîì íîìîîñ, äýëõèé äàÿàð ºðíºæ áóé Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä îðóóëæ èðñýí “¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîî” õýìýýõ öîî øèíý ¿çýë áàðèìòëàëòàé òàíèëöàõ, ìºí äýëõèéí îëîí óëñàä õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà øèíý ñàíàà÷ëàãà, øèíý òóðøëàãóóäûí òàëààð ìýäýýëýë àâàõ áîëîìæòîé. Öààøèëáàë, íîìûí ýõèéã ÒÈ-ãèéí http://www.transparency.org âýáñàéòàä áàéðëóóëñàí áà ò¿¿íèéã áàéíãà çàñâàðëàí áàÿæóóëæ áàéíà. Èéíõ¿¿ мэдээлэл харилцааны технолоãèéí äýâøëèéã àøèãëàñíààð öàã ¿åýòýéãýý çýðýãöýí “ÿâäàã” áàñ íýã “àìüä ýëåêòðîí íîì”-òîé áîëæýý. Íîìûí òàëààð çîõèîã÷òîé [email protected] , ìîíãîëûí òàëûí õàðèóöàãчòàé [email protected] õàÿãààð õàðèëöàæ áîëíî.

Òóñ íîì íü àâèëãàëûí ýñðýã сэдвийг бүх талаас нь бүрэн дүүрэн тусгасан бөгөөд авилгалын эсрэг ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà àëèâàà áàéãóóëëàãà, õ¿ì¿¿ñ, ñóäëàà÷ øèíæýý÷èä ãàðûí àâëàãà áîëîí àøèãëàãäàæ, öààøèä ýíýõ¿¿ ¿éë àæèëëàãààãàà èðãýíèé íèéãìèéí îðîëöîîòîéãîîð çîõèñòîé ÿâóóëàõàä îíîë-ïðàêòèêèéí íàéäâàðòàé çºâëºã÷èéí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý.

002. Хүний Аюулгүй Байдлыг Хангах Сайн Засаглал Хөтөлбөр (ÕÀÁÕÑÇ), 2003. “¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîî, ò¿¿íèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä”.

Íîì, 228 õóóäàñ, ìîíãîë

228 õóóäàñ á¿õèé ýíý íîìûã Ìîíãîëûí Çàñãèéí ãàçðûí ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºðèéã äýìæèõ òºñºë õàðèóöàí, “Òîoíîòïðèíò” ÕÕÊ-ä Í¯ÁÕÕ-èéí ñàíõ¿¿æèëòýýð 2003 îíä õýâë¿¿ëæýý. Íîìûí “¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîî” (¯Ø¨Ò) õýìýýõ ýõíèé á¿ëýã, “¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîîíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä” õýìýýõ ýöñèéí á¿ëýã õî¸ðîîñ áóñäûã Í¯ÁÕÕ-ººñ ãýðýýëñýí Ìîíãîëûí 15 ìýðãýæèëòýí áîëîâñðóóëñàí áàéíà. Ìîíãîëûí ¯Ø¨Ò-íû òàëààðõ ýíý íîì áîë ìýðãýæèëòí¿¿ä íü õîëáîãäîõ àñóóäëûí òàëààð ººðñäèéí áàéð ñóóðèéã õèéñýí ñóäàëãàà, àæèãëàëòûíõàà ¿íäñýí äýýð õàðààò áóñ áàéäëààð èëýðõèéëñýí àíõíû



http://www.transparency.org/

îðîëäëîãî þì. Íîìûí òàëààðõ ñàíàë õ¿ñýëòýý [email protected] õàÿãààð èð¿¿ëæ áîëîõ àæýý.

Íîìûí ýõíèé á¿ëýãò ¯Ø¨Ò-íû òóõàé îéëãîëòûã, ýöñèéí á¿ëýãò ¯Ø¨Ò-íû õàðüöóóëñàí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã “TI Source Book 2000” áóþó “Àâèëãàëûí ýñðýã Ñóðâàëæ áè÷èã” íîìä òóóðâèñàí ¿çýë áàðèìòëàëûí äàãóó òîâ÷ ºãñºí ãýæ íàéäàæ áàéíà. Íîìûí áóñàä á¿ëýã ýíýõ¿¿ ¿çýë áàðèìòëàëûí äàãóó, ººðººð õýëáýë, ¯Ø¨Ò-íû áàãàíà òóñ á¿ðýýð õèéãäñýí á¿ðýí ñóäàëãààíä ¿íäýñëýãäýæ àìæààã¿é áàéæ ìàãàäã¿é. Õýäèé òèéì áîëîâ÷ ýíäýýñ Ìîíãîëûã òîëèíä õàðàõ ìýò îëîí òàëûí ÷óõàë ìýäýýëëèéã îëæ àâàõ áîëîìæ òîé.

003. Äýâèä Áèéòõàì, Êåâèí Áîéåë, 2005. “Àðä÷èëëûã òàíèëöóóëàõóé: 80 Àñóóëò, õàðèóëò”.


(Introducing democracy: 80 questions and answers /David Beetham and Kevin Boyle) íîìûã àíõ 1995 îíä Polity Press õýâëýëèéí ãàçàð Blackwell Publishers êîìïàíèòàé õàìòðàí õýâëýñýí. ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí çàõèàëãà áîëîí ñàíõ¿¿æèëòýýð, çîõèîã÷äûã ìºí òóñ áàéãóóëëàãààñ òîìèëîõ çàìààð óã íîì áè÷èãäæýý. 2002 îíä äàõèí õýâëýãäñýí. Ýíýõ¿¿ á¿òýýëèéã ÞÍÅÑÊÎ-ãîîñ àðä÷èëàë, õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûí õºòºëáºðèéíõºº íýã õýñýã áîëãîí ãàðãàñàí. Óã íîìûã íýãýí çýðýã îëîí õýë ð¿¿ îð÷óóëàí ãàðãàæ áàéíà. Ìîíãîë ðóó Ã.Áàòáàÿð îð÷óóëæ, Æ.Ýíõñàéõàí õÿíàñàí áà CEDAW Watch Òºâèéí ñàíàà÷ëàãà, ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð Polity Press õýâëýëèéí ãàçàð 2005 îíä õýâëýæýý. Íîìòîé õîëáîîòîé àñóóäëààð [email protected] õàÿãààð õîëáîî áàðüæ áîëíî.

¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîî (¯Ø¨Ò)-íû ôóíäàìåíò íü ìýäýýëýëòýé àðä ò¿ìýí, àðä÷èëëûí ¿íýò ç¿éëñ õî¸ð þì. “Àðä÷èëàë ãýæ þó âý?”, “ Áèä ÿàãààä ò¿¿íèéã ¿íýò ç¿éëýý áîëãîõ ¸ñòîé âý?” гэсэн асуултууд íü тус номонд орсон нийт 80 àñóóëòûí çºüõºí 2 íü. Àðä÷èëëûí òóõàé õàìãèéí òóëãàìäñàí àñóóëудыã îëæ íýãòãýí, òýäãýýðò òîäîðõîé áºãººä áàòòàé õàðèóëò ºãºõ çîðèëãîîð óã íîì á¿òýýãäæýý. Ýíýõ¿¿ òîâ÷ òàéëáàðûí äýýæèñ íü àðä÷èëàë òîãòñîí ýñâýë õºãæèæ áàéãàà îðíóóäûí àëèíä ÷ áàé, îþóòàí ñóðàã÷èä, ñîíèðõñîí èðãýä, óëñ òºðèéí ç¿òãýëòí¿¿ä, òºðèéí àëáàí õààã÷èä, ïðàêòèêèéí òàëààð èë¿¿ èõèéã ìýäýæ àâàõûã õ¿ññýí õýí á¿õýíä õýðýãòýé áàéõ íü äàìæèãã¿é.

004. Удирдлагын Академи, 1999. “Ìîíãîë äàõü àâèëãàëûí òàëààðõè îëîí íèéòèéí ñàíàà áîäîë, áàéð ñóóðü”, ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû òàéëàí, 1999 îíû VI, VII ñàð, Óëààíáààòàð; ÓÈÕ-ûí àðõèâ, Äàíñ 5 ÕÍ2

Òàéëàí, 128 õóóäàñ, ìîíãîë

005. Academy of Management, 1999. ‘’Public Perception and attitudes survey on Corruption in Mongolia’’, Survey Report; Ulaanbaatar, June-July, 1999; ÓÈÕ-ûí , Äàíñ 5 ÕÍ 3

Òàéëàí, 101 õóóäàñ, àíãëè



006. Д.Ламжав, 1999. “Ìîíãîë äàõü àâèëãàëûí òàëààðõè îëîí íèéòèéí ñàíàà áîäîë, áàéð ñóóðü” ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû òóõàé òîâ÷ ìýäýýëýë. 1999.12.15-íä Монголын Хэвлэлийн Хүрээлэн (ÌÕÕ) äýýð áîëñîí õýâëýëèéí áàãà õóðàë äýýð òàðààãäñàí ìýäýýëýë

Ìýäýýëýë, 3 õóóäàñ, ìîíãîë

Óã ìýäýýëëèéã Àæëûí õýñãèéí àõëàã÷ Ã.Ãàíõóÿãèéí õèéñýí äýýðõ õýâëýëèéí áàãà õóðàëä çîðèóëàí, Õóóëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ áà Ñóäàëãàà õàðèóöñàí Àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿í Ä.Ëàìæàâ 1999.12.08-íä, óðüä÷èëàí áîëîâñðóóëæýý.

Óã ìýäýýëýëä ñóäàëãààíû ãîë ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ ãàäíà ñóäàëãàà ÿâóóëàõ øèéäâýð, òåíäåðò øàëãàðñàí ñóäàëãààíû áàã áîëîí òåíäåðèéí êîìèññèéí á¿ðýëäýõ¿¿í, ñóäàëãààíû áàãò èíòåðíåòýýð çºâëºõ ãàäààäûí øèíæýý÷èä, àâèëãàëûí îëîí óëñûí èíäåêñ, áàñ èéìýðõ¿¿ ñóäàëãààã öààøèä ÿâóóëàõàä àíõààðàõ ç¿éëèéí òàëààð òîâ÷ ìýäýýëñýí áàéíà.

007. НҮБ, 2005. “Àâèëãàëûí ýñðýã Í¯Á-ûí êîíâåíöè, 2005”


“Ìîíãîë Óëñ áà Àâèëãàëûí ýñðýã Í¯Á-ûí êîíâåíöè” ñýäýâò ñåìèíàðò çîðèóëàí, Í¯ÁÕÕ ìîíãîë ðóó 2005 îíä îð÷óóëñàí áà óã àëáàí áóñ îð÷óóëãà óã ñåìèíàð äýýð òàðààãäæýý. Ìîíãîë Óëñ “Àâèëãàëûí ýñðýã Í¯Á-ûí êîíâåíöè”-ä íýãäýõ òóõàéãàà Í¯Á-ä óðüä÷èëàí àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäñýí òóõàé óã ñåìèíàð äýýð ìýäýýëýãäñýí áàéíà.

008. Хүний Эрхийн Үндэсний Комисс (ХЭҮК), 2002. “Ìîíãîë Óëñ äàõü õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººíèé áàéäëûí òóõàé èëòãýë, 2002 îí”.


Óã íîìûã Ìîíãîëûí ÕÝ¯Ê áýëòãýí, Í¯ÁÕÕ/ Хүний Эрхийн Дээд Комиссарын Газар (ÕÝÄÊÃ)-ûí õàìòàðñàí ÌÎÍ/01/103 òºñëèéí õ¿ðýýíä, 2003 îíä “Õààí Ïðèíòèíã” ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëæýý. Óòàñ: 262902, 262971, E-mail: [email protected], Âýáñàéò: http://www.nhrc-mn.org

Í¯Á-ûí ñàíõ¿¿æèëòýýð õèéãäñýí “Õ¿íèé ýðõèéí ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä 2001 îíû 5-ààñ 8-ð ñàðä “Õ¿íèé ýðõèéí òºëºâ áàéäàë”-ûí ñóäàëãàà íü óã èëòãýëèéí ñóóðü áîëñîí àæýý. Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã íèéñëýë áîëîí á¿õ àéìàãò, 127 ñóì, 8822 ºðõ, 579 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, 60 øàõàì ìÿíãàí èðãýäèéã õàìðóóëàí õèéæýý. Óã ñóäàëãààíû ä¿íã 2001 îíä îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí ºäðººð îëîí íèéòýä çîðèóëàí õýâë¿¿ëýí òàðààæýý.



009. Хүний Эрхийн Үндэсний Комисс (ХЭҮК), 2003. “Ìîíãîë Óëñ äàõü õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººíèé òóõàé èëòãýë 2003”.


Óã íîìûã Ìîíãîëûí ÕÝ¯Ê áýëòãýí, Í¯ÁÕÕ/ÕÝÄÊÃ-ûí õàìòàðñàí ÌÎÍ/01/103 òºñëèéí õ¿ðýýíä, 2003 îíä “Õààí Ïðèíòèíã” ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëæýý. Óòàñ: 262902, 262971, E-mail: [email protected], Âýáñàéò: http://www.nhrc-mn.org

Óã íîìîíä ÕÝ¯Ê-îîñ ÓÈÕ-ä îðóóëñàí õî¸ðäîõ èëòãýëèéã íèéòýëñíýýñ ãàäíà Õүний Ýрхийн Òүгээмэл Òунхаглал, ¯íäñýí õóóëèéí “Õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëºº” ãýñýí õо¸ðäóãààð á¿ëýã, ÕÝ¯Ê-ûí òóõàé Ìîíãîë Óëñûí õóóëü, òóñ êîìèññûí Ñòðàòåãè òºëºâëºãºº áîëîí ÓÈÕ-ä îðóóëñàí àíõíû áóþó 2002 îíû òàéëàíã õàâñàðãàñàí áàéíà. ¯íäñýí èëòãýë íü 1. Íèéãìèéí ýìçýã á¿ëãèéí ýðõèéí òºëºâ áàéäàë, 2. Зàðèì ýðõèéí õýðýãæèëòèéí áàéäàë, 3. Õ¿íèé ýðõèéí àíõààðàë òàòàæ áóé ºíººãèéí çàðèì àñóóäàë, 4. Ä¿ãíýëò, ñàíàë, çºâëºìæ õýìýýõ äºðâºí á¿ëýãòýé þì. Óã èëòãýëèéã áýëòãýõäýý ÕÝ¯Ê ÿâóóëñàí ¿éë àæèëëàãààíûõàà ÿâöàä îëæ àâñàí ìýäýýëýë, õèéñýí àæèãëàëò, ñóäàëãàà, èðãýäèéí ºðãºäºë ãîìäëûí ìºðººð õèéñýí õÿíàëò øàëãàëòààð òîãòîîãäñîí çºð÷ëèéã àâ÷ ¿çýõèéí çýðýãöýý òºðèéí áîëîí ÒÁÁ-ãààñ ãàðãàñàí èëòãýë òàéëàí, îëîí óëñûí áîëîí á¿ñ íóòãèéí Õ¿íèé Ýðõèéí áàéãóóëëàãóóäûí çºâëºìæ, ä¿ãíýëò¿¿äèéã àíõààðàí ¿çñýí àæýý.

010. National Human Rights Commission of Mongolia, 2003. “Human Rights and Freedoms in Mongolia, Status Report 2003”.

Íîì, 145 õóóäàñ, àíãëè

Ýíý íîì íü 009-èéí îð÷óóëãà þì.


Èëòãýë, 110 õóóäàñ, ìîíãîë

Óã èëòãýëèéã ÕÝ¯Ê áýëòãýí 2004 îíä õýâë¿¿ëæýý. Ýíý íü ÕÝ¯Ê-ûí òóõàé õóóëèéí 20.1-ä çààñíû äàãóó ãàðãàñàí ãóðàâ äàõü èëòãýë íü þì. ÕÝ¯Ê-ûí Óòàñ: 262902, 262971, E-mail: [email protected], Âýáñàéò: http://www.nhrc-mn.org

Óã èëòãýë íü äàðààõ 4 á¿ëãýýñ òîãòæýý: 1. Òîäîðõîé ýðõ¿¿äèéí õýðýãæèëòèéí òºëºâ áàéäàë, 2. Ýìçýã á¿ëãèéí ýðõèéí àñóóäàë, 3. Õ¿íèé ýðõèéí àíõààðàë òàòàæ áóé çàðèì àñóóäàë, 4. Ñàíàë, Çºâëºìæ. 1-ð á¿ëýãò òàéâàí æàãñààë, öóãëààí õèéõ ýðõ ÷ºëºº; Ãàçàð ýçýìøèõ, ºì÷ëºõ ýðõ; Ýð¿¿ë, àþóëã¿é îð÷èíä àìüäðàõ, îð÷íû áîõèðäîë, áàéãàëûí òýíöýë àëäàãäàõààñ õàìãààëóóëàõ ýðõ; Áóñäûí õóóëü áóñààð ó÷ðóóëñàí õîõèðëûã íºõºí òºë¿¿ëýõ ýðõèéí õýðýãæèëò; Óóë óóðõàéí ñàëáàðò àæèëëàãñäûí ýðõèéí òºëºâ áàéäàëä õèéñýí õóóëü, ýðõ ç¿éí øèíæèëãýý îðæýý. 2-ð á¿ëýãò ¯íäýñíèé öººíõèéí ýðõ; ýìçýã á¿ëãèéí èðãýäèéí íèéãìèéí õàìãààëàë, òóñëàìæ àâàõ ýðõèéí òºëºâ áàéäàëä õèéñýí ñóäàëãààíû ä¿íã íèéòýëæýý. 3-ð á¿ëýãò “Ýð¿¿äýí ø¿¿õ áîëîí áóñàä õýëáýðýýð õýðöãèé, õ¿íëýã áóñààð õ¿íèé íýð òºðèéã äîðîìæëîí õàðüöàæ øèéòãýõèéí ýñðýã” Í¯Á-ûí





êîíâåíöè; õºäºëìºð ýðõëýëòýä ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàõã¿é áàéõ çàð÷ìûí õýðýãæèëò àíõààðàë òàòàæ áàéãàà òàëààð áàðèìò ò¿øèí ºã¿¿ëñýí áàéíà.



Óã íîì íü 011-èéí îð÷óóëãà

Òàíèëöóóëãûã òýíäýýñ ¿çíý ¿¿.



Óã íîìûã Ìîíãîëûí ÕÝ¯Ê áýëòãýí 2005 îíä “Õààí Ïðèíòèíã” ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëæýý. Óòàñ: 262902, 262971, E-mail: [email protected], Âýáñàéò: http://www.nhrc-mn.org

Óã íîìîíä ÕÝ¯Ê-ûí 2005 îíû ýýëæèò èëòãýë, ìºí òóñ êîìèññûí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé çàðèì áàðèìò áè÷ãèéã íèéòýëæýý. Èëòãýëä 2004 îíä áîëæ ºíãºðñºí ÓÈÕ-ûí áîëîí Íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ ¸ñíû áàéãóóëëàãûí ñîíãóóëèóäòàé õîëáîãäóóëàí õ¿íèé ñîíãîõ, ñîíãîãäîõ ýðõèéí õýðýãæèëòèéí òºëºâ áàéäëûã àâ÷ ¿çñýí áàéíà.



Ýíý íîì íü 013-ыí îð÷óóëãà

015. “Өнөөдөр” сонин, 2001. “Ýðõ áàðèã÷äûí ýðìýëçýë, îëîí íèéòèéí îðîëöîî ë аâèëãàëûã õÿçãààðëàæ ÷àäíà”.

“ªíººäºð” ñîíèí, 2001.11.01 ¹255, 1-3 äóãààð í¿¿ðò

“ªíººäºð” ñîíèí ìàíàé íèéãýìä òóëãàðààä áàéãàà îëîí àñóóäëûã õºíäºæ áàéãààãèéí íýã íü àâèëãàëûí òóõàé ñýäýâ þì. Ýíý óäààä çàðèì õ¿ì¿¿ñèéã ðåäàêöè äýýð óðüæ ÿðèëöëàãà õèéñýí áºãººä ýíýõ¿¿ ÿðèëöëàãàä ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ñ.Òºìºð, Ñ.Îþóí, Õóóëü ç¿é, äîòîîä õýðãèéí ñàéä Ö.Ìºíõ-Îðãèë, Ìîíãîëûí ºìãººëºã÷äèéí õîëáîîíû åðºíõèéëºã÷, àêàäåìè÷ Ñ.Íàðàíýãýðýë íàð îðîëöîâ.Авилгалыг яавал газар авхуулахгүй байх бол? Түүнтэй яа тэмцвэл үр дүнд хүрэх вэ? Энэ мэт олон асуултад хариулт авсан ярилцлага боллоо.



016. “Үнэн” сонин, 2003. “Àâèëãà òàíä õîîë áîëîõã¿é”.

“¯íýí” ñîíèí, 2003.06.18 ¹120, 2-ð í¿¿ðò

Àâèëãà íü ÿìàð íýãýí äàâòàãäàøã¿é õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººëëººð áóñ õ¿íèé óõàìñàðòàé ¿éë àæèëëàãààíû óëìààñ áèé áîëæ áàéãàà áîëîõîîð ¿ð, ¿íäñýýð íü òàñëàõ áîëîìæòîé. Òîâ÷îîð õýëýõýä àâèëãà ºãºõã¿é, àâàõã¿é áàéõ õî¸ðõîí ¿éëäëýýñ ë õàìààðàõ þì.Îëîí æèë äàëä ÿðèãäàæ, òýð ÷èíýýãýýðýý äàëä öýöýãëýñýí àâèëãûí áóãëààã èë ãàðãàõ, òàñëàí çîãñîîõ àæèëä èðãýí á¿ðèéí îðîëöîî ÷óõàë ãýýä Àâèëãà ÿàãààä ¿¿ñäýã âý? Öàëèí íü õ¿ðýëöýõã¿é íü ãýýä àâèëãà àâàõ ¸ñòîé þó? ãýñýí ñýäâ¿¿äýýð ñàíàë áîäëîî èëýðõèéëñýí.

017. “ªíººäºð” ñîíèí, 2003. Õ.Äîðæïàëàì “Àâèëãà àâàã÷äûí àéõ áóë÷èðõàéã àæèëëàäàã áîëãî¸”.

“ªíººäºð” ñîíèí, 2003.03.19 ¹064, 13-ð í¿¿ðò

Ìàíàé óëñàä ºä¿¿ëýãäýæ áàéãàà àâëèãûí ãýìò õýðãèéã èëð¿¿ëýí øèéäâýðëýæ áàéãàà ¿éë ÿâöûã õºíäëºíãººñ àæèõàä ñ¿ðæèí íü àðãàã¿é øàëãàæ ýõýëñíýýñ ñ¿¿ëäýý á¿ð øàëäàà áóóæ ýð¿¿ ¿¿ñãýñýí õýðãýý õýðýãñýõã¿é áîëãî÷èõäîã íü àâëèãàä àâòàãäñàíûõ óó, àëü ýñâýë ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàðã¿éíõ ¿¿ ãýäýã íü îéëãîãääîãã¿é.Àâèëãàëûí õýðãèéí èëð¿¿ëýëò áîëîí õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èí ãýõ ìýò îëîí òàëä àñóóäëûí òàëààð íèéòëýëäýý ºã¿¿ëñýí áàéíà.

018. “Çóóíû ìýäýý” ñîíèí, 2003. Í.Àëòàíòóÿà “Àâèëãàë áóóõ ýçýíã¿é “íèñ÷” ÿâíà”.

“Çóóíû ìýäýý” ñîíèí, 2003.03.31 ¹75

Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé áàãà õóðàëä òàâüñàí èëòãýë, ñàëáàð õóðàëäààíààñ ãàðñàí çºâëºìæ, õ¿ì¿¿ñèéí õýëñýí ¿ãýýñ ¿çýõýä àâèëãàë ÿìàð øàòàíä, àëü ñàëáàðò õýðõýí ¿¿ñ÷ áàéãàà òàëààð à/ýðõ ìýäýë áà àâèëãàë á/õóâèéí õýâøèë áà àâèëãàë â/ñîíãóóëü áà àâèëãàë ã/àâèëãàëûã õàðèóöëàãàòàé ñýòã¿¿ë ç¿é èë÷èëæ ÷àäíà ãýñýí ñýäâ¿¿äýýð èëýðõèéëñýí áàéíà.

019. “¯íýí” ñîíèí, 2003. Ò.Á¿äýýõ¿¿ “Àâèëãààð àæëàà á¿òýýå ãýæ áàéãàà áîë ãàðàà òàò”

“¯íýí” ñîíèí, 2003.04.01

Àâèëãà ãýã÷ ººðºº äàëäûí íóóöëàãäìàë õàð ìàëãàé äîð îðøèí áàéäàã áîëîõîîð òèéì ó÷ðààñ ãýõ òîéìòîé õàðèó àëãà. ¯íýíäýý àâèëãà íü íèéãìèéí áîëîí ýäèéí çàñàã, îþóí ñàíààíû õýä õýäýí õ¿÷èí ç¿éëòýé õîëáîîòîé áîëîâ÷ àâèëãûí òàëààðõè íàðèéâ÷èëñàí ä¿í øèíæèëãýý ºãºõ¿éö ñóäàëãàà äóòàãäàæ áàéãàà áà à/àâèëãûí òàëààðõè íàðèéâ÷èëñàí ñóäàëãàà ¿ã¿éëýãäýæ áàéíà á/õàðèóöëàãàã¿é ¿ã ÿðèà íèéãìèéã àâèëãàä äàñãàæ áàéíà â/òºðèéí àëáàí õààã÷ õèëýíö õóðààæ àìüäðàõ õýðýã áàéíà óó ã/àâèëãûí ýñðýã òýìöýëä èðãýä

èäýâõòýé îðîëöú¸ ä/òºð, àâèëãà õî¸ðûí àëèéã íü ¿ëäýýõ âý? ãýñýí ñýäâ¿¿äýýð ñàíàëàà èëýðõèéëсэн.

020. “Óëààíáààòàð òàéìñ” ñîíèí, 2003. Í.Ýíõëýí “Ìîíãîëûí íèéãýìä òîãòîëöîîíû àâèëãà í¿¿ðëýñýí ¿¿?.

“Óëààíáààòàð òàéìñ” ñîíèí, 2003.04.02 ¹08

Ìàíàé íèéãýìä àâèëãà õààãóóð “ã¿éãýýä” áàéíà âý? Àâèëãûã õýí ºã÷ õýí íü àâààä õýðõýí øèéòãýë õ¿ëýýñýí ãýõ òîî, áàðèìò ñóäàëãàà àëãà. Òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä àâèëãàëòàé òýìöýæ, ñóäàëæ áàéãàà áîëîâ÷ òóñ òóñäàà, õèéñýí õýðýãæ¿¿ëñýí àæèë íü òîäîðõîé ¿ð ä¿íä õ¿ðýëã¿é öààñàí äýýð áè÷èãäýýä ºíãºðäºã àæ. Ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èä, õóóëü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà, ãàçðûí àëáàíûõàí õýðõýí àâèëãàëä àâòàãòäàã òàëààð áàðèìòààð ºã¿¿ëñýí áàéíà.

021. “ªíººäºð” ñîíèí, 2003.Ë.Áàòæàâ “Ìîíãîëä õ¿íä ñóðòëûí Àâëèãà íî¸ðõäîã”.

“ªíººäºð” ñîíèí, 2003.04.07 ¹82

Àâèëãàòàé íèéòýýðýý òýìöüå “ªíººäºð”-èéí ñýäâèéí ÿðèëöëàãàä Õèëèéí öýðãèéí äýýä ñóðãóóëèéí õóóëèéí òýíõìèéí äàðãà, äýä õóðàíäàà, äîêòîðàíò Ë.Áàòæàâòàé ñýòã¿¿ë÷ Ä.Çàÿàáàò-í õèéñýí ÿðèëöëàãà.

022. “¯íýí” ñîíèí, 2003. Ö.Øàðàâäîðæ /ÓÈÕ-í ãèø¿¿í/ “Çºâõºí Àôðèê áîëîí Ìîíãîëä ë áàéäàã àâèëãûí íýãýí õýëáýð”.

“¯íýí” ñîíèí, 2003.04.16 ¹075

Äýëõèéí çàðèì îðîíòîé àäèë íèéãýì íü á¿õýëäýý àâèëãàëä àâòñàí, ò¿¿íòýé òýìöýõ àëèâàà îðîëäëîãî àìæèëòàíä õ¿ðýõã¿é áàéãààãààñ ò¿¿íèé ºìíº ãàðàà ºðãºí áóóæ ºãñºí áàéäàëä Ìîíãîë óëñ îð÷èõîîã¿é áàéíà. ¯¿íä áè èòãýëòýé áàéãàà áºãººä èíãýæ õýëýõ á¿ðýí ¿íäýñëýë áèé. Ãýõäýý àâèëãûí çàðèì õýëáýð ò¿¿íèéã ¿¿ñãýí áèé áîëãîã÷, ºäººã÷ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä áàéãààã õ¿ëýýí çºâøººðºõã¿é áàéæ áîëîõã¿é þì. Ýð¿¿ë ñàðóóë óõààíä áàéõ ¸ñòîé õýì õýìæýýíýýñ õàëüñàí óòãàã¿é ñýòãýõ¿éä õºòëºãäñºí íóòàã óñ, òàíèë òàë ãýäýã íýðèéí äîð á¿ëýãëýæ õóóëü, øóäàðãà ¸ñ, íèéòèéí ýðõ àøèãò ñààä áîëæ áàéãàà ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãààã àâèëãàëûí íýãýí õýëáýð ãýæ ¿çñýí áàéíà.

023. “ªäðèéí ñîíèí”, 2004. Æà.Ï¿ðýâ “Àâèëãàëòàé òýìöýõ ìîíãîë óõààíàà ñýòãýæ îëú¸”

“ªäðèéí ñîíèí”, 2004.12.20 ¹312, 5-ð í¿¿ðò

Àâèëãàë ãýã÷ Ìîíãîëûã ñºíººõ äàéñàí. Áèä àâèëãàëä äàéí çàðëàñàí áîëîâ÷ ò¿¿íòýé òýìöýõ àðãà áàðèë, çýâñýã, òåõíèêã¿éí ó÷èð ¿ð ä¿íã íü ãîðüäîëòã¿é áîëîëòîé. Ìîíãîë àâèëãàëûí ãàíö õýðýã èëð¿¿ëñýí. Òýð íü êàçèíîãèéí ãýõ õýðýã. ¯¿íýýñ ººð îëíû í¿ä, ÷èõýíä ºðòºõººð õýðýã èëýðñíèéã ìýäñýíã¿é. Àðä ò¿ìíèé áóõèìäëûí õàëóóí öýã íü

àâèëãàë ãýæ ñàíàäàã. Àâèëãàëòàé òýìöýõ àðãà óõààíàà áóñàä îðíîîñ õóóëáàðëàõûíõàà îðîíä ººðñäèéí ìîíãîë óõààíààð àâèëãàëòàé òýìöýõ àðãà çàìûã îëæ áóñäàä ýêñïîðòëîõ õýðýãòýéã îíöîëñîí áàéíà.

024. “Çóóíû ìýäýý”, 2004. Ä.Ìºíõæàðãàë “Àâèëãàëä àâòàãäñàí Ìîíãîë”.

“Çóóíû ìýäýý”, 2004.11.01 ¹258, 3-ð í¿¿ðò

Õ¿íèé íèéãìèéí õºãæëèéí àëü ÷ øàòàíä àâèëãàë , õýýë õàõóóëü ãýã÷ ñºðºã ¿çýãäýë àìü áºõòýé îðøñîîð èðæýý. Äýëõèé íèéò “corruption” ãýæ íýðëýäýã ýíý ¸ñ áóñ ÿâäàë Ìîíãîë îðîíä õýäèéíýý ¿íäýñ õºðñºº ñóóëãàæ, ñî¸îëæ ýõýëñýí íü òîäîðõîéã¿é ÷ ýäèéí çàñàãò õóâèéí õýâøëèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã ºñºí íýìýãäýæ, òºðèéí îðîëöîî õýâýýð õàäãàëàãäñàí ñ¿¿ëèéí àðâààä æèë àñàð õóðäàöòàé óðãàí òºëæèæ, îäîî íèéãìèéí õºãæèë äýâøèëä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ¿éö õýìæýýíä õ¿ðñýí áàéíà. ¯¿íèéã äýýð äîîðã¿é ìýääýã, ìýäýðäýã ÷ õ¿ëýýí çºâøººðºõã¿é áàéãàà þì. Àâèëãàëòàé òýìöýõýä áèå äààñàí õÿíàëòûí õîðîîãîîð õýðýãæ¿¿ëâýë èë¿¿ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ áîëîìæòîéã áóñàä îðíû æèøýý äýýð õàðüöóóëñàí áàéíà.

025. “¯íýí” ñîíèí, 2004. Ò.Á¿äýýõ¿¿ “Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä õ¿÷ íýìýõ¿é”.

“¯íýí” ñîíèí, 2004.02.13 ¹3233, 3-ð í¿¿ðò

Àâèëãàë õýýë õàõóóëèéí õ¿ðýý, òàðõàëòûí òàëààðõè ýëäýâ ñ¿ðæèí òààìàãëàëä àíõ óäàà çîðèãëîí ñºðºã õàðèóëò ºãºõèéí òóëä äýýðõ àñóóëòàä õàðèóëúÿ. Ó÷èð íü àâèëãàë, õýýë õàõóóëü ãàçàð àâñíààð òºð òóéëäàæ, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäàë ãàíõàõàä õ¿ðíý ãýæ ýðäýìòýí, ñóäëàà÷èä òîìú¸îëäîã áºãººä àâèëãà íèéãìèéã àéìøèãò àþóëûí ýðìýã äýýð àâ÷èðñàí ýñýõèéã òºðèéí ä¿ð òºðõººñ àæèãëàæ áîëíî ãýñýí ¿ã. Òóéëäñàí òºð ¿¿?, Àâèëãàëûí ýñðýã íýã àëõàì, Àâèëãàëûí ýñðýã õî¸ð àëõàì, Àâèëãàëûí ýñðýã ãóðàâ äàõü àëõàì, Äàðààãèéí àëõàì õ¿ðòýë áîäèò áîëîìæîî àøèãëàÿ ãýñýí ñýäâ¿¿äýýð ñàíàë áîäëîî èëýðõèéëñýí.

026. “ªíººäºð” ñîíèí, 2005. Ý.Ýðäýíý÷èìýã “Àâèëãàëä ãàðö áàéíà óó?”.


Àâèëãàëûí íèéãýìä ¿ç¿¿ëýõ íºëººãººð íü äàðààõü ¿íäñýí ãóðâàí õýëáýðò àâ÷ ¿çñýí áàéíà. ¯¿íä 1. òîõèîëäëûí õýëáýð 2. çîõèîí áàéãóóëàëòûí õýëáýð 3.õÿìðàëò õýëáýð. Ýíý ãóðâàí õýëáýðèéã Ìîíãîëûí îð÷èíä øèíæèæ ¿çýõýä àâèëãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí õýëáýðýý íýãýíò îëæ öààøàà õÿìðàëò õýëáýð ð¿¿ãýý ÿâæ áàéíà ãýñýí ä¿ãíýëòýä õ¿ðñýí áàéíà. Àâèëãà õÿìðàëò áàéäàëä õ¿ðñýí òîõèîëäîëä ãàíö õî¸ð õóóëü ãàðãàñàíààð, õýí íýãíèéã èëð¿¿ëæ øèéòãýñýíýýð, ýñõ¿ë àâèëãàòàé òýìöýõ ÿìàð íýã áàéãóóëëàãà áèé áîëãîñîíîîð àñóóäëûã àìæèëòòàé øèéäâýðëýæ ÷àääàãã¿é. Õàðèí àìæèëò àâ÷ðàõ õàìãèéí ãîë õ¿÷èí ç¿éë íü òºðèéí äýýä óäèðäëàãàä àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íýí ñýòãýë, øàõàëò øààðäëàãà õóâü õ¿íèéõ íü õóâüä áèé áîëñîí áàéõ ÿâäàë þì ãýæ ¿çñýí áàéíà.

027. “Ìîíãîëûí ìýäýý” ñîíèí, 2005. Ö.Öýðýí “Àâèëãàëòàé òýìöýõ “îíöãîé çàãâàð”.

“Ìîíãîëûí ìýäýý” ñîíèí, 2005.04.27 ¹83, 7-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëòàé òýìöýõ õóóëü, áàéãóóëëàãàã¿é ÷ äýëõèéä õàìãèéí áàãà àâèëãàòàé îðîí áîëîõ Ôèíëàíä óëñûí çàãâàðûí òóõàé. Ôèíëàíä óëñ íü àâèëãà, õýýë õàõóóëèéí ò¿âøèíãººð äýëõèéä ñ¿¿ëèéí áàéð ýçýëäýã áºãººä àìæèëò, òóðøëàãûí òàëààð äýëãýðýíã¿é ºã¿¿ëæýý.

028. “Ìîíãîëûí ìýäýý” ñîíèí, 2005. Á.Çàÿà “Àâèëãà÷ “õîðõîéíóóä”.

“Ìîíãîëûí ìýäýý” ñîíèí, 2005.02.03 ¹023

Àâèëãàëä ºðòººä áàéãàà áàéãàà ó÷ðûã õ¿ì¿¿ñ ìºíãèéã õýò ø¿òýõ áîëñíîîñ, àëáàí òóøààëòíóóä õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýãã¿éãýýñ, õ¿ì¿¿ñèéí àìüæèðãàà äîðîé áîëñíîîñ, òºðèéí àëáàí õààã÷èéí öàëèí áàãà, õ¿ì¿¿ñèéí ¸ñ ñóðòàõóóí äîðîéòîæ ýõ çàõàà àëäñàíààñ áîëñîí ãýæ îéëãîäîã. Àâèëãàëûã “øèìýã÷ õîðõîéòîé” ç¿éðëýæ, ìîíãîë÷óóä íèéòýýðýý ºâ÷ëºõ øèíæòýé áàéãàà òàëààð íèéòëýëäýý èëýðõèéëñýí áàéíà.

029. “ªäðèéí ñîíèí” ñîíèí 2005. Ä.Äàìäèíæàâ “Òà àâèëãà àâäàã óó, ºãäºã ¿¿?”.


Õ¿ì¿¿ñò õýòýðõèé äàñàë áîë÷èõîîä, àþóë íü òºäèé ë àéäàñ òºð¿¿ëýõýý áàéñàí ç¿éë áîë àâèëãà. Ò¿¿íèéã óäààí ¿éë÷èëäýã õîðòîé àäèòãàæ áîëíî. ¯íýíäýý ÷ àâèëãà, õýýë õàõóóëü èë áóñ äàëä ÿâàãääàãò ò¿¿íèé àþóë áèé. Õýí íýãýíä òàëàðõñàí ñýòãýëýý èëýðõèéëæ, ãàðûã íü öàéëãàäàã óëàìæëàëò ñýòãýëãýý èéíõ¿¿ àâèëãàëûã ººãø¿¿ëýõ áýëýýõýí õºðñ áîëæ áàéãàà òàëààð íèéòëýëäýý ºã¿¿ëæýý.

030. “ªíººäºð” ñîíèí, 2005. Ä.Äàãâà “Àâëèãà óñòàâ óó, àâäàã, ºãäºã íü íàðèéñàâ óó?”.


Îëîí óëñûí çàðèì áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí ñóäàëãààãààð ìàíàé îðîí àâèëãàë, õýýë õàõóóëèéí õýìæýýãýýðýý íýëýýýä äýýã¿¿ðò îðäîã. Ãýòýë ñ¿¿ëèéí õýäýí æèëä àâèëãàë, õýýë õàõóóëüòàé õîëáîîòîé íýã ÷ àñóóäàë ãàðñàíã¿é. Íèéãìèéã äîòðîîñ íü ÷èìýýã¿éõýí èäýæ óñòãàäàã ýíý áóñàðìàã ¿çýãäýë áàéõã¿é áîëñîí þì øèã ë òàã ÷èã. Àâëèãà óñòàâ óó, àâäàã, ºãäºã íü íàðèéñàâ óó? ãýòýë ºíººäºð ìàíàé íèéãýìä áîäèòòîéãîîð îðøñîîð áàéãààã áàðèìòààð ºã¿¿ëñýí áàéíà.

031. “Èíôî” ñîíèí, 2005. Ö.Îþóí÷èìýã “Àâèëãàëûí ¿íýð”.

“Èíôî” ñîíèí, 2005.05.03 ¹17

Àâèëãàë ëàâ ë òà áèäíèé í¿äýíä îãò õàðàãäàõã¿é, òýð ÷ áàéòóãàé ãàðò áàðèãäàõã¿é. ßã ë õèé ¿çýãäýë øèã çºâõºí ñóðàã íü ñîíñîãäîõ òºäèé áàéäàã ýä. Ãýòýë í¿äýíä õàðàãäàõã¿é àòëàà ÷èõýíä ñîíñîãäîîä áàéãàà ç¿éëòýé òýìöýíý ãýýä áàéõààð õààíà áàéãààã àñóóõààñ ººð ÿàõ áèëýý. Àâèëãàë íü íèéãýìä ÿäóóðàë, àæèëã¿éäëèéã ÷èìýýã¿éõýí áèé áîëãîäîã õèé ¿çýãäýë ãýæ òîäîðõîéëñîí áàéíà.

032. International Republican Institute (IRI), USAID, “Alternative Center”, 2004. “Mongolia Nationwide Voter Survey, April 2004”. (Á¿ãäнàéðàìäàõ÷óóäûí Олон Улсын Õ¿ðýýëýí, АНУ-ын Îëîí Óëñûí Õºãæëèéí Агентлаг, “Àëüòåðíàòèâ” òºâ (2004 оны 4-р сар). “Ìîíãîëûí ñîíãîã÷äûí санаа бодлын судалгаа”)

Ñóäàëãàà, 79 õóóäàñ, àíãëè

Óã ñóäàëãàà íü 2004 îíû ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéí ºìíº буюу 4-р ñàðä îðîí äàÿàð íèéò 1800 õ¿íèé äóíä ÿâóóëñàí áºãººä ñóäàëãààíäàà óëñ òºðèéí íàìóóä, óëñ òºð÷äººñ àâàõóóëààä òýð ¿åèéí àìüæèðãààíû ò¿âøèí, óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí áàéäàë áîëîí òóëãàìäààä áóé àñóóäàë, èðýýä¿éä ÿìàð ¿éë àæèëëàãààã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààðõ ñàíàë ãýõ ìýò îëîí òàëûã õàìàðñàí áà ¿¿íèé äîòîð àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöâýë ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ òàëààðõè ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã îðóóëæýý. Ìºí òýð ¿åèéí Ýõ-Îðîí ýâñëèéí íýã àìëàëò áîëîõ Àâèëãàëòàé òýìöýõ óðèà àðä íèéòýä õýð õ¿ðñýí òàëààð ñóäàëãàà ìºí òóñãàãäæýý.

Óã ñóäàëãààíààñ 2004 îíû ¿åèéí óëñ îðíû åðºíõèé íºõöºë áàéäàë áîëîí авилгалын талаар ñîíãîã÷äûí ñàíàë áîäëûã õàðæ áîëíî.

033. International Republican Institute (IRI), USAID, “Alternative Center”, 2005. “Mongolia Nationwide Voter Survey, January 2005”. (Á¿ãäнàéðàìäàõ÷óóäûí Олон Улсын Õ¿ðýýëýí, АНУ-ын Îëîí Óëñûí Õºãæëèéí Агентлаг, “Àëüòåðíàòèâ” òºâ (2005 оны 1-р сар). “Ìîíãîëûí ñîíãîã÷äûí санаа бодлын судалгаа”)


Óã ñóäàëãàà íü 2005 îíû 5 ñàðûí Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëèéã óðüä÷èëàí òàíäñàíààðàà îíöëîã áºãººä Ìîíãîëûí ºíººäðèéí ýäèéí çàñãèéí íºõöºë áàéäàë, öààøäûí ÷èã õàíäëàãà, Çàñãèéí ãàçàð ÿìàð áîäëîãóóäûã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëâýë èë¿¿ àøèãòàé òàëààðõ àðä èðãýäèéí ñàíàëûã òóñãàæýý. Ìºí àâèëãàëòàé òýìöýõèéí òóëä ÿìàð àëõìóóäûã õèéõ ¸ñòîé òàëààð èðãýäýýñ ñàíàë àâ÷ýý.

Ýíý ñóäàëãààã ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä ýðäìèéí àæèëäàà, áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä áîäëîãî áîëîâñðóóëàõäàà, ìºí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä öààøèä ÿìàð ÷èãëýë, õ¿ðýýíä òóñëàìæ ¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº ºã÷ áîëîõ òàëààð áîäèò ñàíàà àâ÷ áîëíî.

034. International Republican Institute (IRI), USAID, “Alternative Center”, 2005. “Mongolia Nationwide Voter Survey, May 2005”. (Á¿ãäнàéðàìäàõ÷óóäûí Олон Улсын Õ¿ðýýëýí, АНУ-ын Îëîí Óëñûí Õºãæëèéí Агентлаг, “Àëüòåðíàòèâ” òºâ (2005 оны 5-р сар). “Ìîíãîëûí ñîíãîã÷äûí санаа бодлын судалгаа”).


Óã ñóäàëãàà íü 2005 îíû 5 ñàðä Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷äèéí ðåéòèíãèéã óðüä÷èëàí òàíäñàíààðàà îíöëîã áºãººä Ìîíãîëûí ºíººäðèéí ýäèéí çàñãèéí íºõöºë áàéäàë, öààøäûí ÷èã õàíäëàãà, Çàñãèéí ãàçàð õàìãèéí ò¿ð¿¿íä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëâýë çîõèõ àëõìóóäûí òàëààð àðä èðãýäýýñ ñàíàë àâ÷ýý. Ìºí àâèëãàëòàé òýìöýõèéí òóëä ÿìàð àëõìóóäûã õèéõ ¸ñòîé òàëààð èðãýäèéí ñàíàëûã òóñãàæýý.

Ýíý ñóäàëãààã ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä ýðäìèéí àæèëäàà, áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä áîäëîãî áîëîâñðóóëàõäàà, ìºí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä öààøèä ÿìàð ÷èãëýë, õ¿ðýýíä òóñëàìæ ¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº ºã÷ áîëîõ òàëààð áîäèò ñàíààã àâàõ áîëîìæòîé.

035. Б.Наранбаатар, 2000. “Монгол дахь авилгал, түүнтэй тэмцэх арга зам”.

Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, 11 хуудас, монгол

Цагдаагийн Академийн номын сан

Монгол дахь авилгалын өнөөгийн нөхцөл байдлыг улс төрийн, эдийн засгийн хүрээнд болон хууль хяналтын байгууллагын түвшинд авч үзсэн. Авилгал үүсэх болсон шалтгаан нөхцөлийг хүрээ тус бүр дээр бодит жишээнд тулгуурлан харуулжээ. Түүнчлэн авилгалын эсрэг тэмцэх арга замуудыг санал болгосон байна.

036. В.Алтантүлхүүр, 2002. “Монголд авилгал хар тахал болтлоо хүчирхэгжсэний шалтгаан, түүний хор уршиг”.

Эрдэм шинжилгээний илгэл: 5 хуудас, монгол

Цагдаагийн Академийн номын сан, Онол практикийн бага хурлын илтгэлүүдийн эмхэтгэл №11

1990 оны ардчилсан хувьсгалаар төрийн удирдах албан тушаалтнууд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нийгмийн гишүүд өрсөлдөөнд нэр гараанаас өрсөлдөж эхлэх орчин бүрдлээ гэж нийтэлж байсан. Энэ нь үнэн хэрэг дээрээ авилгал хэмээх далдын хүч нийгмийн гишүүдийн дунд ил гарч байсныг тухайн үед бид мэдэлгүй өнгрөөжээ. Харин ардчилсан нийгмийн үед хар тахал болтлоо хүчирхэгжсэнийг өнөөдрийн амьдрал харуулж байна. Тухайлбал: Сэргээн босголт банкны дампуурлын хэрэг, Казиногийн хэрэг

037. С. Болдбаатар, 2000. “Албан тушаал, хээл хахуулийн гэмт хэргийн байдал, цаашид анхаарах асуудал”.

Эрдэм шинжилгээний илтгэл: 5 хуудас, монгол

Цагдаагийн академи, “Шинэ төрлийн зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх асуудал” сэдэвт онол практикийн бага хуралд хэлэлцсэн илтгэлүүдийн эмхтгэл.

Авилгал, хээл хахуулийн асуудал өнөөдөр манай улсын эдийн засгийн аюулгүй байдал, цаашлаад төрийн байгууллагуудын хэвийн үйл ажиллагаанд саад учруулах хэмжээнд хүрээд байна гэвэл маргах хүн гарахгүй байх. Манай улсын эдийн засгийн дорой байдал, төрийн албан хаагчдын цалин хөлс, нийгмийн баталгаа муу зэрэг нь авилгал, хээл хахуулийн хэрэг гарах үндсэн шалтгаан юм. Албан тушаал хээл хахуулийн хэргийн бодит байдал, түүнийг илрүүлж шалгаж байгаа хэмжээ, хэргийг шүүхээр эцэслэн шийдэж байгаа харахад их зөрүү гардаг. Албан тушаалын гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх талаар цаашид дараах асуудалд анхаарах хэрэгтэй гэж үзэж байна. Үүнд: Эрх зүйн орчин бүрдүүлэх, Төрийн албан хаагч нарын ёс зүйн хэм хэмжээг нарийн тогтоож, ажил үүргийн хуваарь, эрх үүргийг тодорхой болгох, Төрийн байгууллага, төрийн албан хаагч нарын үйл ажиллагаанд иргэдээс хяналт тавьдаг үнэлэлт, дүгнэлт өгдөг механизмыг боловсронгуй ил тод болгох зэрэг байна гэжээ.

038. Р.Ганболд, 2004. “Авилгалтай тэмцэх эрүүгийн эрх зүйн асуудал”.

Магистрийн ажил: 57 хуудас, монгол, хураангуйг англи хэлээр

Удирдлагын Академийн номын сан

Авилгалын тухай ойлголт, мөн чанар, төрөл хэлбэр, хор холбогдлыг эрх зүйн талаас нь судалж түүнтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх эрүүгийн эрх зүйн зохицуулалтын боловсронгуй болгоход хувь нэмэр оруулах бүтээл юм. Судалгааны төгсгөлд авилгалтай холбоотой гэмт хэргүүдийг нарийвчлан тодорхойлох, авилгалын гэмт хэрэгт хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын үр нөлөөг онвчтой болгох зэрэг авилгалтай тэмцэх эрүүгийн эрх зүйн зохицуулалтын зарим асуудлын талаар тодорхой саналууд боловсруулан дэвшүүлсэн байна.

039. Монголын Худадлдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МХАҮТ), 2002. “Авилгалын индекс, 2002 он”.

Судалгааны тайлан: 44 хуудас, монгол

МННХ-Соросын сангийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлсэн энэхүү судлагааны хүрээнд авилгалын өнөөгийн байдлыг тодорхойлон, олон нийтийн авилгалын талаарх ойлголтыг судлаж, төр захиргааны байгууллагууд болон ТББ-уудын авилгалын эсрэг үйл ажиллагааг олон нийт хэрхэн үнэлж байгааг гаргаж ирсэн.

040. Монголын Худадлдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МХАҮТ), 2002. “Улс төрийн хүрээний авилгалын индекс, 2002 он”.


МҮХАҮТ-аас авилгалын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй цогц арга хэмжээний нэг хэсэг болох энэхүү судалгаа нь Монголд энэ чиглэлээр анх удаа явагдсан судалгаа юм. Судалгаан нь төр засгийн эрх баригч субъектуудийн авилгалын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагаа болон авилгалд автагдсан байдлыг олон түмэн хэрхэн үнэлдэгийг харуулсан билээ.

041. АНУ-ын Олон Улсын Хөгжлийн Агентлаг, 2005. “Монгол улс дахь авилгалын байдалд хийсэн үнэлгээний тайлан”

Үнэлгээний тайлан, 46 хуудас, англи (хураангуйг монгол хэлээр)

АНУ-ын Олон Улсын Хөгжлийн Агентлаг (ОУХА)-ийн Монгол дахь Төлөөлөгчийн газрын санхүүжилтээр Casals & Associates, Inc. (C&A) байгууллагаас Вашингтон дахь ОУХА болон Азийн Сантай хамтран 2005 оны 6, 7-р сард Монгол улс дахь авилгалын байдалд үнэлгээ хийж энэхүү тайланг гаргажээ. Тайлангийн гол дүгнэлт нь өмнө нь хийгдэж байсан судалгааны нэгэн адил Монгол улсад “жижиг сажиг” буюу захиргааны түвшинд ч, “их хэмжээний” буюу элит түвшинд ч авилгалын боломж улам өссөөр байна гэж үзсэн байна. Авилгал өсөн нэмэгдэж байгаа шалгаануудыг тодохойлон авилгалаас урьдчилан сэргийлэх эсрэг чиглэлд хийсэн арга хэмээнүүдийг багтаасан байна. Үнэлгээний төгсгөлд авилгалын эсрэг цаашид хийж болох үйл ажиллагааны стратегийн зөвлөмжүүдийг санал болгосон байна.

042. О. Баттулга, 1995. “Коррупцийн ойлголт, мөн чанар”. “Шинэ толь” Улстөрийн боловсролын академийн (УТБА) онол арга зүйн сэтгүүл 4/1995 (хуудас 35-41)

Эрдэм шинжилгээний нийтлэл, 7 хуудас, монгол

УТБА-ийн эрдэм шинжилгээний ажилтан энэхүү өгүүлэлдээ коррупцийг цогц байдлаар авч үзэхийг зориогүй харин түүний ойлголт, мөн чанарыг илэрхийлэхийг хичээжээ. Энд олон орны улс төр судлаачид коррупцийг өөр өөрийнхөөрөө тодорхойлжээ. Манай орны хувьд коррупцийг олон жилийн турш байгаагүй, байж ч болохгүй гэж албан ёсоор үзэж байсан нь коррупцийн мөн чанарыг ойлгож, түүнийг танин мэдэх боломжийг алдагдуулжээ. Мөн коррупцийн сөрөг хийгээд эерэг чиг үүргийн тухай, коррупцитэй тэмцэх, арилгах тухай өгүүлсэн байна.

043. Б.Алтансүх, 2003. “Авилгалын мөн чанар, түүний үр дагаврын асуудал”. “Шинэ толь” Улстөрийн боловсролын академийн (УТБА) онол арга зүйн сэтгүүл 43/2003 (хуудас 59-67)

Эрдэм шинжилгээний нийтлэл, 9 хуудас, монгол

УТБА-ийн багшийн бичсэн нийтлэл нь авилгалын мөн чанар, өнөөгийн Монгол ба авилгал, авилгал ба улс төр гэсэн гурван дэд гарчигтай. Нийтлэлдээ авилгалтай амжилттай тэмцэхийн тулд түүний үүсгэж буй орчин, ямар үзэгдэл, үйл ажиллагааг багтааж байгааг авч үзэх шаардлагатайг дурдаад гол эх үүсвэрүүдийг 8 бүлэгт хуваан нэрлэсэн байна. Түүнчлэн улс төрийн тодорхой системүүд дэх авилгалын онцлогийг судлах нь чухал бөгөөд тогтолцоо гажигтай байгаа үед иргэд “хамгийн эрсдэл багатай зам” авилгалыг сонгодог гэжээ.

044. Transparency International, 2004. “Global Corruption Report 2004: Political corruption” (Транспэренси Интернэйшнл (ТИ), 2004. “Дэлхийн Авилгалын Тайлан 2004: Улс төрийн авилгал).

Тайлан, 353 хуудас, англи

ТИ байгууллагаас жил бүр эрхлэн гаргадаг энэхүү тайлангийн 2004 оны дугаарт Японы Мицуй компаны ажилтнууд 2001 оны 6-р сараас 2002 оны 4-р сарын хугацаанд Монголын Дэд Бүтцийн яамны өндөр албан тушаалтанд 1.3 сая иен буюу 11,000 ам.доллар өгсөн тухай хэргийн талаар багтаажээ. Энэ тухай номны 200-р хуудасаас уншиж болно.

045. Засгийн Газрын Хэрэг Эрхлэх газар, Удирдлагын академи, 2005. “Èðãýäýä ¿ç¿¿ëæ áóé òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ºíººãèéí áàéäàë, öààøäûí õàíäëàãà”.

Ýìõòãýë, 109 õóóäàñ, ìîíãîл

Òºðèéí áîäëîãûí öºì èðãýäýä ¿éë÷ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ºíººãèéí áàéäàë, õàíäëàãûã øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýë á¿õèé ñóäàëãààíû àðãóóäàä òóëãóóðëàí îíîë, àðãà ç¿éí çîõèõ ò¿âøèíä ñóäëàõ àíõíû îðîëäëîãî õèéæ, îíîð íóòàãò òºðèéí ¿éë÷èëãýý õýðõýí ýçýíäýý õ¿ð÷ áóéã òîéìëîí ãàðãàæ, ÷èã õàíäëàãûã èð¿¿ëñýí íü ýíýõ¿¿ á¿òýýëä á¿ðýí òóñààã¿é ÷ öààøèä òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé áîäëîãûã òîäîðõîéëîõîä à÷ õîëáîãäîëòîé.Óäèðäàëãûí àêàäåìèéí Íèéãìèéí óäèðäëàãûí ñóðãóóëèéí çàõèðàë äîêòîð, ïðîôåññîð Ï.Óâø,ñóäëàà÷, ñîöèîëîãè÷ Ð.Ñýëýíãý, Ö.Òºðáèëýã íàð ýìõòãýâ.

046. Удирдлагын Академи, Ï.Ýðäýíýòóíãàëàã, 2005. “Àâèëãàëûí ºíººãèéí áàéäàëä õèéñýí øèíæèëãýý, ä¿ãíýëò”.

Ìàãèñòðûí àæèë, 72 õóóäàñ, ìîíãîë

Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíû àæëààðàà àâèëãàë ºíºº ¿åä ÿìàð õýìæýýíä áàéãàà, àâèëãàëûí ýñðýã áîäëîãî áîëîí ¿ð íºëººòýé Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëü áîëîâñðóóëàõ ýðõ ç¿éí áîëîí ñýòãýë ç¿éí îð÷èí áèé áîëãîõîä òóñ íýìýð áîëîõ çîðèëãîîð çàñãèéí ãàçàð áóñàä áàéãóóëëàãóóäûí àâèëãàëûí ýñðýã ýìõòãýë á¿ðä¿¿ëæ áóé ýðõ ç¿é, çîõèîí áàéãóóëàëòûí áîëîí áîäëîãûí îð÷èí õèéãýýä õýì õýìæýý, ñòàíäàðòóóäûã ñóäëàõûã çîðüñîí áàéíà.

Б. Авилгал ба засаглал

047. Ìàðê Ãðàìáåðãåð, 2003. “Èðãýí ò¿íøëýã÷ áîëîõ íü: Áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä ìýäýýëýõ, çºâëºëäºõ, îëîí íèéòèéã îðîëöóóëàõ”.


(Citizens as Partners: Information, Consultation and Public Participation in Policy-making /Marc Gramberger, 2001) íîìûã àíõ Ýдийн Çасгийн Õамтын Àжиллагаа Õөгжлийн Áайгууллага (ЭЗХАХБ)-ûí çàõèàëãààð áè÷æýý. Óã íîìûã òóñ áàéãóóëëàãûí çºâøººðñíººð ÌÍÍÕ (Ñîðîñûí ñàí) ñàíàà÷ëàí ìîíãîë ðóó îð÷óóëóóëæ 2003 îíä õýâë¿¿ëñýí áàéíà. Çîíèîã÷èéí õàÿã [email protected]

ÝÇÕÀÕÁ-ûí óóãàí ãèø¿¿ä íü: Àâñтðè, Áåëьãè, Êàíàä, Äàíè, Ôðàíö, Ãåðìàí, Ãðåê, Èñëàíä, Èðëàíä, Èòàëè, Ëþêñåíáóðã, Íèäåðëàíä, Íîðâåãè, Ïîðòóãàëè, Èñïàíè, Øâåä, Øâåéöàðè, Òóðê, Èõ Áðèòàíèéí Íýãäñýí Âàíò Óëñ, ÀÍÓ ãýñýí 21 óëñ áàéäàã áà õîæèì 10 óëñ ãèø¿¿íýýð ýëñæýý: ßïîí, Ôèíëÿíä, Àâñтрàëè, Øèíý Çåëàíä, Ìåõñèê, ×åõ, Óíãàð, Ïîëüø, Ñîëîíãîñ, Ñëîâàê. Óã íîì íü ÝÇÕÀÕÁ-ûí ãèø¿¿í áóþó ãèø¿¿í áóñ óëñóóäûí òºðèéí àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé àðãà áàðèëûã óëàì áîëîâðîíãóé áîëãîõîä ÷èãëýñýí, ¿¿íä мэдээлэл холбооны технологийн äýâøëèéã õýðõýí àøèãëàõ òàëààð çºâëºñºí ïðàêòèê óäèðäàìæèéí øèíæòýé ãàðûí àâëàãà þì. Çîõèîã÷ íîì íü ìîíãîë ðóó îð÷óóëàãäàí õýâëýãäñýí äàðóé Ìîíãîëä èðæ ñåìèíàð çîõèîæ áàéëàà.

048. Нээлттэй Нийгэм Институт, 2004. “Åâðîïûí õîëáîîíä ýëñýõ ¿éë ÿâöûã õÿíàõ íü: Åâðîïûí õîëáîîíä øèíýýð ýëñýí îðñîí Ç¿¿í Åâðîïûí ãóðâàí óëñûí àâèëãàë áà àâèëãàëòàé òýìöýõ áîäëîãî”.


Open Society Institute. 2002. “Monitoring the EU Assession Process: Corruption and Anti-corruption policy” íîìûã Ø.Ãàíáîëä, Ã.Íàðàí íàð ìîíãîë ðóó îð÷óóëàí, ÍÍÔ, Í¯ÁÕÕ, ÓÈÕ-òàé õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áóé “Àðä÷èëñàí çàñàãëàëûí Ïàðëàìåíòûã áýõæ¿¿ëýõ” òºñëººñ õàìòðàí 2004 îíä õýâë¿¿ëæýý. Âýáñàéòóóä: www.forum.mn, www.eumap.org

Ìîíãîë Óëñ Í¯Á-ûí “Àâèëãàëûí ýñðýã êîíâåíöè”-ä íýãäýí îðîõ àñóóäëàà îéðûí õóãàöààíä øèéäâýðëýæ, ìºí “Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëü”-èà øèíý÷ëýí нàéðóóëæ áàòëàõ áîëîí “Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-ºº ýð÷èìòýé õýðýãæ¿¿ëýõýä íü òóñëàõ, Åвропын Холбооны óëñóóäûí àâèëãàëûí ýñðýã áîäëîãî, á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòûí òàëààðõ òóðøëàãà, ñóðãàìæóóäòàé òàíèëöóóëàõ çîðèëãîîð óã íîìûã ìîíãîë ðóó îð÷óóëñàí áàéíà.

049. Çàñãèéí ãàçðûí ÕÝÃ-ûí Ìýäýýëýë, õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé õýëòýñ; Õүний аюулгүй байдлыг хангах сайн засаглал хөтөлбөрийг (ХАБХСЗХ) дэмжих òºñëèéí óäèðäëàãûí íýãæ, 2002. “Õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýý: Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò, ÿâö, ¿ð ä¿í”.

http://www.eumap.org/

http://www.forum.mn/



Óã íîìûã 2002 îíä, Çàñãèéí ãàçðûí ÕÝÃ-ûí Ìýäýýëýë, õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé õýëòýñ; ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºðèéã äýìæèõ òºñëèéí óäèðäëàãûí íýãæ õàðèóöàí, New Mind technology ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëæýý. E-mail: [email protected]

Ýêñïåðòèéí õýñýã, Çàñãèéí ãàçðûí ÕÝÃ-ûí áîëîí ÿàìäûí õîëáîãäîõ íýãæ¿¿äèéã îðîëöóóëàí Çàñãèéí ãàçðààñ ýõë¿¿ëñýí ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä äýâø¿¿ëñýí çîðèëò ò¿¿íèé ãàðààíû íºõöºë, õýðýãæèëòýíä ýõíèé íýã æèë õàãàñûí áàéäëààð ìîíèòîðèíã õèéñýí áàéíà. Íîìîíä ýíýõ¿¿ çàâñðûí ìîíèòîðèíãèéí ä¿í áîëîí ìîíèòîðèíã õèéñýí àðãà÷èëëûã ìýäýýëæýý.

050. Äýâèä Áèéòõýì, Ñàðà Áðåêèí, Ëåéýí Êåéðòîí, Ñòþàðò Âåéð, 2005. “Àðä÷èëàëä ¿íýëãýý ºãºõ ãàðûí àâëàãà”


Эíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã Ардчилал болон Сонгуульд Туслах Олон Улсын Хүрээлэн (ÀÑÒÎÓÕ) ýðõëýí õýâë¿¿ëæýý. Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã Àрдчиллыг шинээр болон сэргээн тогтоосон орнуудын V áàãà õóðëûí øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ Í¯ÁÕÕ òºñëººñ ìîíãîë ðóó îð÷óóëàí “Ìºíõèéí ¿ñýã” ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëñýí áàéíà.

ÀÑÒÎÓÕ àðä÷èëëûã èë¿¿ ºðãºí ôðîíòîîð óðàãøëóóëàõ çîðèëòîä õ¿ðýõ íýã àðãà íü äàÿí äýëõèéí õ¿í àðäàä àðä÷èëàë áîëîí óëñ òºðèéí ýðõ ÷ºëººíèé ç¿ãò ººðñäèéí îðíû õèéæ áàéãàà óðàãøëàõ àëõìûã ººðñäºº ¿íýëæ öýãíýõ áîëîìæ, ýðõ ìýäëèéã îëãîõ ÿâäàë õýìýýí ¿çýæ, óëñ îðíóóä äàõü ò¿íø¿¿äòýéãýý õàìòðàí òîäîðõîé õ¿ðýý, àðãà÷èëëûí äàãóó àðä÷èëëûí áàéäëûã ¿íýëýõ õºòºëáºðèéã ñàíàà÷ëàí õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýýïä áàéíà. Íýãäñýí Âàíò Óëñûí Ýññåêñèéí Èõ Ñóðãóóëüä àíõ òóðøñàí çàãâàðûã õóó÷èí áîëîí øèíý òóòàì àðä÷èëñàí îðíóóäûí øèíæýý÷ íàðòàé õàìòðàí õýëýëöýæ, ººð÷ëºí øèíý÷ëýõ çàìààð ýíýõ¿¿ àðãà÷èëëûã áîëîâñðóóëñàí áàéíà. Äýëõèéí á¿ñ íóòãèéã òºëººëñºí íàéìàí îðíû (Áàíãëàäåø, Ñàëüâàäîð, Èòàëè, Êåíè, Ìàëàâè, Øèíý Çåëàíä, Ïåðó, ªìíºä Ñîëîíãîñ) ¿íýëýý÷äèéí áàã ýíýõ¿¿ àðãà÷èëëûã àøèãëàí ººð ººðñäèéí îðîí äàõü àðä÷èëëûí áàéäëûã ¿íýëýõ òóðøèëò ÿâóóëæýý. Òóñ ãàðûí àâëàãàä ýíý òóõàé ºã¿¿ëæýý.

051. Àрдчиллыг шинээр болон сэргээн тогтоосон орнуудын (ÀØÑÒÎ) V áàãà õóðëûг зохион байгуулах комисс, 2003. “Ñóäàëãààíû àæëóóä áà òºãñãºëèéí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéí ýìõòãýë”.


Ýíýõ¿¿ íîìîíä “Àðä÷èëàë, ñàéí çàñàãëàë, èðãýíèé íèéãýì” õýìýýõ åðºíõèé ñýäâèéí äîîð ÿâàãäñàí ÀØÑÒÎ-ûí V áàãà õóðëûí (2003.9.10-12, Óëààíáààòàð) õýëýëö¿¿ëýãò çîðèóëàí Í¯Á-ûí øóãàìààð ýíý ñàëáàðûí íýðòýé ñóäëàà÷äàä çàõèàëàí áè÷¿¿ëñýí13 ñóäàëãààíû àæèë, 3 òîéì ºã¿¿ëýë, ìºí òóñ áàãà õóðëûí òºãñãºëèéí áàðèìò áè÷èã áîëîõ “Óëààíáààòàðûí Òóíõàãëàë”, “¯éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð” õî¸ðûã îð÷óóëàí ýìòãýæ, 2003 îíä “Óðëàõ ýðäýì” ÕÕÊ-ä õýâë¿¿ëæýý. Òóñ áàãà õóðëûí òóõàé äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë, óã ýìõòãýëä îðñîí ìàòåðèàëóóä àíãëè, ôðàíö, èñïàíè, îðîñ õýë äýýð www.icnrd5-mongolia.mn âýáñàéòàä òàâèãäñàí áàéíà.

http://www.icnrd5-mongolia.mn/


Óã ýìòãýëä “ñàéí çàñàãëàë”, “õóóëèéã äýýäëýõ ¸ñ”, “õàðèóöëàãûí òîãòîëöîî”, “ÿäóóðàë” ãýõ ìýò ñóóðü óõàãäàõóóíóóäûã òîäîðõîéëîí òàéëáàðëàñíààñ ãàäíà óäèðäëàãûí ÿíç á¿ðèéí ò¿âøèíä àìæèëòàíä õ¿ðñýí æèøýýí¿¿äèéã îðóóëæ, òîâ÷ çºâëºìæ¿¿äèéã ºãñºí áàéíà.

052. ADB/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia and the Pacific /Secretariat/ (Àçèéí Õºãæëèéí Áàíê/ Ýäèéí Çàñãèéí Õàðèëöàí Òóñëàëöàõ Çºâëºë õàìòðàí Àçè, Íîìõîí Äàëàéí îðíóóäàä Àâèëãàëòàé òýìöýõ àæëûã ýõë¿¿ëýõ íü /)Anti-Corruption Policies in Asia and the Pacific Self-Assessment Report Mongolia (Àâèëãàëûí ýñðýã áîäëîãî Àçè, Íîìõîí Äàëàéí îðíóóäàä, Ìîíãîëûí Óëñын аâèëãàëûн өөрийн ¿íýëãýý), Mongolia, (Jan.2004), http://www1.oecd.org/daf/asiacom/stocktaking.htm

Àâèëãàëûí ¿íýëãýý: 80 õóóäàñ, àíãëè

Óã ¿íýëãýý íü Ìîíãîë äàõü Àâèëãàëûí ýñðýã àâ÷ ÿâóóëæ áóé áîäëîãûã 2004 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí áàéäëààð àâ÷ ¿çñýí áà Àçè, Íîìõîí Äàëàéí îðíóóäàä àâ÷ ÿâóóëàõ Àâèëãàëûí Ýñðýã ¯éë Àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé äàãóó õèéãäñýí áà ýíý íü õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áîëîí áàéãóóëëàãûí á¿òöèéí îð÷íû òàëààð ìºí õýðýãæ¿¿ëýã÷ àãåíòëàã áîëîí õèéõýýð òºëºâëºæ áóé øèíý÷ëýëèéí òàëààð ÷ ìºí äóðüäæýý.

054. УИХ-ын Архив, 1999. “Àæëûí õýñãèéí õóðàëäààíû òýìäýãëýë”. ÓÈÕ-ûí àðõèâ, Ä¹5 ÕÍ¹1, ýõýëñýí 1999.4.14, äóóññàí 1999.12.2;

Àðõèâûí õàâòàñò ìàòåðèàë, 242 õóóäàñ, ìîíãîë

ÓÈÕ-ûí Àðõèâûí ýíýõ¿¿ õàâòàñò äîòîð ÓÈÕ-ûí äàðãûí 1999.4.14¹48 çàõèðàìæààð áàéãóóëàãäñàí “Àæëûí õýñýã”-ò õîëáîãäîõ çàðèì ìàòåðèàëóóäûã õàäãàëæýý.

054. УИХ-ын Архив, 2000. “Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ Ìîíãîë Óëñûí ¿íäýñíèé òºëºâëºãººíèé áàðèìò áè÷èã”. ÓÈÕ-ûí àðõèâ, Ä¹5 ÕÍ¹5, ýõýëñýí 1998.6.29, äóóññàí 2000.1.22


ÓÈÕ-ûí Àðõèâûí ýíýõ¿¿ õàâòàñò äîòîð ÓÈÕ-ûí äàðãûí 1999.4.14¹48 çàõèðàìæààð áàéãóóëàãäñàí “Àæëûí õýñýã”-ò õîëáîãäîõ çàðèì ìàòåðèàëóóäûã õàäãàëæýý. Ãàäààäûí øèíæýý÷äèéí àíãëè äýýðõ òàéëàí àëáàí áóñ ìîíãîë îð÷óóëãûí õàìò õàäãàëàãäñàí áàéíà.

055. ÓÈÕ-ûí àðõèâ 2000. “Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéí áàðèìò áè÷èã”. ÓÈÕ-ûí àðõèâ, Ä¹5 ÕÍ¹4, ýõýëñýí 1998.11.23, äóóññàí 2000.2.9


ÓÈÕ-ûí Àðõèâûí ýíýõ¿¿ õàâòàñò äîòîð ÓÈÕ-ûí äàðãûí 1999.4.14¹48 çàõèðàìæààð áàéãóóëàãäñàí “Àæëûí õýñýã”-ò õîëáîãäîõ çàðèì ìàòåðèàëóóäûã õàäãàëæýý. Ãàäààäûí øèíæýý÷äèéí àíãëè äýýðõ òàéëàí àëáàí áóñ ìîíãîë îð÷óóëãûí õàìò õàäãàëàãäñàí áàéíà.

056. Jon S.T.Quan, 1998. “National Anti-corruption plan for Mongolia (Report)”; 1998.6.29-7.1, 1998.10.16-23

Òàéëàí, 054-ийí õóóäàñ: 30-72, àíãëè

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð, Í¯ÁÕÕ õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Àðä÷èëñàí çàñàãëàëûí áàéãóóëëàãóóäûí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä òåõíèêèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõýýð Ñèíãàïóðèéí Èõ Ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð, óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð Æîí Êóà óðèãäàí àæèëëàñàí áàéíà. Ò¿¿íèé àæëûí óäèðäàìæ äàðààõ 2 õýñãýýñ òîãòîæ áàéæýý: 1.Àâèëãàëûí ýñðýã, øóäàðãà ¸ñûã õàíãàõòàé õîëáîîòîé Ìîíãîëûí õóóëü ýðõ ç¿é áîëîí áàéãóóëëàãûí òîãòîëöîîíä ¿íýëãýý ºãºõ, 2.Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé òºëºâëºãºº (çºâëºìæ) áîëîâñðóóëàõ. Ïðîôåññîð Æîí Êóà Ìîíãîëä 1998.9.7-11, 1998.10.16-23 íä õî¸ð óäàà èðæ àæèëëàñàí áàéíà. Óã òàéëàíä àæëûí óäèðäàìæàà õýðõýí áèåë¿¿ëñýí òóõàé òîäîðõîé ºã¿¿ëñýí áàéíà.

057. Æîí Êóà, 1998. “Àвèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ Ìîíãîë Óëñûí ¿íäýñíèé òºëºâëºãºº”. 1998.6.29-7.1, 1998.10.16-23

Òàéëàí, 054-ûí õóóäàñ 1-29, ìîíãîë

056 òàéëàíãèéí îð÷óóëãà.

058. Mr. De Speville, 1998. “Report, advice and recommendations of Mr.B.E.D.de Speville follwing his assesment visit to Mongolia 23-30 November 1998”.

ªã¿¿ëýë, 10 õóóäàñ, àíãëè

054-ûí õóóäàñ: 73-82. Àâèëãàëûí ýñðýã îëîí óëñûí íýðòýé øèíæýý÷ Ñïåâèëëèéí àíõ óäàà 1998.11.23-30 íä Ìîíãîëä èðæ àæèëëààä áè÷ñýí òàéëàí-çºâëºìæ

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð, Í¯ÁÕÕ õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Àðä÷èëñàí çàñàãëàëûí áàéãóóëëàãóóäûí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä ïðîôåññîð Æîí Êóà-ãèéí äàðàà, “Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé òºëºâëºãºº (çºâëºìæ) áîëîâñðóóëàõ”-ä òåõíèêèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõýýð øèíæýý÷ Ñïåâèëëü ìºí óðèãäàí àæèëëàñàí þì.Òýðýýð óã àñóóäëààð Ìîíãîëä 1998.11.23-30, 1999.1.15-25, 2000.1.14-22 íä ãóðâàí óäàà èðæ àæèëëàæýý.Óã òàéëàíä àíõíû àéë÷ëàëûí ¿ð ä¿íã òàéëàãíàí, õîëáîãäîõ çºâëºìæèéã ºãñºí áàéíà.

059. Дэ Ñïåâèëë, 1998. “Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”. 1998.11.23-30-íä Ìîíãîëä àéë÷èëñàí øèíæýý÷ Ñïåâèëëèéí òàéëàí

Өã¿¿ëýë, 10 õóóäàñ, ìîíãîë

058-ыí îð÷óóëãà.

060. Mr. De Speville, 1999. “Mongolian National Anti-Corruption Plan” (Report of Mr.B.E.D.de Speville on his second vizit to Mongolia, 15-25 January 1999)


054-ûí õóóäàñ:108-136. Àâèëãàëûí ýñðýã îëîí óëñûí íýðòýé øèíæýý÷ Ñïåâèëëèéí õî¸ð äàõü óäàà 1999.1.15-25- íä Ìîíãîëä èðæ àæèëëààä áè÷ñýí òàéëàí-çºâëºìæ

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð, Í¯ÁÕÕ õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Àðä÷èëñàí çàñàãëàëûí áàéãóóëëàãóóäûí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä ïðîôåññîð Æîí Êóà-ãèéí äàðàà, “Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé òºëºâëºãºº (çºâëºìæ) áîëîâñðóóëàõ”-ä òåõíèêèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõýýð øèíæýý÷ Ñïåâèëëü ìºí óðèãäàí àæèëëàñàí þì.Òýðýýð óã àñóóäëààð Ìîíãîëä 1998.11.23-30, 1999.1.15-25, 2000.1.14-22 íä ãóðâàí óäàà èðæ àæèëëàæýý.Óã òàéëàíä õî¸ð äàõü àéë÷ëàëûí ¿ð ä¿íã òàéëàãíàí, õîëáîãäîõ çºâëºìæèéã ºãñºí áàéíà.

061. Äå. Ñïåâèëëü, 1999. “Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ Ìîíãîë Óëñûí Үíäýñíèé òºëºâëºãºº”.

ªã¿¿ëýë, 25 õóóäàñ, ìîíãîë

054-ûí õóóäàñ: 83-107

060-ûí îð÷óóëãà.

062. Mr.B.E.D.de Speville, 2000. “The Mongolian National Anti-Corruption Plan”. (Report of Mr.B.E.D.de Speville on his third visit to Mongolia, 14-22 January 2000)


054-ûí õóóäàñ:184-217. Àâèëãàëûí ýñðýã îëîí óëñûí íýðòýé øèíæýý÷ Ñïåâèëëèéí ãóðàâ äàõü óäàà 2000.1.14-22- íä Ìîíãîëä èðæ àæèëëààä áè÷ñýí òàéëàí-çºâëºìæ

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð, Í¯ÁÕÕ õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Àðä÷èëñàí çàñàãëàëûí áàéãóóëëàãóóäûí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä ïðîôåññîð Æîí Êóà-ãèéí äàðàà, “Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé òºëºâëºãºº (çºâëºìæ) áîëîâñðóóëàõ”-ä òåõíèêèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõýýð øèíæýý÷ Ñïåâèëëü ìºí óðèãäàí àæèëëàñàí þì.Òýðýýð óã àñóóäëààð Ìîíãîëä 1998.11.23-30, 1999.1.15-25, 2000.1.14-

22 íä ãóðâàí óäàà èðæ àæèëëàæýý.Óã òàéëàíä ãóðàâ äàõü àéë÷ëàëûí ¿ð ä¿íã òàéëàãíàí, õîëáîãäîõ çºâëºìæèéã ºãñºí áàéíà.

063. Äå Ñïåâèëëü, 2000. “Ìîíãîë Óëñûí Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”.


054-ûí õóóäàñ: 152-183

062-ыí îð÷óóëãà.

064. Äå. Ñïåâèëëü, 1999. “Àâèëãàëûí ýñðýã Äýýä Êîìèññûí òóõàé õóóëèéí òºñºëä ºãñºí çºâëºìæ”

ªã¿¿ëýë, 7 õóóäàñ, àíãëè, ìîíãîë

054-ûí õóóäàñ: 106-112. Øèíæýý÷èéí àíãëè äýýð áè÷ñýí çºâëºìæ, óã çºâëºìæèéí ìîíãîë îð÷óóëãûí õàìò ÓÈÕ-ûí àðõèâò õàäãàëàãäàæ áàéãàà.

Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîë Óëñûí 1996.4.5-íû õóóëèéã øèíý÷ëýí íàéðóóëñàí õóóëèéí îëîí òºñºë áîëîâñðîãäñîí. Ýäãýýðèéã àíãëè îð÷óóëãûíõ íü õàìò ÓÈÕ-ûí àðõèâààñ, “Àâèëãàëûí ýñðýã áîëîâñðóóëàãäñàí õóóëèéí òºñë¿¿ä” ãýñýí íýðòýé õàâòàñ äîòðîîñ îëæ ¿çýæ áîëíî.

065. Ä.Ëàìæàâ, 2000. “Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéí (2000.01.05-íû) òºñºëä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé ñàíàë”.


054-ûí õóóäàñ: 120-123. ÓÈÕ-ûí äàðãûí 1999.04.14 ¹48 çàõèðàìæààð áàéãóóëàãäñàí àæëûí õýñýã áîëîâñðóóëñàí õóóëèéí óã òºñëèéã ÓÈÕ-ûí íýð á¿õèé õýäýí ãèø¿¿í áàòëóóëàõààð õóóëü ñàíàà÷èëñàí áàéëàà.

Óã õóóëèéí òºñºë äýýð øèíæýý÷ Ñïèâåëëüòýé õàòðàí àæèëëàæ ñàíàë ñîëèëöîíû äàðàà ýíýõ¿¿ íýìýëò, ººð÷ëºëòèéã îðóóëàõ íü ç¿éòýé ãýñýí ä¿ãíýëòýä õ¿ðñýí þì. Íýìýëò, ººð÷ëºëòèéí ñàíàëûã Ä.Ëàìæàâ òîìü¸îëîí áè÷ñýí áîëíî. Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéã 1999 îíû çóí øèíý÷ëýí íàéðóóëæ áàòëàõààð àíõ òºëºâëºæ ýõýëñýí áîëîâ÷ ýõëýýä öàã õóãàöàà àëäñíààñ, äàðàà íü óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã ìîõñíîîñ îäîîã õ¿ðòýë õîéøëîãäñîîð èðñýí ò¿¿õòýé. ÓÈÕ-ûí ÷óóëãàí á¿ðèéí õýëýëöýõ àñóóäëûí òºëºâëºãººíä òóñãàãääàã áîëîâ÷ õîéøëîãäñîîð 2005 îíû íàìàðòàé çîëãîëîî.

066. ÓÈÕ, 1999. “Àæëûí õýñýã áàéãóóëàõ òóõàé ÓÈÕ-ûí äàðãûí 1999.4.14¹48 çàõèðàìæ”.

Çàõèðàìæ, 5 õóóäàñ, ìîíãîë

054-ûí õóóäàñ: 39-43

Ýíýõ¿¿ çàõèðàìæààð Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ áýëòãýëèéã õàíãàõ àæëûí õýñãèéã ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ã.Ãàíõóÿãààð àõëóóëàí 14 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé; õóóëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ 1-ð õýñãèéã ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ñ.Òºìºðººð àõëóóëàí 10 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé; ¯íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ 2-ð õýñãèéã Õóóëü ç¿éí ñàéä Ë.Öîãîîð àõëóóëàí 8 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé; Ñàíàë àñóóëãà, ìýäýýëýë, ñóðãàëò, ñóäàëãààíû 3-ð õýñãèéã ÓÈÕ-ûí гишүүн Î.Ýíõòóÿàãààð àõëóóëàí 32 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéãóóëñàí þì. Çàõèðàìæèä çîõèîí áàéãóóëàõ àæëûã 11 ¿å øàòòàé òºëºâëºñíèé äîòîð Àâèëãàëòàé òýìöýõ áèå äààñàí áàéãóóëëàãûí òóõàé õóóëèéã 1999 îíû 5, 6-ð ñàðä ÓÈÕ-ààð áàòëóóëàõààð çààñàí áàéíà. Ãýâ÷ Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéã øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé ÷óóëãàí á¿ðèéí òºëºâëºãººíä îðäîã áîëîâ÷ ÓÈÕ ò¿¿íèéã íü õýëýëöýõã¿é áàéñààð 2005 îíû íàìðûí ÷óóëãàíòàé çîëãîõ ãýæ áàéíà.

067. ÓÈÕ-ûí àðõèâ, “Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéí òºñë¿¿ä”.

Àðõèâûí ìàòåðèàë, 153 õóóäàñ, ìîíãîë, àíãëè

ÓÈÕ-ûí àðõèâ, Ä¹5, ÕÍ¹6, ýõýëñýí 1996.4.5, äóóññàí 2001.1.24

Ýíä 2001.1.24-ººñ õîéø áîëîâñðóóëàãäñàí õóóëèéí òºñë¿¿ä îðîîã¿é.

068. MonLaws 2005, Version 2.0, (øèíý÷ëýãäñýí õóâèëáàð)

CD, õóóëü òîãòîîìæóóä (2004.11.1-íèé áàéäëààð)

Ýíýõ¿¿ CD-ã ÌÍÍÕ (Ñîðîñûí ñàí)-ãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð ÓÈÕ-ûí Òàìãûí ãàçàð ýìòãýæýý. Óã CD 2004.11.1-íèé áàéäëààð Ìîíãîë Óëñàä õ¿÷èí òºãºëäºð ¿éë÷èëæ áàéãàà 328 õóóëü, 1990 îíîîñ õîéøõè Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí 225 ãýðýý, ÓÈÕ-ûí 1297 òîãòîîëûã áàãòààñàí áºãººä èíòåðíåò àøèãëàí øèíýýð áàòëàãäñàí õóóëü òîãòîîìæ, íýìýëò ººð÷ëºëò¿¿äèéã îëæ ¿çýõ áîëîìæòîé àæýý.

Ýíý íü òóñ ãàçðààñ ãàðãàñàí õî¸ð äàõü CD þì. Àíõíûõ íü, “MonLaws” õóóëü òîãòîîìæèéí ñàí (õóâèëáàð 1.0, 2003 îí) ãýñýí íýðòýé ãàðñàí áºãººä àíõíû CD íü 2003.7.15-íû áàäëààð Ìîíãîë Óëñàäõ¿÷èí òºãºëäºð ¿éë÷èëæ áàéãàà 302 õóóëü, ÓÈÕ-ûí 1199 òîãòîîë, 1990 îíîîñ õîéø íýãäýí îðñîí Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí 200 ãýðýýã áàãòààñàí áàéæýý. Õóóëü òîãòîîìæóóä íü “Òºðèéí ìýäýýëýë” õýìýýõ òîãòîë ñýòã¿¿ëä íèéòëýãääýã áîëîõûã àíõààðíà óó.

069. ÓÈÕ, 1996. “Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîë Óëñûí õóóëü”.

Õóóëü, 6 õóóäàñ, ìîíãîë

Óã õóóëü àíõ 1996.4.5-íä áàòëàãäæýý.

Óã õóóëèéí õýðýãæèëòèéã ìóó áàéãàà ãýäýãòýé ñàíàë íèéëöãýýäýã áàéíà. Æèøýýëáýë õóóëèéí 8, 9 ä¿ãýýð ç¿éëä òºðèéí ºíäºð àëáàí òóøààëä òîìèëîãäñîí áóþó ñîíãîãäñíû äàðàà 30 õîíîãèéí äîòîð, ò¿¿íýýñ õîéø óã àëáàí òóøààëä áàéõ õóãàöààíäàà æèë á¿ðèéí 2-ð

ñàðûí 1-15-íû äîòîð õºðºíãº îðëîãûí ìýä¿¿ëãýý ãàðãàõ; õºðºíãº îðëîãî íü îíöãîé íýìýãäñýí òîõèîëäîëä ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâäàã áàéãóóëëàãààñ õÿíàäàã áàéõààð õóóëü÷èëñàí áîëîâ÷ ýäãýýð çààëò ¿íäñýíäýý õýðýãæèõã¿é áàéíà. Åðºíõèéëºã÷èéí áîëîí ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëüä Èðãýíèéçîðèã íàìààñ íýð äýâøèã÷èä õºðºíãº îðëîãûí ìýä¿¿ëãýý èë òîä çàðëàí, ìºí èíãýõèéã ºðñºëäºã÷èä äºº óðèàëäàã áîëîâ÷ óã óðèàëãûã õ¿ëýýí àâ÷ õýðýãæ¿¿ëñýí òîõèîëäîë ãàðààã¿é ë áàéíà.

070. UNDP (Í¯Á), Anti-Corruption, Practice Note, final version (Àâèëãàëûí Ýñðýã, Ïðàêòèê Ìýäýýëýë, Ýöñèéí õóâèëáàð), (Feb, 2004), http://www.aba-asia.com/resourceToolkit/undp_PracticeNote_anticorruption.pdf

Àâèëãàëûí ýñðýã: 35 õóóäàñ, àíãëè

1997 îíîîñ õîéø Í¯Á íü àðä÷èëñàí çàñàãëàëûã áèé áîëãîõîä ò¿ëõýö áîëîõ èë òîä áàéäàë, õàðèóöëàãûí òîãòîëöîî, øóäàðãà áàéäàë áîëîí àâèëãàëûí ýñðýã ¿éë àæèëëàãààã äýìæñýí õºòºëáºð¿¿äèéã ÿâóóëñààð èðñýí. Ýíý ïðàêòèê ìýäýýëýë íü øèíý ìýäëýã, øèíýëýã ñàíààã äýìæèõ ò¿¿í÷ëýí ººðòºº èòãýõ èòãýë áîëîí õàðèóöëàãûã áèé áîëãîõ ìàÿãààð áàéãóóëëàãûí ÷àäàâõèéã íýìýãä¿¿ëýõ òàëààðõè ñàíàëóóäûã îðóóëñàí áà ìºí ñîíèðõëûí á¿ëã¿¿äèéã îðîëöóóëàí íýýëòòýé ÿðèëöëàãà ºðí¿¿ëýí çàñãèéí ãàçðûã òîõèðîìæòîé ñàéí áîäëîãî áîëîâñðóóëàõàä íü òóñëàõ ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ òàëààð äóðüäñàí áàéíà. Óã àæèë íü èë òîä áàéäàë, õàðèóöëàãûí òîãòîëöîî,øóäàðãà áàéäàë ãýæ þó áîëîõ ìºí àâèëãàëûí ýñðýã ÿìàð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áîëîõ òàëààðõè çºâëºìæ¿¿ä ìºí Í¯Á-ûí äýýðõ ñýäâ¿¿äýýð àæèëëàæ áàéñàí òóðøëàãûã áàãòààæýý. Ìºí ýíäýýñ àâèëãàëûí ýñðýã ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä,èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóä, àâèëãàëûí ýñðýã êîíâåíöèóä ìºí õîëáîãäîëòîé ÷óõàë áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã àãóóëñàí áàéãóóëëàãóóäûí èíòåðíýò õàÿãèéã îðóóëæýý.

071. Б. U.S.Ambassador to Mongolia, Pamela J.Slutz (ÀÍÓ-ñ Ìîíãîëä ñóóãàà ýë÷èí ñàéä Ïàìåëà Ñëóö), United States-Mongolia Relations: A New Era of Comprehensive Partnership (ÀÍÓ-Ìîíãîëûí õàðèëöàà: Îëîí òàëò õàðèëöààã õºãæ¿¿ëýõ øèíý ¿å),Washington, D.C., (Âàøèíãòîí õîò), April.06.2005 http://www.asiasociety.org/speeches/dc_slutz05.html

Илтгэл, 7 õóóäàñ, àíãëè

Óã èëòãýë íü Àìåðèê-Ìîíãîëûí îëîí òàëò õàðèëöààíû òàëààð äóðüäñàí áºãººä ¿¿íèé äîòîð Ìîíãîëûí àðä÷èëàë, ñàéí çàñàãëàë, àâèëãàëûí òàëààðõè îäîîãèéí íºõöºë áàéäëûí òàëààð äóðüäààä ìºí Ìîíãîëä í¿¿ðëýýä áàéãàà ÿäóóðàë íü àâèëãàëòàé øóóä õîëáîîòîé ìºí ýíý íü îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä áîëîí äîíîð îðíóóäààñ îðæ èðæ áóé òóñëàìæ ¿ð ä¿íã¿é áîëæ áàéãààãèéí íýã øàëòãààí ãýæ äóðüäæýý.

Óã èëòãýë íü Ìîíãîë-ÀÍÓ-ûí îëîí òàëò õàðèëöààíû òàëààð ñîíèðõîæ áóé îþóòàí çàëóó÷óóä, ñóäëàà÷èä, óëñ òºð÷äºä ìýäýýëýë áîëîõîîñ ãàäíà ìîíãîëûí àâèëãàëûí îäîîãèéí íºõöºë áàéäëûã òîâ÷ äóðüäàí öààøèä õèéõýýð òºëºâëººä áóé àæëûí òàëààð îðóóëæýý.

072. В. Altanzaya Tserendondov, Mongolia (Öýðýíäîíäîâûí Àëòàíçàÿà, Ìîíãîë) “Corruption in privatization and effective anti-corruption strategies in transition country-Mongolia”, (Õóâü÷ëàë äàõü àâèëãàë, øèëæèëòèéí ¿åèéí Ìîíãîë äàõü

http://www.us-mongolia.com/

http://www.aba-asia.com/resourceToolkit/undp_PracticeNote_anticorruption.pdf

àâèëãàëûí ýñðýã ¿ð ä¿íòýé ñòðàòåãè òºëºâëºãºº), http://www.10iacc.org/content.phtml?documents=300&art=10

Өгүүлэл, 5 õóóäàñ, àíãëè

Ýíý ºã¿¿ëýë íü õóâü÷ëàëûí àñóóäàëä òóëãàðààä áàéãàà àâèëãàëûí àñóóäëûã øèéäýõýä àâ÷ áîëîõ îëîí òàëò àðãà õýìæýýã äóðüäñàí áºãººä ¿¿íä õóâü÷ëàëûí ñàëáàðò õèéñýí ñóäàëãàà, øèíæèëãýýíèé áîëîí òóðøèëòûí àæëóóäûí òàëààð îðóóëæýý. Ìîíãîë øèã øèëæèëòèéí ¿åèéí óëñ îðîíä äàõü õóâü÷ëàëûí ¿éë ÿâö äàõü àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýõ ò¿¿íèé óë ¿íäýñ, ñóóðèéã îéëãîõîä òóñëàõ áîëíî. ªã¿¿ëýë íü ìºí Ìîíãîëûí îäîîãèéí õóâü÷ëàëûí ¿éë ÿâö ìºí õóâü÷ëàëä òîõèîëäîæ áîëîõ àâèëãàëòàé òýìöýõýä ìºðäºõ æóðàì ãîðèìûã îðóóëæýý.

Óã ºã¿¿ëýë íü õóâü÷ëàë ò¿¿íòýé õîëáîîòîéãîîð ãàð÷ èðýõ àâèëãàëûí àñóóäëûã ñîíèðõîæ áóé ñóäëàà÷, øèéäâýð ãàðãàã÷, áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷äàä ìýäýýëëèéí ÷àíàðòàé áîëîí ñóðãàìæ ºãºõ¿éö ìàòåðèàë áîëæýý.

073. Г. National Integrity Systems Country Study Report (¯íäýñíèé Øóäàðãà ¨ñíû ñèñòåì, ñóäàëãààíû òàéëàí), Ms J.Oyuntuya, Researcher, National Project Coordinator (Æ.Îþóíòóÿà Òºñëèéí ¯íäýñíèé çîõèöóóëàã÷), Mongolia 2001, Democratic Governing Institutions Capacity Building project (Àðä÷èëñàí Çàñàãëàëûã Áýõæ¿¿ëýõ Òºñºë)

http://www.transparency.org/activities/nat_integ_systems/dnld/mongolia.pdf

Судалгааны тайлан, 24 õóóäàñ, àíãëè

Óã òàéëàí íü ¿íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû ñèñòåìèéã áèé áîëãîõîä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã àâ÷ ¿çñýí áà ìºí óã ñèñòåìèéã á¿ðä¿¿ëýã÷ õ¿÷èí áóþó áàéãóóëëàãóóäàä í¿¿ðëýýä áàéãàà àâèëãàëûí àñóóäëûã òóñ òóñàä íü àâ÷ ¿çñýíýýðýý îíöëîã áºãººä èë¿¿ öîãö áîëæýý. Æèøýý íü óã áàéãóóëëàãóóäàä: ã¿éöýòãýõ çàñàãëàë, õóóëü òîãòîîõ áàéãóóëëàãà, óëñ òºðèéí íàìóóä, óëñûí õÿíàí øàëãàõ õîðîî, ø¿¿õ öàãäàà, òºðèéí àëáà, õýâëýë ìýäýýëýë, èðãýíèé íèéãýì, îðîí íóòãèéí çàñãèéí ãàçàð ãýõ ìýò îðæ áàéíà. Ìºí ýöýñò íü ýäãýýð áàéãóóëëàãàä í¿¿ðëýýä áóé àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýõ òàëààðõè çºâëºìæ¿¿äèéã ñàíàë áîëãîæýý.

Ýíý òàéëàíã îþóòàí, ñóäëàà÷èä, áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä, ã¿éöýòãýõ çàñàãëàëûíõàí åð íü äýýð íýð äóðüäàãäñàí á¿õ áàéãóóëëàãóóä áîëîí ìîíãîëûí çàñàãëàëûí òàëààðõè òîâ÷ ìýäýýëýë àâàõûã õ¿ññýí ãàäíû áàéãóóëëàãóóä àøèãëàæ áîëíî.

074. ÓÈÕ, 2002. “Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”. ÓÈÕ-ûí 2002.07.04 ¹41 òîãòîîë

Òîãòîîë, 11 õóóäàñ, ìîíãîë

Äýýðõ òîãòîîëûí 1-ð õàâñðàëòààð óã õºòºëáºðèéã, 2-ð õàâñðàëòààð “Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèöóóëæ, õÿíàëò òàâèõ ¯íäýñíèé çºâëºëèéí á¿ðýëäýõ¿¿í”-èéã àëáàí òóøààëûí áàéäëààð íü òîìèëñîí áàéíà. Ýäãýýð áàðèìò áè÷ãèéã 051 CD, 02-T-41 êîäîîð îëæ áîëíî.

http://www.transparency.org/activities/nat_integ_systems/dnld/mongolia.pdf

Ýíý øèéäâýðèéã 1998 îíîîñ ýõýëñýí àâèëãàëûí ýñðýã ¿éë àæèëëàãààíû óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèãòîé, òóõàéëáàë àâèëãàëûí ýñðýã íèéãìèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ, àâèëãàëààñ íèéãìèéã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâèëãàëûí õýðãèéã ìºðäºí áàéöààõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé õàðààò áóñ àãåíòëàãèéã õóóëü÷ëàí áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé ãýñýí øèíæýý÷äèéí çºâëºãººíèéã õ¿ëýýí àâ÷ áàéñàíòàé õàðüöóóëáàë óõðàëò áîëñîí øèéäâýð þì. ¯íäýñíèé ãýõ ýíý çºâëºë íü ìºí ÷àíàðòàà ñàíõ¿¿æèëòã¿é, òºðèéí ýðõèéã áàðüæ áóé íàìààñ õàðààò òºðèéí ºíäºð àëáàí òóøààëòíóóäààñ ¿íäñýíäýý á¿ðäýõ îðîí òîîíû áóñ áàéãóóëëàãà þì.

075. State Great Khural, 2002. “Mongolian National Program for Combating Corruption”.

Íîì, 12 õóóäàñ, ìîíãîë –àíãëè

074 òîãòîîëûí ìîíãîë ýõ, ò¿¿íèé àíãëè îð÷óóëãà.

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºðººñ 2003 îíä çîõèîí áàéãóóëñàí “Àâèëãàëûí ýñðýã ¿íäýñíèé áàãà õóðàë”-ûí ìàòåðèàë äîòîð òàðààãäñàí òîâõèìîë.

076. Â.Óäâàë, 2002. “Òºðèéí àëáàíû òàëààðõ õóóëü, ýðõ ç¿éí àêòûí ýìõòãýë”.


Óã ýìõòãýëèéã Óäèðäëàãûí Àêàäåìè, Òºðèéí Óäèðäëàãûí Ñóðãóóëü õàðèóöàí, 2002 îíä “Áèò Ñåðâèñ” ÕÕÊ-èé õýâëýõ ¿éëäâýðò õýâë¿¿ëæýý.

Ýíýõ¿¿ ýìòãýë íü Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîëûí õóóëü, ýðõ ç¿éí îð÷èíã ñóäàëæ ¿íýëýõýä ìýäýýëëèéí ýõ ñóðâàëæ áîëíî.

077. Нээллтэй Нийгэм Форум, С.Баяраа. 2005. “Төрийн эрх мэдлийг урвуулан ашиглахын эсрэг авах арга хэмжээ”. Судалгааны ажлын тайлан ба бодлогын зөвлөмж

Судалгааны тайлан, 59 хуудастай, монгол хэлээр.

Нээлттэй Нийгэм Форумын бодлогын судлаач С.Баяраагийн судалгааны ажилд төв болон орон нутгийн түвшинд төрийн эрх мэдлийг урвуулан ашиглах явдал түгээмэл байгаа бөгөөд хяналтгүй болсон нь дараах шалтгаантай гэж үзжээ, үүнд: 1/ төрийн захиргааны бодлого боловсруулан шийдвжр гаргах үйл явцад иргэдийн зүгээс оролцох албан болон албан бус арга механизм үгүйлэгдэж байгаагаас тэдний оролцоо бага байгаа, 2/ мөрдөгдөж буй хууль тогтоомж зохих түвшинд хийгдээгүй, үр ашигтай үйлчлэхгүй, хэрэгжихгүй байна, 3/ түүхэн болон соёлын уламжлалт хүчин зүйл төрийн албанд нөлөөлсөн хэвээр байгаа учраас төрийн албаны гол утга учир, үүрэг нь ард түмэнд үйлчлэх явдал гэсэн ойлголт төрийн албан хаагчдын сэтгэхүйд хэвшээгүй байна, 4/ иргэд, иргэний нийгмийн зүгээс төрийн байгууллага, албан хаагч, захиргааны актын

талаар шүүхэд гомдол гаргах туршлага хомс байна гэжээ. Судалгааны баримт бичигт төрийн эрх мэдлийг урвуулан ашиглахын эсрэг авах арга хэмжээнүүдийн талаар судлаачийн зөвлөмж оржээ.

078. S.Bayaraa (Open Society Forum’s Policy Fellow). 2005. “Administrative Remedies for Government Abuses” Policy research paper and policy recommendations.

077 -ийн англи хувилбар.

079. Ì.Õîðîëñ¿ðýí, Ë.ßíæìàà, 2005. “Öàãäàà îëîí íèéòèéí õàìòûí àæèëëàãàà õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿í, öààøäûí õàíäëàãà; Outcomes of community policing program and future tendences”.

Íîì, 178 õóóäàñ, ìîíãîë áà àíãëè

ÌÍÍÕ, Óíãàð äàõü ¯íäñýí õóóëü, ýðõ ç¿éí èíñòèòóò (COLPI), Ýðõ ç¿éí ñàíàà÷ëàãà íýýëòòýé íèéãýìëýãòýé õàìòðàí Ìîíãîë Óëñàä 1999-2005 îíä õýðýãæ¿¿ëñýí “Öàãäàà-îëîí íèéòèéí õàìòûí àæèëëàãàà” òºñëèéí òàéëàíã ýíýõ¿¿ íîìîíä òóñãàæýý. Òàéëàíã Ì.Õîðîëñ¿ðýí, Ë.ßíæìàà íàð áîëîâñðóóëàí ÖÅÃ õýâë¿¿ëæýý.

Òºñëèéí çîðèëãî íü ÖÅÃ-ûã õ¿÷íèé áàéãóóëëàãààñ îëîí íèéòýä ¿éë÷èëäýã áàéãóóëëàãà áîëãîí õºãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýæýý.

080. Çàñãèéí ãàçðûí Õүний аюулгүй байдлыг хангах сайн засаглал, 2003. “Àâèëãàëûí ýñðýã öóâðàë óóëçàëò, ÿðèëöëàãûí òîâ÷ òýìäýãëýë”.

Ýìõòãýë, 113 õóóäàñ, ìîíãîë

Óã ýìòãýëèéã Çàñãèéí ãàçðûí ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºðººñ 2003 îíä ãàðãàæýý.

Óã ýìòãýëä ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä çîõèîãäñîí äàðààõ 4 óóëçàëò ÿðèëöëàãûí òîâ÷ òýìäýãëýë îðæýý: 1. Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä èðãýíèé íèéãýì, õýâëýë ìýäýýëëèéí ¿¿ðýã (Óëààíáààòàð, 2002.11.01); 2. Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä õóóëü òîãòîîã÷äûí ¿¿ðýã îðîëöîî (Óëààíáààòàð, Èõ òýíãýð, 2002.12.21) ; 3. Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä õóâèéí õýâøëèéí ¿¿ðýã (Óëààíáààòàð, 2003.01.24); 4. Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä ã¿éöýòãýõ çàñàãëàë, ø¿¿õ ýðõ ìýäëèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã (Óëààíáààòàð, 2003.03.06). Ýäãýýð èëýí äàëàíã¿é ÿðèëöëàãûí õî¸ð äàõü íü ÓÈÕ-ûí çàðèì ãèø¿¿äèéã èõýä öî÷èðäóóëàí õýâëýë ìýäýýëëýýð øóóãèàí òàðüæ áàéëàà. Ýìõòãýëèéã 2003 îíä áîëñîí “Àâèëãàëûí ýñðýã ¯íäýñíèé áàãà õóðàë” äýýð áóñàä ìàòåðèàëûí õàìò îëøðóóëàí òàðààñàí þì.

081. Ö.Ñàìáàëëõ¿íäýâ, Æ.Îþóíòóÿà, 2001. “Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí “Õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ñàéí çàñàãëàë õºòºëáºð”-èéí áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã”.


Óã áàðèìò áè÷ãèéã Ö.Ñàìáàëëõ¿íäýâ, Æ.Îþóíòóÿà ýìõòãýí, Çàñãèéí ãàçàð 2001 îíä õýâë¿¿ëñýí áàéíà.

Óã áàðèìò áè÷èãò Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû òýðã¿¿ëýõ 11 ÷èãëýëèéã òîäîðõîéëæ, õºòºëáºðèéí ¿íäñýí çîðèëòûã õºòºëáºðèéí áðýëäýõ¿¿í õýñýã á¿ðýýð òîìü¸îëñîí áàéíà. Óã õºòºëáºðèéã Çàñãèéí ãàçðûí 2000.10.18-íû ºäðèéí õóðàëäààíààð çàð÷ìûí õóâüä ç¿éòýé ãýæ ¿çñýí áàéíà.

082. Ø.Áàòñ¿õ, Á.Áàòõ¿¿, Ñ.Ãàíáîëä, Ö.Äàâààäîðæ, ×.Òóíãàëàã, Ä.Öîëìîí íàð, 2003. “Çàñàãëàëûí íýð òîìü¸îíû òàéëáàð”.

Íîì, 101 õóóäàñ, ìîíãîë, àíãëè

Óã òàéëáàðûã Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí Х¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ñàéí çàñàãëàë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä /Ø.Áàòñ¿õ, Á.Áàòõ¿¿, Ñ.Ãàíáîëä, Ö.Äàâààäîðæ, ×.Òóíãàëàã, Ä.Öîëìîí íàð/ áîëîâñðóóëàí 2003 îíä õýâë¿¿ëæýý.

Òàéëáàðûã áîëîâñðóóëàõäàà 1996 îíä Í¯ÁÕÕ, Óäèðäëàãûí õºãæëèéí õºòºëáºðººñ ãàðãàñàí íýð òîìü¸îíû òàéëáàð òîëèéã ñóóðü áîëãîí, òºðèéí çàõèðãààíû ººð÷ëºëòèéã òîäîðõîéëîã÷ îéëãîëòóóäûã ìîíãîë-àíãèë õýë äýýð äýëãýð¿¿ëýí òóñãàñàí àæýý. ”Governance” õýìýýõ íýð òîìü¸îã “Óäèðäëàãà” ãýæ îð÷óóëàõ ¸ñòîé áàéòàë “çàñàãëàë” ãýæ çîõèñã¿é îð÷óóëñàí ãýæ çàðèì øèíæýý÷ ø¿¿ìæèëæ áàéãààã òýìäýãëýå.

083. Ø.Áàòñ¿õ, Á.Áàòõ¿¿, Ñ.Ãàíáîëä, Ö.Äàâààäîðæ, ×.Òóíãàëàã, Ä.Öîëìîí нарын сóäàëãààíû áàã, 2003 .“Ñàéí çàñàãëàë” (Ñóäàëãààíû òàéëàí)


Óã ñóäàëãààã äýýðõ ñóäàëãààíû áàã Í¯ÁÕÕ, Х¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ñàéí çàñàãëàë õºòºëáºðèéã äýìæèõ òºñëèéí íýãæ, Çàñãèéí ãàçðûí ÕÝÃ-ûí çàõèàëãà äýìæëýãýýð ÿâóóëñàí áàéíà. Ñóäàëãààíû áàãòàé õîëáîãäîõ E-mail: [email protected]

Ñóäàëãààíû áàã äàðààõ ñóäàëãààã ÿâóóëæ ä¿í øèíæèëãýý õèéñýí àæýý: çàñàãëàë, õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûí ÷èãëýëýýð ºìíº õèéãäñýí ñóäàëãààíû òàéëàíãóóä, õóóëü ýðõèéí àêòóóä, õºòºëáºð áà òºñëèéí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã ñóäëàõ; 276 õ¿íýýñ ñàíàë àñóóëãà àâàõ; ñîíèðõîã÷ òàëóóäûã îðîëöóóëàí õýëýëö¿¿ëýã, äóãóé øèðýýíèé ÿðèëöëàãà çîõèîõ; òóõàéí ñýäâýýð ºðãºí õýðýãëýãääýã íýð òîìü¸îã òàéëáàðëàõ. Òóñ áàãèéí ÿâóóëñàí ñóäàëãààãààð òºðèéí àëáàíä àâèëãàë õàìãèéí èõ ãýñýí ¿ç¿¿ëýëò ãàðñàí áºãººä ìîíãîëä àâèëãàëûí òîðîí ñ¿ëæýý ¿¿ññýí òóõàé òýìäýãëýñýí áàéíà.

084. МУ-ын Үндсэн Хуулийн Цэц, 2005. “Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí Öýöèéí øèéäâýðèéí ýìòãýë 1”.



¯íäñýí õóóëèéí Öýö ººðèéí ãàðãàñàí 1992-2000 îíû øèéäâýðèéí ýìòãýëèéã ÕÁÍÃÓ-ûí Õàííñ-Çàéäåëèéí ñàí ò¿¿íèé ìîíãîë äàõü ñóóðèí òºëººëºã÷èéí ãàçðûí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð õî¸ð áîòü áîëãîí 2005 îíä õýâë¿¿ëæýý. ªìíº íü 2000 îíä ìºí èéì õî¸ð áîòü ýìòãýëèéã õýâë¿¿ëñýí áàéíà.

¯íäñýí õóóëèéí Öýöèéã Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí äàãóó àíõ 1992 îíû õàâàð áàéãóóëñàí þì. Öýöèéí ¿éë àæèëëàãààã ¯íäñýí õóóëü, Öýöèéí òóõàé õóóëü, Öýöèéí ïðîöåññûí õóóëèàð ¿íäñýíäýý çîõèöóóëäàã. Öýöèéí ýíýõ¿¿ õî¸ð áîòü ýìòãýëä 2000 îí äóóñàõ õ¿ðòýë õóãàöààíä ãàðñàí á¿õ øèéäâýð íü îðñîí ãýæ îéëãîãäîæ áàéíà.

085. МУ-ын Үндсэн Хуулийн Цэц, 2005. “Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí Öýöèéí øèéäâýðèéí ýìòãýë 2”.


086. МУ-ын Үндсэн Хуулийн Öýöèéí 1995.12.07¹07 ä¿ãíýëò: Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðààñ Àéáåêñ ãðóïïòýé 1993.4.17-íä áàéãóóëñàí ò¿íøëýëèéí ãýðýý ¯íäñýí õóóëü çºð÷ñºíòýé õîëáîãäóóëàí Åðºíõèé ñàéä Ï.Æàñðàéã îãöðóóëàõ ýñýõ òóõàé ìàðãààíûã õÿíàí øèéäâýðëýñýí òóõàé

Ä¿ãíýëò, 074-èéí õóóäàñ: 185-197

Ýíýõ¿¿ ä¿ãíýëòèéã Çàñãèéí ãàçðààñ Àéáåêñ ãðóïïòýé 99 æèëèéí õóãàöààòàé áàéãóóëñàí ò¿íøëýëèéí ãýðýýòýé õîëáîãäóóëàí ÓÈÕ äàõü öººíõèéí çàðèì íü îðîëöîí èðãýíèé øóãàìààð Öýöýä ãàðãàñàí ºðãºäëèéã õýëýëöýýä ãàðãàæýý.

Õî¸ð æèë îð÷èì äàëä õýðýãæèæ áàéñàí óã ãýðýýã àíõ EXPESS TIMES ñîíèíä îð÷óóëàí òàâüñíààð óëñ òºðèéí ñêàíäàë ýõýëæýý. ÀÍÓ-ûí Íüþ Æåðñè õîòîä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã äºðâºí äýëã¿¿ðèéí ýçýí (Õóíäêàð Õàëèä Àõìåä Õîññåéí )-ä ìîíãîëûí ýäèéí çàñàã áîëîí ýðõ ç¿éí ñàëáàðò 99æèëèéí õóãàöààòàé ìîíîïîë ýðõ îëãîõîîð óã ãýðýýíä çààñàí áºãººä Ìîíãîëûí Õºãæëèéí Êîìèññ ãýã÷èéã áàéãóóëàí õàì äàðãààð Õîññåéí, øàäàð ñàéä Ï¿ðýâäîðæ íàðûã òîìèëæýý. Ýíý ãýðýýíèé ÿâöàä ñàéä íü ÷, òºðèéí àëáàí õààã÷èä íü ÷ ÿëãààã¿é ýðõ ìýäëýý õýòð¿¿ëýí ÓÈÕ-ûí îíöãîé á¿ðýí ýðõýä õàìààðàõ àñóóäëààð Çàñãèéí ãàçðûã òºëººëºí ãàðûí ¿ñýã çóðäàã, èéì çîðèëãîîð ãàäààäàä àéë÷èëäàã ýìõ çàìáàðààã¿é ÿâäàë íî¸ðõîæ áàéæýý. Ãýðýýã îðîëöîã÷ òàëóóä ººðñäºº õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí áà Öýö ýíý á¿õýíä Åðºíõèé ñàéä õîëáîãäîëòîé íü íîòëîãäîõã¿é áàéíà ãýñýí óòãàòàé ä¿ãíýëò ãàðãàñàí áèëýý. Ìýäýýëëèéí äýëãýðýíã¿é ýõ ñóðâàëæèéã ºðãºäºë áîëîí ò¿¿íä áè÷ãýýð ¿éëäñýí íýìýëò òàéëáàðààñ îëæ ¿çýæ áîëíî

087. МУ-ын Үндсэн Хуулийн Öýöèéí 2000.03.15¹03 ä¿ãíýëò: Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëüä îðóóëñàí íýìýëò, ººð÷ëºëò íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéã çºð÷ñºí ýñýõ òóõàé ìàðãààíûã õÿíàí õýëýëöñýí òóõàé

Ä¿ãíýëò, 075-ûí õóóäàñ: 95-104, ìîíãîë

ÓÈÕ 1999.12.24-íèé ºäºð ¯íäñýí õóóëüä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëñàí òóõàé øèéäâýðèéí ýñðýã Ñ.Íàðàíãýðýë íàðûí 5 èðãýíèé ºðãºäëººð Öýö ¯íäñýí õóóëèéí ìàðãààí ¿¿ñãýí ýíýõ¿¿ ä¿ãíýëòèéã ãàðãàæýý. Öýö èðãýäèéí íýõýìæëýëèéã õàíãàõ ¿íäýñëýëòýé ãýæ ä¿ãíýæýý.

ÓÈÕ äàõü îëîíõè, öººíõèéí óäèðäëàãóóä ¯íäñýí õóóëüä îðóóëàõ íýìýëò, ººð÷ëºëòèéíõºº áè÷âýð äýýð ñýì òîõèðîëöîí, 1999.12.23-íû ºäºð óã òºñºë äýýðýý Ñîöèàë-Äåìîêðàò íàìûí 15, ¯íäýñíèé Àðä÷èëñàí íàìûí 21, Õóâüñãàëò íàìûí 26 ãèø¿¿íýýð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàí õóóëü ñàíàà÷ëóóëààä ìàðãààø ºãëºº íü àíõíû õýëýëö¿¿ëãýýð ýöýñëýí áàòàëæýý. Íýìýëò, ººð÷ëºëòèéí òºñëèéã Öýöèéí äàðãàä 24-íèé ºãëººõ¿ðãýñýí àæ. Öýöèéí äàðãà ¯íäñýí õóóëèéí 68.1 çààëòûí äàãóó ÓÈÕ-ä ñàíàë ãàðãàõ àñóóäëûã Öýöèéí õóðàëäààíààð øèéäâýðëýõèéí òóëä èëòãýã÷èéã òîìèëñîí áà ÓÈÕ äýýð ¿ã õýëýõ õ¿ñýëòýý Ãîí÷èãäîðæ äàðãàä ìýäýãäñýí áîëîâ÷ òýðýýð “Öýöèéí äàðãà Æàíöàí áàéíà óó” ãýæ àñóóíãóóòàà øóóä ñàíàë õóðààëãàí àëõàà òîãøæýý. Öýöèéí äàðãà óðèõûã íü õ¿ëýýãýýä òàíõèìààñ õýäõýí àëõàìûí öààíà ºðººíäºº ñóóæ áàéñàí ãýäýã. ÓÈÕ ýíýõ¿¿ ä¿ãíýëòèéã 15 õîíîãèéí äîòîð õýëýëöýí õ¿ëýýæ àâàõ ýñýõ òàëààð òîãòîîë ãàðãàõ õóóëüòàé áîëîâ÷ õàâ äàðàí õóóëü çºð÷ñººð 2000 îíû ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëüòàé ó÷èðñàí þì.

088. МУ-ын Үндсэн Хуулийн Öýöèéí 2000.11.29¹02 òîãòîîë: Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëüä îðóóëñàí íýìýëò, ººð÷ëºëò íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéã çºð÷ñºí ýñýõ òóõàé ìàðãààíûã ýöýñëýí øèéäâýðëýñýí òóõàé

Òîãòîîë, 075-ûí õóóäàñ: 105-115

Öýö ÓÈÕ-ûí 2000.7.28-íû ïðîòîêîëûã ¿íäýñëýí, 2000 îíû 03 òîîò ä¿ãíýëòýä õàìààðàõ ìàðãààíûã ýöýñëýí øèéäâýðëýæ óã òîãòîîëûã ãàðãàæýý.

ÓÈÕ-ûí øèíý á¿ðýëäýõ¿¿í Öýöèéí 2000 îíû 03 òîîò ä¿ãíýëòèéã 2000.7.28-íä àâ÷ õýëýëöýýä, Õóóëü ç¿éí áîëîí Òºðèéí áàéãóóëàëòûí áàéíãûí õîðîîäûí çºâëºñíººð, Öýöèéí ýíýõ¿¿ ä¿ãíýëòèéí òàëààð òîãòîîë ãàðãàõ øààðäëàãàã¿é ãýæ ¿çýýä ¯íäñýí õóóëüä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ íü Öýöèéí õÿíàëòàä õàìààðàõã¿é õýìýýí ïðîòîêîëäñîí áàéíà. Öýö ýíýõ¿¿ ïðîòîêîëûã (ÓÈÕ ìºí ÷àíàðòàà 03 òîîò ä¿ãíýëòèéã õýëýëöýýä çºâøººðººã¿é áàéíà õýìýýí ¿çýæ) 03 òîîò ä¿ãíýëòòýé õîëáîãäñîí Öýöèéí òîãòîîëûã ãàðãàæýý. Èéíõ¿¿ 1999.12.24-íä ¯íäñýí õóóëüä îðóóëñàí íýìýëò, ººð÷ëºëò õ¿÷èíã¿é áîëæýý.

089. МУ-ын Үндсэн Хуулийн Öýöèéí 2001.3.23¹01 ä¿ãíýëò: ÓÈÕ ¯íäñýí õóóëüä òàéëáàð õèéñýí íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí çàðèì çààëòóóäûã çºð÷ñºí ýñýõ òóõàé ìàðãààíûã õÿíàí øèéäâýðëýñýí òóõàé

Ä¿ãíýëò, 075-ûí õóóäàñ: 121-127, ìîíãîë

ÓÈÕ ¯íäñýí õóóëüä àëáàí ¸ñíû òàéëáàð (èéì 3 òàéëáàð ãàðãàñíààñ íýãèéã ÓÈÕ ººðºº õ¿÷èíã¿é áîëãîæýý) õèéæ áàéãàà íü ýðõ ìýäëýý õýòð¿¿ëýí ¯íäñýí õóóëèéí òîäîðõîé çààëòóóäûã çºð÷èæ áàéíà ãýñýí èðãýí Ä.Ëàìæàâûí ºðãºäëººð Öýö ¯íäñýí õóóëèéí ìàðãààí ¿¿ñãýýä óã ä¿ãíýëòèéã ãàðãàæýý. ¯íäñýí õóóëü çºð÷èãäñºí áàéíà ãýæ ä¿ãíýæýý.

ÓÈÕ 2000.7.26¹10 òîãòîîë áàòëàí ¯íäñýí õóóëèéí 66.4 çààëòûã àëáàí ¸ñîîð òàéëáàðëàñàí þì. Óã òàéëáàðûí ãîë ñàíàà íü òýíä çààãäñàí ýòãýýäèéí øèéäâýð ¯íäñýí

õóóëü çºð÷ñºí ãýäãèéã Öýö äóíä ñóóäëûí õóðàëäààíû ä¿ãíýëòýýð íîòîëñîí áàéëàà ÷ ýíý òóõàé Öýöèéí èõ ñóóäëûí õóðàëäààíû òîãòîîë ãàðàõ õ¿ðòýë ¯íäñýí õóóëü çºð÷ñºí òýðõ¿¿ øèéäâýð õ¿÷èí òºãºëäºð ¿éë÷èëíý ãýñýí óòãàòàéþì. Õýðýâ ÓÈÕ ººðò òààëàãäààã¿é Öýöèéí ä¿ãíýëòèéã õýëýëöýõã¿é äàð÷èõâàë (èéì ÿâäàë òîõèîëääîã) ¯íäñýí õóóëü çºð÷ñºí øèéäâýð ¿éë÷èëñýýð áàéõ áîëíî.

090. Ýéí Ðýíä, 2005. “Çºâøèëöëèéí çàñàã áîë øèíý ôàøèçì ìºí”.

Íîì, 40 õóóäàñ, ìîíãîë орчуулга

“Ayn Rand ,CAPITALISM: The Unknown ideal, 1964” íîìûí “20. The New Fascism: Rule by Consensus” õýìýýõ 20-ð á¿ëãèéã Ä.Ýíõçàÿà èéíõ¿¿ îð÷óóëàí “Ìîíñóäàð” õýâëýæýý. Óã á¿ëýã íü 196564.18-íä Áîñòîí õîòûí Ôîðä Õîîë Ôîðóì äýýð óíøñàí ëåêö áºãººä ìºí îíû 5, 6 ñàðä íèéòëýãäýæ áàéñàí àæ.

2004 îíû ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéí áóäëèàí áîëîí èõ ýâñëèéí ãýõ çàñãèéí ãàçàð áàéãóóëñàí ÿâäàëä ñóðãàìæ áîëîõ áîëîâ óó.

091. “ªäðèéí ñîíèí” ñîíèí, 2003. Ä.Ìºíãºíäàëàé. “Ø¿¿õ, ãààëü àâèëãàëä ºðòäºã ¿¿?”

“ªäðèéí ñîíèí” ñîíèí, 2003.12.24 ¹309, 2-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèöóóëæ, õÿíàëò òàâèõ, ¯íäýñíèé çºâëºëèéí õóðàëäààí äýýð Óëñûí äýýä ø¿¿õ, Ø¿¿õèéí åðºíõèé çºâëºëººñ çîõèîæ áóé àæëûí ÿâöûí òóõàé Óëñûí äýýä ø¿¿õèéí åðºíõèé ø¿¿ã÷ ×.Ãàíáàò, Ãààëèéí åðºíõèé ãàçðûí çîõèîæ áóé àæëûí òàëààð Ãààëèéí åðºíõèé ãàçðûí äàðãà Õ.Áààòàð íàðûí ìýäýýëëèéí òóõàé. Òóñ áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãóóä àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä áàéãóóëàãóóä äýýð õèéãäýæ áóé àæëûíõàà ÿâöûí òàëààð äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë õèéâ.

092. “¯íýí” ñîíèí, 2003. Ä.Çàÿà. “Áîëîâñðîë äàõü àâèëãûã õýí ººãø¿¿ëäýã âý?”.

“¯íýí” ñîíèí, 2003.09.16 ¹184, 5-ð í¿¿ðò

Ãýâ÷ ºíººäºð àâèëãàä íèéòýýð äàñàìãàé õýâýýðýý, àâèëãûã ¿ë òýâ÷èõ íèéãìèéí ñýòãýë ç¿é ¿¿ñýýã¿éãýýñ ãàäíà ò¿¿íèé ýñðýã òýìöýëä èðãýäèéí îðîëöîî, áàéð ñóóðü òèéì ÷ èäýâõòýé áóñ áàéíà. Èéíõ¿¿ ä¿ãíýæ áóé ó÷èð ãýâýë ýíý íàìðûí ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí ýëñýëòèéí ¿åýð “ãàð öàéëãàõ”, “õàíäèâ”, “ñýòãýëèéí áýëýã” ãýý÷ íü äààìæèð÷, àâèëãàëûí ºðòºã íýìýãäñýí íü àæèãëàãäëàà. Áîëîâñðîëûí ñàëáàð ñóäàëãààãààð àâèëãàëä ºðòºìòãèé áàéãóóëëàãààð áàéíãà äýýã¿¿ðò îðäîã áºãººä Ä.Çàÿà íü ýíýõ¿¿ àñóóäëûã õºíäñºí áàéíà.

093. “¯íýí” ñîíèí, 2003. Ö.Ýðäýíýáàò. “Àâèëãà ºãäºã, àâäàã òîäîðõîé õ¿ì¿¿ñèéã øàëãàæ áàéíà”.

“¯íýí” ñîíèí, 2003.04.18 ¹077

Óëñûí ìºðäºí áàéöààõ ãàçðûí äýä äàðãà, öàãäààãèéí äýä õóðàíäàà Ö.Ýðäýíýáàòòàé ñýòã¿¿ë÷ Ä.Áàòçàÿà-í õèéñýí ÿðèëöëàãà. Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàíòàé õèéñýí ÿðèëöëàãà.

094. “ªäðèéí ñîíèí”, 2003. Ë.Æàâçìàà /ÌÓ-í åðºíõèé àóäèòîð/. “Àâèëãàë áîë ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõèéã ñóëüäààã÷”.

“ªäðèéí ñîíèí”, 2003.05.12 ¹112

Òºð, çàñãèéí á¿òöèéí 11 áàéãóóëëàãûí æàãñààëòààñ àâèëãàë õàìãèéí èõ àâäàã ãýäýãò ãààëèéíõàí, ø¿¿õèéíõýí áîëîí áàíê, òàòâàð, öàãäààãèéíõíûã íýðëýæ áàéíà. Ýíäýýñ àâèëãàë ãýã÷ ãàæ ¿çýãäýë ìàíàé íèéãýìä áîäèòîé îðøèæ, òºð, çàñãèéí ýäèéí çàñãèéí áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí íèéãìèéí äýã æóðìûã õàíãàõ ¿¿ðýãòýé á¿òö¿¿äýä ÷ íýâòýðñýí áàéæ áîëçîøã¿é õàðàãäàæ áàéíà. Àóäèòûí òºâ, îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãóóä àâèëãàëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àæëûã õèéõ ó÷èðòàé áà ýíýõ¿¿ áàéãóóëëàãûã óäèðäàæ áóé Ë.Æàâçìàà ãóàéí íèéòëýëèéã ¿çíý ¿¿.

095. “ªíººäºð” ñîíèí, 2004. Ä.Öýðýíäîðæ. “Óëñ òºðèéí õ¿ðýýíèé Àâëèãà ñîíãóóëèàñ ýõýëäýã”.

“ªíººäºð” ñîíèí, 2004.01.09 ¹006

Àâèëãàòàé íèéòýýðýý òýìöüå “ªíººäºð”-èéí ñýäâèéí ÿðèëöëàãàä “Õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ñàéí çàñàãëàë” õºòºëáºðèéí ¿íäýñíèé ìåíåæåð Ä.Öýðýíäîðæòîé ñýòã¿¿ë÷ Ä.Áýõáàÿðûí õèéñýí ÿðèëöëàãà. Òºð, çàñãèéí õýìæýýíä àâèëãàëòàé òýìöýõýä ¿íäýñíèé õýìæýýíä ÿìàð àæèë çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëæ áóéã Ä.Öýðýíäîðæòîé õèéñýí ÿðèëöëàãààñ óíøèæ áîëíî.

096. “¯íýí” ñîíèí, 2004. Á.Ìºíõòóÿà. “Ýâñëèéí çàñãèéí ãàçàð àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýõ áîë”.

“¯íýí” ñîíèí, 2004,09.08 ¹177, 5-ð í¿¿ðò

Ìîíãîë÷óóä õÿçãààðëàãäìàë õýðýãëýýòýé òàð÷èãõàí àìüäðàë íü àâèëãàëûã ºäººõ õºðñ ñóóðü áîëäîã ãýõýýñ ººð ¿íýíä íèéöýõ õàðèóëò îëäîõã¿é íü. Áèä ÷èíü áóñäûí àäèë òàíñàã áèø þìàà ãýõýä õýðýãöýýãýý õàíãààä áàéõóéö õýðýãëýýòýé, òýð õýðýãëýýãýý áèé áîëãîõóéö ñàíõ¿¿ãèéí ÷àäàâõèòàé áàéõ ¸ñòîé. Òýð ÷àäàâõèéã òºð èðãýääýý ºã÷ ÷àäàõã¿é áîëîõîîð èðãýä ººðñäºº áèé áîëãîõîîñ ººð çàì ¿ã¿é. Òýð àâèëãûí çàì. Ìîíãîë÷óóä àâèëãûã õýðõýí òºñººëäºã âý? Àâèëãà õààíà áóãøèæ áàéíà âý? Òºð ÿìàð îðîëöîîòîé âý? ãýñýí ñýäâ¿¿äýýð àâèëãàëûí àñóóäëûã õºíäñºí áàéíà.

097. “¯íýí” ñîíèí, 2004. Á.Ìºíõòóÿà. “Àâèëãà èë÷ëýãääýãã¿éí ãîë ãîãöîî íü õóóëüäàà áàéãààã àìüäðàë õàðóóëæ áàéíà”.

“¯íýí” ñîíèí, 2004.02.10 ¹28, 3-ð í¿¿ðò

Õàíöóéíààñ õàíöóé ðóó øóóä îðäîã, áóñäûí í¿äýíä ¿çýãäýæ, ãàðò áàðèãääàãã¿éãýýðýý àâèëãà íü õàìãèéí íóóöëàãäìàë ¿éëäýëä òîîöîãääîã. Èéì äàëä ¿éëäëèéã èë áîëãîõ ãýæ õàìãèéí èõ ñóäëàãäñàí ñóäëàà÷, ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ç¿éëèéí íýã ãýæ ¿çäýã þì áèëýý. Òýð õýðýýðýý òóðøëàãàæèí, ñóäëàà÷èä, àâèëãûí ýñðýã òýìöýã÷äèéí áîäîæ îëîîã¿é àðãà õýëáýðýýð áàÿæèãäñààð áàéãàà. Åð íü àâèëãûí òàëààðõè ñóäëàà÷äûí áè÷ñýíýýñ ¿çâýë ýíý ãýìò ¿éëäýë íü òºð ¿¿ññýí öàãààñ ãàðààãàà ýõýëæ ºäèéã õ¿ðñýí ãýõ. Ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýãýýð àâèëãûã èë÷ëýõ áîäèò áîëîìæòîé ãýñýí øèíý ñàíààã ººðèéí íèéòëýëäýý äýâø¿¿ëñýí áàéíà.

098. “ªäðèéí ñîíèí”, 2004. Ä.Ìºíãºíäàëàé. “Àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýõ âý?”.


Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé çºâëºëä òîäîðõîé àëáàí òóøààëòàí äàðãà íàðûí òºëººëºë áàéäàã. Ò¿¿í äýýð íü òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí òºëººëºë íýìýãäýíý. Òýäýíä òýð á¿ð àæëàà õàÿàä àâèëãàëòàé òýìöýýä ÿâàõ óó, çàâ áîëîìæ áèé áèë¿¿. ¯¿íýýñ õàðõàä Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð ìààíü îëîí áèåëýãääýãã¿é õºòºëáºð¿¿äèéí íýã áîë÷èõ âèé ãýñýí ýìçýãëýë òºðæ áàéíà. Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàãäñàí ÷ øèíý õóóëü íü áàòëàãäàõã¿é áàéãàà ó÷ðààñ ýðõ ç¿éí îð÷èí á¿ðäýæ ºãºõã¿é áàéãààãûí øàëòãààíû òàëààð íèéòëýëäýý ºã¿¿ëæýý.

099. “¯íýí” ñîíèí, 2005. Ò.Áóä. “Àâèëãàë, ÿäóóðàë õî¸ð èõýð þì ø¿¿?.

“¯íýí” ñîíèí, 2005.03.01 ¹039

Ìàíàéõàíä Àâèëãàëòàé òýìöýõ õóóëèà áàòëààä, òóñãàé áàéãóóëëàãà áàéãóóë÷èõ ë þì áîë òýìöëèéí óòãà ó÷èð á¿ðýí òàéëàãäàõ þì øèã îéëãîëò áèé. Õóóëü, áàéãóóëëàãà ìýäýýæ ÷óõàë. Ãýõäýý ýíý íü àâèëãàëûí ýñðýã òýìöëèéã õîéøëóóëààä áàéõ øàëòãààí áàñ áèø áàéõ. Òºð, çàñàã ººðºº àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýæ áóéãàà õàðóóëàõ, ñîíñãîõ öàã áîëæ. Çàñãèéí ãàçàð ÿäóóðàëòàé äàéí çàðëàõàà èëýðõèéëñýí áîë îäîî àâèëãàëòàé äàéí çàðëàæ áàéãààãàà îëîí íèéòýä çàðëàæ ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé áàéäëûã áèé áîëãîõ õýðýãòýé ãýñýí ñàíàà èëýðõèéëñýí áàéíà.

100. “ªíººäºð” ñîíèí, 2005. ª.Ýíõòºð. “Àâëèãûí ýñðýã õóóëüòàé áîëú¸ ãýäýã ìºðòëºº...”

“ªíººäºð” ñîíèí, 2005.047.21 ¹094

Àâèëãàòàé íèéòýýðýý òýìöüå “ªíººäºð”-èéí ñýäâèéí ÿðèëöëàãàä Óëñûí ìºðäºí áàéöààõ ãàçðûí Àëáàí òóøààë, çîõèîí áàéãóóëàëòòàé ãýìò õýðãèéã ìºðäºõ õýëòñèéí äàðãà, äýä õóðàíäàà ª.Ýíõòºðòýé ñýòã¿¿ë÷ Ä.Çàÿàáàò-í õèéñýí ÿðèëöëàãà. Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàíòàé õèéñýí ÿðèëöëàãà.

101. “Çóóíû ìýäýý” ñîíèí, 2005. Á.Ñàìáóó. “Àâèëãàëòàé òýìöýõ àëòàí áîëîìæ ÿã îäîî ë áàéíà”.

“Çóóíû ìýäýý” ñîíèí, 2005.05.03 ¹101

Àìòàé áîëãîí íü àâèëãàëûí òàëààð ÿíç á¿ðèéí ¿ã óíàãàõ äóðòàé áîëñíû áàñ íýã øàëòãààí íü óäàõã¿é áîëîõ åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëèéí êàìïàíè õ¿÷ýý àâ÷ áàéãààòàé õîëáîîòîé. Íýð äýâøèã÷ õîò, õºäººã¿¿ð äàâõèæ îëîí ò¿ìýíòýéãýý óóëçàæ ìºðèéí õºòºëáºðºº òàéëáàðëàõààðàà íèéãýìä áóãøñàí àëü ë áîëæ á¿òýõã¿é ¿çýãäëèéã áóóðóóëíà, áàãàñãàíà, àðèëãàíà ãýõýýð ºíººõ ë àðõèäàëò, ÿäóóðàë, àæèëã¿éäýë, àâèëãàë ãýñýí ¿ãñ ººðèéí ýðõã¿é àìíààñ íü óíàäàã áèç. Îëîí íàìûí ïàðëàìåíò, õàìòàðñàí çàñãèéí ãàçàð íèéëýýä àâèëãàëòàé òýìöýõ àÿòàé áîëîìæ á¿ðäýýä áàéãààã ñàíóóëñàí áàéíà.

102. “ªäðèéí ñîíèí” ñîíèí, 2005. Ïàìèëà Ñëóö /ÀÍÓ-ûí Ýë÷èí ñàéä/. “Ìîíãîëä àâèëãà áàéãààä çîãñîõã¿é óëàì òîìîð÷ áàéíà”.

“ªäðèéí ñîíèí” ñîíèí, 2005.05.13 ¹115

“Àâèëãàëûí ýñðýã Í¯Á-í êîíâåíö” áàãà õóðàëä ÀÍÓ-ûí Ýë÷èí ñàéä Ïàìèëà Ñëóö-í èëãýýëò. Ìîíãîë Óëñ “Ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàí”-ãààñ öààøèä äýìæëýã àâ÷ ÷àäàõ ýñýõ íü Ìîíãîë Óëñûí òºð çàñàã àâèëãàëûí ýñðýã õ¿÷òýé àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé õýð íóõàöòàé õàíäàæ, èðãýäèéíõýý ñàíààã çîâîîæ áóé àñóóäëûã ÿàæ àâ÷ ¿çýæ áàéíà âý ãýäãýýñ íýã òàëààð øàëòãààëàõ þì.

103. “Àðäûí ýðõ” ñîíèí, 2005. Ã.Îòãîíæàðãàë. “Ìîíãîë óëñàä íýã ñàÿ 200 ìÿíãàí õ¿í àâèëãàë àâäàã”.

“Àðäûí ýðõ” ñîíèí, 2005.06.03 ¹108

Àðä ò¿ìýí õÿçãààðã¿é ýðõ ìýäýëòýé. Õàðàìñàëòàé íü ººðñäèéí ýðõ ìýäëýý ç¿ñýì òàëõ õóäàëäàæ àâàõàä ë çîðèóëäàã. Çîðèóëàëò íü õýòýðõèé õÿìäõàí. Õÿìäõàí ó÷ðààñ ò¿¿íèéã õóäàëäàí àâàõûã õ¿ñäýã õ¿í íü ÷ áàãà. Åðäºº ë ýðõ ìýäëèéí òºëººõ õ¿ñýë òýì¿¿ëýëòí¿¿ä. Ñîíãóóëèàð íýð äýâøèã÷èä ÿíç á¿ðèéí àìëàëò, ÿíç á¿ðèéí õýëáýðýýð àâèëãàë ºãäºã òàëààð íèéòëýëäýý ºã¿¿ëæýý.

104. Ðîáåðò Ëà Ìîíò (Robert La Mont), 2002. “Some Means of Addressing Judicial Corruption in Mongolia” (Ìîíãîëä í¿¿ðëýýä áóé Ø¿¿õèéí Àâèëãàëûí òàëààðõè çàðèì àñóóäëóóä)

Ñóäàëãààíû ìàòåðèàë, 8 õóóäàñ, àíãëè

Óã ñóäàëãàà íü Ìîíãîëûí ø¿¿õèéí ñèñòåì íü ÿàãààä àâèëãàëä àâòñàí ÿìàðõóó áàéäëààð îðøèí òîãòíîæ áàéãàà òàëààðõè ¿íýëãýýã õèéñýí áºãººä ø¿¿õèéí ñèñòåì äýõü àâèëãàëûã áóóðóóëñíààð áóñàä ñàëáàðûí àâèëãàëòàé òýìöýæ ýõëýõ íààøòàé àëõàì áîëîõ òàëààð äóðüäàí ìºí îëîí íèéòýýñ àâñàí àâèëãàëûí òàëààðõ ñóäàëãààíä ø¿¿õèéí àâèëãàëûí ýçëýæ áóé õóâèéã îðóóëæ ºã÷ýý. Ìºí ø¿¿õèéí ñèñòåì äýõü àâèëãàëûã õýðõýí áóóðóóëàõ áîëîí àâèëãà÷äûã õýðõýí èë÷èëæ, øèéòãýæ áîëîõ òàëààðõ çºâëºìæ¿¿ä, ìºí áóñàä îðîíä õýðõýí òýìöäýã òàëààðõè æèøýýã îðóóëñàí áàéíà. Ìîíãîëûí íèéãýì äýõü õ¿íä ñóðòàë, àâèëãàë íü óðò óäààí õóãàöààíû ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëò îðæ èðýõ áîëîìæóóäûã õààæ áàéãàà áà èíãýñíýýð ýäèéí çàñãèéí õºãæèë áîëîí àæëûí áàéðíû ºñºëòºä ìóóãààð íºëººëæ áàéãàà òàëààð ä¿ãíýëò õèéæýý.

Ýíý ñóäàëãàà íü àâèëãàëûí òàëààð ñóäàëãàà õèéæ áóé îþóòàí çàëóó÷óóä, ýðäýìòýí ñóäëàà÷äàä øèíýëýã ñàíàà ºãºõ¿éö à÷ õîëáîãäîëòîé. Ìºí ø¿¿õèéí àâèëãàëûã áóóðóóëàõàä íºëººëæ ÷àäàõóéö çºâëºìæ¿¿äèéã îðóóëæ ºãñíººðºº áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä áîëîí àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ áàéãóóëëàãàä ñàíàà àâàõóéö ñóäàëãàà áîëæýý.

105. Óëààíáààòàð Ïîñò (UB Post), 2002. “Question Time” (Àñóóëòûí Öàã), Is this why the Anti-Corruption bill has been shelved for two years? (Àâèëãàëûí Ýñðýã Õóóëèéí òºñºë ÿàãààä áàòëàãäàõã¿é 2 æèë õîéøëîãäîõ áîëîâ îî?)

“UB Post” ñîíèí, 2002 îíû 12-р сарын 9 ¹.51 (334)

Óã àñóóëòûí öàã áóëàí íü àâèëãàëä ºðòºãäñºí áàéæ áîëîõ òºðèéí ºíäºð àëáàí òóøààëòíóóä, ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿ä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿äèéí çóðãèéã õààíààñ ÿìàð õýëáýðýýð àâèëãàë àâñàí áàéæ áîëîõ òàëààð àñóóëò õýëáýðýýð àñóóäàë äýâø¿¿ëýí òàâüæýý. Ìºí ò¿¿íèé äîîä òàëä àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéí òºñëèéã àâ÷ õýëýëöýõ ãýæ áóé òàëààð, àâèëãàëûí ýñðýã áèåý äààñàí áàéãóóëëàãà áàéãóóëàãäàõ òóõàé ìýäýýëýë òàâèãäæýý.

Óã ìýäýýëýë íü àâèëãà÷èä áîëîí àâèëãàë àâñàí áàéæ áîëîõ òºðèéí ºíäºð àëáàí òóøààëòíû òàëààðõ ìýäýýëýë öóãëóóëæ áóé õ¿ì¿¿ñò áàòëàãäààã¿é ÷ ãýñýí òîäîðõîé ýõ ñóðâàëæ áîëæ áîëîõ òàëòàé.

106. UNDP Mongolia(НҮБХХ),1999. “Donor Assistance in Support of National Integrity Efforts”. (¯íäýñíèé Øóäàðãà Áàéäëûã Äýìæèõýä Äîíîð îðíóóä áîëîí Áàéãóóëëàãóóäûí Òóñëàëöàà)

Ò¿¿âýð ñóäàëãàà,5 õóóäàñ, àíãëè

Óã ò¿¿âýð íü Ìîíãîëä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé äîíîð îðíóóä áîëîí áàéãóóëëàãóóäûí ¿éë àæèëëàãààã èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áîëãîõûí òóëä òýäíèé õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñºë, õºòºëáºð, ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõ òîâ÷ ìýäýýëëèéã ÷èãëýë ÷èãëýëýýð íü ìýäýýëýë õýëáýðýýð ãàðãàæýý. Óã ÷èãëýë¿¿äýä õóóëü, õóóëèéí õýðýãæèëò, àâèëãàëûí ýñðýã áîëîí õàðèóöëàãûí òîãòîëöîîíû òàëààð, çàñàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ ãàçðûí øèíý÷ëýë, öàãäààãèéí ãàçðûí øèíý÷ëýë, ãààëûí àëáàíû øèíý÷ëýë, ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãûã ÷àäâàðæóóëàõ ãýõ ìýò ñýäýâ¿¿ä áàãòæýý.

Óã àæëààñ äýýðõ ÷èãëýë¿¿äýýð ñóäàëãàà õèéæ áóé ýðäýìòýí, ñóäëàà÷èä ìàòåðèàëûí íýðñèéã õàðæ óã áàéãóóëëàãóóäààñ òîäîðõîé ìýäýýëýë àâ÷ áîëîõ áà ìºí äîíîð áàéãóóëëàãóóä ººðñäºº áîëîí áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä ìýäýýëýë àâàõ õýëáýðýýð àøèãëàæ áîëíî.

107. ADB/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia and the Pacific /Secretariat/, 2004. (Àçèéí Õºãæëèéí Áàíê/ Ýäèéí Çàñãèéí Õàðèëöàí Òóñëàëöàõ Çºâëºë õàìòðàí Àçè, Íîìõîí Äàëàéí îðíóóäàä Àâèëãàëòàé Тýìöýõ Санаачлага) “Anti-Corruption Policies in Asia and the Pacific Self-Assessment Report Mongolia” (Àâèëãàëûí ýñðýã áîäëîãî Àçè, Íîìõîí Äàëàéí îðíóóäàä, Ìîíãîë Óëñ äàõü аâèëãàëûã ¿íýëñýí ¿íýëãýý)http://www1.oecd.org/daf/asiacom/stocktaking.htm

Àâèëãàëûí ¿íýëãýý: 80 õóóäàñ, àíãëè

Óã ¿íýëãýý íü Ìîíãîë äàõü Àâèëãàëûí ýñðýã àâ÷ ÿâóóëæ áóé áîäëîãûã 2004 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí áàéäëààð àâ÷ ¿çñýí áà Àçè, Íîìõîí Äàëàéí îðíóóäàä àâ÷ ÿâóóëàõ Àâèëãàëûí Ýñðýã ¯éë Àæèëëàãààíû òºëºâëºãººíèé äàãóó õèéãäñýí áà ýíý íü õîëáîãäîõ õóóëü ýðõ ç¿éí áîëîí áàéãóóëëàãûí á¿òöèéí îð÷íû òàëààð ìºí õýðýãæ¿¿ëýã÷ àãåíòëàã áîëîí õèéõýýð òºëºâëºæ áóé øèíý÷ëýëèéí òàëààð ÷ ìºí äóðüäæýý.

108. Хүний эрхийн боловсролын төв, “Хуулийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны ил тод, нээлттэй байх зарчмыг хэрэгжүүлэх нь”.

Зөвлөмж: 8 хуудас, монгол

МННХ-ийн санхүүгийн дэмжлэгээр хэрэгжүүлсэн “Хуулийн байгууллагуудын ил тод, нээлттэй байдлыг хангах асуудал” төслийн хүрээнд явуулсан санал асуулга дээр үндэслэн зөвлөмж боловсруулсан байна.

109. С.Оюун, 1999. “Developing a National Anti-Corruption Strategy: Perspective on an economy in transition”. (Авилгалын эсрэг үндэсний стратеги боловсруулах нь: Шилтжилтийн эдийн засгийн жишээ) 1999 оны 5-р сарын 31-наас 6-р сарын 4-нд Филиппинû Манилад болсон Засаглалын Дэлхийн Бага хуралд тавьсан илтгэл,

Илтгэл, 10 хуудас, англи

Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн эдийн засагт, тоталитар нийгмээс ардчилсан нийгэмд шилжих явцад учирч буй хүндрэлүүд хийгээд тэдгээр нь авилгал нэмэгдэхэд хэрхэн нөлөөлж байгаа тухай тайлбарласан байна. Өнөөгийн нөхцөл байдал болон авилгалын эсрэг хийгдэж буй үйл ажиллагааны талаар мөн дурдсан байна.

110. ADB-OECD, Anti-Corruption Initiative for Asia-Pacific, 2001. “Anti-Corruption Action Plan for Asia and the Pacific”. (АХБ-ÝÇÕÀÕÁ, Ази-Номхон далайн Авилгалын эсрэг Санаачлага, Ази-Номхон далайн Авилгалын эсрэг Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө)

Эмхэтгэл, 43 хуудас, англи

Ази-Номхон далайн бүсийн авилгалын эсрэг санаачлагын гишүүний хувьд Монгол улс энэхүү үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг дэмжин ажиллаж байгаа бөгөөд 2001 оны 11-р сарын 28-30-нд Токио хотноо болсон 3-р хуралд Монгол улсаас Япон улсад суугаа элчин сайд З.Батжаргалын хэлсэн үгийг 31-р хуудасаас үзэж болно.

В. Авилгал ба иргэний нийгэм

111. Нээлттэй Нийгмийн Хүрээлэн, Нью Йорк, 2004. Ëåîí Å.Àéðèø, Ðîáåðò Êóøåí, Êàðëà Â.Ñàéìîí “Èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãàä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ” ÓÄÈÐÄÀÌÆ


Эíýõ¿¿ Óäèðäàìæèéã Àшгийн Áус Õуулийн Олон Óлсын Òөвòýé õàìòàð÷ òóñ òºâèéí àæèëòíóóäûí òóñëàìæòàéãààð áýëòãýí, àíõ 1997 îíä ÍÍÕ (Ñîðîñûí ñàí) õýâë¿¿ëæýý. Óäèðäàìæèéí ìîíãîë îð÷óóëãûã Ëиберал Ýмэгтэйчүүдийн Îюуны Ñан (ЛЕОС) ТББ ã¿éöýòãýæ, Á.Îþóíáèëýã, Ö.Ãîìáîñ¿ðýí íàð õÿíàæ, ÍÍÔ 2004 îíä õýâë¿¿ëñýí áàéíà.

Óäèðäàìæèéã “Èðãýíèé íèéãìèéí õýâøëèéíõýí”-íèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõ, õàìãààëàõ, çîõèöóóëàõ õóóëèéí íèéòëýã õýì õýìæýýã òîãòîîõ, ÿàæ õóóëü÷èëæ áîëîõûã òàíèëöóóëàõ çîðèëãîîð áè÷èãäæýý. Íýýëòòýé íèéãýìä òºðèéí áîëîí óëñ òºðèéí á¿òýö îëîí ÿíç áàéæ áîëîõ áîëîâ÷ òºð íü, òºðèéí ýðõ áàðüæ áóéíàì íü àðä ò¿ìíýýð ¿éë÷ë¿¿ëýõèéí òóëä áèø, õàðèí àðä ò¿ìýíäýý ¿éë÷ëýõèéí òóëä áàéãàà ãýäýã òóëãóóð çàð÷èì äýýð ñóóðèëñàí áàéõ ¸ñòîé. Èðãýí á¿ðèéí ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, ýâëýëäýí íýãäýõ, òàéâàí çàìààð õóðàí öóãëàõ ýðõèéã ñàõèí õàìãààëàõ õóóëü òîãòîîìæ àëèâàà íýýëòòýé íèéãýìä çààâàë áàéõ ¸ñòîéã Óäèðäàìæ íýí ÷óõàë áàðèìòëàë áîëãîñîí áàéíà. Óäèðäàìæèä àëü íýã áóþó á¿ëýã óëñûí ýðõ ç¿éí îð÷èíã øóóä õóóëáàðëàõààñ çàéëñõèéõèéí ñàöóó Àíãëè-Ñàêñîíû ÷, ýõ ãàçðûí ÷ õóóëèéí ñèñòåìèéí àëü àëèíûã àâ÷ ¿çñýí áàéíà.

112. Дэлхийн Банк, Êàðìåí Ìàëåíà, Ðàéíåð Ôîðñòåð, Æàíìåæýé Ñèíãõ, 2004. “Íèéãìèéí õàðèóöëàãà: ¯çýë áàðèìòëàë, øèíýýð ãàð÷ áóé ïðàêòèê”


(Carmen Malena, Reiner Forster, Janmejay Singh “Social Accountability: An Introduction to the Concept and Emerging Practice”) õýìýýõ òîâõèìîë íü Äýëõèéí Áàíêíаас áîëîâñðóóëàí õýâë¿¿ëäýã “Íèéãìèéí õºãæëèéí èëòãýë¿¿ä, íèéãìèéí îðîëöîî” öóâðаëûí 2004 îíû 76-ð èëòãýë þì (The Wokld Bank, Social Development Papers: Participation and Civic Engagement, Paper 76, December 2004). Äýëõèéí Áàíê òîâõèìîëûí ìîíãîë îð÷óóëãàä àíãëè ýõèéã õàâñàðãàí õýâë¿¿ëæýý. Ýíýõ¿¿ öóâðàëûí èëòãýë¿¿äèéã ñîíèðõâîë [email protected] õàÿãààð õàíäàæ áîëîõ àæýý.

Ýíýõ¿¿ èëòãýëèéí àãóóëãà íü ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ, ¿ð àøèãòàé áºãººä òîãòâîðòîé õºãæëèéã õàíãàõ Äýëõèéí Áàíêíû çîðèëãîîñ ¿¿äýëòýé àæ. Èëòãýëä (1) íèéãìèéí õàðèóöëàãà ãýæ þó áîëîõ, (2) ÿìàð ó÷ðààñ ÷óõàë, (3) ÿìàð ¿íäñýí øèíæòýé, (4) õààíà ÿàæ õýðýãëýäýã, (5) àìæèëòàíä õ¿ðãýõ ÿìàð õ¿÷èí ç¿éë áàéäàã ãýñýí òàâàí ãîë àñóóäëûã àâ÷ ¿çñýí áàéíà. Íèéãìèéí õàðèóöëàãà ãýäýã íü íèéãìèéí îðîëöîîíä òóëãóóðëàí õàðèóöëàãà òîîöîõ òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõ õàíäëàãà þì ãýæ òîäîðõîéëæýý. Àëáàíû õ¿ì¿¿ñò õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ ºðãºí õ¿ðýýíèé ¿éë àæèëëàãààã èðãýä, òýäíèé õàìòëàã,


õàðààò áóñ õýâëýë ìýäýýëýë, èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãà ÿâóóëíà ãýñýí ¿ã àæ. Ýäãýýð ¿éë àæèëëàãààíä òºñºâ çîõèîõ, óëñûí òºñâèéí ã¿éöýòãýëä õÿíàëò òàâèõ, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíä ìîíèòîðèíã õèéõ, ýðýí ñóðâàëæëàõ ñýòã¿¿ë ç¿é, îëîí íèéòèéí êîìèññ, èðãýäèéí çºâëºëèéí ¿éë àæèëëàãàà áàãòààæýý.

113. Зориг сан, 2000. “Àâèëãàë: ò¿¿íèé òóõàé îéëãîëò, òýìöýõ àðãà çàì”.


Çîðèã ñàíãààñ Àçèéí ñàíãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð õýðýãæ¿¿ëñýí “Àâèëãàë áà òºðèéí àëáàí õààã÷èä” òºñëèéí õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðûí ÕÝÃ-òàé õàìòðàí øèíýýð òîìèëîãäñîí òºðèéí àëáàí õààã÷äûí äóíä 2000 îíû 11 ñàðûí 20, 27, 12 ñàðûí 4-íèé ºäºð ãóðâàí óäàà ñåìèíàð çîõèîí ÿâóóëñàí áàéíà. Òóñ ñàí ýäãýýð ñåìèíàð äýýð òàâèãäñàí èëòãýë¿¿äèéã ýìõòãýí íèéòë¿¿ëæýý.

Ýíýõ¿¿ íîìîíä óã ñåìèíàð äýýð óíøèãäñàí “Àâèëãàë áà óëñ òºð”, “Àâèëãàë áà ýäèéí çàñãèéí ðåôîðì”, “Àâèëãàë áà íèéãìèéí ¸ñ ñóðòàõóóí”, “Àâèëãàëòàé òýìöýõ àðãà çàì” ëåêö¿¿äýýñ ãàäíà ÒÈ-ãýýñ 1998-2000 îíä ãàðãàñàí äýëõèéí óëñóóäûí Àâèëãàëûí èíäåêñèéã îðóóëñàí áàéíà. Ýíý íîì íü Àâèëãàëûí ýñðýã íèéãìèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí ìîíãîë äàõü àíõíû àëõìóóäûí íýã íü þì.

114. Зориг сан, 2001. “Авилгал ба төрийн албан хаагчид”

Төслийн тайлан: 4 хуудас, монгол, англи

Азийн сангийн санхүүжилтээр хэрэгжсэн цуврал семинарын төсөл бөгөөд семинарын эмхэтгэлийг 107-с үзнэ үү .

Төслийн хүрээнд шинээр томилогдсон төрийн албан хаагчдын дунд авилгал, түүний тодорхойлолт, тэмцэх арга замууд сэдвээр ЗГХЭГ-тай хамтран цуврал семинарууд зохион байгуулсан. Семинарт авилгалын эсрэг идэвхтэй ажиллаж буй Монголын улс төрчид, мэргэжилтнүүд болон нийгмийн зүтгэлтнүүд илтгэл тавьж хэлэлцүүлсэн бөгөөд итгэлүүдийн эмхэтгэлийг хэвлүүлэн олон нийтийн хүртээл болгосон.

115. НҮБХХ, 1999. “Àâèëãàëòàé òýìöýõýä èðãýíèé íèéãìèéí îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ íü” ñýäýâò óóëçàëò ÿðèëöëàãà äýýð õèéãäñýí èëòãýë, ìýäýýëë¿¿ä.

ªã¿¿ëë¿¿ä, 41 õóóäàñ, ìîíãîë

Ýíýõ¿¿ ÿðèëöëàãà íü Í¯ÁÕÕ-ûí øóãàìààð óðèãäàí àæèëëñàí ãàäààäûí øèíæýý÷äèéí çºâëºæ ñàíàë áîëãîñîí Àâèëãàëûí ýñðýã ¿éë àæèëëàãààíä íèéãìèéí îðîëöîîã õàíãàõàä ÷èãëýñýí õàìãèéí àíõíû àëõàì áàéâ. Õî¸ð ºäºð ¿ðãýëæèëñýí ýíý ÿðèëöëàãà äýýð ñîíèðõëûí îëîí á¿ëãèéã òºëººëñºí õ¿ì¿¿ñ Ìîíãîë äàõü àâèëãàëûí òàëààð ººðèéí áîäîë ñàíààã ÷ºëººòýé èëýðõèéëæ, áîëñîí òîõèîëäëûã áàðèìò áóþó àæèãëàëòàà ò¿øèí ÿðüöãààæ

áàéñàí þì. Ýäãýýð íü Ìîíãîë äàõü àâèëãàëûí òóõàéí ¿åèéí áàéäàëä ¿íýëãýý ºãºõºä òóñòàé áàéõ áîëîâ óó.

116. Зориг сан, 2004. “Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí õýðýãæèëò (ìîíèòîðèíãèéí ñóäàëãàà)”.


Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã Ä.Ãàíõóÿã àõëàã÷òàé 14 ñóäëàà÷ ÿâóóëñàí áºãººä ìýäýýëýë öóãëóóëàõ àæèëä ÌÓÈÑ-èéí àíãèéí íýð á¿õèé îþóòíóóä îðîëöñîí àæýý. Ìîíèòîðèíãèéã Partnership for transparency Fund-èéí ñàíõ¿¿æèëòýýð Çîðèã ñàí çàõèàëàí õèéëã¿¿ëæ, 2004 îíä õýâë¿¿ëñýí áàéíà.

Óã ìîíèòîðèíãä äàðààõ äºðâºí àðãûã çýðýãö¿¿ëýí õýðýãëýñýí áàéíà: 1. ªìíºõ ñóäàëãààíóóäààð àâèëãàëä ºòºìòãèéä òîîöîãäñîí ÿàì, àãåíòëàãèéí ¿éë àæèëëàãààíä áè÷èã áàðèìòûí øèíæèëãýý õèéõ, 2. Òºð, èðãýíèé õîîðîíäîõ õàðèëöààíä ¿¿ñ÷ áóé àâèëãàëûí òàëààð ýîïåðò á¿ëãýýñ ôîêóñ-ãðóïïûí àðãààð ñóäàëãàà àâ÷ ¿íýëãýý õèéõ, 3. Àëáàí áîëîí àëáàí áóñ áàðèìò ìàòåðèàëä ã¿íçãèéð¿¿ëñýí àíàëèç õèéõ, 4. Àâèëãàëûí òàëààð ìýäðýìæ, àâèëãàëûí õýâ çàãâàðûã òîäîðõîéëîõ çîðèëãîîð ñîöèîëîãèéí ñàíàë ÿâóóëæýý. Ýíýõ¿¿ ñàíàë àñóóëãàä Íèéñëýë Óëààíáààòàð, Õîâä, Äîðíîä, Äîðíîãîâü, Îðõîí àéìàãò 2003 îíû 10-11 ñàðä 1286 ðåñïîíäåíòîîñ àíêåò ñóðâàëæëàãûí àðãààð àíõäàã÷ ìýäýýëýë àâ÷, áîëîâñðóóëàëòûã SPSS-8 ïðîãðàììààð ã¿éöýòãýæýý.

117. Хүний Эрх Хөгжил Төв, Global Rights, ÍÍÔ, 2004. “Õ¿íèé ýðõèéí ñòðàòåãèéí íºëººëºë: Òóðøëàãà áà àìæèëò” ñåìèíàð,

Илтгэлүүдийн эìõòãýë, 84 õóóäàñ, ìîíãîë

Õîõèðîã÷èéã ø¿¿õýýð õàìãààëàõ, çºð÷èãäñºí ýðõèéã õàìòðàí õàìãààëàõ, ¿íäñýí õóóëèéã õàìãààëàõ çýðýã àñóóäëààð ÒÁÁ-óóäûí òºëººëºã÷èä, ºìãººëºã÷ áîëîí áèå äààñàí øèíæýý÷ íàð ÿâóóëñàí òîäîðõîé ¿éîë àæèëëàãààíûõàà òàëààð òóðøëàãà ñîëèëöîõîä òóñëàõ çîðèëãîîð óã ñåìèíàðûã çîõèîí áàéãóóëæýý. Èëòãýë¿¿ä íü áîëñîí ¿éë ÿâäàë ò¿¿íä õýðõýí íºëººëñºí òóõàé þì.

118. Ä.Ëàìæàâ, 2004. “¯íäñýí õóóëèéã òàéëáàðëàõ á¿ðýí ýðõ ÓÈÕ-ä îëãîãäîîã¿é”,


Óã ºã¿¿ëýë íü 118-д íèéòëýãäñýí.

089-ººñ òîâ÷, 118-ааñ äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë îëæ àâàõ áîëîìæòîé.

119. Нээлттэй Нийгэм Форум, Сонгогчдын Боловсролын Төв, Глоб Интернешнл, 2004. “2004 îíû ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéí êàìïàíèò àæëûí ñàíõ¿¿æèëòèéí ìîíèòîðèíã”

Ñóäàëãààíû òàéëàí, 72 õóóäàñ, ìîíãîë

Óã ìîíèòîðèíãèéã Ñîíãîã÷äûí áîëîâñðîë òºâ, Ãëîá Èíòåðíåéøíë, Íýýëòòýé íèéãýì ôîðóì ÒÁÁ-óóä õàìòðàí ñîíãóóëèéí êàìïàíèò àæëûí õóóëèàð òîãòîîñîí õóãàöààíä (2004.4.26-6.26) ÿâóóëàí ò¿¿íèé ä¿íã 2004 îíä èéíõ¿¿ õýâë¿¿ëæýý.

Ñîíãóóëüä ºðñºëäºã÷ íàìóóä ººðèéí ñóðòàë÷èëãààíä 1. Õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñë¿¿äèéã õýðõýí àøèãëàñàí, 2. Òºðèéí ìýäëèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã õýðõýí óðâóóëàí àøèãëàñàí òàëààð ñàíõ¿¿æèëòèéí ìîíèòîðèíã õèéæýý. ¯¿íä 5 òåëåâèç, 2 ðàäèî, 10 ñîíèíãèéí íèéòýä çîðèóëñàí ìàòåðèàëûã òàñðàëòã¿éõÿíàí á¿ðòãýõ, íýð äýâøèã÷ áîëîí ò¿¿íèé äýìæèã÷èä ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãààíä òºðèéí ìýäëèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã õýðõýí óðâóóëàí àøèãëàæ áàãààã õîò õºäººãèéí 13 çàñàã çàõèðãààíû íýãæèä á¿ðòãýí áàðèìòæóóëñàí àæ.. Òàéëàíä òîäîðõîé æèøýý áîëîí çºâëºìæèéã õàâñàðãàñàí áàéíà. Ìîíèòîðèíãèéí ä¿í ñîíãóóëüòàé õîëáîãäñîí óëñ òºðèéí õ¿ðýýíèé àâèëãàë ñàíàà çîâîîõ õýìæýýíä õ¿ðñíèéã õàðóóëæ áàéíà.

120. Сонгогчдын Боловсролын Төв, 2004. “Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí ñîíãóóëü-2004”.


Óã íîìûã Ñîíãîã÷äûí áîëîâñðîëын òºâ ñàíàà÷ëàí, Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíû çàõèàëãààð á¿õ øàòíû ÈÒÕ-ûí ñîíãóóëèéã ÿâóóëàõàä ãàðûí àâëàãà áîëãîí 2004 îíä õýâë¿¿ëñýí. Ãàðûí àâëàãûã Ð.Áóðìàà, Ñ.Îþóíòóÿà íàð áîëîâñðóóëæ Áүгднайрамдахчуудын Îлон Улсын Õүрээлэн ñàíõ¿¿æ¿¿ëæýý.

Óã ãàðûí àâëàãà íü ñîíãóóëèéí ïðîöåññûí á¿õ øàòàíä ñîíãóóëü ýðõëýí ÿâóóëàõ áàéãóóëëàãààñ õýçýý, þóã, ÿàæ õèéõ õóóëü æóðàìòàé áîëîõûã, ìºí ñîíãîã÷, àæèãëàã÷, íýð äýâøèã÷äèéí ç¿ãýýñ ýðõýý õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõýä òóñàëíà.

121. Сонгогчдын Боловсролын Төв, 2004. “Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëü-2004”. Ñîíãóóëü çîõèîí áàéãóóëàõàä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà


Óã íîìûã Ñîíãîã÷äûí áîëîâñðîë òºâ ñàíàà÷ëàí, ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéã ÿâóóëàõàä ãàðûí àâëàãà áîëãîí 2004 îíä õýâë¿¿ëñýí. Ãàðûí àâëàãûã Ð.Áóðìàà, Ñ.Îþóíòóÿà íàð áîëîâñðóóëæýý.

Óã ãàðûí àâëàãà íü ñîíãóóëèéí ïðîöåññûí á¿õ øàòàíä ñîíãóóëü ýðõëýí ÿâóóëàõ áàéãóóëëàãààñ õýçýý, þóã, ÿàæ õèéõ õóóëü æóðàìòàé áîëîõûã, ìºí ñîíãîã÷, àæèãëàã÷, íýð äýâøèã÷äèéí ç¿ãýýñ ýðõýý õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõýä òóñàëíà.

122. Íèéãìèéí äýâøèë-Ýìýãòýé÷¿¿ä” õºäºëãººí, 2001. “Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí íýýëòòýé áàéäàë-èðãýäèéí îðîëöîî”.

Òàéëàí, 44 õóóäàñ, ìîíãîë

Ñóäàëãààã “Íèéãìèéí äýâøèë-Ýìýãòýé÷¿¿ä” õºäºëãººí ñàíàà÷ëàí Àçèéí ñàíãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð Àðõàíãàé, Òºâ, ªìíºãîâü, Õýíòèé, Áàãàíóóðò ÿâóóëàí ¿ð ä¿íã 2001 îíä èéíõ¿¿ õýâë¿¿ëæýý.

ÈÒÕ-ûí íýýëòòýé áàéäàëä õîëáîãäóóëàí àíêåòûí ñóäàëãàà ÿâóóëñàí áà îðîí íóòàãò øèéäâýð ãàðãàã÷èä, ÈÒÕ, ÇÄÒÃ-ûí àæèëòíóóä, èðãýä, ÒÁÁ, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí òºëººëºã÷äèéã îðîëöóóëàí òóõàéí íóòàãò òóëãàìäñàí àñóóäëûí òàëààð óóëçàëò ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëæ óëìààð øèéäâýð ãàðãàõ æóðàìä ººð÷ëºëò îðóóëàõ ñàíàë áîëîâñðóóëæýý. Òàéëàíä ýíý òóðøëàãûã òóñãàæýý.

123. Æ.Íýðã¿é, 2003. “Òºðºº çàâõðóóëæ, ò¿ìíýý õóóðñàí øàøòèð- 1”


Ñîíèíä ãàðñàí çàðèì ìàòåðèàëóóäûã ñýòã¿¿ë÷ Æ.Íýðã¿é ýìòãýí õî¸ð íîì áîëãîí õýâë¿¿ëæýý. Óã íîìûã ñîíãîã÷äîä çîðèóëàí ãàðãàæýý.

124. Æ.Íýðã¿é, 2003. “Òºðºº çàâõðóóëæ, ò¿ìíýý õóóðñàí øàøòèð- 2”.


Ñîíèíä ãàðñàí çàðèì ìàòåðèàëóóäûã ñýòã¿¿ë÷ Æ.Íýðã¿é ýìòãýí õî¸ð íîì áîëãîí õýâë¿¿ëæýý. Óã íîìûã ñîíãîã÷äîä çîðèóëàí ãàðãàæýý.

125. “ªíººäºð” ñîíèí, 2004. ×.Áàÿð “Ýðäýìòíèéã äýìæñýí èðãýíèé ¿ã”


Õàí-Óóë ä¿¿ðãèéí íàéìäóãààð õîðîîîíû èðãýí ×.Áàÿð íü “Õ¿íèé àþóëã¿é áàéäàë ñàéí çàñàãëàë” õºòºëáºðèéí ¿íäýñíèé ìåíåæåð Ä.Öýðýíäîðæèéí ”ªíººäºð” ñîíèíä ºãñºí ÿðèëöëàãà, ä¿ãíýëò ñàíàë, ø¿¿ìæëýëèéí òàëààð ººðèéí ñàíàë áîäëîî èëýðõèéëñýí.Èðãýí ×.Áàÿð Ä.Öýðýíäîðæèéí ÿðèëöëàãûã äýìæèæ ººðèéí ñàíàë áîäëûã èëýðõèéëñýí áàéíà.

126. Felisa Tibbits, HREA, 2001. “Report on mission to help establish anti-corruption education campaign with MFOS”. (Ôåëèñà Òèááèòñ, 2001. “Ìîíãîëûí Íýýëòòýé Íèéãìèéí Õ¿ðýýëýíòýé õàìòðàí Àâèëãàëûí Ýñðýã ñóðòàë óõóóëãà õèéõ êàìïàíèò àæëûã ýõë¿¿ëýõ òîìèëîëòûí òàéëàí”).

Òàéëàí, 13 õóóäàñ, àíãëè

Óã òàéëàíä àâèëãàëûí ýñðýã áîëîâñðîëûã Ìîíãîë äàõü Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä áîëîí ÒÁÁ-óóäòàé õàìòðàí îëîí íèéòýä õ¿ðãýõ àæëûã ýõë¿¿ëýõýýð òóñ áàéãóóëëàãóóäûí òºëººëºã÷èäòýé óóëçàæ ÿðèëöñàí òàëààð òóñãàæýý. Ìºí óóëçàëòûíõàà òîâ÷

òýìäýãëýëèéã îðóóëñàí áºãººä ÒÁÁ-óóä áîëîí Îëîí Óëñûí Áàéãóóëëàãóóäààñ Àâèëãàëûí ýñðýã õèéæ áóé àæëûí òàëààðõè ìýäýýëýë, öààøèä õèéæ áîëîõ ¿ð àøèãòàé àæëûí ñàíàëóóäûã îðóóëæýý. Ìºí àðä èðãýäèéã áîëîâñðóóëàõ çàìààð àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýæ áîëîõ òàëààðõè ãîë ÷èã áàðèìòëàëóóäûã ñàíàë áîëãîñîí áàéíà.

Óã òàéëàíã àâèëãàëòàé òýìöýõ ñîíèðõîëòîé ÒÁÁ-óóä áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä ìºí àâèëãàëûí òàëààðõè ñóäàëãàà õèéæ áóé ñóäëàà÷èä òîäîðõîé ìýäýýëýë àâàõ çîðèëãîîð áîëîí ãàðãàñàí çºâëºìж¿¿äèéã àøèãëàâàë òóñòàé áàéõ áîëíî.

Д. Авилгал ба хувийн хэвшил

127. Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ), 2000. “Бизнесийн салбар дахь авилгал”.


Хувийн хэвшлийнхэн болон бизнесийн эрхлэгчдийн ашиг сонирхолыг төлөөлөн Азийн сангийн тэтгэлгээр ЗЗСХ-тэй хамтран зохион байгуулсан энэхүү судалгаа нь бизнесийн хүрээнд авилгал ямар шинж төрхтэй байгааг судлах зорилгоор энэхүү санал асуулгыг явуулжээ.

128. Îëîí óëñûí Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä ãàäààäûí òºðèéí àëáàí òóøààëòíûã õàõóóëüäàõ ÿâäàëòàé òýìöýõ òóõàé Êîíâåíöè (òîâ÷îîð, OECD-ãèéí êîíâåíöè, 1997.5.23-íä áàòëàãäñàí)

Êîíâåíöè, 8 õóóäàñ, ìîíãîë

129. “Business Environment Survey, Mongolia”, 2004. Supported by the Royal Netherlands Embassy in Beijing, German Development Cooperation, (“Монголын бизнесийн орчны судалгаа”, 2004. Áýýæèí äýõü Ãîëëàíäûí Ýë÷èí Ñàéäûí ßàì, Ãåðìàíû Õºãæëèéí õàìòûí àæèëëàãààíû áàéãóóëëàãын дэмжлэгтэйгээр хийгдсэн). 2004 îíû 6-р ñàð.

Áèçíåññèéí îð÷íû ¿íýëãýý, 14 õóóäàñ, àíãëè

Ýíý ñóäàëãààíä Ìîíãîë óëñàä áèçíåññèéí îð÷èíã äýìæèõýä ÿìàð ñààä áýðõøýýë òóëãàð÷ áàéãàà òàëààð îðóóëæýý. Ýíý ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ õàðàõàä 12 ãîë áýðõøýýë áàéãàà áºãººä 1-ðò òàòâàðûí àñóóäàë îðñîí áîë, 2-ðò àâèëãàëûí àñóóäàë îðñîí áºãººä ïðîöåíò áîëîí áàéðààð íü ýçë¿¿ëæýý. Ýíä ìºí àâèëãàë íü ìàø îëîí àñóóäëóóäòàé õîëáîãäîæ áàéãàà òàëààð äóðüäñàí áà ¿¿íä ø¿¿õèéí ñóë ñèñòåì, ìóó áîëîâñðóóëàãäñàí ä¿ðýì æóðàì, òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ¸ñ ç¿éí äóòàãäàëòàé áîëîí á¿ðýí áîëîâñðîîã¿é áàéäàë ìºí êîðïîðàöèéí óäèðäëàãûí ñóë áàéäàë íºëººëæ áàéãàà òàëààð îðóóëæýý.

Óã ñóäàëãààíààñ ìîíãîëûí ºíººãèéí áèçíåññèéí îð÷èí áîëîí ò¿¿íèéã ºñºæ äýâæèõýä ÿìàð áýðõøýýë¿¿ä òóëãàð÷ áàéãàà òàëààðõ íàðèéí òîî áàðèìòûã õàðàõ áîëîìæòîé áºãººä ñóäëàà÷, îþóòíóóä, áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëàõäàà áîëîí øèéäâýð ãàðãàõäàà àøèãëàæ áîëíî.

130. Íýýëòòýé íèéãýì ôîðóì, ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí õºãæëèéí àãåíòëàãèéí Ýäèéí çàñãèéí áîäëîãûí øèíýòãýë, ºðñºëäºõ ÷àäâàðûí òºñºë 2005. “Ìîíãîë óëñûí àëáàí áóñ ñåêòîðûí õàìðàõ õ¿ðýý, òºëºâ áàéäàë”

¯íäñýí òàéëàí: 97 õóóäàñ, ìîíãîë

Ñóäàëãààíû îíöëîã íü àëáàí áóñ ñåêòîð äàõü á¿ðòãýëã¿é áóþó ñ¿¿äýð ¿éë àæèëëàãààíû õýìæýýã òîãòîîõ, óëìààð ºíººãèéí òîîöîæ áóé Äîòîîäûí Íèéò Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã èë¿¿ áîäèòîé òîîöîõ ¿íäýñ ñóóðèéã ãàðãàõàä îðøèíî. Ò¿¿í÷ëýí óã ñàëáàðò àæèëëàãñäûí òºëºâ áàéäàë, õîîðîíäûí áîëîí àëáàí ñàëáàðòàé õàðèëöàõ ÿâäàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéñíýýð öààøèä òºð çàñàã õóâèéí õýâøëèéí ýäèéí çàñãèéã äýìæèõ áîäëîãîî óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîõ áîëîëöîîã îëãîõ þì. Ñóäàëãàà íü áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä, ýäèéí çàñàã÷èä, ñóäëàà÷èä, îþóòàíóóä ìºí ýë ñàëáàðò àæèëëàãñàä áîëîí îëîí íèéòýä ìàø äýëãýðýíãé ìýäýýëýë ºãºõººñ ãàäíà ñóäàëãààíû øèíýëýã àðãà ç¿é, ñîíèðõîëòîé øèéäë¿¿äýýð ä¿¿ðýí áàéñàí íü àíõààðàë òàòíà ãýäýãò ýðãýëçýõã¿é áàéíà.

131. The Open Society Forum, (OSF) Ulaanbaatar, Mongolia and United StatesAgency for International Development USAID 2005. “The size and character of the informal sector and its shadow economy in Mongolia”

¯íäñýí òàéëàí: 89 õóóäàñ, àíãëè

Г. Авилгал ба хэвлэл мэдээлэл

132. Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ), 2002. “Авилгалын эсрэг тэмцэлд хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудын оролцоог эрчимжүүлэх нь”.

Эмхэтгэл: 25 хуудас, монгол

МҮХАҮТ-аас МННХ-Соросын сангийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлсэн “Хэвлэл мэдээллийн болон төрийн бус байгууллагуудын авилгалын эсрэг үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх нь” төслийн хүрээнд зохион байгуулагдсан сургалтанд уншигдсан лекцүүд болон “Авилгалын эсрэг эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх нь” уралдааны 2-р байр эзэлсэн Ч.Нэргүйгийн өгүүлэл багтсан болно.

133. Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ), 2003. “Авилгалын эсрэг тэмцэлд хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудын оролцоог эрчимжүүлэх нь”.

Төслийн эцсийн тайлан: 24 хуудас, монгол

МННХ-Соросын сангийн санхүүжилтээр хэрэгжсэн төслийн эцсийн тайлан. Төслийн хүрээнд хэрэгжүүлсэн ажлуудыг 3 үе шатаар дэлгэрэнгүй тайлагнасан.

134. Зориг сан, 2001. “Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй -1”.


НҮБХХ-ийн санхүүжилтээр хэрэгжсэн уулзалт семинарын төсөл нь Монгол улсад эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн чиглэлээр хийгдсэн анхны туршлага судлах уулзалт семинар бөгөөд хот хөдөөгийн нийт 112 сэтгүүлч сурвалжлагчдыг хамруулсан. Семинарын багшаар АНУ-ын сэтгүүлч, Жапан Таймс сонины сурвалжлагч Эрик Жонстон ажиллаж өөрийн мэдлэг туршлагаасаа хуваалцсан юм.

135. Зориг сан, 2001. “Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй-2”


Канад сан, Люксембургийн ЭСЯ-ны санхүүжилтээр хэрэгжсэн эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн сургалтын төсөл нь Зориг сангаас хэрэгжүүлсэн эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн хоёр дах шатны сургалт бөгөөд ДБ-ны зөвлөх Канадын сэтгүүлч Родерик МасДонелл багшаар ажилласан. Сургалтыг Дэлхийн Банкны Институтээс гаргасан эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн хичээлийн дагуу зохион байгуулсан байна. Нийт хот хөдөөгийн 42 сэтгүүлчидэд 28 цагийн хичээл заасан.

136. Зориг сан, 2002. “Өнөөдөр эсвэл хэзээ ч ...”.

Төслийн тайлан: 4 хуудас, англи

Ил тод байдлын төлөө түншлэл сан (Partnetship for Tranparenсy Fund) -гийн санхүүжилтээр хэрэгжсэн авилгалын эсрэг зурагт хуудас, сонины нийтлэл, радио телевизийн ролик болон нэвтрүүлгийн уралдааны төсөл.

Төслийн хүрээнд зохион байгуулагдсан уралдаанд хот хөдөөгийн нийт 450-ад иргэдийн 411 бүтээл ирсэн бөгөөд шалгарсан бүтээлүүдэд шагнал олгож олны хүртээл болгосон. Мөн уралдаанд ирсэн зурагт хуудас, сонины нийтлэлүүдийг эмхэтгэл болгон хэвлүүлсэн.

137. Зориг сан, 2004. “Ерөнхийлөгчийг огцруулсан сэтгүүлчийн нөр их хөдөлмөр” (эрэн сурвалжлах сэтгүүлчдэд зориулсан гарын авлага).

Гарын авлага, 92 хуудас, монгол, орчуулга

Филлипин улсын ерөнхийлөгч Эстрадагийн авилгалыг илчлэн түүнийг огцруулахад хүргэсэн Филлипины Эрэн Сурвалжлах төвийн үйл ажиллагааг Дэлхийн Банкны Хүрээлэнгээс гарын авлага болгон гаргасаныг ЮНЕСКО-гийн санхүүжилтээр Зориг сангаас монгол хэлнээ хөрвүүлэн ном болгон хэвлэсэн юм.Монгол улсад эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйг шинээр хөгжүүлэхэд анхны гарын авлага болох чухал ном юм. Сэтгүүл зүйн салбарын оюутан, сэтгүүлч судлаачдад хэрэгтэй бүтээл.

138. Ч. Базар, 2003. “Хэрхэн эрэн сурвалжлага хийх вэ?”

Ном, 135 хуудас, монгол

Сэтгүүл зүйн магистр Ч.Базарын бүтээлд Монгол дахь эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн байдалд үнэлэлт, дүгнэлт өгч, түүний цаашдын төлөвийг шинжин тодорхойлох оролдлого хийсэн байна. Тус ном “Эрэн сурвалжлах арга барил”, Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй ба Монголын хөрс”, “Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүйн онол дадлага” гэсэн гурван бүлэгтэй. Сэтгүүлч, сэтгүүл зүйн оюутнуудад зориулсан.

Материалын ангилал

Ном

íýðñ çîõèîë÷, õààíààñ ãàðãàñàí îð÷óóëãà õýâëýãäñýí îí, õóóäàñ

Àâèëãàëûí ýñðýã ñóðâàëæ áè÷èã

Æåðåìè Ïîóï íîìîð÷óóëãà

2003 îí450 õóóäàñ

¯íäýñíèé øóäàðãà ¸ñíû òîãòîëöîî, ò¿¿íèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä

Ìîíãîëûí Çàñãèéí ãàçðûí ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºð

íîì 2003 îí 228 õóóäàñ

Àðä÷èëëûã òàíèëöóóëàõóé: 80 Àñóóëò, õàðèóëò

Äýâèä Áèéòõàì, Êåâèí Áîéåë

íîì îð÷óóëãà


Èðãýí ò¿íøëýã÷ áîëîõ íü: Áîäëîãî áîëîâñðóóëàõÿâöàä ìýäýýëýõ, çºâëºëäºõ, îëîí íèéòèéã îðîëöóóëàõ

Ìàðê Ãðàìáåðãåð, íîì îð÷óóëãà 2003 îí

112 õóóäàñ

Åâðîïûí õîëáîîíä ýëñýõ ¿éë ÿâöûã õÿíàõ íü: Åâðîïûí õîëáîîíä øèíýýð ýëñýí îðñîí Ç¿¿í Åâðîïûí ãóðâàí óëñûí àâèëãàë áà àâèëãàëòàé òýìöýõ áîäëîãî

Ø.Ãàíáîëä, Ã.Íàðàí íîìîð÷óóëãà


Ìîíãîë äàõü ÿäóóðëûí àñóóäàëòàé õîëáîãäîõ íîì ç¿é

Á.Ñóâä àõëàã÷òàé ÌÓÈÑ-èéí Ýäèéí çàñãèéí ñóðãóóëèéí áàã

íîì 2004 îí146 õóóäàñ

“Èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãàä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ, ÓÄÈÐÄÀÌÆ”

Ëåîí Å.Àéðèø, Ðîáåðò Êóøåí, Êàðëà Â.Ñàéìîí



Àðä÷èëëûí ÷àíàð: ñóäàëãààíû ºã¿¿ëëèéí ýìõòãýë

íîìîð÷óóëãà


“Íèéãìèéí õàðèóöëàãà: ¯çýë áàðèìòëàë, øèíýýð ãàð÷ áóé ïðàêòèê”

Êàðìåí Ìàëåíà, Ðàéíåð Ôîðñòåð, Æàíìåæýé Ñèíãõ



Õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýý: Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò, ÿâö, ¿ð ä¿í


“Àðä÷èëàëä ¿íýëãýý ºãºõ ãàðûí àâëàãà”

Äýâèä Áèéòõýì, Ñàðà Áðåêèí, Ëåéýí Êåéðòîí, Ñòþàðò Âåéð

íîìîð÷óóëãà 186 õóóäàñ

Ñóäàëãààíû àæëóóä áà òºãñãºëèéí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéí ýìõòãýë



¯ð íºëºº á¿õèé áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëàõ íü

Åîèí ßíã, Ëèçà Êâèí


2002115 õóóäàñ

Àâèëãàë: ò¿¿íèé òóõàé îéëãîëò, òýìöýõ àðãà çàì

Çîðèã ñàí íîì,ñåìèíàðûí ýìõòãýë


Mongolian National Program for Combating Corruption

íîììîíãîë –àíãëè 12 õóóäàñ,

Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí õýðýãæèëò ìîíèòîðèíãèéí ñóäàëãàà

Ä.Ãàíõóÿã àõëàã÷òàé ñóäëàà÷äûí áàã


Òºðèéí àëáàíû òàëààðõ õóóëü, ýðõ ç¿éí àêòûí ýìõòãýë

Âàí÷èíãèéí Óäâàë íîì 2002 îí248 õóóäàñ

Human Rights and Freedoms in Mongolia, Status Report

www1.oecd.org/dat/asiacom/stocktaking.htm

íîìàíãëè

2003 îí145 õóóäàñóã íîì íü 062-èéí îð÷óóëãà

Report on Human Rights and Freedoms in Mongolia 2004;

íîìàíãëè

2004 îí105 õóóäàñóã íîì íü 064-èéí îð÷óóëãà

Report on Human Rights and Freedoms in Mongolia 2005; Ulaanbaatar, 2005, NHRC of Mongolia

íîìàíãëè

2005 îí106 õóóäàñóã íîì íü 066-ãèéí îð÷óóëãà

Àâèëãàëûí ýñðýã öóâðàë óóëçàëò, ÿðèëöëàãûí òîâ÷ òýìäýãëýë, ýìõòãýë

Çàñãèéí ãàçðûí ÕÀÁÕÑÇ õºòºëáºð


Àâèëãàëûí ýñðýã ¿íäýñíèé áàãà õóðàë


2003 îí

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí “Õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ñàéí çàñàãëàë õºòºëáºð”-èéí áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã


Çàñàãëàëûí íýð òîìü¸îíû òàéëáàð



Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí ñîíãóóëü-2004

Ð.Áóðìàà, Ñ.Îþóíòóÿà íîì 2004 îí 182 õóóäàñ

Ýéí Ðýíä, Çºâøèëöëèéí çàñàã áîë øèíý ôàøèçì ìºí

Ä. Ýíõçàÿà íîì àíãëè


Òºðºº çàâõðóóëæ, ò¿ìíýý õóóðñàí øàøòèð- 1

Æ.Íýðã¿é íîì

Òºðºº çàâõðóóëæ, ò¿ìíýý õóóðñàí øàøòèð- 2

Æ.Íýðã¿é Íîì 2003 îí88 õóóäàñ

ÕÓÓËÜ, ÝÐÕ Ç¯É

Àâèëãàëûí ýñðýã Ìîíãîë Óëñûí õóóëü

õóóëü 6 õóóäàñ051, 96-H-03 1996.4.5-íä áàòëàãäñàí

Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéí òºñë¿¿ä

Àðõèâûí ìàòåðèàë ìîíãîëàíãëè

ýõýëñýí 1996.4.5. äóóññàí 2001.1.24Ä ¹5, ÕÍ¹6,

153 õóóäàñ

Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð

ÓÈÕ-ûí òîãòîîë 11 õóóäàñ 2002.07.04¹41

Àæëûí õýñãèéí õóðàëäààíû òýìäýãëýë

ÓÈÕ-ûí àðõèâûí õàâòàñò ìàòåðèàë

ýõýëñýí 1999.4.14, äóóññàí 1999.12.2Ä¹5 ÕÍ¹1,242 õóóäàñ

Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ Ìîíãîë Óëñûí ¿íäýñíèé òºëºâëºãººíèé áàðèìò áè÷èã”


ýõýëñýí 1998.6.29, äóóññàí 2000.1.22Ä¹5 ÕÍ¹5, 217 õóóäàñ

“Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéí áàðèìò áè÷èã”,


ýõýëñýí 1998.11.23 äóóññàí 2000.2.9 Ä¹5 ÕÍ¹4

123 õóóäàñ

“Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ áýëòãýëèéã õàíãàõ” àæëûí õýñýã áàéãóóëàõ òóõàé

ÓÈÕ-ûí äàðãûí çàõèðàìæ

1999.4.14 ¹48 5 õóóäàñ

Öýöèéí 1995.12.07¹07 ä¿ãíýëò

Ä¿ãíýëò 1995 îí185-197 õóóäàñ ¹07


Ä¿ãíýëò 2000 îí 95-104 õóóäàñ

Öýöèéí 2000.11.29¹02 òîãòîîë

òîãòîîë 2000 îí 105-115 õóóäàñ


ä¿ãíýëò 2001 îí 121-127 õóóäàñ

Àâèëãàëûí ýñðýã Í¯Á-ûí êîíâåíöè

Í¯Á-ûí êîíâåíöè àëáàí áóñ îð÷óóëãà


Îëîí óëñûí Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä ãàäààäûí òºðèéí àëáàí òóøààëòíûã õàõóóëüäàõ ÿâäàëòàé òýìöýõ òóõàé Êîíâåíöè (òîâ÷îîð, OECD-ãèéí êîíâåíöè

Í¯Á-ûíêîíâåíöè îð÷óóëãà

1997.5.23-íä áàòëàãäñàí

8 õóóäàñ

Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí Öýöèéí øèéäâýð

ýìõòãýë 1 2005 îí296 õóóäàñ

Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí Öýöèéí øèéäâýð

ýìõòãýë 2 2005 îí283 õóóäàñ

Îëîí óëñûí Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä ãàäààäûí òºðèéí àëáàí òóøààëòíûã õàõóóëüäàõ ÿâäàëòàé òýìöýõ òóõàé Êîíâåíöè (òîâ÷îîð, OECD-ãèéí êîíâåíöè

Í¯Á-ûíêîíâåíöè îð÷óóëãà

1997.5.23-íä áàòëàãäñàí

8 õóóäàñ

ÑÎÍÈÍ ÕÝÂËÝË

Ýðõ áàðèã÷äûí ýðìýëçýë, îëîí íèéòèéí îðîëöîî ë Àâèëãàëûã õÿçãààðëàæ ÷àäíà

“ ªíººäºð” ñîíèí “ªíººäºð” ñîíèí 2001.11.01 ¹255, 1-3 äóãààð í¿¿ðò

Ø¿¿õ ãààëü àâèëãàëä ºðòäºã ¿¿?

Ä.Ìºíãºíäàëàé ªäðèéí ñîíèí 2003.12.24 ¹309, 2-ð í¿¿ðò

Àâèëãà òàíüä õîîë áîëîõã¿é

Æ.Èðýýä¿é “¯íýí” ñîíèí 2003.06.18 ¹120, 2-ð í¿¿ðò

Àâèëãà àâàã÷äûí àéõ áóë÷èðõàéã àæèëëàäàã áîëãî¸

Õ.Äîðæïàëàì “ªíººäºð” ñîíèí 2003.03.19 ¹064, 13-ð í¿¿ðò

Áîëîâñðîë äàõü àâèëãûã õýí ººãø¿¿ëäýã âý?

Ä.Çàÿà “¯íýí” ñîíèí 2003.09.16 ¹184, 5-ð í¿¿ðò

Àâèëãàë áóóõ ýçýíã¿é “íèñ÷” ÿâíà

Í.Àëòàíòóÿà “Çóóíû ìýäýý” ñîíèí

2003.03.31 ¹75

Àâèëãààð àæëàà á¿òýýå ãýæ áàéãàà áîë ãàðàà òàò

Ò.Á¿äýýõ¿¿ “¯íýí” ñîíèí 2003.04.01

Ìîíãîëûí íèéãýìä òîãòîëöîîíû àâèëãà í¿¿ðëýñýí ¿¿

Í.Ýíõëýí “Óëààíáààòàð òàéìñ” ñîíèí

2003.04.02 ¹08

“Ìîíãîëä õ¿íä ñóðòëûí Àâëèãà íî¸ðõäîã”

Ë.Áàòæàâ “ªíººäºð” ñîíèí 2003.04.07 ¹82

Çºâõºí Àôðèê áîëîí Ìîíãîëä ë áàéäàã àâèëãûí íýãýí õýëáýð

Ö.Øàðàâäîðæ /ÓÈÕ-í ãèø¿¿í/

“¯íýí” ñîíèí, 2003.04.16 ¹075

Àâèëãà ºãäºã, àâäàã òîäîðõîé õ¿ì¿¿ñèéã øàëãàæ áàéíà

Ö.Ýðäýíýáàò “¯íýí” ñîíèí 2003.04.18 ¹077

Àâèëãàë áîë ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõèéã ñóëüäààã÷

Ë.Æàâçìàà /ÌÓ-í åðºíõèé àóäèòîð/

ªäðèéí ñîíèí 2003.05.12 ¹112

Óëñ òºðèéí õ¿ðýýíèé Àâëèãà ñîíãóóëèàñ ýõýëäýã

Ä.Öýðýíäîðæ “ªíººäºð” ñîíèí 2004.01.09 ¹006

Àâèëãàëòàé òýìöýõ ìîíãîë óõààíàà ñýòãýæ îëú¸

Æà.Ï¿ðýâ ªäðèéí ñîíèí 2004.12.20 ¹312, 5-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëä àâòàãäñàí Ìîíãîë

Ä.Ìºíõæàðãàë “Çóóíû ìýäýý” ñîíèí

2004.11.01 ¹258, 3-ð í¿¿ðò

Ýâñëèéí çàñãèéí ãàçàð àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýõ áîë

Á.Ìºíõòóÿà “¯íýí” ñîíèí 2004.09.08 ¹177 5-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýëä õ¿÷ íýìýõ¿é

Ò.Á¿äýýõ¿¿ “¯íýí” ñîíèí 2004.02.13 ¹3233 3-ð í¿¿ðò

Àâèëãà èë÷ëýãääýãã¿éí ãîë ãîãöîî íü õóóëüäàà áàéãààã àìüäðàë õàðóóëæ áàéíà.

Á.Ìºíõòóÿà “¯íýí” ñîíèí 2004.02.10 ¹28 3-ð í¿¿ðò

Ýðäýìòíèéã äýìæñýí èðãýíèé ¿ã

×.Áàÿð “ªíººäºð” ñîíèí 2004.01.28 ¹22 17-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëòàé õýðõýí òýìöýõ âý?

Ä.Ìºíãºíäàëàé ªäðèéí ñîíèí 2004.01.23 ¹19 2-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëä ãàðö áàéíà óó?

Ý.Ýðäýíý÷èìýã “ªíººäºð” ñîíèí 2005.05.12 ¹112 9-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëòàé òýìöýõ “îíöãîé çàãâàð”

Ö.Öýðýí “Ìîíãîëûí ìýäýý” ñîíèí

2005.04.27 ¹83 7-ð í¿¿ðò

Àâèëãà÷ “õîðõîéíóóä”

Á.Çàÿà “Ìîíãîëûí ìýäýý” ñîíèí

2005.02.03 ¹023

Òà àâèëãà àâäàã óó, ºãäºã ¿¿?

Ä.Äàìäèíæàâ ªäðèéí ñîíèí 2005.02.18 ¹044 3-ð í¿¿ðò

Àâëèãà óñòàâ óó, àâäàã, ºãäºã íü íàðèéñàâ óó?

Ä.Äàãâà “ªíººäºð” ñîíèí 2005.01.08 ¹005 3-ð í¿¿ðò

Àâèëãàëûí ¿íýð Ö.Îþóí÷èìýã “Èíôî” ñîíèí 2005.05.03 ¹17

Àâèëãàë, ÿäóóðàë õî¸ð èõýð þì ø¿¿

Ò.Áóä “¯íýí” ñîíèí 2005.03.01 ¹039

Àâëèãûí ýñðýã õóóëüòàé áîëú¸ ãýäýã ìºðòëºº...

ª.Ýíõòºð “ªíººäºð” ñîíèí 2005.047.21 ¹094

Àâèëãàëòàé òýìöýõ àëòàí áîëîìæ ÿã îäîî ë áàéíà

Á.Ñàìáóó “Çóóíû ìýäýý” ñîíèí

2005.05.03 ¹101

Ìîíãîëä àâèëãà áàéãààä çîãñîõã¿é óëàì òîìîð÷ áàéíà

Ïàìèëà Ñëóö /ÀÍÓ-ûí Ýë÷èí ñàéä/

ªäðèéí ñîíèí 2005.05.13 ¹115

Ìîíãîë óëñàä íýã ñàÿ 200 ìÿíãàí õ¿í àâèëãàë àâäàã

Ã.Îòãîíæàðãàë “Àðäûí ýðõ” ñîíèí

2005.06.03 ¹108

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ АЖИЛ

Монгол дахь авилгал, түүнтэй тэмцэх арга зам

Б.Наранбаатар ýрдэм шинжилгээний өгүүлэл

2000 он 11 хуудас

Монголд авилгал хар тахал болтлоо хүчирхэгжсэний шалтгаан, түүний хор уршиг

В.Алтантүлхүүр ýрдэм шинжилгээний илтгэл


Албан тушаал, хээл хахуулийн гэмт хэргийн байдал, цаашид анхаарах асуудал

С. Болдбаатар ýрдэм шинжилгээний илтгэл

2000 он

5 хуудас

Авилгалтай тэмцэх эрүүгийн

Р.Ганболд ìагистрийн ажил

2004 он

эрх зүйн асуудал монгол, хураангуй англи хэлээр

57 хуудас

Коррупцийн ойлголт, мөн чанар

О. Баттулга ýрдэм шинжилгээний нийтлэл

1995 îí35-41 õóóäàñ

Авилгалын мөн чанар, түүний үр дагаврын асуудал

Б.Алтансүх ýрдэм шинжилгээний нийтлэл

2003 îí 59-67 õóóäàñ

Бизнесийн салбар дахь авилгал

МҮХАҮТ ñудалгааны тайлан


Авилгалын индекс


2002 он44 хуудас

Улс төрийн хүрээний авилгалын индекс


2002 он28 хуудас

ÁÓÑÀÄ

Авилгалын эсрэг тэмцэлд хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудын оролцоог эрчимжүүлэх нь

×.Íýðã¿é ºã¿¿ëýë 2002 он

25 хуудас

Авилгалын эсрэг тэмцэлд хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудын оролцоог эрчимжүүлэх нь

МҮХАҮТ òөслийн эцсийн тайлан

2003 он

24 хуудас

Хуулийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны ил тод, нээлттэй байх зарчмыг хэрэгжүүлэх нь

Хүний эрхий боловсролын төв

çөвлөмж 8 хуудас

Авилгал ба Зориг сан òөслийн 2001 он

төрийн албан хаагчид

тайлан монгол, англи 4 хуудас

Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй

Зориг сан òөслийн тайлан монгол, англи

2001 он

2 хуудас

Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй

Зориг сан òөслийн тайлан монгол, англи

2001 он

4 хуудас

Өнөөдөр эсвэл хэзээ ч......

Зориг сан òөслийн тайлан англи

2002 он

4 хуудас

“National Anti-corruption plan for Mongolia (Report)”

Jon S.T.Quan òàéëàíàíãëè

022-ûí õóóäàñ:30-72

Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ Ìîíãîë Óëñûí ¿íäýñíèé òºëºâëºãºº

Æîí Êóàòàéëàí

îð÷óóëãà

022-ûí õóóäàñ 1-29

Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð

Äå.Ñïåâèëëè òàéëàíîð÷óóëãà

023-ûí õóóäàñ: 2-11. 026-ãèéí 10 õóóäàñ

Ìîíãîë äàõü àâèëãàëûí òàëààðõè îëîí íèéòèéí ñàíàà áîäîë, áàéð ñóóðü

ÓÈÕ-ûí àðõèâ ñóäàëãààíû òàéëàí

1999 îíû VI, VII ñàð128 õóóäàñ

’Public Perception and attitudes survey on Corruption in Mongolia’’, Survey Report

òàéëàí àíãëè

June-July, 1999

101 õóóäàñ

“Ìîíãîë äàõü àâèëãàëûí òàëààðõè îëîí íèéòèéí ñàíàà áîäîë, áàéð ñóóðü” ñîöèîëîãèéí ñóäàëãàà

ñóäàëãààíû òóõàé òîâ÷ ìýäýýëýë

1999.12.15

3 õóóäàñ

Öàãäàà îëîí íèéòèéí õàìòûí àæèëëàãàà õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿í, öààøäûí õàíäëàãà;

Òàéëàíã Ì.Õîðîëñ¿ðýí, Ë.ßíæìàà íàð áîëîâñðóóëàâ

òàéëàíìîíãîë áà àíãëè


Outcomes of community policing program and future tendences,

Ñàéí çàñàãëàë Ñóäàëãààíû áàã: Ø.Áàòñ¿õ, Á.Áàòõ¿¿, Ñ.Ãàíáîëä, Ö.Äàâààäîðæ, ×.Òóíãàëàã, Ä.Öîëìîí,

ñóäàëãààíû òàéëàí

2003 îí 111 õóóäàñ

2004 îíû ÓÈÕ-ûí ñîíãóóëèéí êàìïàíèò àæëûí ñàíõ¿¿æèëòèéí ìîíèòîðèíã

Ñîíãîã÷äûí áîëîâñðîë òºâ, Ãëîá Èíòåðíåéøíë, Íýýëòòýé íèéãýì ôîðóì ÒÁÁ-óóä


2004 îí 72 õóóäàñ

Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí íýýëòòýé áàéäàë-èðãýäèéí îðîëöîî

“Íèéãìèéí äýâøèë-Ýìýãòýé÷¿¿ä” õºäºëãººí


2001îí 44 õóóäàñ

Монгол улс дахь авилгалын байдалд хийсэн үнэлгээний тайлан

АНУ-ын ОУХА Үнэлгээний тайлан

англи (хураангуйг монгол хэлээр)


Óëñûí Èõ Õóðëûí ñîíãóóëü-2004

Ð.Áóðìàà, Ñ.Îþóíòóÿà ãàðûí àâëàãà 2004 îí160 õóóäàñ

Ìîíãîë Óëñ äàõü õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººíèé áàéäëûí òóõàé èëòãýë

ÕÝ¯Ê-ûí èëòãýë èëòãýë 2002 îí102 õóóäàñ





Ìîíãîë Óëñ äàõü õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººíèé áàéäëûí


òóõàé èëòãýë

Report, advise and recommendations of Mr.B.E.D.de Speville follwing his assesment vizit to Mongolia 23-30 November 1998

Mr. De Spevilleºã¿¿ëýë

àíãëè

1998.11.23-3010 õóóäàñ

“Mongolian National Anti-Corruption Plan” (Report of Mr.B.E.D.de Speville on his second vizit to Mongolia, 15-25 January 1999)

Mr. De Speville ºã¿¿ëýë àíãëè 29 õóóäàñ

Àâèëãàëûí ýñðýã òýìöýõ Ìîíãîë Óëñûí ¿íäýñíèé òºëºâëºãºº

Äå. Ñïåâèëëü ºã¿¿ëýëîð÷óóëãà 25 õóóäàñ

The Mongolian National Anti-Corruption Plan (Report of Mr.B.E.D.de Speville on his third vizit to Mongolia, 14-22 January 2000)

Mr. De Spevilleºã¿¿ëýë

àíãëè

34 õóóäàñ

“Ìîíãîë Óëñûí Àâèëãàëòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”

Äå. Ñïåâèëëü ºã¿¿ëýëîð÷óóëãà

2000.1.14-22 32 õóóäàñ

“Àâèëãàëûí ýñðýã Äýýä Êîìèññûí òóõàé õóóëèéí òºñºëä ºãñºí çºâëºìæ”

Äå. Ñïåâèëëü ºã¿¿ëýë àíãëè, ìîíãîë

7 õóóäàñ

Àâèëãàëûí ýñðýã õóóëèéí (2000.01.05-íû) òºñºëä íýìýëò,

ºã¿¿ëýë 2000.02.09 4 õóóäàñ

ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé ñàíàë

¯íäñýí õóóëèéã òàéëáàðëàõ á¿ðýí ýðõ ÓÈÕ-ä îëãîãäîîã¿é

Ä.Ëàìæàâ ºã¿¿ëýë 2004 îí 7 õóóäàñ, ìîíãîë

Õ¿íèé ýðõèéí ñòðàòåãèéííºëººëºë: Òóðøëàãà áà àìæèëò

Global Rights, Õ¿íèé Ýðõ Õºãæèë òºâ, ÍÍÔ ÒÁÁ-óóä

ýìõòãýë 2004 îí 84 õóóäàñ

Àâèëãàëòàé òýìöýõýä èðãýíèé íèéãìèéí îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ íü” ñýäýâò óóëçàëò ÿðèëöëàãà äýýð õèéãäñýí èëòãýë, ìýäýýëë¿¿ä

ºã¿¿ëýë 41 õóóäàñ

Монгол Улсын Засгийн ãазар, Сайн засаглал хөтөлбөр, “Авилгын талаархи олон нийтийн санаа бодол, байр суурь-1999, 2002”

ÌÓ-ûí ÇÃ “Ñàéí çàñàãëàë” õºòºëáºð

Судалгааны дүн


Developing a National Anti-Corruption Strategy: Perspective on an economy in transition (Авилгалын эсрэг үндэсний стратеги боловсруулах нь: Шилжилтийн эдийн засгийн жишээ)

С.ОюунÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í

èëòãýëàíãëè


ADB-OECD, Anti-Corruption Initiative for Asia-

ýìõýòãýëàíãëè


Pacific, Anti-Corruption Action Plan for Asia and the Pacific (АХБ-ÝÇÕÀÕÁ, Ази-Номхон далайн Авилгалын эсрэг Санаачлага, Ази-Номхон далайн Авилгалын эсрэг Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө)

Transparency International, Global Corruption Report 2004: Political corruption (Транспэренси Интернэйшнл, Дэлхийн Авилгалын Тайлан 2004: Улс төрийн авилгал)

Транспэренси Интернэйшнл

òàéëàíàíãëè


corrbiblio full final-new

Documents