cop4ee - d-copernicus.de · sk lds wb la aa los gf ce vb w š hr ue bt oa ul bit bc mi saw fd fr lg...
TRANSCRIPT
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 1
COP4EE
regionale Ansätze zur Optimierung des Einsatzes Erneuerbarer Energien
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 2
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 3
Motivation
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verbrauch (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Solar Wind Bio Wasser Verbrauch (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
Szenario „50 % EE“
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 4
Motivation
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verbrauch (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Solar Wind Bio Wasser Verbrauch (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
40 % Wärme
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 5
Motivation
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verbrauch (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Solar Wind Bio Wasser Verbrauch (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
40 % Wärme
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
Erneuerbare Energien und Sektorkopplung benötigen eine räumliche und zeitliche Auflösung des Wärmebedarfs
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 6
Regionalisiertes Energiesystemmodell
<
Datenformate
csv, png, xls, pbf, shp, xml, grib, …
Basiert auf Python, SQL, …
Datenbasis
Projekt-
arbeit
Datenquellen
destatis, DWD, DLR, OSM, EEX, …
Basis für weitere
Berechnungen u.
Visualisierung
automatische
Aktualisierung
Copernicus
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 7
Verbrauch - Jahresenergieverbrauch
H
L
MSE
VG
LUP
EL
V
R
UM
BZ
BKPM
TF
SL
A
HZ
PR
Z
HRO
JL
FG
RD
AN
G™
OS
NF
B
EE
ST
DH
GR
NI
RÜG
KB
EI
SDL
RV
SI
HI
OPR
IZ
TS
PA
OG
SK
LDS
WB
LA
AA
LOS
GF
CE
VB
Wš
HR
UE
BT
OA
UL
BIT
BC
MI
SAW
FD
FR
LG
SFA
SE
CUX
RO
KS
MOL
TDO
PIR
HSK
AS
EU
PB
RZ
ERZ
SR
SO
TR
BA
IK
SPNABI
HVL
NM
PL™
ROW
HX
HEI
FB
HN
WL
OHV
NWM
MEI
GI
OH
LIP
KG
RT
SM
MRSU
OL
VS M
KA
MN
BL
SLK
BLK
CLP
PS HD
SAD
K
BAR
LL
SHA
OAL
CHA
SIG
MK
WT
GS
PI
TBB
UH
GT
WIL
AP
TIR
MSH
HOMKK
FS
DI
NEW
PAN
DN
KLE
STD
ED
KH
OSL
NEA
BOR
RH
MSP
WAF
KN
DAN
Kš N
WAK
LÖMB
GM
DON
LDK SLF
LB
Rš D
AUR
SOK
EIC
HH
SIM
RE
WM
TÖL
HEF
LM
KT
KYF
GZ
S™M
LER
SW
NOM
WN
KL
WW
AB
L
COE
ND
HM
OD
MÜ
OE
KEH
FN
MOS
AW
CW
NES
AC
HE
AK
HAS
FO
AIC
FRG
HP
KUF
ES
RW
KC
BIR
BB
EM
GAP
WES
ESW
GP
AZ
HS
BM
FDS
REG
NR
GTH
HBN
DAU
DGFPAF
LAU
NOH
PE
M
WUG
GRZ
KIB
VER
DEG
AÖ
TÜ
WF
SHK
DLG
MYK
LI
E
LIF
TUT
NED
S
EMS
NU
VIE
C
Dš W
NDH
WST
SHG
HG
COC
HF
BI
SB
OHZ
P
HDH
GG
OHA
DAH
EBE
J
N
STA
DD
WUN
HB
EF
A
W
FFB
WND
DO
G
MS
WI
RA
CO
Sš W
MIL
PF
MZ
BRA
VEC
BGL
FRI
UN
HOL
GL
ERB
EN
KUS
WTM
ERH
ABG
MZG
OF
ME
SLS
VG
GER
RP
FÜ
SZ
SON
HL
DE
DU
HOM
NK
KA
BS
IN
KI
MD
CB
R
HA
FR
MG
BRB
KL
FF
HAM
UL
BN
OH
MTK
Wš
BO
TR
HRO
MA
DA
KR
SN
NW
WOB
KS
OL
HN
AN
OS
KO
WO
PF
HD
BAD
GE
EA
MZ
LU
HAL
SHL
SG
LA
WE
WF
HB
ER
KE
OB
AB BT
FL
PA
LDZW
EMD
SR
MM
PS
BOT
MH
HO
LEV
BA
WHV
CO
HP AM
OF
NMS
WEN
SC
KF
SP
RS
DEL
RO
SW
HER
LD
0 50 100 km
© FfE e.V. Dateiname: 600_Stromverbrauch.pdf
Stromverbrauch Industrie 2012 in TJ/km²
< 1
< 2
< 3
< 4
> 4
H
L
MSE
VG
LUP
EL
V
R
UM
BZ
BKPM
TF
SL
A
HZ
PR
Z
HRO
JL
FG
RD
AN
G™
OS
NF
B
EE
ST
DH
GR
NI
RÜG
KB
EI
SDL
RV
SI
HI
OPR
IZ
TS
PA
OG
SK
LDS
WB
LA
AA
LOS
GF
CE
VB
Wš
HR
UE
BT
OA
UL
BIT
BC
MI
SAW
FD
FR
LG
SFA
SE
CUX
RO
KS
MOL
TDO
PIR
HSK
AS
EU
PB
RZ
ERZ
SR
SO
TR
BA
IK
SPNABI
HVL
NM
PL™
ROW
HX
HEI
FB
HN
WL
OHV
NWM
MEI
GI
OH
LIP
KG
RT
SM
MRSU
OL
VS M
KA
MN
BL
SLK
BLK
CLP
PS HD
SAD
K
BAR
LL
SHA
OAL
CHA
SIG
MK
WT
GS
PI
TBB
UH
GT
WIL
AP
TIR
MSH
HOMKK
FS
DI
NEW
PAN
DN
KLE
STD
ED
KH
OSL
NEA
BOR
RH
MSP
WAF
KN
DAN
Kš N
WAK
LÖMB
GM
DON
LDK SLF
LB
Rš D
AUR
SOK
EIC
HH
SIM
RE
WM
TÖL
HEF
LM
KT
KYF
GZ
S™M
LER
SW
NOM
WN
KL
WW
AB
L
COE
ND
HM
OD
MÜ
OE
KEH
FN
MOS
AW
CW
NES
AC
HE
AK
HAS
FO
AIC
FRG
HP
KUF
ES
RW
KC
BIR
BB
EM
GAP
WES
ESW
GP
AZ
HS
BM
FDS
REG
NR
GTH
HBN
DAU
DGFPAF
LAU
NOH
PE
M
WUG
GRZ
KIB
VER
DEG
AÖ
TÜ
WF
SHK
DLG
MYK
LI
E
LIF
TUT
NED
S
EMS
NU
VIE
C
Dš W
NDH
WST
SHG
HG
COC
HF
BI
SB
OHZ
P
HDH
GG
OHA
DAH
EBE
J
N
STA
DD
WUN
HB
EF
A
W
FFB
WND
DO
G
MS
WI
RA
CO
Sš W
MIL
PF
MZ
BRA
VEC
BGL
FRI
UN
HOL
GL
ERB
EN
KUS
WTM
ERH
ABG
MZG
OF
ME
SLS
VG
GER
RP
FÜ
SZ
SON
HL
DE
DU
HOM
NK
KA
BS
IN
KI
MD
CB
R
HA
FR
MG
BRB
KL
FF
HAM
UL
BN
OH
MTK
Wš
BO
TR
HRO
MA
DA
KR
SN
NW
WOB
KS
OL
HN
AN
OS
KO
WO
PF
HD
BAD
GE
EA
MZ
LU
HAL
SHL
SG
LA
WE
WF
HB
ER
KE
OB
AB BT
FL
PA
LDZW
EMD
SR
MM
PS
BOT
MH
HO
LEV
BA
WHV
CO
HP AM
OF
NMS
WEN
SC
KF
SP
RS
DEL
RO
SW
HER
LD
0 50 100 km
© FfE e.V. Dateiname: 600_Stromverbrauch.pdf
Stromverbrauch private Haushalte 2012 in TJ/km²
< 1
< 2
< 3
< 4
> 4
H
L
MSE
VG
LUP
EL
V
R
UM
BZ
BKPM
TF
SL
A
HZ
PR
Z
HRO
JL
FG
RD
AN
G™
OS
NF
B
EE
ST
DH
GR
NI
RÜG
KB
EI
SDL
RV
SI
HI
OPR
IZ
TS
PA
OG
SK
LDS
WB
LA
AA
LOS
GF
CE
VB
Wš
HR
UE
BT
OA
UL
BIT
BC
MI
SAW
FD
FR
LG
SFA
SE
CUX
RO
KS
MOL
TDO
PIR
HSK
AS
EU
PB
RZ
ERZ
SR
SO
TR
BA
IK
SPNABI
HVL
NM
PL™
ROW
HX
HEI
FB
HN
WL
OHV
NWM
MEI
GI
OH
LIP
KG
RT
SM
MRSU
OL
VS M
KA
MN
BL
SLK
BLK
CLP
PS HD
SAD
K
BAR
LL
SHA
OAL
CHA
SIG
MK
WT
GS
PI
TBB
UH
GT
WIL
AP
TIR
MSH
HOMKK
FS
DI
NEW
PAN
DN
KLE
STD
ED
KH
OSL
NEA
BOR
RH
MSP
WAF
KN
DAN
Kš N
WAK
LÖMB
GM
DON
LDK SLF
LB
Rš D
AUR
SOK
EIC
HH
SIM
RE
WM
TÖL
HEF
LM
KT
KYF
GZ
S™M
LER
SW
NOM
WN
KL
WW
AB
L
COE
ND
HM
OD
MÜ
OE
KEH
FN
MOS
AW
CW
NES
AC
HE
AK
HAS
FO
AIC
FRG
HP
KUF
ES
RW
KC
BIR
BB
EM
GAP
WES
ESW
GP
AZ
HS
BM
FDS
REG
NR
GTH
HBN
DAU
DGFPAF
LAU
NOH
PE
M
WUG
GRZ
KIB
VER
DEG
AÖ
TÜ
WF
SHK
DLG
MYK
LI
E
LIF
TUT
NED
S
EMS
NU
VIE
C
Dš W
NDH
WST
SHG
HG
COC
HF
BI
SB
OHZ
P
HDH
GG
OHA
DAH
EBE
J
N
STA
DD
WUN
HB
EF
A
W
FFB
WND
DO
G
MS
WI
RA
CO
Sš W
MIL
PF
MZ
BRA
VEC
BGL
FRI
UN
HOL
GL
ERB
EN
KUS
WTM
ERH
ABG
MZG
OF
ME
SLS
VG
GER
RP
FÜ
SZ
SON
HL
DE
DU
HOM
NK
KA
BS
IN
KI
MD
CB
R
HA
FR
MG
BRB
KL
FF
HAM
UL
BN
OH
MTK
Wš
BO
TR
HRO
MA
DA
KR
SN
NW
WOB
KS
OL
HN
AN
OS
KO
WO
PF
HD
BAD
GE
EA
MZ
LU
HAL
SHL
SG
LA
WE
WF
HB
ER
KE
OB
AB BT
FL
PA
LDZW
EMD
SR
MM
PS
BOT
MH
HO
LEV
BA
WHV
CO
HP AM
OF
NMS
WEN
SC
KF
SP
RS
DEL
RO
SW
HER
LD
0 50 100 km
© FfE e.V. Dateiname: 600_Stromverbrauch.pdf
Stromverbrauch GHD 2012 in TJ/km²
< 1
< 2
< 3
< 4
> 4
private Haushalte GHD Industrie
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 8
Biomassepotenzial: Nah- und Fernwärme
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 9
Biomassepotenzial: Nah- und Fernwärme
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 10
Biomassepotenzial: Nah- und Fernwärme
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 11
Biomassepotenzial: Nah- und Fernwärme
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 12
Biomassepotenzial: Nah- und Fernwärme
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 13
Entwicklung von Siedlungsräumen
Neubaugebiet
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 14
Sommer
Planungsgrundlage für Einsatz von EE
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
1 25 49 73 97 121 145
Leis
tun
g in
MW
Stunde der Woche
SolarWindBioWasserLast
Kalenderwoche 33
©FfE COP4EE_00021
0
20
40
60
80
100
120
1 25 49 73 97 121 145
Leis
tun
g in
MW
Stunde der Woche
SolarWindBioWasserLast
Kalenderwoche 33
©FfE COP4EE_00030
0102030405060708090
100
1 25 49 73 97 121 145Le
istu
ng
in M
W
Stunde der Woche
SolarWindBioWasserLast
Kalenderwoche 33
©FfE COP4EE_00033
Winter
0
50
100
150
200
250
300
350
1 25 49 73 97 121 145
Leis
tun
g in
MW
Stunde der Woche
SolarWindBioWasserLast
Kalenderwoche 52
©FfE COP4EE_00031
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1 25 49 73 97 121 145
Leis
tun
g in
MW
Stunde der Woche
SolarWindBioWasserLast
Kalenderwoche 52
©FfE COP4EE_00032
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
1 25 49 73 97 121 145
Leis
tun
g in
MW
Stunde der Woche
SolarWindBioWasserLast
Kalenderwoche 52
©FfE COP4EE_00022
Land Stadt Land Stadt
Bundesland Bundesland
ausgleichende Effekte erkennen
Flexibilität nutzen
Potenzial für
Sektorkopplung 0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Jan Feb Mrz Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dez
Tage
sen
erg
ieb
ed
arf
in G
Wh
Raumwärme Warmwasser Prozesswärme
Verbrauch (el.) Verkehr (el.) Wohnen (el.)
GHD (el.) Industrie (el.)
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 15
Regionale Potenziale nutzen
Planungsgrundlage für Einsatz von EE
Wärmeverbrauch Fernwärmepotenzial Potenzialflächen Solar Potenzialfächen Wind Laubwald hohes Potenzial Nadelwald hohes Potenzial Nadelwald niedriges Potenzial Ackerland Grünland
Windenergie Freiflächen PV
Nahwärmenetz
Holz
Biomasse-
anbau
Biomasse-
anlage
Nationales Forum für Fernerkundung und Copernicus 2017 16
Copernicus bietet uns neue Ansätze für die Modellierung von Energiesystemen!
Dipl. Phys. Tobias Schmid
+49 (89) 158121-30
Forschungsstelle für Energiewirtschaft e.V.
Am Blütenanger 71
80995 München
www.ffe.de
M.Sc. (Geographie) Fabian Jetter
+49 (89) 158121-31
M.Sc. (Geoinformatik) Claudia Konetschny
+49 (89) 158121-66