- Corel Draw X5-

Priručnik

Centar za informatički razvoj – InfoARS

Stepe Stepanovića 51,

78 000 Banja Luka

Telefon: +387 66 99 66 88

Telefon: +387 66 99 66 00

Web site: www.infoars.net, www.skolaracunara.com

Sadržaj

Uvod – Računarska Grafika..................................................................................................................... 3

Rasterska grafika ..................................................................................................................................... 5

Vektorska grafika .................................................................................................................................... 5

Crtanje i prednosti ............................................................................................................................... 5

Jednostavni geometrijski oblici ............................................................................................................ 6

Vektorske radnje .................................................................................................................................. 6

Prikazne tehnologije ............................................................................................................................... 6

Tehnologije štampe ............................................................................................................................. 7

Corel Draw X5 – radno okruženje ........................................................................................................... 8

Izgled prozora CorelDRAW-a ................................................................................................................ 8

Bitni pojmovi ........................................................................................................................................ 9

Osnovni alati............................................................................................................................................ 9

Rad s krivuljama .................................................................................................................................... 19

Zatvaranje segmenata ................................................................................................................... 20

Rad s objektima ..................................................................................................................................... 21

Upravljanje oblicima ............................................................................................................................. 24

Maske .................................................................................................................................................... 27

Ispune .................................................................................................................................................... 28

Gradijenti ........................................................................................................................................... 28

Patterni .............................................................................................................................................. 28

Rad s bojama ......................................................................................................................................... 29

3D efekti ................................................................................................................................................ 30

Providnost ............................................................................................................................................. 32

Dodavanje stranica na dokument i kreiranje novih dokumenata ...................................................... 33

Korištenje lenjira ................................................................................................................................ 34

Rad s tekstom ........................................................................................................................................ 35

Detaljno uređivanje paragrafa ........................................................................................................... 37

Detaljno uređivanje pojedinačnih slova ............................................................................................ 37

Povezivanje paragraf okvira .............................................................................................................. 38

Omotavanje teksta oko objekta – wrapping ..................................................................................... 39

Upis teksta na objekat ....................................................................................................................... 39

Rad s Bitmapama .................................................................................................................................. 40

Rad s efektima ................................................................................................................................... 41

Kolor korekcije ................................................................................................................................... 42

Priprema za štampu .............................................................................................................................. 43

Priprema za štampu i direktan ispis u PDF (PDF publishing) ............................................................. 43

Korisničke opcije PDF-a...................................................................................................................... 43

Literatura ............................................................................................................................................... 45

Uvod – Računarska Grafika

Računarska grafika se naglo razvija i širi od pojave PC-a. Visoko razvijena sposobnost prepoznavanja

oblika kod čovjeka čini računarsku grafiku jednim od najprirodnijih načina komunikacije s računarom.

Grafička interakcija pomoću rasterskog prikaza postala je standardnim sastavnim delom računarskih

korisničkih interfejsa.

Interaktivna grafika kao sredstvo efikasne komunikacije između korisnika i računara poboljšava

sposobnost razumijevanja podataka, uočavanja trendova i vizualizacije stvarnih i imaginarnih objekata. Na

taj način doprinosi povećanju kvaliteta rezultata rada i proizvoda, smanjenju troškova analize i projektovanja,

te povećanju produktivnosti.

Sadržaj računarske grafike

Računarska grafika (engl. computer graphics) obuhvata stvaranje, čuvanje i upotrebu modela i slika

objekata. Modeli i objekti računarske grafike potiču iz različitih područja: prirode, nauke, inženjerstva,

apstraktnih koncepata...

Dok je predmet računarske grafike sinteza slika na osnovu računarskih modela stvarnih ili imaginarnih

objekata, obrnuti procesi analize scene i rekonstrukcije modela objekata predmet su discipline koja se

naziva obrada slike (engl. image processing). Obrada slike obuhvata podpodručja: poboljšanje slike (engl.

image enhancement) - razvoj i primjena tehnika poboljšanja kvaliteta slike i povećanja kontrasta, detekcije i

prepoznavanja uzoraka (engl. pattern detection and recognition) - otkrivanje standardnih uzoraka na slici

uključujući npr. optičko prepoznavanje alfanumeričkih znakova (engl. optical character recognition), analizu

scene i računarski vid (engl. scene analysis and computer vision) - prepoznavanje i rekonstrukcija 3D

modela scene na osnovu više 2D slika.

Iako se računarska grafika i obrada slike bave računarskom obradom slika u početku svog razvoja bile su

razdvojene discipline. S razvojem rasterske grafičke tehnologije dolazi do trenda konvergencije ovih dveju

disciplina.

Primjeri primjene računarske grafike

Računarska grafika danas se koristi u različitim područjima privrede, administracije, edukacije, zabave i

svakodnevnog kućnog života. Područje primjene se ubrzano širi s rasprostranjenošću računara. Neki primjeri

primjene računarske grafike uključuju:

• korisničke interfejse (većina aplikacija na personalnim računarima i na radnim stanicama imaju

grafički sistem prozora (engl. graphical user interface – GUI) pomoću koga komuniciraju sa

korisnicima. Primjeri takvih aplikacija uključuju obradu teksta, stono izdavaštvo, proračunske

tabele...);

• interaktivno crtanje (u poslovnim, naučnim i tehnološkim primenama računarska grafika koristi se

za prikazivanje funkcija, dijagrama, histograma i sličnih grafičkih prikaza sa svrhom jasnijeg

sagledavanja složenih pojava i olakšanja procesa odlučivanja);

• kancelarijska automatizacija i elektronsko izdavaštvo (računarska grafika široko se koristi za

izradu elektronskih i štampanih dokumenata);

• projektovanje pomoću računara (engl. Computer Aided Design - CAD danas se standardno koristi

za projektovanje sistema i komponenata u mašinstvu, elektrotehnici, elektronici, telekomunikacijama,

računarstvu...);

• simulacija i animacija (računarska grafika koristi se za naučnu i inženjersku vizuelizaciju i zabavu;

područja primene obuhvataju prikaze apstraktnih matematičkih modela vremenski promenljivih

pojava, TV i filmsku tehnologiju...);

• umjetnost (računarska grafika se koristi za kreiranje umetničkih slika – digitalna umetnost);

• trgovina (računarska grafika se koristi za vizuelnu animaciju i elektronsku trgovinu);

• upravljanje procesima (podaci iz senzora dinamički se prikazuju u prikladnom grafičkom obliku);

• geografski informacioni sistemi (računarska grafika koristi se za tačan prikaz geografski

raspodeljenih i rasprostranjenih sistema i mernih podataka npr. u telekomunikacijama i telemetriji);

• grafičko programiranje (računarska grafika se koristi za automatizaciju procesa programiranja

virtuelnih sistema, npr. u instrumentaciji).

Rasterska grafika

Rasterska grafika ili bitmapa je podatak koji predstavlja pravougaonu mrežu piksela ili obojenih tačaka, na

nekom grafičkom izlaznom uređaju kao što je monitor ili na papiru. Svaka boja pojedinog piksela je posebno

definisana tako da (na primer) RGB slike sadrže tri bajta po svakom pikselu, svaki bajt sadrži jednu posebno

definisanu boju.

Red Green Blue - to znači da svaka boja ima svoju vrijednost, mijenjanjem vrednosti se dobijaju druge

boje osim ove tri osnovne. Što je više ovih vrednosti slika će zauzimati više prostora. Ako je slika crno-

bijela to znači da piksel zahtjeva samo jedan bit za razliku od slike u boji koja zahteva tri bajta (RGB) po

jednom pikselu. Crno-bijele slike su upravo radi toga manje po zauzimanju prostora.

Rasterska RGB slika, svaki piksel ima svoju R, G i B vrednost koja se meri u %.

Vektorska grafika

Vektorska grafika ili geometijsko oblikovanje (eng. Vector graphics, geometric modeling) je način

prikazivanja slike pomoću geometrijskih oblika kao što su tačke, linije, krive i poligoni, a koji su zasnovani na

matematičkim jednačinama.

U principu, vektorski oblici se mnogo lakše pamte nego zahtevne rasterske (bitmapirane) slike. Skoro svi

današnji računarski grafički prikazi prevode vektorsku sliku u rasterski format. Rasterska slika je

memorisana u memoriju i sadrži podatke za svaki pojedinačni piksel neke slike. Pojam vektorska grafika je

većinom korišten u kontekstu dvo-dimenzionalne računarske grafike. Skoro svako 3D prikazivanje je

izvršeno pomoću 2D vektorske tehnike (pomoću tačaka, linija i poligona).

Crtanje i prednosti

Kao primer, razmotrimo krug nekog radiusa r. Glavni podaci koje računarski program treba da zna kako bi

isrctao krug su:

1. radius r

2. koordinatnu poziciju centralne tačke kruga

3. stil i boju linije (može biti i providna)

4. stil i boju punjenja objekta (može biti i providno)

Prednosti ovakvog načina crtanja nad rasterskom grafikom:

• Ovako mala količina informacija omogućuje mnogo manju veličinu datoteke

• Mogućnost približavanja (zoom) bez gubitka na kvalitetu

• Sve ove informacije su zapamćene i mogu se kasnije mijenjati, to znači da pomeranje, skaliranje,

rotiranje i popunjavanje, itd., ne smanjuju kvalitet crteža kao kod rasterske slike.

JEDNOSTAVNI GEOMETRIJSKI OBLICI

• Linije

• Poligoni

• Krugovi i elipse

• Bézier krive

• Tekst (računarski fontovi, kao što je TrueType, nastali su od Bézier krivih)

VEKTORSKE RADNJE

Vektorski grafički programi obično omogućuju okretanje, pomjeranje, skaliranje (sažimanje ili povećavanje),

iskrivljavanje i ostale transformacije objekata, kao i mijenjanje z-redosljeda i povezivanje jednostavnih

objekata u više komplikovanih. Zahtevnije transformacije uključuju i Boolove operacije (unija, razlika, presjek,

itd.).

Vektorska grafika je savršena za jednostavne ili složene crteže koji ne treba da budu foto-realistični. Na

primjer, PostScript i PDF stranice koriste jezik vektorskog grafičkog modela.

Prikazne tehnologije

Kvalitet slike na prikaznim uređajima zavisi od veličina koje određuju sposobnost prikazivanja najmanjih

elemenata i najfinijih struktura. Veličina tačke (engl. dot size, spot size) je prečnik jedne tačke na slici koju

generiše uređaj na svom izlazu. Gustina tačaka ili adresibilnost (engl. adressability) je broj pojedninačnih

(ne nužno i razlučivih) tačaka po jedinici dužine (po pravilu se koristi jedinica dpi - dots per inch) koje je

moguće generisati. Ova se veličina može razlikovati za vertikalnu i horizontalnu dimenziju. Adresibilnost u

smjeru x ose odgovara recipročnoj vrijednosti razmaka između središta tačaka na adresama (x,y) i (x+1,y), a

adresa u smjeru y ose recipročnoj vrednosti razmaka između središta tačaka na adresama (x,y) i (x,y+1).

Razmak među tačkama (engl. interdot distance) je recipročna vrednost adresibilnosti. Obično je poželjno

da veličina tačke bude nešto veća od razmaka među tačkama jer se na taj način omogućava prikazivanje

glatkih oblika zbog delimičnog preklapanja susjednih tačaka.

Rezolucija predstavlja broj razlučivih linija po jedinici dužine (uobičajeno se koristi jedinica inč – cca. 2,54

cm) koje uređaj može generisati. Definiše se kao najveći broj razlučivih naizmeničnih crnih i belih linija po

jedinici dužine (uobičajeno se koristi jednica: lines per inch, ili u slučaju izražavanja u broju crno-belih

parova linija: line- pairs per inch).

7

Tehnologije štampe

Matrični štampač koristi glavu sa 7 do 24 iglice koje se pojedinačno mogu pokretati i na taj način pritiskati

traku natopljenu mastilom na površinu papira. Glava se pokreće u koracima sleva udesno i red po red

odozgo prema dole. Na taj način ostvaruje se rasterska struktura mogućih tačaka na otisnutoj slici. Gustina

tačaka u ovoj strukturi može se povećati dvostrukim prolaskom glave preko istog retka uz pomak za

polovinu razmaka među iglicama. Takođe, moguće je štampati i slike u boji primjenom traka u boji.

Ploter iscrtava sliku pokretanjem pera preko površine papira na proizvoljan način. U tehnologiji plotera s

ravnom pločom (engl. flatbed plotter) papir se pričvršćuje na ploču elektrostatičkim naelektrisanjem,

vakuumom ili nekim drugim načinom. Pero se postavlja na početnu tačku crte i spušta na površinu papira.

Pero se pokreće po površini papira do krajnje tačke i tada se podiže. Ovaj uređaj analogan je vektorskoj

tehnologiji crtanja. U tehnologiji rotacijskih plotera (engl. drum plotter) papir se rotira pomoću bubnja koji

rotira, a pero se pokreće duž linijske putanje uzduž bubnja u oba smjera.

Elektrostatički ploter (engl. electrostatic plotter) nanosi negativno naelektrisanje na delove bijelog

papira koji trebaju postati crni. Nakon toga ga izlaže toku pozitivno naelektrisanog crnog tonera koji

prijanja uz mesta s negativnim naelektrisanjem.

U laserskom štampaču laserski zrak (snop) prelazi preko pozitivno naelektrisanog rotirajućeg bubnja

presvučenog slojem selena. Područja preko kojih pređe zrak gube naelektrisanje, a pozitivno naelektrisanje

ostaje samo na područjima koja trebaju postati crna. Negativno naelektrisani toner u prahu prijanja na

pozitivno naelektrisana područja bubnja, a zatim se prenosi na beli papir. Za štampu u boji postupak se

ponavlja tri puta, za svaku primarnu boju po jednom. Laserski štampači su procesorski kontrolisani.

Procesori obavljaju i rastersko pretvaranje slike. Često pri tome koriste Postscript, jezik za opis dokumenata

i slika.

Štampač sa mlaznicom (engl. ink-jet printer) nanosi mastilo na površinu papira. Štampači u boji nanose

cijan, magenta, žutu, a ponekad i crnu boju na papir. U većini slučajeva pera s mastilom su ugrađena u

glavu koja se pokreće lijevo i desno dok se papir pokreće red po red kao kod matričnih štampača. Sve boje

nanose se istovremeno.

Štampač s termalnim prenosom (engl. thermal-transfor printer) koristi tehnologiju sličnu elektrostatičkim

ploterima. Grejači prenose pigment s voštanog papira u boji na čisti papir. Voštani papir u boji i čisti papir

zajedno se provlače ispod trake s grejačima koji se selektivno griju. Za štampanje u boji koriste se namoti

voštanog papira s trakama u cijan, magenta, žutoj i crnoj boji.

Termalni sublimacioni štampač (engl. thermal sublimation dye transfer printer) baziran je na tehnologiji

sličnoj štampačima s termalnim prenosom. Kvalitetniji proces grejanja i prenosa boje omogućava nanošenje

8

više nivoa (tipično 256) intenziteta cijan, magenta i žute čime se ostvaruje visokokvalitetna reprodukcija slike

s punom bojom.

Corel Draw X5 – radno okruženje

CorelDRAW je moćan program za grafičko oblikovanje , a ponajviše za industrijski dizajn – naljepnica,

ambalaže za proizvode, natpisa, logotipa firmi i slično. Pored toga on korisniku pruža velike mogućnosti

preloma teksta koji sadrži dosta grafike. CorelDRAW je program za DTP (DeskTop Publishing) ili za stono

izdavaštvo, ali i za izradu slika, pozivnica, tehničkih crteža, publikacija, raznih kataloga...

Izgled prozora CorelDRAW-a

Prozor CorelDRAW-a je slika koju na ekranu vidite kada se pokrene program. Ovde vidite osnovna pomo}na

sredstva u vidu komandnih menija, linija alata, palete sa alatima, statusne linije i palete boja (slika 1.1). Kada je

dokument otvoren, podešavanja koja vidite u liniji alata odnose se na dokument koji je trenutno otvoren. Na

primer, na liniji osobina (property bar) nalaze se komande za orijentaciju i veličinu/tip papira i jedinice mere.

9

Bitni pojmovi Treba spomenuti dva veoma bitna pojma u Corel-u, bitmape i vektorske grafike, i objasniti razliku među njima

jer je Corel program koji radi sa vektorskim

grafikama i sve što se u njemu stvara je vektorske prirode, ali on podržava i rad sa bitmapama. Vektorske

grafike su slike koje su određene matematičkim opisima koji određuju poziciju, oblik i smjer povlačenja linija.

Pošto su u osnovi svih objekata matematičke formule, zaključak je da se jedan takav objekat može beskonačno

uvećavati i smanjivati bez gubitaka i deformiteta.

Bitmape se skupovi tačaka koje predstavljaju sliku. Uvećanjem jedne takve slike vidimo postojanje tačaka i

razmaka među tačkama. Daljim uvećanjem se ovaj efekat povećava. Kod bitmapa ima gubitaka i deformiteta.

Sada prednost vektorske grafike dolazi do izražaja.

Vektorske grafike su idealne za crtanje logoa i ilustracija, jer su one nezavisne o rezoluciji i mogu se povećavati

na bilo koju veličinu bez gubljenja kvaliteta. Bitmape su odlične za fotografije i digitalne crteže jer dobro

prikazuju gradacije boje, ali one su zavisne o rezoluciji i promjenom veličine dolazi do gubitka kvalitete slike.

Osnovni alati

Pick Tool - Alat za selektovanje, mjenjanje veličine i rotiranje objekata. Kada je objekat selektovan označen je

sa osam kockica koje ga okružuju.

Da bi se objekt premjestio potrebno je da se klikne na njega i držeći lijevi taster miša prevuče na željeno

mjesto.

Da bi se objekat zarotirao potrebno ga je selektovati, zatim se postavlja centar rotacije. To je krug sa tačkom u

svom centru kojim se određuje oko koje tačke će se objekat rotirati. Kada je postavljen centar rotacije objekat

se rotira

povlačenjem jedne od strelica koje se nalaze na uglovima.

Mijenjanje veličine, odnosno transformacija, podrazumjeva izmjenu dimenzija objekta po obe ose.

Transformacija po obe ose odjednom se vrši tako što se drži za jednu od kockica koje se nalaze na uglovima, i

povlači prema centru ili od njega. Ako se objekat želi uvećati ili smanjiti samo po širini povlači se kockica sa

10

lijeve ili desne strane. Za visinu je potrebno držati gornju ili donju kockicu. Ako se prilikom izvođenja drži taster

SHIFT objekat će se redimenzionirati simetrično u

odnosu na svoj centar.

Shape Tool – Alat koji služi za oblikovanje osnovnih objekata, čvorova i linija. Ovaj alat je koristan za stvaranje

pravougaonika sa zakrivljenim ivicama. Prvo se objekat selektuje (koristeći Pick Tool). Onda se bira Shape

Tool, hvata za jedan od kvadratića i polukružno vuče da bi se odredio stepen zaobljenja.

Knife Tool – Alat za presijecanje objekata odnosno za stvaranje dva ili više objekata od jednog. Presijecanje

se vrši tako što se odredi početna i krajnja

tačka na objektu i on se transformiše u Curve, odnosno u objekat koji se sastoji

iz tačaka, nodova, koje se nalaze na putanji koja određuje konture objekta.

Smudge Brush Tool – Alat za distorziju tako što se vuče po vanjskoj liniji objekta. Efekat ove distorzije može

se primjeniti na unutrašnjost ili spoljašnjost objekta. Na Property Bar-u se može odrediti veličina vrha alata,

nagibni ugao alata i smjer alata. Za najbolju upotrebu ovog alata preporučuje se korištenje

grafičkog tableta.

Roughen Brush Tool – Alat za distorziju koji objektima dodaje zupčaste ili nazubljene ivice. Može se

kontrolisati veličina, ugao, smjer i broj nazupčenja. Za

najbolju upotrebu ovog alata preporučuje se korištenje grafičkog tableta.

Free transform Tool – Alat za transformisanje objekata tomoću Free rotation, Angle reflection, Scale i Skew

tool-ova.

Free rotation se koristi za rotiranje objekata. Radi tako što se mišem odredi centar rotacije i onda,

prevlačenjem miša, rotira se objekat.

11

Angle reflection se koristi za preslikavanje objekata. Radi tako što se odabere centar preslikavanja i, rotirajući

objekat, postavi se u željeni položaj.

Scale služi za promjenu dimenzija objekta. Povlačenjem miša u bilo kojem pravcu objekat automatski mijenja i

visinu i širinu.

Skew služi za krivljenje objekta. Povlačenjem miša u bilo kojem pravcu mijenja se nagib objekta. Što se dalje

povlači objekat bude

više zakrivljen.

Crop Tool – Alat koji služi da se odstrane neželjena područja u objektima. Ovaj alat se koristi tako što se

povlačenjem miša selektuje oblast koja želi da se

zadrži. Zatim se dvostrukim klikom unutar selektovanog područja izvrši isjecanje.

Eraser Tool – Alat za brisanje dijelova objekata. Bilo koji dio objekta može biti obrisan. Kada se napravi nov

krug, kvadrat ili neki drugi njima sličan oblik, čini se kao da on nema ispunjenost, odnosno boju. Eraser tool

pokazuje da to

nije tačno.

Virtual Segment Delete Tool – Alat za brisanje dijelova objekata koji se presijecaju. Ovaj alat se koristi tako

što se mišem odredi oblast u kojoj se objekti

presijecaju i ona automatski nestaje.

Zoom Tool - Alat za mijenjanje nivoa uvećanja u prozoru za crtanje. Uvećanje se može vršiti na dva načina:

samo pritiskom na određeno mjesto ili određivanjem površine koja se zumira. Odredi se početna tačka i

kursorom prevuče do krajnje tačke i uvećaće se sve što je bilo izabrano. Umanjenje se vrši na isti način samo

uz držanje tastera SHIFT.

Hand Tool – Alat za pomjeranje radne površine u bilo kojem pravcu.

12

Freehand Tool - Alat za crtanje slobodnom rukom. Crtanje se vrši tako što se klikne mišem i onda drži taster

dok se crta. Prave linije se mogu nacrtati tako

što će se samo kliknuti na početnu i krajnu tačku prave.

Bezier Tool - Alat za crtanje krivih linija jedan po jedan segment. Crtanje se vrši tako što se mišem određuju

tačke koje će biti spojene linijama. Drugi način je da se odmah nakon postavljanja druge tačke, ne puštajući

taster miša, krivoj da oblik tako što se kursor okreće oko tačke u polukružnim kretnjama. Da bi se

prestalo sa crtanjem potrebno je pritisnuti taster ESC.

Artistic Media Tool – Alat koji služi za umjetničkom crtanje. Na Property Bar-u se može izabrati jedan od

modova: Brush, Sprayer, Calligraphic i Pressure

Brush alat simulira crtanje slikarskim kistom

Sprayer alat postavlja niz objekata duž linije. Može se odrediti razmak između objekata i njihov redoslijed.

Calligraphic alat simulira crtanje kaligrafskom olovkom. Debljina kaligrafskih linija se određuje smjerom i uglom

vrha olovke.

Pressure alat simulira crtanje olovkom osjetljivom na pritisak

Pen Tool – Alat za crtanje krivih linija jedan po jedan segment tako što se precizno postavljaju nodovi i

kontroliše oblik svakog zakrivljenog segmenta. Ako se pri postavljanju noda drži pritisnut lijevi taster miša onda

se dobija zakrivljeni segment, dok se samo jednim klikom dobija ravni segment. Da bi se prestalo sa crtanjem

potrebno je pritisnuti taster ESC.

Polyline Tool – Alat za crtanje ravnih i krivih linija koje se sastoje iz zakrivljenih i ravnih segmenata. Ako se pri

crtanju drži pritisnut lijevi taster miša onda se slobodnom rukom i tako se mogu dobiti zakrivljeni segmenti, dok

se samo jednim klikom dobija ravni segment. Da bi se prestalo sa crtanjem potrebno je pritisnuti taster ESC.

3-Point Curve Tool – Alat za crtanje krivih definisanjem početka i kraja, a zatim se određuje zakrivljenost.

Kada se označi početna tačka, bez puštanja tastera miša, vuče se do krajnje tačke i pušta taster. Onda se

pomjeranjem miša

u stranu određuje zakrivljenost.

13

Interactive Connector Tool – Alat za spajanje dva objekta linijom. Crtanje se vrši tako što se odredi početna

tačka na jednom objektu i zatim se vuče do

krajnje tačke na drugom objektu.

Dimension Tool – Alat za kotiranje. Crtanje se vrši tako što se postave početna i krajnja tačka kotiranja, a

zatim se pozicionira ispis i visina kote. Ispis se vrši automatski i može se odrediti do 10 decimala.

Smart Fill Tool – Alat za bojenje zatvorenih objekata koji, za raziku od ostalih alat alata za bojenje, detektuje

ivice objekta i stvara zatvorenu putanju tako da se objekat može obojiti. Na primjer ako se nacrta linija koja se

presijeca i pravi petlje Smart Fill Tool detektuje ivice petlji i boji ih. Bitno je samo da je putanja linije potpuno

zatvorena.

Smart Drawing Tool – Alat koji pretvara crteže nacrtane slobodnom rukom u osnovne oblike i zaobljene krive.

Ako se objekat ne pretvori u osnovni oblik onda se zaobljuje. Može se podesiti nivo prepoznavanja oblika i

pretvaranja u objekte, može se podesiti nivo zaobljavanja koje se primjenjuje na krive, može se odrediti vrijeme

koje prolazi između crtanja i primjene prepoznavanja oblika i može se promjeniti debljina i stil linija oblika koji je

nacrtan putem prepoznavanja

oblika

14

Rectangle Tool - Alat za crtanje kvadrata i pravougaonika.

Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster miša, vuče dijagonalno dok se ne dobije

željeni pravougaonik. Ako se drži taster SHIFT onda će se pravougaonik crtati iz centra. Držanjem tastera

CTRL dobija se kvadrat, a držanjem i CTRL i SHIFT – kvadrat iz centra.

3 Point Rectangle Tool - Alat za crtanje pravouganika tako što se prvo odredi osnovna linija a zatim visina.

Crtanje se vrši tako što se, držeći lijevi taster, mišem povlači osnovna linija. Nakon puštanja lijevog tastera

povlačenjem miša lijevo-desno ili gore-dole određuje se visina ili dužina, zavisno od toga da li je osnovna linija

povučena horizontalno ili vertikalno.

Elipse Tool – Alat za crtanje elipsi i krugova. Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući

taster miša, vuče u pravcu u kojem se elipsa treba prostirati. Ako se drži taster SHIFT onda će se elipsa crtati iz

centra. Držanjem tastera CTRL dobija se krug, a držanjem i CTRL i SHIFT – krug iz centra.

3 Point Elipse Tool – Alat za crtanje elipsi tako što se prvo odredi centralna linija a zatim visina. Crtanje se vrši

tako što se, držeći lijevi taster, mišem povlači centralna linija. Nakon puštanja lijevog tastera povlačenjem miša

lijevo-desno ili gore-dole određuje se širina ili visina, zavisno od toga da li je centralna linija povučena

horizontalno ili vertikalno.

Polygon Tool – Alat za crtanje simetričnih mnogougaonika. Mnogougaonik može imati od 3 do 500 stranica.

Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster miša, dok se ne dobije željeni oblik

mnogougla. Broj stranica se određuje na Property Bar-u.

Star Tool - Alat za crtanje zvijezda. Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i ne puštajući taster miš

vuče dok se ne dobije željeni oblik zvijezde. Broj krakova se određuje na Property Bar-u.

Complex Star Tool – Alat za crtanje kompleksinih zvijezda kojima se kraci presjecaju. Crtanje se vrši tako što

se odredi početna tačka, i ne puštajući taster, miš vuče dok se ne dobije željeni oblik zvijezde. Broj krakova se

određuje na Property Bar-u.

15

Graph Paper Tool – Alat za crtanje mreže linija koje nalikuju tabeli. Crtanje se vrši tako što se odredi početna

tačka i, ne puštajući taster, miš vuče dok se ne dobije željeni oblik. Na Property bar-u se može odrediti broj

kolona i redova koje mreža ima.

Spiral Tool – Alat za crtanje simetričnih i logaritamskih spirala. Kod logaritamskih spirala moguće je odrediti

rezmak između revolucija spirale. Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster, miš

vuče dok se ne dobije željeni oblik spirale. Na Property bar-u se može izabrati simetrična ili logaritamska

spirala. Ako se odabere logaritamska spirala može se koristiti klizač, koji ima vrijednost od 0 do 100, i koji

određuje razmak između revolucija spirale.

Basic Shapes Tool – Alat u kojem se za crtanje može odabirati između raznih osnovnih oblika koji se biraju na

Property Bar-u prije crtanja. Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster, miš vuče dok

se ne dobije željeni oblik.

Arrow Shapes Tool - Alat za crtanje strelica raznih oblika i smjerova koji se mogu odrediti na Property Bar-u.

Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster, miš vuče dok se ne dobije željeni oblik

strelice.

Flowchart Shapes Tool – Alat za crtanje raznih dijagrama koji se biraju na Property Bar-u prije crtanja. Crtanje

se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster, miš vuče dok se ne dobije željeni oblik dijagrama.

Banner Shapes Tool - Alat za crtanje vrpčastih objekata i eksplozivnih oblika, koji se biraju na Property Bar-u

prije crtanja. Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster, miš vuče dok se ne dobije

željeni oblik.

Callout Shapes Tool - Alat za crtanje kalota i oznaka, čiji oblik se može odabrati na Property Bar-u prije

crtanja. Crtanje se vrši tako što se odredi početna tačka i, ne puštajući taster, miš vuče dok se ne dobije željeni

oblik.

16

Text Tool – Alat za ukucavanje teksta direktno u crtež kao artistic ili paragraph tekst. Razlika između njih je što

se na artistic tekst mogu primjeniti razni efekti i može se koristiti za stvaranje efektivnih naptisa, logoa za firme

ili bilo čega što bi svojom ljepotom i kreativnošću trebalo da privuče pažnju.

Paragraph tekst se koristi tako što se klikne i razvuče box u koji se unosi tekst.

Artistic tekst mod započinje samo jednim klikom na radnu površinu i zatim se može unijeti tekst.

Interactive Blend Tool – Alat za stapanje dva odjekta. Ovaj alat se koristi tako što se, držeći lijevi taster miša,

povuče od jednog do drugog objekta. Na Property Bar-u se može odrediti broj koraka u stapanju. Ako je boja

objekata različita onda se i ona postepeno mijenja. Ako se drži taster ALT može se slobodnom rukom odrediti

putanja stapanja.

Interactive Contour Tool - Alat za ucrtavanje kontura objekta. Ovaj alat se koristi tako što se mišem povuče

od mjesta do kojeg trebaju ići konture do ivice objekta. Na Property Bar-u se može odrediti razmak između

kontura, i samim tim njihov broj, i da li konture idu unutar ili izvan objekta.

Interactive Distortion Tool – Alat za distorziju, odnosno za pravljenje pravilnih iskrivljenja objekta. Na Property

Bar-u se može odabrati jedna od tri vrste distorzije: Push and Pull, Zipper i Twister

Distorzija Push and Pull gura ili privlači nodove u odnosu na centar. Prvo se odredi tačka od koje počinje

distorzija a zatim se povlači u pravcu u kojem se želi dobiti distorzija. Na Property Bar-u se može odrediti

amplituda, odnosno stepen izvitoperenja.

17

Distorzija Zipper pruža mogućnost nazubljivanja objekta. Koristi se kao i prethodna, s tim da pored amplitude

postoji i frekvencija ili učestalost pojavljivanja zubaca.

Distorzija Twister pruža mogućnost uvrtanja objekta. Klikom miša se određuje centar uvrtanja. Zatim, ne

puštajući lijevi taster, određuje se pravac uvrtanja koji može biti u pravcu kretanja kazaljke na satu ili suprotan.

Interactive Drop Shadow Tool - Alat za sjenčenje objekata. Sjenke se dodaju tako što se, držeći lijevi taster

miša, povlači od centra do mjesta na kojem želim da se nalazi sjenka. Na Property Bar-u se može odabrati

oštrina ivice sjenke, jačina sjenke i boja sjenke.

Interactive Envelope Tool – Alat pomoću kojeg se objekat može izobličiti tako što se vuku čvorovi, nodovi,

omota. Postoje četri osnovna moda koji se biraju na Property Bar-u. Ovaj alat se koristi tako što se nodovi

pomjeraju u željenom pravcu dok se ne dobije željeni oblik. Na Property Bar-u se mogu izvršiti detaljna

podešavanja dobijenog objekta.

Interactive Extrude Tool – Alat za dodavanje iluzije dubine objektu, odnosno treće dimenzije. Na Property

Bar-u se mogu podesiti dubina, smjer, pravac, intezitet, boja i još neki efekti. Ovaj alat se koristi tako što se,

držeći lijevi taster miša, povlači dok se ne dobije željena dubina objekta.

18

Interactive Transparency Tool – Alat za dodavanje providnosti objektu. Ovaj alat se koristi tako što se postavi

početna tačka i ne puštajući lijevi taster miša povlači do krajnje tačke. Na Property Bar-u se može odrediti

intenzitet i smjer providnosti.

Eyedropper Tool – Alat pomoću kojeg se mogu kopirati osobine objekta kao što su boja, debljina linija, veličina

i efekti.

Paintbucket Tool – Alat pomoću kojeg se mogu primjeniti osobine objekta kao što su boja, debljina linija,

veličina i efekti, na drugi objekat, nakon što se izaberu pomoću Eyedropper tool-a.

Outline Tool – Alat pomoću kojeg se određuju osobine ivica objekata. On ivici objekta dodaje boju, debljinu,

oblik uglova, način završetka linija i razne druge efekte. Ovaj alat se koristi tako što se selektuje prethodno

nacrtan objekt a zatim mu se pomoću Outline Pen Tool-a određuju osobine.

Fill Tool – Alat pomoću kojeg se objektu dodjeljuje boja. Postoji pet različitih načina dodavanja boje:

- Uniform Fill objektu dodaje čvrstu boju koja ima samo jednu nijansu. Pored velikog broja

predefinisanih boja moguće je samostalno miksati sopstvene nove boje.

- Fountain Fill objekat boji sa uz efekat prelivanja boja. Postoji nekoliko načina prelivanja: linear – kod

kojeg se boje prelivaju sa jednog kraja objekta na drugi, radial – kod kojeg prelivanje ide iz neke tačke

prema periferiji objekta po sistemu koncentričnih krugova, conical – kod kojeg se prelivanje odvija po

kružnoj putanji i square – kod kojeg prelivanje proizilazi iz serije koncentričnih kvadrata.

- Pattern Fill objektu dodaje matricu ili uzorak koji se ponavlja. CorelDRAW korisniku daje mogućnost

samostalnog pravljenja šara koje se onda dodaju objektu.

- Texture Fill objekat boji uzorcima prirodnih materijala. Korisnik može izabrati jednu od velikog broja

tekstura a može i sam da napravi teksturu kakva mu treba.

19

- PostScrip Fill objekat boji posebnom vrstom teksture koja se dobija uz pomoć programskog jezika

PostScript i tako se dobijaju neke veoma komplikovane teksture.

Interactive Fill Tool – Alat pomoću kojeg se na objekat nanose iste boje kao i sa Fill Tool-om samo bez svih

naprednih podešavanja. Na Property Bar-u se bira tip nanošenja boje i sama boja.

Interactive Mesh Tool – Alat pomoću kojeg se na objekat može primjeniti efekat mreže što korisniku

omogućava da na različite dijelove objekta nanose boje sa različitim efektima.

Rad s krivuljama

Corel vam dozvoljava da dodajete linije raznim tehnikama i alatima. Nakon što nacrtate određenu liniju, te

primjenite na nju ispunu i obru, po želji, možete ih naknadno oblikovati, takođe po želji.

Corel vam dozvoljava da iscrtavate od ravnih do najzahtjevnijih i najraznolikijih zakrivljenih linija potezom

vašeg miša. Možete takođe crtati zakrivljene segmente i na njih naknadno dodavati čvorove koje možete

naknadno još mijenjati.

Možete crtati zakrivljene linije definišući im samo širinu i visinu, te ih naknadno zatvoriti u zatvorenu krivulju.

20

Neke linije imaju kontrolne čvorove i tačke kojima možete manipulisati kako crtate. Najbolji primjer su crteži

nastali Bezierovim krivuljama.

S Bezierovim krivuljama možete naknadno kontrolisati kontrolne tačke za što precizniji crtež tako što ćete

kontolisati hvatišta tih kontrolnih tačaka ili micati kompletne tačke.

Zatvaranje segmenata

Da bi ste zatvorili neku krivulju to možete učiniti na sljedeći način.

1. Selektujte krivulju

2. Kliknite na Arrange – Close path

Drugi način je da kliknete na ikonicu u alatnoj traci koja ima zadaću da zatvori vašu krivulju, a ona izgleda

ovako:

21

Rad s objektima

Objektima možete upravljati kada god ih selektujete.

Neke od radnji su:

- Dupliciranje – (klasična copy-paste metoda / CTRL+D – dupliciranje i „+“ na tastaturi)

- Pozicioniranje – slobodno pomicanje ili ukucavanje koordinata

- Poravnanje – kroz Align & Distribute opciju u glavnom meniju

22

- Grupisanje – stavljanje više objekata u grupe (CTRL + G ili Arrange – Group u glavnom meniju)

- Razgrupisanje – „razbijanje“ grupe (CTRL + U ili Arrang – Ungroup u glavnom meniju)

- Zaključavanje objekata – spriječavamo pomicanje objekata na ovaj način (desni klik „Lock Object“)

- Mijenjanje poretka objekata (Arrange – Order ili na tastaturi CTRL + PageUP/PageDown)

- Mijenje veličine – pomoću kontrolnih tačaka ili upisivanjem ručno dimenzija

- Rotacija – rotacija pomoću kontrolnih tačaka ili upisivanjem ručno ugla rotacije

23

- Preslikavanje – horizontal / vertical mirror – pomoću ikonica :

- Kombinovanje objekata – dobijamo jedan objekat kojem možemo mijenjati ispunu i obrub za razliku

od dva ili više pojedinačnih objekata (Desni klik pa combine ili Arrange - Combine)

24

Upravljanje oblicima

Oblicima možete upravljati pomoću kontrolnih tačaka/čvorova, njihovih hvatišta ili kompletnih segmenata.

Da bi mogli upravljati kontrolnih tačaka potrebno je, ako već nije to učinjeno, da objekat pretvorimo u krivulju.

To radimo tako da kliknemo desnom tipkom miša na selektovani objekat i izabeemo opciju „Convert to curves“

ili kroz glavni meni, pod opcijom Arrange izaberemo opciju „Convert to curves“. To se odnosi i na tekstove ako

želimo njima manipulisati kao sa klasičnim vektorskim krivuljama.

Kontrolne tačke ili čvorovi su ključne komponente svake krivulje

Za dodavanje kontrolne tačke na krivulju, izaberemo shape tool:

selektujemo krivulju (npr. Bezierovu)

kliknemo na mjesto gdje želimo dodati tačku i u gornjoj alatno traci izaberemo ikonicu + za

dodavanje

Slično je i sa oduzimanjem, samo što to možemo napraviti i kada selektujemo tačku na krivulji i pritisnemo tipku DEL na tastaturi ili izaberemo ikonicu – u glavnoj alatnoj traci za oduzimanje te tačke

25

Na svaki objekat možete primjeniti alate iz glavne alatne trake s lijeve strane, te postići neke od efekata: - Skew – iskrivljenje (horizontalno ili vertikalno)

- Smudge – Zamućivanje - Roughtening - Nazubljivanje

- Distorzije

- Izrezivanje i izdvajanje (npr. knife tool)

- Razbijanje krivulja Klikom na

kod desnog klika na objekat

26

- Rezanje – Trim opcija (Arrange - Shaping - Trim)

- Spajanje (Arrange - Shaping - Weld)

- Izdvajanje – Intersect (Arrange - Shaping - Intersect)

27

Maske

Maske nam služe kako bi naše rasterske/bitmap objekte smjestili unutar vektorskih u neki oblik kontejnera. Taj

kontejner može biti bilo koji oblik (Atristic text ili bilo koji vektorski oblik).

1. Izaberite objekat koji želite maskirati

2. Kliknite na Effects – PowerClip – Place Inside container

3. Kliknite objekat koji želite koristiti kao kontejner

Za editovanje maske:

1. Izaberite maskirani objekat

2. Kliknite na Effects – PowerClip – Edit contents

3. Napravite izmjene

4. Kliknite na Effects – PowerClip – Finish edit this level

28

Ispune

Gradijenti

Fountain Fill opcija kod vrste ispune. Imamo 4 vrste:

- Linearni

- Radijalni

- Conical

- Kvadratni

Patterni Dodavanje patterna/tekstura u ispuni

29

Rad s bojama

Osnovna kolor paleta s kojom ćemo raditi je CMYK paleta

C – cyan (palava)

M – magenta (crvena)

Y – yellow (žuta)

K – key (crna)

Ova boja je kompatibilna i preferirana od svih štamparija i za digitalnu štampu tako da je ujedno i

najupotrbljivija od svih paleta. Nemojte se zbuniti ako vam na monitoru boje ne izgledaju kao na papiru, to je

sasvim normalno za ovu paletu boja.

30

3D efekti

U corelu takođe možemo dodati iluziju dubine na nacrtane objekte, kao što su izvlačenje kontura, mijenjanje

perspektive, sjenke, dodavanje dubine sadržaju. Za ovu namjenu koristimo sljedeće alate iz glave alatne trake:

- Konture

- Perspektiva (Effects – Add perspective u glavnom meniju)

31

- Izvlačenje sadržaja u dubinu (Extrusions)

- Sjenke

32

Providnost

Na svaki objekat možemo dodati providnost koristeći Transparency alat...

1. Selektujete objekat

2. Izaberete transparency alat

3. Izaberete vrstu providnosti

4. Izaberete ako je potrebno boju iz palete

5. Primjenite providnost

Vrsta providnosti:

Svaka ima svoj finalan proizvod, a razlikuju se po efektu dok primjena na sam objekat ostaje ista po

navedenim koracima.

33

Dodavanje stranica na dokument i kreiranje novih dokumenata

Kada kreirate novi dokument, potrebno je da izaberete veličinu (dimenzij papira) te profil boja te ostale opcije

po izboru:

Dakle, File – New

Naknadno to možete promjeniti iz glavne naslovne alatne trake ili ručno upisati potrenu veličinu i orijentaciju

stranice i prikaza:

34

Nove stranice u postojeći dokument dodajemo tako da kliknemo na + u donjem dijelu prikaza na našoj stranici

Korištenje lenjira

Radi lakšeg i preciznijeg crtanja, možemo aktivirati pomoćene lenjire, mrežu ili izvući pomoćne linije s lenjira...

Opcije

Primjer mreže i lenjira:

Pomoćne linije izvlačimo s lenjira pomoću drag and drop metode i one nisu vidljive u štampi, samo nam služe

kao orijentir kod crtanja:

Mogu biti horizontalne i vertikalne...

35

Rad s tekstom

U corelu postoje dvije vrste teksta – artistic text i paragraf tekst.

Artisitc text – za kratke linije teksta sa širokom primjenom i na koju je primjeniv širok spektar vizuelnih efekata:

Paragraf tekst – za veće količine teksta, pogodne za prijelom stranica i na kojemu je potrebno detaljno

tekstualno editovanje...

Paragraf tekst možemo smjestiti i unutar objekata stim da će i dalje zadržati svoje osnovno oblikovanje...

Neke od opcija teksta:

- Drop cap opcija – početno veliko slovo (Text – drop cap)

36

- Tabovi – uvlake teksta

- Columns – kolone, postavljanje teksta u više kolona

- Bullets – dodavanje bulleta na paragrafe ili liste

- Ubacivanje posebnih znakova

- Promjena veličine slova – Change case

37

Detaljno uređivanje paragrafa

Da bi smo omogućili detaljno uređivanje paragrafa, potrebno je prvo tu opciju aktivirati kroz glavni meni na

Text – paragraph formatting

Nakon toga ćemo dobiti sljedeće opcije u desnom sidebaru,

gdje možemo podešavati razne opcije paragrafa, a neke od njih su:

- poravnanje

- razmaci

- visina linije

- uvlake

- širine riječi

- širine pojedinačnog slova itd...

Detaljno uređivanje pojedinačnih slova

Da bi smo omogućili detaljno uređivanje slova, potrebno je prvo tu opciju aktivirati kroz glavni meni na Text –

Character Formatting

Neke od opcije koje možemo podesiti su: Vrste fontova, veličina slova, ukraci, pozicije slova, pomaci slova,

itd...

38

Nakon aktivacije panela dobiti ćemo sljedeće opcije u desnom sidebaru,

Povezivanje paragraf okvira

Da bi smo povezali više paragraf boxova, potrebno je na dnu samog paragraf okvira, kliknuti na mali

pravougaonik i zatim kliknuti u postojeći ili iscrtati novi paragraf okvir:

- sada su okviri povezani

39

Omotavanje teksta oko objekta – wrapping

Da bismo omogućili ovu opciju potrebno je da na objekat napravimo desni klik – properties, zatim, izaberemo

opciju general i aktiviramo opciju za wrapping selektujući neku od ponuđenih vrsta omotavanja...

Upis teksta na objekat

Kada želite neki tekst postaviti na neki već nacrtani objekat, selektujte tekst i objekat na koji želite postaviti ga,

a zatim, kliknite u glavnom meniju na Text – Fit Text to Path.

40

Rad s Bitmapama

S obzirom da Corel aplikacija nije direktno namjenjena radu s rasterima / bitmapama, nećemo se previše

zadržavati na mogućnosti koje corel nudi za rad s istima, samo treba istaknuti, da Corel podržava elementarne

funkcije rada s bitmapama i primjenu raznih efekata na njih.

Najvažnija i najkorisnija funkcija u radu s bitmapa koju ćemo često koristiti je konverzija bitmapa. S obzirom da

ćemo s corelom uglavnom raditi pripreme za štampu, potrebno je konvertovati bitmape u određenu rezoluciju

(najmanje 300dpi za štampu) i određeni profil boja (CMYK)...

Konverziju radimo preko glavnog izbornika, tako što pristupimo toj mogućnosti na sljedeći način:

Kada nam se otvori sljedeći prozor:

Potrebno je upisati željenu rezoluciju i izabrati željene opcije. Kada završimo s odabirom, potvrdimo selekciju s

OK.

41

Rad s efektima

Neki od ofekata koje možemo primjeniti na naše bitmape su 3D efekti, Rad s kistovima i četkicama,

Izoštravanja, zamućenja, efekti kamere, transformacije boja, izvlačenje kontura, primjene tekstura, distorzije

razne, dodavanje ili uklanjanje šuma, itd...

Panel sa svim efektima se nalazi u glavnom meniju, rubrici Bitmaps:

42

Kolor korekcije

Opcijama za kolor korekcije pristupamo preko glavnog menija i opcije Effects, na sljedeći način:

Svaka od ovih opcija nudi razzne tehnike poboljšanja prikaza slike, od poboljšanja kontrasta, balansa boja,

upravljanja s krivuljama boja, itd... da bi smo dobili što optimalniji rezultat. Iako to Corelu nije glavna namjena,

možemo u njemu postići vrlo kvalitetne rezultate koje inače postižemo s nekim aplikacijama koje imaju za cilj

isključivo obradu digitalnih fotografija...

43

Priprema za štampu

Priprema za štampu i direktan ispis u PDF (PDF publishing)

Da bismo spremili dokument i objavili ga u PDF formatu, ispratimo sljedeće korake:

1. Kliknite na File – Publish to PDF

2. Izaberite među ponuđenim opcijama vrsta PDF-ova neku od sljedećih:

a. PDF for document distribution – omogućava kompresiju bitmapa i za uopštenu primjenu je

idealan, kao i za ispis na inkjet i laserskim štampačima

b. PDF for prepress – omogućava takođe kompresiju bitmapa, integraciju fontova i pogodan je

za štamparije. Za detaljne postavke potrebno je napraviti konsultaciju sa štamparijom u kojoj

ćete štampati veše dokumente.

c. PDF for the Web – omogućava kompresiju bitmapa i teksta i optimalan je za upotrebu na

internetu.

d. PDF for editing - omogućava kompresiju, integraciju fontova te omogućava spremanje

fontova u punoj rezoluciji, tako da fajl možete naknadno editovati po potrebi.

e. PDF/X-1 – Svi objekti se pretvaraju automatski u CMYK, omogućena je komresija i čuvaju se

originalno sve boje. Pogodan je takođe za štampu i razmjenu dokumenata

f. PDF/X-1a – isto kao X-1, samo što ne podržava enkripciju i napredno upravljanje fontovima.

g. PDF/X-3 – Omogućava CMYK i CB paletu boja te je naprednija verzija X-1a formata

3. Izaberite folder gdje želite spremiti dokument te naziv dokumenta, te ga zatim spremite klikom na

„Save“

Korisničke opcije PDF-a

1. Izaberite profil boja koji želite

44

2. Odabir mogućnosti kompresije, te izlazne rezolucije

3. Mogućnost izbora „napusta“ po rubu stranice, uključivanja raznih štamparskih kalibracijskih opcija i

reznih linija

45

Literatura 1. CorelDraw Graphic Suite X5 – User Guide, Corel, 2010.