cong nghe che tao may- tran van dich
TRANSCRIPT
GS. TS Tran Viin Dich (chu bien)PGS. TS Nguy~n TrQng Binh, PGS. TS Nguy~n The Di)t,PGS. TS Nguy~n Viet Tiep, PGS. TS Tran Xuim Vi~t
CONGNGHE •
CH~TAOMAy•
(Gillo trlnh cho sinh vien co khi cae trltimg dlli h,?c kh6i ky thwit)
In ldn thit 4, co sua chua
TRiJONG CD. CONG THiJONG TPHCM
THUVIENSo: L
, - ,,' ?
NHA XUAT BAN KHOA HOC KY THUATHA NQI 2009 .
.,
In 700 cuon kh6 16 x 24 cm, t\li C6ng ty in S6ng LamSOdang ky k€ho\lch XB: 82 - 2008/CXB!415.2 - 02/KHKT, ngay 14/1/2008.
Quy€l djnh XB so: 308/QDXB-KHKT, ky ngay 11/11/2008.In xong va n~p luu chi~u thang 12 nam 2008.
TS. Ph~m .van Di~n
Nguy~n Di~u Thuy
Quang Hung
Nguy~n Thi H~nh
Db Thinh
. ,
Chiu trach nhi4m xua; ban:
Bien tiftp va s/(a cM' ban.:
Trinh bay va che' ban:
Vi>hinh:
-
CL>NGNGm; cIlli T~O MAy
L0INOIDAU
3
Che't{LO may la m(jt nganh quan tr9ng cua nen kinh te' quoc dan.Ph{Lm vi sU:d,tng san phclm cua nganh che't{Lo may rat r(jng rai. Til contau vii tn;. cho aen giay, dip va quOn ao - tat ca nhung san phclm nayaeu alir;Jcche't{Lo ra nhd cac may moc khac. nhau.
Nganh che't{Lo may la nen tang cua cong nghi~p che't{Lo may. Chinhvi UllY,Dang va Nha nlidc ta aa va aang quan tam ai;ic bi~t aen nganhche't{Lomay cong Clj..
Trang zrnh vr,tcche'tao may cong Clj.thi cong ngh~ che't{Lo may aongvai tro rat quan trQng. No nghien cuu cac quy lu(it tac a(jng trang quatrinh che't{Lo san phclm nhfim nang cao nang suat, chat llir;Jngva giamchi phi gia congo
Mon hQc cong ngh~ cAe' t{LOmay la mon hQc chinh trang chlirJngtrinh aao tao ky sli cke"t{LOmay cung cap cho nglim hQc nhitng kien thuccd bG.nve nang suat, chat llir;Jngva gia thanh san phclm, ve phlidng phapthief kt qui trinh cong ngh~, ve phliong phap xac ainh cke"a(j cat tol liuva ve nhung phlirJng phap gia cong mdi, V.V •. ,
Giao trinh nay la tai li~u chinh dung cho sinh vien cd khi thu(jc cach~ aao t{LO,la tiii li~u giang d{LYcho cac giang vien, a<5ngthm la tai Mutham khao cho cac can b(j ky thu(it cd khi, cac nghien cuu sinh va cac hQcvien cao hQc thu(jc cac nganh che't{Lomay.
N(ji dung cua giao trinh nay g<5m241,chlirJng va do '5 tac gia bien, . ,
sOlin:PGS. TS. Nguy@n TrQng Binh bien'so{Ln cac cr.lirJng.8, 9, 14.
PG8.TS. Nguy@n The'D{Lt bien SO~tncac chlirJng 5,20 ..
PGS. TS. Tnln Van Dich bien SO{Lncac chlirJng 1, 2, 3, 4, 6, 11, 12,17, 19,22,23,24.
Cae tae gia
PGS.TS. Nguy~n Viet Tie'p bien sO(Lncac chltdng 7,10,16.
PGS. TS. Tr6n Xuan Vift bien sO(Lnbai md d6u va cac chltdng 13,15, 18, 21.
Chiing tOi xin tran trQng dim dn va mong nhan dltlJc j kien dong gop cuab(LndQCdll6n tai biin sau cuan. s~ch nay dltlJc hoan thifn hdn.
Nhilng jkien gop j xin gZti ve. B(! man cang nghf cke't(LO may,trltilng D(Li hQc Bach khoa Ha N(!i ho4c Ban bien t(!p Nhti xuat banKhoa h?c va Ky thUl7t, 70 Tr6n Hltng D(Lo,Ha N(!i.
LOr NOIEJAU4
II•••
C6NG NGm cH! TAOMAY\ . .
.•. ? ;:-
BAI MODAU
5
Khai ni~r.J Cong ngh~ c11iduac giao su nguai Duc ten Iii JOHAHNBECKMA!'TN a Vi~n Hiin HImKhoa h\lc Hoiing gia GOETIINGEN neu rati:!the ky thu 18. TIl do, mot ngiinh khoa hoc mai d1iduqc hlnh thanh do Iiingiinh Cong nghf Nhu yay, Cong ngh~ co Ihll(ic linh khoa 111;)(:.
KARL MARX (Cae Mac) cling d1ikhi\.ng dinh vai tra eua cong ngh~trong ho~t dong bien d6i tu nhien de t~o ra san philm ph~lev\l can nguai.
COIIg ngh4 dl1'7c hi~;/ Id Ky Ihl/l!1 hogc Ky ngh4 che'I'!O ra SOlipl1l1m Vi!1chi it I'd stin pl,tim linh Iluin 1"1/.'" 1'" con ngadi Vi) xii h(ii .. I/~ng ngdnh stinxuat I'd dich 1'1.1 Cl,a 1112"11kinh Ie'Xl! h(ii co cong ngh4 rieng, vi d~l: Cong ngh4Ihong lin, COlIg IIghf sillh h,?c, Cong IIgh4 kiwi Ihac, Cong IIgh4 c(J khi,COlIg nghf gi<lo dllC, 1'.1' ...
Trong nhil'ng th~p nien gan day, COlIg ngh4 d1iduqc eoi Iii m<>tdong Il!cpMt trien quan trong dai vai nhi6u quae gia. De phat trien n6n kinh te euamInh, ti:rngquac gia d1ico nhil'ng quae saeh phlI hqp uu tien phat trien Congngh~, d~e bi~t Iii lUll tam den van d6 chuyill gieio cong nghf Cac nuae eongnghi~p mai (NICs) duqc coi Iii mo hlnh tat v6 (mg dung vii phat trien congngh~ nhanh t~o co sa de eong nghi~p h6a vii hi~n d~i hoa n6n kinh te diltnuac.
Trong ph~m trlt Cong ngh~, Con Is ngh4 c(J khi - thuang g\li Iii COlIgngh4 che'I'!O may (Technology o/Mechanical Engineering) duqe hieu Iii kyIhl/(it I,!O ra chi liet lid stin phtim cO'khi (nlllY moc) d,!1 gia Iri SIr d(mg tot I'dkinh Ie:' nghza Id d,!1 cac chi lieu kinh Ie' ky Ihl/(!I nhl1 sau: cltdt h((;mg cao,gi" Ihdnh 1"11I'd d" Slf<:c,!nh lrallh Iren Ihi Iru'img hang hoa n(ii dia, khu VllcI'd Ihe' gi67.
Dang ta, ngay ti:!D~i h<>iIan thu 3 trong nam 1960 d1ixae djnh ngallhcO'khi la Ihen cho'l trong s/lnghi4p cong nghi4p Ma. Bilt dau S~lIlghi~p d6imaivai mac lfch sir Iii D~i h<>iIan thu 6 eua Dang trong nam 1986, Khoah,?c WI Cong ngh4 d1iduqe coi Ii: d<>ngIl!c quan tr\lng de phat trien dilt nuacthea ml,lc tieu cong nghi~p hoa vii hi~n d~i hoa.
6
D<lphat tIi<lnva hoa nM? vOi nen kinh te the giai, chuy!n giao congngh? (technology tran~fer) la mi?t giai phap dang duqc coi trqng; vai nghiachuy!n giao (transfer) d<llinn c!1l1vI!'cong ngh?, nghia la biet each lam nhutM nao va lam duqc (KNOW HOW); vf dll nhu mu6n cau duqc c'l thi phaic6 c6ng Cll la ciin cau, m6i cau va phai biet cau ca, nhu v(\y phai quan tamden c6ng ngh~ lam crin GaUva c6ng ngh~ cau ca... Hinh thue liJn' doanh lienkef san xuat va"!'die cong ty Illt6'cngoiii (ioint venture) dang duqc tI'i<lnkhaia nhieu linh v\fc san xuat va djch villa mi?t each di cll th<ld~ tiep c(\n va niimbiit c6ng ngM hi~n d~i trang san xuat va djch Vll.
San ph&mco"khf duqc coi la hiing h6a, duqc hinh thanh nhu sau: IrUachet phai thief ke"kef cdll san phdm, r6i ehe"tC/osan plullll theo quy 111.0WIdieil ki?1lsan xudt nhat dinh, sau d6 la hao quail san pM11l va cu6i cung la'ieu dung san phd/no
Dt5co the che t~o ouqc san ph&moff !hiel ke thea quy m6 va <Mu ki~nsan xual nhat dinh O~l hi~u .qna 16t lmac helphai lien hanh ehudn hi sanxuat va ehe'tlur (han san xudt). Vai Ira, chuc nang cua khau chw1n hi eongngh? lrang ph~m vi chudn hi san xuat san ph&mco"khf duqc th<lhi~n nhu sad6 hinh 1 dUai day.
thot 11Igngsiln ph5m + Nang su5t 1'0 d9n9 + Gia thilnh dn Phaffi]~---"-Suc c<;lnhtmnh
Bieu tro nhu ctiu ves.:m ph5m
- Thanh tllu
khoo hC?cva 06ngngh~cd khf
- Ky thuot tinht;>c
CHUAN 81vA TO CHlIC sAN XUAT
Chuan bj ky thu~tcha san xua'l,trang do: thie1 kf/ san pham vachuan bj eong ngh~thea hai yeut6:- Ky thu?t san xufit,
- To chCtc san xufit ve thoi gian(chu ky san xuift) va kh6ng gian(quy ho"ch m~1bang san xuiit)
Hinh 1. Did toan ccng ngh~.
Ssn xuat s<ln pham
Ml:lc tieu slm xuat:- Chat ILlc;1ngsan' pham cao,
- Chi phi slm xu5t thap,- Nang suat lao d9n9 coo.
C6NGNG~ CHIfT~OMAy 7
Bi~n pMp chu y~u dt! tang nang sufft lao d,?ng, giam chi phf san xufft lagiam thai gian che' t~o san ph:lm th6ng qua vi~c ap d\lng phucmg an t6i Uti v6ky thu:).t san xufft va t6 chuc san xufft dam bao cho day chuy6n c6ng ngh~che' t~o san ph:lm co tfnh d6ng b,? phu hqp v6 cac mi).tky thu:).t, thOi gian va'kh6ng gian.
Nhu v:).y, truac khi trit!n khai san xufft m'?t san ph:lm c6ng nghi~p naodo dt! dua ra thi truong tieudung nhfft thie't phai th,!c hi~n c6ng vi~c chudnbj san xwit ve' cae mgt leY thw)! va tiI chIle dt! t~o I:).pcac qui tdnh c6nb ngh~va day chuyt!n san xufft che' t~o slm ph:lm co hi~u qua kinh te' ky thu:).tpMhqp vai quy m6 va di6u ki~n san xuilt nhilt dlnh, nham gop phitn quye't djnhdEn kha nang c~nh tranh eua san ph:lm tren thj truong, dam bao thu h6i v6nditu tu va tang lqi nhu:).ndt! tfeh luy nham phat l1it!nSllnxudt sau nay.
Xudt phat ti:! nhang nh:).n thue tren, m6n h9c C6ng ngh? che'tt,lO mayeung cdp nhang kie'n thue CO ban va hi~n dl)i v~ c6ng ngh~ ehe' tl)Ochi tie't COkhf, e6ng ngh? Hlprap Sllnph:lm co khf, \<)0 khll nang v:).nd\lng th,!c te' nhamgop phitn thi~! t1Wenhdt vao sl,lnghi?p ciao ilIa kjp thai va co ehdt luqng I,!cluqng nhan l,!c ky thu:).!dap ung nhu diu cua c6ng cu,?c e6ng nghi?p hoa vahi?n dai hoa ddt miae.
C6NG NGH~ cHfi TAO MAy
Chlidng 1
NHUNC KHAINI~M cO BAN
1.1.QuA TRINHSANxuATvAQuA TRINHc6NGNG~
9
1.1.1. Qua trloh sao xuat
Qua trloh slm xuat la qua tdnh can ngttoi tac d(ing vaa tai nguyen thiennhien de bien no thanh slm ph~m ph\]c V\] cha lqi feh clla can ngttoi. .,
Thea nghia rbng, vf du, de co m(it san ph~m C(j khf thl can ngttoi phaithlJ'c hi~n cac qua tdnh nhtt khai thac qu~ng, luy~n kim, gih cGng ca, giacbng nhi~t, hoa, lAprap, kiem tra, v.v...
Thea nghia h<;:p,vf du trang m(it nha may ca khi thl qua tdnh san xuatla qua tdnh tbng hqp cac ha:;tt d(ing co fch clla can ngttoi de bien nguyenli~u va ban thanh ph~m thanh san ph1\mclla nM may. Qua tdnh tbng hqp dobaa g6m: che t:;ta phbi, gia cbng cAt g<)t,'gia cbng nhi~t, hoa, kiem tra, Hipnip va hang la:;ttcac qua trlnh ph\] khac nhtt che t:;tad\]ng C\]' che t:;tad6 ga,v~n chuyen, sua chua may, ch:;ty thu, dieu chinh, san lot, baa bl, dong goi,baa quan trang kha, v.v...
1.1,2. Qua trloh coog ogh~
Qua tdnh cbng ngh~ la m(it phan cua qua trlnh san xuat trlJ'c tiep larr,thay dbi tr:;tng thai va tfoh chat cua J6i tttqng san xuat. Thay dbi tr:;tUgthaiva tfnh chat baa ham: thay dbi hlnh dang, thay dbi kfch thuoc, thay dbi dnhchat ca ly hoa cua v~t li~u va thay d{i vi trfttrang quan giua cae b(>ph~.nellachi tiet.
1.2. THANH PRAN SAN XUAT CllA NHA.MAy em: TAO MAycac nha may che t::J.Omay bao gom cac dan vj san xua"trieng bi(:t duqc
gqi la cac phan xUCmgva cae Cd ca"ukhac.
Thanh pMn clla cae phan xUCmgva cac Cd ca"uduqc xae djnh biing sanluqng clla san pham, d~c tfnh clla qui trlnh cong ngh(:, yeu cau doi v6i cha"tluqng san pham va cac yeu to san xua"tkhac, dong thai biing muc d9 chuyenman h6a san xua"tva st)'hqp tac clla nha may vai cae xf nghi(:p khac trongnganh cling nhu ngoai nganh.
Chuyen man hOa doi hOi phai t~p trung san xua"tm9t khoi luqng 16nMng h6a (cila m9t so d~ng san pharn nha"tdjnh) trang tUng nha may.
St)'hqp tac doi hoi cung ca"ppMi (pMi duc, phoi ren, pMi dilp) va cacthiet bj (ho~c C(J ca"u)khac til cac nha may chuyen man h6a.
Qua trlnh cong ngh(: gia cong C<1 la qua tdnh ci\t gQt pMi de lam thayd6i kfch thu6'c va hlnh dang clla n6.
Qua tdnh cong ngh(: nhi(:t luy(:n la qua tdnh lam thay d6i tfnh cha"tv~tly va h6a hQCclla v~t li(:u chi tiet.
Qua tdnh cong ngh(: Hiprap la qua trlnh t~o tMnh nhCingquan h(: tuangquan giiia cac chi tiet thong qua cac lo~i lien ket moi Hipghep.
Ngoai ra con c6 cac qua tdnh cong ngh(: che t~o phoi nhu qua tdnh duc(cong ngh(: duc), qua tdnh gia cong ap It)'c,v.v...
Xac djnh qua trlnh cong ngM hqp Iy roi ghi tMnh van ki(:n cong ngh(:thl cac van ki(:n cong ngh(: d6 duqc gQi la quy tdnh cong ngh(:.
Qua tdnh cong ngh(: hqp Iy la qua trlnh cong ngh(: thoa man duqc cacyeu du clla chi tiet nhu d9 chfnh xac gia cong, d9 nham be m~t, vj trf tuangquan giiia cac be m~t, d9 chfnh xac hlnh dang hQc, v.v...
Qua trlnh cong ngh(: duqc tht)'chi(:n t~i cac eM lam vi(:c.
1.1.3. Chb lam vi~c
CM lam vl(:c la m9t phan clla xUCmgsan xua"tduqc dung de tht)'c hi(:ncong vi(:c Mng m9t ho~c m9t nh6m cong nhan. T~i day duqc bo trf cac lo~id\!ng C\!,do ga, may cat gQt, thiet bj nang h~, gia d5 pMi, chi tiet ho~c danvj Hiprap.
Chuang 1:Nhung khai ni~m ca ban10'
CONG NGH~ CHff TAO MAy 11
Neu mQt nha may duqc thiet ke se nh~n phoi duc tll nha may khac thltrang thanh phful clla nha may nay khong co pMn xuemg duc. Vi dll, mQt sonha may che tilo may cong Cll nh~n phoi duc tll mQt nha may duc phoichuyen mon hoa, nha may nay co khil nang cung dip cac IOiliphoi duc chotat ca cae khaeh hang theo mQt trlnh lI! t~p trung hoa cao dQ.
Thanh phan clla thiet bi cung cap nang luqng clla nha may cling rat dad;lng, tuy thuQc vao kha nang hap tacv6i cac xi nghii;p cong nghii;p khacdoi v6i vii;c cung cap nang luqng dii;n, ga, hai, nu6c, v.v ...
Trang san xua:t 100 co rat nhieu nha may da biet hqp tac v6i cac nhamay chuyen mon hoade duqc cung cap cae bQph~n san ph~m dung cho sanph~m duqc che tilo tili nha may, vi dll, cae nha may che tilo 0 to va che tilomay keo da dat hang cac dQng ca tll cae nhit may khac.
Nhln chung thanh phiin clla mQt nha may che tilo may co the duqc chiani cae nhom sau day:
1) Cac phan xucmg chu~n bj phoi (phan xUCmgduc thep, phan xuangduc gang, phan xuemg duc hqp kim mau, pMn xUCmgren d~p, v.v...)
2) cac phan xuemg gia cong (phan xui'mg gia cong ca, phan xUCmgnhii;tluyi;n, phan xuemg d~p nguQi, phan xUCmggia cong ,g6, phan xuemg mil,phan xUCmgHlprap, phan xUCmgsan, v.v...).
3) cac phan xuang phil (phan xUCmgdllng cll' phan xUCmgsua chua cakhi, pMn xUCmgsua chua dien, phan xUCmgche tilo khuon mau, phan xUCmgthi nghii;m, phan xUCmgche thu, v.v...)
4) cac kho chua (kho chUa v~t lii;u, kho chua dllng cll, kho chua khuonmau, kho chua nhien lii;u, kho chua san ph~m, v.v...).
5) cac trilm cung cap nang luqng (tram cung cap dii;n, trilm cung capnhii;t, cac trilm cung cap hai er va khi nen, trilm cung cap nu6c).
6) Cac ca cau v~n chuyen.
7) cac thiet bj vi; sinh - ky thu~t (thiet bi suai am, thiet bj thong gio,duemg ong cap nu6c, hi; thong CO:lgranh).
8) Cac bQph~n chung clla nM may (phong thi nghi~m trung tam, pMngthi nghii;m c6ng ngh~, phong thi nghi~m do luemg trung tilm, cac van phong,. trilm xa,nha an, he thong lien lilC,v.v...)
1.3.cAe THANH PRAN eVA QUY JRINH e6NG NGm:
Quy tdnh cong ngh~ gia cong co duqc chia ra cac thimh pMn: nguyencong, ga, vi trf, bu6'c, duang chuyi!n dao, d9ng taco
'I' nghia ky 'Imflt la a cM tuy theo yeu cau ky thu~t ella chi tict rna phaigia cong be mat nao dO'bang phuang phap bao, phay hay mai.
l' nghia kinh tc (vi d~, trllOllg hqp gia cong tr~c b~c tren hlnh 1.1) la ach6 tuy theo san luang va oi~u ki~n san xuat eu thi! ma chia guy trlnh congngh~ ra lam nhi~u nguyen c{jng (phan tan nguyen cong) hO(lCtap trung am91 vai nguyen cong (tap trung nguyen cong) nhiim dam bao Slr cftn btll1g
G
f
c
H
8
Hinh 1.1 . Gia cong trl}c b~c
.Chuang 1: Nhung khai ni~m ca ban
A
£
IJ
12
I) Nguyen congo
Nguyen cong la m9t phfin clla guy trlnh cong ngh~ duqc hoan thanhlien tuc t~i m9! ch6 Jam vi~c do m9t hay nhic!unh6m cong nhan th\lc hi~n di!gia conb m9t hoac mot so chi tict cung hic (khi khong cO'cong nhfll1naoj)h~c vu thl dO' languyen cong dllO'Ct\rL1yngh6a hoan toan).
Ncu thay d6imet trang cac di~uki~n nlm: tfnh lamvi~c lien tuc hoacch6 lam viec thl ta dftchuyi!n sang motnguyen cong khac. Ta xet trllang hqp gia cong tr~c b~c tren hlnh 1.1.
Ncu ta ti~n m9t dau roi tra dilu ngay di! ti~n dau kia thl van thu9C m9tnguyen congo Nhung ncu tien mot dau cho cii lo~t chi tict rili m6'i ti~n daukia cho cil lo~t chi tict thl ta cO'hai nguyen congo Hoflc la tren m9t may chiti~n m9t dau, con dau kia dlrqc ti~n tren may khtic thl ta cling cO'hai nguyencongo
Sau khi tj~n xong a m9t (ho~c hai may ti~n) ticn Mnh pby rftnh then Htren may phay thl se cO'rguyen cong khac (nguyen cong phay).
Nguyen cong la dan vi co ban cua guy trlnh cGag ngh~. Phan chia guytrlnh cong ngh~ ra thanh cac nguyen cong c6 y nghia ky thuftt va y nghiakinh tc.
C6NG NGH~ CHETAOMAY 13
\IJ
2
Hinh 1.2. Gia cong chi tiel co 4 vi tri trimmay khoan ba tryc chinh
Khi thiet ke 'luy trinh cong ngh~ 1-Vl tr; ga va thao chi tlet; 2-khoan; 3- khoet;
can lUll y ia giam so Ian ga u(lt ([rang 4-ban may; 5-doa
khi van gifr duqc so vi trf can thiet) boi vi m6i m(>tIan ga d~t sf: gay ra sai sogia congo
Khi lap rap, doi tuqng lap cung vm do ga (vi d]j, do ga v~ tinh) tren bangtai xfch co the dich chuyen tm vi trf mm M thlJ'chi~n nguyen cong lap rap.
Vi trf 1a m(>t phan cua nguyencong duqc xac djnh boi mCltvi trf luangquan gifra chi tiet gia cong vii may ho~cgifra chi tiet gia cong va d6 ga hayd]jng C]j ciit. Vf d]j, m6i Ian phay m(>tc~nh hoi;ickhoan !l1(>tIii tren chi tiel conhieu 16 duO'c goi Iii m(>tvi trf. TruOnghqjJ gia cong m(>t 16 nhung qua nhieubuac kMc nhau nhu khoan, khoet, doa(hinh 1.2) cling duqc xem Iii chi tiet conhi6u vi trf.
clla nhip san xuilt. Hoac tn~n mot may chfnh xac khong ncil lam ca vi~c thOva vi~c tinh rna phai chia thanh hai nguyen cong: tho va tinh cho hai may(may thOva may chfnh xac).
2) Ga.
Ga la m(lt phil.nclla nguyen cong duqc hoan thanh trong m(>tIan ga d(ltm(>tho(lc nhieu chi tiet cung locoVf d]j, tren m(>tdau clla chi tiet (hinh 1.1)roi ga I~i chi tiet 0 dau Kia Iii hai Ian ga dat. Mot nguycn cong co the co m(>thoi;icnhi6u Ian gao
3) Vj trf.
4) Buac.
Buac Iii m(>t phan clla nguyen cong de tien hanh gia cong m(>t b6 mi;it(hoac nhi6u b6 m(lt) bang m(\t dao hoac nhi6u dao vai che do cat khOng thayd6i. Neu thay d6i m(>ttrang cac di6u ki~n nhll: b6 m~t gia cong hoac che docat (t6c d(>, Illqng ch':lYdao hO(lCchi6u sau Gilt) thi ta d1l chuyen sang ITlqtbllac kMc. Vf d]j, (i~n ba dO~1l1A, B, C (hinh 1.1) Iii ba buos khac nhau, ti~nbon m(lt dau D, E, F, G (hinh 1.1) Iii bon bllac doc li;ipvoi nhau. Sau khi ti~nngoai ta (hay dao, thay d6i toc dq va lmoc (ien dao (lllqng chay dao) d~ (i~n
1.4. SAN LlIQNG VA SAN Ll1QNG HANG NAM
San luqng Iii soluqng may, chi tiet ho~c phOi dUQ'cche t<,lOra trang mi)tdon vi thai gian (nam, qui, thang).
San luqng hang nam dw chi tiet duQ'c xac djnh theo cong thuc:
ren la hai buac khac nhau. Ho;:ic khi gia cong 16 chinh xac Ian luqt bang cacphuong phap khoan, khoet, doa thi CO'ba buac khac nhau.
Buac CO'the Ia buac don gian va buac phuc t~p. Vi d~, khi ti~n mi)t tr~cb~c gam ba d(j~n vai dUOng kinh khac nhau (bang mi)t dao) thi ta phai th\Tchi~n ba buac don gian. Con khi ti~n truc bflc dO'dong thOi bang nhieu dao thita CO'mi)t buac phuc t~p.
Khi Hip rap buac dUQ'cxem la mi)t qua trinh noi ghep cac chi tiet l~i vainhau M d~t di) chinh xae can thiet hoac cac qua trlnh khac nhu cao sua thende Hip nO'vao vi tri, Hip mi)t vong bi tren tru:, v.v ...
Mi)t nguyen cong CO'the CO'mi)t ho;:ic nhieu buac.
5) DuOng chuyen dao.
Dnc'ng chuyen dao la l11i)tpMn cua buac M h6t di mi)t lap v;:it li~u CO'cung che di) cat va bang cung mi)t dao.
Vi d~, M ti~n m~t t~ ngoai ta CO'the dung mi)t dao vai cung mi)t che di)cat M h6t lam nhieu lan, m6i Ian la mi)t dUOng chuyen dao,ho~c khi maimi)t be m~t nao dO' ta phai th\IC hi~n nhieu dUOng chuyen dao. Nhu v~y, mbibUac CO'tM co mi)t hoac nhieu duang chuyen dao.
6) Di)ng tac.
Di)ng tac la mi)t hanh di)ng cua nguai cong ilhfln de dieu khien may khigia cong ho~c Hip rap. Vi du: bam nut, quay ~ dao, day ~ di)ng, thay dbi chedi) cM, V.V •.. Con doi v6i Hip rap thi di)ng tac la lay chi tiet, lau s<,Ichchi tiet,boi rna tren chitiet, cam cle, siet dai oC, V.V ...
Vi~c phan chi a thilnh di)ng tac rat can thiet de dinh muc thai gian khigia cong va Hip rap, dong thai de nghien Clru nang suat lao di)ng va II! di)ngh6a nguyen congo
(1.1)
Chuo'ng 1: Nhitng khai ni~m co'ban
~N = N,.m(l + -)100
14
CONG NGH~ CHI::TAO MAy 15
a dily: N- so chi tiet duac san xuat trang m9t nam;N, - so san ph~m (so may) duqc san xuat trong m9t nam;m -.so chi tiet trang m6t san ph~m (m9t may);~ - so chi tiet duqc che tao them de d\f phong (~ = 5+7%)
Neu tinh den so a% chi tiet phe ph~m (chi! yeu trong cac pMn xuangduc va ren) th1 ta co c6ng thuc xac dinh N nhu sau:
a+~N=N,.m(l + --)100 .(1.2)
Trang do: a = 3+6%.
Soluqng may, chi tiet hoac ph6i duac che t\\Othea m9t bim ve nhat d\nhduqc gqi la xeri (lO\\t) . M6i m9t 10\\imay mai ra dm d€u duqc danh so xeri(solo\\t).
'" ? K
1.5. CACD~NG SANXUAT
Qui tr1nh c6ng ngh~ rna ta thiet ke phai dam baa duqc 09 chinh xac vachat luqng gia c6ng,d6ng thoi phai dam baa tang nang suat lao d9ng vagiam gia thanh. Qui tr1nh c6ng ngh~ nay phai dam baa duqc san luqng d~tnL De d':lt duqc cac chi lieu tren dily th1 qui tdnh c6ng ngh~ phai duqc thietkc thfch hqp vai d\\ng sanxuat.
Tuy thea san luqng hang nam va muc d9 6n djnh cua san ph~m rnanglloi ta chia ra ba d':lng san xuat: san xuilt dan chiec, san xuilt himg lo\\t vasan xuat hang khoi.
1.5.1. San xUllt'don chiec
San xuat dan chicc la san xuilt co so lllqng san ph~m hang nam rat it(thuang tu m9t den vai chlJc chiec), san ph~m kh6ng 6n djnh do chung 10':linhi6u, chu ky che iao lai kh6ng duqc xac djnh.
San xuat dan chiec co nhung d~c diem sau:
- T':Iim6i ch6 lam vi~c dllqc gia c6ng nhi6u lo<,llchi tiet khiic nhay (tuynhien cac chi tiet nay co h1nhdang !1:nhhqc va c:)c tfnh c6ng ngh~ tuang t\f) .
• Gia c6ng chi tiet va lap rap san ph~m dllqc th\fc hi~n thea tien tr1nhc6ng nghe (qui tdnh c6ng nghe sa luqc).
- SUd\!ng ciic thiet bj va d\!ng C\!Vim nang. Thiet bj (may) duqe b6 trftheo tling lo,,-iva theo tling b(l ph~n san xuiit khiic nhau.
- SUd\!ng cac do ga v,,-nnang. Do ga chuyen dung chi duqc su d\!ng dfgia cong nhilng chi tiet thuang xuyen duqe Ii)p l,,-i.
- Khong thvc hi~n duqc viec l~p 15n holm toan, co nghla la phan 1611cong vi?c l~p rap d~u duqe thrre hien bilng phuong phap cao sua. 6 day viecl~p 15n hoan toan chi duqc dam bao d6i vai mOt s6 m6i ghep nhu ren, m6ighep then hoa, cac b(l pMn truy~n banh rang va cae b9 ph~n truy~n xfch.
- Cong nMn phai co trlnh do tay ngh~ cao.
- Nang suat lao d(lng thfip, gia thimh san phdm cao. Vf d\!, d,,-ng sanxuiit dan ehiec la che t<:tocac may hang nang hoi)c cae sim phtlm che thu, caesim phdm drrqc che t,,-otheo dan dill hang.
1.5.2. San xuat hang lo,,-t
- San xuat hang lo<:ttla d<:tngsan xuat co san iLrqnghimg nam khOng quaft. san pMm duqc ehe t,,-o theo tung loat voi chu ky x,:c dinh. Sa'! ph:;mtuong d6i 6n djnh.
- San xuat hang loat la d<:tngsan xuat ph6 bien nhiit trang ngimh ehe t<:tomay (70+80% san phflm cila nganh che t<:tomay duqc che t<:totheo tUng iO'!t).
Sim xuiit hane 10<:ttco nhilng di)c difm sau day:
- T,!i cae chb lam viee duqc th,!e hi?n m(lt s6 nguyen eong co chu kyIi)p I,,-i6n dinh.
- Gia cong co va I~p rap duqe th,!c hi?n theo qui tflnh cong ngh? (quitrlnh cong ngh? duqc chia ra eac nguyen eong khae nhau).
- Si'rd\!ng cac may v<:tnnang va chuyen dung.
- Gie may duqe b6 trf theo qui tdnh eong ngh?
- Si'rd\!ng ,1hi~ud~mgeu va do ga chuyen dung.
- Dam bao nguyen lac lap 15nhaan toan.
- Cong nMn co tnnh d(l tay nghe trung blnh.
Tuy thea san 1Lrqngva muc d(l 6n djr:h eila san phdm rna nguai ta chiara: san xuat Mng lo<:ttnhc, san xuiit hang loat vua va san xuat hang lo<:tt1611.
16 Chuong 1: Nhiing khiii ni~m co ban
C6NG NGH~ CHETAOMAy 17
San xuat himg loat nhO rat gan v6i san xuahtari chiec, can san xuathimg lo'.tt 100 rat gan v6i san xuat hang kh6i.
Vi d\!, d'.tng san xuat hang lo'.tt co the la che t'.to may cang C\!,che t'.t0may nang nghi~p, v.v...
Trong d'.tng san xuat hang 10,1 vua co the t6 chU'c cac day chuyen sanxuat 1inh hoat (day chuyen san xuat thay d6i). Dieu nay co nghia la sau m(>tkhoang thai gian nhat djnh (2-3 ngay) co the tien Jianh gia cang loat chi tietkhac co ket cau va quy trlnh cang ngM tuong tIL
TRUdNG CD. CONG THUbNG TPHCM
THUVI~NSo:
1.5.3. San xuat hang kh6i
San xuat himg kh6i la d'.tng san xuat co san Im;mgrat 100, san pham 6ndinh trong thai gian dai (co the tu I den 5 nam).
San xuat hang kh6i co nhihlg d~c diem sau day:
- T'.ti m6i vi trf lam vi~c (ch6 lam vi~c) duqc thuc hi~n c6 djnh m(>tnguyen cang nao do.
- Cac may duqc b6 tri theo quy trlnh cang ngh~ rat ch~(,(:he.
- Sir d\!ng nhieu may t6 hqp, may tv d(>ng,may chuyen dung va dUOngday tu d(>ng.
- Gia cang chi tiet va It'tprap san phdm duqc thvc hien theo phuongphap day chuyen lien tlJc.
- Sir dlJng d6 ga chuycn dung, d,mg Cl.lchuyen dung va cae thiet bi do tlJ'd(>nghoa.
- Dam bao nguyen tftc It'tp11i.nhoim loan.
- Nang suat lao d(>ngcao, gia thanh san pham h'.l.
- Cang nhan d6ng may co trlnh d(>tay nghe khang cao nhtrng thq dieuchinh may l'.li co trlnh d(>tay nghe cao.
Vi du, d'.lng san xuat hang kh6i co the Iii che t'.toa ta, che t'.tomay keo.che t'.to vang bi, che tao cac thiet bi do luOng, v.v... San xuat hang kh6i chico the mang l'.tihi~u qua kinh te d6i v6i san luqng ella chi tiet (ho~c cua sanpham) du 100, khi ma tat cii m9i chi phf cho vi~c til chuc san xuat hang kh6iduqc hoan l'.ti va gia thanh m(>t don vj san pMm nho hon so v6i san xuathang l0'.tl.
2-CNCT
, K
1.6. NHW SAN XUAT
Hi~u qua kinh te khi che tao so lm;mgIan san phftm duqc tinh thea congthuc:
Trang san xuat hang lo~t Ian va hang khoi thuang su d\lng phuong phapsan xuat day chuyen (cii gia cong co va Hlprap). Thea phuong phap nay thlcac may duqc bo tri thea thu tv eae nguyen cong. So vj tri (ch6 lam vi~e) vanang suat phai duqc tinh toan sao cho dong bQ (khOng bj dlnh don gifta cacnguyen cong). Muon eho clay chuyen san xuat d6ng bQ phai tuan thea nhipsan xuat nhat djnh.
Nhjp san xuat la khoang thai gian lap I~i chu ky gia cong (ho~c Hlpnip)va dllqc tinh biing cong thuc:
(1.3)
(1.4)
Chuang 1: Nhfrng kh<iini~m ca ban
cn:2: ---
Ft= -
q
nhip san xuat (phtit);
thm gian lam vi~c tinh thea ca, thang, nam (phut);soluqng san phftm (ho~c chi tiet) duqc che t~o ra trong thm gian F.
18
SL- SK
a day: n - so don vi san phftm;
c - chi phi cho viec thay d6i tu d~ng san xuat hang IO\lt sang cl~ngsan xuat himg khoi;
SL- gia thanh elIa mQt dan vi san phftm trang san xuat hang lo~t;Sk- gia thanh ella mQt don vi san phftm trang san xuat hang khoi.
Dieu ki~n xac djnh hi~u qua ciia san xuifl hang khoi truac het lit sanluqng va mue dQ chuyen mon h6a clIa nha may doi vai tung lo~i san phftmc\l th~. r\hung dieu ki~n thfeh hqp nhat elIa san xuat hlmg khoi la chi che t~omQt lo~i san ph1\mvai mQt ket cau duy nhal.
Tuy nhien, v6i sv phat tri~n elIa khoa hQ'cva ky thu~t thl ket cau elIa sanphftm ciing can duqc thay d6i d~ c6 chat luqng hoan thi~n hon. Trang nhiingtruang hqp nhu v~y quy trlnh cong ngh~ cling can dllqc hi~u chinh I~i.
a day: t-F-
q-
C6NG NGH$ CHIl TAo MAy 19
Vi d\!, trang m(>tngity linn viec 8 gia, ta co: F = 8 x 60 phut = 480 pMt.. d '160 h' ',' Nh ' h' , " 480 3 h' C'GIa cong uac q = c 1 tlet. U vay n Ip san xuat t = -- = p nt. 0. .' I~
nghia lit thai gian cua mili ngnyen cong la 3 phut (ke d. vi'lnchuyen) hoi'\c litb(>is6 cua 3 (vi d\!, 0 nguyen cong cAtrang din co 4 may lam viec mai kjpcho ngnyen cong tnrac do boi vi mili may dit rang phili cAtm(>tchi tiet mat12 pMt tuc la b(>is6 cua 3).
, ? ~1.7. XAC DINH DANG SAN XUAT. "
San khi xac dinh duqc san luqng hang nam N cua chi tiet theo eongthuc (1.2) ta phili xac dinh kh6i luqng eua chi tiel, Kh6i luqng Q eua chi tietduqc xae dinh theo cong thue:
Q=V.y ( 1.5)
o day: V - the tieh cua chi tiet (dm');y _kh6i luqng rieng cua vi'ltli~u (y eua thep la 7,852 kg/ dm'; y cua
gang deo la 7,2 kg/ dm'; y eua gang xam la 7 kg/ dm'; y cuanhom lit 2,7 kg/ dm' va y cua dong la 8,72 kg/ dm').
Khi co N va Q dl!'avao bang 1.1 de ch9n d~ng san xuat phu hqp.
Khi thiet ke do an mon hge va do an t6t nghi~p eong ngh~ che t~o maysinh vien thuang gi'lpcae d~ng san xuat hilllg lo~t vua, hang lo~t IOn va hangkh6i d€ thiet ke qui trlnh cong ngh~ vai cae do ga ehuyen dung, may chuyendung, may ban W d(>ng,dao di'lcchung, v.v...
Bang 1.1. Xac d!nh d~ng san xual
D~ngsfm xuat Q - khoi IlJ'qng ella chi tiet
> 200 kg 4.200 kg <4 kg
San h.tqng himg nam eua chi tiet (chiec)
Don chiec <5 <10 < 100
Hang lo?! nho,
55,100 10.200 100 - 500
Hang lo?! vua 100-300 200 - 500 500.5000
Hang lo?! Ion 300 - 1000 500,1000 5000.50000
Hang kh6i > 1000 > 5000 > 50000
20 Chuang 1: Nhting khai ni~m Cd ban
1.8.TAp mUNG vA PHAN TAN NGurtN C6NG
Trong san xulit himg IO(lt16n va himg kh6i gia cong chi tiet co the dugcthl!c hi~n theo phuong phap ti!p trung nguyen cong holic theo phuong phapphiln tan nguyen congo
1.8.1. Phuong phap ti!p trung nguyen cong
Ti!p tmng nguyen cong co nghla la b6 trf nhieu buac cong ngh~ van rn9tnguyen cong va dugc thuc hi~n tren rn9t may. Thong thuang ti!P tmngnguyen cong dugc thuc hi~n d6i vai cae buac cong ngh~ gan gi6ng nhaunhu: khoan, khoet, doa, dt ren hOlieti~n ngoai, ti~n trong, V.V ...
Phuong phap ti!p trung nguyen eong dugc ting dung eho nhilng chi tietphuc tap co nhieu be mi!t can gia congo De gia cong cae loai chi tiet naynguai ta phai dung may co nang sulit cao. Do la-Cal' may t6 hqp, ;:lay nhieutn,lc chfnh (gia eong dugc tien hanh tuan LU 11"entUng tfl,lc chfnh va dong Ihaitren nhieu vi trf khac nhau). Trong truang hgpnay thai gian gia cong m9tchi tiet biing thai gian gia cong Iren m9t trl,lcchfnh; Nang sulit gia cong tangnha gia eong song song va Sl! trung hqp cua thai gian may. ThOi gian phl,lbiing thai gian quay eua ban may di m9t vj trf. Ngoai Cal' may t6 hgp va maynhieu trl,lc chfnh ra nguai ta con dung cae may nhieu dao de thl!c hi~n giaeong theo phuong phap ti!P trung nguyen congo
Ngoai nang sulit cao ra, phuong phap ti!P trung nguyen cong con ehophep nang cao h~ s6 sir dl,lllgmi!t biing san xui'll.Tuy nhien phuong phap nayco nhuO'cdiem la dung may co d9 phuc t(lP cao va dieu chlnh may ciing rlitkho khan.
1.8.2. Phuong phap phiin tan nguyen eong
Phuong phap phan tan nguyen eong co nghla la ehia quy trlnh congngh~ ra nhieu nguyen eong nh6, rn6i nguyen cong duge thl!e hi~n tren rn9.tmay. Trong truang hgp nay nguOi ta sir dl,lngcae may thong dl,lng, cae dl,lngcl,l tieu ehuan va cae trang bj cong ngh~ don gian. Nha nhilng net dlie tnmgdo rna phuong phap phan tan nguyen eong co tfnh linh hO(lt cao, el,l the laqua trlnh chuyen d6i doi tuqng gia cong dugc thl!c hi~n rlit nhanh chOng vachi phf khong dang ke.
Hi~n nay trong linh vl!c che t(lOmay, nhln chung nguOi ta co xu huangap dl,lngphuong phap ti!P trung nguyen cong tren CO' so tl! d(ing hoa san xuatnhiirn tang nang sulit lao d(ing, nit ngiin ehu ky san xulit, giarn chi phf dieuhimh va Ii!p ke hO(leh san xual. Con phuong pMp phan tan nguyen cong chi
, ap d~lI1ga quy rna san xuat 1611[lee trlnh do?Silllxui'lt kern nhln tit gal' d(i kythui!t san xual.
C6NG NGH$ CHfi TAO MAY
Chu'dng 2
CHAT Lu'dNG B~ MAT GIA CONG. .
2.1. KHA:IN~M vt CHAT LV<;1NG B£ MAT GIA CL>NG
21
Chllt 1m;mgbe m(it gia cong duqc danh gia bing hai yeu to d(ic trung:
- Tfnh chllt ca ly cua lap ,kim lo;;tibe m(it.
- D(i nham be m(it.
Chllt luqng clla lap kim lo;;tibe m(it duqc t;;tOth1mh boi tfnh chllt cuakim lo;;tiva phuong phUpgia cong ca. Trong qua trinh gia cong ca du6'i tacdl,lngclla luai cilt dl,lngCl,l,:tren be m(it kim lo;;tit;;tOth1mh nhfrng vet loi, 16mva cllu truc clla lap be m(it cling thay d6i (l&pbe m(it bj bien d;;tng&0 va t;;tothanh bien cling, dong thai xullt hi~n lingsullt du) .
.Muc d(i bien cling va chieu sau bien ,c6ng phl,l thu(ic vao phuong phapgia cong va che d(i cat (luqng ch;;ty dao,chieu sau cat va toc d(i dt). Khitang luqng ch;;tyda@'vachieu sau dt,chieu sau bien cling tang len, nguqc l;;tikhi tang toc d(i cilt tlii,.chieu sau bien cling giam xuong.
,cac sai so clla M m(it 'gia cong duqc pMn bi~t theo dllu hi~u hinh h<;>c.rihu sau:
_Sai so hinh dang (d(io van, ,d9 r.6n , d(i tang trong, d(i da canh, v.v ...)
- D(i song be m(it.
_ D(i nham be m(it (duqc t;;tOtMnh b:ing nhfrng vet loi, 16m duoi tac,dl,lngclla luai cat).
De;>nMm ngang thong thuang Ian hl1n de;>nham dQc. Khi gia cong tinhb~ m~t biing d\lng C\l h;:ttmai, de;>nham b~ m~t theo cac phul1ng ngang vadQCgan nhu nhau.
b)
3
~/$/;;W/&////'/.#ff&////l:4PII/,,J;w)///I/$/J///,/w)//)l:
Hinh 2.2. £)<:> nham d\lc (a)
va d<:>nham ngang (b)
a)
Chuang 2:Cha'tlugng b~m~t gia cong
De;>nMm dQc xuat hi~n khi I~rccat co bien diSi gAy ra rung de;>ng.Ngoai ra, de;>nham dQc con xuathi~n do nguyen nhAn I~o dao (hi~ntuqng lap kim lo;:tibj dfnh ch~t trenmiii dao).
Hinh 2.1. Cae d~ngbe m~tgia cong1 . 69 s6ng va 69 nham cao; 2 - d9
s6ng va 69 nham VLra phai; 3 - be m~t
B~ m~t chi tiet duqc gia cong biing phimg va d(>nham cao; 4 - b~ m~t
cac d\lng C\l co lucri cat (dao ti~n, dao ph~ng va d(>nham thap.
phay, dao bao, v.v...) co de;>nham v6i cae d~c tfnh kMc nhau;
- De;>nMm dQc (trung vai phul1ng clla vectl1 t6c de;>cat - hinh 2.2a).
- De;>nMm ngang (vuong gocvoi phul1ng clla vectl1 t6c de;>cat -hinh 2.2b).
Sai s6 hinh dang hinh hQc la me;>ttrong nhfrng yeu t6 clla de;>chinh xaegia cong, vi v~y cac sai s6 nay se duqcnghien cUn sau a chUl1ng3 (de;>chfnh xacgia cong).
De;>song b~ m~t xuat hi~n khi giacong co rung de;>ngclla h~ th6ng cong nghe(May - Dao - Do ga - Chi tiet gia cong),qua trinh cat kMng lien t\lc, de;>dilO cllad\lng C\l cat, v.v... Thong thuang de;>songb~ m~t xuat hi~n khi gia cong cae chi tietco kfch thuoc vua va Ian biing cac phul1ngphap ti~n, phay va maio
B~ m~t co the co de;>song va de;>nham cao (b~ m~t I tren hinh 2.1), de;>song va de;>nham vua phili (b~ m~t 2 tren hinh 2.1), be m~t tul1ng d6i biingphlmg nhl1l1gco de;>nham cao (be m~t 3 tren hinh 2.1) ho~c be mat phi\ng vaide;>nham thap (be m~t 4 tren hinh 2.1).
22
CaNG NGH~ CHI:: TAO MAy 23
Chat luqng, be m(it gia cong ph9 thu\>cvilo nhCi'ngyeu to sau day:
- Tinh chat cua vi).tli~u gia congo
- Phuong phap gia cong (ti~n, bilo, phay, mili, v.v...).
- Che d\>dt (toc d\>dt, luqng ch(lYdao, chieu sau dt).
- D\>cUng vCi'ngClla h~ thong cong ngh~ (May - Dao - D6 ga - Chi tietgia cong).
- Thong so hlnh hQ'ccua dao.
- Dung djch tran ngu\>i.
2.2. £)Q NHAM B~ MAT
I
Hinh 2.3. DC?nham be m~it
h
'/1
D\>nham be m(\t (d\>nhap nM te vi) Iii ti).phqp tat ci\ nhCi'ngbe 16i, 16mvoi buoc cuc nho vii duoc quan sat tren mot khoang ng::\ntieu chuan.
Hlnh 2.3 Iii d\>nham be mat gia cong dLT<?,cph6ng d(li len nhieu litn.
D~ danhgla d\> nham,tmoc het taph[li ve duqcducmg thill1gchuan. Duongthing chuan laducmg trungblnh duqc vesao cho trongph(1m vi chieudili cllUan I t6ng di~n tfeh (phan g(lch dUng) tir hai phia (ella duong chunn)biing nhau.
Chieu dili chufin I Iii chieu dili dill1g d€ danh gia cac thong so ella d\>nham (I = 0,01 den 25 mm).
R, - sai I~ch profin trung blnh c\>ngbiing gia tr! trung blnh c\>ngcua cacgia tri chieu cao h tinh tit duong trung blnh trong ph(lm vi chieu dili chuan 1.
R" duqc xae d!nh theo c6ng thilCsau:
R = (H, + Hj t'.H, + H, + H,).-'(H, + H, + H, + H, + HIO) (2.2), 5
Son - bUGc.nhapnho theo dubng trungblnh bing gia trj trung binh cilacae bUGCnhap nho (theo dubng trung binh) !rong ph~m vi chieudili chuiln I;
(2.3)
(2.4)
(2,1)
".'.~S~',LJ I
.S=-'-n
, tlh,lR =~flhldl =-' -" 'I n'
o
Chuang 2:Ch~tlulJngb~ rn~tgia dIng
a day: n - bUGCinhap,ohO(theo dubng trung binh) trang ph~m vi chieu dilichuiln;
S - bUGc:,nhap nM theo dinh bing' gia trj trung binh cLIacac bUGC.;i>ilhap oho (theo dinh) trang ph~m vi chien dili chuiln I;
24
a day: n - bU'<Jc,nhapnho (theo dinh}Jrong ph<:tmvi chieu dilichuiln I;
Dubng thimg cach deu dubng trung binh duQ'c ve cach dinh cao nhatcila d9 nliam,mi;>Lluqng 111 P. Dai luqng P duQ'cch9n trang khoang 5 7- 90%Ron", (chien cao nhap nho Clrccl~i).
a day: 1, chieu dili chuiln;h"tung,d9 cila prafin duQ'c.dotit dubng thAng chuiln;
n - soluqng tung d9 cila profin duQ'cdo.
R, - chieu cao ,nhi'fpnho bing gia trj trung binh giua nam dinh caonhat vii nam dinli thap nhat cila prafin duQ'c do trang ph~m vichieu dili chuiln 1:
C6NG NGH~ CHt: TAOMAY 25
Hinh 2.4. DU'Ong cong ella phan v~tliEjlu.
If
Hlnh dangeua d6 nhamanh hUOng denphan v~t li~u.Chieu dai euaphan v~t lieu avi tri nao do lat<lng ehieu daieua phan kimloai d1 qua eaedi~m eua d(>nham (hinh 2.4)
D6i khi phan vilt li~u F duqe danh gia theo phan tram (%) eua be matgia e6ng:
IF = --'-100%
L(2.5)
a day: Ii - ehieu dai eua eI(>nham a m(>t vi trf nao elo;L - ehieu dai eua phan be m~t eluqe quan sat.
DuOng eong a (xem hinh 2.4) eho phep x{le eljnh gia tri eua phan V(ltli~u a cae eI(>eao kh,\c nhau eua profin be m~t. Duong eong nay eho bietphtln kh6ng gian giUa eae be m(\t song song eli qua eac elinh eao nhitt va lhfipnhitt eua eI(>nham duoe dien clay biing lap kim lo;~i.
DuOng eong a ella phan vat lieu dae trung eho kha ~lang ehiu tai eua be
m~t.
M6i m(>t di~m eua eluOng eong nay eluQ'e dl!llg biing deh e(>ng t;lt cacae khoang eaeh be r(>ng eua c1(>nham (I, + I, + IJ) nam tren eung m6t d(>eao
h (h la tung c1(>c1uang eong).
Mue e1(>e1ien clay be m(lt biing kim lo~i eang eao thi c16 ehong mon vae1(>kin khit eua e,le be m(lt Hlp ghep cang cao. Nhu v~y, eung m6t ehieu eaoeua c1(>nham, phtln v~t li~u se khk nhau hay noi each khac thi hinh1thlngeua e1(>nham kh,le nhau thi phan vN lieu se khk nhau.
Ngoai eae th6ng so tren day nguai ta eon danh gia c16nham theo ehieu
Bang 2.1. Cap d(l nham va cac gia tri J ILtdng ling
cao nhap nho Jan nhat Rm". Chichi cao nhap nho Rm" la khoang each gifrahai dinh cao nhat va thap nhat cua d(>nham (xem hJnh 2.3).
Thea tieu chulln nha nuac thl d(>nham be mat dUdCchia lam 14 cap U'ngvaj cac gia trj R, va R,. D(>nham be mlit thap nhat (hay d(>nhan bong bemlit cao nhat) ung vai cap 14 (R, = 0,01 /.lm ; R, = 0,05 /.lm). Tren ban vechi tiet may, yeu cau ve d(>nham M mlit duqc cho thea gia trj cua R, holicR,. Trj so R, duqc cho khi yell cau d(>nham be mlit (d(>nhan bong be mlil)dn d(1ttil cap 6 den cap 12 (R, = 2,5 <- 0,04 /.lm). Trj so R, duqc ghi trenban ve neu yeu cau d(>nham be mlit can d~t trang ph~m vi til cap 1 den cap 5(R, = 320 <- 20 /.lm) holic til cap 13 den 14 (R, = 0,08 <- 0,05 /.lm). Ky hi~ud(>nham be mlit thee R" duqc the hj~n nhu sau: "J~ (gia tri R, :s; 0,63 /.lm)con ky hi~ll R, la "";:j (gja lri R, :s; 20 /.lm). Trang th~rcte san xuat nhieukhi nguai ta danh gja d(>nham be mlit chi tiet may theo cae,muc 09: tho (dip1+4), ban tjnh (cap 5 <- 7), tinh (cap 8 <- II) va sjeu tjnh (cap 12 <- 14).
Bang 2.1 la cae gia trj R" R, va chieu daj cllUlln lung vai cac cap d(>nham.
Cap 6(> nham R.(,lm) R,(,lm) Chieu dai chu€1n I
Kh6ng Ion hdn (mm)
1 84 3202 40 150 8
3 20 804 . 10 405 5 20 2.5
6 2.5 107 1.25 6.3 0,8
8 0.63 3.29 0.32 1.6 .10 0.16 0.8
0,2511 0.08 0,412 0.04 0.213 0,02 0.114 0.01 0.05 0.08
Chudng 2: Cha't IU<Jng be' m~t gia cong26
C6NG NGH~ CHE TAOMAy 27
Ra(flm)
Hinh 2.5. Anh hlfdng ella de) nham be m~tRa tdi de) mon U ella chi tiift.
1- dieu ki$n lam vi~cnh~;2 - dieu ki$n lam vi$c n~ng.
2.3. ANH WONG CVA DO NHAM B~ MAT T6I TINH CHAT SVDUNG CVA CHI TIET MAy .
Nhi6u cong trlnh nghien cUn dfi chUng minh rilng rna sat va dl) man ellachi tiet may phI,! thul)c vaa ehi6u eaa va hlnh dang ella do nham M m:).t vaphuang clla vet gia congo
Hlnh 2.5 la cac dlrimg cang chi dl)nham t6i I1U(cac di~m 01 va 0,) (mgvai do man ban dau nha nhat ella cae U(fl.m)M m:).t tiep xuc. Ta thay: d6i vai di~ukii)n lam vii)c n:).ng duong cang rr,ondieh ehuyen v6 phia tren va ben ph£ti(duimg eang 2) Ung vai dl) nham toi I1Uco gia tri 16'nhan.
Thlle te eha thay dl) man ban dauella chi tiet may co th~ san philng65+75% ehi6u eaa ella dl) nham vanhu v(iy trang ml)t so tnrimg hap di6ukii)n Hlp ghep co the bj pha hOng. Dodo dl) nham b6 m:).t can duqe eh9n trenco sa tnrimg dung sai 8:
Khi duimg kfnh 1ilp ghep > 50 mm:
R, = (0,1+0,15) 8Khi duong kfnh lilp ghep trang khming 18+50 mm:
R, = (0,15+0,2) 8Khi duimg kinh lilp ghep < 18 mm:
R, = (0,2+0,25) 8
(2.6)
(2.7)
(2.8)a day: tnrong dung sai 8 va dl) nham R, co dan vj do la 11m.
DI) nham b6 m:).t tang co ,inh huang xau Mn do b6n clla m6i ghep cang(lilp ch(it) bai VI khi ep, dl) nham b6 m:).t bi chen xu6ng lam cha do b6n ellam6i ghep giam xuong. Chrmg han, dClb6n etla m6i ghep gifra truc chfnh vabanh xe tau haa co do nham 36,S 11mgiiim 40% so vai dl) b6n ella m6i ghepco ~I)nham 18 11m.
2.4. ANH Hl10NG CUA BmN dJ'NG B£ MAT TOI TINH CHATSlr Dl}"NG CUA CHI TmT MAY
Nhu vi,ly,be m(lt chi tiet may co d(')nMm ding thap (d(')nhan bong dingcao) thl cang it bi an man hoa h9C. Ban kinh day cae nhap nho cimg Ian thlkhil nang chong an man hoa h9C cila lap be m(it cang cao. Co the chong anman hoa h9c bang phuO'l1gphap m~ (m~ crom, m~ niken) ho(ic bang cacphuong pMp CO'khi t~o ra lap cling ngu(')ibe m(il.
Nhap nh6 m6iNhiIp nh6 cD
Hinh 2.6. Qua lrinh an m6n hoa hQc
tren be m{it chi tiel may.
Chuong 2:Chat lugng b~ m~t gia cong28
D(')nMm be m(lt giam (d(')nhan bong be lI1(lttang) cho phep nang caod(')ben moi cua chi tiel. Vi d\!, be m(lt vi,ltli~u thep dugc danh bong co d(')ben moi cao hon 40% so vai be m(lt kMng dugc danh bong.
D(') nham be m(lt cananh huang nIt Ian den tinhchong an man hoa h<;>ccualap be mi,lt chi tiet (hlnh2.6).
Be m(lt bien cung co the tang d(')ben inoi ella chi tiet len khoang 20%,taPg d(')chong man cila no len 2+3 Ian. Chieu sau va muc d(')bien cling ellalap be m(lt deu co anh huang den d(')ben moi eila chi tiet may, C\! the la no,'h~n che khii nang gay ra cae ve: n(l! lam ph:i hOng chi tiet. Tuy nhien, be m(itqua cling (muc'd(') bien cung qua cao) se lam giiim d(')ben moi clla chi tietmay.
cac ch6 liim tren bem(lt chi tiet (day cac nhapnM te vi) la nO'i ch(ra caet~p chat nhu axit, muoi,v.v... cac t~p chat nay co tic d\!ng an 1I10nhoa h9C doi vai kim lo~i. Qua"tdnh an mOI~hoa h9c tren lap be mi,lt chi tiet lam cac nhap nho mai hlnhthanh. Qua tdnh an man hoa h9C nay a lap be mat xay ra d9c suan doc cilacac nhap nho te vi theo chieu ttr dinh xuong day (theo mUi ten tren hlnh 2.6)cae nhap nho, lam cho cac nhap nho cli bi bien mat va cac nhap nho maihlnh thanh.
C6NG NGH~ CHE TAOMAy 29
2.5. ANHHl10NGCVA U'NG SUAT DlJ'B£ MAT TOI TlNH CHATSV Dl,JNG CVA CHI TIt:T MAy
Dng suat du nen tn~n 16'pbe m(it co kha nang lam tang dQ ben m6i ellachi tiet con ling suat du keo tren lOp be m(it lam giam do ben m6i ella chitiet. Vf du, d6i v6i chi tiet tit vat lii)u thep do ben m6i eua no co th6 tang len50% khi tren lOp be m(it co (mg suat du nen va do ben m6i giam 30% khitren lOpbe m(it co ling suat du keo.
2.6. cAc YEU T6 ANH mr0NG DEN DQ NHAM B£ MATGIAC6NG
f
s,
d}
2
b)
f
f
2
2
e)
Hinh 2.7. Anh hltong cua thong so hinh hQc cua daoti~nt6'i de?nham be m~t.
2.6.1. Thong 56 hlnh hoc eua d~ng e~ cat
QClathue nghiem d6i v6i phuang phap tii)n nguai ta dii xae djnh duqem6i quan hi) gifra cae thong s6 dQnham (ehieu eao nhap nho te vi) R" luqngtien dao S, ban kinh mfii dao r va ehieu day phoi nh6 nhat hm;".
ffinh 2.7 mo ta sl! hlnh thanh do nham be m(it khi gia eong Mng caelo~i dao tii)n khae nhau.
a day khi tien, saumot vong quay ella chi tietgia eong dao thl!e hii)n motluqng an dao S, (mmjvong)va djeh ehuy6n tlr vj trf 1sang vj tn 2 (hlnh 2.7a).Trong truang hqp nay trenbe m(it gi~ eong con l~iphan kim lo~i chua duqehan di (phan m). Phan mnay ehfnh la do nham bem(it sau khi gia eong. Tathay, hlnh dang va gia tr!ella dQ nham be m(it ph\)thuQe VaGhrqng eh~y daoS, va hlnh dang ella luiJicfit. Vf d\), khi giam luqngeh~y dao tlr S, xuong S2'
ehieu eao nhap nM te vi (ehieu eao do nham) R, giam xuong R', (hlnh 2.7b).Neu thay d6i goc nghieng chfnh <Pva goc nghieng phI! <PIthl chieu cao vahlnh dang cua do nham se thay d6i (hlnh 2.7c). Khi gia cong bang dao coban kfnh miii dao 100 thl hlnh dang cua d9 nham cling co dang duqc ve tran(hlnh 2.7d). Neu tang ban kfnh mui dao tai r, thl chieu cao cua d9 nham R,giam xuong (hlnh 2.7e).
Trong qua trlnh hlnh thanh do nham khi ti~n bang dao co ban kfnh muida0 khong Ian va luqng Ch,.IYdao iOOthl d9 nham be m(it khong chi chiu anhhuang cua ban kfnh mui dao rna con chju anh huang cua lu5i dt chfnh valu5i dt phI! (hlnh 2.7g) co nghla Ia anh huang cua cac goc <Pva <PI'
Tu nhi1ng l(ip lu(in tren day rna giao su ngmJi Nga Trebusep dii dua racong thuc bieu thi moi quan h~ gifra R, vai s, r va hm,,, nhu sau:
_Khi S> 0,15 mm/vang thl: R, = S'8r
- Khi S < 0 I mm/vang thl: R = S2 + hm,,, (I + rhm,,, J' , 8r 2 S'
d day, chieu day phoi kim lo~i h""" phI! thu9c vao ban kfnh mui dao r.Neu mai lu5i dao dt bang da kim wang min a m(it troac va m(it sau !u5icat, khi r = 10 J.tmthl hm,,, = 4 J.!m.Mai dao hqp kim cUng bang da thuangneu r = 40 J.tmthl hm," <: 20 J.tm.
Neu Juqng ch~y dao S qua nhO (S < 0,03 mm/vang) thl tri so cua R, I~itang, nghla la thl)"chi~n buac ti~n tinh ho(ic phay tinh vai luqng ch'.lYdao Squa nha se khong co y nghla doi v6i vi~c cai thi~n chat luqng be m(it.
2.6.2. Anh huiing eua toe di) clit
Toe dQ cat co anh huang rat Ian den do nham be mat (hlnh 2.8).
Khi cat thep cacbon a toc dQ cat thap, nhi~t cat khong cao. phoi kimlo~i tach de, bien d'.lng cualap kim IO'.likhong nhieu, VI v(iy dQ nham be matthap. Khi tang toc dQ d.t len khoang 'i5 + 20 m/phut thl nhi~t cat va Il)"Ccatdeu tang, gay ra bien d'.lng deo m'.lnh, a m(it troae va m(it sau eua dao kimIO'.libj ehay deo. Khi lap kim lo~i bj nen eMt a mi).ttroae dao va nhi~t dQeao lam tang h~ so rna sat a v[mg dt se hlnh thanh It;o dao. Do la do mQt ftkim lo~i bj ehay va bam vao m(it troae va mQt philn m(it sau eua dao. Ve eau
30 Chuang 2: Cha't lul,1ngb~ m~t gia eong
CLlNG NGH$ CHE TAO MAy 31
100 V(mlph)- 20020
truc, thl Iyo dao la h'.lt kim10'.li rat cling, nhiet d(>nong chay len toi khoitng3000'C, bam rat chic vaom~t truoc va m(>tph1ln m~tsau cua dao. Lyo dao lamtang d(> nham be m~t giac6ng. Neu tiep t~c tang toc Hlnh 2.8. Anh hltCingcua t6c dQ dt tili dQ nham be m~td(> dt, lyO dao bj nung khi gla cong thop.
nong nhanh han, vung kim 10'.libien d~ng bi pha huy, I\rc dfnh Ctla lyo daokh6ng thing nili Il!'c ma sat cua dong phoi va lyO dao bi cuon di. Lyo daobien mat ling voi toc d(>dt trong khoang 30 -;.60 m/phut. voi toc d(>dt 100han 60 m/phut thl Iyo dao kh6ng hlnh thanh duqc, nen d(>nham be inat giac6ng giam (d(>nhan bong be m~t tang).
Khi gia c6ng kim lo~i gion (gang) cac manh kim 10'.libi truqt va va rakh6ng theo thil tu do do lam tang d(>nhap nh6 (d(>nham) be m~t. Tang tocd(>dlt S15giam duqc hi~n tuqng va ~n cua kim 10'.liva nhu v~y lam giam d(>nhap nh6 be m~t.
c
S( mm/vang)0.15a 0,02
2.6.3. Anh huang eua IUQllgeh~y dao
Luqng eh'.lYdao S ngoai anh huang mang tfnh chat hlnh h9C nhu dii noia tren, can co anh huang 100 den milc <1(>bien d'.lng deo va bien dang danh6i & be m~t gia c6ng, lam cho <1(>nham thay d6i. Hinh 2.9 la d6 thj quan h~giUa luqng ch'.lYdao S va chieu cao nhap nM Ie vi (d(>nham be mat) R, khigia c6ng thep cacbon.
Khi gia c6ng voi luqng ch'.lYdaoS = 0,02 -;. 0,15 mm/vong thl be m~tgia c6ng co d(> nhap nh6 te vi giam.Neu gia c6ng voi S < 0,02 mm/vongthl d(>nhap nh6 te vi S15tang len (di'nhan bong giam xuong) VI anh huangcua bien d~ng deo IOn han anh huangcua cac yeu to hlnh h9C. Neu IUqtlgc}-1'.lYdao S > 0,15 mm/vong thl bien Hlnh 2.9. Anh hltl1ng cua Ilt<.,"gch~y daDd~g dan h6i se anh huang den sl!'hlnh 5 till chieu caD nhap nho te vi R.
thanh cac nhap nh6 te vi, ket hqp vai imhhuemg clla cac yeu to hlnh h9C,lam cho di) nham be m~t tang len (do~n BC tren hlnh 2.9).
Nhu yay, d~ dam bao di) nhan b6ng be m~t va nang suat gia c6ng nench9n gia trj luqng ch~y dao Strong khoang tit 0,05 den 0,12 mm/vong doivOithep cacbon.
2,6.4, Anh hUOng elm chieu stm cat
Chieu sau cat nhln chung kh6ng cO'anh huemg dang k~ den di) nham bemal. Tuy nhien neu chieu sau cat qua 16'nthl rung di)ng trang qua trlnh cattang, do dO'di) nham cO'th~ tang. Nguoc l<:ti,chieu sau cat qua nho se lamcho dao bi truqt tren be m~t gia c6ng va xay ra hi~n tuqng cat kh6ng lientllc, do dO'di) nham be m~t l<:titang. Hi~n tuqng gay truqt dao thuemg ling vaigia trj cua chieu sau dt trang khoang 0,02 -;-0,03 mm. .
2.6.5. Anh hUOng cua v~t li~u gia c6ng
Vat li~u gia c6ng anh huemg den di) nham be m~t (di) nhap nh6 te vi)chll yeu la do khii nang bien d~ng deo. Vat li~u deo va dai (thep it cacbon)de bien d~ng deo se lam cho di) nham be m~t tang hon so vai vat li~u clingva gion.
De dat di) nham be mat thap (di) nhiln bong be m~t cao) nguoi ta thuemgtien hanh thuemg h6a tilep cacbon a nhiet di) 850 -;-870'C truac khi dt g91.
Di) cling clla vat li~u gia c6ng tang thl chieu cao nhap nh6 te vi giam vah~n che Imh huemg clla toc di) dt tOi chieu cao nhap nh6 te vi. Khi di) clingclla vat li~u gia c6ng d~t tai gia trj HB = 5000 N/mm' thi anh huemg clla tocdi) dt tOi chieu cao nhap nM te vi (R,) h!iu nhu kh6ng can. Mat khac, giamtinh deo clla vat li~u gia c6ng b~ng bien cling be m~t cling lam giam chieucao nhap nh6 te vi.
2.6.6. Anh hu&ng eua rung dQng eua h~ thong e6ng ngh~
Qua trlnh rung di)ng trang h~ thong c6ng ngh~ t~o ra ehuyen di)nglUong doi cO'chu ky gifra dllng cll dt va chi tiet gia c6ng, lam thay d6i dieuki~n ma sat, gay n~n di) s6ng va nhap nh6 te vi tren be mat gia c6ng. Sai l~chclla cac bi) phan may lam cho chuyen di)ng clla may kh6ng 6n dinh, h~thong c6ng ngh~ 5e co dan di)ng wang buc, nghia la cac bi) phan may khilam vi~c se cO'mng di)ng vOi nhfmg t!in so khac nhau, gay ra song d9C va
32 Chuang 2: Chit lugng b~ m~t gia c<lng
C6NG NGH~ CHE TAOMAy' 33
song ngang tfen b~ m~t gia cong voi buoc song khac nhau. ,Khi h~ thongcong nghe co rung d(mg, de?song va de?nhifp nM te vi d<?cse tang neu l1)'cdttang, chi~usau dt.lOn va toc de?caLcao, ,,,,i'd\!, khi maL
Ttnh wmg ella may co i'mh huang IOn den de?nham b~ m~t gia congoMuon d::ttde?nham b~ m~t gia cong tMp truoc het phai dam bao co dil de?cling vfrng can thiet.
De?nMm cila b~ m~tgia cong dm ph\i thue?cvao de?cling vfrng cila chitiet khi kt;p chat. Vi d\!, khi kep chi tiet gia c6JTgd::tng tf\!Cme?t dau (kt;pcongxon), de?nham b~ li1~t tang dan tll dau duqc kt;p ch~t sang dau khongduqc kt;p ch~t. Khi chi tiet gia cong duqc chong tam hai dau thi de?nham b~m~t tang di;j] tll hai dau toi Wm cila chi tiet (neu, ty, I~ giua chi~u dai I va
duemg kinh d phoi ~ :'> J5~;;!
2.7.PHUONG pHAp DAMBAOCHAT LVQNC.B~ ~T
De dam bilo chift'luqng b~ m~tgia cong, truoc het'phili chu1ln bj h~thong cong ngh~ th~t tot, d~c bi~t 6 khilu gia cong tinh. M\lc tieu 6 day laxac djnh va ap d~mg co hieu qua cac bi~n philp cong nghe nhiim ci\i thi~nchift luqng b~ m~t,v~ cac yeu to nhu: de?nham (de?nhan bong) b~ m~t, chi~usau va m(rc de?'bien clmg b~ m~t, ling suift du cilal0pb~ m~t.
2.7.1. Phulffig ph3p d~t do 'bOng be m~tCo tM chl?n phU011gphap gia c jng voi che di) cilt S. V. t hqp ly de t~o
fa di) bong (di) nham) M m~t theo yeu cau ...Bang 2.2 cho ,biet cac phlwngphlip gia cong'wco kha:nang t(to ra cac cap eli)bOng wangling.
Bang 2.2. Phlfong phap gia cong cO va 09 bong tl1<lng Ung
Phuong phap gia cong Cap de?bong
Tj~n. baD tho 3
Ti€pn, baD tinh 4 ~.6
Ti$n, baD rat tinh 6~7
Phay tho 4
Phay tinh 5~7
Chuang 2:Cha't lugng b€ m~t gia cong
tiep bang 2.2
Phuong phap gia cong Cap de}bong
Khoan, khoet 3+6
Doa 6+8
Chuat 6+7
Chuet tinh 7+8
Mai tho 5+6
Mai tinh 7+8
Mai rat tinh 9 + 10
Mai nghien 9 + 13
Ma; khan 7 + 10
Mai sieu tinh xac 10+ 14
f)anh bong bang b9t mai 11+13
Danh bang b~ng vaj . , . 12 + 14
2.7.2. Phuong phap d\lt dQ cung be mi)tDQ CU'ngbe mi,it (muc .dQva ehieu sllu bien eU'ng) phI) thui)e vao cae
phuang phap gia c6ng v~ cae Ihbng so hlnh hqc cua dao. Bang 2.3 cho bielcae phuang phap gia cong co kha nang 1\10 ra muc dQva chieu S,LU bien cU'ngkhae nhau.
Bang 2.3. Mlte d9 va ehieu sau bien eltng ella eae phu'l1ng ph<ipgia cong.
Phltong phap gi. c6ng Mac de;,bien elmg (%) Chiau sau ,bien cUIlg (~m)
Ti$n tho 120+150 30 + 50
Ti$n tinh 140+180 20 + 60
Phay b~ng dao pha, m~ltaau 140 + 160 40 + 100
Phay b~ng dao phay tr~ 120+ 140 40 + 80
Khoan va khoel 160 + 170 180+200
Doa 150+160 150 + 200
Chuat 150+200 20 + 75
Phay I~nr~ngva x9Cr~ng 160+200 120+150
Ca r~ng 120+180 80 + 100
C6NGNGH~CH~T..••OMAy 35
liep bang 2.3
PhlJ'cmg phap gia cong MLrC de? bien cUng (%) Chieu sau bien cU'ng (~m)
Mai trem thap ehva nhi~tluy~n 140 + 160 30 + 60,Mai tron ngoai thep it cacbon 160+200 30 + 60
Mai tron ngoa; thap nhi~tluy~n 125 + 130 20 + 40
Mai ph~ng 150 16 + 25
2.7.3. Phuong phap d~l (rug sufit du be ru(itQua trlnh hlnh thanh ung suat du be mi).tkhi gia c6ng ph~ thu(>c vao
bien di,lng dan hoi, bien di,lng deo, bien d6i nhi~t va hi~n tuqng chuyen phatrang diu tnJc kim lOi,li.Qua trlnh nay rat phCrcti,lp.
Khi gia c6ng bimg d~ng c~ cilt co luai, qua trlnh hlnh tMnh ling suat dutren be mi).tph~ thu(>cvao bien di,lngdim hOi cua vi).tli~u gia c6iJ.gva d~ngcu cilt, dong thai cling phu thu(>cvao che d(>cilt, th6ng s6 hlnh hQc cua daova dung dich tron ngu6i.
Nhu ta dii biet, ling suat du nen co anh huang t6t den d(>ben cua chi tietmay, can ling suat du keo co anh huang nguac li,li.
Khi bao, mu6n di,ltling suat du nen thl dao phai co goc tnrac y ilm.
Cac thanh phan khac nhau tn~n be rni).tgia c6ng chi tiet may thuang coling suat dll khac nhau ve trj s6 va dau, nen anh hllang cua che d(>cilt, cuath6ng s6 hlnh hQc cua d~ng c~ cilt, cua dung djch tron ngu(>i d6i vai lingsua! dll cling khac nhau.
Dl!a vao nhiing ket qua nghien CUucac yeu t6 iinh huang den ling suatdu trang lap be mi).tella chi tiet gia c6ng co the ket lu(in sa b(>nhu sau:
I) Tang t6c d(l cilt (V) hoi).CtAng luqng chi,lydao (S) cling co tM tAnghoi).cgiam ling suat dll tr~n be m~t gia c6ng cua chi tiet may.
2) Luqng chi,lydao (S) lam tang chieu sAuco ling suat dll.
3) Goc truac (y) co tri s6 fun gAyra U'ngsuat dll nen (ling suat du colQ'i).
4) Gia c6ng v(it li~u gion biing d~ng clJ cat co Illai gily ra ling suat dunen, can gia c6ng biing v(it li~u den thllimg gil)' ra ling suat du keo.
5) Gia c6ng biing da mai thuang gAy ra ling suat dll keo, con gia c6ngbiing dai mai thllang ti,lora ling suat du nen.
2.8,PHUONG pHAp DANH GIA CHAT LVQNG BE~T
2.8.3. Danh gia tfflg suat du
De danh gia (xac dinh) ung suat du nguai' ta thuang dung cac phuangphap sau day:
1) Phlidng phcip tia Rdnghen.Dung tiaRoilghen kfch thieh !rcn be r.!:)!mau. mQt 16pd'ay 5+ 10 !Amva
(2.9)
Chuang ~:CM't lugng be' m~t gia eong
PH,.= S
a day: H, - dObien Clrng (N/mm');P - 11fctac dl!ng cua dau kim wang (N);s- di~n tfeh be mi).tdo dau kim wang an xu6ng (mm,'j(
De do chieu sau bien cung, dung dau kim wang tac dQng Hln lugtxuong be mi).tmau tif ngo~i vao trang, sau mili Ian hie dQng I~i xac dinh di~ntfeh bi lun S cho jen khi di~n tich S khOng thay d6i thl dirng I~i va do dugcchieu sau bien Clrng.
36
2.8.1. Danh gia de}nham be m~t
De danh gia dOnham be mi).tnguai ta dung eac phUOlilgphap san day:I) Phuong phap quang h9C (dung kfnh hien vi Linich).2) Phuang phap do dOnham R" R, va Rm,,, bang may do profin.3) Phuang phap so s{,nh bang mat. Trang cae philn xuang san xuilt
nguai ta mang vi).tmau so sanh vai be mi).tgia cong va ket lui).nxem be mi).llgia cong d~t dQb6ng cap nao (phuang pMp nay chei phep xae dinh dugc cap"b6ng tif 3 den 7 ).
2.8.2. Danh gia mire de}va ehieu sau bien Clrng
De danh gia muc dQva chieu sau bi6n Clrngnguai ta chu~n bi mQt maukim tuang r6i dua mal,!nay len kiem tra a may do dQClrng..
Nguyen Iy kiem tra nhu sau: dung dau kim wang tac dong len be mi).tmau mOt l1fcP, sau d6 x.ic dinh di~n tfch be rni).tmau do dau kim wang anxuong.
DObien Clrngdugc xac dinh theo cong th(rc:
. CONG NGH$ CHE T.••.OMAY 37
sau m6i liin kich thich ta ch\lp anh d6 thi Ronghen. Phuong phap nay chophep do duqc cii chieu silu bien clIng. Tuy nhien, phuong pMp nay rat phuct~p va t6n nhieu thiJi gian cho dieu chinh d6 thj Ronghen (mat khming 10giiJ trang mQt l1indo).
2) Tinh toan lzt<!ng'bien dr;mg
Sau khi h6t timg lap mong kim lo~i biing phuong phap hoa hqc va di~nco khi ta tinh toan luqng bien d~ng cua chi tiet miiu. Dl!'a vao luqng biend~g nay ta xac dinh duqc lIng suat du. Cling co the dung tia Ronghen d";dokhoang cach gifra cacphan ti'r trang lap kim 10aj bien d~g va kh6ng biend~ng. Voi khoan:; cach nay co th"; xac dinh duqc .(mgsuat du.
3.1.KHAI N$M
Khi thiet ke va che t'!-om9t may nao do, ben c,!-nhvi~c tfnh toan d9nghQC,tfnh toan d9 ben, d9 cimg viing va d9 chong mon con can phi'li tfnh toand9 chfnh xac clla no.
D9 chfnh xac la dac tfnh chU yeu clla chi tiet may. Trang th~TCte, takhOng the che t'!-ochi tiet co d9 chfnh xac tuy~t doi boi vi khi gia cong xuathi~n cac sai so. Vi v~y. d9 chfnh xac gia cong co the rat khae nhau.
Nang eao d9 ehfnh xae gia eong va d9 ehff!h xae I~p rap se lam tang d9ben va tu6i thQella may. Vf d~. khi tang d9 ehfnh xae ella vang bi (giam kheho) xuong til 20 den 10 11mthi thm gian ph~e v~ eua no tang len til 740 den1200 gia.
D9 ehfnh xae ella qua trinh san xuat dong vai Ira quan trQng nhat. Nanjl;eao d9 ehfnh xae ella phOi eho phep giam khoi luqng gia eong ca, giamluqng du gia eong va tiet ki~m nguyen v~t li~u. Cae phoi co d9 ehfnh xaenhu nhau 0 tat ci\ cae nguyen eong la m9t trang nhiing dieu ki~n tien quyetde tlJ d9ng hoa qua trinh gia eong va Hiprap.
Nang eao d9 eh(nh xae gia eong ca eho phep lo,!-ib6 eong vi~e dieuehlnh khi j;ip rap, tao dieu ki~n eho vi~e Hip Hin hoan toan v? thlJe hi~nphuoog phap l~p nip theo day ehuyen. Nhu v~y no khong chi giam nhe khoiluqng Hiprap rna can giam nh~ eong vi~e st:a chua may khi van himh.
38 Chuang 3: D.;'>chinh xac gia dIng
Chlidng 3
£>9 CHINH xAc GIA CONG
C6NG NGH1):CHE TAO MAy 39
Khi giai quyet van de d(>chinh xac trong che t~o may, nha cong ngh<;;can dam bi\.o:
- D(>chfnh xae gia cong va I~p rap vm nang suat va hi<;;uqua kinh te cao.
- Ok thiet bi kiem tra d(>chfnh xac thl!c te khi gia cong va I~p nip.
- Xac dinh dung sai coa cae nguyen cong va kfch thuoc phoi va phuongphap d~t duqc kfch thuoc ttong qua trinh gia cong.
Ngoai ra, nha cong ngh<;;con phai nghien cUu d(>chinh xac thl!c te coaqua trinh va phan tfch cac nguyen nhan gay ra sai s6 gia cong va Hlprap.
D(>chinh xae gia cong coa chi tiet may lit muc d(>gi6ng nhau ve kfchthuoc, hlnh dang hlnh h9C, vi trf lUong quan coa chi tiet gia cong tren mayva chi tiet 19 tuang tren bi\.nve.
Nhu v!ly, d(>chinh xae coa chi tiet duqc Mnh gia theo cac yeu t6 sauday:
1. fJ(> chinh xac kich thlidc.Do la d(>chfnh xac ve kfch thuoc thfulg ho!lc kfch thuoc goc. D(>chfnh
xackfch thuoc duqc danh gia bang sai s6 coa kfch thuoc thuc so voi kfchthuoc 19 lUang duqc ghi tren bi\.nve.
2. fJ(> chinh xac hinh dang hinh h9C.Do la muc d(>pM hgp gifra hlnh dang hlnh h9C thl!Cva hlnh dang hlnh
h9C 19 tuang coa chi tiel. Vi d\!, khi gia cong chi tiet hlnh tf\!, d(>chfnh xachlnh dang hlnh h9C duqc danh gia qua d(>can, d(>ovan, d(>da c~nh, d(>tangtr6ng, V.V ... , con khi gia cong m!lt phfulg, d(>chfnh xac hlnh dang hlnh h9Cduqc danh gia qua d(>phiing coa no so voi d(>phiing 19 lU,ang.
3. fJ(> chinh xac vi tri tlidng quan.D(>chfnh xac nay thl!c chilt la sl! xoay di m(>t goc nao do coa be m!lt
nay so voi be m!lt kia (dung lam chufu1). D(> chfnh xae vj tri tuong quanthuang duqc ghi thanh m(>tdieu ki<;;nky thu!lt tren bi\.nve thiet ke. Vi d\!, d(>song song, d(>vuong goc, d(>d6ng W.m,V.V ...
Oin nho dng d(> chfnh xac dmg cao (sai s6 cang nho) thl gia thanhdng cao (hlnh 3.1).
flilng sal'(sai so)
•. r5
I,I " .....I .....~I ~
Ii J[ III
, Chuang 3:Di? chinh xac gia dIng
Hinh 3.2. Qua" h~ giG'agia thanh gia cong C va di)chinh xac (sa; so 5).
1. ti~n tho; 2. ti$n tinh; 3. mai.
C(gli/fhaah )
40
D(> chfnh" xacgia c6ng trang di6uki~n san xuilt ph\!thu(>c vao rilt nhi6uyeu to, do do ngum.ta thuang gia c6ngchi tiet vOi "d(>chfnhxae kinh te" chukh6ng phaj "do chfnhxac co tM dat toi".
+ "D(>,chfnh xaekinh te" la d(>,chfnh Hinh 3.1. Quan h~ girta dg chinh xac 5 (sa; s6) va gia thanh C.
xac d<:ttdugc trang di6u ki~n san xuilt binh thuang voi gia thanh ha nhilt.
+ "D(>chfnh xac co the d<:tttoi" la d(>chfnh xac d<:ttdugc trang nhfrngdi6u ki~n d~c bi~t khOng tfnh den gia thanh gia cong (may chfnh xac, d6 gatot, c6ng nMn co tay ngh6 cao, v.v...).
Hinh 3.2 mo ,ta moi quan h~ gifra gia thanh gia c6ng va d(>chfnh xac(sai so) 8 cua cac phuong phap dt g9t kMc nhau. Duang J m6 ta moi quanh~ gifra C va 8 khi ti~n th6, duang 2 - I:hi ti~n tinh va duang 3 - khi maio
Ta thily duang cong 2dt cii hai duOfig cong J va3, t<:tora ba vung I, II, IIIkhac nhau. Nhu v~y, vung Ico the g9i la d(>chfnh xacco the d<:tttoi (d(>chfnh xaccao nhilt), vung II la d(>chfnh xac kinh te con vungIII la d(> chfnh xac dambaa. Taco the phtln tfch caeduang cong nay nhu sau:Vf d\!, bangphuang phapti~n tinh (duangcong 2) cothe d<:ttduge mue d(>chfnhxae, i cr., yV.ng I nhung gia
C6NG NGH~ CHI: TAOMAy 41
thanh C cao, VI vi!y bttng phuang phap mai cho ta gia thanh h;t han (duangcong 3). Di) chinh xae a vung III c6 the d;tt duQ'CMng ti~n tinh (duang cong2) nl;mng t6t han la dung phuang pMp ti~n thO (duang cong I). De d;tt di)chinh xac a vung II t6t nhtlt la dung phuang phap ti~n tinh VI c6 gia thitnh h;tnhat.
3.2. TINH CHAT CUA SAl s6 GIACL>NGKhi gia cOng mi)t 10<1tchi tiet trong cung mi)t dieu kien xac djnh miic
dil nhfing nguyen nMn gay ra tang sai s6 cila mlli chi tiet la gi6ng nhaunhung sai s6 t6ng c9ng tn~n tung chi tiet l<1ikhac nhau. Sa di c6 hi~n tUQ'ngnhu vi!y la do tinh chat khac nhau cila cac sai s6 thanh phan. Mi)t s6 sai s6xutlt hi~n tren tang chi tiet cila cii 10<1tdeu co gia trj khOng d6i hoiic thay d6itheo mi)t qui 1uiit nao d6. Nhfing sai s6 nay g9i la sai s6 h~ th6ng c6 djnhhoiic h~ th6ng thay d6i.
C6 mi)t s6 sai s6 kMc rna gia tri cila chung xuat hi~n tren mlli chi tietkh6ng theo mi)t qui luiit nao cit. Nhfing sai s6 nay g9i 1a sai s6 ngllu nhien.
1. Cae nguyen nhdn gay ra sai so'h~ thong co'clinh:
- Sai s61y thuyet ella phuang phap dt..- Sai s6 che t;tOcila may, dao, d6 gao
- Bien d;tng nhi~t cila chi tiet gia c6ng.
2. CdC nguyen nhdn gay ra sai so' h~ thOng thay clo'i(thea thOi giangia eong)- Dlmg c~ bi man theo thai gidn gia c6ng.
- Bien d;tng nhi~t cila may, ddo va d6 gao
3. Cae nguyen nhan gay ra sai so'ngdu nhien:
- D9 cling cila v~t li~u kh6ng d6ng deu.
- Luqng du gia c6ng kh6ng d6ng deu.
- Vj trf cila ph6i trang d6 ga thay d6i (dlln den sai s6 ga diit).
- Thay d6i eila ling sutlt duo
3.3. cAc PHUONG pHAp DAI DO CHINH xAc GIA CONG
Iuy nhien, phuong phap ra ga co nhung,nhuQ'c diem sau:
- Di? chfnh xae gia cong pht,!thui?c vao b~ day nho nhat cila lap phoiduQ'c h6't di. Vf cit,!,khi ti~n bimg dao hqp kim (co mai bong lucri) be day
De d:,ttdi? chfnh xae gia cong nguoi ta thuang dung 2 phuong phap sauday:
- Phuong phap dt thi\'.
. - Phuong phap t\l di?ng d:,ttkfch thUGc.
3.3.1. Phuong phlip cal lhir
Bim chat ella phuong phap la sau khi ga phoi tren may nguoi cong nMndua dao vaova tien hauhdt thi\' mi?t luqng du nhat djnh, sau do dung mayde kiem tra kfch thuGe. Neu chua d:,ttyeu du thl l:,tidieu chinh dao an sauthem nua r6i l:,tidt thu va kiem tra, cong vi?c duQ'c lap l:,ticho den khi datdUQ'ckfchthuGC yeu duo
InTOCkhi dt thi\', phOi thuang duQ'clay dau M nguOi thQ'co the dua daov110vi trf (da lay dau) mi?t cach nhanh chong va M tranh phe philm (clo daoduQ'cdua vao qua sau) .
. Phuong phap dt thi\' co nhtrng tnt diem sau day:
- Tren may khong chfnh xac van co the d:,ttduQ'Cdi? chfnh xac caD (nhovao tay nghe clla nguoi cong nhan).
- Lo:,ti tru anh huang cila man dao khi gia cong cii lo:,ttchi tiet (do daoluon luon duQ'cdieu chinh dung vj trf).
- Khong dn che t:,tod6 ga dat tien rna chi dn nguoi thQ'ra ga chfnhxac.
Chul:/ng 3: £>9 chinh xac gia cong
- Ga dao nhieu 11\n.
- M1lidao nhieu Ian.
- Thay d6i nhieu may M gia cong mi?t lo:,ttchi tiet.
- Dao di?ng nhi?t cila qua trlnh dt.
- cac lo:,tirung di?ng trang qua trlnh dt.
42
C6NG NGH~ CHtTJ:,.O MAy 43
phoi co the dt duqe kh6ng nM hemO,OSmm, con khi ti~n bang dao dii monthl be day phoi co the dt duqe kh6ng nM hon 0,05 mm. Nhu v(\y, khi giae6ng bang phuong pMp dtt thu nguai thq kh6ng the dieu ehinh duqe dao delu6i dtt co the h6t di be day phoi be hon be day phoi noi tren, do do kh6ngthe dam baa duqe kfeh thu6'e co sai so nh6 hon be day lap phoi do.
_ Nguai thq phai lam vi~e eiing th~ng nen de met, do do co the gay raphephiim.
- Nang suat thap do phai dtt nhieu Iitn.
- Do nang suat thap nen gia thanh gia e6ng eao.
V6'i nhiing nhuqe diem tren day, eho nen phuong phap dtt thtl chi duqcsu d\mg trang san xuat don chiee va hang lo(\t nh6, trong san xuat thu vatrang sua chua ho(\c trang cae philn xUCmgd\!ng C\!.Trang san xuat hang lo(\tIOn va hang kh6i, phuong phap dtt thu ehu yen duqc dung a nguyen c6ngmai boo vIluqng mon cua da co the duqc bu I(\i nha dieu chinh da bangtaytrang qua tdnh gia c6ng.
Neu si'r d\!ng h~ th6ng dieu ehinh tit d(mg thl phuong phap cat thi'r sekh6ng con duqc si'rd\!ng d6i v6'i nguyen c6ng maio
3.3.2. Phuong phap tlr d(mg dllt kich thuoc
Trang san xuat hanglo(\t IOnva hang kh6i de d(\t d(l chfnh xac gia c6ngchu yeu nguai ta dung phuong phap nr d(lng d')t kfch thu6'c. Ban chat cua
a)
1 2
b)1 2 J
c
Hinh 3.3. Gia cong chi tie't thee phltdng phap III d9n9 d~t kich thltOOa: 1. et6; 2. chi tiet gia con£,: 3. dao phay;
b: 1. du go: 2. chi tiet gia cong: 3. dae phay: 4. m~t ty.
phuong pMp nay la tmoc khi gia cong, d\!ng c\! dt duqc dieu chinh san deco vj trf tuong quan co dinh so voi chi tiet gia congo Noi cach khac thi chitiet gia cong ciing phai co vj trf xac djnh so voi d\!ng c\! dt. Vi trf nay cuachi tiet gia cong duqc dam bao nha co eau djnh vj eua d6 gao Con d6 gading co vj trf xae djnh tren may nha co cau djnh vj rieng.
Vf d\!, khi phay phoi (chi tiet gia eong) 2 d~ d~t kfeh thuoe a va b (hinh3.3a) bim may phay duqe dieu ehinh sao eho mij,t ty eua rna tinh I eua eto
each true quay eua dao phay m(>t dmm K = D + a (D - duang kfnh dao2
phay).
Trang tmang hqp nay mij,tben ella dao phay.3 nilm each mij,tdUng euarna tinh eua e16 m(>tdo~n bilng b. Vi~e dieu ehinh may nay duqe th~rehi~nbilng phuong phap dt thu hoij,e nha co eau so dao eua d6 ga ehuyen dung.Sau khi dieu ehinh xong, vi~egia eong duae tien hanh tI! d(>ng rna khongcan phai djeh ehuy~n biln may theo hai phuong ngang va dUng.
Do trang qua tnnh gia eong cae kfch thuoe K va b co djnh nen d(>ehfnhxae eua cae kfch thuoe a va b eua chi tiet gia cong se nhu nhau doi voi citlo~t phoi duqe gia eong tren may.
M(>tvf d\! khae, khi ti~n mat dau eua phoi 2 (hlnh 3.3.b) kfsh thuoe aduqe xac dinh bilng khoang caeh e tfnh tu mij,tdau eua d6 g(> I toi mij,t ty 4(mij,tty 4 duqe dimg d~ h~n ehe djeh ehuy~n eua dao 3) va kfch thuoe b tfnhtu mij,t ty 4 toi dinh dao 3, co nghia la a = e - b. Neu cae kfeh thuoe dieuehinh e va b co djnh thi d(>ehinh xae eua kfeh tlmoe a cling co djnh.
Nhu vij,y,khi su d\!ng phuong phap tl! d(>ngd\lt kfch thuoe thi vi~e dambao d(>ehfnh xac gia eong khong phai do ngum eong nhan thl!e hi~n rna do:thq dieu ehinh (co nhi~m V\!dieu ehinh may); thq ehe t~o d\!ng e\! (co nhi~mV\!ehe t\lOd6 gal va nh~ eong ngh~ (co nhi~m V\!xae djnh ehuan eong ngh~,kfch thuoe phoi va phuong phap ga dat no tren d6 gal.
Phuong phap tI! d(>ngd~t kfch thuoe co nhiing uu diem sau day:
+- Dam bao d(>ehinh xae gia eong, giamphe ph:i:m. D(>ehfnh xae giaeong khong ph\! thu(>evao be day nhii n1lflteua lap phoi duqe dt va trinh d(>tay nghe eua eong nhan.
+ Chi cat mQt Ian la d\lt kieh' thuoe, kht'ng mat thai gianJay dau va cat
44 Ch1.tong 3: D~ chinh xac gia cong
C6NG NGH$ CHE TAO MAy 45
lhlr, do do nang sual gia c6ng lang.
+ Sir dung hqp Iy nhan c6ng co lrlnh di? lay nghe cao. V6i slI phal lriencua III di?ng hoa qua ldnh san xual, nhiing c6ng nhan co lrlnh di? lay nghecao co kha nang dieu chinh may va cung luc ph~c ~ nhieu may khac nhau.
+Nang cao hi~u qua kinh Ie.Tuy nhicn phuong phap nqy co nhfmg nhuac diem sau day:
+ Chi phi cho vi~c lhiel ke, che 1;10do ga cung nhu chi phi cho vi~c dieuchinh may, dieu chinh dao co khi vU91qua hi~u qua kinh Ie clla phuongphapmang l;ti.
+ Chi phi cho vi~c che lao ph6i chinh xac d6i khi kh6ng btl l;ti duqc neuso chi liel gia c6ng qua it.
+ Neu d~ng c~ mau mon lhi kfch Ihu6c da duqc dieu chinh se lhay d6inhanh, do do can phai dieu chinh I~i nhieu Ian. Dieu nay gay Ion kern cii veIhOigian va kinh phi, dong lhai .lam cho di? chinh xac giam.
3.4.cAe NGun:N NHAN GAy RASAl56 GIAC6NG
3.4.1. Bien dl,lng dim hOi clia h~ thOng cung ngh~
H~ thong c6ng ngh~ (may - dao - do ga - chi tiet gia c6ng) la m91 hethong dan hoi. SII lhay d6i cac gia lri bien d~ng dan hoi du6i tac d~ng eltallICcal se gay ra sai so kfch Ihu6c va sai so hlnh dang hinh hQc cua chi tielgia c6ng.
LlIc ckthay d6i la do luqng du gia c6ngkh6ng co djnh, tinh chal co lycua v~t li~u ghl c6ng kh6ng co djnh va do lffiQnildao.Bien d;tng dan hoi cua'h~ thong c6ng'ngh~ ph~ thui?c vao IlIc cat va di? cUng viing cua ban than hethong do.
3.4.1.1. DQelfng vilng eua h~ thOng e6ngngh~
D9 cUng viing clla h~ lhong e6ng ngh~la kha nang c~ong I~i bien d~ngcua no do ng01:lillIc gay ra.
Di? cUng viing ella h~ Ih5:lg c6ng ngh~ dW1Cbieu dien dinh luqng brlllgc6ng thue sau:
a dil.y J - dOcling VUng(kN/m ho~c kG/mm);Py - Il!c tac d~mg theo phuang hu6'ng kfnh ella be mi)t gia c6ng (kN
ho~c kG);Y - luqng dich chuyen ella miii dao theo phuong tac dllng clla Il!c
(mm).
DO cling vUng clla h~ thong c6ng ngh~ ciing co the duoc bieu dien quaso gia:
(3.4)
(3.3)
(3.2)
(3.1)
Chuang 3: Di! chinh xac gia dIng
PyJ=-Y
46
ffi = l'...Py
a day: ffi - dl) mem deo (m/kN hoac mm/kG);
P, - ll!c tk dllng (kN hoi)c kG).
Hoi)c:I
ffi=-J
a day: J - dl) cling vUng.
Trang ba thanh phan luc elit P" Py va P, thl P, (!trc huang kfnh) co anhIlllang 16'nnhfit den lu<;,ngbien d\mg dan h6i. VI vay, de don giiln khi tfnhloan ta chi giai hi!n Il!c P,.
Bil.ygia ta nghien cUu anh huang clla Il!c P, tai dl) chfnh xac gia congoAnh huang nay kh6ng Ian I~m. Ta gia str dng, khi ti~n chi tiet di!ng truc va .
tlPyJ=-tl,
a day: tlPy va tly - so gia clla I~rctac d\mg va clla luqng dich chuyen (haybien di!ng) co cung dan vi do nhu trang c6ng thlrc (3.1).
D6i khi nguai ta con dung khai ni~m dl) mem deo (kha nil.ngbien di!ngdan h6i clla h~ thong c6ng ngh~ duai tac d\lI1gella ng0i!i II!C)de bieu diengia trj dao nguqc ella dl) cung vUng.
DI) mem deo clla h~ thong c6ng ngh~ duqc x,\c dinh theo c6ng thuc sau:
e6NGNG~ em: T~OMAy 47
/
(3.7)
Hinh 3.4. Anh h...rang biif" d~ngella dao thea phlfd'ng tiifp tuyifnden ban kinh ella chi tiet gia cong
dao bi bien dang thea phuong tiep tuyen m\it Ilrang t3.z(hlnh 3.4).
Tu tam giac ABC CO'the xac dinh luqng tang ban kfnh !'!.ydo bien dllngcua dao !'!.zthea phuong tiep tuyen:
!'!.y'" !'!.z . tg a (3.5)Tu tam giac vuong OAC ta CO':
2!'!.Zt"a = - (3.6)o D
DodO':
2(!'!.z)'
!'!.y= --D
a day: D - duang kfnh ella chi tiet gia cong (mm).
Do bien dllng dim hoi clla dan CO'gia tri khong 16n, cho nen luqng thaydbi ban kfnh fl.ycua chi tiet gia cong rat nho.
Anh huang cua thanh pMn I\rc P, (tMnh phan luc dqc tn~c chi tiet) t6ibien dang cila h~ thong cong ngh~ thea phuO'l1ghlr6ng kfnh con nhO hO'l1nhi6u.
3.4.1.2. Bien dg,ng tie'pxuc va bien dg,ng cua ban than. chi tiet
LUO'l1gbien dllng dim h6i eua h~ thong eong ngh~ (horlc ClLacae philn til'trang h~ thong) pIW thu\ic vao bien d,mg ella b,ln th,ln dc chi tiet vii bien
Doi vai true tran dllae k~p mot dfiu (kepcongxon) tren mam CflPth] doyang Ian nhfit dirac xac djnh theo cong thirc:
Do yang y a hfit ky vj trf n'lo ella chi tiet chrae tinh theo eong thire sauday:
(3.8)
(3.9)
(3.12)
(3.11)
(3.10)
Chuang 3: D(l ehinh xae gia eong
PL"- ,y - 3EI
J = 3EILx2(L-x)'
J = P, = 48EI• 1Y L
P L'"Y = 4XEI
Khi dab nam a vi tri e,\eh m~t dau ben trai ella ehi tiet m(it khoimg x th]dQeimg viing ella chi tiet dllqc tfnh theo cong thue:
a day:. L:, ehieu ,dai ella chi tiet (mm);E - m6dun dan hili;1- m6dun quan tfnh ella tiel di~n chi tiet (chi tiet co tiet dien tron th]
1= 0,050'; nla dllang kfnh ella chi tiet);x - khoang deh tfnh tir mat dau ben In\i eua true.
Nhlr yay, khi dao n{ulla gifra tr~lcth] do eirng vfmg Clla true se la:
dang tiep xue ella cae b6 mat lip ghep.
Bien d,!ng ella ban than chi tiet (bien dang keo, bien d,!ng nen, bien'd,!ng uon, bien dang xoiln ho~e t6ng hqp cae bien dang do) dlTl?,etinh theocae eong thire ella sire b6n vat li~u ho~e theo 19 thuyet dim hoi.
Vi d~l,khi tien tr~le tran 'co chong tam hai dau, do yang ella chi tiel cothi! dlrqe tinh theo xa d~t .tren hai goi df!. Do yang y elUIchi tiet co gi,\ tri Iannhat khi dao n{ulla giiia true va no dllae x,\e dinh theo eong thire:
48
C6NGNG~ cHfi T~OMAy
Nhu yay, d(>cling vilng cua chi tiet se HI:!"
J = 3EIL'
49
(3.13)
Trang tnrcmg hqp k<;pm(>tdau tren mam cap va m(>tdau chong tam, d(>yang y cua chi tiet se la:
PL'- y
y - 100EI
Va do cling v[mg cua chi tiet:
(3.14)
(3.15)
Bien d,)ng tiep xuc ph~1thu(>cvaa d(>nham b~ m~t, d(>song be m~t, saiso hlnh dang hlnh h9C, tinh chat dan h6i ella v~t li~u tiep xuc, di~u ki~n boitroo va d~c iinh tili tr9ng ella cac M m~t tiep XlIC.
D(>cling vung tiep xuc duqc xac dinh thea cong thuc:
~= 3.y
i:J day: ~ - d(>cling v[mg tiep xuc (N/mm' ha~c kG/mm'); .
q - ap lvc rieng (N/mm' h;:,ackG/mm');y - bien d~ng (mm).
3.4.1.3. Xae dinh df) eUng uilng eua h~ thong eong ngh~ bfing phlidngphap tinh toan
De xac dinh d(>cling vilng cua h~ thong eong ngh~ dn pMi xac djnhluqng chuyi!n vj tuoog doi giua mui daa va chi tiet gia cong duai tac dungcua I~rcdt co djnh.
Nhu ta dii biet, bien dang cua taan b(>h~ thong biing tcing cac bien dangella cac khau thanh phan.cua h~thong do. D(>cung vilng cua cac khauthanhphan co the duac xac djnh Mng phuoog phap thuc nghi~m.
Nhu yay, bien dang tcing hqp y duqc tinh thea eong therc: .
4-CNCT
y = y, + y, + y, + Y4 + ...+ y" (3.16)
(3.17)
(3.18)
A
Chuang 3:Vi? ehinh xae gia eong
c
E
Hinh 3.5. SCIdo bie"nd~ngdim hoi eua h~ thong cong ngh~khiti~ntrlrlc trdn.
I I I I I I-=-+-+-+-+ ...+-.I .I, .I, .1,.14 .I"
0)::::0)1 ~C02 +0)3 +0)4 + ...+(011
Ho(ic d(>m6m deo duqc viet duai dang khac:
a day: J" .I" .13,.14•. ..1"- d(>cung viIng eua cac khau thanh phan;.I - d(>dIng vfrng clla h~ thong.
Bien dang dan hoi eua h~ thong cong nghe thuang bie'n d6i (khong codinh) do do no gay ra sai so kich thuae va hlnh d~ng ella chi tiet gia congoDi6u nay co thi! de thay khi ti~n tr~lctron co chong tam hai dau (hlnh 3.5).
Gia sir r~ng thanh ph:'in luc ci\t Py gay ra bien d~ng dan hoi cua lJ sau Y2khi dao di chuyi!n tu lJ sau v6 u tnrac va Yo bien d6i theo dllang thi\ng BC,con bien d~ng dan hoi c'Ja u truac y, bien d6i theo duang thi\ng ED. D(>yang (d(> uon) cua duang W.m chi tiet duai tac d~mg clla luc Py duqc bii!udien Mng duang net diit. Cac bien d~ng tren day xay ra a phia ben kia tfnhtu duang tam cua chi tiet gia congoDuai tac dlJng clla thanh phan luc P,.milidao bj bien d~ng v6 phia ben nay ([nh tu duang tam cua chi tiet gia con. Nhllv(iy, tat cii bien d~ngclla h~ thong congngh~ lam cho k[ehthuac clla duangkfnh chi tiet tang lenso vai kfch thuac ~di6u chinh. Tuynhien, kfch thuacclla chi tiet gia congthay d6i theo. chi6udal. Vi dlJ, a m(>t vitrf A-A nao do,duang kinh th~'c d'{A.A)
clla chi tiet giacong se biing:
50
a day: y" Y2 ... y" - bien dang ella cae khau thanh phan.
Cilng tuang 111, d(>m6m deo cua h~ thong:
CONGNG~C~TJ:..OMAy. SI
(3.19)
(3.21)
(3.22)
(3.20)
i:J day: dde- duang kfnh diilu ehinh;
d'(A-A)- duang kinh tlllIe ella chi tiet gia eong t~i vi trf A-A;
Y'(A.A)- bien dang ella u tnrae tai vi trf A-A;
Y'(A.A)- bien dang ella \l sau tai vj trf A-A;
Yd(A.AI- bien dang ella mlIi dao t~i vi tri A-A;YettA.A)- bien d~ng ella chi tiet gia eong t~i vi tri A-A;
Co the thay gia tri thue ella duang kfnh chi tiet i:J mot vi trf nilOdo ehjuanh huang ella tbng bien dang dim hOi ella tat ca cae khau trong h~ thong t~iehitih diem do.
De lam vi d,l Hnh toan d9 eCmgvLmgella he thong chung ta eh<;>ntmanghap khi dao n~m i:J diem riua ella chi tiet gia eong. Blm than chi tiet gia eongduae xem la co d9 eung vJng tuy~t doi. Khi do bien dbi ella duang kfnh chitiet se ehiu Imh huang dan hoi ella \l tnrae, \l sau va ella ban xe dao. Cae giatri ella bien d~ng dan hoi do dU(ie tfnh nhu sau:
PyYbd= -
JIxl
P,Y, =
2J,
P,Y2 = 2J~
i:J day: Ybd- bien d~ng dan hoi ~lla ban xe dao;Y, - bien d~ng dan hoi ella ban u tmae;Y, - bien d~ng dan hoi ella ban u sau;Jbd- d9 eU'ngvfrng ella ban xe dao;J, - do eung vling ella u tmo-e;
J, - d9 eU'ngvling ella \l sau;Py - thanh philn hIe hu6ng kich (ban xe dao ehiu tae d,mg ella toan bi)
thanh philn l;re Py, con \l tmae va \l sau chi ehiu tae dungP
ella -y ).
2
I I I 1-=--- +-(---+--) '" 57.000N/mm (5.700kG/mm).1m 100.000 4 100.000 50.000
Ta dua fa khai niem "d(>cli'ng viing cua'may" Jm,co quan h~ vai bi€nd~ng cua may ym rrrrUsau:
PyYm = T (3.25)m
Vi d\!:
Biing phuong phap th\fc nghi~m ta xac dinh duac d(>cCmgvfmg ella caekhau thimh phan trong h~ thong cong ngh~ nhLlsau:
1, = 100.000 N/mm (10.000 kG/mm)
1, = 50.000 N/mm (5.000 kG/mm)
Jbd= 100.000 N/mm (10.000 kG/mm)
Khi do do cli'ng viing cua may Jm:
(3.27)
(3.26)
(3.24)
I 1+ --- '" 33.000 N/mm (3.300 kG/mm).100.000 .50.000
-=
N€u dao niim a vi Ifi ella u sau Ih, d(i cli'ng viing cua may Jm:
1 I 1-=-+-1m Jbd J2
Can btmg hai phUONgtflnh (3.24) va (3.25) ta duqc:
I I Ill' I)J:=Jbd
+4 1,+J2
Nhu vay, bi€n d~ng cua may YmdJrqc linh nhu sau:
Py Py ( 1 I)Y =-+- -+-m, J bd 4 J I J2
Chuartg 3: Dc? chinh xac gia cong
Tbng bi€n dang cua \! tmac va u sau a vi tfi diem giiiacua chi ti€t se la:
I ( Py P,) Py ( I I)yo=Y'+Y'=2 2J,+2J, =4 J,+~ (3,23)
.Boac:
52
eCNGNG~ em: T~OMAy 53
Khi daD nam fJ vi trfdieh m~t daD ben tn,i eua true (chi ti€t gia e6ng),d9 cling viing eua may Jm t~i diem d6 duqe xae djnh theo e6ng thue:
_I=.L + (1-~)2~+.(~)2~Jm J'd L J, L J,
(3.28)
fJ day: J'd -d9 e(tAgvung ciul bim xe daD;J, - 09 etrng wung eua u tnrae;'12 - c!(>,clrng vCi'ng"cua t.' sau;L - ehi~u dai ella chi tie.-gia e6n!; (true);x - khoimg each tu m6tv; t.ri nao d6 clla chi ti€t gia e6ng each m~t
dilu ben tnli eua no.
Trong t<uOnghap [email protected](,,'~VLtAg.euachi ti€t gia c6ng duac gia cljnhla tuy~t d6i. Cfing can l,lUy rfmgd6i khi nglloi ta cho rang d6 cung vLrngcuam9t s6 b9 phan cua may la tuy~td6i va chUng hau nhu kh6nlj anh huang Mncl9 chinh xac ci,a chi tie-t gia c6ng. Ck b6 phan cl6 thubng la th,in may, b~may, h9P t6c cl6, h6p xe ciao, v.v...
3.4.11,4. Anh hUdng do sai s,)'eua ph6i
Hinh 3.6. Anh '~uiJn9sai so' hinh dimg cua phoi
den sai so' hinh dan~cua chi tiift.
Kich thUackhi cJieu chi'nh
min YminOctmin
D h
Khi gia c6ng, ciao bi mim lamcho 1\ICci\t Py vi, bi€n clang dan hoi Cllah~ th6ng c6ng ngh~tang len, do d6 kichthuac cila chi ti€tmay cung bibi€nd(ing. Con su :bi.€nd9ng cua cl9 cUIYlwi,Hli~u va ltlqng ,du ,giac6ng se gay ra :sliis6hlnh clang hluh.hqccua chi ti€t. H011 nua,trang th,!c I€ -cungton t~ihi~n tuqng ind*p (di truy€n c6ngngh~-) sai s6 hlnhclang hlnh hqc cllllg
54 Chuang 3: D<;ichinh xac gia dIng
tinh chat cila phoi va chi tie't gia cong nhu do 0 van, di\ con, di\ dao, v.v...
Duai day ta xet truang hqp phoi co sai s6 hinh dang hinh hoc va :mhhUOngcila no tai di\ chinh xae cila,chi tie't gia cong (hinh 3.6).
Gia Slrphoi co di\ 0 van (sai s6 hinh dang) ""ph:
Dmax millL1ph= ph - Dl'h (3.29)
Do do khi tj~n tinh hoac ban tinh, chi tie't cGng co sai s6 ttrong tu (sai s6hinh dang duai dang 0 van):
A _ Dma,- D1TIlIl
UCI - cl Cl (3.30)
Ta thfiy: de?0 van cila phoi t~o ra ltrqng Clukhong deli, lam cho chieusau eftt bien d6i tu tmin den tmax' trng vai chi~u sau cat tmin va tmax la bien dt,mg
d~m hoi Ymin Va Ymax'Goi ty s6 E la h~ s6 chinh xac hoa:
L1phE=-
L1CI
Va K la h~ 56 giam sai (h~ s6 in d~p):
(3.31)
(3.32)
Nhu vay, chi tie't sau mi\t Ian cit got thi sai s6 se giam di Klan '0 vaitmac hie cat. Ne'u qua trinh gia cong g6m n Ian ch~y dao vai cac h~ s6 K"K, ... K, thi h~ s6 giam sai tcing cong K,la:
Kr = K,. K2 ... K"
Vi d~, K,= K, = K3= ... = K,,= 0,1 thi K,= 0,1".
(3.33)
Do do, mu6n d~l de?chinh xac cao can philn ra nhieu Ian ci\t (cit tho,cAtban tinh, cM tinh). Duong nhien, khong nen gia cong d~ cho K,'" K, = ..'= K" vi nhu v~y se khong kinh te'oTrang th,!c te' khi thie't ke' qui trinh congngM can cM y Mn qui lu~t sau:
K,< K, < K3 ... < K,;
eONGNGm em: TAO MAy 55
Vi nhfrng h~ so K,< K, ban dau c6 the dat duoc gia trj nha m6t cachnhanh ch6ng de c6 kinh te' cao (nhtmg nguyen c6ng dau la nhfrng nguyenc6ng th6, sir dllng may, dao, d6 ga it tien nen phili d~t gia trj K nha ngay).
p
100 200 300 400 500P(/((J)
Hinh 3.7. So do xac djnh di>c((ngvUng tinh
1-tn:/c chinh; 2-dong he so.
40
00
Y(f(m)
100
80
2
Hinh 3.8. 06 thj quan h~ gifta .bien d~ng
va h/e tac dl)ng.1-khi t~nghIe;2-khi giam Ille.
3.4.1.5. Xac djnh df) cung ui1ng b&ng phuong phap thvc nghi~m
C6 hai phuong phap de xac dinh d6 cU'ngviing eila h~ thong c6ng ngh~bang thl1c nghi~m: xac dinh d6 cling viing finh va xac djnh d6 clrng vtrngd6ng.
I. Xac dinh d('jcling vG"ngtinh.
D6 cU'ng vlrng t"inhduqe xac dinhkhi ga chi tie't tren may a tr~ng thait"inh(tr~ng thai kh6ng lam viec). Hinh3.7 la sO d6 nguyen ly xac dinh d('jcU'ng vtmg tinh cila cac b('j ph(in cilatruc chinh may a tr~ng thai finh.
Tai t!.9ng P duqc tang dan va dil1lgd6ng h6 so 2 de X,lc din" luqng biendang dan h6i etla truc chinh I. Ll1c Ptang dan tir 0 den m6t gia tri c~rc dainao d6 (phu thu('jc vao 1m); va kfchthuac ctia may). Sau khi l~rcP dat giatri cuc d~i thl n6 duqc giam dan vadung d6ng h6 so 2 de x,\c djn" luqngbie'n d~ng lUang ling.
Khi tang va giam hrc P, d6 thiquan h~ giiia bie'n d,.mg y va I~rc P:y=f (P) duoc xay d~rng nlur tren hlnh3.8. Ta thay: hai duang cong khi tangva gi'lm l~rc kh6ng trung nhau. Dieunay duqc giai thich dmg ngoili biend~ng dan h6i cua h~ thong c6ng ngh~con c6 bie'n dang tie'p XllCva ma sat a. cac be mat Hipghep.
Neu tai m6t c1i~mnilo do tlen cac
Chuang 3; Di? chinh xac gia cong
1
Khi xac dinh duqc luang bien d~ng ta co tht! xfly dung dlrac d6 thi ph\)thuoc gifra y{luang bien d"ng) va I,rc PdQ lue ke taO'nen. Lue cdt (trongtnrimg hap nay duqc thay btuig lue clla luc ke) duac dal b mi'i daQ v" hrffilgbien dang clla mOi daQ (dO'Il~cn"y gay ra) dl,'qc guy trt\'c1" gia tri duang.L,rc nguqc chi6u tai\' dClIlgVaQchi tiet gia cong se xay ra theQ hai Illrangnguqc chi6u n'lau (dic1ichuyen cuachi tiet di v6 huoog cua d6ng h6 SO'2,can dich chuyt!n ella daQ va cua ban xe daQ di v6 huoogcua d6ng h6 SO'3).Goc tQ~ di?-'dt!tfnh luqng bieit.d",ng clla chi tiet gia cong'va cua mOi daQduqc guy uac la hlnh chieu cua miii daQ (khi c111racohrc tac dung) len m~tph&ngvuong gocvai truc ella chi tiet gia cong.
Tren'C<1sb ly Juan tren dfly ta x,iy dung duac dM. tfnh hien dang el,a hethong cong.ngh~.nhu tren hlnh 3.10. D6 thi .co hai nhanh: nhanh bien dangdUffilg (ABC) va'nhanh bien d",ngd\m (A'B'C')dlrqc t~IQra bai tang hrC'(ABva A'B') va gi,\m luc (BC v'II3'C').
Hinh 3.9. So do,xac dinh bien d~ngdan hoi ella h~thong c6ng 'ngh~ b~ng phltdng phap linh.
Tn,lc mati I (chi, tiel' gia 1-chi ti€t gia c6ng (tr~c maul; 2, 3-deng he so;cong) duqc g,i tren hai mlii t1lm 4-lltc k€; 5-ban xe dao.
cua may ti~n..Luc ke 4 duac g'\ gifra'itruc g:,\ I' v" ban Xc daQ 5 dt! tang hQ(lcgiam I,rc theo y.mu6n. Ole d6ng ho,sb2 va 3 duac dflllg de dO'luang biend",ngella tr\)c ga I va ella ban xe daQ 5.
Cling. tUffilgW nhu V'!y taco tht! x1ly d,rng cac duo-ngcQng bien dang ella chi tiet giacong va ban x.e daQ may tientrQng truo-ng hap, khi' daQ ntmib vi trf dit!m gifra el,a chi tietgia cong. Sadit.nguyen Iy ellatnrang hapnaY'iduqc trlnh b"y.tren hlnh 3.9.
56
duo-ng cQng taove duo-ng tieptuyen vai duangcQng thl tg a(a la goc gifra duang tieptuyen vatruc y) la do c(mgvfrng cua bi? ph~n may.
CCNGNGm; C~ T~oMAy 57
8
P//,ii1X P( k Ii)
Y(flm)
p
-P(kli)
D'-y(}<m)
Hinh 3.10. Do thi quan h~ gilta bien d{lng dim hoi eua h~ thongcong nyh~ (chi tiet "'ia cong va ban xe dao vA Il!c tac dl:Jng).
I. l' - khi t~ng Ivc: 2, 2' - khi giom Ivc;y - bien d~ng ella chi tiet gia cong ve phia dong he So 2;
w Y _ bien d,;mg ella dao va ban xe dao ve phia dong he :;0 3.
Hi~u giiia gia Iribie'n dang sau khigiam Il!c hoim loimva gia Iri ban dau cuano (cua bie'n d,!ng)duqc g9i 1abie'n dangdu (Z' va Z"). Hieugifra cae gia tf! ellabie'n d,!ng dll sau khigiam Il!c hO'1I1lo,mduac go; Iii stl giando,!n ella duc Ifnhdan hoi cong ngh\' Z.
Trang Inranghqp co khe ha giuadc b6 mal lie'p xucva co S\l Ia ep donMm b6 milt se x,iyra su InIal mot plJ<indoi vai m(it phiinkhac ella h\' Ihlingcong ngh~ Jl1(itItlqngZu Ia:
Zo= Z - (Z' + Z") (3.3~)
Luqng dich c1ll1y~ntLlOW~doi Ian nh"t giLla dao va chi tie't gia congtrong truang hqp nay 1akhoang each DD',
;2, Xac dinh d(i cllllg vung dong
Phllong pMp xae dinh do cllllg VLOlgd\lJ1g(khi m,iy lam viee) eho phepdanh gi,i do ClOlgvling ella may chfnh xac han phUOl1gphap x;\c dinh doClOlgvung li'nh (khi m,iy c:ura 13mvi\'e) bai VId(i clOlg vung li'nh khong t[nhMn anh huang ella lllng dong V'I va d,lp (khi gia cong) bie'n d'.lI1gclla hethong cong ngh~.
Tfnh to<indo chinh x,ic tl,,~odo cClIlgvLlIlgti'nh lam eh" sai so gia conggi,llTI, eha nen d(>chinh xac fiB c6ng c;~odl~~.),Ctfnh toan :hco 0<) cU'Jlg vi.fng
(3.35 )
Chuang 3:Vi? chinh xacgia dIng
a)
P = C tX, .S'"y p'
Luqng bien o\mg cila bi) ph(m m,iy khi gia cong bilc thll i:
b)
De xac djnh dl? dmg viIr,g di\ng (tren m,\y gia cong) ta gia cong trucb~c ho~c truc I~ch Wm (hlnh 3.11). Trang tnlimg hop nay phoi phili co dl?cling viIng cao (cao hdl' dr, clrng vfrng ella may 5-6 Ifin) M loai trir anhhuang cila may tai dl?chinh "ac gia cong.
Khi dao chnyen tir b~c nay sang b'lc khac, chien siln dt va bien dangdan h6i ella h~ th6ng cong ngh~ thay dbi, VIv,IYxi,y ra hi~n 111911gin dilp elladc do~n b~c nhung vai gia tri nh6 hoo. Hi~n lllqng in d~p sai s6 dau vao 11\CdSOd~ xac dinh dl? drng viIng dong.
Theo nguyen ly ct.t kim Im,i thl thanh ph3n l~IChuang kinh c1trqcxacdinh theo cong thllc:
dl?ng, con dl? clmg viIng tlnh co the duqc dung de kiem tra do cli11gviIng cilacac may maio
58
C6NG NGm; CH~ TAOMAy
. .= p ~=C IX"SY"~y, , 1000 p 1000
59
(3.36)
Hi~u cac bien d')ng khi gia cong cac b~c ke nhau vai luqng chay daokhong d6i se 11\:
Y.- y. = C S', ~(t'" -I'" ), ,.1 P 1000 ,-I
Ta ky hi~u:
b day: tJ. ph - imi s6 ella phoi (chieu cao cua bac).
Va:
Yi - Yi-l = 1'1 Cl
b day: tJ." - sai s6 cua chi tiel (lllqng in d~p cua chieu cao bac).
Tir cong Ih(rc (3.37) xac djnh di?mem deo nhu sau:
tJ. h . .Ty' s6 -" lit he s6 chinh xac ~.oa,cho nen do mem deo OJ, se lit:
tJ. . '"
1000(j). - -, C S','1" .f:
Nhu v~y, di? c(mg vlmg ella may:
(3.37)
(3.38)
(3.39)
(3.40)
(3.41)
(3.42)
3.4.1.6. Cae phlicJng phap nang eao d(J eung vitng eua h~ th6rlg eongngh~Tang di? cung v[mg clla h~ Ih6ng cong ngh~ co the duqc thuc Iii~11biing
cac bi~n phap sau day:
3. Giam s6 khau trong hi; th6ng cong ngh~, b<'liVI nhll ta dil biet: dom~m deo cua he th6ng cong nghi; 1a tbng dq m6m deo cua cae khau thanhphiln.
1. Tang dq C(fig vU'ngel,a tifig khau trong hi; th6ng cong nghi; bangcach chqn kfch thuac va hlnh dang hap Iy, chqn vioUlii;u va phUOllg phapnhii;t ]lIyi;n hap Iy.
2. Tang dq cung vung tiep xuc bang cach giam do nham va dq sang b~m~t d6ngthoi t~IOd(\ cang (trong m6i Hlp gh6p ch~t) va khe h& (trong m6iHlpghep long) hap ly.
4. SiI dung cae co ciill Iiun tang' do cUng cua toim bo he th6ng nhu cacch6t ty va cae luynet di6u chinh ho~c tr",c di~u chinh.
3.4.2. Anh huang clla d(i chinh xac clla may toi sai so gia cong
Thong thuOng may eong C~lco nhU'ngsai s6 hlnh hoc nlur sau:
- Do dao Illl&ngkinh eua true chinh.
- D(i d'lo ella 16can tr~lcchinh.
- D(i d,lo mat diiu cua tr",c chinh.
- ClICsai s6 cua cae h(i ph,'n khk nhu s6ng truqti ban may, v.v...
--
Chuang 3: Dc;J chinh xac gia cong60
Cae sai s6 tren day se pluln 'Inhm(itphftn ho~c toan b{J len chi tietgia cong duai dang sai s6 hi; th6ng.Vii;c hlnh thanh cae b~ m~t gia congla do chuyen d9ng wang buc clracac b9 ph:~n chinh nllll tr",c chinh,ban may ho~c ban dao, v.v... Neu caeehuyen d9ng nay ea sai s6 chung se; phan anh len b~ m~t clm chi tiet giacongo Hinh 3.12. Chi .wft co sai so hinh con khi
tryc ch:nh khcmg song song vai song tnte;tt.Vi d",: neu dUGng tam eua tr",e
chinh may tii;n khong song song vai s6ng tntot eua than may trong matph~ng nam ngang thl khi ti~n chi tiet gia cong se ca hlnh con (hlnh 3.12).
eCNGNG~ em T~OMAy
Ducmg kfnh Ion nhilt eua chi tiet Dm" duqe tfnh nhu sau:
D D~=-+a2 2
61
(3.43)
a day: a - d9 khong song song tn~n ehieu dai L trang mi:it phing nam ngang.
Neu song tmot khOng song song vai ducmg tam eua tf~le ehfnh trangmi:it phing dtmg thl chi tiet gia eong se co hlnh hypeeboloit vai duang kfnhIan nhilt Dm,,, la:
I 'D =.I~+b2
max V 4 (3.44)
a day: b - d9 khong song song trang mi:it phlmg dung trIOnchieu dai L.
Neu song tfUqt khong thting tfen mi:it phing nam ngang thl quy d~oehuyen d9ng eua mili dao khong thing lam eho ducmg kfnh euaehi tiet giaeong khong deu nhau (hlnh 3.13). Ducmg kfnh D' t~i m9t vi tff nao do bang:
D'=D+20 (3.45)
D - ducmg kfnh cua chi tiet a tiet di~n rna a do song truqt trung vai vjtrf dung thea tfnh toan;
o - luang dieh ehuyen Ian nhat ella song tnlqt trIOnmi:it phiing namngang so vai vi trf tfnh toano
S6ng trUCJI..::... -L....=-:::::..--
Hinh 3.13. Chi tiet gia cong co dUdng kinh khac nhau khi s6ng tn(qt kh6ng th~ng.
D9 I~eh tam ella mili tam truac so vai tam quay ella true ehfnh se lamcho ducmg tam ella chi tiet gia cong khong trung vai ducmg tam ella hai 16tam dii duqe gia eong tmae de lam ehu&n (hlnh 3.14).
D6i vai cae may cong cv khac cung v*y, sai s6 che t~o cll.a may se true
Neu gia cong trang mi?t Iffn ga d~t thi duCtng tam eua chi tiet van ladllang thing nhung n6 lam vai dllCtng n6i hai 16 tam mOt g6c u (radian):
(3.47)
(3.46)
A
Chuang 3: Dc?ehinh xae gia elJ.'g
Duong tammui tam trude
LL,
Tam quay khi Tam quay khigia cong phan B gia cong phtm A
B \T (t *Jt~+7rADudng n6i 2 fo fam
eU=-L
o day: L - chi~u dai cua chi tiet gia congo
Hinh 3.15. Chi ti"t dltQc gia oongtrong hai I~n go d~t.
Nhung neu phai gia cong lrang hai !ffn ga dat (Ira dau ching h~n) thim6i do~n cat se co mi?t dllang. tam rieng va chung khong trung nhau nhlltren hinh 3.15.
Sau khi gia cong, taimi?t mat citt A-A' nao do Tam quay A DUong n6)
(th~ng goc voi phuong ch,~y (tam (n)c cl1fnh may) hai fa famdao) lIet di~n van Ja hinh Hinh 3.14. Duong tam cua tryc chinh khong trung vol
trim nhung tam clIa n6 b! dltong tam cua hai mGi tam.
J~ch so vai duang n6i hai 16 t>tmmi?t Juqng la e, va duqc xac drnh theo ty I~:
S. le L
Neu di? leeh t!lm elIamGi tam truck la e thi trongkhi quay duang n6i hai 16tam se dao thanh mi?t hinhchop ma dinh la mui tamsau.
62
C6NGNG~ ctmT~oMAy 63
Ban may
Hinh 3.18. Sd dolinh ILtgngd!ch chuy~n y cu.d.a thea hf\lng L'. cu. song tnte;ll.
LfG
L~ III III "III II I
II
8
Hinh 3.16. M{it ph3ng gia c6ng Hinh 3.17. M~tph~nggia cong b! 10m.kh6ng song song vdi m~t phang
day eua chi tiEit.tiep gay ra sai so gia congo Vf du, tren may phay dUng, neu truc chfnh cuamay khong thang g6c vai bim may theo phuang ngang cua bim may thi m~tphang gia cong se khong song song vai mat day ella chi tiet dii dinh vi trenbim may. D<?khong song song nilYse bang d<?khong vuong g6c cua dllangtam truc chfnh so vai bim may (hlnh 3.16).
Neu tr\lc chfnh khong vuong g6c vai bim may theo phllong d9c thl bem~t gia cong se bi 16m (hlnh 3.17) .
Doi vai may ti~n neu songtrllqt cua than may b! mon n6 selam cho ban xe dao t\lt xuong vavj trf tllang doi cua dao so vaichi tiet gia cong bj thay d6i vagay ra sai so gia congo Thongthuang song trllqt phfa trllaC cuamay se mon nhanh han VI ch!uh!c lem han, do d6 lam cho daob! nghieng (hlnh 3.18).
Luqng dich chuy~n y cuadao theo phllang ngang dllyCtfnh theo c6ng thuc sau:
(y day: H - chieu caD tinh tu m~\t day ella sllng tntat tai tam chi tiet;
B - khoimg cach giua hai s6ng trtlqt;
!>. - 1tlqng mon clla s6ng twqt.
Neu luqng dich chuyi!n y thay deii theo chieu dai ella s6ng tnrqt thl n6.khong chi gay ra sai s6 kich thuuc rna con g"y ra sai s6 h,nh dang h,nh h,?ccUa chi tiet gia cong.
3.4.3. Anh huang ella sai so ella do ga Wi d(l ehinh xae gia ebng
Sai s6 che tao va lap rap clla d6 g,i ding 'Inh huang den d<:'chinh xaeclla chi tiet gia cong. Cac chi tiet quan trung ella do ga nhu cac chi tiet dinhvj, dan huang, so dao, v.v ... neu c6 sai 56 do che t~o ho~c mon se lam thaydili vj tri tuang d6i giua may-dao-chi tiet, do d6 cung gay ra sai s6 gia cong.Sai s6 nay c6 thi! x,ic djnh duq" bang tfnh toan dlfa vao dung sai ella cac chitiet chu yeu cua do ga ho~c c6 thi! dua vao kich thuac thlfc te Clla cae chi tietd6 khi che tao.
Nh,n chung, t6c d9 mon "ua d6 ga cung nhu cua may cong Cll rat ch~m,Vl vay sai s6 ve h,nh IJ'?c eua d6 ga se phan anh len cac chi tiet OUll'Cgiacong la nhu nhau va mang tinh h~ thong.
Ngoai ra, sai s6 do Hip rar do ga len may cung gay ra sai 56 gia cong VIn6 lam mat vi tri chinh xac Cl\a dogu so vai d\lI1g Cl)dt.
De dam bao d(l chinh xuc gia cong thl d(l chinh xae cua d6 ga dull'C chet~o ra phili cao han it nh,n la m9t citp so vai do chinh xac cua kich thuuc giacong.
3.4.4. Anh huang ella sai so ella d\lng e\l cat Wi di) ehinh xae gia ebng
D9 chinh xuc che t~o dl!ng C\l dt, mllC d9 mai mon cua n6 va sai s6 gad~t tren may deu anh huang den 09 chinh xac gia cong.
Khi gia cong bCtflg cac dung cl) dinh kfch thuac (vi dl) :1hu mui khoan,mui khoet, dao doa, dao chu6t ...) thl sai s6 cua chung anh huang tntc tiepden d(l chinh xac gia congo
Khi gia clIng ranh then Mng cao phay ng6n; dao phay dia th, sai s6
64
Hy=-!>.
B
Chuang 3: D9 chlnh xac gia dIng
(3.4R)
e6NG NG~ em TAOMAy 65
Hinh 3.19. Anh hltClngeua di?mon m~tsau eua dao tal kich thLtoc dltong kinh
eua chi tiet gia congo
duang kinh va be rong ella daD cling imh hulmg true tiep den dQ ehinh xaeehieu rong ella ranh then.
Sai so bUGeren, g6e nang ella ren, g6e dinh ren, duang kinh trung btnhella cae loai taro va ban ren deu phan anh tr~rctiep len ren gia congo
Khi gia eong cae mat dinh htnhbang cac daD d!nh htnh (nhu daD ti~ndinh htnh, daD phay rang mOdun) thtsai so praphin clla daD se g"y ra sai sohtnh d~ng be mat.
Ngoai sai so ehe l~o, trang quatrtnh dt daD se bi mon va anh huimgrat 100 den do ehfnh xac gia eong.
DQ mon mi)t sau h (htnh 3.19) coimh huimg 100 nhat den kieh thuGe giaeong.
Trong truang hqp nay mui daD luira khoi chi tiet gia cong mQl lu<:mglaU.
Hint- 3.20. -Quan h~ giCi'adC}mon ella dao U va chieu dai cat L.
Vz
L(Km)v,
m
I--
Khi gia cong tr",e dai, dQmOIl clla daD se gay ra sai 56 htnh dang htnhhoc (do con), con khi gia eong tn.le c6 do dai nho tht dQmon clla daD se gayra sai so kich thuGCeho cit loat chi tiet (kich thuGCduang kinh ngoai langdan). Neu gia cong 18tht kich thtrae duang kinh trang giam dan.
ffinh 3.20 la qui luat mon ella daDkhi dt.
d giai dO\ln d:ban dau (I) daD monnh~mh.DQmon a giaidO\lnnay duqc g9i lamon ban dati (U,,).Do mon ban dau U"ph", thuQevao chieudai duang dt L" v~tli~u lam daD, v~t li~ugia cong, chat luang
)-CNeT
(3.50)
(3.52)
Chuong 3: Vi? chinh xac gia c(jng
mai va danh bong ph1ln d.t. Chieu dai duang d.t ~ el,a phan nay thuangnam trong khoang 500 -i- 1500 m.
6 giai dO\ln hai (II) dao man blnh thuang, Iuqng man co quan h~ vaichieu dai duang d.t theo duang thiing. Duang thiing nay lam vai tr\lc hoanhmqt goc a..
Cuang dq man cua giai do~n nay Uo (~lm/km) duqc xk dinh c6ng thue: '-.
U = tga. = U, (3.49)o . L
2
CJ day: U, - luqng man tTOnggiai do~n hai (flm);L, - ehieu dai duang d.t trong giai doall hai (km)
Chieu dai duang d.t CJ giai doall II (L,) khi gia cong thep bang dao ti~nTI5K6 co the dat 40000 m (40 km).
Giai do~n III la giai do~n man kich li~t, co the 11imcho dao bj gay, VIv~y ciin ph3i mai l\li dao ho~e thay clao.
Luqng man eua dao U (flm) Imh huoog den dq chinh xac gia cong duacxac dinh theo cong thuc:
66
_ LU - Uo--
1000CJ day: L - chieu dai duan[l dt tinh bang m va duqc xac djnh tuy theo
phuong phap gia congo
Khi ti~n, chieu dai duong cIll (m) duqc tinh theo cong th(rc:
L = nD ..!. (3.51)1000 S
CJ day: D- duang kinh gia tong (mm);
1-chieu dai gia cong (mm);
S- luqng ch~y dao d9C cua dao (mm/vang).
Khi phay brmg dao phay m~t dau thl L duqc tinh nhu sau:
L= IB IB1000.So I000Z.Sz
CJ day: I - chieu dai gia cong lren chi liel (n~m);
CCNGNG~ Cll: TJ'.OMAy 67
B - be rt)ng phay (mm);So - luqng ehay dao vong (mm/vong);S, - luqng ehay dao rang (mm/rang);Z - s6 rang eua dao phay.
Cae eong thue tren day duqe dung d~ tfnh dt) man trang giai doan II(man trung blnh), kh6ng k~ den sl! man nhanh eua giai do~n 1.
D6i v6i dao m6i hoae dao mai lai, d~ xae dinh ehfnh xae do man dao. . . .trang qua tdnh cat phai k~ den ehi6u dai dUO'ngcat ban dilu Lh va do maneua giai do~n dilu Vh. Khi d6 luqng man ttlng et)ng du()'e tfnh theo eong th(re:
v = L+Lb V1000 0
i:J day: Lb - ehi6u dai duang cat btl sung (m).
Bang 3.1. Clti1ng de?mon ella dao khi ti~n tinh
(3.53)
V~tli~ugia cong V~tli~udao Toe dQ c~t Cltilng di? U,
m/phut m/km
Thep hqp kim c6 T15KtJ 8,5
cr. = 92 kG/mm2 T30K4 3,5
T30K6 135 2,0
BK3 9.5
BK4 20,0
Thep 20 T30K4 150 4,0
T15K6 8,0
Thep20 T30K4 120 4,0
T151<-6 8,0
Thep 45 T15K6 120 12
T30K4 480 3,0
Gang xam ~K8 100 13,0
15-36 120 18,0140 35,0
Gang hqp kim BK3 90 2,5
HB = 230 120 18,0240 11,0
L= TID . ~ = ~. 2000 =4200m1000 S !tOOO 0,3
.+ Ch<?ngiii trj wang d(>man Vo thea bang 3.1 (d6i vai v~t li~u Iii thep
20, eh<?n v~t li~u dao Iii TI5K6 vai t6e do cAt V = ISO m/phut) biing8 J.Lm/km.
+ Lay ehi6\ldai duang cAtb6 sung Lb = 1000 m. Khi do:
V= L+LbV = 4200+1000.8=42 mlOCO 0 1000 J.L
Chi6u dili duang dt btl sung Lb trung blnh co th'; lay khoang 1000m.Khi tinh luqng man V thl gia tr! luang man lUang d6i (wang d(>man) Voduqc ch<:mthea biing 3.1.
Duai day xet vi dll tinh luqng man V theo phuang phiip tren.
Ti~n tinh trlle (vat li~u Iii thep 20) vai luang du duang kinh 3 mm,luang eh~y daa S = 0,3 mm/vong. Chi6u dili trlle I = 2000 mm, duang kinhtrlle D = 200 mm. Can xiie djnh d(>con do man dao gay ra.
Ciie buae tfnh toiin duqe tifn hilnh nhu sau:
+ Chi6u dili duang d.t L:
Chuang 3: Hi? chinhxacgia cong.
Nhu v~y, duang kfnh eila chi ti!!'tgia eong tang len do d(>man dao gayra Iii: 42 x 2 = 84 J.Lm= 0,084 mm. Trong khi do dung sai eila dip ehinh xiie3 khi ti~n true co duang kinh 200 mm b3.ng90 J.Lm. Di6u nily eho thay sai s6hlnh diing hlnh h<?e(d(>coni eila chi tift do man dao gay ra niim trong phamvi dung sai eho phep.
3.4.5. Anh hui\ng ella bien d::mg nhi~t cila may tOi d(l chlnh x:ic gia cong
Khi miiy Iilm vi~e, de b(>ph~n khiie nhau eila no bi nung nong ehlI y!!'uIii do nhi~t rna siit, nhi~t phiit ra til d(>nbcYva tll h~ thf\ng thuy life. Nhi~t d(>eila eiie b(>ph~n khiic nhau co th'; ehenh !~eh trong khaang '0..,. 50"C, trongdo nhi~t dq a hai 6 trlle ehinh co giii tri Ian nhat vii co ,\nh hui\ng lOr: nhatdfn d(>ehinh xiie gia eong. Nhi~t d(>tiing len lam eho tam tr,le ehinh xe djehtheo cit hai phuang ngang va dung. Do do cae chi ti!!'tgia e.'ing & dau va eu6iea lam vi~e se co eiie kieh thuae kh:\c p'1au.
68
CONGNG~ C~ T~OMAy 69
Hinh 3.21 la quan hi; phl) thu(>e gma luqng xe djeh eua tam l)tru6e ""eua may tii;n va nhiet nung nO'ngklli gia eong brmg chong tam haidilu.
Tir db thi tren ta thay trong .khoimg 3 -i- 5 gia u true ehinh bj nung nO'ngnhanh (nhii;t d(>tang nhanh) nhung sau do ,CO'xu huOOg6n djnh. D(>xe diehnay CO'the d~t t6i 10 -i- 17 flm. Khi tang so vang ,quay eua trl)e ehinh do xedjeh nay se tang len va ty Ii; v6i ,fr; (n la so vang quay eua true ehinh).
10
8
6
q
I II
o 2 q 6 8 10 /Z lq 16 18 ZO zz Zq T(gid)
Hinh 3.21. Xe dich theo phLtdngnganh cua tam ~ tnme 13.ella may ti~nkhi n6 bi nungn6ng tr0l19 .truang hQp gia cong bang chong tam hai dau.
T - thai gian lam vi~e eua may (gio);
I, II - t~ng nhi~t va giom nhi~t(khi may lam viee va khi .may dCJl1g).
Nhu v~y, bien dang nhii;t theo phuong ngang eua l) tru6e se gay ra saiso duang kinh va khi gia eong cae chi tiet 100 'CO'the gay ra sai so hlnh danghlnh h<:>e.
Ngoai ra, nhii;t d(>.tmng ph0ng -boac anh ning m~t trai ciing lam ehocae may CO'd(>ehinh xae eao bi nung nO'ngva mat ehinh xae.
De giam bien d~ng nhi~t eua may nglrai ta dung nhii'ng bi~n phap sauday:
+ Ket eau eua may phai dam bao di6u ki~n toa nhi~t tot.
+ Cae b(>ph~n nhu d(>ngea, h~ thong (huy I(re phiii duae b6 tri sao eho
a day: C - h~ so (C = 45 khi ch€ d(\ cit: t ~ 1,5 mm; S ~ 0,2 mm/vong V'l
V = 100 -;-200 m/pMt);
Ld - chi€u diti c6ngx6n ella dao (mm);
16 Z4 JZ T(phul)8
- 1//' -- 'z
II / \,
II /' 4,
(/
Chuang 3: Dij chinh xac gia cong
o
8
16
Hinh 3.22. Quan h~.girta dQ gian da; cua dao ('" L,) va
thoi gian dt lien tyc (T).
1,2, 3,4 - cae t6e d6 lllang ling (200, 124,72 va 42 m/phut;
t c 0,25 mm; S = 0,1 mm/vong).
D6 gian diti ella daoco tM d~t t6i 30 -;-50 ~lm.Ta tha'y, d(\ giiin diti clladao tang len khi toc d6 cittang.
D(\ giiin diti ella dao'" Ld co the duqc xae dinhtheo c6ng thuc:
nhi~t d6 clla chung it anh hu6ng cl€nmay d6ng thai co kha nang giam rungd(mg cho may.
+ Cac chi ti€t may phiii co dll di~n tfeh de toa nhi~t.+ Chon thung chUa dau hop Iy de dau co kha nang toa nhi~t nhanh
chong trong qua tdnh lam vi~c.
+ Cae may co d(\ chinh x,\c cao phai duqc bo tri a noi co dll anh'sangnhung tranh anh hu6ng clla anh ni\ng m~t trai.
3.4.6. A.nh huang cua bien d~ng nhi~t cua dao cat too dQ chinh xac giacling
Khi cit, nhiet d(\ truy€n vao dao v6i ty I~ kh6ng 16n (l0 -;-20%). Tuynhien, ty I~ nhi~t nay cling gay ra bi€n d~ng dang ke clla dao cit. Hlnh 3.22la quan h~ ph\! thu(\c giUad(\ giiin dai clla pMn c6ng- ALq(f<mx6n clla dao va thai giancit. JZ
Chi€u sau cit cho ca 4truang hop la t = 0,25 mm,con luqng chay dao tuongU'ngS = 0, I mm/vong.
70
C6NGNG~ cI-ffiT~OMAy 71
F - ti€t di~n cua dao dt (mm');<Jb - giai han ben cua vii! li~u gia cong (kG/mm2
);
t - chieu sau dt (mm);S - luqng ch:)y dao(mm/vong);V - v~n t6c dt (m/pMt).
Thea hinh 3.22 ta thay a giai doan dau khi rna nhi~t d9 chua dtiac canbang thi d9 gian dai cua dao co imh huang d€n kfch thuac gia congo Khi giacong cae chi ti€t nh6 thi do gian dai cua dao gay ra sai s6 kfch thuac con khigia cong cae chi ti€t Ian no gay ra sai s6 hinh dang hinh h9C.
1
~ T(phvf)
Hinh 3.23. Anh hlJClng cua gia cong gian do~n
tdi bien d~ngnhi.t ella dao.1 - khi gia cong lien tl,lc; 2 - khi gia cong gian do~n.
a - nung n6ng; b - lam nguQi.
Khi gia cong lo:)t chi ti€t th. trong thai gian dao nghi (khi chuy~n tiTchiti€t nay sang chi ti€t khac), dao duac lam ngu9i, do do chien dai cua no giamxu6ng toi vi trf xuat phat ella Ian dt tiep theo (gia cong chi ti€t ti€p theo).Ngoai ra, khi dt khong li~n t~c (tr~n be m~t gia cong co cae I:anh)hi~ntuqng dao duqc nung nong va lam ngu9i cling xay ra tuang l\T(tuang Ungvaidao dai ra va ngan lai). Hinh 3.23 la so d6 nguy~n Iy mo ta hi~n tuqng dao bidai ra va ngtm I:)i khi dt gian do:)n. Trong truang hqp, n€u qua trinh dt xayra m9t cach nhip nhang (thai gian lam cho dao ngu9i T, = T2) thi anh huangcua bi€n d:)ng nhi~t cua dao se c6 djnh d6i vai tat cii cae chi ti€t trong lo,!!.
N€unhu d9 nhip nhang ella qua trinh dt khong duqc dilm bao thi bi€nd:)ng nhiet cuadao khong 6n dinh, do do no se gay ra sai s6 ella kfch thuacgia congo
Tuy nhien, khi gia cong gian do')n,nhin chung bie'n d')ng nhi~t (di? giandai) cua daD giam, xuong (duang ,",ong2 tren hinh. 3.23 thilp han duongcong 1).
Doi voi, cac lo')i.dao nhu daD phay, daD chuot, daD dl rfmg anh huongcua bie'n dang nhi~t cua chung tai di? chinh xac gia cong it han so vai caclo')i dao.ti~n. Condoi vai cac Ioaida mai thi anh huong clIa bie'n d,mg nhi~tcua chung tai do chioh xac gia cong can it han boi' vi vitt li~u chilt ke't dinh(nhu Keramit, Vuncanlit va Bakelit) phat nhi~t rilt ye'u va h~ so gian dai cuachung rat nbO. Vi v~y, khi mai va cae nguyen cong khac tuang tlr thi ilnhhuang cua bie'n dang nhiet cua dung cu d: (cac Io')i da mail tai di?chinh xacgia cong khong dang ke va e6 the bo qua.
3.4.7 . .,,\,nh.,.huQng';C1ia'bielid,lDg nhief ella chi tiet t6i ell) chinh xac giacong
Mot ph1lnnhi~t 0 villlg cat duqCJtruy~n vao chi tie't gia cong, linn eho n6bie'n dang va gity Fa,sai,so gia eong<Ne'uchi tie't nung n6ng d~u thi chi g"yra sai so kich. thuac, conne'u n6 b! nung n6ng C~lebo, khong d~u thi ngoaisai so kichthuae can gay ra sai so hinh dang.
Nhi~t di?dlrqc truy~n vao chi tie't phu thui?e vao ehe' do dt. Vi cl~l,khitien vai toe di? cat va luqng ehay.dao cao, c6 ngh'ia la rut ngin thai gian tacd(mg nhi~t .tai ehitie't gia eong thi nhiet di?gi{nn. Chang h')n, khi tang toe dod.t ti! 30 Mn 150 m/phUt voi 'chi~u sau cat khong dbi (3 mm) va luqng chaydao 0,44 mm/vong thi nhi~t dt? eua chi tie't giam ti! 24°C xuong II "c. Khitang Itrqng eh(lY dao ti! 0, lIMn 0,44 mm/vang vai toc dt? d.t khong dbi(140 m/phut) va chi~u sau cit 3 mm thi nhiet do clIa chi tie't giiim ti! 36 "Cxuong II "c.
Trang truang hqp tang chi~u sau dt"thi nhi~t dt?ella chi tie't tang. Vi du,khi tang chieu situ cit tir 0,75 Mn 4 mm thi nhi~t dt? clIa chi tie't tang tir 4 'Clen 11°C (toc dt?dr 130, m/phUt va luang ,ah(lYdao trang truang hqp naykhong thay.dbi).
Nhi~t cit?,elJa-.chi tie't e6a-nh huimg rat I&nMn dt? chinh xac khi giacong cac ehitiet,thanh mong, ~Khigia eong cae chi tie't lan, anh hlrang ellanhiet dt? tai dt?ehinh x,k gia cong la khong dang ke.
72 Chuang 3: Do? chinh xac gia cong
C6NGNG~ cHfi T~OMAy 73
vHOJ5JO'C,
10'C
a)
b){--.-----3Hinh 3.24. Nhi~tde) ella chi tiet khi tiE;!n.
H1nh 3.24 la sa do mo til nhi~t do clla chi tiet gia cong ph,)! sinh trongqua trlnh cat. Ta thay: nhi~t d<?clla chi tiet thay diSi thea chieu clai ella no.Hi~n tl1O'ngnay lam cho vi~c tinh to,'p sai so gia cong co the rat kho khan.Han nua, cac sai so gia cong co the dl).tcae gia tri rat 100 so vai clung sai giacongo Vi clt.l,khi gia cong thftn may b~ng gang cO'chieu clai 2000 mm vachieu cao 600 mm, nhi~t do a phia dllqc gia cong chi co 2,4 'C nhl1ng gflYrail<?vang tren toan chieu dai iii 0,02 mm. Cling tl1O'ngttl, sai so gia cong thead<?thfrng tfen :01111 chieu clai 1000 mm se lit 0,0 Imm.
Neu chi tiet dl1qc nung nong deu thl nhi~: d<?trung blnh Ctla nO'dll'O'cxac djnh thea cong thuc sau:
t=~CyV
(3.55)
b dfty: C - nhi~t clung clla vat li~u chi tiet (kCal/kG.d<?hoflc Jun/kG.c1<?).y - mat do clla vftt li~lI chi tiet (kG/m').
V- the tfeh ella chi tiet (m').
Bien c1l).ngnhi~t AL clla chi tiet thea phtrO'ngcila mol kfeh thl1ac chieuclai L nao dO'duqc xac d,nh thea cong thuc:
AL= all (3.56)
b day: a - h~ so giiin clai ella chi tiet.
Ch(:mty tn:mg ella gang y = 7600 kG/m' va nhiet dung ella no C = 440Jun/kG.di? (0,11 kCal/kG.di?) ta xae djnh duoe nhi~t di? nung nong ella chitiet:
Vi du
Tfen may khoan dUng 3 tn~e ehinh co bim quay 3 vj tfi (m6t vi tfi dIpph6i) nguai ta khoan va doa 166ng gang vai dUOngkinh ngoai D = 40 mm,duang kinh 16d = 20 mm va ehi6u dai L = 40 mm. Hay xae djnh luqng giamella dUOng kinh 16 sau khi chi tiet duoe lam ngu6i tai nhiet di? ella m6itruOng. SO vang quay ella true ehinh n = 310 vang/pMt, luang eh~y daoS = 0,36 mm/vang, e6ng suilt cl'U true ehinh N = 956,8 W (1,3 ma life).
Cach giai:
Luqng nhi~t Q (kCal) toa ra sau khoan b!ing:
a day: to - thai gian co b3n khi khoan.Thai gian co ban toduqe tinh nhu sau:
(3.58)
(3.57)
Chuong 3: Dc? chinh xac gia clIng
t = 13700 = 107°C440.7600.0,000038
t - ~ - 40 = 0,5 pMt° - nS - 310.0,36
Q = 75.N.t060427
V= 1t(D2-d2)L= 3,14(42-22)4 =38em)4 4
Q' = 0,5 Q = 3,42 kCal
Q = 75.1,3.0,5,60 = 6 85 kCal = 137 !<Jun= 13700 lun427 ' ,
Khi do Q b!ing:
The tich ella chi tiet V:
Gia Sll fling 50% nhi~t dlrqe.truy6n vao chi tiet:
74
CCNGNG~ C~ T,>,.OMAy 75
Neu b6 qua nhi~t d<?nung n6ng chi tiet khi doa thl sai s6 duang kinh~d se la:
~d= 0,000012.20. 107 = 0,026 mm(h~ s6 dan dai a = 0,000012)Gia tri 0,026 mm tuang tffig vai dung sai clla d<?chinh xac cap 2, do d6
de giam sai s6 gia cang dn phai lam ngu<?ichi tiet truac khi doa.
De khik ph~c bien d~ng nhi~t clla chi tiet gia cang nguai ta dung nhiingbi~n phap sau day:
- Tuai dung dich tran ngu<?ivao vung gia cang theo che do help 19.
- Gia cang chi tiet c6 yeu cau nhi~t do chinh xac cao trang phan xllimgrieng.
_ Truac khi gia cang nen cho may ch~y khang m<?tthai gian de cfmbling nhi~t (de cho nhi~t d<?clla cac khau trang may tang d€n muc can blingnhi~t vai mai truang xung quanh, c6 nghia la luqng nhi~t tang them lendung biing luqng nhi~t truy~n ra mai truang xung quanh).
3.4.8. Anh hui'mg cua rung d(mg trong qua trlnh cat Wi d(J chfnh xac giac6ng
Rung d<?ngclla h~ th6ng cang ngh~ trong qua tdnh dt lam cho vi trftuang d6i gifra dao ci\t va chi tiet gia cang thay d6i theo chu ky, do d6 ghi laitren be m~t chi tiet hlnh dang khang bling ph~ng. Neu tan s6 rung dong thap,bien d<?Ian se sinh ra d<?s6ng be m~t, neu tan s6 rung dong cao va bien d<?thap se sinh ra d<?r.ham be m~t. Ngoai ra, do rung d<?ngchi~u sau dt, tietdi~n phoi va I\!'ccat se tang, giam theo chu ky lam anh huang d€n d<?chinhxae gia cang.
Rung d<?ngc6 hai lo~i: rung d9ng cuong buc va Wrung d9ng.
3.4.8.1. Rung d(mg elidng MeNguyen nhan gay ra rung d<?ngcuong b(IC la do cac luc kfch thfch ,til
ben ngoai truy~n vao. Rung dong wong buc c6 the c6 ho~c khang c6 chu kytuy theo I\!'ckich thich c6 ho~c khang c6 chu kyo
Ngu6n g6c sinh ra rung d<?ngcuong b(ICla:
3.4.8.2. TV rung dijngTu rung d(lng (hay la III rung) la rung d(lng sinh ra bai qua trlnh dt va
no duqc duy trl bai lue dt. Khi ngltng dt thl hii)n tuqng tl! rung cling ketthuc.
De gii\m bOt tl! rung ng'lai ta dung cac bii)n phap sau day:
- Khong nen dt 16'pphoi qua r(lng va qua mongo
- Chqn che d6 dt hqp ly sao cho khcng nilm trang vung co xuat hii)nl~o daD.
_Thay d6i hlnh dang hlnh hoc cua daD sao cho giam I~rccM a phllangco rung d(lng.
- Dlll1gdung dich tran ngu(li de gi<\mbOtmon daD.
- Nang caDdo Ctffigvihlg ella hi) thong cong nghi).
- Sll dung cac co cau gii\rnrung.
_Cae chi tiet may, dao hoac chi tiet gia cong quay nhanh nhung khongduoc can bilng tot.
- Cac chi tiet truyen di)ng trang may co sai so 1611.
- Luqng du gia cong khong deu.
- Be mat gia cong khong lien t~IC.
- Cac be mat tiep xuc co khe ha Ian.De gii\m rung dong wong buc nguai ta thuang Slr dung cae bii)n phap
sau day:
- Nang cao do CtlI1gvihlg Cllahi) thong cong nghi).
- Gii\m Il!c kfch thfch tll ben ngoai.
_Cac chi tiet truyen dong dn phi\i duqc gia cong vai di) chfnh xac cao.
- Cac chi tiet quay nhanh can phi\i duqc can bilng tot.
- Tranh dt kh6ng lien t~IC.
_Khi gia cong cac chi tiet co d(l chfnh xac cao can phi\i co co cau gii\mrung va co nen mong gii\m rung each Iy vai ben ngoai.
76 Chttong 3: Dc? chinh xac gia cong
C6NGNG~ cHfi T~OMAy 77
3.4.9. A.nh huiing cua phuong pMp ga d~t too de) chinh xac gia cong
De gia c6ng duqc tren may, chi tiet phai duoc djnh vj va kep ch~t. Haiqua trtnh nay (djnh vj va k<;pch~t) duoc goi la ga dar. Bim than ga d~t naycling c6 sai s6 va anh huang tr\lc tiep den d9 chinh xae gia congo
Sai s6 ga dar bao g6m:
- Sai s6 chuiin ~,
- Sai s6 k<;pch~t E,
- Sai s6 d6 ga E dg
Sai s6 ga dar Edg duqc tfnh theo cong thuc:
E gd = Ee + E k + E dg (3.59)
Phep c9ng vecto (cong thuc 3.59) duqc giai thfch la: phuang cua cae sais6 riit kh6 xac djnh hay n6i caeh khac la phuong cua chung kh6ng trungnhau.
Dexac djnh gia tri Ego ta dung cong thlrc:
(3.60)
Viin d6 ga d~t chi tiet se duoc nghien Clrusau a chuang 5. Chuiin.
3.4.10. A.nh huiing cua d~ng c~ do va phuong pMp do tui de) chinh xacgia cling
Dllng cu do va phuong philp do cling gay ra sai s6 va anh huang den d9chfnh xae gia congo
Ban than dung Cll do khi che t~o cling c6 sai s6, do d6 khi dungn6 dexae djnh d9 chfnh xac cua chi tiet se cho ta ket qua khong chfnh xae.
Ngoai ra phuong phap do (ga chi tiet gia cong len dung cu do hoac d6ga, sau d6 dieu chinh chu6i kfch thuac r6i thuc hi~n phep do) cling gay ra sais6 va 1mhhuang den d9 chfnh xae gia congo
De giam b6t1mh huang cua do luang den d9 chfnh xac gia cong canphai ch9n dung Clldo va phuong phap do hqp Iy.
3.5. f)'l cHiNH xAc eVA PmJ0NG pHAp GIA eL>NG f)6NGTHOJ:BANGNHltU DAO
M(ll trang nhiing hu6ng quan tn;mg cua cong ngh~ che"tao may hien daila t~p trung hoa nguyen cong nha phuang phap gia cong dong thai bingnhieu dao va Slrdung nhieu truc chinh cung luc. Phuong phap nay cho phepnang cao nang suat va hi~u qua kinh te"oVI giam duqc so Ifin ga d~t do dogiam dl10Csai so ga d.;ttcho nen sai so vi tri ttlang quan cua cac be mat giacong ve nguyen tic se giam xu6ng. Tuy nhien,trong trtlOng hqp nay co thexuat hi~n mot so sai so rieng bi~t (co gin lien vai bie"nd;:mgdan h6i etta h~thong cong ngM) lam cho d(>chinh xac kfch thtlac va hlnh dang hlnh h<?cgiam.
c)
Chuang 3: Dil chinh xac gia dIng
),;; >I
1° \ -
I I", t, L, T PylPy; pyJ Py.Lz
LRy
t,L.
a)
b
Hinh 3.25. Sat s6 kich thuoc va hinh dang hinhhQc khi gia cong dong thai b~ngnhieu dao.
78
Vi d"" khi gia cong trl}c b~cbilng nhieu dao vai cung thaidiem xuat phat va ke"tthuc (hlnh3.25a), bie"ndang d~mh6i y, cua'" tmac va y2 cua '" sau duai tacdung cua t6ng hqp Itlc Ry cua cactMnh phan luc ci\t Py cua mfiidao d5 lam cho dtlang tam cuachi tiet gia cong dich chuyen vaxoay di m(>tgoc a (hlnh 3.25b)do do gay ra sai so kfch thuac vahlnh dang hlnhh<?c cua ti'rngdO;ln (hlnh 3.25c). Trang trtlOnghqp nay sai so kich thuac va hlnhdang hlnh h<?cgiam dan ve phiadau trai. Vi~c tfnh toan cac sai sonay duoc thlfc hi~n tren CO saxac dinh bien d;:mg cua I} tmacva I} sau va cae kich thLr<'rcth~ngcua ti'rng dO;lnb~c gia congo
Khi gia cong 16 b~c dong thai biing nhil'u dao tren may doa kim wang,rung d(>ngcua nhi6u dao lam vi~c dong thai tac d(>ngqua lai vai nhau lamcho sai so t6ng c(>ngva d(>nllam b6 m~t tang len. Trong tmOng hqp nay gia
e6NGNG~ em TA-OMAy 79
tr! sai so bien di?ng tuy thui?c VaGso luqng va vj trl tuong quan cua cac daolam vi~c d6ng thai (hlnh 3.26).
a) Z
•••'"
•..•"' "" •""
""
b) c).AR
(I'm),_ R.(I'm)
* Z
za I II III a
Hinh 3.26. Anh hLtOngcola gia c(;ng dong thili b~ng nhi~u dao .loi d9 chinh .accua 16doatren v~tli~uthep 45.
a-tn,IC g8 nhieu dac de ti$n ba 10 b~c vai v = 180 m/phut; S ;; 0,06 mm/vong; t ;; 0,1 mm; b ;; 69
kh6ng tron (sai so hlnh dfmg hinh hC?c);c - 69 nham be m~t; I - dac 3 lam vi$c; II • dac 3 va 2
cung lam vi$c dong thai; 111-dac 3 va 1 cung lam vi$c d6ng thai; IV - cae dao 3; 2 va 1 cung lam
vi~cdong thoi;
Hinh 3.27. Anh hU'dng cola s61U'<;lngtr~c chinhlam vi~c dong thili toi d9 tr~ a) va d9 nham b)
ella 10 gia c(ing1- thep 45; II - gang xam; III - nhom.
Khi gia cong tren may doakim wong d6ng thai biing nhi6utruc chfnh (m6i tn.lc chfnh conhi6u dao) thl sai so hlnh danghlnh hQc (do khong Iron va di?khong tfl!) cua cae 16 tang len tyI~thu~n v6'i so luqng trl!c chlnh(hlnh 3.27).
Trang truang hap nay v6'i kctcau cua may doa kim cuang conhi6u li\lC chfnh thl m6i trl!c chfnhkhi lam vi?c se giam di?chinh x.1e(trung blnh la 10+15%). .
HIf'm)
8
5
4
J
Zf Z JSO' trl,.lc chfnh
R,(I'm)
l.5
ZU
1.5 I
1 Ul
O.1 Z JSO' trLjc chfnh
3.6.cAc PHUONGPHAp xAc D~NHD9 cHINH xAc GIACONG
Cac vi du tren day cho thay ding khi tel chuc gia cong dong thai bilngnhi€u dao va dung nhi€u truc chfnh din phai tinh den kha nang xuilt hi~n cacsai so bel sung doi vai tung dieu ki~n cu thi! trang cac nguyen cong chju anhhui'mg ella di? cling vling ella h~ th6ng cong ngh~.
Di! x:\c djnh do chinh xac gia cong nguai ta thuang di:mg cac phuangphap sau day:
- Phuang ph.ip thong ke kinh nghi~m.
- PhUffilgphap tinh tmin phan tich.
- Phuong phap thong ke xac suilt.
3.6.1. Phuong phap thong ke kinh nghi~m
Phuang phap nay rilt dan gian, n6 dl1a vao "di? chinh xac kinh te" dedanh gi,L Do chinh x,ic kinh te (nhu tren dii n6i) HIdi? chfnh xac dat duactrang di€u kien san xuilt binh thuang. Nhu vay, trong thuc te nguai ta chi cancu vao tung phuang phap gia cong cu the de danh gia di? chfnh xac d~t cilpnao va tuang ling tUng cilp chfnh xac c6 the tinh fa gan dung dung sai (di? .chinh xac) cua nguyen congo Nhin chung phuang phap nay mang tfnh chiltdinh tinh han la djnh luang.
3.6.2. Phuang phap Hnh toan - phan Hch.
Khi gia cong tren may dii di€u chinh san thi sai so tcing ci?ng L'.L duqctinh theo cong thuc:
L'.L = L'.y + E + L'.H + L'.m + L'.T + L L'.hd (3.61)
a day: L'.y - sai so kich thuGCxuilt hi~n khi co bien d~ng dan hoi cua h~ thongcong ngh~;
E - sai s6 ga d~t (g6m sai so chuan, sai so kyp ch~t va sai so do gal;
L'.H - sai so ph:it sinh do di€u chinh may gay ra;L'.m - sai so do dt,mgcJ,ldt bj mon gay ra;
L'.T - sai so do bien d~ng nhiet cua h~ thong c6ng ngh~ gay ra;
Chuang 3: Vi? chinh xac gia cong80
e6NG NGm em; TAOMAy 81
L: Dohd - sai so hlnh dang hinh hoc do sai so cila may va bien d,.mgellachi liet gay ra.
M(jt so thanh phan cua sai so tren day co the kh6ng xuat hii;n trang m(jtso truang hqp. Vi du, khi gia c6ng mat tm trim xoay hd~c cac mat phAng doixung thi kh6ng co E. Khi gia c6ng loat nho chi tiet ma'kh6ng thay dao thikh6ng tinh DoH (trang tmang hqp nay sai so tbng c(jng bfmg hii;u cua cackich thuac Ian nhat va nho nhat se giam).
Vi du:
Xac dinh sai so tbng c(jng neu Do, = 10 fim; E = 25 ~lm; DoH ,= 30 fim;~m = 15 fim; ~T = 10 fim; L:Dohd= 20 flm.
Cach giai:
Theo c6ng thuc (3.16) ta co:''
DoL = Do, + E + DoH + Dom + DoT + L: ~hd == 10 + 25 + 30 + 15 + 10 + 20 = 110 fim.
3.6.3. Phuong phap thong ke xac suat
Trang s{mxuathang lo~t va hang khoi, vi<;cxac dinh d(j chinh xac giacong duqc thuc hii;n b5ng phuong ph3p thong ke xac suat.
Khi gia ,cong m(jt lo~t chi tiet tren may dii du~c. dieu chinh san, kichthuac thlIc cua chi tiet Ia m(jt d~i"luqng nga.).lnhien. 'Nh'ieu nghien elm thlIcnghi<;m dii khAng dinh r5ng klli gia cong WlcaC sai so do cac yeu to ngi\unhien gay ra deu phan b6 theo guy hiM chu:1n. Ve m~t Iy thu'yet guy luat nayduqc mo ta b5ng duang cong G~IUS.
De xay dung duang cong philn bo th~rcnghii;m, tmac tien, phai dt thum(jt lo~t chi tiet rbi kiem tra kfch thuac cua.tirng chi tiet. Sau do cac kfchthuac nay duqc chia ra tung khoang (m(jt s6 khoang) va xac djrih tan SU'II,conghia la ty 56 gifra so chi tiet co kfch thuac n5m trang tirng khoang chia do
va tbng so chi tiet cua ca lo~t m (0 dafm la 56 chi tiet co kfch thuac niimn
trang tirng khoang chia con n Ia t6ng so chi tiet ella d loat):
Gia su lo~t chi tiet co lOGchi tiet va kfch thuac'thlIc niim trang khoangtu 50,00 den 50,36 mm. Cac kfch Ihlrac nay.dlrqc' philn chia fa 7 khoang vaduqc ghi trang bang 3.1.
6 - CNCT
3.6.3.1. Quy luilt chur1n
Khi nghien clm anh huang cua cae yeu to ngau nhien tai d~ chfnh xac
Khoimg kich thUdC(mm) Tan so m Tan suat ~n
50,00 - 50,05 2 0,0250.05 - 50,10 12 0,1250.10 - 50.15 18 0,1850,15 - 50.20 27 0,2750,20 - 50.25 23 0,2350,25 - 50,30 15 0,1550,30 - 50,35 3 0,03
Lm = 100 L~ =1n
,
6 0,05
Z ~OZ ~ ~ 50.15
50,00 50,10 SO,ZO
7~ 0,7~
18 0,18
Z5 O,Z5
10 0.10
mm nJO o,JO
ZZ O,ZZ
Chuang 3: Dc? chinh xac gia c(lng
Hinh 3.28. Phan be; kich IhLttlc Ih,!c cu. chi Ii"!
1- a~ctinh ph:]n b6; 2 - dUdng cong thi/c nghiem,
Theo so li~u cua Mng 3.1 co the xay dung d6 thi thtfc nghi~m (hlnh3.28). Tren truc ho1mh di).tcae khoimg kfch thuac, con tren truc tung di).ttan
so (m) hoi).ctan suat ( m ). Cae c~t hlnh chfr nh~t i duoc g9i la di).ctfnh phann
bo. Neu noi cac diem 0 gifra cac khoang phan bo ta duqc duemg cong gapkhuc va no duqc g9i la duemg cong phan bo thtfc nghi~m 2.
Khi tang so luqng chi tiettrang lo~t, giam gia tri khoangchia va tang so luqng khoimgchia thl duemg gap khuc se gantrung vai duemg cong 19 thuyetci'Jaguy lu~t chuan Gaus.
Sai so gia c6ng trang ,,6ngngh~ 'che t~o may th6ng tllll<1ngphan bo theo cac guy lu~t sauday:
- Quy lu~t chuan (guy lu~tGaus).
- Quy lu~t xae suat d€u.
- Quy lu~t Simson ('Iuy lu~thlnh tam giac).
- Quy luat Maxvel ('IllY11I,iti~ch tam).
Slmg 3.1
82
e6NGNG~ elf! T~OMAy 83
gia cong, can gia thiet rfmg co nhieu yeu t6 trong cac yeu t6 nay tac d9ng tai!lin s6 xulit hi~n nhu nhau va chung khOng phu thu9C vao nhau.
Quy lu~t chuan duqc dii.c trung b~ng cac d':li luqng sau day:
- Kfch thuac trung blnh c9ng (hay sai I~ch trung blnh cong).
- Sai I~ch blnh phuong trung blnh (J.
Kfch thuac trung blnh c9ng cila 10':lt chi tiet duqc xac d!nh thea congthuc sau:
L - L, +L, +L,+ ...+L" -..!- ~Ltb ~ I
n .0 j",1
a day: Li - kfch thuac cila chi tiet thu i.
n - s6 chi tiet trong 10':11.
Sai I~ch blnh phuong trung blnh (J duqc tfnh thea cong thuc:
(3.62)
(J=
2 2 2 2Xl + x::! + x] + ...+ xn
n
"~>;= ~
n(3.63)
a day: Xi = L, -LIb'
D':Ii luqng (J dii.c trung cho phan tan kfch thuac va hlnh dang cua duangcong phan b6. Hi~u gifra kfch thuuc thl!c Ian nhlit va nh6 nhat cita cac chitiet trong lo':\t gQi la khoang philn b6 hay truang philn tan:
(3.64)
Duang cong phan b6 chuan duqc trlnh bay tren hlnh 3.29 va duoc vietb~ng phuong trlnh:
(3.65)
a day: e - co s6 cila logarft tl! nhien .
. Duong cong ph:in b6 -:hw)n co cac d~c tfnh sau day:
+ D6i xUn8 qua true tung va hai nhUnh ti~m c~n vai tr\lc haanh. Dinhella duang cang (tr\lc tung) khi Li = Llc du9'c xac djnh thea cong tht'tc:
+ 0 khaang each :!: cr tfnh til dinh, dllCmgeang co hai diem uon (caediem A va B) v6i cae true tung:
(3.67)
(3.66)1 0,4Y 111,\)\ :;:: cr.J2;.:::=::: ~
y
Chuang 3: 1Ji? chfnh xac gia ding
Hinh 3.29. £lU'O'ng cong phan bo chufln (duong cong"Gaus)
!I
+ Di~n tfch gi6i h(ln ella dllCmgeang ehut\n dllqe tfnh thea congethue:'l ,~
+0') 1 +C(l __ ,_ 2 +0)_--,----,
Jydx=--- Je 2o'dx=-- Je 'o'dx=l (3.68).-00 cr.J2;. -00 cr.J2;. 0
Hinh 3.30. Anh hltC1ngcu ••• i
I~ch binh phltdng trung binh "tillhinh dang ella dU'C1ngtong phan
bo chu~n.
84
eCNGNG~ em TAOMAy 85
Trong ph(lmvi :t 30- di~n tich chie'm khoang 99,73% toan b(>di~n tichgiai h(ln cila dUOng cong. Nhu vay, thuc te' (vai sai s6 0,27%) co the chorttng trong ph(lm vi :t 30- dubng cong .phllnb6 chu:1n chua tai 99,73% s6 chitie't trong cii loal.
Khi tang 0-, tung d(>Ym" giam, con truOng phiin b6 (phiin tan) 60- tang,do do dUOngcong gian ra, co nghia la d(>chinh xac giam. Dai luqng 0- dngnhO thi do phan tan cila kich thuac cang nho, do do d(>chinh xae gia congdng cao (hinh 3.30).
Ne'u tam phan b6 trung vai tam dung sai thi nguyen cong khong co phe'ph:1mne'u thoa man di6u ki~n:
/) ~ "" r (3.69)
a day: "" r - truOng phan b6, bttng 60-;/) - dung sai nguyen ding.
Sai s6 h~ th6ng (vi d1r sai s6 di6u chinh may ho~c thay dao da mon)khong anh huang de'n hlnh dang dta dUOng cong phan b6 rna chi djchchuyen no di m(>tgia tr! tuang Ung (hinh 3.31).
Khi tinh de'n Itlqng dich chuyen cila dUOng cong phiin b6 thl nguyencong khong co phe' ph:1mneu thoa man di6u ki~n sau day:
/) ~ ""r + """ = 60- + """
Hinh 3.31. Anh lnrang eua sai soh~thong tOi vi tri ella dLtong
cong phon boo
/ i "I \\\\\\\\,,,'--
(3.70)
3.6.3.2. Quy lu{)t xac Su.i{td~u
Trong truOng hqp, khijia cong chi tiet rna sai s6 cila n6 chju anh huangclh m(>tye'u t6 nao do, vi du, d<)mon dao, rhl kich thuac thue cila chi tiet se
(j day: cr - sai I?ch blnh phuong trung blnh, duqc xac djnh theo cong th(rc(3.63).
phan b6 theo quy lu~t xac suat deu. Gia su, khi gia cong dUCmgkfnh ngoaielta lo?t truc thl kfch thuGCgiGi han nho nhat Lm,,, trong lo?t se tang theo quyluat tuyen tfnh (hlnh 3.32a). Cac chi tiet duqc gia cong (j cu6i se co d9 chenhI?ch dUCmgkfnh la I. Neu d?i luqng 1nay duqc chia ra nhieu khoang thl rorang trang m6i khoang se co s6 luqng chi tiet nhu nhau, co nghla la tan s6(hoijc tan suat) se co gia trj c6 djnh (hlnh 3.32b). Dieu nay chung to kfchthUGCphan b6 theo quy lu~t x£c suat deu.
Khoang phan b6 thl!c cua kfch thuGCtrang truCmg hqp nay dUGCx,lcdjnh theo cong thuc:
(3.71 )
LI
Hinh 3.33. Ph;;n be; kich thl10c thea
quy lu~tSimson.
m m, n
mm,n
Chuang 3: Df! chinh xac gia cong
fI
'" = 2.13 .cr
Hinh 3.32. Anh hudng ella mon dao den thay d6i kich thU'Oc thl}'c a) va phan bokich thU'ac theo quy lu~txac suat deu b).
Khi gia cong chi tiet trang h? th6ngcong ngh? khong du d9 cling vllng thl ph:1nb6 kfch thUGCco th~ tuan theo quy lu~tSimson hay con goi la quy Ill~t hlnh tam giic(hlnh 3.33).
Dijc diem cua quy luijt nay la nguyennhiln kfch. d9ng (j nURgiai do?n dau xay rachijm, con (j nua giai Joan sau xay ra nhanh.
3.6.3.3. Quy [Urll Simsdn
86
C6NGNG~ C~ T~OMAy 87
Trllang philn bo kich thu6'e trang truang hqp nay duae xae djnh theae6ng thue:
fj. = 2. -J6 .cr
3.6.3.4. Quy lu(it Maxvel
(3.72)
R
Trang thue te, co mi)t so sai so giae6ng nhu di) I~eh tam, di) dao m(it dau,. !Jdi) 6van, di) kh6ng vu6ng goe, di)kh6ng song song, sai so bu6'e ren, v. v...philn bo thea guy lu(it Maxvel (guy lui).tI~eh tam). Cae sai so tren day Ju6n lu6nduong (bien d6i tll 0 den gia tri nao do)eho nen guy luat nay thui)e 10'.li guylui).t mi)t th6ng so. Can nh6' ding guylui).t philn bo ehuiin thui)e 10'.li guy luathai th6ng so (VI cae sai so co the am Hinh3.34.Dl10ngcong phiin b6 thea quyhoae duong). lu~tM.xvel (quy lu~t I~chtiim).
Hlnh 3.34 la duang eong ly thuyet phan bo thea guy lui).t Maxvel.
Hlnh dang ella duang eong kh6ng doi xt'cng. D(ie diem ella duang eongnay la phan IOn chi tiet gia e6ng co di) I~eh tam R nho, con philn con l'.Ii co
R IOn.
Trllang phan bo ella duang eung Maxvel duqe tfnh thea e6ng thue:
n chi tigf!
fj. = 3,44cr
3.6.3.5. Td hejp cae duiJng eong phan b6'
Hinh 3.35. Anh hlt<lngcu. yeu 16kichthich va cae yeu to "gau nhien tai tnJifng
phan bo kich thuoc ella chi tiel.,1,1 - phfm tim klch thLfOC do tac d9n9 ella
cac yeu t6 ngau nhien;1- phiintan kichthLfacdo tac d9n9cila cae
yeu t6 kiehthich(mondOl');112 - ph~ntan kich thLfOCdo til: dqng ella to
hqpeae yeu t6.
- d
{
(3.73)
A
a) b)Hinh 3.36. 5" dolinh ph5n tram ph" pha'm khi phOn be; dbi xU'ng a) va.kh6ng dbi xlrng b)
eua tam phan be) va tam dung sai.
3.6.3.6. Ung dlfng cac quy lu(it phan b6'kich thlldc de' xac djnh phdntram phi phd.m clla chi tiet
Hlnh 3.36 Iillcae tmang hqp gia eong chi tiet khi truang phan b6 ellakieh thuae Ian han dung sai nguyen eong (6cr> 8).
Trang nhling tmang hop do ~t xuat hi~n phe pham. 6 tmang hqp thunhat di€u ehinh may duqe t1we hi~n sao eho tam phar! b6 ella duang eongtrung vai tam dung sai (hlnh 3.36a) con a tnrang hqp thu hai: hai tam leehnhau mi)t doan !l.H (hlnh 3 .36b).
• 5'6
Chuang 3: Di? ehinh xae gia dIng
LminL
Trong thl!e te, doi khi co cae duang eong Iii t6 hqp ella cae duang eongphan b6 tren day. Vi d\!, khi xuat hi~n yeu t6 kich thieh (mon dao) vii d6ngthai xuat hi~n nhi€u yeu t6 ngau nhien thl se nhan dUoe duang eong phan b6A nhu tren hlnh 3.35.
Ta thay: duoog ab Iii thay d6i kich thuae do tac di)ng ella yeu t6 kiehthich (mon dao) con I Iii gia trj Ian nhat ella duang aboTmang phan b6 kiehthuae do tae di)ng ella eac yeu (6 kieh thich Iii !I., = 6cr. Nhlf v~y, khoimgphan tan t6ng eong ella kieh thuae Iii !l.2 = !I., + I.
Duang eong nhu lren co the xuat hi~n khi di) mon dao co anh huang ratIan d€n di) ehinh xae gia eong.
88
CONGNG~ C~ T~OMAy 89
Phan g:.tch cheo duai duang cong ung vai so chi tiet th3nh phftm, conphan khong gach cheo ung vai so chi tiet phe phftm. Xac suat nhi.\nduoc cacchi tiet thanh phftm duoc xac djnh bang ty so giUa phan di.;n tich duqc g:.tchcheo va toan b(>dien tich duai duang cong. D6i vai mot khoang x nilOdodi.;n tich F duqc xae djnh theo tich pMn:
1 x_~F = ~ Ie '0' (3.74)
a'/2n "
De don gian hoa khi tfnh loan tich phfm tren duoc viel duai d~mg
z = ~ . Vi pMn bieu thCrcnay ta duoc dx = adz.a
Di.\Iz va dx vilOcong thCrc(3.74) la duoc ham so ~(z):
1 x_~
~(z)= ~Ie 'dz'J27t 0
(3.75)
Gia tf! cua ham ~(z) ph\l thuoc vao z va 116 duoc tflnh My trang bang3.2.
Barg 3.2. Giil tr! :lam $(z)
z Hz) z ~(z) z Hz) z ~(z) z Hz)
0.00 0,0000 0,26 0,1026 0,52 0,1985 1,05 0,3531 . 2,6 0,4953
0,01 0,0040 0,27 0,1064 0,54 0,2054 1,10 O,3543 2,70 0,4965
0,02 0,0080 0,28 0,1103 0,56 0,2123 1,15 0,3749 2.80 0,4974
0,03 0,0120 0,29 0,1141 0,58 0,2190 1,20 0,3849 2,90 0,4981
0,04, 0,0160 0,30 0,1179 0,60 0,2257 1,25 0,3944 3,00 0,49865
0,05 0,0199 . . . . . -0,06 0,0239 0,31 0,1217 0,62 0,2324 1,30 0,4032 .3,20 0,49931..
0,07 0,0279 0,32 0,1255 0,64 0,2389 1,35 0,4115 3,40 0,49966
0,08 0,0319 0,33 0,1283 0,66 0,2454 1,40 0,4182 3,60 0,498841
0,09 0,0359 0,34 0,1331 0,68 0,2517 1,45 0,4265 3,80 0,49993~
0,10 0,0398 0,35 0,1368 0,70 0,2580 1,50 0,4332 4,00 0,488968
0,11 0,0438 0,36 0,1406 0,72 0,2642 1,55 0,4394 4,50 0,499997
0,12 0,0478 0,37 0,1443 0,74 0,2703 1,60 0,4452 5,00 0,49999997
D6i vai truOng hqp phan b6 d6i xUng (hlnh 3.36a) di~n tfeh gi)ch cheotrang khoang AB b!lng ~(z) + ~(z) = 2~(z). VI toan b() di~n tfch duai dUOngcong biing I nen pMn tram phe pham duqc tfnh theo c6ng thuc:
Vi dlf 1Tren may ravonve nguai ta gia c6ng loat trl!c (1000 trl!c) vai dung sai
dUOngkinh /)= 0, I mm. Gia sUr!lng 0"= 0,025 mm. Hay xac djnh s6 chi tietthilrth ph&mva phe ph1lmtruOng hqp duang cong pMn b6 d6i XUng(tuang tl!nhu hlnh 3.36a).
D6i vai truOng hqp phan b6 kh6ng d6i xUng (hlnh 3.36b) thl phep tfnhding duqc thl!c hi~n tU011gtl! nhlmg vai cac di~n tfeh F, va F, khac nhau.
Khi gia c6ng m~t tr'l ngoai thl tat ca cae kfeh thuac n!lm a ben trai di~mA d~u la phe ph1lmkh6ng sua duqc, con a ben phai di~m B HI phe ph11mcothe sua duqc. Khi gia ccng 16thl phe ph11mduqc tfnh theo huang nguqc.1ai.
Trang phi)m vi x =, :t 30"co nghia HI z = :t 3 se co 99,73% s6 chi tiet(con 0,27% chi tiet n!lm ngoai phi)m vi noi tren). Duai day ta xet hai vf dl!, xac djnh pMn tram chi tiet thimh ph&mva phe pham,
(3.76)
Chuang 3:Di! chinh xac gia cong
p= [1- 2 ~(z)l, 100%
z $(z) z $(z) z ' $(z) z $(z) z Hz)
0,13 0,0517 0,38 0,1480 0,76 0,2764 1,65 0,4505 - -
0,14 0,0557 0,39 0,1517 0,78 0,2823 1,70 0,4554 - -
0,15 0,0596 0,40 0,'1554 0,80 0,2881 1,75 0,4599 . -
0,16 0,0636 0,41 0,1591 0,82 0,2939 1,80 0,4641 . -
0,17 0,0675 0,42 0,1628 0,84 0,2995 1,85 0,4678 - -
0,18 0,0714 0,43 0,1664 0,86 0,3051 1,90 0,4713 - -
0,19 0,0753 0,44 0,1700 0,88 0,3106 1,95 0,4744 - -
0,20 0,0793 0,45 0,1736 0,90 0,3159 2,00 0,4772 - .
0,21 0,0832 0,46 0,1772 0,92 0,3212 2,10 0,4821 - -
0,22' 0,0871 0,47 0,1808 0,94 0,3264 2,20 0,4861 - -0,23 0,0910 0,48 0,1844 0,96 0,3315 2,30 0,4893 - -
0,24 0,0948 0,49 0,1879 0,98 0,3365 2,40 0,4918 - -
0,25 0,09987 0,50 0,1915 1,00 0,3413 2,50 0,4938 - -
thlp bang 3.2
90
e6NGNG~ em: T~OMAy 91
Cach gidi .
Trang truang hap nay 6(J = 6 . 0,025 = 0,15 > 0, do do co khii nangxuat hi~n phe pham.
Gia tri x = ~ = 0,1 = 0 05 khi do z = ~ = 0,05 = 2.." 2 2 " (J 0,025
Theo bang 3.2 khi z = 2 co ~(z) = 0,4772. Di~n tfeh F nay ling vo-i47,72% chi tiet thanh pham (ham ~(z) duqc tfnh trang ph~m vi tu 0 den xo).Nhu vi)y, d6i vo-ica loat chi tiet thl s6 chi tiet thanh philm bang 2 x 47,72%= 95,44% hay 954 chi tiet. S6 chi tiet phe philm se la 4,56% hay 46 chi tiet.
Vid",2
Gia sir khi gia c6ng co sai s6 dieu chinh may, cho nen kfch thuo-c philnb6 kh6ng d6i xling (lUang tt! nhu hlnh 3.36b). Gia sir rang luqng djchchuy6n giua tam philn b6 va tam dung sai la ~H = 0,02 mm. Hay xac djnh s6chi tiet thanI:!philm va phe philm, neu biet 0 = 0, I mm. S6 chi tiet: 1000.
Cach gidi
Xac djnh s6 chi tiet thanh philm theo di~n tfeh F,:
oXA = - + ~H = 0,05 + 0,02 = 0,072
Z = XA = 0,07 = 2 8A (J 0,025 '
Theo bang 3.2 co ~(ZA) = 0,4974, co nghia la 49,74% chi tiet thanhphilm va 0,26% (3 chi tiet) phe pham (0 day s6 phan tram chi tiet thanhpham va phe pham duqc tfnh cho 50% chi tiet trang lo~t, co nghia la 500 chitiet).
Xac djnh s6 chi tiet thanh philm theo di~n tfch F2:
ox. = - - ~H = 0,05 - 0,02 = 0,032
Z = XB = 0,03 = I 2B (J 0,025 '
Theo bang 3.2 ta co ~(Z.)= 0,3849, co nghia la 38,49% chi tiet thanh
T6ng so chi tift thitnh ph~m la:
3.7. DmU CHINH MAy
0,26 + 11,51 = 11,77% hay 118 chi tift.
Chuang 3: Vi? chinh xac gia clIng
ph~m va 1(51 % (lIS) chi tift ph€ phftm (a dily so philn tram chi tift thanhphftm va ph€ phftm duqc tinh cho 50% .chi tift trang lo~t, co nghia la 500 chitift).
49,74 + 38,49 = 88,23% hay 882 chi tift.
T6ng so chi tift ph€ phftm la:
D~ thuc hi~n bat ky m<?tnguyen cong nao ta phili thuc hi~n vi~c dieuchinh may.
Dieu chinh may la qua trlnh ga d~t d\)ng c\) dt, d6 ga va cac co caukhac (cam, cu chan, v.v...) d~ dam bao vj tri tuang quan gifra chi tift va dungc\) dt nhiim d~t duqc d(>chinh xac gia cong can thiet. Dieu chinh may conbao g6m cit ch<;>nch€ d(>cflt. Doi voi m6i quy trlnh cong ngh~ duqc thi€t k€moi ho~c dang t6n t~i c6 th~ philn tich - tinh toan va xily dl1ng sa d6 dactrl1ng cho d(>chinh xac gia cong (hlnh 3.37). Tren tr\)c tung ta d~t kich thuoccua chi tift (vi d\), kfch thuoc cua truc) con tren tr\)c hoanh d~t so thu tl! cuachi tiet. D~ cho dan gian, nen ch<;>nkfch thuoc gioi han nha nhat Lm;" lamgoc t<;>ad(>.
Tit kfch thuoc nay d~t sai so co djnh, chftng h~n sai so do a = L'> do. Ti€ptheo d6 d~t trl1ang dung sai 60' th~ hi~n khoang philn tan ctia kich thuoc docac yeu to ngi'iu nhien gily ra. Di~m giua 0 cua trl1ang dung sai duqc ch<;>nlam goc d~ xily dl1ng duang cong L'> = f (m), mo ta anh anh huang ctia eacy€u to h~ thong thay d6i theo quy lu~t toi d9 chinh xac gia co;;g. Yeu to h~thong do co th~ la d<?mon dao. Tren khoang cach :t 3cr ta ve cac duang congeach deu (voi duang L'> = f(m), A va B). Ciing tuang tl! nhu v*y, tren khoangcach L'> d = a ta ve cac duang cong cach d~u (voi cac duang Ava B). Cacduang cong tren dily la gioi h~n thay d6i ella kich thuoc chi tift khi gia congoChung dan dan ti€n tvi kich thuoc Ion nIJat Lm",.
92
Hinh 3.37. £)6 thi thay d6i dC) chinh xac kich thltC'c khi gia conglo~tchi th~'t.
"., 0
e6NGNG~ elf! T~OMAy
Khi gia cong chitiet thu m", he th6ngcong nghi; ciln ph,iiduqc hii;u chinh lai,bai VI neu tiep t\lc giacong thl kich thu6celB chi tiet co the ,vuqt ra ngoai pl1<)m ~ "~ .,vi dung sai. Khi dit!uchinh, Uft ci\ cacdUOngcong cach dt!udjch xu6ng gi6i h'.111du6i cua truOng dungsai, co nghia la tra vt!vj tri ban dau.
m,SO' thO tu eva elJi tie'!
93
Tu d(>thi tren hlnh 3.37 ta thay: luon luon ciln d;:it truang phan b6 6crtuong quan v6i gi6i h~n cua tr~/\ng dung sai sao cho philn con I~i ella truOngdung sai B duqc diuw de bil 1:,1. sai s6 do cac yeu t6 hi; th6ng thay d6i gay ra(mon dno ch~ng h~n). I
Hii;n nay co hai ~huang phap di6u chinh hay duqc dung la: dit!u chinhtlnh va dit!u chinh di?ng.
3.7.1. Dieu chinh tinhDi6u chinh tinh la ga d\Jng C\Jdt de xac djnh khOling cach tu no den
chuftn d!nh vj:eua chi tiet tren may chua Chllyen c~bng(khi chlla dt).
Khi di6uchinh may can phai biet each d;:ittruOng phan b6 mi?t each hqpIy so v6i cac gi6i h~n cua truang dung sai. Vi d\J, khi tien tr\lc nen djchtwang pMn b6 v6 phia kich thl16c gi6i h~n nho nhat. Trong truang hqp naydo mon dao rna twang phan b6 kich thu6c djch dan ve phia kich thu6c gi6ih~n 100 nhat, nlnr v~yJhai gian giua hai Jan di6u chinh tang len. Kich thu6ccan d~t trang qua trlnh dieu chinh duqc gqi la kich thu6c dit!ll chinh th,!c(kich thu6c gia cong). Khi dieu chinh tinh thl caJip hoac duang, mau duqcl~p vao.vj'tri cua chi tiet gin cong, sau do dich chuyen dung c\J dt sao chono ty sat vao M mat calip hoac duang, mau rai k~p ch;:it. Cac clr ty clingduqc dieu chinh mi?t cach tuong tlr.
a day: Lm,,, - kfch thucre gicri h~n 100nhat thea ban ve chi tiet;
Lm,,, - kfch thucre gicri h~n nhOnhat thea ban ve chi tiel.
LUqllg b6 sung ~b, baa gia cling la s6 duang, n6 duqe tfnh nhu sau:
+ B~m~t kh6ng d6i xung:
a day: L" - kfch thucre di~u ehinh tlnh;L" - kfeh thucre thl!e ella chi tiet gia e6ng;
~b, - luang b6 sung eho bien d~ng dan h6i eua hi; th6ng e6ng nghi;,di) nhap nh6 b~ m~t eua chi tiet gia e6ng va khe ha eua 6 trlleehfnh.
Neu di~u ehlnh vao gifra trllimg dung sai thl:
(3.77)
(3.78)
(3.79)
Chuang 3: Di.' chinh xac gia c(lng
L +L.L = ----!!!2.!---!!!!!!..Cl :2
94
D~ c6 kfch thucrc di~u chinh thl!c khi gia c6ng trlle, dn phai dung chitiet mau (du6ng) c6 duimg kfnh nha han.
Gia tr! nha han cua kfch thucrc,phiii b~ng t6ng bien d~ng dan h6i eua hi; .th6ng e6ng nghi; va di) nham b~ m~t rna thea d6 ta tien hanh di~u ehinh. Khigia e6ng 16 thl kfeh thucre eua chi tiet mau (du6ng) phai 100 han kfeh thucredi~u ehinh thl!e.
Kfch thucre di~u ehinh tlnh duqe xae djnh thea e6ng thue:
+ B~m~t dOi xUng:
~h, = 2 (~[ + ~, + ~J) (3.80)
a day: ~[ - luqllg bien d~ng dan h6i eua h~ th6ng e6ng ngh~. ~[ duae tfnhthea e6ng thue:
P~[=-y (3.8!)
J
a day: Py - tMnh phan :l!e d.t huOOgkinh (kG ho~e kN);
J - di) eUng vfrng cua h~ th6ng c6ng nghi; (kN/m hoac kG/mm)
CCNGNG~ c:I4 T~OMAy 95
1'1,- ehieu eao nhap nh6 eua be m~t gia e6ng (1'12= R,);
1'1,- khe hi\' ban kinh eua el dO' tr~e ehinh (1'1,= 0,02 -;-0,04 mm).
Trang e6ng thue (3.77) dau (+) duqe dung khi gia e6ng true, con dau (-)duqe dung khi gia e6ng 10.
Nhuqe diem eua phuang ph3p dieu ehinh tlnh la kh6ng biet duqe ehinhxae luang bel sung I'1b,. N6 thuemg duqe xae dinh bang kinh nghi~m, do d6dung phUffilg phap dieu ehinh tlnh rat kh6 dlit d6 ehinh xae 16n han cap 4.
3.7.2. DieD chinh d(ing
Dieu ehinh d<:>ngthlIe hi~n trang qua trlnh gia e6ng theo hai phuangphap sau dil.y:
3.7.2.1. fJiiu chinh thea chi tie't cat thL'cnhiJ calip lam vi~c clla nguiJithr;
Hin" 3.38. Kha nang xu.t hi~n phe' ph:lm (ph~nA) khi dieu chinh theo chi tiet dt thu nhe c.lip
lam vi~c cu. ngltili thQ (Ii> 6 cr).
/,...•.,I \I \, \III/,
6C1
A
N<:>idung eua phuong pl1apnay la nguai thq tien hiinh dt thiim(\t ho!le m(\t s6 chi tiet. Neukich thuGe ella cae chi tiet ci\t thiinam trong ph lim vi dung sai thldieu ehinh xem nlm dii duqe vaeho phep gia e6ng d 10lit chitiet. PhuO'ng phap dieu ehinh naykh6ng the tranh khoi phe phA~ngay cii khi dung sai IGn hantrLlemg philn b6 kieh thuGe eua d10lit chi tiet. Khi dt thu m(\t chitiet, kh6ng the biel chi tiet naynam i\' V! tri nao ella duoog ecng (hlnh 3.38) , VIv~y trang tnremg hqp nay cokhii nang xuat hi~n nhieu phe phAm. C6 ngh! •• la duemg eong phan b6 kfchthuGe co the nam i\' vi tri b[it ky so VGitrLlimg dung sai va kich thuGe dt thireung kh6ng biet nam i\' d[1ll lren duemg eOllg phil.n b6 do (d:: diem A).
De diim bao kh6ng co phe phiim ngay ci\ trang tnremg hap dung sai IGnhan tnrang philn b6 kieh thuGe (is> G cr) phai dieu ehinh sao eho t[lm ph,inb6 kieh thuGe trung VGi him dung sai. Diell nay kh6ng the thue hi~n du'O'cneu s6 chi tiet ci\t thii qua it.
Chuang 3: Do? ehinh xae gia eong
Hinh 3.39. Phil" bo kich thU'Oc ella lo~tchi tietdU'ang 1 va ella cae gia tr! trung binh eua cae
nham dUdng 2.
Lmin
Hinh 3.40. 50 do ,Toeu chlnh thea chi tiet cat thlt nhd dyng cy do v~n
nang (khi man dao khong dang kif).
96
3.7.2.2. Didu chinh thea chi tiel ciit thit nhiJ d\lng C\l da vc;znnang
Phuong phap di6u ehinh nay duoe xlly dung tren C(j sa ella Iy thuyet xaesuat. Co sa ella Iy thuyet xae suat duqc hi€u nhu sau:
Neu kich thuac clla ca 10atchi tiet philn b6 theo guy lu~tchu1ln va; sai I~ch blnh phuongtrung blnh cr (duOng eong I trenhlnh 3.39) va neu lo~t chi tietnay duoc chia ra cae nhom nh6gam m chi tiet va xac djnh sailech trung blnh c9ng clla m6inhom thl phlln b6 kfch thuac ellacac gia tr! trung blnh clla cacnhom co th€ tulln theo guy lulltchU1lnvai sai I~ch blnh phuong
crtrung blnh cr, =,J;;; (duOng
cong 2 tren hlnh 3.39).
Nhu vlly, khi cit thi1 10 chi tiet, neu kfch thuac trung blnh cong cllachUng namtrong pham vidung sai thlvi~c di6u chinhcoi nhu d~t yeuduo
TrongtruOng hqp naykhi gia congloat chi tietbang daD co d9lOon it va khigia eong kimloai mau bangd\lng c\l h~tmai thl anh
C6NGNG~ cH£ TAOMAy 97
(3.82)
huang ella mon dao co th6 be qua. Kfeh thuae dieu ehinh LH, hqp 1:1 rihat khino trung vai ttlm dung sai O. Sa do dieu ehinh theo phtiang phap nay duqetrlnh bay tren hlnh 3.40.
d dtly mo ta cae vi trf ngoai eung ella duang eong phtln b6 niim trangph1!mvi dung sai 0 = Lm" - Lmio va cae vi trf ngoai eung ella cae Guang eongphtln b6 ella cae gia tri trung blnh eong ella cae nh6m chi tiet'ma theo do giaeong kh6ng co phe ph~m. Vai cae dieu ki~n eu.th6 co th6 eho riing kichthuae trung blnh eong ella m chi tiet I~eh vai kich tnuae trung blnh eong ella
ca I01!tchi tiet mot gia tri kh6ng qua 3 ;;;;.
Neu kfeh thuae trung blnh e<:Jngella m chi tiet rai VaGkhoang 0 H (dungsai dieu ehinh) thl viee dieu ehinh eoi nhu duqe va se kh6ng co phe ph~mkhi gia e6ng.
Theo hlnh 3.40 ta co:
OH= 0 - 60 ( I + l)S6 chi tiet m co th6 chon tu 2 den 8.
Nhu vtly, dieu ki~n d6 kh6ng co phe ph~m la
60( I + };) + 0H <0(3.83)
Neu tfnh den sai s6 h~ th6ng (trong nhieu truang hqp) eoanh huang denkich thuae thl dieu ki~n d6 kh6ng co phe ph~m se la:
(3.84)
a dtly: b. - sai s6 h~ th6ng.Dung sai dieu ehinh OHkh6ng trung val sai s6 di~u ehinh 1'>H" Sai s6
di~u ehinh b.H la khoang caeh gifra cae vi tri ngoai eung eho 'phep ella caedinh duang eong pMn b6 khi di~u ehinh.
Sai s6 di~u ehinh b.H ehiu anh huang ella cae sai s6 sau day:
- Sai s6 djeh ehuy6n b., ella tam phan b6 kich thuae,so vai kfeh (huaedi~u ehinh.
7-CNCT
Thea SCIdo di€u chinh nhu hinh 3.40 thi kich thUGCeMu chinh duactinh thea c6ng thuc:
(3.85)
(3.86)
bnLminL'fnax
Chliang 3: Di) chinh xac gia ding
- Sai so di€uchinh vi trf L'l, clla dao.
- Sai so do chi tiet mau (duang) L'l3'
Ba 10l.lisai so tn:;nday' {h'nhfrng dl.liluang ngau nhien, khiing phu rhu9cvao nhau, cho nen sai so di€u chinh L'lH duac tfnh thea nguyen dc can b:}chai t6ng cac gia tfi binh phuClng:
~ 0 , ,
""H = 1,2 "", + L'l; + "";
98
a day: 1,2 - h~ so tinh den do sai I~ch cua quy iuat phan bo thuc so vai guyluil.tchuftn.
Dung sai di€u chinh duac tinh thea cong thuc:
IiH = I, 2~ L'l; + f,; (3.86)
Til sa do tren hinh 3.40 ta thay dung sai di€u chinh Ii H nh6 han sai so
d., h' h A • 1 A 60'leu c 111"H mot uqng "I = ~.
LmaxLmin
Hinh 3.41. So dodieu chinh may d&'gia cong chi tiet
d~ng 'trl;Jc co tinhden anh h~ng cllasai so h~thong thay
d6i.
e6NGNG~ em: TAOMAY 99
Trong truOng hqp gia cong loat Ian chi tiet (vi du nhu cae chi tiet d~ngtrllc) can phiii t[nh den do mon dao, do do khi di6u chinh may phiii tinh toansao cho truOng phiin b6 n~1T1trong truOng dung sai de phan Ion truOng dungsai duac dung de bu I~i luang mon dao va cac sai s6 h~ th6ng bien dbi khae.Giiii quyet duqc van d6 nay se cho phep tang thai gian sir dllng cua may rnakhong dn phiii di6u chinh lai.
Hinh 3.41 la sa d6 d,6u chinh may hqp ly de gia cong lo~t chi tiet d~ngtruc.
Trong truang hqp nay m9t phan truOng dung sai a duqc dimg de bU 1\lisai s6 do, phan thu hai cua truOng dung sai duqc dung de bu lai sai s6 di6u
chinh I)H' phan thu ba 6cr(l + i-) duac dung de bu l~i tac d9ng cua cac sai. '1m
s6 ngau nhien, philn con I~i b cua truang dung sai duqc dung de bu lai sai s6do cae yeu t6 he th6ng thay dbi gflYra (mon dao).
R6 rang, trong truOng hqp nay kich thuac di6u chinh khong the trungvO'itam dung sai I). No djch ChUyellv6 phia kich thuac giai han nh6 nhatcua truc. Do do dn phai xac dinh cae kich thuac giai h~n cua kich thuactrung blnh cua nhom nh6 chi tiet.
Giai han nh6 nhat L". cua kich thuac trung blnh ella nhom duac xac. min .
dinh theo cong thuc:
(3.87)
Giai h<:mIGi1 nhat L'~,,, cua kich thuac trung blnh cua nhom duqc xacdjnh theo cong thuc:
Dung sai di6u chinh I)H duqc xac djnh theo cong thuc:
I) = I.:' - I.:'H max min
Thay cac gia tr! I.:~"va I.:~i"vao cong thuc (3.89) se duqc:
(3.88)
(3.89)
3.8.m£u KH~N EJ6CHlNH xAc GIAC6NG
Dieu chinh may phai dam bao duqc hai yeu du: d(i chfnh xac va nangsuat gia congo Trong qua trlnh gia cong, duai tac d\lng cua cac sai s6 h~th6ng (chu yeu la man dao) twang philn b6 kfch thuac cua chi tiet (do cacyeu t6 ngiiu nhien gay raj djch chuyen ticvj trf I den vi trf 2 (hlnh 3.42).
Ta thay, sau m(it thai gian gia cong kfch thuac cua chi tiet co kha nangVllqt ra ngoai ph~m vi dung sai 8. De lo~i tric nguy Co'do can phili "di~uchinh I~i" may d~ cho truang phim b6 kfch thuac tra v~ vj :rf ban diiu (vi trf
(3.90)
Chuang 3: Dc?ehinh xae gia eong100
.0 = 0- 6/ I+_1_) - a - b. H l ~
Cong thUe (3.90) eho thay: de tang dung sai di~u ehinh OH (lam eho vieedi~u ehinh dO'ngiim va re ti~n) can phai giam gia tri b, nhtrng di~u nay Elmtang s6 liin di~u ehinh. Trong thue te phuO'ngphap di~u chinh nay duo'c tienhimh nhu sau: gia cong nh6m chi tiet thu. nhat rai tfnh kfch thuac trung blnhcua nhom. Neu kfch thuac tru'1g blnh cua nh6m nAm trong pham vi dung saidi~u chinh thl vi~e di~u chinh coi nhu d~t yeu duo Trong twang hap nguo'cI~i can them luqng hi~u chinh b6 sung vao kfch thuac di~u chinh ffnh va giacong nhom chi tiet thu hai roi tfnh kfch thuac trung blnh cua nhom chi tietdo va d6i chieu xem no co nAm trong pham vi ella dung sai di~u chinh Oli
hay khong. Cong vi~c duqc lap l~i cho den khi kfch thuac trung blnh cuanhom nAmtrong ph~m vi dung sai d:;~uchinh Ow
Khi gia cong dong thai bang nhi~u dao thl vi~c dieu chinh h~ th6ngcong ngh~ phuc t~p hO'nnhi~u, VIv~y de dieu chinh duo'c nguai ta thuangdung duang ho~c chi tiet dii duac gia cong chfnh xac twac do.
Trong twang hap nay ciin ga tat cit cac dao sao cho chung tiep xuc vaicac be m~t (can gia c6lig) cua chi tiet mfru ho~c duang. Sau khi gia cong thi:rmot chi tiet dn phai hi~u chinh l~i cac dao theo cac be m~t dii duo'c xac dinhtwac. Noi cach khac, chi tiet mfru (ho~c duang) chi cho phep dieu chinh t1nhrna trong do can co them cac hi~u chinh do dieu diinh dong gay ra. Trongnhfrng twang hap khi biet duqc d(i chfnh xac cua h~ th6ng cong ngh~ (khibiet lUO'ngbien d~ng dan hOi) thl chi tiet mfru ho~c duang duo'c che t1)otheokfch thuac dii hi~u chinh.
GONGNG~ CH£ T~OMAy 101
cua.Ian di€u chinh dau lien). Nhu v1l.Y,"di€1'lchinh I~i" (vi chlnh) duo'c goi laqua ,lrlnh khoi ph\IC lai kich lhuac v,!tri tuang quan cua d\fng C\fcal va chiliel gia cong duac xac dinh khi di€u chlnh ban dau.
1
-- - - - - - -~-- --- ----- - '\0a j
0'"0 0 0 0 4
o 0 0 f.-i- -- I- - ------ _0____--
". 2
n, nzN nh6m chi tie"t
Hinh 3.42. Sd do ki6m tra thong ke de? chinh xac gia cong ella chi tiet.1, 2 ~gioi h,~mtren va dvoi ella trvang dung sai; 3, 4 ~dLfang ki~mtra gioi h~n truang phan be ella
kich thl10c trung binh ella CaG nhom.
2
T'
a)
- --j--7___ I.c:: _
T
b)
Hinh 3.43. Anh hI/dog ella cae sai so h~ thong thay dbi toi dQ chinh xac va nang suat
gia'cong.
..Nhu v~y, xuat hi~n mau thuan gifra mong "'lion nang cao di;>chinh x:\c
(do giam thai gian lam vi~c ella may gifra hai Ian di6u chinb lai). De giaiquyet mau thuan nay can lIng dllng phuO'llgphap kien tra tfeh c\lC (kiem trachu di;>ng)va cac CO'cau dieu chlnh l\l di;>ng.Nhtrng nhuqc diem chinh ellacae CO'cau dieu chinh t\l di;>ngla ket cau phCrct\IP va rat kho th\lc hi~n djchchuyen rat nho cua dllng cu cat. Vi dll, de dam bao di;>chinh xac !rong ph')mvi phan tram mm thl CO'cau dieu chlnh t\l dong phili th\lc hi~n duO'c dichchuyen trong ph~m vi phan nghln mm. Voi luqng djch chuyen nhO nhu vaythuang xay ra cat khong lien tllc ma co buoc nhilY, anh huang xfiu toi qui!tflnh gia cang.
De nang caD do chinl~ xae gia cong, giao sU Balacsin d1i de xuat eacphuO'llg phap dieu khien bien dang dan hOi ClIa h~ th6ng cong ngh~. Do lahai phuO'llgphap dieu khien bien d~ng dan hOi bang each thay dili kfeh thuocdieu chlnh t'inh vii dieu chinh dong.
Hlnh 3.43 la cae Sv do mo ta anh huang elIa sai s6 h~ th6ng thay d6i toida ehinh xae va nang suilt gia cang.
Goc a tren hlnh d~c trtrng eho wang da mono
Trong time te rilt can xae djnh thai gian gifra hai Jiin "dieu ehlnh lai".Vi~e xae dinh thai gian nay co the thue hi~n duqe neu ta do kieh thuoe euacae chi tiet gia cong (co ngh'ia la xac djnh thai diem din dieu chlnh I~i).
Neu voi ciing di;>chinh x:\c (cLIngdung sai 0) khi gia cong bang dao codo mon it thl thai gian gifra dc Ian "dieu chlnh I~i" tang len VI a 2 < a,(hlnh 3.43a). Dieu nay cho phep nang cao nang suilt gia congo
Nhtrng neu gia cong bang dao it mon ma thai gian gifra cac Ian "dieuchinh I~i" cling nhu khi gia cang bang dao co di;>mon nhanh, co nghia lalam cho T, = T (hlnh 3.43a) thl di;>chinh xae gia cang tang len.
Nang cao di;>chinh xae gia cang cling co the duO'c th\lc hi~n nha giilmthai gian gifra cac Ian "dieu chinh lai" (xem hlnh 3.43b). a day, voi wangdi;>mon cua d\llIg Cll nhu nhau (goc a nhu nhau) va voi dieu ki~n T2 < T,(thai gian gifra hai Ian dieu chlnh I~i) thl trtrang dung sai 0 giam (02 < 0,).Tuy nhien, khi s6 Ian "dieu chinh I')i" duqc thuc hi~n bang tay tang len thlthai gian may bi dUng (khang lam vi~e) tang len. Dieu nay lam eho nangsuat gia cang giam.
Chttong3: Di! chinh xac gia cong102
C6NGNG~ CH£Tf:..O MAy 103
Khi gia eong, chi tiet duqe ga vi, k"p chat tren may ho;:ie d6 ga, do dO'tlio thanh kich thuGe ga dat Ay. Sau dO' xae dinh kfch thuGe dieu ehinh tlnhA" cO' nghi"a la xae djnh khoang each gifra lucri dtt ella dung eu va be matehuiln eua may ho;:ie d6 ga (m;:it ehuiln nay xae djnh vj trf eila chi tiet giaeong).
Kfeh thuGe gia eong A~ cO' the duae xae djnh Mng tcing dai s6 hoaetcing veeta sau day:
(3.91 )
(y day: A, - kfch thuGe ga dat;
A, - kich thuGe dieu ehinh tlnh;p
A,,- kfch thuGe dieu ehinh d(mg (Ad bang bien dang dan hOi Ad= Y= f).Giao sU Balaesin eho riing bUGe thu nhat eua qua trlnh dieu khien bien
dling dan h6i (hay dieu khien d(l ehfnh xae gia eong) la blJ llii Iuqng thay dcii1"1d eua kich thuGe dieu ehinh dong Ad xuat hi~n trong qua trlnh gia eongnhC!dua vao luang hi~u ehinh 1"1, d6i VGikieh thuGe dieu ehinh A,:
(3.92)
a dtiy 1"1, = I"1d
BUGe thu hai eua phuong phap la blJ llii luqng thay dcii I"1d ella kich thuGedieu ehinh d(lng Ad brmg each dua them vao no (Ad) Iuqng hi~u ehinh I"1dnhung vai dilu tim:
Sai I~eh (luqng thay dbi cLIakfch thuae (lieu chinh dong) "'" duqc bU lainha thay dbi kfch thuac di~u chinh tTnhA,. Trang tmang hap n"y chi tiet giaeong cung do ga va barr may djch chuyen di mot luang dieu ehinh can thietthea hu6'ng nguae I(li. Luqng diehehuyen nay co the duac th,re hi~n hoantoan tu d9ng ho~c Mng tay.
Khi gia cong chi tiet dau tien, di~u chinh d,WCthuc hi~n de dat do chfllhxac biing phuOllg phap blnh thuang.
Chi so eLIad,:mg cu do duae diUa vi trf O. Sau khi ga chi tiet tiep theathl doleeh clla kim chi so (ella dung eu do) eho biet gia tri va dau hi~u chinhcan dU:l vao nha dich chuyen ban xe dao thea. huang thfch hop cho den khikim chi eLIad\lI1gC\ldo Ira ve vi trf O. Viec nay duqc th\TChi~n khi chua giaeong (chua co tai trang). Tuy nhien, phuang an tot nhat la luqng hieu ehinhduac th,'S hi~n t\rd9ng.
Nguyen Iy hoatd6ng eLIasa do tren hlnh 3.44 nhu sau:
Luqng bien J(lng dan hoi duqc di~u chinh do dattric (sensor) 4 chi thi.Dattric 5 xac djnh hrcYngdich chuyen d,?c cLIadao phay va chi tiet va truy~ntin hi~u di~n vao co cau so sanh. 6, nai co su so sanh vai gia tri eho tmac vatfnh toan gi31riva d'lu cLIatfn hi~lLchenh lech. Khi qlia.bo khuech dai 7, tfnhi~uduqc.truy~n vao co criu chifp'hanh 8, co cau nay th\cc hi~n luang chuyendjch nhOCLIaban dao ctmg chi tiet.
Phuang phap nay eho phep dua vao luang hi~u chinh can thiet thea cacthong so d,iu vao, co nghTa la giiim duac lnlang phfll1bo clla kfch thuac docacyeu to ngau nhien gay. ,a (hrang du gia cong,va d9 clmg el,a val lieu thaydbi).
Hinh 3.44. So do h~ thong dieu khi~nthich nghi kich thltclc dieu chlnh trnh A.
Chuang 3: DC? ehinh xae gia eong
5
2
Ac
5
104
CONGNGm C~ T~OMAY 105
-C:ic nghien cuu thuc nghiem cho lhay lmg dung he thong dieu khien
thfch nghi bang thay dbi kfch thu6c dieu chinh Gnh A, cho phep nang cao dochinh x:ic clla nguyen cong phay len 3 Ian. Vi d\l, khi luang du thay dbitrong pham vi til 2 den 8 mm, trLlang phan bo cila kfch thuoc giam ttl 0,06xuong 0,02 mm.
Phuang phap dieu khien thich nghi tren day cho phep lrong nhieutruang hap th,!c hi(\n gia cong bang mot buoc thay cho hai bu6c nham nangcao nang suiit lao dong.
3.8.2. DieD khien bien d~ngdim h6i nho thay d6i kich thude dieD ehinhd(mg
Trong trLlang hap nay kfch thu6c dieu chinh tlnh A, co gia tr! co dinhtrong qua tdnh gia cong. Bie'n dang dim h6i thay dbi xuiit hi(\n trong h(\thong cong ngh(\ do luqng dll gia cong va d(> cLIng v~it lieu thay dbi duO'c btll~i nha bie'n d~ng dan hOi cila cac khflu (cac chi tie't) trong he; thong congngh(\ theo hu6ng ngLl<J'cl~i. Noi cach kht\c, hi(\u chinh bie'n d~ng dan h6i CLlaban than h(\ thong do rna khong can de'n luang djch chuyen nao cila cac cO'cfill ella may.
Nhu ta da bie't, bien dang dan h6i cila h(\ thong cong ngh(\ Ad = Y = ~,
co nghla la phu lhu(>c vao luc dt va do cu-ng vfmg cila h(\ thong. Do do, khibiet d(> cung vil'ng Clla h(\ thong co the dieu khibJ dllqc thong so A" bangcach thay diSi luc eftt P. L\IC eftt P khi gia cong thep va gang duO'c tinh theocong thuc:
p = (C, .t.So'''HBo,6)' + (C/',9S0'''HB')' + (C,tl,' ,SO;6HBI.5)' (3,94)~
Ta thay: khi cac thong so dau vito (chieu sau d.t va d<i clmg vflt li(\u giacong) thay diSi thlhlC dt P thay dbi. Cac he "a C,' Cy, C; trong nhung dieuki(\n d.t cu the (thong so hlnh hoc ella dao, toc do citt, durlg dich tron nguoi)la nhfrng dai luqng khong diSi. Cho nen, dieu khien l,!~' dt nha thay diSiluqng chay dao d9C lit phuang phap hap ly nhtlt (khong gaX ra cac bu6c nhaydao d(>t ngot va co the thay diSi luO'ng bien dang ditn h6i m(>t cach lien tue),
Dieu khienluqng chay dao co the duO'c thl:'c hi(\n bang tITy hoac bang hedieu khien tu dong. '.
Khi di6u khiiin biing tay thi nguoi tha phai thuong xuyen quan sat kimchi s6 cua dung C~Ido va thay dbi ILrang ch~y dao vai h~ th6ng di6u khiiin t~rd(mg khi luqng dLlva do cling v~t li~u tang thiltrqng chay dao giam. Khi giacong chi tiet tiep theo co luang dLl va d(> Cling v~t li~u giam thi luqng chaydao tang.
PhLlang phap dieu khiiin tu dong cho phcp giam twong phan b6 kfchthuac cua chi tiet xu6ng 3 c- 9 l[;n. Vi du, khi gia cong truc biing v<1tli~uthep tren may ti~n IA616 twong phan b6 kfch tlmac biing 0, I mm nhungkhi sir dung he th6ng eMu khi6n tLtdong thi truOng ph[ll1 b6 kfch thU{lCchibiing 0,03 mm. TIloi gian gia cong trmg truOng hqp nay giilm dLrac 50%.
Nhuqc diiim ella phtr<Jng phap nay la khi do nham be milt thay dbi lamcho luang ch~y dao thay dbi va khi Itrang chay dao thay dbi lai lam cho d(>nham be m'lt thay dbi. Vi vay, 1>6m'lt chi tiet thuong co d(>nham khac nhau.
Tuy nhien, nhlWc diiim nay khong dang quan tam I&m, boi vi sau khigia cong tho, chi tiet thuang duac gia cong tinh dii giam do nham be m'lt.
106/
Chuang 3: Di? chinh xac gia cong
CONGNG~ C~ Ti;\O MAy
Chu'dng 4
CHUCI KICH THlfC1C CCNG NGill:.
107
Khi thiet ke qui trlnh cong ngh~ chung ta ph,li tinh laan dung sai vakich thuac nguyen cong dong thai phiii tinh cit luang du gia cong. Trangnhfrng tnrang hap kMc cac chu!\n cong ngh~, chu!\n thiet ke va chu!\n c1aluang khong trfmg nhau mil lai can thay d6i chufrn thl nhit cong ngh~ phiiixae c1jnhkich thuac cong ngh~ va tlnh lai dung sai. nit cilnilfrng cong vi~cnay duo'c giili quyel tren co' sa [inh chuoi kich llnrac cong ngh~.
4.1.CHu6I KICHTHVaC
Chu6i kich thuac la !fIphap cac kich thuclc c1uo'cb6 tI'l theo :not mach(congtua) kh6p kin, xac c1inh vi tri tUo'ng quan cua cac biSmat hoac cacduang tam b~ m(lt cua mot chi tiet haac ella nhiiSuchi tic"tlrong mot c1o'nvilAprap (hlnh 4.1 a).
Chui\i kich thuac ket diu xae c1jnhkhaimg citch ha~c g6c quay tUo'ngd6i gifra citc biSmat ha;ic gifra dc duang film cua dc b~ m(lt chi tiet trongsan phfrm (hlnh 4.1 b, c, d). Khi thiet ke qui trlnh cong nghe lAp nip citechu6i kich thuclc lhiet ke tlurang duqc g9i la chui\i kfch thuoc lip rap.
Chui\i kich lhuac cong ngh~x:ic dinh khaang each gifra cac b~ melt Cltachi tiet khi thuc hi~n nguyen cong ilOae lAp nip, khi di~u chil1h may hO(letinh kich lhuoc nguyen cong va luang dl! (hll1h4.le).
Cae kich thuac cu" chu6i kich thuclc dlrqc gai I:l cac khau. Khau cho
B,
AzA,
C~;H
'~z
e)
I :
Chuang 4: Chu.3i kieh thude dIng ngh~
a)
108
_ Chubi kfch thuae goe (baa g6rn eae kieh thuae goe va duqe ky hi~ubftng cae ehii Hy L~p: a, 8, E, A va w).
_ Chubi kich thuae rn~t phing (baa g6rn cae kfch thuae nftrn trang caern~t phling kh6ng song song vai nhau).
Hinh 4.2 la sa d6 ehuy~n dbi ehubi kfch thuae mat phing (hlnh 4.2a)thanh kich thuae duang thing (hinh 4.2b).
tmae eila ehubi kfch thuae duae g9i la khau khCp kin. Cae khilu con l~i eilaehubi kieh thuae la cae khau tMnh phan.
Khau khep kin eilaehubi kfch thuae xae dinhd(\ ehinh xae kfch thuaeeila cae khau thanh phan.Dung sai va kfch thuae giaihan eila eae khau thanhphiln duqe xae djnh tren crJsa khau khep kin. Vi du,khi xae dinh eae kieh thuaeA2 eila ranh then va kichthuae A, etta then (hinh4.1 b), duang kinh A, eilatr~le va duang kinh A, eilaIb (hinh 4.1 e) phai xuiltpMt tu yeu eau dam baakhe ha Ao (A" trang tnlonghqp nay la khau khep kin).Chieu dai BI ella tr~le duaexae dinh til yeu du dambaa 1uqng du gia e6ngZ = Bo (Bo trang tluang hqpnayla khau khep kin). Hinh 4.1. Cae lo~ichubi kich thltOc
Tuy thu6e vilO caeh b6 tri kfch thuae rna ehubi kich thuae duae ehia ra:
_ Chubi kich thuae duang th&ng (baa g6rn cae kfch thuae th&ng song
song vai nhau).
eONGNGm: em T~OMAY 109
b)a)Trong tWOng h9']J nay
muc d(> anh htrang cuakfch thtroc va sai s6 cuacac khau thanh phan toikfch thtroc va sai s6 cuakhflU khep kfn. nho hontrong cac chubi kfch thtrocdtrOng th~ng voi cac khau
Hinh 4.2. So do chuyGn d6i chu6i kich thltac m~t ph~ngsong song voi nhau, bO'iVI thimh chubi kich thllGC <'liang th~ng.& day khong baa gam cackfch thtroc va sai s6 cua cac khau thanh phan A" A" A, rna la cac hlnh chieucua chUng len phtrffilg cua khau khep kin, c6 nghia la:
A', =A,sin~;A'2 =A,cos~;A'3 =A,sin~.
H~ s6 di.ic trung cho muc d(>anh huang cua kfch thuoc va sai s6 cllakhau thanh phan toi kfch thtroc va sai s6 ella khau khep kin duac goi la ty s6truyen E. Cac chubi kfch thuoc voi cae khau khong song song c6 ty s6 truyenE n~m trong khoang 0 :S E:S I (d6i voi cae khau tang) va -I :S E:S 0 (d6ivoi cac khau giam).
Cac chubi kfch tlmoc voi cac khau song song c6 ty s6 truy(;n: E = + I(d6i voi cac khau tang) va E = -I (d6i voi cac khau giam).
Khau thanh ph:ln dtrac goi la khau tang neu khi n6 tang sf; lam chokhau khep kin tang.
Khau thilnh ph:ln dtrqc goi la khau giam neu khi n6 tang sf; lam chokhflu khep kin giam.
•• "''''' '" ?4.2. CAC DANG BAI TOAN VA CACH GIAI
May va cac co cau ella n6 la mot h~ kfch thtroc phuc t':lP rna trong d6kh6ng m(>tyeu t6 nao c6 thi! thay d6i m(>tcaeh tuy ti~n VIchUng c6 qual' h~rang bu(>cvoi nhau. VI vi.iychUng ta c6 hai d':lng bai toan:
- Tinh chubi kfch thtroc cong ngh~ dtrqc t':l0 thanh khi gia cong CCi chitiet.
- Tinh chubi kfch thtroc ket call trang cac san phiim lApnip.
Chuang 4: chu6i kich thuoe eong ngh~
Trinh t1!'giai bai toan ngh\eh duqe tie'n hanh nhu sau:
_Di)t hai toan va xae d\nh kh1lukh€p kin._ Xae djnh cae khilu thanh phan va x1ly dl!flg sa' do ehubi kieh thuae,
x1lydung phuO'ngtrlnh va xae d\nh ty ~o truyen._Tinh kieh thuoe danh nghia eila kh1lukhep kin (ne'u chua bie't).
_Chqn phuO'ngph:ip giai ehubi kich thuae.
_Tinh tat ca cae thbng so eila khau khep kin.
Trinh tUcae buoe giai bai toan thu1lndUa'etie'n hanh nhu sau:
_D~t hai toan va xae d\nh kh1lukh€p kin._Xae d\nh t1lmdung sai t.
o' dung sai 86 ho~e cae sai l~eh gioi hi!n eua
kh1lukh€p kin._Xae d\nh cae khilu thanh philn va x1lyd1!'ngsa' do ehubi kieh thuoe, l~p
phuO'ngtrlnh va tinh ty so truyen._Tinh kieh thuoe danh nghia eua cae kh1lu thanh phan._Chqn phuO'ngphap giai ehubi kich thuoc ebng ngh? co tinh de'n ye'u to
kinh te' trong dieu ki~n san xuat xae dinh._Tinh dung sai, t0i! db t1lmdung sai va sai l~eh gioi han eua cae kh1ln
thanh philn trong ehnbi kieh thuoe.
4.2.2. Bili tOlln nghichBai toan nghjeh la bai toan xae djnh kieh thuoe danh nghia, dung sai,
t0i! dq t1lm dung sai va sai l~eh gioi hi!n eila kh1ln kh€p kin (bai toan ki6m
tra).
Cae bai toan tren d1ly dUa'e giai tren cO'sa 19 thuye't ehubi kich thuoe.Nguoi ta philn bi~t hai dang hai toano thu~n va nghieh tuy thube vao khilunao eua ehubi kich thuoe eho truoe con khilu nao la khilu phai tim.
4.2.1. Bili tOlln thu(lnBai toan thu~n la bai toan xae d\nh dung sai, lOi!dq t1lmdung sai va sai
l~eh gioi hi!n eua cae khilu tMnh phan trang ehubi kieh thlfoe (bai toan thie't
ke).
110
C6NG NG~ cfffiTAOMAy III
4.3.cAc C6NG THUC TINH cHU6I KICH THU'Oc C6NG NG~
Kfch thu6e danh nghia eua khau kMp kin At. va eua cae khflU thanhphan A, co quan h~ v6i nhau bang phuong trlnh sau:
(4.1)
, d ' < < ( ".. h I' d h' dA, )o ay: E, - ty so truy"n trong mot so truong qp E, a ao am: E, = dA. .,
m - s6 khau trong chu6i kfch thu6e.
D6i v6i cae ehu6i kfch thu6e co cae khau song song thl ty s6 truyen8 = 1 (cho cae khautang) va 8 = -I (eho cae khau giam).
Dung sai eua khau khep kin 0" duqe xae djnh tuy thuDe vao phuongpllap tinh.
Khi tinh theo phuong pllap cUed~i - e1!"etieu thl:m-I
0" = 2),1°,I
Khi tinh theo phuong phap xae suat thl:
m-I
0" = t" 2:>,10;0;I
(4.2)
(4.3)
a day: t,,- h~ s6 rui ro;A, - sai I~eh blnh phuong trung blnh wong d6i;0, - dung sai clla cac khau khep kin.
H~ s6 rui ro t" ph\' thui;>cvao phan tram rui ro P va quy luat phan b6 ellasai s6.
D6i v6i quy lu~t phan b6 chuan khi tam phan b6 trung v6i tam dung saithl quan h~ giiia h~ s6 t" va phan tram rui ro P co ty l~ nhu sau:
P 32
I
10
1,65
4,5
2
1
2,57
0,27
3
0,1
3,29
0,01
3,89
Bang 4.1.Gia tr! cae h~ so t" va Ie;
d6i vai ehubi kfch thuae duang thi\ng vai cae khiiu song song thllE,1= I va
Sai Hieh blnh phuang trung blnh tuang doi Ie, duae xae djnh thea eongthlIe:
(4.6)
(45)
(4.4 )
Chuang 4: Chu6i kich thttClccong ngh~
Ie' =.!., 9
Ie.= 2cr,,co,
Dung sai trung blnh 1\ eua cae khau thanh phan khi giai bai toan thu~nduqe xae djnh thea cae eong thue sau day:
- Khi tfnh thea phuang pMp el1'edai - el1'etieu:
/) =~o m-l
2:),1
.H~ SOA~Quy lu~1philn bo Gia trj t...cho cae so khau thanh phan
2 3 4 5 6
Quy lu~thlnh tam giac 1 2,8 2,83 2,86 2,88 2,919
Quy lu$t phan be xac 1 2,45 2,55 2,61 2,65 2,68
suat deu 3
Doi vai cae guy lu~t phan bo kh,\c thl cae h~ so t,1va Ie; duae xae dinhthea bi'mg 4.1 co tfnh den so luang cae khau thanh phan trong ehubi kfehthuae. Khi ehubi kfch IhuDe co s6 khau thanh phan 160 han 6 thl co the layt~ = 3 khong phil thuoe vaa guy lu~t phan b6. Neu khong biet duae guy luatphan b6 (eho e,k chi tiet trang san xuat hang la~t nha va san xuat dan ehiec)thl nen chon guy lu3l phan b6 xae suat deu.
i'J day: cr,- sai I~eh blnh phlrang trung blnh;co, - tmang phftn bo.
Doi vai guy luat phan bo ehuftn thl Ie, dUde x,\c dinh thea eong thue:
112
eONGNG~ em T~OMAy [ 13
8=~, m -I . (4.7)
(4.8)m~l
t6 L~~A~,8 =,
- Khi tfnh thea phuang phap xae suat:
8"
Dung sai kfch thllO'eeua mot khau thanh phan nao do 8" khibie'tl dungsai kfch thllO'Cella cae khilu con 1,lidllO'exae.djnh theocong thuc saUl
- Khi tfnh thea phuO'ngphap cue dai - cue:ti6u:
trang trllOng hqp dac bi~t khi IE, I = IE"I = 1 thl
m-2
Ii, = Ii" - L Ii,.,
(4.10)
- Khi tinh thea phuang phap xae suat:
(4.11)
(4. [2)
& day: n - s6 thu tu ella khau can tim.
Phan b6 dung sai tuang d6i so vai kfchthuae dar\h iIgh'ia viI dcsai leehgiai h\!n duqe xac djnh kh6ng phu thuoe'vao phuang phap tfnh ,chu6i kfchthtrae.
To\! dq tam dung sai eua khau khep kin L10A va .to~dq. tam dung sai kfchthllae cila cae khau thanh ph,in L1 0, co quan h~ vai nhau b~ng!phu,<mgtrlnh:
L1 = L1." t L1H, _ ~ E (L1., + L1H,)
0" 2 "7"' 2
a day: '" B' '" H - sai I~eh giCiih~n tren va giCiih~n duCiiella kieh thuae khau;
'" 0 - to~ de?tam dung sai ella kfch thuae khau;8 - dung sai ella kieh thuae khau.
Khi giai ehubi kfch thuae tfen co sa k€t qua kiern tra loat chi ti€t nguaita sir dt1ng cae eong thue sau:
_Toa de?tam ella twang phan bo kieh thuCieella khau khep kin "'0'"
(4.17)
(4.16)
(4.15)
(4.14 )
Chuang 4:chu6i kich thudc c6ng ngh~
a. = 2 M(X)i - """i, .Wi
m-I
t1.rot. = L€i~,,)iI
va M(X)i - to~ de?tAmella sai so kfch thuae ella khilu thanh phan.
a day: a i - h~ sol~eh tam (khong doi xUng) wong doi:
a day: '" Wi - to~ de?tam phan bo kfeh thuae ella khau thanh phtln.
- To~ de?tam ella sai so kfch thuae ella khau khep k,n
114
a day: "'B;I' "'H'" '" Bi' '" Hi - sai I~ch tren va sai I~ch duCii ella khaukhep kfn va cae khau thanh phan.
Khi giai hai tmin thuan (hai tmin thi€t ke) thong thuang ta chi bi€t toade?tam dung sai ella khau khep kin, vi vay to~ de?tam dung sai ella tat eli caekhau thanh phtln duqe lay theo quan diem k€t eau ho~e eong ngh~, ngoai trumot khau nao d6 rna toa de?tam dung sai ella n6 duqe xae djnh theo eongthue (4.12).
Sai I~eh giai h~n ella kfch thuCieella rne?tkhau bat ky nao d6 duqe xaedjnh theo cae eong thire sau:
8"'.="'0+- (4.13)
2
'" ='" -~H 0 2
C6NGNG~C~T~OMAy 115
Truong philn b6 kich thucre ella khilu khep kin w,duqe xae djnh thea'. cae e6ng thue sau:
_Khi tinh thea phuongphap eI!'ed",i - eI!'etieu:m-I
w, = Z),[w, (4.18)I
- Khi tinh thea phuong phap xae su"t:
roll =tl\ (4.19)
4.4.TINH CHU61 KICH THVOC C6NG NG~
4.4.1. Phuong phap xay dl!ng ehubi kich thucrceong ngh~De xily dung ehu6i kich thlrcre e6ng ngh~ ta phi'li dung quy trlnh e6ng
ngh~ rna el,lthe hml la cae sa d6 nguyen e6ng vcricae kich thucre bieu thi caekhilu eua ehu6i kich thucre.
Trang truang hqp nay chi tiet duqe the hi~n vcri cae luqng du nguyene6ng , cae kich thucre nguyen e6ng vcri dung sai thea trlnh tI!' gia e6ng b~tdau tll kich thucre ph6i eho tcri kich thucre eua chi tiet a nguyen e6ng eu6ieung.
Xily d'!'!1gehu6i kich thucre duqe b~t dau tll vi~e xae dinh khilu khep kintuy thu6e vao bili toan dijt ra. KMu khep kin eua ehuoi kich thucre e6ng ngh~co the la:
_Kich thucre vcridung sai kh6ng trI!'etiep do gia e6ng t",o ra.
_Luqng du gia e6ng, rna xu"t phat tll gia tri nhc, nh"t eua no ta xae dinhkich thucre nguyen ding.
Khi xae dinh kMu khep kin can phili Ian luQ'l them vao no cae khiluthanh phan eho tcrikhi ehuoi kich thucreduqe khep kin.
Hlnh 4.3 la vi dl,l xily d\rng ehu6i kich thucre xu"t pMt tll nhi6u di6uki~n khae nhau.
Gia e6ng cae mat dau I, 2, 3, 4, 5 duqe thue hi~n qua b6n bucre (hoae
b)
A2 A8 z,-~-- .- er-
-'!1 A.•.
AsA6 A7
2
4
5
4
3
3
Chuang 4: chu6i kich thu6'c cong ngh~
Hinh 4.3. So do xay d\l'l1gchubi kich thltac c6ng ngh~a- sa d6 nguyen cong; b- sO d6 hinh thanh kich thLfac;
c, d, e- chuoi kfch thvac; I, II, III, IV - cae bvac gia cong ca.
III 1..
III
II
116
De xaydung SCI dohlnh thitnh kiehthuae eua quatrlnh eongnghe ta g<?ptatca de kieh thuae nguyen eong va luqng du tren m<?thlnh (hlnh 4.3b). Trangtruang hqp dn thiet tren SCIdo ciing can ghi ca kich thuae phoi.
Doi vai vi du tren day ta co de phuClIlgan xay dl!Ilg enu6i, kieh thu'aesau day:
•1. Oin xay dlmg ehu6i kich thuae noi ket trlfe tiep kich thuae As vai cae
kieh tlurae hlnh thanh trang qua tflnh gia eong. Khau khep kin,B" duqe eh9ntrlmg vai kieh thuae As, bai VIAs la kich thuae phai tIm. Sau, do ta Ifin luqtbil sung cae khau th1mh phfin de t,1Othitnh ehu6i khep kin,. co nghia litB, = A,; B, = A,; B, = Ab. Nhu v~y ta duoe ehu6i kich thuae B (hlnh 4.3e).Cnn lrm y rang cae kich thuae khae (vi d\l, A" A,) khong nam trang ehu6ikieh thuae nay, bai VIchung khong t20 th1mhehu6i khepkin vai B".
Mn nguyen <'1)
eong). ffinh A,
4.3a la so do A2hlnh thanh de 1
kich thuae a I
cae nguyeneong nay. Caekieh thuaeduang kinhtren cae SCidogia eong khongdUCIethe hi~n,bai VI trangtnrang hqp naychUng khongduqe tinh Mnkhi giai baitoan dilt ra.
CONGNG~ c~ TJ>..O MAy 117
2. Can xae dinh ho~e kiem tra luyng du nh6 nhat khi gia e6ng m~t dau3. XAyd\l11gchu6i kich thucre duqe b~t dau tit kieh thucre Z, va chon Z, lamkhAu khep kin C~ (hinh 4.3b, c). Chu6i khep kin ng~n nhat duqe hinh thanhboi cae khAu: C, = A6 va C, = A,. Cae kich thucre khile kh6ng n!im trangehu6i kich thucre nay. Nhu vAyta xAyd\l11gduqe ehu6i kich thucre C.
3. Can xae dinh ho~e kiem tra luqng du nh6 nhat khi gia e6ng m~t dau4. Trang truang hqp nay khAu'khep kin la D~ = Z,. Cung v&ino co cae khAuD, = A7, D4 = A" D, = A6 V"D, = A,. Nhu v"y ta duqe ehu6i kieh thucre D.4.4.2. ChQn phuong phap giiii chuoi kich thUlk
De giai ehu6i kieh thucre e6ng ngh~ ta co the dung hal phuong philp:
- Phuong phap cue d'.li - etIe tieu.
- Phuong phap xae suitt.
Ch<:mphuong philp nay hay phuong philp khae phI,!thu<?cvao dieu ki~nel,!the cila bai toan d~t ra.
Vu diem eua phuong philp cue dai - etIe tieu la dam baa kh6ng co phepham rna nguyen nhAn eua no co the la sai s6 eua phuong phap tinh. Mi)t undiem khae eua phuong phap la don gian trang tinh toan Va kh6i luqng tinhtoan it.
Phuong pMp xae suat phai xae dinh quy lu~t phAnb6 kich thucre khi giae6ng va ei)ng cae sai s6 eua cae khAu thanh .philn. Dungsai eua cae khAuthanh philn tinh thea phuong phap nay kh6ng co philn dtI tril di) chinh xae,do do no cho phep giam chi phi gia e6ng chi tiet. Tuy nhien phuong philpxae suat co the tao ra phe pham, don,s thai phuong phap co kh6i luqng tinhtoan Ian va ph(rc t'.lp.
Hi~u qua Slr dl,!ng cae phuong phap tinh toan tren dAy phI,! thui)e vaonhieu yeu t6 khae nhau. Yeu t6 co anh hui'mg Ian nhat la s6 luqng cae khAuthanh philn trang ehu6i kich thucre. Khi s6 luqng cae khAu thanh phan tangthi hi~u qua Slrdl,!ngphuong phap xac suat tang thea. Mi)t yeu t6 khac cUngco anh hui'mg nhieu den hi~u qua eua cae phuong phap tinh toan la sU phfmb6 eua cae kich thucrc thtre. Neu kich thucre phAn b6 thea quy lu!!t ehuan(quy lu!!t Gauss) thi Slrd\l1Igphuon!Cph:ip xae suat co hi~u qua hO'Il.PhAnb6kieh thucre eang khac quy lu!!t ehuan ~aoi eaeh kMe thi sai I~eh binh phuongtrung blnh tuong d6i Ie i eang Icrn) thi hi~u qnii Slr dl,!ng phuong phap xaesuat eang thap.
4.4.3. Giiii chuoi kich thuac cong ngh~ Mng phuong phap cl!c d~i . cl!cti~u
54{i 7
89
44(J
J50!O,255
Chuang 4:Chu6i kich thuac clIngngh~
H!nh 4.4. So do tinh chub! klch thlll'fc b~ng phuong
phap elfe d~i. Cl!c ti~u
a- ban va chi tiet; b- chuoi kich thLfdC.
b) A
t
Trl)c duqc che t<)o tirph6i thanh trang san xuathang loat nh6 theo tientrlnh c6ng ngh~ sau dfty:
1. Ti~n cae be m~t 7"va 8, ti~n cae m~t dau 6 va9 d"; d<)tkich thuac 54 mm(dinh vi va k~p 'chat theom~t 5 tren mam c~p bachau l1!dinh tam).
2. Cftt ph6i dat kichthuac 440 mm.
3. Ti~n cae b6 m~t 2 va 3, ti~n cae m~t dau 1 va 4 (djnh vi va k~p ch~ttheo mat 5 tren mftm c~pba chan tlf dinh tam).
118
Vi dlf 1 (B (ii toan th utin)
Do yeu cau Iftp ghep cua trl)c vai cac chi tiet khae cho nen kich thuacchii!u dai 350 mm ciln duqcgia cong d<)td<:>chinh xac:t 0,25 mm (hlnh 4.4a).
Nhu v~y kich thuac 350:t 0,25 kh6ng duqc dam hilo khi gia c6ng t~rctiep.
Bai. tm,n d~t ra nhu sau: xae dinh kich thuac vai d<:>chinh xac nao do d~.dam hilo di6u ki~n d~t ra.
Ta xac djnh khftu khep kin At; = 350 mm. Tren CeJ sa b3n ve chi tiet vatien tr1nh c6ng ngh~ ta xay dlfng chu6i kich thuac (hlnh 4.4b). Trang truOnghqp nay can xac djnh khau thanh philn nao la khau tang va khau thanh philnnao la khau giam. Ta thay: aphia tren cae chll co ve miii ten chi khau tangkhi miii ten huang vi! ben phili va chi khau giam khi no huang vi! ben tnii.Nhu v~y ta co: A, va A, la cac khau giam, con A2 la khau tang. Chu6ikich thuac nay co s6 khau m = 4.
eONGNG~ em TAO MAy 119
Thea SO' do ehu6i kich thucre (hlnh 4.4b) va thea eong thlle (4.1) ta co:
A~= - A, + A2- A,
Ta tfnh kich thucre danh nghla eua tilt ci\ cae kMu Thanh phan:
A, = 54 mm; A2 = 440 mm; A, = 36 mm.
Ta eh<;mphucrng phap giai ehu6ikich thucre:'CIa vi~e ehe t1)o chi tietthu<?ed1)ngsan xuilt hang 101)tnhO va s6 kMu Thanhphan Mng 3 eho nen taeh<.mphUffilgphilp e,!e dai - cue tieu.
Theo dieu ki~n eua bai toan thu*n ta chi biet dng dung sai kich thucreella khau khep kin biing t6ng dung sai kich thucre ella de khau Thanh phanco tinh den ty s6 truyen (eong thue 4.2). De giai phucrng trlnh co nhieu tin s6ta phili (rug dl!ng nguyen tiie: anh huang nhu nhau, co nghla ta ehia dung saikich thucre eua khau khep kfn Ii~ ra cae philn biing nhau gifra e~e khau Thanhphiln trong ehu6i kfeh thucre. Nhu v*y ta phili xae djnh dung sai trung blnh 00eua kich. thucre eua cae khau Thanh philn theo eong thlle (4.6):
00= 0;5 =O,17mm.
Tiep theo do ta xae djnh dung sai kich thllcre eua cae khau Thanh philnbiing each tra s6 tay. Nhu v*y, ta co dung sai eua khau A, 13 0 I = 0,12 mmva dung sai eua khau A, 1a 0, = 0,1 mm. Khi do dung sai 0, eua khau A,duqe xae dinh theo eong thue (4.10):
O2= 0,5 - (0,12 + 0,1) = 0,28 mm
Kiem tra phep tfnh theo eong thue (4.2):
o~= 0,12 + 0,28 + 0,1 = 0,5 mm
~ Ta xae dinh tam dung sai eua cae khau Thanh philn. D6i vcricae khau A,va A, ta eh9n cae sai I~eh tren va ducrieua dung sai niim dmg m<?tphfa (phfaducrng), co nghla 1a toa d<?tam dung sai eua kha~ A,: /',.01 = 0,06 mm va euakMu A,: /',.0] = 0,05 mm.
T01)d<?tam dung sai eua khau A2 duqe'xae djnh theo eong thue (4.12):
',Vi dl! 2 (Rili (oiln nghich).
Theo'Sa db chi tiet tren hlnh 4.4 va cling theo tien trlnh eong iJgh.; nhutrang vi dll I ta co cae kich thuae sau: A, = 85 +0.14mm; A, = 45{)"." mOlva A3 ='35 +0.'mm. Ciln xae djnh do ehinh xae (dung sail eua kich thuae 350.
Gidi'
Theo ehubi kich thuae tren h:r.h 4Ab ta co eong thue xae djnh kichthuGe eua khiiu',khep kin A~:
;\ A~= - A, + A2 - A3 = -85 + 450 -35,= 330 mm
Ta eh9n phuclI1gphap el!e d~i - el!e tieu M giili ehubi kieh IhUGe.TruGehet ta xae djnh tam dung sai eua khau khep kin theo eong thue:
~02~' ~o~ + ~o, + ~03 = 0 + 0,06 + 0,05 = 0,11 mm.
Xae dinh sai I.;eh giai h~n eua kich thuae eua cae khau thanh philn theaeong thue' (4.13) va eong thUe,(4. 14):
A '-'.006 0,12'-'0"-' + -- =O,12mm.2
~H' = 0,06 - O,~2 = 0
, 0,28AB, = 0,11 + -- = 0,25 mm.2
0,28~H,=O,II- -- =-O,03mm.- 2
~ 1i1 = 0,05 + O~I= 0,1 mm.
~ >13= 0,05 - ~ = O.2
Nhu v~y, de d~t duqe kich thuac 350:t 0,25 mm ta phai dam bilOduqecae kieh thuae nguyen eong vai cae dung sai sau day:
A = 54 +0,12mm' A - 440+0,25mm' A - 36 +0,'mm'I ' 2 - -0,03 '3 - ,
120
Khi do:
Ghuclng 4: Chu<li kich thtt<1cc6ng ngh~
eONGNG~ em T~OMAy
'" o~ = - (+0,07) + (-0,125) - (+0,05) = - 0,245 mm
121
Dung sai kfch thuae eua khiiu khep kIn duae xae djnh theo eong thue(4.2):
0" = 0,14 + 0,25 + 0,1 = 0,49 mm
Sai I~eh giai han eua khau khep kin duqe xae djno theo cae eong thue .(4.13)va (4.14):
'" B~ = -0,245 + 0,49 = 02
'" Ii~ = -0,245 - 0,49 = -0,49 mm2
Nhu v(iy kfch thuac cua khau khep kin A~:
A~= 330 - 0,49 mm
4.4.4. Giai chuiJi kich thuac cong ngh~ b:\ng phuan~ niJ<lp xac suat
Vi dlJ 1 (Btli toan thutJn).
Xuat pMt tll yeu cau l~p rap cho nen chieu dai do~n trlle c;6duang kinhIan nhat (hlnh 4.5a) phai duqe gia cong vai do ehinh xae 50 -0,16 mm. Chet<:tochi tiet duae th\IC hi~n trang dieu ki~n san xWlt hang khoi. Tien trlnhcong ngh~ duqc the hi~n tren hlnh 4.3. Can xae djnh cae kiehthuae vai dungsai de dam bao yeu cau d(it ra (d<:ttkfch thuae 50 -0,16mm).
Gidi:
Truae het xae djnh kfch thuac khiiu khep kin B~= 50 n;,il, .Ja do tiimdung sai "'0 = - 0,08 mm va dung sai o~= 0,16 mm. Tren co sa ban ve chi tietva cae sa d6 nguyen cong ta xiiy dllng ehu6i kfch thuae (hlnh 4.5b). Ta phaixac dinh cae khiiu tang va cae khau giam. cae khilu tang duqc ky hi~u biingcae mUi ten huang ve ben phai, con cae khiiu giam duqc ky hi~u biing caemUi ten huang ve ben trai. T6ng so khau m = 4.
Theo sa d6 chu6i kfch thuac va tren ca sa cua cong thtlC (4.1) ta co:
B~= B,- B2+ B,
Xae djnh kfch thuac danh nghia eua tat cit cae khiiu thanh phan:
Dung sai ella kfch thuD'eB, duqe xae d!nh theo eang thue (4.11):
Khi e6 dung sai trung blnh 00ta e6 thi! xae d!nh dung sai ella tirng khau
tMnh pMn: 0, = 0, I mm va 0, = 0,09 mm.
, 0,16 08uo= ~ =0,1 mm
2,57~3.i
= 0,129 mm '" 0,13 mm.
Chuang 4: chu6i kich thuoc cong ngh~
.!-(O, I' +0,13' +0,092) =0,16 mm9
o~= 2,57
2 2 1 2 0920,16 -2,57.-(0,1 +0, )919
Kiem tra phep !fnh theo eang thue (4.3):
0=_1_, 257,
.Vi gia eang chi tiet duqe thl!'e hi~n tren cae may duoe dieu ehlnh san
(trong san xuat hang kh6i) eho nen e6 thi! gia thuyet dmg phan b6 ella desai s6 gan VD'iquy lu~t ehuan (quy luat Gaus).
Do d6 ta e6 thi! lay h~ s6 A'; = i eho tat d cae khau thanh pMn.
Dung sai trung blnh etta cae khau thanh pMn duqe xae dinh theo eangthue (4.8):
B,= 140 mm, B,= 200 mm, B,= 110 mm.
Chi tiet duqe ehe tlio trong dieu ki~n slm xuat himg kh6i. Ngoai ra, caekfch thuD'edanh nghia ella cae khau tMnh phan khae nhau khang qua 2 Ianva duqe gia eang VD'idi? ehfnh xac gan nhu nhau (dung sai kh3e nhau khangnhieu). Do d6 ta e6 thi! chon phucmg phap xae suat di! !fnh ehu6i kfch thuD'enay. Di! tfnh dung sai trung blnh ella cae khau thanh pMn tmD'e het ta philitl!'d~t ra phan tram rlli ro va eh9n quy lu~t phan b6 kfch thuD'eella cae khautMnh phan, Gia su phan tram rlli ro P = 1%, khi d6 h~ s6 rlli ro t., = 2,57 .
122
Hinh 4.5. Tinh chu6i kich thU'Oc bling phltdngphilp xac suat
a- chi list; b-chuoi kfch thl1dC.
e6NGNG~ elf! T~OMAy
Nhu v~y phep tfnh dil duqethl!'e hi~n dung ..
Neu ket qua kiem tra kh6ngd':lt yeu eau thl ta ehqn phuongan phan b6 dung sai khae eho caekhau thanh philn.
Tiep theo ta xae djnh to<) dotam dung sai eua cae khau thanhphiln. D6i vai cae khau B, va B,ta ehqn dung sai theo phfa flm, conghia HI: L101 = -0,05 mm,L103 = -0,045 mm. Toa dq tamdung sai eua khau B2 duqe tfnhtheo eong thue (4.12):
Tit do ta co:
a)
b)
50_0,2
200
-, 8,I 8"-E,
90
123
L102= L1
01+ L103- L10';= (-0,05) + (-0,045) - (-0,08) = -0,015.
Sai l~eh giai h':ln ci'm cae khau thanh philn duae tfnh theo cae eong thtre
(4.13) va (4.14):L1 6' = -0 os + Q:!. = 0' L1 HI = -0 os - 0,1 = -0 1mm., 2' , 2 '
L1B2= -0,015 + 0,13 = 0,05 mm; L1H2= -0,015 - 0,13 = -0,08 mm.
2 2
L1 B- = -0,045 + 0,09 = 0; L1 H' = -0,045 - 0,09 = 0,0,) mm.- 2 . 2Nhu vay ta co: B, = 140.0•1 mm; B2 = 2oo~g:gim; B, = 11° .0.09mm .
•Vi d':l2 (hili tOlin nghich).
Gia eong chi tiet tren hlnh 4.5 theo tien trlnh eong ngh~ a vi d\1 I de d':ltcae kieh thuae:
B, = 220 .0.IR,mm; B2 = 28°.0.21 mm;; B, = 110 .o.l4mm.
Sai I~eh gi6'i h~n ella khau khep kin dllqe xae dinh theo cae eong thue(4.13) va (4.14):
Neu lam tron s6 cae gia trj sai I~eh gi6'i h~n nay thl ta duqe:B" = 50+g:~,mm.
eftn xae dinh d9 ehinh xae eua ehieu dai do~n true co duang kinh 100nhat khi gia eong chi tiet theo tien trlnh eong ngM noi tren.
Gidi:
Chuang 4: Chu6i kich thuoe eong ngh~
1 "I "I .,
-(0,185- +0,21- +-0,14-) =0,313 mm ~0,31 mm.9
Ii" = 3
124
xa.y dlIng ehu6i kfch thu6'e (hlnh 4.5b) va xae djnh cae khau tang vacae khau giam. Kfch thu6'e danh nghia eua khau khep kin duqe xae dinhtheo eong th(le (4. I):
B,,= B,- B,+ B, = 220 - 280 + 110 = 50 mm.
Ta chon phuang phap xae suat de tinh ehu6i kfch thu6'e nay.
To~ d9 tam dung sai eua khau khep kin duqe xae djnh theo eong thue(4.12):
0,31 009~B;= -0,0575 + -- = , 75mm.2
~H"= -0,0575 - 0,31 = -0,2125 mm.2
~o,,= (-0,0925) - (-0,105) + (-0,07) = -0,0575 mm.
Dung sai ella khau khep kin duqe tinh theo eong thue (4.3).
Ta eh(;mpMn tram rui ro P = 0,27%, h~ s6 rui ro t" = 3, sai I~eh blnh
phuang trung blnh lUang d6i eua cae khau thanh philn Ie', = .!... Do do:9
4.4.5. Cap ehinh xae eila cae khan th3nh phan
Khi giai hili toan thu~n (bai toan thiet ke) dung sai eua khau khep kinco the duqe phan b6 eho cae khau thanh philn trong ehu6i kfch thu6'e theophuang phap "dip ehinh xae ngang nhau" (xuat phat tu gia thuyet 1a tat ca
CONGNG~ cRt Tf?.O MAy 125
cac kich thuoc deu duqc thue hien theo mot cap chinh xae) co tfnh d€n h~ sochinh xac a"
H~ so chinh xac a, va so dan vi dung sai i co quan h~ nhu sau:
- Khi tinh theo phuang ph:ip cuc d~i - c>I'ctieu
8a =~c 2:i
- Khi tinh theo phlrmlg ph,\p xae suat
8'1 - il
',- t~/~2'L,i2
So dan vi dung sai i duac x,\e dinh theo eong thue:
(4.20)
(4.21 )
(4.22)i = 0,45 ifD, + 0,001 D,
a day: D, - kich thuoc trung binh trong ph~m vi cae kich thuoe (0101).
Gia tr! so dml vi dung sai (hoac dung sai) ella cac pham vi kich thnoekhac nhau duqc ghi trong bang 4.2.
Bang 4.2. Gia tr! i trong cac ph~m vi kich thu'dc
Ph"m ~3 3"6 6+10 10" 18" 30+ 50 + 80 " 120 + 180 + 250 + 315 + 400 +
vi kich 18 30 50 80 120 180 250 315 400 500
thlidC
(mm)
i 0,55 0,73 0,90 1,08 1,31 1,56 1,86 2,17 2,52 2,89 3,12 3,54 3,89
Dua theo bang 4.3 ta xae dinh cap ehfnh xae e;h cae khau thanh phan.Sau do, dY'a theo cap chinh x,ic la xae dinh dung sai cua Cae kh,iu. T6ngdung sai eua cae khau thanh phan 'L,8, phai nhc>han hoile bang dung sai ellakhau khep kin 8,\:
(4.23)
Neu dieu ki~n tren khong duqe thoa man thi dn phili thay d6i dung saieua cae khau thanh phan i.
Bang 4.3. Quan h~ gii1a cap chfnh xac clla cac khau thanh phan va h~ so chinh xac
2:0; = 120+250+ 100=470~m
Theo bang 4.2 ta c6 s6 dan vi dung sai ella de khilu lao
Chuang 4:Chu<likich thudc cong ngh~126
2:0; = 120 + 280 + 100 = 500 ~m.
0, = 120 ~lm;0, = 250 ~m; 0, = 100 ~m.
T6ng dung sai eua cae khilu thanh philn:
i, = 1,86; i, = 3,89; i, = 1,56.
H~ s6 ehinh xae theo phuong phap el!'ed~i - el!'e ti~u:
Vi dLJ:
Xae dinh cap chinh xae cua cae khilu thanh philn va dung sai ella caekhilu A, = 54 mm; A, = 440 mm; A, = 36 mm; 0., = 500 mm;
GiJi:
500 = 68,41,86+ 3,89 + 1,56
Vai h~ s6 a, = 68,4 ta e6 cap chinh xac '" 10 (bang 4.3). Theo "s6 taydung sai" hoile "S6 tay e6ng ngh~ ehe t",omay" ta xae dinh cae gia tri dungsai d6i vai cap ehinh xae 10:
c6 nghla la: 2:0; < o~Khi dieu ehinh dung sai cua khilu A, tai 280 ~m thi t6ng dung sai ella
Cae khau thanh philn se biing dung sai cua khilu khep kin:
Cling each "1ll1 tuang tl!'nhu Iren ta c6 th~ x,ic dinh duqc dung sai ellacae khau thanh philn khi tinh ehu6i kfch tlurac theo phuong pluip xae sual.
., 5,1 7 10 16 25 40 64 100 160 250 400 640Cap 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15chinh
xac
CONG NG~ crrnT~OMAY
ChU'dng 5
?
CHUAN
5.1. DJNH NGHIA vA PHAN LOAI cHUAN
127
5.1.1. f)!nh nghIa
Khi gia cong cae chi tiet hay cac SilOphilm co khf dn dam baa chatIuqng thea yeu diu va gia thanh re nha!.
M(\t chi tiet tien hanh gia cong thtrang baa gom cac d,!ng b6 m~t nhusau:
- B6 m~t gia congo
- B6 m~t dung de djnh vi.
- B6 m~t dung de kyp ch~!.
- B6 m~t dung de do luang.
- B6 m~t khong gia congo
Trang th\lc te co the co m(\t b6 m~t ella chi tiet lam nhi6u nhi~m vI!khac nhau, ch&ng hiln co b6 m~t cua chi tiet vila dung de djnh vi, vila dungde kyp ch~t hay do ItrOng.
De xac dinh vi trf tuang quan giiia cac t6 m~t cua mot chi tiet hay giiiacac chi tiet kh,\c nhau ngtrai ta dtra ra khai ni~m v6 chuiln.
Hinh 5.1. Chu:;'n !hie! ke
b- Chudn c6ng ngh~
Chufin duqc dfmg trang qua trlnh cong ngh~ duqc g<;JiIii chufin congngh~, chulin cong ngh~ con chia ra cae 10(\i nhu sau:
"- Chufin gia cong dung de xac djnh vi trf cac be m~t, duang hoac diemcua chi tiet trang qua trlnh "gia cong co.
Chuang 5:Chuin
b)
128
Chufin duqc djnh nghia nhu sau:
"Chudn iii ttjp hflp nhitng be'mijt, duong hoijc diim cua m(!t chi tiltmii ciin crt VIlO do di xac dinh vi tri tuang quan cua cac be' mijt, duitnghoijc diim khac cua ban than chi tilt do hay cua chi tilt khac".
Oin luu y rang chufin co the Iii mot hay nhieu M m\it, duong hoac diem.Vj trf !Llang quan cua cac be mat, duang ho\ic diem duqc xac dinh trang quatrlnh thiet ke gia cong co, lap rap vii do luang.
Vi~c xac djnh chufin a m'?t nguyen cong gia cong CO chfnh la vi~c xacdjnh vi trf !Llang quan giii'a dllng cu citt va be m\it gia cong ella chi tiet dedam bao nhfmg yeu du ky thuat va kinh te a nguyen cong do.
5.1.2. Phfm lo~ichulln
Do mllc dfch va yeu cau sir dllng, chufin duqc pMn chia ra nhieu lo(\i:
a- Chudn thief M
Chufin duqc dung trang qua trlnh thiet ke duqc g<;JiIii chufin thiet ke,chufin thiet ke duqc hlnh thanh khi l~p cac chu6i kfch thuac trang qua trlnhthiet ke. Chufin thiet ke co thi! Iii chufin thuc: m~t A a hlnh 5-1 a, va chufinao: diem 0 a hlnh 5-1 b dung de xac dinh goc con a.
e6NGNG~ em T~OMAy 129
B
A b)
Hinh 5.2. Chu~ngia con-g
A
aj
Can lUll Y ding chuan gia cong baD gia cling la chuan thuc (hlnh 5.2).
Vi dl) ahlnh 5.2 chothay:
+ Neu gadat d~ tv d9ngdat kfch thuaccho ca lo~t chitIet may thlmat A lam ca 2nhi~m vl) m~tty va m~t dinhvi (hlnh 5.2a).
+ Neu ga dat chi tiet theo dUO"ngvach dau B thl m~t A chi lam nhi~m VlJ 'm~t ty con mat dinh vj la duang v~ch dau B (hlnh 5.2b).
Nhu vay chuan gia cong co th~ trung hay khong trung .vai m~t ty cuachi tiet tren d6 ga hay tren ban may.
Chuiin gia cong con chia ra chuan tho va chuiin tinh.
+ Chuiin tho la nhung b~ mat chua cluoc gia cong dung lam m~t chuan.
Trong h~u het cac truimg hop thl chu<1ntho la nhung yeu t6 hlnh h9Cth\IC cua phoi chlla duqc gia congo Tuy nhien cling co m9t s6 tnrO"nghopchuiin tho iii nhtrng M mat cia cluoc gia cong (ching han tnrac khi clua vaoxuang nguai ta da ti~n boc vo ca~'lruc Ian a ph,in xuang chuan bi phoi, mucclfch la d~ phat hi~n phe phiim ella qua tllnh tao phoi cI~van chuy~n de vagiam kh6i luang g;1 cong co).
+ Chuan tinh l~ nhfrng b~ m~t cia cluqc gia cong dtmg lam mar chuiin,chuiin tinh con chia ra chu<1ntinh chfnh va ~huan tinh phlJ' Neu chuiin tinhcon dtmg trong qua trlnh Hip nip sau nay thl g9i la chuiin tinh chinh. Connhung chuiin tinh khong cluqc dung tlang qwi trlnh Iftp rap sau nay thl g9i lachuan tinh phu.
Vi ill,l:
+ Mat 16 A ella b:inh rang dtJoc dung lam chuiin tinh cI~gia cong rang,
9 - CNCT
+ M~t 1 va2 eua piston Hinh 5.3.Vi d~ vo chuffn tinh
duqe gia eongd~ lam ehuan khi gia eong cae mi.lt khae nhung no khong duqe dung khi Hiprap nen m~t 1 va 2 duqe g9i 1a ehuan tinh ph", (hlnh 5.3b).
Chuong 5: Chuin
Lo A0)
Hinh 5.4. Chuffn I~p nip
130
nhung m~t Iii Asau nay eilngduoe dung d~Hip vai tr",etruy6n khi Hipnip, nen Iii Aduqe goi 1aehuan tinhehinh (hlnh5.3a).
e6NGNG~ ell: Tt;..O MAy 131
c) ChI/tin lap nip
Chuftn dimg de xac drnh vr tIl tUO'l1.gquan cita cac be m(it, duemg ha(icdiem trang qua tlinh Hip rap cac chi \;et may de t~a thanh cac b(>ph(in cuamay hay sim phftm thi duoc gai la chuftn Hiprap.
Oin luu y la m(>tb€ mat dung lam chuftn Hip rap ding c6 the trung ha(ickhong trung vai b€ m(it ty Hiprap.
Vid(J:
Khi Hip rap thiln d(>ngco dot trang can dam baa d(>th~ng g6c gilla t[lm16xylanh (m(it E) va tam 16truc khuyu M (cua chi tiet I) la 0,05 / 1000 mm(hinh 5.4), vi v(iy khi tien hanh l~p rap cac chi tiet 1,2,3,4 phai dam baanhling yeu du sau:
+D(>khong sang sang cha phep ella 6 tfllCM vai m(it I~p Ct.
+ D(>khong sang sang cha phep cua 2 m(it D, va C2•
+ D(>khong vuong g6c cho phep cUa tam 16chi tiet 3 va m~ltD3•
K
b)
BB
ooB
o+ D(> khong
d6ng tam cho phepcua 16 E va m(it Cngoai cua chi tiet 4.
De dam bao cacyeu cau da neu a trenthi ta phai giai m<?t aJ
chu6i kfch thuac Hinh 5.5. Cae lo~i ehuiintheo phuong phap aj A _Chuan kiam Ira; B - Chuan lAp rap; C - Chuan gia e6ng;I~p Hin, khi d6 cac 0 - Chuan Ihi€1 k€
m~t C], C2, D:;, D3 1a b) M~tK vua la chu~nthi~tke vua 18chu~ngia cong, 'v((a la chuanchuftn I~p nip. Ii\p rap. vlla la chuan kiam Ira
Nhung neu th\fc hi~n I~p b~ng phuong phap ra va kiem tra d~ khongvuong g6c cua m(it 16E vai mat M thi khi d6 m(it E tra th3nh chuftn ra l~pnip va cac m(it C" e" D" D, chila nhling m(it ty.
d) ChI/tin kilm tra (hay con glJi liJchI/tin do luimg)
ChUftnkiem Ira Ia chllftn ma nguai ta can Cllvao d6 de kiem tra cae kfchthuac, vj trf tuong quan gilla cac yeu to hinh h<;>ccua chi tiet may (ch~ng
5.2.QuA TRINH GA BAT CHI nET KHI GIA C6NG
Chu~nki~mtra
Chuong 5: Chuan
Chuan
tinh phI,!
Chu~n'cong ngh~
Chu~n15p nip
Chuan tinh
Chu~n
Chu~ngia ding
Chuan
tinh chinh
: Chulln thO
Chu~n30
Chuan !hie! ke
Chu~nth,!c
a) Qua trinh dinh vi.chi /itt.
Qua trlnh dinh vi chi tie't Ja sl! xae djnh vi trf ttran3 quan ella chi lie't sova'i dung Clf ci\t tnrac khi gia congo
Chang han khi gia cong mi!t A hlllh 5.6 thl chi tie't duqc djnh vi bftng
5.2.1. Khai ni~m ve qua trlnl1 ga d*t chi tiet khi gia c(jngChi tie't tnrac khi gia cong phili dtrqc tie'n hanh ga d;:it,qua tdnh ga d~t
chi tie't khi gia c(mg baa gam hai qua trlnh.
han, 0 hlnh 4.1a, be m;:itA vila la chulln thie't ke' vila la chulln ki~m tra d~xac dinh vi tri ttrang quan ella cac be mat thea kich thtrac A" A" A,).
Can Itru y, trcing th~rc te' co khi chulln thie't ke', chulln gia cong, chullnJap nip va chulln ki~m tra khOng trung nhau (hlnh 5.5a) va cling co khi hoantoan trung nhau (hlnh 5.5b).
Co th~ tom tat phan lo(\i chulln nhtr SCi da sau:
132
CCNGNG~ cHfi TAOMAy
m(it B di! dam baa kfch thuGCH iSH .
B
Hinh 5.6. M~t djnh vi B khi phay
133
Hinh 5.7. D!nh vj bling mam c~p3 chau tvdjnh tam
b) Qua trinh kt;p chiit chi tilt
• Qu,i;ti"lnh k"p ch~t chi tiet la qua tIPlrihco dil'lh vj trf clla chi tiet dii djnhvj.di! chong lai tac dong clla ngoai hrc (chll yeu la I~rcdt) trang qua trlnh giacong chi tiet, lam cho chi tiet khong rai khoi vi trf dii dinh vi.
Vi du, khi ga d(it chi tiet trIJc tren mam cap 3chau tlI djnh tam (hlnh5.7). Sau khi dua chi tiet len mam c(ip, v(in cho cac chau cap tien vao chodenkhi ram .chi tiet trung vai tam trIJc chfnh clla may, dO'la qua trlnh dinhvj. 'Sau dO'tiep tIJCv(in cho cac chau tien vao kcpch(it chi tiet, di! chi tiet sekhongbi dich chuyi!n trang qWt trlnh gia cong sau dO'.DO' la qua ti"lnh k"pch(it.
Can luu y rang .qua trlnh ga d(it baa gia cling duqc thlfc hi~n thea trlnht~r sau: qua trlnh djnh vi r6i Mn qua trlnh k"p ch(it. Khong baa gia lamnguoc I\li.
5.2.2. Cae phuong phap ga d~t chi tiet khi gia cong
a) Phuong phtip ra ga
M(it trang nhfi'ng phuong phap gil d~t Iii ra gaoCO'thi! chia fa hai truanghap la ra trlfc tiep tren may (hln'h 5.8a) hoac ra thea dau dii vach san (hlnh5.8[,).
Di! thlfc hi~n phuong phap ra ga nguai ta SlrdIJng m(it so dung cIJ nhlrban may hO~lCmlii ra, d6ng h6 so, h~ thong do quang hoc (nhu tren may doatoa d(i).di! xac dinh vi tri cua chi tiet so v6i may 110acdIJng cIJdt.
6 hlnh 5.8a la each ra trlfc tiep trenmay, chi tiet ra Iii I b\lc lech tam do
Hinh 5.8. Cae phtf<lng phap ra ga
t'!o phoi sai, M tan dung phoi nguai ta ga chi tiet tren mam cap 4 chfiu roi ratheo m~t A de dam bao tam ella 16 b,!c trung vai tam cua truc chfnh cuamay, bang cach dieu chinh cac chau cap cua mam c~p 4 chilu. Lam nhu v~ykhi ti~n m~t ngoai cua b,!c se dam bao chieu day cua b,!c deu nhau. Trongtmang hqp nay m~t A dong vai tra la chu1\n ra d!nh vj.
6 hlnh 5.8b la cach ra theo dau v,!ch san. Tmac khi phay, nguai ta rasao cho quy d,!o chuyen d9ng cua lucridao phay tIung vai dlrang v,!ch dau Bbang cach ke a m~t A, trong tnrang h'lp nay duang v,!ch dau B dong vai trad!nh vi.
If u diem cua phuong ph,lp ra ga:
+ Co the d'!t d9 chfnh x,\c nhat djnh nha ra ga (d9 chfnh xac d'!t du'lC adflYphl! thu9C vao tay nghe clla nguai th'l).
+ Co the lo,!i trit du'lc anll huang do dao mail den d9 chfnh xac giacongo
+ Co the t~n dl!ng du'lc mot s6 ph6i co sai s6 chi:' t'!o phoi Ian.
+ Khong can d6 ga ph(rc t\lp.
Nhu'lc diem ella phuong p1J3pra ga:
+ D9 chfnh xac thap.
+ Chilt luqng phl! thu9c nhieu vao tay nghe clui nguai th'l.
+ Nang suat thilp.
Phuong phap nay thuang duqc dung trong san xufit don chiec, loat nh6, .
Chuang 5: Chuin
b)
B
a)
134
CONGNG~ cHfi T~OMAy 135
trang sua chua va che t,:,othu.
b) Phuung phtip tl! dljng d(lt kieh thuD'e
Trang san xuat hang lo,:,t va hang kh6i de dam bao chat ltrqng va nangsuat khi gia cong ngtrai ta dung phtrong phap tl! dong d,:,tkfch thtr6c. Theophtrong phap nay sl! xac dinh vi tri tlrang quan gifra chi tiet, may va d\lng C~lelit thong qua cac co cau dinh vi cua do ga.
Vi d~l, tren hlnh 5.9, trtr6c khi phay chi tiet dtrqc djnh vi boi mat A dedam bilo kfch thtr6c H8H khi gia cong dtrqc djnh vj boi m\it B de dam baokfch thtr6c ali,.'
(flOA
Sa -.-r.-'---'-.a
.....
~ q;~ J::
" "'N "
Do d6 khi gia cong d10,:,t phoi (trang mi?t l[indieu chinh dao) neu nhtr di?mon 2 mat dao nh6 handung sai cho phep 0H' 0, thl B
cac kfch thtr6c H va a trangIo,:,t gia cong nay deu datyeu du.
lJu diem cua phtrongphap di?ng d,:,tkich thu6c:
Hinh 5.9. PhltClng phap tl! d9n9 <bit kich thltOC+ Di? chinh xac gia
cong it phu thuoc vao taynghe ella ngtrai thq va do d6 c6 kha nang dat dtrac di?chinh xac cao.
+ Thai gian gia cong nhanh han va do d6 nang cao dtrqc nang suat h,:,gill thimh s,ln phii'm.
Nhtrqc diem cua phtrang phap ltr di?ng d~ltkich thtr6c:
+ S61trqng chi tiet gia cong trang mi?t lo,:,tphai du J6n (de giam chi phithay dbi cho vi~c che tao d6 ga, dl!ng C\' cat viI dl!ng C~Ido chuyen dfmg,cling nhtr thai gian dieu chinh may ...).
+ Khong t~1Ild~lIlgdtrac mi?t s6 ph6i c6 ",i s6 qua 16n do qua trlnh ch€t~lOphoi gay ra.
+ Can ltru y rflllg, neu dung C\ldt mon nhanh trang qua trlnh gia cong,lam cho thai gian giua hai hin di6u chinh may ngi\n I,:,i,lam giam di? chinh
xae gia cong va lam,tang chi phf gia cong do d6 se diln den giam hieu quakinh te,
x
6
//
13'I III~
3 I
'2
Chuang 5: Chuan
,
Hinh 5.10. Sd do xac d!nh vi tri ella m9t v~tran tuy~tdoi trong h~ to'} dq De Cae
136
Ta lanluql thuc hil';ncae viec sau:
-"Tinh tien khoi'lap phuong tiep xue vai mat ph&ng XOY, khi d6 khoilap phuong bikhong che cae chuyen d(\ng:
+ Tinh tien theo phuong OZ .
. + Quay quanh phuong OY.
5.3.1. Khai ni~m ve b*c tu do cLlamQt,viit ran tuy~t d6i
Can' hieu ,rAng vephuong dil';n hlnh hoc donthuan thl b~e tu do theom(\t phuong nilO d6 cuamot v~t r!in tuyl';t doi lakhii nang di chuyen cua vatr!in tuyl';t d6L thep ,phuongd6 ma khong bi:hat ky cantra nao. Tuy nhien khainil';m nay trong pham vieong nghl'; ehe t~o,may dnduoc hieu ding neu vat r!intuyl';t ti6i c6 the dichchuyen trong mot giai hannao d6 theo m(\t phuong,cOng c6 nghia la v~t dntuyl';t dOi d6;c6, bac tu dotheo phuong'd6.
Nguoc lai v~t dn tuyl';tdoi khong the dich chuyen theo mot phuong naod6 c6 nghTilla ri6 bi khong che bac tl! do theo phuong d6.
Chfmg han, ,khi m(\t vat rfm tuyl';t doi la m(\t khoi I~p phuong trong m(\thI';toa d(\ De Cac, thl n6 bi khong ehe boi cac chuyen d(\ng nao (hlnh 5.1OJ?
-, -5.3. NGUY~N TAc 6 DI1'jM KHI DINH VI CHI TI~T
e6NGNG~ em: T~OMAy 137
+ Quay quanh phuong OY .
- Tinh tie'n kh6i lfip phuong tie'p xuc vai mat ph~ng YOZ, khi d6 kh6iI~p phuong bi kh6ng che' cac 'chuyen di\r,t;:
+ Tjnh tie'n thea phuong OX.
+ Quay quanh phuong OY .
+ Quay quanh phuong OZ.
- Tinh tie'n kh6i I~p phuong tie'p xuc vai m"t ph~ng XOZ, khi d6 kh6iI~p phUffilg bi kh6ng che' cac chuyen d(ing:
+ Tinh tie'n thea phuong OY .
+ Quay quanh phuong OX.
+ Quay quanh phuong OZ.
Neu hinh dung khi kh6j h!p phuong tinh tie'n de tie'p xuc vai ci\ 3 m'.itph~ng tren, c6 nghta la, mot g6c kh6i lap phuong se trung vai diem 0 cua hetoa d(l D6 Cae, thi vat rAn tuyet d6i la kh6i hip phuong bj kh6ng che' 6 bflC tudo sau:
+ Tjnh tie'n thea: OX,OY,OZ.
+ Quay quanh: OX,OY,OZ.
TImc fa khi kh6i I:ip phuong trung Mn diem 0 ella he toa d(l D6 Cae,thi c6 nhling b~c tu do duqc kh6ng che' qua m(lt Ifin, ch~ng han chuy6n dong
quay quanh OX duoc kh6ng che & mat ph~ng XOY, va cling duqc kh6ngche bai m;;.t ph&ng XOZ ... ta g9i tfUC1I1ghop d6 la sieu djnh vj. Nhu v~y sieudjnh vj la truang hqp Mc ttl do bi kh6ng che qua m(lt h\n, tnriYng hqp naykhong cho phep th\IC hien trong qua tTinh cong ngh~ khi ga d'.it chi tiet, di6u .nay se duqc n6i r6 a phan sau.
Tu su ph fin tfeh tren, neu v~t r&n tuyet d6i la mot chi tiet gia cong,mu6n xac dinh vi trf cua chi tiel trang qu:\ trinh dinh vi thi chi tiet d6 clingduoc kh6ng che 6 bftc ttl do khi dill n6 trong h~ loa do D6 Cae, nghia la:
+ Tjnh tie'n thea 3 phuong: OX,OY,OZ.
+ Quay quanh 3 phllong: OX, OY, OZ.
x
-x(L>O)
I
o
o
CL<O)
~
z
I
o
(00)
L
2
Chuang 5:Chuin
Hinh 5.12. Khoi V n~~n khong che'2 b~c II! do oz.oY.
Hinh 5.11. Khoi V did khong che 4 b~ctl!do oz,oy,oz,oy.
y
Chat Iry dai khang ehe 4 b~e tti do Chal Iry ng~n khang ehe 2 bae 1\I.do ox,oY-"---oX,ay,ox,OY
Hinh 5.13. £>!nh vi chi tiet b;\ng chot trl:J diJi va chot trl;l ngan.
138
e()NGNG~ em T~OMAy 139
Can luu <; rang trang qua tflnh dinh vj chi tiet khong phiii hie nao cGngkhong che dt 6 b*c II!do, ma tuy thea yeu cau gia cong i:J tlmg nguyen cong,so hac tll do c6 the khong che tll' I den 6. N6i cach khac la khi d!nh V!chitiet gia cong thl so b*c tl! do chi nen khong che can va duo
Dieu can chli <; nua la so b*c t~ldo dllO'Ckhong che (so diem djnh vi)con r:h\1thu<,?cvao kfch thll6'c ella be mat dinh vj clia chi tiet va d6 gao
z
D
a-X
L <.D
Hinh 5.14. Chollram khong khong ch€l b~c I\tdo ~.
Dll6'i day la m<,?tso' vi dl! ve cac chi tiet d!nh vi:
- M~I ph~ng wang dllang 3 diem (kh6ng che 3 b(lc tll do).
- DI1C1ngth~ng wang dllang 2 di~m (kh6ng che 2 bac IIIdo).
- Khoi V dai Illang dllang 4 di~m (khong che 4 b*c II!do, hlnh 5.11).
- Khoi V ngftn IllOl1gdllang 2 diem (kh6ng che2 b*c IIIdo, hlnh 5.12).
- Chol IfI! dai Illffilgdllffilg 4 cti~m(khong che 4 b*c IIIdo, hlnh 5.13a).
- Chol lru ngftn Ill'ong dllffilg 2 di6m (khong che 2 bac Ill' do, hlnh5.l3b).
x
x
Chuang 5: Chuin
OD
L
140
l
- Ch6t tram tuang duang I di~m (kh6ng che'l bac tudo, hinh 5.14).
- Hai mil; tam tuang duang 5 di~m (kh6ng che' 5 b~c tu do, hinh 5.15).
- Mam cap 3 chii'u tu dinh ttun wang duang 4 di~m (kh6ng che' 4 bac tvdo, hinh 5. I6).
zHinh 5.15. f>jnh vi bang 2 mui tam khong che 5 b~ctl! do oz,ox,ay,oz,oy.
y
Hinh 5.16. Mam c~p3 chau tlfd!nh.tam khong che 4 b~ctl!do Oi,oy,oz,oy.Tra lai khai ni~m sieu dinh vi: khi m(>tb~c tv do duqc kh6ng che' qua
m(>t Hln thi gqi la sieu dinh vj; trongqu<l trinh dinh. vi chi tie't khong chophep xily fa tnrong hqp sieu djnh vj.
Yi du, a hinh 5.l7a ne'u chi tie't duac dinh vjrbang m~t A vai ch6t tr\!daila'4 b~c tu do, va mat B la 3 bac tLrdo thi tnrO(1ghqp nay 1a sieu dinh viva khi do xily ra 2 truong hap sau:
+ Chi tie't bi nghieng, mat B clla chi tie't khOng tie'p xuc vai mat ph~ngcua ch6t ty (hlnh 5.l7b).
+ Ch6t dinh vi co th~ hi be nghieng d~ milt B Ctla chi tie't co th~ tie'p xuc
eCNGNG~ em T~OMAy
vai mi!t ph~ng cua ch6t ty (hlnh 5.l7c).
b) c)
141
Hinh 5.17. Sieu dinh vj
Can ltru y ding khi chi tie't bi kh6ng che qua 6 hac tl! do cling lit mqttruang hqp cua sieu djnh vi. Cho nen khi djnh vi chi tiet, s6 bflCtu do dUDCkh6ng che t6i da lit 6 b~c lU do.
5.4. eACH TiNH SAl 56 GA UAT
Mqt trang nhfrng yeu t6 anh hUCmguen dq chfnh xae gia c6ng lit sai s6ga dat cua chi tiet. Sai ,s6 nity duO'cxac djnh bang cang thuc sau:
trang do: E, - sai s6 chuiln.Eke - sai s6 k~p ch~H.f. ", - sai s6 cua do gao
5.4.1.each tinh sai so k~pchat (E kJSai s6 k<;p chat lit luang chuyen vi cua chuiln g6c chieu tren phuang
kfch thuac thlfc hi?n do Il!c k<;pthay d6i gay ra.
£ k..: = (Ym:lX - Ymin) casu
trang do: a, goc hqp boi plurang kfch thuac thuc hi?n vit phuang dichchuyen y cua chuiln g6c.
Yen" - Yen;" - luqng chuyen vi Ian nhfit va nhi'>nhat ella chuiln g6ckhi luc k<;pthay dbi.
S,! djch chuyen Cllachuan g6c Eldo tac dung cua luc k<;p111mbien dang
y = e.q"
ChuClng 5: Chuan
y
w
IfHinh 5.19. Quan h~ gifra i"c k~p va chuyGn vi
khi go chi li"l Iren do go
Ymax
w
Hinh 5.18. Bien d~ngtiep xue eua chatty ella do 93 viii be m~tchi tie't gia cong
Hinh 5.20. Sai so do hIe k~p gay ra
Su dieh ehuyen ella ehuftn g6e co the do hIe k~p thay d6i, do bien d,!ngtiep xue eua ])6 mat chi tiet va db gao Quan h~ gii:ia life k~p khi thay d6i vachuyen vi duqc bieu di6n b hlnh 5.19.
Trang do: C - h~ s6 ph\! thu6e vao v~t li~u va tlnh trryngella b€ mM tiep xue.q - rip lue rieng tren l,€ m'lt tiep xue (N/mm')n - chi s6 x,\c dinh bang thHe nghi~m (n<I).--l~
IA
142
b€ m~t eua chi tiet dung de dinh vi va nhi:ing thanh phan dinh vj ella db ga(eh&nghan eh6t ty hay phien ty). Bang thue nghi~m giao sU A.P X6e616pxkidii dua ra e6ng thtle xae dinh bien d,mg b eh6 tiep xue gii:iam~t chi tiet vaieh6t ty eua db ga (t,!i diem A hlnh 5.1R):
CONG NG~ em T~OMAY 143
H1nh 5.20 la mot vi dll ve sai so do Ilfc k<;pgay ra, khi Ill"ck<;pthay d6itu Wm;"den W;"" thl phoi cling chuy~n vi tll Ym;"den Ym",va do do kfch thuacgia cong thay d6i tll Hm;"den Hm",.
5.4.2. Cach tinh sai so cua db ga (E dg)
Co th~ tfnh sai so cua do ga thea cong thuc sau:
E,l~ = 8"1 + Ell' + Cld
trong do:
E ,,- sai so che t~o do ga, no lh~ hi~n b d(i khong chfnhxae cua co caudo ga khi che t,)O, chi\ng han nhu COcau dinh vi, COcau danhuang, cfrso daD...
Em-sai so mon khi sll dung do ga, chi\ng h~n, d(i mon elHtdo djnh vilam thay d6i vi lrf dinh vi cua chi tiet ga dilt, d(i mon clla do djnhvi p1ill thu(ic vao nhieu yeu 10 nhu ket cau, V(ltli~u, kfch thuac,tn;mg luqng va tlnh trang tiep xuc ella M mat chi tiet gia congoChi\ng han, do mon cua nhfrng chot ty khi djnh vi co th~ xac'djnh thea cong thuc lhtlCnghi~m sau:
u= ~JN (~m)
(N - solan tiep xuc cua bCmill phoi hay chi tiel vai chot ty.~ - h~ so phu thuoc vao tlnh tri)ng be mat va dieu ki~n tiep xlkgifra phoi hay chi tiel vai chot ty.)
E Id- sai so ga dill do ga tren may, sai so nay co tM xae dinh thea tUngtwang hqp cu th~ cua vi~c ga dilt do ga tren may, nhfrng sai sonay khong Ian neu thlfc hi~n vi~c ga dilt do ga tren may theadung yeu duo
5.4.3.Cach tinh sai so chudn (E JNhu da hiet, chuAn thiet ke va chuan cong ngh~ co th~ trllllg nhau hoilc
khong trung nhau, neu chung trung nhau thl co nghia la da th~ hi~n tot quandi~m cong ngh~ khi thiet ke hay noi each khae ban thiet ke co tfnh congngh~ cao.
Tuy vi}y, khong phili twang hqp nao cling t~o duqc chuAn thiet ke vachuAncong ngh~ trung nhau, VIV\IYtrong mot so twang hqp khi che 1\10 phai
thay d6i mot so kich thuac thiet ke da cho. Ch~ng han mot kich thuac khithiet ke co th~ la tlnh va va huang, nhung trang cong nghe kich thuac do coth~ bien d6i va co huang.
Vi du, xet kich thuac 100+0.1 gifra 2 M mat /I. va B cua chi tiet hInh 5.21.
Chuang 5: Chuin
Hinh 5.21. 51! hinh thimh kich thltOc c6ng ngh~
144
Do yeu cau lam vi~c saunay coa ch i tiet, nguai thiet kecho kich thuac 100 mm vai sail~ch cho phep +0,1 mm. Contren quan di~m cong nghe thlchu y den su hInh thanh ellakich thuac do trang qua trInhcong ngh~ nhu the nao. Mat Ahay mat B se duCic gia congtruac? Gii\ sir m~t A duqc giacong b nguyen cong sat twac vamat B duCic gia cong b nguyen cong tiep thea thl kich thuac IOOmm co gocb A va huang ve m~t B. Kich thuac cong ngh~ co huang r6 r~t, huang do ditll goc kich thuac tai m~t gia cong. Khai ni~m ve goc kich thuac chi dllllgtrang ph am vi cong ngh~, no co th~ trung ho~c khong trung vai chu1ln thietke (vI co th~ kich thuac do se duCic thay d6i trang qua trInh cong ngh~). vem~t cong ngh~ dieu quan trang la khi gia cong chu1ln dinh vi va goc kichthuac co trung nhau khong? VI neu chu1ln djnh vi khong trung vai goc kichthuac thl se sinh ra sai so chu1ln va se anh huang den d(l chinh x,\c coa kichthuac gia cong.
Uiy vi d\1 duai day de xae dinh sai so chu1ln.
6 hInh 5.22a khi gia cong mat N se hInh thanh kich thtrac A, thl chu1lndinh vj va goe kich thuac la m~t K (chu1ln dinh vj trung vai goc kich thuac)do do sai so chu1ln coa kich thuac A la E ,A= O.
6 hInh 5.22b khi gia cong mat N chu1ln djnh vi la mat K va goc kichtlnrac la m~t M (chu1ln djnh vi va goc kich thuac khong trung nhau) nhu v~ykich thtrac B chiu anh huang coa bien d(lng eoa goc kich thuac M la 0 H' Khido sai so chu1ln coa kich thuac B Ia E,.= 0H'
e6NGNGHt eH! T~OMAy 145
Tu cach phan tfeh trong vf du tren co th~ dinhrtghia ve sai s6chu1\n nhu sau:
Sai s6 chu1\n sinh ra khi chu1\n dinh vi khOng trung vai g6c' kfch thuacva co gia tri bang luqng bien d6ng cila g6c kith ,thuac chieu len phuang kfehthuac thl1chi\\n.
Koj
Kb)
• 1i; ,~, "" ." II
Hinh 5.22. Sai so chu~nsinh ra khi .chuin d!nh V!' khong trung,voi kich thLtoc1l1~rcchilt kfch thuac can dat duqc khi gia c6ng HI kh'~u khep kfn Clla
chu6i kfch thuac c6ng nghe, chu6i do dual' hinh thilnh .irong m6t nguyenc6ng hay m<)ts6 nguyen cong.
Cal' khau ella chu6i kfeh thllac co th~ la nhiing kfch thuac thay dbi (lmhhuimg den su bien d<)ngella khau khep kfr\~.!loac lit \ihimg kfch tlurac khongthay db; (ch;'mg h,!n, kfch thuac tu llrai dao den be m~lt ban may hay diiga...).
Neli gqi L lit kfch lhuac can dat duac.khi gi~c6ng, thi no [,hu lhu<)cvaocal' kfch thuac thay dbi va nhimg kfeh thLIackh6ng thay dOi trong ITI<)tchubikfch thuac lien quan khi gia cong:
Trong do:
x" x, ... x" - nhi1ng kfch lhuac ihay dbi.
ai' a2 •.• a" - nhi1ng kfr:h th~rac khong tJuiy.d6il
Khi tfnh sai s6 chu.1Jleho m<)tkfeh ihuac L nito do (f;c,') eo nghia lit
phili xac dinh luang bien d'}llg cua kfeh thuae d.l khi nhiing' "<feh. thuac lienquan lhay dbi.
Neu goi llrqng bien dong clla kfch thuae L la ~ L thlno d•.'uc xac dinh,
10. CNCT
btmg tcing cae luong bien di?ng ella cae kich thuae lien quan:
Trang thue te thuang dung 2 phuang phap cue d,li - e,re ti<'uva xac suatde tinh sai so ehu&n:
Chuang 5: Chain
b) Phuong phap xac sua!
Phuong phap nay duae sir d,ll1g khi yeu cau di? chinh xae gia eong cao,thuang duae dtmg trang s,ln xWlt loat 10'1. hay hang khoi. Tfnh sai so chwintheo phuong ph<ipnay cho li() ehinh x,\c eao han pllltang phap we dai - Clretieu.
a<p alp a<pD.L= -D.X1 +-D.X, +...+-D.X
ax] 8x2 - aXil 11
Theo phuong phap xae suat th, sai so chuftn ella mot kich tlmae L naodo duae tinh nhu sau:
Khi lap ehu6i kich thuae eong ngh~ can thue hi~n theo nguyen t~c ,au:ehu6i kich thuae eong ngh~ b~t dfiu tir m~ltgia eong tai m'lt c1lltflndjnh vi,sau do den ehui\n do luang (goc kieh thuae) roi euoi cung tra ve mi).t giaeong. Nhu vi).ykhi J:)pehu6i kich thuae can dam bao tinh khep kin elIa no.
146
a) Phuong phtip c,!c dt.Ziva cuc tilu
Khi di? ehinh xae gia eong khong cao, trang dieu kien san xuat donehiee, loat nh6 thl co th<'dtmg phuong phap nilY.
Theo phUffilg ph<ipnay !ruae het phai Ii).pehu6i kich tlmae eong ngheeho kfeh thuae can tinh sai so ehu&nL. Vai vai tro la khau khep kin khi dokich thuae L dong vai tro 1a mot ham so, con cae khau thanh phan trongehu6i kich thuae eong ngh~ la bien so. Sai so elIa kich thuae L duae tinh nhusau:
C()NG NGHJ!;'CHlJTA-OMAy 147
Trang do: K, la h~ s6 phI,! thu,?e vaa guy Iu~t phan b6 ella cae kichthuae trang ehu6i kfeh thuae eong ngh~, thuang lay K, = I + 1,5. Khi phanb6 thea duang phan b6 ehua'n (Gaus) thl K = I.
Nhu vay khi mu6n tfnh sai s6 ehua'n eha mot kfeh thuae L naa do, tmaetien phi\i xae djnh duqe ehu6i kich thuae lien guan ella no sau do dung eongthue tfen d~ tfnh.
Duai day la mot s6 vf du v6 each tfnh sai s6 ehua'n eua kich thuae giaeong thea phuong philp e,!e dai va cue ti~u:
Vid~1:
Tfnh sai s6 ehua'n eha cae kich thuae H" H2, H, trang truong hqp phayvat m'?t m~t tr~l (hlnh 5.23) co duang kfnh D+'" . Chi ti€t duqe djnh vj trenkh6i V dai vai goe a.
I
1
Hinh 5.23. So do dlnh vi Ir~c Iren khbj v dai dEiphay m~1val.
Chuang 5: Chuin
E= Ii . _ liD [...I _ sin ~ :Cll2 0 2 I • a
sm-. 2
E = ~[. 1+ Sin. ~ ].Cll1 2 . a
sm-2
H2=D- HI.
" 8<pEc,. = L:- f.x;
i=J 8XiliD liD sin ~
E =-----C~IJ 2 2.a
sm-2
E = liO(.I_ sin~ ]....elll 2' . a !
SIJl- .2
Ap dl,lng eong (hue:
- Tinh Ec :", H, = AO + OE = AO + MO.sin~.
MO=MN-NOvaNO=AO. _1_ (vIOA=OK). a81n-
2
Vii.y HI=AO+sin~(MN- OA )vaiAO= D (hI. a 2sm-2
H, = MN.sin~+ AO _AO sin~. asm~2
MN . rt AO sin~ OA 'aj= .Sln •....;x] = ;X7=.--. va- . asm-
2
148
C6NGNG~ cHtf T~OMAy
- Tfnh Ec II)
H3 = OE = HI - D/2
EC", = 8; [1- Sin~]_ 8;sm-
2
= sin~ 8D, cell
.1 • a 2sm-
2
Vi dlJ 2:
Dinh vj chi tiet bang mui tam (tilrih5.24).
149
c
b
A = const
a
a)
c A = canst
a
v)
+
-
Hinh 5.24. Sa do djnh vi tren.2 mui tam
Khi chi tiet dinh vj bang 2 miii tam (hlnh 5.24a~ ttilsai s6 chu~n cllacac kfch thuac nhu sau:
+ Sai s6 chu~n clla kfch thuac a
Ec, = 0 VIA = const duqc di6u chinh san trongm6i 10':!tchi tiet.
+ Sai s6 chu~n clla kfch thuac b
Ec• * 0 VIkfch thuac chi6u sau 16tam thay d6i (m~t chu~n djnh vi) do
<'mhhuang clla dung sai g6c can cac chi tiet trong 10':!tgia cong, lam cho vitff m~t dllu ben trai khOng c6 dinh so vai d~mgC\l dii chinh san.
+ Sai s6 chu~n clla kfch thuac duang kfnh D
Ec" = 0 VIkfch thuac duang kfnh D khong chju anh huang clla sai s6
"£
Chuang 5: Chuiin
or.'"b)
"
.- or.~
:f
c)or.'"
:£
or.
Hinh 5.25. £l!nh vi chi tiet tren chat
t(\, dai dfI gia cong m~tvat.
+ Trucmg hqp 2: chi tiet duqc ga tfench6t tfl) dai co khe ha /'; (hlnh 5.25b).
E = 80 + 8 1+ 8, + 2e + 2/,;elll 2
E = 80 - Ii I' 8 - 2e - 2 /';ell} 2 c
Duaj day tinh sai s6 chuan cua cac kichthuac HI' HzVaH, trang 3 truang hqp:
+ Trucmg hqp I: chi tiet duqc ga tfench6t tm dai kh6ng co khe ha (hlnh 5.25a).
8Ec = -12.+ 2e
HI 28
Ec = -12._ 2eII} 2
Ec = 2e113
Vi dlJ 3:
Djnh vj chi tiet tren ch6t tm dai di! gia cong mi.it vat chi tiet co duang
kinh ngoai la DODducmg kfnh 16 d;' , do I~ch or.'"
tam cua ]6 va mi.it ngoai la c, ch6t co ducmgkfnh la d~~. :r:.<:')
150
goc can, nhung dq 19ch tam ella 2 16 tam (chu~n djnh vi) co thi! gay ra sai 56chu~n cua kich thuac dlrcmg kfnh 0, khi do co thi! lay Ec" = E" = 1/4 0 D(E"
la dql~ch tam giii:a 2 16 tam tren chi tiet gia cong).
Khi chi tiet duqc dinh vi tren 2 mili tam: mili tam tnii m~m con mili tamphili cUng (hlnh 5.24b) khi do mili tam tnii mtm se tv ditu chinh sai l~chchi~u sau 16 tam lmg vai 10\lt chi tiel. Do do vi trf mi.it diiu ben tnii cua chi
. tiet khong thay d6i so vai dung cl) dinh san, VI the sai s6 chuan cua kfchthlrac gia cong b se Ia:
CONGNG~ cHfi TAO MAy 151
+ Truang hap 3: chi tiet duac ga tfen ch6t tm dai co khe hb mot phia(htnh 5.25c).
80 8c 8,E =-+-+-+2eC"I 2 2 2
80 8c 8,E =------2eC", 2 2 2
8(. 8,E =-+-+2eell, 2 2
5.5. NHUNG mriM cAN TUAN THU KHI CHQN CHUAN
Khi ch<,mchu:ln d~ gia cong dc chi tiet may ta phai xac dinh chu:ln chonguyen cong dau tien va chu:ln cho de nguyen cong tiep theo. Thongthuang chu:ln dung b nguyen cong dan tien trang qua tftnh gia cong chi tietmay la chn:ln tho, con chu:ln dimg cho cac nguyen cong tiep theo la chu:lntinh.
Mllc dich cua viec ch<:>nchu:ln la M dam biio hai yeu cau:
- Bao dam chat luqng el,a chi tiet may trang qua tdnh gia congo
- Nang cao nang suat va ha gia thanh gia congo
Du6i day la m'?t s6 di~m can tuan thu khi chon chu:ln.
5.5.1. Chl.Jn chu1\n tho
Chn:ln tho thuang duac dung tfong nguyen cong dau tien trang quatdnh gia cong ca. Vi~c ch<:>nchn:ln tho co y nghla quyet djnh d6i v6i quatdnh cong ngh~, co anh hubng den cac nguyen cong sau va den d,? chfnh xacgia cong cua chi tiel. Khi ch<:>nchu:ln tho can luu y hai yen cau sau:
I - Phan ph6i du 1uqng du cho cac M m~t gia congo
2 - Bao dam do chinh xac can thiet ve vj tfi lllang quan gitia cac be m~tkhong gia c6ng v6i nhting M m~t duac gia congo
Vi d\l, khi gia c6ng dc he mat A, mat B va 18a cua m'?t chi tiet h9Pb~ng phoi due (htnh 5.26a), ta chia hai truang hqp sau:
- Truang hap 18due dac (chua co 16) tht co th~ lay mat A lam chu:ln thOd~ gia cong 18, san do lay 18 lam chn:ln d~ gia cong m~t A. Cnoi cUn3 lay
152
mat A Himehu;\n di' gia e6ng m~t B.
B
Chuang 5: Chu.1n
c
a) Ph6i due cho'chi tiet hqp b) Vo d(mg Cd
Hirih 5.26. Vi dl:l ve each chQn chu~n tho.
- TruOng hqp 16 due r6ng, thl phai lily 16 lam ehu;\n di' gia e6ng m~t Asau do Jily m~t A lam ehu;\n di' gia eong 16 va m~t B. Nhu v~y luqng du sephan bodeu, tranh duqe phe ph;\m do 16 due bi I~eh, VI neu 16 due bj I~ehluqng.du phiin bo khong deu thl khi gia eong de bj I~eh, sinh ra sai so hlnhd~ng hlnh h<;>e(nhu do con, di? ovan ...) va l\le dt khong deu se sinh ra rung.TruOng hqp 16due I~eh qua nhieu se khOng du luqng du di' gia eong 16.
B C
A
a) o b}
Hinh 5.27. ChQn chu~n thi> hi m~t khang gia cang
Khi gia eong vo di?ng ca di~n (hlnh5.26b) yeu cau phiii dam bao di? dayeua thanh vodeu d~n, nen eh<;>n16A lam ehu;\n tho di' gia e6ng m~t day C,rbi sau do lily C lam ehu;\n di' gia eong 16A, thl se dam bao do dbng tiim vai
C6NGNG~ cHt TAoMAy 153
m~t B. Khi khong co do ga thl can lay dau 16A de dam bao thanh 16 gifra Ava B co de?day d~u d~n, lay dau nhu v~y chfnh la lay 16A lam chu~n dinh vj.
Dl!'a vao nhling yeu cau tren hguai ta dua ra nam diem can tuan thu khich<?fichu~n tho:
I -Neu chi tiet gia cong co m(>tb~ m~t !:hOng gia cong thl nen chon b~m~t do lam chdn thO, VI nhu v~y sl!' thay d6i v~ vi trf tuO'Ilgquan gifra caeb~ m~t gia cong va b~mat khong gia cong se la nhi'>nhat.
Chfmg h~n tren hlnh 5.27a chQn mi!t A (la m~t khong gia cong) lamchu~n tho de gia cong cae b~ mat B, C, D, E. Khi gia tong piston bang phoigang duc trong khuon cat (hlnh 5.27b) thl nguai ta chQn chu~n tho la mattrong va mot diem a dau piston, de thanh piston co chi~u day d~u theo yeucau.
2 - Neu co me?t so be m~t khong gia cong, thl nen chon be m~t khonggia cong nao do co yeu cau d(l chfnh xac v~ vi trf tuO'Ilgquan cao nhat (d6iv6i cac b~ m~t khong gia cong) lam chlI~n th(i.
Ch~ng h~n khi gia cong 16 bien (hlnh 5.28) nen lay m~t A lam chufrntho de dam bao b6 day 16d~u nhau, VI de?chfnh xae v~ vi trf tUO'Ilgquan gifra16 tam v6i mi!t A cao hO'Ilv6i mi!t B.
/
Hinh 5.28. Chu~ntho A 13m~tkhong gia congco yeu cau va dQ chinh xac vi tri htdng qua" cao "hat.
3- Trong cac b~ m~t phai gia cong nen chon be miit nao co luqng du
154 Chuang 5:Chuin
nh6 va d~u lam chuan th6. Vi d\!, khi gia c6ng bang mayti~n (hinh 5.29)nen chon mi)t B lam chuan th6 de gia c6ng mi)t A, sau d6 lay mi)t A lamchuan de gia c6ng l1].imi)t B, vi khi duc mat B nam i:J nita phiin khu6n duaic6 cau truc kim 101].it6t hoo mi)t A va do d6 c6 khil nang ch6ng mon t6t han.
4- C6 gang ch\ln b~ mat lam chuan th6 tuang d6i Mng phang kh6ng c6mep ren dap (bavia), dau hai, dan ng6t hoi)c qua go gh~.
5- Chnan tM chi nen dfmg m\it Hin tmng ca qua trinh gia c6ng.
A
Hinh 5.29. Ch9n chuiin thokhi gia cong bang may ti~n.
a_._.tf1 / 3
2
Hinh 5.30. Chc;mchu~nthokhi gia cong trl;lc b~c.
A
Vi d\!, khi gia c6ng tr\!c bac (hinh 5.30) neu Ian thu nhat lay mi)t 2 lamchuan de gia c6ng mi)t I, vii hin thu hai van IflYmi)t 2 lam chuan de gia c6ngmf!t 3 thi kh6 d,lm bao d6 dong !tim giua mat 1 va mat 3.
5.5.2. Chl,m chutin tinh
Khi ch\ln chllan tinh can lUll Y cacdiem sau day:
1- C6 gang chon chllan tinh 1achuan tinh chinh, nhu vay lam cho sais6 v~ vi trf tuoog quan khi gia c6ng vakhi lam vi~c la nh6 nhflt, di~u nay ratqllan tr\lng khi gia c6ng tinh.
Chang h1].n,khi gia. c6ng rang cilabanh rang ta ch\ln bi! mi)t 16 A lam
Hinh 5.31. La A dung lam chu~ntinhchinh khi gia cong rang ella banh rang.
C6NGNG~CH!T~OMAy 155
chufrn tinh (hinh 5.31), nhtrng 16 A sau nay cling la b~ mi.it I~p nip vai truechuy~n d(mg cua banh rang.
2- Co g~ng ch<;mchlliln dinh vi trung vai goc kich thllac M sai so chll:1nb&ngkh6ng (xem vi d,l a hinh 5.22a khi c6 Be" = 0).
3- Ch9n chufrn sao cho khi gia c6ng chi tie't kh6ng bi bie'n dang do hTCdt, luc kep, mi.itchll"n phiii du di~n tich djnh vj.
Vi dll, sa do k"p chat chi tie't khi gia c6ng 16bien (hlnh 5.32).
,
Hinh 5.32. Sa do k~p ch~t chi tilit khi gia c6ng 16 bien.
4- Ch9n chllfrn sao cho ke't diu do ga d<mgian va thui.inti~n khi SlTd,mg.
5- Co g~ng ch9n chllfrn Ihong nhat d~ sai so chu:1n la nho nhat. Chonchuan thong nhat, c6 ngh'ia la, trong nhi~u liin ga c6 th~ dung cung m(>tchllfrn.Vi trang qua tdnh ga dat ne'u th3y c16ichufrn nhi~lI Hlnthi se sinh ra sai so tichluy a nhfrng liin ga sau.
Dllai day la m(>tvi dl) c1~so sanh khi chon chufrn thong nhat thi sai sochufrn nho h<mJa khi ch9n chllfrnkh6ng thong nhat.
Vi dlJ:Khi gia c6ng cae mi.it cua ill(>tvo h(>p(hinh 5.33), c6 th~ so sanh hai
truang hqp ch9n chuan thong nhat va ch9n chufrn kh6ng thong nhat khi tinhsai so chufrn cho cae kich thllac a, b, h c1~thay r&ngkhi ch9n chllfrn thongnhat thi sai so chuan se nho han (bang 5.1).
1- Tinh sai so chllfrn cho cae kich thuac a, b, h khi gia c6ng trangtruang hqp Ch9n chuan kh6ng thong nhat (hinh 5.33).
- Khi gia c6ng Md~t kich thllac a (hinh 5.33a) chufrn c1jnhvi la mat day
156 Chuang 5: Chuin
(3 di~m) va m~t K (2 di~m), va k<;pch~t IU m~t L bing Il!c k<;pW. Khi dosai s6 chu:ln cua kich thuGCala:
€Ca= 8A- Khi gia c6ng d~ d:;tlkieh thuGe b (hlnh 5.33b) ehu:ln dinh vi la m~t
day (3 di~m) va m~t L (2 di~m), va k<;pchat It I m~t K bing Iue k<;pW. eMy, a day dii d6i ehu:ln Iu m~t K sang m~t L. Khi d6sais6 ehufuJ eua kichthuGe b la:
b ~tJa a
Daa phay I .
• h:Oao phay
L C==const
p
AAB
B 8
b
~ I'~" !h
le"canstla
a (t"canstA
A I A I8I B II
a) b) cj
Hinh 5.33. Sa do djnh vi khi gia cong vo h{lp
trang tnrang h<;1pchQn chua'n khong thong nh'-1.
- Khi gia e6ng de d:;tt kieh thuGeh (hlnh 5.33e), ehu:ln dinh vj cling
C6NGNG~ C~ T~OMAy 157
gi6ng nhu truemg hop gia e6ng kfch thuGe b. Khi do sai s6 ehuan ella kfchthuGe h Iii:
te" = 0, + Ob + 0 A + 0 B
2- Tfnh sai s6 ehuan eho cae kfeh thuGe a, b, h khi gia e6ng trongtruemg hop eh<;>nehuan th6ng nhat (hlnh 5.34).
h
A' a
Dao phay
a A .rr-~I1fC~"b
h
C:"",const
a A
Hinh 5.34. ChQn chu~il thong nhat khi gia cong cae kich thuoc a. b, h.
De gia e6ng cae kfch thuGe a, b, h can eh<;>nehuan th6ng nhat Iii miltday (3 diem) mi?t eh6t tr~1ngiin (2 diem) va mi?t eh6t tram (I diem) nhu trenso d6 hlnh 5.34 vii sai s6 ehuan eua cae kfeh thuGe a, b, h Iii:
- Sai s6 ehuan ella kfch thLloe a: tc.. = 0 A
- Sai s6 ehudn eua kfeh thuoe b: tco= 0, + OA'
- Sai s6 ehuiln ella kfch thuoe h: tc = 0"+ 0, + OA'"
Bang.551:So:sanh sai so chu~n clla cac kich thlidC a. b, h trong 2 trliang h~p ch\m chu~nthongntiatva ch\m chu~n kh6ng thong nhat.
Khi chQn chuin thong nhat Khi chQn chu~nkh6ng thong nhat
tc..; 0 A te" ; 0 A
tco
; /) • + /) A' Ec~= 3 a + 8 A + 8 B
te ; O. + 0 ,+ 0 A" tc ; O. + 0 , + 0 A + 0 B
" "
£'c., < f.Ca
L'e,. < ceh
Chuang 5: Chufn
1-Diem zero eua may (machine zero point} M-$-
Do Iii di6m c6 dinh tren bim may, do nha che ti,loquy dinh va khongduqc thay d6i. No Iii co sa (M xac dinh cae di~m khac, vf trf chfnh xac elladi~m M se duac chi 1'0 trang huang dan Slrd\mg may, song nguai sir dungkhong nhilt thift phai bifl.
2. Die'm g6C(reference point) R ~Day la mi)t di6m nam trong vlmg lam vi~c cua may, duqc xac djnh
chinh xae nha cae Cll hanh trlnh. Vi trf lUang quan d6i VGidi6m M va di6mR luon Iuon xac djnh. Thay cho cli~mM trong qua trlnh lam vi~c, h~ th6ng
Vi~c xae dinh chuan tren may di~u khi~n s6 CNC chfnh .Ia vi~c xae djnhvi trf tUO"I1gquan gifra may, dung cu ci\t va.chi tift gia cong thOng qua caedi~m chuan g6c vii cae di~m co lien quan.
5.6.1. Di~m zero va cae di~m lien quan6 m6i may di~u khi~ s6 dn phiii xac c1inhcae c1i~mzero va cae di~m
lien quan, mil can ClrV'IOclo cl6 tifn dao cung nhu xac dinh kfch thuGCellachi tift.
Di~u do cho thay, khi chqn chuan th6ng nhat thl sai s6 chuan se nhi}hO"I1khi chqn chuan khong th6ng nhat.
5.6.xAc DJNH CHuAN TR~NMAy DrtU KHIiN 56 CNC
158
Bang 5.1 Iii slf so s"nh sai s6 chuan cua cae kich thUGCa, b, htrong 2twang hap chqn chuan th6ng nhat va chqn chuan khOng th6ng nhat.
Gin ILruy ding khi dinh vi bang ch6t (trang truang hqp chon chuanth6ng nhat) thl sai s6 kfch thuGCA' nhi}han sai s6 kich thuGCA, co nghTaHI6 A' <6 A' VI vay so sanh kft qui! Iren ta co th~ [hay:
e6NG NG~ em TAOMAy I5l)
do va b<? dieu khien luon lilY diem R lam goc kfeh thuae. Vai tra ella Rtu<mg tll nhu eua e<?tcay so tren duang. Sau khi ma m,iy hoae sau khi su eo(vf d,l, mrit di~n) phi\i eho may ehudn lai vi trf diem R.
3- fJiii,n zero cua chi tiel (workpiece zero point) W -$-W la goe de xac dinh cae kfeh thuae tren ehi tiet gia eong. Muon gia
eong kfch thuae d~t yeu cau, V! trf elta W so vai M (hay R) phi\i luon Iuonx,ie dinh. Vi~e lam nay (Zero offset hay Dalum setting) phai tien himh ngaysau khi ga phoi len may. Thong thuimg diem W e6 vi trf nlur tren hlnh 5.35,dieu d6 lam eho vi~e do kfeh tlurae de dang, dong thai tang mU'e d<?an loimeho ljUa trlnh gia eong vlllluon an dao vao chi tiet thl phili eho Z < O.
Trong chuang tr1nh e6 the thay c16i vi trf diem W eho phil hap v(\,i goekfch Ihuae thiet ke va tao dieu ki~n thu,in lai eho vii;e hip trlnh.'
5.6.2. Vf du diem zero va cae diem lien quan Iren cae may dieu khien soCNCI.Diem zero va cae diem lien ljuan tren may khoan va may phay CNC
(hlnh 5.35).
~M: diem zero ella may -@tw: di~mzero ella chi tiet
-$-P: diem zero ella chLfong trlnh ~ R: diem goe ella may
Hinh 5.35. f)i~mzero va di~mgoc eua may khoan va may phay eNC.
5.6.3.To~dt) tuy~t d6i va to~ dt) theo gia so
x
b)
Chuang 5: ChuSn
w __ ~c
y
Hinh5.37.Cae lo~ito~ dg.
a)
y
2- Dit'm zero va cae di~m lien quan tren may ti~n CNC (hlnh 5.36).
. /" "A\. /
;:'/ .•.•8
"- ./c~/"['\\.V
0~xt? ~
\\0: 'iY10 10 10
}. Tfla d9 tllyet Mi
M6i dit'm trong Vllng liun vi~e ella d\lng e\l dt co tht' duqe tfnh tr\le tieptll' g6e toa dt) (di~m W). Trong truimg hop do ta nhan dU<1etoa dt) tuy~t d6i(absolute coordinates) ella dit'm.
-$-R: di€m goe.
~A: diem bat dau co th€ trung voi diem zero ella chitiet.
.: diem zero dieu khien, nau co the -$a: diem xuat phi'lt ella mqt chuang trinh nhat djnh,d!ch" chuyen dl1(JCClem zero eGa chi tiet. 0 day b~h dau mqt dl,lng Cl,l gla congo
Hinh 5.36. £ljgm zero va cac digm lien quan tren may ti~neNe.
.160
-$- M: di€m zero eua may~ w: di~m zero eua chi tiet.
C6NG NG~ cH1JTA-OMAy 161
Vi dl,l,It;nh chay dao theo duong th~ng tll di~m hit;n t;:tiden di~m A trenhlnh 5.37a lit:
LX + 30Y + 30'
2- Tf!a d{) tinh theo gia so'Neu toa do cua di~m A duac tinh tll di~m B biet trLlac\thl nh~n duac to;:t
do tinh theo gia so (Incremental Coordinates). Trang chuang trinh, toa d<Jtinh theo gia so co them chli"I".
Vf du, It;nh chay dao tren dlTOngthing,tirA den B lit:
LIX + IOIY + 10
Co th~ dimg ket hap 2 lo;:tito<.'d<Jtrang cimg m<Jtcau It;hh:
Vfdl,l, LIX + lOY + 30
3- Tf!a d{) d{)c qtc
Toa d<Jm<Jtdi~m co th~ bi~u dien nho khoang each PR va goc PA tinhtiTdi~m biet truac P (hlnh 5.37b), do lit to;:td<Jd<Jccuc (Polar Coordinates).
LPPRlOPA45
11 - CNCT
6.1. !<HAl N~M VA E)~H NGHlA
Mu6n d'.lt duqc chi tiet co hlnh d'.lng, kfch thuac va chat luqng phu hqpvai cac yeu d.u ky thu*t ghi tren ban ve ta phai thuc hi~n gia cong qua nhieunguyen cong (hay nhieu buac). T'.Iimili nguyen cong (hay mili buac) ta phaih6't di mqt luang kim lO'.linhat d!nh.
Lap kim loai duqc h6't di trong qua trlnh gia cong duqc g9i la luqng dugia cong.
Xac djnh luang du gia cong hqp ly se gop phan nang cao hi~u qua kinh te.
Luqng du gia cong qua 16'nse da.nden:
_T6n vat li~u, Jam cho h~ s6 su dl!ng v*t li~u giam xu6ng.
_Tang kh6i luang lao dqng d~ gia cong chi tiet.
_ T6n nang luqng di~n (';1 phai dt nhieu Ian hoi,ic phai dung may cocong suat 16'n).
- Hao mon dl!ng C\ldt.
- May mon nhanh.
- V*n chuy~n n*ng.Ngoai ra, luang du 16'ncon gay kh6 khan cho vi~c gia cong tren may
duqc dieu chinh san, tang bien d'.lng dan h6i cila h~ th6ng cong ngh~, do dogiam dq chfnh xae gia cong. Tat ci\ nhfrng t6n t'.litren day lam cho gia tMnh
162 Chuang 6: Lugng du gia dIng
Chu'dng 6
Ll1dNG Dl1 GIA CCNG.
CC'lNGNG~ c/4 T~O MAy 163
elia san ph~m tang.
Luqng du gia eong qua nhO se d~n den:
- Luqng du khong dl' d~ hOtdi sai l~eh elia phoi.
- Luang du qua nho se xay ra hi~n tuang truot giil:a dao va chi tiet, daose bj mon nhanh, bf mat gia eong khong bong.
- Tang phe ph~m va tang gia thanh elia san.ph~m.
6.2. PHAN LO~I LVQNG DV GIA C6N:.
6.2.1. LUlJIIg du trung gian
Luqng du trung gian la lOp kim lo~i duqe hOt di a m6i bUGehay m6inguyen eong. Luqng dlT trung gian la hi~u so kfch thuGe do bUGe (haynguyen eong) sat truGe d~ lai va kfeh thuGe do bUGe(hay nguyen eong) dangthlfe hi~n t~o nen. Ta ky hi~u luqng du trimg gian la Zb. Nhu v~y, doi vGitruOng hqp gia eong m~t ngoai (hinh 6.1a):
Zb=a-b
Doi VGitruOng hqp gia eong mat trong (hinh 6.1b):
Zb=b-a
(6.1)
(6.2)
a day: Zb - luqng du trung gian;a - kfch thUGeelia bUGehay nguyen eong sat trUGed~ l;ii;b - kfch thuGe eua bUGehay nguyen eong dang thue hi~n t~o nen.
a) b)
Hinh 6.1. L",;,"g dltgia cong8- gia cong mlfit ngoai; b - gia cong m~t trong.
(6.5)
(6.3)
(6.4)
b)
Chttdng 6: Lttqng dtt gia dIng164
Hinh 6.2. LUlIng dudo; xUllga- gia cong m~tngoai; b- gia cong m~ttrang.
D6i vai tWOng hqp gia c6ng m~t trong:
a day: n - tclng s6 buac ho~c nguyen congo6.2.3. Luqng du d6i x(rng
Luqng du d6i xUng t6n t~i khi gia c6ng cac m~t tron xoay (tron ngoai,tron trong) d6i xUng (hinh 6.2) va khi gia cong cae m~t phang d6i xUng.
a day: Zo - luqng du tclng c6ng;ap - kfch thuac clla phoi;a" - kfch thuac clla chi tie'1.
Nhu vay, luqng du tclng c9ng bttng tclng cac luqng du trung gian:
6.2.2. Luqng du tbng cong
Luqng du tclng c(mg la lap kim lo~i din hOt di trong tat ca cae nguyenc6ng (hay cac buac). Luqng du tclng ding duqc ky hi~u bttng Zo va bttnghi~u s6 kich thuac cua ph6i va el,a chi tie'i.
D6i vai tWOnghqp gia c6ng mat ngoai:
C6NG NG~ cH1JT~O MAy
Khi gia e6ng m;:tttron ngoai (hlnh 6.2a):
d -dZ - a b
b -2
Ho;:te:
2Zb = d, - db va 2Zb = I, - Ib
Khi gia e6ng m;:tttrof}ltrong,(hlnh 6.2b):
Z _ db -d,b -
2
Ho~e:
165
(6.6)
(6.7)
(6.8)
(6.9)
a day: 2Zb - luang du gia e6ngduOng kinh ho;:teluqng du hai phfa khi giae6ng cae m;:ttphi'mg d6i xling;
d, va db - cae dUOngkfnh be m;:tta bmJc hay nguyen e6ng truoe (d.)va a buoe hay nguyen e6ng dang thlle hi~n (db);
I, va lb - cae kfch thuoe giiia cae mat ph~ng a buoe hay nguyen e6ngtmoe (I,) va a blroe hay nguyen c6ng dang th\re hi~n (lb)'
!6.2.iI. Luqng du khong dol xung
Luqng du kh6ng dui xung ton ['Ii khi cae be m;:ttduqe gia e6ng kh6ngphll thu6e liln nhau (hlnh 6.3).
Hinh 6.3, Llfl;'"g ,hI khong d6i xung.
Nhu vay ta co:
Zbl =a, - b, (6.10)
6.3. PHUONG pHAp xAc DJNH LVQNG DV
(6.11)
Chuang 6: Luqng du gia cong166
Luqng du gia e6ng m<?tphfa la m6t truOng hqp d;k bi.;t eua luqng dugia e6ng kh6ng d6i xU'ngkhi co m6t b€ mat d6i di.;n kh6ng duq" gia e6ng.
6.3.2. Phuong ph:ip Hnh tmi" - phiin Hch
Phuong phap nay d\la tren ca sa phan tfeh cae y€u t6 tao thanh luqng dlldo giao SllKovan d€ xuat.
Hinh 6.4. Phoi co kich thLtac nho nhat va Ian nhat.
Ymax. Ymin - bien d~ngIon nhat va nho nhat ;CH ~ kfch thLlac (Jieu chlnh.
Khi gia e6ng to'!t chi tift tren may duqe di€u ehinh san, VI kfeh thllaeeua ph6l dao dong trong ph,!ITIvi dung sai, nghla la am;"den am,,' eho nen
Trong e6ng ngM eh€ tao may nguai ta thuOng ap dung hai phuong phapxae dinh luong dll gia e6ng: phuong phap th6ng ke - kinh nghi~m va phuongphap tfnh toan - pMn tfeh.
6.3.1. Phuong ph:ip thOng ke - kinh nghi~mPhuong phap th6ng ke - kinh nghi~m duqe su d~mg ph6 bien trong sim
xutlt. Theo phuong phap nay thl luqng du gia e6ng duqe xae djnh bang t6nggia tr! luqng du theo kinh nghi~m. Nhuqe diem eua phuong phap nay lakh6ng tfnh den di€u kien gia e6ng eu the, eho nen luqng du gia e6ng thuOng100 hon gia tr! can thi€t. Gia tri luqng du ella cae buae (hay nguyen e6ng)duqe eho trong s6 tay e6ng ngh~ eM t':tomay.
CONGNGm cHfi TAO MAy 167
kfch thuae ella chi tiet d':ltdUQ'ela bm,,, va bm". LlTl;mgdu gia eong tu<mg lingla Zbmm va Zbm" (hlnh 6.4).
Trang twang hqp nay ta co:
(6.12)
(6.13)
Ho~e(6.14)
D6i vai tnlang hqp gia eong m~t trim ngoai d6i xling co cae eong thuesan:
(6.15)
(6.16)
Khi gia eong mat trim trang d6i xung (hlnh 6.5) ta co:
(6.17)
(6.18)
Hinh 6.5. Ph6i co kich thLtOc nhe>nhat va Ion nhat.
Ymax. Ymin - bien d;;mg Ibn nhat va nho nhat;CH - kfch thLfac dieu 'chinh.
Luqng dlltrung gian la luqng dll gia eong trng vai tung bllae eong ngh~,.phai dam baa loai tru dU<lccae sai s6 a bllae eong ngh~ sat truae va sai s6 ga
(6.22)
(6.21 )
(6.20)
(6.19)
Chttang 6: Lttgng dtt gia cong
~..--=::~ ...;.:,~,~.-:...~,--'
I~ ~ j~.~ -
-L_~ L~,,. . - -- -.-,_.---=: :
p
Khigia c6ng mat phiing ngoai doi Xlrng:
Khi gia c6ng m~l phfrng lrong doi XlOlg:
.:' 2Zbmin ,= bmin - amin = 2 [ (RZ'l + T,) + P,l + E b ]
Khi gia c6ng m~l ph&ng trong'kh6ng doi xung:
Zbmin = bmin - amin ::;::~(Rla +, T.) + Pa+ E b
Hinh 6:6A::'U'9ngdU' nho "hat khi gia.cfmg IT'~t"goaL
Nhtr v~y Itrong dtr nhc>nhal Zbm'" d,rqc xae dinh nhlt.sau:
Khi gia c6ng m~t ph&ng.ngoai kh6ng doi xung:
,Zbmin = amlll - bmin= (Ri.\,:.'Ta) + Pa+ E b
168
diU a nguyen c6ng;,dang th~rc hi~n. Nhtr v~y Itre;>'ngdtr trung gian nho nhat(hlnh 6.6) bao gbm cac<yeu to sau day:
- R,,, - chi~u cao nhap nh6 do nguyen c6ng (hay btrac) sat tmac de Illi.
- T" - chi~u sao lap htr hong M,m~t do nguyen c6ng (hay btrac) sat tmacde I,li.
- P" - sai l~ch v~ vi lrf kh6nggian do nguyen c6ng (hay btrac) sal lmacde lai. Sai l~ch nay la<d6 cong venh, d6 I~ch Wm, d(> kh6ng song song ellachi tiel.
- E b c sai'so ga dal do nguyen c6ng (hay btrac) dang th,!c hien lao nen.
CCNGNG~ C~ Tf?>.OMAy
Khi gia c6ng m~t tron ngoai doi xU'ng:
2Zbmin = damin - dbmin = 2 [ (RZ:l + TJ + IPa + Bbl ]
169
(6.23)
Vi phuO'l1gcua is., va ib kh6ng trung nhau va kho xae djnh, cho nenkhi tinh 2Zbmi" d~ gia c6ng m~t tron ngoai doi xung ta phiii dung c6ng th(rc:
(6.24)
Khi gia c6ng miH tron trang doi xU'ngta cling dung c6ng thuc (6.24) Mxac dinh 2Zbmin . .
Tuy nhien" tuy tUng di6u kii;n gia cong C~lth~ ma mot so ye"u to taothanh luqng du trang cac c6ng th(rc (6.19) .;-(6.24) khong ton t,,-i,do do caccong th(rc trIOnduqc rut gon hoo nhi6u. X6t cac tnr<mghqp sau day:
- Sau nguyen cong dau tien doi vai gang va kim.lo,,-i mau thi T, = 0, boivi gang va kim lo,,-imau co do h~ltIan nen it b! bie"nd,,-ng deo, do do lap hllhong b6 mat do bie"nd,,-ngdeo gay ra khong dang k~.
- Khi chu&n dinh V!trung vai b6 m~t gia cong (nhll mai vo tfuTI,doa tuydong, chuot 16, mai nghi6n) thi sai so chu&n E, = 0, ne"ubo qua sai so do kC;pch~t va do ga gay ra thi sai so ga d~t E b = a.
-:Buac hay nguyen cong Ian cuoi vai m\lc dich tang de?bong b6 mat thi2Zbmin = 2Rz;\ hay Zbmin = RZ;l .
- B6 m~t qua nhii;t luyi;n, sau do qua mai, khi mai phiii giii I,,-ilap b6m~t dii xu Iy nhii;t nen d,,-iluqng T, khi mai sau nhii;t luyi;n brmg.a.
Tr! so P, phu thuoc vao d,,-ngphoi va kfch thllac ella phoi.
Doi va,i phoi d~p:
P, = ~P~ + P~ (6.25)
a day: PK- de?Ii;ch cua khuon d~p; Pc - de?cong cua du<mg tam ph6i(ph\! thue?cvao chi6u dili phoi).
De?cong cua du<mg tam ph6i Pc dllqc xae dinh theo cong thuc:
Pc = L1c. L
a day: L1c - de?cong doo V!(flm/mm);
L - chi6u dai ella phoi (mm).
(6.26)
6.4. lRINH Tl)'TINH LVQNG DV
D6i VGi cae nguyen e6ng (cae bUGe) tiep theo can tinh gia tr! ella saiI~eh kh6ng gian eon lai Pc,,, ,,' (p,: P,; P,; P4"') theo gia tri ella sai I~ehkh6ng gian ban dau (sai I~eh kh6ng gian ella ph6i Prj eo tinh den h~ s6giam sai K.
Vi d1r sau gia e6ng th6 thi P, = 0,06 PI'; sau gia e6ng ban tinh thiP, = 0,04 pr:sau khi gia e6ng sieu tinh thi P4 = 0,03 PI"
Khi tinh Iuqng du theo phuong phap ella Giao su Kovan can tuan theotdnh t~lcae bUGe sau dflY:
1- L~p guy trinh e6ng ngh~ va phuong an ga d~t ph6i.
2- Xae dinh thli tu lung bUGe e6ng nghe.
3- Xae dinh cae gia tri R,,,: T,,: P, va E b'
4- Xae djnh 2bm,,, eho tfit cit cae bUGe.
Cae bUGe tiep theo M tfnh Iuqng du mat ngoai va m~t trang duae thuehi~n nhu sau:
Chudng 6: Lugng du giaeiJng
6. Tru kich thuGe giGi hiJ.n IGnnhat di Iuqng 2bm,,, ta duqe kichIhuGe tinh loan eho bUGe sat IrUGe.
7. Lay kieh IhuGe tinh loan lrudi 20m,,, ta eo kich thuGe tinh loantiep theo.
8. Xae dinh kieh IhllGe giGi hiJ.nIGn nhat b~ng deh guy tron kichthuGe linh loan lheo hang s6 eonghia ella dung sai (lay 2 s6 sau dauphily).
9. X,ic dinh kieh thuGe giGi hiJ.n
M~t trang
5. Ghi kich thuGe 100 nhat theoban ve vao eol "kieh IhuGe Hnhtoant!.
170
6. Cong kich thuGe giGi hiJ.nnh6nhat VGi2bm,,, ta duqe kich thuGe tinhtoan eho bUGe sat tmGc.
7. C6ng Iuqng dll tinh to:in 2bm,,,VGikich thuGe tinh toan wong ling tadllae kfeh thuGe tinh toan tiep t~eo.
8. Xae dinh kich thuGe giGi hannM nhat b~ng eaeh guy tron kfehthuGe tinh toan theo hang s6 eonghia etta dung sai (lay 2 so sau dfiuphily).
9. Xae dinh kich th,rGe giGi hiJ.n
•
Mat ngoai
5. Ghi kich thuGe nhi) nhat theoban ve vao eot "kich thuGe tinhtoan",
C6NGNG~ C~ TAOMAy 171
1611 nhilt bang caeh ei)ng dung sai voi nhO nhat bang each lay kfch thlroekfch thuoe gioi h,!-nnho nhat d1iguy 1611 nhat trlr di dung sai.tron.
10. Xae djnh ~m" bang hi~u hai 10. Xac djnh Zbm" bang hieu haikfch thlloe gioi h,!-n 1611 nhilt, Zbm,,, kfeh thuoe gioi han nho nhat, Zbm,,,bang hi~u hai kfch thuoe gioi h,!-n bang hi~u hai kfch thuoe gioi han 1611nho nhilt eua buoe sat twoe va buoe nhat eua buoe sat tmoe va blloe dangdang gia eong. gia eong.
IIXae dinh luqng du t6ng ei)ng Zom,,,,; Zom,,, bang each ei)ng cae luqngdu trung gian.
12. Ki~m tra phep trnh: tim hieu s6 eua lucmg du va eua dung sai:(6.27)
6.5.vi Dl} TiNH UJQNG DU
Vfdl:ll
Tfnh luqng du d~ gia eong m~t trlJ ngoai <Il60:~:~;ella trlJe rang. Phoi:
phoi d~p tren may bua nam ngang, di) ehfnh xae d'!-tcap 2. Kh6i luang euaphOi: 11,3 kg. Cae buoe eong ngh~: ti~n thO, ti~n tinh, mai tho, mai tinh.Ti~n va mai deu dllqe thlle hi~n bang eh6ng tam hai dau (hlnh 6.7).
9
8
38 68,5138
55,5
2765
Hinh 6.7. Trt;Jcrang
(8 )2 ( YP, = f +0,25' = %) +0,252 = 1,52mm
(80= 3mm - dung sai elia phoi).
- Ti~n tho: 2Zbm;,; = 2( 1'50+ 250 + 1820) = 2.2220 ~lm.
- Ti~n tinh:-2Zbm;,; =2(50 + 50 + 109) = 2.209 flm.
-Miti tho: 2Zbm;" = 2(30 + 30 + 91) = 2.151 flm.
- M~i tinh: 2Zhm,,, = 2( I0 + 20 + 73) = 2.103 ~lm.
Chuang 6: Ltt~ng dtt gia cilng172
Nhu vay, ta cO':{ , , ,
Po= ",1"+0,14-+1,52- = 1,82mm= 1820~lm
3 - Tinh sai I~eh con lai sau cae nguyen eong:
- sau ti~n tho: P, = 0,06 Po= 0,06.1820 = 109 ~lm.
- sau ti~n tinh: P, = 0,05,Po= 0,05.1820 = 91 flm.
- sau mai tho: pJ = 0,04 Po= 0,04.1820 = 73 ~lm.
4- Tfnh IU9'Jlgdu nh6 nh[ft:
Xae djnh luqng du d6 gia eong ni~t tm ngoai <I>60:~~:duae tien hanhtheo trlnh tl! sau day:
1- qp bang 6.1 va ghi tr1nh tu cae buae eong ngh~: ti~n tho, ti~n tinh,mai tho, mai tinh. Do eh6ng tam hai dllu nen sai s6 ga d~t E b = 0.
2- Tinh sai I~eh khong gian Poella phoi:
PI' =~P~ +P~ +P:
& day: PK- d<?leeh ella khuon d~p (phoi trang khuon bi I~eh SO vai tam danhnghla elia phoi). Do I~eh nay ph\' thu<?evao kh6i luqng elia phoiva PK= Imm;
Pc -d<?eong elia phoi tho (do eong elia duemg tam phoi):
Pc = L1" L = 1.138 ",0, 14mm (L1c - d<?eong dan vi. L1, = Iflm/mm);L - ehi6u dai tu m~t dllu ella ph6i tai tam do~n ciin gia eong;
P, - sai I~eh do lay tam lam ehut\n:
Bang 6.1. Tinh ht<1ng dlf gia cong
8LfOC cong Cae you to' (~m) Llf9n9 dlf Kieh thlfile Dung sai & Kich thU'oc giai h?n Llf9n9 dlf giili han (~m)
ngh~ tinh toan tfnh toan d (~m) (~m)
24min(~m) (mm)
R~ T. S. E, dmin dmax 24m;n ? 4max
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12.Ph6i 150 250 1820 - - 65,376 3000 65,38 68,38 - -
Ti~ntho 50 50 109 0 2.2220 60,936 400 00,94 61,34 4400 7040
Ti$n tinh 30 30 91 0 2.209 60,518 120 60.52 60,64 420 700
.
Mai tho 10 20 73 0 2.151 60.126 30 60,22 60,25 300 390
"Mai tinh 5 15 - 0 2.103 60,01 20 60.01 60.03 210 220
I.
5- Tfnh "kfch thtrac tfnh toan" (c6t s6 7 bang 6.1) b~ng cach ghi kfchthtrac nho nhat cua chi tie"tvila himg cu6i cling, con cac kfch thtrac khac thllay kfch thtrac tmac do c6ng vai Itrc;mgdtr tfnh toan n;1o nhat. Nhtr viiYta co:
- Miti tinh: d4 = 60,01 mm.
- Miti th6: d, = 60,01 + 2.103 = 60,216 mm.
- Ti?n tinh: d, = 60,216 + 2.15l = 60,518 mm.
- Ti?n th6: d, = 60,518 + 2.209 = 65,936 mm.
- Ph6i: d" = 60,936 + 2.2220 = 65,376 mm.
6- Tra dung sai cua cac nguyen c6ng thea s6 tay c6ng ngh? che"t~o mayvit ghi ke"tqua vito c6t s6 8.
7- Tinh kich thtrac giai h~n nhO nhat b~ng cach litm tron s6 kfch thtractfnh toan vit lay hai chii' s6 sau d3u phfry (c(>t56 8).
8- Tfnh kfch thtrac giai han Ian nhat (c6t s6 10) b~ng cach c(>ng kfchthtrac giai h~n nho nhat vai dung sai nguyen c6ng. Nhtr viiy ta co:
- Miti tinh: d. = 60,01 + 0,02 = 60,03 mm.
- Miti tM: d, = 60,22 + 0,03 = 60,25 mm.
- Ti?n tinh: d2 = 60,52 + 0,12 = 60,64 mm.
- Ti?n th6: d, = 60,94 + 0,40 = 61,34 mm.
- Phoi: dp = 65,38 + 3 = 68,38 mm.
9- Xac djnh Itrc;mgdtr giai h~n:
2Zbm" lit hi?u cae kich thtrac giai h~n Ian nhat.
2Zbm,,, lit hi?u cac kfch thtrac giai h~n nhOnhat.
Nhtr vay ta co:
- Miti tinh: 2Zbm" = 60,25 - 60,03 = 0,22 mm = 220 fjm.
2Zbm,,, = 60,22 - 60,01 = 0,21 mm = 210 fjm.
- Miti th6: 2Zbm" = 60,64 - 60,25 = 0,39 mm = 390 fjm.
2Zbm,,, = 60,52 - 60,22 = 0,30 mm = 300 fjm.
- Ti?n tinh: 2Zbm,,, = 61,34 - 60,64 = 0,70 mm = 700 fjm.
174 Chuong 6:Lugng du gia dIng
e6NG NGH$ ell: T~O MAy
2Zbm,,,= 60,94 - 60,52 = 0,42 mm = 420 ~lm.
- Ti~n th6: 2Zbm" = 68,38 ~61,34 = 7,04 mm = 7040 flm.
2Zbm,,,= 65,38 - 60,94 = 4,44 mm = 4440 flm.
10- Xae djnh hrqng du tbng e(~mg:
"2Zom" = L2Zbm", = 220 + 390 + 700 + 7040 = 8350 flm
I
"2Zom'"= L 2 Zbm',,'= 210 + 300 + 420 + 4440 = 5370 flmI
11- Kiem tra phep tinh.
Phep tfnh duqe th'le hi~n dung khi:
2Zomax - 2Zomin;;::: (5 Jl - 8 ct
Thay s6li~u van e6ng thlle tren ta e6:
8350 - 5370 = 3000 - 20 = 2980
175
Vi d,! 2.
Tfnh luang du va cae kfch thuaegia e6ng duemg kfnh ~50A (~50+0.027)eua Mnh rang tru (hlnh 6.8) .
. Ph6i duqe eM' t~\O btmg phuangphap d~p n6ng tren may ep. D9 ehfnhxae eua ph6i: cap 2, kh6i luqng euaph6i: 7 kg. San luang hang ;tf,m:100.000 chi tiet. Tien tdnh e6ng ngh~.g6m cae nguyen e6ng (cae buae) sauday: khoet th6, khoet tinh, doa th6, doatinh.
Trinh tt!' tfnh toan cling duqc tienhanh tuang tt!' nhu vf du I:
1- Truac het ghi trlnh W gia eongvan e9t I, cae th6ng s6 R"" T" p, vaE b van cac C9t 2,3,4,5 (biing 6.3).
22 2853
Hinh 6.8. Banh rang tr~.
Pr = ~O,9' + 1,42 = 1,66 mm = 1660 ~m
Ebl = 580 ~m
6 buac e6ng ngh~ (nguyen c6ng) tiep theo: khoet tinh, ta co:
a dtly: PK- dl) I~eh ella khu6n d~p (ph6i trang khu6n bi I~eh so vai ttlm danhnghia ella ph6i). D6 I~eh nay ph\l thul)e vao kh6i luqng ella pMiva PK = 0,9 mm;
PLt- dl)l~eh Wmella ph6i (PLt= 1,4 mm). Nhu v~y,
2- Tinh sai I~ch kMng gian ella ph6i Pr:
Pr=~P~+P~;
Chuong 6: Lugng du gia cong
E b2= 0,06 E bl + Eo = 0,06.580 + 50 = 85 ~m
6 dtly: Eo la sai s6 ga d~t bci sung khi gia e6ng tren may co nhi6u tr\lechinh (do CO eau mang cae tr\le ehinh quay). D6i vai buae e6ng ngh~(nguyen c6ng) doa th6, sai s6 ga d~t E bJ chi l<'fybiing Eo, co nghia la
Eb] = 50 ~m.
5- Tinh luqng du nhb nhilt:
- Khoet th6: 2Zbmio= 2 (Rz, + T, + ~P;+ E; ) == 2 (150+ 250 + ~16602 +580') = 2.2160 ~m.
3- Tinh sai I~eh kMng gian con lai sau cae nguyen e6ng:
- sati khoet th6: PI = 0,06 Pr = 0,06.1660 = 99,60 ~m '" 100 ,1m.
- sau khoet tinh: P2= 0,05 Sr = 0,05 .99,6 = 4,980 ~m '" 5 ~m.
- sau doa th6: P, = 0,04 Sr = 0,04 . 99,6 = 3,984 ~m '" 4 ~m.
4- Tinh sai 56 ga d~l E b
Sai s6 ga d~t E b trang twimg hqp nay bttng sai s6 k"p ch~t, vi sai s6ehuiin khi dinh vi chi tiet tren mtlm cap 3 ehau tu dinh ttlm bfmg o. Khi do,theo "sci tay.gia c6ng ca":
176
C6NGNG~ CHf!T~OMAy 177
- Khoet tinh: 2Zbm;" = 2 (50 + 50 + ~1002 + 851-> = 2.23 'lIm.
_Doa thO: 2Zbm;" = 2 (30 + 40 + ~52+ 50' ) = 2. 1"20.flfll.
_Doa tinh: 2Zbm;" = 2 (5 + 10 + .)4' .+-02) = 2.19 flm.'
6- Tfnh "kfch thuac tfnh toan" (c(\t 7) bang cach ghi kfch thuac Ian nhfttcua chi tiet vao hang cuoi cung, con cac kfch thuac khac thl lilYkfch thuactnrac do tru di luqng du tfnh toan nhc':>nhft!. Nhu v~y, ta co:
- Doa tinh: d, = 50,027 mm.
- Doa tho: d,= 50,027 - 0,038 = 49,989 mm.
- Khoet tinh: d, = 49,989 - 0,24 = 49,749 mm.
- Khoet tho: d, = 49,749 - 0,462", 49,287 mm.
- Phoi: dp = 49,287 - 4,32 = 44,967 mm.
7- Tra dung sai ella cac nguyen cong theo so tay'col'lcg.,ngh~che t~o mayva ghi ket qua vao c(\t so 8.
8. Tfnh kfch thuac giai h~n 16"0nhiltbang each lam tron so kfch thuactfnh toan theo hang so co ngh'ia cua dung sai.(so chfr so sau dilu phay bfmgso chfr so cua dung sai). Nhu v~y, kfch thuac giai han Ian nhllt ella nguyencong (buac).doa tinh lit 50,027 (c(\t so 10).
9- Tfnh.kfch thuac giai han nhO.nhlIt (c(\t so 9) bang;cach lay kfchthuac giai h~n,]an nhilt trtl di dung sai nguyen cong. Nhu yay ta co:
- Doa tinh: d, = 50,027 - 0,027 = 50 mm.
- Doa tho: d, = 49,989 - 0,039 = 49,95 mm.
- Khoet tinh: d, = 49,75 - 0,17 = 49,58 lOrn:
- Khoet tho: d, = 49,3 - 0,3 =' 49 lOrn.
- Phoi: dp = 44,9 - 4,75 = 42,15 lOrn.
10- Tfnh luqng du giai h\ln:
2Z.m;" lit hi~u cac kfch thuac giai han 16"0nhllt gifra hai nguyen cong.
2Zbm" lit hi~u cac kfch thuac gicf1l-tu)nnhc':>nhllt gifra hai nguyen congo
12 - (,NCT
2Z bm,,, - 2Z bm'" = 8, - 8 b
va 2Z omax. - 2Z omin = 8 p - 8 CI
Bang 6.2 Iii ket qua kiem tra cae phep tinh.
12- Kiem tra phep tinh.
De kiem tra cac phep tinh co dung hay khong phai so sanh hi~u caeluqng du trung gian v6'i hi~u cac dung sai nguyen congo Phep tinh dUl1cxemIiidung neu thoa man d~ng thtrc sau day:
178 Chltl1ng 6: Lltgng dlt gia clIng
Nhu vi:ly ta co:
- Doa tinh:
2Zbm,,, = 50,027 - 49,989 = 0,038 mm = 38 ~m.
2Z.m" = 50 - 49,95 = 0,05 = 50 ~m.
- Doa tho:
2Zbm,,, = 49,989 - 49,75 = 0,239 mm = 239 ~m.
2Zhm", = 49,95 - 49,58 = 0,37 = 370 ~m.
- Khoet tinh:
2Z.m,,, = 49,75 - 49,3 = 0,45 mm = 450 ~m.
2Z.m" = 49,58 - 49= 0,58 = 580 ~m.
- Khoet tho:
2Zbm,,, = 49,3 - 44,9 = 4,4 mm = 4400 ~m.
2Z.m" = 49 - 42,15 = 6,85 = 6850 ~m.
11- Xac djnh Itrqng du tOng cong:
"2Zom" = L2Zbm", = 50 + 370 + 580 + 6850 = 7850 ~m.
I
"2Zom'" = L2Zbm,,,, = 38 + 239 + 450 + 4400 = 5127 ~lm.
I
CONGNG~ cHff T~OMAy
Bang 6.2. So sanh kel qua linh loan.
179
N9uyen eon9 (buCle) So sanh cae btJoc trung gian
Hieu cae lugn9 du (~tm) Hi~u cae dung sai (Ilm)
Kholil tho 6850 - 4400 = 2450 2750 - 300 = 2450
Khoet tinh 580 - 450 = 130 300 -170 = 130
Doa tho 370-239= 131 170-39=131
Doa linh 50-38=12 39-27=12
Ki~m tra tong hqp
7850 - 5127 = 2723 I 2750 - 27 = 2723
Tren ca Sa cae s6 )i~u a bang 6.3 xay dlfllg SCi d6 philn b6 Itrqng du vadung sa; khi gia c6ng 16q.50 +0,027 (hinh 6_9).
"'-' --n .. . ~-Kich Ihu&d sau doa tinh 50 mm
.
Kit"-h IhltOc d s"u doa thO49 98Q mm
nlln" <>si ell'" ...In'" thA 39 "mKich thU'Clcd sau doa tho 49 95 mm
Kich Ihl1Clcd sau khOl!t linh 49 75 mmDunn sai ella khol!t tinh 170 "mKich thU'CIcdm+o, sau khoel tinh 49,58 mm
Kich IhuOc d sau khoel thO 49,3 mmn,,"" 0" •
Kich lhut1c d " sau khoel thO 49,0 mrnKlch thliOc "hoi Ian nhal 44 9 mm I.
Dunn sai ella "hOi 2750 1mKich UnflJc"hOi nho nhal 42 15 mm
1";r,!W~ I';;' Itli' jJ7 ella khoel thO 6850 m
Z. ella khoellh6 4400 lin --.7_ eva khoel linh 580 ,,~z_ elia khoelthO 450 1m
7. elia doa thO 370 1m7. _rlla doa th6 239 1m7. cLla doa linh 50 1m7. cLla doa linh 38 "m
Hlnh 6.9. SCI do ph.n bo hl<:,"g duva dung sal khl gla eong Ie. $50 .0,027.
Bang 6.3. Tinh h/Q'ng dl! gia cong
Cae Cae you t6 (~m) LL1qng dL! Kfch thl1dC Dung sai <5Kfch thL!Cr<;:gioi h,,:m (mm) Ll10ng dl1 giili her
nguyen.tfnh toan Z,min tfnh toan (~m) .
cong (~m) (mm)
dmin d~, 24min 24.ma~
Rz• T. P. Co .
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12.
Ph6i 150 250 1660 . . 44,967 2750 42,15 44,9 .Khoet 50 50 100 580 2.2160 49,287 300 49,0 .49,3 4400 6850
tho
Khoet 30 40 5 85 2.231 49,749 . 170 49,58 ~9,75 450 580
tinh
Doa tho 5 10 4 50 2.120 49,989 39 49,95 49,989 239 370
. ......
Doa tinh . . . . 2.19 50,027 27 50 50,027 38 50
oco
, C6NG NG~ cIffi T~O MAy
Chu'dng 7
TiNH C6NG NGm: TRONG~T CAD
7.1.KHAI N~M vt TINH C6NG NG~ TRONGK£T CAD
181
Tinh cong ngh~ trong ket cilu duO'chi~u la hlrihd",ng ket cilu cua chi tietmay hay toan may sao cho vai hlnh d",ng ket cilu nay dainbao san xU:lt lakinh te nh:lt rna viln thl!c hi~n day dil chuc nang _cuachung_
Do dO'tinh cong ngh~ trang ket cilu cO'anh huang t:lt yeu den IuO'ngvatli~u tieu hao, khoi luqng lao d<)ngche t",o vagia thanh SilO phiim. Chinh VIthe khi thiet ke mot san phiim phai chu '1 den tinh cong ngh~ cua nO'.
Quan di~m cong ngh~ cO'lien quan chat chiSden di6u ki~n san xU:l!cuanha may, nO'ichi tiet siSduO'cgia cong vai di6u ki~n san XU:ltdO'l1chiec, hanglo",t hay hang khoi.
Tinh cong ngh~ trong ket c:lUcO'mot '1 ngh'ia kinh te r:lt Ian va la mottrang nhung yeu to thUc-diiy sl1tang nang SU:ltcua che tao CO'khi rna kh6ngcan phai chi phi cho mua sftm them b:lt ky mot phuO'I1gti~n "in XU:ltnao.
SI1hqp 1'1 h6a san XU:ltbftt dau ngay tll song viec cua nhung nha thietke, VIhI? d6 XU:ltdrrO'csl! thich hop cua chi tiet may ngay tll luc thiet ke vaho cO'khii nang lam anh huang den tinh kinh te cua san XU:l!'Tll dO'doi hoicae nM thiet ke phai cO'kien thuc tot v6 cong nghe.
Tinh cong ngh~ trang ket cilu duO'c dam biio nha SLlhqp tac chat chiSgiUa nhfrng nha thiet ke va nha cong ngh~.
- Lo,!i dao Cl,lva dl,lngC~Ican Ihiel cho san xull!.
h)a)
Chudng 7:Tinh cong ngh~ trong k~t ca'u
100% 180% J407,Hlnh 7.1. Phuong ari chQn ket cau khac nhau eua chi
mit tayg~t.
182
Muc dq linh cong ngh~ cua chi liel may bj anh hui'mg boi cac nMn 10chinh nhu sau:
- S!!don gian va h9P ly cua kel cllu.
- Ch(;mv~lli~u ban dau va phuong phap I,!o phoi.
- Dq chinh xac va dq nham be m*1gia congo
- C:lch ghi kfch Ihu6'c va chqn dung sai.
- Khoi luqng lao dqng de san xulll ra chi liel va 'H.p rap (phl,l Ihuqc vaohlnh dang hlnh hoc chi liel may).
- Muc dq lieu chu&n h6a, dien hlnh hoa va Ihong nhlll hoa cac chi lielmay.
7.2. NHO'NGNIlAN T6 ANH Hl10NG El~NTINH C6NG NG~TRONG~TCAU
7,2.1. S" don gian va II!» 19cua ket cau
Tfnh cong ngh~ cuakel cllu khong nhiing duqcnghien cuu doi v6'i lirng chiliel may rna con. duocnghien cUn doi v6'i 101mmay hay loan san ph&m.TiI quan diem linh congngh~ 16ng Ihe Ihl muc dqlinh cong ngh~ cua loanmay phl,l Ihuqc vao 16ngcac chi liel rna IiI chUngI,!O lhanh may, phl,l Ihuqcvao khoi luqng cua no va phl,llhuqc vao muc dq kho khan l~p rap no.
S!!don gian va h9P ly cua ket cllu doi hOi phai lo,!i IriI Illl ca cac lhanhphan IhiIa khong can Ihiel cho chuc nang cua.may. chqn cac yeu 10 kel cifuduqc I,!Onen IiI hlnh d,!ng hlnh hqc don gian nhlll, do lit mi.it phling va mi.ittr~, nhiing be m*1 nay co Ihe gia cong duqc Iren cae may co dqng hqc dongian, biing cac <lung Cl,llieu chu&n Ihong IhuOng. Vi dl,l, chqn kel cllu khac
e6NGNG~ em TAOMAy 183
Hinh 7.2. Don,gian h6a cae m~ djnh hinh.
a- 10hlnh co chai kh6 gia cong ; b- h!;!p Iy do de gia cong ; c- h<;1ply nhat
c)b)8)
nhau cho chitie't tay g(ltduqc trlnh baytren hlnh 7.1. 0phuang an hinh7.la la tay g(ltli~n kh6i chot[nh cong nght;100%, aphuang an hlnh 7.1b tay g(lt duqc Hlp tu hai chi tie't cho t[nh cong nght;180%, va a phllang an hinh 7.lc duqc Hlp tu ba chi tie't cho tinh cong nght;340% do n6 dt;p han va tit;n dl,mghan.
Ngoai ra cling dn dan giim h6a cac m(j.tdinh hinh de d~ gia cong. Vidl,l nhu hlnh 7.2 vai ke't clfu hinh 7.2a se rat kh6 gia cong, c6 the dan gianke't cau nhu hinh 7.2b ho(j.cnhu hlnh 7.2c thi citng t6t.
7.2.2. ChQn vl)t Ii~u ban dau va phuang phap t~o phoi
Trong chi phi san xuat thi chi phi v~ v~t lit;u la thanh pMn co y nghtahan so vai thanh phan luang cho c6ng nhan. Cac v~t lit;u c6ng nght; phai dapling duqc cac di~u kit;n ky thu~t va cong nght; nhu tinh b~n, tinh ren, t[nhduc, tfnh han va t[nh gia cong.
Cae v~t lit;u phai dam bao duqc di~u kit;n la kh6i luqng gia cong la nh6nhat a tat cii cac giai do(Incua qua trlnh san xuat.
ChQn v~t lit;u phl,l thu6c vao phuang phap san xuat dii duqc h!,a ch<;>ntruac, phl,l thu<,c vao t[nh chat cua v~t lit;u tu quan diem sit dung khi che't(lophoi va tu quan diem tinh gia congo
Khi ch<;>nv~t lit;u phai xuat phat tu quan diem kinh te', tuy nhien clingcan ap dJ,mgquan diem tinh chat C<1 h<;>ccua v~t lit;u. Vi dl,lnhu ne'u ch<;>nv~tlit;u ben han thl thuang dilt han, nhlmg no I(li cho phep giam. dllqc kh6iluqng va kich thuac cila san philm.
Tie'p theo la ch<;>nhqp ly k[ch thuac cila phoi de sao cho luang du giacong la nh6 nhat.
D(j.cbit;t la a cae may can sit dl,lng s6 Illqng chung 10(li v~t li~u khacnhau la it nhat. Bai Ie ne'u sit dung nhi~u chUng IO(livat lit;u khac nhau thi se
lam ph(rc tap qua trlnh san xuat (y ngay ca nguyen cong tao phoi va 0 cacnguyen cong gia cong'.dt got. Cae mae khae nhau cua vat lieu doi hoi philiSlr d\!ng nhlmg d~mg C\! co thong s6 h,nh h\'c khac nhau va ehe d(> cat khacnhau. Khi dung nhi6u mac vat li~u se lam tang danh muc vahrqng du trii vatlieu trang kho, lam tang xae suat ngtmg hoat dong cua thiet bi nao do do. SUthieu mae hoi.ic kich thuac cua m(>t vat li~u nao do. Di6u do dan den sl1 canthiet phai thay d6i mac va kich thuac cua vi.it li~u bi thieu bjng vat lieu khac,se lam tang kh6i luqng lao d(>ng che t,.\Ochi tiet, b6 ph::in va toan may.
Vi~c giam chung lo~i vat li~u se giup cho vi~c dLl tru, mua sam vat li~uduqc nhimh chong va do do co the rut ngan thai gian chuan bi san xuat. Caclo~i v::it Ii~u dng it khac nhau thl Slr dung cang d6' nham Ian, quilll Iy dedang, kho tang d6' phuc tap, v.v ...
Nhln 'chung phoi ban dau de che t~o cac chi tiet may la cac v::it clin, v::itren, vi.it d::ip, v::it duc hoi.ic'vi.it han, Trang mot s6 twang hqp vi~c ch\'n phoiduqc dinh huOOg 1'6 rang,' nhung ding co nhi6u twang hqp lo~i phoi co theduqc ch9n m(>t each bat ky.
Ngoai ra, vat li~u chi tiet con co anh hLlang den tinh gia cong cua phoi.Cu the la vat lieu nao chju dUGCgia cong t6t thl no cho phep nhan dLlGCd(>nham b6 mat dinh twac bjng su ap dung phUffi1g phap gia cong thong'thuang, che do cat rieu chuan va vai dung C\! cat rieu chuan.
Gia cong nhi~t duqc ch9n theo v::it li~u chi tier va thea chi s6 cho rwoccua d(> b6n, d(> clIng. D(> ben CCih9C, d(> b6n moi, d(> b6n mon cua chi tietph\! thu(>c nhi6u vao vat Ii~u va gia cong nhi~t.
Yeu cau chung cua tinh cong ngh~ d6i voi v::ir li~u chi tiet, pMi va giacong nhi~t baa g6m nhling van d6 sau:
I. V::it li~u chi tiet va rinh cong ngh~ cua no can dam baa kha nang apd\!ng phLlffi1gphap hqp ly nhar de nh::in duqc phoi tuy rheo quy mo san xuat.C\! the la trang di6u ki~n san xuat hang loat 100 ch9n vat lieu nhu the nao docho chi tiet, ma v::it li~u nay cho phep nh::in dLlqc phoi co h,nh d~ng gangiong voi h,nh dang va kfch thuoc cua chi tiet va kh6i luqng gia cong CCitiepthea la it nhat do rut ngan solLlqng M mat gia cong va do giam luqng du giacong. Trang san xuat hang loat doi khi nguai ta ap dung ph6 bien phoi ducthea khuon mau ,chay thay cho pMi dap co h,nh dang phuc t~p. Trangtwang hqp nay cung can ch9n vi.it Ii~u cho chi tiet de co the nh::in duCiCphoi
184 Chuang 7: Tinh cong ngh~ trong ke't ca'u
C6NGNG~ Crn:T~OMAy
la thep duc co mac ttrmlg li11gthay the cho thep can.
2. Vi\! li~u chi tiet ph<lico tfnh gia cong tot. De dam bao yeu cau naykh6ng nen dfmg thep co di) deo cao. Khi yeu cau dilm bao do nhan bOng b~m~t gia cong cao han cap 6 voi Rz S; 10 flm nen chon thep co ham luangcacbon IOn han 0,2 .;-0,3%.
Thep dllqC gia cong tot khi co cau truc Fcrit-Peclit. Khi gia eong io",ithep nay bao d,lm tu6i b~n cao cho dung cu cat, I\ICcat khong cao, do nhamb~ mat sau khi gia cong thap. VI vily de di thi~n tinh gia cong, nhung ph6ithep cacbon thap tnloc khi gia cong phai d,lC.tcthuang hoa, va nhlrng phoi ttrthep cacbon trung blnh va cao phai co gia th,mh h",.
Nhlrng phoi ttr gang truoc khi gia cong ph'li duac u sao cho dat duac suphan bo hoan toan hay C\lCbo cua xementit cilng tinh. Nhung chi tiet che taotfr hqp kim nhom, truoc khi gia cong de nang cao tfoh gia cong can phai toiva bOa gia.
Hinh 7.3. Thay d6i kat diu d~ chi tiE!tc6'trQng 1U'~ng"hoa- kh6ng h9'P Iy do t6n nhieu v$t Ii$u;b~hqp Iy do nh~, t6n [t v$t Ii$u.
b)a)
3. Chon phlrmlg phapgia cong nhi~t cho chi tietxuat phat ttr vat li~u va tfnhchat ca ly then yeu cau cllano. Gia cong nhi~t cho chitiet se la hqp ly neu nhudam bao nh~n duqc tinhchat cho truoc Clla v[H lieuvoi bien dang chi tiet 11\ ftnhat va tieu ton cho dcphuang ti~n la ft nhat.
4. De dam bao tfnh c(mg ngh~ trang ket c[iu cua miiy, khi thiet ke iJ demay can sir dung so hrqng chimg io",i v~t li~u khiic nhau la.tt nhat.
5. Chon vat li~u va phoi sao cho trang iuqng miiy, bi) ph[lI1va chi tiet lanhi>nhat. D6 th\rc hi~n duac di~u nay dn tfnh toiin thiet ke voi he so an toandi) b~n toi uu. Cling co the i\p dung vi\! Ij~u co do b~n cao thay cho v~t li~uco di) b~n thap d~ giam duac kfch thlroc can den giam trang luang chi tiet.Khi thiet ke ket cau co the tao r.en hlnh di\ng ket cau chi tiet tai uu nho-themgan tang cli11gvung, chiu dlrac luc IOn m" chi tiet lai nh\' han (hlnh 7.3).
1"] = E.L ;0: 0,75g2
Khi pha dt v~t li~u di! t~o phai h,m cho chi tiet cling d.n biet thay d6iket cau sao cho ton it v~t li~u nhat (hlnh 7.4).
f
b)
2
s
~
4005 402 405 a fDung sai{mm)
Chuang 7:Tinh cong ngh~ trong ke't ca'u
Hinh 7.5. Qua" h~ gilta chi phi san xuat va dung sai.
c:: 300:~i 200
;;,<.3 fOO
a)
"- /
S
/ ~ "
186
Trongd6: g,- trong luqng chi tiet;g2- tr9ng luqng ph6i;1"]- h~ so sir dung v~t li~u (dng giln 1 dmg tot).
7.2.3. VI) chinh xae ehe t~o va dl) nham be ml)t
Cang suc sanxuat bi anh hUOngdangki! Mi chatluqng b~ mat giacang yeu d.u. D(>chinh xac kich thuGCva hlnh dang cangcao, d(>nham be m~tcang nho doi hoiphai sir dl!ng cacnguyen cang glacang tinh Iiln cuoinhu mai, nghi~n, mai
Hinh 7.4. Ket cau khung him
a- kh6ng co tinh cong ngh~
b- co tinh cong ngh$ do v~t li$iJ ngao hem0,4 chieu r9ng s.
Ngoai ra con dn tIm cach che tao phai di,m bao luqng du d6ng d~lI vaeh9n dung h~ so sir dl!ng v~t li~u.
C6NGNG~ cHt T~OMAy 187
kh6n, mai sieu tinh, v.v... Do la nhiing nguyen c6ng rat dat tien. Chi phi sanxuat se tang trong moi quan h~ vai dung sai duqc chi ra tren hlnh 7.5.
Vai sl! nang cao d(\ chinh xac va giam d(\ nham b€ m(\t chi tiet gia c6ng selam tang m",nh khoi luqng lao d(\ng gia c6ng ca. Cho nen vi~c nang cao dochinh xac va nhan bong b€ m(\t gia c6ng se gay nen sl! tang gia thanh gia c6ng.
Vi~c dam bao tinh lap Ian cua cac b(\ ph*n va chi tiet co gia trj toi uucua dung sai cling lam(\t yeu to thl!c te dac trung cua tinh c6ng ngh~ trongket cau cua may. Thieu tinh lap Ian cua cae b(\ ph*n va chi tiet se lam tangm(\t cach dang ke khoi luqng lao d(\ng che t':lo ra may do phai them congvi~c sua chua va dieuchinh. Tinh lap Ian cila chi tiet va b(\ ph*n may dinhtruac duqc vi~c che t':lo chUng vai kfch thuac a trong truang dung saixac djnh.
Tuy nhien cling can thay r[mg kfch thuac cang chinh xac thi khoi luqnglao d(\ng che t",o chi tiet cling ding Ian, co nghia la may tro nen it tinh c6ngngh~.
Khoiluqng lao d6ng cua nhiing chi tiet duqc che t",o vai d6 chinh xaccao bj tang len dang ke do can thiet pMi dua vilOnhiing nguyen c6ng b6sung gia c6ng Hln cuoi. Cho nen d(\ chinh xae che t",o cua chi tiet can namtrong giai h':ln gia trj toi uu cua dung sai bao dam tinh lap Ian cua chi tiet,chat Itrqng, cling nhu cac yeu cilu su dung phai duac dinh ra doi vai mayho(\c ca cau.
M(\t khac ding ciln thay rang neu nhu d(\ chinh xac gia c6ng cho tnracduqc xae djnh thap di thi se gay kho khan khi lap rap b(\ ph*n hay toan mayva lam giam d(\ tin c*y cling nhu tu6i thq cua chung. H':I thap d(\ chinh xacgia c6ng cling co ngh'ia la tang dung sai cho kfch thuac duang thftng hoacduang kinh va tang sai so hinh dang hinh hqc, tang sai so vj tri lUang quangiua cae be m(\t cua chi tiet, h':lthap d(\ chinh xac lap rap. Trong truang h9Pnay phat sinh sl! ciln thiet c6ng vi~c chinh sua, dan den lam tang khoi luangc6ng vi~c lap rap va ha thap tinh lap Ian cua cac chi tiet may. Do nguyennhan nay rna c6ng vi~c chinh sua chi co the cho ph6p doi vai sim xw11danchiec va lo::ttnhb. Khi san xui'lt hang lo",t thi c6ng vi~c chinh stra kh6ng nenthlfChi~n.
VI vay khi nghien cUu ban ve che t",o,dieu ki~n ky thuat cua chi tiet chetao, can thiet phai xac dinh day du su phil hqp cua dung sai va d(\ nham be
7.2.4. Ghi kich thuoc va ch9" dung saiChudn c6ngngh~
mat d6i va; di6u ki~n liun vi~c trang m6i lap, d6i vai cac yeu du clIa dlichinh xac ril6i lap va d6i vai di6u ki~n slm xuat.
Qua phan tich nhu tren CO'the rut ra nhfmg yeu c&u chung clIa tinh clingngh~ d6i vai d9 chinh xac gia cling va dlinhan bO'ng b6 mat chi tiet gamnhfmg vand6 sau:
1- D9 chinh xae gia cling va do nhan bO'ng b6 rili)t 'clIa chi tiet can chotheo kha nang thap, nhang phili dll de thoa man nhilng yeu cau v6 sir dung vad9 chinh x,ic Hlp rap.
2- Nhilng kfch thuac clla nhfrng chi tiet tham gia VaG thanh phan ellachubi kfch thuac Hlp rap clIa b9 phan hay toan may, cling nhu kich thuac cltacac b6 mat lien quan vai cac chi tiet khac, can duac cho cling vai dung sai.
3- Trj s6 dung sai cho kfch thuac duang thing hoi)c duang kfnh, chohlnh dang hlnh h9C va vi trf wong d6i elta cac b6 mat tuang quan clla chi tietdn duqc lien h~ vai nhau va can duac chi ra tren Mn ve chi tiet hoac a cacdi6u ki~n ky thuat.
4- Trj s6 dung sai cho kich thuac duang thing hoi)c duang kinh, dungsai cho hlnh dang hlnh hoc va vi trf wong d6i clIa cae b6 mi)t wong quan ellachi tiet can ph,ii phil hqp vai gia trj d9 chinh xac kinh te clIa phuong phapgia cong dlWC ch9n.
5- D9 chinh xac gia cling can duqc gin Ii~n vai dli nhan bO'ng b6 mijtnhu the nao dO' de khi gia cong chi tiet den cu6i cling d9 nhan bO'ng duacdam bao. m9t cach tu dong, ngh!a la khong phai yeu cau m9t cach gia clingdi)c biet nao dO' tac d9ng them. Them VaGdO'b6 mi)t duqc gia cong can wangilng vai d9 nham t6i LfU.
6- Nhilng b6 mat cua chi tiet khOng gay anh huang Mn d9 chfnh xac liprap va khOng lien quan vai cac chitiet khac, chung se duqc gia cling vai dlichinh xac nhc>va kich thuac clIa chung duqc chi ra khOng can dung sai. Diichfnh xac gia cling va d9 nhan bO'ng cae b6 mat nay can phli hqp d9 vaichinh xae kinh te ilng vai tnrang hqp nang suat cao nhat cua phuong phapgia cling.
188 Chuang 7:Tinh dlng ngh~ trong ke't call
e6NG NGm; em T~OMAy IX')
---~
I
b)
Hinh 7.7. Cach ghi kich thU'oc dung'lit kich thU'dc c6lh~'do duc;sc.
A,
8,c,
Chuan do luangthuang ltill1g vcriehuan ga dal. V6 mateong ngh~ thl ghi kichthuGe khong lhE' dungkhi kich' thuGe do
Bing kich. tlw(le lrenban ve nguai thiet ke. xaedjnh ra do Ian ella cae b6mal tucmg quan elia chi tietmay. Khi ghi kfeh thucrenguai Ihiet ke xU:lt phat lits,! hlnh dung ra ehtle nangella chi liel trang bo phanHip; trang khi do nguaieO\lg' ngh~ lai xU:lt phat tilsU hlnh dung vi~e ehe taochi tiel. Va nhu vay sUhlnhdung' nay co thE' khae bi~t Hinh 7.6. Cach ghi kich thU'oc theo chulin thiet ke va
nhau. Quan ni~m c6ng chufin con~ngh~d chi tiet trl;Jc khuyu.
ngh~ v6 ghi kfeh thucre ph,ii UUtien himg dau la quan tam den ehlk n'lI1gellachi tiet, the nhung l~i' phili dong thai Ion Irong phucmg phap ehe tao, lhtl IntUng nguyen eong, phuong .phap g'l kep Iren. may, phuong phap do kfehthucre dat dllqe va th(un .ehi ca lam d~ dang eho Hiprap sau nilY.
Viee ghi kfch Ihucre eong nghi; phili xu,it pluit tit ehu,in eong nghe.Trang nhi6u tnrilng hop cae ehu!\n nay trill1g vcri ehuan thiet ke viI cling conhi6u Inrang hqp cae ehuan nilYkhae nhau. 6 chi tiet true khuyu (hlnh 7.6a)cae ehuan nay la khat nhau. Til quan diE'mc'htre nang ella chi tiet thl khoiingc,lch gifra lam ella cae.tr,!e bi rilng buoeboi h~ thong kfchthucre A. Tit quandiE'm eong ngh~ thlviee ghi kich Ihucrexual phal tit h~ thongkieh thucre B va C.
Vlly do e6ng ngh~ rna xae dinh ra vi~e sir dung ky hi~u dung sai (+; -;:t). Th6ng thuang thl eho dung sai d6i voi 16 la e(\ng (+) va d6i vai tr\le iiitru (-) nhu hlnh 7.9 a, b. a cae kfeh tlnlae theo ehii:u dai thl eh9n dung saie(\ng (+) hay tru (-) ph\1 thu(\e vao ehutln e6ng ngh~. Khoang each tam hai 16eho dung sai la e(\ng tru (:t) nhu hlnh 7.9 e.
Cucil ghi dllllg sai:
Dung sai kfch thuoe co anh hu6ng dang ke den e6ng ngh~ ehe t~o m6tchi tiet dinh tnlae. Dung sai co the duqe ky hi~u tren ban ve ho~e bing giatri theo s6 vai ky hi~u e6ng (+), tru (-), e6ng tru (:t ) hoae theo cap ehinh
xac do tiel; ehutln Viet Nam (TCYN) quy dinh (vf du, "'20 H7 ).. ., 'I' h6
Hinh 7.8. each ghi kich thltc'lctam 16 tren chi tiet hQp.
Chuang 7:Tinh cong ngh~ trong ke'tciu
Ghi kfch thuoe vi trf tuang quan giua caebi: mi!-te6 the thlIe hi~n bhng cae each nlnl sau:
_ Ghi kfch thuoe theo ehu6i: voi tlUang hqp nay thl sai s6 ehe tao euam(\t khilu kh6ng anh huang den cae khau con lai.
_Ghi kfch thuoe theo to~ d(\: voi tlUang hqp nay thl sai s6 ehe t~o euam(\t khau thanh phan e6 anh huang den sai s6 ehe t~o eua cae khau truoe.
_ Ghi kfch thuoe ph6i hqp: voi tnrang hqp nay co S\l bu diip nhat dinheho sai s6 ehe t~o.
190
kh6ng the do duqe.
Vi dl,l nhlt.tren hlnh 7.7a, ghikfch thuoe tu day 16 den m(\t duang tamtu6ng tuqng ZK eua chi tiet la kh6ng dung. Ghi kfch thuoe dung la tu mi!-tdau 16Zm den day 16.Tren hlnh 7.7b, ghi kfch thuoe nhu hlnh a phiaduoi lakh6ng dung, ghi phai nhu hlnh phfa tren e6 them g6e a.
Su khac nhau eua yeu cau vi: e6ng ngh~ vayeu cau vi: eh(le nang duqe bieu hi~n khi ghikfch thlloe vi trf cae 16ehfnh xac a chi tiet d~ngh(\p. Tu quan diem ehue nang can thiet phiii ghitheo to~ d(\ C\le. Nhung theo quan diem e6ngngh~ thl I~i nen ghi kieh thuoe theo toa d(\vu6ng g6e nhau. Trong th\le te nguai ta eh9neach ghi -kfch thuoe tcing hqp eli hai phuangphap: Vtla theo to~ d(\ vu6ng g6e va vua theo ciikhoang each hai tam (hlnh 7.X).
eONGNG~ em: T~OMAy 191
.:!:., --..2.- --~~
(-) (+) (+)
(-a) h)
Hinh 7.10. SCIdo chi din vi~cghi kich thl/dc.
a, b - khi gia cong chi tiet tCJmqt phia;c - khi gia cong chi tiel ca hai phia.
~. -
~ f-f-;.
c)
a)
h)
Hinh 7.9. each ghi dung sai kich thl/dc khi thiet ke.
YeU cau chung ella tfnh cong ngh~ trong ket cau doi vai h~ thong ghikfch thuac va dung sai gam cac viln de sau:
1. Kfch thuac cua chi tiet duqc xac dinh tu chu1ln ga diU (chu1ln congngh~). Trong tNang hqp do khi gia cong tren may duac dieu chinh san thivi~c tinh I~i kfchthuac duqc loai bi) vado chinh xac chi:' taodllqc nang len (hlnh7.10).
2. Nhung kfchthuac cua cac chi tietduac gia cong trenmay ravonve haymay ti~n ban t\l dQngvai phoi thanh duacxac dinh tu m~t dauphai, vi do la chufrnga d~t khi dichchuy~n phoi thanhden cu ty.
3. H~ thong ghikfch thllac cho pbepdo chi tiet tren maykhi gia cong va khi
192 Chliang 7:Tinh dIng ngh~ trang ke't cau
ki6m tra lan cu6i m'?t cach tin cay va dan giim.
4. H<\\th6ng ghi kfch thuac baa dam su lien tuc hop Iy gia cong cac Mmat Clla chi ti€t.
5. 6 chi ti€t d~ng hop cac kfch thuac duac xac dinh til m"t ph:'mg vi,tarn 16 duqc ch9n lam chu~n ga d~t. N€u nh,r b6 mi,it gia cong cO' khmlngcach Ian d6i vai chu~n g~ d,'llhl m,?! trang cac b6 mat gia cong cO' lien quanchfnh xae vai chucln duacchon d6 tfr mat nay xac d[nh tat ci\ cac kfch lhuaccon lai(hlnh 7.11).
a)
BA
b)
Hinh 7.11. SC1do ghi kich thl.J'dcd chi tiel d~ng h9P.
a- 10 cd bim co khoang each Ion d6i vai m~t ph~ng chuf:1n.
b- 10Cd blm dl19C phan be gan voi m~t ph~ng chu&n.
A va 8- 10chu~n va m~t ph~ng chu&n.6. Tren b6 mat c(}n ella chi ti€t phai ghi d hai kfch thuac; duang kfnh
va gO'c con. H<\\th6ng ghi kfch IhuGe nhL! vay se lam thu[m Iqi eho vi<\\cdi6uchinh may va do ki6m chiti€t (hlnh 7.12).
Hinh 7.12. 5<1do ghi kich thltOC trim be m~t con.a- m~t ngoai: b- mi)t trang.
7. N€u nhu chi ti€t CO'mot. so 10 dlrqc phan b6tren. mot hang th, d6i vaitam tat ci\ cae 16 kfch thLl<1cdirqc ghi .tfrtam m';;t 16 naodQ'. v.a.,cuoi ctlng lA ttr tam16 niiy d€n 111"tchu[ln (h,nh7.13).
a) b)
C6NGNG~ Cll: TAOMAy 193
- .Hinh 7.13. Sd do ghi kich thlfCc eua rnQtso 10bo tri tren m9t hang.
7.2.5. Tieu chul1n hila, di~n hinh hoa va thong nhat hila chi tiet
Tfnh ding ngh~ trang ket cau clla may dlIqC nilng Ifn dang k~ do ketqua sir dung soluqng 1&1cac b,? philnva chi tiet tieu chulln hoa, di~n hinhhoa va thong nhat hoa.
Khi nghien cuu qua trinh c6ng ngh~ che t~o cac chi tiet. may khac nhauco th~ nMn thay m6t dieu la cae chi tiet may co nhCingdilu hi~u chung, do lado chUng duoc tao nen tir m6t so d~ng be mi" nhat djnh.
D~ thlIc hi~n tieu chulln hoa, di~n hinh hoa va thong nhil:t hoa cae chitiet va b,? pMn may tmoc het khi thiet ke nguai ta hinh thanh cac chi tietmay tu m'?t so dang be m~t tieu chulln va thong nhat nhu mat ph&ng, m~t tm,m~t c6n, m~t ren, mat rang voi nhCing kfch thuoc tieu chulln. Sau do khichulln bj c6ng ngh~ cho san xuat phiii thlIc hi~n philn lo~i cae chi tiet maythanh m'?t so lo~i, nhom nhat djnh. NhCingchi tiet duoc xep V'1O cling m'?tloai hay cling m'?t nhom khi chUng co hinh dang hinh hoc tuong tlI nhau vave co bim chUng co chung m'?t quy trinh, dlIqc gia c6ng voi bi~n pMp c6ngngh~ tuong tlI nhau, do la c6ng ngh~ di~n hinh. C~ng co th~ xep cac chi tietvao cling m'?t loai hay m'?t nhom neu chung duqc gia c6!1g bftngcling m6tphuong phap, do la c6ng ngh~ nhom.
:Voi bi~n phap til chuc va ky thu~t nhlI v~y se giam duqc so lo~i chi tietva lam tang duqc soluqng chi tiet trong lo~t khi gia c6ng. Dieu do cho phepap dllng cae bi~n phap c6ng ngh~ hqp Iy va tien tien nhlI cae thiet bj co nangsuat cao, phuong phap san xuat theo dily chuyen nhftm giain khoi luqng laod,?ng che t~o ra cac chi tiet may, b,? philn may va toan may.
Yeu cau chung clla tfnh c6ng ngh~ trang ket cau doi voi tieu chulln hOa,di~n hinh hoa va thong nhat hoa g6m cac van de sau:
13 - CNCT
I. Tlmc hi~n thiet ke theo tieu chuan cae kfch thuac, nhil'ng moi ghepdung cho nhieu lo,!-iCelcau, may moc khae nhau nhu moi ghep hlnh tr\! trClll,moi ghep then, then hoa, moi ghep ren, cac mOdun cila banh rang.
2. Ung d\!ng cOng ngh~ dii!n hlnh va cOng ngh~ nh6m doi vai tat cii caclo,!-ichi tiet khi thiet ke cong ngh~ chuan bi san xuat a moi d,!-ngsan xuat di!nang cao soluqng chi tiet gia cong trang lo,!-t.
3. Ok chi tiet co cong d\!ng chung cho nhieu may nhu cac lo,!-ibanhrang, tay gat, thanh truyen, cac lo,!-i6 bi, cac n~p day, V.v... can duqc tieuchuan h6a tw6:c ve hlnh dang, ket cau, kfch thuac va dUelCxep thitnh mi?t soloai nhat djnh di! nang cao duqc soluqng chi tiet gia congo
4. Nhil'ng bi? phan may, nhil'ng Celcau duqc dung cho nhieu lo,!-imaykMc nhau cling can duqc tieu chuan hoa ngay di! tao dieu ki~n cho nhung Celsa chuyen san xuat cac bi? ph(in nay dap Ungcho tat cii cac nganh kMc trangsu dung va sua chua. Vi d,l ve cae bi? ph(in may dung chung nay la cac loaidi?ng co di~n, cac loai hi?p giam toc, cac loai di?ng Celg~n lien vaj hi?p giamtoc.
5. Vai sl! can thiet ve su d\!ng soluqng lOOcac bo ph(in va chi tiet tieuchuan h6a, dien hlnh h6a va thong nhat bOa thl so co d\!ng cu dt, dung C\!do luang a cac d,!-ngkhac nhau cling se giam di dang ke, va do d6 chi phicho d\!ng C\!dt, chi phi cho san xuat giam di, do cling la van de tang tinhcong ngh~ trong ket cau.
Bang su ap d\!ng tieu chuan h6a, dien hlnh hoa va thong.nhat hoa cacchi tiet va bi? ph(in may cho phep nang cao so luqng chi tiet hay nang caotinh 10'!-ttrong san xuat. Ngoai ra do su d\!ng chi tiet tieu chuan rna de dangmua duqc cae chi tiet do tren thj twang khi can phai thay the, sua chua. Nhb'vao cac bi~n phap t6 chuc va ky thu(it tren rna giam duqc chi phi cho sanxuat, giam chi phi cho d\!ng C\!,h,!-gia thitnh san pham.
Trong ket cau may neu su d\!ng duqc so luqng 100 cac bi? ph(in va' cacchi tiet may tieu chuan hoa, dien hlnh hoa va thong nhat hoa thl ket cau doco tinh cong ngh~ cang cao.
7.2.6. Hlnh dang hlnh h(lc clla chi tiet
Hinh dang hlnh h9C cua chi tiet co anh hUOng den vi~c ch9n phuClllgpMp che t'!-ophoi, ch9n cac phuClllgphilp va dung C\!hqp Iy de gia cong chi
194 Chuang 7:Tinh dIng ngh~ trong ke'tca'u
C6NG NG~ cHIf TA-OMAy 195
tiEt. H1nh dang hlnh h,?c cua chi tiEt phai sao cho chi tiEt duac chE t~o voi sutieu t6n thai gian va phuang ti~n cling nhu viit li~u la nh6 nhat. De dam baoduqc dieu nay yeu cau chung cua tinh cong ngh~ trang kEt cau d6i voi hlnhdang hlnh h,?c chi tiEt can dap ling cac van de sau:
1. H1nh dang hlnh h,?c va kich thuoc cua chi tiEt can co khil nang hilodam do cling viing day du d<!duoi tac dl,mg cua Il!c dt, ll!c k\'p thl chi tiEtbiEn d~ng it nhat. Vi du kEt cau chi tiEt dang h~p nhu tren hlnh 7.14.
A.A
I
•r//i
AV/.
A 0)
r%~ ~
1r/ // /1 v/7/
b)
Hinh 7.14. Ket cau chi tiet h9P.
8- chi tiet co thanh mong kern cLtng vCtng khi gia cong 10.b- them g~n trqli,fc d€ t~ng cilng vilng khi gia c6ng.
2. Chu~n ga dtit dung de k\'p chat chi tiEt len may can duqc dam hilo gadtit chi tiEt thuii.n ti~n va tin ciiYv6'i sai s6 chu~n be nhat. Chu~n ga dat canduqc bao v~ sau khi gia cong chi tiEt.
3. Gia cong tat ca cac be mtit lUang quan v6'i nhau voi dieu ki~n songsong, vuong goc, d6ng HIm, v.v... can duqc tiEn hanh voi m~t Ian ga chi tiEttren may.
4. H1nh d~ng hlnh h,?c cua chi tiEt can dan gian, chi tiEt can duqc giacong d6 dang. NEu nhu yeu cau nay khong thuc hi~n duqc thl can thiEt phaitach chi tiEt thanh m~t s6 yEu t6 dan gian han de d6 giacong.
Vi dll,phoi cua banh rang hlnh 7.15b duac ghep han tu hai cl"\itiEt I va2 nhu hlnh 7.15a.
Hinh 7.15. Ph6i d~ che t~o banh rang dU'9c'ghep tlt hai yeu to don gian.
b- ph6i bimh r~ng; a- ph6i duqc ghep W chi tiet 1 va chi tiet 2.
Tren hlnh 7.16 tr1nh bay sa do ghep noi bang han tu ba ehi tiet dan giiindtf t~o thanh mi?t true l~eh tilm_
a)
()b)
c)I
Chuang 7:Tinh cong ngh~ trong ke't ca'u
a)
1
/-4--/---3
2
b)
a)
Hinh7.16. Sd do'ghep no'ib~ng him di!l~o lhilnh lr~c I~chlam lit ba chi liel ddn gilm.8- tr~c l$ch tam; b- him Ian mqt; c- hEm Ian haL
1.2. 3- cac chi tiet ghe~ thanh tryc loch lam.
5. Hinh dang hlnh hge va kich thUGeeua be m~t gia e6ng cila ehi tietcan phiii phu hop vai hlnh dang va kich thuae eua dung eu elit tieu ehu~n.
196
,"
e6NGNG~ em T~OMAy 197
a)
Hinh 7,18.Thay dbi ket cau ph" hc;>pviiidao cat co nang suit.
a- dung dLtqc dan phay dTa d3t rang sue3t..b- chI dung dl1<;7cdaa phay ng6n kh6 cat hem.
~~~a) b)
Hinh 7.17. Hinh d~ng hinh hQCranh phil h9P vai dao cat.a- dao phay dTa co dL10ngkinh = 2R cat n~ngsuat hon.
b- dao phay ng6n co d = be rQng ranh.
6. B6 m~t gia c6ngcuachi ti€t can co kfchthuac toi thieu de giamkh6i luqng gia c6ngci\t gl;)t va giam thai gian cua chu trlnh san XlIat, de hanch€ tieu hao d~ng cu dt \ia han eh€ tieu hao v~t li~u (hlnh 7.19).
Ngoai ra con phai co k€tcau phu hop vai dao cAtco nang suat cao han.
Tren hlnh 7.17 la sad6 phay ranh :bAng daophay cfia va daophayng'on. Vi~c ghi kfchthuac ranh phai phu hopvai dao. Gia c6ng .bAngdao phay cfia cho nangsuat cao han. Con trenhlnh7.18 the :hi~n suthay d6i k€t caucho phuhop vai dao cAt co nangsuat. K€t cau nhu hlnh7.18a co the dung daophay cfia cho nang suatcao'han.
a)
>-
I-'
h)
Hinh 7.19.rBe m~tgia cong co kich Hinh 7.20. slia ke't cau d~ co be milltgia cong cothutlc toi thiGubAng cach lam nho kich thutlc nhe>nhal.
lemmQtm~t ph~ng nhe>. a- hc;>pIy; b. khonghap Iy.
Trenhlnh 7.20 itIilfihbay s\l sua k€t call chi ti€t h6p de co b6 mat gia
$<8b)
b)
Chuang 7:Tinh dIng ngh~ trong ke't ca'u
Hinh 7.22. Phil" bi~tranh giai mt,itgia cong tren cae
nguyen congo
a- kh6ng hQp II'; b- hQp II'.
n--++, ,
a)
198
Hinh 7.23. Ket cau chi tiet can co ch6 an dac;>vao va thoat dao ra
a- hop II' do lL1dngtrL1de eho an daD va thoat daD khi mai; b- kh6ng hqp II'.
cong co kich thu6'c nh6 nha't (hinh 7.20a).
7. B6 mat gia cong va khOng gia cong cila chi tie't dn co s,!, phan bi~t r6rang, d(! lo~i ttir vi~c gia cong VaGmat phoi tM. Vi d\l nhu hinh 7.21 th(!hi~n ranh gi6'i m!!t gia cong va khong gia cong. Th(! hi~n nhu hinh 7.21 a lahqp 1y hO'll.Ngoai ra cfing dn phan r6 ranh gi6'i giua b6 mat gia cong trencae nguyen cong khac nhau. Vi d\l nhu hinh 7.22. Ne'u phay xong ranh B roikhoan ~ = B (hinh 7.22a) thi ra't kho khan, nen phan bi~t r6 hai b6 mi!t a'y(nhu hinh 7.22b) thi de gia cong hO'll.
b)Hinh 7.21. Philn bii:!tranh giai m{it gia cong va khong gia congo
a. ht?p'ly do khoang each hai m~t1<3ra fang: b- kh6ng hQp ly do khoang each hai m~tqua nho.
8. Ke't ca'u cila chitie't can co ch6 cho andao VilOva thoat dao rad(! thu!!n lqi cho vi~c giacong va bao v~ d~mg C\ld.t kh6i bjgay. Vi dllnhu hinh 7.23, hinh7.24, hinh 7.25, 7.26.
C6NGNG~ cHt Tf':.OMAy
a)~
b)
199
Hinh 7.24. K€t cau chi tiet t;;lo dieu ki~ncho dao vaa cat thu~nIc:;;:i.
8- hqp Iy do he m~t 10vuong goe mGi khoan,
b~kh6ng hQp Iy do khoan tr€m m~t nghi€mlJ.
Hinh 7.25. Ket cau chi tiet •.,0 dieu ki~ncho dao tho;it ra thu{ln Iqi.
a. hOp Ii; b.kh6ng hqp Ii do dt kh6ng deu.
m-w~-E3-a} 'qJ b)
Hinh 7.26. Ket diu chi tiet can tranh va d~p khi cat.a. kh6ng hqp Ii do khi cal m~l dau c6 va; b. hqp Ii.
Hinh 7.27. Vi tri tl/dng quan ella tam16 so vol thanh dUng ella chi tiet.
Dti thuan Iqi cho khc,lll nhflng 1(, song song vai thanh d(rng ella chi tiel(hlnh 7.27) thl khoang each ttl tam 16 den thanh dling clla ph<Jiphi\i thoaman di6u ki~n:
DL2 -" + (2.;. 5 mm)2
(7.1)
Trong do; D" - dLlOngkfnh briu Crtpmiii khoan hoi'[c dLliYngkinh truc chfnhmay khoan.
Olc 16 sau phiii gia cong chfnh xac cl:ng can co ket diu dti thoat dao(hlnh 7.2S).
D o D
Hinh 7.28. Ket cau 10sau phai gia cong chinh xac.
a- kh6ng hqp Iy vi kh6ng thE1doa d~tchfnh xac tren suot chieu sau 4;
b, c. h<;1pIy VI co L;~Othoat dao dda.
57
b)
b)
Sl
.'" a)
Chuang 7:Tinh cong ngh~ trong ke't dlu
Hiri1f31~30.Bo tri cae m~t gia cong tren clmg rnQt phia.
a- hqp II': b- kh6ng hqp II'.
a)
. 0)
200
Hinh 7.31-.:;80tri cae m~tphang gia cong b~ng m{»t dU'dng chuy~n dao.
a- kh6ng h9pdy.do chay dao bi dOtquang;
be;hqply do chiciin'm(>! duong chuy~ndao lil gia c6ng xong.
9. K"t dlU cua chi ti"t dn luang tmac kha nang ga d6ng thai tren maym(>ts6 chi ti"t dti gia cong clIng m(>tIdc (hlnh 7.29).
-Hinh 7.29. Ket c;i'u cUB,banh rang.
a- kh6ng hgp Iy do kh6 ga nhieu chi tiet; b~rhgp Iy do ga dong thoi dL1C!cmqt so chi tiet.
10. Cac m~tiph~ng giacong a clIng m<;\t.phfa trenchi ti"t can duO'cb6 tff trenclIng m(>t m(rc,d(> cao dtigiam thai gian gia c6ngnha khit nang gia congbilng m(>t himh trlnh ch~ydao d6ng thai. ]Tlot s6 chiti"t (hlnh' 7:30 iVa'.,hlnh7.31). K"t cau a hlnh .'l'.30ava hlnh 7.31b la help Iy.do hai m~t ph~ng a clIng mot d(>cao, vi.;c gia congse d~ dang va n~ng suat hO'O.
Tren hlnh T321a SO'd6igia cong cae m~t ph~ng a clIng mot muc d(>caotren clIng m(>tphfa ella chi ti"t~(>p bilng,icac lo~i dao va phuO'Ogphap giacong khac',nhau.
C6NGNG~ cHfi T~OMAY 201
Hinh 7.33. Kel cau m~1 d3u va 16 Iren lh3nh h9P.
a. khong hop II'; b- hop II' do m~t dou vuong goc Vdl 10.
B
b)
A
a)
~J~ralIia) b) c) . d)
Hinh 7.32. So: do gia c6ng m~tph~ngvai cung mltc de) cao tren cung m{>t phia ella chi tiet
hqp vaj cae dao khac nhau.
a- dao bao; b- dao phay m~tdau; c- dao phay trl,): d- dau phay.
II. Nhihlg M mal giacong In~n chi liel (j vi Irf d6idi~n nhau hoac lien liep nhaucan duac b6 Irf song song hoij.cvuong goc nhau, di! giam giaIhanh gia cong do dung dtrqcdo ga co kel cau don gian hanva do co Ihi! gia cong chi liellltm,,?1s6 phfa. Vf d~, stra chuakel cau cho hqp Iy vai mucdfch nay duqc Ihl!c hi~n In~nhlnh 7.33; 7.34.
a) b)Hinh 7.34. Ket cau m~t ngoai chi tiiit h9P.
a- kh6ng hc;p Iy do CaG m11ttgia con;) cheo nhau; b- hqp Iy do CaG m~tgia cong song song nhau.
12. cac Irllc b~c can co duang kfnh phan bi~t nhau ro rang va duoogkfnh lang hoij.cgiam dan v~ m,,?1phfa (hlnh 7.35). Tuoog II! cac 16 dong Iruckhong nen co 16 Ian (j gWa (hlnh 7.36) M Ihu~n li~n cho vi~c gia cong va apdllng phuoog phap gia cong co n[mg sual cao.
202 Chuang 7: Tinh dIng ngh~ trong ke't cau
Hinh 7.35. Ket cau tryc b~c.
a- h<;1ply do cae b~c tang dan ve mqt phfa; b- kh6ng hgp Iy.
a) h)
Hinh 7.36. Ket cau 16 dong trl:lc.
a- hop II'; b- kh6ng hqp II'.
13. Olc 16, ranh tren chi tiet nen dllqc gia cong thong suot d~ thu(ln Iqikhi gia cong do khong phai lay cli chieu Silu 16. Vi d\l nhll hinh 7.37; 7.38;7.39.
a) b) a) b)
Hinh 7.37. Ket cau hai 16 doi dau nhau.
a- kh6ng hqp II'; b- hqp II'.
Hinh 7.38. Ket cau 10 ren tren m~tbich.
a- kh6ng hqp II'; b- hop II'.
14. Ket cau Clla chi tiet phai tnlnh tui mirc toi da vi~c phili gia cong khihlp. Theo hinh 7.40a thi sau khi Itlp chi tiet I vim chi tiet 2 phili khoan 16 saud6 taro 16d~ b~t vit co dinh hai chi tiet 1 va 2. Vi~c gia cong cit c\lm chi tietse kh6 khan rat nhieu. D6tnlnh ph,ii gia cong khi I~p nen thl!c hi~n ket caunhll hinh 7.40b. Chi tiet I dllqc xan ranh khi gia cong, chi tiet 2 dllOClam 16
CCNG NG~ C~ T~O MAy
ren khi gia congo Khi Hlpchi vi~c bitt vit co dinh hai chi tie"t I va 2.
203
a) b)
Hinh 7.39. Kat cau 16 trong b~c~
a- kh6ng hqp Iy; b- hop Iy,
15. D~ li\p nip duqc d~dang, do d6 giam duqc khoiluqng lao dl>ng trong li\p nip,cac chi tie"t duqc li\p v6'i nhau,dn duqc vat mep do1n hu6'ng(hlnh 7.41). N6i chung chi canvat mep truc ho~c 1&va tot honci\ la vat mep cii tfllCva 1&.
Hinh 7.40. Kat cau chi tiet tranh phai
gia cong khi lap.8- kh6ng h<;1pIy; 1,2- cae chi tiet lap;
b- h<;,pIy vi kh6ng phai gia cong khi lap.
-{Je- -4a-a) b)
Hinh 7.41. Ket cau cae chi tiet I;\p rap voi nhau.
8- vat mep tn:Jcva 10 trcrn; b- vat mep tn:Jcva 10 reno
a)
Hinh 7.42. Kat cau hai chi tiet I~prap voi nhau.
8- kh6ng hc;1PIy do thl/c hi~nca moi lap dLfang kfnh be va Ibn dong thoi.
b- hOp Iy do I~n luqt hai m6i I~p.
Ngoai fa ket diu ella hai chi tiet Ii\p rap v6'i nhau phai sao cho khi li\pkh6ng phai th,rc hi~n d6ng thai hai moi li\p (hlnh 7.42). Va ke"tcau chi tie"tsao cho giam b6't khoang b~ m~t cfin,tru<;rtkhiIi\p (hlnh 7.43).
7.3. TINH C6NG NGHt 1RONGKE'T CAU ven QUAN DiriM SANXUAT1R~NMAYNC.
Chuang 7:Tinh cong ngh~ trong ke't dIu
Hinh 7.43 ..Ket cau tr\lc co lap 0 bi.
a- kh6ng hqp Iy do 6 bi ben trc3i-phai tn.tqt tren do~n trl}c dai khi lap
b- hqp ly do gil~mkhoang be m~t can tnrqt.
204
a) b)Hinh 7.44. Thill. ke kich thU'Jc g6c eua 10 can gia congo
a- kh6ng thiGh hqp; b- thiGh hqp; G- thiGh hqp nhfit .
Ngay nay vi~c tien hanh ky thuat NC dt! gia cong chi tiet may dii duqcphat trit!n. Do do nhung vfin M ve tfnh cong ngh~ tmng ket cau ella cac chitiet may duoc san xu"t tren cac may NC, cac trung tam cling nay sinh. Dieudo doi hoi cac nha thiet ke phai thlrang xuyen tiep c~n voi kha nang congngh~ cua cac may NC.
Nguyen tik ve tinh cong ngh~ co tht! thau tom am(lt s6 van de sau:
- T~n d\lng kha nang cong ngh~ cua cac may NC.- Ton tn;mg nguyen t~c ga diit& dang vao do k<;pchi'lt t6 hqp.- Ton trong trang bi dung cu lieu chlliln cua may NC.- Ghi kfch lhuoc ho'p Iy.6 phfin Ion cae may NC vi, trung tam gia cong: thl chi tiel gia cong duqc
ga tn"n ban quay. Vi~c gia cong co tM tien himh tren hai be m~t vuong gocnhall va a V! trf duqc xae dinh theo 5 v~ch chia cua du xfch. Tlt Iy do do khighi kfch lhuoc goc cua 16phai ch<,mphuong an nhu hlnh 7.44.
CCNGNG~ C~ T~OMAy 205
Tren may NC a nguyen c6ng doa 16 kh6ng duqc dung truc doa vaic6ngx6n qua 100. Vi~c gia c6ng 16 co th~ duO"ctien h,mh tu m6t hoi;ic haiphia thanh h(lp den khoang cach t6i da L = 4d (vai d la dUOng kinh tn~c).Dieu nay duO"cth~ hi~n tren hlnh 7.45.
Can h~n che 16 nh6 va dai.d~ giam bOt nguy cO"gay dung cu. Tuy nhiende dam bao tinh nang cua chi tiel lhl can phili dung mili khoan 100 hO"ngiac6ng lmac vai phan 100 chieu dai va dung mili khoan nh6 thlfc hi~n gia c6ngphan chieu dai con lai (hlnh 7.46).
a)
b)
4d
L) 40
Nguyen cong 2
Hinh 7.45. B6 tri chieu dai 16 vi-. trl:JC doa tren may NC.a- khoang each hai th,mh h(>p $ 4d; b- khoang each hai th,mh h(>p > 4d.
Tren cac trung Him gia c6ng co the dt ren m(lt cach an loan chi vaidUOngkinh M4 tra len. 6 nhil"ng11\ren kh6ng th6ng phai khoan VUO"lquachi6u dai ren tu 30% + 50%, philn dai han nay d~ lam ch6 chua phoi.
Hinh 7.47. Cach ghi kich Ihl10C phil hqp voi chuang Irinh NC.
a) kich Ihl10c IUY$I66i; b) kich thl10c ll1ang 06i; c) kich thl10c hon hqp.
Chuang 7:Tinh clIng ngh~ trong k€t ca'u
yy y
-~
$--$-x x x
a) b) c)
206
Hinh 7.46. Ke't cau 16 "ho va did.
a) kh6ng thich hqp; b) thich hap
Clin h~n ch€ cae 16khoan voi nhi~u kich thuoe khae nhau.
Khi thi€t k€ eae ehi ti€t may gia cong tren may NC, vi~c ghi kich thuocphai phil hqp d6i voi san xuilt tren may NC. T~o di~u ki~n cho chuang tdnhNC sir dung true ti€p duqe biln ve thi€t k€ co khi. Do do vi~c ghi kich thuocco the xuilt ph:it tu m<?thoac hai chu~n ga vuong goe nhau. Co 3 cach ghikich thuoe (hinh 7.47) sau:
- Ghi kieh thuoe tuy~t d6i (hinh 7.47a) cho bi€t khoang cach elta m<?tMm~t toi chu~n g6c.
- Ghi kich thuoc tuang d6i (hinh 7.47b) cho bi€t khoang cach cua m<?tb~ m~t toi M m~t tmoc no. Cling co the gl)i lit phuang phap ghi kich thuoctheo gia s6.
- Ghi kieh thuoc h6n hqp (hinh 7.47c) k€t hqp ca hai cach t'ren.
C6NGNG~ Cll: T~OMAy 207
Trang th,!e te phuang pMp ghi kich thuae tLly!';td6i hay duqe dung.Tren htnh 7.48 trtnh bay eLIthe mot ban ve ella m'?t chi tiet may duqe ghikfch thuae thea cae phuong phap nay.
a) 60I SO
10I
-$- , I
~~----i-I -
~- ---_I---+--- "" ""'f :' ~,
r; ,
~-'" \.:
15.
75
135
140
160
I
b) 10 40 10
<>,
"- I~=='= t::'" .__ .
~
20 5 50 60 15
Hinh 7.48. Vi dl:'ve ghi kich thltdc cho chi tiet may gia cong tren NC.
a) kich thUdC tUY$t dol; b) kich thUdC tUang dol
208 Chuong 7: Tinh dIng ngh~ trong ke't ca'u
7.4. cAc CHI Trnu BANH GIA TINH CONG NG~ 1RONGK~TCAU
Su phan tich va kiem tra muc d9 d<:ttduqc Clla lfnh cong ngh~ trong ketcau IhuOng duqc tien Mnh trong hai giai doan. M9t mat tien hanh trong quatrlnh thiet ke, do la khi de xuat phuong an clla san pham tcing the va khi thielke tUng pMn rieng clla may, m9t mat tien nanh sau khi hoan thi~n ket causan pham tcing the.
The nhung tfnh cong ngh~ kh6ng the danh gia tuy~t doi, rna no luon cilnthiet phai so sanh voi san pham clla m9t lo<:tilUong tI! rna thong thuOng laphai so sanh voi kieu dii co tmoc do.
6 cac pMn tren dii neu ra nhil'ng yeu to co anh hui'mg den tfnh congngM trong ket cau. Tu do nen ch,?n yeu to co lqi cho tfnh cong ngh~. Nhlnchung co the xep cac chi tieu Hnh cong ngh~ vao ba nhom sau:
- Chi tieu ve s\l tieu ton v\\t li~u.
- Chi tieu ve khoi luong lao d9ng cho gia cong va Hiprap.
- Chi tieu ve sl! giam chi phf slm xuat bimg cac bi~n phap kinh te - congngh~.
7.4.1. Chi tieu ve sl! tieu ton vl)t li~u
Lien quan den chi tieu nay bao g6m cac yeu to dii duqc trlnh bay a ph:lntren nhu: sl! don gian va hqp Iy cua ket cau; ch,?n v\\t li~u ban dau va phuongphap t<:toph6i; tr,?ng Itrqng may, b9 ph\\n va chi tiet nho nhat. Khi thiet ke d6dam bao SLltieu ton vat li~u la ft nhat phiii dl!a vao cae yeu to nay. Co nhLlv\\y chi tiet moi co tfnh cong ngh~. Tuy nhien M danh gia ve ILlqng theo chitieu nay con phiii ket hqp voi cac chi tieu khac se trlnh bay a dLloiday.7.4.2. Chi tieu ve khOi luqng lao dc)ng cho gia cong va Hlp nip
Lien quan den chi tieu nay bao g6m cac yeu to dii dLlqctdnh bay a phantren nhLl:d9 chfnh xac che tao va d9 nham be m\\t; cach ghi kfch thLloCvach,?n dung sai hqp Iy; hlnh dang hlnh h,?c cua chi tiet hqp Iy.
Nhil'ng yeu to nay deu co Imh hLli'mgden khoi Itrqng lao d9ng che t<:tovaHlprap chi tiet. Mot chi tiet may ho~c may co tfnh cong ngh~ khi ket cau cllanodLlqc danh gia la co khoi Itrqng lao d9ng va v\\t li~u che t<:t0ra no la ft
I
C6NGNG~ cHtl Tk\O MAy 209
nhift. Th€ nh1.fllgkhoi ltrqng lao di)ng va v~t li~ILch€ tao. fa may phu thui)ckhong chi vao k€t du ma con ph~ thui)c dang ke vao qua trlnh cong ngh~duoc chon, vao tdnh di) trang bi cong ngh~ va ch€ do gia congo Cho nen khixae djnh tfnh cong ngh~ trong k€t du nguai ta dung tYso giiIa khoi luqnglao dong ch€ t<:tofa chi tift d6 va khoiHrqng lao di)ng ch€, tao ci1ng vai chitift ify nhung theo phuang an k€t cau khat khi cung mot di6iJ ki~n slm xuiftnhunhau.
N€u ta ky hi~u tfnh cong ngh~ trong k€t du cua hai phuang an k€t cauchi tift la K, va K2, va khoi luonglao di)ng ch€ t<:to,ra:chung khi cung motdi6u kien slm xuat la T, va T2 thl:
(7.2) .
Trong d6:
Tm = 'T' ,Ia mtrc di) t!nh cong ngh~ cua phuang an k€t cau thu nhat.
2
Doi vai n k€t cau nhu nhaucua' chi tift thl'rhu,,,di),,tfnh cong ngh~ cuacac phuang an khacnhau bao g6m:
T T, T Tm = -' . m = -- . m =,,2. ..m =....!!=L (7.3)IT' 2 T' 3" T t 11-1 T.n' n n' n
Khi xac dinhkhoi luqng laodi)ng chung de ch€ t<:t0fa may"ta lay tcingkhoi luang lao dong ch€ t<:t0,tlmg chi tift, va khoi luang lao di)ng l~p faptMnh cae bi) ph~n va may. Cho' nen tfnh congnghe.. cua k€t ,cau may. co thexem nhu la tcing tfnh cong ngh~ trong k€t du cua tUng chi tift va bi) phan.
Khoi luqng lao di)ng chung cM t<:t(j):famay co the duqcxac djnh chi saukhi vi~c thi€t k€ cong ngh~ san xuift chU'n~dii xong, c6nghia la khi k€t cifumay dii duqc hlnh thanh. Dit'u do noi len ding vi~c philn tich nhfrng y€u toanh huang d€n tfnh cong ngh~ co the thify fO fang nh1.fllgdanh ,gia :rioMngmot chi tieu, mi)t so do c~ tM la kMng dan gian.
7.4.3. Chi tieu ve s,! giiim chi phi san xUlltMng cacbi~n ph:ip kinh t€ -c(jng ngh~
Lien quan d€n chi tieu nay. co cac y€u to nhu tieu chuanh6a, dien hlnhhoa va thong nhat hoa chi tift. Day la mot bi~n phap :eo tfnh chat,.tcichuc ky
14, CNCT
210 ChuClng 7: Tinh cong ngh~ trong ke't ca'u
thu!!.tnhlim giam duqc solo(li chi tiet va lam tang duqe soluqng chi tiet giaeong trong loal. Nha d6 eho phep ap d~ng cae bi~n phap cong ngh~ hqp Iyva tien tien nhlim giam khoi luqng lao d(ing che t(lo ra cae chi tiet va may,dan den giam chi phi san xuill.
V!!.ythl vi~c ap dung tieu chu~n 116a,dien hlnh h6a va thong nhilt h6ading la m(it yeu to i'mhhuang den tinh eong ngh~ trang ket cilu cua may. Duavao yeu to nay c6 the danh gia v6 Itrqng cua trnh cong ngh~ trang ket cilu.
Thea phuong phap nay chi tieu tinh cong ngh~ la ty so giiia soluqng tencua cae chi tiet hay b(i ph!!.ndii duqc thong nhat h6a va soluqng tcing cae chitiet hay b(i ph!!.r.co trang may.
Neu ta ky hi~u soluqng tcing cae chi tiet co trang may la N, va so luangn
ten cae chi tiet nguyen ban (dii thong nhilt h6a) la n, thl ty so N = Y duoc
gqi la h~ so thong nhilt h6a cua chi tiet may.
Ta nh!!.nthay dng ty so ~ dng nho, c6 nghia la h~ so thong nhat hoa
cang nho, thl muc d(i thong nhat h6a ella cae chi tiet may dng cao. Va nhuv*y muc d(i thong nhilt h6a la:
IE=-Y
(7.4)
Vi d~, neu mot may c6 so luqng tcing cae chi tiet la N = 745, va ten caechi tiet nguyen ban (dii thong nhat h6a) la n = 149, thl h~ so thong nhat h6aella may dii cho la:
= ~ = 149 =02y N 745 '
Tat ci\ cae chi tiet ella m(it may bat kyd6u c6 the xep thanh timg 10(livac6 the xac dinh duoc h~ so thong nhat h6a ella cae chi tie.t trang m6i loai.Trang trub'ng hqp d6 h~ so thong nhat h6a trung blnh ella cae chi tiet trangtoan may Y,b duqc xac dinh nhu trung blnh so hqc tcing cae gia tr!clla timgh~ s6 thong nhat h6a thea m6i 10(li.
Nghia la: I ' nY,b= - L-
X i=1l N(7.5)
C6NGNG~ cHfi T~OMAy 211
Trong do: x - s61o~i rna theo do cac chi tiet may duqc tap hqp.
Tinh cong ngh~ trong ket cau may theo muc d<:>th6ng nhat hoa cua tUngb<:>ph*n ket cau cling co the duqc xac dinh theo phuong phap nay.
Neu nhu ta ky hi~u s61uqng chung cua tUng b<:>ph*n ket cau trong may(nhu Iii, duang kinh ren, duang kinh cae cd truc ...) Ia N" va s61uqng khac
nnhau cua cac b<:>ph*n nay la n" thl ty s6 rj-= y, d*c trung cho h~.s6 th6ng
,nhat hoa cua cac b<:>ph*n dii cho trong may.
Trong truang hqp nay h~ s6 th6ng nhat hoa trung blnh cua tUng b<:>phany lib duqc xae djnh theo cong thuc:
(7.6)
(7.7)
trong do: x, - s61uqng cac bo phan khac nhau.
Muc d<:>th6ng nhat hoa cua b<:>ph*n se duqc xac djnh:
I£1=-
y,
Nhu v*y la muc d<:>th6ng nhat hoa cang cao thl tinh cong ngh~ trongket cau cua chi tiet, b<:>ph*n va toan may dmg cao.
Ngoai phuong phap danh gia tinh cong ngh~ trong ket cau nhu tn~n conco the danh gia tinh cong ngh~ dlfa tren chi phi cho san xuat tiI khau taophoi cho den gia cong holm thi~n chi tiet. Chung ta nh*n thay dmg chi tieubao trilm nhat va co the dung trong m<;>itruang hqp la gia thanh che t~o sanphtlm. Gia thanh che t~o san phtlm the hi~n duqc kh6i luqng lao d<:>ngbi> ratrong toan b<:>qua trlnh san xuat ra san phtlm cling nhu chi phi ve v*t li~u,thi:rnghi~m, dieu chinh, v.v... Gi,\ thanh san phtlm duqc tinh dlfa tren chi phisan xuat. Chi phi cho san xuat duac tinh theo cong thuc:
N.p NpN=M+No+ -+- (7.8)n np
Trong do: N - chi phi cho san xuatM - chi phi cho v~t li~u ph6iNo - chi phi cho gia cong chi tiet
)
212 Chuang 7: Tinh dIng ngh~ trong ke't ca'u
N,p - chi phi eho thiet ke va san xuilt d6 ga de gia eongeni. tietNp - chi phi eho thiet ke va san xuilt cae trang bj dln,thiet eho san
xuilt phoin - so chi tiet se duoe san xuilt trang thai gian nhilt dinhnp - so Iuqng phoi se duqe san xuilt trang thai gian tuili' tho eua
trang bi san xuilt phOiTinh eong ngh~ trang ket eilu eua may, eua cae chi tiet va cae be>ph~n
may ciln duqe xem xet ngay trang qu'a tnnh hinh thanh chung til khau thietke den ehe t~o chung. Nghia Ia th~rchi~n kil!m tra tinh cong ngh~ til ban vechi tiet trong giai doan t~o dung thiet ke ket cilu may. Rin ve chi tiet, be>ph~n may hay toan may sau khi thiet ke so be>duqc dua den kil!m tra tihncong ngh~ va xet tinh cong ngM trang ket cilu a dieu ki~n nay co thl! chitheo tinh chu quan hay Ia phlJ thue>cvao trinh do kien thuc nha cong ngh~,nguai thl!c hi~n kil!m tra tinh cong ngh~. DI! danh gia kh3ch quan tinh congngh~ trang ket cilu may, cac chi tiet may va be>ph~n cua no ciln thiet phaidl!a van cac yeu to anh huang va cach danh gia dii trinh bay tren dily.
213
Chuang '8
CHON PH6I vA cAc pHTJONGPHAP. G1A'C6NG cHUAN BJ PH6I
Chi phi phoi chiem tu 20% -i- 50% gia thanh san pham. Vi vi).yvi?c ch9nvi).tli~u phoi, phuang phap t~o phoi va gia cong chuan bi phoi hqp 19 chJngnhGng gop phiin dam bito yeu cau ky thui).tcua chi tiet ma ron giam chi phi,gop phan nang cao hi~u qua kinh te - ky thui).tcua qua tdnh san xuat.
8.1. CO sa KINH rt-KY THUAT dJA VI~C CHQN PHOI
Vi~c nghien clm tim ra dc lo~i vi).tli~u m6i cling .nhu nghien cUu toi uuhoa qua trlnh t~o phoi la nhi~m V\lcua ky su cac nganh cong ngh~ vi).tli~u,duc, gia cong ap I\l'c va han. Nhi~m v\l cua nguai ky su cong ngh~ che taomay la chon dung chung loai vi).tli~u phoi va phuang phap t~o phoi.
Hai yeu cau CO ban cua vi~c ch9n phoi la:
- Dap Gng duqc yeu cau ky thui).tcua san pham.
- Dam bao chi phi phoi nha nhat gop phan giam chi phi san xuat.
Muon vi).y nguai ta phai dua vao yeu cau ky thuat, hlnh dang, kichthu6c cua chi tiet, d~ng san xuat va co sa vi).tchat - 'ky thuM cua co sa sanxuat d6 giai quyet cac van d6 sau day:
8.1.1. Chl.ln v~t li~uehe t~o phOi
Xuat phat tu yeu cau ky thui).tva di6u ki~n lam vi~c cua chi tiet d6 ch9ndung chung lo~i vilt li~u co dc tinh chat co 19 thfch hqp. Ch9n vi).t li~ukh6ng dung chung lo~i se khong dap Gng duqc yeu cau ky thuM ho(ic danden chi phi phoi tang do vi).tli~u qua tot khong dn thiel.
214 Chuong 8: Chl?nphoi va cae phuong phap ...
(8.1 )
8.1.2. Chl.lD phuong phap chI" t~o phOi
Vi~c ch9n phuong phap che t~o ph6i tmac het phai dl!a VilO yeu cau kythui).t,hlnh d~ng, kfch thuac cila chi tiet can gia cong, d~ng slm xuilt va co savi).tchilt - ky thuat cila co sa san xuilt.
Neu chi tiet lam vi~c a tr~ng thai chju tiii phUc t~p nhu tai tr9ng thaydili, keo-nen, u6n, xo~n dong thai can ch9n ph6i dii qua gia cong ap luc. Neuchi tiet co d~ng tn~c va tiet di~n ngang ft thay dili nen ch9n phoi la thep can.Neli chi tiet co yeu cau chju tai khong phuc t~p nen ch9n phoi duqc che t~obiing phuong phap due.
D~ng san xuilt se quyet djnh phuong phap t~o phoi. Neu san xuilt donchiec nen ch9n phuong phap t~o phoi don gian nhu ren tl! do hay due trangkhuon cat M chi phf dau tu cho khau tao phoi thilp. Neu san xuilt hang loatnen chon cae phuong phap t~o ph6i co d9 chfnh xae cao nhu di).p the tfch(con goi la ren khuon) hay due trang khuon kim loai ho~c due mau chiiy Md~t duqc d9 chfnh xae cao, luqng du gia cong co dong deu va nha, giamduqc chi phf gia cong m~c du chi phf dau tu cho cong ngh~ tao phoi tang.
De danh gi~ hi~u qua SIT dllng vi).tli~u gia cong nguai ta dung h~ so SITdllng vi).tIi~u K:
K = G,h'Gph
Trang do: G,h' - kh6i luqng cita chi tiet (kg)Gph - kh6i kuqng ella phoi (kg)
cae bang 8.1+8.3 la cae vf du ve cae chi tiet co h~ s6 K thilp.Bang 8.1. 51! phiin bo ella h~ so sit dllng v~1Ii~udoi v6'iphoi eo d~ng Iron xoay ng~n
f6
%fZ
00 ZO '40 60 80 % fOO
H~ so'sJ dVng v~1Lieu
C6NGNG~ C~ T~OMAy 215
Bang 8.2. 51!phan bo ella h~ so slt dvng v~lli~u doi vOi ph6i co d~ng Iron xoay dai.
230
- -
.......[" -,00 20 40 50 80 % too
H~ so'sJ dvng vat [lev
15
%IJ
.'"'.•".., 8.<:~
•
Bang 8.3. 51!phan bo ella h~ so slt dvng v~1Ii~u doi vOi ph6i co hinh d~ng bal ky
20 40 50 80 % tOOHe so' sf! dvng val/lev
I---
f-rI.-00
16
%12.,..,
''l>i;8.<:
~4
Xu huang chung hi~n nay Iii day m~nh nghien CUuth,!c hi~n toi l!U hoaqua trlnh t~o ph6i nham nang cao d(l chinh xac ve hlnh d~ng, kfch thuac viichat luqng be m~t clla ph6i dan tai nang cao h~ so sir dl!ng v*t li~u K, giamchi phi gia cong ca gop phan gii\m chi phi san xuat. Vi the h~ so K con th~hi~n trlnh d(l ky thu¥ clla nen san xuat clla m(lt quoc gia.
Soli~u i':J cac bang 8.1, 8.2, 8.3 cho thay h~ so sir dl)ng v*t li~u 'philn borat r(lng.
216
8.2.VAT L]$U PH61
, Chuang 8:Chtln pho! va cae phuang phap ...
Tuy theo yeu cau ky thuat ph6i co th<!duac chi:' t(to tir cac lo(ti vat li~usau day:
8.2.1. V:).t Ii~u kim'lo:;li
V*t li~u kim lO(ti.bao gam kim 10(tiden. kim lo(ti mim va cac hap kimcua chung.
8.2.1.1. Thep
Co nhiei.l'IO(ti'thep khae nhau nh\ll1g tmng nganh chi:' t(to may thuang Sltdl,mg ca,,,,]o(tithep chfnh sau day:
a) Thep cacbon
Thep 'cacbon ladlap kim tren CCY so siit va cacbon co ham luqngC ~ 2.14%:Thep cacbon co cae Uti di<!mchfnh sau day:
- Do khong phai dung nguyen to hap kim va qua trlnh nau luy~n dangian nen gia thanh thap.
- Co CO tfnh dam bao 0 mot muc dq nhat djnh. Sau khi nhi~t luy~ntMp .cacbon cao co dq cU'ngtuang duang thep hap kim co ham luqng C tuang tl!.
- Tfnh cong:nghe tot dt';duc, han, gia cong ap II!C va ciit gc:>t.
. Sa vai tMp hap kim, thep cacbon co cac nhuqc di<!msau:
- Dq ben, dq deo va dq dai va dap thap.
- Dq tham toi thap.
- Khilam vi~c 0 nhi~t dq cao (>300°) thl dq ben va dq cU'ngrat thap.
- Kha nang chong mai man thap do tmng thep khong ton tai hoac tont(ti rat it cac lo(ti cacbit hqp kim .
• Khanang chong an man ngay ci\ tmng moi truO'ngkhf quy<!n thap VIdt';t(to thanh axit siit.
T!Jep cacbon duqc Slt d\lng rqng riii d<!che t(to cac chi tiet may co yeuc1luca t'inhkhong cao.
Theo'c6ngd\lng thep cacbon duqc chia ra:
e6NGNG~ em T~OMAy 217
- Thep cacbon thong d,mg (con goi Iii thepcacbon chili luqng thuang)co cac ky hi~u theo TCVN tit CT31, CT33, CT34 ... CT61, tmng do C Iiinguyen to cacbon, T Iii thep, cac con so ghi gi6i h~n ben cua thep (cr b'
N/mm2).
Vi d\J: Thep CT38 Iii thep cacbon thong d\Jng co gi6i h~n ben cr b = 380-i- 390 N/mm2
).
Thep cacbon thong dung co co tinh khong cao, chi dung de che" tao cacchi tie"tmay Iilm vi~ tmng dieu kien chiu tai tr9ng nho.
- Thep cacbon ke"t cau Iii uhom thep cacbon chilt luang tot, co hilmluqng tap chat S vii P thilp (SS; 0,04%, PS; 0,035%), ham luqng cacbon viichi tieu co tinh chinh xac, co cac ky hi~u C08; CIO; CIS; C20; ... ; C85,tmng do C Iii cacbon, cac con so bieu thi ham luqng cacbon tinh theo phanvan.
Thep cacbon ke"t cau thuang dung che" tao cac chi tie"t chju tai tr9ng caova phuc t~p nhu tr\Jc, banh rang, lay bien... .
- Thep cacbon dung cu co hilm Im;mg cacbon cao (0,7 -i- 1,3%), luang tapchilt S, P thap «0,025%), theo TCVN thep cacbon dung cu co cac ky hi~uCD70; CD80; ...; CD130, tmng do C Iii cacbon, D Iii d\Jng c\J, cac con so chiluqng cacbon theo phan v<:tn,di) cling nam tmng khoang 187 -i- 217HB.
Thep cacbon dung c\J sau nhiet luy~n co di) c(mg cao nhlm{kha nangchju nhi~t thap nen thuang dung che" t~o cac loai d\Jng c\J 'd.t co toc do thapnhu d\Jc, dila, taro ...
b) Thep hlfp kimThep hqp kim Iii hqp kim Fe-C co chua cac nguyen to hqp kim nhu Mn,
. Si, Cr, Ni, Ti, W, Mo, ... d6ng thai luqng t~p chilt S, P, 0 rat thap. So v6ithep cacbon thep hqp kim co cac un diem sau:
- 6 tr<:tng thai chua nhi~t luy~n CO tinh cua thep hqp kim khong khacbi~t so v6i thep cacbon. Sau nhi~t luy~n thep hqp lim co di) ben vii di) clingcao nhung di) deo vii dai giam.
- Thep hqp kim gill duqc di) cling b nhi~t di) 800°, gill duoc kha nangchong oxy hoa b moi truang 800 -i- 1000°C, do do thep hqp kim co khil nangchong mili mon vii an mon cao.
218 Chuong 8:Ch(~mphoi va cae phuong phap ...
- Tinh cong ngh~ kern so vui thep cacbon: kho duc, kho him, kho ci\t gothan, nha:t la cac thep hqp kim co chua ham luang nguyen to hqp kim Ian.
Thep hap kim thuang dung de ch€ t~o cac chi ti€t may lam vi~c trangdi6u ki~n tiii trang lan, yeu cau khii nang chong mai mon cao nhu banh rang,trl!c, cac bulong, dai oc chiu Ilfc...
Co nhi6u cach phan loai theP. hqp kim nhung phan ]o~i theo cong dl!ngla phuang phap duqc str dung rong rai trang ch€ t~o may. D\ra vao congdl!ng nguai ta chia thep .hqp kim ra cac nhom sau day:
- Thep hqp kim k€t cau co chua 0,170,85% C, ham luqng nguyen to hqpkim tha:p. Cac loai thep hqp kim k€t cilu co ham luqng cacbon thilp nhu15Cr, 20Cr ... duqc dung ch€ t,!o cac chi ti€t may co yeu cau do b6n, do daiva dap Va de?cling b6 mlit cao. Do ham luqng cacbon tha:p nen tru6c khinhi~t luy~n phiii tha:mcacbon. Sau khi nhi~t 11Iy~nb6 mlit chi ti€! co de?clingcao nhung ben trang v~n khOng thilm !Oinen khOng bj gian.
Vi dl!, thep hqp kim k€t cilu ham luqng cacbon thilp 20Cr thuang dungch€ t(\Obanh rang co mOdun nh6, trl!c co yeu cau chong mai man cao. Cacthep hqp kim k€t cilu co ham Juqng cacbon trung blnh (40Cr, 40CrMn) dimgch€ tao truc, banh rang, sau nhi~t luy~n dat de?cling trung blnh tu 48 7 52HRC co khii nang ch6ng mai man va co do b6n cao.
- Thep hqp kim dung cl! co ham luqng cacbon tir 0,7 7 1%, sau nhi~tluy~n d(\t di? ctmg 60 7 62 HRC, thuang dung ch€ tao cac khuon de?td~p, vidl!, thep 90Cr Si, 100 CrWMn ...
- Thep hqp kim dlic bi~t la thep hqp kim co chua nhii'ng nguyen t6 hqpkim phu hqp de t(\o cho thep co nhii'ng tinh chilt dac bi~1.
- Thep 6 Ian theo TCVN 4805-90 co ky hi~lI OL (6 Ian) v6i cac con sokern theo chi philn v(\n cacbon va phan tram luqng nguyen to hqp kim.
Vi dl!, thep OLIOO Cr2 chua 0,95 7 1,05% C, 1,3 7 1,65% Cr,0,27 0,4% Mn, 0,17 7 0,37% Si.
Thep 6 Ian sau nhi~t 11Iy~nco di? cung, di? b6n va khii nang ch6ng maiman cao. Thep 6 Ian dung ch€ t(\Ocac 6 Ian, truc can, taro, ban ren, vai.phun, kim phun cua be?dOi bmn cao ap...
- Thep khOng gi la h9 hqp kim lren ca sa cua s~t co chua cac nguyen to
CL>NGNG~ C~ Tf!..OMAy 219
hqp kim nhu Cr, Mo, Si, Ni, Mn ... Khi luqng Cr > 12% thep se kh6ng bj 6xyho.a (kh6ng gil trong m6i twang 6xy ho.a. Xuat phat tu yeu cau ky thuat khilam vi~c rna cac chi tiet may co. the duqc che tao tu cae lo~i tMp kh6ng gikMc nhau co. kha nang b6n d6i v6'i cac m6i truang an mon yeu (kh6ng khi,nu6'c ng,?t...) hay m6i truang an mon manh (dung dich axit, mu6i ...).
_ Thep hqp kim chiu nhi~t la hqp kim tren ccJ sa cua Fe co. chua cacnguyen t6 hqp kim nhu Cr, Mo, W, Ni, V, Si. Thep hqp kim chju nhi~t co. 2tfnh chat ccJban:
+ Tinh b6n ho.a hoc a nhi~t di? cao, ngh'ia la, co. khit nang ch6ng lai sl1pM huy cua m6i twang a nhi~t di? cao nhu kh6ng t~o thanh cac lo~i 6xit satFe,03' Fe30" FeO.
+ Giil' duqc di? b6n CcJh,?Ca nhi~t di?cao.Nha 2 uu diem ccJbitn dO.,tuy theo thanh philn ho.a h,?c ClIthe rna tMp
chiu nhi~t co. the duqc dimg de che t~o cac chi tiet lam vi~c a m6i truangnhi~t di? cao nhu ghi 10, suppap xa cua di?ng ccJd6t trong, noi hcJi...
8.2.1.2. GangGang la hqp kim Fe-C v6'i ham luqng cacbon nam trong khoang 2,14%
+ 6,67% va lu6n chua cac nguyen t6 kMc nhu P, S, Si, Mn. Th6ng thuanggang chua 2 + 4% Mn; 0,04 + 0,65% P; 0,02 + 0,15% S.
Th6ng thuang ngllai ta phan gang thanh cae loai sau day: .
a- Gang trangGang trang la hqp kim Fe-C v6'i ham IUcJngcacbon, silic thap va nh~n
duqc khi lam ngui?i ri'ltnhanh trong qua tTinh ket tinh tu gang long. Nguai tacon co. the cho them cae nguyen t6 hqp kim Cr, Mo, Ni de tang kha nanrchju nhi~t, ch6ng mai mon va khit nang ch6ng va dap cila gang trang.Cacbon ton t\li trong gang trang du6'i d~ng cacbit sat (Fe3C) do dO.co. di?cling cua gang cao (450 + 650 HB), tfnh due kern, kho. gia c6ng cat g,?t.Gang trang chi dung de che t~o gang deo ho~c de che t~o cae chi tiet may co.yeu cau ch6ng mai mon cao nhu bi nghi6n, true can ...
b- Gang xamGang xam la hqp kim Fe-C trong dO.cacbon ton tai du6'i d~ng grafit
tam. Th6ng thuang gang xam co. chua 2,8 + 3,6% C; 1,2 + 2,8% Si;
220 Chuang 8:Ch(;mphoi va cae phuang philp ...
0,5 + 1,6% Mn, toi 0,65% P va 0,15% S. Theo TCVN gang xam duqc kyhi~u GX voi 2 c~p so tiep theo d~ chi do ben keo va nen toi thi~u.
Vf duo GX 15-32 co do ben keo 12 kG/cm', do ben nen 20 kG/cm'.. , .
Gang xam co di? ben keo thap nhung co do ben nen cao, co khii nang .chong mai mon tot, d~c bi~t co tfnh cong ngh~ cao nhu dli duc, dli gia congdt gl?t cho nen gang xam thuang duqc dung d~ che tao cae than may, vohop toc di?, banh rang ... Gang xam chiem 80% tcing khoi luqng gang duc.Nguai ta cling thuang cho them vao gang xam nhfrng chat bien tfnh d~ t'!o racac lo,!i gang xam co do clIng thap (90HB) nhung co khii nang chong maimon cao d~ che t'!o cac lo,!i b,!c d~c bi~t dung trong cong nghi~p d~t sai. GX21-40; GX 24-44; GX 28-48; GX 32-52 sau khi bien tfnh biing FeSi ho~cCaSi co CC1 tinh va khii nang chong mai mon cao duqc dung d~ che t'!o cacchi tiet chiu tiii trl?ng cao va chiu mai mono GX 35-56; GX 38"60 sau khibi€n tfnh nhu tren nhung cho them 0,3+0,7%Cr; 0,5-0,8%Ni S15 co ca tfnhcao, co khii nang chju mai mon cao va co kha nang chong an mon cua moitruang a nhi~t do cao nen thuang duqc dung d~ che t'!o cac bloc xilanh cuamay nci va che tao cac chi tiet may ch!u tai trl?ng n~ng. Gang xam chua0,35+0,50% Cu hoac Ni co tinh dan hoi cao du()'cdung d~ che t~o xecmang.
- Gang xam bien trling nh~n duqc khi lam ngui?i rat nhanh lOp be matcua vat duc biing gang xam (vi d\l, duc trong khuon kim lo,!i), do do b6 matv~t duc Iii gang trling nhung ben trong van la gang xam.
Gang xam bi€n trling co luqng C $ 3,5%, Mn $ 3%, 0,7+0,8% Si,luqng P, S thap.
Ngoai fa gang xam bien tdng con co th~ duqc hqp kim hoa voi hamluqng Cr $ 2,5%, Ni < 2,5%, 0,6% Mo d~ tang lOp bien tdng. Di? clInggang xam bien trling giam dan tu ngoai vao trong. Di? c(mg lOp b6 mat dat400+650HB. Di? ben keo cua gang xam bien tdng co th~ d'!t 100+550Pa.Gang xam bien tdng thuang dung ch€ t'!o cae chi tiet chju tai IOn va chjumai mon nhu truc can, banh xe tau hoa, cac chi tiet cam ...
c) Gang c{i'u
Gang cau nh~n duqc Mng cach bi€n tinh gang xam biing cac nguyen tocau hoa nhu Mg, Ce va cae nguyen to dilt hiem d~ t'!Ora graph it a d,!ng causau do thl1c hi~n bien tinh Ian thu hai biing FeSi, CaSi d~ chong bien trling.
eCNGNG~ em T~OMAy 221
Gang cau chua 3,0-3,6%C; 2,0-3,O%Si; 0,2-I,O%Mn; 0,04-0,085%Mg;$ O,03%S; $ 0,15%P. Do graphittbn t~i du6i d~ng cau nen gang cau co doben va dq deo cao. Theo TCYN gang cau duqc ky hi.;;ubiirig chu cai GC v6ihai caP so di! chi gi6i han ben keo cr~ kG/mm2
) va dq deo /) (%).
Vi du: GC 40-10 co cr oK ~ 400 KG/mm', /) ~ 10% do cUng d~t156..-197HE.
Sau khi gia cong nhiet gang cau co thi! d::tt cr~ = 1000..-1300 kG/mm',/) = 4..-8%,HB = 302..-369.
Gang ciiu co w tinh khong thua thep nhlnlg I~i co tinh cong ngh.;; caonhl( de duc, de gia cong cJt g<;>t,re nen trong nhieu truang hqp gang cauduqc dung thay the cho thep di! che t::t0cac chi tiet chiu tai tr<;>ngnang vaphlic t::tP,ch!u mai mon nhu trlJc khuyu, cam, banh rang truyen hIC...
d) Gang giun
Til gang xam 0 thi! long, sau khi bien tinh Ian thu nhat bang cac nguyento Ce, Mg va bien tinh Ian thu hai biing cac chat graph it hoa nhll FeSi,CaSi ... ngllai ta nhan duqc gang co graphit tbn tai 0 dang giun (d::tng trunggian giua tam va cau) g<;>ila gang giun. Gang giun co thanh pMn hoa h<;>cgan giong gang cau nhllng graphit tbn t::tidll6i dang."giun" do do gang giunco w tinh gan v6i gang cau nhllng tinh cong ngh.;; lai gan v6i gang xam (deduc, de gia cong w) VI vaY gang giun duqc dung thay the cho gang cau di!che t::t0cac chi tiet chiu va dap, chju nhi.;;t, chiu miti mon nhll n!lp va blocxilanh dqng CCidiezen, secmang, guoc phanh t'llI hoa, khuon duc thep ...
e);(5img deo
Khi u gang tdng 0 nhi~t dq til 760..-1060"C (tuy theo thanh pMn cuagang) trong khoang 60..-120h graphit trang: gang chuyi!n thanh dang clJrn(con g<;>ilit.d::tng bOng) ta nhan dl1qc gang deo. Ngity nay v6i cac bi~n phapcong ngh~tien tien ngllai ta co thi! rut ng!ln thai gian u xuong 12 den 60h di!giam gia thitnh. Gang deo co CCiHnh, dat bi~t lit Hnh deo cao. Theo tieuchuan Vi~t Nam gang deo dl1qc ky hi~u Mng chu GZ vit 2 cum chu so chigi6i h::tnben keo va dq deo.
Vi dlJ: GZ 35-10 co cr~ ~350 MPa, /) ~ 10%.
Do cCitinh cao nhllng gia thanh che tao cao nen gang deo chi dllqc dimg
222 Chuong 8: Chc;mphoi va cae phuong phap ...
ch€ t~o cac chi ti€t co kh6i Iu<;mgnho, co thanh mong, chju va di\p dungtrang cong nghi~p ch€ t~o may keo, a to, may nang nghi~p, may d~t.
Ngoai cac lo~i gang thong d\'ng ke tren khi thay deli thanh philn va ty I~nguyen t6 hqp kim nguai ta con co the t~o ra cac loai gang co tfnh cha't di\cbi~t nhu co khii nang ch6ng an mon trang moi truang oxi hoa, mu6i, axithoi\c co khii nang lam vi~c a nhi~t dc;>cao tai 800-;-900°C.
8.2.1.3. Kim loqi mau va hiJp kim mau
Kim lo~i mau va hqp kim mau bao g6m cac lo~i chfnh sau day:
a) Dong va hlfP kim dong
D6ng nguyen cha't co co tfnh tha'p nen trang ch€ t~o may thuang chidung d6ng duai d~ng hqp kim. Hqp kim d6ng co 2 nhom chfnh:
- La tong (con goi la d6ng thau)
La tOng la hqp kim d6ng vai Zn. Theo TCVN La tOng duqc ky hi~ubang chit L vai cac chit Cu, Zn va cac chit s6 chi ham luqng trung binh cuacae nguyen t6 tfnh theo pMn tram.
Vf du: L Cu Zn 40 Pb2 chua trung binh 40% Zn, 2% Pb, con I~i la
58%Cu.
- Brong
Brong la hqp kim cua d6ng vai cac nguyen t6 hqp kim khac nhu Sn, Zn,AI, Pb .•• Brong thi€c la hqp kim d6ng vai thi€c trang do ham luqng thi€c nhohCln13,5%. Brong thi€c co co tfnh cao, tfnh ch6ng an mon va khit nang chiumai mon t6t nen nguai ta thuang sir dung lam cac b~c lot, banh vfr. TheoTCVN brong thi€c duqc ky hi~u b3ng chit B kem theo ten cac nguyen t6 hqpkim va con s6 chi ham luqng nguyen t6 hqp kim tfnh theo %.
Vf d\': B Cu Sn5 Zn5 Pb5 chua 5% Sn, 5% Zn, 5% Pb con lai la d6ng.
Brong nhom lit hqp kim Cn-AI trang do luqng Al nho hCln9,4%. Brongnh6m co khit nang ch6ng miti mon va ch6ng an mon trang moi truang khfquyen hoi\c nuac bien. Do do nguai ta thlrang dung brong nhOm de ch€ taocac chi ti€t cua may bam, g6i diY.
CONGNG~ C~ T~OMAy 223
b) Nh6m va hflp kim nh6m
Trong che t;:tomay ft khi dung nhom nguyen chat VIdi? b6n va do clingcua nhom thap «(J b = 60 N/mm', di? cling 25 HB), thuang chi dung nh6mduoi d;:tng hqp kim VI hqp kim nhom nh", co di? b6n, do cling, khi nangchong mai mlm va chju nhiet cao. Hqp kim nhom thuang dung de che t;:tocac chi tiet may nhu piston, tay bien va vo hi?p toc do xe may.
Trong che tao may thuang Slrdung 2 dang hqp kim nhom thong dungsau day:
a- Hqp kim nhom bien d;:tng
Hqp kim nhom bien dang dung M che t;:to cae chi tiet bang phuangphap gia cong ap I~TCnong hoac nguoi. Co 2 nhom hqp kim nhom bien dang:
_Nhom hqp kim nhom bien d;:tngkhong hoa b6n bang nhiet luy~n gam:
+ Hqp kim h~ AI-Mn co the gia cong bien d;:tngnong hoiic nguoi, co cotfnh cao, tfnh him tot va co khi nang chong an mon trong khf quyen, thuangdung M che t;:tocac khung ClTatrong cac cong trinh xay d~g.
+ Hqp kim h~ AI-Mg co khoi luqng rieng nho, co tfnh han tot, gioi h;:tnb6n moi lUang doi Ian, co khi nang chong an mon trong moi truang khfquyen va giim chan tot. Hqp kim AI-Mg duqc SlTdung ri?ng riIi trong congnghi~p che t;:to0 to, thiet bj d~t va trong cac cong trinh xay dtmg.
_ Nhom hqp kim nhom bien d;:tnghoa b6n bang nhi~t luy~n gam nhi6ulo;:tinhung trong thlfc te thuang Slrd\!ng 2 lo;:tisau:
+ Hqp kim AI-Cu va AI-Cu-Mg (con g9i la duara) co cac ky hi~u:AICu4; 5MgO,5MnSi; AICu4,5Mg 1,5MnO,5Al; AICu6,5MnO,5Ti ... Sau biend;:tng, toi va hoa gia duara co di? b6n rat cao. Neu ty l~ Mg/Cu hqp Iy thiduara gifr duqc di? b6n & nhiet do 200+250'C. Tuy nhien Duara co tfnh hanva khi nang chong an mon kern. Duya ra duqc Slrd~mg ri?ng rai trong nhi6ulinh V1fc,dac bi~t trong cong nghi~p che tao m,\y bay, 0 to va tuabin.
+ Hqp kim AI-Mg-Si co co tfnh trung binh va tfnh han tot, d6 gia congap llfc nong, thuang dung de che t;:tocac ket cau phii han, cae chi tiet 111mvi~c & nhi~t di? duoi 150'C.
b) Hqp kim nhom duc
Hqp kim nhom duc co tfnh duc tot (tfnh chiy loang cao, khi nang di6n
8.2.2.1. V(it li~u poly me
Polyme la m(>thap chat g6m cac phan tu duqc hlnh thanh do slllap l':Iinhieu l1ln cua m(>thay nhieu 10':linguyen tll hay mot nhom nguyen tLIlienket vai nhau vai s6 luang Ian de t':l0 nen m(>t lo':\t tinh chat ma chung thayd6i khong dang ke khi lay di ho(ic them vao mot vai dan. vi cau t':lO(theoIUPAC: International Union for Pure and Applied Chemistry - Lien hi?pqu6c te ve hoa h<;>ccac hap chat s':lchva cong nghi?p).
day khuon t6t) nhung tinh deo thap. Hap kim nh6m duc duac ky hi?u bimgday ky,hi?u ten cac nguyen t6 hap kim, tie'p theo la con s6 chi ty I? hamluqng hap kim va tiln cung co chi! D (duc).
Vi due AISi12Cu2MgIMnO,6NilD: co 12% Si; 2% Cu; 1% Mg; 0,6%Mn; 1% Ni, co tinh duc t6t, h? s6 gian no nhi?t nha, khil nang ch6ng an mont6t, do do thuemg duac dung di! che' t':\opiston. Hap kim nhom duc dang AI-Cu co giai han mai 100, gii! duqc co tinh 0 nhi?t do cao nhung khil nang chiuan mon va tinh d6c kern. Ngllai ta su d",ng h? hap kim AI-Cu che' t':l0 ra cachap kim nh6m ben nong dlmg d~ che'"tao cac chi tie't lam vi?c 0 moi truemgnhiet d(>250-;-350°C.
8.2.2. V;)t Ii~u phi kim
V~t li?u phi kim bao g6m cac 10':lisau day:
a) Phdn loq.i
Co nhieu cach phfm 10':likhac nhau nhung trong th,!c te nguai ta dungcac cach phan 10':liChll yeu sau day:
- Theo ngu6n g6c hlnh thanh v~t li?u polyme duqc chia ra:
+ Polyme thien nhien co ngu6n goc thllc v~t ho(ic d(>ng v~t nhll:xenlulo, cao su, protein, enzym.
+ Polyme t6ng hap duqc san xua"ttu nhii"ng10':lirnonome bilng cac phan6ng trung hap, trung ngung nhu: polyolefin, polyvinyclorit, nhuaphenolforrnandehyt, polyamit ...
Theo kha nang chiu nhiet ngnai ta chia ra:
+ Polyme nhi?t deo (con g<;>ila nh\la nhi?t deo) la loai polyme co khanang chuyen hoa dn<;1ctu tr':lng thai r:in sang tr':lng thai deo hoac long tuy
Chuang 8: Chc~mphoi va cae phuong phap ...224
. C6NGNG~CHj:lT~OMAy 225
theo nhi~t d<?nung. Nhi~t d<?chuyiin hoa tr~ng thai ph!!thu<?c vao tUng loaiv~t li~u polyme C!!thii.
+ Polyme nhi~t rfm (con g9i la nhl!a nhi~t r~nHa v~t li~u khi duqc nungnO'ngd<?cI~p hoac cO'tr<?nthem chilt dong r~n se chay mem M duqc tao hlnhtrong long khu6n. Sau khi d6ng cling, khac vm nhl!a nhi~t deo;'nhl!a nhi~tdn kh6ng thii chay mem Hin thli 2 du6i tac d!!ng'cua nhi~t Vakh6ng hoa tan!rong dung m6i.
•- Theo linh vl!c ling d!!ng nguai ta chi a polyme thanh 'chatdeo, sqi, caosu, son va keo.
b) Tinh chdt C(f lj
Tfnh chat C(j Iy cila vat li~u polyme (duqc dac trung biing m6dun danhoi, gi6i han ben keo, d6 dai va d~p va d<?ben moil thay d6i rat m~nh du6itac d<?ngcua nhi~t d<?va thanh phan hO'ah9C cila m6i truang.
M6dun dan hoi cua cac polyme rat thap so .v6i m6dun'dan hoi cila kimlo~i Va nam trong khoang tu 7 MPa - 4.103 MPa (trong khi m6dun dan hoicua kim lo~i la 48.103 MPa -i- 41O.103MPa). .
Cac polyme cO'gi6i h~n ben keo vao khoang 100 MPa, d6 dan dai tm1000% trong khi kim lo~i va hqp kim cO'gi6i h~n ben keo 100 {cO'thii d~t t6i4100 MPa), cO'd<?dan dai be (it kim lo~i cO'd<?dan dai 100 hoi1 100%). So v6ikim lo~i cac polyme cO'kh6i luqng rieng thilp (trong khoang 0,9 -i- 2,2 g/cm3
),
h~ s6 dan na nhi~t cao, d<?diin di~n thap, cO'di~n tra rat thap VIv~y cO'tfnhcach di~n cao.
c) Cac chdt ph,! gia va cac chat tang cuiYng
Cac chilt ph!! gia:
Cac chat ph!! gia la cac chat khi cho them chung vao polyme se lamthay d6i m<?ts6 tfnh chilt COIy cua cac polyme.
- Chat b<?tde di thi~n m<?ts6 tfnh chat co Iy nhung chu yeu dii giam giathanh san ph~m. C:ic chat b<?tthuang dung la b<?tgo, b<?ttan, dat set, b<?tnhy ...
- Chat hO'adeo CO'tac d!!ng tang d6 deo, giam d<?cling cua cac polymegion a nhi~t d<;>thuang nhu PVC, epoxy ... C:ic chat hO'a deo a d~ng longthuang dung la adipat, sebacat, polyeste aliphatic va cac ph6t pM!.
15 - CNCT
226 Chuang 8: Ch~n phi'ii va cae phuang philp ...
- Chat 6n djnh co tac d{jng Him giiim cham tham chi uc che qua trinhphan huy cac polyme duai tac d{jng cila oxy va anh sang, di;iebi~t la cac tiatu ngo~i. Cac chat chong oxy hoa thuang dung la cae amin, phenol,photphit.Cac chat 6n djnh can tra s,! tac dt,mg cila anh sang thong dt,mg la mu<)i thanva m<)tso chat hiiu cO'khac.
- Cac chat tao mau thuang dung la TiO" ZnO (mau tdng), CdS (mauvang), oxit silt (mau do), coban alumimat (mau xanh) va phtaloxiamin (mauden).
- Chat chong chay khong che qua trinh bilt chay dong thai lam v(\t Ii~ukho chay b3ng cach Ltcche philn U'ngoxy hoa cila cac polyme hoi;ic biingcach "lam I~nh" do phiin ung thu nhi~t m':lnh (vi du, alumin, thiec ox it).
Cac chat tang Cllang
Ok chat tang Cllang la nhung hap chat duqc sir dung duai d':lng hat, b<)t,sqi (ngilnhoi;ic dai), vai d~t hoac roi. Phoi hap cac chat tang Cllang voipolyme de cai thi~n tinh chat cO'Iy cila vi;itli~u.
- Thily tinh co ttlc dung tang d<)ben cO'h9C, khii nang chong an moncila moi truang, khil nang chiu nhi~t va tinh cach di~n. Thily tinh d~ng hinhcau co tac dung nang cao do b6n nen, d~ng sqi ngiln tu 3 + 300 mm hoacd':lng vai tang khii nang chju keo d9C thO' sqi.
- Cacbon duqc su d{jng duoi d':lng graphit b<)tco tac dung tlt boi tranhoi;icduoi dang sO'ide tang khii nang chju tai phuc t':lp.
- Mica duqc dung duoi d':lng viiy (co kich thuoc 20 + 450flm) lam tangkhii nang chiu nhi~t, co khii nang chong an mon tot trang moi truang nuoc.
d) Gong ngh4 gia cong vat li4u polyme
Co nhi6u phUffilgphap khac nhau de!gia cong v(\t li~u polyme. De! chet':l0 cac chi tiet phlJC VlJcho cong nghi~p che t~o trang thiet bj nguai thathuang su dlJng 2 phuang phap sau day:
- Phuang phap dLlcphun
V(\t Ii~u polyme duoi d':lng h~t duqc gia nhi~t toi tr~ng thai deo hoaclong rbi duqc di6n day khuon d,toi tac dlJng eila ap II!Cd~y. San ph~m duqcdjnh hinh' trang khuon nha qua trlnh lam l':lnh khuon biing nuac. Toan bi?qua trinh cap li~u, gia nhi~t, ep, lay san ph~m khoi khuon duqc tl! di?ng hoa
e6NGNG~ em: T~o MAy 227
nen nang suilt gia cong rilt cao, chu ky ep co khi chi ciin 10 -;-30 s. Sau khitinh toan thiet ke khuon va dieu chinh qua trinh cong nghe ep hop Iy co tht'!che t~o duqc cac chi tiet chinh xac thoa man cae yeu ciiu ky thu(\t rna khongci\n qua gia cong dt g<:>t.
- Phucmg philp duc ep
V(\t lieu duqc dinh lucmg dt'!ep bln I thanh cae phoi tho. Sau khi nungnong sa bQ phoi tho duqc dua vao khuon dt'!gia nhiet tiep tai trang thai longdong thai duoc dien day trong khuon duai tac d~ng cua luc ep va duqc djnhhinh trong khuon. Phuong philp duc ep cho nang suilt thilp nen chi dfmg dt'!gia cong cae loai nh,!a nhiet cling.
Ngoai hai phucmg phap tren nguai ta con che t(lo v(\t lieu polyme duaid~ng phoi tr~ hoi;ic Iilm sau do dung phuong philp gia cong dt g<:>tthongthuang dt'! che tao ra cac chi liet co dQ chinh xae cao nhu biinh rang, b(lc,truc vit...
e) (Jng dl:lng eua v~t li~u polyme
Do co cac di;ic tfnh nhu dQ ben, dQ dan dai, kha nang cach nhiet, cachdien, ch6ng mai mon va ch6ng an mon trong moi truang khf quyt'!n cao, hes6 rna sat va kh6i IU<;/I1grieng nho, di;icbiet la tfnh cong nghe cao (de giacong) thfch hop vai dang san xuilt hang 10(lt Ian va hang kh6i nen v(\t lieupolyme duoc sir dung rQng rai trong dai s6ng va trong cac nganh congnghieP. Trong khuon kh6 co h~n chung toi chi neu ra mQt s6 ling d~ng chfnhcua vat lieu polyme trong llnh vuc che t~o thiet bi.
- Acrylonitritbutadienstyren (ABS) co dQ ben co h<:>cva ben nhiel cao,thuang dung che t~o cac loai su6t, cae lo~i 6ng cu6n sqi trong cong nghiePdel.
- Acrylic co khit nang cho anh sang xuyen qua t6t, thuang dung dt'!chet~o ci:lakfnh dung cho cac phucmg tien v(\n chuyt'!n nhu 0 to, may bay ...
- Flocacbon (con g<:>ila Teflon-TFE) co do ben co hoc cao, he s6 rna satnho, khong tan trong hau het cac moi truang, thuang dung dt'!che tao b(lclot, biinh rang, dem ch!u hoa chilt...
- Polyamit (PA) co dQ ben co h<:>ccao, kha nang ch6ng mai mon lan,ben trong moi truang nuac, thuang duqc dung dt'!che tao cac b~c lot cho cae
228 ChuClng 8: Chlln phoiva cae phuClng'phap :..
xe may, bang tai, may bam nuoc ..., d<;icbi~t duqc dung d6 die t':\ocac Mnhrang, con Ian va bim cach sqi trang nganh che t':\othiet bj d~t.
8.2.2.2. V{it li~u composit
Viit li~u composit la vilt li~u nhi~u pha kMc nhau v~ thanh philn hoah9C, kh6ng tan vao nhau, phan each nhau Mng ranh giai pha va duac slipxep theo y d6 djnh truac nhiim pMt huy tfnh Uti vi~t clla tUng pha.
a) D(ic diim va phiin lOlJivq.!li~u composi!
+D<;icdiem
v iit li~u composit co cac dac diem sau:
- Vilt li~u composit bao g6m nhi~u pha (toi thi6u la 2 pha) philn eachnhau bing ranh giai pha ro r~t, cac pha lien ket vai nhau lien tuc duac g9i lan~n, cac pha philn bo gian do':\n (duac n~n bao bqc) duqc gqi la cot.
- TY I~, hlnh dang, kich thuoc, quy luiit phan bo cua cot tren n~n duqcxae djnh lruoc.
- Vilt li~u composit kh6ng chua dlIng tilt cii cac Hnh chilt clla cac phatMnh philn rieng bi~t rna chi I,!a ch9n va phat huy tfnh chilt Uti vi~t clla cacpha thanh philn.
+ Philn lo':\i:
D,!a vao nen nguai ta chia ra cae lo~i viit li~u compos it sau day:
- Viit li~u composit n~n polyme.
- Viit li~u compos it nen kim lo':\i.
- Viit li~u composit nen gam (keramic).
- Viit li~u composit n~n h6n hqp.
Dua vao hlnh dang va cilu truc cot nguai ta chia ra:
- Vilt li~u compos it cot h~t.""',
- Viit lieu compos it cot sqi.
- Viit li~u composit cilu truc lap, tilm hay t6 ong.
C6NGNG~ cH1l !f~OMAy 229
b) Tinh chat va ling dlJng cua'VljJli~u composit
Nen clla'Vii-tlii;u composit dong vai tro quan tn;mg va co cae chuc nangsau:
-Lien ke't cac philn tu cot thanh milt khoi vii-tlii;u thong nhat.
- Bao vi;.cot tranh khoi tae d<?ngccJ h';JCva hoa h<;>cclla mili truOng.
- T(lo kha nang thuii-nIqi cho vii;c gia cilng vii-tlii;u compos it nham thuduac cac chi .tie'thoi).ccae san philm dap lIng cac yeu cilu kinh te' - ky thuii-t.
Tuy theo thilnh phan cac .pha, dang .luang tac gii1a cac pha va cau trucclla sl! ke't hqp rna vat lii;u compos it co cac tinh chat khac nhau.
_ Vii-tlii;u compos it nelil!pdlyme ,cot vai sqi tuy tinh co d<?ben cao, cokha nang chong an mon .a moi 'lPuOngnuac biln va mili truOng axit, do doduqc dung de che' t(lo cac ong cong dan nuac thai cila cac nha may hoa chathoi).cdung de b<;>ccae be chua dung djch tily sqi trong cac nhil may di;t...
_Vii-tlii;ucomposit nen polyme cot SiO, (cat) va soi co d<?ben nen cao,hi; so gian naM, ben trong moi trtrOng khong khi va nuac biln nen hien nayduqc str dllng r<?ngrai trong nganh ,che't(lo may de che' t(lo than may, than d6ga,:biln may, '10 may bam nuac ...
_ Vii-t:Iiiiu composit polyme c6t ox,it nh6m d(lng h(lt hinh diu cho themsqi cacbon co d<?Mn ngang vai thep nhung rat nhc;, do do duqc dung de che'tao cac b<?phi).nchuyen d<?ngnhu cae canh tay clla cac robot.
_ Vi).tlii;u composit h(lt tho nen kim 10(lithljlcchat Htcac hqp kim clIngduqc t(lo biing phuang phap luyiin kim b<?tco ilhanh philn la cac cacbitvonfram, ,cacbit titan, cacbit tan tan (We, TiC, TaC) duac lien ke't vai nhautren nen 'kim 10(li la coban. Cac hqp kim clIng nay co d<?ben, d<?clIng, khanang ,chiu nhi1)t 'va ,chong mai mon cao nen thuOng duqc dung de che' taodllng Cllc:l.t.
8.3.cAe LO~ PHL>I
Ph6i come duqc che'I(lObiingciic phuang phap duc, gia c6ng ap Il!c, han.
8.3.1. PhO!eM t~o bang phuang phap due
Phoi duc ,duqc che' .1(10 biing .each rot kim 10<;lilong vao khuon co hinh
d:;mg,kich thuoe xae dinh. Sau khi kim lo:;tiket tinh ta thu duqe chi tiet cohlnh d:;tng,kich thuoe theo yeu cilu.
Ph6i tir cae kim lo:;tiden, kim lo:;timilU va hqp kim eua chung thuangduqe ehe t:;tob1ingphuong phap due.
8.3.1.2. Y nghia kinh tit. ky thu{)teua due
T:;toph6i htmg ph6i due co y nghia rat 1611 !rong e6ng nghi~p ehe t:;tomay. Hilu nhu kh6ng co nganh ehe tao thiet bj nao la kh6ng dung cae chi tiethay cae ph6i duqe ehe t:;tob1ingphuong phap due.
D6 danh gia mue d6 su dl,mgph6i due trang m6t nganh ehe t:;tothiet binguaita dua ra h~ so su dung ph6i due Kd (bang 8.4):
8.3.1.1. Uu, nhli<;lCdie'm cuaphlidng phap duc
Phuong phap t:;toph6i b1ingdllCco cae Utidi6m sau:
- Co th6 due duqe tat ca cae lo:;tikim lo:;ti va hqp kim co thanh philnkhae nhau.
_ <:;0 th6 due duqe cae chi tiet co hlnh d:;tng, ket eau phue t:;tprna caephuong phap khae kho ho~e kh6ng ehe t:;toduqe.
_Tu)' theo mue d<?dau tu e6ng ngh~ rna chi tiet due co th6 d:;ttd<?ehfnhxae eao hay thap.
Ngoai ra due con co Utidi6m de ,0 khf hoa, tl!'d<?nghoa; eho nang suateao, gia thanh thap va dap Ung duqe tinh chat linh ho:;tttrang san xuat.
Tuy nhien due ding co nhuqe di6m ton kim lo:;tieho h~ thong dau rot vad~u ngot va d6 ki6m tra chat hrqng ella v~t due can phai co thiet bi hi~n d:;ti.
(8.2)
Chuang 8:Ch,?n phoi va cae phuong phap ...
K_ mdd---
msph
Trang do:
md- t6ng khoi luong cae chi tiet duoe ehe t:;totil ph6i due.
m,ph- t6ng khoi luqng eila cae san pham.
230
CONGNG~ C~ T~OMAy
Bllng 8.4. H~so sit d~ng ph6i duc K, Irong cac ngimh che I~o Ihiel bl
231
Lo~isan pham Kd (%)
B(lng co diezel 45-52
Phuong ti~ngiao thong 10-17
Me t6 - xe may 24-30
Khop n6i 40-60
May ep tn.,lc khuyu 25-50
May ti~n 55-66
May mai 49-65
May ep nhl,fa 49-58
May born 65-90
Ngay nay cong ngM vilt li~lI duqc xem la ml)t troflg cae nganh khoah<:>ctr<:>ngdiem. Nguai ta da t':\o ra nhCing vi!t li~lI co tfnh chat Ull vi~t voigioi h':\n ben, dl) ben nhi~t, kha nang ch6ng mai lOon va an lOon trong moitruang khf quyen va hoa chat cao, h~ s6 rna sat va kh6i luqng rieng nho ... Dovi!y ky thui!t due ngay cang duqe pMt trien theo hu6'ng nang eao h~ s6 sirdung ph6i due Kd va h~ s6 sir dllng v~t li~u K de giam chi phf vat li~u va chiphf gia eong ca gop philn ha gia thanh san ph~m.
8.3.1.3. Cdc lo(;Liph6i dueCan ell vao ban ve chi tiet ky su eong ngh~ tfnh toan luqng du gia eong,
thanh I~p ban ve phoi. DlIa vao chUng lo':\i vi!t li~u, hlnh d':\ng, kich thuoeph6i, dang SilOxuat, dieu ki~n san xuat nguai ta tien hanh ch<:>nphuong phapdue va thiet ke quy tdnh eong ngh~ due bao g6m quy tdnh nall kim lo':\i,thiet ke ehe t<:tokhuon, rot kim loai ...
De t':\o phoi eho gia eong dt g<:>tthong thuang nguai ta sir dllng caephuong phap due sall day:
- Phuong pMp due trong khuon ca.t.
Phuong phap due trong khuon cat co cae l1Udiem sau:
+ Due duqe cae loai v~t Wu kim !o':\ikhae nhau. co kh6i luqng til vaichile gam den vai chile tan.
+ Due duqe cae chi tiet co hlnh d<:tngphue tap rna cae phuong phap
khac kho hoac khongJhe gia cong dUDC.
+ Tinh,chaLsan xuat linh hoat, thich h9'P vai cae dang san xua!.+ Dau tu bah dau thap.
+ De co khf.hoa va tl! d(\ng hoa.
Tuynhien'diic trang khuon cat cung co nhfrng nhuqc diem nhu:
+ D(\ chinh'.xacv(\t duc kh6ng cao diln tai luqng du gia cong lan, h';; s6SlrdVng v(\t li';;uK nho.
+ Chat luqng phoiduc thap, thuang co r6 khi, r6 XI, chat luqng hi! m(\tv(\t duc thap,
- Phuong phapduc trang.khuori,kiin lo<:ti
Duc trang khuori kim Io<:tico cae un nhuqc diem sau:
+D(\ chinhxac ve hlnh d<:tngva kich thuac cao.
+ Til chuc v(\t duc min (ili(\t,chat luqng b6 ffi(\t v(\t duc cao,+ De co khi hoa va tu d(\ng Ma, nang suat cao.
+ Kh6i luqng v(\t diich<:tn che, kho che tao duqc cae vilt duc co hlnhd<:tngphuc tap va co thanh mong, hi!.m(\tchi tiet de bj bien cUng cho nen saukhi duc thuang philiJ1Mchu&n bi,cho gia:.cong co tiet theo.
Ngoai ra nguo'i' ta con dung cac phuong phap ducap ll!c, duc trangkhuon milu chay, duc chan khong, duc ly tam ... de t<:tophoi.
8.3.2. BhOi chet~o b:lng phuong phlip gia cong lip Il!c
Gia congkim loai bttng apJi!c la dung ngo<:till!c tac d\lng thong qua cacd\lng cv lam cho kim lo<:tib~..bien d<:tnga tr<:tngthai man!; tinh the theo caehuang djnh tnraede thu dUDechi tiet co hlnh d<:tng,kich thuac theo yeu du.
Khi gia con'g kiin loai bilng ap ll!c kh6i !trqng va thanh phan hoa hoccua vilt li';;u lu6n Iuohduqc duy tr!.
8.3.2.1. Di;e die/neua ph6i che' t(,lobiing phU:dng ph6p gia eong tip 11je:
Duai tac dung cua ngoai ll!c tinh the kim lo,!i duqc dinh huang va keodai t'!o thitnh til,chuc sqi ho(\c.tha.lam tang' khil nang chiu keo doc thO' vachiu dt ngang thO'.
232 Chuang S; Chl?n phOi va.cae phuong phap ...
e6NGNGm:em: T~OMAy 233
Trong qua trlnh bien d':lng cau truc m':lng bi xo I?ch mat can bang lamcho Hnh deo cua vat li?u giam di, do cling tang len. Qua trlnh d6 duqc goi Iaqua trlnh bien cling. Muc dq bien cling (bao g6m dq cling va chieu sau 16pbien cling) ph~ thuqc vao mUc do bien d':lng.
Olc uu di6m co ban cua phoi nhan duO'ctu phuang phap gia cong ap luc la:
- CO' tinh cua v*t lieu duO'ccili thi?n.
_Dq chinh xae hlnh d':lng, kich thuac, chat luang be m*t phoi cao do d6giam duCicthai gian gia cong d.t gqt va t6n that v*t li?u, nang cao h? s6 Slrd~ng phoi K, g6p philn giam chi phi san xuat.
- Rut ngfm duCiccac buac cua qua trlnh cong ngh?
- De CCIkhi h6a va tu dqng h6a nen nang suat cao.
Ben c':lnh cac uu di6m tren gia cong ap Il!c cling c6 nhiIng nhuqc di6m:
- Kh6 che t':l0cac chi tiet c6 hlnh d':lngphuc tw
_Khong ap d~ng duqc d6i vai cae kim lo':li va hgp kim c6 tinh deo thapnhu gang, hqp kim d6ng... '
_Tinh linh hO':ltclia phuang phap bi h':lnche, vi d~, dap th6 tich (con goila ren khuon) chi c6 y nghla kinh te khi s61uClngchLtiet yeu du du 100.
8.3.2.2. Cae lor;riphOi ehe'tr;ro b&ng phU:dng phcip gia eong ap 11jeC6 rat nhieu lo':li phoi duqc che tao tu cac phuang phap gia cong ap luc
khac nhau, sau day la mqt s610ai phoi chinh.
a) Phoi tit tMp can
1bep can c6 hlnh d':lng, kich thuac tiet di?n ngang va chieu dai theo tieuchu:1n, do chinh xae, chat luqng be m*t cao, thanh philn h6a hqc 6n dinh hanso vai phoi duc.
Phoi cua cac chi tiet c6 tiet di?n ngang hlnh tr~ hoac hlnh chfr nh*tthuang duqc cat tu thep can, vi d~, phoi cae chi tiet d':lng tr~c, banh rang, bqdoi betm cao ap ...
Sir d~ng phoi d.t tu tMp can cho h? s6 Slr dl,mg v*t li?u thap, do d6thuang chi dung trang san xuat don chiec ho*c dung trang san xliat hang
234 Chuong 8: Chl?n phoi va cae phuong phap ...
lo~t vai di.eu ki~n hlnh d~ng, kich thuac tie't di~n ngang cua phOi giin gi6ngvai tie't di~n ngang cua chi tie't.
b) Ph6i ren tlf do
Ren t~r do la dung ngo~i It!c tac dl!ng (bang tay hoi;lc bang may) thOngqua cac dl!ng cu lam kim lo~i bie'n d~ng tt! do if nhi~t d(i ren M t~o ra siinph~m c6 hlnh d~ng, kich thuac theo yeu ciiu.
Ren tt! do c6 cae uu di6m sau:
- Phuong phap gia cOng c6 tinh linh hoat cao, ph~m vi gia cOng rOng(c6 th6 gia cOng duqc v(it nh6 tu vai gam de'n hang tram tan), c6 th6 gia cOngdlrqc cac v(it Ian hon so vai d(ip Ih6 lich.
- C6 kh'l nang bie'n til chuc h(lt thi\nh thil chuc thO pln1c t(lP, do d6 lamtang kha nang chiu tai In;mg cua v(it li~u.
- Thie't bi don giiin, v6n dau tu it.
Ren t~rdo c6 cac nhuoc di6m sau:
- DO chinh xac v.e kich lhuac va hlnh dang thap, do d6 d6 Ii!i luqng dugia cOng dt gqt Ian, chi phi gia cOng C<1 tang, h~ s6 su dl!ng vilt li~u K thapdo d6 hi~u qua kinh te' khOng cao.
- Chat luqng giiia cac pMn cua phOi cling nhu giiia cac phOi khOngdong d6u va phI! thuoc vao tay ngh.e cua cOng nhiln.
- Nang suat thap.
Ren tu do duqc su dung r(ing riii trong san XUal don chie'c, trong cOngnghi~p sLra ch[ra cua lal d cac ngimh che' tao thie't bi. di;lc bi~l trong cacnganh che'l(lo tau IhLIY,lau hoL. Khi chi tie't Ian va chju tai trong ph(rc l(lpthl hqp 19 nhat \a 1(10 ph6i bang phuong phap ren lu do.
c) Ph6i drip the'tich
PhOi dap Ih6 tich c6 dq chinh xac v6 hlnh dang, kich thuac vii chatItrqng b.e mal cao. Hiiu nhu kim loai bi bie'n d(lng if lrang lhai (lng suat kh6inen tinh deo cao hon, do d6 bie'n d~mg lri~t d6, che' t~IOduqc cac phOi c6 hlnhdang phuc tap, h~ s6 su d~\J]g v!it li~u cao hon so vai ren lu do.
Nhuqc di6m cua d(ip Ih6 lich la thie'l bi can c6 cOng sual Ian, khOng che'1(10 duqc phOi Ian, chi phi che' t(lo khuOn cao, do d6 chi c6 hi~u qua khi s6Itrqng chi lie't dLIIan.
C6NGNG~CH1fT~OMAy . 235
d) Ph6i d{j.p tamPh6i d~p tam co d(i cih1g vih1g, d(i chinh xae va chat luqng be mi;ttcao,
thuang kh6ng phai gia c6ng CC1 ho~c gia c6ng CC1 rat it do do hi~u qua kinh t€- ky thu~t cao.
Phuang phap t~o ph6i bang d~p tam de co khi hoa va tll d6ng hoa, nangsuat rat cao, phu hqp vai san xuat hang lo~t va hang kh6i.
Ph6i duqc sir d\mg r6ng rai trong c6ng nghi~p ch€ t~o 6 to (chi€m tai60% kh6i luqng san ph1lm), c6ng nghi~p ch€ t~o thi€t bi di~n (60-;-70%) ...
8.3.3. PhOi himPh6i han duqc ch€ t~o ttr thep can (thep tam ho~c thep hlnh) nha ghep
n6i bang han. Ph6i han ti€t ki~m duqc ttr 30-;-50% kh6i luqng v~t li~u so vaiph6i duc. Khi ch€ t~o cac chi ti€t d~ng h6p i:J d~ng san xuat dan chi€c thl Slrdllng ph6i han la hqp 19 nhat. Chat luqng ph6i han phil thu(ic vao chat luangm6i han. Khi han v~t bi nung nong cllc b(i t~o nen ih1g suat du Ian, t6 chuckim lo~i vung giln m6i han bi thay d6i theo chi6u huang xau lam giam khilnang chiu tai tr<;mgd(ing. Sau khi gia c6ng dt got va cung vai qua trlnh lamvi~c tr~ng thai ih1g suat du i:J cac m6i han bi thay d6i dan den chi ti€t & bibien d~ng.
8.4.GIA C6NG CHUAN B~PH6I
Ch<;mhlnh thuc t6 chuc gia c6ng chu1ln bi ph6i phil thu(ic vilo ban chatc6ng vi~c, d~ng san xuat va co sa v~t chat ky thu~t cua noi san xuat.
Trong san xuat hang lo~t Ian vi~c gia c6ng chu1ln bi ph6i dlfOCtien hanht~i philn xlfang rieng hoi;tct~i phan xlfang gia c6ng ph6i vai dily du cac thietbi chuyen dung. Trong san xuat dan chiec va lo~t nh6 vi~c gia c6ng chu1ln biph6i dlfqc tien hanh rat linh ho~t: philn lam s~ch duqc thllc hi~n i:J philnxlfang duc hoi;tc philn xlfi:Jnggia c6ng ap Illc, philn nfm th~ng, gia c6ng 16ta.m, gia c6ng pha l~i dlfqc tien hanh a philn xlfang gia c6ng dt g9t. D6i khinguai ta ket hqp gia c6ng chu1ln bi vai gia c6ng t~o chu1ln trong m6t nguyencongo
8.4.1. Cat bavia, d*u rot, d*u ngot
Bavia cua phOi dap th~ tfch thuang duqc dt ngay tren khu6n. Bavia vatdue duqc lam s~ch bang Ma, due hoi!c may mai cilm tay. Tuy theo kfchthuac ph6i, di),ungot, di),urot cua. vi),tdue co th~ duqc dt bang ng,?n lua hanhoi!c dung bua tay.
8.4.2. Lam s~chphOi.
Lam s~ch ph6i lo~i ba cat va chay cat dfnh bam tren b€ mi!t ph6i duehoi!c cae vay 6xit tren be mi!t ph6i ren d~ h~n che mon dao trong Ian eM g'?tdau tien tiep theo. D6i vai san xuat don chiec hoac lo~t nha nguoi til thuonglam s~ch thu c6ngbang cae dung c'" don gian cilm tay nhu ban chai sat, due,bua, may mai cam tay ... Phuong phap nay cho nang suat thap, dieu ki~n laod(\ng ni!ng nhqc.
D6i vai san xuat loat vua, lo~t 160 va hang kh6i, neu chi tiet nha vi~clam s~ch duqc tien hanh trang Cae tang quay co chua cae manh gang, thepnhqn va CUng,cat va chay cat duqc lam s~ch do va dap. Oia.chi tiet 160duqclam s~ch bang sung phun cat vai ap hIe cao hoi!c cacmay'lam s~ch bang tianuac vai ap l,!c phun 160. Phuong phap nay cho nang SUat,chat luqng cao,dieu ki~n lao d(\ng duac c!li thi~n nhung dau tu ban dau 160.
8.4.3. Cat phOi
Thep can co tiet di~n tieu chulln duqc cat thanh tUng do~n co kfch thuacyeu cau bang cae phuong phap sau:
- Cua tay:
Cua tay co nhuqcdi~m m~ch dt kh6ng thi'mg, cuang d(\ lao d(\ng cao,nang suat thap, do do chi dung trang san xuat don chiec d~ cat cae ph6i coduong kfnh nha.
- CMdm bang may cua can:
May cua ciln co ket cau don gian, giam duqc cuang d(\ lao d(\ng, co th~dt duqc chi tiet co duang kfnh 160 tai vai tram mm tuy theo kfch thuac ellamay, rn~ch dt h<;p(I -;-2,5 rnrn). Tuy nhien t6c d(\ dt thap va co hanh trlnhch~y kh6ng nen nang suat thap. May cua can thuang duac su dung a cae xfnghi~p co qui rn6 nha VI v6n dau tuthap, de su d",ng.
- Cat dm bang cua rna:
Chuang 8:Chl?nphoi va cae phuang phap ...236
CONGNG~ C~ T~OMAy 237
Lucri cua dia co chi6u day til 3 + IS mm, duemg kinh D = 275 + 2000mm, t6c d(l dt thep v = 12 + 30 m/ph, dt gang V = 8 + 13 m/ph, dt kimlo~i mau V = 100 + 200 m/ph. Luqng tie'n dao rang trong kho{mg til 0,01 +0,03 mm/rang. Nang su:lt dt biing cua dia cao do qua tdnh dt lien t\lc, ch:ltluqng mat dt t6t nhung mach dt r(lng.
_5_
Hinh 8.2. CUllda;
Hinh 8.1. C~t pho; b~ng cUll di.a) ella m9t ph6i trong 1 Ian ga; b) eva nhieu ph6i trong 1 Ian ga
Khi dt biing cua dia co the dt I ho~c nhi6u chi tie't cung m(lt luc (hinh8.1). Co 2 each tie'n dao khi dt:
+ Oh voi luqng tie'n dao S khong d6i: khi dt phoi tron tie't di~n dt tangdan til ngoai vao Himphoi sau do I~i giam dan, do do luc dt va cong suat dtthay d6i til min toi max roi I~i tra v6 min, vi the' a giai do~n dau va cu6ikhongsu dllng he't cong su:lt.
+ Oil voi luang tie'n dao thay d6i: dung co c:lu thuyI\lc duqc di6u chinh lIJ d(lng dam biio luang tie'n daotrong qua tdnh d.t luon thay d6i tit Sm" toi Sm;" roi I~itang dan toi Sm" phu hqp voi su thay d6i cua tie't di~n dttil Fm;" toi Fm" roi I~i giam dan toi Fm;"' do dO'cong suatdt luon luon la hiing s6 va di6u chinh S sao cho t~n ,8
dung t6i da cong su:lt cua may. '
Oil biing cua dia thuemg duqc su dung trong sanxuat hang loa!.
- Oil dUt biing cua dai (hinh 8.2):
Lucri cua chuyen d(lng vong khep kin nen qua trinhdt lien tllc vi the' nang suat cao han may cua can, m~ch dt hyp (1 + 1,5
238 Chuong 8:Chqn ph6i va ca.cphuong phap ...
mm), ph&ng va vuong g6c v6'i duang film phoi do d6 doi khi khong dn giacong I~i m(l.tdau. Tuy v(l.ydq cling vG'ngclla lucri cua thap, lucri cua de d(rt,kh6 che tao.
- Cit dill bang d1amaio
Cit dill bang d1amai cho do chfnh xac va chat luqng m(l.tdt cao, sau hicat khong dn gia cong l~i, thuang dung d~ cat cac loai thep cling va cac Io<.i.thep da qua nhii;t luyen, chat luang m~ch cat tot, tiet kii;m viii lii;u VI machcat nh6 do chieu day d1a Iilai nam trang khoang 1 -i- 3 mm nhung nang suatdt khong cao.
- Cat dill tren may tien:
Cat dill tren may tii;n thuang ket hap v6'i khoa m(l.tdau va khoan tam.Nen mai dao c6 lucri cat chfnh nghieng mqt g6c thfch hqp d~ khi cat khongd~ I~i 16i nh6 tren mat dilu (hlnh 8.3a). Khi dt phoi c6 duang kfnh 16'nphilncongxon clla dao 16'n,dq cling vG'ngdao be gay ra rung dqng lam giam chatluqng be mat dt. Nguai la khAcphllc hii;n tuqng nay bang cach dung dao c6ket cau nhu hlnh 8.3b. D~ tranh gay dao khi cat phai chu y rna mach.
a) b)
Hinh 8.3. Cat trim may ti~n
aj ti~n dt dUt;b) daDti~n dt dUtdung mitnh hOpkim cling
B6 fqng toi thieu clla mach dt tren may tii;n b!l.ng.khoang 3 -i- 7 mm vaphu thuqc vao duangkfnh phoi. cat tren .
may tii;n cho nang tit F. \ o.ao q.suat thap VI vay chi --It::::=:- __ .~===--::.-=-=-_--=-=--=-~-c---- -===========1.dung trang san xuatdan chiec.
- Cit dill tren Hinh 8.4. C~l dlll b~ng may dl chuy.n dung
C6NGNG~ C~ T~OMAy 239
may c:lt chuyen dung (hlnh 8.4) cho nang suat rat cao nhung tiet dien c:ltkhong chfnh xac. May c:lt chuyen dung thuimg duac sir dung a phiin xuanggia cong ap ltrc de c:lt cac IOilithep co tiet di~n tron, thep hlnh va thep tam.
- Oit biing h6n hqp khf oxy va axetylen C2H2 cho nang suat cao, vai thietbj dieu khien theo chuang trlnh nguai ta co the c:lt duac cac phoi co hlnh dilngphuc tilP tif tMp tam. Tuy nhien c:lt biing h6n hqp khf oxy va axetylen CzH,cho d<:Jchfnh xac kfch thuac thap, chat luang m~t c:lt khong t6t, thuimg phaigia cong lili sau khi c:ll.
- oit biing may c:lt day cho do chfnh xac cao nhung nang suat thap,thuimg dung de c:lt cac IOili thep hqp kim dii qua nhi~t luy~n dung trangcong ngh~ che tilo khuon d~p.
8.4.4. U phi'll
Do ngu<:Jinhanh lap M m~t phoi duc trang khuon kim IOilico d<:JclIngdat 450-600 HE.
D6i vai phoi gia cong ap l!!,cdo xuat hi~n hi~h tllqng bien clIng dongthai vai qua trlnh bien dilng deo nen tfnh deo cua vi!-tli~u giam, do clIng,nhat la d<:JclIng M mat tang. Cac IOiliphoi nay can duqc u nhiim giam d<:JclIng va ph~c hoi tfnh deo cua v~tli~u truac khi gia cong c:lt g9t.
Che d<:Ju (baa gom t6c do nung, thai gian u, t6c d<:Jngu<:Ji)phll thu<:Jcvaothanh phan h6a h9Ccua v~tli~u, hlnh dilng va kfch thuac cua phoi (hlnh 8.5).
Thoi gian gil) nhi~1 Thai gian nguqi Thoi gian ( h )
I
~. Hinh 8.5. SCIdo u.
240 Chuong 8: Ch(~mph6i va cac phuong phap ...
8.4.5. Nan phOi
Nan phoi nham dam bao Im;mgdu phan b6 du va d6u. Vai lo~i chi tietco dang true nan th~ng eh~ng nhung duqe thue hi~n a nguyen eong dau tientmae khi t~o ehulln rna con duqe thue hi~n ngay c3 a sau nguyen eong ti~nva nhi~t luy~n tmae khi dem maio
Cae phuang phap nan th~ng:
- Nan tMng co the thl)"ehi~n bang bUa tay, bUa may hoi!-emay ep, kethqp vai ngam biing mat thuang. Phuang phap nay eho nang suat thap, chatluqng ph]] thu(>evao tay ngh6 eua eong nhan .
. Nan th~ng bang ep ket hqp vai d6 ga dan gian nhu nan tren hai kh6i Vhay tren hai mili tam (hlnh 8.6). Kh6ng nen nan th~ng cae chi tiet 16'ntrl)"etiep tren 2 mili tam eua may ti~n VI lue ep I6'n se lam giam do ehinh xae ellamay. Chi nen nan th~ng Iren may ti~n d6i vai cae chi tiet co duang kinh nho.
Co the nan tren may ep thOy Il)"e,may ep rna sat, may ep kieu true vit.Dung may ep thuy Il)"ehoi!-ekhi nen co the nan duqeehi tiet co duang kinh16'n.Cae phuang phap nan tren day duqe slr d]]ng trong san xuat dan ehieehoae lo~t nho d6i vai die ph6i da qua gia eong tho hoi!-eban thanh phllm daqua nhi~t luy~n.
a)
b)
Hinh 8.6. Seldo n~n th~nga- nan thilng tren 2 kh6i v; b- nan th~ngtreln 2 mOi tam.
e6NGNG~ ern: TAOMAY 241
- N~n thing tn~n may n~n chuyen dung (hlnh 8.7):,
May n~n thing chuyen dung baD gom I h~ cac c(ip con Ian hlnhhypecboloit tron xoay I, 2, 3 duqc ga tren thung quay. Cac cap con Ian vuaquay theo thung quay vua tu quay quanh lilm df! n~n tliing phoi 8 va dongthai' keD phoi tjnh tien nha phoi duqc dCibang hai xe 5 va 9 & hai dau. Saukhi n~n phoj thO co thf! dat d(>thing 0,5 .,. 0,9 mm tren chi€u dai 1m (0,5 .,.0,9 mm/m). Neu n~n phoi dii qua gia cong thO co thf! dat d(>thing 0, I .,. 0,2mm/m. Phuong phap nay cho nang suat caD (0,8 .,. 1,6.m/phut) nhung thietbi cong k€nh, chiem dien tfeh Ian do do chi dung trong s1mxuat hang lo",tJan va hang kh6i.
8
Hinh 8.8. Sa do n~n thAngtn3n ,may can ren phAng. ~
Hinh 8.7. Sd do cau t~omay nan th~ngchuyen dung.
- N~n thing trenmay can ren phling(hlnh 8.8):
Co thf! sir dungmay can ren phling df!n~n thling cac phoi tronco chi€u dai nho bangcach thay tam can renbang tam phling.Phuong phap nay chod(>thling caD va nang suat rat caD, do do 'thuang duqc sir dl,mg trong san xuathang lo",t va hang khci.
8.4.6. Gia cong pha
Gia cong pha nham bOc.di lap mat ngoai qua xau do nguyen cong t",ophoi df! J",i(nhu r6 cat, r6 xi, ...) ho(ic d<!giam di 's,! sai l~ch qua Ian eila phOi
111.lNlT
242 Chuong 8: Ch<!n phoi va cae phuong phap ...
nhrim giam sai s6 in d(ip, tang d(i chinh xae gia cong cho cac nguyen congd.t g,?t. Phoi thep duc twac khi can ho(ic ren thuong duac gia cong bOc vod~ lo"i bo lap xu Xl cua m(it ngoai do duc t"o ra nhtim dam bilo chat luqngbe mat cua nguyen cong can ho(ic ren tiep theo.
Khi gia cong pha luqng du thubng kh6ng deu hay co hi~n tU,?11gva d(ip,daD luon tiep xuc vai lap vo cung va chay cat do duc d~ I"i nen chong man.Thiet bi gia cong pM khong yeu diu d(i chinh xac caD nllllng can co do clrngvling va cong suat Ian. Trong san xuat hang lo"t gia cong ph,; thubng duactien hanh ngay a phan xuong che tao phoi d~ bui dO'Ian sang cae b(i ph(inkhac, dong thai phat hien lo"i bo nhfrng phoi khong dat yeu cau, giam duqckh6i luqng v(in c11Uy~n.
8.4.7. Gia cong 16 tam
L6 Wm la chuan tinh phl! cua chi tiet dang trl!c duqc dung cho ca quatrlnh gia cong co, ki~m tra va Slla chua phuc hoi chi tiet sau nay. Co 3 10,li 16tam nhung ket cau deu gom cac phan chinh nhu sau (hlnh 8.9):
L
o
L
Hinh 8.9. Cae lo~i16 tam.
Phan can 60° la be m(it dinh vi tiep xuc vai mui tam, twbng hqp chi tietIan thl dung goc can 75 ho(ic 900• Phan 16co duang kinh d d~ thoat dau muitam. Ki~u a co ket cau dan giim, ki~u b co them phan can 120" d~ baD v~ bem(it dinh V! (phan can 600
) khong bi sln va co th~ gia cong toan b(i mat dau,ki~u c co them phfin ren ben trong d~ l~p chi tiet baD v~ be m(it can dinh visau khigia cong ho\\c dlll1gde ga vam I~p () bi.
L6 Him dn dam baD di~n t1ch be mat djnh vi (phan can 60") cung nhuchieu sau 16du lan, goc can dinh vi chfnh X,Ic.Be m(it can dinh vj phai codo nMin caDM giam bien dOingtiep xuc, tang do cling "ling. 2 16 tam a 2
CCNGNG~ cH13:T~OMAy 243
dau phai dong t!lm nhilm dam bao cae M m~t djnh vi tiep xuc d~u vai muit!lm.
Vi~c chon phucmg phap gia cong 16t!lm phu thuoc vao dieu ki~n thiet bjcua C<1 sa san xuat va d:.mgsan xuat.
Trang san xuat dcm chiec thuang gia cong 16t!lm tren may ti~n (ket hqpkhmt m~t dau) ho~c tren may khoan can bttng mui khoan t!lm chuyen dimg.Twac khi gia cong tren may khoan d.n phili lay dau 16 t!lm. Trang twanghqp khong co mui khoan t!lm chuyen dung thl khoan 16 Mng mui khoannh6, sau do dimg mui khoan Ian de t~o m~t con.
Nhuqe diem cua phucmg phap tren la khOng dam bao do dong t!lm gi.lra218 t!lm do khoan t!lm duqe thl!c hi~n a 2 Ian ga khae nhau va co sai s6 hlnhd~ng do mai mui khoan khong chfnh xac.
Trang san xuat hang lo~t va hang kh6i ngub'i ta thue hi~n gia cong 18lilm tren may ehuyen dung. Chi tiet duqc ga tren 2 kh6i V tl! dinh t!lm (hlnh8.10), a vj tri th(r nhat chi tiet duqc khoa ph~ng mat dau sau do ban maymang chi tiet dich chuyen sang vi tri 2 de khoan t!lm. Phucmg phap nay dambiio duqc di?dong tam gifra 2 18tam.
p=_.-+-=Q~ - - --=----- - ~~L ...J~
Hinh 8.10. Sd do gia c6ng 16 him tren may chuyen dung.
Sau khi nhi~t luy~n chi tiet bi bien dang, do do twae khi gia eong tinhcan niin thiing va sira lai 2 18tam bttng mai ho~c nghi~n.
A. cAc PHUONG PHAp GIA CONG CAT G9T BANG Dt;JNG,(i;.1:lVOlLUOI CAT CO HiNH D~NG HiNH H9c xAc D!NH
9.1.TI~N
DlIa theo tinh chat cila dl)ng Cl)ci\t nguoi ta chia cac phuang phap gia congci\t g9t thanh hai nh6m chinh sau day:
- Biing dl)ng Cl)v6i lu6'i ci\t cO'hlnh d'ing hlnh h9C xae djnh,~Biing dl)ng cu v6i lu6'i ci\t cO'hlnh dang hlnh hoc khong xae dinh.
9.1.1. Kh<i nang eong ngh~ eua ti~n
a)Kkd nang tt;lO kink.Ti~n cO'thi! gia cong duqc nhi~u l0'ii be m~t khae nhau nhu cac m~t tron
xoay trang va ngoai, cac l0'ii ren, dc be rn~t can,.cae m<:it djtlHll!llnhv.v... (hlnh.9.1).
Chu'dng 9
Chuang 9: Cae phuang phap gia: eong eilt gilt
CACPHVONGPHApGIA CONG CAT GOT
244
Ti~n la phuang phap gia cong cit g9t duqc thlIc hi~n nho chuyi!n d(mgchinh thOng thuang do phOiquay tron t'io thanh chuyi!n d(ing ci\t V, ket hap vClichuyi!n dong tien dao la t6ng hqp cua hai chuyi!n d(ing tien dao d9C Sci va tiendao ngang S". do dao thlIc hi~n (hlnh 9.1).
Khi ti~n trl)c tran chuyi!n d(ing tien dao ngang S",= 0, chuyi!n d(ing tiendao d9C S" '" O.Khi ti~n m~t dau hoac cat dlit chuyi!n d(ing tien dao doc S" = 0,chuyi!n d(ing tien dao ngang S", '" O.
Ti~n la phuang phap gia cong cat got thong dl)ng nhat. May ti~n,chiemkhoang 25% den 35% t6ng so thiet bi trong phan xuang gia cong cat g9t.
CONGNG~ CHETAO MAy
a- Ti$n m~tngoaib- Tj~n 10c- Ti"$n m~tdaud- Ti~ncat dUte- Ti$n ren ngoai
f- Ti$n ren trong
g- Ti$n con ngoai
h- Ti$n con trong
i- Ti$n d!nh hinh
x
Hinh'9.1. Khi\ nang cong ngh~ I~o hinh cua phlfong phap li~n
245
b) Khd nang dqJ dq cMnh xac gia cong khi ti~n,Dq chfnh xac cila nguyen cong ti~n ph\! thuqc chU yeu vao cac yeu to sau day:- D9 chfnh xac eila m~\ybao g6m: d~ etao truc ehfnh, dq song song eila song tnr9f
vdi c1LlOngtam t:!¥c chfnh, dq d6ng tam giG'lllfun u dqng va tam tn,le chfnh, v.v...- Tinh tr(lng dao C~l.
- Trinh dq tay nghi\ ella c6ng nhfin.
246 Chuang 9: Cae phuang phap gia dIng d.t gC?t
Khi gia cong tfen may ti~n CNC chilt hrqng nguyen cong it phu thu(\c vaoky nang va ky xao cua nguai tha so vai khi gia cong tfen may v':\nnang.
D(\ chinh xac khi gia cong mat dilu va m(it tru tfen may ti~n cho abang 9.1.
Bang 9.1. £>(> ehinh xae m~1dau va m~1tr~ khi gia e6ng Iren may li~n
:II'
ilIIii,.I,I',I
I'"
2.5
2,5:1,?5.
2,5-0.63
0.32-0.08
2,5-1.25
0.63-0.32
0.16
2,5
1,25-0.63
4020
4020
80-40
40-20
40-20
8040-20
11
9-8
9-8
7-6
6
'J 3-12
11-10
9-7
6
12-11
13-12
11-9
8-7
7-612-11
II tinh
11- Doa:
Ii thoil tinh
Ii mong[:- Ti$n trang
Ii thoIi bim tinhIi tinh
II mong
il- Xen m~t <lau:II tho 12
II tinh 11
i.~Er;g 8-7
Ghi ehu: Cae so lieu trang bang ghi theo lieu ehuan Viel Nam (TCVN)
Do chinh xae ve vi tfi tuang quan nhu do d6ng tam gifra cac b(ic tf"C, dqd6ng tam gifram(it tfong va m(it ngoai ph" thuqc vao phuang phap ga d(it phoi,do chinh xae cua may va co the d':\tduqc 0,01 mm.
Khi ti~n fen dq chinh xae co the d':\tcilp 7, R, = 2,5 7 1,25J.lm.
I•.'.;_"~__~~~C ~_ ••
II O~ngbe m~Ugia cong !II i!~--- -)it - Ti$n ngoai:;1 thOI: 0
11 ban tinh
Ii tinh
Ii ti$n mongL Khoan
11- Khoel:I! th6,Ii ban tinh
CONG NGHE CHI:: TAO MAy 247
9.1.2. Nang suat va chi phi gia cUllg khi ti~n
Bang 9.2. S\I thay d6i '\lc c~t F, '\lc cat don vi K.vii cong suat P khi thay d6i che d(i cat.
1J( ~ 2J1'~~
;--- ----I
t-----j1xh 2xh
d
" T:~:;i ~~in~~--~~ng--:~~~ sau -T-Hng ~:: tien~~-'.--~~n~.~~:.~~c~~-~~
" don vi I dit tiT, Vc = constan t, S = constan
~ thoi gian Q: S, V c = constan j!-l'" (mm/s); ':~ 2xVo• thong! 1;' ,I,' '. I fl'",", qua: i I h ) " t'f f",,! '<:) 1 . I I I I
, I I I ,. I I I"'~! I : i i! ::t ,~--~+~----
,I II 'xb lxb II EJ'------! I' ------ ii :! Fc I
~~-.l~--.---2. Nhi$t d(i a Ivai cat i .)
, t r------,I J Iiii I
S\I'thay dilicua CaG d9i IU(;1ng
[ ---,k~l 'I __~~~-~~
3. LLfgng mai men don V! I.i>;.tren 1 mm chieu dai IVa; i~'t)cat 1-----i'~,~ ~~--i;~,"II
[14. LVccat don viI' .:K,=FJA
I
I.Is, Cong suat cat
l"'~'~'__ ~qI _~_l d I
248 Chuong 9: Cae phuong phap gia eong eiit g'?t
Nang suilt,va chi phi gia cong khi ti~n phlJ thui?c vao cac dieu ki~n giacong ClJthl.nhudi?ctffig vfrng cila h~ th6ng cong ngh~, v~t Ii~u phoi, hlnh dangkich thuoc phoi, v~t li~u dao, ket cilu cila bi?phan dt cila dao, che di?dt, congngh~ tron nguoi (thilnh phan, phuong phap, che di? boi tron va lam ngui?i),trinh di? tay nghe cila cong nhan, yeu cau ky thu~t cila nguyen cong ...
Lua ch9n che di?dt kinh te khi ti~n.Neu goi Q la the; tich phoi duqc dt di trang mi?t don vi thai gian ta co:
Q = A.v =.t.s.v (mm'/giay ho~c mm'/phut)
Trang do:A = S.t la tiet di~n ngang cila phoi (mm').v la van t6c trung blnh (mm/phut ho~c mm/giay).
Khi thay d6i che di?dt th11l!cdt F" Il!c dt don vj K, va cong suilt dt P,cling thay d6i (bang 9.2).
Ket qua a bang tren cho thily:
- Tangchieu sau dt dan toi Il!c dt va cong suilt dt tang m:,lnhtrang khido nhi~t di?a lui'iicilt, Il!cGiltdon vi K, va luqng mon don vi cila dung clJ dt (vidlJ, !uqnglmai mon treh mi?t don vi chieu dai cila lui'iiGilt)kh6ng tang.
- Tangttbuoc tien dao dan toi luc dt, cong suilt dt, nhi~t di? tren lui'ii dttang do do luqng mon don vi cila dlJng ClJdt va Il!c dt don vi giam nhy.
- Tang t66d<? dt dan toi tang cong suilt dt va nhi~t di?a lui'ii dt, do dotang luqng mon don vj cila dlJng clJ dt m~c dil Il!c dt va II!Cdt don vj giamnhy.
Nhu v~y mu6n ch9n che di?Giltkinh te phai giai bai toan t6i uu khi ti~ntrong dieu ki~n gia cong ClJthe; (xetri chuong "T6i uu h6a qua trinh dt g9t").
Trang truo-nghqp chua co dieu ki~n giai bai toan xac dinh che di?Giltt6i uuco the;sir dung cac thong tin kinh nghi~m sau day:
- Khi ti~n tho nen ch9n t, s Ian de giam s61iln dt va thai gian co ban tovanang cao nang suilt dt.
- Khi ti~n tinh nen chQn t sao cho nhi~t dt khong qua Ian anh huang toiehatluqng va di?chinh xac gia cong, chQn s theo quan diem dam bao di?nhambe m~t nhung khong qua nhOgay ra hi~n tuqng truqt va rung di?ng anh huangden chat luqng:va nang suat.
CONG NGH$ CHE T!'..O MAy 249
- Khi tien tinh mong nen dung dao kim euang va dao h9'Pkim cling hoacdao che ti).otu vilt li.;u CBN (cacbit bo nitrit co cau truc mang tinh the lilpphuang the tam) duqc mai dung tieu chu~n, ch<;mbuac tien s va chi~u sau d.t tnho, toc d<Jd.t v Ian.
Vf dl,l, khi ti.;n tinh cac kim 10i).iden chqn s = 0,0 1.;- 0,02 mm/vg;t = 0,05 +0,3 mm; v = 120.;- 130 m/phUt, vai kim loai mau v = 1000 m/phUt.
Khi ti.;n tinh mong co the di).tdo chfnh xac cap 5, R, = 1,6 f!m.Muon dat d9 chfnh xac cao co the d.t bang hai Ian chuyen dao tren cung
m9t Ian ga vai I dao hoilc d.t bang m9t Ian chuyen dao neu dung 2 dao ga so Iese nang cao nang suat ma vlln dam biio chat Iu<;mgvai luqng du:
Trong do Z", = 0,3 .;-0,4 mm.Khi ti.;n tinh mong ding nhu khi gia cong tho can dung dung dich tran
ngu<JiM giiim nhi.;t do 0 vung cat, giam ma sat, giam mai mon cua dl,lngcu, dodo nang cao nang suat va d9 chfnh xac gia congo Thanh ph3n cua dung djchtran ngu9i, che d9 cong ngh.; va phuang phap tuai dung dich tran ngu9i phl,lthuoc vao thanh phan vat li.;u gia cong va vilt li.;u lam dao.
9.1.3. Cae bi~n phap cling ngh~khi ti~n
9.1.3.1. Cae phltdng phap ga di;itchi tiet khi ti~nChqn chu~n va phuang pMp ga dilt h9'P19chiing nhii'ng gop ph3n dam bao
yeu cau ky thuilt cua chi tiet gia cong ma con giup cho vi.;c thiet ke'd6 ga dangian, de thao tac, co the gia cong nhi~u b~ mat cung m9t luc lam giam thai giangia cong COban To' giam thai gian phl,lTrh va thai gian chu~n bj ke't thuc T,bk'gop phan nang cao nang suat va hi).gia thanh.
Vi.;c chqn chu~n cong ngh.; khi ti.;n phl,lthu9C van vj trf milt can gia cong(milt trang, milt ngoai hay milt dau), hlnh di).ngkfch thuac chi tie't va d9 chfnhxac yeu cau.
Khi gia cong milt ngoai thl chu~n co the la mat ngoai, milt ngoai ke't h9'Pvai milt dau, 2 16tam, milt dau ke't h9'Pvai 16tam, milt 16(neu chi tie't co 16dilqua gia cong) hoilc milt 16ket h9'Pvai milt dau.
Khi gia cong milt trang thl ch~~n la mat ngoai hoac milt ngoai ket h9'Pvaimilt dau.
250 Chuang 9: Cae phuang phap gia eong e;1t g~t
Khi gia cong chi tiet d~ng h(>phaii.c d~ng cang nguai ta thuang chonchulln lit mii.tphfmg day ket hqp v6'i hai ]6 vuong goc v6'i day.
Tu)' thea cach ch,?n chulln co the eo cae each ga dii.tsau day khi gia eongtren may ti~n (hlnh 9.3):
c- £l!nh V! bang m~H10ket hqp voi m~ltdau
a~f)!nh vi bEing m~t ngoai
-2-X b- f)!nh V! bEing m~tngo~j
ket hCJpvai m~tdau
c)
b)
a)
d)5- d- £J[nh V! bang m~tngoai
ket hgp voi mGi tam
e- £J[nh V! bang 2 mOi tarn.
e)
Hinh 9.3. Cae phltdng phap ga d~t khi ti~n
M6i lUang quan gifra duang kinh va ehieu dai cita phoi anh huang rat 16'nt6'i sl! 6n djnh ella ehi tiet khi ga dii.t(bang 9.3).
C6NG NGHE CHE T",0 MAy
Bang 9.3. SI! 6n dinh khi ga d~1chi liet Irim may li~n.
251
i:-."."
::Iiij ...
Ki€ugad~t
ga tren 2 mOi tam
J .._.._ "".~~.,_~inh
L"6.dvai
d > 60mm
i." ..
L"d
K~_mon dinh
L = (6...12) . dvdi
d < 60mm
L=
.... Kh6~_gO.n...?[nh _
L"12.d
L > 2 . d
v Ciicac chi liet d~ng tr\ICco chieu diti L> d se gay ra mat bn djnh khi d.t.Trang truOng hqp do nguai ta phai sirdung luynet de tang di) cling viing cua chitiet gia c6ng (hlnh 9.4).
a)
b)
V,i'uluyne! Vfiu luyne!
J/ . ~~- t-~:~T- -~S 5
d)
Hinh 9.4. Cae lo~iluynet va each 9a chung.a- luynet tinh; b- dung 6ng do ket hqp vol luynet;
c- luynet d(>ng;d- luynet do phia dltoi;
e- luynet do phia sau.
e)
I<EB
Hinh 9.6. Sel do ga bAng chou k~p
dan hoi
Hinh 9.5. Sd do g3 trEmmam c~pbon chau.
Chuang 9: Cae phuang phap gia eong elit g<?t252
Cac 10(liluynet:
Luynet tlnh (hlnh 9.4a) ga eo djnh tfen bang may eo d9 cUng vii'ng caonhung yeu cau phili dieu chinh cac vilu luynet chfnh xac, philn be mat phoi ti€pxuc vai vilu luynet ph3i duqc gia cong sao cho dong tam vai duang tAmcua hai16 tAmcua phoi.
Twang hqp be mi).tti€p xuc cua phoi vai luynet chua gia cong thl co thedung ong dO'co mi).tngoai di\ qua gia cong tinh (hlnh 9.4b). Khi ga can dieuchinh cac vft sao cho tam mi).tngoai cua ong dO'tfung vai duang tAmcua hai 16tAmcua chi ti€t cling chfnh la tam cua tn~c chfnh cua may.
Luynet d9ng (hlnh 9.4c) duqc I~pco djnh tfen ban dao, chuyen d9ng cungvai ban dao nen d9 cUng vii'ngkern hon luynet tlnh nhung do luon luon dO'ganvi tff dt nen tac d~ng dO'eao hon so vai luynet iinh.
Luy net co the I~p di).ta tmac (hlnh 9.4d) hoi).esau vj tff dt (hlnh 9.4e).Setdo a hlnh 9.4d chi dung khi ti~n ban tinh hoi).ckhi ti~n tinh (vI be mi).t
ti€p xuc vailuynet philiduqc gia congtwac), sa dohlnh 9.4 e co thedung cho ci\ ti~ntho, ti~n bantinh va ti~n tinh.
MAmci).p4chilu dung de gacac chi ti€t cohlnh d(lng phuct(lP hoi).cdung khi gia cong cac tfl!c hoi).cb(lcI~ch tAm(hinh 9.5).
Chilu kyp dan hoi dung khi duang kfnhchi ti€t nho, phan ti€p xuc vai chilu di\ qua giacong (hlnh 9.6).
Ga biing chilu kyp dan hoi d(lt duqc d9chfnh xac dinh tam cao (0,03 + 0,05 mm), bemi).tdjnh vj cua chi ti€t khong bi pha huy, thai
CONi:; NG~ CHE TAO MAY 253
gian ga dat nho. PhuO'l1gphap ga dat btmg chilu k<;pdim h6i thuang dung trenmay ti~n til dong, may ti~n revonve hoac may ti~n v~n nang vai d6 ga chuyendung.
oj b)
Hinh 9.7. So: do gil trim hai mui tam va trim trl;Jc 93
a) ga tren 2 mOi tam; b) go3~ren tryc gao
Khi gia cong m!)t ngoai cac chi tiet d~ng b~c ho~c d1a nguai ta co the gachi tiet tfen hai miii HimIan (hlnh 9.7a) ho!)c tfen tr",c ga (hlnh 9.7b). Ngoai tacd",ng djnh tam miii tam ben trai con co tac dung truyen momen xoiln.
9.1.3.2. Gd dijt daD khi ti~nThong thuang phai ga dao sao cho lucridao dt nttm trang m!)t ph~ng nttm
ngang di qua tam cua chi tiet, d!)c bi~t d6i vm ti~n dt dOt va ti~n fen.
-sDaD tl7fJp ho"n lam
C)
oj
-5Dao caD !loon lam
Hinh 9.8. Sd do ga dao khi ti~n ren
254 Chuang 9: Cac phuang phap gia dIng c;it g'?t
Neu mui dao cao han tam khi ti~n dt dUt se d~ l~i I loi nh6, dmg vao g~ntam cang kho dt va dao de bj gay.
D~ dam bao profin ren chinh xac khi ti~n ren phiii ga dao sao cho trlJc d6ixU'ngella dao vuong goc v6'i dUOngtam chi tiet, dong thoi mat tru6'c cua daophai trimg v6'imat phling nam ngang di qua tam chi tiet (h,nh 9.8).
Neu trlJc dao khong vuong goc v6'i tam chi tiet prafin ren se khong d6ixU'ng,nguoi ta g9i hi~n lLlangdo la ren bj "db".
Neu mi,ittnr6'c clla dao cao hoi,icthap han tam, hoi,icmui dao nam trangmi,itphttng ngang tam nhung mi,ittnr6'c cua dao quay quanh tr~lc ox hoi,ic oym<?tgoc nh6 se dAnt6'iIu6'idao cao hoi,icthap han tam lam cho profin ren bi sail~ch (h,nh 9.8c).
ojN-N
b)
Hinh 9.9. Sd do ga dao khi gia cong Ir~c viI
Khi ti~n ren Vltacsimet dao duqc ga nhu khi ti~n renoKhi gia cong trlJc Vltv6'i prafin ren co dang thfll1gcan phiii ga dao sao cho lu6'i dt nam trang matphling N-N thttng goc v6'i dUOngxolin Vlt(h,nh 9.9a).
Khi ti~n ren Vlt than khai lu6'i eftt phili nam trang mi,itphfll1gtiep xuc v6'itrlJ CO' sa cita trlJc Vltva mGi dao nam tren duemg tron chan rang (h,nh 9.9b).Vi~c ga dao nhu vi,iyse gap kho khan nhung neu ga dao d~ cac llr6'i cAt namtrang mi,itphttng ngang ram th,lu6'i dt phiii co d'.lI1gcong rfftkho che t,)o.
CONGNG~ CHETAO MAy 255
9.1.3.3. Crie phr.tctng phrip edt khi ti~nPhuong phap d.t co 'IOh hUOng
quyet dinh t6i nang suilt va chilt luangnguyen cong.
Khi ti~n tho mat ngoai co th~ catthea tUng lap (hlnh 9. lOa), dt timgdoan (hlnh 9.10b) hoac dt ph6i hap(hlnh 9. JOe).
Oit tUng lap thea thiT tITI, 2, 3(hlnh 9.1Oa)h!e cat nh6, bien d"ng heth6ng nh6 nen do eU'ngvfrng eao, coth~ d"t d9 ehinh xae eao nhung nangsuilt thilp VI tcing do"n dUOng di Hinh 9.10. So do dt khi ti~n thO m~t ngoilL
ehuy~n dao Ian. a- dt tung lap; b- dt tung doen;
Khi d.t thea tung doan (hlnh c-dt phD!hop.
9.10b), tTenmbi doan khong th~ dt I I<inma phili phiin ehia lam nhi~u Jan dl,IUffilgdu 16n va khong d~ll, I~'ed.t Ian, bien d•.lOgh~ th6ng 1an nen d9 eU'ngvfrng thap, tuy nhien phuang phap nay eho nang suat cao.
xc)
Hinh 9.11. So do dt nhieu dao.
a- cM tUnglap; b- dt tUngdOer.;c- dt phDi h9p.
x
256 Chuang 9:Cac phuong phap gia ding dl.t gc,t
Phuang phap d.t ph6i hop (hlnh 9.lOc) khilc phuc duqc nhuO'cdii!m cua 2phuang phap tren.
ui! giam chieu d1liduang d.t (giam TJ dong thai giam Mnh trlnh ch",ykh6ng nhiim nang caa nang su"t nguai ta c6 thi! dung phuang phap d.t nhieudaa dong thai (hlnh 9.11).
Khi ti~n 16de?cilng vUngcua h~ th6ng cang nghe th"p dO'khang gian 16bjh",nche, daa c6 chieu d1lipMn nha ra khoi d1lidaa 100,nh"t 111d6i vai cac 16coduang kfnh nho, chieu d1li16JOO. DO'd6 ti~n 16chi co hieu qua khi 16co duangkfnh phi tieu chuan, 16to',ngiin, 16duqc t",a tha san biing phuang ph,ip duc haacreno
Daa tien 16co goc 100han goc cua daa ti~n nga1li v1lthuang duO'cga caahan tam di! giam ma sat ella mi!t sau cua daa vai be mi!t 16dii gia cang v1lgiamrung dang. Ti~n 16chu yeu duqc th,!,chi~n tren may ti~n, may daa, may phay,dai khi ca tren may khaan (hlnh 9.12).
Ti~n 16tren may ti~n chi dung di!gia cang 16trt! hai!c can co chieu d1linho(hlnh 9.12a). Neu 16co chieu d1liIan thl de?cilng vUngcua h~ th6ng cang ngh~tMp.
C)d)
Hinh 9.12. Sd do ti~n16 tren may ti~nva may doa.
Neu chi tiet nho, 16ngiin nen gia cang tret1may ti~n (hlnh 9.12a), neu 16dlli do cling vUng cua ca daa va chi tiet deu kem.
Ti~n 16chi tiel dang he?pthuang dime thuc hi~n tren may daa VIga dat bn
CONG NGHE CHE TAO MAY 257
\5b)
dinh (chuiin la mat day va 216 vuong goc vai mi.it day), khoang cach gifra 2 g6idO'clla tn~c dao be, do cling vfrng clla h(\ th6ng cong ngh(\ cao.
Ne'u tien theo SCido hlnh 9.12b khoang cach gifra hai g6i dO'tr",c dao nha,d(J cling vfrng t6t nhung thay d6i theo vj trf ci\t, do do co thi! gay ra sai s6 hlnhhoc, 16 cO' thi! bi loe hai dau.
Ne'u ti(\n theo SCIdo hlnh 9.12c thl khoang cach gifra 2 g6i dO'phai 100 hoo2 Ian chieu dai 16 nen d(J cling vfrng tr",c dao nha ntwng ft thay d6i trong quatrlnh ti(\n VIthe'sai s6 hlnh d~ng clla 16 nM. Ne'u ti(\n theo SCido hlnh 9.12d tr",cdao ng:\n, nhung ne'u 16 xa mat dau thl truc dao dai, d(J cling vfrng clla tr",c daokern va thay d6i theo vj trf ci\t, 16 co thi! bj loe mot dau.
Sa (16' tien dao khi tiifn renoTuy nang suat
thap VI phai ci\t nhieuIan nhung ti(\n rentrang va ren ngoai vanduqc dung ph6 bie'ntrang san xua!. Khiti(\n ren thuang cO' 2
cach tie'n dao (hlnh 1s9.13). OJ
Hinh 9.13. So do ti~n reno
a- ti$n ren thea phvong phap tien dao huang kinh;
b- ti$n ren thea phuong phap tien dao nghieng.
- Khi ti(\n rentheo phuCing phap tie'ndao huOOg kfnh (hlnh9.l3a) tat ca cac luO'idao deu tham gia ci\t nen d(J bOng mi.it ren cao nhurig kho thoat phoi, hIe ci\t 100do dO'phi'li ci\t vai che'd(J ci\t thap, nang suat thap.
- Ti(\n ren theo phuCing phap tie'n dao theo huOOg nghieng (hlnh 9, 13b) chicO' IIuO'i dao ci\t va cung n6i gifra hai luO'ici\t lam vi~c nen d~ thoat phoi, luc ci\tkhong 100 co thi! lam vi(\c vai che' d(J ci\t 100 di! d~t duqc nang suat cao nhungd(J bO'ng mat ren thap.
Thong thuang khi ci\t tho nguai ta sir d",ng phuCing phap tie'n dao nghieng,khi ci\t tinh su Ci",ng phuCing phap tie'n dao huOOg kfnh di! t!.in dung duqc undii!m clla ca hai phuCing phap tren. .
Di! tang nang suat khi ti(\n ren nguai ta thuang ap d",ng cac bi(\n phap sau:
17 - CNCT
- Tang toc di? c~t V. Khi tiing toc di?dt V phai dam bao rut dao nhanh,nhat la tru&ng hqp chi6u dai philn ren ng~n ho~c khi ti?n ren trang. Muon antoan phai co co cau lui dao nhanh (h\nh 9.14).
,a-+--'-,
Chuong 9: Cae phuong phap gia eong e;it gqt
Hinh 9.14. So do co cau lui dao nhanh.
a) sa do cO cau lui dao nhanh khi ti~nren ngoai;b) sO do cd cau lui dao nhanh khi tj~nren trong.
b)
a)
LC A
258
CONG NG~ cm TAO MAY 2S'J
- Dung phuO'ng phap ti~n ren gi6 lik (hinh 9.15 a, b, c). Gii\ sir chi tiftdUng yen, dao quay dt di phan vat li~u c6 bien dang hinh lucri liem ABCD(hinh 9.1Sc). Nhung do chi tift quay nen toim b(i lap v*t li~u bao quanh chi tiftduqc Jay di tao thanh m(it yang ren day duoKhi ti~n ren gi6 lac nguai ta ganhieu dao ti~n tren cung m(it dai dao quay (hinh 9.ISb), nhu v*y dao se dtkh6ng lien t\lc, nhi~t d(i cua dao thilp do d6 c6 the tang toc d(i dt.
- CMren bang dao rang luqc (hinh 9.15 d, e). Dao ti~n rang luqc thtfc chiltg6m nhieu dao ti~n dan ghep lai. Dung dao rang luqc cho phep hoan thanh vi~cti~n ren trang m(it duang chuyen dao nen nang suilt cao nhung chi dt duqc rentMng suot.
e)d)
A
c)
c
Hinh 9.15. So do cac phuong phap li~n ren nang sual cao.
Cac chi tift nha c6 kft cilu phuc tl.lPc6 the duqc tifn hanh gia c6ng trenmay ti~n revonve, may ti~n ban ttf d<)ng,may ti~n tlf d<)ngm<)thoac nhieu tn!cnham gii\m b61 thai gian ph\l va gia c6ng duqc nhieu M m*t d6ng thai cungm<)tluc Mng nhieu dao khac nhau. Khi I*p trinh ttf gia c6ng tren cac thift bjnay can dam bii.osao cho thai gian chuyen tir bmk nay sang bUc1Ckhac la nh6nhilt, d6ng thai dam bii.oduqc vi~c hinh thanh chu6i kfch thuc1c c6ng ngM hqp19 nham giam sai so gia c6ng.
260 Chuang 9:Cae phuang phap gia eong d.t g9t
Cae chi tiet gia cong tren may revonve co the duqc ga tren mam c~p bachau hoac ong k<;pd~mhoi, dau revonve co the quay quanh truc th~ng dUngho~c nam ngang va co tu 6 den 16 vi tri ga dao, ngoai ra con co m(>tban ga daongang.
Gia cong tren may revonve khong phiii dit thu, do tirng chi tiet ma chi candi€u chinh dao m(>tIan theo cO',co the th,!Chi~n cac buck cong ngh~ khoan,. khoet, doa d~t d(>chinh xae wong duang vai gia cong tren may van nang bangeach chay dao t'! d(>ngtTOngmot Ian ga phOi.
Do chinh xac khi ti~n tren may ti~n revonve thap hml khi ti~n tren maytien v~n nang, thuang chi dat d(>chinh xae cap 8, cap 9.
Vi thai gian di€u chinh may 16'0nen gia cong tren may ti~n revonve chi co
hi~u qua khi:
TR TVNn = CBKT - CBKT
TVN _TRnc nc
Trong do:n _so chi tiet gia cong duac tren may revonve tTOngm(>tIan di€u chinh
may.T;BKT- thai gian chuiln hiket thUckhi gia cong tren may ti~n revonve.
TCv~T- thai gian chuiln hi ket thuc khi gia cong tren may ti~n v~n
nang.Tn~N_thai gian nguyen cong tren may ti~n v,!-nnang.
T,~ - thOi gian nguyen cong tren may ti~n revonve.
Gia djng tren may ti~n tl! d(Jngnhi€u trlfc.May ti~n t'! dong n trllc (thuang n = 4 -;-6) co n vi tri lam vi~c tTOngdo co
. m(>tvi trl de ga dat phoi va thao chi tiet, con I~ila n-1 vi tri d.t t~i do co b6 tri m(>tho~c nhi€u dao. Vi~c tien dao vao vi trf cftt ho~c lui dao sau khi d\t xong duqcth,!c hi~n nha h~ thong cam Lip tren trllc philn phoi. Nhu v~y tren may ti~n t'!dQngco th~ cung m(>tluc gia cong duqc nhi€u chi tiet, bmbi vi trl m(>tphan congvi~c khac nhau duqc thuc hi~n, t6n~ hqp l,!-ita duqc chi tiet hoan thi~n.
CONGNG~ CHE TAO MAY 261
Khi gia cong tren rna y ti~n tu di?ng nhi"u trllC do co the gia cong dong thainhi"u b" m!!t khac nhau nen thai gian gia cong cae M m!!! trung nhau, lamgiam thai gian co biin To' dong thai thai gian ga phoi va thao chi tiet trung vaithai gian gia cong nen thai gian nguyen cong To, giam di. Ngoai ra may ti~n tudi?ng nhi"u trllc cilng,co cac uu khuyet diem tuang tlJ' nhu may ti~n revonve.
Ti~n cac mijt dink kink.
Thong thuang phoi th\IC hien chuyen di?ng quay tron de tao nen chuyendong dt, dao thlJ'c hi~n chuyen dong tinh tien S de dam bao cho qua tdnh ci\tdi~n ra lien tllc.
S=S",+Sd
Neu buac tien dao so,= 0 thl S = Sd' ta du(,lc m!!t trll tran.
Neu Sd= 0 thl S = So,, dola twang hqp ti~n m~t dau hoac ti~n d.t dUt.
Neu So, ;c 0, S d ;c 0 thl S = So, + S d' dola tnrang hqp ti~n mat dinh hlnh.
Hinh 9.16. Sd do li~n chi tiel vuong.
\
Pho;
TIr do co Q phuang phap tic;n dinh hlnh:
- Ti~n dinh hlnh tien dao ngang (Sd =0):
Trang tnrang hqp nay phoi quay lion, dao chi thtJ'c hi~n chuyen dong tienngang, lucri d.t cua dao co d':lng duang sinh cua chi tiet va phai nAm trang matph<lng niim ngang di qua tam chi tiet. Phuang phap nay chi ap dllng khi m~tdinh hlnh co chieu dai nhi) han 60 mm. Neu m~t djnh hlnh co chien dai 16'0han60 mm lucri d.t se dai, kho che tao chfnh xae, ltJ'c ci\t 16'n d~ gay ra rung di?nglam giam di? chfnh.xae va .chat luqng M m~t. De giam ltJ'c d.t va rung di?ngnguai ta thuang lay So, = 0,01 -0- 0, I mm/vong .
.Neu dung do ga ti~n dinh hlnh tiendao ngangco the gia cong du(,lc chi tietkhong tron xoay (hlnh 9.16).
- Ti~n djnh hlnh biing each ph6i hqp'Ghuyen di?ng tien dao ngang va tien daod9C:
Phuang phap nay ch<lng nhfrng giacong du(,lc m~t djnh hlnh trOF!xoay rnacan co kM nang gia cong eac mat :I9chtam, m!!t cam, mat cau trang va ngoai,
262 Chuong 9:Cae phuong phap gia dIng elit gilt,
co the ti~n chep hlnh thea du6'ng (hlnh 9.17a) hai!c dung db ga (hlnh 9.17 b, c,d, e).
+ +
bj
+OJ
C)
Cam mau
•e)
d)
Chi fll;'tgia cong
Hinh 9.17. Sd d6 gia eong cae be m~t d!nh hinh b~ng ti~n.
CONG NGill cm TAO MAy
9.2. BAa vA xoc
263
B110 va X<;lCduqc dung rqng rai trang san xuat don chiec, lo~t nha va hanglo~t. Trang qua tr)nh gia c6ng it phai dung do ga va cac dao cl! ph(rc t~p.
Nang suat cua bao va xoc thap do:
- Co hanh tr)nh chay kh6ng.- Dau dao co chuyi!n dqng t!nh tien kh(r hoi do do kh6ng thi! lam vi~c
vai v~n toc dt Ian. Di! tranh 'lIc quan tinh Ian sinh ra khi dao chieu chuyi!ndqng th6ng thllong v~n toc dt khi bao v = 12 -;-22 m/ph, v~n toc dt khi X<;lCv= 12m/ph.
- Khi bao ho~c X<;lCkh6ng co khii nang gia c6ng bang nhieu dao cung mqtIdc (trir may bao gillong).
9.2.1. Khii nang cong ngh~ cua hilo va x<;>c
C~~~ V ~~//?~
Hinh 9.18. Kha nang gia cong cac m~l d!nh hinh co d<tilng sinh lhilng cua bao.
Bao va X<;lCla cac phuong ph.\p gia c6ng co tinh v~n nang cao, chuyi!ndqng ciit don gian. Bao chU yeu dung gia c6ng cac mat ph~ng nhung cling giac6ng duqc cac m~t djnh h)nh co duang sinh th~ng (h)nh 9.18).
Bao co cac d~ng bao th6, bao tinh, bao tinh mang va bao tinh rqng ban.Bao tinh rqng ban co kha nang d~t dq chinh xac va dq nhan Mmat cao.
X<;lCchu yeu dung di! gia c6ng cac ranh then trang 16.Trang sua chua d6ikhi dung x<;lcdi! gia c6ng ranh then hoa trang 16ho~c X<;lCrang theo nguyen Iydjnh h)nh.
Bang 9.4 la dq chinh xac va dq nham be m(it cua mqt so d~ng dao.
264
Bang 9.4
Chuang 9: Cac phuong phap gia clIng ciit g?t
,,)£)9:~h~~_~x~?_~_~..,?,9...t:.~.~~,.,,~.~.,T'~.~~.,,~,~!,.~,~?..._,__.
Sao tho I Sao tinh., ... "--' ..._-_.,-- ._ ..- ._ ...._- .•.• -_.__ .__ .....•. ", .•.. , ...__ ....• ,.,'",.,._-,-_ ..•
Cap13712 I Cap877
I
80
Cap 7 7 6
Rieng69 th~ng toi0,02 mm /1000 mm
1,25 - 0.63
• +
9.2.2. Cac bienphap ding ngh~ khi bao va xQc
De tangnang suat khibao ngueji tadung eac bi~npM!? sau:
- Ga d~t:
Trong sanxuat don. chiecphoi duqc gild~tdt.ratheo dau,' raga va dt thu nennang suat thap.Trang san xuathang loat nguai Hinh 9.19. Sd do gia c6ng dung nhieu dau dae vii nhieu dae Irenta su dung d6 ga mily bile giltong
cling nhu Cllso dao de ga d~t chi tietlva dllng,cu dt nhflm tang nang suat.
- Ch<.mmay:cae chi tiet lannen gia cong tren cac may bim giuoog de co the gia cong
d6ng thai nhi6u b6mat bflng nhi6u dfiudao va nhi6u dao khac nhau (hlnh 9.19).
Khi dung nhi6u dao co the ga dao theo 2 each:
+Ga dao theo each phan chia chi6u sf\Udl,lam nhi6u lap (hlnh 9.20a) se
Hinh 9.20. So do g3 dao bilO khi gia cong dung nhieu dao
a. Ga nhieu dao thea phLfong ella chieu sau d3tb. Ga nhieu dao thea phLJdng tien dao.
C6NG NGI-IE C1iE TAO MAy
tninh duqc anh huimgcua hii;n tuang mondao khong dong deutai chat luqng be m~tgia congo
+ Ga dao theocaeh d~t cae dao n6itiep lien tuc theophuang tien dao chophep gia cong vaibuac tien dao Sian(hlnh 9.20b). Khi dobuac tien cho I dao la
0) b)
265
s- vai n la s61uqng dao va hii;n tuqng mon khong deu cua cac dao se anh huangntai chat luqng be m~t gia congo
- Cac chi tiet co be mat gia cong h~p nen ga tMnh hang doc theo phuangchuy~n dQng cat.
9.2.3. Cae bi~n phap nang eao de) ehinh xae khi bao
D~ nang cao dQchfnh xac gia cong khi bao nguai ta dung cac bi~n phapcong ngh~ sau day:
- Khi gia cong cac chi tiet 1611nen tach thanh hai nguyen cong gia cong thova tinh rieng bi~t d~ gii\m anh huang cua hii;n tuqng phiin b61~i U"ngsuat du saukhi gia cong gay ra bien d~ng chi tiet sau khi gia congo Truang hqp neu giacong tho va tinh trang cung mQt Ian ga tren may bao giuang thl sau buac giacong tho nen nai long cae don k~p d~ chi tiet bien d~ng tl! do gay ra hii;n ttrqngphan b6!ai (mg suat du sau khi cat tho, sau d6 k~p nh~ de tiep tuc ciit tinh.
- Dung phuang phap bao tinh mong b~ng dao rQng bim che t~o tir hapkim cung: dao bao co be rQng tit 40 mm 7 120 mm, dt vai chieu sau cat t
nho (t, = 0, I -(-0,2 mm, t, = 0,05 -(-0, I 111m)b~ng I ho~c 2 lan ch\\y dao, buactien ciit Ian (S = 0.5 be rQng dao), v, = 15 -(-200 Ill/ph.
Bao til1hmong b~ng dao rQng ban e6 cae yeu cau sau:+ May phai dam bilOehfnh xae.
266 Chuang 9: Cae phuong phap gia eong e~t g«;Jt
Hinh 9.21. KiEimIra go dao blingeach quan sat khe sang.
+ DaD dll eUng viing, ph~n eongxon ella daDngi\n, lu6'i daD phiii thi\ng vaduqc danh bong d::ttR, = 0,16 f!m, ga d(it daDphiii kiem tra bi\ng khe sang.
+ Cac m(it ty clla chi tiet phai thi\ng va coR" < 5 f!m.
BaD tinh mong Mng daD r(mg ban d::ttduoc do chfnh xac kfch thuac, d(\ phi\ng, d(\nham be mat caD, co the thay the cho c::t0ho(ickhi kMng co phuang ti~n khac nhu maiphling, chuot.
9.3. PHAY
Phay la phuO'ngphap gia eong dt g<:Jttrang do dllng C\ldt quay tron t::t0ra. chllyen d(\ng ci\t. Chuyen dong lien daD thong thuang do may, ciing co khi dodaDho(ic do ci\may va daDdmg thuc hi~n lheo cac huang khac nhau. Khae vaiti~n va khoan, cac lu6'i cat clla daDphay khong tham gia ci\t lien tllc, phoi nganhan, IlI'6'idt bi nung nong gian do::tnnen kha nang chiu tai tot hoo.
Tiet di~nngang cuaphoi khong d6ng deu nenli,rc ci\t daD d(\ng va lu6'ici\t chju tai tr<:Jngva d(ip gi\y ra rung d(\ng trang qm\ trlnh phay, VIthe mayphay phai duO'cche tao sao eho co d(\ cung vung caD. Hi~n nay co cac loaimay phay d(rng, may phay ngang, may phay giuang hoac may phay chuyendlmg. Trang nhung nam gan day may phay CNC da duqc dll'a vao sir dllngri)ng rai trang san xuat. Ngoai ra nguai ta con che t::t0cac trung tam gia congde co the thlJ'Chi~nnhiing cong vi~c khac nhallnhuphay, khoan, khoet, doa ...trang cung mot Ian gao
DaD phay co nhieu loai klulc nhau nhu daD phay trll, daD phay mat diiu,daD phay rna (mi)t, hai ho(ic ba mat), daD phay ngon, daD phay Ian rang, daDphay djnh hlnh ... (hlnh 9.22). DaDphay co do eirng viing caD va co nhieu lu6'ici\t hoo daD ti~n.
DaDco the che tao lien nhu daDphay tr\l, daDphay Ian rang ..., ciing co theduqc che t::t0rai phan than vai phiin dt. Trang truang hqp nay cac manh daD,con g<:Jila m1mhci\t quay, c1uqcche tao theo tieu chuan va duqc k<;pch(it vaoc1~udaD nha CO'cau k<;pch(it bemgvft (hlnh 9.22b). M6i manh ci\t quay co the
CONGNGH~CHI:TAO MAy 267
La I~p Irve daoa)
b)
eJ
!-~-------
c)
d)Hinh 9.22. Cae lo~idao phay
a) daD phay tru; b) daD phay m~t oau sit d~ng manh dt quay; c) daD phay rna; d) daD phay
ranh mang cil; e) daD phay ranh chCtT; f) daD phay ren; g) daD phay Ian rang; h) daD phay rnar~16dun:i) cae lo?i dao phay ng6n.
268 Chuong 9: Cae phuong phap gia eong e;l.tg'?t
Hinh 9.22. Cae lo~i dao phay (tie'p)
C6NGNGHECHET/',.OMAy 269
co nhi6u lui'iicat. Khi lui'iicat mon nguai ta xaay I~i vj tri eua manh cat quay d6cat bang lui'ii cat mai khae. Khi tat ca cae lui'ii cat d6u mon thl thay manh catquay maio K€t du daa ki6u nay eha phep giam thai gian ga daa, mai daa, di6uehinh daa, dong thai dam baa b(i phan dt luon co cae goe thea tieu ehuiln.
9.3.1. Kha nang gia eong cae d~ng be m:\it eua phay.Phay co th6 gia eong dUGenhi6u d~ng b6 m!it khac nhau bang cae laai daa
va cae phuong pMp phay khac nhau (hlnh 9.23).
Hinh 9.23. Cae d~ng phay
9.3.1.1. Phay milt ph&ng* Ch9n daa khi phay m!it ph~ng.Khi.phay mat ph~ng co th6 dung cae laai daa phay tm. daa phay mat dau,
daa phily ngon, daa phay rna.- Daa phay m!it dau. Trang san xuat hang laat Ian thuang dung daa phay
m!it dau vi:+Daa phay m!it dau co d(i cih1g vih1gcaa hon d<lcih1g vih1geua cac la~i
daa phay khae dO' truc ga daa ngtm..+ Co th6 sit dung daa phay m!it dau co duang kinh Ian d6 gia eong dUGe
m!it ph~ng co b6 r<lngIan vai toe d<lcat lan, naf1gcaa nang suat cat.+ Co nhi6u lui'ii eftt eung tham gia cat nen qua trlnh cat em hon So' vai dt
Mng daa phay hinh trl!.
"
270 Chuong 9:Cae phuong phap gia eong e3t g9i
+ M6i manh cat quay co ttr 3 d€n 4 lucricat duqc che t~o theo tieu chu&nrbi duqc k<;pch~t vao dau dao. Sau khi lucri dt mon di':dang xoay manh catquay de sir d~ng cac lucri cat khac, khi tat ca cae lucri cat bi mon co the thaynhanh manh cat quay mai do do rut ng~n thai gian phu.
+ Trong truang hqp sir d~ng may chuyen dung co the gia ding dbng thainhii':u hi':m~t khac nhau bang nhii':u dao mat d'iu khac nhau.
0) b) -:;;,;, Daoc)
Hinh 9.24. Gia cong m~t philng b~ng dao phay m~t d~u va dao phay tr~
- Dao phay trl!.Khi phay m~t phAng bang dao phay tru tuy theo ehii':u quay cua dao va
huang tien dao nguai ta chia ra phay nghich (hinh 9.25a) va phay thuan (hinh9.25b). Phay nghjch chii':uday phoi bien d6i tii min tai max nen qua trinh ci\t itbi va d\\p nhung di':gay nen hi~n tuang truql a thai diem dao b~t dau tiep xuc .vai bi':m~t chi tiet, tam tang chii':u cao nhap nh6 hi':m~t.
a) Phay nghichI
b) Phay thu~n
s-Hinh 9.25. SCIdo gia cong m~t philng b~ng dao phay tr~
CONG NGH$ CHEf T",0 MAy 271
h
Hinh 9.26. Sd do gia cong m~t b~cbling dao phay ng6n
Nguqc lai, phay thuiin chi6u day phoi thay dbi tit max tai min nen sekhang co hi~n tuqng truqt, nang suat dt cao hem. Vai cung m(>tdi6u ki~n giacang, cung che d(>dt, do khOng co hi~n tuong truqt khi dt nen phay thuiin conang suat cao hem phay nghjch tCii50%. Tuy nhien phay thuan co va diip, diicbi~t a thai diem ban dau dao tiep xuc tr\lc tiep vai b6 miit thOcua phai (thuangco da cling cao do nguyen cang tl.l0phai de Il.Iinhu duc trong khuan kim loai,gia cang ap I\lc... hoiic co lap chay cat, do duc trong khuan cat) do do daochong mono De giam va dap can phai khu bo khe ha giua cac b(>phiin djchchuyencua ban may.
Tit nhfrng nhiin xet tren cho thay khi dt lap vo cling cua phOi tha nen dungphay nghjch, sau do nen dung phay thuiinde dl.ltnang suat dt cao, diic bi~t khi dttinh vai IU9'J)gdu nho hoiic eftt kim 10l.lim6m nen dung phay thuiin de tranh duqchi~n tuqng truqt Jam tang chi6u cao nhapnha b6 mlit.
- Gia cang mlit phimg biing dao phayngon thuang dung khigia cang ranh vacac mlit biic dai, h~p nhung co khoangcach giua 2 mlit Ian (hlnh 9.26).
* Cac bi~n phap ga dlit khi phay mlitph~ng.
Khi phay mlit ph~ng thuang su dl!ng2 phuemg phap ga dat sau day:
+ Lay dau dt thu: chi tiet ga tr\lc tiep tren ban may holice ta, dung cac cand?mMke chi tiet va th\lc hi?n ra theo dau do do nang suat thap, chi dung trongsan xuat dem chiec. Trong truang hqp nay chu~n la cac duang vl.lchdau holiccae mlit dung M ra.
+Dung cac d6 ga co cu so dao M ga dlit nhanh chi tiet va dao do do thaigian ga dat giam gop philn nang cao nang suat, thuang dung trong san xuathangl0l.ll.
* Cac bi?n phap tang nang suat khi phay mlit ph~ng:
272 Chuong 9: Cac phuong phap gia cong d.t g?t
Hinh 9.28. SCId6 ph'ay nhieu chi tiet tren cimg filit I&n g.
a) ga tuan tt!; b) ga cae chi tiet song song; c) ga ph6i hqp.
bJOJ
C)
a)
b)
0-0-0-0- - - - - -~-
0-0- -0-0-------
0-0-0-0-------
Hinh 9.27. Phay dong thoi nhh$ube m~ta) phay dong thai nhieu be m~t bang nhieu dao tren 1 tryc dao:
b) phay dong thai nhieu be m~t tren may chuyen dung co nhieu tn,Jc.
De nangcao nang suatkhi phay m~tphi\ng nguai tadung cac bi~nphap sau ,Jay:
+ Phayd6ng thOi nhi~ul:imat ClIngm(\thie bilng. cachdung nhi~u daotren m(\t ~c dao(thuang dungtren may viplnang) ho~c dungmay phaychuyen dung conhi6u l:t\lC daonhilm ~n dunghet c6ng suat cuamay, giam thaigian ga d~t, lamcho thOigian giac6ng cac m~ttrilng nhau (hlnh9.27).
+ Phaynhi6u chi tiet!ren cung m(\tHinga theo cachga tulln tv (hlnh9.28a), each gasong song (hlnh9.28b) ho~ccach ga ph6i hap(hlnh 9.28c).
CONG NGHE CHE TAO MAy 273
+ Sirdung cac loai db ga thfch hap nh&mgiam thoi gian phu (thoi gian gava thao chi tiet), co th~ gia c6ng nhieu M mat cung mqt Juc (h)nh 9.29a) hoacb6 trf sao cho thoi gian phu trung vai thoi gian gia c6ng CfJ ban (h)nh 9.29b,h)nh 9.30).
Khi dung db ga quay lien !l,lC (h)nh 9.30) can dam bao van t6c quay cua dbga phai nh6 han hoac b&ng luqng chay dao cho phep nham:
- D~lmbao dq nham be m~ilyeu cau.- Dam bao du thoi gian cho c6ng nhan thao va ga chi tiet.
Ban quay
oj
Dao phay
Ban quay
5t I
b)
Hinh 9.29. 5lt d~ng cac do ga quay khong lien t~c
* So sanh phay va bao ..- ve m~t nang suilt:
Thai gian pht,l cua bao Ianhan phay, nhung thai gianchu~n bi ket thuc cua phayIan han cua baa, do do trongsan xuat hang lo~t nen dungphay thay bao, trong sanxuat dan chiec va lo~t nh6nen dtmg bao thay phay, d~cbiet khi gia c6ng cac chi tie'tdai va h~p, cac chi tie't tllph6i duc co luqng dLll6n.
lX-CNCT
Chi tie'fgia .cong
Hinh9.30. 50 do gia cong dung do ga c6 ban
quay lien tl;lc
274 . Chuong 9: Cae phuong phap gia eong eiit gqt
,T6c d6 cit cila phay cao han bao, dao phay co nhieu luai cit clmg tham giacit d6ng thai, khi phay co th~ strdung nhieu bi~n phap c6ng ngh~ khac nhau d~nilng cao nilng suat, VIthe trong san xuat hang loat 16n va hang kh6i phay haunhu hoan toan thay the bao.
- ve chat luqng: khi gia c6ng mat ph/lOgphay va bao deu co th~ d",t chatluang nhu nhau. D6i vai chi tiet nha va vira, d(l chinh xac thap han cap 9 phayde d",t han. Nguqc lai gia c6ng chi tiet Ian tren may bao giuang de d",t chinhxae han khi gia c6ng tren may phay giuang.
Khi phay tinh co th~ d",t d(l chinh x,\c cap 6 ..,.7, R" = 1,25 ..,.0,63 ~lm.
9.3.1.2. Phay cac milt tr1! trim xoayNhiing nam gan dily nguai ta dung phay d~ gia c6ng cac mat tm ngoai,
mat tn~ trong, phay ranh tron xoay tren mat tru d\ra tren nguyen dc ca dao vaph6i cung quay (hlnh 9.31). Do kh6ng co chuytn d6ng tien dao d9Cva co nhieuluai cit cung tham gia cit nen nilng suat cao han ti~n, do do trong nhieu tflTanghqp cac phuang phap nay duqc Slrdung thay tien.
Dao
Ph6;
Hinh 9.31. Gia ciing cae m~ttrl;Jtrcm xoay bang phay.
CONG NGr$ CHEfTAO MAy 275
j 5n9009
d)
b)
.c==:J.
5
C)
oj
gia cong yeucauchonangsU<ltcao khiduang kinhdao do Ian,nhung be Hinh 9.32. Cae phltdng phap phay ranh then.
rong ranh )then bi lay r~ng do bien dang dan h6i coa tr\lc ga dao va do dao bi dao. Ngoai raneu mai dao nhieu Ian chieu day dao thay dili dan tai be r~ng ranh then thaydili. Muon dam bao chfnh xac nen dung dao co chieu day nh6 han be rong ranhd6 dt m~t mi,\tben coa ranh sau do chinh may d6 dt mi,\tben con l~i. PhLrangpMp nay cho nang suAt thAp, chAt luqng phl1thu~c tay nghe cong nhan.
- Phay ranh then ban nguy~t tren may phay ngang b~ng dao phay dia bami,\tco duang kinh nh6, v~n toc dt h~n che, chi co tien dao huang kfnh do doco nang suAt thAp (hinh 9.32b).
9.3.1.3. Phay ranh thenPhay ranh then duqc thl1chi~n sau nguyen cong ti~n tinh, chuiin la hai cel
tfl,ICket hop vai vai trllc. Neu yeu cau chinh xac cao can phai mai hai cel lamchuiin cong ngh~ tmac khi phay d6 t~o dieu ki~n dam bao hai mat ben coa ranhdoi xling vai nhau qua mat phi\ng qua tam.
Cac phuang phap phay ranh then:Phay
ranh thenb~ng daophay dia 3mi,\t (hinh9.32a) trenmay phayngang b~ngm~t hoi,\cnhieu duangchuy6n daotuy theo dochinh xae
276 Chuang 9: Cae phuang phap gia eong e;it gl?t
Hinh 9.33. Cae phltdng phap phay tr~e
then hoa.
C)
oj
b)
- Phay ranh then chit nhat trenmay phay dUng bing dao phayng6n.
+ D6i voi ranh then kin tmockhi phay phai khoan m6i sau d6dung dao phay ng6n d~ thI!c hii;nm'?t hoi.ic hai du<'mgchuy~n dao.Phuong phap nay t6n thai gianthay dao nen chi dung trong SilO
xuat don chi€c (hlnh 9.32c).+ Dung dao phay ranh then
chuyen dung (hlnh 9.32d) khongphai khoan m6i, do d6 khongphai thay dao nhung phai tiendao nhi6u Ian do chi6u sau dt tnho (t = 0,05 -i- 0,25), tuy vi.iynang suat van cao hon so voi dung dao phay ng6n,thong thu<'mg.
- Phay truc then hoa.
+ Trong san xuat dan chiec dung dao phay rna dt hai mi.it ben (hlnh9.33a). Sau d6 dung dao phay dinh hlnh dt mat day tr,! cua ranh (hlnh 9.33b)hoi.icdung dao djnh hlnh dt m'?t Ian (hlnh 9.33c). cac phuong phap nay chonang suat thap.
+ Trong san xua! hang lo~t dung phuong phap bao hlnh bing dao phay Ianthen hoa tren may phay Ian rang, phuong phap nay cho nang suat cao, chatluong 6n dinh (hlnh 9.33c).
9.3.1.4. Phay ren- Khi phay ren bang dao phay rna truc dao phai t~o voi trUlcchi tiet I g6c
bang g6c nang cua ren (hlnh 9.34):
tg<p = tgf3= s/7m"Trong d6:s - buoc renod" - duang kinh trung blnh cua renof3- g6c nang cua ren xac dinh tren du<'mgkinh trung blnh.
CONG NGHE CHE TAO MAy 277
Ph6i
c)
-i~b) ~
lJ
oj
Hinh 9.34. Cae phltClng ph3p phay reno
Do tr\Icdao d~tnghieng m6tgoc cp nen iJtat ca caeduimg kfnhkhae ella rencling chjuanh huimgcua goc cp,do do se dantai sai sodang ren.
MatkMc khiphay ren lu6'idt kh6ngnam trongm~t ph~ngqua tam, detninh sai so d~ng ren dn phai che t~o lu6'i dt co d~ng cong, nhu v~y vi~c chet~o dao qua phuc t~p do do trong thI!c te nguai ta vAnche t~o dao phay ren colu6'i dt th~ng va chap nh~n chiu sai so d~ng ren khi phay ren. Vi vay, khikh6ng yeu cau d(l chfnh xae cao ho~c khi gia c6ng th6 nguai ta dung phay rend~ d~t nang suat cao sau do tien hanh gia c6ng tinh bftng ti~n.
- Phay ren bang dao phay rang luqc:Dao phay rang luClcthI!c chat gam nhieu dao ilia colu6'i dt thang ghep l~i
do do ban chat giong ti~n ren. Tr\Ic dao ga song song vai tam chi tiet, cac lu6'idt nam trong m~t ph~ng chua tam dao va tam chi tiel. Dao quay tron t~o rachuy~n d(lng dt, chi tiet quay va tjnh tien dQc tr\Ic m6t khoang tu Iden haibuac ren. Phuetng pMp nay d~t d(l chfnh xac nhu ti~n ren nhung cho nang suatcao hetn.
9.3.1.5. Pkay cac mi'jt dink kinkC6 th~ phay m~t djnh hlnh bang cac phuClngphap sau day:
- Phay dinh hlnh bftng dao dinh hlnh (hlnh 9.35) c6 th~ gia c6ng dlrqc cac
Hinh 9.35. Sd do gia e6ng cae m~t d!nh hinh b~ng dac phay d!nh hinh.
Chuang 9:Caephuang phap gia eong e~tgqt278
ranh dinh hinh co dUOng sinh th&ng nhu gia cong cae ranh hinh chfr nh.;tt, ranhhinh cung tron, ranh then hoa, ranh mang ca va gia cong b:inh rang ...
CONG NGHE CHE TAO MAy 279
Do van toc dt cua cae di~m tren luBi dt khong giong nhau nen dao biman khong Mu, dao kh6 che tilo, van toc dt kh6ng cao dan den nang suat thap.D9 chfnh xac gia cong phil thuoc vao d9 chfnh xac khi che tilo dao, phuongphap ga dar va d9 chinh xac ella b6 m~t dung lam chuiln.
h)
Hinh 9.36. Sd do phay chep hinh theo m~u._ Phay chep hlnh theo mau (du5ng). Ban chat clia phay ch6p hlnh theo
mau la ngoai chuy~n d9ngdt do dao quay tron can can hai chuy~n dong tiendao: chuy6n d9ng tien dao d9C SJdo ban may thuc hi~n va chuy6n dong tiendao ngang So, do dau dao thlfc hi~n b~ng cach con Ian ho~c dau dao luon tiepxuc v6i m~t du5ng nhCiluc ep .cua 10 xo ho~c tai tr9ng ella doi tr9ng (hlnh
280 Chuong 9:Cae phuong phap gia dIng e;it g'?t
9.36a). DU<mgbien cila milu chep hlnh duqc xac dinh tren ca sa du<mg biencila m~t djnh hlnh dn gia cong, ban kinh chot do va khming each khong dili .giii'a tam daD va tam chot do (hlnh 9.36b).
Khi phay chep hlnh cac cung kin (vi dll, phay cam rna) ciing ap dllngnguyen 19 chep hlnh tren nhung trang qua trlnh cat.ca duCingvaphoi deu quaytrim, con Ian luon tiep xuc vai mat duang de thlIc hi~n chuyen dong tien daDhuang kinh (hlnh 9.36c, d, e).
Cling c6 the d~ng cam m~t dau ho~c cam ranh kin lam duCingdieu khienchuyen d(mg tien daD huang trtic de gia cong ranh djnh hlnh tren chi tiet d'l.ngtm tron xoay (con g<:>ila cam thung; hlnh 9.36g). Ngoai ra cling c6 the dungcam rna (hlnh 9.36h) hoac cam ph~ng (hlnh 9.36i) lam milu de gia cong camthUng (cam c6 raiJh khep kin).
De?chinh xac khi gia cong mat djnh hlnh phil thuoc vao do chinh xac cilacam milu, de?chinh xac cua vi~c thiet ke va che' t'l.0d6 ga cling nhu de?chinh xaecila vi~c dieu chlnh may.
De giam anh huang sai so cila d'l.ngcam milu tai d'l.ngbe m~t gia cong nenlam cam milll Ian han so vai v~t gia cong, nhung nhu v~y cling c6 nhuac diemla ke't cau d6 ga se c6ng kenh.
Hinh 9.37. L,!a chlln lo~ dCi dl khi phay i'J loc dCi cao (rng voicae lo~iv~tli~ukhac nhau.
9.3.2. Phay toc d(l caD
Gia cong a tocde? caD la gia congvai toc de?cat Ian gap5 -;-10 Iffn toc de?catthong thuang hi~nnay. Toc de?cat duqcch<:>nphu thue?c vaocap v~t li~u gia cong -v~t li~u daD va cacdieu ki~n gia cong clltM khac. SII lua ch<:>ntoc de?cat hqp 19 li'ngvaitu6i ben thich hqpse dem !'l.i hi~u quakinh te' caDnhat.
V~l1i~u hfru CO' co. pha sqi
HQ kimnh6m
Hqp kim dong
Gang
Thep kh(}ng nhi~lluy~n
Hqp kim Titan
10 100 1000
---.- U( [m/phufJ
10000
CONG NGH$ CHE TAO MAy 281
500
I ap10 AISi9 9° 2mm2oAISi9001mm3" A'Si17 9° 1mm4JJ.Af-R 9°2mm
2000 3000. m/phut
100 200 300 .00Vc m /phJf
o
1000
%100
_ 80'm-:i",~ 60.Q
"]? 40Q
"'" 20
Hinh 9.38. SI! phOnbo nhi~t ph~ thuile vilotoe dil cat khi ph.y CJ toe dil e.o.
200
Hinh 9.39. Nhi~t dQ d m~ttnlac ella dao ti~nkhi giacong hQp kim nhom.
•.T~i cac nuoc cong nghi~p pMt trii!n nguai ta dang '.lily m~nh nghien ClIU
gia cong dt gat i:J toc d(l caa doi voi tat ca cac phuong phap gia cong c6 phai.Tuy nhien ket qua nghien CUuve phay voi toc do caa la r6 rang hon ci\ va duO'clIng dung rong riii trang cong nghi~p.
Cac ket qua nghien CUulua chan toc d(l dt khi phay i:J toc d(l caa bangthl)'cnghi~m cua Schulz va Scherer cha i:J hlnh 9.37.
TY I~ % phan bo nhi~t d.t vaaphai, phoi va daa khi d.t a toc do caathay dbi rat manh ph\1 thu(lc vaa tocdo dt (hlnh 9.38). Neu toc do dttang, % nhi~t cat truyen vaa phaitang m~nh r6i duqc truyen ra moitruang xunh quanh, nguO'c I~i %nhi~t d.t truyen vaa chi tiet gia conggiam nhanh trang khi d6 % nhi~t d.ttruyen vaa dung cu dt hau nhukhong thay dbi. Tuy nhien VId.t i:Jtoc d(l caa luqng nhi~t sinh ra 1!1n,nhi~t i:J d\mg cl) cat khong thaat kipdO' d6 nhi~t i:J lucrid.t tang nhanh lamgiam tubi ben cua dl)ng cu (hlnh 9.39).
Phay i:J toc d(l caa duqc pMt trien thca hai huang sau:- Phay cong suat caa.
Thea huang nay d6ngthai voi tang toc d(l d.tnguai ta con tang t6c d(l tiendaa, sau khi dat toi m(lt giatrj thfeh hqp nguai ta giltnguyen luqng tien daa rangS,. Khi d6 tM tfeh phai trangm(lt dml vi thai gian tangdan toi nang suat tang.
- Phay voi toc d(l citcaa nhung luqng tien daa
9.4. KHOAN, KHOET, DOA, TARO
Khoan, khoet, doa deu 111 cac phuang phip gia cilng 16 nhung kha nangcong ngh~ khac nhau do do ph~m vi Slrdung cling khic nhau.
Do do toc d(l cat cang cao lJ!ccat cang nho, bien d~ng cila h~ thong congngh~ dlng nhu bien d~ng dan hoi a lap be m~t cila chi tiet gia cong nho diin t6id(l chinh xac va chat luqng be mat cao .
. TY l~ nhi~t cat truyen vao phoi Jan .
. Tan so rung khi cat cao.
Hi~n nay phay toc d(l cao dUDcap dl}ngr(lng rai trang vi~c che t~o cac chitiet chinh xac tir hap kim nhom, gang, thep dung trang cong nghi~p che t~omay bay, 0 to, cac chi tiet cila dl}ng cu do, cac chi tiet quang h9C...
Chuang 9: Cae phuong phap gia ding e~t g'?t282
rang S, nho. Trang truang hap nay Il!c cat giam do do bien d~ng cila dao va chitiet gia eong giam diin t6i d(l chinh xac gia cong tang.. Dao phay dung gia cong a toc do cao co th~ dlrqc che t~o lien hoac dung
dau dao co uip cac manh ci\t quay. Trang ell hai trLlanghap dau dao deu phaiduqc che tao chinh xac, dam bao can b!lng. Do lech tam cho phep cila dau daoso v6i duang tam cila true ehinh cila may la 0,1 flm. Sai so vj trf cila cae manhcat quay cho phep trang pham vi vai 11mM dam bao tai tr9ng phan bo deu trencac luai cat.
V~t li~u dao cat khi gia eong a toc do cao thuang la hqp kim cling co philcae lo~i cacbit kim loai co do cling cao nhucacbit bo, cacbit silic, cacbit titan ...Ngoai ra nguai ta con Slrdung vat li~u CBN (nitrit bo co diu tnk a dang lapphuang th~ tam).
Phay toc do cao co cae dac di~m sau:
. Nang suat cao .
. Lue cat nho.
Bang thuc nghi~m nguai ta da ch(mg minh duqe r!lng a ph~m vi toc d(l ci\tcao luc cat ty l~ ngh!ch v6i toc do cat:
IF --~. V
c
CONG NGHJ;: CHE TAO MAy .283
9.4.1. Khoan
Hinh 9.42. Cau ~o ella mui khoan rU9t gao
Hinh 9.40. Mui khoan rU9t g3 co 16d~ndung d!ch trdn ngu9i
Khoan laphuang phapt\lo 16 tu phoidi.ic tren cacmay khoan,rnay ti;;n va doikhi ca tren mayphay v\ln nang. Ngay nay do co nhiing tien bo dang kt! trang linh vuc thiet bjnen nhi€u khi khoan duqc thuc hien ngay cii a cac trung tam gia cong dt! khepkin guy trlnh cong ngh;; gia cong cac 16chinh xac tren cung m(lt Ian gaoDt! giacong cac 16col/d ~ 10 nguai ta dung mui khoan ruot ga co hai 16xofm theo haiben dt! dan dung djch trml ngu(li trlfctiep vao vung cat (hlnh 9.40).
Khoan co khii nang tao 16 co duong kinh ~ = 0, I -i- 80 mm. D6i v6'i 16~ ;::,20 mm, trong san xuat hang loat nguoi ta tao 16tho ban dau b~ng duc hoi.icgia cong ap Ilrc, sau do dung khoetrna r(lng 16d<!d\lt kich thu6'c yeu diu.
Khi khoan 16 co ~ 2: 20 luc dtd9c trlfc 16'n,cong suat may yeu cau16'n,cae may khoan khong dam baod(l cling vung. Dt! kh;lc phuc nguai taap dung phuang phap khoan rna r(lng16 nhi€u Ian b~ng cac mui khoan coduang kinh tang dan hoi.ickhoet rnar(lng 16dt! thay cho khoan hoi.icdungmui khoan co ket cau di.ic bi~t dt! Hinh 9.41. Mlii khoan co ke"tcau d~cbi~t d"kho.an lay 16i (hlnh 9.41). khoan lay 16i.
Khi khoan 16nho (~~ 4 mm)nen dung t6c d(l dtcao v6'i bu6'c tien snho nh~m giam daodi'mg ngang va IIfCd9c trlfc dt! tranhgay mui khoan.
284 Chuong 9:Cae phuong phap gia clIng dt g'?t
a) b)
c)
I
I /I ;;~
';7~
G-d)
~ ~Hinh 9.43. Cae nguyen "han va cae hi~ntlt<;'"9 san~ch xuat hi~nkhi khoan.
CONG NGHE CHE TAO MAy 285
Khoan dat do chfnh xac thap VI mUi khoan co cac nhuO'cdit'!m sau day:- Ket cau cila mlii khoan chua hoirn thi~n, phan 16i giua cila mlii khoan
nho nen mlii khoan co d(>cU'ngvfrng kern (hlnh 9.42).- Phan ci\t va phan can ella rnlii khoan duqc che t",o a hai nguyen cong
khac nhau do do giua chung co d(>J~ch tam, khi khoan Iii se bj lay r(>ng.- Do khong co d6 ga chuyen dung nen khi mai lai hai luai ci\t khong deu
nhau, I,!,cd.t tac dllng tren hai hrai cat theo phuO'l1gdoc truc khong deu nen Iiikhoan de bi cong hoac bi lech khi vat d(mg yen, mlii khoan quay va tinh tien(khoan tren may phay hoi:icmay khoan, hlnh 9.43a). Nguqc lai khi vat quay(khoan tren may tien) Iii thuang bi Joe (hlnh 9.43b).
Ngoai ra khi khoan con co tht'!xuat hi~n cac sai I~ch khae do cac nguyennhan sau:
- Mi:itdau bi nghieng hoi:ickhong phing dim toi duang tam Iii bi nghienglam cho tiet di~n ngang cila Iii co dang 0 van (hlnh 9.43c).
- Khoan tam hoi:ickhoan Ian Ivai khoan Ian 2 th,!,chi~n a hai Ian ga khacnhau tao ra sai s6 ga di:itgay ra d(>I~ch tam giUa tam mlii khoan va tam Iii m6idan toi sai I~ch ve vj trf tUO'l1gquan cila Iii khoan (hlnh 9.43d).
- Hai lucridt mai khong d6i x(mg lain cho duang kfnh Iii bi Ian len hoac Iiibj con (hlnh 9.43e).
- Hai Iii khoan giao nhau khong dung dan toi luqng du gia cong khongdeu, mUi khoan bi dily l~ch lam cho Iii khong tron hoi:icbj Joe (hlnh 9.431).
- Mlii khoan co hrai dt ngang can tra qua trlnh dt nen M gay ra sai I~chvj trf Iii.
- D(>cU'ngvfrng cila mlii khoan kern nen khong dung khoan dt'!rna r(>ngIiiduc VIluqng du gia cong khong deu va duang tam Iii khong thing se gay rahi~n tUO'l1ggay mlii khoan hoi:icd(>c(mg lap vo Ian (phoi duc trang khuon kimlo",i hoi:icphoi gia cong ap I,!,c)lam mlii khoan mon nhanh.
Do cac t6n tai tren day nen khoan chi d~t d(>chfnh xac thap (cap 12 -713,R" = 3,2 -7 12,5 ~m), Iii khoan co sai s6 ve hlnh d",ng, kfch thLlOCva ve vi trftUO'l1gquan.
Dt'!nang cao d(>chfnh xae va nang suat khi khoan nguai ta Slrdllng cacbi~n phap cong ngh~ sau day:
- Khi khoan Iii sau tren chi tiet nho, ngin va de ga dat nen ga chi tiet tren
286 Chuang 9: Cae phuang phap gia c<Jngc;it g9t
mam c~p cua may ti~n de chi tiet quay, dao tinh tie'n (hlnh 9.44a), ne'u chi tie'tdid nen do bang luynet iinh (hlnh 9.44b).
s-
Gia dao
Hinh 9.44. Khoan tren may tiqn.
oj b)
Hinh 9.45. Dau khoan revonve va dau khoan nhieu trl;lc:
a) dau khoan revonve; b) dau khoan nhieu tn;Jc.
C6NG NGHE cm TAO MAy 287
- Dung dau khoan revonve d~ giam thai gian thay dao khi gia eong 16 bangnhi6u buae lien tue (hinh 9.45a).
- Dung dau khoan nhi6u tfue d~ gia eong dong thai nhi6u 16 trang eungmi;>tIan tien dao (hinh 9.45b).
- Dung b~e dan huang d~ tang di;>e(mg vi:ingeila mili khoan dong thai dambao di;>ehinh xae v6 vj tff tml'ng quan eila Wm 16 so vai cae b6 m(it khae.
- Truae khi khoan nen dung mili khoan tam tao 16 moi d~ nang eao doehfnh xae v6 V! trf tuang quan eila 16, dlll1gbuae tien nh&M giam ll!e d,?e tflletranh gay mili khoan.
- Dung do ga nham b&nguyen eong lilYdau va giam thai gian ga dal.
LQLt~t ~QJ \4J -~-
I)e)
a) b) c) d)
~ ffi-+- r-I
I
Hinh 9.46. Cae kil1umai mui khoan.
288 Chuang 9: Cae phuong phap gia eong d.t g«;,t
- Mai thu h<eplu5i cat ngang de giam hIe can chieu truc (hlnh 9.46a).
- Mai thay d6i hlnh d'.mg clla lu5i d.t chfnh (hlnh 9.46b) ho!)c thay d6idong thai hlnh d'.mg clla ei\ lu5i dt chfnh va lu5i cat ngang (hlnh 9.46c) degiam l,!c can chieu truc dong thai cai thi,;;n dieu .ki,;;n dt clla lu5i dtchfnh.
- Mai lu5i cat chfnh thanh nhieu doan gay khuc n6i tiep nhau de chia nhophoi t'.l0 dieu ki,;;n thoat phoi de dang. Kieu mai mlii khoan nay dac bi,;;t co hi,;;uqua khi gia cong gang (hlnh 9.46d).
- Mai thay d6i hlnh dang hr5i eftt chfnh va lu5i d.t ngang d6ng thai thu h<epm!)t sau nhiim giam luc can chieu tn~c, cai thi,;;n dieu ki,;;n d.t ella lu5i eftt chfnhdong thai giam rna sat clla mat sau, t'.l0 kh6ng gian dan dung dich tron ngu<)itr,!c tiep vao vLmg eftt nang cao hi,;;u qua clUI qua trlnh boi trffil va lam nguoitrang khi khoan (hlnh 9.46e).
- Mai tao ra mlii khoan Him ngay tren dau mlii khoan d6ng thai mai lu5ieftt chfnh co d'.lng niim ngang (hlnh 9.46f). Kieu mlii khoan nay d!)c bi,;;t eohi,;;u qua khi khoan 16 tren cae tam mongo
; o. Chub; dao con'E~=~-:J"E~=:t+-l
Hinh 9.47. MGi kho.n dung gi. cong 16b~c.
CONGNGHt cm TAO MAy 289
c}
•
cb)
Hinh 9.48. Mui khoan sol d~ng tam dt quay.
a) mOl khoan e6 1 tam eM quay;
b) mOl khoan e6 2 tam eM quay hinh tCt giile;c) mOl khoan val 2 tam e~t quay e6 nhl~u IUBIeM
a}
- Dung mGi khoan co hai duemg dan dung djch tron ngu(>i tu can tai m~tsw~a~~c~~~~~g~~~~~c~~~q~~tron, lam nguoi va tao dieu ki~n thmit phoi de dang.
- Khi gia cong 16b~c, d~ dam b30 do d6ng tam giCiacac b~c ~a 16va chican tien dao 1 Ian nguoi ta mai mGikhoan co d~ng b~c vai chieu dai va"Cacgocvat phu hqp vai yeu cau (hlnh 9.47).
TrangnhCing nam ganday, d~ nangcao hi~u quakinh te - kythu~t cuanguyen congkhoan nguoi tadung mGikhoanco sir d~ngmanh c~ quaybang hqp kimcUng co phu caclOpphu d~c bi~td~ tang khanang chong mai
•. • ;t.mon, tang tuOiben cua dao(hlnh 9.48).
Gdcbi~nphcip cong ngh~ khi khoan [6 sau:Khi khoan 16sau (l/d>S) bang mGikhoan ru(>tga se g~p phai cac kho khan
nhu d(>cUng vCingmGikhoan thap, tfnh chat dan huang kem, mat khac kho dil.ndung djch tron ngu(>ivao vung dt, kh6 thoat phoi, do do 16de bilech, sai sohlnh dl.lnghlnh hqc, sai so vj trf tuong quan cua 16cGngnhu chieu cao nhap nhobe m~t Ian. Trang truemg hqp nay nen khoan tren may khoan sAu v6'i mGikhoan sau chuyen dung (hlnh 9.49).
19 - CNCT
D(u t~o mGi khoan sau g6m 3 philn: philn can, philn than va philn d.t.Philn can hlnh tru duqc I~pvao dilu kyp mGikhoan va duqc truy6n m6men
xo~n nhb' vit kyp ngang.Philn than dung de truy6n m6men xo~n va dan dung dich tron ngu(>i toi
vung d.t. Voi chi6u sau 16Ian thuang philn than la m(>t6ng r6ng co tiet di~nd~c bi~t.duqc che t~o tir thep t6t. Voi 16 co chi6u sau nho philn than thuangduqc che t~o li6n voi philn d.t.
B(>ph~n d.t co the duqc che t~o toan b(>tir v~t li~u dl,mgC\l c~t ho~c duqc
LuCJi cat phla (rang
Giao dif/m cua luoicat vo'j duo-ng sinh
LUa; cat phfa ngoai
Dlnh mOl khoan
Mat con
-- O;f/n dungdich vao
OEm dung djch ra
Hinh 9.49. Mjji khoan sau.
Chuong 9:Cae phuong phap gia e6ng dit gqt
Bac kfJOan
Da'u bang hQ'p kim cLing Ghep hQ'p kim cung
Mal dan huCing
LUo; df M~t thoa! phoi
Ph6i
290
CDNG NGHE CKE TAO MAy 291
che t~o tll'thep tot co ghep cac mil11hhap kim cling di! tao thanh manh cat trendo co lucri eftt va 2 manh dong vai tro dan huang. Lucri cat gam mot do~n(khi 16 nha) hoijc nhi€u do~n gay khuc noi tiep (khi 16 Ian) di! de be phoi.Phan dan huang co do con nguac khoang 5/1000 di! tranh k~t va co cungtron Ill'250 -;-260" di! ty VaGb,!c dan.
Kii!u mili khoan sau tren day co do cling vi1ng cao, khi khoan cho nangsuat, d(>chinh xac va chat luqng b€ mi!l cao.
Dung d!ch tran nguoi co ap luc tll'20 -;-100 atm duqc dan tll'can qua than,qua 16nha Cllaphan cit tllai truc tiep vao khu vl!c cit rai thoat ra ngoai qua mattruac clla dao va ranh cua phan than cung vai phoi.
Khi khoan sau can !tru y:- Trang san xuat hang Jo~t dung bac dan huang dan phan cit cua dung cu
VaGv! tri khoan, sau khi khoan dll chi€u dai dan huang thl do~n 16vtra gia congse dong vai tro b~c dan cho qua trlnh khoan tiep theo. Chinh VIvay d(>chinhxae cua buac gia cong doan 16dau lien co y nghia het suc quan trang.
- Trang san xuat don chiec co thi! khoan sau tren may ti~n bang each chochi tiet quay, mili khoan t!nh tien. Ban dau dung mili khoan ngan co d(>chinhxac va co d(>cling vi1ngcao di!khoan mai mot do~n co dll chi€u dai dan huang,sau do dung mili khoan sau khoan tiep.
Vai may khoan sau va mili khoan sau tren day nguai ta khoan duqc 16~5 x 500mm.
9.4.2. Khoet
a) b) cJ d)
Hinh 9.50. Kha nang gia cong cac d~ng be m~t khac nhau cua khoel.
a) khoel r(lOg 18;b) khoel 18b~c; c) khoel 18con; d) khoel m~l d~u
292 ChuO'ng9: Cae phuO'ngphap gia eong d.t g~t
Khoet la phuong phap gia eong rna r9ng 16 tren may khoan, may ti~n, mayphay hoi,icmay doa nham:
" Nang cao d9 chfnh xae va ~hilt luqng be mat cila 16.- Chuiln bi cho doa di!d~t d9 chfnh xac va d9 nMn b6ng be mateao hO'I1.
Khoet e6 kha nang d~t d9 chfnh xac cilp lO + 12, R. = 2,5 + lO flm ..
Chi tie'tgia cong
b)
B?G dan
Chi tif/rgia eong
Hinh 9.51. Cae kiil'u d~n huang khi khoel.
a) d~n huang phia truae;
b) d~n huang phia sau;
c) d~n huang ca 2 phia.
a)
cJ
Dao khoetco nhi6u luai d.thon dao khoando do co d9cling vfrng eaohon mOi khoan.Vi vii-y khoetkhong nhfrngd~t duqe d9ehfnh xac, d9nMn bong eaohon khoan rnacon sua duqc saiso v6 vj trf lUongquan cua 16 dokhoan, due hoi,iegia cong ap I,!cdi! I?i d6ng thaid~t duac nangsuilt eao hon do e6 kha nang d.t v6i luqng chay dao Ian.
Khoet c6 thi! gia eong duqc 16tTIl,16bii-c,16con va m~t dilu vuong g6c v&itam 16tuy theo ket cilu eua dao (hinh 9.50).
Khi khoet c6 th~ dung b~c diln huang am9t ho~c hai dilu d~ nang cao d9cling vihlg, do d6 nang eao d9 chfnh xae va nang suilt (hinh 9.51).
9.4.3. DoaDoa la phuong phap gia cong tinll cac 16 dii.duac khoan, khoet ho~c ti~n.
Doa thuang duac th,!c hi~n tren may khoan, may ti~n, may phay ho~c may doa.Luqng du doa tho khoang 0,25 +0,5 mm, doa tinh khoang 0,05 + 0, IS mm. Neu
C6NG NGill CHE TAO MAy 293
luqng du qua nho khi doa dao bi tm'll hoij.cbi kyt lam dq nhan bong (hoij.cdqnham b6 mij.ttang) be mij.tgiam, n€u luqng du 1611tai tr<;Jngtren dao 1611,daochong mon lam sai Ii;ch kich thuac gia cong. Do Iuqng du khi doa nho nen doakhong sua duqc sai lech ve vi tri wang quan hoij.cco thii sua duqc nhung rat it.V! vij.ynen thl)'c hii;n khoet va doa tren cung mqt Ian gao
Doa co thii d~t dq chinh xac cap 9 -i- 7, R"= 0,63 -i- 1,25 f!m, khi chuilnbi cong nghi; va dao tot, ch<;Jnch€ do dt hap 19 co thii d~t cap chinh xac 6,R. = 0,63 f!m nhung chi phi san xuat cao, nang suat thap nen it dung.
Doa co dq cUng vfrng cao, lucri dt thuang philn bo khong doi xUng nengiam duqc rung dqng trong qua trlnh dt, goc tmac 1611nen co thii dt duqc lapphoi mong. Khi dao doa mon goc tmac thayd6i, n€u ti€p t~c dt dao se tm'lltren b6 mij.tgia cong gay ra hii;n tuqng bien cUng lap be mij.tgay kho khan chobuac gia cong tinh ti€p theo. Tuy vij.ntoc dt nho 8 -;-10m/ph nhung buac ti€ndao Ian (0,5 -;-3,5 mm/vong) nen nang suat doa va.ncao.
Grie phlidng phtip doa:
Khap n6ifuy dQng
oao thaonhanh --
I'I', 'I \
a) ~Dao.thtlOnhanh
~~. c)
Kh6p n6i tuy di!ngd)
b)
Hinh 9.52. Cae kil!utr~e do. tuy dQng e6 va kh6ng e6 b~e d~n h"ong.
Khi doa tren may c6 th";dung cac phuong phap doa sau day:- Doa cuang buc:Dao doa duqc HipcUng vai truc may, c6 tM c6 ho;:ickhong e6 b:J.cdiin.
Doa cuang buc thuang xay ra hien tuqug lay ri)ng 16do:+ C6 do I~ch tam gifra trlJc dao va trlJc may.+ Dao mai khong tot nen (y mi)t soluai cat xuat hi~n hi~n tuong 1,,0 dao.+ V~t li~u tren thanh 16c6 di) cUng kh6ng d6u, ho;:ickhi doa chi tiet che
t:J.otu vat lieu deo lam cho bien d:J.nglap b6 m;:itkhong d6u.+ Dao doa bj mono
Hinh 9.53. Dao doa tuy d9n9.
~' .. I -.. '...~._+ .- - - I
Chuong 9: Cae phuong phap gia c('tng d.l gC?1
- Doa tuy di)ng:Truc doa duqc noi vai trlJcmay biing khap tuy di)ng, nghia la gifra truc doa
va trlJcmay c6 chuy";n di)ng lac tuong doi doi vai nhau theo cii hai phUffilg.Khidoa dao duqc dinh huang nho b6 m;:it16ella chi tiet do d6 khik phuc duqc anhhuang sai I~ch elm trl)c chinh va anh hUOngcila do khong d6ng tam giua trl)cdao va trl)c chinh (hinh 9.52 a, b). C6 th"; thuc hi~n doa tuy dong tn~n maykhoan, khi d6 can ket hqp vai vi~c su dl)ng hai b:J.cdiin huang tren truc doa(hinh 9.52 c, d).
Cilng c6 th"; thl!chi~ndoa tuy di)ngMngdao doa tuy di)ng dongian chi c6 hai Iuai ciit(hinh 9.53). Luai daodoa c6 khil nang xedjch cMt it theophuong huang kinh d";tl! Il!atheo 16uii gia cong, luai dao it nen dao chOngmon nhung dao c6 ket criudongian va de mai l:J.i,thlrang dung gia eong cae 16ec duang kinh ~ 75 -;-150.
Trang san xuat don chiee ho;:ietrang sua chua c6 th"; dung phuoog phapdoa tay. Dao doa tay (hinh 9.54) co nhi6u Ilrai va c6 goe <pnhOhon so vai goc <pcila dao doa may, phan diin dai. Dao doa tay co hai IO:J.i:
- LO:J.iduang kinh co dinh theo tieu ehutln c6 luai ci\.tthang hoae luai catyoan trai dung d";doa cae 16theo tieu ehutln.
- LO:J.ico duong kfnh thay d6i duoe trang pham vi hyp (con goi la dao doatang) dung d";doa cae 16phi tieu chutln.
294
CONG NGm cm TAO MAy 295
Khi daa tay daa duqc djnh vivaa be m~t 16 da gia c6ng, chi tietduqc k<epchat tren e t6 ha~cban may.Nang sua't daa tay tha'p, dieu ki~n laO'dqng n~ng nh9c nhung pM hqp d6ivoi d",ng san xua't dan chiec va c6ngvi~c sua chua.
Cae dieu can chti y khi daa:- Chi nen daa cac 16 co ~ < 80
mm. Kh6ng nen daa cac 16 qu,\ Ianva cac 16 co kfch thuoc phi tieuchu!ln.
I: II! I
Hinh 9.54. Cae I~i dao doa tay:
a) dao doa tay c6 IL1Bidt th~ng:
b) dao doa tay c6 IL1Bidt xo~n tn;i:
c) dao doa tang.
cjbjaj- Kh6ng nen daa cac 16 ngftn VIdaa daa kh6ng duqc dinh vj bn djnh16 se bj lay rqng.
- Kh6ng nen daa cac 16 kh6ngth6ng VIkh6ng daa dLfO'Ctoi day 16.
- Kh6ng nen daa cac 16 co ranhVIkhi d.t daa kh6ng duqc djnh hLfangt6t 16 se bj mea.
- Kh6ng nen daa vat li~u qua cti'ng ha~cqua memo- Nen b6 trf khaan-khaet-daa ha~c ft nha't khaet - daa tren citng m6t Ian ga
d~ tranh sai s6 ga d~t, dam baa luqng du gia c6ng dong deu, nang caa d<Jchfnhxac gia c6ng.
Daa d",t dq chfnh xac cap 7, R" = 0,8 J.!mva chi d",t hi~u qua kinh te trangsan xuat hang la~t khi khaan-khaet-daa duO'c ph6i hqp dong b6. Trang sanxuat dan chiec chi nen daa cae 16 co kfch thLfOCtuang ti'ng vai cae daa daa tayda co thea tieu chu!ln. Neu kh6ng chan duqc laai daa daa tay da co san thl nenthay the daa bang ti~n 16 d~ dam baa tfr.h kinh teo
9.4.4. Gia cong ren bang taro
Gia c6ng ren bang tar6 chu yeu dung gia c6ng ren ]6 co dLfbngkfnh trungblnh va nh6 thea tieu chu!ln. Co th~ ditng tar6 M gia c6ng ren tru, ren c6n.
Khi tar6 nhieu luai daa clll1gtham gia d.t nen taa nhi~t nhieu va thaat phai. kh6, ngaai ra neu duO'ngkfnh ren Ian thi m6men xaan Ian, d~ tranh gay tar6
Hinh 9.55. Gia cong ren b5rig taro.
aj gay taro do I$ch; b) b(>taro tay; c) taro tren may ti$n; d) taro tren may khoan.
d)
b}
c}
~ilmIt\;"vc;:,;:.::c:::::===;i~1\~J~i\;~tii.~_" ;;W."i.
, Chuang 9:Cae phuang phap gia dIng d.t gqt
a}
296
phiii gia c6ng vai v(ln t6c dt thap (til 5 -;-15 m/ph).Cih ren 16th6ng co the thl!Chi~n bang tay hoac may, dt ren 16kh6ng th6ng phiii thl!c hi~n bang tay. Mqtb6 tar6 tay co 2 hoac 3 chiec co duang kinh khac nhau de tar6 2 ho(lc 3 Iannham giam m6men xoiin, tranh gay .tar6, giam cuang dq lao dqng va nang caodq bong m~\treno
Dq chinh xae va chat luang M m(lt fen phv thuqc van chat luqng tar6 vabi~n phap c6ng ngh~ khi ciit reno Ne!J phan dt ren cua tar6 duqc mai thl dq'chinh xae cua ren co the dat duqc cap 7.
Khi tar6 bang may nen tien hanh khoan va tar6 trang cung mqt Ian ga dedam bao luang du dt ren d~u, duang tam tar6 trung vai tam 16, tranh hi~ntuqng gay tar6. Neu khoan va tar6 thl!c hi~n a hai Ian ga khac nhau thl phaidung dau tar6 tl! lua de tranhanh huang cua d6 kh6ng d6ng tam gifra 16va trvcchinh cua may.
DVng cv tar6 bang tay c6 phan c6n di\n huang dai de de di\n huang dambao duang tam tar6 trung vai duang tam 16, tranh ren bj I~ch dlin tai gay tar6(hlnh 9.55).
CONG NGHi): CHE T",0 MAY 297
Oao faro-ChiftB't
Hinh 9.56. Gia cong ren blingkhoan taro kiit h<;fp.
Khi taro v(\n toc dit nhO d6ng thai do co hi:mh trlnh ch",y khong quaynguqc M rut taro nen nang suat thap. Trong san xuat hi:mg10",tva hang khoinguai ta dung taro tll bop I",isau khi dit ren d~ co th~ rut taro qua 16nhflm nil.ngcao nang sua!. Loai taro nay chi dung duqc khi 16 ren khong qua be. D~ tangnang suat khi gia cong mil oc co th~ dung taro may dau cong thuc hi<;ntrenmay khoan ho(\c may ti<;n(hinh 9.55 b,C).
De tang nang suat khi gia cong ren trongngay nay nguai ta dii su dung 2 bi<;nphap saudil.y:
- Su dl)ng dl)ng'cl) khoan taro til hqp d~kbt hqp khoan vai taro trong I hanh trinh tibndao (hinh 9.56). Phat minh nay dii duqc (mgdl)ng vao san xuat tit nam 1982 b Cong hoalien bang Duc.
- Gia cong ren tren may chuyen dungbflng dl)ng cl) til hqp khoan - phay reno Trenm(\t dau cua dl)ng Cl)co lu6'i cat d~ khoan 16,tren d9C m(\t ben cac Iu6'i cat djnh hinh d~phay reno
a) b) c) d) e) f)
Hinh9.57. Gia cong ren bling khoan • phay ke"th<;fp.
Qua trinh khoan - phay ren duqc tibn hi:n:htheo cac buae sau diiy:
9.5.CHUOT
- Dung el! tien dao doe, cae luCiidt tren m!!t dilu thue hi~n vi~c khoan 16chu1\nbi cho bUGCphay ren tiep thea (hinh 9.57a).
- Dung cu lui ngu<,1ctnYlai thea phuang thang dUng t6i thi~u I buae ren(hinh 9.57b).
- Dieu chlnh dao djch chuy~n huang kinh dam bi'toduang kinh dlnh ren Mchu1\nbi phay ren (hinh 9.57c).
- Tien hanh phay ren (hinh 9.57d).- Lui dao thea phuong huang kinh d~ tarr. dao trung vGi tam 16 (hinh
9.57e).
- Dao lui thea phuang thing dtrng tra ve vj tri xuat phat d~ chu1\n bj choqua trinh gia cong chi tiet tiep theo (hinh 9.57f).
Phuang phap khoan - phay ren t6 h<,1pdat du<,1cnang sufi!va chat luang caovi vay hi~n nay dang duoc sir dung rbng rai trang san xuat hang lo~t .
Chu6t la phuang phap du<,1csir dl!ng n;mgrai d~ gia cong 16tron, 16co ranhthing, ranh xoitn, 16then hoa, m!!tphang, mat ranh bi\ng dl!ng cl! co nhieu luCiitham gia citt cung mqt Itlc. Chu6t cling co th~ dung d~ gia cong mat trl! ngoai,hanh rang nhung do ket cau dao phtrc tap nen it dung.
Thong thuang chu6t chi co chuy~n dqng tjnh tien, khi chu6t ranh xoitnngoai chuy~n dqng tjnh tien con eo chuy~n dqng xoay tuang d6i giua dao vaphbi M t~o nen bUGCxoiin cua ranh.
Phuang phap chu6t co cac uu di~m sau:
- Dq chinh xac co th~ d~t cap 7, R"= 0,8'" 0,6 ~Im,t6c db dt thfip nen biend~ng deo it vi the chat luang be ni!!t t6t.
- Chu6t co thi! thay cho gia cong tho va tinh. Khi gia cong 16chu6t co thi!thay cho ci\ khoan rqng, khoet va doa.
- Chuyi!n dong don giiin.
- V~n t6c dt !hap nhung nang suat cao do cO'nhieu ItrCiicat cung tham giacit! mqt ItIC.
- Co thi! gia cong duoc cae 16thong su6t cO'duang tam thang va tiet di~nngang khong d6i nhu 16tron, 16vuong ... Chu6t cO'thi! gia congdu<,1ccac 16trl!
Chuong 9: Cae phuong phap gia eong dl.t gC?t298
CONG NGm CHE T",0 MAy 299
Hinh 9.59. Sd do go d~1chual co d~mcau II! I.,..
1, I
e",":,~~~biJ"'--.-
-::...-...:::-..::;-=~=::::.'::... ~=-BQ ph~n chia nho phoi
Hinh 9.58. Sd do cau t~o dao chuat 16.
Can
Phiin dan hLf6ng
c6 dUOngkfnh t6'i 320 mm, 16c6 then hoa v6'idUOngkfnh 420 mm, ranh r(mgden 100 mm va chi6u dai 16den 10 m.
Tuy v~ychu6t c6 cacnhuqc difm sau:
- Dao chu6tkh6 che t~o, datti6n, nhat la daodai (hinh 9.58).
- Nhi6u luaic:\t cling tham giac:\t nen Ilfc chu6t16'0vi v~y yeu C&U may phai c6 c6ng suat 16'0,h~ th6ng c6ng ngh~ phai dil d(>cling vii"ng.
- Khi chu6tap Ilfc tac d(>ngtheo phuangvu6ng g6c v6'ithanh 16 rat 16'0,neu chi tiet cothanh day kh6ngd6u ho~c thanhm6ng thi biendang dan h6i vadeo theo phuonghu6'og kfnh l6'n vakhac nhau trangkhi chu6t nen saukhi chu6t biend\lng du cling kMcnhau t~o ra sai s6hinh d~ng hoac 16bj be di.
- Chu6t kh6ng sua duqc sai l~ch v6 vj trf kh6ng gian do d6 tru6'c khi chu6t16can co bu6'c gia c6ng chu~n bj nh:lm dam bao d(>chfnh xac vii vi trf lUangquan cua 16.
300 Chuong 9:Cae phuong phap gia dIng e~tgqt
- Tmae khi chu6t phiii dam bao rni!-tdau clla chi tiet vu6ng goc vai tam 16VI rni!-tdau la rni!-tty, rni!-tdjnh vi chinh la rni!-t16 dii qua gia c6ng chuiin bi. Neurni!-tdau kh6ng vu6ng goc vai 16 d6 ga se phu-c til.PhO'tl, thai gian ga di!-t100 hO'tl.
- Khi chu6t cho phep ty trt!c tiep vao rni!-tdau neu mat dau nh6.
- Neu rni!-tdau 100 nhat thiet phai dung d~rn cau tt! It!a (hlnh 9.59) di! khi\cph",c sai s6 ve d<?kh6ng vu6ng goc giiia rni!-tdau vai tam 16.
Chu6t rni!-t ph ling la dang chu6t ngoai, Wc tac d6ng len dao va chi tietkh6ng d6i x6ng nhuchu6t 16, khi chu6t co nhieu lu6'i dao cung tharn gia d.t dodo yeu cau c6ng suat may 100 va d<?c6ng viing clla he th6ng c6ng ngh~ 100.
Khi chu6t rni!-tphling co thi! dung cac kii!u dao chu6t sau day:
- Neu rni!-tdii qua gia c6ng th6 nen dung chu6t lap (hlnh 9.60a) VI chieusau d.t tren tUng lu6'i d.t d6ng deu, d<?chinh xac dil.t duoc cao.
/ /~
0) b)
/
c)
/
dlj
Hinh 9.60. 5<1do chub! m~! phAng.
- Neu rni!-tchua qua gia c6ng th6 nen dung phuO'tlg pMp chu6t rnanh (hlnh9.60 b, c, d). Trang tmang hqp nay rang clla dao co d<?cao bang nhau, chieur<?ngclla lu6'i d.t duqc rna r<?ngtil rn<?tphia hoi!-crna r<?ngtil giiia ra cit hai phia.Luqng rna r<?ngcit hai phia til 0, I 70,4 rnrnjrang.htk. Luc do hanh trlnh chu6tgi6ng nhu rn<?thanh trlnh bao co ga nhieu dao. PhuO'tlg phap nay chi ap dungkhi chu6t th6. Ci1ng co thi! ket h91Jcii hai kii!u chu6t rnanh va chu6t lap M ket
hqp gia c6ng th6 va tinh.
C6NG NGH$ CHE TAO MAy 301
De tang nang suat khi chu6t mat ph&ng nguai ta co the cho dao dUng yencon chi tiet ga tren bim may thlfc hi~n chuyen dong tjnh tien ho(ic quay lien tuc.
Ngoai ra trang san xuat hang loat nguai ta con co the chu6t cae mat djnhhlnh Mng cac dao chu6t djnh hinh.
Chu6t duqc Ung d\lng r<:Jngriii trong san xuat hang 101).tde che t1).ocac chitiet cua cac nganh che t1).omay, che tao 0 16 ...
B. cAc PHUONG PHAp GIA CONG CAT G9T BANG Dl)NG Cl) CATVal WOI DAO co HiNH D~NGHiNH H9C KHONG xAc D!NH
9.6. MArBan chat
cua mai la quatrinh d.t g<:>tduqc thlfc hi~ndong thai bainhi6u h1).tmai cocac luai d.t khaenhau duqc phanb6 m<:Jt cachngau nhien trenb6 m(it da mai(hinh 9.61).
Cdu tgo dftmaio
Da maiduqc che t1).o titvi.\t li~u mai tethqp VaI chatdfnh ket duqc
t1).ohinh viI thieu ~:inh 9.61. Cau t~o cu. da rna!.ket trang nhfrngdi6u ki~n xae djnh va dam bao quan h~:
Vh~lmlli + V dfnh k€l + Vl6 r6ng = 1000/0
302 Chuang 9:Cae phuang phap gia eong e~t g9t
Trang do:Vh" m" - th~ tfch hat maioVdh,h kO' - th~ tich chat dfnh ket.V,. ,&,,' - th~ tfch 16 r6ng trang toan bo vien da.
9.6.1. V~t Ii~u h;:ttmili
H~t mai duac che t~o tv cac v~t li~u co do ciIng rat cao. Tren m6i h~t I~i conhi~u luoi cit vai goc truac y < O. S6luoi cit tren m(lt h~t mai tham gia trongqua trlnh dt luon Iuon bien dbi ph\J thuoc vao tai tr9ng co nhi~t cua vung tiepxuc. H~t mai duqc d~c trung bang vat li~u hat va kfch thuac hat.
H~t mai thuang duqc che t~o tv cac lo~i v~t Ii~u sau day:- Nhom v~t li~u cOrlln bao g6m cac lo~i:+ COrlln td.ng g6m 99,9% Alp) co do ciIng va d(l ron cao, nMy earn a
nhi~t do cao, khi mai doi hoi phai tuai dung djch tran ngu(li, thfch hqp vai vi~cmai cac lo~i thep, thep hqp kim nhi~t luyen va chua nhi~t luy~n.
+ COrlln do la viii li~u tren ca sa cOrlln tdng co chua them cac oxit kimlo~i, d~c bi~t co chlla Crp" do do co d(l Mn cao han, thfch hqp vai vi~c midcac lo~i tMp hqp kim cao, mai dinh hinh.
+ Corun nau co chua 94 .;-95% Alp) thfch hqp cho vi~c mai cac tMpthuang, thep khong nhi~t luy~n, gang.
- Cacbit silic co d(l ciIng va d(l ron cao han corun. Tai vUngmai do nhi~td(l cao silic co khuynh huang ket hqp vai cacbon trang v~t li~u gia congoVi v~yv~t Ii~u cacbit silic thfch hqp vai vi~c mai cac lo~i thep co chua luang cacbonthap va trung binh. Tuy nhier. lo~i cacbit silic xanh co d(l Mn cao thuang duocdung d~ gia cong hqp kim ciIng, tMy tinh, gam su, cac lo~i da quy, da nhan t~ova dung trang gia cong tinh.
- Nitrit bo co cau truc m~ng m~ng tinh th~ lap phuang (CBN) duqc tbnghqp a nhi~t d(l tir 2000.;- 3000" K duai ap Ilfc tir 110.;- 140 bar (hinh 9.62). Cach~t CBN co th~ t6n t~i duai d~ng dan tinh th~ ho~c da tinh tM. Cac hat CBN ad~ng da tinh th~ duqc dung d~ che t~o cac h~t mai mjn co d(l b~n cao han va skhan h~t mai CBN a dang dan tinh th~. V~t li~u h~t mai tir CBN co d(l cung, d(lMn va d~c bi~t giu duqc COtfnh b nhi~t d(l cao han so vai v~t li~u COrllnvacacbit silic (hlnh 9.63), trang khi do gia thanh I~i thap han diaman, vi the trangnhiIng nam gan day chung duac sird\Jng rat r(lng rai trang vi~c che t~o da maio
CONG NGHE CHE TAO MAy 303
OJ b) 100kN
mm2 Oiama t~80I
> 60 -~.~0>C." 40u'0. SiCG:l
faI_-aa 500 750 1000K1250
•• Nhiel do
Hinh 9.62. 'Caut~om~ngtinh th~ella nitrit bo va so sanh de?cU'ng te vieua cae IO<:J.iv~tli~uh"t mili.
a) cau t~o m~ng tinh th~ eua nitrit bo: b) 50 sanh d9 cling t€ vi eua CaG lo~j v~t li$u h'?tmaL
- Diaman la cacbon co cau truc mang tinh the I~p phuong. Diaman II!nhien rat dilt. Diaman nhfin t~o duoc t6ng hqp i:J nhi~t dq tren 3000'K duai apluc 10 kN/mm 2
(= I00 kbar). Vi~c su d\lng diaman lam vfit li~u mai co nhiinghan che nhu sau:
+ Diaman (cii tl! nhien va nhfin t~o) rat dilt.+ Tu 1000'K diaman co phiin (mg hoa h,?c vai oxy diin ]ai h~t mai bj mai .
man nhanh,+Dq cung te vi giiim nhanh khi nhi~t dq tang (hlnh 9.62).
Chat dinh MtChat dfnh ket co iinh huang quyet djnh tai dq ben co h,?Cva do cung cua
da. Do cung cua da duoc danh gia biing khii nang tach h~t mai khoi be mat daduai tac dung co nhi~t cua qua trlnh maio
Da co khii nang kho tach h~t mai khoi M m~t cua no duqc goi la da c(mg.Nguoc I~i da co khii nang de tach h~t mai khoi be m~t duqc goi la da memo
Cac chat dfnh ket thuOng dung Iiivfit li~u gam SU, v~t li~usilicat (NaSiO),v~t li~u t6ng hqp hiiu co, cao su t6ng hqp, chat dinh ket kim lo~i...
FJ(>r6ng eua dci.
The tfeh 16 r6ng t~o ra kh6ng gian thoat phoi trang qua trlnh mai, do do
9.6.2. Cae phuong phap mai
a. Miii tron ngoiii
* MCti trem ngoiii co tam
Miii tron ngoai co tam co tfnh v:J.nnang caD. Khi miii co the ga chi tiet tren~mili~~~~~~m~c~~t~~~i~.~~~~
anh hUOng tai kha nang dt cua da. M~t khac the tfeh Ib rbng anh hUOng tr\fctiep tai de?ben co hoc cua da maio
Topografie czia dd maio
T~p hop cac 16i 16m tren be m~t da mai duqc goi la topografie clia da.Topografie cua da ph", thue?c van che de?cbng ngh~ khi sua da cling nhu ph",thue?c van v~t li~u h:J.t,de?h:J.t,de?cUng cua da va Jubn lubn bien dbi ph\! thue?cvan tai tn;mg co nhi~t xuat hi~n trong qua tdnh maio Topografie dac trung cho
kha nang dt cua da. \Jng vai mbi mbt 10:J.tda cu the (db h:J.t,db cUng, cap cautruc xac djnh) se co me?t che de? sua da thfch hop sao cho tao ra duqc me?ttopografie phu hop nhat de co khii nang dt tot nhat, tUbi ben da cao nhat. Chedb sua da hop Iy nay phiii xae djnh bang th\fc nghi~m dua tren cac dieu ki~n giacbng C\! the.
Nhu vay cac tfnh chat dac trung cho mbt vien da mai la v~t li~u h:J.tmai, de?cUng, de?h:J.tva de? rbng (hay con g<;>ila cap cau truc) clla da.
ChQndd maiCh<;>nda mai Chll yeu ph", thue?c vao v~t li~u gia cbng va yeu du ky thu~t
clla nguyen cong.
- Neu v~t li~u gia cbng co de?cUng cao, h:J.tmai chong mon dn ch<;>ndamem de cac h:J.tmai dii mon d~ tach khoi be m~t da t:J.Odieu ki~n cho cac h:J.tmai mai tham gia van qua trlnh dl, giam rung de?ng trong khi mai, nang caonang suat dt va dam bilo de?nhiln be m~t gia cbng.
- Neu v~t li~u gia cbng mem, h:J.tmai lau mon dn ch<;>nda CUng de sud",ng het khii nang dt clla h:J.tmai, tang !Ubi ben cua da, giam chi phi sua da vatieu hao da, nang cao hi~u qua kinh te - ky thu~t clla nguyen cbng.
- Khi miii tinh yeu du de?nhan be mat cao nen ch<;>nda co kich thuac hatnhO, nguqc l:J.imiii thb de nang caD nang suat nen ch<;>nda co kfch thuac hat IOn.
Chuang 9: Cae phuong phap gia dIng dl.t g'?t304
CONG NGHt; CBB T~OMAy 305
Iii tam lam chuan tinh th6ng nhat de lu<;mgdu deu va dilln,bilo dong tam gifracac b(i~tn~c. Sau khi nhiet luy~n can niin thing va sua I~i Iii tam truoc khi maio
Thong thuang nen su dllng phuong phap mai tfonngoai co Jam tien daod,?c (hlnh 9.63a) voi so,= 0,005 -;-0,02 mm/ I hanh tflnh k6p de hichuOOg kinhbe, chi tiet it bien d~ng, nang cao d<ichinh xac gia congoDe nang cao nang suatboc phoi ta sua da vat goc 2 7 3"(hlnh 9.63b). Khi mai tinh b nhfrng Mnh trlnhcu6i khOng thll'c hi~n tien dao ngang rna chi thll'Chi~n tien dao d,?c cho toi khimai het hoa lua.
b)
d)
s-)
oj
.; ....
c)
5-
Hinh 9.63. Sd do nguyen Iy cae phltdng philp mili Iron ngoili.
Khi chi tiet ngAn,duang kinh 100,d<icU'ngviing cao nguai,ta dung phuongphap tien da huOOgkinh (S""= 0; SO,""''" 0) de tang nang suat (hlnh 9.63c). Voiphuong phap nay co the mai dinh hlnh biing dch sua'cta co hlnh d~ng la am bancila chi tiet can gia congo
Nguai ta co the tien Mnh gia cong dong thai m(it tf,! va m(it dall biing
20 - L'NCT
306 Chuong 9: Cac phuong phap gia dIng d.t g«;,t
phuang phap tien da theo phuang tl!0 vai trlJc niim ngang m(>tgoc 45" (hlnh9.63d). Phuang phap nity cho nang suilt cao nhl.ll1gd(>chinh xae khong cao VIt6c d(>dt cua cac di~m tren da khae nhau dan tai da mon khong deu.
* Miti thoNeu g<;>iQ lit th~ tich phoi lay di trang I dan vi thai gian thl khi miti tron
ngoai tien dao d<;>c(hlnh 9.64a) ta co:)
Q = t.s"o"Vl'h(mm Is)
Trang do: t - chieu sau dt,Sdo, - buac tien d<;>c,vph- v~n t6c cua phoi.
MlJc dfeh cua miti tho lit lay di dUQ"Cth~ tfeh cua phoi Q Ian nhat vai chiphi gia cong thap nhat.
b
L
Vph6i
:c.!!0>C"0::!-'"0>C'0U
z ro.0,~0-
:coThe tfch phoi lay di lrong
1 dO'n vi th6i gian Q (rnm3/s)
Hinh 9.64. 51! phy IhuQc giLtachi phi gi. c6ng va Ihi! lich phoi Q (mm/s):
a) sO do mai tr6n ngoai tien dao dQc;
b) 51! phy thu6c gilt. chi phi gi. c6ng va th€ tich pho; Q (mm/s).
V~y d~ tang Q ta co th~ tang chieu sau cat t, buac tien s",,'ho~c t6c d(>phoiVl'h'Tuy nhien khi tang Q se dan tai:
- LlIc phap tuyen tflng do do co th~ gay ra sai s6 hlnh dl!ng i:J phoi rnanguyen cong mai tinh khong th~ sua het dllQ"C.D~ khAcphlJCnguai ta dung daco kfeh thuac hl!t lan, tien hanh sua da tho va k~p chat chi tiet 6n dinh.
CONG NGHi;: CHE T",0 MAY 307
Da mai c6 de)c(mgva dQ h(;lt trung binhMlli thep 45v, = 28m/s
3'0-'=cc.. 1
',:,:;
~o"uo
.:~ 06 0 15 50 75 100
The lich phoi hiy eli lrang 1 dan V! thai gian Q (mm3/s)
Hinh 9.65. Anh hltdng cua thi! tich pho; lay di trong miltddn vi thili gian Q to; nhap nhe be m~t khi ma; tron ngoa;
tien dao dQc.
- Dung dAu lamdung d!ch Iran ngui?ithay the cho emuxi.
- Tang toc di? ci\t v"
- Cong suat cli! tang, VIv~y khi tang Q can phai dam bao cong suat ci\t nhoh<1llcong suat cua d<;mgca mang da hoijc chqn may mai co cong suatlan.
- Nhi~t di?0 lOpb~ mijt phoi tang dan tai xuathi.;n cac vet ch3y hoijc nUttren be mijt chi tiet rna khi mai tinh khong xoa het duqc. De khiic ph~c nguai tasu d~ng da co kich thuac h~tlan, sua da tho va nen lang toc di?phoi Vl'hh<1lllatang chi~u sau ci\t t.
- Luqng mon cua da tang lam tang chi phi sua da va chi phi da, di~u do I~idan tai tang chi phi gia congoBi~n phap khiic ph~c la su d~ng da co di?ctlng Ianva chu yeu la phai giai bai toan toi uu hoa nhlim xac dinh gia tr! Q tlng vai chiphi gia cong thap nhat (hlnh 9.64b).
- Rung di?ng tang lam tang toc di? mai l110ncua da cung nhu lam tangchi~u cao nhap nh6 be mat va tang sai I<,;chhlnh d~ng cila chi tiel. Trong truO'nghqp nay nen kyp phoi bn d!nh, sua da tho va chqn buac tien dqc so,.,nho.
* Mai tinhM~c dich cua mai.tinh la dam bao duqc di?chinh xac v~ hlnh d1)ngva di?
chinh xac v~ kich thuac cung nhu chat luang b6 mijt cua chi tiel. Muon v~ynguai la thl!c hi<,;ncacbi<,;n phap sau day:
- Mai vai the tfch phoi Q lay di trong mi?td<1llV!thai gian nh6 (hlnh 9.65),muon v~y co the su d~ng mi?ttrong cac bi<,;nph3p sau day:
+ Chqn chi~u sau ci\t t nh6, IAntien dqc cuoi khong thl!c hi~n tien dangang rna mai cho Mn het hoa lua.
+ Chqn buac tiendao d9c s'''' nho.
+ Ch9n toc di? phoiVl'h nho.
- Ch9n che di?sua datinh.
- Su dl)ng da mai coh~t nh6.
* Ch,;m cke'drj ciit kinh te' khi mid tron tien daD dr;;cChe d(>d.tkhi mai bao g6m van toc d.t v" toc d(>phoi vrh, buactien d9C Sd
va chieu sau cM t (chfnh la luqng tien dao ngang sau mbi hiinh tdnh kep cuaban may s"",).
- Viln toc d.t v:Viln toc d.t v,phu thu(>cchu yeu vaodo ben c<1h9Ccua da, vilt li~u h'.'tmai
va vao vi~c k\'p chilt chi tiet sao cho 6n djnh:
v, = vd, = 1t. Dd,. nd, (m/s)
Neu viln toc d.t be thai gian chiu tai cua h'.'tmai trang vimg d.t Ian, tai tr<;mgtren mbi h'.'tIan, h'.'tmai mau mon va d~bi tach kh6i da d~n tai da mon nhanh.
Neu viln toc d.t Ian, Il!c d.t nh6, bien d'.'ng h~ thong va bien d'.'ngJap bemilt nh6 do do d(>chfnh xac va chilt luqng be milt tang, nhung neu vi.ln.toc d.tqua Ian, II!Cly tam Ian gay nguy hiem cho nguai va thiet lJi.
Hi~n nay a nuac ta viln toc d.t khi mai duqc lily theo kinh nghi~m nhusau: da mai co cMt dfnh ket gom (keramit) mai ngang v, = 18 + 25 mis, maithep v, = 25 + 30 mis, mai tinh v, = 30 + 35 m/s.
Tai cac nuac cong nghi~p tien tien hi~n nay nguai ta su dung ph6 bien damai co vilt li~u h:;ttmai la CBN lam vi~c vai viln toc d.t 150 m/s. Trang tuanglai h9 huang tai toc d(>d.t tit 200 + 300 m/s de nang cao do chfnh xae va chiltluqng be milt cua chi tiet gia eong.
- Viln toc phoi v.:Viln toc phoi vrh co anh huang tai d(>nham be miltcua chi tiet gia cong, d(>
.lOoncua da va nang suilt d.t khi mai:
Vrh =1t. drh. nrh (m/s)
Khi mai tron ngoai, theo kinh nghi~m nguai ta ch9n, vrh = I + 3% vd"
- Ty so toc d(>mai q duqc dinh nghla bAngbieu thuc:
q= vJvrh
Ty so toc d(>mai q la m(>td:;tiluqng quanl tr9ng cua qua tdnh mai~ no' coanh huang rilt Ian tai Il!c dt, d(>chfnh xac va chilt luqng be milt chi tiet giacongo D(>Ian cua q ph!) thu(lc vao vilt li~u gia cong va chilt luqng be milt yeucAu, thong thuang mai thep ch9n q = 60 + 100, mai kim lo:;timllUlily,gia trj qnh6, khi mai tho lily q nh6 han khi mai tinh.
308 Chuong 9: Cae phuong phap gia eong eiit g~t
C6NG NGill cm T,\O MAy 309
Vai t6c dQdt v"khang d6i n€u tang t6c dQphoi vrh co nghia la giam q,dieu do dan tai:
+ lJng v6'i I vong quay clla da da phai ti€p xuc vai mQtdo~n dUOngtren bem~t phoi dai han, tai tn;mg tren mbi h~t mai Ian han dan tai dQman dan vi Cllada tang len.
+L\fc dt tang len do do sai s6 hlnh d~ng ciing nhuchieu cao nhap nho bem~t tang.
+ The tich phoi lay di trong mQt dan vi thai gian Q tang, nang suat dttang.
- Luqng ti€n dao d<?cSdQ' ph~ thuQcvao dQnham be m~t yeu cau va laytheo be rQng clla da. N€u g<?ia la chieu rQng clla da thl:
+Mai tho thep Sd" = (0,3 -;-0,7)a, mai tho g~ng Sd" = (0,05 -;-0,95)a.+ Mai tinh thep Sd"" = (0,2 -;-0,3)a, mai tinh gang s"" = 0,4a.- Luqng ti€n dao ngang s,,''''''sau mbi hanh trlnh kePClla ban may (hay con
g<?ila chieu sau dt t) ph~ thuQc vao dQh~t clla da, dQnham be m~t yeu cau vadQCU'ngviing clia chi ti€t.
Mai tho thep s,,'""'= (0,0 I -;-0,06) mm/1 hanh trlnh kep.
Mai tho gang s,,''''''= (0,02 -;-0,08) mm/I hanh trlnh kep.Mai tinh s"'"'"= (0,005 -;-0,015) mm/ I hanh trlrihkep.
Khd nang eong ngh~ eua miLi.Mai tho co kha nang d~t dQchinh xac kinh t€ cap 9, R, = 3,2 Ilm.
Mai tinh dat dQchfnh xae kinh t€ cap 7, R" = 1,6 -;-O,4llm.
Mai sieu tinh co kha nang d~t dQchfnh xac cap 6, R, = 0,2 -;-b,I Ilm.
* MiLi trem ngoiLikh6ng tam.Khi mai khong tam chulln dinh vi chfnh la m~t dang gia cong do do khong
mai duqc chi ti€t co ranh tren be m~t.
Co hai phuang phap mai tron ngoai khong tam:
- Mai khong tam ch~y dao d<?c(hlnh 9.66a):
Chi ti€t quay va tinh ti€n d<?ctr~c nha banh dan co d~ng hypecboloit tronxoay co tr~c d~t I~ch vai tr~c chi ti€t mQtgoc =n2' 7 3"30'. Chi ti€t duac ga
Banh mid
cao h(/l1tam da mai m6t khoang tir (0,5 -;-I)R nha thanh dO'a du6'i di;itsongsong v6'i tam chi ti€t v6'i R Ia ban kinh chi ti€t, con da mai thuc hi~n ehuyend(\ng dt.
b)Banh mai
Chuang 9:Cae phuang phap gia eong e~t gl?t
0)
Hinh 9.66. So do mid tron ngoai khang tam:
a) mai kh6ng tam tien dao dqc;
b) mai kh6ng tam tien dac ngang.
_Mai tron ngoai kh6ng tam ti€n dao ngang (hlnh 9.66b) tU(/I1gtl! mai cotam ti€n dao ngang, banh diin kh6ng can co d~ng hypecb6I6it VadUQ'cb6 tri saocho dUO'ngtam song song v6'itr\!c da. Khi sua da chinh xac co the mai dUQ'Cmi;itc6n va mi;itdjnh hlnh.
Mai kh6ng Himco cae Uti diem sau:- Giam thai gian ga di;itva thai gian gia c6ng mi;itchuan.
- D~ tl! d(\ng hoa qua tdnh maio_D(\ cling vfing cua h~ th6ng c6ng ngh~ cao h(/l1mai co tam._Co the mai duQ'Ccae tr\!c dai ma mai co tam kh6ng thl!c hi~n dUQ'c.Tuy nhien mai kh6ng tam cling co cac nhuQ'cdiem:_ Kh6ng co khii.nang dam bao d(\ dOng tam gifi'a cac b~c tr\!c do do chi
dung de mai chi ti€t d~ng tr\!c tr(/l1._Kh6ng mai duQ'ccac b6 mi;itgian do~n VIbanh diin kh6ng truy6n duQ'c
chuyen d(\ng quay d6u Vatjnh ti€n cho chi ti€t.Mai kh6ng tam duQ'cdung nhi6u trong san xuilt hang Io~t va hang kh6i,
d~c bi~t dung ch€ t~o cac chi ti€t dung trong c6ng nghi~p d~t - sQ'inhu cac cqcsQ'i,cac tr\!c con Ian ...
310
C6NG NGm CHE TAO MAy 311
b. Miii Iron Irong (miii 10)
Mai 16 eo khii nang gia e6ng 16 trl},16 e6n, 16 djnh hlnh. Co hai phuCI11gpMp mai 16: mai 16 kh6ng tam va mai 16 eo tam.
Mai 16co tam- Mai 16 eo tam thuang thl!e hil;n tren cae may mai 16 ehuyen dung, may
mai van nang eo d:lu mai 16 hoae d6i khi tren may til;n v(ln nang eo trang bi d6ga mai 16 (hlnh 9.67).
oj b)
Hinh 9.67. S<ld6 cac phlt<lng phap rna; 16:a) chi ti~1quay, da quay quanh Iruc da va I!nh ti~n dge;
b) chi tiel co d!nh, da quay quanh true da va Ih\le hi$n ehuy~n d9n9 hanh linh;
c) maikhong tam 10Iru;
d) mai khong lam 10con.
312 Chuong 9: Cae phuong phap gia eong d1t gqt
Mai 16 co t<1.m-cothi! thl!c hi~n theo hai cach sau:
- Cach thu nhat: lay chulln la mi'lt ngoai ket hqp vai mi'lt dau ga chi tiet trenm<1.mci'lP 3 chau. Khi hlnh dang ben ngoai cila chi tiet pMc t~p phili sir d\lngm<1.mdip 4 chau va ra theo mi'lt 16, chulln la mi'lt 16 hoi'lc mat 16 ket hqp vai mi'ltdau. Chi tiet quay tron, da quay tron va thl!C hi~n chuyi!n d(ing tien dao d\lc Sddi! mai het chi6u dai 16 va tien dao ngang S"""" di! d.t het luqng du gia cong(hlnh 9.67a). Phuong phap nay thuOng dung gia cong chi tiet nhc. di! ga trenm<1.mci'lpbachau hoac bon chau cila may mai v~n nang hoac may ti~n v~n nangco d6 ga chuyen dung.
- Cach thu hai (hlnh9.67b): chi tiet ga co djnh tren ban may nha chulln lami'lt dau ket hqp vai mi'lt ngoai hoi'lc mi'lt 16. Truc mang da thl!c hien tat ca cacchuyi!n d(ing: chuyi!n d(ing quay tron quanh t<1.mda di! t~o ra chuyi!n d(ing d.t,chuyen d(ing hanh tinh cila tr\lc da quanh t<1.m16, chuyen d(ing ch~y dao d\lc Sdde mai het chi6u dai 16va chuyi!n d(ing So, sau m(it hanh trlnh mai de mai hetluqng du gia cong. Phuong phap naythui'[n Iqi khi giacong 16cac chi tiet 100 vaco hlnh d~ng phuc t~p nhu 16 tren tMn may Ma, tMn'd(ing C(j ...
Mai l6 kh6ng t6.m
Mai 16 khong t<1.mla m(it trong cac phuong phap gia dIng tinh 16 co nangsuat, d(i chfnh xac va d(i d6ng t<1.mcao. Chulln gia cong la mi'[t ngoai do do mi'[tngoai clla chi tiet phili duqc giacong tinh hoi'[c ban tinh tmac khi mai 16. Khimai 16 khOng t<1.mngoai da mai, banh dan con phili co cac con Ian dO'va ep chitiet tiep xuc lien t\lc vai banh dan (hlnh 9.67c).
Mai khong"t<1.m 16 can duqc thl!C hi~n b~ng cach di6u chinh tr\lc danghieng m(itgoc'con so vai tr\lc chi tiet. Tf\lc da thl!c hi~n'chuyen d(ing quaytron va chuyen d(ing tien dao doc S, (hlnh 9.67d).
Mai 16 co cac uu diem sau d<1.y:
- Mai duqc 16 Clla cac chi tiet co ket cauphuc t~p rna khong thui'[n ti~n doiv6'i cac phuong phap gia cong khac.
- Mili duqc 16 phi tieu chulln.
- Mai 16 slraduqc sai I~ch v6 vj trf tuong quan Clla t<1.m16 so vai cac b6 mi'[tkhac do cac nguyen cong tmac de I~i.
- Mai 16 co kha nang d~t duqc d(i chfnh xac cao (cap 6).
- Mai duqc cac ranh dinh hlnh sau khi nhi~t luy~n rna cac phuong phapkhac khong gia cong duqc.
CONGNG~ CHETAO MAy 313
Hinh 9.68. Sl/ mon da va sai so hinh d{lngxuat hi." k.hi mai 16.
Marmon
Sa; I~ch hJnh d~ng
- Trang san xuat himg loat mai 18de ca khf h6a va tt)'do?ngh6a, vf d~, mairanh trang clla ca bi ngoai.
Tuy vi).ymai 18cling c6 nhUng nhuqc diem nhu:- Cung tiep xuc giua da va chi tiet khi mai 181an hon mai ngoai, kh6 tuai
dung djch tron nguo?ivao vung cat, dieu ki~n thoat phoi va thoat nhi~t kh6 khando d6 da man nhanh hon so vai mai ngoai.
- Duang kfnh 18 cang be tr~c da cang be nen do?CU'ngvUng clla t~c dakem, dieu d6 anh huemg tai do chfnh xac va nang suat nguyen cong, d(ic bi~tkhi mai 18nh6 c6 chieu dai Ian (hinh 9.68).
- De dam hilo toc do?mainham giam toc do?man clla da,khi 18cang nh6 yeu cau so vangquay clla tr~c da cang Ian, dieud6 diin tai kh6 khan trang vi~cthiet ke va che t~o may maio
M(ic du c6 nhUng nhuqcdiem nhu tren nhung do tfnh Uti
vi~t clla n6 ma mai 18viin duqcap d~ng ro?ngrai trang san xuat,d(ic bi~t trang san xuat hanglo~t nhu trong cong ngh~ chi!t~o(\bi.
c.Mili phdngMai phiing la phuong phap gia cong tinh cac m(it phiing sau khi qua phay
ho(ic bao, da ho(icchua qua nhi~t luy~n.Ngay nay do trinh do?cong ngh~ duqc nang cao, xu huang chunS la ngum ta
ti).ptrung nghien CUlltht)'chi~n toi Uti h6a qua trinh t~6 phoi, giam luqng du giacong ca.tg<;>t,nang cao do?chfnh xac hinh d~ng, do?chinh xac kfch thuac cling nhucha't luqng be m(it cua phoi, sau d6 dung mai tho thay cho cac phuong phap gia.cong dt g<;>tkhac nhiim tiet ki~m v~tli~u, gi:':mchi phi gia cong ca va rut ngiinquytrinh cong ngh~, d(ic bi~t doi vai cac chi tiet kh6 ga d(it (vi d~, sec mang).
Mai phiing thong thuang d~t do?chinh xac cap 7, R, = 1,6 f(m, neu chuAnbicong ngh~ tot c6 tM d~t do?chinh xac dp 6, R, = 0,4 f(m.
314 Chuang 9: Cae phuang phap gia dIng eiil gl?1
Cae phuong phap mai phing:- Mai mi).tphing b~ng da mai hinh tfll th,!c hi~n tren may mai ph~ng co
ban may chuyen dl>ngtjnh tien khu hoi th,!c hi~n chuyen dl>ngtien dao doc S"",dau mang da th,!e hi~n chuyen dl>ngtien dao ngang S",Mmai het chi6u rongchi tiet va tien dao dUng S" sau ml>tlUqlmai de mai het luqng du gia cong (hinh9.69a) hoi).cthuc hi~n tren may co ban may quay tron quanh tam cua no condau da thuc hi~n chuyen dl>ngtien dao ngang S", va chuyen dl>ngtien dao dungS"", sau mili lUql mai (hinh 9.69b).
Phuong phap mai ph~ng bang da mili hinh tfll co uu diem & thoat phoi, dethoat nhi~t do de dua dung djch tron ngul>ivilo vung eftt, do do dam bao duqcdl>chfnh xac cap 7 va chi6u cao nhap nho b6 mat R" = 1,6 flm, neu chua'n bjcong ngh? dn th~n co the d~t dl>chfnh xac cap 6 va R" = 0,4 /lm.
Tuy nhien, do dien tfeh tiep xuc gii!a da va chi tiet nhc. nen nang suat thap.De kh~c phllc nhuqc diem nay nguai ta co the Slrdllng da co b6 fl>ngl6n hon b6fl>ngchi tiet. Trong truang hqp nay dau da chi th,!Chi~n tien dao dUng S,',m, saumili hanh tfinh kep cua ban may, tuy nhien may phai dam bao du dl>cUng vilngva phai sua da dn than de tranh mi).tda bi con hoi).cduang sinh da khong thingde gay ra sai so in d~p tren b6 mat chi tiet gia congo
~
.... .
v",. .
0)
n"JTI;~'
::::: Sngang
-4})~ "
b)
Hinh 9.69. Sd do cac phU"dngph3p rna; philng bAng da rnai hinh tr~.
- Mili phing b~ng da mai mi).tdau: mai phing b~ng mi).tdau cua da chi).unguyen hoi).cghep (hinh 9.70a, b, c) cho nang suat cao, tiet ki~m da va rna rl>ngduqe kha nang cong ngh~ ella mai do:
C6NGNGHECHETAOMAy
I "I Chuyen dong- cua ban may
aj
-Snncj
-'Vn
b)
315
Hinh 9.70. gel do cac phltelng phap ma; phang b~ng da mai m~t d~u.
aj b)
Hinh 9.71. Sd do mai ph~ngdfJ mid m~tdau trim may mai chuylm dung co nhh1u trl;lc dfl.
316
+ C6 the mald6ng thai nhieu be n1~ttfen may mai chuyendung c6 nhieu tfl~Cdakhac nhau (hinh 9.71).
+ C6 the mai d6ngthai hai mat cua m<?tchi tiet bang hai matdau cua hai vien dakhac nhau (hinh 9.72).
Nhuoc diem cuamai mat dau la kh6thoat phoi, kh6 dandung djch tran ngu<?i.vao viJng ci\t do d6 kh6thoat nhi~t, vi vaY d<?chfnh xac va d<?nhan bemat thap han so vm maibang da mai hinh tfl!.
Chuong 9:Cae phuong phap gia dIng ellt gqt
Vi trf ga ph6;
Hinh 9.72. So d6 mili d6ng thOi hai m~t ph~ng song song euachi tiel b~nghai m,t dau ella hai vien da khac nhau .
. ~~
AI@~@~rL-A
Va't mal
A-AarI ((((.(L-aVa't mal
8-8
Hinh 9.73. So d6 mili m~t ph~ng bAng dil mili m~t d~u vai trye dil nghieng:
a) tr~e de th~ng g6e vai be m~t gia c6ng;
bpr~c de nghieng vili be m~t gia c6ng (kh6ng nen);
c) tr~c de nghieng vili be m~t gia c6ng (nen).
.'C6NG NGHE CHE TAO MAy 317
Mu6n d:;ttd<Jehfnh xae va d<Jnhlln b6ng eao phai dung ehe do cal thap. De nangeao nang suilt nguai ta b6 trf tille da nghieng m<Jtg6e 2" .,. 4" so v6i phuong th~ngdUngnhtrng do m').td"u eua da khong tiep xue to1mb<Jvoi b6 m').tgia eong nen caevet mai khong xoa len nhau do d6 d<Jnhlln bOng b6 m').tkern, b6 m').tgia eongkhOng ph~g (hlnh 9.73).
ricin Sng
b)
Hinh 9.74.,Sd do mai djnh hinh.
OJ
TicinSngI
d. Mili dtnh hinh
Mai e6 thegia eong duqecae b6 m').tdjnhhlnh e6 duangsinh th~ng, vfd~, mai cae m').tdjnh hlnh e6 tietdi~n khong thaydeli theophuong tien daodqe tren maymai ph~ng, caebe m').t djnhhlnh trong xoay ngoai va trang (hlnh 9.74) nhu Cae ranh eua ea bi ngoai va..trong. Mai djnh hlnh duqe thlfe hi~n bang caeh sua da co hlnh d:;tngva kfchthuoe theo am biin eua chi tiet. Khi mai ranh djnh hlnh tren may mai ph~ngph~ng dau da chi thlfe hi~n tien dao th~ng dUng Set sau mbi Mnh trlnh kep de cathet ehieu sau ranh. Khi mai cae m').tdjnh hlnh tron xoay ngoai ho').etrong d"uda chi thue hi~n tien dao ngang S",.
Khi mai cam dn phiti e6 eeJeau eh6p hlnh gi6ng nhu phay ehep hlnh.
9.7. MAl NGHIEN
Ban chat eua mai nghien la qua trlnh cat eua cae hat mai tl1do ehuyend<JngwOng bue (con gqi la b<Jtnghien) duoi m<Jtap We xae djnh gifi'adung e~nghien va be m').tchi tiet duqe gia eong.
B<Jtnghien g6m b<Jtmai tr<Jnvoi dau nhan, parafin, rna bo va cae axit hfi'uco theo m<Jtty l~ nhilt'djnh. Khi nghien thOdn su d~ng b<Jtmai co kfch thuoe'hat IOn, khi nghien tinh su d~ng b<Jtmai co kfch thuoe h:;ttnho.
318 Chuong 9:Cae phuong phap gia eong d.t g9t
D~ng C~I nghi6n (bac nghi6n, tilm nghi6n) thuang lam bang gang d<\cokhii nang giu duoc h'!-tmai tren M m~t cua d~ng c~.
Nghi6n gam hai qua tdnh: Qua trlnh hoa h<:>cdi<~nra rilt nhanh (trang vaiphiln tram giay) t'!-othanh tren b6 m~t gia c6ng lap mang axft va lap hilp ph~ riltmong, sau do nha tac dung co h<:>ccac h'!-tmai pha vo mang axft va lily di laphilp phu duai dang phoi r6i dfiy ra ngoai.
Qua trlnh nghi6n co cac d~c di<\msau day:- M~c du co nhi6u hat mai cung tham gia dt nhtrng vI lap kim lo,!-iduqc
ci\t di rilt mong, luc va v~n toc ci\t kh6ng 16'0 nen nhi~t ci\t kh6ng cao.- Qua trlnh di?ng h<:>cClla cae h'!-tmai phuc tap do quy dao chuy<\n di?ng
cua chung tren b6 mat gia c6ng kho I~p lai vet cli, cac vet xoa nhau nhi6u Hlndan tai di? nhan bOngM m~t gia c6ng cao.
- Nghi6n chi ci\t duqc lap luqng du rilt nho ( 0,02 mm) nen kh6ng suaduqc sai I~ch v6 vi trf tuan3 quan. Do do twac khi mai nghi6n chi tiet phiii datdi? chfnh xae cilp 7, sai so hlnh d,!-nghlnh h<:>ckh6ng qua 0,005 + 0,1 mm,R, = 1,6 + 0,4 f!m.
r,~ 0) 2
~d)
rJ)
2
2
Hinh 9.75. Sd do cae d~ngmai nghien:1. chi tiel gia c6ng; 2. d~ng c~ nghien.
a) nghien m~t ph~ng; b) nghien hai m~t ph~ng song song;
c) nghien m~ttn,l ngoai b~n9hal rna nghien; d) nghien m~ttn;J ngoai bang b'ilc.d) nghien 16; e) nghien m~t duo
CGNG NGllli CHE TAO MAy 319
Mili nghien co the gia cong duqc dc m~t ph&ng,m~t tfl) ngoiliva trang,cac mat dinh hlnh dilt di?chfnh xac cap 6, R, = 0,2 -i- 0,0 I ~m, sai I~ch ve kfchthuac sau mai nghien co the nho han ho~c bang 0,6 ~m. Do do mai nghienduO'csir dl)ng ri?ng rai de gia cong dc bi? doi xilanh bO'mcao ap, dc chi tie'ttrang thie't bj thuy It!C,dc bi? truyen banh rang dbi hoi di? chfnh xac cao, m~tphan khuon trang cong ngh~ che' tilo khuon ...
Tu)! theo hlnh dilng be m~t gia cong ta co cac phuO'ng phap nghien sau:- Nghien m~t ph&ng (hlnh 9.75a): dl)ng cu nghien la hai tam ph&ng bang
gang da qua gia cong tinh. Bi)t nghien xoa len mat dl)ng Cl),chi tie't I duqc tie'pxlic vai m¥ dl)ng Cl)va co chuyen di?ng tinh tie'n qua lili nha tay ho~c may. LlIctac dung P de tilOra ap IlIc nghien. Doi khi khong can luc P rna kh6i luqng banthan chi tie't dIng tao ra duO'cap l~rcnghien du 160. Phuang phap nghien matph&nghay dung nghien mat philn khuon trang cong ngM che' tilo khuon nhlIade nang cao di?kfn khft cua khuon.
a)
2
b)
Hinh 9.76. S" do nghien m~l try:a) nghien m~ttrt,1bEing b9c nghien chCt C: b) nghien mtiit tn;I b~lngmay nghien rna.
Chuong 9:Cae phuong phap gia eong dt gl!t
11 II2
2
r;~l)~( ., A A,,
a) b) c) +A-A
320
- Nghi~n mi!llr~: nghi~n mi!llr~ eolhe IIIlIChi~n biingbac nghi~n hay clianghi~n.
Khi nghi~n mi!llru ngoai dung b~c nghi~n chu C biing gang co xe ranh dedi~u chinh duac ap h)"clrang qua lrlnh nghi~n (hlnh 9.76a), mi!llrong cua b~cco ranh xoftn de chua bbl nghi~n, be mi!l chi liel chfnh la chu1lndinh vj, VIvi\ychi~u dai phan liep xuc cuab~c v6i chi liel phai du 160de s!!,liep xuc giua b~cva chi liellrong qua lrlnh nghi~n duqc 6n dinh. Theo kinh nghi~m Ih!!,CIe nenlay [bee = (2 -;-4 )d".
Nghi~n mi!llr~ biing b~c chUyeu dung lrang cbng ngh~ sua chua, san xualdan chiec va lhuang lhuc hi~n lren may lien hoac may khoan.
Ngoai ra cOlhe lhuc hi~n nghi~n mallrll ngoai biing may nghi~n cliaco haiclianghi~n ph~ng I va 2 0 giua co cliangan cach 3 bold I~ch lam so v6i clia 1Mgiu chiliel gia cbng (hlnh 9.76b).
Hinh 9.77. SO do n9hi~n la.a) Bl?c nghien chO' C co 10 con; b) b,?c nghien chO' C co hai dau 10 vat con.
c) ehay nghi~n dan hoi dung gia e6ng cae 10co dllong kinh nhe.
CONG NGH.(oCHE TAO MAy 321
Tiim doi xUng cua ranh gifr chi tiet di qua trung diem ban kfnh ella ma 3dong thai ti).ovai ban kfnh mi?t goc a = 15'khi nghitln tho va a = 6 khi nghitlntinh. Dia 1 quay chu di?ng,ma 2 co the dUng yen ho(ic quay nguqc chitlu ma 1.Khi ma 1 quay mangan cach 3 se chuyen di?ng song ph&nglam cho chi tietll!quay quanh tam cua no, dong thai tjnh tien khu hoi doc theo duang tam cuaranh gifr chi tiet.
Nghitln mat tru ngoai biing may nghitln ma thuOn",<1uqc sudl,mg trong sanxuilt hang IOi).tde gia cong chi tiet piston trang bi?doi bom cao ap.
Khi nghitln m(ittrl) trong (nghitln 16)dung bi).cchfr C biing gang, tren m(itngoai cua bi).cco ranh xoan de chua bi?t nghitln. De ditlu chinh ap Il,lcnghitlnnguai ta cothe dung cac ketcilu khac nhau (hlnh 9.77 a, b, c). Khi nghitln 16chitiet co the quay tron, tn~c mang bi).cnghitln t[nh tien (nghitln !ren may ti~n)hoac chi tiet tjnh tien con t~c mang bi).cnghitln quay tron (neu chi tiet nh6) haychi tiet dUng yen (neu chi tietl6n) con trl)c mang bi).cvua quay tron vua tjnhtien (khi nghitln tren may khoan).
TYI~ gifra v(in toc dili do bi).cnghitln quay tron ti).ora Vq vai v~n toc tjnhtien Vtt duac dac trung bAngbieu thuc:
tga = V/ V = 0,6 + 1 hay a = 35 + 45'.
Goc a cang 16'11nang suilt nghitln cang cao nhung chitlu cao nhilp nho btlm(it cang tang, vi the trj so a nhOdung cho nghitln tinh, trj so a 16'11dung chonghitln tho.
Chilt luqng nguyen cong phI) thui?c chu yeu'vao toc di? cat V" ap lucnghitln p, v(lt li~u va kfch thuac hi).tmai. ..
Khi nghitln tho lily V, = 30 + 40 m/ph, nghitln tinh V, = 25 + 30 m/ph,nghitln sieu tinh V, = 15+ 20 m/ph, ap Ilfc nghitln p:s 0,2 + 0,4 MN/m' (0,2 +4kG/cm').
Luqng dunghitln phI) thui?c vao yeucau ky thu(lt gia cong. Neu yeu du dochfnh xac va di? nham btl mat cang cao thitruac khi nghitln be m(lt dIng phaidi).tdi? chfnh xac va di? nham cao va luqng du nghitln phili nh6. Luqngdunghitln thong thuang nAm trang khoang 0,002 -;-0,05 mm (bang 9.3). Neuluqng du nghitln tinh 16'11thi nang suilt nguyen cong thilp, khong nhfrng kh6 di).t
21- CNCT
322 Chuang 9: Cae phuang phap gia dIng eiit g'?t
duqc d.:>chfnh xac yeu diu rna con co the t~o ra sai so hJnh dang hJnh hoc cuab6 mat can gia congo
Nghi~n khong sua duqc sai so v~ vj trf tuang quan, dong thai co nang suatthap do toc d.:>ci\t thap, b.:>tnghJ~n co kfch thu6'c h~t nho va ap luc nghi~n thap.
61,"g 9.3. each ch9n 11I<;Ingdll nghien.
~_~:~~~)_~;~~~_~_~:~~~)=]~~~~:~:i~::r::~~~Cng~i~~C"-"~~:~ng~:~:'~~C~-~--- ---~,~--t-3,0 +;,-0- -----~---~~o;=;~~----!I
1,0+2,0 1 0,03+0,05
0,04 0,2 0.2+0,5 1 0,03+0,05 :I
I 2 0,005+0.01 I
3 0,002+0,003 II i
0,02+0,01 0,1+0,05 0,1+ 0,3 1 0,03+0,05
2 0,005+0,01
3 0,002-:-0.003
L ..._._._._..___. __.~_...____~,0.2_5_;Sl~O'~1_J
9.8. MAl KHON
Mai khan dung de gia cong tinh 16nha dau khon quay 'tron va tinh tien dqctrl)c. Dau khon g6m 2, 4 ho~c 6 thOida duqc giii'bAngcac thanh kyp I~p trongcac ranh xe huang kfnh dqc theo than, a ben trong eo m.:>thoac hai ong condung Mdi~u chinh vanh ngoai cua da, ;~o ra ap luc huang kfnh cua da tac dl)nglen m~t 16gia cong.Cac thai da duqc -giii'bAng hai la xo vang a tren va dUoiVi~c di~u chinh ap Ilfcda duqc thlfc hi~n nhb' ren vft a haidau con (hlnh 9.78a).Cling co the di~u chinh ap luc da bAngcach sir dl)ng chat deo (hlnh 9.78b). Saukhi dua dau khon vao 16,tang dai oc 1d~y piston 2 di xuong,chat deo bj nen tacd,:>nglen da lam tang ap Ilfc cua da len b~ m~t 16 gia congo Sau khi gia congxong v~n dai oc theo chi~u nguqc l~i de giam ap IlfCcila aa tac dung len b6 m~t16va Jay dau khon ra khoi 16.
CaNG NG~ CHETAOMAy 323
0)
A
b)
Hinh 9.78. Ke't cau dilu khan.
.-88-
Trang qua trlnh kh6n m6i thanh da tao nen m<Jtlucri quy d~o cua cac hatmai dan cheo nhau (hlnh 9.79). Do c6 nhieu thanh da nen vet cae hat mai xoanhau nhieu !tin VI v~y kh6n th6ng thuang d~t d<Jchfnh xac cifp 7, d6i khi cifp 6,R. = 0,4 -;-0,05 ~lm.
Trang qua trlnh mai kh6n can cM y:- Phili Cifpdung djch tran ngu<Jideu d~n va lien t~c.- C6 tM ga dau kh6n va chi tiet theo hai cach:
+Dau kh6n lApcUng vcridau may, chi tiet lApco dinh tren ban may. Trangtruang hqp nay phili dung d6 ga ho~c ra ga sao cho dilm bilo duqc d<Jd6ng tftmgiiia Him16gia c6ng va tam tr~lcchfnh cua may. .
h)
6
Chuang 9: Cae phuai1g;phap gia eang e;it gl?t
Hinh 9.79. Vol9ia eong khi mai khon.
Hinh 9.80. Cae d~ng sai I~eh khi mai khbn.
324
+Dilu khOn I~p tuy d(mg vai tTl,Icchfnh cua may, nhu v~y vi~c ga d~t chitiet dan gian han va khOng yeu cilu d/? d6ng Himgiua Iii cua chi tiet va tfl,JCchfnh cao.
- Phai ch\m khoang nh6 fa cua da so vai hai dilu cua Iii thfch hqp de tfanhIii bj loe i:J hai dilu hoac bj ph)nh i:J giua (h)nh 9.80) d6ng thai phai ch\ln duqc ty
CONG NGHE CHE TAO MAy 325
s6 giila t6c di;>quay vai t6c di;>tjnh tien, ap I,!c kh6n hqp Iy de nang cao di;>chinh xac va nang suat khi kh6n.
- Khi kh6n cac h~t mai tach ra kh6i dau kh6n c6 the gam vao b€ mi;itgiac6ng lam tang t6c di;>mai mon cua chi tiet d6i tiep khi giila chung c6 chuyendi;>ngtuung d6i d6i vai nhau. VI v(iy sau khi mai kh6n nhat thiet phai lam s~chbe mat 16dn th(in.
- Mai kh6n kh6ng sua duac sais6 ve hinh d~ng vasai l~ch ve vi trikh6nggiancua 16.Do d6 truac khi kh6n phai khi\o ph,!c cac sai I~ch d6 blmg ti~n tinh,chU6thoi;ic maio
- ve Iy thuyet kh6n gia c6ng duqc cac chi tiet til thep, gang, kim lo~i mau,nhung khi gia c6ng kim lo~i mau phoi bjt nhanh cac 16tn~nb€ m(it da nen khanang dt cua da:bj:giam rat nhanh.
Mai kh6n c6 cac uu diem co'ban sau day:- Cac hat mai c6 quy.d~o xac dinh, c6 nhieu h~t mai cung tham gia dt cho
nen luqng du gia c6ng c6 the 16'0(bang 9.4) va d~t duac nang suat cao hunnghien.
Bang 9.4. Llt\fng dlt mili khan.
- V(in t6c dt th~p (gia c6ng thep V, = 40 7 60 m/ph, gia c6ng gang, dongthau V, = 60 775 m/ph), nhi~t dt thap (nhi~t di;>vung gia c6ng t = 507 150"C)cho nen kh6ng lam thay deli .cau truc m~ng tinh the lap b€ m(it, do d6 gifr duqcca tinh dong thai giam duqc Ung suat du lap be m(it cua chi tiet gia c6ng.
- Di;>cUng vilng cua dau kh6n cao, tr,!c ga kh6ng bi bien dang do I,!c tacd,!ng len tr,!c can bling liln nhau do d6 dam bao 16gia c6ng tron.
- Qua trinh dt em do it rung di;>ngvi v(iy c6 the d~t di;>chinh xac cao.
Tuy v(iy, mai kh6n ding c6 nhilng nhuqc diem nhu sau:
- Khi kh6n cac h~t mai tach ra khOi dau kh6n c6 the gam vao be m(it gia
9.9. MAl SlED TINH xAc
a- phan k~pch~tdau mai:b- gia k~pda; c- thanh da:
1-chieu dai thanh dB.
c
Chuong 9:Cac phuong phap gia dIng ciit gqt
Xi lanh
Piston
Phai
Be m~t lamvi~ccua aa
Be) phf)n kf;!p da
OJ
Hinh 9.81. SCI do mai sieu tinh xac.a) dllang kinh chi tiet nho; b) dllang kinh chi tiel Ian.
d
326
cong lam lang t6c d<lmai mon clla chi ti€t d6i ti€p khi giua chung co chuyendong tUOl1gd6i d6i vai nhau. Vi v~y sau khi mai khon nhat thi€t phai lam s~chbe m~t 16 dn th~n.
o Mai khon khong sua duqc sai s6ve hlnh dang va sai I~ch ve vi trf khonggian ella 16.Do do truac khi khon phai khftc ph~c cae sai I~ch do biing ti~n tinh,chu6t hoac maio
o ve 19 thuy€t khon gia cong duoc cae chi ti€t tu thep, gang, kim lo~i mau,nhung khi gia cong kim loai mau phoi bit nhanh cae 16 tn~nbe m~t da nen khanang ciit clla da bi giam rat nhanh.
Kh6n gia c6ng duqc cae 16 co duemg kfnh ttr<j>6 tm <j>1500, chieu dai 16 tu10 mm tai 20 mm, kha nang dat d<lchfnh xac va nhan bong be m~t cao, nangsuat clla kh6n cao hOl1nghien do guy d~o cac h~t mai hoan toan xae dinh va sO'h~t mai tham gia ciit cung m<ltluc nhieu, VI v~y kh6n duqc dung r<lngriii trangc6ng ngh~ sua chua cfing nhu trang san xuat hang lo~t de gia c6ng cac xilanhxe may, d<lngCO va cac xilanh thuy l\1c.
CC>NGNG~ CHETAOMAy 327
Mai sieu tinh xac la phirong phap gia cong tinh co th~ d(lt d9 chfnh xac vad(\ nhan M m(it cao (hlnh 9.81).
Thanh da biing vat lieu cacbit silic xanh co chieu rang b =!-d (khi dubng. . . 2kfnh d cua chi tiet nho, hlnh 9.8Ia) duqc kyp ch(it tren can cua piston. Khidubng kfnh cua chi tiet 16nphili dung 2 thanh da, mbi thanh co b:S 20 mm d~ dephun dau tron ngu9i vao vi trf ci\t (hlnh 9.81b). Goc am y = 60". Chieu dai I cuathanh da phu thu9C chieu dai cua M m(il gia cong nhung I,",,,= 60 mm. B(\truyen xi lanh - piston d~ 1(10 ra ap luc can thiet giiia da vai M mat cua chi tietcan gia congo
Mai sieu tinh xac co cae chuy~n d9ng sau day (hlnh 9.82):- Chi tiet quay tron t(lo ra toc d9 tiep tuyen:
V" = 1t.d.nTrang do d - dubng kfnh cua chi tiet gia cong;
n - so vong quay cila chi tiet trang m9t phil!.
- D\lng C\lgia cong th,!c hi~n chuy~n d9ng dao dong di6u hoa a dqc tr\lcchi tiet:
Trang do bien d9 A"= 1,5-;-5 mm, W la t6c d9 g6c cua dao d9ng, t la thOigian.
VI v(iy toc d9 cila dao d9ng V,,, la:da
Vdd = - = A .WCOSlJJtdt 0 .
VI coswt co gia tr! c,!c d(li la I, do do toc d9 dao d9ngc,!C d(li V""",,,, la:
Vddm" = Ao'w = 2.1t. Ao' fvoH - tan so cua dao d(\ng, f = 500 -;-1200 h.t.kjl ph.
Do coswt bien dOi giiia 0 va I nen toc d9 d\t dao d9ng cilng bien dOi tu 0den Vadmu~ va d6i huang.
Nhu v(iy toc d9 d\t V, la tOng hqp cila hai veeto' toe d9 tiep tuyen V"va toed9 dao dong V""se la m9t d(li luqng bien dOi:
V cmin = VtI = 1t.d.n
328 Chuong 9: Cae phuong phap gia dIng e;\t g«;Jt
Y =. Y' + y2emil:>; , ' tt. tid",,,,
Thong thuang Yc = I + 1,5 m/ph.
F
... ~.
Hinh 9.82. So do chuy€n dQng ella mai sieu tinh xac.
eJ
f)
Bij,.~..-4..•... .__ ..
gJ
Hinh 9.83.-, Set do gia c6ng cae chi tiet b~ngmai siiw tinh xac.
CONG NGHJ;oCHE T1:\0 MAy 329
- Chi tiet th1!'c hien chuye:n dong doc tr~c vai buac tien d<;>c:
S"" = 0, I mm/I vong quay cila chi tiet.
Do c6 chuye:n d(mg phtrc tap nhu vilY nen quy dao cac hat mai xoa nhaunhieulan dan tai thai gian gia cong giam di va do nhan b6ng be m;:it tang len.
Ap luc da tac d~ng tren be m;:it gia cong nh6 (0,005 -c 0,25 MN/m 2 hay0,05 -c 2,5 kG/cm') nen khong sua duqc sai I~ch hinh d~ng (meo, a van) va saiso ve v\ trf wong quan, do d6 tmac khi mai sieu tinh chi tiet phai duqc mai (doivai vat Ji~u gia cong la kim lo~i den) de:d~t duqc giai h~n !ren cua kfch thuac vadam bao d9 chfnh xac ve vi trf tuong quan hoac ti~n tinh (doi vai vilt li~u giacong la kim lo~i mau), do doluqng du mai sieu tinh nh6 (5 -c 7 /-lm).
Trang qua tdnh mai phai dfp dung dich tron ngu9i lien t~c theo ty I~ 9% ladau may bay hay dau th1!'c vat, con I~i la dau hoi\.
Mai sieu tinh duqc su d~ng trang cong nghi~p che t~o a to va may bay(hinh 9.83).
9.10. E>ANH BONG
E>anh b6ng la phuong phap gia cong tinh nham nang cao do nhan bong bem;:it bang cach dung banh danh bong k€t hqp vai bot mai cha xat len be m;:it giacong vai toc d9 cao.
Banh danh b6ng g6m cac lo~i sau:
- Banh danh b6ng bang gil c6 d9 b6n nh6 de bi cong venh thuang dungdanh b6ng SCib9.
- Banh danh b6ng bang vai tho dung h~t mai c6 kfch thuac 100 de: gia congtho cac chi tiet 100.
- Banh danh bong bang vai mem dung h~t mai c6 kfch thuoc nh6 dung de:danh b6ng tinh.
- Banh danh b6ng bang vai ep dung de: danh b6ng rat tinh.
Toc d9 danh b6ng khoang 20 .;- 40 mis, tren mat banh c6 boi bQt danhbOng bang cac h?.t mai rat min, doi khi cho them bQt grafit de: d~t R,::; 0,02 /-lm.C6 the: danh bong 2 ho;:ic 3 Ian bang dc bot co kfch thuoc nh6 dan.
Danh bong khong slla chlla duqc sai I~ch ve hinh d~ng, sai I~ch ve vi trfwong quan va khuyet tat tren be mat gia cong. Vi vay tmoc khi danh bOng chiti€t phili duCic gia cong tinh va chi M I~i luong du khoang 5 /-lm.
330 Chuang 9: Cic phuang phap gia cong cllt g'?t
Khi danh bong co the ap chi tiet vao banh danh bong bang tay hoac bangmay. Trang san xuilt hang lo~t danh bOng thuang dU<;1cthlIc hii;n bang day daico dinh h~t mai.
9.11.CAO
C~o la phuang phap gia c6ng tinh thlIc hii;n Mng tay vai cac dung cu dangian duO"cche tao tu thep dung Cllhofic thep gio.
Chilt luqng c~o chil yeu phil thu6c vao trlnh d(>tay ngh6 cila c6ng nhan.Tnrac khi c~o can kiem tra d(>phfmg cua mfit gia c6ng bang cach dung ban maub6i m(>tlap b(>tmiiu rilt mang roi ap va xoa d6u len b6 mat chi tiet, sau do c~onhfrng diem cao (nhfrng diem co dinh b(>tmiiu). Sau khi c(lo xong can kiem trad(>ph~ng theo tieu chu~n sau:
Tren dii;n tich 25,4x25,4 mm' co 12 -;-18 di6m doi vai c~o th6 va 20 -;-25di6m doi vai c(lo tinh.
Khi c(lo can hru y:- PMi ga dfit chi tiet bn dinh.- Ban mau pMi co d(>chinh xac va d(>cling vfrng cao.- B6mfit truac khi c(lOphai dU<;1cgia c6ng tinh bang phay, bao, doa ... va d6
l(li luqng du vtra pMi (bang 9.5).
Bang 9.5. LlIc;1ngdll c~o
0,1 0,15 0,20 0,20 0,30
0,15 0,20 0,25 0,30 0,40
0,18 0,25 0,35 0,45 0,50
II.. 'J
C(lOco cac llUdiem sau:- Cao co the dat dU<;1cd(>chinh xac v6kich thuac, d(>nhan b6 mfit, d(>chfnh
xac v6 V! tri tllang quan cao bang cac dllng cll dan giim (vi dll, c~o co the d~t
CONG NGHf.: CHE TAO MAy 331
duqc d9 phiing O,OI/IOOOmm),do do c~o rat phu hqp vai d~ng san xuat danchi€c.
- Co the: gia cong tinh cac m(it phiing co k€t cau va hlnh d~ng phuc t~p(ranh mang ca, m(it 16cua bac ...) rna cac phuang phap khac khong the:gia congduqc.
- Co the:dung cao de:gia cong tinh Ian cu6i cac mat phiing co kich thuacIan.
- Be m(it sau khi c~o co khi\ nang giil dau boi tran tot tmng qua trlnh lamvi~c.
Tuy v(iy c~o cling co cac nhuqc diem nhu:- Nang suat thap, tlmc hi~n bang tay nen chat luqng gia cong ph~ thu9c
vao tay nghe cua cong nMn, CllOngdo lao d9ng n(ing nh,?c.- Kh6ng c~o duqc vi.\tlieu qua cling.Do cac nhuqc die:m tren nen xu huang hi~n nay muon thay th€ c~o bang
cac nguyen cong gia cong tinh khac nhu mai, mai di~n hoa ...
9.12. CONG NGHE BOI TRON - LAM NGUOI TOI THltU TRONGQuA TRiNH CAT .
De giam nhi~t dt va rna sat nguoi ta tuai trlJc ti€p dung djch tran ngu9ivao vung dt trong qua trlnh gia congo
Phuang phap tuai tran dang dung hi~n nay iJ nuac ta co nhfrng I!U die:msau:
- Giup dCiqua trlnh gia cong dt g'?t bing chuc nang lam nguoi, boi tran,d9i rua.
- Bao v~ d~ng C~ldt, giam tac dl!ng xau cua nhi~t dt.- Dam bao nhi~t d9 cua moi truOng lam vi~c thap va <'Indjnh.
- Gop phan dam bao chat luqng cua chi ti€t <'Indjnh.
- T~o dieu ki~n vi.\nchuyen phoi ra khi)i vung dt & dang.Tuy nhien phuang phap tuai tran co cac nhuqc die:mnhu sau:- Ton chi phi cho vi~c san xuat, tai ch€ va thai cac chat boi tran lam I~nh.
T~j C9ng hoa Lien bang Dtrc, thco lui.\tbao v~moi truOng, truac khi thai dungdjch tran ngu9i dii IO~libi) vilOmoi truOng nguui ta phi\i lam s~ch. Chi phi cho
332 Chuang 9:Cae phuong phap gia eong dt g9t
lam s~ch 1 tan dung dich tron ngut;>iph€ thai la 1.500 Euw (wong duong21.000.000 VN dong).
- Gay 0 nhiem moi truang lam vi~c cijng nhu 0 nhiem dilt dai, nguonnu6'c...
De khiic ph\lc cac ton t~i tren day nguai ta giai quy€t theo cac huang sau:- Nghien Clm ch€ tao cac chat hoi tron lam ngut;>iit dt;>ch~i va co tu6i thQ
cao.
- Nghien Clm t6i llU h6a ch€ dt;>cong ngh~ hoi tron-lam nguoi.- Nghien Clm ap dung cong ngh~ hOi tron - lam ngut;>it6i thieu.- Nghien Clm ap d\lng cong ngh~ gia cong khO.
9.12.1. Cong ngh~ hOitron . lam ngu(Ji t6i thieu
Ban chat cib cong ngh~ hOitron -lam nguoi t6i thieu la dung mt;>tthe tfehdung dich tron nguoi nh6 nhat tu6'i vao vung dt sao cho vtin dam hao duqcchuc nang hoi tron - lam ngut;>i.
Mu6n v~y nguai ta tron dung djch tron-ngu(Ji v6'i khi nen ap suat cao dephun tr,!,cti€p vao vlmg dt. Du6'i tac d\lng cila ap l,!,ccao dung djch tron ngut;>iduqc ehuyen thanh vo s6 h~t hinh eftu do do se tang di~n tfeh ti€p XtiC cila dungdjch tron ngut;>iv6'idao, chi ti€t gia cong va phoi diln t6'i tang khit nang tai nhi~tkh6i vung dt, pMt huy duqc chuc nang hoi tron va lam ngut;>it6'i muc t6i dav6'i mot the tfeh dung dich tron ngut;>it6i thieu.
So v6'i gia cong uat (hOi tron theo phuong phap tu6'i Iran), phuong pMphoi tron - lam ngut;>it6i thieu co nhiing uu diem say day:
- Giam luqng tieu hao dung dich tron ngut;>igop philn giam chi phi giacong.
- Giam duoc luong chat thai va chi phi cho vi~c lam s~ch chat thai, h~n ch€o nhiem moi tmang.
- Dam bao duoc tu6i tho cila dung c\l ciit va chat luqng h6 m~t khi giacong.
- Khong gian lam vi~c s~ch.
Tuy nhien hoi tran - lam ngut;>it6i thieu viln con cac nhuqc diem sau:
- Tac d\lng lam ngut;>ihi han ch€ so v6'iphuong phap tu6'i tr1mdo do nhi~t
CONG NGJ-$ CHE TAO MAy 333
di?chi tiet gia cong cao han so vai khi gia cong co sir d~ng phuang phap tuaitrim.
- Chuc nang di?i rira bi han che do do van chuy<\nphoi kh6i vung eftt khokhan han.
M~c du con co nhi1ng ton tai nhu tren nhung do hi~u qua kinh te - ky thui),tcao, d~c bi~t la gop philn hilo v~ moi truang nen cong ngh~ hOi tran lam ngui?it6i thi<\udang duqc ap d~ng ri?ng rai trang gia cong eftt got a cae nuac congnghi~p tien tien.
9.12.2. Cong ngh~ gia cong khOTrang nhi1ng nam gan day d<\h~n che a nhiem moi truang va giam chi phi
gia cong nguai ta da tien hanh nghien cUu gia cong kho bang cach phun mi?tdong khi I~nh vai ap suat cao tn!c tiep vao vung eftt d<\giam nhi~t eftt a dao, chitiet gia cong va phoi.
So vai c6rig ngh~ boi tran - lam ngui?i t6i thi<\u,cong ngh~ gia cong kho conhi1ng han che nhu sau:
- Khong thqc hi~n duqc vi~,: boi tran, k)1onggiam ma sat trang qua tdnheft!.
- Khii nang tai nhi~t ra kh6i vung eftt thap han, do do nhi~t di?a vung efttcao han.
- Tu6i b6n clla d~ng c~ eftt thap han trang cung di6u ki~n gia cong.- Delua nhi1ng phoi co kfch thuac nh6 (b~i kim lo~i) vao cac khe hyp ci'Ia
cac bi?phi),nclla thiet bi. Cae b~i kim lo~i nay la tac nhan lam tang t6c di?maimon clla cac be m~t tiep xucgifra cac chi tiet co chuy<\ndi?ng lUang d6i d6i vainhau.
Do nhi1ng ton t~i tren day nen cong ngh~ gia cong kho dang con duqcnghien cUu thir nghi~m va vi~c tri<\nkhai ap d~ng con rat h~n che.
334 Chuong 10: Cae phuong phap gia dIng tinh ...
Chtidng 10
cAc PHVONG PHApA ~ ,,'" 7
GIA CONG TINH BANG BIEN DANG DEO
10.1. KHAI NIEM vA so' HINH THANH LOr Bt MAT KHI GIAC6NG TiNH BANG BIEN DANG DBO .
Ngay nay ngoai cae phuong phap gia cong tinh b~ng d.t g'?t, nguoi ta condung ph6 bien cac phuong phap gia cong tinh kh6ng phoi d,!a tn~nnguyen lybien dang deo b6 rn~t gia cong b tr~ng thai nguoi. Phuong phap nay co nhtmg
Hinh 10.1. So do bie"nd~ng cae nhap nho be m~t khi gia eong tinh b~ng bie"nd~ng deo
CONG NGill CHE TAO MAy 335
Uti diem rna phuang phap gia c6ng cM got kh6ng co duqc nhu: nang cao d6cung lap be m').t, tang tinh ch6ng mon lap b6 m').t,nang cao giai hlln chay, vad').cbi~t la nang cao giai hlln mai cua chi tiet may, v.v... Vi vay cac p!llrangphap gia c6ng tinh biing bien dllng deo mang Illi hi~u qua kinh te cao.
Gia c6ng tinh biing bien dang deo dua tren ca sa lam bien dang deo kim10llichi tiet gia c6ng atrang thai ngu(>i.Bimchat cua phuang phap gia c6ng nayla: duai ap hrc cua cac dllng cu (nhu con Ian, bi hoac chay, v.v...) co d(>cUngcao han kim loai bj gia cong, lam cae nhap nh6 tren be m').t gia cong bj biendllng deo va bi ep xu6ng, do do chieu cao cac nhap nh6 ban dau bi giam di, taothanh cac vet nhan te vi mai co chieu cao thap hml, dong thai v').tli~u lop bem').tchi tiet gia cong duqc lam ch:k lai (hlnh 10.1).
Sa do bien dang cae nhilp nh6 be m').tchi tiet khi Ian ep biing con Ian ho').cbi de gia cong tinh duqc bieu dien nhu hlnh 10.1.
Khi gia cong, a chi\ tiep xuc gifra bi (ho').ccon Ian) vai be mat chi tiet giacong, kim 10llicua cac dinh nhap nho cao RIx, di chuyen theo cit hai phuang cuahai thanh pMn I,!c huang kinh Pk va I,!c tiep tuyen P,. De dllt duqc d(>nham Rb6 mat gia cong nha thll,!c tac d(>ngcua dung cu vao be m').tgia c6ng tao nenI,!c Pk va P,phai du de lam bien dllng deo cae dinh nhap nh6 ban dau Rixl• Thanhphan I,!c huang kinh P, co xu huang lam cho cac dinh nhilp nho ban dau duac"dar r6ng" ra va lam Mm').tchi tiet duqc chilc Illi. Thanh pMn I,!c tiep tuyen P,gay ra hi~n tuqng "x6 truqt" cac nhap nh6 ban dau tllo thanh m(>tlap kim 10lli,tren b6 m').tkh6ng giln chilc vai nen v').tli~u cua chi tiet va de bi troc di khi chitiet lam vi~c sau nay.
Muc dich cua phlrang phap gia c6ng nay la cac nhap nh6 ban dau bi "datr6ng", bj ep xu6ng vaMm').tchi tiet duqc ch:k llli va kh6ng mu6n xay ra hi~ntuqng cac nhap nh6 ban dau bj "x6 truqt". De th,!c hi~n duqc dieu nay thl goctiep xuc a gifra dl,mg Cll (con Ian ho').c bi) va nhap nh6 ban dau phai nha vathanh phan I,!c tiep tuyen P, phiii nha so vai thanh pMn l,!c huang kfnh P,.
PNghia la chieu cao nhilp nh6 ban dau RIxI kh6ng Ian va ty s6 -' phi\i nha. Day laPk
hai di6u ki~n d~ bao dam hi~u qua cila gia c6ng tinh biing bien dllng deo. Tuy
nhien cling dn thily riing neu goc tiep xuc rna be thl ty I~ :' cling be.k
Trang truang hqp giai hlln, neu goc qJ (gifra Pk va P) tien tai 0, ta co P,= 0,
336 Chuang 10: Cae phuong phap gia eong tinh ....
dola truang hqp Ian ep khong eo ti€n daDdoc S. D.ieuki~n bien d",ng deo trangtruang hqp nay Ia t6t nhat, co the dat de:>nhan bong be m~t caD.
PN€u ty Ie -' -i> min thl co the d~t chieu caDnhap nho R" cua be m~t sau. P
k
khi gia cong tu 0,02 '" 0,01 f.!m.
Nhln chung, kha nang eua phuong phap gia cong nay co the dat de:>chfnhxac cap 6, ho~c cap 7 vai R"= 0,1 '" 0,05 f.!mn€u nhap nho ban dau R" khong100hon 0,4.f.!m.
Gia cong tinh b&ngbien dang deo co tht duqc th,!c hi~n duai cae dangkhac nhau. Tuy nhien co the tbng hqp chung thanh b6n dang chfnh sau (hlnh10.2):
._.-9-I~
/
I
f'-'yMEJ-Aa) b) c) d)
Hinh 10.2. Cae d~ngchinh eua gia cong tinh bang bien d~,lhgdeo.
- Un ep b&ngeon Ian ho~c bi (hlnh 1O.2a)vai ehuyen de:>ngquay euangbue eua phoi.
- Lan ep giua cae con Ian vai ehuytn de:>ngquay euang bue eua cae con Ian(hlnh 1O.2b).
- Cha xat b&ngmili kim euong ho~e hqp kim eUng vai ehuyen de:>ngquayeuang bUe eua phoi (hlnh 1O.2e).
- Nong 16b&ngbi ho~e ehily nong vai ehuytn dong th&ngeua hi ho~e ehilynOr (hinh 10.2d).
Hai phuong phap tren, khi lam vi~e co ma sat Ian giua be mat gia eongva d\!ng C\!.Hai phuong phap sau co ma sat truqt giua be mat gia eong v.ad\!ng cu.
C6NG NGHE CHE TAO MAY 337
10.2. cAc PHVONG PHAp VA DUNG CU GIA CONG TINH BANG~ 7 ••
BIEN DANG DEO
D€ gia eong tinh bang bie"ndang deo co bon d",ng ehinhth'eo hlnh 10.2. c':Jphan nay se tdnh bay cae phuong phap vai nhUng sa do gia eong eu th€ clingvai ke"teilu dung eu phue vu eho gia eong.
10.2.1. Lan ep biing con Ian ho~cbiVai phuong phap nay co th€ gia eong duqe cae d",ng mat phang, mi)t tru
trong, m~t tr\l ngoai, th~m chi co th€ Ian ep cit cae ban kinh luon giua cae biictrue, cae ranh eung tron.
Khi Ian ep dn t",o nen mot ap lue len be mat gia eong tu 0,2 7 10 KN tumi)t ho~e nhieu con Ian (hoae bi). Cae con Ian nay duoe quay tu do trong ranhva ep len be mat gia eong vai lue dan h6i bang 10xo ho~e lue co dinh.
Dieu kien lam vii;e khi Ian ep, do la ap lue len cae con Ian, so vong quayeua v~t gia eong va luqng ehay dao eua.eon Ian phu thui)e,vao m6i lo",ivat lii;ugia eong va phuong phap gia eong twae khi Ian ep ..
Lan ep co th€ duoe tie"nhanh nha cae d\lng e\l ga tren cae may tii;n, maykhoan, may bao, may phay ho~e may maio
Nha Ian ep rna su giam di) nham be mat dat duqe rilt dang k{ Vi du, be matsau khi tii;n R" = 3,2 flm, nhung sau khi ian ep di) nham be m~t R, = 0,25 flm.Bang Ian ep ding nang eao duqe giai han moi ella chi tie"t.Vi du, tr~leella cae toaxe duang sat ne"uduqe Ian ep se co thai h",nsirdung Ia 800.000 km 100hon so vaitrue khong duqe Ian ep (thai han Slrd\lng ella true nay chi la 140.000 km). Bem~t chi tie"tduqe lim ep se giam CLlangdi) an man khi chi tie"tlam vii;e trong moitwang co an man. Ngoai ra vai Ian ep can sila duye khuye"tt~t ben trong va benngoai ella cae be mat phang va tron xoay.
Tuy theo hlnh d",ngbe mill chi tie"tdn Ian ep va dieu kii;n a noi san xuilt rnanguoi ta tie"nhanh lam nhUng do ga ehuyen dimg d€ mang cae con Ian thue hii;ntren cae may v",nnang khae nhau. So do Ian ep bang mi)t con Ian (ho~e bi) d€ giaeong mat tru ngoai, m~t ranh, goe luqn vai tr\le, mat phang dau duqe trlnh bay trenhlnh 10.3 a, b, e, d, e; d€ gia eong be mat tmng dllOCtrlnh bay tren hlnh 10.3 g, h.Vai cae so do nay vii;e Ian ep du,!e thue hii;n tn~nmay tii;n. Chi tie"tgia eong duoega tren miii tam ho~e mam cap, can ho~ed6 ga mang con Ian dllqe ga vao ban dao.Rieng hlnh 1O.3f trlnh bay SOdolan ep matphang th~!ehii;n tren mtlYbao ngang,khi do tru dau twqt ga dung eu mang con Ian va ban may ga chi tie"tgia eong.
22 - CNeT
338 Chuang 10: Cae phuong phap gia dIng tinh ...
a)
cJ d) e)
f)
-
--Con In/"t
/J(Jng C(J liin ep
Hinh 10.3. So dolan ep b~ng con Ian vii bi cau.
CONG NGill CHI': TAO MAy 339
Bien d~ng cac con Umduqc trlnh bay tren hlnh 10.4. De nhan duqc M m~tgia cong co d(l nhan bong cao, khi Ian ep m~t tru ngoai ap dl,mgcon Ian co d~nghlnh 10.4a, khi Ian ep ranh dinh hlnh dung con Ian hlnh 10.4b, khi Ian ep cacvai tn,lc co ban kfnh luqn dung con Ian hlnh IO.4c. Cae con Ian nay duqc lam tuv~t li~u X12, XI2M, XBT ho~c YIOA, YI2A duqc toi cU'ng60..;-65HRC, do;khi M m~t lam vi~c cua cac con Ian duqc m~ crom .
b
a)
.~.
6) c)
Hinh 10.4. Hinh d~ng cae con Ian him v!~c.
Khi gia cong, ch~y dao co imh huang den ch<ft luqng b6 m~t giacongo De nang cao d(l nhan bong b6 mat gia cong ap dung luqng chay daoS:s 0,5 mm/vang, khi Ian ep m~t tr\l bing con Ian S= (0,370,5)b (vai b la chi6ur(lng phan trll cua con Ian hlnh IO.4a). Khi dung bi cau S= 0, I 70,2 mm/vong.Khi gia cong bing dung C\I co nhi6ucon Ian thlluqng ch~y dao co th~ cho tangtuang U'ngvai so con Um.
Toc d(l Ian ep khong th~ hi~n imh huang den ch<ftluang M mat gia congoTuy nhien trang thlIc te ap dung toc d(l den 200 mjphut. Khi gia cong co th~ch~y dao mot so hang trinh. Hai hanh trlnh dau tien cua con Ian (ho~c bi) lamtang ch<ftluqng M m~t gia congoVi~c tang so hanh trlnh ch~y dao tiep theo cothe gay nen lam giillTIch<ftluang.
Vi~c boi tr011lam I~nh co anh huang den tu6i Mn cua con Ian, den ch<ftluqng b6 mat, va anh huang ca den cong su<fttieu hao cho gia congo Ch<ftboitran duac ap dung la dau lUllhoa, dau rna dut, rna h6n hqp 95% va axit thlIc
v~t 5%.
340 Chuang 10:Cae phuang phap gia dIng tinh ...
3b)
•• JI S
c)
s••• ••
Hinh 10.5. So do gia cong bling phuong phap va d~p d{'"g Ilfc hQc.1- chi ti'et; 2- bi cau; 3- dTa ng~n bi; 4- h9Pgiam toe; 5- d9n9 co di$n.
CONGNGH$ cm TAO MAy 341
De nang cao d9 b"n moi va giam d9 nhap nho M mat chi tiet gia cong motcaeh co hi~u qua hon nguai ta thuc hi~n gia cong vai dllng cll hay dau Ian mangnhi"u bi cau dll'a tren nguyen tilc vad~p d9ng Ill'chqc cua cac b[ cau len b" matgia c6ng bang luc Iy tam cua cac vien bi duqc Ir.p tu do trang Iii huang kfnh cuarna ngan bi tren dau Ian (htnh 1O.5a). Vai phuong phap nay co the gia c6ngduqc mat tru ngoai (htnh 1O.5b)va mat tru trang (htnh 1O.5c).
Vai cac sO'do nay co the thuc hi~n tren may ti~n khi pMi co d9ng CO'dient~o chuyen d9ng quay cho dau Ian. Tuy nhien cling co the ga dau Ian thay vaochii da mai de thll'Chi~n tren may mai trim ngoai va tron trang.
Thong s6 cila qua trtnh gia c6ng duO'cd~c trung bai t6c d9 vong v, dobien d~ng h, s61uqng bi cau va dUC1ngkinh bi cau, luqng chay dao S va s6hanh trtnh ch~y dao. Oia tr! cila cac th6ng s6 nay duqc cho nhu sau: t6c d(icua dau Ian v = 10 -750 m/s; t6c d(i vong cila chi tiet v, = 30 -790 m/ph; d(ibien dang h = 0,05 -70,8 mm; duang kinh bi d = 7 -7 10 mm; luO'ngchay daoS = 0, I -70,5 mm/vong; s6 hitnh trtnh ch~y dao I -73.
Qua trtnh gia cong can cung cap dau boi tron co hiin hqp dau pha sO'i(60%) va dau haa (40%). Dau b6i tron duqc tuai len vUnggia c6ng sau khoangthai gian 5 -710 phut duqc thll'c hi~n m(it Ian. Sau khi gia c6ng d6 chinh xac datcap 7 -78; d(i nhan bong Mm~t dat cap 7 -710.
D6 cling b" m~t duqc Ian sau khi gia cong duqc tang len vai v~t li~u nh6m50%, thep 25 -745%, gang 30 -760%, dong thau 60%. Chi"u sau lap bien clingd~t 0,6 -70,8 mm va co the Ian hon.
D6i vai phuong phap gia cong chi tiet bang va d~p dong Ill'chqc khong doihoi de luqng du Vtvai be mat co do nhan bong cap 5 -76 tht kfch thuac chi tietchi thay dbi tat cii Mn 0,02 mm.
Lan ep bang cac con Ian ho~c bi cau duqc tien hitnh tren cac may ti~n, maymai tron ngoai, may mai tro.n trang nhu tren, ngaai ra con co tM thll'c hi~n trenmay phay, may mai ph~ng va cae lo~i may cM gqt kim lo~i khac. I-nnh 10.6trtnh bay SO'do Ian ep Iii vai nhi"u con Ian thll'c hi~n tren may phay ho~c maykhaan, khi do dau Ian ep duqc Iilp vao trllc chinh va vat gia cong duqc ga trenban may. De Ian ep nhfrng 16sau va dai cila cae chi tiet Ian co the th\rc hien vaid\lI1gc\lnhi"u bi duqc ga vaa truc ga cila may doa ngang (htnh 10.7). Khi dov~t gia cong duqc ga tren ban may con dllng cll duO'cga tren mam cap va motdau ch6ng tam.
342 Chuong 10:Cae phuong phap gia eong tinh ...
Hinh 10.6. SCIdo Ian ep 16 tr,m may phayb~ngdyng Cl} nhil$u con Ian.
fJai) Ian
BaiJm<&. Hinh 10.7. SCIdo Ian ep 16 b~ng d~ng c~
nhieu bi trim may doa.
Tfen co sa nhfrngvan de da trlnh baytfen, di! gia c6ng du()'cbang phuong phap nayphai thi€t k€ va ch€ taodu()'c cac dung c~mang cac con Ian hoii.cbi ciiu hay can g9i ladau Ian. Hinh 10.8 lak€t cau d~ng cu Ian ep16 nhieu bi kh6ng Iytam. Clic vien bi 7duqc b6 tff trang tamngan 6, cac bi nay liratfen mqt vang co d6c6n 5 va du()'c chanbang hai (\ chii.n 8 di!xlic djnh vj tfi huangtr~c. Cae (\ chii.n 8duqc lap tfen dia 9 va4 va d6ng thm duqek<;:pehii.tbiing t~e nit3. Toan bi?cae chi ii€ttfen duqc lap tfen canI nhO dai 6c 2. Vi~c
A
1
A.A Hinh 10.8. D~ngc\I Ian ep 16 ~
nhieu b~khongIytam.
1. thi," can;2- dai oc; 3~tn,Jcrut;4~dla; 5- vong co d9 -con; 6- Uim ng~n;
7- bidlu; 8- 6 ch~n;9- Cia.
C6NG NGHEcm TADMAy 343
tang, giam dttCmgkinh dJ,mgC\ldm;rcthttc hi~n b~ng cach v;in dai 6c 2 de djchchuyen bi ve phia phili hoac phfa !rai. S6lm;rng bi thttCmgdung til 6 .;- 16.
a) b)
Hinh 10.9. Ke't cau dau liin ep m~t ph~ng:
a) lo~i U11PVaG 10 con tn,lc chinh;
b) IOl?i li3p VaGm~t bich ella tryc chinh.
De gia c6ng m;it ph&ng thttCmgdung dau Ian ep cling ho;ic dau Hinep tacdi?ng dim h6i. Dung 10(lidau cling thi sai I~ch ve di? ph&ng d(lt dm;rc sau giac6ng se nhb h011,nhttng chi dung dttqc khi may co du d6 cling viing. K€t diucua dau Ian ep m;it ph&ngnhll hinh 10.9. Oic loai dau Ian ep nay dttqc ga vaotr\lc chinh may phay dling.
10.2.2. Lan ep giua cae con IanLan ep Mng dung c\l mi?t con Ian ho;ic mi?tbi ho;ic nhieu bi nhttng l\lc tac
dung mi?t phfa dttqc sir dung ri?ng rai trong c6ng nghi~p, nhttng co nhttqc diemca ban la l\lc httoog kinh cua con Ian tac di?ng len m;it gia c6ng va b6 ph~n maya ve mi?t phia, nang suilt kh6ng cao, kh6ng thich hqp vai chi ti€t kern clingviing. De tnfnh nhttqc di~m doco th~ dung dung c\l mang nhieu con Ian tacdi?ng len m;it gia c6ng theo sa d6 a hinh 10.10. ScI d6 nay lam cho h~ l\lc tacdi?ng len chi ti€t gia c6ng tri~t tieu Hinnhau.
Tren ca SO cua cac sa d6 tren, d~ Ian ep dttac m~t tr\l ngoai, ngttoi ta dathi€t k€ ra k€t cIlu d\lng c\llan ep vai ba con Ian (hinh 10.11).
344 Chuang 10:Cae phuong phap gia eong tinh 00.
p
p
p
p c)
p
p
Hinh 10.10. So do h!c lac dl:lng khi Ian ep bang nhieu con dao Ian ho~cbi,a) voi hai con-'Ian; b) vai ba con Ian; c) vai tam con Ian.
a)
VJtgia cong
b)Con/an
ean dVI7g' CI!
Hinh 10.11. Dl;mg cl:;Ilanep voi ba con Ian gia corig m~ttrl:J"goai.
a) voi ba bi d3U hfe tac dQng cltng; b) veti ba con Ian hIe tac d(mg dan hoi.
Bang eae dung cu nay co the thuc hi~n gia c6ng m~t tr\, ngoai tren mayti~n nhb' vi~c ga can d\'ng c\' len dai ga dao va v~t gia c6ng duqc ga tren m:'lmc~p va ml)t dtiu chong t:'lm.Co the Ian ep duqc cac tr\'c co duang kinh ngoaikMc nhau nhb' vi~c dieu chinh huang t:'lmcac vit mang bi.
Ml)t trang nhil'ng d\'ng cu hai con Ian co ket CllUc\' the nhu hlnh 10.12.Ket clfu d\'ngcu Ian ep nay bao g6m hai con Ian 3 duac lip tren hai 16cua
hai gia do 4. BI)ph~n mang con Ian duac dan h6i nhb' 10xo 5. Hai gia do 4 co
C6NG NGill CHE TAO MAy 345
Hinh 10.12. Dl:Jngc\llan ep m~t trl;l ngoai vtli hai con Ian.1- than dl,mg Cl,I:2- vit me trai chieu; 3- con I~n: 4- gia dB; 5-16 xo.
the;dich chuye;n ra vao nha vit me tnii chi6u 2 !lip tn~n than dung c~ 1, luongdich chuye;n nay sao cho phll hap v6'i duang kinh tr~c gia congo V6'i dung c~nay co the; thl!c hi~n tren may ti~n, may doa ngang, may mai tron ngoai. Ketdiu nay cho phep Ian ep v6'i che di? cong ngh~ Ian. Khi gia cong chi tiet kerncling vfrng co the; tranh duqc bien d<inghuang kinh va huang truc.
Hinh 10.13. M91 so kel eau d~ng e~ eM sal va phuong philp k~p philn
lam vi~cella 06.
c)b)
3
1
2
1- mOi cha sat; 2- than d~ng co; 3- philn k~p.
a) kep bang ren; b, cj kep bang han.
a)
10.2.3.eM sat biing mUi kim wang ho""c hQ'Pkim cungDay la mi?tphuong pMp gia cong tinh bimg bien d<ingdeo. Phuong pMp
nay co khitnang dungttong cacdi6u ki~n sanxuat khaenhau, khicae phuong,pMp khackhong thl!chi~n duqc.De; gia congduac biingphuong phapnay dn t<i0
346 Chuong 10: Cae phuong phap gia dIng Hnh ...
Hinh 10.14. Kfft cau dyng cl:I chil sat b;\ng mUi kim clIdng.
1- vit dieu chinh ap hIe; 2.16 xo; 3- dong he so; 4- mOi kim cLfdng;
5- chi tiel gia cong; 6- eng gift dl,Jng cl,l; 7- eng b9C;
8- tay d6n; g- vit gil!.
Cac mGi chasat nay Iil.iduac Hiplen mi?t d6 ga haymi?t d~ng c\' d~th!!,c hi~n vi~c giacong. Tren hlnhI0.14 th~hi~n ketcilUtoan bi!u\lng c\'cha sat bang milikim euong co tacd\'ng dan h6i d~ gia cong mat tr\' ngoai ho~c m~t dau.
D\lng c\l chi! sat bao g6m mGi kim euong 4 duqc biit ch~t vao ang giu 6nha vit 9. Gng giu 6 co th~ di trtrqt trong ang b9C7 d~ dieu chlnh ap I!!,ckhi v~nvit 1 tac di?ng vao 10xo 2. Gia trj coa ap I!!,cduqc biet thong qua d6ng h6 so 3 comili tS'luon tS'vao tay don 8, tay don nay duac Mt ch~t voi ang giu 6. Voi d\'ngc\' nay co th~ th!!,chi~n gia cong tren may ti~n.
ra d~ng e~ chi! sal.D\'ng eu chit satduqc d~c trtrng boiv~t li~u pMn lamvi~c, dil.ng b6 m~tphan lam vi~c,phuong phap k€iPpMn lam vi~c lenthan dung cu. Ketcau d\'ng c\' cha satva phuong philp k€iPphan lam, 'vi~c coano duqc th~ hi~ntren hlnh 10.13.
10.2.4. Nang 10Mng biho~c cMy_nong
Nang Iii la phuang philp gi'a cong nen ep be m~t Iii d~ nang cao di?chinhxkva di? nhan' bOng-b6 mat Iii. Nong Iii co th~ th!!,chi~n bfmg bi du hoacchay nang.
C6NG NGH$ CHETAO MAy.I
347
1
Hinh 10.15. Sd do nong 16bling bi cau.1- dau ep; 2- bi cau; 3- v~tgia congo
10.2.4.1. Nang 16 biing bi cduKhi gia cong nhiing 16thong suot co
the chqn bi tieu chu&n dung kfch thuacd.n gia cong roi dung ca cau don gianthuc hi~n biing tay ho~c dung may de epbi qua 16.Phuong phap thl,lchi~n nhu vij.ygqi la nang 16biing bi cau.
Sa do nang 16 bang bi diu duqcthe hi~n tren hlnh 10.15. Phuang phapnay cho dq thang cua Him 16 kern sovai phuang phap dung chay d&y cophan dAn huang. VI the' chi dung degia cong nhilng 16 ngin thong suot vaivij.tli~u bang kim loai mau. L6 sau khinang bi co the di!t dq chinh xac cap 7va do nhan bong R, = 0,2 -;-0, I f-lmkhi bi co dq chinh xac kfch thuac cap 7 vadq nhan bOng M m~t dung tieu chu&n.
10.2.4.2. Nang 16 biing chtiy nangDily la phuong phap gia cong thuc hi~n bilng each dfty ho~c keo chay nang
co ke't cau va kfch thuac thfch hqp vai 16 gia cong qua 16 gia cong do. Vaiphuong phap gia cong nay co the dung mqt trang hai loai chay nang mqt nac vanhi6u naco
I) Nang 16biing chay nang mqt nacSa db gia cong vai chay nang mot nac va ke't cau chay nang mot nac duqc
tdnh bay tren hlnh 10.16.CMy nang mqt nac chu ye'u dung M gia cong cac 16 nho, co the dat dq
chinh xac cap 7 -;-8 va dq nham b6 m~t R, = 0,8 -;-0,4 f-lm.Chi tieu kinh te'ky thuij.tcua phuong phap gia cong phu thuqc Chtlye'u vao
vi~c chqn ke't cau cMy thich hqp, chon luqng du va che' dq gia cong hqp 19._Hinh d~ng hlnhhqc va ke't cau cMy nang (hlnh 10.16).CMy nong co b6 phi\n Jam vi~c thuang co goc con vao a va co goc con raC' 'd' d h h 3" 5" , I" 6" nA' I' .a I' ac goc 0 uqc c qn n u sau: a = -;- va a I = -;- .DC rqng am Vl~C
348 Chuong 10: Cae phuong philp gia eong tinh ...
0)
b
h)
b.
c)
p
Hinh 10.16. SCIdo gia c6ng voi chay nong mqt naca) ket cau chay nong mqt nac; b) day chay; c) keo chay
duqc lay theo mqt gia trj tuy theo dUOngkfnh cua chay. Thong thuOng be rqngb duqc ch\m tu 0,5 -;-1,2 mm.
V~t Ii~u lam chay nong co the dung CDlOOA (YIOA), CDI20A(YI2A), thep crom: CrWMn (XBf), OLCrI,5 (illXI5), thep gio PI8 toi di)tdq cling 62 -i- 65 HRC. De nang cao tfnh ch6ng mon phan lam vi~c cila chzynong co tM phu mqt lap crom day khmlng 0,005 -;-0,012 mm, ho~c tham nitav6i chieu sau chUng 0,5 -i- 0,7 mm. Lam duqc nhu v~y thl tubi ben cila chaynong nang cao duqc tu 2 -i- 4lan. Ngoai ra nguai ta con co tM lam chay nong cophan lam vi~c biing hqp kim cung BK8, BK1.5,v6i kim IOi)iflay d~t tubi Mn rateao. Phan hqp kim cling nay co tM lam ra; th3nh mqt vong r6i kyp ch~t biing cokhf ho~c han v6i chuoi chily nong. M(,t chay nong nhu v~y co the gia congduac 500 nghln bac Mng lhep 20 co t~lanhday 5 mm.
" Luqng du gia cong
Viec xac djnh luqng du gia cc ng cila phuong phap nay la kho. Thongthuang co tM can cu V110 d~c tfnh b:e'n d~ng sua v~t li~u gia cong, yeu cau ky
C6NG NGJ-$ CHE TAO MAy 349
thuat cila M mat gia cong df tinh toan theo phuang phap giai tfeh, hoac can ellvao ket qua thl!c nghi~m df xac djnh luqng du nong. Luang du gia cong 100hay nho se tao nen luc ep 100 hay nho va anh huimg quyet djnh den chat luqnggia congo
Luqng du can phai bao dam du df sau khi nong ep khong df lai mot dauvet nao tren be mat sau khi gia congo Nh)n chung th) luqng du se tang theodUCmg kinh va chieu dili 16 gia cong va giam khi tang dq nhan bong be mattruac khi gia congo Cu thf nhu sau: dUCmgkinh 165 -;-30 mm, dai 5 -;-40 mm, diid~t cap chinh xac 7 -7 8 th) luang du theo dUCmgkinh khoang 0,05 -;-0,2 mm.Neu dUCmgkinh 16 nho han 5 mm, ty I~ chieu dai tren dUCmgkinh Lid = 2 -;-8 diidat cap chinh xac 7 th) luqng du theo dUCmgkinh 2Zb = 0,03 -;-0, I mm.
Neu gia cong chi tiet gang hoac thep co duang kinh va chieu dilikhoang 30 mm th) luqng du 2Zb = 0,12 mm, neu duang kinh D < 5 mm vii tyI~ L/D= 2 -;-7(cac chi tiet bac, 16banh rang ...) th) luang du2~ =0,02 -;-0,04 mm.
- Che dq gia cong:Di) doi khi nong ep se quyet djnh Il!c keo (ho~c dily) 100 hay nho, mlic di)
va chieu sau bien dang, di) nhan bOng M mat duqc ep. Chat Illqng gia congbing phuang philp nay it phu thui)c vilo toc di) ep. Toc do ep chu yeu anh huangden nang suat gia congo Tuy nhien khi nong 16, toc di) gia cong v (m/ph) duO'cch(;m theo mot v~tli~u gia congo Co thf tham khao so li~u sau: v~t li~u thepcacbon co do cling HB = 143 -7320 chon v = 12 -;- 15 m/ph; vai HB > 320Ch(;lIl v = 8 -;- 10 m/ph; neu v~t li~u Iii nhom, d6ng thau, d6ng thanh, chonv = 20 -;-25 m/ph; neu vat li~u Iii babit chon v = 15 -;-20 m/ph.
2) Nong 16 bing chily nong nhieu nac
Ngoili lo~i chily nong mi)t nac M nong 16 nguai ta can Slr dung IO'.lichilynong nhieu naco Lo~i nay thuCmg dung de gia cong 16 co dUCmglinh tren 6 mm.H1nh 10. I 7 Iii ket cau ba loai chily nong nhieu naco
CMy nong nhieu nac t6 hqp ci\ luO'i cat vii yang nong (h)nh 10.17a).
Chay nong nhieu nac che t~o lien mot khoi (h)nh 10.17b).
Chay nong nhieu nacbilng cach ghep cac yang nong vai nhau (h)nhIO.l7c).
Doi vai loai nhu h)nh IO.17a chily nong co philn lum cat. PMn luO'icitt co ketcau lUang II! nhu dao chuot 16. cac yang nong duqc xep ngay sau luO'i cih tinhchinh. Luqng du cua m6i yang nong (di) chenh kich thuac etta hai yang nong lien
350 Chuong 10:Cae phuong phap gia eong Hnh ...
c)
:::
~..,••••...
'".,.,..•....,
1 ''"
b) -a)
Hinh 10.17. Cae loc:richay nong nhieu nacoa) chay nang nhieu nac t6 hc;1p ea luBi cat va nong nang; b) chay nongnhieu nac lien kh6i; c) chay nang nhieu nac ghep W CaG yang nang.
1,2,3,4,5,6,7,8,9,10- cae n6ng nong.
tiep) khOng qua0,03 -;-0,04 mm(thuang co til 4-;- 6 yang nangla~i nay). D6ikhi sau nhiingyang nang noi!ren, nguai tacan lam themyang nang tinhchinh co kfchthuae bang kfchthuac yang nangcu6i cua phftnnang.
Nhlnchung trangm(it chfty nangnhi6u nac (nhuhlnh 10.17 b, c)phai co nhi6uchfty nang. Caeyang nangduqc chia lamba la~i chinh(hlnh 10.18)nhu sau:
- Cac yang nang ep.
- Cae yang nang sua chinh.
- Cae yang nang ket thuc.
Trang cae di6u ki~n lam vi~c blnh thuang thl d(i chinh xac gia cong, d(inhan bong b6 m~t va nang suat ph\! thu(ic vaa d(i nang cua cac yang nang c~nhnhau. T6ng so cua cac yang nang phil thu(ic Im;mgdu gia congo Luqng du 16giacong quyet djnh bai hi~u s6 giiia kich thuac Ian nhat sau khi gia cong Iftncu6i
C6NG NGHE CHE TAO MAy 351
Cae vong nong ep
Kfch thu.ac Ian nha'tsau gia cong
\Cae v6ng Cae v6ngsUa chlnh kef thue
Hinh 10.18. Cae lo~in6ng nong tre" chay nong nhieu naco
va kich thuac be nhat truac khi nang c9ng vai luqng doi. Luang doi biing hi~uso kich thuac 100 nhat clla yang nang va kich thuac 100 nhat clla 16 gia cong(hlnh 10.18). Din phai co luqng doi nay la VIsau khi nong xong b~ m~t giacong se co bien d~ng dan h6i, lam cha 16be I~i so vai kfch thuac 100nhat cllayang nong ep (vang nong sua chinh), do do kfch thuac clla yang sua chinh phaiIan han kich thuac gia cong dn d~t. Luqng 100 han nay gqi la luqng doi.Luqng doi nay phu thu9C vao luc nang (luqng du) va tfnh chat clla v~t li~u giacongoBang 10.1 trlnh bay luang doi clla phan lam vi~c cac chay nong day hoackeo khi gia cong cac lo~i v~t li~u khiic nhau.
Bang 10.1. Lu'C!ngdol phan lam vl~c cae chay nong day ho~c keo.
8U'ang kinh 18trang (mm)
V~t li$u chi tiet
86ng thiec 86ng thau Thep
!i____________~~ec_:~) ~-!ec ep)--i---~~~-t6~--LII 10 - 20 0,030 + 0,035 0,035 + 0,045 i 0,025 + 0,040
Ii 21 - 30 0.034 + 0,040 0,045 + 0.060 0,040 + 0,050IiIi 31 - 45 0,040 + 0,060 0,060 + 0,075 0,050 + 0.060 I
Ii 46 - 60 0,075 + 0,080 I ..
8a t6i
0+0.01
0,005 + 0,015
0,01 + 0,020
352 Chuang 10:Cae phuong phap gia e6ng tinh ...
- Luong du gia congo
Luqng du gia cong phil thuoc vilOduang kfnh, chieu dai va vat li~u 16. CIlthe, khi duang kfnh 16 til 10 .,. 60 mm, luqng du khoi'mg 0, I .,. 0,3 mm.
Luong nang cua hai vang nong c~nh nhau chqn la 0,005.,. 0,0 IS mm. Khigia cong cac 6ng mang do ctffig Ylmg thap thi dung luang nang be, nglwc lai thidung luqng nang 16n.
- Bucrc yang t:
Khoi'mg cach giiIa hai vang nong canh nhau gqi la bucrc yang. Bucrc giiIahai yang nong co the tfch theo cong thuc:
t = (1.,.1,2) JL (mm) (10.1)
Trong do:t- bucrc vang (mm)
L- chieu dai 16 gia cong (mm)
De giam chieu dai t6ng c<mg cua chiiy nong, nang cao nang suat gia congnen co giing giam ngtm bLTcrcyang. Nhlmg neu lam nhu y*y thi ph\1 tai 16n yilphat nhi~t nhieu. Vi the yi~c giam ngiin buac yang bj h~n che. Bang 10.2 chi r6cach chqn bucrc yang ling yai chieu dili 16 gia cong khac nhau.
Bang 10.2. Bltae vong ella ehay nong d5y ho~e keo.. ..-.-.---~-.l
""161
10
20
- Hlnh dang cac yang nong:
Cac yang nong ella chay nong d~y hoac keo co hai dang nhu hinh 10.19.
Cac thong so thiet k€ co the tham khao a bang 10.3.
, ,
I, '
"
CDNG NGHE Crn: TAO MAy 353
Hinh 10.19. Hinh d~ngvong nong ella chay nong nhieu naco
Bang 10.3. Cac thong so hinh h9c cua yang nong.
0,10
- .__ .. _0_ .. --~.~i=~~~~~-
Dc? cao h Ban kfnh 16m r I Goe con VaG
(mm) (mm) -1-- _---".!'L -J:I.10.15 + 0,25
IBe r(mg phan lam!vi~c b (mm) ,
---I,
0,15+0,10 I
r-:1 Goe Ivqn R'I ()'I mmiiL~9._~~+ 0,25
Vat li~u chay nang nhi6u nac co thi! la thep dung cu ho~c thep hqp kim. 6lo,!i chay nang ghep (hlnh 1O.l7c) cac yang nang co thi! lam bang hqp kimcU'ng,nEu dU<1Cnhu y~y thl co tubi tho rat cao.
V6 kEt cau dl!ng cu nang keo ya dily co hlnh d,!ng phan lam yi~c giongnhau. Chung khac nhau & ch6 chay nang keo khong chju 111c uon nhu chaynang dily, chay nang keo y6 C<1ban chi chiu luc keo. Do do nEu gia cong yO;cung m<)ttiEt di~n 16thl chay nang keo dai gap 2 -;-3 Ian chay nang dily. Trangcac di6u ki~n lam yi~c nhu nhau thl m<)tchay nang keo t'!o nen m<)ttr! so biEndang Jeo 1611han chay nang dily.
Trang qua trlnh nang ep can co dung d!ch boi tron va lam nguoi tuai vaovung lam vi~c. Phai can Cllvao tfnh chat kim lo,!i gia cong di! chontbanh phanchat boi tran. Gia cong thep co thi!dung dau may, gia cong gang dung dau rnadut, dau hoa; gia cong hqp kim nhom cU'ngdung nuClcxa phang.
10.3. CHAT LUONG BAT BUaC KHI GIA CONG TINH BANG Blt:N'? • •
DANGDEO
10.3.1. Dt) cbfnh xac blnb dangD<)chfnh xac hlnh dang d'!t duqc phu thu<)cvao lo,!i dung cu djnh kich
thuac ho~c khong djnh kich thuac.
23 - CNeT
354 Chuang 10:Cae phuong phap gia eong Hnh ...
(10.2)
10.3.1.1. Lan ep bdng eon Zan ho(ie bi eo ed edu clan h6iTrong tnrang hqp tiep xuc gifra eon Ian hoac bi vai m(it gia cong co cO'cau
dan h6i thi hinh d~ng phoi khong dili sau khi gia cong, nghia la khong sua drrqcsai s6 hinh dang cila phoi. Sau khi lan ep kfchthrrac phoi nh61~i deu nhau trentoan M mat gia cong vai hinh dang nhu cu. Dui;ng kfnh gia eong thay dili tld cothe tfnh gan dung theo cong thue (10.2) neu tmac do da tii;n d~t d(>nhan bongM m(it cap 5 -;-6.
tld = K (Rbd - R,) (fl m)
Trong do: R",,- do nhap nM be m(it tmac khi Ian ep (flm)
R,- d(>nhap nho M mat sau khi Ian ep (flm)
K- hi; s6 phu thu(>c tfnh chat deo eila v(it lii;u gia congo
Hi; s6 K cila mot s6 kim lo~i duqc ch9n nhrr sau:
Thep 12CrNi3A (l2XH3A) K = 1,21
Tllep COIOOA (YIOA) K = 1,41
Thep C45 (45) K = 1,32
D6ng thanh brong 5pU6-6-3 K = 1,31
D6ng thau lat6ng Jl62 K = 1,26
Dura L\I K = 1,30
Gang xam GX18-36 (C418-36) K = 1,36
C6ng thuc tren co the dung de tfnh luqng du khi gia clIng tinh Mng biend~ng deo. Tuy nhien khi Ian ep vai luqng dul6n se xay ra bien d•.mg tmql dangk6 theo hrr6'ng tien dao, khi doluqng tld chi co th6 xac djnh bing thl!c nghii;m.
10.3.1.2. Lan ep bdng con Zan ho(ic bi cung (kh6ng clan h6'i)
Phuang pllap gia cong nay thu(>c lo~i djnh kich thuaG, vi no sua drrqc saiso hinh dang theo hrr6'ng kfnh va hu6'ng truc. PMi bj bien dang deo khong deunhau (j cac vung tiep xuc vai d\!ng C\!. Vi~c sua sai so hinh dang phoi chi co th6niim trong giai h~n bien d~ng du duqc xac djnh theo cong thuc (10.2).
Khi'l nang sua sai so hinh dang hinh h9C cila phoi (theo hu&.1g kfnh cungnhrr huang truc phi'li thoa man dieu ki~n sau):
tld 2: (8 -<')') (10.3)
C6NG NGill CHE TAOMAy 355
hoac (8 -8):s K (Rbd - R,)(l0.4)
Trong do: 8 - dung sai cua ph6i tnrac khi Ian ep (J.!m)8'- dung sai cua chi tiet gia c6ng sau khi Ian ep (J.!m).
Dieu ki~n nay kha chinh xae vai tnrbng hqp Ian ep cac 16nho (d<1Omm)sai I~ch tTOngph1.lmvi 0,003 -!- 0,00 I mm, con d6i vai cac It. Ian thl kern chinhxae han.
10,3.2. DI) song
So vai phuang phap gia c6ng bang ci\t g'?t thl gia c6ng bang bie"ndang deoto ra co lID diem han ve m;;t khi\c phuc di?song. Sa di nhu vayvi no kh6ng t6ntai cae ye"ut6 nhu: lu6'i ci\t thay d6i d1.liquan va te vi, s,! xuilt hi~n 1"0 dao theochu ky, di? mon cua cac h1.ltmai, gia c6ng bj ngilt quang VIdao citt co nhieulu6'i. Do la nhung yeu t6 dan Mn di? song tTOnggia c6ng citt got.
Qua trlnh gia c6ng bang bie"nd1.lngdeo d6ng deu va 6n djnh han gia c6ngbang citt g'?t VIS,! tiep xuc lien t~c cua philn lam vi~c clla dung c~ vai mat giac6ng, dl) nhan bong phan lam vi~c cua d~ng cu cao (cilp 10 -7- 12), tinh chilt bem;;t clla no gifr duqc Hlu (15 -7- 20 gio c6ng tac).
Khi gia c6ng bang dung c~ dan h6i thl dl) song clla nguyen c6ng truac d~11.Iikh6ng thay d6i (sai s6 hlnh dang kh6ng sua duqc). Khi gia c6ng bang d~ng .cu cung (kh6ng dan h6i) co the lam giam duO'cdl) song ban dau cling nhLlsai s6hlnh dang VIap luc gia c6ng Ian. Tuy nhien ap luc a cac vlmg tie"pxuc khacnhau sinh ra bien d1.lngkhac nhan (dinh song bie"nd1.lngnhieu, chan song biend1.lngit). Nhung cling co the sinh ra song maioNguyen nhan co song mai la dodl) dao clla cac con Ian theo huang kinh, viit li~u gia c6ng kh6ng d6ng deu, bankfnh cong cua con Ian kh6ng deu, dl) nhan bong ban dan clla ph6i kh6ng den.Ml)t nguyen nhan nfra, cling co tM do h~ th6ng e6ng ngh~ ehju rai Ian, buaetie"ndoc kh6ng deu, dl) dilOhuang true clla cae con Ian tren d~ng cu (ke ca dungc~ clIng va dung e~ dan h6i). Dieu do lam cho buae tie"nthue te"va buac tie"ndanh nghia sai khae nhau ml)t luqng tJ.Snghia la:
Sth"'" = S + tJ. S
TTOngdo: S","",- buac tien th,!e te"ella dung e~.S- buac tien danh nghia clla d~ngc~.
(10.5)
356 ChuO'ng 10: Cac phuO'ng phap gia cong tinh ...
Truemg hqp duemg kinh phoi va duemg kinh con Ian la b6i s6 coa nhau Ih.mac du con Ian co bj dao buac lien se khong d6i va do do khong sinh ra songho(ic h~n che duO'cdo song.
Bien d~ng deo khong d~u lrong qua Ir.nh Ian ep cling sinh ra di) song. Degiam hi~n ruqng nay can giam muc di) bien dang.
10.3.3. VI) nhan bOng be ml)t gia cong
Cling nhu phuang phap gia cong biing ciil gOI, khi gia cong biing biendang deo Ih. di) nhan bong be m(illheo huang ngang cao han Iheo huang doc.Khi gia cong bien d~g deo lam phiing cac nhap nho ban dau coa phoi.
Rung di)ng il :lnh huang den di) nhan bOng be mal, do do co the dal donhan bong cao khi gia cong Iren mi)l may dii man, kern c(mg vfrng. Gia congbiing phuang philp nay can co mi)l dac lrung nfra la Iy I~buac coa cac nhap nhod6i vai chi~u cao nhap nho la Ian han so vai phuang phap gia cong biing ciilgql. Hlnh 10.20 Ihe hi~n profin be mat cung mi)l cap nhan bong \78 coa cacphuang phap li~n, mai va Ian ep.
Lan ep co 1M d~1do nhan bong cao \78, \79 (R, = 1,6.;- 1,8 J..lm)vai buaclien Ian (S :0=: 0,5 mm/vong) lrong khi gia cong ciil gql mu6n dal do nhan bongay Ih. phai giam buac lien hoac dung hal mai nha han. Do dai coa buac nhapnho ph\'lhui)c vao kel cau dung cu Ian ep, dang coa phan lam viec coa d\'ng c\',v. chung quyel dinh di~n lich liep xuc vai m(il gia cong Iheo huang chay daodqc. Vi d\' nhu de d~1di) nhan bong cap 9.;- 10 (R, = 0,4.;- 0,2 J..lm)khi Ian biing
bi cau Ih. bllac lien S il khi VUo1 qua 0,3 .;-0, I mm/vong, nhung khi Ian biingcon Ian h.nh can buac lien S co Ihe d~llai 2 mm/vong.
ffinh d~ng coa nhap nho Ie vi k\1igia cong biing bien d~ng deo co nel d(icIrung d(ic bi~1(h.nh 1O.20d). Vai phuang philp gia cong nay lao duqc ban kfnh
dinh R Ian va goc d6c ~be va coly I~RR rallan (R,m" Iiichi~lI cao nhap nhoz.m~x
Ie vi), Iy I~ nay dac Irung cho di~n lich liep xuc Ihuc.
Trj s6 R va ~ co quan h~ vai kich Ihuac phan lam vi~c cua dVng c\' nhuduemg kinh bi, ban kinh du cua con Ian, ban kinh luqn coa con liin h.nh can.
CONG NGill CHE T.AD MAY 357
a)
b)
c)
d)
Hinh 10.20. Profin be m~tcung m{>t cap de?nh~nb6ng ~8 khi
gia cong bang CaG phltang pha.p khac nhau.
a) profin m~t sau khi ti~n; b) profinm~t sau khi mai;
c) profin m~Hsau khi Ian ep; d) ban kfnh dinh R va goe doc pella nhap nhe sau khi tan ep.
Hinh dang nhap nho te",i do gia cong biing bien dang deo t~o ra duqc nhutren co anh hUOng tlit den tfnh chat sir dung cua chi tiet may.
Gia cong biing bien dang deo cling t~o nen vet gia cong tren b€ mat chitiel. Chieu cua vet gia cong chi quyet dinh boi so da chuy6n d(lng cua qua tflnhgia cong, cho nen chieu cua vet gia cong kh6ng co sl!' khac bi~t gifra gia congbiing bien dang deo va gia cong biing cit g91. Tuy nhien khi dung phuong phapgia cong Mng Ian ep co rung thl co the thay d6i duoc hu6ng cua vet gia c6ng dedang hon VIchuy6n dong ella no dieu chinh duoc trong m(lt ph~m vi r(lng.
10.3.4. Tinh chat co Iy lop be m~tGia cong biing bien d~ng deo nang cao duoc rat nhieu tfnh chat co Iy lOp
be mat bao gam cau truc kim loai, do C(ffig te vi, bien c6ng, 6ng suat be mal.'Tuy nhien neu cac thong slill!'c nang cao qua muc thl khi gia cong se vuqt quagioi han cho phep se dan toi bien c6ng qua do lam xau tfnh chat sir dung ellakim loai. Do do can chon che d(llam viec tlii uu, nhat I" cac thong sliluc choqua trlnh gia congo Can thiet ke dl,mg cu co khii nang dieu chinh hrc nh~y, nh6,ch9n ket cau va kfch thuoc phan lam vi~c cua d,!ng ct.1 hqp Iy, co khii nang thayd6i, dieu chinh duoc.
358 Chuang 10: Cae phuong phap gia dIng tinh ...
Bang 10.4. Quan h~ gii1a cilc chi tieu chat 1I1(;1ngbe m~t va cae thong so cong ngh~ khi giacong bang phllC1ngphilp bien d~ng dec.
~" chi tieu 89 nhap nh61 Muc d9 bien~ chat ILiqng be mal sau cling B
Thong so '~'~':" ':,:I gia cong Rz
(kG/mm2)
c6ng nghe ~ (~m)
Chieu sau
bien cCtng h
(~m)
89 song H(I,m)
Kieh thLfacthay doi
"d (I,m) I
89 cCtng ban dauHB eua kim 109(
89 nhap nh6 ban
I
dau ella be m~tRbd (fIml
I Ban kfnh cau, con
I
lan thea tiet di$n dqctn:Jc, dLfang kfnh bi
Ian r (mm)I
2
5
6
~r~lj~~I~ ~~ hMI~l'~I~. 18!" Il
h/"" IH ~ IM/ II3 LlIc9
iac6ng P (kG) LV L ~ ~ ~
p p p p pi
1\,-1< 1'--, I~ ~r r r r r
(.<z )) 18" I~ IN / IJ-='--
BLioclien 5 (mm/vg) ~ ~ L::::::::::::. ~ ~S S s s, S'
(\ 18r i
h
/ I~ IM~,'56 bLiocgia c6ng n ~ L L L--= L
n n n n n
, m"'i:::,;"'" I~I'~ I'~ r'-----u ~ v. "v"". v v
CONG NGHE CHE TAO MAY 359
. Bimg 10.4 t6m tit quan h~ giii'acac chi tieu chat luang be mat va cac thongs6 cong ngh~ khi gia cong bang biEn dilng deo. Tu bang d6 thay r6 tinh chat phituyEn cua nhieu duang cong quan h~. Dieu d6 cling n6i len vi~c chon cac thongs6 cong ngh~ t6i lm la rat quan trang cua phuang phap gia cong nay.
Dl)ng cu gia cong biEn dilng &0 c6 nhieu chung 10ili,c6 th~ tham khao anhfrng tai lieu rieng ve van de nay. BiEndang gia cong CO ban trlnh bay a trenc6 th~ dung d~ gia cong mi!t ngoai, mat trang, m~t ph&ng, mat djnh hlnh.Thu(lc 10iligia cong biEn dang deo con co th~ k~ toi nhu phuffi1gphap phun bi,phun cat voi muc dfch nang cao d(l Silch, tinh chat co Iy lOpbe mat rna kh6ngtang do chinh xac nen khong trlnh bay a day.
,,::.. ? A
11.1. GIA CONG BANG TIA'LVA DIEN
. Ban ehat ella phuong phap la phong tia lua di(\n M'anmon kim loai khitruyen nang luqng qua ranh dah di~n. Phuong phap nay duoe dfmg d6 gia eongcae 16hoi.iecae be mat eo bien dang bat ky tren cae ehitiet tll'hqp kim elmg vathep nhi(\t luyen (eae bo khuon, eae van keo sqi, eae dung elJ dt, v.v...),Mdtdlit vi.itli~u eling V.V ...
Hinh I I:1la sod6 nguyen Iy eua may phat xung RC trang may tia Ilia di(\n(hinh 11.2) d6 gia eong 16va cae mat djnh hinh.
May phar xung RC (cae thong so quan trang la R- di(\n Ira va C- dungIuqng) eo cau tao g6m ngu6n di~n I, clien tra 2; tu di~n 3 va cae di~n cue 5, 6
Trang chuong nay chUng la se nghien clm cae phuong phap gia cong mai,chung da duqc ling dlJng f(~mgrai trang thlJc te san xuattll' sau dai chien the giaiI3n thu hai.
Di.ic.di6m cua cae phuongphap gia cong nay Ia chUng co th6 gia congquqc cac vi.itli~u rat cling hoac rat mem ma bimg cac phuong phap gia cong cokhOng th6 thuc hi~n duqc. Ngoai ra, chUng co th6 gia cong duqc nhfrng biendang rat phuc t':ip.Dieu nay d':it duqc trang hau het cac twang hop b~ng sudlJng nang luong di~n, nang luqng h6a hoi.icnang luqng co khf trl!c tiep trangvung gia cong. Neu cenang luqng di(\n tae dong vao vung gia cong thi no se InJthanh nang luong nhiet, nang luqng hoa hoac nang luqng co khf d6 pha hllYluqng du gia cong.
360 Chuang l1:.Cilc phuang philp gia cong tinh ...
ChUdng 11
CACPHVONGPHApGIA CONG TINHBANG E>IENVAT LY. .
VAE>IENH6A
CONGNGHECll TAO MAy 361
Hinh 11.2. May gia cong tia Ilra di~n.
2- 6i$n trd: 3- tl,l 6i$n; 4. b9 dieu chlnh JLfqng ch~y dao; 5- di$n evedl:JnQc(,J;7- be chua dung d[ch va chi tiet g1a cong; 8- d6 ga;
9- 69n9 Cd di$n; 10, 11- CaG dau day.
Hinh 11.1. So do nguyen Iy ella may phal xung Re.1- nguon di$n; 2- di$n tra; 3- tl,l di$n; 4- b9 dieu chlnh
lL1qng ch~y dao; 5, 6- cae di$n el,l'e; 7- b~ chU'a dung d[ch
va chi tiet gia congo
10
9
J2
7
5
duO'cngam trang dung djchcach di~n. Dung cll di~n cuckhi gia cong b!ing tia Illadi~n luon luon la catod (q(Cam) chi tiet gia cong la anod(cll'c duang). Khe hi1 gitlacac di~n cUc phai luon luonco djnh. Khe hi1 co djnh nayduqc be?di6u chinh chay daotu de?ng4 dam bao. Khi haidi~n cll'c tien lai giln nhau(khe hi1 du be) thl gifrachung xuat hien tia lua di~n,choc thung lOp cach di~ngifra hai di~n cll'c, tao nenranh diln dicn. Luc naynhi~t de? i1 vung giacong len t&ihang ngande?,lam n6ng chay vadot chiiy philn kim loaitren b6 mat gia cong(wc duO'ng) va t\lo rahlnh dang theo hlnhd\lng cua di~n. cUcdllng cll (cuc am).
H1nh I 1.2 cho tathay khil nang djchchuyen cUa chi tiet giacong va di~n cuc d~mgCll (cac ky hieu cGngtuang tll'nhu tren hlnh11.1). Be chua 7 (cungv&i chi tiet gia cong)duqc nang len nhade?ng ca di~n 9 thong
362 Chuang 11: Cae phuang phap gia eong tinh ...
qua b9 truy6n dai va b6 truy6n true vitoDi~n cuc dl1ngcu 5 co th~ dich chuy~nbang tay theo ba phuang vuong goc vai nhau va duac ceidinh bang do ga 8 (doga 8 duqc Hip tren eing truc chinh ella may). Dong di~n hai pha duac neii vaimay qua cac dau day II, can dong di~n ba pha duqc neii vai may qua cac dauday 10.
Di~n cuc dung C~Ico mat dau thuang duqc che t'.'o tu cac v(\t li~u nhudong thau, d6ng vang, gang, nhom va doi khi cii vonphram. Khi gia cong tinh16, duiJng kinh clia eli~n cuc dung cu can Iiiy nha han kich thuac yeu caukhoang 0,05 -;-0, I mm. Tuy thuoc vao che el9 gia cong, do chinh xac cliaphuang phap co th~ dat tu:tO,3 c1€n:to,OI mm, can d9 bong b6 m(\t nam trangkhoang cap I -;-7.
Moi truiJng gia cong (dung dich) bang tia lua dien la dau hoa, dau bien thehoac co th~ gia cong trang moi twang khong khi, tuy nhien tnrang hqp n,,,' cohi~u qua rat thap.
Nhuac di~m ella phuang phap gia co~g bang tia lua di~n iiInang suat tIl:ip(kho;'mg 800 -;-900 mm'/phut khi gia cong thep), tieu hao nang luang dien Ian(10 -;-17 kW/giatren I kG tn;mg luang kim loai eluqc boc eli)va hao man dungcu Jan (khoang 25 -;-50%, doi khi 100% th~ tieh kim lo'.'i eluac boc di).
11.2. GIA CONG BANG XUNG mEN
Gia cong bang xung di~n cung la mot phuang phap gia cong kim lo'.'i bangphuang phap an man eli~ncuC.Gia cong biing xung di~n khac gia cong bang tiaIua di~n a vi~c su dl1ngmay phar xung lo'.'i khae va thai gian clia cac xung xayra lau han. Do elocae xung co th~ t'le el9ng theo mqt phuang ceidinh el~huangtoim b9 nang luqng van viec boc taeh kim loai, nang cao hi~u qua clia qml trlnhva giam hao man eli~n cl1cdl1ng C~1.Ngoai ra, thai gian ella cae xung x"y rach(\m cho phep giam dang k~ nhi~t d9 a vung gia cong.
Di6u nay cho phep dung vat li~u graphit (than) d~ lam di~n cl1cdung cu.Dung di~n cI1cdung cu graphit co th~ tang duac che dq gia cong (tang nangsuat gia cong).
Mot sei d(\c di~m khac nIta clia gia cong bang xung di~n la cuc dUOl1gladung Cll. can cuc am la chi tiet gia cong va moi tnriJng gia cong (dung dich)khong phai la dau hoa ma la dau bien the ho(\c dau diezen.
Gia cong bang xung di~n co hi~u qua cao khi boe tach kim loai tren di~n
CQNG NGJ-$ CHi" T1\0 MAy
•
363
J
+
Hinh 11.3. Cae vi dyU'ng dl;lng phU'dng phap gia cong bang tia lila di~nva xung di~n.
a} rut dao b! gay ra khoi chi tiet gia cong; b) t~ng 69 ben eua dao;
c) gia cong m~t sang; d) khac chfJ tren v~t Ii$u kim lo~;:
e) khac chO' trEJnv$t li~u phi kim; g) mai dyng Cl,I ht;1p kim cU'ng;
h) phu lop kim IOi?i; i) che ti?O b9t kim IOi?i.
1- chi tiel gia cong (tren hinh 11.3a co them dao b[ gay can dLf9C lay ra); 2- dung d!ch (m6i
trLlang gia cong); 3- di$n eVe dl,mg cy (tren hinh 11.3i dyng cl,J dLf<;JCd~p VI:Jnthanh bqt); 4- may
phat xung; 5- may rung; 6-lop dau; 7-1op kim lo?;; 8-lop kim lo?i dLfqc phil.
tich rqng (t6'i IOOx100mm) VI n'lIlg suat tang len dang ke. V6'i clll1g mot chi" dogia cong thl phuong phap xung di~n co nang suat boc tach kim loai trIOnm()t
364 Chuong 11: Cae phuong phap gia dIng linh ...
d<1Jlvj di~n tich cao h<1Jlphu<1Jlgphap tia liIa di~n khoimg 8 -;. 10 I;ln (khoimg8000 -;. 10000 mm'/pMt).
Gia c6ng biing xung di~n cfing nhu tia lira di~n duqc dung d<! che t~okhu6n d(\p, khu6n ep nhua, v.v ...
ffinh I 1.3 la mqt 'so so d6 gia c6ng biing tia lira di~n va xung di~n.
11.3.GIA eONG BANG m~N eVe DAy
5
I
I 'I.. III ,
Hinh 11.4. Sd do gia eong b~ng di~n elfe day.
1¥ phoi; 2, 7- CaG con I()n dan huang; 3- day di~n cl,fc;
4, 5. CaG cu<,?nday; 6- duBng chep hinh.
Di~n Cl!Cd~y la phuongphap duqc dfmg d<!gia c6ngcae chi tiet co d6 cling cao.Trong trlIOng hqp nay di~ncl!c la m6t d~y d6ng,v6nphram ho(\c mol ipden(hlnh 11.4). Ph6i I duqc gatren ban may co kha n~ngdich chuy<!n di I~i theo haihuang vu6ng goc vai nhau.D~y di~n cUc 3 (hay di~ncUc d~y) duqc chuy<!n titcuqn d~y 4 sang cuqn d~y 5nha m6t dqng cO chuyendung. Cac con I~n di\nhuang 2 va 7 duqc dung d<!gifr d~y di~n cl!c tU<1Jlgdoiso vai ph6i I. Qua trlnh dtranh prophin duoc thl!c hi~n theo ,ctu6ng 6 ho(\c theo chu<1Jlg trlnh ph;ln m6mcua may. Du6ng 6 co th<!'duoc kt;p th(\t ho(\c dan (Mng keo) tren ph6i.l.
Dung m6i (dung dich) M gia c6ng la d;lu hoa ho(\c nuac. Trong trlIanghqp dung dau hoa thi ph6i phai dut1c ng~m trong dau hoa, con trong trlIOng hqpdung nuac thl can phun tia vao vung gia c6ng.
Uu di<!m chinh cua phuong phap"la dq chinh xac gia c6ng cao, ket cau cuamay d<1Jlgian va co kha n~ng tu dqng hoa nguyen c6ng.
Phu<1Jlgphap nay duqc dung d<!gia c6ng cac ranh co dq chinh x~c cao, giac6ng cac cam dia hqp kim cling, gia c6ng cac du6ng chep hlnh, cac khu6n mauva cac lo~i banh rang tr\' r~ng thing an kh6p trong va ngoai, v.v ...
CONG NGHi;: CHi" TAO MAY 365
Nang suat cua phuang phap duqc xac dinh biing t6c di? tang di~n tich cuaM mat ranh F (mm"/pMt):
L.HF=-
T(11.1)
a day: L- chieu dai ranh (mm); H- chieu day cua phoi (mm); 1:- thai giandt ranh (phot).
Dung mai co anh hUOng160 d€n do 6n djnh va nang suat gia congo Dauhoa va nuac co do nh6t va mat di?khac nhau rat it nhllng tinh dan di~n cua nuac160han tinh dan di~n cua dau khoang 40 Ian.
Khi dung dung moi la nuoc cat, nang suat gia cong cac kim loai milu(d6ng, niken, nhom, v.v...) dat 10 .;- 20 mm'/pMt, nang suat gia cong thep(thep ket cau, tMp d~ng c~, tMp khong gi) d~t 5.;- 8 mm'/pMt va nang suat giacong hqp kim dmg (BK8; BK20M) dat 6.;- 12 mm'/pMt.
Di? chinh xac gia cang co thi! dat 0,2 .;-0,3 mm. Do chfnh xac nay phuthuQc vao cac yeu t6 sau day:
- Sai s6 cua h~ th6ng do cua may.- Sai s6 cua quy dao chuyi!n di?ng cua ban may.- Rung dong cua may.- Do cling vfmg cua may.Be rong cua ranh b (mm) duqc gia cong biing di~n cuc day co duang kinh
d (mm) duqc xac djnh theo cong thuc:
b = d + 2a (11.2)
a day: a- khe ha mot phia giiIa day di~n clfCva mat ranh (mm).Ciln nha riing khi gia cong chi tiet co chieu day 1M (>30 mm), ranh a giiIa
co M rong 160han a hai dilu, nghia la xuat hi~n sai s6 hinh dang, duac goi la dotang tr6ng. Sai s6 nay co thi! duac giam nhi'>-die~ chinh d\lng C\ldung huangkeo cang day di~n clfc.
11.4. GIA C6NG BANG DI~N TIEP XUC
Dijc diem cua phuang phap gia cong nay la trang thai gian ngiin ph6ngdi~n h6 quang duac t'!o ra do dich chuyi!n. nhanh (quay nhanh) ella dien clfcdung c\l khi no tiep xoc vai be mijt gia cong (hinh 11.5).
Phuang phap nay co nang suat va hi~u qua rat cao khi gia cong tho nhu tily
366 Chuong 11: Cac phuong philp gia cong tinh ...
b)
I ?
Hinh 11.5. Cae so do gia cong bang di~ntiep xuc.a- tay s<;J.chgi sat; b- cat ph6i; c- mal m~t ph~ng;
1- chi tiet gia cong; 2- dung d!ch gia cong; 3- di~n cL!c dl,mgCt,1; 4- di~n ngu6n.
gi silt, dt dUt, lam sach vat duc v,v, Do chfnh xac clla phuong phap co the datduqc cil'p4-5 va d<>bong be m~t: cil'p 1-2.
Khi dt phoi va mai m~t phling di~n cuc dung cu (cuc am) la dia kim loaitil thep cacbon thuang (hlnh 11.5 b, c) quay vai t6c d<>30 -7- 80 m/giay con khitily sach gi silt di~n C\ICd\lng cu la ban chai silt (hlnh 11.5 a).
Khi co dong di~ri til ngu6n di~n 4 di qua va khi d\lng C\l3 tiep xuc vai chitiet gia cong, be m~t kim loai bi nung nong va cac phan ttl kim lo~i hoac gi siltbi nong chay r6i duqc tach ra kh6i be mat gia cong (nha dung C\lquaynhanh).Dung djch 2 co tac d\lng giam nhi~t d<>va tang hi~u qua gia congo Dung dichgia cong (mo; truang gia cong) co the la d~u cong nghi~p, nuac hoac khongkhf. Qua trlnh gia cong duqc thuc hien vai di~n the 10 -7- 25V va ap Ilfccua di~nc,!c d\lng C\l len chi tiet khoang 0,3 -7- 0,5 kG/cm2 Nang £uil'tgia c6ng cuaphuong phap co the dat 7.10' mm3/phut.
Nang suat gia cong bi giai h~n bi1iu-ngsuat du va vet nUttren be m~t bi1iVItang thai gian tac d<>ngcua cac xung se lam cho nhi~t do dt tang va tang chifusau truyen nhi~t (nguyen nhan gay ra u-ngsuat du va vet nUt tren lap be m~t).
Neu thay d6i che do gia cong co the d~t d<>bong be m~t tai cap 8, tuynhien trang truang hqp nay cling kh6ng the tranh duqc cac vet nUt,
Vai che d<>gia cong thap co the du~g phuong phap nay dela phling cac be
C6NG NGHE CHI.'TAO MAy 367
m!\t gia cong tren may ti~n bttng mot dung cu chuyen dung ho!\c de mai tinhd~ng cu coit,v.v...
11.5.GIA eONG BANG eve DUONG eo KHI
Gia cong bttng ClfCduong co khi la qua trlnh bao g6m cac phuong phap giacong di~n an mon va di~n h6a. Neu tang cong suat a vung gia cong thl tinh chatclla qua trlnh giln vai di~n an mon, con khi giam cong suat thl tinh chat clla quatrlnh giln vai di~n h6a. Gia cong bttng clfc duollg ca khi duqc dung de coitcacvil.tli~u cUng, cac vil.tli~u kh6 gia cong bttng coitgot, d6ng thai duqc dung demai dao hqp kim cUng, mai cac m!\t phi\.ng,mat tm va nhi1\ucong vi~c khac.
Hinh 11.6. So do cat kim IO{libang eve dlldng cd khi.
1- di$n cl/c dl;Jngcy; 2- chi tiet gia cong; 3- dung m6j~
Qua trlnh gia cong duac thlfc hi~n trang moi tflloog dung djch natri ho!\cdung djch mu6i (chi khi mai tinh). Hinh 11.6 la sa d6 coitdill kim 10(libttngphuong phap clfc duang co khi tren may chuyen dung.
O1i tiet gia cong 2 duqc k(Opchil.ttren ban may (clfc duong) con d~ng cu lam(it rna quay I (cuc am). D~ng c~ duqc djch chuyen tai chi tiet gia cong duai m(itap Ilfc nho r6i tllai dung moi 3 vao vilng tiep xuc giua cac di~n cUc (chi tiet giacong va dung c~). Nhu vil.y,giua cac di~n c,!,cngoai hi~n tuong an mon di~n conxay ra qua trlnh di~n h6a lam cuc duong (chi tiet gia cong) bien thilnh dung djch.
D~ng c~ quay vai t6c d(i vong 15 """20 m/giay c6 tac d~ng d~y lap mangdung djch va cac hat nho kim 10(lira khOi vilng gia congo
Nang suat coitclla phuong philp phu thu(ic vao che d(i gia congoLuong kim
368 Chuang 11: Cae phuang phap gia e6ng tinh ...
lo~i duqc boc tach t6i da trbng m(it phut co thi! d~t 6000 mm. Do bong be matsau khi gia cong dat dip 2 .;-4.
11.6. GIA CONG BANG mENHOA .
Chfif di~n phan
e
Hinh 11.7. Sd do khoan bang di~nh6a.1- chi tiet gia cong; 2- 6ng dong; 3- 16xo.
Hinh 11.8.So do danh b6ng b~ng di~n h6•.
1- chat di~n phan; 2- chi tiet gia cong; 3¥ di$n cl/c
ctyng cl,l; 4, 6. dlnh va day nhap nh6 trem be m~tph6i; 5- nguon di~n.
54
J
o
z
21
Ban chat clla phuang phap giacong nay la khong co sl)"tac d(ing cakhi clla dung c~ tai be m~t gia congo
ffinh 11.7 Ia SO' d6 khoan bangphuang phap di~n hoa.
Chi tiet gia cong I la anod (cl)"cduang) can dung c~ la 6ng d6ng 2(cuc am) duqc b9c cach Iy vai benngoai va duac an xu6ng chi tiet giacong bang 10 xo 3. Duai mot ap ll)"cnao do, chat di~n phan chay qua 6ngd6ng, t\t0 ra khe h&nh6 gifra phoi vadung c~, do do no diiy nhfrng hat kimlo~i nh6 (hay dung dich) cila phoi(cuc duang) ra ilgoai. Nhu v~y, 16tren phoi (chi tiet gia cong) duac hlnh thanh.
ffinh dang cua 16phil thuoc VaGhlnhd~ng clla di~n cuc d~ng C\l. Khi khe hbgifra cac di~n cuc nh6 va dong dj~n phan manh, mat do dong di~n co th~d~t 200.;.- 300 a/cm2
, can t6c d(iboc tach kim 10\ti theo chieu daitai 6 mm/phut. Do bOngbe mat giacong d~t cap 8 - 9, can do chinh xacgia cong khm\ng :!:G,02mm.
Gia cong bang di~n hoa canduqc dung d~ danh bong be m~t(hlnh 11.8). Chi tiet gia cong 2duqc d~t trong b~ chua chat di~nphan I. Khi n6i ngu6n di~n 5 vaid~ng cu 3 va chi tiet gia cong 2,dinh va day nhap nho 4, 6 dAndAnduqc san phiing. Ta thay cac
CONGNGH~ CHISTAO MAy 369
3
Hinh 11.9. Sd do mai di~n h6a - cd khibang da mai trung-tinh.
1- da mai kh6ng dan di$n; 2- chi tiet gia
c6ng (clfc dlfdng): 3-.6ng (ClfCam).
duang luc do di~n cuc tao ra deu tap trung huOOgV110 cac dinh nhap nho 4, dod6 q\c dinh nay duqc san ph&ngnhanh hon cac day 6. Do b6ng be mat gia congc6 the dat cap [2 -7- [3.
Phuong phap danh ,bOngb!ing di~n h6a c6 nhi1'nguu diem.sau:- C6 khil nang danh b6ng be m~t cling.- Khong c6 bien d,:,ngva thay dbi diu tnk 16pbem~l.- C6 kha nang tl1dong h6a duoc qua trlnh gia congo- Nang suat gia cong cao.- Giam nh<;dieu ki~n lao d(\ogcua cong nhan.
11.7.GIA CONG BANG f)l~N H6A - COKHI
Gia cong bftng di~n h6a - co khi dU9"cdung chu yeu de mai kim loai va hqpkim cling. Phuong phap c6 nang suat cao gap 2 Ian so vai phuong phap maithOng thuang. C6 hai phuong phap mai b!ing di~n h6a-co khi: ,
- Dung da mai dan di~n.- Dung da mai trung tinh (khOng dan di~n).
Trang truang hqp thu nhat nguai ta dung da mai da.n di~n. Nang suat giacong ella phuong philp c6 the dat 1000 mm'/phul. Do chihh xacclla kich thuacgia cong dat cap 2, condo bong be mat gi~ cong dat cap 7 -7- R, doi khi cap10 -;-12 (khi luqng du gia cong 0,01 -;-O,O$mm):
UU diem ella p[urang philp la co khiinang mai duqc bat ky kim [o,:,inao, kh6ngphu thu6c vaod(\ cLInghay d(\deo vakh6ngco phong dien h6 'luang hay tia lua di~n.
NhuO'cdiem ella phuong phap: matdo dong di~n 100 doi hoi phai co congsuat nguon di~n 100 va tieu. ,hao chatdi~n phan 100. Phuong phap'[1ay duqcdung de mai ranh thoat phpi: tren cacd\lng cu.hqp kim cling va mai nJ-:ieuloaichi tiet hqpli:im cung khac.
H1nh 11.9 111so do mai di~11hoa -\ .co khi b!ing da mai trung tinh (da mai,khong da.ndi~n).
24 - CNeT
11.8. GIA CONG BANG CHUM TIA DIEN TV
Chili di~n phan ehay qua 6ng 3 tai M m~t cua chi tie't 2. Da mai trung tinh1chi c6 nhi~m Vl,l tach nhfrng h~t nhc kim lo~i t~o fa do philn frngdi~n h6a til Mm~t chi tie't gia c6ng. Qua tdnh mai duqc tie'n hanh vai che' d9 sau day: ap ll!cfieng cua da trong khoang 0,575 kG/cm', m~t d6 dong di~n 0,571,2 a/cm', t6cd6 vong cua da mai 20730 m/giay. D9 chinh xac cua phuong phap d~tcilp2 va d6b6ng M m~t d~t cilp 8 7 9.
Phuong phap nay duqc dung chu ye'u de mai m~t ngoai va de mai kh6n 16.Phuong phap cling c6 nhfmg uu, nhuqc diem nhu mai biing da mai dan di~n,nhung chi phi da mai thilp hon va kh6ng doi hOi phai c6 CI10ngde?dong dienm~nh.
3
2
1
\,1=+
--Hinh 11.10. sa do gi. cong b~ng
chum tia di~ntu.1- cl/c am; 2- h~ thong t$p trung chumtia: 3- buong chfm kh6ng; 4- chi tiet giacong; 5- h~ thong danh nghi€mg chumtia; 6- thou kinh tlI; 7- h~ thong quang
h9C: 8- cLic dLiong.
Chuong 11:Cae phuong phap gia e(Jngtinh ..,
Phuong phap nay duqc dung de giac6ng thep nhi~t luy~n, hqp kim cfrng, kimlo~i kh6 gia c6ng nhu: v6nphfam,molipden, titan, tantan, v.v... d6ng thai degia. c6ng kim cuong, da h6ng ngqc, th~chanh va cac v~t Ii~u kh6 gia c6ng khac.
Ban chilt cua phuong phap gia c6ngbang chun tia di~n tu nhu sau: chi tiet giac6ng 4 duoc dat trong mN bu6ng chankh6ng 3 (hlnh I I.l 0), m9t chum tia di~n tuc6 t6c d9 va d9ng nang Ian duoc t~p trunghuang vao M m~t cua chi tie'tgia c6ng, nungn6ng n6 va lam b6c hoi vat li~u gia c6ng.
Ngu6n sinh fa di~n tu tI! do th6ngthuOng la m9t sqi day v6nphfall'l 1 (clfcam). Nang luqng cao cua cac di~n tu d~tduqc nha di~n the' cao duqc t~o fa bang clfcduong 8. Cac di~n tu chuyen d9ng (t~ptrung thanh chum tia) huang tai chi tie't giac6ng vai t6c d9 gan bang t6c d6 cua anhsang.
DuOng kinh cua chum tia sau khi di
370
CONGNG~ cRt TAO MAy 371
1- h$ thong danh nghieng chum tia;2- ph6i tam.
Hinh 11.11. SCIdo cilt bien d~ng b~ngchum tia di~ntu.
t I
/1/ )1-
t /1 t /
t /t /t
qua h~ th6ng tap trung 2 va thau kfnh ttr 6 co th~ d'.\t tai phan tram ho~c phannghln mm, con m~t di) cong suat co th~ d'.\ttai vai nghln kW tren I mm2 Nang.hrqng tac dong duO'cdo Mng cae xung co thai gian 10" -i- 10.4 giay. Khi g~p b6m~t gia cong, nang luqng cila chum tia di~n ttr chuy~n thanh nhi~t nang vanung nong cue bi)l6'p b6 m~t gia cong. Neu a vung tiep xuc trl!c tiep cila chumtia vai chi tiet gia cong nhi~t di)len tai 300 -i- 4000' C thl a cach do kholmg IJ.!mnhi~t do khong vuqt qua 300' C Cach truy6n nhi~t nhu v~y cho phep gia congbat ky v~t li~u nao rna khong Imh huangden cau tfllc cila vat li~u a vung ngoaigia cong. D~ quan sat qua tflnh gia congnguai ta Hipthem h~ th6ng quang h9c 7.H~th6ng 5 co tac dung danh nghiengchum tia di mi)t goc mong mu6n.
Can nha dng d6i vai nhi6u loai v~tli~u chi6u sau tham nh~p cila chum tiadi~n ttr (chi6u sau gia can g) co th~ 16'0gap 100 Ian duang kfnh. Nhu yay, chumtia t~p trung co duang kfnh 0,01 mm chophep eftt diit tam day I mm. B~ng chumtia di~n ttr co the gia cong 16neu dung h~th6ng danh nghieng chum tia 5 tren hlnhI L 10 (xem h~ th6ng I tren hlnh lUI)ho~c CO'cau djch chuy~n pb6i tlIO'ngd6iso vai chum tia (ban chCithap) d6ng thaico th~ eftt diit va phay cac m~t djnh hlnhtrong cilng nhu ngoai hoac eftt bien dang tren phoi tam 2 (hlnh 11.11).
Chu ky gia cong chi tiet tren cae may co sir dung chum tia di~n tir co theduqc tl! di)ng hoa hoac di6u khi~n theo chuO'ngtrlnh s6.
11.9. GIA CONG BANG CHUM TIA LADE
Qua tdnh gia cong Mng chUm tia lade xay ra tlIO'ngl1J nhu qua tdnh giacong b~ng chum tia di~n tll va cilng duqc str dung vai cung muc dich m~c ducac ngu6n nang luqng cila hai qua tdnh nay hoan toan khac nhau. Khi gia congb~ng chum tia lade ngu6n nang IUO'ngsinh ra do may phat luqng ttr quang hochay con goi la may phat lade.
May phat lade la mi)t thiet bj pMt ra chum anh sang dO'nsik co tfnh dinh
372 Chuang 11: Cae phuang phap gia dIng Hnh ...
hu6ng cao, co bu<'Icsong rat ngiin nen co the dung mi?t h~ th6ng quang hoc detap trung no tren mi?tdi~n tich rat nh6, co milt di?nang IUO'ngrat cao, co thedf.lt,t<'liIOOOkW/mm-.
ffinh 11.12 la m6t dang may pMt lade.Nguon di~n c6ng nghiep I qua bien the va niin dong duoc nap vao h~
th6ng tu. Di~n ap t6i da cua tu 1a2 kV de di(\u khien sl! phong di~n t<'liden,phatxung 3 d(\t C! trong b6 phan phan xa anh sang 2. Bi?ph(\n nay co dang hlnh tru.v<'litiet di~n milt dt ngang 1ilelip. Khi den 3 pMt sang, toan bi?nang lUO'ngset(\p trung tf.livi trf co dilt thanh hong ngoc 4. Nhfrng ion Cr+3 cua thanh hongng9c bj kich len muc nang IUO'ngcao, khi t\lt wong chung se pMt ra nhungIUO'ngtiI. Nha h~ dao di?ng cua cac gUO'ngph&ng5 va 6, nhung Iuqng tiI nay sedi If.linhi(\u Ian qua thanh hOng ng9c va kich cac ion Cr+3 khac de roi cung
4. 10
+l~S
Bq phfjn cung capva cJieu khif/n dif!n
7
8
Hinh 11.12. SCIdo nguyen Iy cua may pha! lade.1- b9 ph~n dip di~n; 2- b(>pht;ln phan x~ anh sang: 3- den phat xung; 4- thanh,hong ng9c;
5,6- cac gLiong ph~ng; 7- h$ quang h9C; 8- chi tiel gia c6ng; 9- ban may.
CONG NGHE CHE TAO MAY 373
phong ra chum tia luqng tiroGuang 5 co di? philn Xilanh sang gan 99%, conguang 6 gan 50%. Nha do, mot mat ta van nhan duqc chum tia lade i':Jphia duai,mi).tkhac khoang I% chum tia phat ra qua guang 5se duqc te bao quang di~n10 thu lai va qua h~ thong chuy<\nd6i ta biet duqc nang luqng cua chum tia diiphar ra khoi may. Chum tia nhan duoc qua guang 6 se duqc ti.\p trung bi':Jih~quang h<;>c7 va tac d~ng len chi tiet gia cong 8 (dat tren ban may 9) co kha nangdi chuy<\n toa di? theo ba phuang X, Y, Z.
Khi ti.\ptrung tia lade vao vj tri gi2 cong can ch<;Jnh~ thong quang hoc vache di? gia cong nhu nang luqng chum tia, thai gian xung tac dung cua chumtia, tieu cu cua he thong quang h<;JCva so xung lade.
Qua trlnh tac d~ng cua chum tia lade vao V! trf gia cong duoc chia ra cacgiai doan sau:
- Vi).t li~u gia cong hut nang luang cua chUm tia lade va chuy<\n nangluqng nay thanh nhi~t nang.
- Dot nong vi.\tli~u gia cong tai nhiet di?co th<\pha hong vi.\tlieu do. GiaidOilnnay Ung vai qua trlnh truy6n nhiet trang vi.\triin ,tuy~t doi bi giai hiln v6mi?t phia theo phuong tac dung cua chum tia k<\til M mi).ttac dung.
- Pha hong vi.\tli~u gia cong va dily chung ra khoi vung gia cong. GiaidOilnnay Ungvai qua trlnh truy6n nhi~t rnaMmi).ttac d~ng luon luon thay d6itheo phuang tac dung cua chum tia lade.
- Vi.\tli~u gia cong nguoi dan sau khi chUm tia lade tac d~ng xong.Gia cong b:lng chum tia lade rat co hi~u qua doi vai 16nho. Duang kinh 16
nho nhat co th<\dat 4 f.lm.Sir d~ng chUm tia lade co th(\ gia cong duqc cac vi.\tli~u khac nhau nhu kim 10ili,thilch anh, kim euang, rubi, V.V ... Chi6u sau 16giacong co tM dilt 12,7 mm. Khi gia cong duang kinh 160,1 +0,2 mm thl di?chinhxac co tM dilt 2 - 5 f.lm.
11.10. GlA CONG BANG SlED AMDao di?ng duoc thl!c hi~n trang mot moi truang nao do duoc g<;>ila sieu
am, neu tan so cua no VUo1 qua tan so rna tai con nguai co iM hap thu duqc.Thong thuang dao dong sieu am co tan so cao han 16 + 20kHZ.. .
Dao di?ng sieu am duqc tilo ra bi':Jimot thiet bi chuyen dimg g<;Jila mayphat sieu am. Nguyen Iy hOiltdong ella no dl!a tren hi~n tuqng "co ngiin nhi~mtu", co nghTala khil nang cua mi?t so kim 10ili(coban, niken va cac hqp kim cua
9
7
8
1
Chuang 11: Cae phuang phap gia eong tinh ...
Hinh 11.13. Sd do nguyen lyocua thic't b! gia cong bang sieu am.1- nguon di$n; 2- may phat sieu am; 3- ~9ph~'mkhuech d~i; 4- be? ph~n
n~ln dong; 5, 9- cae nam cham; 6- ty di~n; 7- thanh dao d909; 8- dl:mg Cl,I;
10- dung mol.
374
chung) co ngin kfch thuoc duoi tac dung clla tu truang va khi tit truang mat dikfch thuoc clla chung lai tra Ii!i trang thai ban dau. Nhu yay, ne"uco mqt thanhkim l0i!i (coban,niken va cachqp kim cllachUng) duacb9c trang mqtcuqn day, khicho dong di~nxoay chi6u diqua cuqn daydo, dong di~n seti!o ra mqt tutruang co tan sobang tan so daodqng clla thanhkim l0i!i do (lucdai ra, Juc ngin Ii!i), nha do rna ti!0 ra duqc dao dqng sieu am.
Ne"uthanh kim l0i!i phat dao dqng duqc noi voi mqt dVng cv thi dVng cv sedao dqng voi cung tan so clla thanh kim l0i!i do.
Hlnh 11.13 la sa d6 nguyen ly clla thie"tbj gia cong co co Slrdung daodqng sieu am.
May pMt sieu am 2 duqc noi voi ngu6n di~n xoay chi6u I, tan so sieu amduqc khllfch di!i nhabq phan khue"chdi!i 3. Tltbq ph~n khue"chdi!i 3 dong di~ndi theo hai huang: mqt toi cuon day clla thanh pMt dao dong 7 va mqt toi bqnin dong 4. TV di~n 6 duqc lip song song voi cuqn day clla thanh phat daodqng 7.
Dong di~n mqt chi6u tit bq nin dong 4 di toi cac cuqn day clla cac thanhnam cham 5 va 9 de tao ra tit truang. Nhu v~y, tit truang ti!0 ra di6u ki~n diithanh 7 dao dqng voi tan so sieu am. Dao dqng clla thanh 7 di qua bq bie"ntocde tang bien dq r6i truy6n toi dVng cv 8. DVng cv 8 duqc che"ti!0 tu thep dVngcv khong nhi~t luy~n va eo tie"tdi~n tuang ling voi tie"tdi~n can gia congoBiendo dao dqng qua bq bie"ntoc thuang nam trang gioi hi!n 10 -i-l00 ~lm.
Qua trinh dt (hOtluqng du tit be m~t gia cong) duqc thl1chi~n bang dongdung d!ch hi!t mai 10 duqc phun vao vung giua m~t dau clla dung cv 8 va b6
CONGNG~ CRETAO MAy 375
m~t gia e6ng. Qua trlnh ci\t xay ra nho dao di:mgella dVng ev rna no kh6ng tiepxue v6i be m~t gia e6ng nhong I~i t~o eho cae hat mai co v6 s61an va d~p vaobe m~t gia e6ng. Vi v~y, phuong pMp nay dUQ'edung de gia e6ng cae kim lo~ieU'ngva gion, cae v~t li~u phi kim lo~i nhu kinh guong. Nang suat gia e6ngkh6ng ty I~thuan v6i tinh chat eelIy ella vat li~u. Nhi~t d(Jkh6ng Ian a vung giae6ng kh6ng lam thay d6i tinh eha't ella v~t li~u, kh6ng gay ra cae vet nUt vakh6ng gay ra sai s6 do bien d~ng nhi~t.
Phuong phap sieu am co the gia e6ng dUQ'e16co hl~h d~ng bat ky (chi phvthu(Je vao hlnh d~ng ella m~t ci\t ngang ella dVng e\l). D(Jehinh xae ella phuongphap dat ea'p 2 73, con d(Jbong be m~t dat ea'p 8 79.
Cae d~ng h~t mai dUQ'edung lit eaebit bo, eaebit silic. D6 h~t ella h~t maitang se tang nang sua't gia e6ng nhong )~igiam d(Jbong be m~t.
Gia c6ng cac b€ m~t cua chi tiet may bang cac phuO'ngphap ti~n, phay,khoan; chuot, '1l1ai,'v.v... dugc dile trung bang s,! CQxat cua cac luai cAtho~c damai vai'b€ m~tehi tiet trong suot qua trlnh gia congoTrong truang.hqp nay t(lora m9t h~ thong d9ng hQc khCp kin, bao gom: may" dao va chi tiet gia congoQua trlnh gia Wng xay ra cling vms,! nung n6ng va lung d(mg eua tat cil caechi tiet trong h~ thong cong ngh~ (may-dao-chi tiet-do gal.
D~ giam gia thanh gia cong va d~ 10(litruphUO'llgphap noi ding giua dJ!ngCJ!dt va cat cO'cau khac ella m<lYho~e do ga nguai ta dil c6 y tuang 'lP dJ!ngcae phuO'!lgphap gia cong mai. D6 la cac phUr1ngphap gia cong v~t li~u bangtia 'huac va tia h(lt mai ap I,!c cao.
12.1. GIA C6NG BANG TIAwac Ap u;c CAOTia nuac ap l,!ccao c6 th~ duge su dJ!ng trong'cac linh v,!c "' ..: day.1. CAtdUtho~c dt d!nh hinh cac M m~t kim 10(liho~c.phi ;;im 10(li.2. Khoan Iii bang tia nu&cap I,!c cao.
3. (]jIg dJ!ng tia nuac trong cong nghi~p lam s(lch b6 mat.
4. Vng dJ!ng tif, nuCictrong cong nghi~p khai thac mo.
5. Vng,dJ!ng tia:nuac trong ky thu~t dao duang ham.Cong n'gh~ cat bang tia nuac c6 nhung uu di~m so vai dt bang dao kim
10(linhu,sau:- Dao klln lo(lisau 1119tthai gian cat se bi c\ln,nhur.gtia nuac thi lu~n luon s~c.- Dab kim loai can pMi luon luon hU(I:';j I,:eo phuO'ng tiep tuyen vai
phuO'ngcat,>nh\1ng,tianuac lai khong ci\n djnh Imang chfnh xac.
376 Chudng 12: Gia cilng b~ng tia nuO'c...
Chlidng 12
"GIACONG BANG TIA NVacVA tIA HAT MAl Ap LVC CAO. .
C6NGNG~CHETAOMAy 377
- Dung dao kim lo~i rat kh6 d.t dQc theo eac duang cong, d,!-cbi~t laduang cong 15mcan tia nuac kh6ng phan bi~t hlnh dang duang bao.
- Mi~ng dt cua tia nuac rat manh, do d6 c6 thi! tiet ki~m dUQCv'!-tli~u.- Trang vung d.t toa nhi~t it, do d6 kh6ng lam bien dang v'!-tli~u gia cong.Linh v,!c ap dung cua tia nuac ap I,!c cao rat da d~ng va ri?ng riii, n6 c6 thi!
gia cong dUQcnhfing vat li~u rat mem nhung n6 cilng c6 thi! gia cong dUQcnhfing v(\t li~u rat C!lng.
Ca sa cua cong ngh~ gia cong bang tia nuac ap I,!c cao la di?ng I,!c hQccuadong tia rna trang d6 ap I,!c di?ng cua tia nuac la mi?t yeu to quan trQng c6 anhhuang truc tiep den qua trlnh gia cong. Yeu to nay I~i bi anh huang cua ap I,!ccua ban than thiet bj, cua khoang each til voi phun den be mat gia cong, cuakich thuac va hlnh d~ng cua voi phun.
Tuy v(\y, cong ngh~ gia cong bang tia nuac ap I,!c cao trang Hnh v,!c chet~o may van can mai me rna nhieu van de Iy thuyet va th,!c ti~n chua dUQcgiaiquyet hoac giai quyet chua tri~t di!. NhuQc dii!m chinh cua phuong phap giacong bimg tia nuac la kh6 kii!m soat di?chinh xa", ve kich thuac (khi gia congcae loai chi tiet) va gia thanh thiet bj can cao.
Di! nang cao hi~u qua khi gia cong nguai ta dung tia nuac c6 b6 sung h~tmai (gQi Ia tia h~t mail.
12.2. GlA CONG BANG TlA H~T MAl AI' Ujc CAO
Khi b6 sung h~t mai thl kha nang cong ngh~ cua tia nuac dUQCrna ri?ng r5r~t, C\lthi! la ngoai kha nang d.t v(\t li~u n6 can c6 thi! Upgd\lng 1i! khoan 16,mai va d:\nh b6ng be m'!-t.
Gia ccng bang tia h~t mai ap I,!c cao la tae di?ng cua tia dung dich g6mnuac va h~t mai tai be m'!-tgia cong.
Tia dung dich nay thong thuang du,?,cdAybang khi nen nham m\lc dichtang toc di?cua dong chay. Be m'!-tduac gia cong bang tiah~t mai khong c6 vetxuac nhu be m'!-tdu,?,cgia cong bang cac phuong phap khae (cae phuong phapgia cong c6 t~o phoi).
Tac di?ng cua h~t mai tai be m'!-tg;a cong khong lien t\lc rna mang tfnbchat xung (va d(\p). SOlan va d(\p cua cae h~t mai pb\l thui?c vao dieu ki~n giacong c\I thi! va chung co thi! d~t tai 2.10' -i- 25.10' trang mi?t giay.
Gia cong bang tia h~t mai la phuong pMp gia con:; ngui?i va be rn'!-tsau
378 Chuang 12:Gia cong b~ng tia nuac ...
khi gia c6ng c6 m(>tlap mong c6 d(>cung, d(>ben va d(>gion cao han lap kim10\liben trang. Chi ti€t duqc gia c6ng bang phuang philp nay cho phep nllng caotulli th9 ph"c V" khi tai tr9ng hilp th" duqc gill nguyen ho~c tang khil nang hilptlW tai trqng khi tulli th9 ph"c V" duqc gill nguyen.
Tilt ca cac qua trlnh gia c6ng ca deu lam tang nhi~t d(>avling ciit va chi ti€tgia c6ng, d6ng tl:,., 'em cho be m~t gia c6ng bj bi€n d;'lngdeo, trong khi d6 giac6ng bang tia h;'ltmai hllu nhu kh6ng lam thay dlli nhi~t d(>clla chi ti€t gia c6ng.
Ch€ d(>gia c6ng bi\ng tia h;'ltmai c6 the duqc thay d6i trang ph;'lm vi riltr(>ngtuy thu(>cvao d\lllg h;'ltmai, kfch thuac h;'ltmai, ty I~ clla h;'ltmai trongdung djch, t6c d(>va chieu dai clla tia (khoang cach gii1adau phun va be m~t giac6ng), g6c phun clla tia va cach ga dau phun.
Gia c6ng bflng tia h;'ltmai duqc sird"ng c6 hi~u qua d6i v6:icac chi ti€t c6. hlnh d;'lng phuc t;'lPbOiVIvai thOi gian gia c6ng giam, phuang philp nay chophep th,!c hi~n vi~c ca khf h6a qua trlnh gia c6ng be m~t va cai thi~n dieu ki~nlao d(>ng.Phu<1ngphap c6 the duqc ling d"ng trong san xuilt hang 10;'lttheo dllychuyen ho~c slm xuilt nho trang cac phan xuang ca khf.
Be m~t huac khi gia c6ng bflng tia hat mai duqc tdy s;'lch b"i, phoi, daunhan, axit va cac t;'lPchAtkhac.
12.2.1. Cae sa do gia eong Mng tia h~t maio
Hlnh 12:1 la cac sa d6 gia c6ng bflng tia h;'ltmai ap I,!c cao:- G6c phun a = 90' (hlnh 12.la).Trang huang hqp nay be m~t duqc gia
c6ng bflng tia va d~p.- G6c phun a = 0 (hlnh 12.1b). Trong twang hqp nay b~ m~t duqc gia
c6ng bflng tia truqt.
- G6c phuna = 0 -;-90' (hlnh 12.1c) ~b~m~t duqc gia c6ng bflng tia cheo.Khi gia c6ng v~t li~u gion nen dung phu<1ngphilp tia va d~p (hlnh 12.1a)
can khi gia c6ng v~t li~u deo ncn dung cac phu01lg phap tia truqt va tia cheo(hlnh n.1b vahlnh 12.1c).
Dung djch khi va d~p vaa be m~t gia c6ng t;'lOra m(>tlap mang rna chi~nday cua n6 ph" thu(>cvao thanh phan cua dung djch (hlnh 12.ld). C:ic h;'ltmaitrang tia dung dich (tia h\lt mai) phai pM vo mang dung djch nay de d\lt cha'tluqng theo yeu c:lu.
Quang duang di cua h\lt rna; qua mang dung dich cang Ian khi g6c phun
C6NG NGI-I1):c:f-ffiTAO MAy 379
~g)
b)
d)
h)
~
3 =d.~_=_~a:=-:E-:= .=:.=
,
2~.~;;e)
Hinh 12.1. Cae s<l do Oi. eong blng Ii. h~1maioa) gia eong b~ng lia va d~p; b) g;a cong blng lia trLl91;
c) gia cong bt.ng-tia cheo; d) mang dung dich bam vao bem~tgia oong; e) slf phlm x<,lella lia h<,ltmai; g) lia h<;Jtm<'li
ph5 va dinh nhap nhe;
1- be m~tgia c6~g;2- lia h<jl.tmal; 3- ong phun; 4- mimgdung d!ch; F- dl/ong kfnh cua chum lia; F'- dlfong kfnh Ionl'ua "et hinh elip eua lia Iren be m~tgia c6ng; 3- chieu
Jay eua m.:mg dungdjch. a
a dng 000. H",tmm nao di t61phan cua M m~t gia c6ng !hi n6 chiu sue can cuamang dung dich (do c6 chieu day 16'11)cho nen chieu day phoi duqc ciltgiiun xu6ng.
N€u be m~t gia c6ng c6 d\i ph~ng 19tuang thi cae h",tmai bi phan x",baimang dung dich, do d6 cae h",tmai bi be m~t hift len va kh6ng sinh ra m(it c6ngdang ke nao (hinh 12.1e).
N€u tia h",tmm di t61caedinh OOifpnM thi cae' dinhnhifpnh6 nay sf;bi pha va (hlnh12.lg). Qua h-lnh nay xay ralien t",c cho Mn khi tift ca C'lcdinh nhifpnM bi san ph~ng.
Kich tJ,uac cua cae hatmai duqc ch9n ph", thu(ic vaod(i nham be m~t tmac khi giac6ng. N€u kich thuac cua caeh",t mai (hinh 12.1h ben trai)qua nho so vai nhifp nh6 (d(inham) thi cae h",t mai kh6ngchi tac d\ing tai cae dinh nhifpnh6 rna con l<lcd(ing t61 cit<l<lYcua chung nfra. Nhu v(\y,qua h-inh gia c6ng sf; 1<)0 ra bem~t c6 praphin tuang tl!nhung vai d\i nham thifp han.N€u kfch thuac coa cae h(ltmai qua Ian thi chung kh6ngthe xam nh(\p xu6ng cac daynhilp nh6 duqc, do d6 chUngchi co khi'tnang san ph~ng cacphiln h'en cua nhilp nh6 (hinh12.1h ben phai). H1nh 12.1h(a gifra) la sa d6 ch9n kfchthuac h(lt mai hqp 19nhift.
Luqng h",t mai trangdung dich tang cho pl1epnang cao nang suift gia c6ng.
380 ChUang 12: Gia cong b~ng lia nUO'c...
Tuy nhien, neu luqng h~t mai trang dung dich qua Ian se lam cho chUng va d~pvai nhau qua nhi6u, do dO'hi~u qua d.t I~i giam. Do dO',luqng h~t mai trangdung dich (m~t di) hat mail phai duqc ch9n toi uu (se n6i r6 a philn saul.
Tia hat mai va d~p vao kim loai cU'ngvai toc di) V (m/s), se xam nh~p vaokim lo~i cU'ngdO'vai toc di) V (m/s), t~o ra ap I~rcd.t P (tan/ m'):
P= lev-v) (12.1)2g .
a day: y - tr9ng luqng rieng cila v~t li~u dong tia (tan/m');g- gia toc tr9ng truemg (m/s).
Ap Il!c <..iitnay CO'th6 d~t 280000 kG/cm'.
12.2.2. Cae yeu to (lOhhuiing den nang suul gia eongva dl) nham be mi)tNang suiit gia eong bftng tia h~t mai la ham so eila nhi6u yeu to va nO'phI)
thuoc vao ml)e dieh gia cong b6 mat. Vi dl): khi gia cong b6 mat nhftm tang di)b6ng (giam di) nh:im) thi dn phili b6c it kim lo~i, nguqc I~ikhi gia eong be m~tnhftm d~t kieh thuae thi itrqng kim lo~i duqe bOc tach trang mi)t dan vi thaigian phili d~t gia tri Ian nha!.
cae thong so cong ngh~ eila qua trinh gia eong bftng tia h~t mai phu thui)evao ml)e dieh ella nguyen eong, do cU'ngva di) dai eila v~t li~u gia eong va tqngthai cila be m~t tmac khi gia congo
Cae yeu to cong ngh~ cila qua trinh duqc xet den la:
I. Ap suiit eila khi nen d6:- Dua dung dieh h~t mai tai thiet bi phun P, (kG/em').- Phun dung dich h~t mai P, (kG/em').2. D~c tinh eila thiet bi phun:- Luu luqng khi nen trang on?~hun.
- DuOng kinh cila voi phun khi nen dK (mm).
- DuOng kinh cila ong phun dung dieh d, (mm).
- Tiet di~n eila lu6ng khf nen fh (mm) ho~e cila dung dich h~t mar ( (mm)khi ehuy6n vao bu6ng hbn hqp.
- Chi6u dai cila ong phun I (mm).- Khoang each gifra m~t dilu cil~.ong phun va voi poun L (mm).
C6NG NGH$ o-rE TAO MAy 381
3. Dae tlnh eua dung djeh h~ltmai:
o Thanh philn eua dung djeh (nu6"e,e,lc dung djeh khae).
o V~t li~u hat mai (cat, eoron di~n).o Di? h~\teila hat maio
o M~t di?eila h~t mai trang dung djeh Ko (ty kh6i cila hatmai trang nu6"e).4. Vj h"feila thi"t bj phun:o Chi6u dai eila tia L (mm).o G6c phun a (di?).Du6"iday ta nghien cUn anh huang cila mi?t s6 yeu t6 c6ng ngh~ den kh6i
lugng kim loai dm;rcb6e tach va di?nham b6 m~t khi gia c6ng cae miiuthep 45,40X, Y9, thep nhi~t luy~n 40X c6 di?cUngHRC 55 -;-60va mi?t s6 v~tli~u khac.
12.2.2.1. Anh hUdng eua thdi gian gia congTlwc nghi~m cho tlulY khi gia e6ng kim Jo<)i(chua nhi~t luy~n, nhi~t
Juy~n va kim lo~i maul kh6i lugng b6e tach kim lo~i ty I~ thu~n v6"ithai giangia e6ng b~ng tia h~tmai (hinh 12.2a). Kh6i lugng kim Io<)itren mi?t dan vjdi~n tfch b6 m~t gia c6ng cung tang len theo thai gian gia c6ng (hinh 12.2b).
Khi gia e6ng b~ng tia h~\tmai thi di?h~t eila h~ltmai e6 anh huang 16"ndendi? b6ng M m~t. Di? h~t eua h~t mai dtre;reehia ra cae s6 th('o d(l J(m eua h~tgi,im diln nhu sau:
36;60; 90; 120; 150; 170;250;280;320;325;400;450.Di?hat 36 e6 kfch thu6"e16"nnhat eon di?h,)t450 e6 kfeh thlroc nho nhat.Khi gia e6ng b~ng tia hat mai, di? nham b6 m~t giam m~nh trang thai gian
60 -;.100 gifty duu tien. Sau d6 d(>nha111b6 m~t hUunhu khong thay deli theothai gian (hinh 12.3). Vfdy, khi gia e6ng thep h"ong thai gian 100 giay d(>nha111ban dUuRz = 10 Ilm giam xu6ng Rz = 3 I-Im.Neu ti"p tye gia e6ng den160 giay thi di? nham R, hUnnhu kh6ng thay deli.
12.2.2.2. Anh hUdngczla m(Lt dr} hCftmaiThf nghi~m duge tien hanh nhu sau:
* Gia cong thep 20 v6'ide ap suat,P,'" Fe= 5,5 kG/em', ni~ttd(>'eua lu)lmai la 36; L = SO 111111va a = 40°; d, = 4 mm.
* Gia e6ng tMp 40X vai cae ap suat P, = P, = 4,5 kG/em'; di?h~t cua h,)t111ai270;L = 100 111m;a = 45°; d, = 4mm.
250 gi;}
ChC:ung 12: Gia dIng b5.ng tia miNc ...
soox
2Mg/cm
o 50 120 180 giayThO'!g/~1fIgia cong
gJOO
2.0
."B 50"".~..," .0~.
'5"'ll.~ 30.~"<~f~20~
10
b)
a)
100 ISO 200Tho'";giafl gia cong
Hinh 12.2. A.nh hll<1ng cua thai gian gia cong b~ngtia h~tmai di;n khoi IU«;fngkim lo~i
du«:,c bee tach.
3) che 69 gio. c6ng: L = 70 mm; Pc = 2 kG/cm2; d(>h~tell<Jh<;ltmai 150; Ko = 1 -:-4; a = 40°;
Pe = 6 kG/cm2; 1- thap 40 chua nhi$t luy~n;2- thep 20X nhi$t luy$n; 3- ohom;b) che d9 gia c6ng: L = 100 mm; 6{>h~teua h~tmoi 60; Ko = 1 .,..6; a. = 90°; Pc = Pe = 4 kG/cm
2
1- thep 40X nhi$t luy$n; 2- thep 45 chuD. nhi$t luy$n.
382
C6NG NGm: o-Jt TAO MAY 383
8
2
~
~
~ l0
nu
~ ~
o 80 110 160 ZOOlhC'l" gian git1 cong
NO
Hinh 12.3. Anh hLldng ella thai gian gia c6ng bang tia h<;\tmai den de?nham be m~t.
1~thep 40X nhit%t luy$n; 2- thep 45 chua nhi~tluy~n.
Ke't qua cila ci\ hai thI nghi~m tren dt\y cho th1\'y:khi tang m~t dQcila h~tmai tTOngdung djch kh6i hrqng kim lo~i dtrqc boc t~ch tang len (hinh 12.4a).
Ke't qua tuang tl.t cling nh:1n dtrqc khi gia cong thep 45 va duara (hinh12.4b). Trang truang hqp nay kh6i Itrqng kim lo~i 16"nnh1\'ttil dan vj di~n tfchbe m~t duqc boc tach khi gia cong thep co ty kh6i cila h~t mai trong dung djchK, = I 7 1,5, con khi gia cong duara K, = 1 72,5.
Khi K, = 1 74 nang su1\'tgill cong thep giam 20 +25%, con gia cOngduaranang Stlillgia cOngglum 15+ 18%.
M~t dQh~t mai lrang dung djch khong co anh huang nhieu den dQnhambe m~t. Vf d\!, khi gill cong thep 40X co nhi~t luy~n ta co duang cong plWthuQc giiia dQ nham be mat va ty kh6i cila h\lt mai trang dung d[ch nhtr trenhinh 12.5.
DQ nham th1\'pnhat kJoigia c6ng ling v6"ity kh6i cila h~t mui [rang dungdjch niim trang khoang 1:6 den 1:9.
12.2.2.3. Anh hl1dng clla goc phunKhi goc phun a [hay d6i thi luqng kim lo~i duqc boc tach cling [hay d6i
(hinh 12.6).
f.'fQ
-0- _
~2
1'\\~1/ ....,
~x /1~/
~"- -/k ',.;2
~ - - -" "\
~-
g/pht!1 (al/rin cong2)
Q1.1 1:2 1.3 1:. t.S ,.. I.T /.8 '.gif khof' eva hal mat'fronn dunn tlich6) ..•..•.
Hinh 12.4. Anh hU'dng ella m~td9 h~tmai de'n khoi lu«;,ng kim lo~i
dllc;tc boe tach.
0) gio cong thep 20; 1- d\i hot I" 270; 2- do hot I" 36; b) gio cong thep 45(dl1O'ng cong 1) vo gio. oong duara (dLfong cong 2).
d9 h\lt kh<icnhau (hlnh .] 16
12.6b) lugng ';"~ 12
kim 10\li dugeboc tach trongm9t dan vithai gian(gram/phil!)d\lt gia Iri elled~)i v6'i goephun a = 40°.
Khi tang goc phun a tai 90° lugng kim lo~i duge boc tach giam. D9 h~teua h\lt mai cling anh huang Mn hlnh d~ng cua duang eong, Cl! the lit khikfeh thuae eua hat tang (d9 h[)t 36) thl duang eong phl! thuge gilia lugngkim lo[)iduge boe tach va goe phun a co d0 eong Ian han. Trang ph[)m vigoe phun a = 30° +45° slf thay d6i eila h1gng kim lo[)i duge boe tach khongdang k~. VI v~y, khi gia eong co th~ b6 qua slf bie'n d9ng ehilt it eua goephun t6i uu. Di~u nay co y nghia quan trqng d6i vai truang hgp gia eongcacbe m~t eong phue t,)p.
_3_84 C_huO'ng12:'Gia cong b~ng tia nuO'e....
Ta thily:khi goc phuna tang trang .,:S
"'~truang hgp gia ~.;,, ~'"cong thep 40X "! ~,', ~
(hlnh 12.6a) ~ ~'Q
thl luan kim ~~'.1.2 1.~5U 'J ,.'5 '.6 '.T ,. t.. . g Tj 1:17t31cva hat m.il frong dung etich
loar . (Mgram) a)
duge boc tach Mg/cm2
tang len va d,)1gia trj clfe daivai a = 45'.Khi gia congtMp 20 bangcae h~t mai co
CONG NG}{$ CHE TAO MAy 385
1,0
•• 1.
•••
/•
= ,1'10 1'5 1,.5
Ty' kho") hal mai !rang dt/ng o'(ch
Hinh 12.5. Anh huo-ng cua m~tdi?'h~t mai de'n'di? nham"be m~t.
1- df?"ham oun be m~t truoe khi gia 06ng; 2- de) "hom cua be miilt 3au khi gi<:l06ng;
L = 100 mm; oe) h~t la 270; Pc = Fe = 3,5 kG/cm2; a = 45°; thai gian gia 06ng 80 giay.
75 Q'q30 45 to60c phvn
1560
,i:i g/phJI~,'"'-ll4~3;;;.~2.~
"" 1\'(:)
'" 0'< 12 24 36 48 60 72 {14 1:18> Gocphun'
HiAh 12.6. Anh hUdng ella g6e phLln den IU<:1ngkim lo~idU9c'b6c tach
25 - '-_
386 Chudng 12: Gia dIng biing tia nude ...
12.2.2.4. Anh hlidng cua khoang cach phunKhoimg each phun L (khoang each ttr dau phun den M milt gia cong) cling
co anh huang den khoi luqng kim lo~i duqc bOc tach. Vi d\', khi gia cong cacviit li~u thep Y9 va thep 20 v6"icac thOng so: L = 20 -;- 160 mm. P,= P, = 5,8-;-6,1 kG/cm'; a = 40": K" = 1 -;-4, dt;>h~t cua h~t mai 36, 120 va 325 ta co do th!quan h~ giiia luang boc tach kim lo~i vakhoang cach phun nhutren hlnh 12.7a.
9/phJt
4
,
ofO 30 50 TO gO 110 130 f50 mm
Khoang each phun
40 60 80 fOO mmKhoang c3ch phun
Hinh 12.7. Anh hltc,ng cu. khoang cach phun den IltQngkim lo~i dltQc boc tach.a- gia cong thep yg bang cae h~tmai co de?h~tkhac nhau;
b. gia c6ng thep 20.
Sa do tren hlnh 12.7a cho thily luqng kim lo~i duqc boc tach d~t gia tricl!c d~i khi khoang each phun L = 80 mm. Con tTOng truang hqp tn';n hlnh12.7b luqng kim lo~i duac boc tach d~t gia tf! 100 nhilt ung v6"ikhoang cachph un L = 70 mm.
CONGNG~ Cll TAO MAy 387
Khoang each phun L cling co anh hu6ng dang kf den di) nham be m(it. Ketqua do di) nham cua eac thi nghi(\m tfen day cho thay m6i quan h(\ gifta khoangeach p~un L va luqng giam cua di) nham be m(il nhu sau (bang 12.1):
Bang 12.1. Kat qua do d? nham.
Khoimg caeh phun L(mm) 89 nham giam dL1de(m)
20 0.1
40 0,13
60 0,13
80 0.35
100 0,37
120 0.34
140 0,25
12.2.2.5. Anh hLtdng cua rip llfc khi min
Mg
~~300'~-;; 250
g/pl,,;f ~.
'"',100.•.", 'S ~ •1lJ.'e:tJ 3 .~ 150~'"E:'~ " •", ••'<:>~'t:.l 2 '!$ 100
" " •~or$.
~~ •I 50oM 5 5,5 6 Kg/em2 2,5 3-0 3-5
•
. ,4,0 Kg/em
Hinh 12.8. Anh hl/dng cu. ap l\I'c khl nen dOn II/'Ing kim lo~i du,!c boc tach.a) voi K, = 1:4; d9 he! 100; L = gOmm;a = 37';
b) voi L = 100 mm; a = 45'; K, = 1:5; thoi gian gia e6ng Iii 80 giily.
388 Chl1dng 12: Gia cong biing tia nl16'c...
D6 xac dinh Imhhuang clla khi nen P, (d6 dua dung djch h",tmai tai thietbi phun) va P, (d6 phun dung djch h",t mail den luqng kim loai duqc boc tach(nang suat gia cbng) nguoi ta gia cbng thep Y9 vai cac ap hrc khi nen kMcnhau. Ket qua thuc nghi(\m cho thay khi tang ap suat khi nen, luqng kim lo",iduqc boc tach tang (hinh 12.8a). D!).ctinh nay cling duqc khi\.ngdjnh khi giacbng vai cac h",tmai co di?hat kMc nhau (hinh, 12.8b).
Ap luc khi nen cling co anh huang den di?nMm be m!).t,Cllth61a khi tangap Ivc khi nen thi di?nMm be m!).ttang gan nhu theo quy lu!).ttuyen tinh.
12.2.2.6. Anh hu:?Jngcua kich thu:rJch(,ltmaiThi nghi(\m duqc tien Mnh vai cac h",tmai co di?h",t 36, 100, 120 va 325;
Ko = 1:4 va P,=P, = 7 kG/cm'. Ket qua thvc nghi(\m cho thay khi tang kichthuac h",tmai (tu 325 toi 36) thlluqng kim lo",iduqc boc tach tang. Voi ap IvcP,=P, = 7 kG/cm 2 va mij.tdi?h",t36, luqng kim lo",iduqc boc tach 16'nhem4 Ianso voi truang hqp gia cbng b~ng h",tmai co di?h",t 325. Anh huang clla di?h",tden luemg kim lo",i duqc hOc tach duqc th6 hi(\n fOkhi tang di?h",t den gia tfj100, neu tiep tllc tang di?h",t nua thi anh huimg clla chUng den luqng kim lo",idUdCboc tach yeu dan. Vi dll: tang di?h",ttu 100 den 36 thi luqng kim lo",iduqcboc tach chi tang 10 -;-12%.
12.2.3. H~t mai dung trong cbng ngh~ tiaH",t mai dung trang cbng ngh(\ tia rat da d",ng, chung co thanh phan, di?
cling, tn;mg luqng rieng va cbng dung khac nhau. Bang 12.21a mi?t so h:}tmaithbng dllng duqc dung trang cbng ngh(\ tia.
Bang 12.2.D~edi~m ella m9t so.h~t mai
Ten h~t mai Thanh philn £Ji) cUng Trqng hJgng rieng V~t li$u gia cong(G/cm3
)
Thach anh SiO, 7 2.65 Kinh, thop. da. go
Oil nham Al203 va Fe20::, 8 3.7 Kim lo~i, kinh, goCacbit silic SiC 9 3.2 Gang. nh6rn,
d.:ing, kinh
Kim wong kh6ng C 10 3.5 V?t 1i$u gian, caoket tinh SU, v~t li$u giay
CONG NGH$ CHE TAO MAY
Tiep bang 12.2
389
Ten h~t mai ~ Thanh phan 89 c0l.9 :~~9r:'9luqng riemg (G/cm3) Y~tli$u gia cong
Kim cU'd'ng ket tinhi, C 10 3.5 IKim cvang va CaG,
I,
I :lo~i da quy
Oxit cram -.9!)Q3_ " ~Thep, thee _~h6ng 91--+- --~Oxit sat Fe203 5,2 ,Kim 10<;11,da, kinh
I
i; Oxit Magie
Oxit Kern
'Oxit thiec
j Cacbrit bo,
MgO
ZnO
Sn02
84C
4,5
10
5,8+6.9 Thep, kinh
Cae IO<;Ii thep
!,Ghi ehu:
,89 cUng eua h<;Itmal dLlqcxacd!nh thea 10 cap tcr1 den 10, trang d6 cap 10 co 09 cling cao nhat va
cap 1 co 09 cung thap nhat.
],2.2.4. Mi'Ji truOng chat long va thanh phlln clla dung djch h"t mai
Khi gia cong biing tia h"t mai thi chat long la moi twang lien ket cac hatmaio Chat long nay c6 kha nang truyen cac h"t mai tir be chua tai be m~t giacong, giam rna sat giiia cac h"t mai vai nhau, loai trir bl!i ban, lam ngui?i va ruasach chi tiet gia cong, d6ng thai thay the xfch di?ng h9Ccling giiia chi tiet giacong va dl!ng cu.
Neu su dung cac dung dich d~c bi~t thi chat long c6 kha nang ttiy sach axitva cac t"p chat h6a h9Ckhac tren be m~t gia cong (giam duqc tfnh an mon h6ah9C) d6ng thai tang kh3 nang cat g9t cua h"t maio
Thanh philn chu yeu cua dung dich h"t mai la nuac. Nguai ta cung dii thuthay nuac biing dilu cong nghi~p va dilu hoa. Dung dilu hoa cho phep nang caochat luong be m~t gia cong, tuy nhien dung dich dilu hoa a tr"ng thai phun gaynguy hiem (c6 the gay chay n6), do d6 n6 kh6ng duqc dung. Con'dilu congnghi~p l"i c6 do nhm qua cao, lam cho h"t mai phan ba khong deu, do d6 cungkhong nen dung. Dung dich tat hon ci\ la emynxi c6 pha them dilu cong nghiep.
390 Chuang 12:Cia cong b~ng tia nuac ...
Thai h~n sir dung clla dung djch h~t mai 1611 han nhi6u (khoang 10 Ian) sovai phuang phap gia cong b~ng phun h~t mai kho. Khi gia cong lien tuc. dungdjch hat mai cO'thi! dung duqc 40 ~ 70 gia.
12.2.5. Chat luang be m~it khi gia cong bang tia h••t maiChat luqng b6 m~t (do nham b6 m~t va tfnh chat co 1y ella lap b6 mat) la
. ye"ut6 quye"tdinh tfnh chat sir dung clla chi tie"tmay. Ch;it luang b6 mat anhf' hUOngde"ntfnh ch6ng mon va tfnh ch6ng an mon hoa h9C ella b6 m~t chi tie"t
may, anh hUOngde"nhe 86 truy6n nhi~t va de?b6n mai clla b6 m')t Hlpghep.Gia cong b~ng tia h~t mai ciing tao ra duoc ch;it luang b6 m~t vai cac muc
de?khac nhau.
12.2.5.1. Dil nham Mm(itDe?nham b6 m')t khi gia cong b~ng tia hat mai nha han nhi6u so vai de?
nham b6 m~t khi gia cong bang cac phuang phap dt phoi ho~c phun h~t mai atf~ng thai kho khac.
B6 mat sau khi gia cong b~ng tia h~t mai khong nhung CO'do bO'ngcaD(de?nham thap) ma con cO'cac "h6" c1!"cnha di! ch(ra dau. Di6u nay r;it CO'loi chocac b6 m~t an khap vai nhau.
12.2.5.2. Bien dtng Mm(it va ail Mn moiGia cong b~ng tia h~t mai cling duqc sir d\mg di! nang cao de?b6n ella chi
tie"t.Sau khi gia cong tren lap b6 mat clla chi tie"tCO'kha nang xu;it hi~n (lng su;itdu keo. lJng su;it du nay CO'thi!giam giai han chay chut ft nhung nO'1~ilam tangdo b6n mai ella chi tie"t.
Chi6u sau bie"ncung clla lap bt m~t khi gia cong bang tia hat mai CO'thi!d~t tir 20 ~ 50 flm (ph,! thuoc vao ap su;it khi nen). Muc do bie"ncling cO'thi!tang 20 ~ 25% (so vai lap kim lo~i ben trong). lJng su;it du nen tren lap bt matCO'gia tfj trong khoang 40~50 kG/mm'. Gia tfj ling suat du nen nay dll de gayanh huang t6t de"ntuili th<;>clla chi tie"t.
Vai che"de?gia cong th;ip, ling su;it du nen chi t~p trung a lap bt m~t cO'chitu sau4 ~ 8 flm (ke tir mat ngoai clla chi tie"t)CO'nghia la a trong vung xu;ithi~n ling suat 1611 nh;it trong qua trlnh lam vi~c clla chi tie"t.VI V(IY, de?btn maiclla chi tie"tsau khi gia cong b~ng tia hat mai cao han sau khi gia cong b~ngphuang phap phun h~t mai kho (ling suat nam a do sau Ian han). Vf d,!, do b6nmai clla chi tie"tsau khi gia cong bang phuang phap phun h~t mai kho tang len
CONG NGHE CHE TAO MAy 391
23% (so voi phuong phap danh bong c<Jkhl) ih) sau khi gia cong bang tia hatmai no tang len 36%.
12.2.5.3. Tinh chOng man va tinh chOng an man hOa hocNhi6u thuc nghi~m cho thay sau khi gia cong bang iia hat mai tinh chong
mon cua lOpb6 m~t co th;; tang len 50-;.100% so voi phuong phap mai bang damai ho~c nghi6n. Tinh chong [mmon hoa hoc cua b6 mat sau khi gia cong bangtia hat mai cling tang len dang k6 so voi cac phuong phap gia cong khac. Vi du,khi thi:rmau thep CT3 (duoc danh bong bang phuong phap c<Jkhl) amoi tWOnglim voi nhi~t do 18 -;.20C th) an monla 10%, nhtrng cling mau thep ay duac giacong bang tia h~t mai th) an mon hoa h9Cxuat hi~n sau 334 gia va di~n tfeh b6mat bj an mon chi 0,7%.
Tinh chong an mon hoa hoc la m9t tinh chat quan tr9ng doi voi dung cucat, rna phu011gphap gia cong bang tia hat mai co th6 dam bllOduqc. Vi dl1,thl1'cnghi~m doi vai dao khoan (a trong buang kin co d9 lim 93 -;.95% voi nhi~td9 18 -;.25C va do lim 95.;.-97% voi nhi~t do 40 -;.45C) cho thay tinh chong anmon hoa hoc cua no sau khi gia cong bang tia hat mai cao hon cac dao khoan coranh xoan duqc danh bong bang phuong phap mai thong thuang.
12.2.6. Thiet bi dung trong gia cling bang tia h~t maiTuy thn9c vao muc dfeh Clla phuong phap gia cong bang tia h~t mai, so
Itrqng va kfeh thuac cua chi tiet gia cong rna nguai ta dimg cac 10~ithiet bi coket cau va kfeh thuoc kh,\c nhau.
9
J(hi 'ne'n
1- be chua; 2- cd cnu khu5y; 3- d9n9 Cd di$n;4- b9 truyen; 5- ong dan trung tam; 6- de milng
dan; 7- ong dan; 8- cd cnu phun; 9- 6ng phun;
10- chi tiet gia c6ng; 11- thung chUo.
1
Hinh 12.9. Thiet b! cilp h~t mai thee so d61.
392 Chuang 12: Gia dIng b~ng tia nude ...
l
Thi€t bi dung trang gia c6ng b~ng tia h:)tmai dugc phan la:)i thea phuangphap dfp dung dich hat mai tai ca cilu phun va tai be m~t gia c6ng. Nhu v,!y,thea nguyen t~c nay thi€t bi dugc chia ra thanh 6 sa d6 sau:
1) SCId6 1Ofp dung dich h:)t mai len caa va tai be mat gia c6ng bang CCIcifu phun
nha khf nen (h1nh 12.9). Thi€t bi g6m b~ chua 1, CCic:lUkhuay 2. cCicau nayquay nha di?ng cCl3qua bi?tlUyen 4. Ben trang b~ chua 1 co CCicilu djnh huangg6m 6ng dan lnmg tam 5 vacac mang dan 6. Khi CCicau khuay 2 quay, dungdjch dVa thea cac 111<lngdan 6 clulYlen tren va xu6ng duai, nhu v,!y no dugctri?n deu (h,!t mai vai chat long). Ti€p do dung dich thea 6ng dan 7 dugc capcha CCicau phun 8 r6i ,tai chi ti€t gia c6ng 10 nha khf nen trang 6ng phun 9 rakhoi be mat gia c6ng, dung djch chiiy xu6ng phan duai cua thung chua II r6itra ve b~ chua 1.
Thi€t bi tren day dugc dung khi can nang caa nang suat gia c6ng.
2) SCId6 2
Hinh 12.10. Thie-t bj cap h~tmoii theo sO do 2.
1- born; 2- ong dan dung d!ch Vo.o be chua;3. be chua; 4- buang c6ng 16.c; 5- cd cnu phun;
6- ong phu,n khf nen; 7- ong dan dung d!ch h~trna;xuong buang cong tae; 8- ban cong taco
6
, ,
7
Dung dich h:)t mai tv chiiy tai CCicau plmn va dugc phun nha khl nen(h1nh12.10).
Thi€t bj g6m may bClm Ico nhi~m V\l ctlp dung dich vaab~ chua 3 (n~m a phan tren cuabu6ng c6ng t,k 4) thea 6ng dan2. Tu b~ chua 3 dung clich to!I ' . K I 5'clay 'xu6ng cCicau p mn vadugc phun tai chi ti€t gia c6ngnha khl nen trang.6ng phun 6.Trang qua tdnh lam vi~e co hCln50% clung clich tu b~ chua 3chiiy thea 6ng xu6ng phan duaicua bu6ng e6ng t,\c 4, lam ehaclung dich dugc khutly deu, t(lOdieu ki~n d~ tang khii nang citgqt cua h,!t mai.
Thiet bi nay. dugc clungtrang san xu,{t dan. chiec vahang lo(\t nho.
CONG NGHE CHE TAO MAy 393
3. Sod6 3
Hinh 12.12. Thiel b! cap dung dich h~t mai
thea sa do 4.
1. b~ chva; 2. b9 giam ap; 3. ap ke; 4- cd caukhuay; 5- 6ng dan; 6. v6i phun; 7- chi tiet gia
cong; 8- buong cong taco
J
5
--67
8
2
I
I8
!<hine'n~.
Thiet bj cap dung dich hat mainhcn\p luc cua khf nen (h,nh 12.11).
Thiet bi g6m b~ chUa I, ap luccl.a no duoc dam baa trang ph~m vi1,2 -;- 2 kG/cm' nha b(\ giiun ap 2.Duai ap luc nay dung dich thea ong 3duqc cap cha cO cau phun 4, co caunay phun dung dich tai chi tiet giacong 5 nha khi nen co ap suat (ap luc)4 -;-6 kG/cm' thea ong diln 6. Dungdjch sau khi gia cong ch,\y xuong
Hinh 12.11. Thiet b! cap dung d!ch h~tmaipMn d,rai cua bu6ng cong lac 7. Chaltheo sd do 3.
long va h~t mai duoc khuay deu trang 1. b~ chera:2. be?giam ap: 3. 6ng dan dung
b~ chua I nha ca cau khuay 8. Dung dich Wi Cd cau phun: 4. cd cau phun: 5. chi liel
dich duac cap nha ap luc co chat luang gia c6ng: 6. 6ng dan khi nen: 7. bu6ng c6ng
cao han (duqc khuay deu han) cac tac: 8. Cdcau khuay.
phuang ph:.\pkhac. Khi ap luc cua khi nen trang b~ chua I tang, luqng dung dichduqc phun trang m(\t dan vi thai gian tai be mat gia cong lang, do do luang kimlo\.i duac boc tach cling tang.
4) So d6 4
Thiet bi khong phun tia dungdich (h,nh 12.12).
Thiet bi nay duqc dung khi nangsuat gia cong (luang kim loai duacboc tach) khong ciln cao.
Dung dich trang b~ chtla I luonluon duac gifr duai ap suat cua khinen. Ap suat cua khi nen trang b~chua duqc dieu chlnh nha bo giam ap2 va duqc xac dinh b~ng ap ke 3.Dung dich duqc khuay dell nha CCI
cau 4 va duoc dip (kh6ng phun) tai
394 Chuang 12: Gia cong b~ng tia nu&c...
Hinh 12.13. Thiel bj cap dung d!chh~t mai thea sd do 5.
1- be chUa; 2- may bam; 3- eng dan
dung d[ch; 4- co cau phun; 5. eng
dan khi nen; 6- chi tiet gia cong;
7- bu6ng cong tae; 8- cd cau khuay.
Hinh 12.14. Thiel bj cap dung dich
h~tmai theo sO:do 6.1- may born Ii tam; 2- eng dan dung
d[ch tai rota; 3- 'rotc; 4- chi tiet gia
cong; 5- bu6ng cong tac: 6- eng d~ln
dung d!ch tbi may bam.
Thiet bi cap dung dich hat mai nha maybom va roto (h!nh 12.14).
Thiet bj nay khong dlmg khi nen, do doco the liel ki.;m duac chi phi gia congo
Dung dich h~t mai duqc cap tai be m~tcua chi liel gia cong nha may bom Iy tam I,ong dan 2 va roto 3. Dung djch sau khi giacong ch3y xuong philn duai cua bu6ng conglac 5 va lheo ong diln 6 tai may bom Iy tam 1.Ltlqng dung djch qua may bonl nay chay
chi liet gia cong 7 qua ong dfrn5 va voi phun 6.Dung dich sau khi gia cong chay xuong philnduai cua bu6ng cong lac 8 r6i sau do (khi thielbi dUng hoal d(lng) chay xuong be chua I.
5) Sad6 5:Thiel bj cap dung djch h~l mai nha m,IY
bom va khinen (h!nh 12.13).Dung dich IU be ch(ra I dunc phun lai M
mat ella chi tiel gia cong 6 nha may bom 2, ongdan dung dich 3, CO' cau phun 4 va ong dan khinen 5. Dung dich sau khi gia cong chay tllbu6ng cong tac 7 xuong be chua I. T~i be chuanay dung dich duqc khuay deu nha CO' caukhuay 8.
Qua tr!nh gia cong co hi.;u qmt cao neumay bom cap dung dich vai ap luc bttng ap Itrcclla khi nen (5 ..;.7 kG/cm'). Neuap luc cua may bam lhap han ap Ilfcella khi nen th! nang suat gia cong ella lhielbi (Iuong kim lo~i duac hOt lrong mol don vjthai gian) giam, dac bi.;t khi gia cong bang h,!tmai co kich thuac Ian.
Thiel bi lo~i nay duqc dlmg chu yeu lrongnganh che tao may va cac Ilnh vlfc congnghi.;p khac.
6. Sod6 6:
CONG NG~ CHE TAO MAy 395
121011
3
8
2
5
1
6
14
13
Hinh 12.15. Co cau phun.
,- than chinh; 2- than dl1o;: 3- than sau; 4,9- da; Dc:
5- eng phun; 6- yang d$m trung gian; 7- ong;
8- v6i phun khf nen; 10,13- dai DC moe;
11,14- mieng d$m; 12,15- ong noi;
12.2.7. Co cau phun
Hinh 12.l51a m(>t10l)ico cauphun co kha nang di6u chinh(trong mot pham vi nhat dinh) ti€tdii;n dau ra coa 6ng phun va vaiphun, dang thai co kha nang di6uchinh cii khoang cach gii1achung.
Co cau gam than chinh I coren ngoai di! Hip cac than tmac 2va than sau 3. Tren than tmac 2 coIftpcacbl)c dan thay d6i (co duangkinh trong ti'r4 d€n 14mm) va 6ngphun 5 nha dai 6c 4. Di! t~o ra di;>can hili hoa ti'r Iii can ella thantmac 2 d€n 6ng phun 5 gii1achungco Iftp cae yang di;m trung gian 6vai chi6u day khac nhau. Caevang di;m nay luon luon duoc Hip,
xu6ng buang cong tae duai m(>tap I,!c nllOdo, cho nen no luon luon duockhuay d6u.
Duang kinh coa roto ph\l thu(>cvao t6c do coa dung dich h;11mai can d~tva thuang nam trong khoang 300 -7 500 mm.
Cac ranh coa roto co b6 rang 50 mm, cac mep ngoai coa chUng duoc vetran va duqc bao vi; bang cae man cMn cao SU, di! tang thai gian Slr dung. S6vang quay coa roto khoang 2500 -7 8000 vang trong m(>tphut. Cong suat coad(>ngco dii;n: 5 -7 10 kW. Roto duoc d~y bang cae rna kim loai. Khi quay, rotohat dung dich hat mai, tao thanh chllm tia co goc Ci dinh 70 -7 120".
T6c d(>coa cac h~t mai trongthi€t bi nay cao han trong cac thi€tbj co dung khi nen. Vai t6c do caonhu v~yco thi! Slr dung hat mai cokich thuac nhc. han di! nang caod(>bong b6 m~t trong khi van dambao duqc nang suat gia congo
396 Chuang 12:Gia cong b~ng tia nuOc...
Hinh 12.16: Cd cau phun dii gi. c6ng lb.1- than; 2- nul dan huong; 3- 6ng phun; 4. b.e;
5- yang d$m; 6- buang tr(>n.
. lJungdich
Ei)if4Khinen
ngo~i tru truang hqp khi sir dung 6ng phun 5 co duang kinh trang 14 mm. Trenthan sau 3 00 lAp 6ng 7 rna a di\u cu6i cua no c6 lAp voi phun khi nen 8. angduqc k~p chat nha dai 6c 9. Tren 6ng 7 co lAp dai 6c moc 10 va nha mieng demII de k~p ch;:it 6ng n6i 12. ang n6i 12 duac lAp voi 6ng diin khi nen. Tren thansau 3 co lAp dai 6c moc 13 cill1g voi mieng d~m 14 de k~p ch;:it 6ng diin 15. angdiin 15 duqc n6i vai 6ng diin dung dich hat maio
Oic voi ph un khi nen 8 co duang kinh di\u ra 4 -;- 14 mm. Chieu dai cuachUng tu 52 den 64 mm, do do co the dieu chinh khoill1g cach giUa di\u ra cllavoi phun va 6ng phun dang thai co the dieu chinh duO'c ca tiet dien cong tacgiiia voi phun va duang kinh trong cua than truoc 2 de tang ho;:ic giam luqngdung djch h~t mai di qua. Khoang cach giiia voi phun 8 va 6ng phun 5 duO'cdieu chinh b~ng vong d~m trung gian 6 (c6 chieu day 2 -;-20 mm). Tiet di~nben trang cua 6ng n6i 15 b~ng 284 mm2
, can tiet dien cua 6ng phun 5 (coduang kinh 100 nhat) b~ng 154 mm '. Dieu nay cho phep cap dung dich hat maitai 6ng phun theo luang yeu du. Cae kich thuoc cua 6ng n6i 12, cua 6ng 7 vacua voi phun khi nen 8 phai dam bao du tiet di~n theo yeu du trang tUngtruang hqp cu the.
Hlnh 12.16 la mQt loai cO'cauphun de gia cong 16.
CO' cau gam than I, nut diinhuOOg 2, 6ng phun 3 va cac b~c 4.Vong d~m 5 c6 tac d~lI1gc6 dinh vitri cua cac b~c 4. Cac b,:,c 4 co cac16 de cho dung dich hat mai di toibuang trQn 6. Buang tron 6 d6nnhan khi nen de phun dung djchh~t miIi tai be m(lt gia cong thongqua cac 16 tren than I. Hu6ng cua tia hat mai duqc xac dinh b~ng prafin cua cacranh tren nut djnh huong 2. Vai cach phun dung djch nhu vay, nut dinh huOOg 2va than I ch6ng bj man, do d6 chung dn duqc thuang xuyen thay d6i.
Hlnh 12.171a CO'cau phun lam viec theo nguyen Iy sung phun.
Dung djch hat mai duO'c cap vao CO'cau phun thong qua 6ng diin I theohuOOg tiep tuyen vai 16 vanh khuyen 2. VI v~y, khi di vao 16 vanh khuyen 2,dong dung djch khong bj va dap vao 6ng diin khi 3 rna co xu huang di ra kh6icO' cau thong qua 6ng diin huOOg 4 va 6ng phun 5 (co chieu dai so mm) tao
CONG NGHE CHE TAO MAy
Khinen
J
9
397
lJvng o'ti:h
Hinh 12.17. Co cau phun lam vi~ctheo nguyen Iy sung phun.
1- ong dan dung dich; 2-10 vanh khuyen;3- eng dan khf; 4- eng d~1nhuang; 5- eng phun: 6. voi phun; 7- vft ch~'In; 8- thEm;
g, 10- CaG dai DC moe; 11, 12,13 - cae gio~ng.
thanh mQt chuy€n dQng xo:1n hai hoa. Dung dich hlit mai va khi nen duqc trQn
lib vao nhau sau khi khi nen ra kh6i voi phun 6. eng phun 5 co th€ thay d6i va
duoc k<;pchat bimg vit chiin 7. eng din khi 3 va 6ng din hu6ng 4 duoc k<;pchat
tren than 8 b~ng cac dai 6c moc 9 va 10. eng dan khi 3, voi ph un 6 va 6ng danhu6ng 4 duqc lam khit nhacac gioang II, 12, 13.
MQt IOliiCO cilUphun lam vi~c theo nguyen Iy tlio dung djch tu nhfrng phanrieng bi~t duoc trlnh bay tren hlnh 12.18.
Nguyen Iy lam vi~ cuacocau phun nay nhusa~: khi nen v6i ap suat4-7-6 kG/cm'dul)Ccap tlr ben tcii, hat mai du<1Ccap (y phia !ren du6i mQt g6c 45", con nu6c du<1Ccaptlr phia !ren du6i mQt g6c 9t.f.
Nhuoc di€m cua CO cau nay la lam vi~c kh6ng 6n dinh, doi h6i phai di6uchinh thuang xuyen, VIviiy no kh6ng duqc sir d'olng trong san xuat hang loat vahang kh6i.
,
398 Ch11ang 12: Gia dIng b~ng tia n110c...
Halmai
-Hinh 12.18. Cd cau phun cap rieng bi~t cae thanh phan ella dung d!ch.
12.2.8. Cae vi d", ung d",ng gia eong bang tia h~t mliiTrang thuc te, gia cong btmg tia hat mai da dU<;lcling dung de nang cao
chili luqng b~ m~t cua cac chi tiet di)ng CC! (can d1lyxupap), cac canh tuabin,cac chi tiet cua may cong Cli(16cua cac li may), cac dling Clidt (mGi khoan,dao taro, dao phay, ban ren, dao chuat, v.v...). Ngoai ra tia h~t mai con duqcdung de gia cong m~t rilng mOdun nho sau khi phay; tily sach cac vet san, daumo tren cac lo~i chi tiet khac nhau.
lIu diem cua phuang phap gia cong btmg tia hat mai so vai phuang phapphun cat 0 ch6 khong nhUng nang cao nang sulit va hi~u qua kinh te rna con dithi~n di~u ki~n lao di)ng.
Tren ca SO nhUng ung dung th,!c te da duqc d~ c~p den c6 the ke ra nhungHnh v,!c ling dling phuang phap gia cong bttng tia hat mai sau day:
- Lam sach chi tiet c6 hlnh d~ng ph(rc t~p.- Giam di) nham be milt trang khi van dam hilo di) chinh xac gia congo
- T~o di) cung b~ mat de nilng cao di) ben moi cua chi tiel.,- Nang cao t[nh chong, mon va kha nang bam dfiih ella b~ milt khi phun
phu hoac so"n.- T1Iys~ch cac vet b1lntren b~ milt chi tiel.
- Lam s~ch bavia cua cac chi tiet sau l:hi gia cong ca.
C6NGNG~ CHETAOMAy
Chlidng 13
'" :!"TIEU CHUAN HOAQuA TRINH CONG NGH~
399
13.1. KHAI NIJ;:M
ChuAnbi cong ngh';;che t~o san phAmcO"khflacau noi quan trang gii1ahaiqua trlnh: thiet ke san phAmva che t~o san phAm.
ChuAn bi san xuat, trong do co chuAn bi cong ngh';; cho s"n phAmCO"khfthuang la cong vi';;cphuc tap, ton nhi~u thai gian, ti~n b~c va cong suc. Do vay,dn phai nghien cU:u,xay dlffig va ap d~ng cac phuang phap chuAn bi congngh';; tien tien, co hi';;uqua cao, vf du, ung d~ng giai phap CAP, CAPP trong kythu~t CAD/CAM de thiet ke cong ngh';;che t~o san pham co tra giup cua maytfnh, dong thai nghien cU:ud.i tien, hoan thi';;ncac quy trlnh cong ngh';;d~ nangcao hi';;uqua san xuat.
Theo thong ke cua nhi~u nuac cong nghi';;p, co khoang 75% san pham CO"khf duqc che t~o theo quy mo san xuat hang loat vua va hang loat nho. VI vay,nhfrng nam gan day, cac giai phap linh ho~t hoa va tlf dong hoa san xuat (di~ukhi~n CNC) dii duqc quan tam nghien cU:u,xay dung va U:ngd~ng d~ nang caohi';;u qua san xuat a cac quy mo do. Day chuy~n san xuat linh hoat nay(Flexible Manufacturing System = FMS) duqc t<:t0l!lp til cac trung tam giacong, nguai may cong nghi';;p, may do to~ do, h';; thong van chuy~n va khochua tlf d(\ng di~u khi~n CNC la mo hlnh hi';;nd~i duqc giai thi';;u va cung captren thi tmang v~ cong c~ san xuat c(>ngnghi';;p.
Bi';;nphap cO"ban d~ giam b6't tieu ton trong khau chuan bi cong ngh';;chetao san phAmCO"khf chfnh la thong nhat Ma, tieu chuan h6a v~ket cau cua chitiet va san phAm CO"khf; d~ t~o CO"sa thong nhat hoa, tieu chuAn hoa v~ congnghi';;p che tao. Di~u do la tat yeu, bai VI doi tuang co ket cau gi6ng nhau se
400 Chuang 13:Tieu chuin hoa qua trinh dlng ngh~
phai c6 cong ngh{;che tao giong nhau. De co the tien toi thong nhi'lth6a, tieuchu1\n hoa ket cau cila doi tuqng san xuat, tu do thong nhat hoa va tieu chu1\nhoa qua trlnh cong ngh{;,can phili tien hanh khao sat, nghien cCru xily dung hethong philn loai doi tuqng san xuat (chi tiet, san ph1\mco khf) thong dung theodac diE!mket cau va dac diE!mcong ngM cila chung cho tUngCCiso san xuat CCikhi, cho tUngnganh, tien toi quy mo quoc gia, khu VUCva quoc te. Tu do t~o li'lpngiln hang ditli{;u (databank) phil hop v6 ket cau tieu chu1\n va cong ngh{;tieuchu1\n, luu trit trang may tfnh, t~o kha nang troy dip nhanh dE!sir dung khi canthiet trang khilu chu1\nbi san xuat doi voi cae doi tuang san xuat lUCingtlI'
Tren co so muc do giong nhau va tuang lUnhau ella cac doi lUqng san xuatthong dung (chi tiet, san ph1\mCCikhf), nhi1ngphuang phap t6 chuc cong ngh{;sau dily duqc ap dlJng: cong ngh{;dien hlnh, cong ngh{; nh6m, cong ngh{; t6hop (cong ngh{; Jinh ho~t).
" ",' ? ,,'
13.2. PHAN LOAI DOl TU0NG SAN XUAT. .
Philn lo~i doi tuqng san xuat la CCiso chUyeu de tien hanh tieu chu1\n h6aqua trlnh cong ngh{;.
Philn lo~i doi tuqng san xuat cho phep ti'lPhop mt:>tsoluCing Ian cac chitiet, bt:>phi'lnket cau cila cac san ph1\mCCikhi lUang doi da d~ng thanh mot solo~i, kieu, co d6ng nhi'lttrang mi?tgioi han nhat djnh; t~o khii nang gia cong val:1prap chung theo mot trlnh tlI cong ngh{;t6ng quat va hop 19, t~o ti6n d6 dE!tieu chll1\nhoa toan bt:>cac yeu to cCibancila qua trlnh san xuat. Khi nghien cuuxily dlJllg he; thong philn lo~i cac chi tiet, bi? phi'ln co khi, tmoc het phiii xacdjnh cac di'lcdiem philn lo~i de dam bao nhi'lnd~ng doi tuqng nhanh.
Trang thuc te dii co nhi6u h{;thong philn lo~i khae nhau v6 chi tiet co khfduCicnghien CUu,t~o li'lpva sir dlJng; mang tfnh chat rieng cita tUng co so, timgnganh san xuat. Nhi1ng he thong philn lo~i nay theo cac quan diE!mnhu sau:
. - Philn lo~i theo di'lcdiem ket cau.
- Philn lo~i theo di'lcdiem cong ngh~.
- Philn lo~i theo di'lcdiem ket cau va cong ngh~.Noi chung, cac h~ thong philn loai chi tiet CCikhf duqc xily dung theo cii
hai lo~i di'lcdiem ket cau va cong ngh~ duqc coi la co hi~u qua nhi'lt; hOiVIdt:>phuc tap v6 ket cau cita cacchi tiet CCikhi g:1nli6n voi dt:>phuc t~p v6 cong ngh~che t~o.
C6NG NGHt CHE TAO MAy 401
CO' sa d~ phan chia chi tiet gia cong thanh lo~i trang h~ thong phan lo~itheo cac dac di~m ket ciiu va cong ngh~ che t~o, tru(Ychetphaila cac.dac di~mket cau cua chi tiet.
caL.- Nh6m
- Con .so 3 dau tien nghia la loai chitiet tru co 16 tren duemg truc,
- Con so 3 thu hai nghta la ca chi tietvoi kich thuoc duemg kinh trang khoimg40-;- 80mm,
- Con so I tiep theo nghia la nhom chi tiet co rentren duemg tryc.
- Con so 2 sau cling nghta la loa; vat li~u la thep cacbon tilt.
Vi dy: m(>tchi tiet co rna hi~u Iii3312co d;:tcdit'm nhu sau:
Cae chi tiet thu(>ccling mot IO(li co sU giong nhau ve loai v*t li~u, hlnhd~ng hlnh h<:>c,d(>chinh xac, d(>nham be mat, kfch thuoc phan bo trong ph~mvi nha't dinh. Lo~i la m(rc phan cap r(>ngnhat ella h~ thong phan lo~i chi tiet giacongo Lo~i gam cac chi tiet giong nhau ve hlnh th~ chun~ vii ve cac d;:tcdi~mcong ngh~ quan Ir<:>ngnha't, cM yeu Iii giong nhau ve chuc nang Iilm vi~c viidieu kien ky thu*t.
Muc phan ca'p h~p han lo~i Iiikie'u chi tiet. Nghia Iii ki~u nam trang phamvi mot loai chi tiet nha't dinh. Dua tren cae dac di~m cong ngh~ giong nhau t~okha nang thong nhat cac nguyen cong ve may, trang bj, dyng cu vii che do congnghe. Kit'u Iii tap hqp cac chi tiet thu(>ccling m(>tloai nhung co chung mottrlnh t\l vii noi dung cong ngM. Phan IOncac nguyen cong u-ngvoi cac chi tietthuoc cling mot kit'u Iii giong nhau.
Nam 1965, h~ thong phan lo~i chi tiet co khi cuaTi~p Khiic da duO'cchapnhan Iii h~ thong dung chung cho cae nuoc thu(>ckhoi Lien Xo va Dong Au(bang 13.1). Theo h~ thong nay, cac chi tiet cdkhi duO'cphan chi a thilnh 10ai,ca, nhom. Nhu vay, theo h~ thong nay, co 810~i chi tiet; m6i lo~i lai chia thilnh10 ca kich thuoc hay tr<:>ngluqng ..Theo h~ thong nay con co: 10 nhom ket caukhac nhau va 10 nhom vat lieu khac nhau. Nhu vay,'m6i chi tiet cO' khi ~eco rnahi~u gam 4 con so (g<:>ila 4 rna phan tir) xnhu sau: x x x
L"u;..
26 - CNCT
Bang 13.1. H~ thong phan lo~i eni Iii;t ea khi ella khoi D6ng Au co.
Cae chi tiet dang tron xoay Ph6i va v~t li~u
La 6 tam quayBanh ra.ng Chi tiet Chi tiet Cae chi tiet Thep c6 chAt 1L1~ng b'inh thLldng 1
C6 16 tren tam quay d~n9 kh6ng tron d~ng hOp ph~n [dn
Dac va Lo thong va phiing kh6ng gia 1iKh6ng Thong
Dac thong suotkh6ng suot
c6ng cthong
0n 20
1 2 3 4 5 6 7 8 ~0
Dnh LID Dlplg thO Dang tho, Lmax TrQng hJ<;1ng tho PhOl 0-
'"~Hlnh det Thep dinh hlnh
f-
0 <1 -0- 0+200 o + 30LIB> 5 >-.~
I-- " "E
1 0+40 1 6 +--+ ! I 20Qf---+ 30 + 200 TMp cay E ~'<.e -0 "r- ~ 0
Hlnh te:m Thep 6ng0; 0> 0>
0 200 200 500 c2 >6 + + -<0 C <;
LIB < 5 -0>. " " 3
I 0 "" " 0-
3 -0- 20Qf---+ 500 U 1000 Thep tAm 0 ci '"< 1 ~0- '" f-
'" ~- ~ f-
f-
4 40+80 1 -;- 4 +--+~
0 200 1000----.- Thep day
-5 >4 + -~- -_.+ 20Qf---+ 4
6 80+120 < 3 -B~
0+ 200 Thep qUI khac 5
+Kim loat mau 6
7 I >3 ----- + 20Qf---+
IGang x.3.m 7 ,
I -B- .
0+ 2000
I8 <3
~
'0 Gang dec, thep due 80
I 20Qf---+ Cae loai khacA kim 9
9 L < E 3- --V~t lieu phi kim 109-i 0
+>-oN
0 gt:B Then
~
PhAng va = Thanh ben KhOng vi dt,l cae sO'Trdn D ~.s ho. song song cua v~t c'At gQt philn lo~i thea
0> bang he thong~ c
M Duong ren .@
~
..• phan IOl?-i ella1 c=::J ~ Gia cong
trCtng v6i CD Ph~ng khac De, tam de n. Tiep KhAc-E:BcAt got --tam quay c::=:J
~-!BDveng ren
~
a:r:::::::r:n Tam day C ==u 3 3 7 2
2 Then C610 deli KhOngkhac It II mo.t ph~ng ::J
tam quay c ho. xling chfnhcAt gQt CJ] <ill
<0 0> ::; ::;0 c.c
0 «. D >-
3
~~ tPV ~
<.)
~
0 ,0 I ,«.Ranh
.@C6 la khac
Cang, canh Gia cOng --' <.) z >CD tay don cAt got
>- 4 icEt Ket h~p 1va 2 iJ Mo.t ph~ng c::::rtr:=J Ban ph~ng, r::::=:J 3. cae chi tiet'!!! ,.s Then 0. Khang>- 16 co ren ho.
song song CIJ xe dao "" ca.t got D tron xoay co
~ c6 10 tron " 16I ~ _~_..J
<.) .~ ,~ 3. Dllong klnh::; 5 ~cE:P Ket h<;1p 1 va 3
~Mo.t ph~ng
~
Thanh ben Gi~cong~
16n nha~t0D DL1bng ren, ranh ~
._.khac ella be do I!'
Icat got 40~BO
Z 40<1
6
~~
Ket hOp 2 .~ @S Mo.t ph~ng atCI:TI~
7. Chi tiet c6
va 3 Then Hlnh dla Khong ren trijn tn,leho.
._. song song Iill!l Be chl1a d.t got ----Lo. fanh ~
c6 10dol xling c, 2. Thep
"" cacbon tatKE:!t h~p 1, 2, 3
c J: cS:=::J7
~ ~ fJ=tP ~Gia cang
D\long ren. la, V~t th~ khac cAt got Uranh a:l
8 i-Bf38E M~t con. 0 Then
~Cac chi tiet..,
~chop Cl,Jt "' ho. rang ----~0>C
9 00~
~
'0l.ilch tam :'6
>
Bang 13.2. Cau truc phan le~i va h~ lhong rna h6a cac chi liet cd khi thOng d~ng thee lac gia OPITZMil HiNH DANG (FORM CODE) Mil BOSUNG
Ma ph5n t~thlt nhat(Digit 1\
Lo~ichi tiet(Part class)
Ma phsn ta thC/ h;Ji(Digit 2)
Hinh d',mg =Ilinh(Main shape)
Ma ph8r'! ta thu ba(Digit 3)
Gia cong m~t tron(Rotational machining)
Ma phsn ta thlt tLf(Digit 4)
Gia cong m~t phang(Plane surface machining)
Ma phfm ta th(t nar'"(Digit 5)
Cae 10 phl,l, rang vatCilO hinh
(Additional holes,teeth and forming)
Ma ;:Jhan tv thu678 9
0 T LID ~ 0,5
1 R 0,5 < L < 3~
Phan tll hinh dl;mg - Phan tu hinh dc.mg Gia cong CaG be I- Cae LO khac va(PTHD) NGoAI - (PTHD) TRaNG mat PHANG RANG (other
2 6 LID >3
V (external shape (internal shape (machining of ~ holes, teeth and
Nelemp-nt) - dement) plane surfaces)
~forming)
3 . voi d(ll$ch(Rotational) LID >2
4 voi dQI$ch t> Hinh dCilng ehinh - Gia cong tron xoay Gia cong cae be Cae LO khac va
(deviation) (main shape) - (rotationalm~t PHANG RANG (other
machining)(machining of hoies. teeth and
LID> 2 ~ plane surfaces) - forming)
5 d~c bi$t
(special)
6 K T AlB s; 3 - Hinh d,~mgchfnh
AlC ;;::4 (main shape) I'" R ~\ U) CH~NH va gia
I- Gia cong cae be Cae U) khac va7 I 6 6 AlB>3 I Hinh.d~ng chfnh I- cong :r6n xoay I- m~t PHANG RANG (other~ (machining of holes, teeth and8 N N AlB $3 ;/ (main bore and I- p"lane surfaces) torming)
NC<4 Hinh d,;mg chfnhmachining)
G - (main shape)
9 (Non - dac bi~tMa bo sung: 6~ cac kich t.,uoc (dimensions); 7- vat lieu (material);
8- hinh dc.:mgetJa v~t Ii$u tho (orgina"(sh'ape of raw material);rotation31) (special) 9- d9 chinh xac (accuracy)"
C6NG NGHE CHEf TAO MAy 405
Tnrac do da co cac h~ thong phan lo<;tikh3c do tae gia XOKOLOPXKI,DEMJANHUK, BOIZOP, v.v... a cac nuac nay tao l~p.
Nhfrng nam giln day, khai ni~m d(lng chi tiet da duqc neu ra trong IInh vucphan Io<;tichi tiet co khf. Theo khai ni~m nay, cac chi tiet ca khf duqc phanthanh hai d<;tngchfnh, do.Ja chi tiet co d<;tngtron va chi tiet co dang khong tron.Cae giai phap cong nghe hi~n dai, theo mllc tieu t~p trung nguyen cong, hnhhoat va tu d(ing hoa amuc d(i cao, rihu trung tam gia cong CNC, h~ thong sanxuat linh ho<;tt(FMS) da duoc t<;toI~p va sir dllng cho hai dang chi tiet nay. Nhuvay, nhfrng loai chi tiet sau day la thu(ic d<;tngchi tiet tron: trllc, b<;tc,Mnh rang,V.V ... ; can thuoc dang chi tiet khong tron se la cac lo<;tichi tiet sau day: cang,bien, goi dO',h(ip, v.v...
H~ thong phan lo<;tichi tiet ca khf clla tae gia OPITZ neu fa nam 1972 aT:ly Au (bang 13.2) da theo khai ni~m d<;tngchi tiet. H~ thong nay la h~ thongso hoa, nghia la dung ma hi~u con so de phan chia cae chi tiet ca khf tMnhd<;tngtron va khong tron, kem theo cae d~c trung ket cau va cong ngh~ cllachung (d(i chfnh xac IT, d(i nham, do cfrng, v~t fi~u,kfch thuac, cac d<;tngbem~t, v.v...).
Kien truc tbng quat clla h~ thong phan lo<;tichi "tiet ca khf dl!a tren co sacae d~c diem ket cau va cong hgh~ clla chUng duqc trlnh bay nhu sau:
Muc phan cap
I D<;tngchi tiet (tron, khOng tron)
2 Lo<;tichi tiet (trllc, b<;tc,Mnh rang, h(ip, cang, ...)
3 Kieu chi tiet
4 CO'chi tiet
5 D<;tngb~mat
6 Cac d~c trung be m~t (d(i chfnh xae IT, d(i nham,kfch thuac, vat Ii~u, d(i cfrng, ...)
13.3. CONG NGHE DItN HINH
Ml,lc dfch clla dien hlnh hoa qua tdnh cong ngh~ la xay dl!Ogm(it quy
406 Chuang 13:Tieu chuin h6a qua trinh cilng ngh~
trlnh cong ngh.; chung cho nhfrng doi lUang san xuat (chi tiet, bi) ph~n, sanphiim) co ket cau giong nhau.
Co sa cua cong ngh.; dien hlnh HI.dl1avao viec phan loai chi tiet, bi) ph~nmay ... theo nhfrng dac diem ket cau va cong ngh.;, tu do xac dinh hoi;ict':\oI~pcac doi ttr<;mgd':\idi.;n (dien hlnh) co day du cac dac diem etta tUng kieu ho~ccO'doi tuang (vi dl1:ling vai muc phan cap 3 - kieu chi tiet ho~c m(rc phan cap 4- cO'chi tiet). Nha do rna qua trinh cong ngh.; gia cong cac chi tiet, hoac lap rapcae bi) ph~n, thuoc cling mot kieu ho~c cO'nhat dinh, duqc tien hanh theonhfrng quy trinh cong ngh.; dien hlnh dii duqc xae I~p tu tmac. Nhfrng quy tr1nhnay dii duqc thiet ke, kiem nghi.;m dam bao cac chi tieu kinh te ky thuat theonhfrng dieu ki.;n, quy rna va tr1nh di) san xliat nhat dinh.
Cong ngh.; dien hinh con t':\odieu kien tieu chuiin hoa cac nguyen cong,h':\nche sl1'da d':\ng ve ket cau va cong ngh.; cua cac doi tuqng trong cling mi)tkieu, giam b6't khoi luang cong vi.;c chuan bi san xuat, giam b6't cac tai li.;utrling I~p nhau ve ni)i dung, thl1ehi.;n chuyen man hoa san xuat de tang nangsuat che t':\o.
Nhfrng ni)i dung can phili thl1chi.;n khi ap d\mg cong ngh.; dien hlnh (dienhinh hoa qua tr1nhcong ngh.;) thuang bao gam:
1- Phan lo':\icac chi tiet hoac bi) ph~n cua san pham; nghia la phan chiacac chi tiet, bi) ph~n thanh cac kieu ho~c cO'.Trong mot kieu, cO'thl cac doituqng phili giong nhau gan nhu hoan toan ve ket cau. Nha phanlo':\i nhu v~y rnacae doi tuqng san xuat duqc xep thilnh kieu, co co d':lng ket cau giong nhautrang tUng co kich thuac nhilt djnh, cho phep co the duqc gia cong hoac lap raptheo nhfrng tien tr1nh cong ngh.; giong nhau.
2- Phan tieh, IlIa ch<;>nho~c t6 hqp trang tUngkieu, co co mot doi tuqng daidi~n (dien hlnh); doi tuqng d':lidi~n (dien hlnh) co the la thuc (doi tuqng cothl1ctrang tUng kieu, COco soluqng toi da cac d~c diem ket cau so vai cac doituqng kMc) ho~c ao (doi tuqng co thl1c trong tUng kieu, COnhung duqc xayd\!'llgbiing cach t6 hqp cac d~c diem ket cau kMc nhau tu cac doi tuqng trangcling mi)t kieu hoac co).
3- Lap tien trlnh cong ngh~ dien hlnh cho tUng kieu, COdoi lUang, ling vaidoi lUang d':\idi~n (dien hlnh) dii xae dinh.
4- Xac djnh may, trang bj, d\mg CI1va che di) cong ngh~ cho tUngkieu, COling vai tien tr1nh cong ngh~ dien hinh.
" Quy trinh cong ngh~ dien hinh phili mang tinh Mn tien trong nhfrng dieu
. CONGNG~ CHETAO MAy 407
iF=---Bt£+=--+=~
Chi Iii!! 1
Chi ti6t 2
Chi ti6t 3
ki~n san xuat nhat djnh vaphai co kha nang ciii tien saunay. Nhu yay, quy tdnhcong ngh~ nay phai duqcxay d~mg tren co sa th6ngnhat hoa cac tieu chu1\n vemay, trang bj, dung c~, chede? cong ngh~ va cae djnhmuc kinh te ky thuM; nhamdam bao cho qua trlnh san Hinh 13.1. Chi liel gia cong Irong cong ngh~ dii!n hinh
xuat dong be?va hoan thi~n (vi dv).
tUng bu6c tdnh de?san xuat,d~ dat hi~u qua kinh te ky thui.\tcao hon ..
C6ng ngh~ di~n hlnh co th~duqc ap d~ng theo hai muc do khac nhau nhu sau:. Di~n hlnh hoa toan be?qua trlnh cong ngh~ cho mot ki~u hoi.\ccO".. Dien hlnh hoa tUng nguyen cong rieng bi~t ling v6i cae d6i tuqng trong
cling mot kieu hoac cO".Hai muc de?tren day co lien h~ chi.\tchf v6i nhau, b6 sung cho nhau nham
nang cao tinh chat hang lo~t (tang s61uong che tao) trong san xuat, dong thai6n dinh tinh chat nay d~ t~o tien de t~o Ii.\pday chuyen san xuat linh ho~t chonhieu d6i tuqng cling kieu hoac cO"0 mot vai nguyen cong quan tn.mg I~i co th~tap trung giai quyet tat hon ve cong ngh~ (dam bao de?chinh xac cao, nang suatcao); boi VIchi khi nao co s61uqng d6i tuqng san xuat a muc phli hqp nguai tam6i co the ap dung cae giai phap ky thui.\tsan xuat va t6 chuc san xuat tien tiennhu may tl)'dong, gia cong theo day chuyen,v.v ... dmuc de?di~n hlnh hoa toanbe?qua tdnh cong ngh~ cho me?tki~u hoi.\ccO"thl chi tiet gia cong duqc phanlo~i theo sl)'gi6ng nhau hau nhu hoan toan ve ket cau; nghia Ia vat li~u che t~o,vj tri va kich thu6c tat ci\ cac M mi.\tgia cong quan tr9ng cua cac chi tiet phaigiang nhau 0 muc de?cao, de:co th~ gia cong v6i cling me?ttien trlnh cong ngh~,o tUng nguyen cong co th~ sir dung chung me?tloai may gia cong.
D6i v6i qua trlnh cong ngh~ lii.prap thl cae san ph1\mtrang cling me?tkieuhoac cO"phai co SCI dolii.p rap gi6ng nhau, d~ co the:Hiprap v6i cling me?ttien trlnhcong ngh~ va 0 tUngnguyen c6ilg lii.prap co the:dling chung trang thiet bi lii.prap.
N6i chung, d6i tuqng san xuat (chi tiet, san ph1\m) ling v6i cong ngh~ die:nhlnh chi kMc nhau rat it ve ket cau (hlnh 13.1). Bang 13.3 la vi du ve tien tdnhcong nghe die:n hlnh cua banh rang con rang th~ng.
408 Chuang 13:Tieu chuin h6a qua lrinh clIngngh~
931ABang 13.3. Thi dy tom tal m,;,t qua lrinh
cong ngh~ di~n hinh
gia cong banh rang
con rang th~ng
Thvtll Cho San ve ban N9i dung nguyen May Dyng Cl;!
nguyen lam thanh pham congcong vj~c --
1 9 Gia"c6ng 10 May khoan dUng Dao khoet, dao
doa
2
~
Chuat ranh then May chu6t Oao chu6t
3 • Ti~n tho m~t ngoai May tj~n Dao tieu chuan I
• Ti~n tinh m~t ngoaiMay ti~n I ,Dao tieu chuan4
va m~t dau
5 Ki~mtra
6 {I C~t rang May cat r~ng con Dao c~t rangthang tieu chuan
7 May chuyen dung
8 - Khoan 10'n9ay trenMay khoan ban
MOl khoet rU9tph an try ga.
9 Lay bavia10 Lam sach11 Ki~mtra12 Gia conQ nhiet
I \ 13
14 Kiem tra .
CONGNG~ CHI.:TAO MAy 40')
Tom l~i, cong nghi; difn hlnh, khi duac ap dung Mgia cong cac chi tiet cokhi, co nhil'ng dac difm ca ban nhu sau:
- Doi tuang gia cong thuqc cung mqt kifu, co cCikich thu6c trong ph;im vinhat dinh, ket cau giong nhau gan nhu hoim toim (giong nhau ve hlnh dang,kich thu6c, dieu kii;n ky thu~t, vat Iii;u, ...).
- Quy tdnh cong nghi; va day chuyen cong nghi; khong Iinh ho~t, chi U'ngv6i mqt kifu (cCi)chi tiet nhat djnh, chuyen mon hoa cao (trang thiet bi, dungcu chuyen dung).
- Muc dq tiln dung von thai gian lam vii;c cila thiet bj khong cao.- So Iuqng doi tuqng gia cong thuoc cung mqt kifu (cCi)phai du nhieu (san
xuat hang lo~t 100 - hang khoi).
13.4. Cong ngh~nh6m
Ca so cila cong nghi; nhom la philn nhom doi tuqng san xuat theo sl! giongnhau tUngphan ve ket cau; vi dll cac chi tiet a hlnh 13.2 co cUng lo~i v~t lii;u, cocac 16gia cong giong nhau ve kich thu6c va vi tri, co thf duqc ghep thanh mqtnhom df gia cong tren cung mqt may, d6 ga va dllng cu, nghia la chung cochung mqt nguyen cong, g<?iiil nguyen cong nhom. Nhu v~y, do vii;c ghepnhom chi tiet chi gi6i h~n a nhil'ngM m~t gia cong giong nhau nen soluqng doituqng duqc gia cong a mot nguyen cong (nguyen cong nhom) se tang len,thuang a muc lUang ung v6i quy mo san xuat hang lo~t va 100 han, cho du soluang yeu cau thl!c te doi v6i tUng doi tuang co it han (co thf chi la dan chiec,lo~t nh6). Dieu do cho phep ap d\lllg cac giai pMp cong nghi; tien tien a cacnguyen cong nhom, vi du, dung may ban tl! dqng ho~c tu dqng, qua do nilngcao muc dq khai thac thiet bi, trang bj va dung cll cong nghi;; chat luqng giacong khong bj phil thuqc nhieu vao thq.
Theo kinh nghii;m, cong nghi; nhom chi nen ap dllng co gi6i han, thuangla cho mot vai nguyen cong chinh cila cac doi tuang gia cong thuqc cung mqtlo~i chi tiet (U'ngv6i muc philn cap 2 - lo~i chi tiet). Nguyen cong chinh languyen cong co khoi luang lao dqng tinh theo thai gian gia cong Ia nhieu nhat.Boi VIneu ap dllng cong nghi; nhom a tat ci\ cac nguyen cong thl vii;c philnnhom va quan Iy tUng nhom theo tUng nguyen cong va theo tUng doi tuqng giacong cu thf se rat kho khan, phuc t~p va ton kern; m~t khac, tUng doi tuqng sephai ghep nh6m nhieu Ian de gia cong.
410 Chuang 13:Tieu chuan hoa qua lrinh cong ngh~
Chi tiet 2
Chi tiet 1
Chi ti~t 3
Hinh 13.2. Cae chi tiet gia congtrong cong ngh~nhom (vi dl;l).
So sanh voi cbng ngh~ di~n hlnh, cbngnghe nhom co ph~m vi doi tlIqng san xuatnlng hon, VI a cbng nghe nhom cac doituqng duqc ghep thanh nhom chi dn co sugiong nhau tung philn ve ket cau, nghla lachi dn co dang be m~t vac d~c trung be m~tgiong nhau (ling voi muc phan cap 5 va 6),con a cbng ngh~ di~n hlnh cac d6i wongphili co su gi6ng nhau hau nhu hoan loan veket cau, nghla la ling voi ki~u hoac ca (mucphan cap 3 ho~c 4).
Cbng ngh~ nhom thuOng duO'c thvchi~n a tUng nguyen cbng, tren tUngmay, vidu: gia cbng nh6m tren may ti~n, maykhoan, may phay, v.v... Vi~c phan chia chi tiet cO'khi thanh tlrng nhom d~ giacbng tren tung loai may Cll th~ nhu v*y se gqn va de thuc hi~n han. Nhom chitiet la don vi chinh. Trang m'?t nh6m, cac chi tiet co qua tr1hhgia cbng rat ngand6i voi cac M mat Co'ban. Noi chung, a cbng nghe nhom thl cac nhom chi tietchi co chu ky gia cbng tren m6t ho~c hai may cung ki~u; con a cbng nghe di~nhlnh, cac chi tiet co chu ky gia cbng tren nhieu may voi ki~u lo~i may khacnhau.
Cbng ngh~ nhom, khi dtrqc ap dung d~ gia cbng cac chi tiet CO'khi, conhfrng d~c di~m nhtr sau:
- D6i ttrqng gia cbng thtrOngcung m'?t dang chi tiet (muc phan cap I), coM m*t gia cbng gi6ng nhau (M mat gi6ng nhau ve hlnh d~ng, kich thtroc, dbchinh xac, vat lieu ...), nhung khac nhau ve lo~i, ki~u, ca, dtrqc tap hqp thanhnh6m theo cac be mat gia cbng gi6ng nhau (m(tc phan cap 5 va 6) (rng voi cacnguyen cbng chung (nguyen cbng nhom).
- Quy trlnh cbng ngh~ cho tUng loai, ki~u, ca chi tiet la phuc tap, dan xennhau, kho quan 19va dieu himh VI co nhfrng nguyen cbng chung (nguyen cbngnhom). Cac nguyen cbng nhom co tfnh chat linh hoat (dieu chinh nhanh theotUng loai, ki~u, ca chi tiet trang nh6m).
- Muc d,?t*n dllng quy thai gian lam vi~c ella thiet bi a nguyen cbng nhomthuang la cao han (cao hon 90%).
CONG NGHE CHE TAO MAY 411
- Gh6p nhom doi tuqng gia c6ng HI c6ng vi~c phuc tap VI theo tung b6 mii.tgia c6ng giong nhau.
- Soluqng tUng 10<J.i,ki6u, CO doi tuqng gia c6ng kh6ng c~n phai du nhi6u,thui'mg la loat nhi'>,10<J.tvua va co th6 dan chiec.
D6 co th6 d<J.tduqc hieu gua tot khi ap dl)ng c6ng ngM nhom, can lllU9cac van d6 sau:
- Trang cung mqt nhom doi tuqng san xuat, co gang toi da d610ai tru su dad<J.ng(sl! khac nhau) cua gua trlnh c6ng ngh~, c~n huang tai gua tdnh c6ngngh~ chung cho cae doi tuqng trang nhom, co khi phili sua d6i ket cau ella doituang d6 co th6 co chung m6t gua trlnh c6ng ngh~; nhu vii.yla phai nang caotfnh c6ng ngh~ trang ket cau, phili thong nhat Ma, tieu chuiln hoa ket cau cuachi tiet, bq phii.nva san ph:lm co khf noi chung.
- SUdung cac loai do ga co ket cau thich hqp vai nhom doi tuqng, co khanang di6u chinh nhanh theo tung doi tlrqng cua nhom, nhu ket cau cua 10<J.idoga v<J.nnang di6u chinh (GVD), hoii.csu dl)ng bq linh ki~n trang bi c6ng ngh~tieu chuiln d61ap ghep, t6 hqp tMnh cac do ga v<J.nnang lap ghep (GVL) thichung vai tUng doi tuqng cua nhom.
Nhfrng buac chfnh can phai thl!c hi~n d6 co th6 ap dl)ng c6ng ngh~ nhomkhi gia c6ng chi tiet CO khf gom co:
I. Phan nhom chi tiet gia c6ng.2. Lii.Pguy tdnh c6ng ngh~ cho tUng nhom chi tiel.
3. Thiet ke cac trang bi c6ng ngh~ (do gal nhom.
13.4.1. Phan nh6m chi tiet gia cong
Phan nMm chi tiet gia c6ng la c6ng vi~c guan trang dau tien d6 chu:ln bitri6n khai ap dung c6ng ngh~ nhom. Phan nhom chi tiet hqp 19se tii.Phqp duocnhi6u dii.ctrung c6ng ngh~ chung cho mili nhom, nhu yay v6 CO ban cung diixac dinh dung giai phap c6ng ngh~, t<J.oti6n d6 thuii.nIqi cho hai buac tiep theo.
6 c6ng ngh~ nMm, cac chi tiet gia c6ng duqc phan nhom kh6ng chi theodii.cdi6m ket cau va c6ng ngh~ cUa chung, rna con dl!a vao dii.cdi6m cua kieu10<J.ilhietbi cong ngh~ nhii.mdam bao qua tdnh gia cong hqp 19v6 ky thuii.tvakinh te. Nghia la phai phan nhom chi tiet gia cong tren CO sa cac thiet bi (may)gia c6ng cu the.
412 Chuong 13: Tieu chuin hila qua trinh dIng ngh~
Nh6ni chi tiet gia cong Iii don vj cong ngM chinh, Iii co sa di! xiiy d'!J1gqua tdnh cong ngh~. Hinh 13.3 Iii SO do phiin nh6m chi tiet gia cong tfen caeloai thiet bj (may) gia cong thong dung theo tac gi:\ MITROPHANOP.
Cae chung lo~i chi lielcan gia cong
Cae chung IOC,Ji"chitiet din gia cong dLtqe phan chia thea cae loai maygia c6ng Ih6ng d~ng s~n c6 .
Maydoa
May ti~nRevonve
May tl~nthvifng May phay May khoan May mai
Kh6i 1
Cae nh6m voi tientrinh gla e6ng khepkin tn3n mot hoac va;may cung kieu, "'o{Ji
(Gia e6ng nh6m)
Ph,;n ehia cae lo~i chi tietIhanh cae nh6m
Kh6i 2
Cae nh6m voi CaGnguyen e6ng chung(m(Jt ho?e vainguyen cong nh6m)
(Gia e6ng nh6m)
Kh6i 3
Cae nh6m val lien Irinhgia c6ng khep kin trE,"nhi6u may co kieu, IOiJIikhae nhau
(Gia e6ng di€n hinh:qua Irinh e6ng ngh~nh6m e6 eel sCIla e6ng
ngh~ di€n hinh)
Hinh 13.3. Sd do phan nhom chi tiel gia cong theo cae lo~i thiet bi eua lac giaMITROPHANOP.
CONG NGI-tE GtETAO MAy 413
Ole nhom chi tiet gia cong thuoc cac kh6i I, 2, 3 theo sa do a hlnh 13.3duac giili thich nhu sau:
Kh6i I:
Cac chi tiet gia cong chi can thuc hi~n cong ngh~ nhom trang mot hoac hainguyen cong tren mot ho~c hai may cung ki~u, lo~i la xong, vf du, chi gia c6I\gtren m'?t ho~c hai may ti~n. Trong kh6i nay, s6 chi tiet duac t~p hqp trong motnhom la it han so vai kh6i 2. Tien trlnhg cho kh6i I co th~ nhu hlnh 13.4a.
Kh6i 2:
Cac chi tiet gia cong trang m'?t ho~c vai nguyen cong, tren m'?t ho~c vaimay co ki~u, lo~i khae nhau; con a nhU'ngnguyen cong khac, chUng lai co th~ avao cac nhom khae nhau, hoac duac gia cong rieng bi~t (hlnh l3.4b). Caenhom chi tiet thu,?c kh6i nay duac gia cong gi6ng nhau amot ho~c vai nguyencong, nen s61uang chi tiet co th~ duqc t~p hqp trang mot nhom la nhi6u han sovai kh6i 1.Cac chi tiet a kh6i nay co th~ khac nhau kha nhi6u v6 ket du (khacnhau v6 hlnh d~ng, kich thuac).
Hai kh6i I va 2 thuoc pham vi cong ngh~ nhom, cho phep co th~ gia congm'?t s61uqng Ian cac chi tiet khac nhau tren cung mot, hai,hoac vai may.
Kh6i 3:
Cac chi tiet co qua trlnh gia cong chung (qua tdnh cong ngh~ nh6m) trennhi6u may co ki~u, loai khac nhau (ti~n, phay, khmin, mai, ...), chUng to chungphili co ket cau gi6ng nhau nhi6u hoac hau nhu hoan toanoNhll vay, s610ai chitiet khae nhau trang m6i nhom giilm di nhi~u va tra thilnh thuoc cung mot ki~uho~c cO'chi tiet, co qua trlnh gia cong gi6ng nhau (chung). Do chfnh Iii quatdnh cong nghe di~n hlnh, thu,?c pham vi cong nghe di~n hlnh (hlnhI3.4c).
Ngoai ra, vi~c phan nhom d6i tll<;mggia cong con theo nhung quan di~mkhae, vi du:
- Ghep nhom nhung chi tiet co hlnh d~ng hlnh hQc gi6ng nhau.
- Ghep nhom nhung chi tiet co chu~n dinh vi gi6ng nhau.
- Ghep nhom nhU'ngchi tiet co yeu cau ky thuat gi6ng nhau.v.v ...
Sau khi phan nhom chi tiet, can xay dlffig chi tiet d~i di~n cho nhom, bangcach xac dinh mot chi tiet thuc trang nhom co s6111ang cac b~ mat gia cong
0) Kh6i 3: COng nghe dien hlnh (qua trinh cOng nghenh6m tren co sd oOng nghe dien hlnh)
l-~---t'2- ---2'3 ---- 0 -----3'4-- ---4'5 - - - 5'
a) Kh6i 1: cOng nghe nh6m (1, 2 nguy~n cOn9 chung)
Ch\tong 13: Tieu chu1lnh6a qua trinh cong ngh~
1_~-0----O-_--O---1'2- '. . -0----0------- 2'3--- 0 ---o------~--3'II _ -0-- - -0- - -0- --- 4'5- D- - --0- - - - - - - fi'
~=~-<r ~~~==~',3 --0-- 0 ---o-~----3'4 - -0--------- 4'
fi - -0- - --0-- - --0- - - fi'
b) Kh5i 2: cong ngM nh6m (1, 2 nguyen c5ng chung)
Hinh 13.4. Tie" trinh cong ngh~ lrng vai cae "hom chi tiet gia cong thu9C cae khoi 1,2,3.Tien trlhh c6ng ngh~ voi CaG nhom chi tiet gia c6ng thuqc cae kh6i 1, 2, 3:
o _ nguyen c6ng chung (nguyen c6ng nhom).
0- nguyen c6ng rieng (nguyen c6ng ca bi~t).
1, 2, 3, 4, 5~ph6i ban dau ella CaG chi tieL
l' I 2', 3', 4', 5'- chi tiet hO~lnchlnh sau khi gia cong .
414
chung Ia nhieu nhilt, g,?i la chi tiet CCi sa, roi btl sung them nhO'ngbe mat khacrna chi tiet d6 chua c6, nhung lili c6 a cae chi tiet khac trang nh6m. each xaydung chi tiet aili di~n cho nh6m duqc th6 hi~n nhu vi du a hlnh 13.5.
Truac day, nguai ta dii xay d,!ng chi tiet dai di~n cho nh6m bang each nhusau: dung giily can (giily b6ng rna) ve cae chi tiet ella nh6m theo cung m<?tty1~, roi xep chong chung len nhau, sao cho duang tam va m<?tmat dil" hay
C6NG NGHE CHE T",0 MAy 415
dui'mg bao cllacac chi tiet dotrung nhau, d~nh(in biet tat dcae b6 mat giac6ng khac nhautrang nhom chitiet dii tao l(ip.
Ngay nay,vai sl1 trq giupclla may tinh cokha nang do ho,!,c6ng vit;c nayduqc . thuc hit;nchinh xae, nhanhva hit;U qua hO'nnhi6u.
Chi lie; z
Chi liel oai d/elll6;,g h(jp .
Hinh 13.5. Xay dlfn9 chi tieft d~idi~ncho nhom chi tietcan gia c6ng 1, 2, 3, 4.
13.4.2. L~p tien trlnh cong ngh~nhomTien tdnh c6ng nght; nhom phai thfch hqp vai bat ky chi tiel nao trang
nhom, nhung co th~ cho phep thay d6i chut it tuy theo d(ic di~m rieng ella tungchi tiet trang nhom, nghia la co th~ tang hay giam m,,?thoftc hai buac gia c6ngho(ic them bat m6t vai dllng Cllgia c6ng nao do doi vai m,,?tchi tiet cu th~ trangnhom.
Nhom chi tiet HIcO'sa ella tien trlnh c6ng ngh(; nhom va duO'cd(ic trungbai su thong nhilt v6 thiet bi, trang bi, dung C\lc6ng nght;, giai phap di6u chinh,v.v... a cac nguyen c6ng chung (nguyen c6ng nhom).
Nhfrng nguyen tii.cdin dam bao khi hlp tien trlnh c6ng ngh(; nhom la:
I.Th(r lU clla mlli buac c6ng nght; ho(ic nguyen c6ng phai dam b,lo co th~gia c6ng duqc bilt ky chi -tiet nao trang nhom, phai dam bao d<:ttduO'cyeu cauky thuat clla tirng chi tiet trang nh6m.
2. Do ga, d\lI1gql gia c6ng, v.v... duqc str dung a cac nguyen c6ng nhomphai dam bao gia c6ng duqc bal ky chi tjet nao trang nhom.
Chi tie:t dai dien cho mot nh6mchi tigt gia cbng nh6m
416 Chuong 13: Tieu chuan h6a qua trinh clIngngh~
Bang 13.4. Vi d~ vi! gia cong nhom Iren may ti~n v~n nang.
'~
G-tf~~~'~/mm-m--mmm~~~TI
~~.
B.F.4~
-8JElt} -i38f.~ JBs- U~
c
Trinh hI lien h~nh N(Ji dung gia cong Be m~it gia cong Duno cu Ky hi~uVitrj Lo~i dyng cy
1 Ga dfil Ian 1
Ti~n ngoai be m~l A 1 Dac ti~n phai dau cong TCVN
2 ct B 1 ct TCVN
3 Val meD C 2 Dac lien ohai dau than(] TCVN4 Catrimh 0 3 Dac cal ranh TCVN1 Ga dM Ian 2
Ti~n ngoai be m~l E 1 Dac til]!n phai dau cong TCVN
2 ct K 1 ct TCVN3 ct J 1 ct TCVN
4 ct I 1 ct TCVN5 ct F 4 Dac lien 2 ben dau thann TCVN
6 Tien ranh G 3 Dac ell! ranh TCVN
7 Val mep H 2 baa ti$n dau thang TCVN
CONG NGH(i CRE TAO MAY
Bang 13.5. Thi d~ va cong ngh~ gia cong nhom Iren may li~n revonve.
417
'0
I
Ii 6
o
Trinh hi N9i d,ung gia 8€l m~tgia cong Vitd Dung cucong
LO.;ii dl,lng cl,l Vl tri go9 d~t
1 Dah ph6i g€fn 1 eli xac d[nh chi€lu dai fJau rev6nvec 1;lmelf
2 vat mep E 2 MOi khoan ru9t go33 Khoan 10 J 3 nt
Ti$~~~iim~t B-G 3 Dao li$nI
4 nt B 4 nt
5 Ti$n 10 J 5 nt
Ti$n tinh B-D S nf Ban dao lruoe6 Daa 10 J " MOi daa Dau rev6nve
Val mep ngoai C.F 7 Daa ti$n Ban dao trvbeTi$n ranh A 11 Daa ti$n ranh Ban dao sau
Ti8n ren B 9 Daa ti$n ren San dao trLfocTi$n ngoai H 10 Daa li$n Ban dao tntacCfltdltl I 11 Daa cal dUt San dao sau
27 - CNCT
418 Chuang 13:Tieu chuin h6a qua trinh clIngngh~
Bang 13.6. Thi d~ c6ng ngh~ gia c6ng nhom Iren may khoan.
- = = =. -=---- =-.....=- ~-......=-=-=.=-~
-"".~~'"""-~,--~
I~~ ')j
Trinh tv Nqi dung gia Be m~tgia J~ s6 Lo~i dl:mg-cl,l eM thich ii"_g_9_~_9 5::9[19 "
"18
I III I Khoa'h A
iMOi khoan TCVN Ii
I I
I... Khoel 18I _r_Y9.t.9~ ;iT'" r2 i A 3 MOi k.hC?~~ i !C;\IN ii
,---- -1 - ..,.
.+- I' II3 ~ Doal8 A
I2 MOi doa may ! TCVN i!_--1!
L~:_ i ! "Khoet 10 rang I B 4 MOi khoet TCVN ~I_L~K~~et!~!9.!19~1 i : -+-
C .,~~L~,~L~~"L"".MOi,k~.".~~."...L, . TCVN " . .!!. ~-.
CONG NGHE CRE T~OMAy
Bang 13.7. Thi d~ c6ng ngh~ gia c6ng tren nhom may phay.
• fj 4> ~H~l:Jl+ 4> + I
.I.~.~IA
•
419
3. Dam hao IUQ'Ilghao phi de dii!uchinh nguyen cong khi thay d6i chi ti€t. gia cong trong nh6m la it nhilt.
Ti€n tflnh cong ngh~ nh6m la ti€n trlnh t6ng qmit UngvO'ichi ti€t di!-idi~ncua nh6m, bao g6m hau h€t cae buO'ccong ngh~ cAnthi€t d6i vO'inh6m chi ti€tgia congoCan cii vao d~c diem C\!th~ vi!k€t cilu va cong ngh~ cua tfrng chi ti€tlmng nh6m ti€n hanh hi~u chinh va b6 sung ti€n trlnh c6ng ngh~ t6ng quat depM hqp vO'itung chi ti€t. Ti€n !rloh cong ngh~ nhom can duqc I*p thanh SCid6theo thll nI cac buO'cgia congo Cac vi d\! vi! SCId6 ti€n trlnh cong ngh~ nh6mtren may ti~n. may khoan, no<1)'phay duqc trlnh bay b cac hang 13.4, 13.5, 13.6va 13.7.
Trong SCId6 ti€n trlnh cong ng~~ nh6m, dn S:l.px€p va b6 tri d\lng cu giacong dam hao di!-tkich thuO'cva f1ay d\!ng C\lnhanh; phai the hi~n ro !hIItv lam
vi')c clla cac d\lng C\l thea thu W cac buac cling ngh'). Ngaai ra con pMi hlpphie'u di6u chinh m;iy va sa d6 di6u chinh daa thea thu tu gia cong tUngchi tie'ttrang nhO'md6i vai tUng be m~t gia cong; phai tinh thai gian de gia cong motchi tie't va ca la~t chi tie't, xac d!nh tili trang va hi')u suilt su d\lng may. Khi taitrang, hi')u suilt cila may qua thilp, phai xem xet de b6 tri gia cong them cacnhO'mchi tie't khac.
13.4.3. Do ga gia clIng nhOmCae chi tie't thuoc cung mi?t nhO'mcO'nhiing d~c diem cong ngh') gi6ng
nhau; rna quan tn;mgnhilt la sl!'gi6ng nhau v6 ga d~t khi gia cong. Nhu v~y, cacchi tie't trang cung mi?t nhO'mphili cO'b6 mat dung lam chuan djnh vj va sa d6ga d~t khi gia cong gan nhu nhau, chi khac nhau v6 kich thuac ha~c khac nhauchut it v6 hinh d~ng. Ke't cilu cua do ga gia cong nhO'mphili cO'bo phan di6uchinh de thich ung vai tUng chi tie't trang nhO'mva co bi? ph~n v~n nang dungchung cha ca nhom chi tie't. Cac bi? phan v~n nang chie'm khaang 80 -;-90%,g6m: than, de',cacilu phan do, cacilu truy6n Il)'ck€;p,v.v... Khi chuyen sang giacong mot chi tie't khae cila nhom thi bi?ph~n v~n nang khong thay dbi, con bi?ph~n di6u chtnh cO'the duqc thay the' ha~c di6u chinh thea ke't cilu cila chi tie'tkhac nay. Ke't cilu nhu v~y thuang cO'a d6'ga,van,nangdi6u chinh (GVD). Sud\lng laai d6 ga nay (GVD) se giam b6t'thai gian va phi tbn di6u chinh, giamchi phi v6 d6 ga khi gia cong,. kl16ng t6n nhi6u thai gian va cong suc de thie't ke'va che' t~ad6 ga, rut ngfin thai gian chuan bj san xuilt.
Tuy thea ke't cilu cila chi tie't gia cong trang nhom, vi')c di6u chinh d6 gagia cong nhom duqc thuc hi')n thea nhiing cach khac nhau nhu sau:
_Djch chuyen (hi')u chinh) cac bo ph~n ga d~t chi tie't gia cong bang cachdimg cac cacilu di6u chinh (eta, mam c~p, 6ng k€;pdan h6i,v.v ...) thich (engvaihinh d~ng, kich thuac cila cac chi tie't trang nhO'm,
_Thay the'vi tri cac bi?ph~n ga d~t chi tie't gia cong cha phu hqp vai tUngchi tie't cua nhom,
_Thay dbi tUng phan ha~c taan bi?cac bi?phan ga dat chi tie't gia cong, boph~n dAnhuang daa, nghia la phili su dung cac bi?ph~n thay the' nhanh nhu trucga, 6ng k€;pdan h6i, bac dAnthay nhanh, V.V ...
_Vita thay the' va vita d!ch chuyen (hi~u chinh) cac bi?ph~n ga d~t chi tie't
420 Chuang 13:Tieu chuin hila qua lrinh cong ngh~
CONGNGll CHETAO MAy 421
o
cJ
b)
--+
o
_,.-------=c:. I-f--nga, v,v, ..
Noi ehung,d6 ga gia eongnhorn eo nhfrngd~e di6rn nhusau:
gia eong hoae bi?ph~n diin huang dao, nhu sir dung eto eo cae rna kl;P thay d6inhanh, dung phien diin khoan di trm;rtho~e xoay, v.v...
Trong nhfrng caeh tren, hai caeh dau thuang duae ap dung d6i VGicae ehitiet gia eong .eo'hinhd"ng 'va.be rn~t .ehu:\n dinh vi gi6ng nhau, nhung kh<ienhau v6 kich thuGe, VId~l,a d6 ga d6 khoan eae 16tren cae ehi tiet true hoae eaeehi tiet eang eohinh d"ng gi6ngnhau; eon haieaeh sau .thuangdtlqcap dl,mgd6gia. eong cae ehitiet 'khae nhauv6'hinh dang,nhung kichthuGe eo gia tr!trong rni?t ph"rnvi nhat d!nh, vid\l nhu a cae d6ga d6 phay,khoan eae ehitiet 'gia .dO', caetarn .mong.eonhi6u 16, cae6ng n6i eo nhi6u
Ga datehinh xac vanhanh gqo 'bat
Hinh 13.6. ,Do 9a dieu chInh cho nhom chi tiet bien.
a) nh6m chi tiet gia c6ng;
b) do g3 nh6m (do g3 dieu chinh);
c) tam dan khoan tram do ga nh6m.
13.5. C6NG NGHE T6 HOP. .
Do tinh chat ph6 bien cila nganh che t':\omay la san xuat c6 quy mo hangloat vtra va hang lo':\t nh6, rna giai phap cong ngh~ duoc nghien clin va ih1gd~ng ttr nhieu nam nay a kha nhieu nuac la qua trlnh cong ngh~ va day chuyensan xuat linh ho':\t- tl!'d<?ngtren co sa cong ngh~ t6 hap va dieu khien toi un h~thong vai h~ CNC.
Cong ngh~ dien hlnh va cong ngh~ nh6m, neu xet rieng bi~t nhau, c6nhilng un diem va h':\n che nhat djnh. Cong ngh~ dien hlnh ih1g vai cac doituqng c6 ket cau giong nhau am(lc cao, thuimg la kieu hoiic ca, nhu viiy, quatrlnh cong nghe doi vai chUng phai giong nhau a muc cao. Neu chi giai h':\ntrong m<?tkieu ho~c m<?tca doi lUqng thl muc do sir d~ng trang thiet bi, d~ngc~ san xuat se khong cao, lam han che hi~u qua kinh te cila day chuyen sanxuat. Nghia la, cong ngh~ dien hlnh chi co the d':\thi~u qua tot neu soluqng doi
ky chi tiet nilOtmng nh6m._Dam bao dieu chinh va thay the nhanh cac bo phiin dn thiet (mg vai bat
ky chi tiet nao trong nh6m._ Dam bao do cih1g vihlg dn thiet va khong lam bien d':\ng chi tiet gia
congo- Thao Hipthuan ti~n tren may gia congo- Thao tac nh<;nhang va an toan.Ngoai ra, so vai loai do ga chuyen dung rieng bi~t cho tUng chi tiet thl do
ga gia cong nh6m thuimg kern cih1gvihlg han.Nhuviiy, neu sird~ng rang rai do ga gia cong nh6m tmng quy rna san xuat
hang lo':\t,ket hap vai cac giai phap co khi h6a va tl!'dong h6a ch(mg va lip trencac may gia cong thong thuimg (kMng dieu khien so NC hoac CNC) se giamthai gian va chi phi chu&nbj san xuat nhil giam thai gian va chi phi thiet ke vache t':\odo ga, tang nang suat gia congo
Miit khac, khi Slldung do ga gia cong nh6m can phili luu y xac djnh thu tl!'hap Iy cila cac chi tiet tmng nh6m dua vao gia cong tren do ga nay, dam baosao cho t6ng thai gian dieu chinh do ga thfch ih1gvai tUng chi tiet tmng nh6mla it nhat.
ffinh 13.6 la m<?tvi d~ ve do ga gia cong ih1gvai m<?tnh6m chi tiet biel).
Chuang 13:Tieu chuin h6a qua trinh dIng ngh~422
C6NG NGI-$ CHE TAO MAy 423
tuqng san xuAt trong cling mi;>tkitiOuhoac mi;>tco phai du nhieu, thuang phaituang U'ngvai quy m6 san xuAthimg loatl6'n va hang khoi. Qua tr1nhc6ng ngh~va day chuyen san xuAtdo v~y thuang kern linh ho~t VI rilt kho thfch nghi khithay d6i doi lUang san xua'!, ngh'ia la khi chuytiOnsang kitiOuho~c co khac.
C6ng ngh~ nhom I~i co CC1 sa la su giong nhau tUng phan ve ket cAucuacac doi lUang san xuAt, vi dl,l,cac chi tiet gia c6ng thui;>ccling mi;>tdang (trimho~c kh6ng trim), co mi;>tvai M mat gia c6ng giong nhau, rna de tao ra cac Mmat nay tren tUngchi tiet co thtiOStldl,lngchung trang thiet bi, dl,lngcu va che di;>c6ng ngh~. Tai cac nguyen c6ng chung (nguyen c6ng nhom) thl hi~u suAt strdl,lng trang thiet bi, dl,lng cu c6ng ngh~ thuang a muc cao. Cac nguyen c6ngnhom co tinh linh ho~t can thiet U'ngvai tUng doi lUqng san xuAt trong nhom.Tuy vay, vi~c phan nhom va giam sat san xuat doi vai timg doi tuong rat phuct~p; m~t khac, vai c6ng ngh~ nhom thuan tuy rat kho th~IChi~n hlnh thuc t6chuc san xuAt theo day chuyen (san xua! theo nguyen Iy dong chay lien tl,lc).
San xuAt theo day chuyen tren CC1 sa qua trlnh cong ngh~ toi UU, linh hoatva tll di;>nghoa trong quy mo san xuat ph6 bien la hang lo~t vila va hang lo~tnho chinh la ket qua cua vi~c nghien CULlv~n dung ket hqp cac giai phap thongnhAt hoa, tieu chulln hoa ket cau cua doi tuqng san xuAt vai cong ngh~ ditiOnhlnh va cong ngh~ nhom. Nhu v~y, cong nghe t6 hqp la s,! v~n d~mg ket hqpgii1acong ngh~ ditiOnhlnh va cong ngh~ nhom, rna dia ban U'ngd~mgtmac het laquy mo san xuAt hang Jo~t vila va hang lo~t nho. Ngay nay, khai ni~m c6ngngh~ linh ho~t co ban chAt la c6ng ngh~ t6 hqp hien d~i.
Trong quy mo san xuAt hang lo~t vila va lIang lo~t nho, chtmg lo~i doituqng san xuAt da d'.mg, soluqng cua tUng lo~i !~i kh6ng nhieu, qua trlnh chet~o tUng Jo~i l~i theo chu kyoDo vay, dtiOd~t hi~u qua kinh teky thu~t tot a quymo san xuAtnay, tmac het phai dam bao tinh linh hoat cua qua trlnh cong righ~va day chuyen san xuAt, nghia la dam bao kha nang thfch nghi nhanh cila quatrlnh cong ngh~, tUng nguyen c6ng, day chuyen san xuAt va tUng tram c6ngngh~ khi doi tuqng san xuAt thay d6i theo chu ky nhAtdinh.
Tinh linh ho~t cua day chuyen san xuAttlOng th,!c telai doi hoi khi thiet keva t~o J~p no phai dam bao tinh linh ho~t cua toan bi;>qua trlnh cong ngh~ vatinh linh ho~t cua lUng nguyen c6ng. Nhu v~y, tien de co ban nhill dtiOdam baotinh linh hoat cua loan bi;>qua trlnh cong ngh~ chinh la phai xilc dinh doi lllqngsan xuAt theo lu~n ditiOmcua c6ng ngh~ ditiOnhlnh; mat khilc, M dam bao tinh
424 Chuang 13:Tieu chuin h6a qua trinh cong ngh~
A-------. ~ ~j ~A'B'
B----.
~ £ ~C----. "'-1D_ O'E-- E'
Hinh 13.7. Sd do tbng quat ve tien trinh cong ngh~t6 he;tp
-G'...,_.,.~guyencong chung ella qua trlnh c.ong ngh~ chung (qua trlnh cong.- ngh~ nhom, cong ngh~ di~n hlnh):Ltngvoj nhom Ion doi tLft;'ng gia->;-,corg (chi tiet.gia cong),
Nguyen cong Ltng voi nhom -nho doi tvqng gia cong
A, B, C, 0, E - Cae la~i ph6i,
A', B', C', D', E' - Chi liet haan ehinh,
linh hoahJ,tirngnguyeneong l':Iiphai theoJuan diem eua eong ngh~ nh6m,Nghia la, a eong hghe t6 hap, khi xae djnh d6i lUqng san xuat phai ket hap caeluan diem eua eong ngh~ dien hlnh va eua eong ngh~ nhom, rna xuat phatdiem, vi du, co the la lo':livak-ieuchi tiet.
Sctd6 t6ngquat ve tien trlnh eong ngh';;t6 hap duae the hi~n a hlnh 13,7,Kh:\ nang thiGh nghi nhanh cua qm\ Irlnh c6ng ngh~, nguyen c(mg, day
chuy6n gia cong v.alram c6ng ngh? ch.uyeu la do lrang thiet bj, d,!ng c,! c6ngngh? quyel,dinh vm slf h6lrqtich clfc cua'CO'cau cap ph6i, ca cau thay d\'ng c\',
< il I "COcau v~n Cluyen, v .v ...
De dam bilo.khi nang thfch nghi nhanh cua tlrng,tr':lm.eong nghe (may)v6i d6i tuqng gia>eongc\, the, .tuy theo trlnh di?va dieu ki~n san xuat cho pheprna co the ap dt.mg cae phuang, an nhtr sau:
- Phuang an t~p trung nguyen e6ng khi trlnh d6 san xuat phat trien: sudung may dieu khien theo chuang trtnh s6 (may CNe), ho~c trung tilm giac6ng CNC.
CONG NGHE CHEf TAO MAy 425
- Phuong an phan tan nguyen cong, khi tdnh d(>slm xuilt chua pMt tri~n:Slrd~mgmay van nang thong thuang (khong di~u khi~n theo chuCingtrlnh s6)k€t hqp ga Hlp linh hoat (do ga di~u chinh theo nhom chi tift gia cong), hoacmay chuyen dung linh hoat co k€t cilu don gian (may chuyen dung phil hqp vainhom chi tift gia cong).
Noi chung, cong ngh~ t6 hqp (cong ngh~ linh hoat) ung vai qua trlnh giacong chi tift CCikhf co nhfrng dac di~m sau day:
- D6i tUCInggia cong co th~ thuoc cung mOt dang (tron hoac khOng tron),ho(lc thu(>ccung mot lo~i (trl)c, b~c, h(>p,ding, banh rang, v.v...), (rng vai m(rcphan cilp I ho(lc 2, co di~u ki~n ky thuM gi6ng nhau (xilp Xl nhau v~ do chinhxae, d(>nham, d(>cung, v.v...).
_Qua tdnh cong ngh~ trng vai mot d~ng hoac m(>tloai chi tift gam ki~u,co la linh ho~t, co cac nguyen cong nhom linh hoal.
_Muc do t(ln dung quy thai gian lam vi~c cua thi€t bi san xuilt lUCingd6;t6t (khoang 75%).
_ S61uqng d6i tuqng gia cong tung kieu, co luong trng vai loat nh6, lo~tvLtanhung khOng chenh I~ch nhau nhi~u.
Nhilng buac quan trang phai duqc th,!,chi~n d~ co the ap dung giai phapcong ngh~ t6 hqp d~ gia cong chi tift CCikhi la:
I. Philn loai va ghep nhom d6i lUong gia cong (co the la loai, kieu chi tift)trang ch(mg loai d6i tuqng gia cong co trong chuong trlnh san xuilt. Tlrchuongtrlnh san xuilt, truac h€t phai xae dinh d~ng chi tift ph6 bi€n, rai lo~i chi tiftph6 bi€n trang dang chi tift ph6 bi€n do, ti€p theo Ia xac dinh cac thong s6 kythu(lt CCiban ph6 bi€n cua d6i tuqng gia cong trang lo~i chi ti€1ph6 bi€n (lo~iv(ll li~u ph6 bi€n lUong duong nhau, s6 luong yeu cau ph6 bi€n, s61uClng b~m(lt ph6 bi€n, s61uong b~ m(lt gia cong khac nhau ph6 bi€n, cac yeu cau kythuilt ph6 bi€n cua b~ m(lt CCIban nhu: d(>chinh xac, do nham, do cung, kfchthuac t6ng the ph6 bi€n ...;. Sau do so sanh tirng d6i lUqng (ki~u, co) trang loaiph6 bi€n theo cac thong s6 ky thu(lt CCiMn ph6 bi€n de xae dinh ki~u, co chili€t trang lo~i chi li€1ph6 bi€n duCicgia cong theo li€n trlnh cong ngh~ t6 hqp.
2. Xac d\nh d6i IUCIngdai di~n (dien hlnh): xac dinh kieu, co chi tift daidi~n trang IO'.lichi tift duoc gia cong theo cong ngh~ t6 hqp tren COSO do ph(rct~p cao nhilt v~ k€t cau va cong ngh~.
3. Xac dinh s61uqng quy d6i cua tUngkieu, cOchi tiet khac ra kieu, COdaidi~n thong qua h~ s6 quy d6i. H~ s6 quy d6i, tinh gan dung, la h~ s6 xet den sukhac nhau ve ket cau va cong ngh~ giii'akieu, COchi tiet dang xet va kieu, COd~idi~n. Sau do tfnh t6ng s6ltrqng dil quy d6i ra kieu, COd~i di~n cua tat cii cackieu, COchi tiet khac duqc gia cong t6 hqp.
4. Xac li).pcac phuang an t6 hqp cong ngh~ khii thi, so sanh de xae dinhphuang an t6i uu theo gia tri tinh toan SCI bo ve thai gian dieu chinh trang thietbj va dung Cl!cong ngh~ khi thay d6i kieu, COchi tiet gia cong, tuy theo noidung va s6 Ian dieu chinh. Chinh xac han, neu co the, can phai so sanh cacphuang an khii thi theo cac dai luang sau: h~ s6 tai tr9ng trung blnh cua thietbi,chu ky gia cong, s61uqng may can thiet, t6n hao ve thai gian dieu chinh. Tuynhien, s6luqng cac phuang an kha thi cang nhieu thl vi~c so sanh de xac dinhphlrang an t6t nhat se cang phuc t\lp, ma a buac dau tien I~i kho co the so sanhtren ca sa cac d~i luqng, thong s6 chfnh xae.
5. Thiet ke, xily dl1llgqua trlnh cong ngh~, nguyen cong, dily chuyen giacong va tr~m cong ngh~ theo phuang an t6 hqp cong ngh~ t6i uu, ke ca thiet ked6 ga dieu chinh cho tUng nguyen cong, neu can thiel.
Dieu can Ilm y a dily la vi~c Il!a ch9n phuang an ti).ptrung hay philn tannguyen cong tuy theo tdnh do ky thui).tsan xuat thl!c te, nghia la Slr dl!ng mayhi~n dai dieu khien CNC hay la may thong thuang (khong dieu khien CNC);ma cong vi~c thiet ke va che t~o d6 ga se dan gian hay la phuc tap. Khi sir dl!ngmay CNC thl se khong dn co d6 ga di6u chinh phuc t~p nhu a truang hqp dungmay thuang.
426 Chuang 13: Tieu chuifn h6a qua trinh cong ngh~
C6NG NGH$ CHE TAO MAy
Chltdng 14
TOlVUHOAQuA mINHct\TGQT
427
Do tien b(l cila khoa h<:>c- cong ngh~, d.c trang thiet bi dung cho qua trlnhgia cong eftt g<:>tngay cang hi~n d'.lidi'ln tai von dau tu cho san xuat ngay cangtang. Neu che d(l cong ngh~ kh6ng hqp 19se khong khai thac het kha nang cilathiet bj, gay lang phi Ian va hi~u qua thu duqc se khong dil bu cho chi phi sanxuat, d~c bi~t la chi phi khau hao thiet bi.
Vi v*y, m(lt trong nhfrng van de mau chot ci\n giai quyet dt giam chi phigia cong lit phai nghien cUu xac dinh che do eftt toi uu cho tirng nguyen cong(rng vai cac dieu ki~n gia cong Cl)tht dt cung cap dfr li~u cho vi~c chufln bicong ngh~.
Theo cae soli~u d1icong bo, vi~c sir dl)ng che d(l eftt toi uu g6p phan tangtubi ben dl)ng cu tir 10 -;-15%, tang nang suat tir 8 -;-10%. Toi LlU h6a qua trlnheftt got duqc nghien CUuva phat tritn rat m'.lnha cac nuac cong nghi~p tien liennhu Duc, My, Nh*t, Thuy Si, Phap ... 6 nhling mrac nay song song vaj vi~cnghien CUutoi lru h6a che d(l eftt nguai ta tien hanh xay dlmg ngan himg du li~uve che d(l gia cong co dt t'.loco sa cho vi~c tl! d(lng h6a chufln bi cong ngh~nhiim nang cao hi~u qua cila qua trlnh san xuat. Vi~c ap dl)ng toi uu h6a quatrlnh eftt g<:>tvao san xuat c6 thtmo ta nhu hlnh 14.1.
Theo SO do tren hlnh 14.1, khi ci\n gia cong m(lt chi tiet nguai ta chuytn banve vai day dil cac yeu ci\u ky thu*t tai bo phan kitm tra. Neu chi tiet d6 da duqcnghien cUuthl can cu vao yeu ci\u ky thuat cila chi tiet (nhu d(l chinh xae ve kfch!huac, d(l chinh xac ve hlnh dang, cap d(l nhan be m~t...), v*t li~u ph6i, yilt li~udao, dieu ki~n boi tron va lam ngu(li ... ngan hang dfr li~u se cung cap che do cattoi LlU doi vai tirng be m~t cung vai thai gian gia cong tirng be mat cling nhu thai
i
/
14.1,MOT VAI KHAI NIEM VE TOIVU HOAQuA TRINHC;\TGOT" ,
14.1.1. T6i un hOa qua trinh gia cong cat gQtToi Uti h6a qua trlnh gia cong ci\t g<;Jtlit phuang phap nghien CUllxae djnh
Ngan hang du li~uve che dg cat
Chu~nb! sim xual
Nghi€!n cau xac djnhche di? cat tei uu
Chuang 14:T6i uu h6a qua trinh elit g'?t
Ban ve chi tiet vai dtiydu cae yeu c~uky thu~t
Hinh 14.1. So do ap dI:Jn9 tei U'Uh6a qua trinh c~t 9Qt trong san xuat.
Oie ket qua nghien CUllduO'ctiep tl,lcb6 sung cho ngan hang diI Ii~u, Quatdnh nghien cuu Iuon Iuon duqc hoan thi~n va b6 sung vI cung vai sV tien bi?cua khoa h<;Jc- cong ngh~, trang thvc te Iuon luon XU:lthi~n cac nhi~m vu giacong mai, cac lo;:tithiet bj, cac vat Ii~u gia cong cling nhu cac vilt li~u dung cumaL D6 giam b6t khoi luang nghien CUllnguai ta phai Slr dl,lng h~ thong phanlo;:tichi tiel.
Dva vao cac so li~u do ngan hang diI li~u cung C:lPnguai ta tien himhchu&n:bi san XU:lL
o nuac ta cho den nay van de nghien CUlltoi Uti hoa qua trlnh gia cong ci\tg<;Jtviin chua duqc diit ra, Ph:ln Ian trang qua tdnh chuiln:bisan XU:ltcac ky sucong ngh~ viin phai dVavao cac s6 tay d6 tra cuu, So Ii~u cho trang cac s6 lay litcac soli~u kinh nghi~m thu duqc trang cac dieu ki~n cong ngh~ c\l th6, VIthechung khong phai lit cac thong so cong ngh~ toi Uti,
428
gian gia cong toan bi?chi tiel. Neu d6 Ia chi tiet mai chua d~O'cngh~encUll,ngu~i'ta se chuy6n cho bo ph(\n nghien cUllxae djnh che di?cat to, Uti, ': lyCnghlen CUllduqc tien hanh dVa tren cae dieu ki~n ky thu(\t va t6 chuc Cl,lthe,
CONG NGHE CHE TAO MAy 429
ehe di) cat t6i uu thong qua vi~e xay dung m6i quan h~ toan hge gifra ham muetieu kinh te voi cae thong s6 ellaehe do gia eong Ungvoi mi)t h~ th6ng cae gioih(ln v6 m(lt chat luqng, ky thuat va t6 ehue ella nha may.
Cae buoe CC1 bim cUa vi~e nghien eUu t6i uu hoa qua trlnh gia eong cat gotbao g6m:
1- Xay dqng ham mue tieu ella qua trlnh gia eong."2- Xay dung cae gioi han tiI do xae djnh mi6n gioi h(ln ella biii toan.
3- KMo sat, bi~n luan dt'!xae dinh ehe di) eong ngh~ hap 19.
14.1.2. Cae phuong phap toi uu hoa qua tflnh 'gia eong cat g"t
Co hai phuong phap t6i un hoa qua trlnh gia eong cat g9t: t6i uu hoa finhva t6i Uuhoa di)ng,
14,1.2,1. TaL liu haa fInh
T6i un hoa iinh (con g9i la t6i llUhoa truoe) la qua tdnh nghien eUuva giaiquyet bai toan t6i un dl!a tren mo hlnh finh ella qua tdnh cat.
Nhuqe dit'!mco biln cUa t6i uu hoa finh la khong ehii 9 toi di)ng lue hge cUaqua tdnh cat, nghia la khong eM 9 toi cae d(le dit'!mmang tinh chat ngiiu nhienva thay d6i theo thai gian nhu:
- Di) eUng ella v~t li~u gia eong khong d6ng nhat.
- Luqng du gia eong khong deu.
- Luqng mon ella dao thay d6i theo thai gian v.v...- Sau khi xae dinh duqe ehe di) gia eong hap 19 nguai ta tien hanh dieu
ehinh may lam vi~e theo cae thong s6 ella ehe di) do. Trang qua trlnh lam vi~ecae thong s6 nay khong duqe dieu ehinh l(li.
Do cae d(le dit'!mtren day nen t6i un hoa tinh chua giai quyet van de thattri~t dt'!.Mac diiu v~y ngay nay t6i un hoa tinh viin duqe nghien euu vil ungdl)ng ri)ng rai VI no dan gian, de ap dung va dam bilo tinh hi~u qua.
14.1.2.2. TaL liu haa d(mg
T6i un hoa dong (con g9i la t6i uu bOa trang ella qua trlnh cat got) la quatdnh nghien eUu t6i un dl!a tren mo hlnh di)ng ella qua trlnh cat do do trang quatdnh nghien eUu co ehu 9 toi cae d(le dit'!mmang tfnh ngiiu nhien va thay d6itheo thai gian (hlnh \4.2).
.430 Chuang 14: T6i uu h6a qua lrinh ciil g«;ll
n
s .-
H~thong tv d9n9 dieuchinh che d9 cat
.cC> C~c .c~ c
~,g ."C>
X
C C>'0 c,s "0
'ID',s
:r: 'ID':r:
Hinh 14.2. Sd do nghil~ncU'u tei lIU h6a d{mg khi ti~n.
Theo hlnh 14,2 trang qua tdnh dt h~ thong do luang do cac dai luqngthu(\c v~chi tiet (nhu kich thuac chi tiet, sai so hlnh d(lng cua chi tieL), cae d(liluqng thu(\c v~ dao va h~ thong cong ngh~ (nhu d(\ mon dao, luc dt, nhi~t dt,rung d(\ng ctta h~ thong cong ngh~)va chuyen sang h~ thong XUly nhanh", Saudo h~ thong xUIy nhanh xac dinh ngay che d(\ dt toi uu va chuyen ket qua chob(\ ph~n tiep theo de tI! d(\ng di~u chinh may lam vi~c theo che do dt dii duocxac djnh,
Trang qua tdnh lam vi~c m~c dau xu:!t hi~n cac yeu to ngiiu nhien va thayd6i theo thai gian nhu d(\ cung v~t li~u khong d6ng nh:!t, luqng du gia congkhong d~u, luqng mon ctta dao thay d6i theo thai gian", nhung nha co cac tinhi~u do h~ thong do luang chUd(\ng cung c:!p,M thong xu Iy nhanh luon luonxac djnh duqc che d(\ eftt hqp ly 0 cac thai diem tuang ung, cung c:!p kjp thaicho h~ thong di~u khien tu d(\ng dam bao cho may luon luon lam vi~c vai ched(\ hqp Iy,
Nhu yay khac vai toi uu hoa t'inh, 0 toi uu hoa d(\ng che d(\ gia cong ch&ngnhiIng duoc di~u chinh truac rna con duqc tu dong di~u chinh ngay trang quatrlnh ciit.
Toi uu hoa d(\ng giai quyet v:!nd~ triet de han so vai toi llU hoa t'inh nhungdIng phuc t(lPhan toi uu hoa tlnh r:!t nhi~u VItoi uu h6a d(\ng gan li~n vai do
CONG NGHE CHE TAO MAy. . 431
lUOngchll di)ng va dieu khien thfch nghi. Tuy nhien, do tfnh hi~u qua clla no t6iun hoa di)ng se duO'cpMt trien rat m~nh ttong the ky 21 nay.
Hi~u qua clla t6i un hoa ph\! thui)c vao muc di) phil hap clla m6 hinhnghien Ct1uso vai qua trinh ci\t thl!Cva muc di) chfnh xae clla m6 hinh toan hocduqc xay dvng de m6 ta qua tdnh cilri khao sat. Do do mu6n thtrc hi~n t6i uuMa~~nhgia~cfu~~x~dvng~~~~ct1ud~~~dieu ki~n c6ng ngh~ C\!the. ve m~t thl!c tien neu xct duqc dng nhieu yeu t6anh hui'mg tai qua trinh gia c6ng thi van de duqc giai quyet dng toan di~n vatri~t de nhung ve m~t toan h,?c thi qua tdnh nghien Ct1use cang phuc t~p va khoap d\!ng vao san xua!. Nguqc l~i, neu be'>qua nhieu yeu t6 anh hui'mg tai quatdnh gia c6ng thi ket qua thu duqc kh6ng chfnh xae, hi~u qua kinh te clla vi~c .ap d\!ng t6i un hoa se thap.
l11\!'cchat clla phuong phap t6i un hoa la xay dvng va giai hili toan tim cl!ctr! de xac djnh phuong an t6i uu cho qua tdnh san xuat. Nh~n xct do cho thay:
- T6i uu hoa la m6t phuong pMp, la mi)t c6ng cu cho cac nha nghien clmkinh te va c6ng ngh~.
- T6i un hoa giin Mn vai m6 hinh hoa, hay noi cach kliac m6 hinh hoa labuac tM nhat clla t6i un hoa.
- T6i un hoa lu6n lu6n giin lien vai dieu ki~n c6ng ngh~ CIIthe, vi the mbiqu6c gia phai tl! giai quyet bai toan t6i un clla minh trang san xua!.
7 .•.:'_ A 1 ,,'" .•.•.••
14.2. COSOKINHTE-KYTHUATCUATOI UU HOAQUA TRINHGIA C6NG CAT GQT .
Mu6n thl!Chi~n t6i un hoa qua tdnh gia c6ng ci\t g'?t phai dua trIOnm6iquan h~ kinh te - ky thu~t duO'cthiet l~p xuat pMt ti:rban chat v~t ly clla quatdnh ci\t cilng nhu dl!a trIOntfnh chat d~c trung clla tling nguyen c6ng. Cac m6hinh toan h,?Cm6ta m6i quan h~ giua luc ci\t, tubi ben clla d\!ng cu vai cacth6ng s6 c6ng ngh~ ciln t6i uu la CO'sa de thl!Chi~n t6i un hoa qua trinh giac6ng ci\t g9!.
14.2.1. M6 hinh l¥c cat
Ll!c ci\t t~i mi)t diem M trIOnlucri cfu khi ti~n co the phan tich thanh bathanh phan nhu saU (hinh 14.3):
(14.5)
(14.4)
(14.3)
(14.2)
(14.1 )
M
Hinh 14.3. Life elit khi ti~n.
M
,i \I \ Fz
/l..~~~,---
Fy
Trongd6
k, = kID' kll .... k,:
Tir SO db, Il!e dt don vj K duqe xae djnh nhu sau:Fz Fz Fz , 2
K = -~ = -' = - = k, a ' (N/mm ).A b.a t.s
Trongd6:
A- tiet di~n ngang ella phoi (mm\
a- ehitu day phoi (mm).
a = s.simp
<p- g6e nghieng ehinh ella dao (d6).
b- ehitu r9ng phoi (mm).t
b=-.-sm<p
Ch11ang 14: T6i 11uh6a qua trinh d.t gl?t432
t- ehi6u sau dt (mm).
Gi<itr! cae h~ so k, va so mil k, phil thuge vao cae ditu ki~n gia e6ng ell thenhu vat Ii~u gia e6ng, v~t li~u dao, ket eau b9 ph~n dt ella dllng eu dt, ehe d9b6i tron va lam ngu9i khi dt v.v ...
F - k b '+',. ", - , .. a sm <p
CONG NGH$ cm TAO MAy 433
voi k" la cae h~ so xet toi anh huang eua cae yell to dae trung eho di~u ki~n giaeong ell thi! toi lue dt. cae gia tri k" ph3i xae djnh bflhg thue nghi~m:
Cae thanh phan F,. F,. duqe tfnh theo F,:F, = C, . F, (14.6)Fy = Cy • F, (14.7)? ? ? "JP- = F,- + Fy- + F,- (14.8)
Trong do C" Cy la cae h~ so mo ta moi quan M giua F,. Fy voi F, va duqexae dinh bang thl!e nghi~m.
7:>0
Hinh 14.4. So d6 mon m~tsau cua.Clao ti~n.
14.2.2. M6 hlnh mon dlfng elf catChi~lI eao
vet mon m~t sallB eua dung ellcat (hlnh 14.4)duO'C dung lamchi tieu danh giaqua tdnh monoQua trlnh monphu thu9c eMyeu vao thai,giandt"( va t6c d9dtV (hlnhI4.4).
5:::: canst
t:::: canst
V3 > V2 > V,
Tv, < Tv, < Tv,
Hinh14.5. SI! phI:'thuQc ella IllC:;'"9 mon dao'vao thoi'gian cat va toe d9 cat.
2R - CNCT
trong do A,; la cac h~ so xet Mn anh huang cua cac yeu to diic trung cho cacdieu ki~n eftt c\! the toi tubi ben T, a day diic bi~t chu y toi anh huang cua capvat Ii~u gia cling - viit Ii~u d\!ng C\! cilt.
(149)
(14.10)
(14.11)
(14.12)
(14.13)
(14.14)
T= A,yA'.SA,
T=A,yA'.SA'tA"
Luang mon mat sau B cua dao duqc xae dinh nhu sau:
B=C"c,
Chuang 14:T6i uu hoa qua trinh c~tgilt
Trang do:
, - thai gian eftt.
C, - hI\' so:
434
voi Co, C" C" C, la cae hI\' so va so mil ph\! thuoc vao cae dieu kil\'n gia cling cuthe va duqc xae dinh biing th,!c nghil\'m.
Khi luqngmon dao B = [B] (luqng mon dao cho phep) thi ,= T (tubi bencua dao).
Nguai ta cilng co the bieu dien tu6i ben T duoi cac dll.ng sau:
T=A,yA,
Trang do A, -0- A" la cac M so va so mil ph\! thulic vao cac dieu kil\'n giacling cu the va duqc xac dinh biing thllc nghil\'m. Khi eftt kim l0ll.iJulin lulin co:
A"A"A,>OA" A" A, < 0
IA2 I > I A41 > I A,I
Bieu thuc (14.11) cho thay toc do cilt co anh hmJng mll.nh nhat toi tu6i benT. Bieu thuc (14.12) va (14.13) phan anh day du anh huang cua buoc tien daova chieu sau cilt toi tu6i ben ella d\!ng C\!. Tuy nhien so mil A, thuang rat nh6
(A, '" 0), t A" '" I, do do khi tfnh toan nguai ta b6 qua anh huang cua chieu saueftt toi tu6i ben va thuang lay T theo bieu thuc (14.12).
HI\' so A, duac bieu dien nhu sau:
CONG NGHE CHE T",0 MAy 435
.•. ,,?,... A
14.3. HAM Ml)C TIEU CUA QUA TRINH TII;:N
Toi tIu h6a qua trlnh ti~n v~ thlle eMit la giai bai toan tIm elle trj trong d6e6 ft nhat I dieu ki~n bien la I bat phUOl1g trlnh. Muon vi,iy can tien hanh xaydl!llg ham mue tieu xuat pMt tif cae chi tieu toi tIu eua nguyen e6ng.
Ham mue tieu m6 ta moi quan h~ giai tfeh giiIa chi tieu toi tIu vai caeth6ng so e6ng ngh~ toi uu. Ve nguyen tile ham mue tieu la cae chi tieu kinh tedu<;>,exay dl!llg tren co sa thai gian gia e6ng.
14.3.1. Chi tieu ky thui,it ve thOi gianChi tieu ky thui,it ve thai gian bao gam:
- Thai gian caban 'ola thai gian can thiet de bien d6i ph6i thanh chi tiet e6hlnh d:;mg, kfeh thuae theo yeu cau. Thai gian co ban '0 do may th\re hi~n vadu<;>,exac dinh dua tren sa do gia e6ng e,! the.
- Thai gian ph,! 'p bao gom:+ Thai gian ph,! eua may 'pm dung dieu ehinh may ci\t dung ehieu sau ci\t t
sau mbi luqt ci\t.
+Thai gian phu eua dao ,,,,, la thai gian chi phf eho [Ian thay dao bao gamthai gian thao dao, mai lili <lao va Iilp dao vao V! trf lam vi~c.
T6ng thai gian ph,! eua dao ~ ,,,,, du<;>,etinh Mng tfeh so eua thai gian chi
phi eho I Ian thay dao vai solan thay dao:
~TOi
~''''' =T""" (14.15)
. LLOi
Trong bieu thue (14.15) thUOl1gsoT bieu thj solan thay dao.
T6ng so thai gian co ban " va thai gian ph,! ,,, tilo thanh thai gian nguyene6ng:
(14.16)
- Thai gian phue vu "" va thai gian nghi ngai tl! nhieh ""h thuang lay theo% thai gian nguyen e6ng. Hai thanh ph an nay anh huang rat ft tai ket qua euabai toan toi tIu nen eho phep bo qua.
- Thai gian chuan bi va ket thuc nguyen c6ngcung nhu thai gian ga diU chitiet kh6ng imh hui'mg tai hai toan toi uu h6a che dq cat nen cung kh6ng xet den.
V(iy chi tieu ky thuat v6 thai gian ,co dang:
Trong do:
m- solan cat.
'oMi- thai gian caMn cua maya Ian cat thu i.
'pMi- thai gian ph~ cua maya Ian cat thrr i de di6u chinh, may cat dungchi6u sau cat.
(14.18)
(:14.17)
Chuang 14:T6i uu h6a qua trinh c;it g9t436
KML - h~ so chi phi lien quan tai khau hao may va Il1ang c6ng nMn dlmgmay trong I gia (d6ng/gia).
- Phan chi phi lien quan den dao trong I gia Ku rrng vai chu ky tubi MnTcua dao bao g6m:
+ Chi phi cho thay dao K"o'+ Chi phi cho mai dao K",d'
+ Chi phi cho luqng vat li~u che t<:todao bi mon K"",.Do do chi phi lien quan den dao trang I gia co dang:
14.3.2. Chi phi gia cbog khi ti~o
Chi phi gia c6ng tuang rrng vai cae thanh ph:1n thai gian gia c6ng cho abieu thrrc (14,17) co tM phan thanh 2 phan:
- Ph:1n chi phi trong I gia lam vi~c, ki hi~u K". (d6ng/gia), bao g6m:
+ Chi phi khau hao may trong I gia KM (d6ng/ giG).
+ Chi phi luang c6ng nhan drrng may trong I giG KL(d6ng/ giG).
+ Chi phi phu khac KI' nhu thai gian quet don chii lam vi~c liiy theo % cua(KM + KJ.
Thanh phan chi phi phu KI' it anh hui'mg tai ket qua bai toan toi uu nen cothe b6 qua.
V(iy chi phi gia c6ng lien quan den chiilam vi~c trong I gia K"" co d<:tng:
CONGNG~ cm TAO MAy 437
(14.19)
Ket hqp (14.17), (14.18), (14.19) ta xay d'!!1gdlI,?,Cham chi phi gia congKc6 dang:
(14.20)
Dl!a VilO scrd6 d.t khiti~n (hlnh 14.6) ta Ian III,?,!xae dinh cac thanh phancua bieu thuc (14.20).
s-L
Hinh 14.6.Sd do c'iltkhi ti~n.
De dcrngian h6a biti toan ta xet trlIang hqp chi6u sau cM t khong thay d6itrong qua trlnh gia cong, khi d6 co:
m ZLt; = m.t = Z => m =-1=1 t
Trong do ,Z lit luqng du gia cong I phia, m lit solan d.t.
- Thai gian gia cong co ban 'to:
m L L ndjL Z C1'to = L 'oM' =m'OM = m-- = - = m-- = -,--
;01 ' " Vdoc nS V.S tV,S
(14.21)
(14.22)
438 Chuang 14: T6i uu h6a qua trinh cil.tg9t
Trong do:
L - chieu dili do~n dUOng dao di chuy<in g6m chieu dili ph6i L"h6' viichieu dili do~n du tru L,cr'.
L = LphO' + L'6' (14.23)
Yd" - toc dq tien dao d9C.d, - dUOng kinh ph6i iJ Hln cat thu i.
C, - hiing so,
(14.24)
(14.25)
- Xac djnh thai gian cat thlfC , :
Thai gian cat thlfc cila IAn cat thu i (,.,) Iii thai gian dao djch chuytin doandUOng dung biing chieu dili ph6i LphO'.
m LphOi Lph6i ndiLph6i Z C2"to=,~'o,=m,o;=mY=-nS =m---=---
d" Y.S t.Y.S
Trongdo:
C2 = n.d;.L (14.26)
( 14.27)
(14.28)
Thay cac bi<iu thuc (14.12), (14.21), (14.22) vii (14.25) vilo (14.20) duqcchi phi gia c6ng K co d~ng:
z[ (C,) C,]K=- K -+,. +K -t ML VS pMl D A3
0 VA2+1 SA4+1
Hilm K co d~ng tich so cila 2 thua so, trong do thua so thu nhift ~ Iii hiing
sokhac O.
Nhi~m Vlfcila bili toan Iii xac djnh di<imxay ra clfCtr! d<itIm ra cac th6ng socat toi un chu kh6ng quan tam tm gia tri clfc trj cila ham mlfc tieu. Vi v~y, d<idangian hoa qua trlnh tmh toan, thay VIkhao sat ham chi phi gia c6ng K cho a (14.27)ta khao sat ham chi phi gia c6ng K chi con bi<iu dii~nbiihg thua so thu hai:
K=K (S-+1 .)+K C2ML YS pM, D A
3• yA,+1 SA.+1
M~t khac, th6ng so chieu sau cat t kh6ng co m~t trong bi<iu thuc (14.28)co nghTa Iii kh6ng dn tm thOi gian phlf cila maya IAn cat thu i ( 'pM; ) M dieu
C6NGNG~CHETAOMAy 439
chinh l<;limay dt dung chieu sau dt sau m6i Hindt, do do ham chi phi giacong K co d<;lng:
= key,s) (14.29)
14.3.3. Xae dinh eM dl) cat t6i uu khi ti~n
14.3.3.1. Xi,,' oinh ("he"0(; edt to/lfU V" khi ti~n
TitK= (Y,S) cho 6'(14.29) ta xacdjnh :' sau do gilti phuangtrinh : =0
d6i y6'i Y se xac djnh duqc t6c do dt hqp 19 Yo khi ti~n.ak C, C2(A2+1)-=-K ---K -~-_.-oay ML'S.Y' DA,yAz+'.SA,+,
Rut ra:
[
C2 KD A2 + I ]X,Yo= -C,'K
ML'A
3.SA+
Khi dt kim IO<;liluon luon co:
{A2 < 0
IA21> I
K C,"L-
V.S v
Hinh 14.7. Quan h~ giii'a chi phi gia cong K llii leic di> c~1v.
(14.30)
v
Hinh' .14.8. So sanh K khi bltoc tien S nh~nnhUng gia trj khac nhau.
Chuang 14: Tili uu h6a qua trinhdl.t gC?t440
V~y A.< -I, A 't-.I < 0 hay -(A + I) >O.Do d6 bieu thuc (14.30) luon luonton t':li, c6 nghia la luon luon ton t':li toc d9 ciit hqp lyV (hinh 14.7).
Tiid~i bieu thuc (14.28) ta thay ham chi phi gia cong K gom 2 so h':lng.Trang so hang thu nhat toc d9 ciit V nam amau so. Trang so hang thu 2 vi A +I < 0 nen toc u9.d.t V nam a tll so. Voi buoc tien S co djnh neu tang toc do dtse lam giam-so hang thu nhat va lam tang so hang thu hai. Trang giai d0':ln d;\uvi toc d9 ciit c()ll;lnh6 nen khi tang toc d9 ciit thi luqng giam cila so h':lng thunhat Ian han luang tang cua so h':lng tM hai, do d6 t6ng cua hai so h':lng giam,duimg cong chi phi K di1xuong.
Trang giai dO(ln sau neu tiep tllc tang toc d9 ciit V, so hang thu hai tangtheo ham'so .fnii vai co solan, do d6 luqng tang cua so hang thu hai Ian hanluang giamcuasoh':lng thu nhat, vi v~y t6ng cila 2 so hang tang m(lnh, duimgcong chi phi K di len.
Ket hqp ca 2 truimg hqp se tim duqc I gia tr! toc d9 ciit hqp Iy V tai d6ham chi phi K dat gia tri cuc tieu (hinh 14.7).
Khi cho buactien S nhan nhiing gia trj co d!nh khac nhau va cho toc do ciitbien d6i chung ta flh~n ducJ'Cket qua choa hinh 14.8. Ket qua a hinh 14.8 chothay rang khi tang buac tien S thi gia tri cuc tieu cila ham chi phi gia cong Kgiam.
CGNG NGHf:: cm TAO MAy. 441
1433.2. Xie dinh hi/ftc tie;' edt toi /(11 S"
T 'b'~ h' (1429) , d' hak .,. h 'hak Od'". uang tl!. tu leu t ue . xae!n av' glal p uang tnn av = 01
vai S se tim duqe buae tien elit t6i un S'"Nhan xet thily dng trang bieu thue (14.29) t6e d(>elit V va buae tien S co
vai tro d6i xling, vi the trang bieu thue : eu eh6 nao co V ta thay Mng S se
d ak.,uqe as va rut ra:
(14.31)
Trol(1i bieu thue (14.29) ta thily ham chi phi gia eang KIa tilng eua 2 sO'h(1ng.Khi elit kim 10(1iluan luan nhi).nduqe:
A. <0.
IA.I < I => A4 + 1 > 0
sHinh 14.9.Qu.n h~gilt. chi phi gi. cong K voi buoc li"n S.
K
Di6u do conghi'a, buae tienS luan luan namo mAu sO'eua cit2 sO'h(1ng. Vi).yvai t6e d(>elit Vxae dinh neu tatang buae tien Sthi ham chi phiK se giam lientve, giai h(1nbuae tien elithqp Iy tien tai 00(hinh 14.9). Di6u nay khong ton t~i trang thue tien VI buae tien dao phlJ thu(>evao may do do noluon luon la m(>td~i luang co giai han. Vi vi).ybiii toan khongco el!e tr! tuy~t d6i.
Khi khiio sat truang .hqp dong thai thay dili t6e d(>elit V va buae tien S ta
uuqc ham chi phi K trang kh6ng gian Ia m(\t mi!-tcong co d~ng mang nuacgiam lien t~c vi! phia tang cua S va phia giam cua V (hInh 14.10).
14.3.4. Xacd,nh toe de) cat kinh t€ va tu6i ben kinh t€ hQp Iy14.3.4.1. Xtie djnh tlJ(-d(! edt kinh teV""
Trang trui'mg hqp S = S"''' = canst thl tubi bi!n T chi ph~ thu(\c vao toc d(\d.t V cho abi~u thuc (14.11). Thay (14.11), (14.21), (14.22) va (14.25) vao(14.20) va Iy luan tuang tt! nhu tren ta duqc ham chi phi gia c6ng K co d~ng:
K=K C, +K Cz (14.32)ML VS 0 AI. VA,+1 S
(14.33)
(14.34)
••S
Chuang 14: T6i uu h6a qua tdnh dl.t g'?t
Hinh 14.10. Qua" h~ gifta chi phi gia cong K voi bLtac tien 5 va v~ntoe cat V.
CI. C,=S
C = Cz4. S
Thay (14.33), (14.34) vao (14.32) duqc:
K
442
C6NG NGH:(i CHE TAO MAy
C CK=K -'-+K 4
ML S.y D A,.yA,+,S
443
(14.35)
T '(1435) 'hdk < •• ,. h 'hdk d . d ...uang tu. tu . tm - WI glal p uang tnn - ta uoe tOe 6 cat t61. ~ ~ ' .
uu kinh te Y,k"
_dk=-K _C_, -K C4dv ML y2 D A" yA,+'
Rut ra:
Yo" = (_C4 . KD ,A2 + I)};'C, KML A,
=0
(14.36)
14.3.4.2. X6.c dinh tu& Mn kinh te'Thay (14.35) vao (14.11) duoe tubi Mn kinh te t6i uu T"".
T"kl = AI . Vo~~
=A, .[(_C4 .~.~Az +1)y;,}A'C, KML . A,
C4 KDTokt = --.--.(Az + I)C, KML
14.4. MIEN CIaI HAN KHI HEN. .
(14.37)
14.4.1. GiOih~nve phia buoc tien dao nhOCae gioi h~n v6 phia buoe tien daD nho ky hil)u la R, baD g6m:
RII- buoe tien daD nho nhat co the di6u ehinh duqe tfen may.R,z- buae tien daD nho nhat xae djnh ti.rdi6u kil)n ehi6u day ph6i nho nhat
co tM cAt duqe trong qua tflnh gia c6ng. Gia trl R,z phI! thuQe vao v~t lil)u giae6ng, v~t lil)u dl!ng el!. ket eau philn cAt eua dl!ng el!.
R1i
Giai h~n v6 phia buae tien daD nhO la gia trj Ian nhat eua cae bUae tien Rlidii xet (hlnh 14.11).
444
Log V
ChuClng 14: Toi Uu hoa qua trinh coit gC?t
R,
LogS
Hinh 14.11. Gidi h~nve phia bLtc:Jctien dao nho.
(14.38)
14.4.2. GiOi hl).n ve phia buuc tien dao IUn
- Cae gioi h~n ye phfa buoc ti€n dao 100 ky hi~u la R, bao g6m:
+ R2I- buoe ti€n dao IUn nhat co the duqe dieu ehinh dUCletren may.
+ R,,- huoe ti€n dao 100 nhat xae djnh tu dieu ki~n momen dt phai nhohan momen dt eho phep ella true ehfnh.
+ R,,- huoe tien dao 100 nhat eho phep xae djnh tu dieu ki~n lue dt 100nhat phai dam hao an toan eho co cau dan de?ng ella may.
- Cae gioi han lien quan den dao nhu:
+ R'4- huoe ti€n dao 100 nhat xae djnh tu dieu ki~n gay dao do uon, doxoi\.n ho(ie do ya d(ip.
+ R,,- huoe tien dao xae djnh tu dieu ki~n de?yang ella dao phai nho han. de? yang eho phep.
- Cae gioi h~n lien guim den chi ti€t nhu:
+ R26~huoe ti€n dao 100 nhat xae djnh tu dieu ki~n gioi h~n dam bao chitiet khong hi pha huy do uon, xoi\.n.
+ R27- huoe tien dao xae djnh tu dieu ki~n do yang chi ti€t khi gia eongphai nho han de?yang eho phep.
CONeNG~ CHETAO MAy 445
+ R,,- bu6'c tien dao xac djnh ti:rdieu kii;n sai so hlnh d~ng ella chi tiet phainh6 han trj so cho phep.
+ R,,- bu6'c tien dao xac djnh ti:rdieu kii;n chieu cao nhap nhi) be m[ll phainh6 han trj so cho phep.
- Cac gi6'i h~n lien quan den d(\ ben clla CCi cau k<;pchi tiet va co cau kepdao:
+R210- bu6'c tien dao xac dinh ti:rdieu kii;n dam bao d(\ ben clla co cau k<;pchi tiet va co cau k<;pdao.
Gi6'i han ve phia bu6'c tien dao 16'nla gia tr! nhi>nhat ella cae gi6'i han R2i
da xet (hlnh 14.12).
Log V
LogSHinh 14.12. Gioi h~nve phia bl10c tie" dao Ian.
V*y gi6'i h~n ve phfa bu6'c tien dao 16'nla:
S ::; R2 = MIN (R21, R22, R", ... R'i ...j (14.39)
14.4.3:Gi6i h~n ve ph fa toe d(l cat lunGi6'i han ve phfa toc d(\ eftt 16'nR, bao g6m:+RlI- toc d(\ eftt 16'nnhat xac djnh ti:rkha nang lam vi~c ella may. RlI duqc
xac d!nh ti:rso yang quay 16'nnhat cO'tM dieu chinh duqc tren may ket hqp v6'iduang kfnh 16'nnhat rna may cO'the gia c6ng duqc.
+ R,c- toe d(\ eftt 16'nnhat xac dinh ti:rkha nang lam vii;c ella vat li~ll che~~~cuc~. .
Gi6'i h~n ve phia IOC d(\ eftt J6'nR, la gia trj nh6 nhal ella cac toc d(\ gi6'i hanR" (hlnhI4.13).
446 Chuong 14: T6i uu hila qua trinh dt g«;Jt
v S R, = MIN (R", R", ... R3; ... ) ( 14.40)
/R3i-------------7-----":::.
"'R3
LogSHinh 14.13. Gidi h~nve phia toe dq cat Ian.
14.4.4. GiOi h~n ve phia toe d(l cat nhO
Log V
~------------_._----~ •.LogS
Hinh 14.14. Gioi h~n vo phi. toe dQ dt nho.
Oie giai han v6 phia toc d(l dt nha R, baa g6m:
+R,,- toc do nha nhat xac dinh tu so yang quay nha nhat co tht di6u chinhduqc tTenmay ket hqp vai duang kfnh nha nh~1tco tht gia cong duoc.
+ R42- toc d<?cM nha nhat xac djnh tu v*t li~u gia congo
+ R4,- toc do dt nha nhat phu thu<?cVllO khii nang liun vi~c cila dung cucat.
CONGNG~ CI;ETAoMAY 447
Gi6i hlin ve phfa toe d(>d.t nho nhilt la gia tri Ian nhilt ella cae gi6i h~n R"(hlnh 14.14).
(14.41 )
14.4.5. Cae gi6i hl.ln khaeCae gi6i hlin khae duqe thiet lijp thong qua vi~e xily dlItlg moi quan h~
gifra cae d~i luqng khae co lien quan t6i cae thong so ella ehe di) d.t trang quatrinh gia eong.
Vi d~l:
LogTmin
Log TLogTmax -:~
,,
+ R,- gi6i hlin xae djnh til dieu ki~n eong suilt d.t phai dam bao nho haneong suilt ella qi)ng co ehfnh ella may.
+ R,- gi6ihlin tubi ben nhonhilt ella d~mgeu d.t eo the dlitduqe xae djnh tildjnh nghia hamtubi ben elladung. el,l (hlnh14.15).
"- __ .1- .1- I-qgVLogVmtil LogVm3X
Hinh 14.15. GiiJi h~ntu6i ben eua dl;Jng cl:I xac dinh tird!nh nghia
eua ham tu6i ben.
+ R,- gi6ihlin tubi ben Iannhilt ella dl,lngel,ld.t co the dlitduqe xae dinh til'dinh nghia ham tubi Mn.
Thay cae gia trj T",,,,,T""" vao bieu thue (14.12) ta xae djnh duqe R", R,du6i dling V = f (S).
14.4.6. Xay d"ng mien gi6i hl.ln khi ti~nSau khi xily dlfng duqe cae gi6i hlin va bieu dien chung trang h~ toa di)
ph~ng logV-IogS ta se nhijn duqe mien gi6i hlin ella bai toan toi uu hoa ehe dod.t khi ti~n (hlnh 14.16).
Luu y ding do gi6i han R, va R, ma bu6e tien dao S va toe do dt V hi chan
Hinh 14.16. Mil~ngioi h~nkhi ti~n.
LogS
Chuang 14:T6i Un Ma qua trinh c~t gl?t
Log V
Kit lu~n:Che dQcat t6i Ln'luon luon phI) thuQcvao dieu ki~n gia eong c\, the VI v~y
mbi mot quac gia can t\l nghien eUugiai quyet bai toan ta; nu trong dieu ki~nsan xuat eu the ella mlnh g6p philn tao dieu ki~n tLldong h6aehuftn bi san xuatM nang cao hi~u qua kinh te - ky thu~t cila qua tr1nh san xuat.
Diem t6i nu khi ti~n ph"i nam trong mien xae dinh ho~c it nhat ph3i namtren bien ella mien xac dinh.
tren. Vi vay R2 va R, dLlqccoi la 2 trong s6 cae gi6i h\ln quan trong nhat khiti~n.
448
CONG NGill: cm TAO MAY
Chu'dng 15
PHVONG PHAp THIET KEQUY TRINHCONG NGHE CHE TAO CHI TIET CO KHI. .
A'15.1. TONG QUAN
449
Ml!e tieu ella ehu:ln bi (thiet ke) e6ng ngM eho san xuat eelkhf la dam baoeho qua trlnh san xuat di~n fa tin cay, bn dinh theo quy m6 va di6u kien sanxuat, d6 d::tthi~u qua san xuat tot (chat luong san pham tot, nang suat lao d6ngcao, chi phf san xuat ft), dam bao cho san pham Celkhf dUelcche t::toco di, succ::tnhtranh tren thi tmang. .
Chuc nang clla chu:ln bi c6ng ngh~ cho san xuat Celkhf bao g6m:- Thiet ke va thit nghiem qua trlnh c6ng ngh~ va day chuy6n c6ng ngh~
che tao san pham Celkhi,- Giam sat va di6u hanh qua trlnh c6ng ngh~ va day chuy6n c6ng ngh~
trong th,!c te san xuat.
Ni?i dung chuan bi c6ng ngh~ cho san xuat co khi bao g6m:
- L~p cac phuong an v6 qua trlnh c6ng ngh~ va day chuy6n c6ng ngh~ cotinh kinh te - k9 thu~t phil hop v6'iquy m6 va di6u ki~n san xuiit cl! the.
- Xae dinh phuong an toi Uticho qua trlnh c6ng ngh~ va day chuy6n c6ngngh~ trang so cac phuong an kha thi.
Cae san pham Celkhi duqc hip ghep tu nhfrng chi tiet eel khi dii duqc ehet::t0d::ttnhfrng yeu du k9 thu~t nhat djnh. Hi~u qua Cllaqua trlnh che t::tocacchi tiet co khi co anh huang rat 100 doi v6'i qua trlnh Hiprap san pham co khi.Cac giai phap c6ng IIgh~h!~n d::tidUelcap dl!ng trang cac khau che t::t0ph6i, gia
29 - CNCT
450 Chuang 15:Phuong philp thie't ke' guy trinh ...
eong co khi d6i vai cae chi tiet t~o di6u ki~n dam bao tinh chat lip Hln cuachUng, qua do giam kh6i h.tqng cong vi~c Cikhau lip nip san phiim.
Nhu v~y, thiet ke quy trlnh cong ngh~ che tao chi tiet COkhi la noi dungquan tr,?ng phai duqc quan tam giai quyet t6t trang khau chuiin bj ky thu~t detrien khai san xuat che tao san phiim cOkhi dap frng nhu du xa h(>ica v6 s6luang, gia trj sir d\Jng va gia ban san phiim.
Cong vi~c thiet ke quy trlnh cong ngh~ che tao cac chi tiet COkhi con tuythu(>cvao di6u ki~n thiet ke, nhu la: cho co sCisan xuat S15 duoc t~o I~pmai hayla cho co sCisan xuat dang ho~t dong; nghia la quy trlnh cong nghe che t~o chitiet co khi phai duqc thiet ke phil hqp vai di6u ki~n san xuat v6 cae m'!t: nangIl!c va tdnh d(>san xuat, ti6m nang phat trien v6 khoa h,?c ky thuM va congngh~, kha nang v6 v6n va ngu6n dau tu de trien khai san xuat, v.v...
Chuang nay trlnh bay nhfrng van d6 sau day:- Nhfrng yeu cau can dam bao ve m'!t kinh te va ky thu~t khi thiet ke eong
ngh~ che t~o chi tiet COkhi,- Yeu t6 ky thu~t, thai gian va khong gian cila day chuy6n cong ngM,
- Tien trlnh che t~o chi tiet co khi tcing quat,- N(>idung thiet ke cong ngh~ ehe tao chi tiet COkhi,
- Nhfrng n(>idung thiet ke chinh,_Cac phuang phap thiet ke cong ngh~ (t~p tnmg nguyen cong, phan tan
nguyen cong)._Bi~n phap tang nang suat gia eong de giam gia thanh che tao chi tiet,- So sanh cac phuang an cong ngh~ kha thi de:ch,?n phuang an t6i uu,- Cac phuang thuc thiet ke cong ngh~ (thu cong, co khi, tl! dong),
- Thiet ke cong ngh~ co may tinh trq giup,- Chuiin b! cong ngh~ sira chua va phuc h6i chi tiet COkhi.
15.2. YEU cAu KINH TE VA KY THUAT
Nhfrng yeu cau kinh te va ky thu~t can phai dam bao khi thiet ke quy trlnhcong ngh~ va day chuyen cong ngh~ che tao chi tiet COkhi la: dam bao dieuki~n ky thu~t theo ban V15 chi tiet (d(>chinh xac IT, do nham, d(>cfrng, vj trftuang quan, v.v...), dam bao h~ s6 sir dung v~t li~u va h~ s6 tuang quan v6 thaigian gia cong, dam bao chi phi gia cong thap de:co gia thanh gia cong thap,
CONGNG~ cm TAO MAy 451
thich hop vai di6u ki~n san xua't (nang ll!c san xua't, phat trien v6 khoa hoc kythu(\t va cong ngh~, t6 chuc san xua't, von, COsa san xua't se t~o l(\pmai hay laco san, v.v ... ).
H~ so su d\!ng v(\t li~u (KJ, he so tuang quan v6 thai gian gia cong (K,) coquan h~ vai quy mo san xua't va duqc xac djnh nhu sau:
- H~ so su dung v(\t li~u (KJ duac xae dinh theo ty l~wang quan giiia khoiluqng chi tiet (mJ va khoi luang phoi (mrh), nghia la:
molK=-v mph
(15.1)
- H~ so tuang quan v6 thai gian gia cong (K,) la ty I~ giiia thai gian trl!Ctiep d.t v(\t li~u, g<;>ila thai gian cO'biin (~,)va thai gian can thiet de gia congmqt chi tiet 6'ng vai tUng nguyen cong, thuang duqc g<;>ila thai gian tUngchiec(tJ, nghia la:
(15.2)
a day moi quan h~ giiia cac tMnh phan thai gian gia cong khac x'd cho nguyencong thu i nao do nhu sau:
(15.3)
vai:to;- thai gian trl!Ctiep d.t v(\t li~u, thuang duac g<;>iIii thai gian cO' ban
va duqc tfnh theo cac bieu thuc 6'ng vai cac phuang phap gia cong(ti~n, phay, khoan, chuot, mai, v.v...).
~; - thai gian ph\! de thl!Chi~n cac thao tac hii tra nhu di6u chinh may,gajthao phoi va d\!ng cu, v.v...
tp,;- thai gian phi!CV\!co tfnh ky thu(\t va t6 chuc nhu cha vi~c, thu d<;>nchiilam vi~c, biio dufulg may moc, v.v...
t",;- th&igian danh cho nhu cau tl! nhien ella thq nhu giai lao, v~ sinh canhan, v.v ...
tCK;- thai gian chu1\nbj va ket thuc nguyen cong cho I lo~t chi tiet nhuchu1\nbj may truac khi gia cong 1lo~t chi tiet, thu d<;>nmay sau khigia cong I lo~t chi tiet, v.v...
452 Chuong 15:Phuong phap thie't ke' guy trinh ...
nL - so chi tie'ttrang mot loat gia cong, tinh theo dan vj la chi tie'tlloa!.Dieu can luu y a day la cac hi; so: he so Slrdung v:).tlii;u (KJ, hi; so tuang
guan ve thai gian gia cong (K,) c6 gia tri cang phai tie'n toi I khi guy rna sanxuiit cang 100; nghia la phai nang cao d9 chinh xae che' t~o phoi va nang caomuc d9 tlf dong h6a san xuii!. Vi d\l a guy rna san xuiit hang lo~t Ion va hangkhoi dn phai dam bilo 'gia trj cila hai hi; so nay nhu sau:
K, > 0,75 va K, > 0,75.
15.3. YEU TO KYTHuAT, THaI GIAN vA KHONG GIAN
Quy trlnh cong nghi; duqc tri~n khai thuc hii;n t~i m9t dan vj m:).tbang sanxuiit cu th~ g9i la day chuyen cong nghi;.
Cae ye'u to phili thie't ke'va chu:ln bj xet ve m:).tcong nghi; d~ t~o lapra daychuyen cong nghi; va guy trlnh cong nghi; dap trng nhu du san xuiit co khi la:
_Ye'u to ky thuat bao ham phuang pMp - thie't bj - trang bi- d~mgcu - che'do cong nghi;, giai pMp co khi h6a - tlf d9ng h6a, ky thu:).tan toan va vi; sinhcong nghii;p, ...
- Ye'u to thai gian bao ham cae giai pMp cong nghi; - khoa h9C lao dongv.v... d~ dam bao chu ky san xlJiitngi:innhiit,
_Ye'u to khong gian bao ham cac giai pMp guy ho~ch mat bang san xuiitv.v... d~ c6 chi phi nha xuang va chi phi v:).nchuy~n trang san xuiit la it nhiit.
Moi guan hi; giiIa cac ye'u to tren (ky thu:).t,thai gian, khong gian) theo 3chieu; rna khi thie't ke' guy trlnh cong nghi; (QTCN) phai guan tam 2 ye'u to kythu:).tva thai gian, con khi thie't ke' va t6 chuc day chuyen cong nghi; (DCCN)phai guan tam them ye'u to thu 3 la kh6ng gian d6 la guy hoach m:).tbang sanxuiit d~thuc hien, tri~n khai guy trlnh cong nghi;. D6 chinh la moi guan hi;lUang dong theo ba tr\lc tuy thu9c vao guy rna va dieu kii;n stm xuiit C\lth~. Mojguan hi! d6 duac th~ hii;n nhu sau:
Thai gian
Kh6ng gian
C6NG NGHJ;: CHE TAO MAy 453
6 dtly, yeu to ky thutlt la giai phap ky thu~t san xuat duoc ap dung d~ giac6ng chi tiet co khf, bao ham cae van d6: phuang phap gia c6ng, may - Trangbjva dung c~ gia c6ng, muc dq cokhf va nrdqng hoa san xuat, che dq dt, V.v...
Yeu to thai gian co xet den phuang thuc di cbuy~n ho~c vtln dqng clla doituang gia c6ng (ph6i, ban Thanhphllm, chi tiet) giua cac tr~m c6ng ngh~ (may)va tM tl! gia c6ng clla tUng ki~u, cCi, loai chi tiet tren dtly chuy6n gia c6ng, saocho chu ky gia c6ng la ng~n nhat hotlc toi Uti.Chu ky gia c6ng la khoang thOigian can thiet tfnh tu khi ph6i di vao dtly chuy6n gia c6ng cho den khi Thanhph11mdi ra kh6i dtly chuy6n gia c6ng. Doi tUanggia c6ng a dtly neu xet v6m~t soluang colh~ la: 16hay loat, lo~t v~nchuy~n (lo~t chuy6n) hoac chi tiet rieng Ie.
L6 hay loat la so iuong chi tiet gia c6ng (n,) co cung thai gian chulln bi vakel thUc nguyen c6ng (teK) •
Lo~t vtln chuy~n (loat chuy~n) la soluong chi tiet duoc vtln chuy~n chungm6t Ian giUa cac tram c6ng nghe (may). Mqt 16hay loat chi tiet co th6 duqcpMn chia thanh nhi6u lo~t chuy6n thfch hqp.
Trang thuc te, doi wang gia c6ng thuang co cac phuong thuc vtln dqng (d,chuy6n) giua cac tram c6ng ngh~ (may) lren dtly chuy6n gia c6ng nhu sau:
- Oi chuy~n Ian IU<Jtva tuan tu,- Oi chuy~n song song va dong bi;>,
- Oi chuy~n kethqp tuan tl! va song song.
- Kh6ng di chuy6n (doi lUang gia c6ng co djnh, kh6ng v~n dl)ng).Phuong thuc di chuy6n Ian luO'tva tuan tl! co chu ky gia c6ng dai nhat;
phuang thuc di chuy~n song song va dong bi;>co chu ky gia c6ng ng~n nhat.Yeu to kh6ng gian clla dtly chuy6n gia c6ng chi tiet co khf chinh la SO do
bo trf quy hoach cac tr~m c6ng ngh~ (may) tren mat bang si'mxuat d~ thuchi~n mi;>t.quyTrinhc6ng ngh~ nhat djnh. Trang thuc te, cac tram c6ng nghe(may) thuang duqc bo trf, quy hoach v6 mat b~ng M gia c6ng chi tiet co khfthea nhii'ng sa db nhu sau: bo trf cac may noi tiep nhau Thanhhang may, bo ttfcac may ket hqp giua noi tiep va song song nhau, bo trf cac may thanh nhOmhoac c~m hnh ho~t. Hai cach bo trf may dau tien (noi tiep, ket hqp noi tiep vasong song) thuang duoc v~n d~ng d~ quy ho~ch mi:itb~ng san xuat cho nhungdtly chuy6n gia c6ng cung (kh6ng linh ho~t) ung voi mqt ki6u ho~c cCichi tietnhat djnh trang quy m6 san xuat hang lo~t Ian va hang khoi. Con cach bolrf
454 Chuong 15:Phuong phap thie't ke' quy trinh ...
may thanh nhom hoac cum thuang duqc vil.nd~ng de guy hoach mil.tbt.ng sanxullt cho nhUng day chuy6n gia c6ng m6m (linh ho;:tt) ling vai nhi6u ki<~uvaCO chi ti€t trong guy m6 san xullt hang lo;:ttvua va nho, rna hi;;n nay quy m6nay chi€m tren 75% n6n san xullt co khf, day cling la ca sa de tao Iil.pgiaiphap linh hoat va II! d(>nghoa san xullt vm cac may va trung tam gia c6ng k€thqp vai cac h~ cung (fig ph6i, r6b6t c6ng nghi~p va kho chua tl! d(>ngdi6ukhien CNC ad;:tng cllu hlnh FMS (Flexible Manufacturing System) trong cacd6 an san xullt tich hqp va tu d(>ngbt.ng may tfnh CIM (Computer IntegratedManufacturing).
15.4. TIEN TRINH CHE TAO CHI TIET cO KHI
Khi thi€t k€ guy tdnh c6ng ngh~ ch€ t;:tochi ti€t ca khf phili guan tam d€nnhUng guy luil.tlogic v6 ky thuat va c6ng ngh~, nht.m dam biio trien khai thlfchi~n guy tdnh c6ng ngh~ tren day chuy6n c6ng ngh~ th6ng suot va lien tuc, d;:tthi~u gua kinh t€ va ky thuil.t theo yeu diu vai d(>tin cil.Ycao.
Quan tn;mg nhllt a day la phai dam bao guy luil.tlogic cua guy trlnh bi€ndbi tr;:tngthai, tfnh chllt cua doi tuang gia c6ng, dam biio cac buac chuyen ti€pgiua cac giai do;:tncua guy tdnh bi€n dbi do.
NhUng guy luil.tlogic v6 ky thuil.tva c6ng ngh~ ca ban doi vai guy trlnh giac6ng chi tie't co khf la:
_Thu tlf bie'n dbi v6 tfnh chllt hlnh hQc (hlnh d;:tng,vj tri, kich thuac, d(>nham b6 mil.t)cua doi tuqng gia c6ng, rna trong thlfCte' gia c6ng b~t bu(>cphaithlfc hi~n theo tie'n tdnh nhu sau:
1. Gia c6ng tM,2. Gia c6ng ban tinh,
3. Gia c6ng tinh,
4. Gia c6ng rllt tinh._Thu II!bie'n dbi v6 tfnh chllt hlnh hQCva tfnh ch~t co 19dua tren co sa moi
guan h~ ph~ thu(>ccua hai c6ng do;:tnsan xullt la gia c6ng co khi va nhi~t luy~n,tu do thuang phili phan chia c6ng do;:tngia c6ng co khi thanh hai giai doan lagia c6ng tmac va gia c6ng sau nhiet luy~n, vi d~:
I. Gia c6ng tao hlnh sa b(>(gia c6ng th6 va ban tinh),
CONGNG~ CHETAO MAy 455
2. Nhi~t luy~n,3. Gia cong t<J.ohlnh chinh xae (gia cong tho va rilt tinh).
- Thu tl! hlnh lhanh cac be m~t tren chi tiel co khi lheo nguyen lac chonchutln gia cong, vi dl,l,phai gia cong Iniac tien cac b~ma~dung lam chutln dinhvj chi liel.
- Thu W gia cong theo cac phuong an phoi khac nhau d6i vai chi tiel cokhi, vi du, phoi d~ che l<J.ochi tiet dang trl,lcco th~ la phoi lhanh tieu chutln ho~cphoi che t<J.orai lUng chjec, do v~y lhu II!gja cong lrl,lcphl,llhut;>cvao tUng loaiphoi do.
- Thu Wgia cong theo quy hO<J.chmat bi\ng san xuilt sib co nhiim h<J.nchechi phi van chuy~n lrang san xuii!.
Tu do, tien lrlnh tllng quat cua quy trlnh che t<J.ochi tiel ca khi, phu hcrpvaicac quy IU~llogic dii neu lren la:
I. Che t<J.ophoi,2. Gia cong chu1lnbj phoi (lam s<J.ch,nftn lh&ng, khoan lam, v.v...),
3. Nhi~lluy~n d~ cai lhi~n di6u ki~n cii.lg<,>l(ram, u, thuang hoa, ...),
4. Gia cong cii.lg<,>ll<J.ochutln cong ngh~ (gia cong ban tinh hoac linh caebe m~l dung lam chutln djnh vD,
5. Gia cong cii.lg<,>l(gia cong lhO, ban tinh) cac b~ m~l khac,
6. Ki~m Ira tmac nhi~t luy~n,7. Nhi~t luy~n d~ dam bao yeu du ky lhuat cua chi liel (d<J.lchi s6 dt;>crrng
yeu cau, l<J.okha nang ch6ng mon CO h<,>c,...),
8. Lam s<J.chsau nhi~t luy~n,
9. Ki~m tra sau rihi~t luy~n (ki~m tra dt;>crrng, vel nUt, cong venh, ...),
10. Gia cong linh, rill tinh mat chu1lncong ngh~ (vi d\!, mai sua 16lilm cuatrl,lcsau khi nhi~t luy~n truc),
I I. Gia cong tinh, rilt tinh cac b~ mat khac cua chi tiel,
12. Tllng ki~m Ira chi liet theo cae di~u ki~n ky thuat ghi tren ban ve thietke chi tiel.
Theo tien trlnh tllng quat tren, cong doan gia cong CO khi tmac nhi~t luy~n
456 Chuang 15: Phuang phap thi€t k€ quy trinh ...
bao gam cae cong viec tu 2 den 5, con giai doan gia cong sau nhiet luyen baogam cac cong vi~c 10 va 1I .
15.5. NOI DUNG THIET KE CONG NGHE CHE TAO CHI nET CO. ~ . .KHI
Truac khi tiiOnhanh cong viec thiiOtkiOquy trtnh cong ngh~ chiOt~o chitiiOtco khi phiti nghien cuu cae tai li~u co lien quan, rna quan tr9ng nhat laobim ve sim pham, bim ve thiiOtkiOella tUng chi tiiOtco trang san pham, ban Iietke cae lo~i chi tiiOtva s6 luqng ella chung co trang san pham, cae s6 li~ukinh tiOva ky thu~t v~ n~ng hrc san xuat hi~n t~i va kha nang phat tri~n sanxuat, deli mai v~ cong ngh~ v.v ... ella hiing ho~c cong ty. Noi chung, d6i vaitung chi tiiOtquan tr9ng co trang kiOtcau ella sim pham co khi can phai chet~o, cong vi~c thiiOtke cong ngM d~ che tao no thuang bao gam nhung n9idung chinh nhu sau:
I. Xem xet d6 xiOplo~i chi tiet, nghia la ki<~mtra ban ve thiet ke chi tiiOtd~xac dinh chi tiiOtcan che tao ling v6i loai chi tiiOtca ban nao (true, b~c, dng,hf>p,banh rang, ...).
2. Phan tfch ban ve thiet ke chi tiet co khi theo quan di~m cong ngh~ trenco sa nhung dac di~m thong dung ella lo~i chi tiet tuang ung; nghia la phantfch nh~n xet xem ket diu theo thiet kiOella chi tiet co dam bao chuc nang,di~u ki~n lam vi~c ella no va che tao no co thu~n ti~n va re hay khong. Dochinh la cong vi~c phan tfch tinh cong ngh~ trong kiOtcau ella chi tiiOtca khitheo ban ve thiet ke.
3. X~y dl!ng quy mo va di~u ki~n san xuat che t~o chi tiiOtdang xet bangeach dua van san luqng yeu cllUella san pham tinh toan soluqng chi tiet canche t~o hang nam co chu y ty Ie phiOpham va du tru trang san XLIat,xac dinhtrong luqng chi tiet, rai dua vao soluqng chi tiet din che t~o va trang luqng chitiet d~ xac dinh quy mo san xuat che tao chi tiet (tra bang trang eiic tai Ii~u tracUu cong ngh~ ca khi d~ xac dinh quy mo san xuat). Quy mo san xuat dii xacdinh ket hqp vai di~u ki~n san xuat cu th~ v~ky thu~t san xuat va telchuc sanxuat, v~ kha nang dau llf phat tri~n san xuat, v.v... la co sa d~ an dinh duang loiva giai philp cong ngh~ che t~o chi tiiOt,VIdl}, t~p trung hay phan tan nguyencong, muc do tu d9ng hoa san xuat phil hqp.
CONG NGill CHI-'TAO MAY 457
4. Ch<:mphoi va xae dinh phuang pha.p che t~o phoi cho chi tiet ca khfdang xet dua vao cac yeu t6 chfnh sau day:
- Do phuc t~p v~ hlnh d~ng cua chi tiet theo ban ve thiet ke, di~u nay colien guan den vi~c ch<;mphuong phap che tao phOi thich hqp bai VI kha nang taohlnh cua cac phuang phap duc cao han cua cac phuang phap ren dap.
- V~t li~u che t~o chi liet (vat li~u la gang co tfnh duc t6t han thep, vat li~ula thep I~i co kha nang bien d~ng deo t6t han gang va thich hqp vai phuangphap ren dap).
- Quy mo san xuat, nghia la khi phuang phap che tao phoi dua vao hai yeut6 tren (di) phuc t~p v~hlnh dang, vat li~u) dii duac chon la phoi duc, nhung neuguy mo san xuat la hang lo~t 1611 thl phuang an che t~o phoi phai ch<;mla ductrang khuon kim loai hoac duc ap luc, con neu guy mo san xuat la hang loatnho thl phuang an thich hqp l~i la duc trang khuon cat, lam khuon b~ng tay vaimau gb.
- Dieu kien san xuat (kha nang va trlnh do che tao phoi lhuc te, kh3 nangdau tu (rng dung phuang phap che t~o phoi tien tien).
5. Phan tich v~ chuan va ch9n chuan gia cong cho chi liet dang xet (chuantinh, chuan tho) tren ca sa van dung Iy thuyet v~ chuan cong nghe va phuangan ch9n chuan d6i voi lo~i chi tiet tuang fug, dam bao ch9n chuan th6ng nhatva loai tru sai s6 chuan cho cac kich thuac gia cong cua chi tiet.
6. Xac dinh phuang phap gia cong cho tung b~ m~t cua chi tiel tren ca sakha nang cong nghe cua tUng phuang phap gia cong va nhfrng dac di~m v~ kelcau va yeu cau ky thu~t clla tung M mat tren chi tiet.
7. Xac djnh thu t\r gia cong dc b~ m~t cua chi liet, xac dinh dc nguyencong va lhu tl! cac nguyen cong can thiet dl!a vao tien trlnh cong nghe di~nhlnh cho lo~i chi tiet tuang fug duqc trlnh bay trang chuang 16 (Cong ngh~che t~o cac loai chi tiet ca khf di~n hlnh) cua giao trlnh nay.
8. Lap S(j d6 ga d~t phOi cho tUng nguyen congo
9. Chon may cong C\l thfch hqp cho tirng nguyen congo
10. Thiet ke tUng nguyen cong theo may cong cu dii ch9n, bao g6m:- Xac dinh cac buoc cong ngh~ cua nguyen cong voi cac yeu t6 cu th~ la
kfch thuoc gia cong, di) nham mat gia cong, dung sai kfch thuac, dung cu cat,che di) dt, V.V •..
458 Chuong 15: Phuong phap thie't ke' quy trinh ....
o Xac dinh luqng du gia c6ng va dung sai kfch thuoc c:ln di!t a nguyenc6ng.
o Xac dinh trang bi c6ng ngh~ (do ga ph6i, do ga dao), d\lng C\lcat va dungC\ldo cho nguyen c6ng; thie'l ke' Irang bi c6ng ngM va d\lng C~Icilt, dung C\ldochuyen dung cho nguyen congo
o Djnh muc thai gian nguyen congoo Xac d[nh b~c thq cho nguyen congoII. Xac djnh vi tri va n6i dung cac nguyen cong ki€m Ira chal luqng gia
cong (ki€m Ira lrung gian, Ibng ki€m Ira); xac djnh do ga, dung cu ki€m tra;thie't ke' do ga va dung c\l ki€m tra chuyen dung ...
12. Xac djnh hi~u qua kinh Ie' (so sanh cac phuong an c6ng nghe khiithi, ch,;m phuang an toi uu theo chi phi cong ngh~ va san luang thuc te' yeuc:lu).
Doi vai may cong C\lNC, CNC van phai thl1chi~n nhil'ng cong vi~c Iren,ngoai ra con phai Hlpsa do toa do gia c6ng va s0i!n thao chuong Irlnh NC theong6n ngii I~p trlnh clla may.
13. L~p cac phie'u c6ng ngh~ (phie'u tie'n Irlnh c6ng nghe, phie'u nguyenc6ng, ...) tuy theo quy m6 san xuat, vi du, a quy m6 san xuat hang loat vita,hang 10i!116'11 va hang khoi c:ln phiii I~p phie'u tie'n trlnh c6ng nghe va phie'unguyen c6ng d€ chi dan chinh xac n(>idung thuc hi~n, con a quy m6 san xuathang 10i!1nh6 thuang chi can I~p phie'u tie'n trlnh cong ngh~.
Sau khi thie't ke'qua trlnh cong ngh~ phai thu nghi~m no a guy mo ban sanxual, nghla la che' tao thu chi lie'l vai so !Ltong10i!1nhO (con goi la xeri sokhong), roi hi~u chinh va ki€m duy~t thanh guy trlnh c6ng ngh~ d€ ap dung!rong tri€n khai san xual theo quy mo dii xac dinh.
15.6. NHUNG NQ! DUNG THIET KE CHINH
Cong vi~c thie't ke' quy trlnh cong ngh~ che' ti!0 chi tie't co khi bao gomnhil'ng n(>idung dii duac giai thi~u tren dlly. Trong do co nhil'ng noi dung v~ndung 15'lulln clla nhil'ng chlrang kMc ella giao trlnh nay nhu: tinh c6ng ngh~trong ke't cau co khi, linh luqng du gia cong, chuftn c6ng ngh~, dinh muc thaigian gia cong, V.V .•. ; do do amuc nay chi trlnh bay nhiing n(>idung chua duacd6 clip c\l th~ d~ bb sung nhu sau: xae dinh kfch thuac phoi, X,lcdjnh thu Wgiacong, thie't ke' cae nguyen congo
CONeNG~ CHETAO MAy 459
15.6.1. Xae djnh kich thuoe ph6i
N6i chung, kich thuac phoi va dung sai cua kich thuac phoi duqc xac dinhcho tUng be m~t eua chi tiet thco hai thanh pMn nhu sau: kich thuae yeu cauling vai be mat ghi tren ban ve chi tiet va luqng du gia cong tbng c(mg (Zo) chobe mat d6 xet eu th~ eho be mat ngoai hoac trong, cho be m~t doi xtrng hoackhong doi xling.
Trong thl!c te, c6 haigiai pMp duoc ap dllng la:- Dung phoi e6 hlnh d'ing, kich thuac giln nhu chi tiet ban ve thiet ke d~
giam phi tbn gia cong phoi b~ng cach dung phoi duc ap IlI'e,phoi d~p khuonchinh xac tuy theo l0'ii vat lii;u la gang hay thep; tuy v~y l'ii phai chiu phi tbnche tao phoi cao, do v~y phuong an chi thich hqp vai quy mo san xuat Ian (hangIO'it Ian, hang khoi).
- Dung phoi c61uqng du gia cong Ian, dung sai lan d~ giam phi tbn che t'i0phoi, nhung l'ii phili chiu phi tbn gia cong lan, do v~y phuong an nay chi thichhqp vai quy mo san xuat nho (don chiec, IO'itnho).
15.6.2. Xae djnh thu W gia eong
Ca so d~ xae I~p thtl tu gia cong nhu dii trlnh bay 0muc 15.4 111nhil'ng quyIu~t logic ve ky thuat va cong nghi;. Trong mllc nay chi giai thii;u m()( so mohlnh.duqc v~n dllng d~ xac djnh thtl tl! gia cong toi uu, dua tren co SO mo hlnhh6a tien trlnh gia cong chi tiet co khi Mng cac phuong ti~n nhu gian do (graph),rna tran (matrix), sa do khoi ... d~ co th~ xac djnh thtl tu gia cong hqp ly ve kythu~t va kinh te rna thtl tu gia cong toi llUphai c6 t6ng chi phi gia cong qua cacbuac gia cong Ia nho nhat, nghia la:
i=n,j=m
L K -----;> Min!i,j=! IJ
(15.4)
vai: K;j - chi phi gia cong theo phuong an gia cong thtl j ling vai cong doangia cong thtl i.
n - soluong cac cong d0'in gia cong chi tiet co khi ciln thiet.m - soluqng cac phuong an gia cong ling vai tUngcong doan gia cong i.
Cac hlnh ve duai day la d~ giai thi~u ve gian do, rna tr~n va sa do khoiduac dung d~ xae dinh thtl Wgia cong chi tiet co t6ng chi phi gia cong it nhat.
460 Chuong 15:Phuong phap thie't ke' quy trinh ...
/ Cae cong do~mche t~o chi tiet co khf (Bj)
Che t<;lO ph6i Gia cong t<;lO Gia cong t~o Gia ceing tinh(B,) hinh cO boim (82) hinh phl,J (83) (B,)
Cae phuong an v" v" v" V"cong ngh~ cho (K"l (K2,) (K,,) (K4,)
tLtng cong dO<;ln
(V,)
Vij
(K,)
Vij - phuong phap gia cong
Kij - chi phi gia cong
iJ day:'~".J~I"1:Kij- Min!
;.j~1
COile dailll (B,l
Hinh 15.1. Ma tr~nphlJong an cong ngh~
Cae plU(O'lIg all eOllg IIgh~ eha tUlIg eong dailll CV)
Bl
B2
v" v"
~ ....
Btl
Hinh 15.2. So do kh6i phuong an cong ngh~
bvoc chuyen tiep cho phep,
bUdC chuyen tiep kh6ng cho phep.
CONG NGHE CHE TAO MAy 461
ZE
V7
V7
III \i.V6
"0----
V3 V4
E-----------V1 11_
V1 V2 V3 V4
.. 0---0---
IV __
V1 V9
ZA2,3 0. 0. 0.V12
V12
V1 V10
ZA2,1 0. 0. Q.
ZA1
V1 V11 V12..'
ZA2,2 o--~o.~--~(j
Hinh 15.3. Gian do thl1ll!gia cong (Graph)
1- pho; thanh, 11- pho; ren tho, 111- pho; ren t;nh,
IV-pho; ghep; VI-phuong phap g;a cong;
-- c~t99t.
rem d~p,
noi ghep,____ nhi~tluy$n,
Tn;mg thai ella d6i tLfc;lng gia cong:ZA trr;tng thai ban dau,
ZEj trr;tng thai trung gian,
ZE tr<,ing that cuoi cung.
462 Chuong 15: Phuong phap thie't ke' quy trinh ...
15.6.3. Thi€t k€ nguyen cong
Thiet ke nguyen cong la mot noi dung rat quan tr<:>ngtrang kMu thiet kequy tflnh cong ngh~ che tao chi tiet CC1 khf, bao ham cac van de sau:
- Xac djnh phuang phap gia cong cho cae M m~t tren chi tiet CC1 khf.- Ch<:>nmay cong cu d6 thuc hi~n phuang phap gia cong dii.xac djnh.- Xac djnh cac buac cong ngh~ theo may cong cu dii.chon.- Xac djnh che d9 dt cho tUngbuac cong ngM phu hqp vai may cong C\!.
- Dinh muc thai gian gia cong.- Xac djnh so luang may va so luqng thq can thiel.
15.6.3.1. Xac dink pklidng ph6.p gia dingPhuang phap gia cong duqc xac djnh phu hqp vai tUngM m~t tren chi tiet
CC1 khf tren co so doi chieu nhung d~c trung theo yeu diu cila tUngM m~t chitiet gia cong ve d9 chfnh xac hlnh di)ng, d9 nham, vj trf tuang quan, kfch thuacgia cong, kfch thuac phoi tuang iIng... vai kha nang cong ngh~ cila tUngphuang phap gia cong (di)ng be m~t gia cong, d9 chfnh xae gia cong ve kfchthuac IT, do nham R" R" phi)m vi ga d~t ph6i tren may gia cong, luqng du giacong nhi) nhat (Zmin), nang suat gia cong, ...).
15.6.3.2. Ck9n may cong Cl,lTrong thlIc tehi~n nay co th6 sud\!ng hai IOi)imay cong C\!:may cong cu
thong thuang va may cong C\!NC ho~c CNC. Doi vai hai IOi)imay nay conhiIng dinh huang d6 I\la ch<:>nnh&mthlIc hi~n nguyen cong nhu sau:
- May co kha nang thlIc hi~n phuang phap gia cong dii.xae dinh (m\!c15.6.3.1.),
- May co phi)m vi lam vi~c dam bao gia cong an toan, thu~n ti~n, phu hqpvai kfch thuac cila trang bj, d\!ng C\! cong ngh~ va Mnh trlnh theo nhiIngphuang va chieu xae djnh,
- Chat luqng cila may dam bao di)t chat luqng gia cong chi tiet ho~c be mattheo tien trlnh gia cong chung (dam bao di)t d9 chfnh xae ve kfch thuac IT, vehlnh di)ng, d9 nham, vj trf tuang quan, ...),
- Phi)m vi lam vi~c cila may ve thong so cong ngh~ va ky thu~t, cong suat...phai dam bao tao dieu ki~n di)thi~u qua gia cong tot ve chat luqng va nang suat,
CONG NGm CHE TAO MAy 463
- May co phi t6n rhai gian gia cong (thai gian co'ban, thai gian truc tiep catvat li~u) it d~ d~t nang suat gia cong caD.
- Dam baD su dung may het kha nang ve ky thu~t va v6n thai gian lamvi~c, nhat la may hien d~i va di\t tien nhuloai may gia cong CNC.
- Khi san luqng it (gia cong dan chiec, loat nhe) nen t~p trung gia cong chitiet tren m9t s6 may d~ giam chi phi san xuat, vi dl,!,giam chi phi v~n chuy~n,v.v ...
15.6.3:3. Xae atnh cae bu:rJce6ng ng~Noi chung, tuy theo nhiIng yeu ciiu cua tUng b€ m~t gia cong theo ban vi:
thiet ke cua chi tiet co'khi va d9 chinh xae kich thuac (IT), hlnh d~ng, d9 nham(R" R,), vj tri tuang quan va luqng du gia cong ling vai M m\il... rna m9t b€ m\itcua chi tiet co' khi thuang phai qua cac buac nhu sau:
- Gia cong tho vai ml,!c tieu gia cong d.n d~t la nang suat gia cong caDnhat.
- Gia cong tinh vai ml,!ctieu gia cong ciin d~t la chat luanl;i gia cong (d~td9 chinh xac yeu ciiu ve kich thuac (In, d9 nham (R" R,), hl~l\ 'd~ng, vi trituang quan, ...
Rieng d6i vai gia cong 16tren phoi d~c co kich thuac duan~'JI<fnh16nhehan 30 mm, dat ITS va R, = 2,5 J.!m(dip nhan bong M in~t)a V6)r,'hai qua cacbuac gia cong trong m9t nguyen cong (m9t Hin ga phoi) nhu sau: buac I:khoan, buac 2: khoet, buac 3: doa.
D6i vai tUng buac cong ngh~ ciin xae dinh ro nhfrng yeu t6 saul
- Kich tnuac din d~t,
- D9 chinh xac kich thuac (IT), hlnh dang, vi tri tuang quan,
- D9 nham M m~t (R" R,),- Dl,!ngcu cat, dl,!ngcl,!do,
- Luqng du cat,
- Che d9 cat: t6c d9 cat, chi€u sau cat, hrqng tien dao, ...
15.6.3.4. Xae d,inh eMa(! e6tChe d9 cat, con goi la thong s6 cong ngh~ co anh huang tn!,c tiep den chat
luqng va nang suat gia cong, nghia la co anh huang den hi~u qua kinh te ky
464 Chuang 15: Phuang phap thie't ke' quy tflnh ...
thuat cila nguyen congoGia tri che do cat can duac xae dinh hap Iy de dam baayeu cau ky thuat va kinh te clla nguyen cong thea ditu kit')ngia cong cu the cllamay, trang bi, d\!ng C\!cong nghe va phoi gia congo
Che do cat khi gia cong cat gat g6m co nhfrng d",i luqng sau day:- Van toc cat (v), tfnh thea dan vi m/phut,- Chieu sau cat (t), tfnh thea dan vj mm,- Luang tien daa (S), tfnh thea dan vi mm/vang ha::tcmm/phut,- Toc do quay clla truc chfnh may (n), tfnh thea dan vi vang/phut,- Solan cat ha::tc so Hinchay daa (i),- Cong suat cat (N), tfnh thea dan vi kW.Noi chung, gia trj clla cac d",i luang vt che do cat de gia cong chi tiet CO'
khf ph\! thuqc vaa phuang phap gia cong, ki~u la",i va trang thai may gia cong,ki~u laai va tr",ng thai, do CUngvii"ngclla trang bj va d\!ng cu cong nght'), tfnhchat clla v~t lieu phoi gia cong va v~t lit')udung C\!cat, tr",ng thai phoi va banthanh phftm de gia cong chi tiet (dq nham, dq chfnh xae kich thuac, dq cUngvii"ng,luqng du gia cong, ...), v.v...
Gia trj clla che dq cat duqc xae djnh chll yeu trang san xuat bilng cac bangso ha::tcd6 thj trang cac tai lit')utra cUuve cong nght')Co' khf (s6 tay, tieu chuftn),r6i doi chieu vai pham vi gia tri thuc thea cae thang chi a gia tri tren may giacong duqc sir d\!ng, co ki~m nghit')m I?i cong suat va nang suat gia cong cuamay.
Gia tri clla che dq cat da duqc xae djnh, kiem nghit')m va ghi trang quytrlnh cong nghe la Co' sa d~ xac djnh t6ng thai gian gia cong can thiet cha I chi. tiet CO' khf haac cha taan bqsan luqng che taO',de djnh muc laO'dqng va ha",chtaan san xua!.
Gia trj clla cac d",i luqng che dq cat khi gia cong ci\t g<;>tthuang duac xacdinh nhu sau:
I. DlIa vaa luang du gia cong (Z), dq cUngclla vat lit')uphoi, thong so hlnhh<;>cva dq cUng v[mg clla dung cu ci\t xac dinh tri so Ian nhat clla dai luqng
.' . Zchieu sau cat (tm",) , solan cat (i) nhu sau: i = --.t m~x
2. Tren CO' sa gia tri tm"" xet den dq chfnh xae IT va do nham bt mat yeucau cling nhu dq cUng vii"ngclla ht')thong gia c6ng va suc btn than daa, tien
CONG NGHE CHE TAO MAy 465
hanh xac dinh gia tri Ian nhat ciIa luqng ti€n dao (Sm,,,)' tu d6 d,!a vao thangchia cua may sir dung de xac djnh gia tri luqng chay dao theo may (Sm'y)'
3. Xac djnh tuili ben kinh t€ (TKT) cua dl,mgct.ldt.4. Xae dinh v~n t6c dt (v) theo cae gia tri tuili Mn kinh t€ (TKT), ehieu sau
dt Ian nhat (tm,,) , luqng ti€n dao theo may (Sm,,)'
5. Xae dinh t6c do quay (n) cua truc chinh may gia cong theo v~n t6e dt(v) r6i d,!a vao thang ehia ve cap vong quay ciIa may de th',m t6c di?quay theomay th,!e t€ (nm,,), sau d6 tinh l;li gia tri thue cua v~ t6c dt (v).
6. Kiem nghii;m l;li l,!e cat va cong suat dt theo may dii eh9n.Ngoai caeh tren con c6 each xae dinh gia tri t6i uu cua cae d;li luqng eh€
di?cilt, vi du: S, t, v, tren CCisa v~ndung 1:9 thuy€t toan t6i uu, CJ.lthe la phuangphap toan quy hO;lChtuy€n tinh, \1m mo hlnh toan t6i uu U'ngvai ttrng phuangphap gia eong dt got va dieu kii;n gia eong eJ.lthe, g6m:
_Ham mt.letieu, vi dt.l,khi gia eong tho thl mt.lctieu la nang suat gia eongeao (max), khi gia eong tinh: mt.lc tieu la chat luang gia cong cao.
_Cac dieu kii;n giai h;ln, vi dt.l:cacdieu kii;n rang bui?c ella ham muc tieutheo dieu kii;n gia eong va phuang pMp gia.cong ct.lthe (ph;lm vi dieu chinhgia trj ella eh€ di? dt tren may gia cong, dieu kii;n dam bao tuili' ben kinh t€ella dung et.leftt, dieu kii;n dam bao chat lu~g gia eong ve do ehinh xae IT vadi? nham M m~t R". R" dieu kii;n dam bao eong suat dt clla may gia cong,v.v ...).
Gia tri t6i uu clla eh€ di? dt duqe xae djnh truac khi gia eong, tuc langoai qua trlnh dt, r6i dlIqe chinh san tren may gia eong.theo nhfrng chi tieukinh t€ ky thu~t nhat djnh, chlIa xet d€n anh huang ella cae y€u t6 ngiiu nhientrong qua trlnh dt thue, lam eho gia tri thlIc t€ ve eh€ di?dt c6 sai Ii;ch so vaigia tri t6i uu dii tinh toantruac. De khiic phJ.leh;ln eh€ nay, giai phap t6i IIUh6a lien tt.leva thfch nghi vai qua trlnh dt (adaptive optimanisation) dii duqcxay dlIng va de xuat ung dt.lng, nham dam bao gia trj t6i uu ve ch€ di?dt thichhqp vai thai diem dt th,!c t€, can bang anh hlIemgcua cae y€u t6 ngiiu nhien,dam bao cho cac d;li luqng eh€ di?dt luon e6 gia trj t6i uu. Van de xae dinhch€ do dt t6i uu dii duqe trlnh bay a chuang 14 (T6i uu h6a qua trlnh dt g9t)clla giao trlnh nay.
30 - CNCT
466 Chuang 15:Phuong phap thie't ke' quy trinh ...
(15.5)
15.6.3.5. Dinh muc thiJigian gia congDinh muc ky thu~t cho qua trlnh che t(lo chi tiet co khi la m(it c6ng vii[:c
phuc t(lP va nh(lYcam VIco tac d(ing den nguai lao d(ing. Co sa djnh muc kythu~t se duqc trlnh bay C\!the a chuang 18 cua giao trlnh nay. Tn.mg tii.ma day'la dinh muc thOi gian gia c6ng tren co sa tinh toan thai gian can thiet de giac6ng hOM chinh m(it chi tiet co khi Ung vai tUng nguyen c6ng cua quy trlnh. c6ng nghi[:,nghia Iii tinh toan gia trj cila d(li luqng thai gian tUng chiec (I,) nhudii neu a m\!c 15.2 cua chuang nay.
Muc tieu a day lil t~n d\!ng vai hii[:uqua cao nhat quy thai gian lam vii[:ccua thq, cua may; trang bi vii d\!ng C\!c6ng nghi[:.Gia trj thai gian dn thiet Mthl!Chii[:ntUngnguyen c6ng duqc xac djnh theo dieu kii[:nsan xuat blnh thuang,tiI do xay dlJng djnh muc lao d(ing dam bao hii[:uqua kinh te - ky thu~t cuanguyen c6ng va phil hqp vai khii nang lao d(ing cua thq.
15.6.3.6. Xac dinh so'ZU:f!ngmay va thrj can thiltso luqng may gia c6ng can thiet (M) de thl!c hii[:nkh6i luqng c6ng vii[:c
Ungvai m(it nguyen c6ng cua quy trlnh c6ng nghi[:che t(lo chi tiet COkhf duqcxac djnh nhu sau:
M = Tm• kTM.m
Trong do T",- tcinggia may can thiet de gia c6ng ca san luqng chi tiet, tfnh theodan vj gia/nam,.
k - hi[:s6 ve kha nang tang nang suat, vUqldjnh muc, vi d\!,k = 0,9 -;-0,95.
TM - quy thai gian lam vii[:cthl!c te cua m(it may theo che d(i m(it casan xuat/ngay, tfnh theo dan vi gia/nam,
vi d\!, TM "" 2200 gia/nam.m - s6 ca san xuat trong m(it ngay dem,.m = 1,2,3.
SO Iuqng thq dn thiet (R) de thl!c hii[:nkh6i luqng c6ng vii[:cUng vainguyen c6ng duqc xae djnh vai bieu thuc sau:
(15.6)
C6NG NGHl;:CHE TAo MAy 467
voi: T" - t6ng gia nguai can thiet de gia dIng ci\ sim lugng chi tiet, t1nhtheodan vi gia/nam.
k - h~ so ve kha nang tang nang suat, VlIqtdinh muc, vi dl,l,k = 0,9 ..;-0,95,
TN- quy thai gian lam vi~c thl!'cte cua m<?tthq theo che d<?m<?tca sanxuiltjngay, tinh theo dan vi gia/nam, vi dl,l,TN"" 2000 gia/nam.
SO lugng thq can thiet (R) de thl!'c hi~n khoi lugng c6ng vi~c (eng vmnguyen c6ng con duqc xac dinh theo so may can thiet (M) cho nguyen c6ngnhu sau:
R=Ro.M (15.7)
Vai R" la sothqcan thietde cung v~n hanh m<?tmay, M la so may can thietcua nguyen c6ng.
15.7. cAc PHUONG PHAp THIET KE C6NG NGHJ;:CO KHI
SOlugng cac nguyen c6ng ct'Iam<?tquy trlnh c6ng ngh~ la do phuang phapc6ng ngh~ quyet dinh. Trong thl!'cte co hai phuang pMp thiet ke thuang duqcap dl!ng de t~o I~p quy trinh c6ng ngh~ che t~o chi tiet C(J khi nhu sau:
_T~p trung nguyen c6ng, nghia la t~p hqp nhieu buac c6ng ngh~ trongm<?tnguyen c6ng,
_ PMn tan nguyen c6ng, nghia la bo trf it buac c6ng ngh~ trong m<?tnguyen c6ng, thuang m<?tnguyen c6ng co khoang hai buac c6ng ngM.
Tap trung hay la phan tan nguyen c6ng duqc ap dl!ng con tuy thu<?csolugng chi tiet can che t~o nhieu hay it, nghia la theo quy m6 san xuat Cl!the,phI! thu<?cdieu ki~n thl!'cte ve ky thu~t san xuat, d~c bi~t la muc d<?tl!'d<?nghoasan xuat, kha nang dau tu phat trien san xuat theo nhfing giai phap hi~n d~i.
Hi~n nay, giai phap t~p trung nguyen c6ng cr muc d<?cao, thl!'Chi~n trencae trung tam gia c6ng ho~c day chuyen gia c6ng linh ho~t va tI!'d6ng hoa dieukhien CNC duac danh gia la giai pMp hi~n d~i va hi~u qua cr cac nuac c6ngnghi~p phat trien. Nhung doi vai nhieu nuac khac giai phap nay doi hoi vondau tu ban dau rat Ian (tir vai tram nghin den vai tri~u d6 la My, kern theonhfing kho khan phuc t~p ve duy tu va bao duong trang qua trinh khai thac sirdl!ng, do v~y can phai luu y den hi~u qua kinh te cua giai phap nay trac khiquyet dinh dau tu.
468 Chtt<1ng15: Phtt<1ngphilp thi€t k€ quy trinh ...
Trang qua trlnh phat lri6n cila ngimh ca khi, giai phap tilp trung va phantan nguyen cong da duqc viln d"mg theo nhieu cach khac nhau nhu sau:
- Tilp trung nguyen cong duqc thl1c hi~n theo quy mo san xuilt khae nhau,vi d\" i:J quy mo san xuilt dan chiec va lo~t nh6 giai phap tilp trung nguyen congduac thl1c hi~n tren cac may cong c\' van nang vai hac thq cao; con a quy mosan xuilt hang loat nh6 va vua -tren cae may hoilc trung tam gia cong NC, CNCvai thq dieu khi6n may va ky thuat vien lilp trlnh gia cong NC; a quy mo sanxuilt hang lo~tl6'n va hang kh6i -tren may ban til dqng dieu khi6n theo chuangtrlnh cU'ng(dung cam, CU, ducmg dieu khi6n) vai thq dieu chinh may, thuang lamay chuyen dung pMc t~p (may t6 hqp nhieu tr\,c).
- Phan tan nguyen cong duqc thl1c hi~n ding tuy theo quy mo san xuilt;.vidll, trang quy mo san xuilt dan chiec va hang lo~t nh6 phuang phap nay duqcthuc hi~n tren cac may v~n nang thOng thuang vai bilc thq thilp hay cao tuytheo dq chinh xac gia cong yeu cau. 6 quy mo san xuilt hang loatl6'n va hangkh6i l~i co th6 thl1c hi~n theo nhiIng cach sau:
+ May v~n nang thong thuang vai d6 ga chuyen dung va bilc tharMp,+May chuyen dung dan gian (thuang la may co ittrllc) vai bilc thqthilp,+Duang day may chuyen dung (transfer line) vai thq dieu chinh may va
thq viln hanh co bilc thq thilp.
'" ".... ..... ,,",,? "" ",'15.8. BIEN PHAP TANG NANG SUAT VA GIAM GIA THANH CHE
T'AO CHI TIET
Nang suilt gia cong (Q) la s61uqng cac chi tietthanl\ philm tfnh chomqt dan vj thai gian gia cong, vi du, neu tinh theo dan V! chi tiet/ca sanxuilt se la:
Q= (15.8)
Trang do: T, - quy thai gian cua mqt ca san xuilt, tinh theo gialca.t, - thai gian din thiet de gia cong mqt chi tiet, con goi la thai gian,tUng chiec, tinh theo phUt/chi tiel.
Mo - s6 may rna mqt thq phu trach viln hanh.
Gia thanh gia cong (G) la chi phi gia cong (che t~o) mot chi tiet thanl\philm, tinh theo d/chi tiet, nhu sau:
CONGNG~ CHETAO MAy
KG=-N
469
(15.9)
trong do: K - chi phf cong ngh~ d~ gia cong (cM t~o) toim b<?SilO Jm;mgtheoyeu du, theo d<1l1vj d/nam.
N - san Iuqng chi tiet che t~o du<)'chang nam, tfnh theo d<1l1vi chitiet/nam.
D~i luqng thai gian timg chiec (t,.), trong m6i quan h~ giua cac thanh phanthai gian gia cong khae xet cho nguyen cong thu i nao do nhu dii trlnh bay i:Iml,lc 15.2 la:
Trong bi~u thuc xae djnh nang suilt gia cong thl Q la gia tr! nghjch dao cuad~i luqng thOi gian timg chiec (t,), nghia la mu6n tang Q thl phai tim bi~n phapgiam thai gian timg chiec (t,), rna chu yeu la giam to,la thai gian trUc tiep dtV'1-tli~u, tl-iuO'ngdu<;>,cg<:>ila thai gian C<1ban va giam tpi la thai gian phl,l.Nhuv'1-y,cac bi~n phap giam tOi va giam tpi cling chfnh la nhUng bi~n phap tang nangsuilt Q va d6ng thai giam gia thanh G.
Noi chung, trong th,!c te co th~ giam thai gian C<1ban (to) va giam thaigian phu (tp) biing cae bi~n phap sau day:
- Cae bi~n phap giam thai gian C<1ban (~,,):
+ Nang cao d<?chfnh xae cua phoi,+ Nh'i~t luy~n d~ cai thi~n dieu ki~n dt g<:>t,+Giam hanh trlnh dt biing cach dt nhieu dao d6ng thai, xac djnh luqng
an tai va luqng vuqt qua khi dt cua dao hqp Iy,+Gia cong v6i gia tr! 16'ncua che do dt nhung viin dam bao gia cong an
toan, dam bao chilt IU<1I1ggia cong va tubi ben cua dung Cl,ldt,
+Gia cong d6ng thai nhieu M m'1-tbiing dl,lngcl,ldt djnh hlnh h0'1-cbrmgnhieu dl,lngCl,ldt d6ng thai tren cae may tI! d<?ngnhieu trl,lc, v.v...
- Cac bi~n phap giam thai gian phl,l(tp,):
+Giam thai gian ga dat phoi biing cach dung d6 ga k~p nhanh (d6 ga khfnen, d6 ga di~n tir, d6 ga thuy I,!c, ...), d6 ga v~n nang dieu chinh, gia cong trenmayCNC,
v.v ...
+ Lam cho thai gian ph\! trung vai thai gian CCI bim btmg each dung do gaban quay ga nhieu phoi, giam himh tdnh chay khong b!ing cach b6 tn cat haichieu (di va ve deu ci\t v~t li~u), cap phoi tlf di?ng, kiem tra tl!'di?ng,
+ Giam thai gian thay d6i va dieu chinh d\!ng C\!ci\t b!ing each dung dungC\!ci\t t6 hqp, chuyen dung, gia cong tren may CNC vm chuc nang bUdao hiiuhi~u (bu hinh h<;>cva bu mon dao),
+ B6 tri ch61am vi~c khoa h<;>cva hqp Iy de 10':1itru thao tac thua ella thqkhi gia cong,
(15.10)
Chuang 15:Phuong phap thie't ke' quy trinh ...
trong do: Ky; - chi phi ve v~t li~u che t':1otinh cho san luqng chi tiet,Ke; - chi phi ve luang cho thq de che t':1otoan bi? san luqng chi tiet,a - h~ s61uang xet den bao hiem, ph\! cap, V.V •.. , vi d\!:
a = 1,14 -;,-1,23.13 - h~ s6 xet den chi phi quan Iy va dieu hilnh san xuat, vi d\!,
13=1,4-;.-4,KM; - chi phi ve may gia cong,Ko; - chi phi ve trang bj cong ngh~ (d6 ga Hip,d\!ng ci! phi!, ...),KD; - chi phi ve di!ng C\!gia cong.
Gia trj Iqi nhu~n (L) do phuang an cong ngh~ i co the inang lai duoc xacdjnh nhu sau:
470
15.9.SO SANH cAe PHUONG AN CONG NGH~
Nhii'ng phuang an kha thi ve cong ngh~ de <:het':1ochi tiet, xet cho toan boquy tdnh hay chi cho mi?t nguyen cong C\!the, duqc danh gia va so sanh theohi~u qua kinh te ky thuM co the d':1tduqc vai tUng phuang an. Tlr do xac djnhph.uang an t6i uu thfch hqp vai dieu ki~nsan xuat C\!the, xet ve nang Il!'csanxuat va kha nang dau tu pMt trien san xuat theo giai pMp tien tien han.
Phuang an t6i uu la phuang an dam bao d':1tduqc cac chi tieu ky thu~t vaichi phi cong ngh~ it nhat, trong s6 eac phuang an kha thi.
Chi phi cong ngh~ (K) ling vai tUng phuang an kha thi i ve COban co thexac dinh nhu sau:
CONG NGJ-$ CHE TJ:.O MAy
(d)
471
(15.11)
Trong do: T - thai gian san xuilt chi tiet ho~c san philm dang xet, tinh theo(nam),
N - san luqng yeu dlu che t':l0cua chi tiet ho':lc san pham dang xettrong I nam san xuilt, chiec/nam,
~G; - mlic giam gia thiinh chi tiet ho~c san philm theo phuong an i xettheo phuong an so sanh kMc, (d/chiec),
~Gi=GO-Gi (15.12)
vai: Go - gia thanh theo phuong an so sanh, (d/chiec),G; - gia thiinh theo phuong an i, (d/chiec),A; - von dau lU them cho san xuilt phuong an i, (d).
Khi: L; > 0 thl phuong an i mang I(l.iIqi nhu~n,Li < 0 thl phuong an i khling mang l':Iilqi nhu~n, tlic Iii neu trien
khai thl!c hi~n phuong an i se hj Iii,L; = 0 thl phuong an i khling tot hO'l1phuong an so sanh (phuO'l1gan
dang thl!c hi~n).
6 day, dlnluu y nhii'ng diem sau:- Khi gia tr! Ai khling hj h':lnche thi phuO'l1gan cling ngh~ kha thiduqc ch<?nIii phuong an co the mang I(l.igia trj lqi nhu~n Iannhilt, nghia IiiL",,,= max (L).
- Khi gia trj Aico giai h(l.nnMt djnh thi ch<?nphuong an cling ngh~L L L
kha thi tM i niio co ty'Ie -' Ian nMt, tac Iii (-') = max (-' ).. A. A. max A., , ,
Ngoiii ra, khi so sanh cac phuong an cling ngh~ kha thi de ch<?nphuongan tai ffil phai chu y gia tr! san luqng giai h(l.n(No). Gia trj san luqng giaih':ln (No) cho hiet ph ':1mvi Ung d\!ng kinh te cua tung phuong an cling ngh~kha thi. Vi d\!, khi so sanh hai phuong an cling ngh~ kha thi Iii A vii B dech<?nphuong an tai uu phil hqp vai san luqng yeu cau, neu gia thiinh che taochi tiet theo phuong an cling ngM A Iii GM theo phuong an B Iii GB, thi maiquan h~ giua gia thiinh che t':l0G; vii gia trj san luqng che t(l.ohang nam N senhu hinh 15.4.
Theo hlnh 15.4 khi slm hrqng eM t(lo theo yeu d.u (N) eo gia tri nho honsanluqng gi6i h(ln (No) thl eh<;>nphuong an e6ng ngh~ A, VIgia thanh ehe t(lotheo phuong an A eo gia trj nho hon gia thanh ehe t(lo theo phuong an B. Nguae .I(li,khi 'san luong ehe t(lo theo yeu cau (N) eo gia trj 100hon san luqng gi6i han(No) thl,eh<;>nphuong an e6ng ngM B, VIgia thanh ehe t(lo theo phuong an B eogia tri nho hon gia thiinh ehe tao theo phuong an A.
15.10.1'HIETKE CONG NGH~ CO KHI BANG MA.Y TINH
Quy trinh e6ng ngh~ ehe tao ehi tiet co khi duqe thiet ke theo ba phuongthue nhu saUl thit e6ng, ea khi va tl! d6ng. Nhiing d~e diem co bi\n eua caephuong thue thiet ke nay duae trlnh bay a bang 15.1. Thiet ke e6ng ngh~ co khibang may tinh la phuong thue tien tien va hfru hi~u.
Thiet ke e6ng ngh~ eho san xuat ea khi bang may tinh la phuong thueehuan bi e6ng ngh~ ban tl! d6ng, tt! dqng tren co sa trng d~ng ky thuat tin h<;>ev6i e6ng ell tht!e hi~n la may tinh (hlnh 15.5, 15.6, 15.7).
Cae chi tiet co khi da d(lng ve ket eau va d~t ra nhiing yeu ca.u rat khaenhau d6i"v6i qua trlnh e6ng ngh~ gia e6ng ehung.
Hi~n nay, qua trlnh gia e6ng cae ehi tiet cokhi, tu)' theo dieu ki~n va trlnn
472 Chuang 15:Phuong philp thie't ke' quy trinh ....
-+------~-------~ ••-NG IV
Hinh 15.4. Quan h~ giU3 gia thanh Gj va san ILtqngche t""oN.
CONG NGHE CHE TAO MAy 473
d(>ky thu(it SilO xuiit, duqc thll'chi~n tren hai lo~i may c6ng c~ la may thuemg vamay NC, CNC. Nhuv(iy, qua trlnh thiet ke c6ng ngh~ gia c6ng chi tiet cakhi cothe t~m philn chia thanh hai giai do~n chinh, tren ca sa tffig d~ng ky thu(it tinh<?c,nhu sau (hlnh 15.5): .
I. Thiet ke sa b(>bao g6m: xae djnh chi tiet gia c6ng, xae dinh phuongphap gia c6ng, xae dinh thu til'gia c6ng.
Bang 15.1. Cae phllc1ngthlte thiet ke eong ngh~ eClkhi.
8?c diem
Phuong ti$nnh?n dlJ li~u
.Phuong thue thu c6ng Phuong thue COkhi
ghi; Giay viet. giay in, giay! Vi phim (micro film).va
Phuong thue t\l dong
B9 ph$n hien thl (display)
H~ thong tim kiem, H$ thong he so cong H$ thong dO Ii$u tin h9C H$ thong dLJli$iJ tin h9ctruy C?P du Ii$u ngh$
.H$ thong 1l!U trlt Tu dl,lng ho so, ng~n Bia 10ghi so hi$u vi phim, B91LfU tru dung bang tll,lei! keo dVt1g he sO da: be?chua CaGbi phirn, cae territ, dia mem:phan lo?i :catalo
Phuong thuc xac, [)9C tn!c tisp tu' giay, ~Nh$n biBt qua lmh nJa W £)9C tLr ban ghl do mayd[nh dC!li$U ban va :vi phim, dQc vi phirn qua d9C-d!ch cung cap, nh$n I
may ph6ng vi phim biet qua man hinh, may ve(plotter)
Rat r6 b2mgcac thu~t giaiCl,J th~ (algorithms)
Sat bUQC
Nguai - may tfnh
Anh huang rat it
R6
anh huang giam
lco
:Nguoi - nguoi
Thu cong, dung b~tnva "Tl! de)ng, dung may va.(plotter), may in (printer)
may Thu, dien tho?i, may M?ng thong tin (LAN,telex ethernet)
.Co, trong ph~m vi ht?p #Tat, trong ph~m vi re)ng
Kha nang dien d<;:it!Thucong, dung ban vethong lin
Phuong thue thong Thu, di$n tho?i,.tin xa ;telex
. Kha n~ng dung I?i Hau nhu khongcac phung an cO
Anh huang ehu C6 anh huang Ion,quan cua nguai,thiet ke
'Phuong thue d61:Nguoi - nguoitho?i Jdialog)
Kha n~ng thiet ke. Hau nhu khongthea cach l$p va sosanh nhieu phungan kha thi
Muc de)dien d~t ni?i I Rat thap.dung phudng phap,thiet ke .
474 Chuang 15:Phuong phap thi€t k€ quy trin'h ...
~. Thi€t k€ chfnh xae bao gom: thi€t k€ cac nguyen cong theo ki<~ulo~imay cong C\!chqn dung. 6may cong cu NC, CNC con phili Hlpsa do toa de?giacong va so~n thilOchuang trinh gia cong NC theo ngon ngfr cua may cong C\!.
Nhu vii,y,a giai do~n 1 (thi€t k€ sa be?)viln rat can thi€t doi v6'i chutln bicong ngh';;cho cac trung tam gia cong va h';;thong gia cong linh ho~t NC,CNC.
Phuong phap thiet kecong nghli COkhi (kethc;JpClngd\!ng toan toi
l/U)
Ky thuii,t tin hqc voi congC\! la may tinh
Thuii,t giai + Cau truc drt liliu = Chuong trinh may tinhthiet ke cong nghli ch(; t<lOchi tiet co khi
May cong C\!thong thuang
May cong C\! CNC
Hinh 15.5. Sd do 16ng qual v~ phLtdng Ihuc Ihiel ke cong ngh~
Cd khi Ung dVng ky thu~1lin hQc.
Toan toi uu duqc Clngd\!ng trang ky thuii,tva kinh te tren ca sa mo ph6ngcac van de kinh te va ky thuii,tbiing cac mo hinh toan hqc a d~ng cac ham sotoan hqc bii,cnhat (tuyen tfnh) hoii,cbii,ccao (ham soluy thila, phi tuy€n). CO'the chuyen d6i mo hinh toan hac cao (phi tuyen) thanh mo hinh toan bii,cthap(tuyen tfnh) thong gua ph6p logarit.
Til nam 1939 giao su Xo viet KANTOROVICH da de xuat phuang phapgiai cac bai toan guy ho~ch tuy€n Hnh (linear optimisation). Nam 1947DAN1ZIG de xuat phuang philp dan hinh (simplex) de giai cac bai toan toiuu tuyen tfnh; dO'la phuang phap giai tuang doi dan gian va v~n nang nen
C6NG NGHE CHE TAO MAy 475
duqc ap dung kha ri?ng rai trong ky thu~t va ky thu~t. Ngay nay, phuang phapgiai dan hlnh nay van duqc v~n d',mg voi thu~t giai va chuang trlnh may tfnhhihI hi~u.
Trong thill't kll'c6ng ngh~, vi~c ling dl,mgIy thuyll't toan t6i UU, nhilt la v~nd',mg quy ho~ch tuyll'n tinh va phuang phap dan hlnh la rilt can thill't, bai VI:
_Phiii l~p cac phuang an khi'lthi, so sanh de chQnphuang an t6i uu cho quatrlnh c6ng ngh~ va day chuyen san xuilt theo dieu ki~n va quy m6 san xuilt ded~t cac chi tieu kinh tll'ky thu~t, dam bao san xuilt tin cay va linh ho~t.
_Cac phuang an c6ng ngh~ khi'l thi duqc so sanh tren co sa hao phi thaigian lao di?ng, v~t li~u va nang luqng, tren co sa nang suilt lao di?ng va giathanh san xuilt ling voi san luqng d,! kill'n.
- T~o tien de ling dl,mgky thu~t tin hQc trong thill't kll'c6ng ngh~.M6 hlnh toan t6i UU ling voi c6ng vi~c thill'tkll'c6ng ngh~ co khi duqc xac
djnh va xay dl,lng til hai nhom ham s6 sau day:I. Ham ml,lc tieu duqc xac djnh theo chi tieu nhilt dinh rna til do phai !lm
cuc trj (max, min) nhu la: chi phi nho nhilt, nang suilt cao nMt, lai suilt IOnnhilt.Ham ml,lc tieu bao ham cac d~i luqng co quan h~ voi chi tieu t6i uu; cac d~iluqng nay la cac bill'ns6 cua ham muc tieu rna ta phi'lixac dinh gia tr! ella chungsao cho chi tieu t6i uu d~t c,!c trio
2. Cac ham gioi h~n duqc xac l~p til nhii"ngdi6u ki~n gioi h~n, goi lanhii"ngdi6u ki~n bien, rna trong nhii"ngdieu ki~n nay, c,!c tri (max, min) cuaham ml,lc tieu (mg voi chi tieu t6i uu duqc phep t6n t~i va duqc chilp nh~n. Caeham gioi h~n nay phl,l thui?c nhii"nggioi h~n th,!c tll've ky thu~t san xuilt va t6chuc san xuilt. Chung phai duqc xae dinh sao cho kh6ng mau thuan nhau,nghia la phai dam bi\o tinh chilt tuang thfch cua chung trong m6 hlnh toan t6iuu.
M6 hlnh toan t6i UU da I~p, nll'ula rn6 hlnh ham s6 rnG(phi tuyll'n) se duqcchuy6n d6i th6ng qua phep tfnh 16garit de co m6 hlnh ham s6 b~c nhilt (tuyll'ntfnh) va phi'libiing phuang phap dan hlnh (simplex). Nhu v~y, dueng 16i giaicac bai toan t6i UU tuyll'n tfnh (quy ho~ch tuyll'n tfnh) g6m cac buoc sau day:
I. L~p m6 hlnh t6ng quat de m6 phong gan dung d6i tuqng kinh t€ kythu~t ho~c c6ng ngh~ biing cae ky hieu toan hQc theo chi tieu t6i uu, ngh"ialitxac dinh d~i luqng can d~t c,!c tri (max, min).
2. Philn tfch m6 hlnh t6ng quat dii l~pd6 xac djnh th6ng s6 dn thill'tco lien
476 Chuang 15:Phuang phap thie't ke' quy trinh ...
quan, vi dll, nhu cau viit tu, thai gian lao d(ing, chi phi san xuift, v6n dau tu,quiing duang viin chuyen, liii suift, v.v...
3. Dua cac th6ng s6 diic trung can thiet do vao m6 hinh t<lngquat, nghTalaxac djnh m6 hinh toan theo quan h(\ gifra chi tieu t6i un can d~t cUCtri (max,min) va cac th6ng s6 diic trung.
4. Giai m6 hinh toan t6i un bing phuang phap don hinh (simplex).5. 8i(\n luiin lai giai, so sanh cac phuong an lai giai, xac dinh phuong an
lai giai nao phu hqp v6i di~u ki(\n thlJ'cte, co chu y di6u ki(\n kh6ng am (0) cuagia tri cac bien s6 trong ham mllc tieu.
Toan t6i un dii duqc viin dung M xac djnh che d(i dt t6i un cho cacphuong phap dt got Celban nhu ti(\n, phay, khoan, mai. N(ii dung ella van d~xac djnh che d(i dt t6i un dii duqc trinh bay a chuong 14 (T6i un hoa qua trinhdt g<;Jt).
Ngay nay, co the coi ky thuiit tin h<;Jcv6i may tinh, diic bi(\t la "H(\ phanm~m (Software)" la c6ng clllao d(ing dk IlJ'ccua cae nha ky thuiit trong thietke, tinh toan va di6u hanh san xuift.
Theo mllc tieu linh hoat hOa san xuift dua tren Celsa ap dllng c6ng ngh(\nhom (group technology), qua trinh thiet ke c6ng ngh(\ gia c6ng chi tiet Celkhico nhUng n(ii dung chinh nhu sau:
I. Xac djnh d6i tuqng gia c6ng (ghep nhOm chi tiet CCI khi de co the giac6ng chung v6i m(it qua trinh c6ng ngh(\ va day chuy~n c6ng ngh(\, nhim d~thi(\u qua kinh te - ky thuiit t6t).
2. Xac djnh d6i tuqng d~i di(\n cho nhOm chi tiet dii ghep.
3. Xac djnh phUffilgphap gia c6ng cho tUng b~ mat (phan ti! hinh d~ng)cua d6i ttrqng d~i di(\n.
4. Xac djnh thu ttr gia c6ng cac b6 mat miit (phan ti! hinh dang) cua d6ituong d~i di(\n theo cac quy luiit logic v~ ky thuiit va c6ng ngh(\(chuiln c6ngngh(\, ph6i). '
5. Thiet ke tUngnguyen c6ng frngv6i kieulo~i may c6ng cll (may thuang,may NC, CNC), g6m: ch<;Jnmay, phan chia cae bu6c c6ng ngh(\, xae dinh d\Ingcll - trang bj c6ng nghe, dinh rnuc viit tu, djnh .rnuc thai gian, xac dinh che d(idt t6i un, xac dinh bac thel, V.V .... . .
6. Liip cac van ban c6ng ngh(\ can thiet (phieu tien trinh c6ng ngh(\, phieu
CONGNG~CHETA.OMAy 477
nguyen c6ng, sa d6 nguyen c6ng, phieu d\lng C\l- trang bj c6ng ngh~, phieu v*ttu ...). Rieng doi vai may c6ng c\l NC, CNC phai I*p sa d6 t<;>adi? gia c6ng vachuang tr1nh gia c6ng NC theo ng6n ngfr va bang cot rna ISO (ISO Code) thfchhqp de dieu khien qua trlnh gia c6ng chi tiet ca khi tren may c6ng C\lNC, CNC.
Nhu v*y, qua trlnh chu!ln bi c6ng ngh~ da neu tren se la:- Giai do;:tnthiet ke sa bi? g6m cac ni?i dung tll I den 4.- Giai do;:tnthiet ke chinh xac g6m cae ni?i dung 5 va 6.
- Co so dii Ii~u, May Iinh Mayve- Co so do ho;::t (plotter)..
May in- (printer)
H~ ph~n m~m (Software):- Van nang (MS-DOS •...).- Chuyim d~ng.- Giao Mp (APT. euro APT, EXAPT. IGES VDA-rS.FORTRAN •...)
I
tI Giao di~n (interface) - Che d(l t<fong lac (interactive)
Ng<fili • • May tinh
floi !<fong \hiet M Ng<fili thie! ke Ket qua Ihiet kechuyen man' chuy€m man (H6 so \hiet ke) -(Ky s<f cO khi)
Hinh 15.6. Quan h, tltong tac NgLfdi. May tinh trang khau chufn bi ky thu~tcho san xuat.
478 Chuong 15:Phuong philp thi€t k€ guy trinh ...
~m ltngiet ke -~nc6nghu~tgiaie dii Ii~u9 trinh)
van b,m c6ng ngh~(o<;>col1gc)
Dlt li~uban dau(theo ng6n ngii may
tinh) ,--. May tinh I---..-
+ChUang lrinh thiet ke - dieu khi~nc6ng \
ngh~icing quat(chwng trinh chinh) Phan m
d~ng thoi~u khinghe (T+ Cau tru
- Ngan hang dii Ii~u = Chl1<1n
c6ng ngh~,- Ngan h,mg phl1<1ng H~ th6ng cae mOdun phl1<1ngphap ky thu~t tin h<;>e phap thiet k~ - di~u khiEin e6ng
(vi d~: MS-DOS, ~ngh~ (cac ehl1<1ngtrinh con)
Windows .... )
I
Hinh 15.7. Tang quat ve ltng d~ng ky thu~t tin hQc trong chulin bi cong ngh~ (cd khi).
Giai do~n thi€t k€ sa bq ,duqc thl!c hi~n COlIng dlmg ky thu~t tin h,?c, duatren vi~c nghien CUllxay dl!Ogdfili~u dIng ngh~, cac thu~t giai (algorithms) vacac chu<1l1gtrlnh may tfnh (programs) thi€t k€ cbng ngh~ so bq lIng vai caed~ng chi ti€t CC1 khf CC1 ban (trl!c-b~c; hqp-goi dO',cang-bien, banh rang ...).
H~ dfi li~u cbng ngh~ bao gom cac dfi li~u hlnh h,?c va cbng ngh~ cila chiti€t CC1 khf ciln gia cbng (cac d~ng chi ti€t CC1 khf, h~ thong philn lo~i cac philn tiihlnh d~ng eho tUng chi ti€t CC1 khf, kich thuae tieu chudn eila chi ti€t CC1 khf, v~tli~u cila chi ti€t co khf, dq clIng theo yeu du, dq chfnh xae yeu du cila cac bemi!-tquan tr,?ng tren chi ti€t CC1 khf (theo cap chfnh xac ITl 7ITl 6) ung vai caemuc (thb, ban tinh, tinh, rat tinh), dq nham (R, hoae R,) cila be mi!-tquan tr,?ngtren chi ti€t co khf, silOIU<1l1gtheo yeu cAucila chi ti€t co khf ...).
H~ dfi li~u cbng ngh~ con bao gom cac dfi li~u dilc trung cho cae phu<1l1gphap gia cbng ve kha nang cbng ngh~ (dang cbng ngh~ gia cbng, kich thuacmax/min cila be milt gia cbng, chat IU<1l1ggia cbng (IT, R" hoac R,), db C(lOgvatli~u gia cbng, luqng du gia ebng nhb nhat (Zmin), ...).
CONG NGtU;: CHE TAO MAy 47'1
Ban ve chi tiet cd ,khi
~
Oft li~uhinh h9C va cong ngh~,
eua chi tiet co khf
1Ma hoa dil lieu hinh hoc eua chitiEit e<1khi thee ng6n ngil may tinh
SlJd~ng
,
1May tinh
~
ThiEit kEic6ng ngh~ gia e6ng chi tiEit e<1khi:1. ThiEit kEis<1b(>,
2. ThiEit kEi ehinh xae.
~ ~ ~ ~
PhiEiu nguyen Bim va hllong Viit mang tin ghi n(>i PhiEiu hllonge6ng (doc dLf\le) dan gia e6ng dung hllong dan gia dan gia cong
(doc dll<:le) e6ng (bang 10, rna (doc dLf\le)mem, rna CD)
•• ••••
May e6ng e~ th6ng thllong May e6ng e~ NC, CNC
Hinh 15.8. Cae giai do~n thiet ke e6ng ngh~ Cd khi ling d~ng ky thu~t tin hQe.
480 Chuong 15:Phuong phap thitt kt guy trinh ...
Cae thu~t giai va chuang trlnh may tinh thift kf cong ngh? SCib(>duqc xaydung {mgvai cac dang chi tift CCikhf CCiban da neu trIOn,theo ngon nglr thichhqp (vi d\!, Turbo Pascal, Visual BASIC...), g6m cac bai toan cong ngh? sau:
I. Ghep nh6m chi tift CCikhf trong pham vi m(>tdf!ng chi tifttheo cae dfrli?u dac trung (khoang kich thuac, v~tli?u, d(>cU'ng,d(>chinh xac IT, do nhamR, hoac R", tr9ng luqng, san IUCing).
2. Nh~p nh6m chi tift da ghep, philn tich tUng chi tifttrong nh6m thanhcae philn tir hlnh df!ngCCiban (xac dinh rna hieu cac philn tir hlnh df!ng da phantfch).
3. Xae djnh chi tift df!i di?n cho nh6m chi tift da ghep, tinh s61uang cacphiln tir hlnh df!ng cua tUng chi tifttrong nh6m, tIm chi tift CCisa (chi tift nao!rong nh6m c6 s61uqng philn tu hlnh df!ng nhieu nhii't), xay dl!J1gchi tift daidi?n cho nh6m (bang each them vao chi tift Ccisacac phantirhlnh df!ngkhae tlrcac chi tift con If!i trong nh6m).
4. Xae djnh phuang phap gia cong cho chi tift dai di?n (ghi raeten philn tirhlnh df!ng, rna hi?uphiln tu hlnh df!ng, xac dinh ten va rna hi?u cua phuangphap gia cong phil hqp vai ttrng philn tir hlnh df!ng).
5. Xac dinh th{rtl! gia cong cho cac philn tir hlnh dang cua chi tiet df!idientheo tflnh t~rcong ngh? dien hlnh U'ngvai tUng df!ng chi tift CCikhf CCiban.
Trong thl!c te, khi nghien CUude thift I~p va sir d\!ng m(>th? th6ng giacong linh hOf!t(FMS) vao san xuat, nguai ta pMi tifn hanh nhiing cong vi?cchfnh nhu sau:
I. Xac dinh chung 10f!ichi tiet gia cong (ghep nh6m chi tiet gia cong).2. T~p hqp va xu ly dfr li?u hlnh hoc va cong nghe etta nh6m chi tift gia
congo3. Thift kf cong ngh? de gia cong nh6m chi tift (xac dinh cac phuang
phap gia cong, xac dinh thu lU gia cong cac M m(it U'ngvai chi tift d,:,idien ellanh6m, thiet ke cac nguyen cong).
4. Xac dinh nhu du gia cong (kh6i luang lao dong guy dbi ra gia may giacong), xae djnh muc d(>khai thae cac may gia congo
5. Xac djnh muc d(>tl! d(>ngh6a can thif!.
6. Xae djnh cac may cong c\!/trung tam gia cong thich h9l'.7. Xac dinh he th6ng cung U'ngphoi va d\!ng C\!(luu trfr, ga d~t, tMo do,
CONG NGHE CHE TAO MAy 481
v;in chuyi!n phoi va dung cu cong nght) phu hap, nham dam bao tfnh linh hoatva tn(rc d(l tv d(lng h6a crin thiet ella dong ph6i li~uva dyng C9 gia cong:
8. Tfnh toan kinh te ling vai timg phuong an dfu truc'cua h~ thong gia conglinh ho~t (FMS).
9. So sanh cac phuO'ng an diu truc cila FMS di! xac djnh phuong ,in C;!Utruc toi llU.
Nhu vay, phuO'ngphap thietke cong nghe theo huang (rng dung ky thuflttin hoc, trang d6 c6 giai doan thiet ke SO'bo, nhu dii tdnh bay tren d'ly la phuhO'pvai noi dung chuan bj cong nghe theo huang linh hoat h6a va tu dong h6asan XU;!t;ma tnrac het Ia g6p phan b6 tro cho cac giai phap CAD/CAM hi~n dainhung r;!t ton kem.
N6i chung, ki! tu khi may tfnh dien tir ra dO'i(d'lu th;ip nien 60) cho dennay, khi may vi tfnh (the h~ may tfnh th(r ttl) dang trO'thanh cong cu hfru hi~utrang moi cong vi~c, v;!n de thiet ke cong ngh~ CCIkhf bang may tfnh dii dlracdi\t ra va giai quyet phil hap vai khn nang cila tUng the he may tfnh. NhUng ketqua thu duqc e1iivi, dang duqc (mg d~ng c6 hi~u qua trang chien luO'cnghiencUn xay d,rng cac h~ thiet ke vi, che t~o chi tiet CClkhfc6 tro giupcila may vitfnh lien thong va linh hoat,nham t~o l;ip cac chliong tdnh gia cong NC phllhOl'vai tung may gia cong dicu khii!n sobiing vi tfnh (CNe) hi~n dai, goi tat laCAD/CAM-CNC (Computer Aided Design/Computer Aided Manufacturing -Computerised Numerical Control). Cho den nay tren the giai dii c6 tai khonngI00 h~ CAD/CAM-CNC duqc tao l<1pva sir dung. M(H so trong nhCmgh~ nay,vf du: CIMATRON, MasterCAM, BOXFORT PORTFIOLIO, DEN FORD,v.v..., cling dang g6p phfin nfmg cao lrlnh do nghien c(m, giimg d~y va s,in xufittrang Iinh vuc CCIkhf a IHracta, d'lCbi~t la trang thiet ke va gia cong khuon mauph(rc t,'p.
Cong viec thiet ke cong nghC gia cong chi tiet cO'khi duO'cgoi dtla CAP(Computer Aided Planning) hay CAPP (Computer Aided Process Planning),duO'ccoi Iii mOt mat xfch quan trang trang chubi lien hoim CAD/CAM-CNC,gifra hai mat xfch CAD vii CAM.
CAP hay iii CAPP co bi\n eh;!t Ii, khflu quy hoach (planning) cong ngh~,bao ham dc noi dung: thiet ke, quy ho~ch quy trlnh cong'Iigh~ va dfly chuyencong nghe gia cong chi tiet CCIkllf; ma hi~n tai chil yeu Iii thiet ke tien tdnh giacong va thiet ke nguyen cong.
3 t - ('\;CT
482 Chuang 15: Phuong philp thie't ke' quy trinh ...
Thiet ke nguyen eong co tra giup cua Imly tinh khi dlroc coi Ii, mot millxfch quan trong (CAP hay CAPP) trang giai phap lien hoim CAO/CAM-CNCco th~ duqe phiin chia thanh hai h~ thong chfnh nhu sau:
H~ thong xiiy dung quy trlnh cong ngh~ bien th~ (retrieval (variant) CAPPsystem) va he thong xay dung quy trinh cong nghe san sinh (generative CAPPsrstem); ngoai ra con co h~ thong xiiy dlO1gquy trinh cong nghe phoi 110'1'giO'ahai h~ thong nay goi Ii, he thong b,ln - san sinh (the semi-generative CAPPsystem).
Vai h~ thong CAPP bien th~ (retrieval (variant)) nguoi ta sir clung de thlltuc ph\lc h6i (retrieval procedures) d~ truy ciip cac so d6 tien trlnh cong ngh~chuftn cho de chi tiet tlrong tIl nhau; con vai he' thong CAPP san sinh(generative), de so d6tien trinh cong ngh~ duoe tao IiiI' tu c10ng cho cac chi tie'tmai can ehe tao ma khong can tham kh,io cae so c16tien trlnh eong ngh~ co san.
H~ thong CAPP san sinh (gencratice) la h~ thong duoc mong Illuon nhat,nnllng c1~tao I"l' tl1anh cong he thong nay, nguoi ta phai doi mat vai nhi6uthich thuc to Ian; VI vay ma giai I'MI' CAPP bien th~ (retrieval (varian!) citthuc hi~n hon.
Qu,1 trinh xay dung hc thong CAPP bien th~ (retrieval (variant)) khai th,lcSIrwong d6ng giLia cae ehi lie' C(1khi thong clung va tim kiem th()ng qua cn sOdLi licu, nham c1ua ra duqc mot so quy trinh cong ngh~ chufln cho mot ho chitiet (part Fannily). Quy trinh cong nghc chu,ln nay se c1uoc ,II' clung cho dc chitiet thuoc cling m'?t ho va c1uoc sUa dbi cho phil hqp vai tung chi tiet eu th~trang m'?t ho chi tiet, tren co sa ph an loai, ma h6a va ghep nh6m cae chi tiet cOkhf thong clung theo he thong ma haa (cocling system) phil hqp. Cho c1Cnn~y dac6 nhi6u he CAPP bien th~ (retrieval (variant)) duoe tao lap, vi du, CAM-ICAPP, OOPS, EXCAP, ICAPP, MICROPLAN.
Giai phap CAPP san sinh (generative) co b,ln chat la h~ co sa tri thirc c1uocx,iy cI,!ng a clang he co sa clLili~u (clatabase).
I-1~COso clLi1i~u c1uoc i01g clung trang vi~e xfty dung quy trlnh cong ngheche tao, thuc ch,1t la mot !flp hqp dc quy luat va nguyen tac thiet ke cong nghec1lrqc rut ra til kinh nghi~m clIa nhLing nglroi thiet ke cong nghc thanh thao vi,c1aduoc thuc te san xufit ki~m chung.
Gi,ii phap san sinh (generative) co g{lIlg bilt ehuac tu duy clla nglroi Ihielke eong ngh~ bang deh ap dung logic ra quyet c1inh eua nguoi thiet ke eong
CONG NGH~ CHETAO MAy
ngh;,; (the planner's decision-making logic). Ngay nay, trf tu;,;nh<1ntao va h;,;chuyen gia (Artificial Intelligence (AI) and Expert Systems) H, cong Cll hiend~i de xae l<1pguy trlnh cong ngh;,;.Tri tu;,;nhan t~o (Artificial Intelligence(AI)) la ky thuilt giong nhulogic hlnh thuc (formal logic) dllIlg de mo til dc chitiet co khL He chuyen gia (Expert Systems) dllIlg de he thong hoa (codifying)gw\ tdnh xir Iy tri thuc coa con nguoi (human processing knowledge) de apdung vao vi;,;cthiet k6 quy trlnh cong ngh;,;.
H;,;ehuyen gia (Expert Systems) co the duoc coi nhu,la cong cu co kh,lnang nh<1nbiet cac tri thirc chuyen man va sir dung thong minh (intelligently)tri thirc chuyen man (domain knowledge) de dua ra cac chi dan himh dongtuong duong nhau d~ I,ra chon. Dil co nhCmghe thong sim sinh (generative)duac tao l"p, a dang he ca sa tri thuc. nhula GARY, hoae a dang h;,;chuyen gia(Expert Systems) nhuGCAPPS, aPEX, PWA, SAPT, TOM, XCUT, XMAPP.
Tuy vay, trang thuc te con co dc giili phap ban - san sinh (the semi -generative CAPP system) da duqc t~o I(\p,vi d\!,AMP, GENPLAN, SIPP, SIPS.
~ ~ A 7 _, A15.11. CHUAN BI CONG NGHE SUA CHUA VA PHUC HOI CHI
TrETCOKHi' .Muc tieu cua cong nghe sira chCrava phuc h6i chi tiet co khi la nhAmduy td
va phuc h6i kh,lnang lam vi;,;ccila trang thiet bi ca khi; ket hqp vai che do baodlr611gchung theo d!nh ky guy dinh theo thai gian khai thac su'dung, tit mirc donho nhat la xem xet, tai mirc tieu tu, lrung tu, den mirc cao nh,it la d~i tIL
Cong ngh;,;sira chUaCOkhl co dac di~m la soillang it, tap trung vao mot sochi tiet va bo phan hay hong, cong vi;,;cda dang (ci\t got, han, ma, ngu9i, hlprap, hi;,;uchinh), yeu ~au khac nhau v6 do chinh xac, dung sai, do nluim b6 mat,tha van nang va co b<1ccao, chu yeu dung lrang thiet bi va dung cu van nang desira chCra,nang sufit lao dong thap, chi phi cao (thuOng chiem khoilng 40 -;-60%gia thanh che tao mail.
Hi;,;uqw\ cua cong ngh;,;sira chUa va phuc h6i co khl la tiet ki;,;mnguyenv(\t Ii;,;uso vai che tao mai; sau khi sira chUa, may phuc h6i khil nang lam vi;,;cgan nhu may maio
Noi chung, may moc hong chi, yeu la do cac b6 m~\tlam viec cila dc chitiet co khl bi mon,g<1yra sai lech v6 chuyen d9ng cila dc bo ph<1nm,iy moc,nhieu khi sai lech vllat qwi gio'i han cho phep. Nhu vay, cong ngh;,;sira chua ca
484 Chuang 15: Phuong phap thie't ke' quy trinh ...
khi nham ph,lc hoi kha nang lam vil';ccua cac b6 mat bi man tren cac chi Iiet cokhf, qua do phuc hoi kha nang lam viec cila may moc.
Trang thuc te, co hai phuong phap slra chua ca khf duqc ap d~lI1g,do laoI. Sira chi"racac chi tiet CC1 khf bi man bang cach chuyen ch(lI1gsang kich
thuoc mai g9i la kfch thuoc sira chua va giu nguyen che do Hlpghep thea thietkeban dau.
2. Sira chua cac chi tiet bi man bang cach btl lai cha chung mot hwngkimlo~i dung bang luong kim loai dii bi man, de dua chi tiet ve kich thuoc Hlpghepban dau.
Cach sira chua th(r nhiit dlrqc thlIc hil';nnhu sau:Sai I(;ch ve hlnh dang cua chi tiet do man khong deu duqc lo~i be bang
phuang phiip d.t got, tuy theo do cung cua vat li(;u chi tiet ma ,ip dung cacphuong phiip dt got thfch hol' nhu ti(;n, phay, mai, khoet, v.v.... nhu vay kfchthuac truc se gi'lm di va kfch thuoc 16 se tang len. Che do Hlpghep gii"ratruc va16 duac dam bao bang cach thay the m'?t trang hai chi tiet (truc hoac 16), hoacHlpthem m'?t chi tiet thu ba (chi tiet ph~), vf du, lam rong 16 ella chi tiet lap benngoai r6i lap them bac de dam bao che do lap ghep vai truc theo thiet ke bandau. Cach nay noi chung la dan gian, co the thuc hi(;n nhieu Ian tuy theo gioihan b6n clla moi lap ghep, v.v... nhu vil';cha cot xylanh clLadong co n6.
Cach sira chua th(r hai duqc thuc hien nhu sau:Sai I(;ch ve hlnh dang Clla chi tiet do man khong deu duqc lo~i b6 bang
phuong phap dt got, tuy theo d,? c(lIlg cua chat luang chi tiet rna ap dung cacphuong phap dt g9t thlch hqp nhu ti(;n, phay, mai, khoet, v.v... Sau do phUilenbe mijt dii sira sai Il';chhlnh d~ng m'?t lap kim lo~i bang cac phuang phap thichhqp nhu han dap, phun kim IO'.Ii,m\.1kim lo~i, boc bay kim lo~i trang chankhong, V.V ... , de dat chieu day lap kim loai dap them len be mijt tuang duangvai lap bi man va luqng du de gia cong l~i be mat dii dlrqc phll them. Cong viectiep theo la tien Mnh gia c6ng cat got de d~t lai kfch thuac va che do Hipghcpnhu thiet ke ban dau. Cach nay co the ph,lc h6i chi tiet nhieu Ian. Hil';n nay,chien day lap kim loai dUl1cphu them dat khoang 1-;-3 mm.
CONG NGHE CHE TAO MAy
Chu'dng 16
QUY TRINH CONG NGH$A'" '" ~ "..7 .•.
CHE TAO CAC CHI TIET BIEN HINH
4R5
, A ~",?, " " A "
16.1. KHAI NIEM VE mEN HINH HOA QUA TRINH CONG NGHETRONG'CHETAOMAy .
Khi nghien cuu qua trinh cong ngh~ che tao cac chi tiet may khac nhaunguai ta nhi!n thay riing doi v6i nhCrngchi tiet giong nhau theo duang vi~n(hinh dang), chUng c6 nhi~u di~m chung. Vi vi!y dii hinh thanh di~n hinh h6aqmi trinh cong nghe.
Thuc chift cua di~n hinh h6a qua trinh cong ngh~ la nhung chi tiet maygiong nhau va ttr0l1gtu nhau v~ket cau cong ngh~ can duoc gia cong bang bi~nphap cong ngh~ nhu nhau.
Y tW1ngdau tien v~di~n hinh h6a qua trinh cong ngh~ dii dU<;Jcd~ xuat baigiao sU nguai Nga Xokolovski A.P. Di~n hinh h6a qua trinh cong nghe chophep khong chi rut ngan thai gian va giam chi phi cho vi~c thiet ke cong ngh~,ma can mang lai m(lt hinh mfru thong nhat trang cong ngh~ gia cong nhiing chitiet may c6 hinh dang giong nhau; thong nhat h6a trang thiet bi; ap dung nhCrngphuong phap cong ngh~ tien tien d~ gia cong; truy~n nhung kinh nghi~m cuasan xuat hang khoi sang san xuat hang loat; v.v...
Di~n hinh h6a qua trinh cong ngh~ c6 anh huang den sLrphat tri~n elIa slmxuat chi tiet may theo day chuy~n va n6 bi~u hi~n co sa khoa hoc d~ t(\Onenduong day sari xuat tu d(lng. Di~u d6 cho phep nang cao trinh d(l t6 chuc siinxuat va nang cao nang suat lao d(lng chu yeu trang ,,"n xuat hang loar va hangloat Ian.
486 Chuang 16:Quy trinh cang ngh~ che t~ocae ...
Trong cac c6ng Irlnh ella li€n SIkhoa hoc nguai Nga Milrofanov c.p, yluang v~di~n hlnh hoa qua Irlnh c6ng ngh~ dii nh,)n duoc 5llphat tri~n li€p Iheobang phUffilgpMp c6ng nghe gia c6ng nhom. No diidjnh huong cho hoan Ihi~ntan goc v~c6ng ngh~ va 16chuc lrong di~u kien sAnxual don chi€c va loat nh6.
16.1.1. Thuc chat cua qua trinh c6ng ngh~ di~n hinh
Giai doandilu khi Ilmchien qua lrlnhcClIlgngh~ di~nhlnh la phanlo~i chi liel canch€ lao. Co sacua sl! phan loaila dua vao dauhi~u cua chili€t, ma theo doxac djnh c6ngngh~ gia congchung. Thea Hinh 16.1. So do phan lo<,tichi tiet vai cong ngh~
gi:io Slt di~nhinh gia c6ng chung.
Xokolovski A.P dau hi~u dola hlnh dang cua chi li€t gia cong, kfch thuoc Cllano, viiI li~u va cach gia cong nhi~1doi voi no.
Trong h~ Ihong phan lo~i chi li€1gia cong Iheo phuong pMp nay Ihl LOAI .duqc coi Ia muc phan cap 1611 nhal, sau do la Mn nhom, sau nua la Mn nhomcon va muc phan cap cuoi cllllg la KIEU chi li€1(hlnh 16.1).
Loai hay can goi la dang, la h9 chi li€1la tap hqp cac chi li"l co hlnh danghlnh h9C giong nhau ho;;.c IUffilgII! nhau, co cac dac di~m cong nghe giongnhau nhu v~chuc nang lam vi~c, di~u ki~n ky Ihuiil vaeo cach giai guy€1 congngh~ gia cong giong nhau ... Nhling chi li"l may co diic Irung nhu vay duqc x€pvao m,?1loai hay mol dang hay m,?1h9 chi li,,1.
Theo quan di~m nay nguai la dii phan lo~i cac chi li"l co khf Ihanh mol solo~i nhu loai hop, lo~i Iruc, loai cang g~l, loai b"c, lo~i dia va mol so chi li€1dacbiN khac nua nhu bi diu, 10xo, v.v...
CONG NGHE O-IE TAO MAy 487
Trang giai han cLlam(>t loai chi tie't lai duoc ph an ra thanh nhO'm, roi nhomcon va cuoi clmg 1:1ki~u chi tie't (hlnh 16.1). Vi du, trong cae ehi tie't loai tnlceO'th~ ehia ra cae nhO'm nhu nhO'm true tran, tr",e r6ng, truc eo banh rang, v.v ...
Trang giai han eua m6t nhO'm ehi tie't I~i eO' th~ ehia ra eae nhOm con, vidu, nhu trang nhO'm true bae eO'th~ phan ehia ra eae nhO'm eon nhu true rang,true ella hop chay dao, true eacdang, v.v ... Sau dO'de'nlu01 m6i nhO'm eon eLlatrue lai ehia ra nh6 niIa thanh ki~u chi tie'1. Vi du nhu trang nhO'm con ella truehop ehay dao iai chia ra truc a phia tren va truc a phia duai, v.v ...
Su phan chia tap hqp cae ehi tie't trang m(>t loai dllOCtie'n hanh Mn khi nilOton tai nhCrng ehi tie't khong eO'hlnh d~ng giong nhau. Nhll vay Mn euoi eimg ta
eO'mot ki~u ehi tie't, va KIEU ehi tie't IiImuc dich euoi cfmg CLIaviee phan loaiehi tie'1. Tren hlnh 16.1 tr1nh bay so do phfm loai ehi tie'1. Qua trlnh eong nghedi~n hlnh c1uoc thie't lap ra dap ung dlloe viee gia cong eho !fit ca cac chi tie'tcong mot ki~u va eong mot lo~i.
16.1.2. ThlJc ehat eua qua trlnh cong nghe nhOm
Tmac khi th~re hien cong nghe nhO'm, cac chi tie't gia cong can thiet phi,ic1uqc phan lo~i.
Khae vai phfm 10~likhi thue hi?n qua trlnh cong ngh? di~n hlnh, vai giaeong nhO'm, eo bim cilia tren nguyen tac phfll1 chi a chi tie't gia eong theo trang. thie't bj duqc sir clung d~ gia congo V, v~y vai phuong pMp nay tao nen cae loaiehi tie't gia cong tren cac lo"i may kh,\c nhau. Vi du, loai ehi tie't gia eong trenmay ti~n; loai chi tiet gia eong tren may phay; loai ehi tie't gia eong tren maybao; may khoan va loai chi tie't gia eong tren cae lo~i m,ly khac nila.
Trang giai han Clla m6i loai ehi tie't duqe gia eong tren eac lo~i may I~ichia ra thanh cae nhom. Vi?e xae dinh ra nhO'm la m",c dich eo ban, mue c1ichcuoi eimg eua phan loai chi tie'1.
Xe'p vao nhO'm doi vai nhilng chi tie't ma khi gia cong chung yeu cau trangthie't bi cong ngh? nhunhau va dii!u ehlnh may ehung nhunhau. Khi tao IhanhnhO'm ph,ii tinh Mn hlnh dang hlnh hoe cua ehi tie't, kich thuae va d(>nhan bO'ng.hi! mat gia eong, ke' hoaeh chuang trlnh silO xuiit chi tie't, V.V ... va tat d nhfrnggl anh hucmg Mn chon trang thie't bj, do ga, d",ng cu dt va dii!u ehinh may.
Tren hlnh 16.2 chi ra so do phan loai chi tie't vai eong ngh? nhO'm gia congchung. Tir sa do dO' thay rang eO'ba tnri'mg hqp t6 chUe cong nghe nhOm. Ba
488 (-,Chudng 16:Quy lrinh eong ngh~ ehe' l~o cae ...
nhom chi tiet dau tien 1,2, 3 cua twang h9'P 1 co chu trinh gia c6ng duac hoimthi~n tren m(lt hoac m(lt 56 may cllng m(lt ki/\u. Nhom thir 4, 5, 6, 7 a truangh9'P 2 v6i chutrlnh kh6ng duqc hoim thi~n va dUde gia c6ng chung chi a m6tnguyen c6ng, con cae nguyen c6ng con lai duae thuc hi~n trang thanh ph ancua cae nhom khac. Nh6m chi tiet thir 8, 9 va lOa tnrong hop 3 co chu trlnh giac6ng dlrqc hoim thi~n tren trang thie! bi khac ki/\u nhau va co trlnh tu c6ng
ngh~ chung. 6 truang h9'P eu6i cung nay khai ni~m qua trlnh e6ng ngh~ nhomtrung v6i khai ni~m v&qua trlnh c6ng nghe di/\n hlnh.
N6i dung Cl,l th/\ cua c6ng ngh~ di/\n hlnh, c6ng ngh~ nhom va c6ng ngh~
t6 h9'P dii duac trlnh bay a chuang "Tieu chu~n hoa qua trlnh c6ng ngh~". 6
Chi tiet dLf<;:lCgia cong trang xLfong
Lo~ichi tiet dl1<;:1cgia cong tren cae may
Ti~n tvd(mg
nhleu tn)cchfnh
Ti$n banh! d(mgnhieu tn:lcchfnh
Rov6nve Ti~n Phay Khoan
Voi chu trlnh gia cong dl1gchoan chlnh tren m<)t ho~c. mc)t so may cung ki~u
Nh6m chi tiet gia cong
Voi m<)t val nguyen congchung, con cae nguyencong khac 13 rieng nhau
Voi chu trinh gia cong d119Choan chlnh tren cae may
khac kieu nhau
Hinh 16.2. sa do phan lo~ichi tiet voi cong ngh~"hom gia cong chung.
CONG NGHE CHE TAO MAY 4X'J
dily chi nh~c lai philn khai niem W ban cua cong ngh~ di~n hlnh, cong ngh~nhom d~ d:ln tai philn tiep theo la cong ngh~ che tao chi tiet dang truc, danghop, dilng cang, dang bac, dilng rna thuoc I,nh vl!c cong ngh~ di~n hlnh.
16.2. CONG NGHE CHE T1;\0 cAc CHI nET DANG HOP
16,2,1, D:)c diem va yeu cau ky thui'lt eua chi tiet dang h!)p
16.2.1.1. D(ic diem. cua chi fief dr;-ng hf;pTrang cae co cau va may moc chi tiet dilng hop thuemg la chi tiet co sa d~
dam bao vi trf va su lUang quan dung d~n cua tat ca cae chi tiet trang Co' cau.Chi tiet dilng hop thuang co hlnh dilng phuc tap vai hlnh kh6i r6ng co
thanh vaeh xung quanh, tren cac vach co nhieu giln va co philn loi 16m khacnhau. Tren hop co mot so luang Ian cac mat phAng phai gia cong vai do chfnhxac khae nhau va cling co mot so luang nhung miJ.tph~ng khong phai gia congoDiJ.cbi~t tren hop thuang co mot h~ 16co vi trf tuang quan chfnh xac va clingcan co mot so luang Ian cac 16nho d~ kep chat cac chi tiet khac len hop. Cae 16tren h!)p duac chia ra hai IOili:
- L6 chfnh xae dilllg d~ lApghep vai cac 6 do tr\lc duac gqi la 16chfnh.
- L6 khong chfnh xac dung d~ k<;pchiJ.tcac chi tiet khac goi la 16phu.Thuoc vao chi tiet dang hop co th~ k~ den hop chay dao, hop toc do, hop
giam toc, than dong w diezen, thiln may, V.V ... Hop co th~ duqc tao lien kh6ihoac ghep til m!)t so philn lai vai nhau.
Chi tiet dilng hop duqc sirdung rat rong rai trong che taoW khf. Trang tfitc:\cac loai may moc, tit may cong cu, may dong luc, may nong nghi~p, may lamrUng,may moc tren cac tilu bi~n, giao thong, V.V ... deu co cac chi tiet dilng hop.
Tren hlnh 16.3 trlnh bay mot s610ili chi tiet may dilng chi tiet hop: goi dotruc (hI6.3i); thiln hop chilYdao (hI6.3f); nang u dong (hI6.3g); thiln hop so(h 16.3h); thiln duai hop toc do (h 16.3b); n~p tren hop toc do (h 16.3c); thanmay nen (h 16.3d); vo hop so cua 0 to (h 16.3e); n~p dong w may ken (h 16.3k);tMn may ti~n (h. 16.31); than dong Co' tilu thilY (h.16.3m); than dong w sauxylanh (h 16.3n); bloc dong w n6 (h 16.3a).
Tit cac hlnh nay va til cac chi tiet hop noi chung thay ding hop la IOilichilief phuc tilP, kho gia cong, khi che tila phai baa dam nhieu yeu cau ky thuatkhac nhau.
-I')() a)
b)
6
900'01 275J7S~ _
<l>ZOO ! <l>160A
c) _
L 900
A-A
A
, 16 3A. Chi liel d~ng h9P:, t"O" d) th'ln may nen.Hlnh.. .' '. c) nap tren h9P 0 ,.. hop toe do,'. 0) than dUdl. ..' dong cd no,a) bloc .
Hinh 16.3B. Chi !iiit d~ng h9P (tiep)
e) vo hc)p so 6 to; f) than hc)p ch~y dao; g) nong If d9n9; h) than hc)p so.
491
INhin ffJeo C
k)Nh/;' theog
B-B
ChuClng 16: Quy trinh cong ngh~chi" t~ocae ..,
IOUC. ",{'7~,'75)
200
Hinh 16.3C. Chi liel d~nghqp (Iiep)
i) g6; dB Iryc; k) n~p d6ng cd maykeo; I) Ihan may li"n.
c-
492
m) Ntlin thea A
n0>ZCJZCJ:t.tTl,
n:ttTl',--I.po:::::p.-<
Hlnh 16.3D. Chi tiel dang hgp (tli,p)
m) thEmd9n9 cd tau thuy; n) than dQng cd sau xilanh.
494 ChtiO'ng16: Quy lrinh dIng ngh~ ehe' liJo cae ...
16.2.1.2. NhU:ngyeu cdu ky thuat chuyeu khi che't(;Wchi tiet dang h(;pChi tiet d",ng hop thuong co nhf01g be milt chinh nhu mtit t1<\y,mat 16.
NhO'ng yeu cau caa d,n ra doi vai h9P la nhf1l1g yeu cau co lien quan den dochinh xac cua cac milt ph~ng V" m"t 16, den do chlnh X<lcvi tri luong quan V" dochinh xac hinh hac clla Chlll1g. Ngaai nhUng be m"t chinh ra Iren hop can conhUng b6 mat phu nhucac m(l1d'ly n~p, 16 b~1 bulong, v.v ... Nhffl1g be mill nayco do chinh xac khong caa.
Nhffllg yeu du ky thuat co b,\n khi che tao' hop baa gam:
- Do khong ph~ng va do khong sang sang Clla cac be mat chinh can d"mb"a Irang khm\ng 0,05 -;-0, I mm Iren taan M chi6u dh Do nhal11 b6 mal cllachung vai R" = 5 -;- \..25 ~1111(\75 -;-\77).
- C\c 16 chinh tren hop co do chinh xac cap 6 -;-8 va do nh,\m be m,lt cua
cac 16 nay R, = 2,5 -;-0,63 ~lm, doi khi can dal R, = 0,32 -;-0, 16 ~ll11.Sai so hlnh
dang hlnh hac Clla C<lc16 nay bang (0,5-;-0,7) dung sai duo11g kinh 16.
- Dung sai kho~lng c~kh tam gifra cae 16 ph~t thu9C vao ehu'c n[mg eLla no.
Neu 16 c1ill1gde' It,p true banh r'lI1g thl clung sai khaang caeh l'Ull b 0,02 -;-0,1mm. Dung sai do khong sang sang cua cac t,lm 16 bang dung sai cua kha,\ngcach Wm cac 16. D9 khong vuong goc ella cac t'Ull 16 dill1g de'lt.p truc vai banh
rang con va 16 dill1g dt ItlP truc viI va banh vit b 0,02 -;-0,06 mm.
- Dung sai do khong dong Wm Clla cac 16 dong tr\lC btlllg 1/2 clung sa iduong kinh 16 nh(1 nhal.
- Do khong vuong goc gifta mat dau va Wm 16 Iren hop I,fy trang khm\ng0,01 -;-0,05 mm tren 100 mm b,\n kinh. V,, d9 khong vuong goc ella cac mat
ph~ng eha trang giai han 0,05 -;-0,2 mm Iren 100 mm ehieu d"i.
Nhln chung khi thuc hien qm\ trinh eong ngh~ gia cong chi tiet laai hopdn thiet phai d'lm baa do chinh xac Celanh,fl cua cac milt phtmg ehinh, ella dc16 I~p ghep va d,\m bi,a do chinh x,\c taa do wang quan Clla chung.
16.2.2. Tinh c<mg nghe trong ket cau d6i voi chi tiet d~ng h(lpGia cong CO chi tiel d(,l1lg h9P Chtl yell la gia cong nl~tph/lOg Vtl gia cong
C<lc16. Hlnh clang ket diu loi uu cua chi liet d,mg hop duoc gia eong vai khoiluong lao' dong It nhal, ngh'ia la co tinh cong nghe dn phai tha,\ man dc di6uki~n sau day:
CONG NGHE CHE TAO MAy 4')5
I) Chi tift dang hop dn phai eo hlnh d~ng hJnh hoe dimg dan d6 dam bilOkhit nang gia eong toan b<)h<)ptit mot chuan thong nhat dola mot mat phang vahai 16 vuong goc mat phang do.
2) Kct e;lu chi tifl hop dn phai dam bilo kh'l nang gia eong cae m[,l phfmgva mat dau Clla 16 tren mot himh trJnh ehay dao. Cho nen a tren mal phfmg vamat dau khong dlrae eo eh6 nho len liltn dn tra eho himh trJnh gia eong nay.Kich thuac cua cae 16 dLrqe gia cong a phia trong ella chi tift khong (!trae phepVUo1qua kich lhuoc 16 dong truc vai no a thanh ben ngoai eLI<1chi tift.
3) Chi tift h<)p khong duae eo mat phang khong vuong goc voi tam 16 ahanh trJnh vilO cling nlllr a hanh trJnh ra clla mlii khoan.
4) Tren ehi tift d~mg hop dn lo~i trir vi.;c eo nhi~u cO kfch tlwoe 16 vanhi~u ca kieh thuac reno
5) Chi tift dang hop d.n dIrac gia cong thea kh" n[mg khong ghep doi v'1ichi tift hop kh,ic vi, thea kh:, n[mg tranh phili cao ra m~t phang hoae mat 16.
6) Cic 16 ren k9P eh~t, eae 16 xo bulong dimg dt k<;p chat phai la cae 16tieu ehuAn.
16.2.3. Viilt Ii~u va phoi de ehe tao cae chi tiet d~ng h<)p
Vat li~u di' chft~o cae chi tift dang h<)p thuang dimg la gang xam, thepdue, thep trim, h'1P kim nhom. Tuy thea (1i6u kien lam vi~c va so luang hop e[inchf lao cling nhuloai vat Ji~u ma phoi eua hop dUl1cehe t<:t0bfmg cac caeh kl"ienhau:
- Phoi dilc duoc dimg eho cae loai hop viit li~u bang gang, thep va 11O'pkimnhom. Phoi ella cae chi tiet dang hop thuimg tIme hien due tit gang xam voi
ehi~u day thanh tif 3 74 mm eho cae vat due nho; 6 .;-R mm eho de vat duetrung bJnh va 15720 mm eho cae viit di,e Io-n. Phoi di,c tir gang ren cho de chitift dang hop hau nhu khong dIrac dung. Tuy nhien phoi dilc tir thep cling dLracdimg d6 ehe t~IOhop. Khi ehe tao cae ph()i duc thucmg dimg cae phuong phapdile sau:
+ Di,c gang trong khuon cat, mau g6, lam khuon bang tay. Phuong phapnay eho d<)ehinh xae th;lp, IU011gdu eho gia eong cAt got Io-n, nang sU;lt th;lp,doi hoi trJnh do tay ngh~ cong nh[m ph'li cao, thieh hqp doi vo-i dang s:m xuiitdon ehice va loat nho.
+ Dimg mau kim loai, khuon cat, lam khuon bang m,iy. Phuong phap nilY
496 Chuang 16: Quy trinh cong ngh~ che't').o cac ...
dat do chfnh xac va nang su,it cao, ILrffilgdu gia eong cat got nha, thfch hap voisan xuat hang 10at va hang khoi.
+Dimg phUffilg ph"p due trong khuon va mang, phoi due d~t do ehfnh xaekfch thuoe tu 0,3 -70,6 111111,tfnh eh"t eo hoe tot. Phuong phap nay dimg trongsan xuat hang 10at Ion va hang khoi, nhung chi thieh hqp eho cae ehi tiet hop conha.
+ Due ap lue e6 the t~o nen cae chi tiet hop eo nha voi hinh thil phue tap.
6 nhling eh6 gap khue ella h(Jp can phili e6 g6e IUOll, cae h6c hen trongcan duoe la111saeh, cac 111ateanh va day dn sach va phtlllg. V'lt due ra khongduqc c6 vet n(rt va cae khuyet tat khae.
Chi tiet dang hop due ra thuang ngu(Ji khong deu nen g,ly ra hien dangnhi~t va (mg suat du. Vi vay can c6 hi~n phap khlr (lIlg suat dUll'uoc khi giacong dt got.
- Phoi han duoc han lai thanh hop ti•.eae tam thep t,im, Lo,li phoi nilY duocdilllg trong san xuat don chiee va loat nM. Phoi han co hai kieu:
+ Kieu phOi him tho: han cae t,im the I' I~i thimh hop, sau d6 moi gia eong.
+ Kieu phOi han tinh: him cae tam thep da duoe gia eong so h(J dc he m~tlhanh m(Jt h(Jp, sau d6 lai gia cong tinh ca phoi hop.
Si:rdung phoi han co kha nang rut ngi\n duqe thai gian ehuan hj ph()i, dathi~u qua kinh te cao. Tuy nhien dilllg phOi han thuang g~p kh6 khan khi khi:r(mg suat du.
- Phoi d'lp duoe dilllg doi voi eae chi tiet hop nha c6 hinh thil khong ph(retap a dang san xuat hang loat Ion va hang khoi.
Voi hop V(ltli~u biing thep e6 the dap nong, con h(Jp bang kim lo,.'i 111,iue6the clap nguoi. Phuong phiip nay tao duoe eo tfnh tot viI dat nang suat eao.
16.2.4. Quy trinh c{mg ngh~ chI" tao chi tiet d~ng h(Jp
16.2.4.1. Chudn dinh vi digia cong chi tief d\Lng h(jp
Khoi luqng gia cong chi tiet clang hop Chll yeu t(lp trung vao vi~c gia congde 16 chinh xae. Muon gia eong nhieu 16 tren nhieu be mM khae nhau qua caegiai do':\n gia cong thO, gia eong tinh, V.V... can tao nen mot chuan tinh th6ngnhat eho chi tiet h(Jp. Chuan tinhth6ng nh<1'tde gia cong chi tiet dang hopthuang la mot mat phi\ng ngoai nao d6 va hai 16 ehuan tinh phu vuong g6e voi
C6NG NGI-q; cHI-: TAO MAy 497
Hinh 16.5. ChQn chua'n djnh vi Iren chi liill h9P. kiiu m~tbich.
Hinh 16.4. Phucm9 phap chQn chu~nd!nh V! trenchi tiet d~nghqp.
c
6
A <PA
D
m~t ph~ng d6. Hai 16 chuantinh phI) phai duqc gia c6ngd(lt di? chinh x,k dip 7 va c6khoang cach cang xa nhaudng t6t. Tren hlnh 16.4 thehi~n phuang phap ch<;>nchuantinh th6ng nhat de gia c6ng chitiet dang hi?p. Chuan d6 la m~tph~ng chua hai m~t dilu hai 16va hai 16 nho cach nhaukhoang cach b, vu6ng g6c vaim~t ph~ng d6. Hai 16 vu6ngg6c vai m~t ph~ng c6 the 1qidl)ng hai trong s6 cac 16 xobul6ng de k~p ch~t hi?p vai nenho~c v6i cac chi tiet khac. Tuynhien, kh6ng nhat thiet luc naocfing phai dung hai trong cac 16xobul6ng dem gia c6ng chinh xac delam 16chuan tinh phI), rna ciln dincu vao ket cau Cl)the ctta hi?pnhuranh, s6ng truqt, mang ca, th~mchi ca 16 chinh xac ctta hi?p dedung lam m~t chuan thl!c hi~ndjnh vi chi tiet khi gia c6ng.
Vi dl), khi gia c6ng chi tiet hi?p d(lng m~t bfch (hlnh 16.5).
Vai chi tiet hi?pkieu m~t bfch nen ch<;>nchuan la m~t dau A, 16chinh B vami?t trong cac 16xo bul6ng (ho~c 16C ho~c 16D).
So d6 ga d~t c6 tinh chat dien hlnh nhu v~y (mi?t m~t ph~ng va hai 16vu6ng g6c vai m~t ph~ng d6) cho phep ga d~t chi tiet qua nhieu nguyen c6ngtren nhieu d6 ga khac nhau, tranh duClcsai s6 tfch luy do vi~c thay d6i chuangAynen. T(lo duqc chuan tinh nhu the d6 ga cfing dan gian-di nhieu va ket caucua d6 ga cfing wang tl! nhau a nhieu nguyen c6ng. Tren hlnh 16.6 the hi~n SCId6 ga d~t de gia c6ng chi tiet d(lng Mp. Khi d6 m~t ph~ng chuan (day A) cua.chi tiet hi?p4 duqc ty len phien ty Icua d6 ~a h(lnche ba b~c tl! do; 16B cua hi?p
32 - CNCT .
"Jc
d)
L
A.
LB
21
Hinh 16.6. Set do 9a d~tchi tiet hqp trim m~tph~ngva haichat vuong goc m~tph~ng.
1- phien til; 2- chot try ng~n; 3- chot tram; 4. chi tiet h9P.
Chliang 16:Quy trinh cong ngM che' t~ocae ...
C)
0)
498
Hinh 16.7. Set do d!nh vi khi chq" chu.in tho d nguyen cong gia cong dau tiilO.
duqc 16ng VilO chottr~ ngfrn 2 cila d6 gah,:,nche hai bac ti! dova 16 C cua hop duqc16ng vao chot tram 3cua d6 ga han che notb~c ti! do xoay cua chitiel. Nhu v~y la chitiet gia cong bj h,:,nche du 6 b~c tu do. 0day yeu diu hai chottr~ va tram phaivuong goc vai m~tph~ng cua phien ty 1.
Vai each dinh vjnhu v~y ta chi vi~c d~tb(J ph~n dinh V! cua-. d6 ga tren m(it ngang hay mat dUnghay mat nghieng tuy theo m~t din gia congtren h(Jp va tuy theo may gia cong duac ch,;mcho thfch hqp, con phuang Ii!ckc;p luon'yuong goc vai phien ty.
Tu nhfrng van de neu tren ta nhan thay dng, doi vai chi tiet d,:,ngh(Jp thlnguyen cong gia cong ca dilu tien phai la gia cong t,:,om~t chu;ln (khong k~nguyen cong lam s,:,chva dt d~u ngot, dau rot cua phoi).
CONG NGHE CHE TAO MAy 499
Vic;cchon chu&ntho cho nguyen cong dau tien la het suc quan tr9ng vi noanh huang den luqng du gia cong cGng nhu d9 chinh xac a cac nguyen congtiep theo. Tuy theo ket cau cu the cua chi tiet h9P rna co the dung nhfrngphuang an chon chulln tho cho phu hqp. Vi d", v6 phuang an ch9n chulln thonhu hinh 16.7.
1- M!!t tho cila 16chinh kh6ng che 4 bi!c tu do (hinh 16.7a).2- M!!t tho khong gia cong aMn trong h9P kh6ngche 3 bi!c tu do (hinh
16.7b).3- M!!t tren a ga vai hop kh6ng che 3 bi!c hI do (hinh 16.7c).4- Mi!-ttren cua h(Jp kh6ng che 3 bi!c tv do (hinh 16.7d).Trong cac b6 mat co the chon lam chulln tho noi tren, quan tr9ng nhat la 16
chinh (hinh 16.7a) vi neu chon no lam chulln tho thi se bao dam hrqng du giacong 16v6 sau duqc d6u d!!n t~o di6u kic;n cho gia cong 16du,?,cde dang. Khich9n chu&n tho, neu khong chti y den m!!t trong khong gia cong se co tht! lamcho khe ha Hipghep giiia m!!t trang vai cac b9 phi!n ben trong (nhu banh rang,tay g~t, ...) khong dam bao.
Trong san xuat h1mgloat nhOva dan chiec, do vic;ct~o phoi kern chinh xacva khi gia cong khong dung do ga chuyen dung nen co the thvc hic;nnguyen hiech9n chu&nnhu tren bang phuang pMp H1Ydau (hinh 16.8). Khi lay dau phiiidi!-tchi tiet len ban may, dung cac mGira, mGi r~ch, thuac dUng, v.v... v~ch dauvj tri d.c b6 m!!t, tam 16gia congo Trang qua trinh lay dau co tht! ket hqp ch9nchuful tho nay, dong thaikit!m tra chu&n tho kia, saocho luqng du thoa man cacyeu cau kMc nhau, thi!m chico tht! ti!n dung duac m9t s6phoi rna theo phuang phaptv d9ng d~t kich thuac thiphoi do khong hqp quy each.Tuy nhien vic;c lay dau conang suat thap, do do giathanh tang. Hinh 16.8. Sd d61ay dau chi liel d~ng hQp.
Vi~c Ch9nmi!-tday trang va nhat la vic;cch9n 16chinh lam chu&ntho (hinh16.7a va 16.7b) se lam cho d6 ga tra nen phuc t~p va c6ng k6nh, vi~c kyp chi!-t
500 Chuang 16:Quy trinh eong ngh~ ehe't'.10cae ...
co kh6 khan. Neu vi?c t~o ph6i duqcchinh xac nhu duc trang khuon kimlo~i, duc ap luc, v.v... thl ch,?n chu:\ntho se don giim di nhii!u, VI khi aykich thuac tuong quan giua cac mi)ttho co sai I?chnho. Trang truimg hqpdo co th~ ch,?n mat tren h0i!-cgo vailam chu:\n tho (hlnh 16.7c va 16.7d).Co th~ tham khao ket cau m(lt lo~i d6ga de gia cong mi!-tday ngoai cua h(lpkhi ch,?n chu:\n tho la Iii chinh cilah(lp h~n che 4 bi!-ctl! do. Khi do phaidung tr'}c ga djnh vj vao Iii chinh vaphai co chot ty chong xoay cho h(lp,neu ciln phai co them ch6t ty chongtruqt doc tr'}c ga cho h(lp (hlnh 10.9).
16.2.4.2. Trinh tTj gia eong cae Mmijt ehU yilu eua chi tUftd'l-ng h(jp
Qua trlnh cong ngh? gia congcac chi tiet d~ng h(lp bao g6m cac giaido~n chinh nhu sau:
- Gia cong mi!-tph~ng chuAn vacac Iii chu:\n phI! d~ dung lam chu:\ntinh thong nhat cho vi?c gia cong.
- Dung mi!-t ph~ng va hai Iiivuong goc' vai mi!-t ph~ng do lamchuAn tinh thong nhat M Ian luqt giacong cac mi!-tcon l\ii g6m:
+ Gia cong cacma! ph~ng con
+Gia cong tho va ban tinh cac Iiihip ghep.
+ Gia cong cac Iii khong chinhxac dung d~ kyp chi!-t.
'~
:Eu~."u.~o'"<:'"<:-~.<:Q.-,~.E
'"~.<:Q..~'"'.0'",,;<D-.<:<::;:
CONGNG~ CHETAO MAy
+ Gia cong tinh cac 16 I~p ghep.
- T6ng kiem tra.
501
16.2.5. Bi~n Jlhap th"c hi~n cae nguyen cong chinh
16.2.5.1. Gia cong m(it chu6nMi;lt chuiln th6ng nhat de gia cong chi tiet d~ng h(\p la mi;lt ph&ng va hai 16
vuong goc v6i mat ph&ng d6.
- Gia cong mat phtmg chuiln:
V6i h(\p co kich thu6c ?:J mQi CO khac nhau neu san luqng it co the dungmay phay hoac bilo v~n nang de gia congo
De gia cong duqc phai chQn chuiln thOla mi;lt day trong hoac 16 chinh hoacmi;lt go vai h(\p tuy theo do chlnh xac cua phoi va do chlnh xae lUang quan gilTami;lt ph&ng chuiln v6i cac mi;ltkhac. Tren hinh 16.10 gi6i thi~u SO d6 ga di;ltphOitren hai mili tam va ch6t ty ch6ng xoay khi dung 16chlnh cila hOp lam chuiln thO.
Hinh 16.10. SCIdo go d~1 pho; Iren hai mu; lam va ch61 Iy ch6ng xoay kh; dung 16 chinhlam chuin tho dG gia cong m~tph~ngchuGn.
Truang hqp cae h(\p CO Ian co be mi;lt chuiln hinh vuong hoac giln tron cothe gia cong mat ph&ng chuiln tren may ti~n dUng. Voi cac h(\p CO nha thi ngoai
Chttong 16: Quy trinh dIng ngh~ che' t~o cae ..,
Hinh16.12. flo ga khoan hail6 chuan Iren chi liel h(>p.
1- ae do g8; 2- phien ti'; 3- chi tiet gia cong; 4- phien dan; 5-b~c dan;
6- bulong; 7- e cu; 8- chol dinh vi.
Hinh 16.11. flo ga li~n m~ldaychi tiet hqp
1- ke g8; 2- bulong k~p; 3- m8m g8;4- d6i trqng; 5- chi tiet gia congo
502
phuoog phap baa va phay con co the giacong tren may ti~n v~n nang bang cachdung mam cap b6n chau de djnh vi ha(\c. d6 ga chuyen dung.
Tren hlnh 16.111a d6 ga de ti~n m(\tday chi tiet h9P m(\t bich. Ke ga I du()'ckliP bang bulong 21en mam ga 3. Chi tiet5 co dang 6ng ha(\c m(\t bich duqc ga sao'cha m(\t ph&ng day can gia' cong sangsang v6'i m(\t ph&ng cila mam gao De canbang dung d6i trong 4.
- Trong slm xuat hang la~t Ian vahang kh6i v6'i h9P cO'Ian ha(\c trung blnhgia cong m(\t chuan dllqc th\!c hi~n trenmay nhieu tr~c ha(\c may co ban quay.V6'i cac h9P cO'nhi'> dung phuoog phapchu6t matph&ng haacdung may t6hqp ha(\c cacmay chuyendung.
- Gia conghai 16 chuan:thllang dllqcth\!c hi~n trenmay khaan can.
Trong sanxuat hang la~tIan va hang kh6inen dung maynhieu trucchuyen dung degia cong cac 16cung m9t hie.
C6NG NGHE CrIE TAO MAy 503
O'in chu y ding khi gia cong hai 16chuiln can Ian luqt tien h,mh khoan, khoet,doa trong mi?t Ian ga va phai dung bl.lcdiin hu6ng cho d~ng c~ cilt de dam baoduqc di? nMm M miit va do chlnh xac cua ban than 16cling nhu khoang cachtam hai 16nilm trang phl.lmvi dung sai cho phep. D6 ga khoan hai 16chuiln trenchi tiet hi?pduqc the hi~n tren hlnh 16.12. Chi tiet hi?p3 duqc djnh vj tren phienty 2, phien ty duqc co djnh tren de d6 ga I. Phien diin 4 co mang bl.lcdiin 5 duqcdjnh v\ len chi tiet gia cong nha m~t dilu cua no ty vao m~t day cua hi?p va bachot djnh vj 8 ty vao m~t trang tho cua hop.Vi trl cua cac bl.lCdiin phu hqp vaiv\ trl cac 16ciln gia cong tren h<?p.Vi~c kyp chat phien diin va chi tiet gia conglen de d6 ga duqc th,!c hi~n nha v~n ecu 6 vao dau ren cua bulong 7.
Neu san hrqng nh6 co the gia cong hai 16chuiln bilng cach l:iy diIu tam 16tmac va thuc hien tren may khoan dUng. Vai hi?p16nvi~c gia cong hai ]6 chuilnco tM tien hanh tren may doa ngang.
Trong nhi6u truang hqp a buac (hay nguyen cong) khoan hai 16 chuilnduqc lien hanh d6ng thai vai vi~c khoan cac 16kMc nua cung hu6ng va vuonggoc vai m~t ph~ng chuiln. De dam bao do chlnh xac cho hai 16 chuiln thl buacgia cong tiep theo phili khoet va doa chi thuc hi~n cho hai 16 dinh chQn lamchuiln.
16.2.5.2. Gia cong cac mi;it ngoiii cua h{)pGia cong cac m~t ngoai cila h<?Pduqc tien hanh biing cac phuong phap bao
ho~c phay, ti~n, mai ho~c chuot tuy thui?c dl.lngsan xuiIt va di6u ki~n cling nhuket ciIu cila chi tiet.
Trang san xuiIt don chiec va loat nho thuang dung phuong phap bao de giacong mat ngoai cua hi?p VI phuong phap nay don gian va re ti6n. Tuy nhienphuong pMp nay thuang dung doi vai cae hi?pCOnho. Niing suiIt cua bao tuythiIp nhung cling co tM nang cao duqc bilng cach ga nhi6u chi tiet gia congcung mi?t luc. Khi do ga tren ban may bao khong phai Ja mi?t rna la vaichi tiet,doi khi ci\ IOl.ltchi tiet. Cae chi tiet co the duqc bo trf thanh mi?t ho~c mi?t vaidiiy sao cho t~n dung duac di~n tich cila ban may.
Trang san xuiIt lol.ltvua va IOl.lt16nm~t ngoai cua hi?pduqc gia cong bilngphuong phap phay. Vai cac chi tiet hi?pCOnho, khong 16nHimco the dung mayphay ngang ho~c may phay dUng, may phay dUng co ban quay. Tuy di6u ki~ncila ban may va kich thuGCcila h<?Prna co tM xep nhi6u chi tiet M gia congcling mi?t luc. Vai hi?pco 16nco the tien hanh gia cong cac m~t ngoai tren may
504
bao gil10ng hoi).cphaygil1Ong. Dung lo~imay nay M gia cougmi).tngoai se biio damnang sulit va d~t d(>chinh xac cao nhl1: d(>kh6ng song song cuacae mi).t pMng d~t0,02 mm/lOOO mm;d(> khong phftngcua mi).t phftng d~tO,02+O,03mm11txXlmm;d(> khong vuong g6cgiiia cae mi).tphftng d~t0,03+O,06mm/500mm.
Tren hlnh 16.13the hi~n so d6 bao chitiet IOn tren may baogil10ng Mng nhieuban dao. Voi gia congm(>t mi).t phftng Mngb6n dao (hlnh 16.13a)va gia cong d6ng thaiba mi).th(>pbling tamdao (hlnh 16.l3b).
Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che't'!-ocae ...
b)
Hinh 16.13. Bilo chi liel hgp l<>nIren may bilo giU'ilng b~ngnhieu bim dao.
a) mgt m~t philng gia c6ng dong thoi b~ng bon dao.b) ba m~t h(>pgia c6ng dong thoi b~ng tam dao .
. 1- chi tiet than may ti$n.;
2- chi tiet bim dao may ti$n.2
1
Hinh 16.14. Bilo dong Ihili hai chi lietkhac nhauIren may bilo giU'ilng.
CONG NGHE CRE TAO MAy 505
Khi thl!e hi~n gia e6ng cae mi!t ngoai eua h(\p tfen may bao giu<':mgcon co.the gia eong cae chi tift khae nhau dmg m(\t hie. Vf d~ nhu tfen hlnh 16.14thue hi~n bao ca thrin may va ban dao eua may ti~n.
Ngoai may bao giu<':mgde gia eong mi!t ngoai eua nhilng chi tift h(\p cO'Ian con co the dung may phay giu<':mg(hlnh 16.15). V6i lo~i may phay naythfch hqp de gia eong nhilng mi!t ph~ng ngang, mi!t dUng va mi!t ph~ng vuonggoe nhau, nghieng v6i nhau tfen chi tift h(\p cO'Ian. Khi phay mi!t nghieng thltrue ehfnh duqe xoay nghieng di m(\t goe phu hqp.
Tfen may thu<':mgco hai tf~e ehfnh theo phuong dUng duae b6 tff tfen m(\tdam ngang va hai tf~e ehfnh ngang duqe b6 tff ?:J hai phfa eua hai e(\t'dUng euamay. Chi tift gia eong duqe ga tfen ban may.
o~
Hinh 16.15. May phay giuong d€ gia c<ing chi li'-I hQp calon.1,2. dau phay dUng tren dam ngang 6; 3, 4. dau pbay ngang tren c.;,tdUng; 5. ban may;
7- tiJ di~n;8- panel dif% khi~n;9- chi tiet gia congo
/
506 Chuang 16: Quy trinh eong ngh~ ehe'II!O lO<i.e...
Hinh 16.16. Sa do gia c6ng chi li'-I h<;.pIren may phayco bim quay dling.
1- than may; 2- gia dUng; 3- dam ngang; 4- xa ngang;
5- tryc chfnh: 6- ban quay; 7- cho lam vi~c;8- ph6i.
1-dao gia cong tho; 11-dao gia cong tinh;a) may; b) so do gia c6ng.
4
2
II
f
3
I
b)
2
a)
I
Trang san xuiit hangkh6i da va dang su dlfngr<Jngrai phuang phap phaylien wc tren may phay coban quay va may phay cotang tr6ng di! gia cong haimijt phing song song cungm<Jthie bang hai dao duqcb6 tri tren hai trlfc chfnh ahai phia.
Tren hlnh 16.16 la mayphay dUng co ban quay.Tren may phay nay co thi!phay chi tiet vai kich thuacmijt gia cong r<Jngden 600mm. May co than I, hai giadUng 2 duqc n6i CUng va;nhau bang dam 3 va xangang 4. Tren ban quay 6cua may nguai ta ga theovong tron cae d6 ga co mangphoi 8. Vi~c phay duqc tienhanh vai slf quay lien tlfc cuaban 6. Khi do thlfc hi~n giacong song song lien t~lCthova tinh nha hai dao Hip trenhai dau trlfc chinh 5. Hai dautrlfc chinh nay co truyi!n diln quay d<Jclijp nhau. Cac dau trlfc chfnh 5 nay duqcl!ip tren xa ngang 4. Thao va ga phoi 8 len ban may duac tien hanh khong candtrng may trang vung cua ch61am vi~c 7.
Gia cong tren l0i!i may nay co d<JcUng viing Ian dam bao nang suiit va d<Jchfnh xae cao dijc bi~t la d<Jsong song cua hai mijt gia congo
Tren hlnh 16.17a la may phay tang tr6ng va hlnh 16.17b la sa d6 giacong tren l0i!i may nay. May phay tang tr6ng duqc dung di! gia cong mijt
CONG NGHE CHE TAO MAy 507
ph5.ng song song cua chi tiet h9P dong thai til hai phfa. Cac phoi 5 duqc gaV110 mi.itngoai cua tang trang 4. Tang nay duqc k<eptren truc 3. Tang trangduqc quay nha dong co di~n 2 dat ben trong than may 1. Tang trang cO'd"ng4, 5, 6 va doi khi 8 canh. Cac dao phay duqc ga vao u tr~c chfnh 6 vai haitr~c dai di~n nhau, ba trf m9t dao phay tho va m9t dao phay tinh. CO'thethlIc hi~n thao va Hip phoi len tang trang khi may dang lam vi~c, ngh"ia Iaphay lien t~c nha slI quay cua tang.
oj
6b)
2
Hinh 16.17. 5" do gia cong m~t ph~ng chi tie't h9P trim may phay tang trong.
a. May phay tang trong; b. S" diS gia cong m~t ph~ng hop.
1- Than may; 2- £)~lngcd di~n;3- Trl,lc; 4- Tang tr6ng; 5- Ph6i; 6~ y tn,.lcchfnh.
May nay cO'ket caUdmg vilng Ian nen bao dam d9 chfnh xac gia cong caova 6n dinh.
Hinh ve phai canh cua m9t may phay tang trang duqc the hi~n tren hlnh16.18.
Ngoai rahi~n nay con sir dlmg rong rai ca phuong phap chuat de gia congmi.itph5.ng cua Mp. Hinh 16.191a sa d6 may chuat dUng de chuat mi.itngoaicua chi tiet trang dO'cO'chi tiet lo"i h9P co khong 100 liim.
Thiin may.5 co d~ng hlnh hi)p ding, trong phan rbng cua no dar d(mg cadi~n 6 cling b6 di6u khi~n thuy Wc. Tren than 5 co Him di?ng 3 duqc d!chchuy~n trong ranh dil.nhuang, tren Him3 co kyp ch~t dao chu6t m~t ph~ng 4.Tam di?ng mang dao chuy~n di?ng len xu6ng kh(r h6i voi t6c di?khac nhau nhCibi?di6u khi~n thuy Ilfc. Chi6u dai va t6c di?himh trlnh cita tiim di?ng duqc xacdjnh ph\! thui?c vao c6ng vi~c duqc thlfc hi~n. Hanh trlnh trO'lai ella him di?ngduqc tang t6c.
508 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che't').ocae ...
Hinh 16.1 B.May phay lang Ir6ng.1- y trl}c chinh; 2- tang tr6ng; 3- chi tiet gia congo
C6NG NGH~ CHETAOMAY 509
Hinh 16.19. Sd do may chuat dLrng dfl chuat m~t ngoajella hQp.
1- ban xe dao: 2- v~t gia c6ng: 3- tam d(mg: 4- dao chu6t ph:\ng:5- than may: 6- d(ing Cd dian: 7- ban may.
o
ooo
ooooo
o
oo
21
7
6 phia tnrac cuamay co bim 7, tren doco ga ban xe dao I, nOco the djch chuyenngang de lily chi6u siludt. Tren ban xe daonay ga v~t gia cong 2.
Gia con" cac mato .ngoai cua chi tiet hi)pco tM thlfc hi(\n trenmay doa ngang. Trenhlnh 16.20 la cac congvi(\c gia cong mi)tngoai cua hOp thlfchi(\n tren may doangang. Gia cong m~tdau ]6 a phia ngoai(hlnh 16.20a), giacongm~t dau 16a phia trang(hlnh 16.20b) va giacong nhi6u hi!mi)tcung mi)t !tk biingnhi6u dao tren truCdao ngang (hlnh 16.20c).
2
a) b)
Hinh 16.20. Gia cong cae m~tngoai eua chi tiet hQp tren may doa ngang.
a) tian m~t dilu 16 ngoai: b) gia c6ng m~t dilu 16 phia trong b~ng dilu phay: c) gia c6ng nhi~u
m~tb~mgnhieu dao phay cung m9t luc.
1) v~t gia c6ng: 2) tr~c dao mang d~ng c~ cilt.
NhiIng hi)p co mat ngoai va mi)t trong trim xoay neu COnhi) co the giacong tren may ti(\n van nang, vai hi)p co Ian duqc gia cong tren may ti(\n dUng(hlnh 16.21).
510
5
Chuang 16: Quy trinh dIng ngh~ che't').o cae ...
8
oo6
7
Hinh 16.21. Gia cong Iren mayli~n dUng.1- ban dao dLrng; 2. dam ngang: 3. dau dao rdvonve; 4. v~t gia c6ng; 5- tam g8 v?t; 6- ban dao
ben; 7- panel dieu kh;~n; 8- C9t dU'ng.
Khi gia c6ng chi tiet h6p tn~nlo'.limay nay, v~t gia c6ng duqc ga tremUlmga d~t tren ban may, ban nay tlmc hi~n quay tron. Co the:gia c6ng m~t phangnha dao duClcga tren ban dao ben. Khi gia c6ng m~t tron xoay co the: th,!c hienbfmg dao ga tren dilu rC/V6nveduqc Hipvao nha ban dao dUng. Tuy nhien cling
CONG NGHE CHE TAO MAy 51 I
co the lhl!c hi~n bang dao ga lren bim dao ben. Lo;:timay nay duqc di;lclrungbang dUOngkfnh Ian nhal cua ban. DuOng kfnh nay duac lieu chutln hoa li/SOOMn 20.000 mm. Khi duang kfnh ban Mn 1.200 mm chi dn m91 c91 dtmg,nhung dUOngkfnh Ian han lhi phai co hai C91dUngva co diim ngang noi v6i haiC91dUng.
Gia c6ng linh cac mi;llngoai cua h9P lrang san xual hang IO~1va hang kh6iduqc lhl!c hi~n lren may mai, con lrang san xu"t dan chifc va loal nh6 IhuOngdung phuang phap cao. V6i chi lifl h9P co nh6 mai cae mi;llph~ng co the lhuchi~n lren may mai ph~ng co lrllc chfnh nam ngang hoac lruc chfnh lh~ng dUng(hinh 16.22). Loai may nay lam vi~c bang mi;lldiiu cua da.
Cac be mi;ll song ll"U<;>'lbang may lren chi lifl h9P co Ian nhu lhan mayduac mai lren may mai pMng chuyen cho mai song lru<;>'l(hinh I6.23). Trenmay nay lhucmg co m91 Mn hai lrllc chfnh mang da mai, di;lcbi~l co hai C91dung de hilo dam d9 cUng viing cho may. Vill gia c6ng 6 duqc dat lren ban rnaban nay duqc chuyen d9I1gchfnh xae lren bim truat 5. Cung m611iic gia c6ngduqc hai be mi;llnha hai da mai so 2 duqc Hiplren hai diiu trllc chfnh I.
Hinh 16.22. May mai phing vdi trl;lc chinh th~ngdung.
512 Chul1ng16: Quy trinh eong ngh~ ehe't~o cae ...
t•4
5
6
3.
Hinh 16.23. May mai df! mai m~ttrlfcft trEm
chi tiet h9P.1- t,J trt:IGchfnh; 2- aa mai: 3. c(>tdB; 4- ban may; 5- b~mtruqt; 6- v~tgia cong; 7- dam ngang.
16.2.5.3. Gia cong cac l6liip ghep cua h(JpKhi ehe t1).ocac chi tiet d1).ngh9p,thb'i gian gia eong cac 16Hipghep chi€m
m(>tty I~kha 16n.Vi v~y ciln eh<,mphuong philp gia cong hqp Iy eho cac 16Hipghep d~ dam bao d(>chfnh xae va t1).odieu ki~n nang eao nang sua!.
Bi~n phap gia cong cac 16Hipghep clla h(>pphl,lthu(>evao san luqng cllachi tiet, ket cau cila chi tiet. Thong thuang d~ gia cong 16Hipghep clla h(>pcoth~ th,!c hi~n Iren may doa ngang v1).nnang va ding co tM th,!c hi~n tren may t6hqp nhieu trl,lcchinh. Trang m(>tso truang hqp co th~ gia cong tren duang dil.yII! d(>ng.Ngoai ra cung co th~ gia cong 16h(>ptren may khoan dUng hay mayti~n van nang thong thuang. Dil gia cong 16h(>ptren 101).imay nao cung deunh~n thay dmg:
- D(>ehinh xac kich thuac cila cac 16phu thu(>cChlly€u vao kich thuac clladao (dao djnh kich thuac) ho~c phl,lthu(>cvao vi~c dieu chinh kich thuac ellamili dao Hiptren trl,lcdao.
- D(>chfnh xac ve vi trf til.m16,khOllngcach tam cac 16,d(>song song va d(>vuong goe girra cae duang tam 16vai nhau cung nhu cac yeu cilu ky thu~t khacve vi trf cila cae 16duqc dam bao biing cac phuong philp sau:
+ Phuong phap v1).chdau+ Phuong philp dung trl,lctam va crr
C6NC NCH$ CHE T~O MAY 513
.+ Phuong phap to,!-d6+ Phuong phap dung b,!-cdanCae phuong phap tren duqc thl!c hi~n bang nhfrng bi~n phap cu th~ thich
hqp voi tirng ket cau cua chi tiet va tirng d,!-ngsan xu!!!.ll) Df}ehfnh .<llcvI'.kieh thl16'e va hinh dang eflll ban than /6 hllY m(!t hang
L&d6ng tn,lc cua hi?p duqc dam bao nhb' thl!c hi~n vi~c gia c6ng tren maydoa v,!-nnang. Lo,!-imay nay duqc chia ra d~ doa binh thuang va doa chinh xac(doa chinh xac thui?c 10,!-idoa to,!-di?).Th6ng thuang thi 1&ca ban cua chi tieth(lp duqc doa tren may doa ngang. Tren loai may nay co th~ khoan va doa 16,d.t ren,_phay mat phang. Lo,!-imay nay duqc sir dllng trong san xu!!t don chiecva hang 10,!-1nho. Hlnh 16.24 gioi thi~u hinh d,!-ngchung cua mi?t may doangang van nang.
Hinh 16.24. D~ng chung cua may dolOngang v~n nang.
,- gia do sau; 2- ban may; 3- tr~e ehinh; 4- ~ tr~e ehinh; 5- gia do trLJGe;6- than may_
Tren may doa ngang ngu~i ta co th~ gia c6ng 1&cila h(lp theo bOn sa d6nhu hinh 16.25: doa voi trllc dao c6ngx6n (hinh 16.25a); doa voi trllc dao duqcdjnh huang i1 phia sau (hinh 16.25b) ho~c dinh huang i1 phia truoc (hlnh
33 - CNeT
514 Chuang 16: Quy trinh dIng ngh~ che't'.l0 cac ...
16.25c) 16gia cang; doa vai tn,lcdao duac d\nh huang ca phia tmac va phia'sau16gia cang (hlnh 16.25d) nhC!bac diin.
a)
.Hinh16.25. Sd do doa 16 hqp tren may doa nganga) tn:ICdao c6ngx6n; b) d!nh ht.!'ang trye dao phfa sau: c- djnh huang tn:Jc dao phfa truce;
d) dinh huang trye dao ca phfa tnJaC va phfa sau ..1. v$t gia cong; 2- trye dao; 3- b~c dinh huang tn,lCdao .
.Doa 16vai tn,lc dao cangxan duac thlIc hj~n de gia cang nhirng 16khangsau ho~c nhiing 16n~m tren thanh h<Jprna mat dau ben kia kin. D<Jchinh xaegia cang ph\,l thu<Jcvao d<Jtho nha ra clla tr\,lcdao va phuang phap ch~y dao.Chieu dai phan nha ra clla truc dao ke til m~t dau tr\,lc chinh dn thoa mandieu ki~n:
L::; (576) d
Trang d6: L - chieu dai pMn nha ra clla truc dao til m~t dau tr\,lcchinh.de duang kinh tr\,lcdao.
Tr\,lcdao dn ng~n va cUng viing.Doa 16vai tr.\,Icdao duqc djnh huang a phfa sau 16gia cang duqc ap d\,lng
khi gia cang 16clla h<JpIan, n~ng, h<Jpc616 a cac thanh d6i di~n nhau ho~c dedoa nhiing 16c6 chieu dai Ian han duang kinh.
D<Jchinh xae kich thuac va hlnh dang khi gia cang theo sa do nay ph\,lthu<Jcvao d<Jchinh xae ella tr\lc doa va b~c dii~ huang a phia sau.
CQNG NGHE CHE T;\O MAy SIS
Hinh 16.26. Set do cae 16 tn1n mQt himg 16 eua hQp.
,~-
i'~
c)
Hinh 16.27. Sd do gia eong tho cae Ie,tren mQt hang 10 trEm may doa ngang.
a) gia cong Ie ngoai cung dau phai.
b) gia c6ng 18 ti€p thea d~u phili.
c) gia c6ng 10ngoat cung dau trai.
d) gia c6ng 18 ti€p thea d~u trai.
$; - kich thL10cdL10ngkinh dat dL1qcsau gia
c6ng tho.
~1 < ~2 < ~,< ~4.
+ Khi gia cong tho:Tmac tien gia cong 16ngoai cung a
mi?t phfa coa hi?p biing trlJc dao congxon (hinh 16.27a). Sau do gia cong 16tiep theo (hinh 16.27b). Tien hanh giacong nhu vay den khi xong mi?t nua so16tfen mi?t hang 16(neu so16 nhi6u han .bon). Sau do xoay ban may di 1800 d€gia cong cac 16 con I~i a phfa doi di~ncoa hi?p vai bi~n phap nhu dfi lam (hinh16.27c va 16.27d). Lam nhu v~y toan bi?cac 16tfen mi?thang 16se duoc gia cong
Doa 16 vai tfllCdao duqc dinh hu6'11gaeii hai phia tfU'lJcvasau 16 gia cong duocap dung khi gia cong16 hi?P co chi"u dai16'11,16 dong truc duqcbo tfi tfen cae thimhdoi di~n nhau coa hi?p.
Val cac so do gia cong tfen neuch~y dao truc chinh se lam di?chfnh xacgia cong xau di, con ch~y dao ban maythi do chfnh xac se tot~han.
Neu co nhi"u 16dong tfllCtfen mi?thang ngoai vi~c thuc hi~n gia cong theosO do gia cong nhu tfen phii co bi~nphap Cllth6 va thfch hqp.Nbao dam di?chfnh xac coa eii mot hang 16nen chia fahai nguyen cong gia cong tho va tinh. Vid\!, gia cong mi?t hang co bon 16 tfenbon vach doi di~n cila mi?thi?pnhu hinh16.26. Bon 16 nay tfen mot hang duqcbo trf nho dan v6 mot phia:
516 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che't~o cae ...
thO. V&i sa d6 nay a m6i 16gia c6ng thl!c hi;;n qua hai bu6'c, buac dau tien lati;;n boc vo cli'ng do duc d~ l':tiva buac sau ti;;n r6ng tai kich thu<S'cth6 ~'.
+ Khi gia c6ng tinh:Vi;;c gia c6ng tiHh cae 16 tren mi?t hang 16 co th~ tie'n hanh theo hai
phuong an:- Phuong an thu nhat:Gia c6ng lien t\Jc cac 16bang cach Slr d\Jng cac 16vua gia c6ng duac d~
. dan huang d\Jng c\J d.t cho vi;;c gia c6ng cae 16 tie'p theo (hinh 16.28). aphuong an nay m6i 16duqc gia c6ng theo bon buac cho de'n khi d':ttkich thuacyeu cau . Tru 16a ngoai cling, cac 16tie'p theo duac gia c6ng vai truc dao duqcdan bang b':tcdan lip vao 16di'iduac gia c6ng truac.
0) .6)
C)
d)
Hinh 16.28. Sel do doa linh cac 16 Iren inCiIhang 16 cua hCipIren may doa ngang Iheophltdng an dung 16 vU'a gia-cong duc;scd6 din hltong d~ngCI:Icit gia cong 16 tiep theo.
a) gia cof1g Ii?ngoai cUl)g; b, c) gia.cong 10 tiep thea; d) gia cong 10 cuoi cung.
C6NG NG~ CHETAOMAy 517
- Phuong an thu hai:Lan 1uqt gia c6ng hai 16 ngoai cung cua dau phiii va dau trai h<?p,sau do
dung hai 18 nay di! dan huang dung cv dt cho vi~c gia c6ng cac 16 con Ii!iagifra h<?p(hlnh 16.29).
OJ
b)-
cj
Hinh 16.29. So do doa linh 16 Iren miil hang 16 cua hiip Iren may doa ngang Iheo phltongan gia cong Ian ILtQt hai 16 ngoai cung sau do dung chung dG d~nhuang dyng CL,J cat gia
cong cae 16 d giiIa.a) gia cong 10 ngoai cung dau phai; b) 91a cong 10 ngoai cung dau trai;
c) gia cong cae 10 b giCta h9P.
6 phuong an thu hai m8i 18duClcgia c6ng theo bOn buac cho den khi di!tkfch thuac yeu cau ~ . Gifra hai Ian gia c6ng hai 18ngoai cung & dau tnii va dauphai cua h<?pphai tht!c hi~n quay ban may mang chi tiet di 180".Gia cong cac18& gifra tht!c hi~n doa vai trvc dao duqc dan huang ca phfa tmac va phfa sau 18gia cong nhb' bi!c dan lApVaG18dau phiii va dau trai cua h<?p.
518 Chuang 16: Quy lrinh cong ngh~ che'til-0 cac ...
b) D(! chinh xac vi fr; fum 16va khoang cach fum cue 16
Doi va.ichi ti€t d1:lngh6p ngoai yeu cilu d9 chfnh xac v6 ban than cua tung16, con co. yeu diu d9 chfnh xac v6 vi trf tam 16, khoimg c~ch tam cac 16,d6song song hay d9 vu6ng go.cgilia cac 16.D9 chfnh xac ban than m9t 16hay m9thang 16dong truc dii duqc giai quy€t btmg cac giai philp neu a tren. D9 chfnhxac vj trf tam 16va khoang cach tamcac 16duqc th,!c hi;;n bang cach ga tn,Icchfnh tren may tuong doi so va.i tam 16duqc doa. Viec ga nay duO"cth,!c hi;;nb&ngm6t so phuong phap sau: theo vach dau; theo truc tam va cli; theo toa d6;theo b1:lcdan.
Chung ta hiiy khao sat tUng phuong phap cu th~ nay.- Doa 16theo v1:lchdau la phuong pMp gia c6ng 16theo dau dii duqc vach
tren ph6i truac luc gia c6ng. Vj trf 16can gia c6ng co.kich thuac wong quan sovai mat nao dO.tren Mp. Khi gia c6ng nguai ta phiii ra ga tam trlJc chfnh co.vitrf wong quan so vai duang vach dau t(tc 1atam 16can gia c6ng.
Lay dau kh6ng th~ dam bao d9 chfnh xac yeu cilu v6khoang cach gilia cac
J 2
y
t- x
z
I
X
z
Hinh 16.30. Sel do ra ga Iheo dau d~ do. 16h9P Iren may do. ng.ng.1~ tryc chfnh; 2- bEmmay; 3- chi .tiet gia congo
CONGNG~ CBBTAO MAy 519
tam 16neu nhlt. dung sai duqc cho !rong phan tram milimet (%mm). Cho nendoa theo dAuduac ap d~ng doi vai nguyen cong sa bo trang san xuAtdan chi€cva lo;tt nho.
Di? chinh xac khoang cach gilia eac tam 16khi doa theo dau thuemg chid;tt :!:{0,20-0,5) mm va khi th~rchj~n dn thi!-nnguyen coiJg lay dAuco the d;tt:to, I mm. Phuang phap nay cho nang suat thap vi dai hoi tieu ton thoi gian choga di!-tva dac bi~t cho di~u chinh chi tiet tren may cling nhu trinh do tay nghecua cong nhim phiii cao. Vi du ve ra ga theo dau de gia cong 16cua hop duqc thehi~n tren hinh 16.30.
Chi tiet gia cong 3 duqc dinh vi Mng mi!-tph&ngday tren ban may 2. Truackhi dem len may de gia cong chi tiet d1iduqc v;tch duemgdau a-a vuong goc vaiduemg tam 16can gia congoMuon cho tam tr~c chinh I clla may song song vaitam 16can gia cong, can g~n mlii ra tren tr~c chinh, cho chi tiet chuyen di?ngtheo phuang Z, xe dich chi tiet sao cho duemg v;tch dau a-a trung vai mlii ra.Muon dua tam 16gia cong trung tam truc chinh can quay bim may mang chitiet dich chuyen theo phuang Z va dich chuyen tr~c chinh theo phuang Y.
- Doa 16theo tr~c tam va cli:Phuang pl1ap nay duac ~lrdung trong san xuat dan chiec va lo;tt nho khi
gia cong chi tiet Mp co khoang each tam cac 16kh6ng 100. Vai phuang phapnay co the gia c6ng duqc mi?t 16hoi!-cnhieu 16co khoang cach tam lUang doivai nhau. Tren hinh 16.31 chi ra cach ga va dieu chinh may doa de doa 16hi?pkhi dung tr~c tam va cu.
a)
Hinh 16.31. Doa 1& theo trl;Jc tam va cu.
Khi doa 16dau tien co vi tri tum cach m~t dinh vi duqc ty len mi!-tban maykhoang cach la X, ta can ga tr~c chinh ~'.o cho tam cua no each ban may mi?tluang la X. Vi~c di~u chinh nay duqc thll~ hi~n vai slf gitip do clla tr~c tam coduemg kinh d I~p vao nang truc chinh va cli co chieu cao C d~t tren m~t ban
_5_20 C_h_u_.O_ug16: Quy trinh dIng ngh~ che' t~o cac ...
may (hlnh 16.31 a). Vai kich thuac X yen can cua Him 16 cho tmac cp th<\ tfnhduO'c chien cao cu C theo c6ng thuc:
dC=X-~
2
Trongdo: d- ducmg kfnh tf1~Ctam dUQ'cche t~o !ruac khi dien chinh may phi'lisao cho tr\lc tam ch~m vilO dan cu.
Ngoai vi~c dung cu cling co th<\ xac djnh khoimg cach C Mng cach dobtmgthuac cap, thuac dUng.
San khi gia c6ng duqc 16 thu nhilt, d<\gia c6ng 16 thu hai viln phai dungphuang phap tr\lc tam va Cll kich thuac. Gia sir tam 16 thu hai cach tam 16 thunMt khoang cach y. Sa d6dien chinh may d<\gia c6ng 16 thu hai th<\hi~n trenhlnh 16.31 b. ulp vao !r\lc chfnh cua may m<?tt~c tam A va Hlp vao 16 da giac6ng thu nhilt tr\lc tam B. Djch chnyo'!n tr\lc chfnh theo phuOng thing dUng m<?tkhoang cach C" va kfch thuac nay duqc tfnh:
d d\C\ =y----
2 2
Trong do: C, - kich thuac tu phfa !ren tr\lc tam B den phfa duai tr\lc tam A.
y- khoang cach tam hai 16.d- ducmg kfnh tr\lc tam A.
d\- ducmg kfnh tr\lc tam B.
San khi xac djnh dUQ'ckich thuac C\, che t~o cuco chUn cao C\, d\it cunaycho tiep xuc vai hai tr\lc Him khi dien chinh may, san do gia c6ng 16 thu hai.Tny nhien do'!xa~ djnh vj trf cua tf1~Cchfnh d~t kich thuac C\ cling co tho'!dUQ'cthlJ'c hi~n Mng cach do nha thuac c~p ho~c thuoc dUng.
D<?chfnh xac khoi\ng cach tam cac 16 d\'t dUQ'cchi khi truc tam B dUQ'cliipkh6ng co khe ha vao 16 thunhilt va vi~c gia c6ng 16 chi tum<?t phfa. Vai phuang
phap nay d<?chfnh xac khoang cach tam d\'t :to,02 mm.
- Phuang phap doa to\' d<?
Phuang phap doa to\' d<?h~ thong 16 tren h<?pla phuang phap hoan thi~nhan so vai cac phuang phap tmac. No duqc ap dnng r<?ngrai trong san xuilt danchiec ding nhu hang 10\'1. No cho phep gia c6ng dUQ'c tilt cit cac 16 co kichthuac tam cho tmac trong hai to\, d<?trong hai hu6ng vn6ng goc nhan va thlJ'C
C6NG NGH$ CHE TAO MAy. 521
d)
2
Hinh 16.32.Do. lo~ dg Iren may li~n.
hi~n m<?t eachehfnh xae tilt ci\cae eong vi~edieu ehinh chiti€t va trlleehfnh eua may.
Tl)l!e ehilteua phuongphap nay la lamtrung Him euatrlle ehfnh mayvai Him eua 16gia eong bilngeach diehehuyen banmay eua maydoa va II trlleehfnh trong haihuang vuonggoe nhau theo eukfeh thuae xac djnh ho~e theo vi).ehchia ho~e theo d6ng h6.
Vai sl! dieh ehuyen nay eho phep di).td<?ehfnh xae :!:G,OI mm.
Doa toi).d<?16 h<?pco the ti€n hanh tren may ti~n, may doa ngang, may doatoi).d<?va ca tren 10i).imay khae.
+ DOD to,! dt{i trin /1UIYti4/1:
Phuong phap doa toi).d<?tren may ti~n duqe chi ra tren hlnh 16.32.
Sau khi lily dilu SCib<?chi ti€t gia eong 3 duqe ga tren mam ga I a vj trf saoeho m<?tm~t ehuAn eua no dUCieap sat hoan toan vao ke ga 2, duai m~t phangthu hai d~t eli kfch thuae 4. Kfeh thuae ehieu eao eua eu 4 la C,. Vj tff eua ke ga2 phai sao eho Him 16 thu nhilt trung vai tam trllC chfnh eua may (tue mam galco kfeh thuae X, va Y, ciln gia eong. Sau do khoan va doa 16 thu nhilt cila chitiet (hlnh 16.32a) co toi).d<?tam (X"Y,).
De gia eong 16 tiep theo (l6 thu hail chi tiet 3 duqe djeh ehuyen theo ke gatheo huang X (hlnh I6.32b). Khi do m~t phang ty vao eu kfch thuoe 4 khong
522 Chuang 16: Quy trinh cong ngh~ che' t~ocae ...
thay dili, nhung m(it tM nhat duqc ty van ke ga khong trl!c tiep rna thong qua clikich thuac 5 co kich thuac chieu dai B, d~ dua tam Ii'>thu hai trCIngtam may vaito~ d(\ kich thuac (X" V,), Vai su dieu chinh nay Ii'>thu hai duac gia congo
Cac Ii'>dm lai duqc gia cong sau khi djch chuy~n chi tiet tnenke gaoD~ giacong Ii'>thu ba (hlnh 16.32c) thl cli kich thuac ty vao m(it thu hai ella chi tietduqc ba ra va nhu vi.\ym(it thu hai duac ty truc tiep vao ke ga, con duai m(it thunhat d(it cli kich thuac 6 co chieu dai B, d~ dua tam Ii'>thu ba co toa d(\ (X" Y,)ve tam may. Sau do Ii'>thCr ba duac gia CO'1g.
D~ gia cong Ii'>thu tLrcu6i cung ta gili nguytn cli 6 co kich thuac B, va dLlaim(it phiing thu hai cua chi tiet d(it cli 7 co chieu dai C, d~ dua tam Ii'>thu tu cotoa d(\ (X" V,) ve tam may. Sau do gia cong Ii'>thu tLl(hlnh L6.32d).
Hinh 16.33. Doa 16voi s,!giUp da ella tam vathanh crt
1- tam goe; 2- chi tiet gia cong; 3- bc;Wdan4- thanh crt; 5- Ive k~p.
f
f
5
+ Doa toa eli? tlll!e hifll tre"may khoa" cd,,:
Ngoai phuong phap doa to~d(\ thuc hi~n trtn may titn nhutrtn, cung co th~ gia cong Ii'>theoto,:\d(\ thl!c hi~n trtn may khoan.D6 ga v':\n nang d~ gia cong Ii'>theo to,:\ do dlrqc th~ hi~n trtnhlnh 16.33. D6 ga bao gam baHim chinh xac I, chung. dLlqcghep l':\ivai nhau sao cho t':\ontnba m(it phiing vuong goc nhau.Chi tiet gia cong 2 duac ga bangcac m(it chu~n ty Itn cac tam vaduqc k\'p bang cac rna k\'p d(ic bi~t. Gia cong Ii'>duqc tien hanh thong qua b':\cda.n 3, rna vi tri chinh xac cua no duac xac djnh nha cae thanh cli 4. Vi~c k\'pch(it b~c dan va thanh cli thuc hi~n nha cac vit k\'p, duqc th~ hi~n brIngmiii Wn5. Trang thl!c te nguai ta dii che t':\oLo':\ida ga nay vai m(\t b(\ g6m 63 thanh clico chi6u dai khac nhau va m(\t bo b':\cda.nco duang kinh Ii'>til 0,8 -i- 12mm Mgia cong cac Ii'>cua chi tiet h(\p rfftco hi~u qua. Nhung phuong phap nay chiduqc dung trang san xuat don chiec va 10':\tnM.
+ Doa to,! eli? tlllle hif" tre" may doa "gallgTrong cong nghi~pgia cong Ii'>bbg phuong phap toa d(\ gan nhu duac
tien hanh trtn may doa ngang Lachinh boi Ie may nay phil bien han. Vai Loai
CONG NGHE CHE TAO MAy 523
may nay de dang dieu ehinh eho tam ella true ehinh trung vai tam cae 16can giaeong eo to~ do yeu cau.
Vi~e lam trung tam true ehinh vai tam 16 can gia eong d~t duqe bang sudieh ehuyen \Jtrue ehinh theo phuong thang dtrng va djeh ehuyen ban may theophuong ngang phu hqp vai to~ dq eho truae ella tam 16can doa.
Khi dieh ehuyen ban va u tr\Je ehinh nguai ta thl!e hi~n doe toa do theothang ehia dq duqe ga tren ban trual va tren gia truae eua may. V, do ehinh xaedjnh vi theo thang ehia khong eao nen nguai ta eon ap dung vi~e dinh vi diehehuyen bang dong ho so, bang ei'ikich thuae, bang eu hanh trlnh va eae phuongti~n khae.
Tren hlnh 16.34 the hi~n co cau do sl! djeh ehuyen eua \Jtrue ehfnh, u sauva eua ban may tren may doa ngang de doa theo phuong phap toa do.
Hinh 16.34.eel cau do dii do. Iheo phltelngphap lo~ d9 Iren may do. ng.ng.1- dong he ella,=", trvce; 2. dong h6 ella l,I sau; 3- dong he ella ban ngang.
524 Chul1ng 16: Quy trinh e(lug ugh~ ehe't'!-o cae ...
Tren SCId6 chi ra SI!b6 trf ba CCIcau do vai d6ng h6. D6ng h6 Ixac djnh dodjeh ehuy~n thing dUng cua I,ltmac (u trl,lcchinh). D6ng h6 2 xac djnh do dichchuy~n cua luynet I,lsau theo huo'ng dUng.D6ng h6 3 xac dinh d(i dich chuy~ncua bim theo huang ngang.
Vaiphucrng phapdoa to<:td(i, d(ichinh xackhoang eachHim phl,l thu(icVaG d(i chinhxac che t<:tocacthanh cfr, va VaGd(i chinh xaedieu chinh kichthuac tren ch6tcfr, hay cfr hanhtrlnh. Do chinhxac khoangcach tarn darnbao !rongkhoang 0,02+0,03 mm.
V6i maydoa ngang hi~nd<:tiki6u 2620 va Hinh 16.35. May doa dl1<;jctrang b! co cau do bAng dong ho dii nang2622 cua Nga cao dii chinh xac dieu ch,nh Iinh khi doa.co h~ th6ng 1- dong ho do dich chuy.n If trllcc; 2- dong ho do d[ch chuy.n ban may
quang h<)c d6 ngang; 3- chi tiel gia c6ng.
d<)ccac thang chia tren may c6 th6 darn bao d(i ehinh xae khoang each tarn la:to,02 mm.
Uu vi~t dang k6 clia doa to<:td(ila duqe thuc hi~n tren may doa ngang ki6u262 TIP eua Nga vai dieu khi6n theo ehuCingtrlnh. Vai di6u khi6n theo ehucrngtrlnh may eho phep xae djnh tl! d(ing theo to<:td(i eua ban may theo phucrngngang va eua I,ltme ehinh theo phucrng d(mg vai d<?ehinh xae :tO,OS mm.
C6NGNG~CHETAOMAy 525
Tren hlnh 16.35 th~ hi?n mi?tmay doa ngang co trang bi C<1 diu do d6ngh6 d~ nang cao di? chfnh xac di~u chinh ti"nhkhi doa, may dang thuc hi?n giacong mi?t Ii'> cua hop.
+ Doa to<; dQ thlf" hifl1 trel1 rrulY doa tOf! dQKhi yeu du do chfnh xac vi trf tam Ii'> la cao, nguai ta tien hanh doa cac Ii'>
tren may doa to(l do. Day la 10(limay doa hi?n d(li co di?chfnh xac va di?cUngvii'ng cao. May co th~ co mi?t gia do hoi;ichai gia do. Tren hlnh 16.36 th~ hi?nmi?t loai may doa toa do co hai gia do va mi?tdam ngang co hai truc chfnh di"mgva ngang. V~ nguyen uk di~u chinh 10(limay doa to(l di?nay cling khong khacnhi~u so vai di~u chinh fJ may doa ngang, nghla la van phiii di~u chinh sao chotam cua tr~c chfnh trung vai tam Ii'> dn gia congoTren may nay vi?c di~u chinhnhu v~y thuan ti?n hOl1,chfnh xae hOl1va nhanh chong hOl1do tren may dil cosan nhUng co diu phuc v~ cho di~u chinh do.
Hinh 16.36. May doa to~ di? voi hai gia dUng.
Trong cac ki~u hi?n dai cua 10(limay doa to(l di? nay dil co mi?t h? thonghi?n d(li dl,)c- do bang d6ng h6 vai h? thong quang hl,)Cva man anh bang quang
hoc, tham chi cO'thuac dO'vai milOquang h<;>chi~n 56, dadO' do chinh xae di6uchinh rat caa. Do chfnh xac di6u chinh khaang cach tam cila la"i may nay d"t0,002 mm; d6i vai may cO'kfch thuac nho d"t 0,003 '" 0,004 mm; d6i vai maycO'kich thuac trung binh d"t 0,006 '" 0,008 mm; d6i vai may kich thuac 100d"t0,001 mm.
De daa 16h(>pbiing phuong phap to'" d(>phai cO'cac di6u ki~n sau:1) Tren ban ve che taO'cua chi tiet d.n daa, cac kich thuac xae dinh vi tri. . .
tilm 16can daa phai dU<jccha tll hai tr,!c to'" do vuong gO'cnhau, cac kich thuacnay phiii cO'lien h~ ha~c trung vai b6 m~t chuftn. Neu nhu tfen ban ve che t"a,yeu cau nay khong duoc thuc hi~n thi phai taO'ban ve rieng de huOOgdiin giacongo
2) Chi tiet gia cong duqc ga c6 djnh tren ban may phiii biing chuftn tinh lahai m~t ph~ng vuong goc nhau ha~c tren do ga biing chuftn tinh Ia mat ph~ngday va hai 16chuftn ph,! vuong goc m~t day. Khi ga phiii kiem tra do chfnh xacvi trf cua cac mat chuftn nay sa vai Wmtruc chfnh etla may.
3) Phai kiem tra sai I~ch cua tr\ICchfnh biing cach hip m(>t tr,!c tilm coduemg kfnh xac djnh vaa 16con tr,!c chfnh, dung dong ho dO'd(>daa. Sai I~chkhong duqc vuqt qua O,Olmm.
4) Kiem tra sai 56 djch chuyen '! tr,!c chfnh thea phuong dUng va dichchuyen bim may thea phuong ngang. Khi nhiing sai 56 nay nho hon dung saikhaang cach Wmcac 16dn gia cong thi mai thlfc hi~n vi~c gia congo
+ Doa toa d9 tren nU1Yt,flll;tp nhib, tn.",'
Trong san xuat hang la"t 100va hang kh6i de gia cong 16hop nguai ta Slrdung may t6 hqp nhi6u tr,!c chinh. May duqc t"a nen tll ca,c dau khaan tieuchuftn. Tren cac la"i may may co the gia cong dong thai m(lt s6 hrqng 100cac16philn b6 tren cac m~t khac nhau tll cac phia khac nhau cila chi tiet dO'trenmay co nhi6u dau Ilfcmang cac dau khaan nhi6u tr,!c tir cac phfa khac nhau. Sodo b6 trf dau nhi6u tr'!c chfnh cua may t6 hqp duqc trinh bay tren hinh 16.37.
Gia cong 16trong chi tiet h(lp duqc tien hilnh tren may daa t6 hqp co nhi6uun diem. Tren la"i may nay co the tien hilnh khaan, khaet, daa va daa 16tr'!, 16con, xen mat dau, vat mep, cat ren, dt ranh, V.V ... Tren may nay ding co the giacong nhiing m~t ph~ng nh6,
Cae dau luc cua may t6 hqp co tM djch chuyen thea phuong dUng, phuong
526 Chuang 16: Quy trinh c6ng ngh~ ch€ t~o cae .~.
CONGNG~ CHETAO MAy 527
Hinh 16.37. Sd do sl! phoi h9P dieu chlnh ella cae dauhie nhieu tr\Jc chinh tren may t6 hqp.a) mgt dau IVethea phuong ngang;
b) hai dau IVe thea phuong ngang W hai phia;
ej mgt dau Ive thea phuong nghifmg;
d) hai dau Ive thea phuong nghieng;
e) mgt dau Ive thea phuong dllng;
f) hai dau Il,fc thea phuong vuong goe nhau.
c)
@t
ngang va phuong nghieng.Dieu do eha kha nang tilanen m6t so lUang 1611sUphoi hqp e6ng ngh~ euamay (nhu hinh 16.37).
De gia e6ng 18 trenmay t6 hqp nguai ta sir dungr(lng rai dung eu d.t nhieutae dung, d~ng eu d.t t6 hqpva d~ng e~ dt Hiprap duqedieu ehinh tmae den kfclithuae yeu cau.
Khi gia e6ng tren mayt6 hqp vj tri tam eua cae 18h(lp duqe dam hila biingeach bo tri cae dau trueehinh tren cae dau l,!e ellamay. Ndam baa d(l ehinhxac nen ehia thanh hainguyen e6ng gia e6ng th6va gia e6ng tinh haan thanhtren hai may eua m(lt duangday hai,ie ehia lam hai buaehaan thanh tili hai vi tri euamay. Tren hlnh 16.38 trlnhbay so d6 ap d~ng may t6hqp d~ gia e6ng 16ehinh eua h6p. 6 vi tril chi tiet gia e6ng duO'edinh vi len banmay 3, sau do dua tr~e daa daa tu tang thay d6i true daa 4 vaa cae 16dinh giae6ng. Sau khi ga daa xang, quay ban 3 de dua chi tiet gia e6ng den vj tri II. 6 V!tri nay tien hanh n6i eac true ehfnh eua h(lp tr~e ehinh 2 vai cae tr~e daa va tienhanh gia e6ng.
Sau khi gia e6ng xang quay ban 3 d~ dua chi tiet ve V! trf I. Neu kh6ng cangia e6ng tinh nii'a thl thaa chi tiet ra va l&pph6i khae vaa, con neu can gia e6ngtinh tiep thea thi thila cae tr\Je daa gia e6ng th6 ra va l&pcae true daa tinh tu
528 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ ehe't~o cae ...
4
Hinh 16.38. Sa do gia cling 16 ella chi tiet hQp tren may t6 hqp.
1- dau hIe; 2- h9P tn}c chfnh; 3- bim quay; 4- tang thay deli tn,Jc dao.
1- V, tri go3chi tiet; 11-Vi tfi chi tiet dLfgc gia congo
5
Hinh 16.39. Doa 16 dij lip trye ella than 69"9 cd tren may t6 hqp.
1- dau Il,l'c; 2- tarn dan hL1dngvoi b~cdan quay; 3- trl:lC doa; 4- chi tiet gia cong; 5- than may.
tang 4 VilOcae 16can doa, qua trlnh gia cang dUQ'cI~p l(li. Tren hlnh 16.39 thehi~n vi~c n6i tn~c chinh cua dau hICv6i true doa trong vi~e doa 16de Hiptrliccua than di,>ngca khi sir dling may t6 hQ'pde gia cang. Chi tiet hap duQ'cga !fenmi,>td6 ga chuyen dung c6 phien diinmang cac b(lcdiinquay, va sau d6 toan bi,>d6 ga mang v~t gia cang m6i duQ'cHiptren ban may.
Di,>chinh xac gia cang 16 tren may t6 hop d(lt dip chinh xac 8. Neudung dling Cliehfnh xac, d6 ga chinh xac thl db chfnh xac gia cbng se duocnang len.
CONG NGHt cm T",0 MAy 529
Tuy nhien ci\n luu y rang may t6 hqp la l0i!i trang thie't bj d\ic bi~t va d~tti~n nen vi~c sir d~ng no de gia cong 16 h(>pphai chti yMn hii;1Iqua kinh te'ellaphuOTIgphap.
+ Gia cOllg 16 !1IlP f!Jeo b«c ddn
Trang san xllat hang IOi!tgia cong 16 duqc tie'n hanh vai vi~c sir d~ng cacd6 ga khac nhau trang d6 co bi!c dan huang d~ng CIIcM. Doa 16 chi tie't hoptheo bi!cdan duqc tie'nhanh tren may doa, may khoan dn va may c6 nhieu tryechfnh. Vi~c ap d~ng d6 ga dna co bi!c dan cho phep gia cong 16 trang chi tie'th(>pphUc ti!Pdi!t do chfnh xae cao va giam dang ke 51!' tieu ton thai gian, d6ngthai khong dbi hoi trlnh do tay nghe cong nhil.nphai cao.
Hinh 16.40. D6 ga do. co b~c din d6 gia cong 16hQp Iren may doa.1- phi'-n (5' hinh ke g6c; 2- phi'-n ty ph~ng; 3- vit knp; 4- chot ty; 5- vit kep;
6. k~p b~ng banh I~ch tam; 7- tam thanh ben.
34 - CNCT
530 Chuang 16:Quy trinh eGngngh~ ehe' ti).ocae ...
Vai phuong phap gia cbng nay phai b6 trf sao cho tam cac b"c drin trllOgvai tam 16din gia cbng. Khi gia cbng phai di"u chinh cho tr~c dung c~ dt l<;Jtvao b"c drin. Vi trf va s61uong bac drin ph~ thu(>cvao vi trf va s6luong 16cangia cbng.
Tren hinh 16.40 chi ra do ga co b"c drinde doa hai 16song song nhau trongcung m(>t huang va cGng dung de khoan va khoet hai 16 khac trong huangvubng goc vai huang tNac. Chi tiet gia cbng duqc ga tren hai phien ty hinh kegoc I va phien tY phling 2, chung duqc bih chijt len tam day cua do gao Dech6ng djch chuyen ngang cho chi tiet, chi tiet duqc ty vao hai ch6t ty 4. K~pchijt chi tiet theo huang d<;Jcnho vft k~p 3 va k~p chijt theo huang ngang nho vltk~p 5 va k~p chijt theo huang dUng nho co cau banh I~ch tam 6. Trong cacthanh ben cua do ga co b"c drin dung de drin huang tr~c doa va dung cu dtkhac. V6 do ga duqc lam tu tam day va hai tam vubng goc duqc n6i vai nhauMng tam ben s6 7. De gia cbng hai 16khac trong huang vubng goc vai hai 16trUac, can thiet phili ga do ga len may co ban quay.
Vai phuong phap doa co b"c drin huang tr~c doa thuoog thuc hi~n drin am(>tphfa hoijc hai phfa. Drin huang m(>tphfa duqc dung khi b"c drin khbng theb6 trf duoc tu ca hai phfa cua chi tiet gia cbng, khi do can dam bao rat chfnh xacsJ!d6ng tr~c cua b"c drin va tr~c chfnh cua may. Drin huang m(>tphfa khbngthe dam bilo d(>chfnh xac cao vj trf tam 16gia cbng. Khi doa vai bac drin huangtr~c doa tu ca hai phfa cua 16gia cbng thi d(>chfnh xae cua doa 16chi ph~ thubcvao d(>chfnh xac cua b"c drin va t~c doa co mang lucridt va hau nhu khbngph~ thu(>cvao d(>chfnh xac va tr"ng thai cua may.
Khi gia cbng 16trong b"c da.n,d(>chfnh xae khoang ca-chgiUa cac tam 16n[[m trong giai h"n :!:(0,02 -;-0,03) mm.
Tren day la nhung bi~nphap rat quan tr<;Jngva rat c~ the de gia cbng m(>t16(haym(>thang 16dong ~c) va nhi6u 16(hay nhi"u hang 16tren m(>tb€ mijt cua hbp).
Khi gia cbng nhi"u 16hay nhi6u hang 16tren nhi6u b6 mijt khac nhau cuahqp co the xay ra tren m6i mijt cua h(>pco nhung 16co kfch thuac gi6ng nhau,chi knac nhau v6 vj trf. De gia cbng nhi6u 16tren nhi"u b6 mijt hqp co the thJ!Chi~n theo cac phuong phap sau:
_Gia cbng hoan chinh tling 16(hay hang 16)rieng bi~t hoijc gia cbng d6ngthoi tat ca cac 16tren tling b6 mat hbp vai cac giai phap dii trinh bay a tren. Saudo phan d(>ban may mang chi tiet di mqt goc nhat djnh de gia cbng cac 16amijth(>ptiep theo.
C6NG NGHE CHE TAO MAy
- Vai cling m(Jt dao gia cong m(Jtbuac d\lt Mn m(Jtkfch thuac nilOdO'cilatilt ca cac 16giong nhau tren m(Jtb6 m~t cila h(Jp. Sau dO'ti€n himh thay dao degia cong buac ti€p theo cho cac 16giong nhau dO'.CUnhu v~y cho Mn khi canhO'm16giong nhau dO'tren m(Jt m~t duqc gia cong hoim toan. Ti€p theo ti€nhanh gia cong tren nhO'm16khae cling CO'kfchthuac giong nhau a tren clingmat h(Jpnay vai phuong phap nhu doi vai nhO'm16twac. CUthuc hi(\n nhu v~ycho Mn khi tilt ca cac 16 tren m(Jt m~t h(Jp duoc gia cong hoan toan. Sau dO'quay ban may mang h(Jp di mot gO'cthfch hqp d€!gia cong 16tren mat thu haicila h(Jp vai cac bi(\n phap nhu la gia cong cac 16tren m~t thu nhil!. Va cu nhuv~y cho Mn khi toan b(J 16tren tilt ca cac m~t cila h(Jp duqc gia cong.
- Cling m(Jt dao gia cong d\lt Mn m(Jt kfch thuac nao dO'cho tilt ca cac 16giong nhau tren tat ca cac m~t cila h(Jp v6i vi(\c sir d~ng ban quay khi phaichuy€!n gia cong 16 tren m~t h(Jp nay sang gia cong 16tren m~t h(Jp khac.cuah(Jp. Sau dO'ti€n hanh thay dao de gia cong buac ti€p theo cling vai phuangphap nhu a buac twac. CUnhu v~y cho Mn khi toan b(Jcae 16giong nhau trentilt ca cac m~t cila h(Jp duqc gia cong.
Qua tflnh nay I~p I\li cho nhO'm16giong nhau khac. CUnhu v~y cho Mnkhi tilt ca cac nhO'ml6 tren cac m~t cila h(Jp duqc gia cong .
So vai phuang phap tren, phuang phap nay phai philn do chi ti€t nhieu Ianhan, con phuang phap tren phai thay dao nhieu Ian han.
Cac phuang phap tren dily ngoai sl! kMc nhau ve solan thay dao, solanphiln d(Jcon khac nhau ve soluqng dao thay tM, che d(Jciit, so vong quay cilamay, V.V •.•
16.2.5.4. Gia cong cac [6 k~p chij,tTrang cac chi ti€t d\lng h(Jp,ngoai cac 161ftpghep con CO'cac 16ph~ CO'ren
ho~c khong CO'ren de Iftp vai cac gugiong ho~c xo bulong vai muc dfch k~pch~t cac chi ti€t khac len nO'ho~c Iftp nO'vao ch6 khac. Vf d~ nhu cac 16bfttbulong xuong nen, l6 biit CaGnftp d~y vao h(Jp.Nhihlg l6 nay cila h(Jp yeu cauve d(Jchlnh xac va d(JnMn bO'ngla kh6ng cao. Thuang chi doi hoi cilp chfnhxac 12 -;-10 va d(JnMn bO'ngbe m~t 16R, = 80..;.40 f.lm.Vai cilp chfnh xac nhuv~y thl chi can khoan. Tuy nhien trang m(Jt so twang hqp CO'khi CO'16yeu cauchfnh xac tai cilp 8 -',-7, d(Jnhan bO'ngcan d\lt cilp 5 -;-6 (R, = 20 -',-lO f.lm),nhucae 16de Iftpchotdjnh vi, vai cae 16nay thl phai qua khoan, khoet va doa. Vi(\cgia cong cac 16ph~ nay cling pbai can cu vao san luang chi tiet va yeu cau d(Jchfnh xac cila 16de ch(;mbi(\n phap gia congo
532 Chuong 16:Quy trinh cong ngh~ che t'!-ocac ...
- Khi si'mluqng ft viii m<?ica kfch thuilc cua h<>p,cae 16duqcgi:i. cong trenmay khoan dUng ho~c may khoan can. Khi do khoi'mg cach "l.m gilla cac 16duqc dam bao nhi'rlily dilu tren phoi ho~c nha b'.lcdiin Iflp tren phien diin, b'.lcdiin nay co vj trf lUang rrng viii cac 16 c:ln khoan. D6i viii h<>pqua Ian co thedung may khoan di d<>ngk"p th~ng vao chi tiet gia cong ho~c may khoan did<>ngtren n6n xu<'rngthl!c hi~n gia cong a tUng vi trf.
3
2
6
7
3
2
1 '
Hinh 16.41. May khoan nhieu tr~c voi
vi tri cac tr~c khong thay dbi dUClc.
1- ban may; 2- tr~c chinh; 3- dau khoan;
4- tr~c chinh truyen d~n; 5- h(lp ch~y dao;'6- d(lng ca di$n; 7- than may.
Hinh 16.42. sa d6 dau khoan nhieu tr~c voi
vi tri cac trl;lc thay d6i dLtqc.l' tam day h(lp dau khoan; 2- 6ng n6i co khopcau; 3- than dau khoan; 4- tn:Jcchinh truyen
dan; 5- tn:.!C chinh khoan.
Z,. Z,- b.; truyen barih r~ng.
\
_Trong san xuilt hang 10'.ltvira cae 16k"p ch~t duqc gia cong !ren maykhoan can co Iflp d:lU ravonve, tren _doco Iflp nhi6u dt,mg ct,!gia cong khacnhau theo thu tl! gia congoVi~c ap dung trang bj nay de gia cong 16se giam thaigian thao Iflpdt,!ngct,!.
C6NG NGHE CHE TAO MAy . 533
- Trong san xuat hang lo~t Ian va hang kh6i, cac 16ph~ tren chi tlet d~ngh(lp duqc gia congotren may tb hqp co dau h!,cmang nhieu tr~c chfnh, hoii.ctrenmay khoan co dau khoan nhieu tr~c de gia cong nhieu 16cung mOt hie. Co hailoai dau khoan nhieu tr~c: vj tri cae tr~c khong thay dbi duqc (hlnhI6.41) va vitrf cae tr~c co the thay dbi duqc (hlnh 16.42).
D6i vai cac chi tiet h(lp ca nho, gia cong cae 16ph~ duqc thl!c hi~n trenmay tb hqp cung m(lt s6 nguyen cong khac.
- Trong san xuat hang kh6i, cac 16ph~ tren chi tiet dang h(lp con co theduqc gia cong tren duang day tl! d(lng.
Vai cac 16co ren, khi gia cong chUng con phili co tMm buac dt ren. Tu)'theo san luqng, ket cau va yeu cau ky thuii.t,cling nhu kfch thuac cila ren rnach(:mcac phuang phap cih ren cho hqp Iy nhu taro biing tay sau khi khoan 16hoii.cthem buac taro may ngay sau khi khoan 16a tren may.
Hinh 16.43. ThuDc ki€m Ira.
a- .ki~uba c~nh:b- ki~ubon c~nh;c- kh3UchCt I.
c)
b) 1==_==-==_1 0I. L ./ ~
16.2.5.5. Kie'm tra h(jp
Trong qua trlnh che t~o chi tiet d~ng h(lp can phili kiem tra. Vi~c kiem tragiua cac nguyen cong duqc tien hanh sau khi gia cong cac be mii.tquan trQng,co yeu cau chfnh xac cao. Cu6i giai do~n gia cong phai co tbng kiem tra cacyeu t6 d1ide ra trong cac yeu cau ky thuM che t~o chi tiet h(lp nhu kfch thuacbiln than, sai s6 hlnh dang clla cac 16,d(l th~ng, d(l ph~ng clla cac mii.tph~ng, d(lsong song, d(l vuong goc, d(l d6ng tam va khoang cach tam giua cac 16, V.V •••
- D(l th~ng clla mii.tph~ng nao do tren chi tiet h(lp duqc kiem tra Mng caehdung thuac hoii.cd6ng h6 so. D(l ph~ng clla mii.tph~ng h(lp duqc kiem tra Mngthuac kiem tra,Mng nivo hoii.cbiing d6ng h6so. Tren hlnh16.43 chi ra lo~ithuac kiem tradung de. kiemtra d(l th~ng vad(l ph~ng cllamii.t ph~ng. Khikiem tra, chivi~c dat, thuactren be mii.t can
534 Chuang 16:Quy trinh ding ngh~ che't'!-ocac ...
Hinh 16.44. Ki~mtra 16 bclngthuQ:c do trang co trang bidong he so.
Hinh 16.45. Kiiim Ira di? khong dong lam cua hai 16.a; dung tn:lc ki~mga trong b~c;
b. dung hai tn;Jckiem voi d6ng ho.
)
h)a)
kiem tra. D9 th~ng va ph~ng clla m~t ph~ng duqc xac djnh bttng kh'e h&anhsang gifra m~t day thuac va m~t ph~ng: Do khong ph~ng duqc xae djnh v6luqng bttng chi€u d:iy clla mieng can la cho vua vao khe h&gifra day thuac vam~t ph~ng. Cling co the dung ban ra tfen do co boi m9t lap san do cho ap satvao m~t ph~ng c:in kiem tra. D9 ph~ng clla m~t ph~ng duqc danh gia bttng s6vet san Iren mot dan vj di~n tich. Vai m~t ph~ng clla h9P qua Ian; co the kiemIra d9 ph~ng Mng nguyen Iy blnh thOng nhau.
- Kich thuac etla16 va hlnh dang hlnhhqc clla 16 chfnh xacduqc kiem tra bttngthuac c~p, calfp, d6ngh6 so hoac dl!ng Cl!do16co trang bj d6ng h6so. Tren hlnh 16.44trlnh bay sa d6 dokfch thuac cua 16.H1nh d~g thea tiet'di~n ngang clla 16nhu d9 ovan, elfp, da c~nh duqc xac djnh Mtig each do kichthuac &cac vj trf goc kh:k nhau. Sau do so sanh ket qua va rut ra ket lu~n.
Hlnh dang thea chi6u dqc 16nhu do con, d9 tang tr6ng, v.v... duqc xacdjnh Mng each kiem tra duimg kinh 16&cae vj trf khac nhau thea dqc trl!c.Kich thuac chi6u sau 16duqc xac djnh bttng thuac c~p ho~c bttng calfp.
D9 d6ng tam clla hai 16COban d6ng truc duqc kiem tra nha tr~lctam tranho~c b~c liip vao qua hai 16.Neu 16Ian phai liip trl!c tam vao 16thong qua b~ctrung gian(hlnhI6.45a). D9khong d6ng Him duqcxac dinh bttng su saikMc kfch thuac H &hai phfa cua chi tiet.De xac djnh cu tM D9khong d6ng tam cllahai 16 co the dung haitrl!c kiem vai d6ng h6(hlnh 16.45b).
C6NG NGH.$ CHE TAO MAy 535
Hinh 16.46. Sd d6 ~i~mtra d9 dong tam" eua ba16 tren ba vach h9P.
1- dong ho; 2- mOi do; 3- trt,Jcki~m;4- tay quay.
D
D
J
2f
Hinh 16.47. Ki~mtra khoang each tam va dQ khongsong song theo phuong dUng
cua duang tam hai 16 hQp.1- chi tiet; 2- tr~c tam; 3- d5ng h5.
Ngoai ra de kiem tra dq dongtam con co the dung do ga ehuyendung. Tren hlnh 16.46 trlnh bayeach kiem tra dq dong tam eua ba16tren ba vach kh:ie nhau eua hqp.Dong ho 1 lien h~ vai miii do 2nha h~ thong tay don. Tr~e 3 euad~ng e~ duqe Hip vao hail6 phiangoai th6ng qua b~e. trung gian.Khi quay tay quay 4 lam eho tr~e 3 eiing quay va do do miii do 2 quay theo.Miii do 21u6n ap sat vao mat 16b giua nen co the dqe duqe dql~eh tam eua 16bgiua so vai hai 16hai ben.
De kiem tra dq dongtam 16h9P con co the dungphuong phap quang hqe vacae phuong phap kh:ie nua.
Kholmg each tam va dqsong song giua cae 16 duqexae djnh biing thuae capho~e dong ho so th6ng quahai tr~e tam Hip vao hai 16hQp. Dq kh6ng song songtheo phuong dUng duqedanh gia nha s6 chi euadong ho tai hai vi tri I va II(hlnh 16.47).
De co the kiem tra dq kh6ng song eua hai 16hqp theo cii hai phuong dUngva ngang ph3i co do ga ehuyen dung. Sa do kiem tra nhu v~y the hi~n tren hlnh16.48. Up hai tr~e kiem 4 va 5 vao hai 16 hQp can kiem tra vai hai b~e di~uehinh de kh6ng co khe hb. Up tay treo 3 co mang dong ho 1 va 2 vao tr~e 5.Quay tay treo co mang cae dong ho sao eho mili ty eua dong ho tiep xlie vaimat true 4, di~u ehinh eho eac dong ho v~ vj tri O.
Thao tay treova dem Hipvao d:iu d6i di~n eua t~e 5. Tien hanh do nhu
536 Chuang 16: Quy trinh dIng ngh~ che't'):ocae ...
Ar
B
Hinh 16.48. Sd do kiim tra dQ song song va khoang each tam hai h)-theo hai phU'dngdUng va ngang d6ng IMi.
1- dong ho do phllong dClng;2- dong ho do phllong ngang; 3- tay treo dong ho; 4. 5- trye tam.
Hinh 16.49. Sel d6 kiiim Ira khoimg each.va d9 song song \(( tam Ie, den m~1h9P.
Hinh 16.50. Sel d6 kiiim Ira d9 khong vuonggee gifta tam 16 va m,t dau 101- true tam; 2- dong ho; 3- ke g~.
tren vao dau ben kia cita tn~c4. S6 chi cita cae d6ng h6 t'!oivi trf nay xae dinh d<;Jkhong song song theo phuang tuang Ung~6'icae d6ng h6. ,
Kliming each tu tllm cae 16t6'iM mij.tmij.tph~ng chuan va d<;Jsong songgifra chung duqc xac djnh nha d6ng h6 hoij.cthu6'c dUng thong qua tn~c tllm Hipvao cae 16 (hlnh 16.49). Dqc theo s6 chi cita dl,mgCl,l nay xac dinh ra khoimg
CONGNG~ CHETAO MAy 537
cach gifra mat ph~ng va Him16.Hi~u so chi cila d~ng cu tai hai vj trf do &haiphfa cila chi tiet xac djnh d<?khong song song cila til.m16va m~t ph~ng chuiin.
D<?vuong goc gifra til.m16va m~t dau 16duqc xac dinh bilng d6ng h6 ho~ccalip chuyen dung (hlnh 16.50). Up d6ng h6 2 sao cho gia cila no om vao tr~ctil.m1 va mfii tYcila d6ng h6 ty vao m~t dau 16.Dau kia cila trllc til.mty vao kega 3. Quay tr~c til.mdi 360". D<?chenh cila so chi d6ng h6 sau m<?tvang quaythe hi~n d<?khong vuong goc.
a)
Hinh 16.51. Kiiim Ira de;.vuong g6e eua hai 16 Iren he;.p.a- dung d6ng he so; b- dung calip chuyem dung.
D<?vuong goc cila hai 16tren hai vach h<?Pduqc kiem tra nhu hlnh 16.51.Thl,lchi~n Hiphai tr~c kiem vao hai 16dn kiem tra. Tren dau m<?ttrong hai
tr~c kiem mang d6ng h6 so sao cho mfii ty cila d6ng h6 ty vao trllc kiem kia(hlnhI6.51a). Quay trllc kiem mang d6ng h6 de do duqc t;:tihai vj trf I va 2. D<?chenh cila d6ng h6 t;:tihai vi)rf xac dinh d<?khong vuong goc. Cling co the thl,lChi~n nhu hlnh 16.51b. Khi do dau truc kiem thu hai co !ret cau nhu m<?tcalip.Cho ap sat dau calip vao trllc til.mthu nhat. Neu hai trllc khong vuong goc se cokhe h& ~, va ~2' luqng nay duqc xac dinh nha be day cae la can. D<?khOngvuong goc chfnh la hi~u eila ~, va ~2'
16.2.5.6. Vi dl,l ue quy trinh djng ngh~ ehe'tr;tomgt IO(1i hgpThl,lc hi~n thiet ke qua tdnh cong ngh~ ehe t;:tovo h<?pgiam toe tu hai
nira thil.n va nAp h<?p(hlnh 16.52). V~t 1i~uvo h<?pgiam toe bilng gang xamGX 15-32, phoi due eap ehfnh xae II, san xuat hang lo;:tt.
Yo h<?pgiam toe bao g6m hai nira: nira du6i (tMn) nhu hlnh 16.52a va nAp
538 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che' t~o cae ...
hop (hinh 16.52b), cho nen deche ti!0 n6 dn phai thiet Ii!-pba qua tdnh congngh(\ gia cong cat g9t:
- Gia cong than h(>p(nua duoi) de hip voi niip h(>p.- Gia cong niip hop (nua tren) de liip voi than hop.- Gia cong toan b(>vo h(>pgiam t6c a tri!ng thai dii hip hai nua voi nhau.
a)900 37S
70 70
- - - ------
h)
900
Hinh 16.52. Vo h9P giam toe.a- nLtavo dl10i (than); b. nLtavo Iren (n~p).
Phan tich ban ve chi tiet cho th:iy day la l0i!i chi tiet c6 kich thuoc va tmngluqng 160, d(>chinh xac gia cong cua cae 16 chinhdi!t c:ip 7, d(>chinh xaekhoang cach giua tam cac 16chinh la:tO, I, d(>nhiln b6ng he mat cac mi!-tliipghep di!t c:ip7.
Qua tdnh cong ngh(\ gia cong vo h(>pgiam t6c bao g6m cae nguyen congco ban theo bang 16.I.
CONG NGJ-lli CHB T",0 MAy
Bang 16.1. Qua trinh e6ng ngh~ gia e6ng vo hQp giam toe.
539
Thaw NQidung cong vi~cella nguyen cong
1 Gia c6ng m~Hph~ng day lam chuElnella than h9P (vo duoi).
2 Khoan va doa hai 10 chuEln vuong goe voi m~t day ella nLta vo dual.
3 Gia cong tho m~t lap fap va m~Udau cae 10chfnh ella vo dvbL
4 Gia c6ng tinh m~t lap n3pva m;;itdau CaG 10chfnh ella nlJa vo duaL
5 Gia cong cae 10tren m;;it ph~ng lap rap tren nlJa vo dUdL
6 Gia cong tho m;;it phimg lap rap ella nap h9P (nLla vo tren).
7 Gia cong cae 10trem mlilt philng day ella nLta vo dual.
8 Lap fap hai nva vo va gia cong 10con de lap voi chet con d[nh v[.
9 Doa tho va tinh 10Cd ban ella h9P giam toe d trc;mgthai lap.
10 Gia cong I~im~1tdau 16Glla h9Pgiam toe a tr~ng thai lap.
16.3. CONG NGH~ CH,ETAO cAc CHI TIET DANG TR"IJC
16.3.1. D~c diem va philn IOl).ichi tiet dl).ng trllc
Cac chi tiet d~ng trllc la lo~i chi tiet duqc dung rat phil bien trang nganhche t~omay. Chung co be mi!-tcabi'm pMi gia cong la mat tron xoay ngoai. Mi!-tnay thuang dung lam mi!-tHipghep vai cac chi tiet khac. Cac chi tiet tn~cco ketcau khac nhau. Tuy theo ket cau rna co th€ phan chia cac chi tiet d~ng tr\lc ram<Jts6 nhom khac nhau nhu sau (hlnh 16.53):
- Truc tran (hlnh 16.53a) la loai truc tn~nsu6t chieu dili L chi co mot kfch, . . .thuac duang kinh d, khi L <41a truc tran ngrm; L = 4 + lOla truc tran thuang;d . d .
L > 10 la truc tran dili.d .
- Trllc bac (hlnh 16.53b, c, d, e, f) lil lo~i tr\lc rna lren su6t chieu dili L cuatrllc co mot s6 kfch thuac duang kinh d khac nhau. Tren tn~c b~c co tMean coranh then hoi!-cthen hoa, ren, rang.
- Tr\lc ding (hlnh 16.53h) la lo~i trllc co 16r6ng dqc tam trllc.
540 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ cht t<).ocac ...
£-.-3 B~-.~a) d)ll3;9~t--.BBa
. Hf-.fi1D. . . . f)
c) ~+fl-1)
~$v/~~.- e-.__ .__ .. - -
h)
t)
Hinh 16.53. M91so chi li"l d~ng Ir~c Irang kel Ca" cd khi.
- Trl!Crang (hlnh 16.53g) Iii lo<).itn,lc tn~ndo co Mnh rang lien truc.
- Trl!CI~ch tam (hlnh 16.53i) Iii lo<).itrl!c tren do co nhfrng cil trl!c khongdmg niim tren mqt dUOngtam nhu trl!c khuyu.
- Tn,tc phoi hqp Iii lo<).itrl!c tren do co ket diu cac lo<).ib6 m~t khac nhaunhu trl!c cam, trl!c ren, trl!c then hoa, v;v...
Nhln chung thl da so trl!c co tiet di~n cac yeu to b6 m~t pMi gia cong viikhong gia cong Iii khac nhau nhu trl!, con, riinh, ren, rang, then hoa, v.v...
Tat cii cac chi tiet d<).ngtrl!c cling duqc phan chia ra ti:rnhom den kieu nhutrang h~ thong philn lo<).idii duqc trlnh My nhu sa d6 tren hlnh 16.1. Nhom trl!cb~c chiem nhi6u nhat vii phil bien,nhat. Sa d6 philn lo<).itrl!c duqc the hi~n trenhlnh 16.54.
Ngoili ra, d,!a vilo co kfch thuac mil ngum ta con philn chia thilnh:
- Trl!Cnho: chi6u dili den 150.;. 200 mm
- Trl!Ctrung blnh: chi6u dili den 1000 mm. - Trl!c Ian: chi6u dili tren 1000 mm.
Dbi khi trang nhom trl!C trung blnh I<).iduqc chi a ra hai nhom: dili den500 mm vii dili ti:r500 .;. 1000 mm.
Ul.j:>.
~IB
IzI~C).~n~H ~
.2
-i-
..,.>0E::>,
~
1><:J'
~ 0.2 3~ -i r-g' .~ I.g'" _.
~.2o
-(5;o:rIi>3
~.2os:•••o
Co m~Ubich va slf phan b6 cae b~c thea mqt phiakh6ng co then va rang
Kh6ng co mlilt bich va 51! pMn b6'cac b~c thea m9t phiakh6ng co then va ra.ng
Tn,JCco SI! ~'han be cac b~c thea hai phiakhong co then va ra.ng C).
6i>-1Trt,lc then hoa
3.20.0'00g. o..c
Trt,Jc bimh ra.ng 0
Tl\lc hon h9P
2S z•••• :rc o.3n
Trt,lc han hqp 0:J
I Tn,JC bimh rang
,'.Trvc then hoa o~--1
or. .~Tryc voi 51! pM.n be cae bc;.cthea hai phia, 3"o.:r
.0 o.kh6ng co then hoa va rang o :J
-'".~ 8-Kh6ng m~t bich voi SI! phan be cac b~c thea mqt phia
kh6ng co then, rang
Co m~t bich vai 51! phan b6 cae bc;.c theamqt phfakh6ng co then hoa, rang
;E:J:J'~en
~'"0.
8t"go•••:J0-"!.or.cn~:J:J"O.3lS:.:J~""c
542 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che t~o cac ....
16.3.2. Nhiiltg yeD caD ky thD~t chu yeD khi che t~o chi tiet d~ngtrlJc
Do tin c(iy, do Mn lau va dieu ki(\n lam vi(\c cua truc dU(Jc xac djnh bainhung yeu du sau d6i vai d(l chlnh xac gia cong tn~c:
1) Cae c6 trllC de Hlp 6 Ian duqc gia cong d(l chlnh xae cap 7, d(l nhan b6ngM mi1-tdl.lt cap 7, cilp 8 (Roo= 0,8 flm), do con va 0 van Mng 0,25 -7- 0,5 dung saiduoog kinh. .
2) Cac c6 truc de Hip 6 truqt hay Hip bl.lc duqc gia cong chinh xac cap 8,9 va d(l nhan b6ng M mat cap 6, 7 (R, = 2,5 -7- I ,25flm). Do con, ovan bang0,25 -7- 0,5 dung sai duoog klnh. D(l dao cua cac c6 truc Hip ghep khong qua0,01 -7- 0,03 mm.
3) Then hoa cO'tM cO'dl.lng than khai, chfr nhat hoi1-ctam giac. Be mi1-tdjnh. tam a then hoa dang than khai la mi1-tben, a then chfr nh(it lii.mi1-tben va duoogkinh ngoai. Be mi1-tdinh tam cila philn then hoa duqe gia cong dat cap chinh xac8 -7- 10 va d(l nhan b6ng be mi1-tcap 4 -7- 7.
4) Be mi1-tHip ghep vai 61an tTOng16a tr1)c r6ng hoac a tr1)c c616 tam d<)ctrlJc duqc gia cong dl.lt chinh xae cap 7; 8, d(l nhan b6ng M mi1-tdl.lt dp 6; 7.
5) Sai I(\ch c6 tr1)cHip ghep 61an va cae duoog kinh de djnh tam cua M mi1-tthen hoa d6i vai nhau cho phep tTOng giai hl.lri0,04 -7- 0,05 mm.
6) Sai I(\ch cua cac c6 true vai tam ehung 9ua true cho phep tTOnggiai han0,05 -7- 0, I mm.
7) Sai I(\ch tuang quan cila cac e6 tr1)e lam vi(\c va kh6ng lam vi(\c chophep tTOng giai hl.ln 0, I -7- 0,2 mm.
8) Be mat khong lam vi(\c cua tr1)cduqe gia eong chinh xac cap 7, do nhanbOng M mi1-tcap 4 -7- 6.
9) Ranh then duqc gia cong theo chieu r(lng chinh xac dp 3, do nhanb6ng M mi1-tcap 4 -7- 6.
10) Be mi1-tren duqc gia cong chinh xae cap 7 ; 8 d6i vai ren.
11) DQ khong song song cila eac ranh then hoi1-cthen hoa vai duoog tamtr1)c nha han 0,01 mm/ IOOmm chieu dai.
12) Dung sai chieu dai eua cac c6 tr1)c tTOng khoi'mg 0,05 -7- 0,2 mm.
13) Yeu cau ve dQ eU'ng, dQ tham toi M mi1-ttuy timg truoog hqp va dieuki(\n rna eho s6li(\u c1) the.
Ngoai ra d6i vai mQt s6 true lam vi(\c vai t6e dQ cao con cO'yeu cau ve canMng tlnh hoi1-cdQng.
CONGNG~ CHI':TAO MAy 543
16.3.3. Tinh cong ngh~ trong ket cau doi vm chi tiet d:;mg tr~c
De dam bao thu~n ti~n eho vi~e gia e6ng tr~e, tit d6 t<;10dieu ki~n tangnang suat va h<:J.gia thilnh san pham, ngay tit khi thiet ke chi tiet dang true dnphai chl1 y den cae van de sau day:
I) De djnh vj ehieu tr~e cae chi tiet Hipv6i tr~e, a true dn thay the vai gabang ranh yang de Hipyang gang. Lam nhu v~y se giam duqe tieu tan v~t li~uva khai Iuqng gia eong CO sau nay.
2) Vi~e h<:J.duang kinh eua cae b~e a tr~e b~e eiin phai it nhat. Lam nhuv~y se giam b6t khoi luqng gia e6ng co, giam sl! tieu hao v~t li~u va don gianduqe vi~e dieu ehinh eua may gia eong bang nhieu dao. Neu la tr~e bae thl e6the duang kinh tang diin ve m9t phfa ho~e duang kinh giam diin ve hai phfa diiutr~e.
3) cae be m(it tr~e dn mai ho(ie e6 ren dn phai e6 ranh de thoat d~ng e~e6 ehieu sau 0,5 mm va r9ng 2 -;-5 mm. Chieu r9ng ranh duqe eh,;mph~ thugevao duang kinh tr~.
4) Chieu dai cae b~e eua tr~e b~e dn phai la nhu nhau ho(ie bi.Jiso euanhau va duqe sap xep theo sl! tang hay giam theo kfch thu6e duong kinh eua n6.
Ket eau nhu v~y cua tr~e se bao dam gia eong d6ng thoi tren may nhieudao Mu nhu tat cii cae be m(it va nhu v~y thoi gian gia e6ng se la toi thieu.
5) Tinh M so an toan vita phai de duang kfnh tr~c c6 kich thu6c phu hqprna viin dam biio du ben v6i chuc nang lam vi~c cua n6.
6) Nghien CUu kha nang thay ranh then kin bang ranh then haMnang caoduqc nang suat gia congo
Ngoai ra con dn quan tam den vi~c thay the tr\lc b~e bang tr~e tron neudieu ki~n eho phep, VI vi~c ehe t<:J.otr~c tron de;dang hon so v6i che t<:J.otr\lcb~c.
16.3.4. V~t Ii~u va phoi dung M che t~o cae chi tiet d~ng tr~c
Vat li~u dung M che t<:J.ocac chi tiet d<:J.ngtr\lc co biin tit thep eaebon keteau nhu d.c IO<:J.iC35; C40; C45 cho cac IO<:J.itr\lc thong thuang; thep hqp kimket cau nhu thep cr6m, crom-niken v6i cac mac 18CrMnTi; 40Cr; 45Mn2;50Mn; v.v... cho cac tr\lc chju tai tn;mg 16n. Hi~n nay a mi.Jtso tr~c cua maycan, t~c khuyu da dung v~t li~u la gang ren peclit, gang du c6 do ben cao.
544 ChuClng16: Quy trinh clIng ngh~ ehe'ti).ocae ...
Tr~c duqc gia cong nhi~t den d<JCll'ngHB = 230 -;-260. Trong m<Jts6tru<mghqp de tang d<Jben moi cho be mi!-tlam vi~c cua tr~c, no duqc xementithoa vai chieu sau 0,7 -i- 1,2 mm, dU<1Ctoi va ram d~t d<JCll'ng55 -;-60 HRC hoi!-c.toi be mi!-td~t d<JCll'ng48 -;-55 HRC.
Vi~c ch(;mphoi de che' t~o cac chi tie't d~ng tr~c ph~ thu<Jcvao hlnh d~ngke't cau va san luqng can gia cong hang nam.
Tuy thu<Jcvao d~ng san x!Jat, ke't cau, kich thuac tr~c va chat luqng cuaphoi nguai ta co the ap d~ng phoi can vai tie'tdi~n day du hay 6ng, co the ch(;mphoi ren, di!-pva ngay ca phoi duc. Trong m<Jts6 tru<mghqp tr~c duqc lam tlrcac phan ghep W.
De bao dam chat luqng cua phoi d6i vai t~c banh rang thu<mg sir d~ngphoi ren hoi!-cd~p VI vai phuang phap nay bao dam d<Jben C<1hqc cua vanhrang cao han cac phuang phap khac. Cac tr~c tran thu<mgduqc che' t~o tlr thepcan ngu<Ji.Tr~c co du<mgkinh thay d6i kh6ng 100duqc che' t~o tlr phuang phapcan nong.
Trong dieu ki~n san xuat hang lo~t d6i vai t~c b~c thl phoi thu<mg Ia phoid~p hoi!-cren (hlnh 16.55a, b). Phoi ren duqc ren tl! do tren may bua. Phoi d~pduqc d~p trong khuonli\p tren may bua hoi!-cmay ep. Phoi co dau bich (hlnh16.55c) duqc che' t'.t0 tren may ren ngang.
"I'I I,
Hinh 16.55. Phac ho~mqt so phoi doi voi chi tiet d~ngtrl:lC.
C6NG NGHt CHi'iT~o MAy 545
Trong dieu ki~n slm xuath1mg 10(lt va hang kh6iphuangphap kinh te che t(lo phoi trlic bi).cla phuang phap can ngang (hlnh16.55d).
f
-v '"' • •• :=-t380v---I~I ..
Ph6i cua trlic cling co khinhi).n dU<;lcbrmg phuang phapchon di~n (hlnh 16.55e), v6iphuang phap nay giam dU<;lctieuhao kim 10(li va nhi).n dU<;lcphoigan v6'i bien d(lng cua chi tiet.Tren hlnh 16.56 chi ra SCi do lamvi~c cua phuang phap chon di~n. Hinh 16.56. Seldo him vi~c cu. may chon di~n.PhOi 2 dU<;Ickl;P gifia hai cai tiep 1. tiep xuc m~td~u;2. pM;; 3. tiep xue hLlClng kinh.
xuc m:).tdli.u 1 va tiep xuc huangkfnh 3. NguO'i ta d6t nong phli.ncli.nchon cua ph6i Mng cach cho dong di~nxoay chieu di qua. Ll)'cP, ep ph6i vao cai tiep xuc m:).tdli.u.Ll)'cP, bao dam epphoi vao tiep xuc huang kfnh. De nhi).ndU<;lCph6i co hlnh d(lhg chfnh xac yeucli.uthl cai tiep xuc chfnh la khuon co kfch thu6'c yeu cau.
16.3.5.Quy trinh cong ngh~che t~o cac chi tiet d~ng tr"c
16.3.5.1. Chudn dinh vi khi gia djng chi tiet dr;mgtrlfcD6i v6i cae chi tiet d(lng trlic 'yeu cllu ve d/?dong tam gifia cac cd tf\!Cla rat
quan tn:mg. De dam bao dieu nay cling nhu yeu cllu d/?chfnh xac tuang quangifia tam trlic va cac be m:).tkhac, ch9n chulln de gia c6ng trlic co cac phuangphap nhu tren hlnh 16.57. . .
I) Chulln th6ng nhat khi gia cong cac chi tiet d(lng tf\!Cla hai 16tam c6n ahai dli.utf\!C(hlnhI6.58a). Dung hai 16 tam con.lam chulln co the hoan thanhvi~c gia c6ng tho va tinh hau het cac be m:).tcua tf\!c nhu m:).tngoai, m:).tren,m:).t rang, ranh then, the)]' hoa, v.v... De thl)'Chi~n dU<;lcphuang phap dungchulln nay phai dung hai mfii tam ga vao hai 16tam. So do dinh vi trlic biing hai16 tam ga tren hai mfii the hi~n tren hlnh 16.58~
Co the dung mfii tam thuOng nhu hlnh 16.58a, d6i v6i tf\!Cr6ng dung mfii'tam co khfa nha!TI'nhu hlnh 16.58b. Khi dung hai 16 tam dinh vi tren hai mfii
35. CNCT
546 Chuang 16:Quy lrinh cong ngh~ ch€ l,!-ocae ...
e) -1-. ...r! \\t.
Hinh 16.57. Cae phltClng phap chgn chuiin khi gia cong chi tie't tryc.
a- bang hai 10 tam a hai dau trl,Jc; b- bang hai 10 tam va m~tdau trl,lc;
c- m~!tngoai va 10 tam; d- m~tngoai va luynet dB;e- m~t ngoai lren kh6i V.
0)
Hihh 16.58. SCIdo dinh vi tryc b~ng hai 16 lam galr.n hai mui lam.
a- hai mOi tam thl1ang; b- hai mOi lam khfa nham;
1- mGi lam; 2- chi tie'!.
tam de gia c6ng m~t ngo11is15kh6ng co sai s6 chuAn cho kfch thuac duang kinhcac c6 tllo'c vlluc do chuAn djnh vj trung vai chuAn do luang (chuAn do chinh 111tam quay). Nhung khi do S15co sai s6 chuAn theo huang trl)c, lmh huang den di?chinh xac kfch thuac chieu d11icae b~c trl)c khi gia c6ng chieu d11icae b~c trl)c
CONG NGHt cHtf TAO MAy 547
theo phuong phap dieu chinh san dao d;;ttkfch thu6c neu mili tarn ben trai Iiimili tarn CUng(hlnh 16.59),
Nguyen nhan cua sai so theo chieu tr~c Iiido qua trlnh che t;;tohai 16tarn (y
nguyen cong tTU(Jcco sai so ve chieu sau cua 16tarn. d nguyen cong dang thlIchi~n nily mili dao duqc dieu chinh each mili tarn ben trai me?tkich thu6c kh6ngd6i (C = const). Do 16tarn co sai so theo chieu sau nen diin den kfch thu6c ti:rmili dao den mi;ltdau ben trai cua t~c (kfch thu6c b cua me?tbi;lctr~c) se thayd6i tuy theo de?sau, nang cua 16tarn.
C=conSfA=consf
b a
Hinh 16.59. So do gia cong trl;Jc khi 9atren hai mui tam cUng theo phuong
phap dieu chinh sHn dao.
C.consl
Hinh 16.60. Sa do tinh sai so chuAn thep chieutrvc khi djnh vj tren hai mui tam cU'ng.
Co the tinh duqc sai so chuAn theo chieu tr~c, E,b sai so nilydiin den sai sokich thu6c b cua me?tbi;lctr~c (hlnh 16.60). Khi phoi co 16 tarn sau nha't se coDAm"ti:rdo co kfch thu6c b2 viikhi phoi col6 tarn nang nhilt se co DAmi"ti:rdo cokfch thu6c b
"D -D 8-Ab-b-b- Amax Amin _A_Ech -_ Ll - 2 I -
2tga . 2tga
Trang do: 8A-dung sai duang kinh philn can cua 16tarn.a- nua goc dinh can cua 16tarn.
Sai so chuAn theo chi6u tr~c anh hUOngden dung sai kfch thu6c can darnbao theo chi6u tr~c do Iii cae kfch thu6c chi6u dili cae bi;lctr~c mil chuAn do,luang Iiimi;ltdau tr~c.
548 Chuang 16: Quy trinh dIng ngh~ che' t~o cac ...
ab
C:: consl A::consf
1
3
each djnh vj nhu tren hoan toanphu hqp vm phuang phap ch,?nchullnia hai 16tam ahai dilu t!"\lcvam<)tmi;it Hinh 16.61. Sd .do gia cong trl}c khi ga tnindau lr\lc. Do co ket diu nay rna kfch miii tam luy dCingIheo phltdng phap dieu!huac b chi6u dai m<)tbi!c lr\lc kh6ng chlnh siln dao.co sai so chulln (hay Sob = 0). 1- miii lam; 2-16 xo; 3- than mOltam.
Trong qua tnnh gia c6ng mili tam sau co the co djnh hoi;icquay cung vmchI tiet. Khi so vong quay nh6 mili tam sau co the co djnh, khi so vong quay cilachi tiet n >500 vong/phut vi~c cho dau rna de b6i tran 16tam co kho khan, d6gay bien d,.lUg16tam va d6 chay mili tam, trong truang hqp do dung mili tamquay cung chi tiet.
Khi djnh vj bfuJghai 16 tam tren hai mili tam, doi vm nhiIng nguyen c6ngdn co chuyen d<)ngquay tron cila chi tiet phai dung toc k«p chi;itt!"\lcva truy6nm6men quay cho tr\lc. Trong thl!c te t6n t~i hai lo~i toc dau th&ngva dau cong,!Uy theo di6u ki~n rna ch,?n cho thfch hqp ..Vai nhiIng tr\lc dai phai truy6nm6men quay til giii'a tr\lc hoi;ictil d. hai dau tr\lc.
Khi gia c6ng nhiIng tr\lc dai co ty I~Lid 2: 10 -;-12 ngoai vi~c djnh vi nhu!fen phai co bi~n phap tang cUng viIng cho chi tiet biing cach dung luynet (khiti~n, mai) hoi;icvau ty ph\l (khi phay, khoan) da them vao chi tiet.
.2) Chuan de gia c6ng la mi!t ngoai phoihqp vai 16tam (hlnh 16.57c). Khido tf\lCduqc ci!Pvao mam ci;iphoi!c 6ng k«p am<)tdau va a dau kia 16tam tr\lcduqc ga tren mili tam. each djnh vj nhu vi!y de thl!Chi~n gia c6ng mi;itngoaicila bi;ictf\lc khac, gia c6ng mi!t ren, mi!t rang, ranh then, then hoa, v.v...
3) Chuan gia c6ng lr\lc duqc ch,?n la mi!t ngoai cila tf\lc (hlnh 16.57d, e).Khi do tf\lCduqc ci!p tren mam ci!Pba cMu, b6n chau, 6ng ci!P,mam ci!PtI!k«pho~c di!t !fen kh6i V (hlnh 16.57 e), truang hqp vai tr\lc dai co the m<)tdau ci!P!fen mam ci!P tl! djnh tam, con dau kia cho da vao luynet (hlnh 16.57d). Cach
De khiic ph\lC sai so nay dungchot ty vao mi;itdilu tr\lc va mili tam!Uyd<)ng(mili tam co 10 xo dlly d,?ctruc). Sa do dinh vi truc tren mili. .. .tam tuy d<)ng duqc trlnh bay trenhlnh 16.61.
C6NG NGHi;\ CHE TAO MAy 549
djnh vi nhtr v~y de thl!e hi~n gia ebng m~t ngoaiella b~e trlle khae, cae ranhthen, then hoa, m~t ren, mi;[trang va 16lam vm dtrimg Himtrlle m<>tgoe nao do.
4) D6i vai cae trlle r6ng, khi gia ebng tinh mi;[tngoai chi tiet dtrqe djnh vibiing mi;[ttrang eila 16da gia ebng de dam bao d<>dong tam gifra mi;[ttrong vami;[tngoai.
Tren Cl1 sa ~ua vi~e ehQn ehuiln dinh vj eho cae chi tiet dl!-ngtflle nhtr trencl!n co bi~n phap ebng ngh~ va thu tl! gia ebng cae be mi;[teua trlle eho thichhqp vai ket cilu ella tUng IOl!-itrlle.
16.3.5.2. Trinh t,!cac nguyen cong de'gia cong cac b€ mijt chi tief df;Lngtrl,lc
Vi~e I~p trlnh ttr gia ebng cae be mi;[tva ehQn thiet bj de gia ebng chi tietdl!-ngtflle phil thube vao cae yeu t6 Cl1 ban nhtr hlnh dang, kfch thtrac, d<>eUngviing, d<>ehfnh xae yeu cl!u eung nhtr san Itrqng hang nam. eM tao cae chi tietdl!-ngtrue co the ehia ra cae giai dOl!-nehfnh sau day:
I) Gia ebng tl!-oehuiln.D6i vm tat c:i cae loai pMi trlle thl hau nhtr Mu phai khoa hai m~t dau va
khoan hai 16 tam a hai dau trlle. Vai IOl!-itflle dai phai dO'vao luynet khi giaebng thl con cl!n co them nguyen'ebng gia ebng e6 dO'.
Rieng vai IOl!-itrlle til phbi thanh thl tmae khi khoa dau va khoan 16 tamcan d.t dill pMi theo kfch thtrae ehieu dai hoi;[etheo b<>is6 ehieu dai tflle.
2) Gia ebng co trtrae nhi~t luy~n.TfIle phai trai qua cae nguyen ebng ehinh nhtr sau:
- Ti~n th6 va ban tinh cae m~t trll ngoai. Thtrimg dung hai Ian ga de giae6ng c:i hai dau trlle. .
- Ti~n tinh cae mi;[ttrll ngoai. Thtrimg dung hai Ian ga de gia e6ng dtrqe c:ihai dau trlle. Neu la trlle r6ng thl sau khi ti~n th6 va ban tinh m~t ngoai, phaithl!e hi~n khoan va doa 16roi mai dung 16djnh vi de gia e6ng tinh mi;[tngoaL
- Mai th6 m<>ts6 c6 !Tilede dO'chi tiet khi phay (neu dn).- NAn thAng ap dllng eho tflle co ~ < 100 va LId> 10.- Gia e6ng cae m~t djnh hlnh tren trlle nhtr ranh then, ranh eh6t, mi;[trang,
. banh rang v.v...
- Gia e6ng cae 16vu6ng goe hoi;[elam thanh m<>tgo~ey6i-dtrimgtam trlle,o , mi;[tco ren va cae mi;[tkh6ng quan trQng kMe. ,00
550 Chuelng 16: Quy trinh dIng ngh~ che't,!-o cac ...
3) Nhi~t luy~n.4) Niin thiing va slra sau nhi~t luy~n de khiic ph~c bien d~ng.5) Gia c6ng tinh sau nhi~t luy~n.- Mai th6 va tinh cac cb tr~c.- Mai th6 va tinh cae m(it djnh hlnh (neu co).- Niin thftng va slra (neu cAn).- Danh bong cac M mat.6) Tbng kiem tra.
16.3.6. Bi~n phap thl!c hi~n cac nguyen cong chinh
16.3.6.1. Khoa mift <tdu va khoan hai 16 tamKhoa hai m(it dAutr~c va khoan hai 16 tam a hai diiu truc la nqi dung Cel
biin cua vi~c gia c6ng t~o chulln cho vi~c gia c6ng chi tiet d~ng truc. Hai 16HImthuang duqc ch<;>nlam chulln tinh thong nhilt trang qua trlnh gia c6ng tr~c. Degia c6ng duqc hai 16 tam thl thuang tmac do phiii khoa hai m(it dAu tr~c. Vi~ckhoa hai m(it dAuva khoan hai 16 tam co the th!!,Chi~n theo cac phuang phapsau:
_Trang san xuilt dan chiec va lo~t nho, thuang tien hanh phay hai m(it dAutruc, sau do lily dilu r6i khoan 16 tam theo dilu. Cling co the thuc hi~n ga tr~c lenmam c(ip r6i xen m(it dAu,khoan tam, sau do dbi dAude gia c6ng phia con lai(hlnh 16.62), c6ng vi~c duqc th\lc hi~n tren may ti~n v~n nang th6ng thuang .
. a)b)
Hinh 16.62. Xen m~1d~u va khoan 16 lam Irim may li~n.
a- xen m~t dau b~ng dao ti~n; b- khoan 10 tam b~ng mOltam.
CONGNG~ CHE TAO MAy 551
Hinh 16.63. SCI d6 gia c6ng m~1 d~u Iryc Ir,m may phay ngang.
1- kh6i V dinh vi; 2- me k~p; 3- chi tiel gia congo
4- ch6t tY dinh vi theo chi~u d9C; 5- dao phay.
5
2
4
I
4
3
II
- Tfong s:'mxuilt himg lo~t va hang kh6i, vi~c khoa m;:;.tdau va khoan 16tam tfen chi tiet tn~c duqc thl!c hi~n theo cae each sau day:
+ Phay m;:;.tdiiu truc cii hai phfa tfen may phay c6 tang quay (hlnh 16.18)sau d6 khoan 16 tam tfen may khoan chuyen dung ca hai phfa (hlnh 16.64).
+ Phay m;:;.tdau tfl!C tfenmay phay niimngang va sau d6gia c6ng hai 16tam tfen maychuyen dung.Hinh 16.63 chifa sa db glac6ng m;:;.t dauella trl!c tfenmay phay namngang a d~ngsan xuilt hanglo~t. Sau m6iIan chuylln daot~i vi tff IIlily faduqc m.:)ttfl!c dii.gia c6ng xong ca hai dau, tfl!Ca vi trf I duqc chuylln sang vi trfII dll dt dau thu hai, can a vi trf I ph6i m&iduqc d;:;.tvilOM gia c6ng dau thunhilt.
Tren hlnh 16.64 chi ra sadb cua may gia c6ng 16 tam. chuyen dung cung m.:)t hiekhoan tam til' hai dau. ph6i. T6c .d.:)dt v = 10 """30 m/phut, ch~ydao S = 0,3""" 0,1 mm/vang. C6thll gia c6ng ph6i dubng kfnh den160 mm, dai den 1500 mm. May
c6 killu BC-69, 3202 va A982Mdo Nga san xuilt.
v
ODDHinh 16.64. SCI d6 I~o lh3nh hai 16lam Iren may
khoan 16lam lir hal phla'-.
1- mOitam; 2- phoi; 3- d6 gao
552 . Chuung 16:Quy trinh cong ngh~ che't'!-ocae ...
Hinh 16.65. Sd d6 phay hai m~1d~u va khoan hai Ie. lam d6ng lhOitren may chuyen dung.
1- bim may; 2- kh6i V t\ldjnh tam d~ ga k~p; 3- vat gia e6ng; 4- eh6t ty
djnh vi dge; 5- dac phay; 6- \I tr\le ehinh khcan.
--2
1
-
Thea hai cach tren day viec khaa mat diiu va khaan tam duO'c thuc hien. . . . . .tren hai nguyen cong nen co anh huoog den di?chinh xac vuong goc giua m(itdiiu tn,tc va duoog tam hai Iii tam.
+ Tren mi?tnguyen congdong thai th,!Chi~n phay m(itdiiu va khaan Iiitam b ca haiphia tren maychuyen dung.Cach nay dungtrang san xuifthang la~t Ian vahang kh6i. Sado gia congthea cach nayduqc trinh baytren hlnh 16.65.
Chi tiet gia cong 3 duqc djnh vj va kyp ch(it tren kh6i V W djnh Him 2,chuyen di?ng dqc tn,tc bj kh6ng che bOi ch6t ty 4. Sau khi dinh vj va kyp ch(itxang v~t gia cong, l~i vj tri I cha hai diiu daa tien vaa de phay dong thai hai m(itdiiu tn,tc bang hai daa phay 5 duqc lap tren hai \! tf1!Cchinh phay. Sau do banmay mang phOidjch chuyen den bj tri II tiep thea. T~i day th,!c hi~n khaan haiIii tam til hai phia dong thai bang hai miii khaan tam duqc Hiptien \! tr\!c chinhkhaan 6.
May chuyen dung th,!c hi~n cong vi~c nay co cac kieu MP-71; MP-73;MP-75 dO' Nga sanxuift: La~i may nay co the gia cong phoi co duoog kinh den125 mm dai den 2250 mm.
16.3. 6.2. Ti~nthO va bcin tink m(it trl,t ngoai cua trl,tcCong vi~c ti~n thOva tinh m(it tr\! ngaai duqc th!!,chi~n tren mi?t trong cac
lo~i maynhu may ti~n v~n nang thong thuoog, may ti~n co trang bi ban daachep hlnh thuy I!!,c,may ban W di?ng chep hlnh thuy I!!,c,may ti~n mi?t tr\!cnhi6u daa ha(ic mayti~n nhieu tr\!Cnhi6u daa, v.v... Chqn la~i may naa de giacong phI! thui?c vaa dieu ki~n san xuift va san luqng chi tiet can che t~a.
eONCNcHt eBB TAO MAy 553
Hinh 16.67.err ch~n b~ng vii d~1Irong Ir~c chinh.1- tr~c chinh; 2- bac c6n; 3- vit ch~n; 4- dal 6c c6ng;
5- mom ~p.
h)
5
Hinh 16.66. Ga trvc tre" mam c,p va Slt dl:lng cae chaucijp lam CLrchijn.
a) eLI I" m~t dau cua chau c~p; b) eLI I" m~t bac cua chau
c~p; c) eLI I" bac xan tren chau ~p;
d) sa d6 dinh vi.
Ch<;>nmay de ti<?nth6 va ti<?ntinh tJl,lCphl,lthu9Cvao kich thuac, hinh danghinh h<;>cva slm luqng che t~o hang nam.
Trong san xuilt dan chiec va lo~t nhO vai san luqng hang nam kh6ng Iannguai ta gia c6ng tren may ti<?nv~n nang. Tren lo~i may nay thuang ti<?ncactrl,lc kh6ng c6'ng viing. Thl!c hi<?nbiing cac bi<?npMp nhu sau:
- Ga tren mam c~p degia c6ng nhitng trl,lc a)kh6ng n~ng va ngi\n co tyI~ LID = 1,5. Sa d6 ga trl,lctren mam c~p de ti<?nm~t .ngoai duqc the hi<?n trenhinh 16.66. Mam c~p conhieu lo~i nhu mam c~p tl!djnh Himba chilu; mam c~pb6n chilu, mam c~p hai chilu,mam c~p co truyen d1inthuyIl!c, khi nen, v.v... nhungduqc Slrdl,lngr9ng rai han c:iv1in la mam c~p ba chilu tl!
. djnh tam. Khi ga tren mamc~p co the Slrdl,lng cac chiluc~p lam cit ch~n de kh6ngche b~c tl!do chieu trt,tc.
Truang hqp kh6ng theIqi dl,lng cac chilu c~p lamcit ch~n thi phai thiet ke'thet~o cit ch~n biing vit Hipvao16 c6n tJl,lc chinh nhu hinh16.67. B~c c6n 2 duqc li\pvao 16 c6n moc cua trl,lcchinh. M~t lam vi<?ccua vitch~ 3 duqc xac djnh c6.djnh va chinh xac d<;>ctrl,lcnha dai 6c c6ng 4.
- Ga biing m9t dllu
554 Chuang 16: Quy trinh eong ngh~ ehe' t~o cae ...
trong mam cap va m(\t dau ch6ng tam. Phuoog phap nay thich hap d<!gia c6ngnhiIng tfl,lc n:'!ng va dai kern ctmg viIng, c6 ty I? LID = 5 -;-10. SCId6 djnh vj nhutren the hi?n tren hlnh 16.68.
PhD!a)Sai s6 khi ga tr~c trenmam c:,!pba chau va mN dauch6ng tam bao dam tronggi6'i h~n den 0,1 mm.
Ngnai 111[un C~lP u6 gad:,!! chi tie! gia c6ng bftngm:'!! ngoai, khi chuftn la m:'!ttT~ ngoai tinh, co ,1(\ chfnhxac nh,1t d~nh, neu gia" c6ngIren nh6n1 111UY ti~n, nh6mmay phay co the dung 6ng
k<;(ldan hili de ga d:,!tchi tiet Hlnh 16.68. Sd doll~n Ir~c dal vol mi11d~u Iren mam(hlnh 16.69). c~p va mi11d~u ch6ng lam.
Ong k<;pdan h6i la m(\t a. sO do gia c6ng: b. sO do dinhvi.lo~i cocau tl)' djnh tam, c6 kha nang tl)' djnh t[lm cao hoo mam c:'!p ba chau.
Ong k<;p dim h6i c6 hai lo~i: lo~i keo (hlnh 16.69a) va loai dfty (hlnh 16.69b).Du6'i tac d~ng cua ll)'c keo ho:,!c Il)'c dily Q, 6ng k<;p dan hili. I djch chuyen veben trai ho:,!c phai tao Il)'c k<;p cho chi tiEt gia c6ng 2.
- Ga tr~c tren hai mi1i tam. Trui'mg hap nay de gia c6ng nhiIng tr~lc nang vadai e6 Jy I? LID = 5 -;-10. Khi d6 ph6i duqc ga bftng hai 16 tam a hai dau truc lenmi1i tam tru6'c 2 va mi1i Him sau 4. De truyen chuyen d6ng quay cho tr~c phaidung mam quay I va t6c 3 duqc k<;p ch:,!t v6'i ph6i nho vit 5 (hlnh 16.70).
b)a)
1
Hinh 16.69. Chuiin ga la m~1ngoal cua Ir~c go Iren 6ng k~p dim hoi.a) 6ng k~pdimhoikeo: b) ong k~pdimhoid~y.
1. ong k~p:2. chitift.
CONGNG~ cm TAO MAy 555
0) __ 3Phd; 4
Hinh 16.70. Chu~ngil 13hai 16tam trim hai mui tam.
a) so d6 gia cong; b) so do d!nh V!.1- mam quay; 2- mGi tam trvoc;3- toe k~p;4- mOi tam sau;
5- vit k~p.
aJ
b)
Hinh 16.71. Gia cong trl;lc ga trimhai mfii tam.
a) dung toe d~u eong; b) dung toed~uth{mg.
1- mam quay; 2- mOi tam trlloe;3- toe truyen; 4- mOi lam sau;5- vit k~p; 6- chat tr~ thang.
556 Chuang 16:Quy trinh eong ngh~ ehe't'!-ocae ...
Hinh 16.72. Gia cong trl:Jc dili voi 51! giup da eLla luynet tinh.
a) sO66 gia c6ng; b) sO66 g8 6~t.
1- mam quay; 2- t6c; 3- luyn.t; 4- mOi tam sau.
T6c de truy6n chuyen dQng quay cho phoi co hai IO\li:IO\lidau cong (hlnh'16.7Ia) va IO\lidau th~ng (hlnh 16.7Ib), khi do phai co ch6t 6 dUQ"cHipvaomam quay M g\lt t6c.
Khi gia cong tr~c ga tren hai miii tam va khi tr~c dUQ"cc~p mQtdau va mQtdau ch6ng tam d6i v6i tr~c dai, kern cUng vitng co ty I~LID > 12 de tang cUngvii'ngva ch6ng vong tr~c khi gia cong phiii cho chi ti€t ty ph~ phv them vao cacvtl:uty eua luynet. Sa d6 gia cong vm sl! giup dO'cua luynet tM hi~n tren hlnh. 16.72 va hlnh 16.73. Luynet co hai kieu: kieu tinh (hlnh 16.72) la IO\litrang bjcong ngh~ dO'them vao chi ti€t gia cong, no duac ga c6 djnh tren bang may, khidao ch\lYde dt no dUng yen; kieu dQng (hlnh 16.73) la IO\litrang bj cong ngh~dO'them vao chi ti€t gia cong, no dUQ"cga li6n ban xe dao, khi dao ch\lYde dtno ch\lYtheo.
C6NG NGHE cHt TAO MAY
b)
'-'-n-'
557
'- Hinh 16.73. Gia cong trl;lc dai vdi 51! giup dB eua luynet dqng.a) sa 06 gia c6ng; b) sa 06 bigu dien each gil o~t.1- mam quay; 2- t6c; 3- luynst; 4- mOi lam sau.
Mu6n thl!c hi~n ga truc d6 gia c6ng theo phuong phap nay thi tru6'c khi giac6ng phai gia c6ng cd da luynet d6 t\li chiSty vao v:lu ty cua luynet phai la m~t. tinh nh:1mgiam rna sat giiia m~t cll trl,lcva v:lUtYkhi trl,lCquay.
cac v:lu ty cua luynet duQ'clam biing v~t li~u M mai mon (nhu d6ng thau)M biio dam be m~t chi tiel. gia c6ng kh6ng bi hu hong. Cac v:lu phai duqcthubng xuyen b6i rna.
Neu trl,lcgia c6ng dai thl m!?tditu c~p vao ma.mc~p, con m!?tdllu da biingluynetfinh. Khi do co th6 xen m~tdllu, khoan 16ta.m,gia c6ng 16 (hlnh 16.74).
Vi~c ga d~t theo phuong phap nay r:lt COy nghia trong rna r!?ngkha nangdamay ti~n.
558 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ ch€ t~ocac ...
Hinh 16.74. Xen m~tdau khi trvc dU'qc9a. tren mam c~pva luynet tinh.
De gia c6ng milt trlIcdai kh6ng cling viing trenmay ti~n co the thlIc hi~ntheo trlnh tu sau (hlnh16.75):
TrlIc duqc ga tren haimili Him, sau do ti~n miltd01!-ntrlIc lam c6 dO'1uyne!.
Dua 1uynet finh vao dO'philn c6 trlIc vua ti~n hietru6c va ti~n d01!-ntrlIc ke tuII sau den sat Juynet.
Quay dilu trlIc di 180",milt Iiln nua l1!-iga trlIc lenhai mlii tam va dO' biingluynet finh vao milt philn clladoan tf\lc dii ti~n.
Ti~n not philn trlIc con
Tuy nhien doi v6i trlIc
Hinh 16.75..Trinh II! gia cong Iryc khong c.mg vrtng gatrim hai mui tam va co sl! giup dB ella luynet tinh.
a) ti~n'phan c6 tn,lC dB luynet; b) ti$n dau thCtnhat;cj ga I~i phDi;d) ti$n n6t d~u thit haL
C6NGNG~ CHETAOMAy 559
J
3
co du<mg kinh nh6.hon 200 mm de kh6ngphiii gia c6ng cd doluynet, d6i khi dungong dieu chinhchuyen dung (hlnh16.76). Gng duqc k«plen cd trllC I kh6nggia c6ng nha sau vit 3,va m(it ngoai phan cdelm ong 2 duqc ty vaocac vilu ty cua luynet, HInh 16.76. 6ng dleu chlnh dii dinh vi phoi vila luynet.m~t eua 6ng 2 duQ'c 1- chi tiet gia cong; 2- co ella 6ng d~ tyvao luynet;
gia c6ng chinh xac. 3- vlt dleu chlnh.
De Wmcua ong trung v6i tam chi tiet gia c6ng phiii dieu chinh cae vit dau chlm3. Sau khi dung d6ng h6 de ki~m tra d(>dilOcua m(it ngoai bi!c ong dieu chinh,thl!c hi~n dua vilu cua luynet cho tiep xuc cd dobi!c ong (hlnh 16.77).
Hinh 16.77. Gia cong tr~c dill veli sitd~ng b~c ong del dieu chlnh.1- 6ng eMu chlnh; 2- luynst
Khi ap dllng phuong phap gia c6ng tren hai mlii liim nguai ta ga trllc trencac mlii tam khac nhau ve ket cilu va vat li~u. Khi gia c6ng tinh v6i toc d(>dt
560 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ ehe't~ocae ...
Hinh 16.78. Gil phoi tren hai mUi tam ngllQc.
a) m~t chu~n d€ g8 18m~t cOn
b) m~tchu~ng8 la d9 vat C'itnh~- mOi tam l:I trl1Ctc;2- mOi tam l,l sau.
2
2
+
+
100 va vO'itiii tn;mgkh6ng dang k~d.n dung mui Him biing hqp kimcnug BK6, khi gia c6ng tinh vO'it6c di) trung blnh va tai tn;mgtrung blnh thi dung hqp kim cUngmae T5KIO, khi gia c6ng tMdung t6e di) eftt kh6ng 100 nhungtai tr<:mgdang k~ thl dung maeBK8. Khi gia c6ng chi tiet v6'i t6cdi) 100 (v >75 m/ph) thl phili apdling mui tam sau la mui tamquay.
Cac trlic co duang kfnh~ :S 20 mm khi ga d~t de gia c6ngco th~ dung miii tam nguqc(hlnhI6.78). Khi do dau ph6iduqc ti~n e6n truO'cphu hqp vO'iIiicila hai mui tam.
Gia c6ng trlic tren may ti~n thuang duqc thlfc hi~n trong hai giai do~n, dautien la gia c6ng th6, sau do la gia c6ng tinh. Khi san luqng kh6ng 100 vO'itfl!cn~ng va CUngviing co th~ gia c6ng trong mi)t giaido~n sau ba Ian ga lien tiepnhau nhu sau:
+ Un ga mi)t: ti~n th6 dau thu nhat Cllatrlic.+Un ga hai: ti~n th6, sau do ti~n tinh dau thu hai cila trlic.+ Liln ga ba: ti~n tinh dau thu nhat cila trlic.
Sau khi ti~n th6 di) chfnh xac kfch thuO'cduang kfnh d~t cap 10 va d<:>nhanbong hi! m~t d~t cap 3. Ti~n linh tfl!Cd~1chfnh xac cap 9 ;,-8 va rrong mi)t s6truang hqp d~t den cap 7 va di) nhan bOng be m~1d~1cap 6 .;-7.
Ole trlic b~c cung duqc gia c6ng th6 va tinh tren may ti~n mi)t Irlic nhieudao va may ban !If d6ng chep hlnh thuy Ilfc, may IUdi)ng nhieu trlic thrmgdUng, may ti~n co trang bj ban dao chep hlnh Ihuy IIfCva Iren may ti~n v~nniing th6ng Ihuang.
Khi san luqng iI, san xuallo~t nhc. va don chiec gia c6ng th6 trlic b~c duqc
CONGNG~ omT~OMAy 561
thl!c hi~n tren may ti~n v(lnnang thOng thuOng, phoi tu tMp can, co cae phuongan ciit thea SCi d6 nhu hlnh 16.79.
~__ r--l .•I.I~---------------
~, If~ _
L -- ~
L...- _~_,-~--.,L _
-, .~-------'-- -- ------------,~,1-- _
ISO100ISO
a)
-.~-~~----:J--.~_,.~_~IIL _
Hinh 16.79. So do gla eong tho tr~e b~e.
a) tr~c b~c voi ph6i tCtthep can; b) ellt thea daan; c) c~t thea daan;d) eM h6n hgp; e) ellt thea lop.
a)
5 34
6" I•• ' ,
b)
Z 1
'1',
a)
: -B3E*{i .---r--r L' ".,
b) _---j--~--~
~~-Hinh 16.80. So do cae phuong phap e&t khi pho; d.
co b~e .qbe.;.
a) c~! tll m~t !lau Ionb) c~t tCtm~t dau dau nhe.
Hinh 16.81. Hai so do ti~n tinh
trl;lc b~c.
a) ti~n xang m~t tr~ mol xan ranh
b) ti~n m~t tr~ va xan r.nh lien tiep.
36 - CNCT
562 Chuang 16:Quy trinh cong-ngh~ che't').o cac ...
Chon phuong an nao de gia eong tr~e b~e theo sa do tren Iii phu thuoe vaodq clIng vfrng eua h~ thong eong ngh~_Sa do cae phuong phap dt tr~e b~e khiphOi da e6 b~e sa bq duqe the hi~n tren hlnh 16.80.
Vi~e ti~n tinh true b~e duqe thtre hi~n theo hai caeh: each thu nhat la giaeong ranh cae b~e tr~e duqe ti€n hanh sau khi gia eong tinh tat cit cae phlln tr~tren chi ti€t true b~e (hlnh 16.81); each thu hai la dung dao dt t6 hqp sao ehoVlrathich hqp de gia eong cae mat tru va vlra dt ranh tao b~e va gia eong tinhtrue b~e theo sa do hlnh 16.81.
Nang suat lao dqng khi gia eong true b~e tren may ti~n se duqe nang len3 + 4 11lnkhi sir d~ng ban dao ehep hlnh bfmg ea khf thay eho ban dao thongthuang. Tren hlnh 16.82 trlnh bay mqt do ga ti~n ehep hlnh tren may ti~n v'innang v6'i ea eau ehep hlnh ea khf.
Nha e610 xo 61uon day dllUty.8 va do d6 day vao can eua con truqt 3, dod6 day con trliat 3 xuong du6'i lam cho mlii ty 4 luon ty sat vao m~t dinh hlnh
1
3
4
Hinh 16.82. eo ga ti~nchep hinh.dGgia cong trl:lC b~c.
1. dao c~t: 2. vo d6 ga; 3- con trlIat; 4. mG;ty dliaCk~p vao con trlIot; 5- dlIBng chop hinh;6.10 xo; 7. g;a dB; 8- d~u ty; g. banh I~ch tam.
C6NG NGHi;: CHB TAO MAY 563
I
1
Hinh 16.83. Ban dac chep hinh thuy "!c KeT-1di ti~ntr~cb~c. .
1- xe trugt; 2- tilm ga; 3- xylanh thlly IlIC; 4- dac c~t;5- can piston; 6- bdm; 7- khoang ben phili; 8- khoang ben trai;9- 10th6ng qua; 10- COntrugt; 11- 16xo; 12- dUBng chap hinh;
13- tay g~t; 14- piston.
cua duang cMp hJnh 5. Khi cho bim dao ch~y ve tnli dao I duqc ga tren contrtrqt3 se cat ra duqc cac b~c cua tTl!Cphil hqp vai cae b~c tren duang 5. Khi cathet chieu dai cac b~c cua tTl!C,mili do bj tl!t xu6ng phan thap tren duang 5, 10xo 6 dily ca con trtrqt co mang dao xu6ng dum, dao duqc rUt ra khoi ph6i.Mu6n dua mili do ve vj trf ban dau phai thao chi tiet r6i quay banh I~ch tam dedily dau ty va do do dily con trtrqt cung mili do len tren va ch~y ban dao ve phfaphai de dao tra ve vi trf ban dau. Chu trJnh gia c6ng duqc I~p I~i. Trong d6 ganay ecu II de dieu chinh vj trf do tr,!c cua duang chep hJnh 5.
D6 ga lo~i nayde gia c6ng cac tr,!cb~c vai d6 chenh cUacae duang kfnh giil:acac b~c den 5 mm vadi? chenh giil:a duangkfnh Ian nhat va nhonhat la $ 30 mm.Theo phuang phapnay di?chfnh xac theoduang kfnh la :!: 0,05mm va theo chi6u daila:!: 0,2 mm.
Trang c6ngnghi~p ngu6'i ta conrrngdung ri?ng rai bandao chep hJnh thuyh!,c Hip tren may ti~nv~n nang de gia c6ngtTl!Cb~c. Ban dao kieuKCT-I bao g6m ca cau cMp hJnh vai xylanh thuy h!,c(hJnh 16.83).
Tren ban dao cua may ti~n d~t toan bi? ban dao cMp hJnh nay. De th!!,Chi~n duqc di6u do, tren ban trtrqt ngang cua xe t~uqtl cua ban dao ngu6'i ta d~tmi?t Him d~c bi~t 2, tren tam nay d~t xylanh thuy I!!,c3. Xylanh tMy I!!,cnayduqc g~n vm dao cat 4 va chuyen di?ngcUaxylanh duqc lien h~ vai ca cau di6ukhien th6ng qua duang chep hJnh. Xylanh thuy I!!,cco the dich chuyen mi?tgoc
564 Chuang 16:Quy trinh c6ng ngh~ ch€ t~o cae ...
45° so vai huang cua tam va t~c cua chi tiet gia congo CAn5 cua piston cilaxylanh duqc kyp chat vao tam va co vj tfl co djnh.
Qua tflnh thl!Chi~n ch6p hlnh nhu sau: dilu IirM chua nhi"1bam 6 co luuluqng 5 lit/phut di qua blnh 19Cvao 16cua ci\n 5 va vao khoang ben phili 7 cuaxylanh thuy Il!'c3, trong do co piston 14..Di~n tich khoang ben tnii 8 Ian gaphai liln di~n tich khoang ben phai 7. Ca hai khoang nay co lien h~ v6i nhauthong qua mot 16co duang klnh nhO tren piston 14. Qua 16nay dilu tham nhij.pvao khoang ben tfai 8, rna khoang nay duoc noi qua 169 cua van truq. Van tfUqtnay dUl;icnoi v6i bi5dill}.
Con tfUqt 10 cua van truqt duai tac dllng cua 10xo 11 luon ep vao duangchep hlnh 12 thong qua tay gi!t 13. Neu nhu duai tac dllng cua duang 12 lamtay gi!tdjch chuyen len phla tfen thl con truqt 10 djng djch len thl tiet di~n 16diqua 9 duqc rna ra va dilu til khoang 8 se tl!'do di qua ve be dilu, va nhi"1do rnadilu til khoang 7 chily vao khoang 8 mi!nh len, no se tac d(lng len day cuaxylanh trong khoang 7, lI!c tac d(lng se Ian han dang ke so vai a khoang 8. Decan biing sl!'tac dung cila lI!cnay se gay nen ap lI!c tfen day cua xylanh thuy lI!c3 trong khoang 7 dAnden lam xylanh thuy luc chuyen djch, lam cho dao cfltdjch khoi chi tiet gia congo
o Neu con truqt 10 dich chuyen xuong duai thl tiet di~n 16di qua 9 bj dongIi!ido dilu blch cua con truqt va dilu fa cua dilu til khoang 8 cua xylanh tMy ll!cve blnh dilu bi chan Ii!i, lam chb ap lI!c trong khoang 7 va 8 la nhu nhau. Do d(lchenh cua di~n tich hi~u dllng cua piston 14 trong khoang 7 va 8 va sl!can biingtac dllng II!Ctfen xylanh thuy lI!c se gay nen sl!dich chuyen ban dao vai dao cflttheo huang vao be mat chi tiet gia congo
Vi~c gia cong duqc thl!c hi~n sau khi dao da duqc COcau dieiJ khien thuylI!c dua xylanh cling vai ban dao mang dao den vj tfl mong muon theo cae bij.ccua duang va thl!'c hi~n chi!Ydao d9C.
D(l chlnh xac di!t duqc cua phuang pMp nay tfong giai hi!n chlnh xac cap8 va d(l nhan bong be mat cap 6 ; 7:
Trong san xuat hang 10i!tIan va hang khoi de gia cong chi tiet di!ng t~cbij.t ngui"1i ta sir dllng f(lng fai may ti~n m(lt tfllCnhieu dao, may ti~n ch6p hlnh,may ban It! d(lng va may tl! d(lng nhieu tfllCnhieu dao.
6 may ti~n m(lt tfllCnhieu dao thuang co hai ban dao: ban dao truac va
CONG NGm cm TAO MAY 565
ban dao sau. Ban dao truac co chuyen d<lngd9Cva ngang con ban dao sau chico chuyen d<lngngang.
Khi gia c6ng tf\lc b~c tren may ti~n m<lttr\lc nhieu dao co nhfrng phuangan khac nhau lay luqng du cat cho tUngdao khi chung cung cilt dong thai. 6chi
a)
b) I,
I,
c)
Hinh 16.84. Sd do ti~ntn,Jc b~ctren may ti~nm9t trl;lc nhieu dao.
a) c~tvoi chi ch~ydao dQc; b) cat vai vao cat xiem sau d6 ch9y dao d9c;c) cih voi chi ch~ydao ngang.
566 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che' t~o cac ...
tiet tfl,lCb~c vai ph6i tu thep thanh tron can san co the thl!Chi~n theo ba SCI d6gia c6ng co' bim nhu sau:
I) Ti~n vai chi co ch~y dao doc (hinhI6.84a). Khi gia c6ng theo sa do naythi mbi m'?t dao duqc dieu chinh den m'?t dUOngkinh xac dinh va duac philn b6sao cho thich hqp vai chieu dai mbi b~c tr!!c.
Thai gian maya day duac xae djnh btmg chieu dai hanh trinh lam vi~c cilaban dao va Mng tclng chieu dai cila Hitcit cae b~c gia c6ng:
L"p =1, + 12 + 13.
Vai sa d6 thu nhat co the gia c6ng chi nhii'ng chi tiet co duang kinh cacb~c tang theo chuyen d,?ng cila bim dao.
2) Ti~n vai sl! d.t vao va sau do ch~y dao d,?c (hinh 16.84b). Khi gia c6ngtheo sad6 nay, dao I va 2 vao d.t d6ng thai a cac diem khac bi~t nhau kh6ngthi'mg goc be m~t gia c6ng mil nghieng m'?t goc so vai truc cila may. Huangdao an vao S nghieng goc e vai gia trj phiti nh6 han goc nghieng ph!! <PI ciladao.
Sau khi cae dao vao d.t d~t yeu cau, cho ban dao ch~y theo huang d,?c.Mbi b~c cila tr!!c duqc gia c6ng biing m'?t dao, do do rna bim dao phili ch~y vaichieu dili cila b~c tr!!c dai nhat I,.
1>42/.285
Hinh 16.85. So do li~n Iren may li~n ban II! dQng nhieu dao 1A730.
CONG NGHE CHE TAO MAy 567
Thai gian may gia ciing theo phuong phap nay duqc xac.djnh theo chi6udai 1611nhlit cila b~c truc I,.
Lnp=l],
3, Ti~n vai ch':\ydao ngang (hlnh 16.84c). sad6 gia cong nay duoc di;lctn.mg00; di6u la mlli m<Jtdao ti~n mot b~c cho tnrac v6i chay dao ngang So co chi6ur<Jngmbi dao biing chi6u dai cila b~c tfllc can gia cong. sa d6 nay co tM duqc Slrdl)ng khi gia cong nhfrng do':\ntruc, con va djnh hlnh ngi\n cila chi tiet tfllc.
Tren may tj~n nhi6u dao khi gia cong so b<Jd':\tchfnh xac clip 9 -i- 10, khigia cong tinh d':\tclip 9. D<Jchfnh xac kich thuac theo chi6u dai dat chfnh xacclip 9 -i- 10.
sa d6 gia cong truc b~c tren may ti~n ban tv d<Jngnhi6u dao m<Jttrl)cchfnh duqc trlnh bay tren hlnh 16.85.
Tren may chi co m<Jttrl)c chfnh va hai ban dao, ban dao tnrac b6 trf nhi6udao tren cac b~c trl)c thvc hi~n chay d<:JcSd va ban dao sau b6 trf dao ti~n cac vai
+++
2
c-------J
~I~'"6 .,'"/ ",.
""~.",
5
Hinh 16.86. 50 do b6 tri daD trim may ti~n ban II! d9n9 chop hinh thuy I,!c 1712.1- dUBng chep hinh; 2- mGi do; 3- cd cau thuy IlIe; 4- ban dao dqc;
5- ban dao ngang; 6- chi tiet gia congo
568 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ eh€ til-0cae ...
,
tn~e thl!c hi~:nch~y dao ngang So' Lo~i may ti~n ban II! d(mg nhieu dao doi hoimilt nhieu thai gian cho dieu ehinh do di?phuc t~p cua dieu chinh va phai gachinh xac mi?t s61uqng 16ndao dt phu hqp voi k'ich thuac ciln gia cong cUachitiet. Lo~i may nay duO'csir d",ng ri?ng rai trang san xuilt hang lo~t.
Trang san xuilt hang lo~t va hang kh6i nguai ta ding dung ci\ may ti~n bantl! di?ng chep hlnh thuy Il!c d~ gia cong t~c bi!-c.SO'do ti~n !r",c bi!-ctren mayti~n ban tl! di?ng ch6p hlnh thUyIl!c 1712 cua Nga san xuilt duqc trlnh bay trenhlnh 16.86. Tren may co hai ban dao: ban dao dqc 4 voi mi?t dao luon lien h~v6i du6ng ch6p hlnh 1 thong qua cO'cifu thuy Il!c 3 va mlii .do2 d~ ti~n ra hlnhd~ng trl,lckhi thl!c hi~n ch~y dao dqc, ban dao ngang 5 tien ngang S" de ti~n ra
, •• • Icac ga Val trl,lc.
Dung may ti~n ban tl! di?ngchep hlnh thUyIl!c co mi?t lo~t cac uu di~m sov6i may ti~n nhieu dao, do la:
Thai gian dieu chinh va dieu chinh Illi !ren may ti~n ban tl! di?ng ch6p hlnhthuy II!"gii\m di theo s61uqng cua dao trang gia dao. Dan gian trang vi~c ga Hipmau, dan gian !rong sa do dieu chinh. Thai gian dieu chinh giam 2 -;-3 IAnso v6i
Hinh 16.87. D~ng chung cu. may li~n ban II!dgng mgtt,~c nhieud.o kiiiu 1721.1: than may; 2- ban dao t,en; 3- ban dao dllOi; 4- ~ sau; 5-~ trlloc; 6- chi tiet; 7- n6ng ~ sau;
8- co cau dieu khien.
C6NG NGH~ CH£ TAO MAy 569
2
Hinh 16.88. D~ng chung cua may ti~n dli'ng ~au tr~c chinh ban to!di?ng vai tao dQng lien tl;lC.
1- ban quay dUng;2- mam ~p; 3- ban dao; 4- c9t dUng.
dieu ehinh tren may ti~n nhieu dao (thai gian dieu ehinh trung blrih 30 ~ 35pMt).
Tren hlnh 16.87 chi ra dang chung eua lo~i may ti~n ban tl! dl)ng ml)t trl!enhieu dao duqe su dl!ng de ti~n trl!e bae trang san XU;!thang loat 16nva hangkh6i. May g6m than may 1duqe t~o tu pMi due eUng vfrng, a phfa tren ella n6duoi ml)t g6e nghieng 35" duqe b6 trf ban dao tren 2. (jphfa duoi ella than mayb6 trf ban dao duoi 3. (jphfa tren e6 u sau 4, I! tmoe 5 duqe k\'p tren mat ph~ngth~ng dUng ella than may. (jphiln ben trai ella than may duqe b6 trf xylanh ellaban dao tren va bandao duoi. K\'p ph6igia e6ng 6 duqeth\le hi~n nha ml)t
co e;!u khf ep gatrong trl!e ehfnh rnan6 duqe dieu khienb~ng co e;!u eh~ydao. 1) sau e6 nang7, n6. duqe djehehuyen voi sl! giupdO"ella xylanh thuyl\le vm ban d~pdieu khien 8. Bandao du&i 3 nh~ndliqe djeh ehuyendqe tu xylanh thllY.I\le b6 trf a phfadu6"i eua I! tmoe;djeh ehuyen ngangella phan tren bandao 3 (khi cAt x;!nvao) duqe thl!ehi~n v6"isl! giup dO"ella m~t cOn duqek\'p tren ml)t giad~e bi~t ga vao
570 Chuang 16: Quy lrinh cong ngh~ che' l~o cae ...
than dil.nhuang duai. Bimdao tn':n2 chi co m6t chuyen dieh Himvii)engang vaisu giup dO'ella du6'ng.
Khi tii)n chi tiet true tren may m9t tr~c nhieu dao nang suat da han him sovai 10,!imay tii)n chi dt biing m9t dao. De gia e6ng cae chi tiet true noi rieng vacae chi tiet may noi chung nguai ta dii thiet ke ehe tao ra lo,!i may tii)n nhieutr~e nhieu dao ban tu d6ng. Vai nhUng tr~e Ian va viIa trang san xuat hang loatIan va hang kh6i co the gia e6ng tren may tii)n dUng nhieu tr~e, nhieu dao.Nang suat gia e6ng tren lo,!i may nay kha Ian. D,!ng chung clia may tii)n dungsau tr~e ehfnh ban tIId6ng vai tac d6ng lien tue duae the hii)n tren hlnh 16.88.
Ban quay dung I dlrae quay theo ehu ky la 60", lam dieh ehuyen true ehfnhthing dUng cling vai mam e!ip 2.6 tam ella ban may d!itm9t e9t co sau e,!nh 4,tren do b6 trf nam bim dao 3, cae bim dao nay co the chuyen dieh theo huangdUng va huang ngang. Ph6i duqe kt;p trang mam e!ip Ii\p tren true ehfnh ellamay. 6 nam vi trf nguai ta gia e6ng nam ph6i d6ng thai va lien tue theo eachm6i m9t ph6i duae ehuyen dieh tiI m6t vi trf nay sang vi trf khae. Sau m9t ehuky ella ban may chi tiet duqe gia e6ng xong. 6 t,!i m9t vi trf chi vii)e thao chitiet gia e6ng xong va Ii\p m9t ph6i khae len t",i eh6 kh6ng b6 tri ban dao.
Vf d~ e~ the ve dieu ehinh tren may tii)nd(mg sau tr~e de gia e6ng true b~eduqe the hii)n tren hinh 16.89.
Caeh tien hanh ga dat chi tiet gia e6ng nhu sau: 0 vi tri I Ii\p ba ph6i va 0 vitrf II Ii\pba ph6i nguqe dau vai vi trf 1.Va nhu v~y tren d. sau tr~e ehfnh deu gaeac ph6i can gia e6ng. 6 vi trf I ph6i duae gia e6ng tiIm!it I .;.6 bang ban dao dixu6ng. 6 vi trf II ph6i duqe gia e6ng tiIm!it 7 .;.17 biing hai ban dao vai ban daophai di xu6ng d",t kich thuae cae b!ie tr~e va ban dao trai an ngang t",o ra vaitr~e.
Sau m9t ehu ky ella ban lay ra duqe ba chi tiet tiI vi trf II, ehuyen ba ph6i tirvi tril sang vi trill va li\p ba ph6i mai vao vi trf 1.Qua trlnh lam vii)e tiep tue.
Khi Slr d~ng phuong phap tii)n biing nhieu dao se Com9t lo",t yeu t6 ph~anh huang den d9 ehfnh xae gia e6ng nhu:
- Sai s6 do vi trf ella m9t vai con dao dieu ehinh kh6ng ehfnh xae.
- Cae dao mon kh6ng deu nhau.- Bien d",ng dan h6i ella hi) th6ng e6ng nghi) th~y dili 0 cae vi trf doc theo
tr~e v!it gia e6ng.
CONG NGHE CHI'! TAO MAy
71 82 9
fa3 /2
II II 13
" /4I!i 15 166 17
571
I
I
I
II
Hinh 16.89. 5<1do C0!19ngh~gia cling tryc tren may ti~nsau tr1.;Jcthing dung ban II! diing.
1 -+- 17- CaG be m<?tdLf<;1Cgia cong lien tyc tho va tinh.I, 11-cae v[ tri lap ph6i.
Vi v~y tren may ti~n ban tI! d(mg mqt tr\lc nhieu dao chi co the d~t chinhxac cAp9 """10 khi ti~n th6 va 7 """8 khi ti~n tinh. Khi dung nhieu dao gia c6ng
572 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che't,!o cac ...
tren may ban tI! dqng nhieu truc th&ngdiing co the d~t dq chfnh xae c:fp7 -;-8sau mqt vai buac.
Ti~n nhieu dao tren bilt ky kieu may nao cling deu co Uti diein hem ti~nbiing mqt dao VI giam duqc thai gian gia cong co Mn. Vi~c b6 trf cac dao duqcthe hi~n tren cac hlnh 16.84; 16.85; 16.86 va 16.89. Trong truO'nghqpchieu daicac bac tr,!c kMc nhau nhieu, de rut ngi\n hanh trlnh chay dao dn chia nhc.do~n tr'!c co chieu dai 100 nhilt thanh nhieu do~n rna chieu dai nibi do~n gantuemg duemg vai chieu dai cac bac tr,!c con I~i. Chieu dai mbi do~n duqc xacdjnh:
L = Lma;<;r m
Trong do: Lm" - chieu dai bac tf'!c dai nhilt;m- s6 dao b6 trf trong bac co chieu dai 100 nhilt Lm",.
Hinh 16.90.Sddo bo tri dao khi ti~n b~ngnhi~udao khi chi~u dai
cae b,c trl}c khac nhau nhieu.
Phuemg phap b6 trf nhieu dao tren bac tr,!c co chieu dai Ian nhilt (hlnh16.90) cho nang suiltcao hemphuemg phap mbi bil.ctruc ci\t Mng mqt dao. Tuy.nhien vai cac tf'!c sau khi ti~n neu kh6ng duoc mai nita se co vet t~i vj trf daodUng I~i, thil.mchf co the gay nen bil.ct(lido neu ga dao kh6ng chfnh xk VI vil.ytrong truO'nghqp do kh6ng dung phuemg pbap nay.
16.3.6.3. Gia djng mi;it l~ch tam tren trlfc
Cae mat I~ch tam tren chi tiet d(lng truc la nhitng mat co dUO'ngtam kh6ngtrung nhung l(li song song vai dUO'ngtam chung cua tr,!c. Nhitng tr,!c nhu theg<;>ila tr\lc I~ch tam. Uien hlnh ci:tatr,!c I~ch tam la tf'!c khuyu.Tren hlnh 16.91trlnh bay mqt s6 tr\lc khuyu.
Jll2
z
c)
I
22.
II
I
2
"t~ A2
~
"'.d) '"t"i1 " ':!-'t~ "" "'~ "~ 111 ••.• -. ..", "', ~-- " ••••••
~ ~••
~.- H~
- - -I .0-
J/) ••• e-- JO~ ,I f..Ii: '-- "" \,~
.•• 1110:6 2
Ii,
Hinh 16.91. Mqt so lo~itrl:Jc I~chtam.a) tn,IC I~chtam; b) tn,sc khuyu cO CaG 10 tam de 9a tr€m hai mOi tam; d) tn,Jc khuyu co ghep v(,l dau bfch;"c) tn:lc khuyu ella d9n9 co;
1- c6 chfnh; 2- c6 bien.
B,A
Bz
,a)
~
( ~.
,
13 3
A "-~
B
70
b) ( (ill ~2
574 Chuong 16: Quy trinh cling ngh~ che' t~o ca.c...
0,e ee
c)
Hinh 16.92. Kiim tra dQ dlch chuyGn eila cae chau khi
gia cCing trl;lc I~chtam treo mam c~pbon chau.
a) thanh thop cach m~t tryc m(>tkhoang b~ng e: b) tryctiep xuc vdi thanh thep; c) gia cong c6 bien.
Chi can tim bi~n phap gia cong cae m!)t I~ch Him (mat c6 bien tren trllckhuyu), ket hap vai trlnh tu gia cong cae chi tiet d':lng truc n6i chung cung vaicae bi~n pMp gia cong cac milt trll ngoai va cac be m!)tkhac se gia.iquyet duqccong ngh~ gia cong cho IO':lichi tiet trllCkhuyu n6i rieng.
D~ gia cong duqc m!)t lech tam tren trllc hay la gia cong c6 bien tren tfllckhuyu c6 cac phuang phap nhu sau:
_Phuong phdp thlt nhdt: ga l~ch c6 chinh d~ dua Himc6 bien ve tam quaycila may. D~ thuc hi~n theo phuang phap nay c6 cac caeh nhu sau:
+ Cach Ih(t "hat: ra gatnrc tiep ho!)c theo driu.
M!)t truc ngoai da duac a)ti~n tho dem ga len mamc!)p bon chau. Sau d6 quaymam c!)p d~ cho hai ehau avj tri n~m ngang roi dua daoho!)e thanh thep ga tren daiga dao tiep xue vai m!)tngoai eila trlle, t':lid6 danhdau m!)t so ella ban tru<:>tngang eila ban dao.
Tiep theo la quay bantru<:>tngang dua mili daoho!)e thanh thep ra kh6i vitri tiep xue vai vi!t mi)tluang djch chuy~n b~ng doI~ch tilm giiia c6 trllC va c6bien. Sau d6 thlJ'c hi~n gad!)t l':Ii trllc sao cho m!)t.ngoai cila truc l':li tiep xucvai mili daoho!)c thanh thept':livi tri maio Sa do ra ga nhu vi!y duqe th~ hi~n tren hinh 16.92.
Di) tiep xuc giiia dao (ho!)c thanh thep) vai M m!)t truc c6 th~ ki~rn trab~ng giay d!)t gifra rnili dao vai vi!t gia cong. Mili dao hoac thanh thep tS' vaol1)!)tph6i vira phai d~ c6 th~ rut manh giay ra kh6ng kh6 khan.
CONG NGHE CHE TAO MAy 575
Q
e
h1 2
DI'! d':lt d6 chinh xaccaa (tm 0,01 mm) co thl'!dung d6ng h6 ga tn~ndai gadaa dl'!kil'!m tra luong djchchuyl'!n cua mlii daa (thanhthep) khi ra gao
+ Cach tll/fI",i: ga trenmam cap ba chau vai miengcan d~m
Thea cach nay t':limi)t!rang ba chau c:J.p I co lotmieng din d~m 2 dl'!xe dich Hinh 16.93. Ga phoi dii li~n Ir~c I~ch lam Iren mam c~ptlim ph6i mi)t da~ I~ch tam ba chau.e (hinh 16.93). Chieu day 1. chau ci;ip; 2. mieng can.
cua mieng can d~m duqc xac dinh thea c6ng thuc:e
h = 1,5 e (I + -) (mm)2D
Hinh 16.94. Sa do d!nh vi khi li~n c6 bien.1- ccS chfnh; 2- c6 bien; 3- d6 gao
f3
Trong do: D- duang kinh clla ph6i duO'cc:J.pvaa mlim c:J.p.D6i vai la~i
chi tiet tr~c khuyu(hinh 16.91 c, d)vi~c gia c6ng cdbien cUa chUngding co thl'! thl!chi~n biing cach gaI~ch cd chinh dl'!dua tam cd bien vetam may. Mu6nv:J.y phai lay cdchinh lam chutlntinh chinh va ga tlim cd chinh l~ch khoi tlim may m6t da~ biing khaang eachgiua hai tlim cd bien va cd chinh. Ngaai dieu do ra mu6n dua tlim cd bien ve dungtlim quay clla may can phai djnh vi b:J.ctl! dO'quay clla chi tiet (hinh 16.94).
Trong san xuat don chiec va la':lt nho, vi~c kh6ng che b:J.ctl! dO'xaay cothl'!thl!c hi~n biing each ra dung tlim cd bien trung tam may tmac khi koepch:J.l.
576 Chudng 16:Quy trinh cong ngh~ che't~o cae ...
Trongsan xuat h1mg loat thui'mg dung tMm mi?t mii.t n~o do nfta tren tr~ckhuyu lam mii.ttS' d~ ch6ng xoay quanh tam d6 djnh vi duqc tS' vao c6 chinh.Mii.tdo thui'mg la mii.tvat duqc gia cong them tren vai rna khuyu (hlnh 16.95 a,b) hoii.c16 tam khoan tMm tren rna khuyu (hlnh 16.95c) hoii.cIqi d~ng mi?tl6 abii.tbfch dau In,lc khuyu (hlnh 16.95d).
a) b) c) d)
Hinh 16.95. £)jiim ty chong xoay khi gia cong c6 bien.
a, b) m~t vat tren rna khuyu; c-Io t~m dl1<;1ckhoan tren rna khuyu;d) 16tren m~t d~u bieh eoa tr~e khuyu.
Tu vi~c pMn tich cach dinh vj d~ gia cong nhu tren, tMy r~ng d~ giacong cac lo~i t~c I~ch tam nhu tr~c khuyu thl ngoai vi~c phai khoa mii.tdau,khoan hai 16 tam a nguyen cong gia cong dau tien nhu. d6i v6'i cac chi tietd~ng tr~c noi chung con phai phay mii.tc~nh rna khuyu, hoii.cgia cong 16tamtren rna khuyu, hoii.c 16 tren mii.tbich dau tr~c d~ t~o chuan cho cac nguyencong sau. Tren hlnh 16.96 th~ hi~n mi?t lo~i d6 ga mai va tatnhien cGng co th~ti~n c6 bien clla tr~c khuyu bang cach ga I~ch c6 chinh dua c6 bien v6 tammay.
Khi gia cong c6 bien, t~c khuyu duqc ga biing c6 chinh tS'len mang dinhvi 2, mang nay duqc Jap tren mam ga 5, vi tri tam cila n6 I~ch so v6'i tam maymi?t luqng biing di?l~ch tam clla c6 chfnh va c6 bien can gia cong. Tren dau cllatr~c khuyu kyp chii.tmi?! rna chia 6 tren do co ranh 3 va In,lCmang rna 6 duqc .gift a vj tri yeu cau nha ch6t djnh vj 4 (nhu v~y co tMm m!?!phuangan !ll6'idedinh vj goc xoay khi gia cong c6 bien). Tr~c gia cong duqc kyp biing don kyp 7a ca hai dau. Ca hai dau d6u co hai mam ga v~ duqc truy6n dan quay tu ca 'haidau tr,!c. De tang ctffig vii:ngcho chi tiet k~i gia cong nguoi ta dung luynet do 1.V& nguyen ly nay d6 ga co th~ HipIren m~y mai d~ mai hoii.cHiptren may ti~nd~ ti~n c6 bien. . .
CONG NGm CHE TAO MAY
7 2
BLA-A
o 3
577
Hinh 16.96. D6 ga mili (ti~n)c6 biim tren may c6 truy~n d~n tir hai phia.
1-luynet da; 2- mimg dinh vi; 3- ranh; 4- chat dinh vi g6c xoay; 5- mam gil;
6- dia chia; 7- don k~p.
+ each thu ba: ga tfen hai Iii tam I~ch so vai tam tf\lc mot luqng biing di?I~ch tam.
D6i vai 10\ii tfl}Ckhuyu nhu hlnh 16.91b phiti gia cong truac cac Iii tam crcac b~c tfl}CI~ch tam can gia congoDau tien phoi duqc ga theo Iii tam A de giacong m~t tfl}chung, sau d61an luqt ga theo 16tam B!-B! va B,-B, de gia congcac cll khuyu.
Tfen hlnh 16.97 trlnh bay cach gia congtfl}C I~ch tam vai cach ga biing haiIii tam.
Neu tam cua cll tfl}CI~ch tam (tam cll bien) vuqt fa khbi giai h\in cua phoi,thl phoi duqc ga tfen rna I~ch tam (hlnh 16.98).
37 -CNE:T
e5
PM'2 3I
Hinh 16.98. Gia cong tn,Jc khuyu git tren dTa I~chtam.1- mam phimg; 2, 4- illa I$ch tam; 3- thanh gi~ng; 5, 6- vat do; trong;
e- 69 I$ch Him.
ChuClng 16: Quy trinh cong ngh~ che't'!-o cae ...
Hinh16.97. Gia cong trl:lC I~chtam voi each ga nhe hai 16 tam.A~10tam d~ ti$n m~1tI$ch tam (1); 8-10 lam d~ ti$n m~t tn,! chung (2);
e- 69 I~ch tam.
578
Dla I~ch tam2, 4 duqc kt;p a haidAu . trllc khuyu.M~t dAucila rna cokhoan Iii tam. Lilnay l~ch so vai tama dAu truc khuyumo?t khoang biingdo?I~ch Wm e. Khigia c6ng hai rnal~ch tam mang trllckhuyu duqc gabiing hai Iii Wmhip tren hai mili tam. Thanh giiing 3 dung de tang do?cung vungcho ph6i. V~t d6i tn;mg 5 va 6 duqc can biing vai philn I~ch tam cua truc.
Noi chung khi gia c6ng cd bien che do?dt thap han khi gia cong cd chinh.Do lll'c dt va 11I'C,kt;p chi6u trllc cua mili tam trllc khuyu de bj u6n (hlnh16.99a), VI v~y dn ch6ng u6n biing dai kt;p (hlnh 16.99b) hoac bul6ng kieukfch (hlnh 16.99c) de giu hai chi tiet kh6ng bj bien d~ng trang qua trlnh giac6ng.
CONG NGHi;o CHE TAO MAy 579
0) 0 0Hinh 16.99. St! bien d~ngella trl:lC khuyu va bi~nphap chong uon.
a) bien d?n9 do Ille huang trl}c; b) chong uon bang dai k~p;c) chong uon b~lngbul6ng kich.
- Phuung phiip thu hai: dung tfllc khuyu mau dieu khien dao d.t c6 bien.Phuong ph:lp nay phiii duqc th,!c hi~n tfen may chuyen dung. So do gia
c6ng theo phuong phap nay duqc trlnh bay tren hlnh 16.100 ..J
OJ
b)
I./'";
Hinh 16.100. Sd do gia cong c6 bien nha tr\lc khuyu mau dieu khi~ndao.a) sO do gia cong; b) quy d?o ella rnOi dao va tam c6 bien gia cong;
1- tn,lc khuyu gia cong; 2, 3- tn;lc khuyu mau; 4- dao cat; 5- gia dao.
Djnh vi bang c6 chinh C:J h~i dau, dinh vi g6c xoay b!ing go tfen ma khuyuho~c b!ing 16tfen mat bich dau trllC'Dao dt 4 duqc Hlptfen gia dao 5, gia nay
580 Chlielng 16: Quy trinh dIng ngh~ ch€ t<).ocae ...
duqc Hlp vai tfl,lCkhuyu mii.u so 2 va 3.Hai truc khuyu mii.unay duqc Iilp' songsong vai tr\lc khuyudin gia cong I (hlnh16.100a). Trang quatrlnh gia cong truckhuyu gia cong va tr\lckhuyu mii.uquay d6ngbq nhau. Khi chUngquay nhu v~y se lamcho mlii dao 4 t::t0nenquy d::to II, con Himclla cd bien gia congco quy d::to I (hlnh16.100b). Va nhu v~ychi clln tfl,lc khuyuquay het mqt vong thidao cling elit het chu vicd bien. Neu nhub6 trfmili mqt cd bien domqt gia dao mang daothlIc hi~n chuyendqng elit thl tilt cii caccd bien duqc elit d6ngthoi.
DlIa tren Cel saclla phuang ph3p nayngum ta con thlIc hi~nmai sieu tinh' cac cdtr\lc cila tr\lc khuyu.Cae cd tr\lc Clla tr\lCkhuyu sau khi ti~n vasau khi mai con duqc
~~H'~\I
'I ~ -----e;~
. IC/ -1
17 I-
I I
1
\
-j II I
" I .
IjQ]t ~ITJ
!I I
o :(lj~ EtD 'CIJ~ '0.<: .<=" ":E £
CONG NG~ cm TAO MAY 581
danh b6ng ho~c mili sieu tinh. Sa d61am vi~c cua may mai sieu tinh toan b<:Jcaccb tn~c cua tmc khuyu duqc chi ra tren hinh 16.10 J.
Nhfulg thanh mai I cua dau mai sieu tinh ep vao cac cb tr~c cua tr~ckhuyu gia c6ng 5, duac quay tren hai mili tam cua may. Cac dau mai sieu tinhduqc Hip len cac tr~c khuyu mau 2. Tr~c khuyu mau 2 duqc I~p song songva quay d6ng b<:Jvai tr~c khuyu gia c6ng 5 do d6 tiep xue giil'a cac thanh mai Ivai cac cb tr~c duac bao dam bn dinh. Khi quay d<:Jngca di~n, ch6t I~ch tam secung cilp cho cac thanh mai chuyen d<:Jngtinh tien d\lc theo cac cb tr~c. Trangqua trlnh lam vi~c dn tuai dung dich lam l<J.nhvao vilng gia c6ng cUachi tiet.
Vi~c danh b6ng cac Ccl tr~c cilng vai nguyen Iy nhu mai sieu tinh nay, khid6 ph8.i thay dau mai sieu tinh bang dau danh b6ng. Nguyen Iy nay cling thehi~n ro tren sa d6 ti~n cb bien (hlnh 16.100). Do ll!c dt khi ti~n 16'0han so vaimai sieu tinh va danh b6ng nen khi ti~n cb bien nguai ta chi lam cac gia dao val~p dao tren cac cb bien (ytr~c khuyu mau de gia c6ng cac cb bien (ytr~c khuyudn gia c6ng.
- Phuong phtip thit ba: dung ban dao quay vai tam quay trung vai tam cuatr~c I~ch tam.
Theo phuang phap nay vi~c gia c6ng cb bien (Ccl truc I~ch tam) duqc thl!chi~n bang dau dao quay rna tam quay cua n6 I~ch so vai tam cb chinh m<:Jtluqng e bang khoang cach tam cb chinh va tam cb bien. Phuang phap nay clingdung de gia c6ng Ccl bien cua tr\lc khuyu.
De gia c6ng nhfulg cd bien cua nhfulg tr~c khuyu 16'0nguai ta da ap d~ngr<:Jngraj may vai ban dao quay (hinh 16.102). Tinh v<J.nnang cua may nay vanang suat cao dang ke cua may cho phep ap d~ng n6 vao cac d<J.ngsan xuatkhac nhau.
Truc khuyu duqc ga k<;pbang Ccl chinh tren kh6i V cua gia 4, gia nay duqcga tren than may. Vi~c lam trung tam cua cb tr~c gia c6ng vai tam cUa daoquay d<J.tduqc bang phuang phap xoay tmc va dich chuyen vo h<:JpI theo bantruqt 3 theo hu6'og ngang. Tren chi tiet tnrqt mang ca s6 7 duqc k<;plen m<:Jtdiavong 8, n6 duqc quay trong vo h<:JpI nha su giup dO'cua b6 tmy6n tr~c vit, valam chuyen djch hai ban dao 6. Nhb' d6 rna Ccl tr~c duqc gia c6ng ch<J.ydao.Ch<J.ydao cua ban dao duqc thuc hi~n tit d<:Jngca di~n vai h<:Jpgiam t6c 9 qua vithanh tdnh. Hi~u chinh tr~c vai su gjup do cua quai vong 5. Khi hi~u chinhnguai ta do khoang cach tit vong quay den cb chinh cua tr~c khuyu.
u.00N
A
Hinh 16.102. May voi ban dao quay dij ti~nc6 biim trl;lc khuyu Ian.
1- thfm h9P; 2, 3- ban trugt dE'm huang; 4- gia dB; 5- quai yang; 6- ban dao; 7- con tnJqt mang ca; 8- dTa yang; 9- h9P giam toc.
5 "n::ra:;J'l•••'3'..10:::i-<~:3,5-"0>:;
3 I~I~I.ro>
"::r<1»,~
',0>0
"0>."
-$-
2 '1J4-
A-
C6NG NGHl? CHE TAO MAY 583
2
Hinh 16.103. SCIdo phay 06 bienb~ng dac phay dia.
1- dao phay illa: 2- true khuyu.
Hinh 16.104. SCIdo be; Iri vou Iy eUng vi'lng
cho trl}c khuyu khi mai c6 bien:
1- da mai; 2- tn:Jckhuyu;3,4- CaG vau ty eua luynet.
An ngang vao cil tn,lc duqctie'n hanh dong thai biing hai daorna chuyen d9ng cit duoc thl1chi~n ttr dao nay roi de'n dao kh:ic.Ti~n ngoai cil truc duqc tie'n hanhbiing dao duqc ga dung kich thu6'cv6'ichuyen d9ng cua vo h9P 1 theohuang d9c cil tr\lc nha than danhuang 2.
Ngoai ra con co the gia dIngcil bien biing phuong phap phay tren may chuyen dung. Tren may nay dungdao phay dia duang kfnh tiI 450 -i- 1100 mm v6'i rang chftp biing hqp kim cling(hlnh 16.103).
Khi gia cong tinh cil bien thuangdung phuong phap mai tren may mailr\lc khuyu chuyen dung ho(i.c trenmay mai tron ngoai v6'i do ga thichhqp. C:lch ga d(i.tgi6ng nhu khi ti~n(hlnh 16.96). M6i 1;}ndinh vj khi maico the gia cong duqc cac cil bien cocung duang tam. Sau khi mai xongcac cil bien co cung duang tam, l~iphai xoay tT\lcdi m9t goc thich hqpde gia cong cac c6 bien co cungduang tam khac.
Khi mai do da mai phai tie'n daongang nen 111ccit Ian. De tTanh bie'nd~ng t~i vj tTfd6i di~n v6'ida phai dung cac vau ty cua luynet do vao cil bien khigia cong (hlnh 16.104). Bi~n phap nay ding dn thi€t khi mai cac cil chfnh.
16.3.6.4. Gia cong mi,it dink kink tren tr(£cTren cac chi tie't d~ng truc, nhieu truang hqp con co m(i.tdinh hlnh de thl1c
hi~n m9t chuc nang nao do cua tr\lc. Cac m(i.tdjnh hlnh co th~ g(i.pnhu m(i.tren,m(i.trang (banh rang lien tr\lc), Tanhthe'n, then hoa; mat cam (tr\lc catn). Do dophai co bi~n phap rieng M gia cong tUng loai m(i.td,nh hlnh nay.
584 Chuong 16: Quy trinh eong ngh~ eh€ t~o cae ...
- Gia cong cac m~t cam tren tn~c:
M~t cam tfen tf~C thuang co tam quay trung vai tam tr",c, nhung biend~ng cua no t~o thanh m(lt luqng nang nhat dinh so vai ~~t tr~ cua truc dethl)'Chi(\n dieu khien m(>tco'cau nao do khi truc quay. Co the laychi tiet tr~ccam cua d(>ngco' d6t trong (hlnh 16.105) lam vi du dien hlnh cua lo~i tr~c com~t cam.
f
3 3 J
Hinh 16.105. Hinh d~ngsa Ilt<;Jceila trl:Jc cam dQng Cd dot trong.
1- bich -dau trl,lc; 2- c6 trl,Jc; 3- c~pcam tran trt,Jc;4- bimh r~nglien tn:Jc.
Tr~c cam la mot chi tiet co'ban cua b(>ph~n phan ph6i trong dong co' d6ttrong. Vi v~y cac cam phai co bien d~ng thfch hqp va vi tfi goc eua cac c~p camcling phai duqc b6 tfi chinh xac.
a pMn nay chi trlnh bay cac bi(\n phap cong ngh(\ gia cong m~t cam trentr~c cam. Tfen co' sa cua qua trlnh cong ngh(\ gia cong chi tiet dang tr",c noichung co the them b6't SUad6i de thiet I~p duqc qua trlnh cong ngh(\ gia congtf",Ccam noi rieng khi nhi(\m v",cua san xuat duqc d~t ra.
Gia cong m~t cam thuang duqc tien hanh vai hai nguyen cong gia congtho va gia cong tinh. Nguyen cong tho thuang duqc'th\rc hi(\n biing phuangphap ti(\n thOng thuang tfen may ti(\n ban tl)'d(>ngchep hlnh (vai san xuat 100),ho~c tfen may ti(\n v~n nang co trang bi d6 ga chep hlnh (vai san xuat danchiec, lo~t nho). Nguyen cong ti(\nm~t cam thuang duqc hi(\n sau nguyen congmai c6 tr",c. Vi v~y a nguyen cong ti(\nm~t cam dung c6 tr~c da qua mai dinhvi vao trong 6ng kyp dan h6i va ch6ng xoay Mng then ty vao ranh then tren c6truc. Sa d6 djnh vi de gia cong mat cam the hi(\n tfen hlnh 16.106.
CONG NGI-li? CHE TAO MAy 585
Hinh 16.106. SC1do d!nh vi khi ti~ncam tren trl;lc cam.
Nguyen Iy dt cae mat cam va m(it djnh hlnh tfen true cam co hai kii~u:+ Kii!u thu nhat: vj tff dao kh6ng d6i tfong qua tflnh dt (hlnh 16.107).
---Hinh 16.107. 50 do li~n cam b~ng chop hinh voi vi lri dao khong dOi lrong qua lrinh cilt.a) dao ra VaG thee 111c;Jngnang ella cam chep hlnh; b) goe c~ta a cae thai dj~mkhac nhau;
1- dao; 2- v~tgia congo
Theo phuang phap nay, dao I chi fa vaodt v~t gia c6ng 2 theo luqng n:l.ngcua cam chep hlnh (hlnh 16.107a). Tuy nhien goc dt (; cae thai dii!m khaenhau se khac nhau, othffi dii!m t, goc dt laa, khac nhieu so vai thai dii!m t, vaigoc dt a, (hlnh 16.107b). Do do, co khi m(it sau cua dao se ca vao be m(it chitiet gia c6ng nen kh6ng dt duqc. Vi v~y di! dt duqc thl goc sau a cua dao phaiIan tir40" +45°, nhuthe se vUqlqua tieu chuan cho pMp cua goc a. Vi Ie do rnaphuang phap nay chi dung ti~n cam coluqng n:l.ngK:5 6 mm. D6i vai lo,!i camcua tf~c cam 6 t6, may keo thuang co luqng n:l.ngK > 6 mm, nen kh6ng thi!dung phuang phap nay duqc.
+ Kie'u tll1i'hai: vi tff dao thay d6i theo lk luda gia dao (hlnh 16.107b).
586 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che't'!-ocac ...
0>c~w'0.: .0
c 0 0>:;: cro ~a. -0
'G> .ro -0.<: '", en••• .roc > L'G>. 0>
C.,C :c
'" ," c..ro '" 'G>E -0 L
Oi "C 0>,G> C C~ '0~ " ~E ro -0ro '" '"••• ,0;:~ 0'roo .",E :c ro
-0c " c'G>' ro .ro;:: .~.0
"•• M0 - 0~ 'S;"•• ro2 -0~ .ro.<: .,. '",c:;: N
0ro-0
..'-
Dao I duqc kyp tren giadao 2, cung vai ban dao 3 duqctruy~n chuyi!n d<jng theophuong ngang tu du5ng chep1!1nhquay 4. Du5ng b6 sung 5duqc quay dong bo vai du5ngehep hlnh 4, no lam quay H\clugia dao 2 quanh truc quay valam thay dbi vi trf cua dao pMhqp vai bien dilng cila cam. Vitrf clla gia dao thay d6i nhb'cam b6 sung 5 duqc thi! hi~n tuvi trf I den IV tren hlnh 16.108.
Trl)c cam gia cong duocga tren hai mui tam va do themvaoluynet.
Khi thl!c hi~n chilY daodqc, M m~t cam duoc gia congtren tat cii chi~u dai.
Neu kh6ng co cam b6sung 5 va dao 1 ga co dinh trenban dao 3 thl do chfnh languyen Iy ella phuong phapti~n chep hlnh vai vi trf dao kh6ng thay dbi nhu hlnh 16.107a. Khi do bien d~ngcua dlr5ng chep hlnh 4 gi6ng h~t bien d~mgcam can gia congo Nhung gia cong!rong tfllang hqp co cam b6 sung 5 thi bien dang ella du5ng ehep hlnh 4 phai cohlnh d~ng d~c bi~t di! bu trir phan dao con bi Ik lu.
Phuong phap nay khi\cphuc duoc nhuqc dii!m cuaphuong phap tren, no t~o nentrong qua trlnh cat goc cat aluon la h!ing so vai cac. loai .cam. co luong nang K kh:icnhau. So do gia cong nhu hlnh16.108.
CONGNG~ CHETAO MAy 587
Mai miit cam coa tr\lc cam duqc tienhanh tren may mai chep hlnh ban tl! donghoiic tren may mai tran ngoai vai do gachuyen dung. Khi mai miit cam co the:dfnh vi chi tiet bang m'lt ngoai c6 tr\lc ahai dilu giong nhu khi ti~n cam. Tuy viiYcach djnh vf nay It duqc dung. Thongthuang thuc hi~n d\nh vi tren hai mlii tamva dung toc truyen momen xoiin, dfnh vigoc xoay giong nhu khi ti~n cam. De:tangclIng viing cho chi tiet dung luynet dO'vaohai hoiic ba c6 tr\lc a gifra. So do ga diitkhi mai mat cam elta tr\lC cam tren maymai chep hlnh duac the: hi~n tren hlnh16.109.
Tf\lc cam gia cong duoc ga tren haimlii tam coa u tnrac I va u sau 3, cac \Inay duqc liip tren gia Ik 6. Gia lac nay cothe: quay quanh truc 4 va truqr doc theotruc 4. Du6'ng chep hlnh 7 duai tae dungcoa la xo 51uon luon ap vao con Ian 8. Chitiet gia cong duqc dO'them vao luynet 2.Truc coa du6'ng chep hlnh 7 duqc ga vaotruc chinh coa may va cung tam vai tr\lccam dn gia congo Du6'ng chep hlnh cocac miit cam, so cam, hlnh dang va vi tffgoc coa cae cam wang lIng vai cae camdn gia cong tren tr\lc cam.
Bang phuong phap nay tien hanh maililn IUa! tUng cam tren tr\lCcam. Dilu tiendi chuyen gia liic 6 d<;>ctr\lc 4 de:dua camchep hlnh thu nhat tiep xuc vai con Ian 8 va cam gia cong thu nhat den vf trf ellada maioCho tr\lc ch,nh quay thl cit duO'ng7 va tr\lc cam gia cong deu quay. Khidu6'ng 7 va cam mau quay do noluon tiep xuc vai conlan 8 nha I,!c 10xo 5 rnagia liic 6 mang cam gia cong lac lu quanh tr\lc 4 nen da mai se mai duqc miil
588 Chuang 16: Quy trinh clIng ngh~ ch€ t'!-ocae ...
cam gia cong co bien d~ng phu hap cam mau cua du6'ng chep hlnh 7. Sau khimai xong mi)t cam, dua gia li\cmang chi tiet lui ra, va djch chuyen gia Ii\c theohuang trllCde dua cam mau tiep theo tiep xuc vai con Ian 8 va cam gia congtiep theo den vj trf cua da maioChu trlnh gia cong du(,lcl[jp I~i cho den khi giacong xong tat cii cac cam tren trllc cam. De cho da mai mon deu tren suot beri)ng cua da trang qua trlnh gia cong dn cho da chuyen di)ng dqc tr~lcmot it,dieu do gop philn lam tang di) nhan bong be m[jt chi tiet gia cong.
- Gia cong ranh then va then hoa tren truc.Ranh then tren trllcdu(,lc phay sau khi da ti?n tinh c6 trllCva tnrac khi mai,
du(,lCthl!Chi?n tren may phay ranh then ho[jc tren may phay thong thuang. Khiphay ranh nguai ta ga va k"p tn~cthuang la tren eto tu dinh tam co me.k"p hlnhkhoi V. Neu ga trllc tren hai mlii tiim, de 10(litru di) vang !rllc khi gia cong, dnbo trf them ty phu tai ch6 dn phay.
Ranh then h&tren trllc ho[jcranh co ban kfnh lUl1ndu(,lcphay tren may phayngang biing dao phay ilia mot m[jt hay dao phay ilia ba m[jt (hlnh 16.110 a va b).
a) S-s-
d)
b)
e)
-Sc)
Hinh 16.110. SCIdo phay ranh then.
CONG NGHfi CHE TAO MAY 589
Phuong phap nay co nang suAtt6t nhung khong bao dam d<?chfnh xae cao theochieu rong ranh. Chieu r<?ngranh gia cong duqc khac bi~t so voi chieu day daotoi 0,08 mm va thiim chi 16'nhon.
&1di nhu viiy VI khi gia cong dao phay co d<?dao mat dau phat sinh khi maidao, do ga dao khong chinh xae va do bi€n dang dan h6i cila trllc dao. D<?chinhxac cao hon d~t duqc khi gia cong ranh tren may phay ranh then Mng dao phayranh then chuyen dung vai ch~y dao ki~u con lik (hlnh 16.1 IOc). Theo phuongphap nay dao an sau vao chi ti€t 0,2 -;-0,4 mm va sau do ch~y dao phay toan b<?chieu dai ranh, sau do ti€p tuc cho an dao sau vao va ch~y nguqc I~i an h€t chieudai ranh. Ti€p tuc cho d€n khi gia cong xong. Ch~y dao ki~u con lik bllOdam giacong ranh vita dat d<?chinh xac cao vua bao dam nang suAtcao.
Tren may phay ranh then trllc duqc ga tren eto tI! djnh tam co rna k,:pbiing kh6i V. E16 tren may duqc b6 tri sao cho mat phiing dUng d6i xung cila,10 trung vai tam cila dao phay. Va nhu yay miit phiing d6i xti"ngqua tam cilatrllc se trung vai trllc dao phay. S\l phan b6 can thi€t ranh theo chieu dai trllchoiic biic truc duqc dam bao Mng each ga no theo cfr ty duqc k,:p tren banmay. Cung co th~ dung be miit dau rna k,:p etolam Cll ty dQc trllc. Ranh duqcgia cong sau m<?ts6 hanh trlnh ch~y dao. Chieu dai hanh trlnh biing chieudai ranh tru di duangkinh dao phay, 6 cu6i m6i hanh trlnh cila dao choti€n sau xu6ng 0,05 -;-0,3 mm, sau do thI!c hi~n chuy~n d<?ngcon Hie ch~ydao vai 150 -;-300 mm/phut.
Ranh then kin co th~ phay tren may phay thOng thuang vai dao phay ngon(hlnh 16.1 IOd). Khi do truc gia cong duqc ga tren eto hoiic tren hai mui tamhoiic tren d6 ga chuyen dung. Phay ranh duqc ti€n hitnh thuang theo dAu saum6i hitnh trlnh ch~y dao tmng su6t chieu sau ranh. D6i voi truang hqp nay phaikhoan sa b<?a dau ranh m<?thoac hai 16co duang kinh biing chieu r<?ngranh.
Ranh then hlnh ban nguy~tt duqc gia cong tn~nmay phay ngang biing daophay dia dac bi~t (hlnh 16.1 lOe). Trllc gia cong duqc ga tren eto hoiic hai muitam hoiic d6 ga chuyen dung gi6ng nhu truang hqp da neu a tren. Gia congduqc thI!c hi~n khi ch~y dao hu6'ng kinh rAtnh6 len phia dao (tu duoi len). Daophay duqc chQn theo duang kinh va chieu r<?ngranh. Chieu r<?ngranh gia congd~t chinh xac dp 7 -;-8.
M6i n6i then hoa so vai m6i n6i then hoan thi~n hon ve mat cong ngh~.M6i n6i then hoa cho phep truyen momen xoiin 16'nhon, co d<?ben cao va baodam d<?chinh xac ve djnh tam la cao.
590 Chuang 16:Quy trinh eong ngh~ ehe' t~ocae ...
Mili nili then hoa v6'i prOlln hlnh ChCf nhft!, than khai va pr6fin tam giac laphd bi6n nhitt (hlnh 16.111a, b, c).
a)
d) e) f)Hinh 16.111. Pr6fin then' hoa va sd do djnh tam ella chung.
Ph1lnbi~t cae phuang phap dinh t1lmnhu sau: thea duang kinh ngoai (hlnh16.1 11d); thea duang kinh trang (hlnh 16.111e) va thea m!!t ben cUa then hoa(hlnh 16.111f). Chqn phuang pMp dinh t1lmph\l thuqe vao nhung van de coban tu cae yeu t6 dIng ngh~, ket eau va nhung yeu eau thl)'eteoVi du nhu m6in6i then hoa can baa dam do ben va ca dq ehinh xae eao ve truyen dqng hqe thlap d\lng m6i n6i then hoa VGipr6fin ehu nh*t duqe dinh t1lmthea duang kinhngoai ho!!e trang, hay pr6fin evonve va duqe djnh t1lmthea e~nh ben eua thenhoa, V.V".
De co bi~n phap dung dii.ntrang vi~e gia eong tr\le then ho!!e can xem xetdieu ki~n ky thu*t eua true then hoa, m!!tdjnh t1lmeua tr\le then hoa.
Neu then hoa duqe dinh t1lmtheo m!!tngoai thl vi~e gia eong qua cae bUGesau:
- Phay then hoa (co de luqng du eho mail._Mai m!!t eanh then hoa va mai m!!t tru ngoai sau khi nhi~t luy~n.Neu then hoa khong can nhi~t luy~n thl tien banh phay then hoa sau khi
mai tinh m!!t tron ngoai.Neu then hoa djnh t1lmtheo m!!t trang, duqe gia eong qua cae bUGesau:
CONG NG~ cm TAO MAY 591
f
4
- Phay then hoa (c6 de Itrqng duchomai).
- Phay ranh thoat da cho truang hapmai mi!-ttr\l trang.
- Mai tinh mi!-tcanh va mat tr\l trongbiing da mai dinh hlnh.
De mai tinh truc then hoa, chi tift giacong duqc djnh vi tn~nhai miii tam cUng,ngoai ra con phai kh6ng ch€ vi tri g6c cuathen hoa. Tren hlnh 16.112 trlnh bay sadodjnh vj khi mai ranh Ifl,lcthen hoa.
Tr\lc then hoa 1 duqc ga tren haimiii tam. Khi quay tay quay 3, duang 2 Hinh 16.112. So do mai ranh Ihen he.duqc nang len ty vao canh ben cua hai bling do Iron dinh hinh.then hoa k6 nhau de dinh vj g6c xoay 1- tr~cthen hea; 2- dLlong; 3- lay quay;
cua chi tift. Chi tift gia cong duac lien 4- de maL
h~ cling voi mam quay cua \I chia dq thOng qua hai miii tam. Khi dinh vi g6cxoay cho chi tift xong quay tay quay 3 nguqc I~i de h~ duang 2 di xu6ng.
Da mai 4 thuc hi~n mai day ranh va hai c~nh ben cua ranh then. Mai duacti€n hanh voi ban may chuyen dqng di lai S".Sau khi mai xong mot ranh nha sugiup dO'cua ca cau chia dq thl!c hi~n quay di mqt buoc de mai ranh ti€p theocua then hoa. Phuang phap nay dam biio vj tri tuang quan chinh xac giua cacpr6fin duqc gia cong do d6 duqc ap d\lng ph6 bi€n trang san xuat.
Then hoa tren tr\lc con duqc phay tren may phay rang hoi!-cmay phay thenhoa la tuy thuoc vao duang kinh tr\lc. Tr\lc then hoa c6 duang kinh d€n 30 mmthuang duqc phay voi I hanh trInh, va tr\lc c6 duang kinh 160 han pMi thuchi~n qua 2 hanh trlnh. Khi phay truc duac ga tren hai mili tam cua may va n6icUng voi lr\lc chinh cua may nha t6c truy6n (hlnh 16.113a) hoi!-cnha do gachuyen dung (hlnh 16.113b). Voi phuang phap nay phai sir d\lng dao phay tr\lcvit dac bi~t.
Van d6 gia c6ng mi!-trang cila banh rang (banh rang li6n tr\lc) duqc trlnhbay a chuang 17 - Quy trlnh c6ng ngh~ ch€ t~o banh rang.
Van d6 gia c6ng mi!-tren tren tr\lc da duqc trlnh bay a chuang 9 - Cacphuang phap gia c6ng dt g<;>t(philn ti~n ren va phay ren).
592 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ ch€ t'!-ocae ...
a)
Hinh 16.113. So do ga Ir~c khi phay Ihen hea Ir,m may phay Ihen hea.
16.3.6.5. Mai thO va tinh milt tTl!-ngoai tren trl,tcMai m~t trl! ngoai co the tien hanh cii.tmoc vasau khi nhi~t luy~n trl!c. Be
m~t trl! duQ'Cmai d\lt chinh xac cao hO'ndIp 8 va d\lt dq nhan bong be m~t cap 7va cao hO'n.Mai tmoc nhi~t luy~n dLIQ'Cth,!,chi~n sau khi ti~n tinh. De mai tronngoai nguai ta sir dung may mai tron ngoai co tam va mai.vo tam. Cac truc 16'0dUQ'cmai tren may mai tron ngoai voi s,!, ga d~t chi tiet tren hai mlii tam.Truyen di\n cho trl!c mai duQ'cth,!,chi~n qua t6c truyen ho~c mam cap quay.Trl!c co be m~t khong lien tuc (be m~t then hoa ho~c be m~t co ranh then) du()'cmai chi tren may mai tron ngoai co tam. Mai co tam m~t tron ngoai dUQ'cthuchi~n bang phuO'ngphap ch\lYdao doc, ho~c ch\lYdao ngang, ho~c phuO'ngphap
CONG NGHl;: CHE TAO MAy 593
mai sau. Sa d6 cac phuong phap mai trim ngoai co tam duqc trlnh bay tren hlnh16.114.
c)Hinh 16.114. 5<1do mai tron ngoai co tam cae chi tiet d~ngtrvc.
a) phuong phap chey daD doc; b) phuong phap cheY daD ngang; c).phuong phap rna; sau;vK - toe d9 quay ella da mai; Vc - toe dO quay ella chi tiel.
Khi mai ch~y dao d<;>t,luqng ch~y dao d<;>cSd duqc tinh theo cong thuc:
Sd = K.BTrong do: K- h~ so, khi mai thOK=0,6+0,85, khi mai tinhK =0,2+0,4;
B- chi6u ri?ng cua da maio
Luqng chay dao ngang S" bttng chi6u sau eftt t va duqc ap dl!ng phl! thui?cvao vat Ji~u, di?CUngva d~ng gia cong va duqc Jay trang giai h~n 0,005 + 0,08mm sau mOt hanh trlnh kep. De d~t duqc d(l nhan bong be mi!t gia cong cao vad(l chinh xae yeu ciiu nhii"nghanh lrlnh ch~y dao d<;>ccuoi cung can thl!c hi~nkhOng co ch~y dao ngang (khOng di6u chinh them chi6u sau eftt).
Phuong pMp mai ngoai co tam ch~y dao d<;>cduqc ap dl!ng ph6 bien khigia cong trl!c khong etmg vii"ngco b6 mi!t gia cong vai chi6u dai Jan. Mai tinhtrl!c cling ap dl!ng ph6 bien phuong phap nay.
Mai trl!c bAng phuang pMp ch~y dao ngang thl!c hi~n doi vai trl!c cochi6u dai b6 mi!t can mai khong Jan. Phuang phap nay co nang suat cao hanphuong pMp truac VIkhong co ch~y dao d<;>cdoi vai da mai hoi!c phoi va dodo khong tieu ton thai gian cho sl! dich chuyen d<;>c.Chi6u rong da mai
3R - CNCT
594 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ chi! t'!-o cae ...
trang truang hap nay can duqc ch9n l6'n han mi?t chut so vai chieu dai cilabe m;:itcan mai. De mai truc b~ng phuang phap nay nguai ta Slrdlfng da maico chieu rong den 300 mm. Luang chi)Ydaa' ngang S" sau mi?t vang quaycila v~t b~ng chieu sau dt va khi mai tho lily S" = 0,0 I + 0,02 mm, khi maitinh lily S" = 0,0002 + 0,08 mm.
Phuang phap mai sau doi vai trlfc duqc dijc trung nhu sau: da mai duqcdieu chinh den chieu sau mai diiy dil,khi mai truc duac djch chuyen doc trucmi?t cach chiim chi)p so vai da mai, sau khi gia cong be mijt tren suot chieu daino duqc tro-I,!-ivj tri ban diiu. Gia cong duqc thuc hi(\n sau mi?t ho;:ichai hanhtdnh chay d9C. Da mai duac vat con vai chieu dai 6 + 15 mm, no se lam dedang qua trlnh maioChieu sau dt khi mai vai phuang phap nay duqc lay b~ng0, I + 0,3 mm va ]uqng chay dao d9CSd = I + 4 mm/vang t~IfC.Mili sau duac apdung ph6 bien khi gia cong trlfc ng~n, c6'ng vfrng.
Toc di?dt hay la toc di?quay cila da mai khi mai tran ngoai co tam duqcch9n trong giai hi)n20 + 35 mls va khi mai cao toc den 50 m/s. Toc di?quay ellaviit gia cong ch9n 15,+ 25 m/phUt.
Da mai de mai truc dut;/Cch9n phlfthui?cvao viitli(\u,di?c6'ng,di)ng gia congva t6c di?ct.t. De gia cong trlfc bang thep vai di?nhan bong be mat cilp 7, viit li(\uduqc gia cong nhi(\tco di?c6'ng230 + 260 HE thl ch9n da mai hlnh tflfvai vat li(\uda la corun di(\n hoijc corun di(\n trang co di?hat 40 va 25, mem trung blnh, chat
dfnh ket la keramic, cau truc !rung blnh, co ky hi(\u 340CM2K5 hoijc 325CMK5
hoijc 325CMIK5, V.V ...
Hinh 16.115. Sa do mai vo tam doi vai chi tiet trl;lc.,- da ma;; 2- da dan; 3- ph6i gia c6ng; 4- thanh do.
C6NG NGHE CHI:' TAO MAy 595
o
Mai vo Himeho nang suat Ian hon so voi mai co tam. No duqe ap d~ng ph6bien khi gia eong true tron va tr~e b~e khi s:'mluong Ian dang ke. Khi mai votam tr~e duqe ty len thanh do 4 va duqe d~t giua hai da. M<:Jtda de mai, duaequay voi toe d<:J30.;- 40 mis, va da kia lam nhi~m v~ dan, duqe quay voi toe d<:J10.;- 80 m/phut (hlnh 16.115).
Da dan duqe d~t nghieng m<:Jtgoe so voi tr~e cila da maioGoe nghieng euatr~e da dan duqe ap d~ng doi voi mai tinh a = 1 -i-2"; mai tho a = 2 - 5".Toe d<:Jv, eh,!y dao d<;>eph~ thu<:Jegoe nghieng eua da dan duqe xae dinh thea eongthue sau:
Trang do: vK- toe d<:Jeua da dan;a- goe nghieng eua tr~e da dan;~- h~ so ke den sl! anh huang eua tr~e doi voi da dan.
Hinh 16.116. D~ng~hungeua may mai vo tam.1-d. mei; 2- chi ti~t gia c6ng; 3- d. dim; 4. thanh do.
596 Chuang 16:Quy trinh cang ngh~ che't~o cac ...
Luqng ch(lYdao d9Csau m'?t yang quay cua trlIcdU(JCxac djnh bang c6ngthuc sau:
Trang do: n,- s6 yang quay cua chi tift sau m'?t pMt.Da dan duqc chf t(lo tir corun di1;n vai chat dinh kft la vuncanit hoi;ic
bakelit, d,? h(lt 16 :;-8, d,? ctMg CI"" 1'2. Sau m'?t hanh trlnh ch(lYdao d9Ckhimai v6 !iim thai duqc lap kim lo(li v6i chieu day t6i da 0, I+ 0,2 mm.
Tren hlnh 16.116 trlnh bay c'ang chung cua m'?t may mai v6 tam.Tren may mai v6 tam co the ;'1ai trlIc tran va trlIc b~c. Khi gia c6ng trlIc
b~c mai duqc thl!c hi1;n hoi;icbang phuang phiip chi ch(lYdao ngang (hlnh16.117a), hoi;ic phiii co cu ty c~;o chi tift khi thl!c hi1;n ,ch(lY dao d9C(hlnh 16.l17b).
2
Hinh 16.117. SCI do mat Ir~c b~c.a) ch.y dao ngang;
b) ch.y dao d9Cvbi cClty.1- thanh do; 2- chi tiel; 3- ,Ia mai;
4- da dan; 5- cit tY-
Hinh 16.118. SCI do d~ng c~ kiim Ira Irang quatrinh gi:. congo
1-b(>giam chan; 2- Ihanh giit; 3- v6ng Ihay the;4, 5, dau Iy; 6- dau ty d(>ng;7- dong h6; 8- chi tiel
mai: 9- dil rnai; 10- vo ehe dil maL
CONG NGH$ CHE TAO MAy 597
Kfch thuac clla chi tiet co th~ duqc ki~m tra trong qua trlnh gia c6ng. Trenhinh 16.118 trinhbay sa d6 clla dung cu ki~m tra kfch thuac duang kfnh. D\lngc\l g6m ba philn caban: b6 giam chifn biing dau 1, thanh giu d6ng h6 2 va vangthay the 3 duqc ga tren thanh giu 2. Dau do 4 va 5 clla vang thay thela cae diemty, dau do d(mg 6 thu nh~n cac sai l~ch clla ciStr\lc mai 8 vatruyi!n vi!d6ng h6. 7. Ca cifu do duqc ga tren bao che 10 clla da mai 9.
D6i vai cac lo~i tr\lc co d(i chfnh xae th6ng !huang thi chi ciln mai tinh ladll. Song d6i vai mot s610ai truc yeu cilu chfnh xae cao hon nhu tr\lc chfnh cllacac lo~i may dt kim lo~i, tr\lc cam, tr\lc khuyu clla d(ing ca d6t !rong thi saukhi mai tinh cac ciStr\lc, can can phai gia c6ng tinh Ian cu6i biing danh bonghoac mai khon hoac mai sieu tinh.. .
2
7
6
Hinh 16.119. SCI d6 danh b6ng tr~cb~ng tay.
Hinh 16.120. SCI d6 danh b6ng khong tam.
1- dai mai: 2, 3- con I~n: 4- dai dan; 5- mi"ng Ii': 6- chi Ii,,!:7- Ihanh do.
Cac phuong phap thvc hi~n cacnguyen cong nay nhu sau:
Danh bong cac ciStr\lc bang vai cotrat b(it mai hat nho va dilu nhan laphuang phap thll congduqc dung trongsan xuift don chiec. Cling co th~ dung daig6 kt;p vao ciStr\lc, i:J phfa trong co m(itvanh da b6i b(it mai nhu tren hinh16.119. Ap Ivc va ch~y dao do tay ngubithvc hi~n, chuy~n d(ing quay cua chi tietthvc hi~n nhb may v~n nang.
D~ tang nang suift co th~ danh bongtren may chuyen dung. Trenhinh 16.120 trinh bay sa d6ella may danh bong kh6ngtam bang dai maio Vi~c giac6ng thl!c hi~n bi:Jidai mai 1lii.ptren hai con Ian 2va 3.Chi tiet gia c6ng 6 duqc d~ttren thanh dO'7 va quay nhbdai dan 4. D~ gia c6ng duqcphai t~o ra ap Ivc nhb miengty 5.
Mu6n co nang suift caohon co th~ thay vi~c danh
598 Chuong 16: Quy trinh cong ngh~ che't<;locac ...
bong Mng mai khon tr\lc. Tren hlnh16.121 trlnh bay SO'd6 mi)t dau khon di!gia cong truc.
Dau khon duqc n6i tuy di)ng vaimay va chuyi!n di)ng di I~i dDCtr\lc. Chitiet gia cong duO'cga VaDhai moj tam vaquay tr<ln. Mu6n co chat luqng be m~tcaD cong co thi! dung phuong phap maisieu tinh xac. Qua trlnh dt cong dungnhling thanh mai nhu mai khan nhungco them mi)t chuyen di)ng Hie(daDdi)ngd<;>ctr\lc). Nha chuyi!n di)ng nay rna cacvet mai XDalen nhau nen d~t duqc di)nhan bong be m~t caD.
16.3.6.6. Kie'm tra trlfc
D6i vai cac chi tiet d~ng tr\lcthuang phai kii!m tra kfch thuac duangkfnh, chi6u dai cac b~c truc, hlnh danghinh h,?c, do nhan bong b6 m~t va di)chfnh xac tuong quan giua cac be m~tcila tr\lc.
2
Hinh 16.121. Sd do khan d€ khan eelIr~e.1~chi tiet gia c6ng;
2- thanh da tr€m dau khan.
Hinh 16.122. Sd do ki€m Ira sa; I~eh hinhdang hinh hQc.
1- chi tiilt trye; 2- dong ho.
2I ,lHJ"I-
Kiem tra kfch thuac duang kfnh va chieu dai co dung sai Ian hon 0,02 mmduqc th,!c:hi~n Mng thuac c~p. Cac kfch thuac co dung sai nh&hon 0,02 mmduqc kiem tra brmg panme, calfp, d6ng h6 SO'v..v. Cac kfch thuac co di) chfnhxae dip 6 tro len phai dung cac d\lng c\l quang h<;>cde kiem tra.
Trong san xuat Ian dung cac d6 gachuyen dung de kiem tra, va cong co thedung phuong phap kiem tra t'! di)ngngay trong qua trinh gia congo
Kiem .tra hinh dang hinh h<;>ccuachi tiet tr\lc duqc th,!c hi~n nha d6ng h6khi . ga tr\lc len hai moi tam (hinh16.122).
Dung d6ng h6 dO'0 mi)t tiet di~ndanh gia duqc di) da c~nh, 0 van, elfp; do
C6NG NGH$ 01£ TAO MAy 599
a nhieu tiet di~n d9Ctn~cdanh gia duqc di) con, di) phlnh tang tr6ng hay di) thfttcua cel tr\lc. .
Khi san xuiit 1&1<:0the ap dung nhfi'ng thiet bi bf.ng ca khf hoac di~n tNctiep ve nen hlnh dang hlnh h9C cua tr\lc.
Kiem tra vi trf tuong quan gifra cac be m!it tn~cnhu: di) dong tilm gifra cacb~c tr\lc, di) song song .cua cae ranh then va then hoa so voi ducmg tilm tn~ccung duoc th,!c hj~n nhadong ho. Tren hlnh 16.123 trlnh bay sodo kiem tra dodong tilm gifra hai b~ctr\lc. Dung chuan do lamchuan dinh vj bf.ng cachcho chiln cua dong ho 2om vao mi)t b~c truc vamui ty cua d6ng h6 tiepxuc voi b~c tr\lc kia cuatr\lc I. Di) chenh l~ch s6chi cua dong ho sau mi)tvang quay quanh tr\lcdanh gia ve di) d6ng tilm Hinh 16.23. 5" do ki<im Ira dli dong lam giita hai b~c Ir~ccua hai b~c tr\lc nay.. .. 1- iryc ki~m tra; 2- dong ho do.
Di) song song cua ranh then, then hoa so voi duang tilm tr\lc duqc kiem tranhu sa do tren hlnh 16.124. Chi tiet duqc dinh vj bf.ng cel tr\lc d!it tren hai kh6iV. D!itmui ty cua d6ng h6 vao dinh ho!ic chiln ho!icm!it ben cua ranh then t~i vitrf I, sau do di chuyen sang vj trf II. Sai l~ch ve di) song song cua ranh then sovoi tilm tr\lc duqc danh gia boi sai l~ch s6 chi cua d6ng h6 t~i hai vi trf. Voi sad6 nay cung co the kiem tra sai lech gifra dinh va chiln then hoa.
2 1o
. Hinh 16.124. Sa do ki~mtra d9 song son~ella ranh then so vOi dlfong tam tr\lc.
1- tn:lc can ki~m tra; 2- dong he.
600 Chuang 16: Quy trinh cling ngh~ che't').o cac ...
16.3.6.7. Vi dlf Vii guy trinh c6ng ngh~ cke"t(:w chi tiet trlfcTren day la phan nghien CUllve cach chqn chu&n cung nhu trlnh tlr cac
nguyen c6ng va bi\in phap thl!c hi\in cac nguyen c6ng khi gia c6ng cac chi tie'ttrl!c. Trong phan nay lily trlnh tl! gia c6ng mi)t trl!c chinh di! lam vi dl! (xemb3.ng 16.2). Trl!Cchinh gia c6ng duac trlnh bay tren h,nh 16.125.
Bang 16.2. Trinh l\f gia cong Ir~c hinh 16.125
dau vakhoan 10
tam
Tom tat
nguyenc6ng
Khoa m~'lt
!i
II
ITien tho cae I'll
bile phia I• • I
dilu nho I!:1
!I
II
. II
Ti$n tho cae III
phia dau Ion II
I!Ii
-_._~- -----,
L
So d6 d1nh vi
--------,--------1' Khoan 10
I sau
3
2
I
,I
I:I 4
I
II
I
C6NG NG,* CHET~O MAy
Tiep bang 16.2
5
6
7
--fl----u---
L
601
TiE[lntinh caeb?c dau nho
- Ti$n tinh caeb~cda~Ian.
Apcon _ Ti$n lu sau
~Cat chil~udai chfnh xac.
- Ti$n phancon ho~cphiln tr~lapghOp IJ phia
sau
8 Ti$n cae vanhvat mep
602 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che'ti).ocae ...
Tiiip bang 16.2
9 T6i tLtng cocan thiet
Nhi$t luy$n
10 So d6 djnh vj nhl1 nguyen c6ng 8 Ma.i tinh caeco tn:Jc
11 So d6 d[nh vi nhlf "Quyen c6ng 8 Mai tinh caephan corngoai
12 Gia cong caeranh then tren
co tn;lC
--~-
k
13 So d6 d[nh vi nhLt nguyen c6ng 8 Gia c6ng renb cae m~tngoai
14 Mai l<;:Ii10 condau to
15 Tong kiem tra
O\n chu y riing, trong nhung di6u ki~n Cl) the ph<iican crr vao ket cau cua
C6NGNG~ CHET1\0MAy 603
cae lol:litn,lCchinh khac nhau, can cu VilOdq chinh xac yeu du va can cu vaodl:lngsan xuat rna trlnh tu tren day co the thayd6i it nhii!u, them vao ho~c b6t dimqt s6 nguyen congo
Con moc S05
L
4075
855
Hinh 16.125. Tryc chinh eoa may ti~n1A62.
16.4.C6NG NGH~ CHE T~O CHI TIETD~NG CANG
16.4.1. Di,icdi~mva yeu diu ky thm)t chu yeu cua chi tiet d;:mg cang
16.4.1.1. lJi;icdiem cua chi tief dr;ng cangCang la lol:lichi tiet khong tron, co hlnh thanh d",t, thuang co mqt ho~c
mqt s61ii CCiban can duqc gia cong chinh xac cao. Cae Iii nay co quan h~ v6inhau vi!do song song, dq vuong goc hay du6i mqt goc nao do, cae Iii nay clingco quan h~ vi! vj trf cac duang tam Iii so v6i m~t dau cua no. Ngoai nhiing Iii CCiban, tren cang con co nhiing Iii dung de k",pch~t, ca.c ranh then, cac m~t dau vanhiing yeu t6 khae cling can duqc gia congo
Chi tiet dl:lngcang thuang co chuc nang du n6i gifra chi tiet nay v6i chitiet khac de bien d6i chuyen dqng, VIdl}nhu tay bien cua dong CCidot trang n6ipiston va trl}c khuyo. Chi tiet dl:lngcang cling dung de gl:ltnhiing chi tiet khacden vj tri nhat djnh, VIdl}nhu cang gl:ltcila hqp s6 de gl:ltbanh rang an kh6p.
Tren hlnh 16.126 trlnh bay mot s6 chi tiet dl:lngcang hay duqc dung trangket cau CCikhf.
. i
m' am ~
I
~\M~%ff
~-~,C..0>
"co"0>'
"'P
i
... :>y:>OCI,illj:>~l{~u ~U{P l{upI Ana :9{ ~UlJlll{J 1709
C6NG NGHE CHE TAO MAy 605
185 to,oS
DQ J~ch tn,J max: 0,08
Hinh 16.127. Tay bien ella dQng co 010.1- than bien; 2- nap bien; 3. bul6ng.
Tlr hlnh 16.126co th~ thay ding cacchi tiet ct:mg dmg cohlnh d~ng rat khacnhau. Tuy nhienchUng d(\u co mot di;lcdi~m chung nhu daphan tich a tren. 6hlnh 16.127 trlnh bayket cau chi tiet taybien cua di)ng c<1ow.Day la ki~u bien rai,nghia la no duqc gheptu than bien I va n5.pbien 2 nha bulong 3va tren hlnh 16.128trlnh bay ket cau clia chi tiet bien tn" kim may khau ch~y di~n Textima.
2.5
40+0,021
Hinh 16.128. Slim trl;J kim may khau cong nghi~pTextima.
H<iiki~u bien nay d(\u thui)c vao chi tiet d~ng dmg, chung d(\u co cac Muhi~u di;lctrung clia chi tiet d~ng dng. Tu 51! xem xet cu th~ hai ki~u cua chi tietd~ng cang nay co th~ phan tich cac di6u ki~n ky thui;ltva thiet l~p cae phuongan cong ngh~ che t~o cho tat ca cae chi tiet d~ng dng.
606 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che'til-0cae ...
16.4.1.2. Nhi1ng yeu diu ky thu{jt ehU ye'u khi ehe'tr;-ochi tiel dr;-ngeangKhi che t':l0chi tiet d':lng ding din hilo dam cac yeu cau chu yeu sau:- Kfch thuac cac 16co biln duqc gia cbng vai d<;>chinh xac cap 7 7 9, cac
ranh then va m;:itdau vai d<;>ehinh xae dip 8 + 10.- Sai I~eh ve vj tri tuang quan giua cae be m;:itg6m:+ Sai I~eh eho phep ve khoang each giua Himcae 16co ban duqe eho theo
dieu ki~n lam vi~e eua tUng 10':licang !rong khoang 0, I + 0,2 mm ho;:iedbi khieho theo dung sai kich thuac tl! do.
+D<;>khbng song song va d<;>khbng vubng goe giua duang 111mcae 16COhiln eho phep trang khoang 0,05 + 0,025 mm/I 00 mm, trang mbt so tnrang hqpco th~ tai 0,01 mm/IOO mm.
+ D<;>khbng vubng goe giua m;:itdau va duang tam 16 eho phep trangkhoang I + 3 flm/I mm ban kinh m;:itdau.
+D<;>khbng song song eua cae m;:itdau 16co bim phai nam trang giai h':ln0,5 72,5 flm/l mm ban kfnh m;:itdau.
- D<;>nham be m;:itcae 16co ban khong duqe vUqlqua gia trj R,:$ 2,5 flm(> '\I 8); vai cac m;:itdau Ra > 2,5 flm « '\16),vai cac ranh then duqe gia eongd':ltR, = 40 7 10 flm ( '\14 + '\16).
- Cae m;:itlam vi~e eua ding doi khi phai nhi~t luy~n d':ltd<;>eUng 50 + 55HRe.16.4.2. Tinh cong ngh~ trong ket diU doi vm chi tiet d:;mgdmg
Cling nhu cae d':lngchi tiet khae, doi vm chi ti€t d(lng ding tinh eong ngh~trang k€t cau clla no co m<;>ty nghia quan trqng, VIno anh hUOngtrl!c ti€p d€nnang suat va d<;>chinh xac gia cong. VI v~y khi thi€t ke chi tiet d(lng ding nenchtl y tai k€t cau cua no qua cac van de nhu sau:
- D<;>cUng vii"ngc~a cang phiii du, khong bi bi€n d(lng khi gia cbng va khilam vi~c trang cac co caucua may.
- Chieu dai cua cac 16ca ban nen bang nhau va cae m~t dau eua ding namtren hai m~t ph&ng song song vai nhau la tot nhat.
- K€t cau cua cang nen bo trf sao cho doi xUngqua m<;>tm~t ph&ngnao do.
C6NG NGHt CHETAOMAY 607
Hinh 16.129. Ph6i kep cho chitiet cimg
1- ph6i thCt nhal; 2- ph6i thCt hai;
3- phan cc:flt be d~ tach d6i
: D6i vai nhfrng dmg co cac 16vuong goc vai nhau thl ket cau phai thuilnIqi cho vi~c gia cong 16nh6.
- Ket cau cua dng phiii thuiln Iqi cho vi~c gia cong nhieu chi tiet clmg mqt11k.
- ffinh dang ella dng phai tlmiln Iqi cho vi~c chqn chu~n tho va chu~n tinhth6ng nha!.
16.4.3. V~t Ii~uva ph6i d€ che t~o chi liet d~ng cang
Vilt li~u de che tao chi tiet dang dng thuang dung la thep cacbon ket caunhu thep C20, C35, C45, thep hqp kim nhu 40XH (40CrNi), 40XMA(40CrMoA), 18XHMM (l8CrNiMoA), 18X2H4BA (l8Cr2Ni4WA) co dqMn cao; cac loai gang xam nhu OXI2-28, OX21-44; cac lo':\i gang deo nhuOZ37-12, 0Z4-35-1O. Vatli~u biing gang xam thich hqp cho cac loai dng lamvi~c vai tai trqng khong 16'n.Nhfrng dng co dq cUng vfrng thap, lam vi~c co vadilp thl nen chqn vilt li~u la gang deo. Con nhfrng dng lam vi~c vai tai trong16'n,de tang do Mn thl nen dtmg vilt li~u la cac lo':\ithep co nhi~t luy~n. Ngoaira dng con duqc che't':\o tu kim lo':\imau va kimlo':\ibq!.
Cac d':\ng phoi cua dng thuang dung la phoiren, phoi diip, phoi duc va doi khi con co the dungphoi han.
- Cang co vua va nh6 neu san luong it, phoiduqc che tao biing phuong phap ren tl! do, neu sanluqng 16'ndung phuong phap diip, sau do duqc eptinh tren may ep de vua tang CO Hnh vua ch6ngcong venh cho dng. Tuy theo ket cau cua cangrna co the lam khuon de diip ca cilp doi chi tietnhiim tang nang suat khi t':\ophoi va d6 dang khigia cong (hlnh 16.129). Sau khi gia cong xong toan bq d6i vai cii phoi kip maithl!c hi~n ci\t doi de duqc hai chi tiet dng. Cac milt dau cua dng nen b6 tri 16ihim len so vai than cang de do dien tich gia congo
- D6i vai. dng biing gang va kim lo':\imau thuang dung phoi duc trongkhuon cat hoilc khuon kim lo':\ihoilc khuon milu chay. Tuy theo san luqng vadieu ki~n rna chqn phuong phap nao do cho thich hqp. Vai phoi duc cfing cothe b6 tri tao phoi kip cho cang nhu twang hqp phoi diip (hlnh 16.129).
608 Chuang 16:Quy trinh cong rtgh~ che' t'!-ocae :..
_Ph6i him thU'oogdung cho cac lo(ti dng cO'Ian, san lU'qng it. Neu sanIU'qngnhieu han co th~ ket hqp ca di!p tAmva han d~ t(to ph6i cho cang.
Hinh 16.130. So do d!nh vi dii giacong ca"g khi slr d\Jng chuin
linh lheing nhal la m~l dau va hai16vuong g6c m~tdiu.
1- phi"n ty: 2- chot tru: 3- cheit tram:~M chi tiet gia congo,
3
w
w
w
w
16.4.4.Quy trlnh clIng ngh~ che t~o chi tiet d~ng cang
16.4.4.1. Ph6.n tich chudn d.inh vi khi gia cong chi tiet dg.ng cimgMuon co cach chon chuiin dinh vj dung dftn d~ gia cong cac chi tiet d(tng
cang phiii can cD:vao ket cAu va yeu cau ky thui!t cua chi tiet. Dl1a.vao hlnh16.127 va hlnh 16.128 la hai ki~u chi tiet cl1th~ cua cac chi tiet d(tng dng d~xem xet, philn tich chuiin djnh vi khi gia c6ng dng. .
Khi djnh vi d~ gia cong dng phai dam bao dU'qcvi tri wang doi cua cacmi!t, cua cac 16doi vai nhau, d,?vuong goc cua 16doi vai mi!t diiu. Vi vi!y chonchuiin djnh vi d~ gia c6ng chi tiet d(tng cang co cae phuang an sau:
Phudng an thlt nhtit:Dung mi!t diiu va hai 16co ban vu6ng goc
vai mi!t diiu dii gia c6ng lam chuiin tinh thongnhAt d~ gia c6ng tAt ca cac mat con l(ti cuacang. Sa d6 djnh vi bang chuiin thong nhAtkhigia cong dng dU'qctrlnh bay tren hlnh 16.130.Khi do m~t diiu dng dU'qc ty len phien ty Ikhong che ba bi!c tl1do, m'?t 16cua dng duac16ng vao chot trl1ngftn 2 khong che hai bac tl1do va m'?t 16khac cua dng duqc 16ngvao chottram khOng che m'?t bi!c tl1do.
Vj tri cua cac chot va cac phien ty theophuang dUng hay phuang ngang, hay phuangnghieng la tuy thu,?c S\l tuang quan cua be mi!-tgia c6ng so vai m~t djnh vi va may duqc chond~ gia c6ng.
Khi djnh vj theo sa d6 nhU'hlnh 16.130ciin Itru y m':>tso vAnde nhU':
- Neu nhU' cae m~t diiu cua cang kh6ngcung do cao thl lAym~t diiu cua diiu Ian lamdinh vj chinh va phai dung chot ty phl1vilOm~tdiiu thApde tang cUng vih1gkhi gia c6ng.
- Neu cang la chi tiet kemcUng vih1g, de
C6NG NG~ CHET",OMAy 609
tninh bien d\J.ngkhi kt;p ch~t, diem d~t cua Il!c kt;p phai niim vao cae diem tyho~c gan cae diem ty.
Hinh 16.131. £)6 ga khoan 16d~u nho cua cang co Slt dyng chot tY phy.
1- chat tr~ ng~n; 2- khai v t\Jl\Ja; 3- chat tY ph~; 4- dai ac k~p; 5. chi tiel; 6- phien ty.
Tren hlnh 16.131 trlnh bay ml?t d6 ga khoan 16dau nho cUaml?t chi tietcang vai vi~c sir d",ng ch6t ty ph", d6i v6i kieu cang co cae m~t dau kh6ng cungdl?cao.
Chi tiet gia c6ng 5 duQ'cdjnh vi tren phien tY6, ch6t t~ ngi'm I va kh6i V
39 - CNCT
610 Chuang 16: Quy trinh dIng ngh~ ch€ t'!Ocae ...
ch6ng xaay 2. K>,p ch~t chi tiet duqc th,!c hi~n j:l&ngdai 6c co tay quay 4. Khikhaan 16a dau nhO chi tiet co do?c6ng vfrng yeu nen phili dung them ch6t tYphu 3vaa m~t dau cila dau nh6.
8
7
3
5
Hinh 16.132. Do ga khoan Ie, dau dau Ion cua cang.
1- chi ti~t gia c6ng; 2, 3- phi~n ty; 4- chot tru ngan; 5- chot tram; 6- ecu k~p cMt; 7- d$m chil C.
CONG NGHE CHE TAO MAy 611
Hinh 16.133~So do 9a d~t khi gia cong m~tdau va 16co bitn ella chi tiet dmg.
1- chi tiet; 2- kh6i V c6 6inh; 3- kh6i V di 6<)ng.
w
De the hi~n ro phUOl1gan ch9n chu~n th6ng nhilt Ia m;lt dau va hai 18vuling goc m;lt dilu cang trang vi~c gia cling cac m;lt con l~i ella dmg, co thexem xet d6 ga khoan 16dau tren chi tiet cang (hinh 16.132).
Chi tiet gia cling I duqc djnh vi tren cac phien ty 2, 3, m9t ch6t tru ngan 416ng vao 16dau Ian va m9t ch6t tram 5 16ng vao 16dau nh6 clla cang. TrangttUemghqp nay do yeu cau cila vi trf 16gia cling tren cang rna tam ch6t tn~ vach6t tram phii duO'cb6 tff nam tfen m;lt phang nghieng. Chi tiet gia cling duqckyp ch;lt nhi1ecu 6 thong qua dem chfr C s6 7. Ecu 6 duqc bat vao phan dau cofen cila ch6t 4.
Nhu da phiin tfch, theo phUOl1gan nay chi tiet cang duqc djnh vi b3ngchu~n tinh th6ng nhilt la m;lt dau va hai 16vuling goc m;lt dau de gia cling tilt citcae m;lt con l~i. Vi v;lytrang qua trinh cling ngh~gia cling chi tiet d~ng canga nhfrng nguyen cling dautien phili la gia cling m;ltdilu cang va sau do la giacling hai 16 CO'ban vulinggoc m;lt dilu do.
Chu~n thli ban dilu degia cling chi tiet d~ng cangduqc ch9n HIvanh ngoai cila16 va m;lt dilu cila cang.Ch9n chu~n nhu V;lyde giacling m;lt dau kia va gia cling 16CO'ban vuling goc m;lt dau dmg. SO'd6 dinh vichi tiet cang bang chu~n thli de thl!Chi~n vi~c gia cling nay duqc the hi~n trenhinh 16.133. Trang ttUemghqp do, m;lt dilu cang duqc ty len d6 djnh vi kh6ngche ba b;lCllf do, kh6i V c6 dinh 2 lim vao vanh ngoai dau cang kh6ng chi;;"haib;lCtl! do va kh6i V di d9ng 3 lim vao vanh ngoai dau thu hai clla cang kh6ngche m9t b;lCtu do. Kh6i V di d9ng nay con co. tac dung t~o 1\ICkyp ch;lt dingkhi gia cling.
Ch9n chu~n nhu v;ly se bao damvj trf dung di\n gifra 16CO'ban va vimhngoai khling gia cling Ia hinh vanh khan gifra vanh tron ngoai va 16CO'ban dllO'CMu d;ln.
V6'icach djnh vi nhu vay dau tien thl!c hi~n gia cling milt dau phfa tren cila .
612 Chuang 16:Quy trinh clIng ngh~ ch€ ti).ocac ...
Hinh 16.134. So dogad~tgia cong hai m~tdau cang
cung mQt lue.
w
cang. Ti€p theo I!!tcang di 180" ci1ngvl\n djnh vj nhu v!!yde:gia c6ng m!!t dftucon I(li.M!!tdftu dmg djnh vi a nguyen c6ng ti€p theo nay dii la m!!t tinh. Tranglruang hqp nay yeu cftum!!t vat cua kh6i V di di?ngphai sao cho Il."ck"p W cothanh phan di xu6ng de:lam cho m!!tdjnh vj kh6I1gbj kenh len de:dam bao chohai m!!t dilu song song nhau.
Sau khi dii gia c6ng duqc m!!t dilu cang ti€n hanh gia c6ng hai 16 vu6nggoc vai m!!t dau cang. Hai 16nay dong vai tro hai 16 ch~an, song hai 16 nayci1ngchinh Ia hai 16CCJ bim cua cang.
De: gia c6ng duqc hai 16 CCJ ban nay, SCi do ga d!!t cang co the: nhu hinh16.133. Khi do m!!tdilu cang dii la m~t tinh kh6ng ch€ ba b!!c ll."do, kh6i V c6dinh 6m vao vanh ngoai th6 cua mi?t dilu kh6ng ch€ hai b!!c tl."do, kh6i V didi?ng 6m vao vanh ngoai th6 cua dau kia cua cang kh6ng ch€ mi?t bi!c ll."do.Cach ga d~t nay phai thl."chi~n trang mi?t Ian ga gia c6ng Iiln IUql cac 16ho~cgia c6ng cung mi?t luc ca hai 16 !hi mai bao dam di?chinh ;ac tuang quan vekhming cach hai 16 va di? vu6ng goc gifra 16va mat dau cang. Khi do Il."ck"pnen vu6ng goc m!!t dau cang va kh6ng nen tac di?ngtu phia kh6i V di di?ng..
Ci1ng co the: thl."chi~n theo cach gia c6ng IanIUa!hai 16CCJ bi\n trong hai Ian ga: Ian ga thu nhilt de:gia c6ng 16tM nhilt v6'i sa do ga d~t hoan toan nhuhinh 16.133. Trang truang hqp nay kh6i V c6 djnh6m vao vanh ngoai cua 16thu nhilt ciln gia c6ng. Langa thu hai phai dung m~t dau cang kh6ng che ba bi!ctl."do, 16thu nhilt vua duqc gia c6ng long van ch6t trl!ng~n kh6ng ch€ hai bi!c tl."do; ch6ng xoay cho cangdung kh6i V di di?ng 6m vao vanh ngoai cua 16 thuhai ciln gia c6ng (hinh 16.146). Nhfrng viln de nay seduqc tdnh bay Cl!the a phan bi~n phap gia c6ng 16CCJ bi\n cua cang.
Nhu vi!ychung ta dii co giai phap gia c6ng duqcm~t dau cang va hai 16 vu6ng g6c v6'i m~t dau de:dung no lam chuan tinh th6ng nhilt gia c6ng cac m~tcon I(li cua cang theo phuang an thu nhilt.
Tuy nhiert v6'i nhfrng ph6i dii co m~t dilu chinhxac !hi nguyen c6ng dau tien se kh6ng phai la gia
CONG NGHE crn: T",.0 MAy 613
c6ng m~t dau rna 1agla c6ng hai Iii vu6ng g6c m~t dau vol giai phap nhu tr~n diitrlnh bay.
Neu chi vol ml)c dfch gla c6ng m~t dau cua cang a nguy~n c6ng dau ti~nc6 tM ch9n phucmg an djnh vi vao than cang kh6ng gla c6ng. Setd6 djnh vj nhuv~y th6 hl~n tr~n hlnh 16.134. Khl d6 cang duoc djnh vi va k~p ch~t vao thancang bi\ng ~t6 tl! djnh !iim, m~t dau tr~n va duoi cua cang duqc gia c6ng banghal dao phay dia cung mc'?thie.
Vol cach ga d~t nay baa dam hal m~t dau cang song song nhau va hal m~tdau dol xUng nhau qua m~t ph~ng dol xUng. .
Hinh 16.135.50 do ga d~1 cang khi dung m~1 dau va ba vou Iren cang lam chuGn.
Sau khl dii gla c6ng hai m~t dau vl~c gia c6ng hal Iii vu6ng g6c m~t dauvol cae bl~n phap nhu dii trlnh bay a tr~n.
Phuong an th{( hai:Chuftn tinh thong nhat d6 gla c6ng cang la m~t dau va ba vau tr~n cang
(hlnh 16.135). Khl do m~tdaucangkhongcheba b\lc tudo, ba vaud6ng vai trochuftn tlnh phI) khong che ba b~c tl! do con I,!-l.
D6 thl!c hl~n duqc thea phucmg an ga d~t nay thl nguy~n c6ng dau tl~n lagla c6ng hai m~t dau, tiep thea la gla c6ng ba vau ty phI) tr~n cang. Khl dii c6m~t dau tlnh va ba vau ty phI), dung chUng lam chuftn tlnh thong nhat d6 glac6ng tat cit cac miit con I,!-icua cang, k6 cit cac Iii co bim cua cang.
Tr~n hlnh 16.136 trlnh bay d6 ga khoan Iii lApghep cua than bl~n dc'?ngcodottrong khi str dung chuftn tinh thong nhat la m~t dau va ba vau ty phI) ti-~ncang.
614 Chuong 16: Quy trinh clIng ngh~ che't<).ocae ...
2
5
7
Hinh 16.136. Do g3 khaan 16 lApghep cua tay bien khi sltd~ng chua'n d!nh vi 13m~t d~uva ba vau ty ph~.
1- chi tiiit gia c6ng; 2, 3. 4- cac chot II' II' vaa ba vau ty phy; 5- don k~p lien d9n9;6.7- cac phiiin ty.
CONGNGm cm TAO MAy 615
Chi tiet gia cong I duqc dinh vi bling m~t dau ty len cac phien ty 6, 7 vacac vau ty phl,l ty len cac chot ty 2, 3,4. K<;pch~t chi tiet duqc thl)'c hi~n biingdon k<;plien dong 5.
16.4.4.2. Trinh tV iJia djng cac be'm(it chUyelLcua chi tiit dingQua sl)'pMn tfeh cach ch9n chutln khi gia cong nhu tren, de bao dam d<J
chfnh xac cling nhll thu~n lai cho gia cong, guy trtnh cong ngh~ che t~o cac.chitiet d~ng cang bao g6m cac nguyen cong chu yeu theo trlnh W sau:
- Gia cong m~t dau cang- Gia cong cac vau ty (neu co)- Gia cong tho va tinh cac 16caMn- Gia cong cac 16khac, 16co ren- Can bling tr9ng luqng (neu can)- Kiem tra cang.
16.4.5. Bi~n ph3p thl)'c hi~n cac nguyen cling chinh
16.4.5.1. Gia djng m(it ddu chi tief cangMat dau cua cang thuang 16i len va co di~n tfeh nho rai rac. Cac m~t dau
nay cling thuang dung lam mat chutln cung vai hai 16chutln vuong goc vai node thuc hi~n gia cong cac b6 m~t khiic cua cang.
Van d6 gia cong m~t ph~ng chutln hay gia cong m~t da~ dil duqc pMn tfeha phan phan tfch cach ch9n chutln khi gia cong chi tiet d~ng dmg, a pMn nayse trtnh bay day du hon v6 cac bi~n phap gia cong m~t dau cua cang.
Tuy theo d<Jchfnh xac cua phoi, san lllqng chi tiet rna co the gia cong m~tdau ding bling cac phuong phiip phay ho~c ti~n, mai ho~c chuot. Phuong phapbao cling gia cong duqc mi:itdau nhung ft dung VI cang co mi:itdau nho, rai racnen cho nang suat thap.
Trang san xuat lo~t vua va nho gia cong m~t dau cang duqc thuc hi~n biin'gphuong phiip phay la rat phil bien. Cac m~t dau cua cang dllqc gia cong tlingphia Ian luqt tren may phay nlim ngang hay th~ng dUngbiing m<Jtdao nhu hlnh16.133. Khi do dau tien phi'lidung m~t dau con tho va vanh ngoai tho cua haidau cang lam mi:itdinh vi de gia cong mi:itdau kia. Sau do lay mi:itdau tinh vavanh ngoai tho cua hai dau cang lam mi:itdinh vi de gia cong mi:itdau con I~i.
Ciing co the thl)'c hi~n phay mi:itdau cang theo sa d6 hlnh 16.134. Khi do
616 Chttang 16:Quy trinh clIng ngh~ che't,!-ocae ...
cling duqc djnh vj bii.ngm:;itthOtren than clmg kh6ng gia congoG:i va kt,'pph6ibiing eta tl! dinh tam. Gia cong cung m(>tluc cii hai m~t dilu song song nhau
A-A
Hinh 16.137. Elo II! dinh lam dil ga k~p v.lo Ihan c,mg khi gia cong hai m~1 d~u.1- chi tiet cang; 2, 3~ rna et6; 4- trl:Jc Vlt me trai chieu; 5- chi tiel xac d!nh vi lri;
6,7- vit eMu chTnh; 8, 9-vit gi[(;10- vit c6 dinh; 11- vo d6 gao
CONGNG~ CHE T""O MAY 617
biing hai dao phay rna ba mi!-t.Tren hinh 16.137 trlnh bay m(>td6 ga kieu Noll!djnh tam de phay hai mi!-tsong song cua dau dmg khi dung chu~n djnh vj lathan cang khOng gia congo
Chi tiet gia cong d~ng cang I duqc djnh vi va k\'p chi!-ttfen hai rna cua etot\f djnh tam 2 va 3, cac rna No nay ty vao than cang. Hai rna eto nay duqc djchchuyen vao, fa nha quay tn"c vit me 4 co hai dau fen tfai chi6u nhau. Chi tiet 5co tac dl,mgxac djnh vj tff cua tn"c vit me 4. Di6u chinh vj tfi cua chi tiet 5 duO'cth\fc hi~n nhO'cac vit 6 va 7, sau do c6 djnh chung blmg cac vit 8 va 9. C6 djnhchi tiet 5 v6i vo d6 ga II duqc th\fc hi~n biing vit 10.
V6i cach th\fc hi~n nay de gia cong mi!-tdau se bao dam hai mi!-tdau songsong nhau va.d6i x6ng nhau qua mi!-td6i x6ng cua than cang.
a d~ng san xuilt nay neu biet xep nhi6u chi tiet de gia cong cung mOt luc.thi va.nco the th\fChi~n tfen may bao. V6i d6 ga thfch hqp, cac lo~i cang co vuava nho con co the gia cong tfen may ti~n.
De bao dam nang suilt khi gia cong mi!-tdau tfen may phay nen ga di!-tchitiet sao cho co tM phay duqc hai phfa cua dau cang cung m(>tJuc (hlnh 16.138).Day la phuang an djnh vj vao vanh ngoai m(>tdau cang, ch6ng xoay vao thancang khi gia cong cung m(>tIdc hai phfa cua mi!-tdau cang. Trong cach thuchi~n nay con phai ch6ng xe djch d<;>ctam 16cang biing diem ty vao than cang.
2
1
3J
Hinh 16.138. Sel do ga d~t dG phay haimitit d1iu cang cung m9t h.lc.
1- chi ti~t gia c6ng; 2- kh6i v; 3- ch6t tychong xoay; 4- dao.
Hinh 16.139. Sel d6 ga d~t kiGu ch~y dao di, vadeu cilt.
1- dao phay; 2- v~t gia c6ng; 3- do gao
Cling co the th\fChi~n gia cong m~t dau cang biing phuang phap mai, chonang suilt va d(>chfnh xac cao han phuang phap phay. Tuy nhien ch<;>nphayhay mai la loy thu(>cvao Juqng du gia cong Ian hay nhO hay la ph\' thu(>cvao
,
618 Chliang 16:Quy trinh ding ngh~ che' t~o cae ...
Hinh 16.140. Sa do ga d~1do ga Iren ban quaygian dOl'J-n dlJ gia c6ng m~tdau cling.
1- dao phay; 2- chi tiet; 3- bim quay; 4. ban may.
phuang phap cM" ti!0 ph6i. N"u nhu ph6i duqc ch" ti!0 bang ren III do trangkhu6n dan gian, sau dolai duac .optinh !ren may .opthl ph6i da kha chfnh xac,luqng du nho, trang tmung hqp do co thi!ch<;>ophuang phap mai, nguqc Ii!in"uluqng du gia c6ng 100 thl phai ch<;>ophuang phap phay.
Khi mai m(it dau cang chi vi~c !ifymat dau n<;>dinh vj di!mai m(it dau kia.Chi ti"t duqc ga tr,!c ti"p len ban may, cho mat dau dng ty len ban may, th,!chi~n I~t di !(it Ii!ichi ti"t mi)t solan trang qua !rlnh mai dii bao dam ti"p xuc totgifra mat dau va ban may va bao dam di) song song hai m(it dau dng.
Khi san luqng ch" ti!o cang la IOi!t100 thl van ap dung phuang phap phaydi! gia c6ng m(it dau. Trang tmang hqp do, di! nang cao nang suat co thi! dungbi~n phap chay dao di, ve deu cit (hlnh 16.139). Khi do tren ban may d(it hai d6ga 3 giong nhau tren do co ga chi ti"t gia c6ng 2. Ti"n himh gia c6ng theo kii!udi, ve dao 1 deu cit vao vat gia c6ng 2.
Ngoai ra cling co thi! gia c6ngm(it dau tren may phay c6 ban quaygian doan (hlnh 16.140). Khi d6v~t gia c6ng 2 duac ga tren d6 ga,rna cac d6 ga nay Ii!i d(it tren banquay 3 cua ban may 4. Theo cachnay thl hai dao 1 cit vao m(it dauhai chi ti"t 2 tren mi)t d6 ga thl a d6ga phfa doi di~n duqc thao hai chitiet dii gia c6ng xong ra va lip haiph6i khac vao. Khi dao cit xongth,!c hi~n philn di) ban quay 180" dii vi trf cac d6 ga duqc luan phien va chu kygia c6ng duqc l~p li!i.
Voi d,.mg san xuat nay con c6 thi! ap dung phuong phap chuot m~t phingdi! gia c6ng m(it dau dng. So d6 chuot d6ng thai hai m~t driu cang tren maychuot c6 ban quay dung duqc thi! hi~n tren hlnh 16.141. Trel) than may 5 d(itban may 2 quay tron duqc. Trang than may co ga co cau quay cua ban, n6 nh(inchuyi!n di)ng tir d6ng co di~n I. Toc di) quay cua ban duqc dieu chinh phI!thui)c vao ch" di) chuot ph6i. Xung quanh ban a phfa tren ban quay cung tron 4co ga bon cai gia gifr 6 rna trang d6 dao chuot 3 duoc k<;pch~t.
Tren ban 2 c6 d(it cac d6 ga trang do c6 chi ti"t gia c6ng 7. Khi quay ban,ph6i se duqc chuot gifra cac dao chuot 3, lien wc qua Hftca cac dao.
C6NG NG~ CHETAOMAy 619
Hinh 16.141. Sel do gia cong m~1 dau Iren maychual co ban quay dUng.
1- dong cd di$n; 2- ban quay; 3- dao chuot; 4- bandao; 5. th~nmay; 6- gia gilt; 7- chi tiet gia congo
Hinh 16.142. Sel do gia cong m~1 dau
cang tren may phay co ban quay lien t!;le.
1- dao; 2- chi ti€t; 3- ban quay.
3
Trong san xuilt himg kh6i mi;ltdau cua dmg duqc gia cong trenmay phay co bim quay (hlnh 216.142). 6 do bim quay 3 quaylien wc dua phoi 2 vilOvj tri ci\t 1cua dao 1. T':ti m(>tvj tri chi vi~cthao chi tiet dii gia cong xong ra vaHip phoi khac vao trong khi banquay van quay.
Tren hlnh 16.143 trlnh bay sad6 may phay co ban quay d~ thlIchi~n phay lien tlJc chi tiet giacongo May co ban quay tron vaitrlJc quay thiing dUng, duac truyendan chuy~n d(>ng vai su giup docua b(>truyen trlJc vit - banh vitoChi tiet gia cong 5 duqc kt;p chi;lttrong d6 ga di;lttren mi;ltban. Vi~ckt;p duqc thlIchi~n nha xylanhthuy llIc 3 tac d(>nglen can kt;p I,duqc di tmat trong b':tcdan 2. D~ch6ng xoay cho chi tiet dung ch6ttY4. Ban quay 7 lien tlJc dua chitiet vao vung gia cong ciIa dao 6. 6 phiad6i di~n vai vung gia cong chi vi~c ga vathao chi tiet.
Trong m(>t s6 tmang hqp mi;ltdaucang yeu cau chinh xac va d(>nhiln bongbe mi;ltcao thl sau khi phay hoi;lcchu6tcon phili qua nguyen cong mai mi;ltdau.Co tM mai tren may mai phiing hay maymai co ban quay tuy theo slm luqng vadieu ki~n san xuilt. Neu be day cac mi;ltdau biing nhau thl mai cung m(>tIan m(>t
620 Chudng 16: Quy tdnh dIng ngh~ che' t~o cae ...
Hinh 16.143. SCI domay phay co ban quay d~phay lien t~c.1- c~n k~p; 2- bac dan; 3- xylanh thuy I~c; 4- chot ty; 5- chi tlet~6- dac; 7- ban quay.
phfa ella tat cit cae dau, sau do lilt l<:lide mai phfa ben kia. Truang hqp b6 daycang khong biing nhau thl phiii mai rieng tUng dau. Cilng co the tht!c hi~n maitren may chuyen dung de gia cong cit hai phfa cung me?thk.
16.4.5.2. Gia cong thO va tink cac l6 cd ban cUacangCac 16co ban cua cang co yeu du chfnh xac cao v6 kfeh thu6'c, v6 hlnh
dang VIchung duqc Up ghep v6'i chi tie"tkht,c. ChUng cilng co yeu d.u chfnhxac v6 vj trf tU<lIlgquan nhu de?song song v6'i nhau, de?vuong goc 16 va m~tdilu, khoang cach giua cac tilm 16.Tu)' theo san luqng va di6u ki~n san xuat rnaco bi~n phap gia cong thfch hqp.
L6 co ban tren cang cilng chfnh la 16dung lam chuAn cung v6'i m~t dilucang t<:l0nen chuAn th6ng nhat M gia cong cang. Vi v!iybi~n phap gia cong 16nay dii duqc pha.ntfeh a phan phdn rich chutin dinh vi khi giu cong chi riei cimg.Tuy nhien a philn nayse neu cac bi~n phap C\l the hon, day du hon trong vi~cgia cong cac 16co ban noi chung cua cang.
CONG NGH$ CHf: TAO MAy 621
De co phuong philp chung nhat doi v6i vi~c gia cong 16co biln tfen chi tietd,~.ngd.ng, hay hlnh dung nOkhong chi co hai 16nhu thuang thay ma c6the comQt hoi).cmQt so16 can gia congo
Neu san luqng ft vai mqi co cua cang, 16co ban duqc gia cong tfen maykhoan dUng, hoi).ckhoan can biing phuong philp lay dilu, hoi).cthl!c hi~n tfenmay ti~n, may doa ngang vai phuong philp fa gao
Neu san luqng nhi6u thl16 CO biln cua cang duqc gia cong tfen may khoancan, hoi).ckhoan dUng biing phuong pMp tl! dQng d~t kich thuac nha vj tff cilacae b~c diin Hiptfen phien diin cua d6 gaoBi~n pMp thl!c hi~n co nhfrng phuongan nhu sau:
Phuong an thti nhdt: giacong Ian luqt cae 16 sau mot Ian ga di).t.
Hinh 16.144. So do nguyen tile do ga co kh6i V tl/d!nh tam dti gia cong Ian Ilt~ cae 16co
ban eua cimg.1- khoi V b€m tra;; 2- kh6i V ben phai; 3- trt,Jcvft me trai chieu; 4- b~cdan; 5- chi tiet gia congo
A A- m~td61 x(lng.
622 Chuang 16: Quy trinh c{jngngh~ che' t~o cac ...
Theo phuang an chi tiet cho gia cong phai duac djnh vi du sau bac II!do(hlnh 16.133). Khi do mat dau kh6ng che ba bac II! do, vanh ngoai m(\1daucang Iy vao kh6i V c6 dinh kh6ng che hai b~c II!do, vanh ngoai mot dau cangty vao kh6i V di dong kh6ng che m(\t b~c tl! do. Vi Irl va khoang each gifra cac16duqc quyet dinh boi vi trl cae b~c dan HipIren phien dan, rna phien diinW covj trl luang quan so v6i cac chi tiel djnh vj chi tiel gia congo Khi gia cong chivi~c di6u khien d\lng C\lcat I<;>tvao 16b~c diin la dirac. Thuc hi~n gia cong Ianluqt cae 16, va 0 m6i 16 lai Ian !uqt gia cong theo eac bu6c khoan, khoet, doatren may khoan can Mng each di chuyen dau khoan va do ga c6 dinh hoi:icthl!chi~n tren may kho?n dlrng v6i cachdi chuyen do gao '
Khi djnh vi biing vanh ngoai mi:itdau dng tren kh6i V se'co sai s6 d,nh v!.sai s6nay bang d(\ xe djch tam 16gia cong so v6i vanh ngoai khi duang klnhvanh ngoai cua phoi thay d6i. Di6u do diin den khong dam bao 51!d6i Xlrngcuatam hai 16so v6i mi:itd6i xlmg cua dmg. De lo~i trir sai s6 nay co the dung kh6iV tu dinh tam thay cho m(\t kh6i V c6 djnh va m(\t kh6i V di d(\ng nhu hlnh16.133. Sa do nguyen tk do ga co kh6i V It! djnh tam khi gia cong Ian luqt cac16co ban cua dng duqc trlnh bay tren hlnh 16.144.
Hai m6 kyp kh6i V I va 2 an kh6p ren v6i hai dau tr\lc ren cua tr~lcvlt metnii chi6u 3. Khi quay tr\lc vlt me thl ca hai kh6i V d6u di VaGMdjnh vj va kypchat chi tiet 5 hoi:icdi ra de thao ll!c kyp.
Khi gia cong chi vi~c di6u khien dao I<;>tVaGb~c diin 41a duqc. Theo cachnay hai tam 16gia cong dam bao d6i Xlrngqua mi:itAA.
PhU01lg tin thit hai: gia cong lan luqt cac 16biing m(\t s6 Ian gao
- Gia cong 16thu nhat 0 Ian ga thu nhat:Sa do ga di:itde gia cong 16thu nhat nhu hlnh 16.133. Khi do chi tiet duqc
dinh vi biing mi:itdau tinh ty len phien ty kh6ng che ba b~c It! do, vanh ngoaitho cua 16can gia cong ty VaGkh6i V c6 djnh kh6ng che hai b~c tl! do va vanhngoai tho cua dau kia ty vao kh6i V di dong kh6ng che m(\t b~c It! do. Ll!c kypco tM tac d(\ng tir kh6i V di dong, nhung t6t nhat Il!c kyp nen vuong goc v6idau cang. Vi trl tam 16gia cong duac quyet dinh boi b~c diin Hiptren phien dantren do gaoPhien dan co vi trl tuang quan v6i tam kh6i V. Khi gia cong chi vi~cdi6u khien cho d\lng C\ld.t I<;>tvao b~c dan la duqc.
Tuy v~y, 0 nguyen cong gia cong 18thu nhat co the khong can kh6ng cheb~c It! do xoay quanh tam kh6i V c6 dinh. Sa do ga di:itv6i vi~c kh6ng che nambi:icIt! do khi gia cong 18thu nhat cho tren hlnh 16.145a. Khi d6chi tiet duqc
C6NGNG~ CHETAOMAy 623
a) b)
Hinh 16.145. Sel do ga d~t cang khi gia cong 16 thli nhat.a) dinh vi bang m~taau va chl,Jpcon t9 VaG vanh ngoai cang.
b) d!nh v! bang m~tdau va vanh ngoai ty vaa khoi V.
djnh vj bang m~t dau dng va mat vanh ngoai cua dau dng duO"cty vao m<Jtch\!p con (hlnh 16.145a). Ch\!p con nay tac d<Jngtu tren xu6ng vua djnh vi vavua t~o Il!ck~p cho chi tiet. Ch\!p con nay co tac d\!ng kh6ng che hai hac tu do,m~t dau dng kh6ng cheba bac tl! do. Trong tWOnghqp nay tam chup con d6ngthai cling la tam b~c dan d\mg C\!gia congoCling co the thl!Chi~n theo each chitiet duqc dinh vi bilng m~t dau kh6ng che ba b~c tu do Vavanh ngoai cua daudng ty vao kh6i V kh6ng che hai bac tu do (hlnh 16.145b). Trong tWOnghqpnay b~c dan duqc hip vao phien dan tren db ga phai co vi tri sao cho tam cua notrung v6'i tam kh6i V.
- Gia cong 16 thtr hai v6'i Ian ga thu hai:De gia cong duO"c16thu hai, djnh vj bilng m~t dau dng kh6ng che ba b~c
tu do, 16thu nhat dii gia cong 16ng vao ch6t tr\! ngan kh6ng che hai b~c tl! do vaphai kh6ng che b~c tI! do xoay cua chi tiet quanh ch6t tm ngan. De kh6ng cheb~c tl! do xoay nay co the dlmg ch\!p hlnh kh6i V ty vao mep tren ella vimhngoai 16(hlnh 16.146a). Tam ch\!p hlnh kh6i V nay trung v6'itam b,!c dan d\lngC\!gia cong va ch\!p nay tac dong tu tren xu6ng de tao Il!c k~p.
Cling co the thl!Chi~n djnh' vj bilng mat dau dng kh6ng che ba b~c tu do,16 thu nhat dii gia cong 16ng vao ch6t tr\! ngan kh6ng che hai .b~c tu do va dech6ng xoay dung kh6i. V tl! Il!a om vao vanh ngoai cua 16 gia cong(hlnh [6. I46b).
- Gia cong 16 tiep theo: de gia cong cac 16tiep theo (vi d\!, 16 thu ba) thlvan de tra nen dan gian rat nhieu bai Ie tren dng dii co mat dau va hai 16CO"ban
624 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che' t').o cae ... "
~--$b)
Hinh 16_146. Sd do ga d~1khi gia cong 16 Ihii' hai Iren ciIng_a- chong xoay b~ng ch~p khoi V d map tren vimh ngoal;
b- chong xoay b~ng khoi V t\' I\,a.
Hinh 16.147. Do gati~n16 gifta euacang khi dung
chu~nthong nhat Iii
m~1d~u va hai 16vuong goc mijt dau.
1- than ga; 2- chat
tr~; 3- ecu; 4- v6ngd~m;5. chat tram;
6- ecu; 7- phien ty;8- vit; g- bimg ghi
huang dan; 10- chi
tiet.
CONG NGH(; CHE TAO MAy 625
dii duqc gia clIng. Khi do dinh vi de gia cong dung chuiin tinh thang nhilt la m(itdau va hai 16vuong goc m(it dau. M<:lt16duqc Ibng vao chat tn,!ngiin va m<:lt16duqc Ibng vao chat tram. Tren hlnh 16.147 tdnh bay db ga de ti~n 16thu ba trencang khi dung chuiin tinh thang nhilt.
Chi tiet gia cong 10 duqc ga bilng m(it dau ty len vai clla hai chat va duqcIbng vao hai chat tru 2 va chat tram 5. Cac.chat nay 0 philn duoi co ren de kypch(itvm than db ga 1nha cac ecu 6. Philn dau clla cac chat cling co ren de bilt vaoecu 3. Khi v(in cac ecu 3 t~o hJc kyp cho chi tiet. Thiln db ga I duqc bilt vao dautrl,!cchfnh clla may ti~n. cac chat trl,!va chat tra~ duqc di6u chinh theo huangtilm nha riinh elip tren thiln ga de thfch hqp vm khoang cach ta:mhai 16cila caelo~i cang khae nhau. SlJhuang diin nay duqc ghi tren bang huang diin 9.
Cling co the thlJChi~n gia cong 16tiep theo tren may khoan, may doa vaicach ga d(it bilng chuiin tinh thang nhilt.
Gia cong cac 16Ian luqt bilng cac liIn ga kMc nhau la phuong an hay duqcdung nhilt, 0 m6i 16gia cong d6u phili thuc hi~n theo cac buac khoan, khoet,doa. Vi v(iy cae b~c diin can co kfch thuac tuong 6ng va thay nhanh.
Trong san xuilt hang khai 16 ca ban clla cang co the duqc gia cong trenmay khoan co dau ravonve de giam thai gian phili thay dao. VI tren dauravonve co the Iilp san nhiing dl,!ngcl,!theo tdnh tlJ gia cong, 0 tnrang hqp giacong nay cae bi~n pMp cong ngh~ va.nap dl,!ngnhuphiln tren dii trlnh bay. Tuynhien 0 d~ng slm xuilt nay co the dung may t6 hqp nhi6u trl,!cchfnh de gia congtilt ca cae 16co ban cung m<:ltWc trong m<:ltIan ga d(it, nhu v(iy se d~t hi~u quacao hon.
Tren hlnh 16.148 dua ra sa db gia cong 16 dau nho clla cang tren maynhi6u trl,!cchfnh ban vi trf co ban may quay duac: a vi trf I ga va thao phoi; a vitrf II phoi duqc khoan; a vi td III phoi duqc khoet; a vi trf IV phoi duqc doa. Saukhi ga d(it xong a vj trf I, ban may duqc quay di 90" de dua phoi den vi trf II, t~idily phoi duqc khoan. Sau do ban may I~iquay di 90" de dua pMi dii qua khoanden vi tff III, t~i do phoi se duqc khoet. Trong khi do t~i vi trf II phoi mai clingduqc khoan. Sau do ban I~i quay di 90" de dua phoi dii khoet sang vi td IV, t~ido hai phoi duqc doa, trong khi do t~i vi triII phoi mai duqc khoan va phoi khacI~i duac khoet. Cuai cung I~i quay ban di 90" de dua phoi dii doa v6 vj tri I, t~idily thao chi tiet dii gia cong xong ra, Iilpphoi mai vao. L~i quay ban di 90" vachu tdnh li:m vi~c duqc l(ipl~i. .
Vai phuong phap gia ~ong ,tcn may t6 hqp nhi6u trl,!c chinh se d~t d<:l
40 - CNCT
626 Chuang 16:Quy trinh eong ngh~ ehe't'!-ocae ...
J'l
III.chfnh xac v6 vj trf, d(Jsong song giUa cae 16,khm'mg cach gifra tamcac 16 cao hon cacphuong phap tfl~n.
Nhln chung khigia c6ng cac 16cd bimthuang thvc hi~n theotrlnh tv khoan - khoet- doa trang m(Jt liin gadoi v6i m6i m(Jt 16.Tuy nhien ding co khithvc hj~n theo trlnh tvkhoan - khoet - chuotho~c nong bi, ho~cmai kh6n. Trongtruang hqp do vi~c giac6ng tinh 16phai thvchi~n sang Ian ga khac.v6'j nhfrng cang co 16san khi t~o ph6i thltheo trlnh tv ti~n mar(Jng hay khoet r6i gia H;nh 16.148. So do c6ng ngh~ gia c6ng 16d~u nho cua cang
c6iJ.gtinh trang hai liin Iren may nhieu Ir~c chinh b6n vi Ir; co ban quay .
. gaoV6'inhfrng cang co 1-ga va thao ph6i; 11-khoan; 111-khoet;IV- doa.
16ciin Hlpb~c d6ng thl sau khi gia c6ng tinh 16xong, m6'i dong b~c d6ng vao,sau do phai gia c6ng tinh I~i 16 tren b~c d6ng d1iHip.
16.4.5.3. Kie'm tra ding
Chi tiet d~ng cang duqe kj~m tra sau m6i nguyen e6ng va sau do la tbngki~m tra. cae yeu to ciin duqe ki~m tra la duang kfnh cae 16co bim, M day caediiu cang, khoimg caeh tam gifra cae 16 co bim, d(J song song giUa cae 16, d(Jvu6ng goe gifra cae 16va m~t diiu eang.
- Duang kfnh cae 16CO bim, b6 diiy cae dau cang duqe ki~m tra biing thu6'ee~p, ealfp ho~e co cAuco mang d6ng h6.
C6NG NGH~ CHi': TAO MAy 627
. D(\ song songgii"iahai dUO'ngtam 16CO"ban dUQ'ckiem trab~ng d6ng h6 thongqua tr\!c kiem lOngvao hai 16 vai d6 gakiem tra nhu tren hlnh16.149. 7
.J 4
3
, 2
Hinh 16.150. Sd d6 kiiim Ira de;.vuong goc gifta
tam 10 va mijt dau cang.
1- tn:lc tam; 2- dong ho; 3- chi tiet cang.
Hinh 16.149. KiGm tra dl} song song va dQ cheo nhau ella hai
tam 10 tay bil~n.
1,2. chot tyo;3. tay bien; 4, 6. dong ho; 5. thanh dan;
7, 8~trl;lc tam.
Up hai tn~ckiem7 va 8 vao hai 16 cllatay bien 3. Ga tay bienco mang cac tr\!c kiemlen d6 ga sao cho tr\!c 8kiem 8 ty vao hai chotty 1 va 2. 6 phfa trenclla d6 ga d~t hai d6ngh6 4 thong qua caethanh truql 5 ty vaotr\!c tam 7 theo m~tngang va hai d6ng h66 ty vao tr\!c tam 7theo m~t th~ng dUngqua tam tr\!c tam. Theo tay bien mau ho~c theo du6ng tat ca cac d6ng h6 deudUQ'cdieu chinh ve so khong. Sau do J{ipcac tay bien kiem tra vao. Theo so chiclla cae dOng h6 theo hai phuO'I1gdUng va ngang se danh gia duQ'cd6ng thai d(\song song clla hai tam 16 theo haiphuO'I1g.
Cling vai sO"d6 clla d6gakiem tra nay con kiem tra dUQ'ckhm\ng caeh tam gii"iahai 16.
. D(\ vuong goc giUa tam 16 vam~t dau clla cang duQ'c kiem tra 'Mng d6 ga chuyen dung co dOnghO (hlnh 16.150). Khi do !tIP tr\!ctam 1 vao 16 dn kiem tra. Ga tr\!ctam mang cang 3 len hai mlii tam.
628 Chuang 16:Quy trinh dIng ngh~ che t'!-ocae ...
Quay tr\lc tam mang cang mi)t vang. Sai I~ch 86 chi cua d6ng h6 2 cho bi€t di)khong vuong goc.
- Vj trl duimg tam cac 16duai mi)t goc dii cho duqc ki<!mtra bang cac d6ga chuyen dung.
16.4.6. Vi dl,l ve guy trin1t c6ng ngh~ cheJ~o chi tiet d~ng cang
6 philn vi dl,lnay chUng ta thl!c hi~n thi€t I~p guy trinh cong ngh~ ch€ t~o'chi ti€t tay bien di)ng cOd6t trong (hinh 16.127). Chi ti€t tay bien nay thuocvan chi ti€t dang cang. No g6m than bien duqc Iflpvai nflpbien nha cae bulong.Bien co yeu du ky thu~t cao, nhung co hinh dang kern cling viing. Trinh llf cacnguyen cong trong guy trinh cong ngh~ ch€ t~o tay bien di)ng Woto cua Ngacho trong bang 16.3.
Bang 16.3. Quy lrinh ceng ngh~ che l~o bien d9n9 ceJete.
May tht,fc hi$n".'Ten nguyen c6ng
Mai so b9 hai m~t dau
i ;h;;~II .'I nguyenI c6ng
-----~..~-~.~._~-~-~.~-~-~..~-~.~.~.~-_.~ ...-..<~-.,IIII
I II
I II
IMai m~itph~ng cOban quay k~~ bEing di$n 1i1 tU' II---~ ,II.._~ .._ I<ha"n,khg~t.I~_d~.~,,-~e. . ... i~.~y.kh!,an.dln1g~bi~~try.c:. ... !!
I__.' ~_'~ " Chu6t 10q~_~".~,.~,9__... ..... ,.,._.._.__.j.~~y__~~_~_():t.cJ9Dg.... ,... "_"""""__ ~II 4 Chuat m~t ban nguyst va m~t I~pghep val IMay chua! dCtng II
(:~::'.':~~~;~~;~'~~:~~~;;~16~~:.':'..==:]~~';~h~6;d~~...:::...............111
--~-I~~~~n;h~~I;~I~~.f~I~~~;~.~~.v~;.;;,~;-.I~t~f~~;k~~~r~~6.~9E. ~ai.phia ... Ji8 !Mai mat nap' iMay mai ph~ng_c6 bim .9!:!.~y_b~~_J
!_ ~._._.I~n~p.bien_~~().tb.a.n ..~ien.. _ _ .. _JElan~gu9i . __._.m...... ...... 1:
i[ 10 I<)1<:lan,daall\b~lq~g.. ...!t\AaykhaandCtng~hi~~.tryc.1111 .t\A~irTl~tdffiucahaiphi" .. . it\A~YrTlalph~ng~6 b~nn" rTlcharTlguay II.12. ..... I{hoetvadaa.lc;_d~u_taIMay khoan dCtngnhi~u!ryc .. il13 'E bac vaa 16 nhe iM~y_~.p .---Ji14 SLtabac sau khi ep iMay khaan dCtnghaac may~_. I!
L~E~t~;:~~~:::j
C6NG NG~ CHETAOMAy
16.5. GIA CONG cAc CHI TIET DANG BAC
629
16.5.1. D~c di~m va yen can ky thn(it cua chi tiet d~ng b~c
16.5.1.1. Di')c aie'm cua<:hi tilt df.Lng b(LcB~c la lo~i chi tiet duqc dung r<:Jngrai trang ket cau co khf. Do la nhfrng
chi tiet hlnh ang tron, thanh mong, m(lt dau co vai ho(lc kh6ng co vai, m(lt trongco thi! la m(lt tm ho(lc c6n. B~c co thi! hi'1 ci\ hai dau, nhung cfing coloai b~c kinm<:Jtdau nhu hlnh cac. B~c co thi! la nguyen va cfing coloai I~i xe ranh d9Ctruc.M(lt lam vi';;ccila b~c thuOng la m(lt trang, va do do i'1m(lt trang co khi co ranhdau va do dol~i phai coliS ngang vu6ng goc vai dUOngUlmb~cM tra dau. Trenhlnh 16.151 tdnh bay ket cau clla m6t salo~i b~c khac nhau.
DJC) d)
ee) 9)
Dh)D~ai) ~ l)
Hinh 16.151. M9t s6 d~n9 ket cau cola b~c.
ve m(lt ket cau Co thi! chia cac chi tiet d~ng b~c ra cac lo~i nhu sau:- Loai b~c tran kh6ng co go (hlnh 16.15Ia).- Lo~i b~c co go ho(lc mat bich (hlnh 16.151b, c).
630 Chuang 16:Quy lrinh e6ng ngh~ ehe'l~o cae ...
- Lo~i b~c c610 hlnh con (hlnh 16.15Id).- Lo~i bac c6 xe dinh (hlnh 16.15Id).- Lo~i b~c c616t them 16phqp kim ch6ng man (hlnh l6.l5le).- Lo~i b~c c6 xe ranh d9C true (hlnh 16.151g).- Lo~i b~c c6c day kin va day c610 (hlnh 16.15Ih, i).- Lo~i b~c c6c c6 vai v6i day kin va day c610 (hlnh 16.151k, I).Neu dl!a vao may dt di! gia cong cae nguyen cong chinh cua bac, c6
thi! chia b~c ra lam sau nh6m theo kich thu6c duang kinh g6m: <25 mm;25 -;.32 mm; 32 -;.40 mm; 40 -;.50 mm; 50 -;.65 mm; 65+ 100 mm.
Dac trung quan tr9ng cua b~c -Iaty s6 giiia chi6u dai L va duang kinhngoai D 16nnhilt cua b~c. Ty s6L/D thuang nflm trong khoang 0,5 -;.3,5.
16.5.1.2. Nhitng yiiu ectu ky thu{jt ehU yiu eua chi tiiit d(;mg b{1eKhi che t~o chi tiet dang b~c, yeu du ky thu*t quan tr9ng nhilt la dq d6ng
tam gifra m*t ngoai va m*t 10,ding nhu dq vuong g6c giiia mat dau va duangtam 16.Ngoai ra can c6 nhfrng yeu du khae niIa. C~thi!phai biio dam cae di6uki~n sau:
- Duang kinh m*t ngoai cila b~c d~t chinh xac cilp 7 -;. 10.- Duang kinh 10d~t chinh xac cilp 7, doi khi la cap 10. D6i v6i cae 10b~c
dn Hipghep doi hoi chinh xac t6i cilp 5.
- Dq day thanh b~c cho phep sai I~ch trang khoang 0,03 -;.0,15 mm.
- Dq d6ng tam giiia m*t ngoai va m*t 16bac tuy tung di6u ki~n lam vi~crna quy dinh c~ thi!. Thong thuang dq khong d6ng tam nay khong 16n hon0,15 mm.
~ Dq khong vuong g6e giua m*t dau va duang tam 16 bac nflm trangkhoang 0, I 70,2 mm/I 00 mm ban kinh. V6i lo~i b~c chju tai trang theo chieutr~c thl dq khong vuong g6c nay la 0,02 -;.0,03 tien 100 mm. ban kinh.
- Dq nham be m*t thuang nhu sau:
+ V6i be m*t ngoai can d~t R" = 2,5 !-tm.+ V6i be m*t 16 tuy theo yeu du rna cho R" = 2,5 70,63 wn, doi khi
R" = 0,32 !-tm.+ V6i be m*t dau R, = 40 710 !-tm,doi khi R" = 2,5 !-tm.
CONG NGHE CHE TAO MAY 631
16.5.2. Tinh c(jng ngh~ trong ket cau doi vOi chi. tiet d~ng b~cCung nhu cac chi tiet dang khac, tinh cong ngh? !rong ket cau cua chi tiet
dilng bilCco 9 nghia quan trang doi vai vi?c gia cong dam bao do chinh xae yeudiu va nang suat gia congo Vi vay khi thiet ke chi tiet dang bilc can chu 9 dencac van de sau d~ bao dam chi tiet c6 tinh cong ngh?:
_Tmac het phili bao dam ty so gifia kich thuac chieu dai L va duang kinh 'DIan nhat cila bilCniim trang giai hiln LID = 0,5 -i- 3,5. TYso nay d~c trung chochi tiet dilng bilc, th~ hi?n sl! can doi ve kich thuac, hqp 19ve hlnh dang doi va;bilC.Neu kMng dilt ty so nay thl n6 thui?c dilng chi tiet khac, phai co bi?n phapcong ngh? khac khi gia congo
_Tiep theo phai chu 9 den kich thuac 16cua bilc, kfch thuac nay nen lakich thuac tieu chuiin d~ de dang dung cac dl,mgCl,ltieu chuiin khi gia congo Si'1di can nhu v~y VI cung mi?t kich thuac va di?chfnh xac thl vi?c gia cong 16kh6khan hem gia cong cac vj trf khac.
_Be day thanh bilc nen ch<;mkhong mong qua d~ tranh bien dilng khi giacong va khi nhi?t luy?n.
16.5.3. Vl).t Ii~u va pMi d~ che t~o chi tiet d~ng b~cVil.tli?u thuang dung d~ che tilo chi tiet dang bilc co th~ HItMp, d6ng thau,
d6ng do, gang va cac hqp kim d~c bi?t khac. Ngoai ra con co th~ dung chat cleo,gom st!, kim 10ilibi?t d~ che tilo mi?! so bliCd~c bi?t. Tuy theo tUng10ilibliCrnaco mac vil.tli?u cl,l th~. Vi dl,lnhu ong xylanh cua di?ng co dot trang dung vil.tli?u la gang bien tfnh GX21-40, bliCcua may khai thac than llii Ja tMp hqp kimco mac 30CrMnTi, v.v...
Vi?c ch<;>nphoi d6 che tlio cae chi tiet dling bliCphl,l thui?c vao dieu ki?nlam vi?c, hlnh dang va san luqng cua no. CI,lth~ nhu sau:
+Vai bliCco duang kfnh 16nho hem20mm thuang dung phoi thanh dinhhlnh, hoac phoi thanh can nong ho~c phoi duc dac.
+ Vai blic co duang kinh 16Ian hem 20 mm thuang dung phoi ong ho~cpMi duc col6 san. Trang tmang hqp do tuy theo san luqng va yeu cau ky thuil.tcung nhu dieu ki?n san xuat rna co th~ duc trang khuon cat lam khuon biingtay, biing may ho~c co th~ duc trong khuon kim 10lii,duc Iy tam hay duc ap Il!c.
+ Nhfing bilCco tMnh mong va xe ranh thuang tlio phoi tu d6ng thanh,d6ng do, cung co khi dung phoi tu tam kim loai uon thanh blic.
632 Chuang 16:Quy trinh clIng ngh~ ehe't,!-o cae ...
+ Nhfrng b~c bimg v~t li~u SU,chilt deo, kim lo~i b.;>tthuang t"\ophoi Mngeach ep trong khuon va sau d6 dem thieu ke't. Nhfrng phoi ep va duc trangkhuon kim loai v6i ap I,!c c6 the t~o san 16nh6 too3 mm ho~c nh6 hon nua. V6iphuong phap tao phoi nay sao khi ep va thieu ke't c6 khi khOng dn pMi giacong CO tie'p theo dii t~o tMnh sim phiim, vi dVnhu b~c cua eac quat di~n diiduqc th,!c hi~n Mng phuong phap nay.
16.5.4. Quy trlnh cong ngh~ che t~o cae chi tiet d::mgb~c
16.5.4.1. PMn tich churin d?nh V?de'gia c6ng bflC
~~~~c~~~~~~~ki~ky~~oo~cua~la d.;>d6ng W.m giua mat ngoai va m~t 16,do vuong g6c giua duang til.m16vam~t dliu cua b~c. C:ic be rn~t nay la nhfrng m~t chinh cua b~c.
cac dieu ki~n ky thu~t 00 bim tren day c6 tM gilli quye't Mng m6t trangcac phuong phap ch9n chuiin sau day:
- Gia cong tilt cll m~t ngoai, m~t 16va mat dliu cua b~c trong cung m.;>tllingao
Theo phuong an nay djnh vi Mng m~t ngoai th6, lily kich thu6c chieu trvctudliu chilu cap d€n dliu ph6i doi vai phOithanh, ph6i ong (hlnh 16.152a); djnhvi Mng mat ngoai va m~t dliu nh6 doi v6i ph6i duc rai tUng chie'c (hlnh16.152b). V6i m.;>tllin ga gia c6ng tilt d cac m~t chfnh cua b~c v6i buac ciit dffila buac cuoi cung (hlnh 16.152c). Doi vai phoi duc rai tUng chiec, muon giac6ng tilt ca cac m~t chinh sau m(\t llin ga dn t~o vilu 16idai de lam chu1ln.Dieud6 se lam tang phe li~u, gillm h~ so sir dVng vilt li~u.
a) b)
()
Hinh 16.152. So do d!nh vi phoi vii bltDC c~t dLl1khi gia cong b~c b~ng m(>t I~n gil dijt.
. a) voi phDi thanh; b) phDi roi tLtng chiec; cj bltoc c~t dUt cuoi Cling.
- Gia c6ng tilt ca cac m~t chinh sau hai llin ga d~t ho~c la sau hai nguyen
CONeNG~ cm T/'"O MAy 633
b)a)
Hinh 16.153. Gia cong cae m~tchinh cua b~csau hai130 gao
a) d[nh V! bang m~tngoai va m1?tdau tho gia cong m~ttrang va m~t dau.
b) d[nh V! bang m~t trang va m~1tdau tinh gia cong m(Ungoai va m~tdau con 1<;Ii.
16.154).- Gia cong tat ci\ cac
m~t chfnh sau bon Ian gahay sau bon nguyen cong(hlnh 16.155). Trong do com<?t IAn dinh vi vao matngoai de gia cong m~t 16 (hlnh 16.155d).
cong trong do co m<?tIAn dinh vi vao 16 de gia cong tinh m~t ngoai (hlnh16.153).
- Gia cong tat ci\ cacm~t chfnh sau ba IAnga d'ltho~c sau ba nguyen congtrong do co m<?tIAndinh vibang m~t 16 de gia congtinh m~t ngoai (hlnh
a) b) cJ
Hinh 16.154. Gia cong cae m~tchinh ella bCilCsau ba liin gaoa) dlnh vi m~t ngoai va m~t dau tho gia tong m~t dau, m9t phan m~t ngoai
va gia tong tho m~ttrang.b) d[nh vi b~mgm~tngoai va m~tdau tinh gia cong rnlflt ngoai con l<;ti, m~tdau va gia cong tinh
m~t trang.
e) d[nh vi bang m~ttrong tinh gia cong tinh m~tngoai.
Til cac phuong phap giiii quyet d<?d6ng tam a tren, thay rang vi~c dinh vivao m~t 16dii duO'cgia cong de gia cong m~t ngoai co uu diem hon so vai djnhvi b:lng m~t ngoai tinh de gia cong 16.Sa di nhu v~y VIneu dinh vi b:lng m~t 16co the dung tr",c ga dan h6i thl sai so ga d~t ho~c khong co (neu chong tam)hoac rat nho (neu c~p tr",cga len mam c~p ba chau).
Tren day la cac phuong an ch(;mchuAndjnh vj de gia cong cac m~t chfnhclla b~c g6m m~t ngoai, m~t trong va m~t dau. De gia cong cac mat tiep theo
634 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che't'!-ocae ...
cua b~c co the chqn mat tTOngva m(it dau ho(ic m(it ngo~i va m(it dau cua b~clam chu1\n tu)' theo ket dIU cua bac, vi trl ciia m(it dn gia cbng.
Hinh 16.155. Gia cong cae m{itchinh eua b~csau bon Ian gao
a) d!nh v[ b1!mgm~Hngoai va m<)tdau tho gia cong m~tdau kia.
b) dinh vi b~ng m~t ngoa; tho, m~tdau tinh gia cong m~tdau con 19.i.
c) d!nh V! bang hai mep 10gia congm~tngoaL
d) dinh vi b~ng m~t ngoai tinh giacong m~t lo~ c) d)
16.5.4.2. Trinh t1/ gia c6ng cac hi milt cua b{LcTrinh til cac nguyen cbng de gia cbng cae b6 m(it eua b~e va ehqn cae thiet
bj gia ebng ph~ thui)e vao hlnh dang eua phbi va san luong b~e dn ehe tao. Tuynhien ve C<1 ban tr1nh tu gia ebng cae be m(it eua b~e thuang g6m cae nguyenebng nhu sau:
- Gia ebng cae m(it ehlnh eua b~e (m(it ngoai, m(it Il'\ va m(it dan) (xem aphan phan tich ehu1\n djnh V! khi gia ebng b~c) .
- Khoan cae 16ph~.
- Gia ebng cae m(it dinh hlnh.
- Nhi~t luy~n.
- Gia ebng tinh cae 16va m(it ngoai.
- Danh bong nhCingb6 m(it co yeu du db bong eao.
- Kiem tra.
d philn trlnh tu neu tren ni)i dung gia ebng cae m(it ehlnh eua b~e ph~thui)e vao d~ng phbi (thanh ho(ie 6ng hoi.ie rai tUng ehi€e) va san luqng ciiachUng rna co mi)t hoae mi)t s61an ga (nguyen ebng) nhu cae phuong an dii trlnhbay a m~e 16.5.4.1 .
CONG NG~ CHE TAO MAy 635
16.5.5. Bi~n phap th,!,c hi~n cac nguyen cling chinh
16.5.5.1. Gia cong cae m(it chinh cua bq,cBi~n phap gia ctmg cae mlit chinh cila bac tuc la gia cong mlit ngoai,
mlit 16 va mlit dau cila bac phu thuoc rat nhi6u vao d~ng phoi va san luqngcila b~c.
+-+-
3.
0+60
+
R~'V (V)
Lan g8 A jJ'. [@
Phoi
Hinh 16.156. Sa do ding ngh~ gia cong bactrim may ti~nv~nnang sau rnQt Uin gao
f.-~I.
Chi tiel"bac"2 x 45'
- Cac b~c che t~o til phoi thanh.Neu san luqng it co th6 tien hanh gia cong tren may ti(\n v~n nang trong
m<)t Ian ga qua caebuac: xen dau, khoanmoi, khoan 16, ti(\ntrong, ti(\n ngoai vacuoi cung la cit dUt.Tren h)nh 16.156trlnh bay sa do cong.ngh(\ gia cong b~c trenmay ti(\n v~n nang sanm<)tIan gao
Nhu vay la tuphoi , vai m<)t Jan gaA, trai qna sau buacgia cong tu xen dau,ti(\n ngoai, khoan 16,ti(\n trong va cit dUt tadii co m<)tdi b~c. Tuynhien mlit dan trai cilab~c nen chi san d.t dUtth) viin' chua d~t yencan rna con phai themIan ga B khi chi tietduqc k<:optren mam'clip d6 co buac xen vaiva vat c~nh (h)nh16.157b). D6 gia cong
636 Chuang 16:Quy trinh cong ngh~ che't,!-ocae ...
~+b)
8.
55.0,17
Lan go B7.
a)
SO' tftj" /a~daoIren tJ'dao
duqc phai b6 tri daotren <I ga dao nhu trenhlnh 16.157a).
Rieng vai IO(lib(lc hlnh c6c day kinho(ic day co 16 phaithem bi~n phap ch9ndao ti~n 16 cho thichhqp de bao dam day 16vuong goc dUOng tam16.Cac loai dao ti~n 16the hi~n tren hlnh16.159.
cP = S'
v~nnang.
a) so d6 lap dao tren 0 dao;
b) them Ian 9a B de; gia cong dau con I?i va vat c?nh.
Hinh 16.158. Goe ehinh khi gia' e6ng bAng dae ti~n 16 b~e kin.
~ = 95' khi ti"n d9C Sd'
q> = 5° khi lien ngang 8no
Dao ti~n 16 b(lc Hinh 16.157.Dam bae dii ehinh xae khi ti~n b~e tren may ti~n
kin phai co chuc nangxen m~t dau va m~tb~c ben trong 16. Khicih th1!'chi~n tien daohuang tr~c de giacong dUOngkinh 16vatien huang kinh(huang tam) de giacong day 16 nendao ti~n 16 b(lc kinhlnh c6c phai cogoc cp > 90" (ch~ngh(ln 95') de khi xenm~t day 16 <pthuc tebiing 5" (cp = 5"), hlnh16.158.
De xac djnhchi6u sau 16b(lc duqc de dang khi gia cong b(lc hlnh c6c day kin co the dungphtln danh dtlu tren candao (hlnh 16.160a). Vj tri cua dtlu v(lch phu hqp vaichieu sau 16.
C6NG NGm CHE TJ'..OMAy
Nhin fheoA
637
A-
Hinh 16.159,Cile lo~i daoti~n16.
a) dao ti$n 10 su6t.b) dao ti$n 10kin.
Nhin theo8
ri~~ ,=PE~1iJ:+=+=F- B
~L
CUng co tM kyp vao 6 ga dao m~t mieng can lam cit chi6u dai (hlnh16.160b). Phan chi6u dai nho ra A cua tam can duqc xac djnh nhu sau:
A=L-I
Trong do: L- chi6u dai tho ra cua dao;1-chi6u sau cua 16b\lc can gia congo
Cho tien dao chUng nao mieng can ch\lm vao dau b\lc gia cong la duO'c.
Dl!a tren cach nay co the dung cli co con Ian (hlnh 16.160c) se bao dam antoan va t6t h01l.
638 ChuClng 16: Quy trinh cong ngh~ che't'!-o ca.c ...
" 'ClI phang(tam)A
LI
Hinh 16.160. Xac djnh chieu sau ~ua16trong qua trinh gia congo
a) dung v~ch dau tren than dac; b) dung tam ci\nc) dung cO' co con ran.
V6i cae bi~nphap nhu tren hoantoan co the th\re hi~ngia cong b~c hlnhc6c day kin ho;:!cdayhi! (co 16) trenmayti~n v~n nang. Trenhlnh 16.161 trlnhbay SCIdo cong ngh~gia cong chi tiet b~chlnh c6e day kin tuphoi tMp can trangdieu ki~n san xU:lthang lo~t. Qua trlnheong ngh~ gom hainguyen congo Bu6ccu6i cung cuanguyen cong 2 baodam d(l chinh xacchieu silu 16. D(ldong Him giiia m;:!tngoai va m;:!t16 duClcdam hilo nho djnh vivao m;:!t ngoai d1iduqc gia cong tinh.
Neu san luqng100, vi~c gia cong caemat chinh eua b~c duqc thl!c hi~n tren may rCIVonveW d(lng m(lt tr\lc ho;:!enhjeu tr\lc thuc hi~n trong m(lt Hlnga gia cong xong cae m;:!tchinh bao gom cacbu6c xen m;:!tdilu, day phoi thanh t6i cit tS',khoan 16, ti~n m;:!ttron ngoai, V,ltmep, doa thO, doa tinh 16va cat dU!.
Set do gia cong cae m;:!tchinh cua b~c tren may rCIVonvev6i phoi thanh thehi~n tren hlnh 16.162.
C6NG NGHt CHE TAO MAy 639
2 t
5 <::=J._--
~ 83t
llQ6
--_.
+ +
iJ +
,
Hinh 16.161. So docong ngh~gia congb~chinh coe daykin tli ph6i thanh
trong san xuat hanglo~t.
1 , 2, 3- cae b110Cellanguyen c6ng I;
4, 5, 6- cae bLtoe ella
nguyen cong II.
'~nn~~7.' 8
s4
Hinh 16.162. So do eongngh, gia cong cae m~tchinh cua b~ctren rnardvonve voi phoi thanh.
.1-xendau;2-ei:lty;
3- khoan; 4- khoet 10,giacong tho ngoai; 5- ti~nrQng 10 va ti$n ngoai;6- doa tho; 7- doa tinh;
8- eM dllt .
640 Chudng 16:Quy trinh dIng ngh~ ch€ t'!o cae ...
Tren h\nh 16.163 trlnh bay d~ng chung cila may tio(\nrO'Vonvevai dAurO'Vonveco tr\lc thi\ng dUng. May vua co ban dao ngang mang dai ga dao anngang, vua co ban dao rO'Vonvemang dAurO'Vonve.Tren dAurO'Vonveco the ga'duqc nhieu dao &cac vj trf duqc phan dq theo tM tl! gia cong.
Tn,lc chfnh Ban dao ngang
Hinh 16.163. May ti~nrdVonve vai dau rdvonve tryc dang R63.
- Cae b~c che t~o tif phoi 6ngBio(\nphap gia cong cac miit chinh ella b~c tif phoi 6ng (thanh ding) cling
co ban gi6ng nhu d6i vai bac che t~o tif phoi thanh, nhung phai thay nguyencong khoan 16Mng khoet va doa 16. Cho nen cae so db cong ngho(\gia congkhong tr\nh bay them nlla.
- cac b~c che t~o tif phOi duc hoiic ren tirng chiecNeu san luqng ft vai chi tiet b~c COnho co the gia cong miit chfnh tren may
tio(\nv~n nang thong thuang. Do phoi la tirng chiec nen qua tr\nh cong ngho(\chiic chiin phi\i irai qua hai hoiic ba hoiic b6n liln ga, trong do co mqt liln dungmiit trong tinh lam djnh vj de gia cong miit ngoai hoiie dung miit ngoai tinh lamdjnh vj de gia eong tinh miit trong.
Khi dung miit tmng dii tinh lam mat dinh vj de gia cong tinh miit ngoainguOi ta thuang sir d\lng tr\lc ga liip vao 16Cllab~c. Tr\lc ga co nhieu lo~i.
D6i vai lo~i b~c h\nh 6ng h&hai dAu co the dung truc ga tr\l nhu h\nh16.164 hoiic tr\lc ga can nhu h\nh 16.165.
t-
CONG NGHE CHE TAO MAy 641
Hinh 16.164. K~p ph,,;d~ng bCjlctren tr~c gil trl;l
(aj va so ..do dinh vi (b).
a)
Hinh 16.165. K~p ph,,; d~ng b~ctren trlJc ga con (a) va sd do biiu
di~n (b). hJ
~ 1.300 Ph8t
Ngoai vi~c ga k~p biing tr\ICga tr\' va con nhu tren, d6 bao dam kh6ng cokhe h6"giua 16bac va do djnh vi con co tM sir d\lng ang k~p dan hoi d6 ga kepbac (hlnh 16.166).
Dai v6i b~c hlnh cac Gay kin cling phai dung tr\lc ga lApvao 16b~c. Ketcau cua loai tr\lc ga nay la co kha nang bung ra d610ai trlr khe h6"giua 16bac vatruc gaoDo m<:itdau b~c la kin nen ket cau lo~i truc ga nay co dac bi~t hml trucga cho loai bac h6"hai dau. Tren hlnh 16.167 trlnh bay truc ga v6i ang kep danhoi d6 gia cong b::tckin.
41 - CNCT
642 Chuong 16:Quy trinh dIng ngh~ che' t~o cac ...
!
Conmoocsdj
Hinh 16.166. Tr\lc ga k~p
ch~tbang oog k~pdan hoi.a) ong k~p dan hoi bang
thop; b) tr~c ga b~ng gang.
1- than; 2- 6ng k~p; 3- da;ac; 4- than va vft; 5- thfm va
eng kf?p.
a)
b)
Pl70i
Pl701
5\
J
PhoiI 30'
\2 1
Hinh 16.167. Trl;lc 9a voi 6ng k~p dim hoi dl! gia cong b{lc kin.
1- thEm co eng kl?P dim hoi; 2- con thao, kl?P dL1~c; 3- dai ac; 4- chat.
Tren hlnh 16.168 trlnh bay lo~itruc ga vai ang kf;Pdim h6i (bi\ng gang) cod~ng tr\lc vit nit.
CONG NGHE CHE TAO MAy 643
Hinh 16.169.Sd do dung !r~cg3 I~psit truqt viJi 16 b'llc.
Hinh 16.168. Tryc 93 vai ong k~pdan hoi b~nggang co d~ngtrl;Jc vit rutd~gia c6ng b'llc kin.
1- tay quay; 2- dai oc: 3- m~t bfch; 4- tn:.Ic vit rut; 5- thEIntrye ga co ong k~p dan hoi; 6- conthao, kl?P dvqc; 7- chat chong xoay.
Trong truang hap khong co truc ga v6i ongk<;pdan h6i phu hap voi kich thuoc cua chi tietgia cong co th~ ti~n mot tr\lc ga troo nhan co kfchthuoc bao dam I~p ghep sit truqt cilp chfnh xac 7A . .- voi 16cua chi tift gia cong (hlnh 16.169). TrenChlnh 16.170 trlnh bay sa d6 guy trlnh cong ngh~gia cong bac hlnh coc day kin til phoi rai tungchifc khi co dung truc gao
Voi cac chi tiet bac COIan va co vila khi san luang it co th~ thuc hi~n trenmay ti~n C~lt,ti~n clung d~ gia cong cac m(it chinh ella b\lc sau hai hoac ba hinga nhung van phai co mot Ian lily mat no dinh vj d~ gia cong m(it kia khi giacong m(it trang va ngoai cila b\lc.
Nfu san luqng nhi6u v~i chi tift b\lc co nh6 va vita vi~c gia cong cac m(itchinh cila bac th~rchi~n tren may ti~n mot tr\lc nhi6u dao hoac may ti~n nhi6utr\lc nhi6u dao.
Khi gia cong tren may ti~n m9! truc nhi6u dao dn tien hilnh khoet va doa16truoc, sau do lily 16lam m(it dinh viM gia cong m(it ngoai btmg cach ga v(itlen truc gaoTr\lc ga co th~ la truc ga con hay tr\lc ga bung cla noi a tren. TriOnhlnh 16.171 th~ hi~n sa d6 ti~n tinh m(it ngoai cila b\lc tren may ban tu d9ng
644 ChuClng 16: Quy trinh eong ngh~ eh€ ti).o cae ...
+
Nguyen eong 1Il
Nguyen eong l.ll
Nguyen cong.IfTrueg8
+
D
Nguyen eong I
3
2
1
Hinh 16.170. Sd do quy trinh cong ngh~gia cong b~chinh cae daykin tlt phoi rai tlrng chiec voi vi~cdung trl;lc gao
r, 2, 3- cac bLfOCella nguyen cong I.
tr~lc nhi6uTren lo",i
may nay cacdao gia congduang kfnhngoai dUDc botrf a ban daotnrac (ban daodoc), cac daogia cong ranhva vat mep dUDCbo trf a ban daosau (ban daongang). Hai bandao ch",y d6ngthai trang quatrlnh gia congo
Vi~c giacong cae 16 b",ctnrac nguyencong ti~n tinhm~t ngoaithuang dungtien trlnh congngh~ nhu sau:
Khoetr<)ng 16 b",c vavat mep trenmay khoandUng, khi sirdung m~t ngoaiva m~t dau lam chu<'lndinh vi va kep chat bang mam cap.
- Gia cong tinh 16 co th~ thuc hien tren may chuot nam ngang. 6 nguyencong nay can dung d6 ga chuot co cham cau tl! Il!ad~ co th~ dung m~t dau chuagia cong lam m~t ty.
m<)tdao.
CONG NGHE CHE TAO MAy 645
Hinh 16.171.5" do ti~n tinh m~tngoiJi eua b~c trim may ban h!
dQng nhieu dao.1- tn,lc ga; 2~ph6i; 3- ban dao
ngang; 4- ban dao d9C.
Doi khi th,rc hi~n gia cong tinh 16 bllcb~ng phuang phap Ian ep. Voi nhrrng bac coIOn khi san luang nhieu gia cong cac matchinh clla bllc thuchi~n tren may ti~n dungnhieu tr,lc nhieu dao. D\lIlg chung clla maynay dii duac tdnh bay tren hlnh 16.8R. Trenhlnh 16.172 trlnh bay sa do cong ngh~ giacong chi tiet bllc Ion tren loai may ban tl! dongsau tr\lc nay. a vi tri I thao va ga chi tiel.
Tlli vi tri nay thao chi tiel gia cong xongra, lap phoi khac vao. a cac vj trf II 7 VI thuchi~n gia cong cac be m\lt ngoai va trong cllabllc. Sau mot chu tdnh phan d(>60" de sang vjtri gia cong tiep theo va sau m(>tchu trlnh layra duac mot chi tiet hoan chinh.
Doi vo'i cac loai bac co thanh mong kemcling viing de gia cong cac mat chinh ella bacvi~c dinh vi khong co gl khac so voi cac IOllibac noi chung dii tdnh bay a tren. Tuy nhien can chUy den sl! bien dllng clla caethanh mong do Il!c k"p clla cac chau k"p gay nen. Sau khi gia cong xong, thaochi tiet ra,.nodan hoi lai vi tri ban daulam cho '16bac bj meo the hi~n nhu hlnh16.173.
De khac ph,lc hi~n wang nay, dlmg cae chau co mo c~p rong (hlnh16.I74a) hoac dai (hlnh 16.174b) ho~c ong k"p dim hoi (hlnh 16.174c).
Ngoai ra con thl!c hi~n ga k"p b~ng cae do ga chuyen dlmg d~c bi~l. Trenhlnh 16.175 trlnh bay phuang phapga bac co thanh mong tren mam dip hai.Phoi duac k"p chat b~ng 6ng kep 7. Tay bien 4 clla xylanh chuy6n dong sangphai, ddy piston 5 lam tang ap suat clla lOphai nen R.Ap suat clla lop hai nentang lam cho 6ng k"p 7 bien dang va k"p ch~t len vat gia congo Khi khong cokhi nen thl dieu chinh vit 2 va piston 3 cling co the tao ll!c k"p len v~t gia congo
De ti~n duemg kinh ngoai cua bac mong dlmg tr,lc ga b~ng hai (hlnh16.176). Tren mam ph~ng I ga 6ng k"p dan hoi 2. Muon lam tang ap sufit ellalOphoi nen 6, dieu chinh vit 4 va piston 3. Co the gioi hlln do dich chuyen cllapiston b~ng vit dieu chinh 7.
646 Chuong 16: Quy lrinh eong ngh~ ehe' l~o cae ...
a)III
]I
I
y
YI
III, "
-
~~J7I
y
~";:: 1/,'':;::, c.
(;;w///,
Hinh 16.172. So do c6ng ngh~gia cong b~ccd Idn ti~ntren may'ban II!di1ngsau Ir~c Ih~ng d((ng.a) sO do be tri phDi trim cae tn,lc.
b) sd do dieu chlnh cAe dao d cae tn,lc.
1_Vj trf g8 ph6i; II, Ill, IV, V, VI- Cae vj tri gia cong d cae tn:.Ic.
D~ gia eong cac m~ltchfnh cua cae loai b~e co ket cau d~c bi~t can ph,\i c,.bi~n phap thfch hqp.
Vf du:
_NhO'ngb~c co 16can thuong duqc khoet va doa bang cac dao hlnh (ll!1
nhO'ngb~c can co xe ranh khi san luqng 1611,gia cong m~t can nha co diu chel'hlnh. Khi san xuat nh6, dan chiec vi~c gia cong 16 can lh,!c hien biing del-xoay ban dao tren may ti~n thong thuang.
CONG NGHE CHE TAO MAy 647
a)
d)Dao
Hinh 16.173. 51! bien d~ngellab<;lcco .thanh mong trong qua
trinh gia congo
a) trl1C1Ckhi kf?p tren mam c~p ba
chau.
b) b~c dl1c;1C k~p ch~t tremmam c~p
ba chau.
c) qua trinh gia congo
d) b~c sau khi gia cong va thao khoimamc~p (bi mea).
Hinh 16.174. Phlldng philp k~p eh~t cae
b~c co thanh rnong tren mam c~p bachau.
a) bang chau co ban r(mg.
b) bEingchau co ma c~p dai.
c) b~ng ong kep dan hoI.
648 Chuang 16: Quy trinh cong ngh~ ch€ t<,l0cac ...
Hinh 16.175. Phll<1ng philp k~pch~tbl;Jcco thanh mong trim mam c~p hai.
1~mam ph~ng; 2- vft; 3, 5- piston; 4- bien; 6- elf dieu chlnh ap suat; 7- b?c k~p dan hoi;8- lop hoi nen; 9- than.
- Nhfrng bac co mot lop kim loaich6ng mon (bac hai lop) thi sau khi giac6ng tinh 16,.tienhimh dllc (ho~c ep) lOp hop kim tn~n mat '16, sau do phai giacong tinh lai tn~n lop hop kim.
- Nhfrng b~c mang dan hoi co xc ranh, phai dilt vao khe ranh mot IIIiengcan d~Ill va g{m cling vao do btmg mot lOp kim loai & ch,\y, sau do gia congtinh 16. LOp kim loai nay se du<Ycba di cling voi mieng dem 6 nguyen c(}ngcuoi cling.
- Nhfrng bac bang kim loai slrconfn sat hoflc dong, co bi~n phap thich hal)cho tung lo~i. Khi gia cong bac kim loai Slrnen sat phili dtmg dao hup kim cu'ngBK8. Muon tang tfnh chong ma s,it cua cac lo~i bac xop nay thi sau khi thieu
ket phai ngilm.trong dau may bay 6nhi~t ell) 100 -i- 120"Gv6'i thoi gian thfchhop tuS' thea b6 day thanh bac.
C6NG NGHE CHE TAO MAy 649
Hinh 16.176. Ti~nb~cco thanh rnong tren trl;lc gabang hoi.
1- mam ph~ng;2. bo?c go3 dim hoi; 3- piston; 4. vit; 5- ci.idieu chlnh hOi;6-lop hoi ne,1; 7- vit dieu chlnh.
Cac bac bang chal deo c6 Ihi' che t\IOtil phoi thanh, phoi ong hoac phoiduac ep rai limg chiec. Khi che lao, vi~c gia cong cit got v€ mal guy Irlnh congngh~ cung tuang tu nhu doi vai bac bang kim loai.
16.5.5.2. Gia djng thO va tink cae m(it djnk kink trang va ngoai
Nhfrng mat dinh hlnh tren chi tiel dang bac thuang la ranh trang va ngoai,ranh dUll, rang eLla. banh r[mg.
- Cac ranh then: neu s,ln xu"t nh6, dan chiec ranh then duac gia cong trenmay xqc, neu siln xu"t loat Ian then trung 10 lhrac gia eong !ren nu,y chuo!Ranh then mat ngoili dllac gia c6ng bang dao phay ng6n tren may phay dlrng.hoac dao phay rna tren may phay ngang. Bi~n ph>\pthlIc hiel11hu doi vai dcchi tiel dang truc.
650 Chuang 16: Quy trinh e(jng ngh~ ehe t'.l0cae ...I
_C;\Cranh dau va mal djnh hinh ben lrang b'.lc.Df gia c~ng dc ranh daulrang m(it trang bac dung phuong pMp li~n chep hinh. Tren hinh 16.177 trinhbay sa d6 nguye,n Iy d6 g'l tien chep hinh ranh dau a mat 16l:k,c.
3
Hinh 16.177. Sd do nguyen ty do ga li~n chep
hinh ranh dau trong 16 eua b~c. i1- chi tiet gia cong; 2- dvBng chep hinh; 3~dao cat; 4- con l~n; 5- 16 xo.
4 3
6
s
Hinh 16.178. Sd do nguyen ty do ga phay ch~p
hinh ranh m~tngoai ella b~c.
1. chi tiel gia c6ng; 2. dLlBng chep hinh; 3. can I~n; 4. dao' phay ng6n;
5- d6i trqng; 6, 7~ b(>truyen trl;Jc vit - banh vii; 8- than d6 gal; 9- ban may.
IDll6'ng chep hinh 2 c6 bien d~lIlgmat dau phu hqp v~i ranh can gia congo
011Clng2 dll<,lCga vilOchi tiet gia cong 1. Khi tnK chfnh (luay se mang chi tietc~lIlgdUCIngquay thea. Do mat dau cua dll6'ng 16i. 16m ~en n6 d:'lYcan l'lIl 4
CONG NGHE CHI': TAD MAy 651
cung vai b(>ph,)n ga daa va daa 3 ra, vaa, dado daa cal ra duqc hlnh dang ranhyeu duo La xa 5 co tac dllng d~y cha can Hinluon tiep xuc vai duo-ng.
Vai ranh dinh hlnh tren m(it ngaai clia b~c nhu ranh cam thil11gthl co tht giacong bAngphuong phap tien chep hlnh haac phay chep hlnh. Tren h.nh 16.Intrlnh bay sa d6 nguyen Iy d6 ga phay chep h.nh ranh tren mal ngaai elm bac.
Chi tiet gia cong I vii duo-ngchCp h.nh 2 duoc Hlpd6ng truc va duoc quayd6ng bo nha b(>truytn truc vit - banh vit 6, 7. D6i trang 5 luon luon keo th,in ga8 vai toan ho d6 ga vt phia ph'Ii dt cha can Ian luon tiep xuc vai cam mat dfiu 2dado daa cat 4 cat duoc ranh phu hqp vai bien dang clia cam m(it dilu.
- Rang banh rang tren b':lchay la banh rang litn b~c duqc gia c(lTlgbangcac phuong phap phay, baa, phay lan, xac hao hlnh se duoc tr.nh bilY0 chlwnggia cong banh rang.
16.5.5.3. Gia djng cac liS ph/!_Cac 16phu trcn bac thuang iii cac 16dt tra duu, 16co ren dt k~p cMt vai
dc chi tiet khac. Dt gia C(lllgdc 16nay bac cltrqc dinh vi btl11gmflt ngaai viIm~ltdilu hoac mat trang va m(il dilu. Dt tranh bien dang cha chi tiet luc kep ncnthea huang truc.
Neu "In luqng it, 16duoc khaan tren may khaan dung vai d6 ga co bac danha(ic khoan thea dan. Tren h.nh 16.179 Irlnh bay d6 g,1khaan, valmep, daa 16~3 clia xylanh hom caa ap, Ihn(lc d~ng bac. Chi tiet gia cong duqc dinh vi Ircnphien ty 1va ch6t tru ngftn 2 kh6ng che nam b(ic l~rdO'.Tnrac khi ga chi liet hakh6i dem 4 xu6ng, kea chi tiel 3 vt ben ph,ii. Sau khi gil chi tiet xang di\y chili('t 3 vt ben tnli Mmieng k~p 7 ch~m vaa chi tiet, sau do nang kh6i d~m 41en':1 xaay chi tiet 3 thea chitu kim d6ng 116,lam cha vit 6 tien V" ben trai va k<;pchat chi tiet.
Neu san luong nhitu co tht dil11gmay khaan co duu rovonve haac dfiukhaan nhi"u truc dt gia cong nhitul6 cll11gm6t luc. Vai chi tiet cO-vira vi, 16n,,6 tht gia cong tren nuly t6 hop.
16.5.5.4. Gia c6ng tinh cac b.f mi;itsau khi t6iOie b" mat chinh xac clia bac sau khi nhi~t luy~n can ph'Ii gia C(lllgtinh.
Gia cong tinh bac thuang duO'ctien hanh d6i vai m(it trang, va CLIngco khi d6ivai mat ngoai. Dt b,ia dam d(>dong tam clia cac b" m(it, can liiy m~ltnO' lamchu,'n dinh vi dt gia cong mat kia.
652
2
o
II
Chuang 16:Quy trinh c6ng ngh~ chi" t~o cac ..,I
I
I
I
7 6
\ \\\
oHinh 16.179. £)0 g3 khoan, vat mep, doa 10$ 3 ella xylanh bdm"cao ap.,
1- phien ty; 2- chat tn,J ngan; 3- tay quay; 4- kh6i d$'m;
. • . .5- V:l chong XO~y;6- vit k~P;.7-m~eng k:P" I" .. _". G,a cong Imh cac he mat thUOIlg Ih\IC 11I~ntren may ',mll VOlhac cn nho.
D6i v6'i cac bac c6 duang kfnh l6'n kh6 gia cong tren may mai thi phili dllng loaidao hqp kim cCrng hoac kim cwmg di' ti~n mong tren may ti~n CllI, hO'lc lien
dUng v6'i cac do g'; Ihfch hqp. 'Nell be mat bac can c6 do nhan b6ng va chfnh xae caq hnn thi co thi' dlll1g
CONG NGHE CHE TAO MAy
phllong phap mai khonho~c mai nghi6n d~ giacong tinh bin cuoi. Khimai khan Iii bil.c phil; saocho 11iCk"p khang gaybie"n dil.ng cho chi tie"t vadilu kMn noi vai trucchfnh ella may qua kh6pcil.u tll Ilia. Tren hinh16.180 trinh bay d6 ga d~khan Iii xylanh may ne>vatren hinh 16.1XI la so d6ke"t cau cua dilu khon vachuy~n d(mg cua dilukhan d~ gia cong 16xylanh.
I
d
3
4
5
653
Hinh 16.180. Sd do chuy;!nd<;>ng ella dc'iu khan 16
xylanh may n6.1~ tn,IC chinh; 2. thanh noi c6khap cau: 3- thEm dau kh6n;
4- chi, tiet gia cong;
5- thanh maj.
Hinh 16.181. Do ga M khan 16xylanh may "6.
1- chi tiet; 2~vanh chlJm;3- don k!?p.
16.5.5.5. Kie'm tra bflC
Khi gia cong cac chi tie"tdil.ng bac thliOng phili ki~m tra cac ye"uto v6 kfchthllac ban than nhll dliOng kfnh ngoai, dliOng kfnh 16, chi6u dai bac, chi6u dilythanh bac, d(>nham b6 mat.
Vai cac ye"u to nay trang san xuat dan chie"c va loat nh6 thllang dimgcac dung cll do vil.n nang d~ do cac kfch thllac va cac milu d~ so sanh donham b6 m~t. Trang san xuat 10il.t Ian co th~ dung cac dllng cll ki<~m trachuyen dung.
Doi vai cac ye-u t6 v6 ~iirf tllang quan nhll d(>d6ng tam giLia m~t ngoai vam~t 16, d(>vuong goc giLia 16 va mal dilu tot nhat la dimg mot so d6ng hiS so va
654 Chuang 16:Quy lrinh cong ngh~ ehe' l~o cae ...
do ga ki<~mtra giong nhu sado kii'm tra cae bae tren true bae. Tren hlnh 16.1S2trlnh bay mot so sa do kii'm tra vi ttf tuang quan gifra cae b6 mat tren hac.
2 33
2
0) b) C)
Hinh 16.182. So do ki~mtra dQ dong tam gifi'a cae be m~tella b~c.
a, b) kiem tra 69 dong tam giCta m~H trong va m~t ngoai;
c) kiem tra 69 dong tam Goa hai 10b~c,
1- chi tiet kiem tra; 2- tn,IC tam; 3- dong he so.
3Hinh 16.183. Sd do ki~mtra dQ vuong g6c gilta 10 va
m~t dau b<,lc.
1- chi tiet kiem tra; 2- tr\Jc tam; 3- tht1dC goe.
D("jvuong goe gifra mat dau va duimg tam 16 b~c co thi' kii'm tra bangdong ho so ho~e tlurac do goe. Tren hlnh 16.183 trlnh bay sa do kii'm tra dovuong goe gifra m~t dau va tam 16 bill1gthuac do goc. D("jkhong vuong gocduac danh gia boi khe ho anh sang gifra thuac va m~t dau chi tiel.
Tren day la nhfrng van d6 co ban v6 cong ngh~ che tao h~c noi chung.Trang m("jtso nganh che t~o may phai che tao m("jtsolo~i h~lCco ,a~LuongIan.Cac b~c nay duqc ch.e t~o theo nhfrng day chuyi!n cong ngh!; chtlyC~dfll1g.
16.5.6. Vi d", ve quy trlnh gia cGngchi tiet d~ng b~cSau day Iiimot vi dl) vi!quy tdnh cong nghe che tao mol loai b(lccua may
khai thac than 5K52 cua Nga. Ket cau cua chi tiet duoc gic3i1~.,~ntren hlnh16.184 chi tiet duqc che t:lOtll v~t lieu thep h9":Jkim 30CrMnTi vdi phoi ong d.trai tftng chiCe.
CONG NGHE CHI! TAO MAy 655
Quy trlnh cong ngh.; che t"o b"cnoi tren bao gbm cac nguyen cong sau:
- Ti~n tho mat dau I, m;:ttngoai 4 va16chi tiet 9. Chi tiet dllCiCdinh vi amat 5(dii gia cong SCibo) va dllCiCk<;pchat trenmam c;:tpba chau may ti~n.
- Tham cacbon vai do sau 0,9 .;- 1,3
3 R 1,5 4 5./ 6
2 8
10
,.>
/I
~ ~~ ~ <J
<; ::2 '"<J ~~ "' ;:?~ ~ tl-~ tl- ".
c Tien tinhcac mat 1,9, 10, 11,3,2.Chi tiet duqc dinh vj a m(tt 5, 7 va kepch;:tta mat 5.
- Nhi~t luy~n dat do Clll1g60HRC.Hinh 16.184. B<.Icella may khai thac than- Mai mat dau 7 tren m,iy mai
5K52ph~ng. Chi tiet duqc dinh vi b~ng m;:tt1k(,'pb~ng di~n tu.
- Mai mat 5, 10 tren may mai tron ngoai. Chi tiet duqc dinh vi b~ng 169.
- Danh bong b6 mat ngoai dat R, = 5 ~lln.;-0,63 flm. Chi tiet dirac c1inhvinhll nguyen cong mai tron ngoai.
mm.
- Tien tinh mat dau 7,10 va vat mepcac mat 6, 8.
- Tien ban tinh cac mat 1,4,9 (dinhvi, k~p chat nhll nguyen cong 1).
656 Chuang 17:Quy trinh (ong ngh~ (he t~o b<inhrang ...
Chu"dng 17
QUYTRINH CONG NGH~CHE TAO BANH RANG
C!Q -I ~ ~bJ+ .~.
R\nh rang, banh vit litnhfrng chi tietdung d~ truyen luc va truyen chuy~nd(mg trong nhieu loai may khac nhau.Voi su phat tri~n cita nganh che tao mayva voi yeu cau sua chua thay the, dc IO(lichi tiet nay ngay dng duoc che taonhieu han. 6 nhieu nuoc tren the gioinguoi ta dil xay dung nha may hoac phfmxUOngchuyen che tao banh rang, banhvit voi trlnh d(>co khi h6a va tu d(>ngh6acao.
17.1. pHAN LOA! BANH RANG
c)
Banh rang duoc chia ra 3 loai sauday:
- Banh rang trll (rang th~ng va rangnghieng).
- Banh rang con (rang th~ng, rangnghieng va rang xoan).
- Banh viI.
Dua theo diic tinh cong ngh~, banhrang duoc chia ra cac loai nhu:
Hinh 17.1. Cae lor,tibanh rang.
a) banh r~ng co 10 tron va 10 then hoa;
b) bimh rang bae; c) bimh rang d"ng dla;d) true rang.
C6NGNG~ CHETAOMAy 657
- B<\nhrang trll va biinh rang con khOng co mayO'va co maya', colo trO'llva10then haa (hlnh 17.1a).
- Biinh rang bac co 10trO't1ha~c16then haa (hlnh 17.1b).- Biinh rang trll, biinh rang con va b,\nh vft dang rna (hlnh 17.1c).- Tn.lc rang tru va truc rang con (hlnh 17.1d).
A ' , ? , "
17.2.80 CHINH XAC CUA BANH RANG
D(J chfnh xiic ella banh rang duqc diinh giii thea lieu chuan nha nudc VietNam TCVN. TIlea tieu chuan nay, do chfnh xac clla biinh rang duoc chia ra 12dfp va duoe ky hii;u bing eiie can s6 thea tM't,1 1,2, 3,4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, II, 12.Trang do cap I co do ehfnh xac eaa nhat va cfip 12 co do ehfnh xae thap nhal.
Tieu chuan khong ghi dung sai ella cae cap ehfnh xae I, 2 va 12. Trangtime te ngLlai ta thuang dung banh rang co cae cap chinh xac 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10, II; con biinh rang co ciie cap ehinh xac I, 2 va 12 chi duqe ehe t~athea dond;:tthang.
D6i voi moi cap chfnh xiic, tieu chuan con neu ra ciic chi tieu de c1iinhgiiid(Jchinh xiic ella biinh rang.
Nhung chi t{eu do lao
I) Do chinh X<lctruyen c1';ll1g.
Do chinh X<lctruy6n d(Jng duqc danh giii bing sai s6 goc quay ella banhrang sau mot vong. Sai so nay xuat hii;n khi gia cong banh rang co sai so ella hi;thong cong nghi;. Ngaai ra d(Jchfnh xiic truyen d(Jng con duoc diinh gia bingsai so buoc vong va sai Ii;ch khaang phap. t.uyen chung.
2) D(J bn dinh khilam vii;c.D(J bn dinh khi lam viec anh huang truc tiep den do bn djnh khi lam viec
va tubi thO' clla banh rang. Do bn c1jnhkhi lam vii;c duqc c1anhgia htlllg sai sochu ky (lagiii tri trung blnh clla khaang daa dong ella sai so truyen dong cllabanh rang c1uqclap lai nhieu Ian sau m(Jt vong quay) va sai so bLlocco sa.
3) D(J chinh xac tiep xuc.
Do chinh xac tiep xuc dLlOCdanh gia bing vet tiep xuc ella prafin rangthea chieu dai, chieu caa va duqc bien thj bing %.
4) Do chinh xiic ella khe ha c~nh rang.
Chi tieu nay guy c1inh4 laai khe ha canh rang:
42 - CN< I
658 Chuang 17: Quy trinh cCingngh~ ehe't')-o banh ding ...
- Khe hi'JbAng0 (A).- Khe hi'Jnha (B).. Khe hi'Jtrung blnh (C) .. Khe hi'JIan (D).C~n nha rAng,khoiing deh tam giiJa hai banh rang an kh6'p vai nhau eill1g
Ian (tue la banh rang cang Ian) thl khe hi'Jc~nh rang cang Ian.Bang 17.1 la gia tr! khe hi'Jc\\I1hrang trong truy~n dong banh rang tru.
Bl,"g 17.1. Khe hd c~nh rangi~~--i-.-'~-.-------~-'------,-----------~-~~-,,--~---.----~---~~~-------_.~.'-----~-I, DangI~p,i: ghep ;",., ,:550
~hoan9ca~htan: (m~.l
50-80 80.120' 120-200 200-300 320-500; 500-800 800-1250
_._-, _.'---- -- ,- .___ fSh.e.h~<t,mL__
A 0 ! 0 0 0 0 0 ! 0 0i
B 42 52 65 85 105 130,
170 210
,'--..c.. ___,_ 85 105 130 170 210 260 t 340 420---- --_ .._- -_. _ .._--_. _.- ........ _- -----, :
D 170 ' 210 200 340 420 530 i 670 850---_ .._ .._._- --- --- __ J... ... _._ ., -- -_ ...._._.-- . -----~_._---- .L
Ngoai nhung chi tieu danh gi,i d(>chinh xac cua banh rf\l1gtren dilYcandn phai dam bao do chinh x,ic ella 16banh rang (d6i vai c<l.cbanh rill1gc616)va do chinh xac cua dc c6 truc (d6i vai dc truc rang).
Do chinh xac clla 16banh rang can d~t cap 2, can do nh,l.mb~ mat 16ntJ.mtrong khoang 0,8 -i-0,4 ~lm(cap 7-8). D(>chinh xac cua dc c6 truc dn dat eap
2, can do nham b~ mi,itn'lm trong khming 0,5 -i-0,2 f-lm(cap 8.9).
C<l.ckfch thuac khac cua banh rang dn duqc gia cong dat ciip chinh xac3-i-5va d(>nham b~ milt n'llTItrong khoang 80 -i-10 f-lm(cap 3-i-5).
17.3. VAT LI~U CHE TAO BANH RANG
Vi~c ch9n vilt lieu de che' t~o banh rfll1gph9 thll(>Cvao ditu kien lam vieccua chung. C<l.cb,inh rang truy~n lue thuang dl(OCche' tao btJ.ngthep hO"pkimcrom (15X, 15XA, 20XA, 40X, 45X); crom.niken vi, crom molipden (12H3A,12XH3A, 12XH3, 40XH, 35XMA, 30XH3M, 18XrT). Cae banh rang chiu tai
CONG NGHE CHE TAO MAy 65<)
trung blnh va chju tai nh6 duoc che t~o billlg thep cacbon nhu thep 45 va gang.Ngoai ra, nguoi ta con dung vai ep, da ep de che t~o banh rang (nhfrng banhrang nay khi Jilin vi~c khong gay tieng on).
Gan day nguoi ta con dung chat deo de che t~o banh rang. So vai banhrang bing thep thl banh rang bing chat deo co do b~n thap han, nhung nol~i cokhii nang lam vi~c vai toc do cao ma khong gay tieng on.
17.4. PHOI BANH RANG
Trang san xuat 16'11,pMi de che t~o banh rang thuang la phoi reno Contrang san xu<itnh6, dan chiec, nglloi ta thuang dung phoi thanh, VIphoi renkhong kinh teoTrang san xuat 16'11dllllg phoi thanh lai khong thich hqp VIphaicitt ra thanh nhi~u dO~lI1,ton v~1tlieu va khong d~t duoc' co tinh cao.
Cac banh rang, banh vit bing gang hO\lcbing thep co kich thuac qu<\Ianthuang duoc che t~o bing phoi duc. Trang nhfrng truang hqp banh rang, banhvit co duang klnh 161011han 25 mm va chi~u dai 16nh6 han hai hin duong kinhthl nguoi ta tao 16khi ren hO\lckhi duc.
Trang nhfrng nam g,in day, nguai ta b~t dau che t~IObanh rang bing kimloai bot thieu ket. Nhu vay, banh rang khong can phai gia cong. Phoi chinh lakim loai bot.
17.5. NHIET LUY~N BANH RANG
Do yeu cau lam vi~c, rang phai co d(l cling va d(l b~n can thiet, khong chophep co vet nClt,vet cMy, bien dang do nhi~t gay ra phai be, C<1 tinh phai 6ndinh trang qua trlnh lam viec. Muon d~t duoc nhtmg yeu cau do can phai coche d(l nhi~t luy~n thlch hqp.
Dili vai cac loai thep It cacbon (ke ca thep hop kim) sau khi cAtrang nguoita ph~li tham cacbon. Cac b,\nh rang co yeu cau tinh chiu mon cao can duqctham niw.
Truac khi gia cong phoi banh rang thuang duoc thuong hoa hoac toi citithi~n de tang tinh cAtg9t. D(l cLingcua banh r;lIlg can d~t la 220 .,. 280 HB.
Sau khi cAt rang, banh r;lIlg duoc nhi~t luy~n bing nhi~u phuong phapkhac nhau. Cae banh rang co m6dun va kich thuac nh6 thllong duqc toi thetich, con banh rang co m6dun va kich thuac 16'11thuang duqc toi bing dongdi~n cao tan.
660 Chliong 17: Quy lrinh dIng ngh~ ch€ l,!o banh rang ...
Phuang phap toi bimg dang di~n cao tan co nhi€u uu dil!m nhu de di€uehinh d(Jsau lOptham toi, bic'n dang be, do bong b€ m~t giam kh()ng nhi€u. Tuynhien, von dau tlr vao thic't bj la eao, m6i vang rang phai co vang nung tuong Cmgeho nen phuang phap nay kh6ng thfeh hop v6i san xuat nh6, dan ehic'e.
17.6. YEU cAu KYTHUAT KHI CHE TAO BANH RANG
Ngoai nhfrng yeu du v€ do ehfnh xae khi ci\t rang, guy tr1nh eong ngh~ehc' tao banh rang dn dam bao nhfmg yeu du ky thuat sau day:
- Do khong dong tam ella mat 16va duang tron co sa nitm Irong kh()ang0,05 -;-0,1 mm .
. D(J khong vuong goe gifra m~t dau va tam 16(ho~e tam true) nitm trongkhoang 0,01 -;-0,015 mm tren 100 mm ban kfnh .
. M~t 16ella cae banh rang co 16va cae e6 tr\le ella true rang can dUoe giaeong dat cap ehfnh xae 7.
- D(Jnbam ella cae b€m~t R, = 1,25-;-1,63 f.lm.cae b€m~t kc'teau (dung sai
tu do) can duqe gia eong d~t cap ehfnh xae 8, 9, 10va d(JnhamR" = 10 -;-2,5 f.lm
hayR,=40-;-10f.lm.
- Sau khi nhi~t luy~n, do eIing cfln d~t 55 -;-60 HRC. Do SflU thaITIeaebonla I -;-2 mm.
- Do cCmgella cae b€ m~t khong din gia eong la 180 -;-280 HB.
, A A"''''?'' ..,
17.7. TINH CONG NGHE TRONG KET CAU CUA BANH RANG
Banh rang cling nhu m9i chi tic't khae, kc't cau ella clning co anh huo-ngtrue tic'pden nang suat va chat luang gia eong, co anh huang den do 6n dinh vad(Jb€n khi lam vi~e. VI vay ngay tll khi thic't kc' phai ehu y den kc't eau ella b€milt nhu:
. H1nh d~ng eua 16phai dan gian, VI nc'u hlnh dang eua 16phCret~p thl phaidung may ro"Vonveho~e may ban w d(Jng dl! gia eong.
- M~t ngoai ella banh rang phai don gian, banh rang co tfnh eong ngh~ eaonhat la khi hlnh dang mat ngoai phang, khong co mayo.
- Nc'u banh rang co mayo thl mayo cfln nitm am(Jt phfa, VI nc'u mayo nitma hai phla thl khi dt rang chi ga duoe m(Jt chi tic't, nlnr vay nang suat gia eong
CONG NGHE C/;E TAO MAy 661
se giam. Con muon ga hai hay nhi6u chi ti€t de dt rang pha; co them cac mi€ngd~m, nhtrng cach ga chi ti€t nhu vay doi khi cling kMng thuc hien duac VI kichthuac may ho~c VIdo c(rng viIng ella cac chi ti€t hiln ch€.
- B6 day cua cac b6 mat phai du Ian de tranh bi€n dang khi nhi~t luy~n.- Hinh dang va kich thuac cua cac ranh (n€u co) phai thuan ti~n cho vi~c
an dao va thoat dao.
- K€t cifu cua banh rang phai tilo di6u ki~n cho vi~c gia cong bang nhi6udao cling m(jt ](ic.
- Cac banh rang hac nen co dtng mOtmOdun.
17.8. CHuAN £)~NHV~KHI GIA CONG BANH RANG
Tuy theo k€t diU, silO luqng va d(j chfnh xae yeu du rna chon chu:ln chothfch hqp.
Khi gia cong banh rang co 16(bao g6m tat ca cac 10ilibanh rang tr\l, bauhrang con, banh vft) chuan tinh thong nhat la mat 16.M~t 16cua banh rang clingchfnh la chu:ln tinh chfnh VIno duac .dung khi lap rap. Do v*y, khi gia congbanh rang phai chli y d*c bi~t Mn d(j chfnh xac cua mat 16.Ngoai 16ra nguai tacon chon m*t dau de lam chuan. Trong Truonghqp do, 16va m~t dau phai duacgia cong trong mot Ian ga dat de dam bao do vuong goc giiIa m~t dau va tam 16.
Trong san xuat dan chi€c va hang 10iltnh6, a nguyen cong dau tien nguaita thuang d~ng m(jt m~t dau va mat ngoai cua banh rang lam chuiln tho.
Sau nhi~t luy~n, trong nhiIng truang hqp can mai lili 16,nguai ta phai dungvanh rang de djnh vi bftng vong Ian. Nhu v*y, trong nhiIng truang hqp gia congbanh rang co 16, chuan dinh vj co tM la tat ca cac M m~t (mat 16,mat ngoai,mat dau va vanh rang).
Doi vai cac loai tr\lc rang, chu:ln lap rap Ia b6 mat cOtr\lc, VIvay phoi cua10ilibanh rang nay duqc gia cong nhu cac trlic b*c va chuiln dinh vi co the lam*t dau, cO trliC va hai 16 tam.
17.9. QUY TRINH CONG NGH~ TRVac KHI CAT RANG
Quy trlnh cong ngh~ gia cong phoi truac khi dt rang cua cac banh rang co16 (Ioai banh rang thong dtmg nhut) bao g6m nguyen cong chfnh sau day:
-Gia cong tho 16.. Gia cong tinh 16.
662 Chuang 17:Quy lrinh cong ngh~ che' l~o banh rang ...
- Oia cong tho mi)t ngoai.- Oia cong tinh mat ngoai.Khi san luong nho, banh rang thuang duqc gia cong tren may tien. L6 ella
cac banh rang phili co do chfnh xac cao nen dn phai doa hoi)c mai khOn.Trang san xuiit hang \o<)tIan va hang khoi, nguai ta thuang dung phuong
phap chuot d~ gia cong 16(k~ cit 16co ranh then hoi)c then hoa). Trang trLlanghqp nay, twoc khi chuot, 16 thuang duqc khoan hoi)c khoet tren may khoandUng. Ole nguyen cong khac chi duqc gia cong sau khi chuot 16, boi VI khiehuot, 16co th~ d<)tduqe di) chfnh xac duang kfnh kha eao, nhung di) chfnh xaev~ vi trf tuong quan eila tam 16doi voi cac b6 mi!t khae I<)ithiip.
Trong san xuiit don ehiee va hang 10<)tnM, cae nguyen eong duoc thuchi~n tren cac may ti~n va cae may rovonve. Con trang san xuiit hang 10at Ian vahang khoi cac nguyen cong do duqc thqc hi~n tren cac may ti~n ban III di)nghoi!c tren day chuy~n tu di)ng.
Cac banh rang co duang kfnh Jan hon 500 mm thuang duoc gia cong trencae may ti~n dUng.
17.10. CACPHV0NG PHApCATRANG TRl)
C~t rang co th~ duoe thue hi~n bang hai phuong phap:
- Phuong phap d,nh hlnh (hay phan di»).
- Phuong phap bao hlnh.
a)
Hinh 17.2. C~t rang tr~ bhg cae dac phay modun.
a) b~ng d phay ng6n mOdun;b) b~ng dac phay 6ia mOdun.
17.10.1. Cit rang bang phuong ph3p dinh hlnh
Thco phuong phap nay thlcat tUng ranh rang, sau do phan
360do mot goc - (Z la so rang).' Zeho den ranh rang euoi eungbang dung eli cat co profingiong nhu prafin eoa ranh rang.Hinh 17.2 la sa db dt rangbang dao phay ngon m6dun vadao phay rna modun.
Phuong phap nay duqethqe hi~n tren cae may phay
CONGNGH~ CHETAO MAy 663
Hinh 17.3. Phay banh Tang trl:l ranghinh chli V bang dao phay "g6n.
v~n nang co trang bi dau chia di). Khi gia cong phoi (chi tiet gia cong) duac gatren dau chia di), driu chia di) duac dat tren b1mmay va duqc dieu chinh i:I docao sao cho ranh rang co chieu sau theo yeu cau.
Khi phay banh rang tru rang th~ng dao va chi tiet gia cong co vi trf lUangd6i nhu hinh 17.2a va hinh 17.2b. D~ cat het chieu day clla banh rang, ban maymang dau chia di) cung chi tiet phiii thl!chi~n chay dao d<;>ctruc clla banh rang.
Khi phay banh rang trtf rang xo[\I1,banh rang duqc dieu chinh bang cach quayban may di mot goc phil hqp v6'i gocnghieng clla rang. D~ t~o duqc rang xoancan thuc hi~n d6ng bo ch~y dao Clla banmay va chuy~n dong quay clla dilu chia do.
Phuang phap dinh hinh con duac dungd~ gia cong banh rang tru rang hinh chCiV(hinh 17.3).
Hinh 17.4. C~t rang b~ng cac dao phay cliamodun.a) cat m9t chi tiet; b) cat nhieu chi tiet; c) cat nhieu chi tiet bang nhieu dao;
d) dau chia dQ co nhieu tn:Jcchinh.
Khi gia cong, banh rang duqc ga theo nhieu cach khac nhau (hinh 17.4).Hlnh 17.4a 1asa d6 cat rang mi)t chi tiet, con hinh 17.4b 1acat rang nhieu
chi tiet cung llic, do do nang suat gia cong tang (vi giiim duqc thai gian an dao,thai gian thoat dao va thai gian phu). Neu tren truc ga co th~ ga duqc nhieu dao(hinh17.4c), m6idao cat mi)tnhom banh rang thi nang suat gia cong con tang
664 Chuang 17:Quy trinh cong ngh~ che' t~o banh rang ...
han nhieu. Trang twang hqp nay d<!ga chi tie't nguoi ta dung d~u chia do c6nhieu tr\lc chinh (hlnh 17.4d).
Phuong phap djnh hlnh dllqc dung trang cac nha maynh6 hoac trang dcnha may sua chua, VI a d6 solllqng banh rang dn gia cong khong nhieu vavanh rang khong can c6 do chfnh xac cao. Phlf<1ngphap nay con duqc dung deche' t~o banh rang c6 mMun va duang kfnh Ian ma cae phuong phap gia congkhac khong thuc hi~n duqc.
Tuy nhien, phuong phap dinh hlnh dat duac d9 chfnh xac thap va nIt kh6khan trang vi~c dieu chinh chinh xac vi trf tuong doi giua dao va chi tie'! giacong. Theo phuong phap nay thl rang cua dao phai c6 hlnh dang nhu ranh rangcua banh rang. The' nhung hlnh dang ranh rang cua banh rang thay d6i theomMun va so rang. Ve m(it ly thuye't, de c6 hlnh d:;mgrang chinh xac Crngvaim9t mMun va m9t so rang can c6 dung cu c:l.trieng, nhung nhu vi!y phai che't~o rat nhieu dao. De dam hilo tinh kinh te', dao phay dinh hlnh phai duqc che't~o theo bo: 8, 15 hoi!c 26 con vai cung mMun va g6c an kh6"p.Moi dao duacdung de gia cong banh rang c6 so rang trang ph~m vi nhat djnh. Bang 17.21a vid\1m9t b9 dao c6 8 dao de gia cong cac banh rang khac nhau.
Bang 17.2. B9 dao phay vai 8 dao
,
12-13 14-16' 17-20,.,~~~_'__._L" ..._..~..-~----'
5
26-34
4
21.25
3
, .,2
VI v~y,banh rang dl!qcche' tao biingphl!<1Ilg phapphay djnh hlnhchi d~t capchinh xac 7-;-8va dl!qc dungcho bo truyend9ng c6 toc doth~p, khong Ianhan 5 .m/giay.
b)
Hinh 17.5. C~t rang tho bAng cae dao phay a.a.
a) b~ng ba dao phay d1ag6e:,b)..Mng hai dao phay d1a.chuyen dung.
CONG NGH$ CHB TAO MAy 665
Tuy nhien trang san xuiit himg 10ilt Ian va hang kh6i, d6i vai nhung banhrang CO'm6dun Ian, phuong phap nay dung d6 gia cong pha (d6 giam b61 luangdu cho gia cong tinh). Hlnh 17.5 la cac so do cat rang tho bang cac dao phayrna. Trang truemg h9'P nay khong dn-che tilo dao phay m6dun CO'bien dangthan khai ma chi dn che tao dao phay gO'c (hlnh 17.5a) ho~c dao phay d'iachuyen dung (hlnh 17.5b).
Thai gian co bi'm To (ph tit) khi phay banh rang tm rang thAng b~ng daophay rna m6dun tren m,iy phay CO'co diu chia dq tu dong duqc xac djnh theocong thuc:
(I I) Z. i ,.Z. iT=(1+I+l) ~+~ --+--
. .. S, So m m
Ci day: 1 - chi6u dai rang (mm);1- chi6u dai dOiln an dao (mm);1- chi6u dai dOiln thoat dao (mm);S - luang chilY dao theo phtit cua hanh trlnh cat (mm/pMt);S - luang chay dao nhanh tfnh theo pMt (mm/phtit);Z - s6 rang clla chi tiet;i- s6 ];,n cat;
m- m6dun cua banh rang.,- thai gian quay phan dq mqt rang (ph tit).
Chi6u dai doan an dao I, duac tfnh theo cong thuc:
I, =~t(D- t) + (l + 2)mm
Ci day: t - chi6u dai ranh rang (mm);
D - duemg kfnh dao phay (mm).
Luong chilY dao phtit S, duqc tfnh nhu sau:
S, = S,.Z.n
(l7.l )
(l7.2)
( 17.3)
Ciday: S, - luqng chilY dao rang (mm/rang);
n- s6 vong quay cua dao trang mqt phtit (vong/pMt).
dt rang theo phuong phap dinh hlnh can CO'th6 dung phuang phap X<,JCdinhhinh, tuy nhien phuang phap nay co nang suat va dq chinh xae thap nen it dung.
Chu6t djnh hlnh la phuong phap cho nang suat va dq chinh xac cao.Phuong phap nayduqc Slrd~mg trang san xuat hang loat Ian va hang kh6i. Theo
666 Chuting 17:Quy lrinh dIng ngh~ ehe' !~obanh rang ...
J
-11t
Hinh 17.6. SCI do chuat rang.
Hinh17.7. Chuot dai qu~t banh rang.
1. ph6i; 2- dao chu6t; 3- dai qu~t banh rang.
Dao ehuot la motb6 dao dinh hlnh vaitung nae dUCIeIftp vandau ehuot. LU01lgnang S, eua moi rn'?tlu6'i cat ph~thuoe vanehieu day lap phoidUCIecat, loai vat lieu. ...hanh rang va toe d,?cat V. LUCIngnang S,dUCIechon nhu doi vaicae dao ehuot thongthuang. Lop vat li~u phili h61 di dUCIechia eho tbng so cae lu6'i cat cua daochuot, do do dao ehuot co tubi thl) va tubi ben cao. Tuy nhien dao chuot co giathanh cao, nen phU01lgphap ehuot rang chi duqc dung trong sim xua! 16nchonhfrng hanh rang co modun 100 va cho nhfrng banh rang khong can nhi~t luy~nva khong can maio
Tren cae may chuot ngang thong thuiJng co th~ chuot dtrqc c,ie dai qu~tbanh'rang trong mot Ian ch,.\ydao (hlnh 17.7). PhU01lgpllap nay cho phep d~tnang suilt va do chinh xac cao.
phU01lgpluip nay thl dao ehuot coprofin giong profin cila ranh rang.Hlnh 17.6 la SCido cat r[mg btmgdao ehuot dinh hlnh. Co th~ ehuotm'?t ranh rang hoae mot sO ranhrang eung m'?t hie. Sau moi hanhtrlnh eua dao, mot hOiJ.emot sOranh rang dUCIegia cong, banhrang dUCIequay di mot goe nha CCidiU ph an d,?
Cung co th~ ehuot tfit cii deranh rang cLrngmot hic, tuy nhien phU01lgphap nay rilt ft dLmgVIket cau euadao phue t~p, kh;\nang thoat phoi kern,hIe cat 100.
CONG NGHE CHI': TAD MAy 667
17.10.2. Cat rang theo nguyen Iy bao hlnhOk phuO'ng phap nay duqe th~re hi~n theo nguyen Iy an kh6p ella hai banh
rang hoae mqt banh rang va mqt thanh rang, trong d6 mqt la dl,mg eu ci\t canmot la chi tiet gia eong.
cae phuO'I1gphap cat rang tft! theo nguyen 19 bao hlnh duqe thue hi~n bang:- Dao phay true vit (phay Ian rang).
- Dao Xge dang banh rang (xge rang).
- Dao xoe d,:mg rang luO'e.
NN
17.10.2.1. Phay Zan rangPhay lan rang la phuO'I1gphiip cat rang ph6
bien nhat, eho phep d~t nang suat va dq ehinhxae eao. Dung eu cat la dao phay Ian (hlnh17.8), n6 e6 d~ng t~le vit than khai va profin i:Im\\t phap tuyen N-N la thanh rang cO'bim.
V6i lo~i dao phay Ian nay ta co the giaeong duqe Mnh rang va Mnh viI.
Phay Ian rang duqe thue hi~n tren mayphay rang ehuyen dung, tren do dao va banh Hinh 17.8. Dao phay Ian tr~c viI.
rang gia eong tht,!e hi~n sU an kh6p eua bqtruyen true viI. Qua trlnh an dao eua dao phay Ian xay ra lien tue, tat ea cae rangella banh rang dlfO'e gia eong d6ng thai, nen may khong d.n e6 thiet bj d6iehieu phue t~p va cling khong can co CO'eau ehia do, do d6 tat cit thai gian phuva thai gian ph1)e V1)co lien quan den eong vi~e do duO'e lo~i trir.
St,!an kh6p eua dao phay Ian va banh rang gia eong phai dam bao eho bu6erang t" eua e\\p an kh6p i:I m\\t ph~ng phiip tuyen t" = TIm (m- mOdun Mnh rang),g6e an kh6p cita cit e\\p trong mat ph~ng phap tuyen a = 20". TY I~ t6e dq g6eeua dao va Mnh rang bang ty I~ s6 vang quay va nguqe v6i ty Ie s6 rang ella
chung:
(17.4)
i:lday: illd' nd, Zd- t6e do g6e, s6 vang quay va s6 rang (s6 dau m6i) eua dao;
illb' nb, Zb- t6e dq g6e, s6 vang quay va s6 rang eua banh rang;
668 Chuang 17: Quy trinh dIng ngh~ ehe t'!-obanh ding ...
a. P/zay [an rang t/zdng
Khi gia eong, ehuy~n dong baDhinh duaethue hi.;n dl!a tren nguyen Iy an kh6p gifra daDva phoi, do la cae ehuy~n di?ng quay eua daDva phoi, dong thai daDphay Ian con co ehuy~ndi?ng tinh tie'n d,?e true eua phoi nham cat he'tchieu day eua banh rang. Truae khi cat, daDcon co ehuy~n di?ng huang kinh sao cho vongIan cua dao tie'p xuc vai vong Ian Clla phoinham dat duac chieu sau cua ranh rang. Hinh17.9Ia sa do dt rang tnl rang thing bang daDphay Ian.
Khi phoi (banh rang gia cong) quay ~. Z
Ivong thi d~o phay phili quay - vong (Z Iii so
Krang ella Mnh rang con K Iii so dau moi euadaD).
Khi phay banh rang tru rang thing truceua dao phay phili duqe g,i nghieng so vai tr\lccua chi tie't gia cong mOt goc dung bang gocnang ella dUOng xoan vit tren vong chia cuadao, co nghia Iii:
~'=a
1
Z
Hinh 17.9. So do c~trang tft;! rangth~ng b~ng dao phay Ian.
1- daD phay Ian;
2~banh fang gia congo
( 17.5)
a day: ~'- goc ga truc dao phay;a - goe nghieng tren vong chia cua banh rang gia congo
Dao phay duac ga theo huang nghieng phai hay trai ttly theo huangnghieng cua rang dao (hinh 17.91i1ga dao theo huang nghieng trai vi rang cuadao co chieu xotin phdi).
M6i lien h.; giUa vong quay cua dao phay Ian va banh rang gia cong duqcthuc hi.;n nha cac banh rang thay the' cua may.
Banh rang co m6dun m:S 6 (banh rang thep) viim:S 8 (banh rang gang) thicctit'mi?t Ian; con banh rang co mOdun Ian han co th~ cat bang 2 - 3 - 4 Ian.
CONG NGHECHETAO MAy
Co hai phuang phap phay "m rang:phay thu{m vii phay nghich (hlnh 17.10).
Cha den nay, phiin Ion cac may phayIan rrmgd~u lam vi~c thea nguyen 19 phaynghjch (hlnh17.1Oa) VIcat em, it va d:Itp,itlam vo ha:Itcgay daa. Ok may phay Ihe hemai duqc di tien d~ dung cha phuong ph:ipphay thuan (hlnh 17.JOb).6 cac may phaynay, daa co vi tri dau tien aph!a duai chi tietgia c6ng va chay daa III dll<Ji len tren.phuong phap nay cha phep tang toc d,? catlen 20 7 40% va ILlongchay daa len 80%.
Khi ci\t rang co Ih~ tien daa theahu011g truc (hlnh 17.1 Ia) ha:Itc ban dautien daa thea huang kinh sau do mai liendaa thea huang tr,lc ella banh rang (hlnh1.7.11b).
oj
Hinh 17.10. So do cat khi phayIan rang.
a) phay nghieh; b) phay thuan.
b)
669
Hinh 17.11. Cae phltdng phap tien dao.
a- tien dao huang tryc; b- tien dao huang kinh va huang tryc.
Cach th(r hai co tM nIt ngan hanh Irlnh dll<reIll,?t do\m I (hlnh 17.11a)chinh bilng luqng an dao clla dao phay.
b. Phay rang nghieng
Phay banh rang nghieng cling dLlO'Cthuc hi~n bang phu011gphap phaywong tl! nhu phay banh rang themg.Tuy nhien, Mdilm b,lo cho duang xoan viIclla dao a vlmg ci\t trung vai phuO'ngclla rang chi tiet thl true dao phili duoe ga
670 Chuang 17: Quy lrinh cong ngh~ che' l,!-o banh ding ...
nghieng mot goe (3'so vai mi;itph~ng n~m ngang (so vai mi;itdiiu ella banh ranggia eong) nhu tren hinh 17.12. '
(3' = a :t (3 ( 17.6)
b)a)
Hinh 17.12. SC1do 93 dao khi phay rang nghiimg.
1- dao xo~n phai; 2- banh rang nghieng phai; 3- bilnh rang nghieng tn3i.
(hinh 17.12a),con dau (+) lfl1gvai truang hqpdao va Mnhrang co ehieuxoan nguqcnhau (hinh17.12b).
aday: (3'- goe ga true dao;a- goe nghieng tren vang ehia elIa banh rang gia eong;(3-goe nghieng elIa duang xoftn vit ella dao.
Trong eongthlre tren dau (-)ling va; truCinghqp dao va Mnhfang co cungchi6u xoan
Vi huang ehay dao song song vai true elIa banh rang nen khi phay banhrang nghicng phoi phai co chuyen dong quay b6 sung de huang el,a banh rlingdao Ian trung vai huang rang gia eong. Chuyen dong nay duqe th,!e hi~n nhabq truy6n diin vi sai da duoe thiet ke trong xieh truy6n dong elIa may.
So liin eftt ph\' thuqe vao m6dun eua Mnh rill1ggia eong. B,inh rang com6dun m :s 2,5 mm tlurCingduoe cat mot buae, banh riu:rgco modun m > 2,5mm thuCingduqe eftt hai hO(leba buae.
De ci\t thOta su'd\'ng dao phay eo hai hoae ba diiu moi, do do nang slIat giaeong tang, tuy nhien dq ehinh xae gia eong l~i giam so vai dao phay mqt diiumoi.
c. Xac dinh thoi gian co' ban khi phay ian rangThai gian co b'ln T"(phllt) khi phay rang tru rang th~ng btll1gclaophay true
vit duoe xae dinh theo eong thlre:
C6NGNGH~CHETAOMAy 671
(lo.K+i, +1,) .To =------Z.l (17.7)
S.n.q.K
a day: lu- b~ day ella b,\nh r,mg (mm);K- so banh r,mg duqe gia cong dong thoi;1,- chieu dai an dao (mm);1,- chieu dai thm!t dao (mm);Z- so rang cila banh rang gia cong;S- luqng ch,ty dao sau m(it vang quay cila banh rang gia cong(mm/vang)
n- so vang quay Clladao phay trang m(it phIlt (vang/phIlt);q- so driu moi cila dao phay (cat thO: q = I; eftt tinh: q = 2);i- solan eftt (so buac cong ngM).
Chieu dai an dao I, duO'ctinh theo cong thirc:
1= (l,I~I,2))t(D-t) (lH)
a day: t- chi~u sau phUn ranh rang duO'ceftt (mm);D- duiJng kfnh dao phay (mm).
Chieu dai thm!t dao I, = 2 -i- 3 mm.Thoi gian CO'h,in To(phIlt) khi phay rang tru rang nghieng bAngdao phay
trllc vit duO'cxae dinh theo cong thuc:(I .K + I, + I "
T = " - Z.i. cosu (17.9)" S.n.q.K
a day: u- goc nghieng tren vang chia ella banh rang gia cong. Ole thOng sokhae cGng giong nhu cac thong so trang cong thuc (17.7).
d. ChI!' d(J edt khi phay tan rangKhi phay Ian rang (cii rang thfmg va rang nghieng) phai c1wn ehe do cat
thieh hqp de dam bao yeu criu cila san phiim.- Toc d(i cat khi phay Ian rang phu thu(ic vao nhieu yeu to nlm modun ella
banh rang, v~t li~u gia cong, che d(i nhi~t luy~n, vat li~u va tubi b~n ella dao, doehinh xae yeu cau ella chi tiet, do clmg vGngella h~ thong cong nghe, ehitt luangva phuong phap cung cap dung djch tran nguoi. Khi dung dao phay I,m brmgtMp gio d6 d.t banh rang bAngthep thl toc d(i cat V = 15 -i- 30 m/phut. Dao banghop kim cimg cho phep tang toc d(>d.t len 60 -i- 70 m/phut ho~c cao hon.
672 Chliang 17:Quy trinh cong ngh~ ch€ t~o banh ding ...
1 ,
Hinh 17.13. Sd do XQCrang.1- banh r~ng gia cong; 2- dao x9c.
- LmJ'ng ehay daa S thea hUo11gtrue eila phoi phu thu(>eVilOtoe do dt vaS = I -;-2 ~m/vong quay eila phoi khi phay tho ,va S = 0,6 -;-1.3 mm/vong quayeila phoi khi phay rang tinh.
17.10.2.2. Xge rangXqe rang baa hlnh duqe th\le hi~n bang daa d~ng banh rang (hlnh eh\lu)
ha~c daa d~ng thanh r'lI1g(hlnh luqe) tren may xoe bao hlnh.a. X oc rallg bdllg dao dlJllg btillh rang (dao xoc rang)phuang phap nay cho
phep gia eong b'lnh rangthill1g, banh rang nghieng,banh rang nhi6u b~c cokhoang each gifra cae bacnh6 va d'IC bi~t d~ gia congb'lnh r>tngan khap trang. V6ban chat. d\lI1g cu la motbanh rang rna m~t dau t~1Othanh m'l! tnrae con cae m\ltben t~o thanh cae m~t saucila luiii cat. Hinh 17.13 lasCi de> X9C rang.
Theo nguyen Iy '111khap ella hai banh r>tngthl khi dao xqe quay di m(>trang, banh gia eong cling phai quay duae m(>trang. Nhu v~y, dao xoe va banhrang gia cong thue hi~n cae ehuy~n d(>ngquay wiing bCrcxung quanh truc cllaehCmgtheo huang nguac nhau (khi gia eong banh rang an kh{rpngoai) va clll1ghuang (khi gia cling b'lnh rang '111khap trang). Dao tIme hi~n ehuy~n dlingthAngdi lai(khi gia eong banh rang thAng) va ehuy~n d(>ngxoan di lai (khi giaeong banh r'lI1gnghieng). Khi dao di xu6ng la qua trlnh cat phoi, con khi dao dilen HIqua trlnh eh,!y khong (hic nilYchi tiet gia cong dieh v6 phia sau - goi laehuy~n dong nhuang dao d~ t,.,lnh pha huy dao va tranh eha xa! m'lt gia congvai dao lam eho ehflt luang b6 m~l bi xau di).
Khi gia eong, khling th~ ngay mot hie cat he! ehi6u sau ranh rang, ma phaitir tir tien dao Im{rngkinh. Khi tien dao thl chi tiet quay mot cung lUang Crngvaithai gian tien dao (tuang Cmg vai ehi6u sau ella mot Jan cat), roi sau dolai quaythem it ra HImot vimg nfra lit dao cat het ehi6u cao ella rang. Vi~e do ,lLrqetillrehien nha m(>!banh cam tren may.
. CONGNGHECHJh'AOMAy 673
Tuy theo mOdun m clla banh rang gia cong ma cam cO'ket cau I Ian, 2 Ianhoi)c 3 Ifin tien dao. Doi vO'ibanh rang cO'm = I .;-2 mm thl dilllg cam mot Iantie'n dao, con nhu-ngbanh rflllg cO'm = 2,25 mm can cat bang cam 2 Ian tie'n daova ne'u m = 4 mm phili dilllg cam 3 Ian tien dao.
Khi X,?Crang phili ch,?n toc d9 cat hqp Iy. Toc d9 cat phu thuoc vao nhifuyeu to nhu vat lieu gia cong, yeu cflu ky thuat, difu ki<\'ncat. Toc do cat cO'th"duac tfnh theo so hanh trlnh kep cua dau xoc trong mot phiit. Cae Im\y xoc rfmgthong thuOng cO'so hanh trinh kep trung m9l phiit: 400.;- I(JOO.
X,?c rang lit m9t phuong phap cat rang cothf dat dirac do chfnh xac lUffilgdoi cao VI che' t"o dao don gian. Trung nhifu twang hqp X,?Crang la plllrmJgphap duy nhat co thf gia cong duac cac banh rang trung ma cac phllmJg ph:pgia cong khac khong thf th~IChien duqc. Doi vO'ibanh rang trung chi co thi;; 'itduac ne'u:
zZ b 2: 2 khi goc ap I~rc(x" = 20"
d
va ZZb 2: 3khi goc aplucao= 15"
d
Hinh 17.14. Sd do XQC banh rang
nghieng.
1- b~cdan co ranh nghi€mg; 2- bilnhrang; 3- ranh dan nghieng.
(Z,,- so rang Cllabanh rflllg;Z,,- so rang cuadao).
Neu cac difu ki<\'nnay kh6ng dirac thoaman thl se xay ra cat Iym dinh rang.
PhumJg phap xoc rang thong thuOng duocsir d~lIlg df gia cong banh rang th~ng. Tuynhien, cling co tM X,?C duqc banh rangnghieng khi dao co rang nghieng cung vO'ibacdin nghieng tUmJgU'ng(hlnh 17.14).
X,?c rang co nhuac difm la nang suatkh6ng cao, di)c bi<\'tla khi drt rang nghieng(chi:' t"o dao phuc tap va phai cO' bac dinchuyen dung). Tuy nhien, x,?c rang co uu difmla sir dung m,\y dmJ giilll va d<ltd9 chfnh xaegia cong cao. Vi vay, khi gia cong cae chi tielchfnh xac thl ng\1aita dilllg phumJg phap phay
43 - CNeT
2
L
II~
674I
Chuong 17:Quy trinh cong ngh~ che't~obanh ding...
Ian rang va de lai ILrqng dl! kho,ing 0,6 -;-0, 8 111m(cho chie~ day Clla rang) dexoe rang (gia e6ng tinh).
Thai gian eCiban T" (phut) khi xoc banh rang tru dl!Cle ,(ae dinh theo c6ngthlre:
aday:
h 11. 111.ZTo=--+---.i
S".n S,.N
h. ehieu eao rang (mill);
111-m6dun banh rang (mm);z. s6 rang ella banh r'lIlg gia e6ng;
c)
(17.10)
Hinh 17.15. Cae phltdng phap lang nang sual khi Xge rang.a) cat tho va cat tinh cung Iuc; b) gia cong banh ra.ngb~c;c) gia cong nhll~ubanh rang cung lue;
d) x9c va phay bimh ra.ng b~c; e) x9c rang b~ngnhieu Ivai dao.
CONG NGHE cHi 1',\0 MAy 675
Hinh 17.16. XQc rang b~ng17.10.2.3. edt rang bdng phlidng phap XQC - dac d~ng rang ht<;lc.
ti~nPhuong phap xqc - ti~n rang duqc sir d,!ng de gia cong banh rang tm rang
th~ng va rang nghieng tren may phay rang b~ng daDxqc duO'csir dung nhu motdung c,! dt co nhi~u luiii (hlnh 17.17).
Nhu vii.y,tren may phay rang nguai ta thay daDphay tr,!c vit b~ng daD xqc .
s-luqng ch~y daD huang kinh (mm/himh trlnh kep);N- so himh trlnh kep trang m<?tpMt;S- luong chay daD vong clla dao xoc (mm/himh trlnh kep);i- solan cal.
De tang nang suat khi xoc rang ta co the sir d,!ng cac bi~n phap sau day:- Lap hai dao xoc tren dmg mottr,!c ga dao de gia cong tho va tinh cung
m<?tluc (hlnh 17.15a), a day dao phia dLraicat tho con daD phia tren cattinh.- Dung 2 dao xoc Hiptren cung m<?ttr,!c ga dao de gia cong hai b~c cung
m<?tluc (hlnh 17.15b).- Rut b6 thai gian ti"n daD huang kinh b~ng cach dung dao xoc chuyen
dung d~ gia cong nhieu banh rang cung m<?tluc (hlnh 17.15c). Tren daDxoc cOmOl cung trO'nkhong co rang. SOrang clla daDduO'cchia lam hai nhom: nhomcat tho va nhom cattinh. Ban dau phoi duqc ga dat vao chli khong co rangvai khoang each tam giong nhu khi da gia cong xong. PhuO'ng philp nay chiduqc dung trang san xuatlan va phai co di~u ki~n: Zd ~ Zb (Zd- so rang clladao; Zb - so rang clla banh rang).
- Lap dao phay Ian tren may xqc chuyen dung (hlnh 17.15d). Nhu vay trenmay nay co the vua xqc vua phay Ian rang cung mOlluc.
- Dung nhi~u luiii daD de xoc theo phuong philp dinh hlnh (hlnh 17.15e).Trang truang hqp nay mlii luiii dao eftt m<?tranh rang khi thlfc hi~n an daDhuang kinh, con chi ti"t gia cong chi thuc hi~n chuyen d<?nglen xuong.
b. XlJC rang bdng dao dt;mg rang lu,!cPhuO'ngpbap nay dua tren nguyen Iy an kh6p
cila thanh rang va banh rang gia congo D,!ng cu dtco d,:mgthanh rang vai prafin hlnh thang thlfc hi~nchuyen d<?ngd.t theo huang vuong goc vai mii.tdaucua banh rang gia cong, con chi ti"t thlfc hi~nchuyendong quay baD hlnh (hlnh 17.16).
676 Chuang 17: Quy lrlnh dIng ngh~ che' l').obanh rang ...
ra}
b)
Hinh 17.17. XQc - ti~nbanh ding tn,.'
a) dao x9c nghieng; b) dao x9c thilng.(17.11)-
va ga dao xoc nghieng mqt goe p. Khi giacong banh rang thang ta dung dao xoenghieng (h,nh 17.17a) va goe ga dao bttnggoe nghieng eua rang dao x,?e'Pd' Can khigia cong banh rang nghieng ta dung dao x,?cthang (h,nh 17.17b) va goe ga dao bttng gocnghieng eua rang chi tiet Ph (goe Pb = 45°).Nang suat gia eong ella phuang phapnay eao han nang suat eua phuang phapphay Hin rang b!ing dao phay mot daumoi tif 2 -;-4 Ian.
Thai gian ea ban T" (phIl!) khi dt rangbiing phuong phap x,?e - ti~n duqe xae djnhtheo eong thue:
T = (I" + I, .• 1,). Z" S.n,Zd
a day: 1,,-ehi6u day banh rang (mm);1,- ehi6u dai an dao (mm);1,- ehj6u dai thoat dao (mm);Z- so rang eua banh rang'gia eong;'S- luqng ehay dao trang mqt vang quay eua chi tiet (mm/vang);n- so vong quay eua dao trang mot phut (vang/phIlt);Zd- s6 rang ella dao.
17.11.VE DAD RANG
6 nhfrng banh rang di tmot de thay dbi ty sotruy6n, dau rang lhuang duaeve tron hay vat nh,?n, vat eanh eho & ra vao kh6"p.
, Nguyen eong ve dau rang co the duqe IhI!e hi~n bttng dua lay. Nang sualeua phuong phap dua bttng lay ratthap vai dq ehfnh xae khong eao va cae rangkhong d6ng d6u. De nang eao nang sual va dq ehfnh xae nguyen eong ve daurang duqe thue hien tren may ehu)'en dung b!ing dao phay ngon dinh h,nh(h,nh 17.18a) hoae bttng dao phay ehuyen dung (h,nh 17.18b).
CONG NGHE CHE TAO MAy 677
Hinh 17.18. Soda ve dau rang.a) bang dan pf;Jay .ng6n d!nh hinh;
b) bang dao phay o.g6o. chuyen dun"g.
Hin'h 17.19. So do chuy~ndQng khi ve dau rangbiing dao chuylfm dung.
Dew.
./~
/'
/I(\"'-.
Theo sa d6dt tren h,nh17.18a th, daotime hi~nehuy~n dongquay va ehuy~ndong tinh tien dil:;tid~ vehai daurang kt lllhau,eon ehi ,tietdung yen. Vexong mot rang(ehfnh X3c hon'la ve xong haidau rang e:;tnhnhau) dao luira, banh riingthue hi~nchuytn d<;mg[lhan di;> l/Z.Saukhi phan,doxong, quatrlnhcat duqe Hiplai,eu nhu v(ly ehoden khi ve daurang cu6i cung.Oit theophuong phapnay V'lIl khonglien t\le, ehonen nang suat ehua eao.
Dt nang eao ,n,lng suat eo tht dung phuong phap ci\t lien tue b1111gdao phay ehuyen dllll:g;(!h,nh I7.18b). Theo phuong phap nay th, khi catca dao va ehi tiet Mill :thue hi~n ehuytn dong quay lien tue. GiUa haiehuytn dong na.y eo xfch truytn dong Cllang bue. Quy d'.lo ehuytn dongeua dao so v6"iehi tiet la mot duong epixieloit (h,nh 17,19). Dau rang giaeong duqe vat nhon, ehu khong trem.
678 Chuang 17: Quy Irinh ding ngh~ che' 1').0 banh rang.::
(17.12)
Thai gian co ban khi gia cong mot m~t dau ella banh rang (ve tr(mt"t cacae rang) du<;>,cxae djnh theo cong thue:
(t +~)zt =---" 60
bday: t- thai gian gia cong mot rang (phut);~- thai gian banh rang quay du<;>,cmot rang va thai gian dao tien vao,lui ra (phut);
z- so rang cua banh rang.
17.12. CHAY RA BANH RANG TRU
p
Ch",y ra banh rang laphuong phap gia cong tinhkhong co phoi. Phuong phapch,!y ra banh rang du<;>,eth~rchi~n khi banh rang gia cong ankh&p vai mq! ho~c ba banhrang mau dii toi ctrng (co dqctrng va dq chinh xac cao honbanh rang gia cong). Hlnh Hinh 17.20.Sa do ch~y ra banh rang tr~ voi ba banh
rang mliu.17.20 la SO do Ch,IYra banh1- banh r~ng gia cong; 2, 3- cae banh rang mau.
rang gia cong vai ba banhrang mau.
Trang qmt trlnh gia eong nha co ap I!!,ccua banh rang mau tac dung lenbanh rang gia eong rna b6 mat rang (cua banh rang gia cong) duoc la ph~ng vaduqc nen ch~t, do d6 sau khi chay fa dq cling V,\ do chinh xac duoe nang len.Banh rang gia cong I quay duqc la nha truy6n dqng cua bitnh mall 2. Chuyendqng ella banh rang gia cong I duoc truy6n eho hai banh rang mau so 3. De chayra cac banh rang d6ll phili quay d6i chi6u vai so vang quay tir 3 -i- 25 vang trangmqt phut. Ap I!!,cP tir cac banh rang mau 3 duoc ch<;mtrang khoang 5 -i- 10 atm.Thai gian chay ra trong khoang 10 -i- 30 giay eho banh rang co m6dunm = 2 -i- 5 mm.
Chay ra la phuong phap duoc Slrdung de gia cong banh ritng khong dnnhi~t luy~n. Khi chay ra co the boi dau hoac chay ra kho.
CONG NGHE CHE TAO MAy 679
17.13. cA RANGCa rang la phlwng pMp gia cong tinh cho nhling banh rang khong can
nhi~t luyen ho%,!ccho nhling banh rang sau tham than, tmac khi nhiet luy~n.Banh rang tmac khi ca ph,li duac ch€ tao chfnh xae hon so vai banh rang
dem maio Luqng du de cit Ian nhat la 0,15 mm. Ca rang cho phep gia cong cacbanh rang th&ng, rang nghieng, rang ngoai va rang trang.
Dung cu de cit rang I" loai banh rang hoac thanh rang da duqc toi clmg, khigia cong no '111 khCipkhong co khe ha vai banh rang gia congoTren b€ m%'!trangcua d\mg Cli (dao ca rang) dIrac xe cac ranilM tao ra dc c~nh s:lc lam luCiicM.
Hinh 17.22. Ca rang bAng dao ca d~ng banh rang.
2
0) b)Hinh 17.21. So do ca rang la) va cau l~o cua dao ca (b).
1~dao ca; 2~banh rtlng gia congo
17.13.1. Cit rangbiing dao cit d~ng banhrang
Dao cad~ng bUnh rangduac sir d\mgrat rong rai vino co the cilduqc cac banhrang co duangkfnh bat ky, cacbanh rangtrong va ngoai.Ca rang co theslra dIrac sai sobuac ella rang.Hlnh 17.21 laso' diS ca r,mgbfmg dao cad,)ng banhrang.
Hlnh17.22 cho th"y1'6 han sU ankhap cua dao cava hanh r[tnggia congo Ta
680 'Chuang,17: Quy trinh cong ngh~ che' t~obanh ding,.,
tMfy banh rang gia congpha\qtlnic hi(\n 3 chuy6n dong (chuy6n d(ing quay,chuy6n d(ing tinh'lien di lai va chuy6n d(ing an daa huang kinh),
Phuong phap ca rang co th6 nang caa do chinh xae Icn I -i- 2 cap va tang d(Jnhan bong M, maC,(d(l1lihamR, = 0,63 -i- 0,1:6.1101).
Co th6 ca,duac cac banh rang co duarigk'inh tu 6 -i- 12000101 vai mOdun01 = 0,1 -i- 12.,0101,
D6 cho daa ca co kha nang cat gat t6t hon, truc cila daa 6, va true cila banhrang gia congiphai dii! chea nhau m(it goc <p = 5 -i- 15", Nha do mil hi(\n wangtmOl tuang .d6i khOng chi xi\y ra thea bicn dang .rang ma can thea ca huangrang, ChinhJhanhphan van t6c truo'l thea huang rang lam cha cac lu6'i car caavaa b6 m~t :rang d6 tach ra m(it.l6p phai mongo
Khi gia cong, daa cit nhflllchuy6n dong quay tudong co, can chi tier quaythea. D6 ca duac ca hai phia'cfla Tang, chuy6n d(ing quay ella daa 61 ph,\i duqcd6i chi6u thuan nghjch.
Thai gian co ban T" (phut) khi ca.Mnh rang tnl bang daa ca d"mg banh. rang (dang';d1a) duqc xac dinh thea cong thuc:
(17,13)
a dflY: 1,,-chi6uday ella Mnb rang (0101);1,,1,- chi6u dai an daa va thaat daa (I, + I, = 100101);Z, s6 rang ella banh rang gia cong;a- <lLrO'ng;dum<Jtphia cila rang (mm);n,,- s6 vang quay cua daa ca (vang/phut);Z,,- s6 rang cua daa cit;S,,-luong chay dab dac ella ban may sau m(it vang quay elta b,\nh rang
(mm/vang);S,:dugngchil.Y daa.huang kinh trang m(it hanh rrinh kep cfta ban may
(mfh/l1anh tr1nh kep);K, h(\ s6 tinh den hanh trinh kep chil.Ythcm khong tien daa huang kinh
d6 tang thcm d<Jnhan bong b6 m~t (K= I, I -i- 1,2).
CONG NGHE CHE TAO MAy 6XI
Hinh 17.23. Cil fang d~ tc.-ora fang co hinh tang trong.a) hinh di?ng fang; b) d6 ga 1<3cIV; 1- dao ca; 2- bimh fang gia cong;3- tam de lac ILl; 4- chat quay; 5. chot trLIqt; 6- dTa co ranh nghiEmg;
7- ranh nghieng.
dl1 2
i "
l "IA I!" I
; "
_s_
"-) B'-'...
A
z!:1)
Hinh 17.24. Cae sd do ca ding.
a) ca song song; b) ca chea; c- ca tiep tuyen; d) ca vuong goe.1- b2mh rang gia cong; 2- dao ca; C- diem cat nhau ella cae dudng
tam dao va banh rang gia cong; AA- dvdng tam ella trye dao;
88- dLfdng tam ella tn:Jc btmh rang gia congo
6 m(>1 s6nha may che lao6 16 va m,iy keol':Ii cae mrocc6ng nghi~pphal Irien ngtraila dlll1g phtr<mgphap cit de 1':10racae rang eo phan16i i:J giiia nhilmnang cao d(>b~neua banh rangkhi lam vi~c(hJnh 17.23a). De1':10dtrqc rang cohJnh dang nhtrv~y (hai dau cuarang co be daynha hon phangiiia m611lrqng la0,02 .,. 0,03 mm
Iheo m(>1 phialngtrai la dung d6ga I:l.c ILr (hJnh17.23b).
D6 ga dtrqc gaIren ban may co de3 quay lk Itr xungquanh ch61 4 nhach61 5 Irtro1 theoranh 7 ella ilia 6 (ilia6 dtrqc ga co dinh)khi ban may th\rchii?n chuytn d(>ngI!nh lien di l':Ii.
682 Chuang 17:Quy trinh c6ng ngh~ che' t~o banh rang ...
Phuong phap chay daD S khi cit rang c6 anh huang nhieu den nang sUal viIchat luc;mg gia cang. Tren co sa clla phuong phap ch~,y daD mit nguoi ta ph anbi~t dc phuong phap cit rang khac nhau (hlnh 17.24).
U6 dam b,\o duoc dieu ki~n dt tren toitn ba chieu diti ella rang thl di6m dtnhau C clla dc duong Wm daD va banh rang gia cang phai di ra khoi cac matdau clla banh rang gia cang. Yeu cau do d6i hoi t~i di6m dt nhau C chi c6 tiepxuc di6m va di6m tiep xuc d61uan luan dich chuy6n d,?c theo rang. Duai day litd!ic di6m clIa cac phuong phap ca c6 tfnh den huang ch~y dao S.
a. Cd thea phuong phtip ch~y dao song song (hinh 17.24a)Khi ca thco phlrong ph,ip nay b,inh rang gia cang djch chuy6n song song
vai truc clIa n6 m'?t do~n bftng L, (bang be r,?ng clla banh rang gia cang I).Trong th\rc te chieu dai dich chuy6n L, phai 1611hon I, c6 ngh)a la:
L, = I + 2y (17.14)
a day: y- telng chieu dai clla doan an daD va thoat daD (2y = m; m lit mOdunclla banh rang).
Sau m6i hanh trlnh kep ella bitn may (ciIa banh rang gia can g) banh ranggia cang I th\rc hi~n an daD huang kfnh tai daD ca 2. U6 tang da b6ng be millrang, khi gia cang gan xong nguoi ta cho bim m,iy thlfc hi~n them m'?t so hlmhtrlnh kep n[ra ma khang c6 ,in daD huang kinh.
Ca rang theo phlrong phap ch~y dao song song c6 th6 dimg d6 gia cangbanh rang th~ng, r'lllg nghieng ella cac banh rang trong va b,inh rang ngoai.
G6c nghieng <pc6 th6 chon tir 5 +15". Neu g6c <ptang se lillll gii\m b6 mat tiepxuc giiia banh rang vai dao ca, lam cho chat luqng be m(lt va tUeliMn clla daD
cit bi gi:\m. Khi gia cang dc banh rang c6 maya ho!ic go ch!in phai chon gac <pnhc>han d6 kh<}ng anh hlrang den chay daD song song ella n6.
b. Cd bdng phuong phtip chay dao thea t1uitng cheo (hinh 17.24b).Theo phuong phap nay th, hlrang ch,.'y dao ella banh rang gia cang duO'c
tlmc hi~n theo huang cheo t~1Othitnh mat g6c so vai tr\lc clla banh rang. Utidi6m clIa phuong phap nity so vai phuong phap ch~y dao song song lit chieu diti
hanh trlnh litm vi~c gi<\m xuong tir 1,5 + 2,5 Ian.
Th(lt v~y, chieu diti hitnh trlnh Elm viec L, (chieu diti dich chuyl'n Clla bimmay) duqc x:ic dinh theo cang thuc:
CONG NGHE CHE TAO MAy 683
(17.15)/. sin<pL,=--~+2y- sin( y + 'p)
o day: /- be r(mg clla banh rang (mm);y- goc nghieng Clla tr\lc banh rilI1ggia cong so vai bim may;<p-goc cheo giiia cac tam tr\lc clia banh rang gia cong va dao ca;y- tOng chieu diti an dao va thoM dao (y = 2111vai m la l116dunCllabanh rang gia cong).
Vi du, khi 'P = IS" va y = 30" thi L, = 0,37/ + 2y. Nhu v(IYhilllh trinh lill11vi~c (dich chuyen clia ban may) gilllI1xllang 2,5 Ian so vai phuang phap cachay dao song song.
Di":m cat nhau C (diem giao nhau) ella cac tam tn,tc dao va banh rang giacong lien tuc thay d6i trang qua trinh cat, dola van de quan trang villa uu diemca ban clia phuang phap ca vai huang chay dao theo dUOngcheo. Vi khi d6 0tiet di~n bitt ky nao clia dao ca cling la phan slra dung. Do mon Clladao cit khical theo phumlg phap nay d6u dan han, do do tuiSiben Clla dao ca co the tanglen 50 -i- 80 etc,. Do hanh lrinh dl Cllaphumlg phap giam nen nang sual gia congelia phuoog phap tang len 60 -i- 80%.
De nang cao nang suat gia cong co the lang be r(lI1gclia dao ca, tuy nhienvi~c che t~o dao co be rqng 16nse phllc tap hm]. 1l1eo kinh nghi~m thi b6 rongclia dao ca:S 63 mm la tal nhilt.
Goc nghieng chay dao y d": cit duqc chon theo cong thelC:
B"simptgy=---/- B"cos<p
(17.16)
o day: /- be rong Clla banh rang gia cong (mm);<p_goc nghieng giiia tam trllc clla banh rang gia cong vii dao cil;B,,-b6 rong phiin cat co hi~u qlui clia dao cit (B" = 0,8 B";B,,la b6 rong
toan phan ella dao cit, mm).Cit rang bttng phuoog phap ch~y dao theo dllOngcheo co nhuac diem Iiido
nhan bong be m(it rang dat duqc thaI' hoo so v6i phllO'ngphap chay dao songsong khi sir dung cllI1gmot chi' do dt.
c. Cd rang tlleo plluong pllap cllay dao tilp tuyt!'n (lIinll 17.24c)
Theo phumlg phap nay lhi b,inh lilllg gia cong cung ban may lhlrc hi~n ch,.IY
Chliang 17:Quy trinh (ong ngh~ (he' t~o biinh ding ...
dao theo huang vuong g6e vai tr",e dao ca. Trang truoog hap nay khoang eachgitra true dao va true chi titt gia cong khong thay d6i. Qua trinh cat duoe hoilIlthanh sau mot hanh trlnh kep ella ban may va khong c6 ch'lY dao huang kinh.Phuemg phap nilY duoe dlmg d~ gia eong eac banh rang e6 b6 r<lng nho. B6 r<lngphiin cat e6 hieu qui! ella dao cit phai Ian hem b6 rang clla banh rang gia eong.
Chi6u dai clla hanh trlnh cat L, ella ban may duoe tinh theo eong thCre:
L, = Isimp + 2y (17.17)
a day: 1- b6 r<lng ella banh rang gia eong (mm);
<.p-goc nghieng gifra trIm tr~lcdao va Him tn,le b,lnh rang gia cong;2y- t6ng ehi6u dai an dao va thoat dao (2y = m, m la mOd,m el,a banh
rang gia cong).Vi d"" khi <p= IS" thl ehi6u dai L, = 0,261 + 2y, e6 nghia la 4 Ian nho hem
ehi6u dai L, ella phuong phap ea. song song.
Tuy nhien, theo pl1Uffilgphap nay, d~ ea het vet a ranh va suan rang thl daoea phai e6 dieh ehuy~n nh6 song song, vai true ella n6.
d. Cli theo phuong phdp chay dao vuong g6c (hinh 17.24d)Khi ea theo phuemg philP nay thi banh rang gia eong (cimg bilIl tmlY) thue
hien eh'lY dao theo 11lrangvuong g6e vai true ella n6. Qua trlnh dt cling duoe hoimthanh sau mot himh trlnh kep ella bim may va khong eo eh'lY dao huang kinh.
Chi6u dai hanh trlnh eftt L, eita ban may duqe tinh theo e(mg thCre:
L, = Itg<p + 2y (17.18)
C\c ky hi<\\uI, <p,Yeling giong nhu I, <p,Y trang cong thue (17.17).
Vi du, khi <p= 15" thl L, = 0,271 + 2y, e6 ngh"ia la gan 4 Ifin nh6 hem chieu
dai L, ella phuong phap ea song song.
e. Cli mijt dllu (hinh 17.25)Gan day a m<lt so mrae tren the giai nguai ta dlmg phuong phap "dI mat
dau" d~ ea banh rang tru. Dao ca gom hai plutn A va B e6 eae phfin dt huangvao nhau. C6 th~ !lrang lUemg ding dao c3 duqc tao thanh tu hai nira eila l11<ltbanh rang nghieng, Mnh rang nay t~1Ovai banh rang gia eong mot dIp an kh6pb,lnh vit - true vit eo g6c chco gifra e,le truc la 45".
Mili mot ph an eila dao ehi. gia eong mot mat ella dc rang, VI vi!y khi
CONG NGHE CHI:: TAO MAy 6X5
cj
Hinh 17.25. Cil bimh rang try rang th~ngb~ng phl1dng philp "ca m~tdau".
a) nlJa chu ky gia cong thLt nhat; b) nua chu
ky gia cong thCr hai; c) hinh dimg rang daoca; 1- bimh rang gia congo
A; B- CaG dao ca
chuy6n sang gia cong miil thlr hai thlphai dao chi6u quay. Philn cat C cua daoduoc tao thanh bang each mai di m(Jtphiln nho ella rang dao ca (hlnh 17.25c).
Chu ky gia cong bao g6m cac buacsau day:
- Chi tiet gia cong ) dich chuy6nnhanh tu vi trf ngoai cung ben trai tai daoca A. Tai day may tu d(Jng ma luqngchay dao (djch chuy6n ch(\m) d6 giacong mot b6 mat ella rai1g. Sau khi b6mat nay ella rang duqc gia cong xongbanh rang ) djch chuy6n nhanh sang vitrf ngoai cllllg ben phai (cho tai khikhOng con tie'p xuc vai dao cal. Luc naynlla chu ky gia cong thlr nhat ke't thuc(hlnh 17.25a).
- Truac khi btIl dilu nlra chu ky giacong thu hai, dao ca B dich chuy~n tai vitrf lam vi~c (hlnh 17.25b), luc nay chi6uquay ella dao ca va cua banh rang duqcdao nguO'c. Luc nay banh rang gia congcling dich chuy6n nhanh tai dao ca B,tie'p do may lai ma llrqng chay dao (djchchuyE'ncham) d6 gia cong b6 m(\t con Iil.iella rang. Sau khi b6 mat rang thll haiduO'cgia cong xong, banh rang dich chuyE'n nhanh v6 vi trf ngoai cung a henIn\i (vi trf ban dau).
Uu diE'mcua phUffilgphap "ca mat dilu" la d(Jcling vung d(Jng hQccua daoca va cua banh rang cao, do do do chfnh xae gia cong cling duO'c'tang len.
17.13.2. ea rang Mng dao ea d~ng thanh rangDao ca co dang mot thanh rang, duO'cghep tu nhi6u manh rang lai vai
nhau. Tren mat rang co nhi6u ranh song song vai mat dilu cua rang dE'tao ra eaelucricat. Dung dao ca co dang thanh rang thang co thE'ca duqc ca rang thang varang nghieng theo huang phai hoac trai vai goc nghieng :S 30. Khi cil banhrang nghieng co goc nghieng > 30 thl phili dung dao ca co dang thanh rangnghieng. Hinh 17.26a la sO'd6 ca rang bang dao ca dang thanh riing.
686 Chuang 17: Quy trinh clIng ngh~ che' t'!-o banh ding ...
a)
Hinh 17.26. eft rang bang dao eel d~ng thanh rang.
a) sd do ca r~ng b~lng dao eEl dc;mg thanh rang: b) sa do tnJ(,'1tella rang
dao ca tren m~t rang gta congo
1- bimh rang gia cong; 2- dao ca d~ng thanh rang.
Dao ca dang thanh rang duqc kyp tren ban may co chuyi!n dong tinh liendi I~i, Mnh rang gia cong duoc I~p IUdo lren tr~c va an kh6'p vai dao ca, do dono se quaylhu,!n nghichtheo chuyi!ndong di I~i elladao ca (cua banmay), Hinhdang clla ranhtren mat rangdao ca d~ngthanh rang cLInggiong rihu ranhrang cua dao cad~ng Mnh rang.
Sau m&ihanh trlnh kepcua ban may, ban may tlurc hi~n luang tien dao huang kfnh (0,025.;. 0,04mm)di! e<lthet luO'ngdu.
Hinh 17.26b la SO'd6 truq! clla rang dao ca tren m'!t rang gia cong. Ta lhay:neu Mnh rang gia cong I truq! tu do tren thanh rang 2 tit vi trf A, thl n6 phai ditai vi trf D. Nhung VIbanh r[mg gia cong I va thanh rang 2 la mi?t cap an khapco truc cheo nhau nen b,lnh rang khong di tai vi trf 0 ma no di tai vi trf B. Nhuv,iy, khoang truot tuO'ngdoi gilra banh rang I va thanh rang 2 la BD. Nha cokhoang tnrot tuang doi nay ma dao thvc hi~n qua trlnh dt phoi tren mat r[mg.
Dao ca d~ng thanh rang co gia thanh cao, thoat phoi kho, VIv'!y phuO'ngphap ca nay it duO'cdung trong san xuat.
17.13.3. eM dl) cat khi ClI rangToc di?dt khi ca luonluon lhay d6i tit chan rang tai dinh rang. Toc di?dt
i':J chan rang va i':J dinh rang khk vai toc do dt i':J vang chiao Tuy nhien sUkhacnhau do khong dang ki! cho nen co thi! hlY toc di? i':J vang chi a lam loc do carang. Toc di?cua dao ca duqc chon trong khoang 75 .;. 100 m/phUt.
Llrang chay dao (luang dich chuyi!n clla ban may) sau mot vang quay cltabanh rang gia cong duqc chon trong khoang 0, I .;.0.3 mm.
C6NG NGHJ;: CHE TAO MAy 6R7
Sau milj himh tdnh kep cila bim may, Mnh rang gia cong (cung bim may)th,!c hi~n Ilf<;mgtien dao huang kfnh 0,02 -i- 0,04 mm. S6 himh trlnh kep phuthui?c vao luqng du gia congo
0)
17.13.4. Ket cau clla dao eli va each ga dao khi gia congD~ dam bao chat luqng gia cong thl
s6 rang Zd clla dao ca phai Ian hon nhieus6 rang Z" clla Mnh rang gia cong vakhong nen biing bi?i s6 ella s6 rang giacong d~ kh6i bi in dap theo chu ky cacsai s6 c"'c bo clla dao len chi tiet.
Hlnh [7.27 la cac d~ng ranh thoatphoi tren m(it rang dao ca. b)
(17.[9)
Hinh 17.27. Cae dc,ng ranh thoat phoitrim m~t rang dao ca.
n) r5nh vuong goe veri mQt rang;b) rang r5nh nghieng vol m~t rang.
Lo~i ranh nghieng (hlnh 17.27b lcoUU di~m hon VI H~ora duqc lu6"idt rna ahai ben deu co goc tmac biing nhau vabiing 0, con lo~i ranh vuong goc (hlnh17.27a) co goc tmac a hai ben khac nhau va khac O.
Goc nghieng <pgifra tam tr",c dao va tam tr",c banh rang gia cong duqc X<lcdinh xuat phat tit dieu ki~n an kh6p:
(P = ~b:t ~da day: ~b- goc nghieng clla rang chi tiet a vong chia;
~d- goc nghieng ella rang dao ca a vong chia;Neu rang chi tiet gia cong va rang dao ca co cung chieu nghieng thl lay
d3u (+), con khi chieu nghieng ella chung khac nhau lay dau (-) .
. 17.14. MAr RANG
Mai rang la phuong phap gia cong tinh banh rang tru&c ho(ic sau nhietluy~n, co khit nang d~t di?chfnh xae cao (cap 4 -i- 6), di?nhan bong be mat d~tR, = [,25 -i- 0,32 /lm. Phuong pMp mai rang thuang duqc dung d€ gia congdung c'" dt rang, gia cong cae Mnh rang miiu va cae banh rang trong cac maychfnh xac. May mai rang co ket cau phuc t~p, gia thanh cao, VIvay phuongphap mai rang chi duqc dung trong san xuat hang lo~t Jan va hang kh6i. Mairang duqc th,!c hi~n theo hai nguyen Iy: mai dinh hlnh va mai bao hlnh.
688 Chuang 17:Quy trinh cong ngh~ che' t~o banh rang ...
17.14.1. Miii rang theo phuong phap dinh hlnh
Khi mai rang theo phuang phap dinh hinh, prafin clIa da mai co dang cl,aranh rang ciln gia congo Trang qua trinh gia cong, da mai thue hi~n chuy~ndong eftl quay tron va chuy6n dong tinh tie"ndoc tr\le banh rfll1gde"cat he"tehie"udai ella rang. Qua tdnh mi,i duae lie"n hanh eho timg rang mol nha Co' efiu ph and,? biinh rang. Phuang ph,lp mai nay cling luang tu nhu phuang phap phay rangbtmg dao phay mOdun dinh hinh. Hinh 17.28 la cae sa do mai rang theo phuangphap dinh hinh. Co th~ rna; mai Ifin mOt mat ben rang (hlnh 17.28a, c) hoac cahai mat ben rang eung hie (hinh 17.28b) bang m,?1 ho~e hai da maio
D6i voi phlrOng phap mai cit hai mal ben el,a rang (hinh 17.28b) bang motda mai Ihi profin clIa 'ct,1phu thuoe VilO:mOdun, 16ng s6 rang va goe 'Ill kh6"p.Phuang phap mi,i nay co do ehinh xac thaI'.
17-6 ....~.--
0) b) c)
Hinh 17.28. So do mai rang bang da mai d!nh hinh.a) mai d!nh hinh m9t m~t ben ella rang; b) mai dinh hlnh hai m$t bEmella rang bEing m9t da mai;
c} mai dinh hlnh hai m~t ben ella rang cung lUGbang hai da maL
Phuang I'MI' mai hai mat ben elIa cae rang btlllg hai da co do chinh xae vahi~u qua kinh Ie"cao han. Ha; da mai duqe bo tri each nhau mot kho{lIlg L (hinh17 .28e), gia Iri nay phu thuoc vao Icing s6 rang. Trang truO'ng hqp nay mai d,1mai m'?t m~1 ben elIa rang, do do co th~ lo,!i tru duqe sai so khi phay rang.
Khi mai dinh hinh, sa; so hinh dang el,a da Jue ban dllu va Irong qua trinhmai se true lie"p gay ra sai so gia eong. Vi v~y, da ma; ciln duac sira ehinh xi,e
theo dUOng. 6 cae may mai hi~n d,)i co trang bi Co' eau sLrada tu dong theo ehuky maio Khi mai xong mot rang, da lui ra xa con chi tie"tgia eong duac phan dosang rang khac, bUt chi kim wang se sLrada theo duong (hinh 17.29).
C6NG NGHE CHI': TAO MAy
Khi maidjnh hlnh toc do quay ella daIhucmg ch9n V = 30 -i- 35 m/gi,ly, toc do tjnhtien cua da V, = 8 -i- 16 m/phu!. LU01lgdu demai 11,0,2 -i- 0,3 mm va duO'cchia ra 3, 4 buac.
UiJ diem cua phU01lgphap mai djnh hlnh 1acO' the gia cong duqc banh rang ngoai, b,inhrang trang. NhuO'cdiem la phai co nhieu dlr6ngchep hlnh, dia phan d(>,dieu chinh may tuO'ngdoi phuc tap, do chinh xac va n[lIlg suat khongcao.
Thai gian cO'ban T" (phllt) k,hi mai biingphU01lg phap djnh hlnh duO'c xac dinh thea.cong th(rc:
2L. i.a.ZT ----,,- 1000V,
. .:.. '
Hinh 17.29. Sa do sLta do bAng 3but.chi'2kim cU'ong.
(17.20)
i':I dfly: L- chieu dai hanh trrnh cua ban may (mmk ,:i- so buac gia cong;
a- he so tfnh den qua trlnh quay phtm d(>(a = 1,3 -i- 1,5);Z- so rang ella b,inh rang gia cong;V,- toe d(>tjnhticn ella ban may (m/phllt).
Chieu dili hilnh trlnh L cua bimmay duqc tinh theo.cong th(rc:
L = 1" + ~h(Dd - h) + 10mm10- chieu dili rang (mm);h- chieu cao rang (mm);D,,-dlrang kfilh d,! mili (mm).
(17.21)
17.14.2. MiIi rang theo phuong phap bau hlilh '
Mai rang thea phuO'ngphap baa hrnh cho phiSpdat d6cchinh xac cao han,do dO'nO'duqc (rng d\lIlg r()ng riii han so vai phuO'ngphap mili dinhhlnh. Giaeong thea phU01lgphap bao hlnh dua tren nguyen Iy an kh6pClla thanh r{lI1gvabanh rang gia cong eo cllllg m6c1un.Khi mai rang thea phli01lgphap nilYnguaita thuang dung dc loai da miti dU&l"dfl)i:
44 - U'CT
6'10 Chuang 17:Quy trinh cong ngh~ che' t~o banh rang ...
- Mai rang btmg d" co profin hlnh thang ella thanh r,mg. Mat lam vice ellada co d~ng con va no tiep xuc vai mi!t rang gia cong chi a mot ditm (hlnh17.30a).
0)
Hinh 17.30. Mili rang bang dil mai co profin hinh thang ella thanh rang.
a) mal b~ngm9t da co profin hinh thang ella thanh r~ng;
b) mai b~lng hai da d;;mg rna dl1l:;Jcd~t ngt:liemg m9t goe sao cho
hai m~t con eua aa t~o thanh profin hinh thang
1- da mai; 2- thanh r~ng tLtdng tu(;mg; 3- banh r~ng gia cong;
4- chuy~n 0<)09tinh tien lac IV ella bimh rting: 5- chuy~n d(~mgt!nh tien dil~idf?c trl,lc banh r~ng;6- chuyen d909 If3c hl ella banh rtmg.
Theo phllongphap nay cling co tMdimg hai d" d~ng elladlloe dal nghieng 1116tgoc sao eha hai m~ltcon ella hai da t~othanh profin hlnhthang cua thanh rang(hlnh 17.30b).
- Mai rang banghai d" mai dang diadllqc di!t nghieng motgoc bang goe an khapsao cho d<i tao ra vo';
Hinh 17.31. Mili rang bang hai dil mai d~ng dia dl1<;Jcd{it
nghieng mgt g6e b~ng g6e an khop.1- dil mai: 2. thanh r~ng luang tuqng: 3- banh fang gia eong:
4- ehuy~n d9n9 tinh tien lac III eua banh r~ng gia eong: 5- chuy~ndi~>ngtinh tien dQc trye bEmhr~ng; 6- chuy~n d(mg quay lac ILl eua
bimh r~ng gia congo
C6NG NGHE CHE TAO MAy 641
(17.22)
,
, -3~;--2
1J
Hinh 17.32. Mai rang bang hai da mai d~ngdia co trl;Jc
quay vuong goe vai trl:lc banh rang gia congo
1- da mai; 2- banh r~nggia cong; 3- chuy~nd9n9 tinh tien
lac ILleua bimh fang gia eOrlY: 4- chuy~nd(?ng quay lac IV
eua banh fang gia cong; 5- chuyen d(~mgt!nh tien d9C trye
banh rang.
mi!t ben clla rang mqt thanh rang tuang tuang an kh&pvai bailh rang gia congoMallillTI vi~c ella da la mi!t phi\ng cho nen tiep xuc gifra da va mi!l rang Ii, tiepxuc duang (hlnh 17.31).
Nguyen 19 lam vi~ccling tuang tu nhll sa do Irenhlnh 17.30, co ngh,a la khigia cong da mai I lh,!c hienchuy~n dong quay, con banhrang 3 lh,!c hi~n cae chuytndong nhu: chuy~n dqngquay H\c III 6, chuy~n dongl!nh tien Ik lu 4 va chuy~ndong tjnh lien doc tr\lc 5 d~mai hel chieu dai clla rang.Sau khi gia cong xong motrang, d" Ii,i ra xa, chi tielth\rc hi~n quay phan dc;.d~ mai cac rang liep theo.
- Mai rang bfmg hai da mai dang rna vai tr\lc quay vuong goc vai tr\lc banhrang gia cong (hlnh 17.32).
Phuang phap mai rang nay co nang sual cao han cac phuang phap mairang alren. Cac chuy~n dong dn thiet khi gia cong cling luang t~rnhu caechuy~n dong ella cae phuang ph,ip mai rang baohlnh khac.
Thai gian CO" b,in T" (phut) khi mai rang theo phuang phap bao hlnh banghai da mai dang rna duqc xac dinh theo cong lhuc:
(L.i ~T = --+i," Sno.
a day: L- chieu dai hanh !rlnh cua ban may (nu.l);i- so buac gia cong;n" - so bao hlnh;S- ltrqng ch~y dao doc sau mc;.tIan quay bao hlnh (mm/1 Ian baohlnh);
,- thai gian quay ph,in dc;.(phut);Z- so rang cua Mnh rang gia congo
692 Chltdng 17:Quy trlnh cong ngh~ che' t~o banh rang ...
Chieu.dai hanh trlnh L (mm) ella ban may duqc tinh theo cong thtrc:
L = 10+ 2~h(D" - h) + 5 (mm) (17.23)
(,117:24)
10- chieu dai rang (mm);
h- chieu cao rang (mm);
Dol - duang kinh da mai (mm).
Khi mai nhieu banh rang cung h.\c co chieu did m6i rang (va ci\ mayo) Iii I"thl thai gian co ban T" (phtlt) de gia cong mqt banh rang la:
( L.i )ZTo= --+i~-no'S K
oday:
V6'i L = 10.K+ 2~h(Dd - h) + 5 (mm) (d 1.25)
o day: K- so banh rang duoc dong thai gia congo
Khi mai rang theo phUffilg phclp bao hlnh bang mqt da mai dang rna thlthai gian To duqc X<lcdinh theo cong thtrc (17.24) va nhan v6'i 2, boi VIchi comqt da mai lam vi~c:
( L.i )ZT =2 --+iT -o S Kno"
(17.26)
Hinh 17.33. Mil; rang b~ng da militrl:lc vito
1-chuy~rr 69n9 quay ella oil;11-chuyen d~mg ~n dao huang kfnhella da; 111-chuy~n 69n9 quay ellabemh rang gia cong; IV- chuyen
6909 tjnh tien d9C tn;lc banh rang giacong ella dct
17.14.3. Mili rang biing dli mili d~ng tr~c vi!
Phllffi1g phap mainay co nang suat caohffi1 cac phuffi1g phapkhac do qua trlnh giacong xay ra lien tuc vadong thai tren mqt sorang. V 6'i da mai d,:,ngtruc vit ta co the giacong duqc bClnh rangtru ran" th~n" va rang. b b
nghieng. Da mai duqcche' tao theo d,:,ng tr~lcvit co mqt ho;:ic hai
C6NG NGHE CHEf TAO MAy
..-;693
dau m6i vai duang kfnh da trong khoang 300 + 400 mm. Hlnh 17.33 la sa d6mai rang biing da mai tr\ICvir.
Khi gia cong banh riing thlfc hi\\n chuytn dong quay III xung quanh truccila n6, can da thlfc hi\\n cac chuytn d<?ng:chuytn dong quay I, chuytn dangan dao huang kinh II va chuytn dang t!nh tien IV doc truc b,\nh rang gia cangM dt het chi6u dai rang. T6c d<?quay clla cia thong thuang cluac chQn trongkhoiing 22+32 m/giay, can t6c da dich chuy€n dQc truc Mnh rang la 0,3 - 3mm/vong quay ella banh rang. Cac chuytn d<?ngI va III t'!o thanh dc chuytncI<?ngbao hlnh nhu phay lim rang. Chuytn cI<?ngan dao huang kfnh II cluacchon trong khoiing 0,0 I + 0,08 mm/vong quaycua Mnh rang gia cang dt maihet chi6u sau cua rang. Gia cang biing phuong phap nay c6 tht d'!t cI<?chfnh xaccap 4 + 5, d<?nhan b6ng R" = 1,25 + 0,16 >tm.
Thai gian gia cang rat ngan, khoiing 0,2 + 0,3 phot cho m<?trang. Khi maiMnh rang c6 mMun m < I c6 th€ mai mat Ian. Vai Mnh rang c6 maclun m > Ic6 tht mai lam hai Ian (mai ban tinh va mai tinh).
17.15. MAl NGHIEN BANH RANG
Mai nghi6n banh n"ingla m<?tphuong phap gia cang tinh sau nhi\\t luy\\n Mnang cao cia nhan b6ng b6 mat rang. Sau khi mai nghi6n, cI<?nhan bOng b6 matrang c6 th~ clat R" = 0,63 + 0,32 >tm;giilm cluqc sai s6 dang rang, giam sai s6buac va cI<?ciao vanh rang, giilm bien d,!ng sau nhi\\t luy\\n, lam s,!ch cae oxyt,cac vet 16i,16m, do d6 giam duac tieng 6n klli lam vi\\c. Tuy nhien, mai nghi6nrang c6 nang suat gia cang thap. Mai nghi6n cluqc Slrd\!ng trang nhling tnranghqp Mnh rang c6 yeu cau cao v6 cia chinh xac .nhu cac banh rang trong a ta.
Biin chat cua phuang phap mai nghi6n rang lit cho banh rang gia cang
quay an khap vai m<?thoac ba Mnh rang biing gang d6ng vai tro dung cI!nghi6n, tren m~t rang cua chUng duqc bai m<?tlap bat nghi6n. C6 hai phuangphap nghi6n rang:
- Phuong phap thu nhat: truc cua b,\nh rang gia cang song song vai trucella banh nghi6n (hlnh 17.34a).
- Phlrong phap thu hai: tr\lc ella banh rang gia cang nghieng m<?!g6c sovai truc ella Mnh nghi6n (hlnh 17.34b).
Theo sa tJl6tren hinh 17.34a thi banh rang gia cang I la banh rang chlld<?ng,n6 truy6n chuytn cI<?ngcho banh nghi6n 2. D€ c6 tht nghi6n duqc ca hai
2
3
rang gia congo
b)
Hinh 17.34. So do mai nghien banh rang.
1- bimh rang gia cong; 2, 3- banh nghien.
2oj
Chuang 17:Quy lrinh cong ngh~ ch€ l~o biinh ding ...
rn(it ben ella rang can ph"i co chuyen d(mg quay theo hai chi~u thutm nghich.Ngoai ra banh rang gia cong can tlwc hien chuyen d(mg chay dao d9C tnie dernai het chi~u dili rang.
6 phuong phap thli hai (hlnh 17.34b) banh rang gia cong Ian kh6"pvai babanh nghi~n, trong do co hai banh nghi~n so 2 co r[mg nghieng, can banhnghi~n so 3 co rang thfrng. VI v~y, tr~c cila banh nghi~n 3 song song vai tr~cella banh rang gia cong I,can cac tr~c cila hai banh nghi~n so 2 nghieng so vaitr\ICcila b3nh gia cong mot goc vagoc nay co the di~u chinh duoc. Hai b,inhnghi~n so 21a hai banh diln co so vong quay n = 150.;. 300 vong/phlrt, can banhrang gia cong co chuyen dong tjnh tien doc tnlc vai 40 .;.200 hanh trlnh keptrong mot phlrt.
Gia cong theo phuong phap therhai co nang suatva d(>chinh xac cao hml phuong phap thli nhat, VItrong qua tr1nh an kh6"pkhi nghi~n, banh rang giacong tiep XlrCvai hai banh nghi~n'co tr~c ga nghiengtheo cac vet 1, 2 va vai banh nghi~n tr\lc thing theovet 3 (hlnh 17.35).
Chinh VI vay rna khi nghi~n su tiep XlrCcila banhrang gia cong vai cac banh nghi~n dlroc d~u dan hffi1.
Cac phuong phap nghi~n tren day duqc thuc Hinh 17.35. Vet nghien tre""
hien theo hai cach:
694
CONG NGHE CHE TAO MAy 605
Hinh 17.36.Cac bit?" philp nghien.
a) nghien co khe hd; b) nghien kh6ng co khe he;
1- bimh nghien; 2- banh rang gia congo
2b)o.)
- Nghien khong co khe h6': khib,\nh rang gia cong va b,\nh nghienan khop vai nhau khong co khe h6'(hinh 17.36b). Trang tntang hopnay ca hai m;:itcua rang deu duqcnghien dong thai.
- Nghien co khe h6' (hinh17.36a). Trang tnlang h9P nay m6im;:it ben cua rang duqc gia congrieng bi~t tuy theo chieu quay Cllabanh rang.
Khi nghien phili tao ra mot ap l\IC len m;:itrang tif 5 + 7 kG/cm. Banhnghien (dung c\l) duqc che l<!O tif gang h~t mjn co do cU"ng180 + 220 HE (gangx,\m 15+ 32 hoac gang xam 21 + 40). Be rong ella banh nghien dnlan han berang clla banh r,mg gia cong khoang 4 + 1.0mm. Luang du mai nghien rangm(>tphia nho han 0,02 + 0,05 mm. Thai gian mai nghien banh rang khoimg 6phdt. Tubi ben Cllabanh nghien co thi! gia cong duqc 500 + 1000 b,\nh r,mg.'
17.16. MAl KHON BANH RANG
Mai khon banh rang la phuang pMp gia cong tinh banh rang di! nangcao do bong be m;:itrang va d(>chinh xac cua vanh rang. Mai khon cho phepsua duac nhling vet loi 16m, nhap nho 6'mat rang, hi~u chinh duqc mot ph"nsai s6 prafin rang va nhling khuyet tal do nhi~t luy~n gay ra. Sau khi maikhon, banh r,mg lam viec giilm duac tieng on, ({mg dien tfch tiep Xl\Cvanang cao tubi ben cua rang. Mai khan co thi! tang do bong be mat len I + 2cap (d~t R" = 1,25 + 0,32 !-!m).
Qua trinh mai khonla SIran khap cua hai Mnh r[mg, trang do co mol banhrang la chi tiet gia cong, can mot banh rang la dung C\Idt banh rang dung cu labanh truyen chuyfn dong quay cho banh rang gia congo Tr\lc cua banh rangdung cu va banh rang gia cong duac dat cheo nhau mot goc, do do t~o ra S\ltnrql va ca sat 6'm;:itrang gi6ng nhu ca rang, lam cho banh rang gia cong duacdt nhling lap phoi rat mongo De gia c(mg dllqCcit hai mat ben ella rang, banhdung c\l ph,ii co chuyfn dong quay theo hai chieu thu~n nghjch. Banh rangd\lng cu co vang trang duac lam tif chat deo, can vang ngoai duqc lam tif v~tli~u nh,\m nhu cacbua silic (SiC), cacbit bo hoac kim wang nhan tao de tangtfnh cM g9t.
696 Chuang 17: Quy lrinh cong ngh~ che'I').Obanh ding ...
Tuy theo yeu cau ky thu~itva d~ng san xuat co cae phuang phap mai khanrang sau dilY:
- Mai khan co khe hi'Jkhi banh rang d",ng eu va b,inh rimg gia eOng ankh6"pvai nhau chi tiep xue i'Jmot phfa can i'Jphfa ben kia co khe hi'Jtfl 0.1 c- 0,2mm. Phuang phap mai khan rang co khe hi'Jeong gi6ng nhlr phuang phap mainghien rang co khe hi'J.De thue hien duae qua trlnh cat can phai co ap life vong.Ap lue nay duae t~o ra bang phuang phap co khf, dau ep, hai ep hoae dien tfr.Ap lue nay nam trong khoang 50 c- 150 N.
Mai co khe hi'Jduae dung de slla chua nhfrng vet 16i 16m, tang d(>nhanbOng be m~t rang va Slfadl1O'em(>tphan sai s6 profin rang.
- Mai khan khong co khe hi'Jkhi b<inhrang d",ng eu va banh rling gia eongan khap vai nhau khong co khe hi'Ji'Jcit hai mat ben eila r[mg, do do ca hai matben rang duqe gia cong d6ng thoi. Phuang phap gia cong r[mg nay cong gi6ngnhu phuang phap mai nghien rang khong co khe hi'J.De mili khOn rang theophuang phap nay can phai Coap luc huang kfnh.
Phuang phap mai khan rang khong co khe hi'Jcho phep giam sai s6 profinrang va sai s6 tbng hqp an kh6p hai ben cila banh rang.
Luqng du de mai khan rang duac c1H?ntrong ph,:,m vi 0,025 c- 0,05 mm ..Neu luang du Ian thl nang suat gia cong va hi.;u qua kinh te khong cao. T6c docat khi mai khan rang duac Iiiy trong khoang 4 c- 6m/giay. Luqng chay dao doccila ban may la 0,025 c- 0,5 mm/vang quay clla b<inhrang gia cong. Dung dichtrm1ngu(>iduqc'dfmg khi mai khan rang la emunxi hoac dau cang nghi.;p.
Phuang phap mai khan rang duqc Slrdung de gia cong cac banh rang comOdun tfr2 c- 6 mm sau nhiet luy.;n. Can nha rang, nguyen cong mai khOn rangduqc thuc hi.;n sau nguyen cang mai khan 16VIphai chon 16lam chuan <lEimaikhan rang.
17.17. GIA CONG BANH RANG CON
Banh rang can co cac loai: rang thang, rang nghieng va rimg xoftn (hlnh17.37). Rieng loai rang xoftn (rang cong) lai chia ra: rang cung tron, rang congthan khai va rang cong epixicloid.
Chieu cao rang cila cac lo~i banh rang tren day co the deu hoac thay dbituy theo tfnh nang cila chung (hlnh 17.38).
CONC NCHE CHE TAO MAy
.~~I I I0) b) c)
Hinh 17.37. Cae loe,ti banh rang con.a) rang thilng; b) r~ng nghieng; c) r~ng congo
697
Tuy theo yeu callve ke't cau cua. tlrnglo~i may, cac lo~ibanh rang can co the &d~ng dia co 16 hoi,iclien tn,Ic. De d~l duqchi~u qua kinh te' phaico phuong phap giacong thich hqp d6i v6im6i loai rang.
o
0)
Hinh 17.38. Cae d~ngchieu cao rang eua banh rang con.
aj r;h!€u cao rang deu; b) chieu cao rang thay dol.
17.17.1. Gia cong banh rang con th:ing
Banh rang can thi'mg duqc gia cong btmg cac phlrong phap: bao, phayhoac chu6t. Bien dang rang duqc hlnh thanh theo nguyen Iy djnh hlnh hoac baohlnh.
17.17.1.1. Phuong phcip d?nh hinh
a. Phay rangBanh rang can ralig th~ng va rang nghieng duqc phay btmg dao phay dinh
hlnh tren may phay v~n nang co dau chia do. Dao phay dinh hlnh co the HI: daophay dia djnh hlnh hoac dao phay ngon dinh hlnh. Banh rang gia cong duac gatren dau chi a do v6i goc can biing goc can & chan rang (hlnh 17.39a).
H1nh 17.39b la sa d6 phay ranh rang qua 3 bu6c:
- Bu6c' 1: phay ranh rang co be rong la b" be dai la I (hlnh 17.39b). 6 bu6cnay c61lne dung dao phay dia thong thuang (co be rong la b,).
698 Chliang 17: Quy trinh eong ngh~ eh€ t~obanh rang ...
b)
Hinh 17.39. Phay banh rang con bAng dao phay cITad!nh hinh.
a) 921 chi tiet gia cong tren tn}c 9a; b) sd do phay ranh r~ng.
_Bllae 2: banh rfmg dlTO"equay di mot goe a va dung dao phay mMun d~dt het ph an vatli.;u I (hJnh 17.3%) eua tat cii cae rang. Goc quay a clul banmay dllO"Cxac dinh theo cong thirc:
b, - b"tga = - (17.27)21
a day: b,- b6 rong ranh rang a dati 100 (mm);b,- b6 rong ranh rang a d:iu nh6 (mm);
1- chi6u dai cua rang (mm).
_ Buac 3: phay ph an vat li.;u 2 ella (fit ca cac rang (hJnh 17.3%) sau khibanh rang dlTO"Cquay di m'?t goc a theo hlrOOgngllO"clai (sau khi ket thuc blrac2, brinh rang dllqc quay tra v~ vi trf ban dau rai sau do mai duO"cquay di goc ad~ phay philn vat lieu 2).
PhlTO"ngphap phay rang tren day dllO"Cdimg d~ gia cong ulc banh comodun JOOva do chinh xac khong cao.
b. Chuot b1inh rang conPhllO"ng phap nay dllO"Cdimg d~ gia eong cac banh rang con thAng co
mMun trung bJnh tren may chuat rang chuyen dung (hJnh 17AOa). Dung cudt la mot dao chuat vong tron 1 (hJnh 17AOb) bao gam 15 nhom (mili nhomco 5 dao) dllqc ghep l"i vai nhau. Cac dao co profin thay deli dllOC ghep theom'?t thu tlf d~ dt tho, dt ban tinh va dt tinh. Mili mot Illai dao h61111lit lap
C6NG NGHE CHE TAOMAy 699
Cho quay chi titi,di mot rang
~ - Rang cal tinh
2
Hinh 17.40. Chuot banh rang con.1- dao chu6t; 2- bfmh r~ng gia congo
b)
a)
Rangcat tho
luqng du tren banh rang giacong 2. Dao chuat quay vaitac d(>ca dinh va thuc hii;nchuy~n d(>ng tjnh tiEn vaitac do khac nhau tren d.c'luang hlmh trlnh. Khi dttho va ban tinh dao chuatth1!'chii;n chuy~n d(>ng tjnhtiEn tu dau nh6 tai dau Iancua banh rang, con khi edttinh thl dao chuat dichchuy~n theo huang nguqcI~i. Ranh rang duqc gia congxong sau m(>tvong quay cuadao. Trang qua trlnh giacong banh rang gia congdUng yen, khi dao quay taiphan khong co lucridt, b3nhrang thuc hien chuy~n d(>ngquay phan d(> d~ gia congranh rang tiEp theo.
Phuong' phap chuatrang co nang suat cao honphuong phap phay rang dinhhlnh, dong thai d(>chfnh xac dat duqc tuong duong vai d(>chinh x,ic gia congb~ng phuong phap phay rang bao h,nh (se duqc nghien cuu &saul.
Thai gian ca bim To (phtlt) khi chuat banh rang duac xac dinh theo congthtrc:
(t +1)ZTo=-6-0- (17.28)
&day: t- thai gian chuat m(>trang (giay);T- thai gian quay phan d(>M chuat rang khac (giay);Z- so rang ella banh rang gia cong.
c. BiIO rang theo duifng
Banh rarig con rang th~ng co m6dun va duoog kinh Ian co thE'duqc gia
700 Chliong 17: Quy trinh c6ng ngh~ ch€ t'!-obanh rang ...
cong bang phuong phap bao theo dlr5ng. 6 banh rang, con rang thing kich
b)
Hinh 17.41. SCfdo bao rang con.
a) sO d6 dVong baD r~ng con;
b) sO d6 d(mg' ella ban xe dao bao r~ng con'tren. may Oerlikon K4a.
1- bimh rang gia cong; 2- bq ph~n dEInhuang; 2,; 21p; 2,c,cac dLJBngchep hlnh; 3- cae dao;
4- ban xe dao; 5- cd cau cam; 6- d6i tr9ng.
CONG NGHE CHEf TAO MAY 701
thuae eua rang tang dan di'u theo huang tu di1u)lho tai dau to nen rang ella riitca nhiing banh rflllg can vai tllng so rang nhu nhau eo thong so hlnh hoc tuongtu nhau. Cho nen duiing tuong duang vai mat tMn khai rang se duac dllllgchung cho tat cii cac bitnh rang can co tllng so rang nhu nhau.
Hinh 17.41 Ia sa do duang bao rang can va sa do di?ngCllaban xe dao trenmay bao rang can Oerl ikon K4a.
Banh rang gia cong I dHac ga tren tmc ehinh cUa dau chia do. Trong qUittrlnh cat banh rang gia cong khong chuy6n di?ng, do do nang cao duae do chinhxac gia congo Vi.;c pMn di?duqc tlllrc hi.;n tu dong sau khi gia cong xong motrang. Cae dao 3 dHqc ga tren hai b:m xe dao 4. Nha ca cau culit mil cae hanhtrlnh kep c.llachung thue hi.;n luqng ehay dao S. 6 dau cuoi c.llano co lap conJan chen-hlnh, no e1uae ty vao du6ng 2" duang nay co profin phong e1aiCllarang gia cong va nam caeh e1inha ella banh rang mi?t kholml cach 1500 mm.Cae dao 3 dlrac e1ii'uehinh sao eha Itlai cat clla ehlmg chuy6n dong thea cacduang sinh ella mal rflllg vii dc e1uimgnay giao nhau a dinh O. Dii'u ki.;n docho phep dat d'lac do chinh xac gia eong mat ding. Luqng chay dao S duacthue hii;n nha mot cam tren ca diU 5 elta ban xe dao. Doi trong 6 co ti\c dungtao nen ap hIe din thiet toi thi6u ella eon Ian trcn duang chep hlnh 2,. Khi muonve tron diiu rang ta chi vicc thay duang 2, btmg duang 2,1' viIkhi muon gia congpha twae can thay duang 2, btmg dU6ng 2,z'
17.17.1.2. PhU:dng phap ban hinh
Gia cong bang plllfong phap baa hlnh cho phep t",odHac profin rfmg co di?chinh xac cao.
Phuong phap bao hlnh gia c(mg banh rang can co xuiit phat di6m !lIang t~lnhu doi vai banh rang tru. Ta thay khi gia eong banh rang tm thl rilllg duae taonen bai sulan ella tr~lchia b,inh rang theo mat phi\ng chia eua thanh r[mg, conkhi gia cong banh rang eon thl rang c1uqeti,lOnen bai su Ian Cllacan ehia banhrang theo mat phi\ng chia clla Mnh det sinh. Banh dyt sinh nay duac xem nhubanh can vai goc dinh ella can chia la 180".
Profin rang e1uactao nen btlllg SllIan tuang doi eua dung eu cM va banhrang gia congo D~mg cu eM la mot hO(lchai dao eo luai ct.t dang hlnh thang,no thlTChien chuy6n dong quay va tinhtien hoac ehuy6n dong tinh tien eli laitheo huang can chia ella hanh rang. Ngoai ra dung C~Icat con co th6 c1uacgit
702 Chuong 17: Quy trinh cong ngh~ che' t'!-o banh rang ...
tren m9t bim quay d~ th\le hi~n chuy~n dong an kh6"pvai banh rang gia eong.Hi~n nay ton tai mot so pl1Llangph,ip gia eong theo cae nguyen Iy neu tren.a. Phay blinh rang con bling hai dan phay d1a
TI,eD phuong phap nay thi dao phay co dUOngkinh Ian, rang ch{lp. matben elta rang la e,mh ella hiuh thang wang t\l nhu rang ella thanh rang (hinh17.42).
-p)
Hinh 17.42. Phay banh rang con bilng hai dao phay dTa.
True ehinh elta cae dao phay dllae ga tren mot ban quay ma so vong quayoJ ella n6 cung vai so vong quay 11(; ella bllnh rflng t~onen chuy~ndQng Ian ankh6p giiia dao va m"t ben elta rang gia congoKhi duang kfnh ella daDphay diaIan han nhi~u so vai ehi~u dai rang ella banh r,mg gia cong thi dao co th~ chidn ehuy~n dong ci\t V. Neu ehi~u dai rang ella b,inh rang gia cong Ian hO'n20ml11thi daD, ngoai ehuy~n dong eftt V con phili thue hi~n ehay dao S. Sau khiphay xong mot ranh rang, bim quay co mang dao lui ra d~ banh l':lng gia eongthue hi~n chuy~n d(mg quay ph'ln d9 sang rang tiep theo.
Gia eong btmg phllang phap nay eho phep nang eao nang sU:lt3 ~ 7 Ifinsovai cac phuong phap gia c(lng kh,ic. Cae may phay rang ehuyen dung nhu 5P23ella Nga, ZFTK ella Dtle, N". 104 vii N ~ 114 ella My Mu gia eong banh rang
con theo nguyen Iy nay.
CONG NGHE CHE TAO MAy 703
Hinh 17.43. Gia cong banh rang con tren maybao rang.
a) sd do ga dao; b) sd do I~n bao hinh;
1, 2- dao bao
Tuy viiY, luc ehieu true ellatruyen d<?ng banh rang con congthuang Ian hon so vai b.lnh rang conth~ng.
De gia eong b.\nh rfll1gcon eong phili co thiet bi ehuyen dllllg phu-c l,lP,nhung do co the dt duoe lien tuc nen nang suat gia cong cao h011so vai giaeong banh rang con th~ng.
17.17.2. Gia cong banh rang concong
Banh rang con cong duqe dungnhieu vi kha nang truyen dong lan,truyen d,?ng em, it on. he so trllllgkhap eao, co the dat dlroe ty sotruyen Ian vai khong gian tuong doibe.
b. Gia ding rang con biing phuong plztip hila baa IzinlzPhuong phap baa rfmg baa hlnh a)
duoe dung de gia eong tinh banhrang con tren cae may bao rangehuyen dung (hlnh 17.43a). Hinh17.43b la so do bao rang theonguyen Iy bao hinh.
Hai dao bao I. 2 tlure h i~n caeehuyen d<?ngtjnh tien di Ji!idge thearang gia cong, con banh rang giaeong thue hi~n ehuyen d<lI1gquaybaa hinh. 0 hanh trinh nguoe lai, daa b)
lui ra kh6i be m~t rang m'?t ehut degiarn d,?mon eua Ilr6"idao. TIloi giangia eong rn'?t rang phu thu,?e vito viitIi~u va rn6dun eua banh rang, Iuongdu gia eong va cae yeu to khae (daad<?ngtrang khoang 3,5 .;.30 giflY).
704 Chuang 17:Quy trinh (ong ngh~ (he't'.l0 banh rang ...
((
Hinh 17.44.Cat rang con cong b~ng dau dao.
1- ban ga-dao; 2- banh rang dE?t~inh; 3- banhrang gia cong; 4- dau dao.
17.17.2.1. cilt rang con cong b6ng ddu daoH1nh 17.44 la sa dil cat rang
con cong b~ng dau daD tren m,iy catrang con chuyen dllllg.
Khi gia cong, dau daD 4 thlfchi~n chuy6i! dong quay trim, conbanh d~t sinh wang tUffilg2 (duacga tren mam quay I) va banh r[lIlggia cong 3 lhuc hi~n cac chuy6ndong quay baD hlnh theo hai chi€uthu[lIl nghich (d6 dt hai b6 mij,t Iiliva 15m cua rang). Sau khi dt xongmot rang, dau daD 4 (clmg mamquay, I) 1lli ra d6 Mnh r[mg gia cong3 thuc,hi~n chuy6n dong quay phando va qua t.rlnh dt rang duac lap l'.Ii.S6l[in lap,lai (s6 chu ky) phui b~ng s6 rang gia cong.
Tuytheo ket du, dau daD duqc chia ra cac loai:
- Dau,dao mot m[lt.
- Dau dao hai mat.
- Dall daD ba mat.
6 drill daD m9t m~1ttat d cac luai daD d6u duac b6 tri a vong ngoai hO[ICavong trong, Oic !troi dao a vang ngoai duac dlmg d6 dt mat 15m ella rang, concac luai dao a vong trong duac dung d~ cat m[lt 16i Clla rang. Nhu v,iy, phaidung hai driu daD mot m[ltd~ dt hai b6 Imit rang va m9t dfiu dao cat tinh (dalldaD hai mat hoac dau daD 1116tmat) di! h61 di mot lap kim Imli (1cil hai b6 mf,lrang.
Dau dao hai mat (hlnh 17.45a) co dc hroi daD duqc b6 tr, a cil vang ngoaiva vong trong d6 dt c,1 hai mat Iili villiim clla rfmg. Cac lu5'i dao du(yc b6 trf SO
Ic nhau (mot r[mg a vang ngoili, rang tiep theo (1vang tron).. ,
D,lu dao ba mat (hlnh 17.45b) co dc luai daD dIrac b6 tri a vong ngoi\i,vong trong va a gifra. Cae hro"jdao 6 vcmg ngoai va yang trung c() chi'rc nfmggi6ng nhu d[iu daD hai mat, can de lu6'i dao a giiia chi dt phfln girra Clla ranhrang.
CONG NGHE CHE TAO MAY 705
Thoi gian ca bim To(pMt) khi gia cong Mnh rang con cong duqc xac d,nhtheo cong thuc:
(t +'t)ZTo= 60 (17.29)
adily: t- thoi gian dt m9t ranh rang (giay);1:- thoi gian quay philn do cho mot rang va thoi gian lui daD ra, tiendaD vao (giay);
Z- so rang clla Mnh rang gia cong.
Hinh 17.45. Sa do cat ella dau dao hai m~tva dau dao ba m~t.a) d~u daDhai mal; b) d~u daDba m~t.
17.17.2.2. crit rang con cong biing dao pkay Zan kink conmnh 17.46 la sa d6 dt rang con biing daD phay Ian hlnh con (hay daD
phay Ian tr\lc vit hlnh con).
Rang cua daD phay duqc phan bo!ren duong xo;\n vit con rna buac cua notren dUOngcon chia co gia tr, khong d6i. Nhu vay, thl!Cchat daDphay co dangtr\lc vit hlnh con vai goc con chia 30". Tiet di~n mat dt clla daD di qua tam cod~ng m9t thanh rang th;ing. DaDphay 2 duqc ga nghieng mot goc so vai vimhrang clla banh rang gia cong 1.Banh rang gia cong 1 thl!c hi~n chuy~n dong ankh{Jpvai Mnh d"t sinh lUOngtuqng 3. Ngoai ra Mnh rang gia cong 1 con thl1chi~n them mot chuy~n d9ng ph\l (duqc mo ta bang mi1i ten net dii't).
Qua tdnh dt rang duqc thl!c hi~n lien tuc (khong dn philn d9 nhu dcphuong pMp dt rang kMc).
DaD phay xo;\n phiii duqc dimg d~ gia cong Mnh rang xo;\n trai va nguqclai, daDphay xo;\n trai duqc dung d~ gia cong Mnh rang xo;\n phai. Tuy nhien,
45. CNCT
'706 Chuang 17:Quy trinh cong ngh~ che't~obanh ding...
J
rlIJ-J, .
Hinh 17.46. Sa deSc~trang con cong ba.ng dao phay Ian hinh con.
1- banh r~ng gia cong; 2- dao phay I~nhlnh con; 3- bfmh dl?t sinh.
dao phay co ket cau phuc tap va ehe t;:tokho, do do phuong pMp nay it duqcdung de gia eong Mnh rang con eong.
17.17.3. Gia cong tinh banh rang con
Gia eong tinh Mnhrang con (con thftng va con eong) duqe th1JChi?n biingcae phuong phap: ca rang va mai rang.
17.17.3.1. Cd banh rang conPhuong philp ca banh rang con eho phep nang eao do nhan bong b6 mat va
do ehinh xae eila prafin rang, darn baa sU an kh6'p eila hai Mnh rang con, trangdo mot 1ad~ng eu (Mnh cal can motla Mnh rang gia eong. ffinh 17.471a sad6ca Mnh rang con eong.
Ta thay: tr~e quay eila Mnh ea 1khong trung v&idinh con eila banh ranggia eong 2, do do khi chung an kh6'p v&inhau trang qua trlnh gia eong tao nensl! khong trung hu&ng eila t6e do Mnh ca Vo va t6e do eila Mnh rang gia eongV. VI vay, sinh ra t6e do truql V, d,?e thea rang eila banh rang gia eong. T6e dotruql nay thl!e hi?n ehuyen dong dt eila Mnh ea vao mi'[trang eila Mnh ranggia eong. Qua trlnh dt xay ra lien t~e khi Mnh ca va banh rang gia eong ankh6'p v&inhau va quay khong dao ehi6u. Banh ca 1aMnh ehil dong, can Mnhrang gia eong ehuyen dong thea va thl!e hi?n an dao hu&ng kinh.
T6e do dt khi ca duqe eh,?n trong khoang 15 -i- 20 m/phu!. Sai sO'
CONGNG~ CHE TAO MAy 707
2bUlk vong cila rang sau khi ca d~t0,02 -;-0,05 mm. Vei tiep xUcdat 80 -;-1000/0theo chieu cao rang va 70 -;-90% duqcthlfc hi~n bang cach thay dbi V! trf cilabanh rang gia c6ng doi vai banh ca vaban kfnh cong cila rang b:inh ca.
So vai cac phuang phap gia c6ngtinh khae thl phuang phap ca rang col!U diem la nang suat cao, tang duqcdi?nhan bong be mat va d6 chinh xaeprofin cila rang gia c6ng, thiet bj gia Hinh 17.47. So do cil bilnh rang con cong
c6ng dan gian va re tien. Phuang 1- bilnh Gil; 2- bilnh rang gia G6ng
phap nay duqc sir dl!ng ttong san xuat hang lo~t Ian cho nhiIng banh rang coyeu cau ky thu~t kh6ng cao Him.
17.17.3.2. Miii brinh rang conPhuang phap nay duqc dung de gia c6ng tinh cac banh rang co yeu cau
cao ve di?chinh xae va di?nhan bong be m(it rang. Vi c6ng ngh~ va thiet bj ph(rct~p, nang suat thap, cho nen phuang phap nay chi duqc dung khi cac phuangphap khac kh6ng thlfc hi~n duqc. Cac banh rang c6n duqc mai thuCmgdung delam banh rang mau, lam dl!ng cu ciit nhu banh ca, banh nghien ho(ic dung ttongcac bi? truyen cila may co di? chfnh xae cao, lam vi~c vai toc di? Ian.
a. Miii banh rang con thcingDe mai banh rang c6n th~ng co the dung hai da d~ng dla ph~ng hoac c6n
va mai theo phuang phap bao hlnh. Hlnh 17.48 la sa d6 mai banh rang c6nth~ng.
Da mai I duqc d(it vao con trtrqt tren mam I~c 3 cila may. Trang'qua trlnhciit, da quay tron va con trtrqt mang da djch chuyen di l~i theo huang rang,mam I~c co chuen di?ngquay I bao hlnh v6i ehuyen di)ng quay II eila banh ranggia e6ng 2. Sau khi mai xong mi?t rang, da lui ra va banh rang gia e6ng thuehi~n ehuyen di?ng quay philn d6 de mai rang tiep theo.
Toe di?eila'da mai duqe chqn trang khoang 25 -;-30 m/giay. Luqng du mai.•<;>tphfa la 0,07 -;-0,12 mm va so hanh trlnh mai la 4 -;-10. Di? nhan bong bem(it sau khi mai co the d~t R, = 0,63 -;-0,32 flm.
708 Chuang 17:Quy trinh dIng ngh~ che' ti).obanh rang ...
----~-.~r-.. .
3
2
Hinh 17.48. So: do mai bimh rang con thing.1- (fa mai; 2- banh ri:lng gia c6ng; 3- mam lac
Hinh 17.49. Sd do mai banh rang con congo1- mam quay; 2- da mai: 3- banh rang gia congo
3
2
b. Miii btinh rang con congKhi mai banh con eang nguaita dung da mai hlnh eh~u co duang sinh trlJ.
be m~t lam vi~e ella da duqe sua con va thue hi~n mai thea phuang phap baahlnh. ffinh 17.49 la SCI do mai banh rang con eong.
Da mai 2 thlJ'ehi~n ehuyen dqng quay I xung quanh trlJe ella no. True ellada mai 2 duqe Iftptn~nmam quay Iva mam quay I lai thue hi~nehuyen dqng quay II xung quanhtrue ella no, khae v6i true ella damai 2. Chuyen dqng quay II ellamam quay I phi\i phu hqp v6iehuyen dqng quay III eua banhrang gia eong 3. Nha cae ehuyendqng nay rna da co the dt duqemqt ranh rang con eong.
Sau khi dt xong mqt ranhrang, da lui ra va banh rang giaeong thue hi~n ehuyen dqng quayphan dq de dt ranh rang tiep theo.
CONG NGH~ criE TAO MAy 709
Phuang phap nay duqc dung di!mai nhUng banh rang chinh xac tmng san xuathang la~t va hang kh6i.
!Hinh 17.50. Cae phuong phap can rang.
-a) can r~ng tren may ti$n: 1. mOi tam trLfdC; 2. banh fangrn~u; 3;6. banh rang can; 4. phoi (banh rang); 5. rnO;tam sau;
b) can fang tren may chuyen dung: 1. trye chinh;
2. banh can; 3. banh rang gia cong; 4. true ga; 5. gil ch~n;c) can rang con tren may can chuye!n dung: 1. kh6i di trLfc;1t;
2. trye chfnh trEm;3;8. bimh rang dong bi?; 4. bimh can;5;6. go banh rang; 7. banh fang gia cong; 9. trl,lc chinh duaL
5 ,
c) 1t!'I '
2J4
5
0
el/ 2
Can rang la motphl1ang phap gia congmai, co nang suat caa handt rang tai IS 7 20 Ian vaIl1qngkim la~i haa hut chivilOkhaang 3 7 4% kh6iluqng clla phoi. Banhrang co modun m < :)dl1O'c can nguqi, conmodun m > I duqc cannong haac can ph6i hqpnong - nguoi.
Chqn phuang ph'lpcan ph", thuqc vaa mOdunm, ket cau cua banh rang,dq chinh xac :yeu cau vavat li?u banh rang.
Phuang phap cannguqi cac banh rang comOdun m nho co thi! dl1qcth,!c hi?n tren may ti?nvai cach ch~y daa dqc.
Hinh 17 .50a la sO'd6can nguqi tren may ti?n.Trt,tcga duqc ga tren muitarn twac I va mui tarnsau 5 ella may ti?n va trucga nay quay thea tr~lcclifnh cua may. Trentr",cga duqc ga cac phoi 4 vabanh rang miu 2, banh
17.18. CAN RANG
710 Chuang 17: Quy trinh cong ngh~ che' t'!-obanh rang ...
rang mau 2 luc dau chuy~n d(>ngan khap vai hai hoi;lcba banh rang can 3. 6(d~ng cu) duqc Hiptren ban xe dao cua may. Khi cac banh rang can 3 khongcon an khap vai banh rang mau 2 thl qua trlnh can cae phoi 4 duqc bat dau. D~t~o duqc profin rang d6i xU'ngthl qua tdnh dn pMi duqc dao chi6u (tr~c chinhcua may quay theo hai chi6u thu~n nghjch). Cac banh rang can 3 va 6 lil cacbanh rang co mMun bimg mMun cua banh rang gia cong va co mat dau hlnhcon d~ thlrChit';n qua trlnh can. D(>chinh xac ella banh rang can ngu(>ico thi!d~t dip 8. D~ can nong, phoi pMi duqc nung nong tai nhit';t d(>100 -;-1200'Ctrong 20 -;-30 giay bimg dong dit';n cao tan. Can nong co th~ duqc thl!c hit';nbiing phuang phap tien dao dqc ho~c tien dao huang kinh.
Hlnh 17.50b la sa do can nong biing phuang phap tien dao huang kinh.Nguyen Iy clla phuang phap la hai banh can 2 duqc ga tren cac truc chinh I,quay cling chi6u nhau va thuc hit';nluqng tien dao huang kinh, con banh ranggia cong 3 duqc ga tren tr~c ga 4 va quay theo cac banh can 2. Nhu v~y rang giacong duqc t~o thanh nha bien d~ng cac banh can 2 co cac ga ch~n 5 d~ t~o di6ukit';n thu~n Iqi cho dinh hlnh rang gia congo
Truac khi can, banh rang gia cong 3 cling tr~c ga 4 duqc nang len va nungnong biing dong dit';ncao tan, sau do no duqc h~ xu6ng d~ hai banh can 2 thl!chit';nqua tdnh gia congo
Can nong vai phuang phap ch~y dao dqc duqc thl!c hit';n biing cach dichchuy~n phoi nung nong biing dong dit';ncao tan thong thuang theo huang tit'duai len tren.
Thai gian d~ can m(>trang clla banh rang co mMun tit'2 -;-3 mm la 30 den60 giay tuy thu(>cvilo s6 rang gia congoD(>chinh xac clla banh rang can co th~d~t cilp 9. D~ nang cao d(>chinh xae cua banh rang nguai ta su d~ng phuangphap gia cong t6 hqp: can - ch~y ra ho~c can - dt rang tinh (can - phay rangtinh). Phuang phap ch~y ra banh rang co nang suilt cao han phay Ian rang gap 5Ian. D(>chinh xac cua rang sau khi ch~y ra co th~ tuang duang vai d(>chinh xacclla rang sau khi ca rang. ..
Gan day nguai ta dii ung d~ng phuang phap can nong d~ gia cong banhrang con cong (con xoan) co mMun Ian (hlnh 17.50c). Phoi banh rang dUDCgia cong tren may tit';nban tl! dong, sau do no duqc ga tren truc chinh 9 phia. dum clla may can rang va duqc nung nong biing dong dit';ncao tan trong vong 1phut de d~t duqc chi6u silu co nhit';td(>1220' -;-I 250'C. Sau do, CD cilu nung caotan llii 1'3, tr~c chinh phia tren 2 cling banh can 4 va banh rang quay dong b(>3
C6NG NGH(: CHET~O MAy 711
duac h~ xu6ng nha kh6i di tmgt I de an kh6p vai banh rang quay d6ng bi;>8duac ga 6 truc chinh phia duai 9. Nhu vay, banh can 4 se t~o ra banh rang giacong 7. Banh can 4 c6 hai gO' 5 va 6 de t~o di6u ki~n thu~n lqi cho sl! hlnh thanhrang gia congo
Thai gian de can mi;>tbanh rang la 1,5 phot. Luqng kim loai ti€t ki~m duacla 40%. De d~t duqc di;>chinh xae yeu cau can phili thl!c hi~n nguyen congphay rang tinh. Luqng du mi;>tphia de phay rang tinh la 0,3 mm.
Phuong phap can rang n6i chung cho phep nang cao nang suat gia cong vatubi ben cua rang.
17.19. GIA CONG BANH VIT
Khi gia cong banh vit, dl!ng cl! d.t d6ng vai Iro trl!c vit an kh6p vai banhvit duac d.t. V6 mat k€t cau, dung cu d.t phili hoan toan gi6ng truc vit se ankh6p vai banh vit gia cong khi lam vj~c, chi c6 khac la duang kinh ngoai cuadao Ian hon duang kinh ngoai cua tfl!c vit an kh6p vai banh vit mi;>tluqng bimgkhe h6 duang kinh. Gia cong banh vit duqc thl!c hi~n tren may phay Ian rangthong thuang ho~c tren may phay ngang.
17.19.1. Gia c6ng banh vit bang dao phay Ian
Khi gia c6ng banh vit bling dao phay lan, c6 tM c6 hai phuong phap ti€ndao: ti€n dao huang kinh va ti€n dao ti€p tuy€n.
17.19.1.1. PhtLdng phd.p tie'n dao htLrJngkinhKhi d.t baOO vit theo
phuong phap n~y, can ga daosao cho !limcua dao phay nlim!rong m~t phi\ng d6i x6ng cuabanh viI. HlOO17.51 la sa d6.cat banh vit blingdao phay Iantheo phuong phap ti€n daohuang kinh.
Khi gia cong,dao viichiti€t thl!c hi~n chuyen di;>ngquay tron theo mi;>t ty s6 Hinh17.51. Giac6ng banhvitb~ngdao phayIantheotruy6n xac dinh. Chuyen phuongphaptien dao huang kinh.
712 'ChuCing 17: Quy trinh eong ngh~ ehe'ti).o banh rang ...
Hinh 17.52. Banh vit b! catI~mkhi gia cong bangphU'Cfng phap tie" dao
hU'ong kinh.Vi 'lay, khi g6c nang clIa truc 'lit (an kh6'p vaibanh 'lit) 100 han 6" + 8" thl khong cha phep dungphuong phap nay de gia cong Ian cuoi. Trang thuc te', khi khong c6 daa phayIan banh 'lit, c6 the dung daa phay Ian banh rang de gia cong banh 'lit. TrangtruCmghqp d6, banh 'lit duO'cgia cong sec6 sai so 100 (daa phay Ian rang c6dUCmgkinh cangJOO sa vai duang kinh tr\lc vitthl sai so gia cong cang 100).Daa phay Ian banh vitthuang c6 g6c h6t ILlI1gbe han daa phay Ian banh rang,Sa di phai lam nhu 'lay de khi mai mat tmac thl chi~u day clIa rang daa bie'n d6iit, dO' d6 gi,im duO'csai so gia cong clIa banh 'lit, nang caa tinh lap Ian clIa truc'lit - banh 'lIt.
de?ng andaa huOOg kinh duoe daa (haae chi tie't)thuc hi~n cha d€n khi daa ,cOvi tri wang ung vi triclIa tr\lc 'lit an kh6p vai banh' 'lit. LLlqng tie'n daahuOOgkinh S = 0,55 ~ I mm/vong quay clIa chi tie't.Sau khi dt he't chi~u sau rang, chi tie't phili quaythem I ~ 2 'long nfra de nang caa de?chinh xae clIarang, Phuang phap nay cha phep dat nang suat caa VIhimh trlnh tie'n daa ngan, nhung c6 nhuqc diem la:dO' g6c nghieng a dinh rang banh 'lit khong giongg6c xaan clIa daa cha nen sinh ra hi~n tuang dt lym(hlnh 17.52).
Khi gia cong banh viI bing phuang phap tie'n daa huang kinh, ngaai hientuqng bi catlym, thl de?nhanb6ng b~ mat dIng khong dLlO'Ccaa. De khac phuchi~n tLlqng d6, ,c6 the dfmg phLlO'ngphap tien daa tiep tuye'n.
17.19.1.2, Phlidng phrip titn daa titp tuytnKhi gia cong banh 'lit bing daa phay Hinthea phuang ph,ip tien daa tie'p
tuyen thl dUCmgtam ella daa phay Ian duO'cga cach dUCmgtam clIa chi lie't giacong me?tkhaang dung bing khaang each gifra tam tr\le 'lit va banh 'lit. Hlnh17.53 la SO'd6 gia cong banh 'lit bing daa phay Ian thea phuang philp tien daatiep tuye'n.
Khi gia cong, daa va chi tie'tthLlc hi~n chuyen dong quay baa hlnh, ngaaira daa con c6 them chuyen de?ngtie'n daa tie'p tuyen S.
vb ket cau, daa phaylan banh viI g6m hai phan: phan dau c6 ket criu hlnh
CONG NGill CrIE TAO MAy 713
5
Hinh 17.53. Sa do gia cong bimh vit b~ng
dao phay Ian theo phl1dng phap tien dao
tiep tuyen.
con de khi d.t, chieu sau d.t khong tangqua dot ng<;>t,phan sau co ket cau hlnhtru de d.t tinh. Ooc con thuang duocchon trong khoang 10 -c IS".
SO vong quay cua dao va chi tiet giaeong khong chi phai phil hop vai ty s6truyen eua ei,ipbanh vit - trlle vit yeu cau,ma chi tiet gia cong con co chuyen d<;>ngquay b6 sung (chuyen d<;>ngnay nha cocau vi sai cua may dam bao) de bu I(liluqng tien dao theo huang tiep tuyen.Phuong phap nay duqe dilllg de gia eongbanh vit co modLIll m = 3 -c 12 mm.Luong tien dao tiep tuyen S = I, I -c 1,16mm tmng mot vong quay eua chi tiel.
Oia cong banh vit bang dao phay Ian theo phuong phap tien dao tiep tuyenco nang suatthap nhung hay duoc dung trong san xuat VId~ dieu chinh khoangeach tam, d<;>bong mi,itrang cao va khong co hi~n ll!qng cftt I"m. Theo phuongphap nay co the thll'e hi~n hai bin an dao, trong dolan thu nhat d.t 6j71uollg dut6ng cong va Ian thu hai d.t dung kfch thuae.
17.19.1.3. PhU:dng phrip gia c6ng ph6i h(jpPhuong phap gia eong ph6i hop (vila tien dao huang kinh vua tien dao tiep
tuyen) eho phep khftc phlle duO'enhuO'ediem ella hai phuong ph,lp tren. Theophuong phap nay thllue dau thll'chi~n d.t tho bang each tien dao huang kinh ded(lt nang suat cao, sau khi dat duO'ckhoang each tam clla C~IP an khap truc viI -Mnh vit thl bat dau tien dao tiep tuyen de sua dung be mi,itgia cong. Nhu vay,de gia cong Mnh vit theo phuong phap nay chi can dung dao phay Ian hlnh tru,khoang chay dao tiep tuyen chi can bang 1,5 buac clla rang banh vit (hay trucvit) la dll.
17.19.2. Gia cong banh vit biing dan quay
Gia cong banh vit bang dao quay duqc dung khi khong co dao phay Ianchuyen dung trong dieu ki~n san xuat nhi'>.Hlnh 17.54 la sa do gia cong banhvit bang dao quay. Luo-idao duqc gftn tren truc dao de tao thanh dao phay Ianmotluo-i. Bien d(lng va kfch thuac ella luo-idao phai gi6ng het nhumotluo-i ella
714 ChuCing17:Quy lrinh cong ngh~ che' l~obanh rang ...
dao phay Ian lUang Ung. Khi d.t, dao va chi tie't giacong thuc hi~n cac chuyen d(mg quay trilUtheo m9t 5ty s6 truy6n gi6ng nhu ty s6 truy6n clla clip an kh<'ipbanh vit - trl)c viI. Ngoai ra, de Ian he't suan rang conphili co them chuyen dong an dao hu6ng kinh ho!!ctie'p tuye'n (cac chuyen d9ng an dao nay co the do daoho!!c chi tie't gia cong thl)c hi~n). Ne'u ch~y dao theohu6ng tie'p tuye'n thl truc dao duqc ga sao cho duangtam ella no cach tam clla chi tie't gia cong m9tkhoang dung bang khoang cach gifia cac tam ellatruc vit va banh vit khi chung an kh<'ipvai nhau.
1l1eo phuang phap nay thl s6 luai d.t chi la 1, Hinh 17.54. Gia cong banh
cho nen mu6n co d9 nham be mat thap thlluqng ch~y vii b~ng dac quay mi>l Itroi.dao ~hai nho, VI v!!y nang suat gia cong thap. Denang cao nang suat va d9 bong be mat rang co the Hipthem hai ho!!c ba !traj daotren cung m9t truc dao (hlnh 17.55). cac dao nay duqc Hip tren clIng m9tduang xoftn clla trl)c vit (Ie) an kh<'ipvai Mnh vit can gia cong. Cac dao a phiatruac dt tho, con dao a phia sau d.t tinh. Cac dao a phia truac co the duqc che't~o theo bien dang hlnh thang va khong can chinh xac.
2
J
•AA ~$..m. II . .,, ,
J 2 I
Hinh17.55. Sd do tr~cdao vai ba hr8i cat db gia cong banh vito
17.19.3. Gia cong tinh Mnh vitGia cCingtinh Mnh vit co the duqc thl)c hj~n bftng phuCingphap ca, Dao cil
Mnh vit co d~ng trl)c vit va tren mat xoftn vit co nhi6u ranh de t~o ra cac luaici\t (hlnh 17.56) a ca mat truac va m!!t sau. Luai ci\t co goc sau a = 0", goctruac y = 6" + 7", be rong clla m!!t sau la 0,2 + 05 mm. Khi mai dao cil khong
CONG NGHE CHE TAO MAy 715
duqc phep mai mat tmac rna chi duqc mai mi!t sau VImi!t sau mai d\li di~n chomat xo~n lam vi~c clla tr\lc vit va nO'cO'ilnh hUOngtrI!c tiep den di) chinh xaccUa truc vit duqc gia congoMai dao ca phi\i duqc thI!c hi~n trang cung mi)t di~uki~n (cung mi)t Ian di~u chinh may) vai tn~c vit se an kh6'p vai banh vit duqcgia cong, cO'nhu vi!ymai dam bao duqc di) chinh xac clla bi) truy~n. Luqng dude ca banh vit thuang vao khoang 0,15 .;-0,25 mm.
CO'hai phuoog phap ca: ca tI!do va ca wong buc. Ca hai phu01lg pMp nayd6u cO'the thuc hi~n tn~nmay phay Ian rang.
ca II!do 1aphuoog phap cakhi gifra dao va chi tiet gia cong khong cO'xichtruy~n di)ng euong buc, do dO'chi tiet quay tI! do theo chuyen di)ng quay Clladao. Vai cach ca nhu vi!Y,di) chfnh xac clla chi tiet gia cong chi ph\! thuoc vaodi) chinh xac ella daova mi)t phan phuthui)c vao di) chinhxae clla chi tiet tmackhi ca. Sau khi ca di)chfnh xac bien dang,sai so buac rang vadi) bO'ngM mi!t rangduqc cai thi~n dang Hinh 17.56. Dao cil bilnh vi!.
ke.Ca cuong buc la phuoog phap ca khi chi tiet gia cong khong duqc quay tI!
do rna giii:adao va chi tiet gia cong cO'xfch truy6n di)ng euong buc. Nhu vi!y, di)chinh xac clla chi tiet gia cong ph\! thu9C chll yeu vao di) chinh xae clla xichtruy6n dong nO'itren.
Ngoai phuoog pMp ca banh vit, gan day nguoi ta con dung phuong phapmai khon banh VII.Theo phuoog phap nay thl d\lng C\!cat la da mai cO'dangtr\!c vit an kh6'p vai banh vit gia congoKhi gia cong, da mai khon va chi tiel giacong cO'cac chuyen dong giong nhu khi ca. Phuoog ph~\pmai khon b~\nhVltcho phep nflng cao nang SUlltva di) chinh xac gia congo
,17.20. KIEM IRA BANH RANG
Tu:\' theo di~u ki~n sird\!ng va nhi~m vu chlnh clla banh rang khi lam vi~c,nguoi ta cO'the kiem tra banh rang theo cae yeu cau sau day:
I
~
716 Chuong 17:Quy trinh cong ngh~ che't~obanh rang...
a. B(J chinh xac d(Jng h(JcD<:ichfnh xac d<:ing h,?c duqc ki<~mtra khi b:inh rang co yeu du truy6n
d<:ingchinh xac nhu cac banh rang trong cac may ki6r'n tra, cac may gia congchfnh xac, cac dilu philn d<:i.
Do chfnh xac dong hoc bao gam cac chi tieu sau day:
- Sai s6 dong h,?c.
- Sai s6 tfch luy bUGCvimg.
- D<:idao vimg chiao
- Sai s6 chi6u dai khoang phap tuyen chung.
- Sai Ii;ch khoang cach tam.
b. Btl 6n dinh khi lam vifCD<:i6n djnh khi lam vii;c duoc ki6m trakhi banh rang lam vii;c a t6c d<:icao
va bao gam cae chi tieu sau day:
- Sai s6 chu ky.
- Sai s6 bUGCca sa.
- Sai s6 buac vimg.
- Sai s6 profin.
- Sai s6 khoang cach tam khi banh rang quay di m<:itrang.
c. Btl chinh xac titfp xucD<:ichfnh xac tiep xuc du()'c ki6m tra khi b:inh rang lam vii;c vai tai trong
lan, no bao gam cac chi tieu sau day:
- Dii;n tfch tiep XIIC.
- Sai Ii;ch phuong cua rang.
d. Khe hi! mat benKhe ha mat ben duqc ki6m tra khi banh rang lam vii;c d hai chi6u.
Nhu v~y, ta thfiy co rfit nhi6u chi tieu cua banh rang dn phai ki6rn Ira.Duai day chung ta nghien cuu m<:it56 phuong phap ki6m tra cac chi tieu CCibanella b,\nh rang tru.
17.20.1. Kiem tra d(J dao vong chia
D6 ki6m Ira thong s6 nay nguai ta dllllg dang ha so va con Ian hlnh can
C6NG NGHE CKE TAO MAy
(hlnh 17.57). Con Ian co goc con 40",duang kinh a dinh con Ian hlnh conthuang Hiy biing 1,5 mOdun clla banhrang. Con Ian duac tM cho tiep xuc vaihai be m~t rang, luc do kim d6ng h6 sochi mot gia trj nliOdo. Neu l~n IUqlchocon Ian tiep xuc vai tat Ci\ cae be matranh rang thl se thay kim d6ng h6 chi giatr! 160 nhat va gia tr! nho nhat. Nhu v~y,hi~u ella hai gia trj 160 nhat va gia tr! nhonhat chinh la do dao vang chia can tim.
717
Hinh 17.57. Ki~m tra de?dao v6ng chiao
17.20.2. Kii!m tra sai so buoc vong
Hinh 17.58 la sa d6 ki6m tra sai s6 buac vong. D\lng C\lki6m tra co haid~u do I va 2 ty len hai m~t ben cling phia clla hai rang ke nhau g~n duong kinhchiaoD6ng h6 so chi cac gia trj khac nhau khi ta ki6m tra cae huac khae nhau.Sai s6 buac vong la hi~u gia tr! clla hai huac nao do tren mot duang tron cllabanh rang.
0) oj
Hinh 17.58. So do ki€m Ira bltoc yang.a} dl:mg cy do bvoc yang; b) Sd do ki~m tra; 1, 2. hai dau do ella dl,mg cy do bLfac yang.
718 Chuang 17: Quy trinh clIng ngh~ che' t~o banh ding ...
17.20.3. Ki~m tra sal I~ch profin
H1nh 17.59 la SCido ki~m tra sai I.;ch profin cua rang bang-may do chuyendung Mlt13.
J
2
1
0) 6
5b)
Hinh 17.59. Ki~mtra sai I~chprofin.
a) ki~m tra b~ng may; b) ki~m tra b~ngduang; 1. Ihuoc; 2- banh rang ki~m tra;3- ilia; 4- dau do; 5. d5ng h5 so; 6. dau Iy.
Banh rang ki~m tra 2 dlrClcli'tpclIng tren dia 3 (dia 3 co dUO'ngkinh bangdUO'ngkinh CCiSOcua banh rang). Thuac 1 tiep xuc v6'idia 3, dau do 4 tiep xucvai profin cua rang. Khi ta quay banhrang 2, neu profin cua rang co sai so thldau do 4 co dau ty 6 ty vao dau do cua dong ho so 5 se lam cho kim dong ho so5 dich chuy~n. Neu profin cua rang kh6ng co sai so thl kim cua dong ho sokh6ng di chuy~n.
Ngoai may do profin chuyen dung, trong thl!c ti~n nguai ta con dung cacduiing M xac djnh sai so profin cua rang (hlnh 17.59b).
17.20.4. Ki~m tra sai I~chkhoang phap tuyen chung
Chi6u dai khoang phap tuyen chung L Hlkhoang cach giua hai di~m a - btren hai milt profin khac nhau (hlnh 17.60). Sai I.;ch khoang phap tuyen chungcho phep danh gia sai so d(mg hoc cua banh rang.
CONG NGHE CHE TAO MAy 71Y
Hinh 17.60. Ki~mtra sai I~chkhoang phap tuyen chung.
17.20.5. Ki~m tra sai so d<:Jng hl.lc
Hinh 17.61. Sa do ki~mtra sai so dgng hQc.
1~ trt,.IClap bimh trung gian; 2- banh r~ng trung gian;3- tr~c I~pbilnh r~ng mau: 4- banh r~ng mau:
5- tn,Jclap banh rfmg can kiem tra; 6- banh r~ngcankiem tra.
12
Sai s6 d<:Jnghoc ella Mnhrang duae xae dinh bttng caeh sosanh cae goe quay ella banhrang mau va Mnh rang ki~m tra(hlnh 17.(1).
Nguyen ly ki~m tra nhusau: Mnh rang mau 4 va banhrang can ki~m tra 6 dUGe I&ptren cae tr~e 3 va 5, cae Mnhrang nay eung quay xung quanhm<:Jttr~e khi chung an kh6p m<:Jtphia vai Mnh rang trung gian 2.T~e I, tr~e 3 va tr~e 5 duqe gasong song vai nhau. Tr~e 1quayduqe nha m<:Jtd<:Jngco di~n vakhi banh rang 2 quay, no lam eho cae goe quay cUa cae Mnh rang 4,6 va ellacae true 3, 5 co cae gia trj khae nhau. Cae gia trj nay duqe ghi lai nha d<ittriedun ling va duqe ehuy~n thanh cae tin hi~u di~n de ghi thanh do thi.
720 Chuang 17: Quy trinh cling ngh~ che"t').obanh ding ...
17.20.6. Kiem tra tong hqp an khOp hai benPhuong ph,\p kiem tra tcing hqp an kh6'p hai ben phan anh eac sai so theo
hu6ng kinh khi Mnh rang quay mot vang hoac quay mqt rflOg nhu: sai soprofin, dq dilOv,mh rang, sai sob6 day cua rang, v.v... Trong san xuat lan, d61aphuong phap kiem tra khong the thieu duac.
Hinh 17.621a sa d6 nguyen 19cua phuang ph:ip kiem tra tcinghqp an kh6'phai ben. e
7 6 9
8
5
2 4 3
Hinh 17.62. So do ki"m Ira 16ng h'1P an khc'lp hai ben.1- banh fang can kiem tra; 2- banh fang mau; 3, 4~ CaG ban trl1c;1t; 5- tay quay;
6-16 xo; 7- dong he so: 8- cd cau ve do thj: 9- de.
Banh rang can kiem tra I va Mnh rang mau 2 duqc Iflptren hai ban trtrat 3va 4. Ban truqt 3 c6 the di trtrqt tren de 9 nha tay quay 5, con ban trtrqt 4 Iuon1uon bi 10 xo 6 ep de banh rang 2 an kh6'p vai Mnh rang I.
Trong qua trlnh an kh6'p, neu Mnh rang can kiem tra I c6 sai so, ban trtrqt4 se djch chuyen theo phuong hu6ng kinh. Luqng dich chuyen d6 duqc chi thjtren d6ng h6 so 7 hoac duac ghi thanh d6 thj nha ca cau 8. Trong qua trlnhkiem tra, ban trtrat 3 co dinh, n6 chi duac di chuyen khi can thay dcii khoangeach tam giua hai tr",c ga (nha tay quay 5) de kiem tra cac Mnh rang co kichthuac khac nhau.
Ket qua kiem tra theo phuang phap nay cho phep ta danh gia cac chi tieusau day:
722 Chuang 17:Quy trinh clIng ngh~ cM't').obanh rang ...
Vet tiep xuc co tM duoc ki~m tra khi cac banh rang an kh6p vai nhau diilApvao vj trf hoac tren may ch'.lYra biing cach b6i mi?t 16p san len be mat rangroi cho chung quay an kh6p, sau do xac dinh vi trf va dien tfch tiep XlIC. Neu vitrf tiep xuc kh6ng dat yeu du ta dn ditu chinh khm\ng cach tam ra, vao tuytheo vi trf cua vet tiep xuc cao hay thilp so vai tam mat rang. Tuy nhien, vet tiepxuc cling co the:kh6ng d'.ltyeu diu la do qua trlnh dt gay ra, dii.cbiet la khi giac6ng tinh.
Vet tiep xuc cling co the:dl10Cki~m tra theo vet san khi banh rang gia c6ngquay an kh6p vai Mnh rang mau.
46. CNCT
- Dao dong khoang each tam khi quay m<?tvang dl\l1gM danh gia dochfnh xac dong hoc.
- Dao dong khoang each tilm khi quay m<?trang dung de danh gia d<?&ndinh khi lam vi~c do sai s6 buac co sa, sai s6 profin gay ra.
721
54
Hinh 17.63. Ki&rn tra sai so tich luy bllOC v6ng_
1- banh r~ng can kiem tra; 2- chat d!nh vi; 3- dia chia; 4-dau 60; 5- dau do eua dong he so.
CONG NGHf;: CHE TAO MAy
17.20.8. Kiem tra vet tiep xueBanh rang eo the di qua tat ca eae huae can kiem tra, nhtmg no v[,n eo the
lam viee khong hi~u qua, neu nhu di~n tfeh tiep xlle thlfe ella cae rang khi ankhCipkhong dat yeu cau. Di~u nay se gay huhong va tang doman h~mat rang.
17.20.7. Kiem tra sai so tich lu)' buae vongSai s6 tfch luy buac
vang la sai solan nhat v~ slfphan b6 ella hai profin rangcl\l1g phfa tren mot duangtran cua banh rang. Hlnh17.63 la SCIdo kiem tra saisotfch luy huac vang bangmay do chuyen clung.
May do gam mot rnachia 3, chot djnh vi 2. B<\nhrang din kiem tra I duochip cu-ng tren true cua rnachia 3. Dau do 4 duqc tyvao dau do 5 cua dong hoso, a vi tTfnhu tren SCido, tadi~u chinh cho kim dong hoso chi so 0 . Sau do ta rutehot dinh vi 2 ra, dung tay
2nquay rna ehia 3 va banh rang I di mot goe y =Z. (Z- so rang ella banh rang),Wedo dau do 4ty vao profin eua rang hen eanh. C~lchuae do nhu vay dUCiethuehi~n d6i vai tat ca eae rang ta se duqe nhi~u gia tri khac nhau eua dong ho so.Sai sotfeh luy huae vang la hieu dai so giua hai gia tri 100 nhat va nho nhat ellaehi s6 dong ho.
CONG NGHt CHE TAO MAY
Cht1dng 18
DINH MUC KY THUAT. .
723
Blm chat clla cong vi~c dinh muc ky thu~t chlnh H, dinh muc ve phI tdncong ngh~. Khi chuiin bi cong ngh~ phai xae djnh nhil'ng phI tdn dn thiet d6che ti!0 san phiim. D6 la nhil'ng phI tdn c6lien quan trlfc tiep den cac yeu to sanxuat nhu: doi tucmg lao de?ng,cong cu lao de?ngvasuc lao de?ng.CII th6 la: vatli~u, nang Itrqng, thai gian gia cong, soluqng thq theo trlnh de?dao ti!0 yeu cau,trang thiet bi va dllng C~I cong ngh~, v.v... Nhil'ng phI tdn nay duqc coi la CO sad6!ap kehoach, td ch(rc, tri6n khai va hach toan san xuat, lap de an cong nghe,tlnh toan chi phI va gia thanh SilOxuat; VIvay chling can duqc tlnh toan thantr<;Jng,phu hqp va chinh xac.
ve co ban, can djnh muc nhil'ng phi tdn cong ngh~ tru(Jc khi tri6n khai sanxuat. Can hu6ng tai nhiIng dieu kien kha thi tot nhat ve ky thuM, t6 chuc, khoahoc lao de?ngnham xac dinh mot cach khoa h<;Jcnhil'ng phi t6n nay va xac l~pnhil'ng lu~n cu kinh te va ky thU~ltcho chUng.Dinh muc phi t6n la cong vi~c ganlien vai khau nghien cuu tao lap vi~c lam khoa hoc. Muc tieu a day la che taosan phiim dam bao dat chat luqng yeu cau vai phi t6n it nhat. Qua d6, djnh mucphi t6n hqp Iy c6 tac d\lng tang nang suat lao de?ng,giam chi phi san xuat, tangIqi nhuan va nang cao chat IU<;J11gsan phiim, v.v...
Cong vi~c dinh m(rc phi t6n la nham ti!o I~pdinh muc v~t III tieu hao, dinhmuc luang d,r triI, dinh m(rc lao dong, dinh muc ve hao lOon vat chat ella congcu lao dt;mg (nu\y, trang bi va dung cu cong ngh~). 6 day quan trong nhat ladinh muc v~t tu tieu hao va dinh muc thai gian gia congo
724
18.1. DINH MUC VAT LIEU. ..
Chuang 18:Dinh mttc ky thu~t
Su philt trien san xuat gan lien vai vi~c giam haD phi ve suc lao dong vagiam haD phi ve v~t tu. Mot tien de CO'ban de dam baD cung ling deu dan va kipthai, co ke"hOilch ve vat tu ky thuat cho nen kinh te"noi chung chfnh la Slrdungco hi~u qua nguyen v<ltli~u va nang lu'1ng theo cac dinh m(rc va chi tieu hqp Iy.Nhu v~y, nhat thie"t phai djnh muc tieu haD v<lt lU vai phmmg philp khoa hoc,thuang xuyen tang hi~u qua kinh te"ve Slr dllng vat tu, ph at huy sang kie"n ciiitie"n clla nguai lao dong de giam muc tieu haD v~t lU; m~t khac, phai thuangxuyen d6i mai nhiing djnh muc tieu haD v<lttu dung de che" tilo cac chi tie"t, boph~n va san phiim CC1 khi trang noi bo hang, cong ty, hoac rang han la trangnganh san xuat co' khi.
Tac gia Wikarski da dua ra m'?t dinh ngh"ia tumlg doi to an dien nhu sau:
Djnh muc v~t lU tieu haD la nhiing chi tieu ke"hOilChM an djnh haD phi d.nthie"t cho cac chi tie"tnham che" tao mot san pham nhat djnh ho~c de tao ra motdan vj do duoc kMc ve tieu haD v~t lU trang nhfrng dieu ki~n nhat dinh ve kinhte"- ky thu~t.
Ngh"ia la, dinh m(Tc vat lU tieu haD nhain xac djnh nhiing chi tieu ke"hOilchde an djnh muc tieu haD v~t lU co luan cu kinh te"ky thuat cho mot s:\n ph amho~c m'?t dan vj do du'1c khac ve tieu haD vat lU (nhu doi vai di~n nang tieu tIm,luang hoi nuac tieu thu trang san xuat), phu hqp vai chat luqng san pham yeucau trang nhiing dieu ki~n kinh te"va ky thuat nhat djnh.
Nhiing djnh huang chinh a day la:- Giam haD phi khi Slr dung nguyen v~t li~u va nang luong, d6ng thai dam
baD cac tinh chat Slr dllng cua san phiim.
- Sir dung co hi~u qua von CC1 ban cua doanh nghi~p va tao I~p ngu6n clingnhu lu'1ng du trii v~t tu hqp Iy de duy trl san xufit Ifill dai.
Tren CC1 sa cac chuc nang clla khau d\nh mUc vat lU tieu haD, ma nhi~m vuco ban du'1c xae dinh doi vai nhiing nha cong ngh~ nham d~lt duoc hi~u quakinh te"caD ve sir dllng vat tu.
Hai chuc nang chfnh clla khau djnh muc v~t tu tieu haD 111:
1- Tao l~p CC1 sa ve hOilChdjnh vat tu cling nhu hO~IChdjnh chi phi san xuatcho doanh nghi~p ho~c cho cac co quan quan Iy nha nuac.
2- Day la m'?t ye"u to quan tr9ng de khuye"n khich I,rc luqng lao dong (th'1,
CONG NGHE CHE TAO MAy 725
ky thuat vien, ...) gO'pphan vao vi~e giam tieu hao vat tu va cai tien ky thuat vaung dung tien bo ky thuat trang san xuat.
Tu dO',nha eong nghe cO'nhiem vu khong ehe tieu hao vat ttl & mue nhonhat bang each ehqn phoi hoT' Iy, dieu nay cae nha eong ngM phai luu y ngaytu khi ki~m tra cae ban ve lhiet ke chi liet, b(i phi,inva san ph~m ea khi se duaedua vao san xuat.
Djnh mue tieu hao vi,ittu cO'nhieu d:.mgkhae nhau, nhung doi vai nganhehe t~o may, nhfrng djnh mlre tieu h~o vat ttl sau day cO'y nghla di,iebi~l:
- Djnh mlre Slrd~ng nguyen li~u,- Djnh mue tieu hao vat li~u ehinh eua san ph~m,- Djnh mue tieu hao vat tu phu,
- Djnh muc tieu hao ve nhien li~u th~ long hoi,ieth~ dn,- Djnh mue tieu hao ve di~n nang va khi dot.
Trang chuang nay chi trlnh bay ve dinh mue tieu hao vat li~u ehinh va vatlieu phu doi v6i san ph~m ea khL
Vat li~u ehfnh (gang, thep, phi kim loai, ...) tr\le tiep t~o thanh san ph~mea khf; do vi,iydinh mue tieu hao vat tLT& day eho biet luqng toi da dn thiet vem(it lo~i vat li~u nhat djnh d~ ehe t~o m(it san phAmnao dO',g6m CO':dinh mueeho m(it chi tiet, djnh mue eho m(it cum hoi,ieb(i phi,inva djnh mue eho m(it sanph~m ea khL Trang dO',djnh mue eho m(it chi tiet ea khf Ia dan vj djnh mue vatli~u nho nhat va dlrqc eoi la cot 16iella dinh mlre tieu hao vat tLT.Loai dinh muenay chi bao ham mot loai vi,itli~u v6i tfnh chat va kich thu6e nhat djnh. Caedjnh muc eho cae chi tiet dLTqet6ng hqp tMnh nhfrng djnh mue vat lieu ehoe~m hoi,ieb(i phi,ineua san ph~m, bat bu(ie phai ham chua m(it solo~i vi,itIi~ukMc nhau. Til djnh mue eho chi tiet va eho e\lm, b(i phi,in ta t6ng hqp thanhdjnh mue v;:nli~u eho san phAm.
M(it soloai vi,ittLTehfnh nhLTsan milu, san lO'tthuang duqe xae djnh trLTetiep trang djnh mue vat li~u eho san phAm, rna khong phai xae dinh theo dinhmue vat li~u eho chi tiet. Nha eong ngh~ lfnh toan tao li,ipdinh mue vi,itli~u ehochi tiet, con djnh mue vat li~u eho san ph~m I~ido ehuyen vien djnh mue vi,ittlTtieu hao tfnh toan va an djnh.
Vi,ittu phu khong' tr\le tiep t~o tMnh san pMm co khf, nhung I~i rat dnthiet eho qua trlnh san xuat nhLT:dung c\l gia eong, chat lam mat va boi tran,
726 Chtidng 18: Djnh mue ky thu~t
chat tily rira, v.v... Vi~e dinh mue tieu hao ve v(ltli~u phil thuang phuc tap VI cosa tfnh tmin kho xac Hip; thuang co the la milt slm pham, milt s6 Iuqng sanpham nhat djnh, mi?t may gia cilng ho~c chi) lam vi~c (milt tf~m cilng nghe),mi?t phan xuang, mi?t s61uang thQ'nhat dinh va mi?tdan vi thai gian san xuat.Tu do, nguai ta chia thanh hai nhom nhu sau:
- Djnh mercvat tu tieu hao ve vat li~u phil co thi! tfnh lTI!Ctiep cho mi?t sanpham,
- Dinh muc v~t tu tieu hao ve vat li~u phil kMng the tfnh tfUCtiep cho miltsan pham.
Noi chung, vi?c Il!ach(.mCOsa de t~o I~pdinh muc tieu hao v~t li~u phil latuy thui?c loai v~t li?u phil va quy mil san xuat. Nhuv~y, trang quy mil san xuiitdan chiec va lo~t nho noi chung khilng tfnh toan djnh muc tieu hao v(ltlieu philcho mi?t san pham, VI a quy mil san xuat nay hao phf thuang la cao han so voihi?u qua d~t duQ'c; con a quy mil san xuat hang lo~t, hang kh6i lai phai tfnhtoan cho mi?t san pham.
Tieu hao v~t li?u phu phai duQ'ctfnh toan tMnh kh6i luqng va gia tfj can s6Cllthe va phai dUQ'cgiam sat va giam bOt thuang xuyen b~ng cach kiem tfa coh? thong ve muc tieu hao.
D~c bi?t quan tfqng a day la dung Cllcac lo~i, VI chung chiem ty I? Iannhat trang pham vi v~t li?u ph,l dung trang nganh che t~o may. Thea vi tff cuachung trang qua tdnh san xuat, dungcll eilng ngh? cac lo~i dUQ'ccoi la cilng culao di?ng, nhung VI gia tf! cua chUng tuang d6i nho va VI chUng con bi hao monnhanh nen chung duQ'cxep vao danh muc v~t li~u phil.
N6i chung, tuy thea nhiing dieu ki~n Cllthe ve cach xac djnh, cac chitieuva tai li?u sir dllng, ke't qua philn tfch va t<lnghQ'p,v.v... rna djnh muc vat tu tieuhao dUQ'cphan lo~i nhu sau:
a) Nhiing dinh muc c6 co sa kinh te - ky thuat,b) Nhiing djnh muc so bi?,c) Nhung dinh muc th6ng ke kinh nghi?m.Loai djnh muc dAutien (a) dUQ'cxac lap c61un y den ky thu(lt hi~n d~i va
nhiing kinh nghi?m tot cila nguai thQ'.Lo~i dinh muc nay xac djnh nhu cau vatli?u dam hilo t~o fa nhiing san pham c6 chat luqng theo khii nang cao nhat cuahang, cilng ty ve ky thu~t. Truoc khi t~o I~pcac dinh muc kinh te - ky thuat phaiphan tfeh ty mi ket cau va tfnh nang san philm va quy tfluh cilng ngh~ che tao
CONG NGHE CHI:: TAO MAy 727
san philm, tren ea sa cae giai pMp v~ k€t eau ti€t ki~m v(tt li~u, ap dung caephuang pMp gia e6ng va guy trinh e6ng ngh~ ti€t ki~m v(tt li~u. Khi tao Hipdinh mere kinh t€ - ky thu(tt, ngm'yita van d\lng phep phan tich gifra gia tri sird\lng, chi phi eh€ t~o va cae phuang pMp khoa hge kMe. Din phai xae dinhthem cae chi tieu nhu: h~ s6 tan d\lng v(tt li~u, va phai kii!m tra IU<.Jl1gtieu haov(tt Ii~u thue t€. D6i voi guy m6 san xuat hang lo~t va hang kh6i nhat thi€t phi\itao Hipva v(tndung e<lcdjnh mue kinh t€ - ky thu(tt; ty I~ eua loai djnh mue naycan duqe tang len lien tue trang pham vi cae loai dinh mue vat tu tieu hao.
Djnh mue sa b(>(b) thuang duae xae l(tpdlfa vao tai li~u thi€t k€ san philm.Nhu cau v~ vat li~u chua duae xae djnh theo guy trinh e6ng ngM da duae taol(tp va kii!m nghi~m ehinh xac, ina la theo bang Ii~t ke cae chi ti€t eua sanphilm, bang du tinh vat li~u va theo cae gia trj so sanh. Loai dinh mue nay duaedung aguy m6 san xuat dan ehi€e (theo hqp dong eh€thir, san philm moil di!cothi! eung ling kip thai v~ vat lieu. Trang guy m6 san xuat hang loat va hangkh6i, loai djnh mue sa bq (b) chi duae v(tndung lam buoe sa b6 eho vi~e tao l(tpdinh mue kinh t€ - ky thuat (a), rna tuang ung voi buoe nay la e6ng nghe sab6.
Djnh mue th6ng ke kinh nghi~m (c) thuang duae v(tn d\lng trang nhfrngtmang hqp kh6ng thi! tinh toan ho(te rat kho tinh toan nhu du v(tt tu tieu hao,hoae tinh toan nhu cau v(tt tu rat kh6ng ehinh xae, ho~e hao phi di! tinh toankh6ng tuang ling (qua eao) so voi hi~u qua tao ra. M(>tvi du dii!n hinh v~ lo~idjnh mue th6ng ke kinh nghi~m la xae djnh IU<.Jl1gtieu hao v(tt li~u phu. Phiin16ncae dinh mue th6ng ke kinh nghi~m (c) cling la nhfrng dinh mue sab6 (b).
Nhfrng djnh mue v(tt tu tieu hao duqe tinh toan di~u ehinh phai duqe Hqidong quan trj doanh nghi~p, hang, e6ng ty xem xet va ehuiln y tmoe khi apd\lng trang san xuat. Nhfrng di~u ehinh v~djnh mue v(tt tu tieu hao thuang la docae nguyen nhan nhu: nhfrng san phftmmoi ho~e pMt trii!n cai ti€n, kh6ng dambi\o mue v6n an djnh va di.nhmue quy dinh, cae djnh mue co xu hu6ng bat Iqi,v.v ...
Trang di~u kien 6n dinh can phai trii!n khai san xuat theo nhfrng djnh mueva chi tieu eua giai phap sir d\lng v(tttu co hi~u qua kinh t€. Nhfrng djnh mue vachi tieu phi\i duqe thuang xuyen cai thi~n eho phu hqp voi nhfrng yeu du kinht€ - ky thu(tt. Tile d\lng eua nhfrng djnh mue va chi tieu dn duqe kii!m chUng itnM! I IAntrong I nam. Nhfrng djnh mue va chi tieu sa b(>(b) phai duqe kii!mchUng nira nam m(>thin.
Trang thue t€ nguai ta thuang dung nhfrng chi tieu sau day:
Kh6i luqng v~t li<;udilt hang co xet den luqng v~t li<;ub6 sung (mb) M bucho khuyet t~t v~t lieu va phe ph~m khi che t<,lochi tiel. LUo'ng v~t lieu b6 sung
( 18.3)
(18.2)
(18.1)
Chuang 18:D!nh mite ky thu~t
Trang do: m" - kh6i IUOllg chi tiet thanh ph~m, tinh theo kg,
V" - tM tich chi tiet thitnh ph~m, tinh theo dm',
1;, - kh6i luang rieng cua vat lieu chi tiet, tinh theo kg/dm]
Kh6i luqng ph6i (luqng v~t Ii<;uph6i) mph g6m kh6i IUo'ng chi tiet thanhph~m (m,,) va kh6i luang phe li<;ukhi gia c6ng d~ t~o ra chi tiet thanh ph~m:
Trang do: mph - kh6i IUo'ng ph6i, tinh theo kg,
Vph - th~ tich ph6i, tinhtheo dm',
1;, - kh6i IUo'ng rieng cua vilt li<;uchi tiet (ph6i), tinh theo kg/dm'.
Kh6i Iuqng v~t lieu sir dung g6m kh6i IUo'ng ph6i (mph) vit kh6i Iuqng pheIi<;u khi tri~n khai guy trlnh c6ng ngh<;, kh6ng tinh vao kh6i IUo'ng ph6i nhu:dau m~u ph6i thanh con thua, dexe cua ph6i tam, v.v ... Kh6i IUo'ng phe lieu(mp') nay thuang duac tinh la kh6i luqng b6 sung dn thiet vao kh6i luqng ph6i(mph) d~ xae dinh kh6i luqng vat li<;u sir dlJng (m), nghia lao
728
- Chi tieu tim dung vilt lieu (h<; s6 sir dung v~t !i<;u),
- Chi tieu khai thac nguyen li<;u,
- Chi tieu giam vilt lieu sir dung va giam chi phi v~t li<;u,
- Chi tieu phe lieu do dieu ki<;n e6ng ngh<;,
- Chi tieu vilt lieu phu kMe (kh6ng phlJ thu(le sim ph~m).
Dinh mue tieu hao vat lieu duqe xac dinh co muc tieu theo 4 blr6c lit:
I. LUo'ng v~t lieu cho chi tiet thanh ph~m (luqng vat li<;ucho chi tiet may),
2. Luqng vat li<;u ph6i ho~c luqng v~t lieu ban dau,
3. LUo'ng v~t lieu sir dung,
4. LUOllg vilt Ii<;udilt hitng.
Luang vat li<;u cho chi tiet thanh ph~m, duac goi la kh6i IUOllg chi tiet,duqc tinh nhu sau:
CONG NGHE CHEfTAO MAy 729
nay la luang tieu hao vat li~u qua mue. Nhuvay, can phai giam thitu va loai Irllluang vat li~u b6 sung. Tuy nhien, trung [hue Ie san xuat khong th~ loai b6hoan loan phe pham khi tritn khai cae phUffilg phap eong nghe, vi du, phephilm khong tranh kh6i khi clue cae chi tiet phCre tap, nhLlng van phai tim caehgiam hao phi v~t lieu do phe ph am khi clue. Neu khong ehu y IUffilg viit li~u lieuhao qua mue nay thl co th~ se xay ra Iruong hap thieu vat lieu, lam ngung tresan xuat.
Khi ap dung cae phuffi1g phap ehe t~o phoi tien tien ta co Ih~ kh6ng ehegia tri eua kh6i IUffi1gV,)tli~u sudung (m,) va kh6i luqng phoi (m",,) xap xi banggia trj kh6i luqng chi tiet thanh pham (mJ, nhu la ap d\lng cae phuffi1g phap t\lOphoi ehinh xae, vi d\l: clue trung khu6n kim loai, due ap lue, dap khuon ehinhxac, v.v ...
Kh6i luang vil,t li~u tieu hao duqe clinh mue nhu sau:
(lSA)
trung clo: mdm-kh6i IUffi1gvat li~u clinh mue,
m,,- kh6i luqng chi tiet thanh philm,
m'd- kh6i luang vat li~u ph\1 thuoe IUffi1gdu gia eong,
mb,- kh6i luffi1g vat li~u b6 sung xct etCn khuyet tat viit li~u va phephilm khi ehe tao chi tiet.
Ngoai ra, cl6i vai cae phoi kh6ng a d\lIlg ban thanh pham, vi du: ph6i ren,ngoai 4 buae clinh mile nhu tren con co them buae xae clinh kh6i IUm1gvat li~uban clau (mol til kh6i hrqng phoi (mph) va kh6i luang vat li~u b6 sung khi ehe laophoi ren (xct clen bavia, rIa xam) la mb.", nhu sau:
(I S.S)
Nhu vay, kh6i luqng v~t li~u su d\lng (m,) a clay se la:(18.6)
Buae xae cljnh kh6i luqng vat li~u ban clau (mol la buae xen ke gii1:ablraexae clinh kh6i luqng phoi (mph) va kh6i IUffi1gvil.tli~u sudung (mJ cla neu tren.
Vat li~u ban clau thuang a dang ban thanh pham (vat li~u thanh tieu ehuanco tiet di~n ngang khae nhau).
Tom lai, cae buae cljnh mue vat li~ula nhiim xae cljnh hap ly IUffi1gv~t li~utieu hao can thiet eho chi tiet, bo phil.n va san philm Co' khi.
730 Chudng 18:Dinh mu:c ky thu~t
Nhfrng phuang phap duac ap dung d<\dinh muc vat li~u tieu hao H"phuang phap tfnh toan khong co ca sa phan tfch, phuang phap thong ke kinhnghi~m va phlwng phap phan tfeh.
Theo phuang phap tfnh toan khong co ca sa philri tfch, dinh merc vat li~utieu hao duac xac Ii.\pneu kh6ng ap d,mg phuang phap thong ke kinh nghi~m.Luang vat Ii~u tieu hao dn thiet duac tfnh toan tren ca sa ban ve thiet ke v~ ketcau cila doi lUang sim xuat (chi tiet hoi.\csan ph1lmCCIkhi) va bang Ii~t ke cacl0i!i chi tiet cila san ph1lmvai cac thanh phan b6 sung can thiet v~luang vat li~utieu hao. Di.\cbi~t, phuang phap nay duqc ap dung khi che tao mau va khi tri<\nkhai che ti!0 san ph11mmai, rna trang truang hqp nhu vi.\ychua th<\dVa VaGcasa thong ke hoftc ket gua phan tfch guy tdnh cong ngM duqc.
Thong qua phuClllgphap thong ke kinh nghi~m rna luang vat 1i~utieu haocan thiet duqc xac dinh C\!th<\han, nhtmg van chi la dinh muc SCIbi? Phuangphap nay dua tren ca sa nhiIng gia trj theo kinh nghi~m v~muc vat li~u tieu haocan thiet. Nhfrng kinh nghiem nay duac ti.\phqp va xu ly theo phep thong ke.Phuang phap nay duqc ap d\!ng a guy rna san xuat dan chiec va hang loat nho;con a guy rna san xuat hang loat vua, hang 10i!t160va hang khoi phuang phapnay chi nen ap d\!ng neu chua th<\ap d\!ng duqc phuang phap djnh muc vat li~lltieu hao tren ca sa kinh te - ky thui.\ttrang truang hqp tri<\nkhai san XlIat loaisan ph1lmm6'i, cilng nhu d<\dinh muc lUang tieu hao v~ vilt li~u ph\!.
Phuang phap philn tfeh dl!a tren ca sa philn tfeh ty mi ket cau cila doilUang san xuat va quy trlnh cong ngh~ che tao. Khi philn tfeh co chu y nhfrngkinh nghi~m san xuat, cai tien cong ngh~ va ky thuat maio 6 dily, phili tienhanh nhfrng cong vi~c righien cUnchfnh xac v~ lUang tieu hao vilt Ii~u can thiet.Phuang phap phan tfch bao g6m philn tfch thl!c nghi~m va philn tfeh tfnh toanoPhuang phap nay la hoan thi~n nhat d<\xac Ii.\pdjnh muc kinh te ky thui.\t v~lUang tieu hao vi.\tli~u can thiet. Ti~n d~ a day la phuang phap philn tfeh thucnghi~m d<\xae Ii.\pnhiIng dinh muc v6 vi.\tli~u b6 sung dn thiet dua tren CCIsaphiln tfeh thl!Cte san xuat va thuc nghi~m ki<\mchUng.
18.2. D~NH MUC THaI GIAN LAO DONG
Djnh muc thai gian lao di?ng la nhiim dam bao su d\!ng thai gian lao dongco hi~u qua kinh te cao nhat. Di~u do doi hoi toan bi?hOi!tdi?ng kinh te phai tietki~m thai gian va su d\!ng thai gian hqp 1y nhat. Cac Mac dii nhi.\ndinh: "Toanbo tfnh kinh te tl! hoa tan trang khai ni~m kinh te v~ thai gian".
CONGNGH~ CHE TAO MAy 731
Tinh kinh te v6 thai gian tmac het, c6 nghla la, giam chi phi v6 suc laodong che t~o san philm trong moi quan M vai qua tdnh cong ngh~, thai giangia cong, vai suc lao d\ing va cong Clllao d\ing.
Cling vai su gia tang clia cong cuoc cetgiai hoa va tl! d\ing hoa qw\ tdnhsan xuiit, yeu to cong cll lao d\ing khong con Iii doi tuqng phai quan tamnhi6u, nhu yay moi quan h~ gifra dc yeu to trong qua trlnh lao d\ing va quatrlnh cong ngh~ cling thay dbi. Dac bi~t r6 rang Iii c6 su thay dbi v6 philnchia chuc nang gifra con nguai vii cong Cll lao dong trong qua trlnh congngM (bang I8.l).
Bang 18.1. S\lthay d6i va phan chia ch(/c nang gii1a NgU'C1iva May.
i: Cong Cl,J lao f)~cdi~m , Nang ll1dng Nang 1l19n9 : Xac dinh Xac d[nh Hinh thuc
d9n9 thao tac dieu khien hanh trlnh ml,]cdfch lao d9n9
, - Dl,Jng cy sVh8 tr9 Ngl1ai Ngl1di Ngl1ai Ngl1ai Thu congella CaG coquan chucn~ng euacon ngvoi
- The hee-------,
Ngl1ai Ngl1ai Ngl1di Cd giCli h6aNang 1l19n9 , May , ,
may eel dien thao tac do i I ' (Cd khi h6a)I
may II
- The heL;________ ,
Ngl1aiMay lam May May , Ngl1ai
may dieu vi$c thea,,
khien cUng chuang trlnh ." ,
thea tien cLrng ,, I
trlnh :1I
- The he
L. ______ ,
Ngl1ai Tlf d<';>ngh6aMay lam May May May ,
may dieu vi$c thea IiI
khien thich . chuang trinh, ,I
nghi (mem) , mem (thay I:
d5i) I,
Xu huang 0 day Iiicon nguai ngay cang tach khoi qua trlnh cong ngh~. Tirxu huang nhu v~y c6 the nh~n djnh Iii phai xem xet cae yeu to ella qua trlnhcong ngh~ v6 m~t thai gian khi chuiln bi cong ngh~ de trien khai san xuii!.
Hinh 18.1. Quan h~ va tho:i gian gilta d6i h.tc;,"glao di?ng, cong clJ lao di?ng va sUe laodi?ng trong qua trinh cong nghifl.
.1(11)
(13)- thai gian kiem tra.
(14)- thili gian gia e6ng (ehe bien)
Chuang 18:Dinh muc ky thu~t
(31)- thili gian lang phi.
(32)- thil, gian dinh mue.
(21)- thili gian dUng im.
(22)- thoi gian chi?Y kh6ng tal va dung.
(23)- thai gian tac qQng den doi tuqng lao d9n9
(3t)
(23)
(32)
Ty Ii; v~ thai gian, chu6i thai gian va ni)i dung cong vi~c la khac nhau vaphll thui)c vao chi tiet gia cong, san pham che t~o, di)l6n clla loat chi tiet hoacsan phllm va di~u kii;n S,tn xuat.
Noi chung, d6i tuong lao di)ng co su van dong lien tllc va khan truong, k~tu khi luqng vat lii;u duac nhan vao day chuy~n cong nghi; cho toi khi sim pham
732
(3t!
(11)- thili gian ILlu kh6ng.
(12)- thili gia v$n ehuy~n.
Khi che tao mot SilOpham, m6i quan hi; v~ thai gian gilia 3 yeu 16clla quatrlnh cong nghe nhu sau:
T, > T, > T,
Trang do: T,- thai gian Cllad6i tuong lao dong trang qua trinh cong nghi;,T,- thai gian sir dung cong cu lao dong (rang qua trlnh cong nghi;,T,- thai gian str dung suc lao dong trang qua tr1nh cong nghi;.
M6i quan hi; tren co th~ tr1nh bay bang so d6 nhu hlnh 18.1.
r- --
72:L _
I (21) (22)
CONG NGHE CHE TAO MAy 733
duqc chuyen giao vao kho de tieu thu. Con cong c\llao d(mg trang pham vi tho'igian tuang ling lai khong the lien t\lc duqc Slrdung de bi6n d6i trang thai. tinhchat cila doi lUang lao dong; con suc lao dong cLIngtrang thai gian do khongtac dong thuang xuyen Mn doi lUang lao dong va cong c\llao dong.
Nhu v\lY.khi chw)n bi cong ngh.; (thi6t ke quy tdnh cong nghe) phai dilmbilo slr d\lng toi Uu3 yeu to siln xllat la doi lUang lao dong, cong Clllao dong vas(rc lao d(mg vt mat thai gian; d6ng thai dilm bilo che t~o ,,'m ph1\m dat chatluqng yeu d.u vai chi phi it nhat.
Cong vi.;c chu1\n bi cong nghe co noi dung chinh Iii tao \ilp quy tdnh congnghe de che t\lOsiln phfrm cu thi' nao do; trang noi dung do co ci\ vi.;c xac dinhthai gian Slrdung suc lao dong can thiet de thuc hien cac nguyen c6ng can thietkhi gia cong cac ehi tiet va lap rap siln phflm; do Iii c6ng vi.;c duac goi la djnhmuc lao dong.
Nhi.;m V\lehinh cila vi.;c dinh muc lao dong la xac dinh phi t6n (chi phi)can thi6t vt suc lao dqng de tllLlehi.;n nhCi'ngcong viec co n6i dung vii giai h\lnnhat djnh, trang nhtmg ditu kien gia cong va lao d6ng toi Lfilphil hqp vai khilnang nght nghi.;p cLIngnllLltrang thai tam 1yva sinh Iy eila nguai lao dong; dttir do xae l*p dc dinh m(rc lao dong co ca sCikinh t6 ky thui:rt.
Nghiim cUuc(ing vi~c
Xac i?pcong vi~c
Phan 19aicong vi~c
Bjnh muclao dgng
Hinh18.2. Qua" h~ gifi'a cae khau trong linh vile t6 chuc lao dt;mg khoa hQc.
Nhfrng dinh muc lao dong Iii thuac do chi phi vt suc lao dong de ch6taosiln phdm vii co nhtrng ch(rc n[mg quan lrang trang doanh nghiep doi vai caellnh vuc lap ke hoach, 16chCrc,trien khai, hach loan san xuiit va tn) luang cho
734 Chuang 18:Dinh mu:e ky thu~t
nguai lao d(mg theo hi~u qua lao dong eua h9. Nhu yay, phai tlnh toan va xacl(lp eac dinh mlre lao dl)ng vai nh[mg phuong pMp khoa hoc dU<;1exay dungtren n~n tang eua Ilnh v~ret6 ehue lao dong khoa hoc, ma a do moi quan he giuacae van d6 nghien coo eong vi~e, xae Hipeong viee, phan loai eong vi~e va djnhmue lao dl)ng eho eong vi~e duae xae l(lp va ehli tr9ng nhu hlnh 18.2.
Nghien euu eong vi~e la khao sat v~ lo~i hlnh va phuong thlre tae dongphoi hqp giua con nguai (slre lao dong) vai eong eu lao dl)ng va doi tuang laodl)ng trong qua trlnh lao dl)ng bang eac phuong phap khoa hoc. Vi~e nghiencoo nay la d6 ph\le V\lkhau ehuiln bi v~ m(lt khoa hoc eho vi~e xac lap eongvi~e, nhat la ehuiln bi eac giai phap hqp Iy hoa san xuat. Mue dieh tmae het aday HI nghien euu trang moi quan h~ tae dong t6ng th6 moi di~u ki~n co anhhuang den qua trlnh tri6n khai thue hi~n eong vi~e eua nguai lao dl)ng trangqua trlnh lao dl)ng. Oin phili ehl' tr9ng tim kiem va xem xet nhfrng khil nang eaithi~n di~u ki~n lam vi~e, tang nang suat lao dl)ng, nang eao mU'edl) ell' khi hoa_tl!'dl)ng hoa san xuat, qua do giai ph6ng nguai lao dl)ng khoi nhCi"ngeong vi~enang nhge, doc h~i va phat huy tinh sang tao trang lao dl)ngcua ho. Nghien euueong vi~e cling con d6 ph~levu vi~e xae lap djnh mue thai gian lao dong a khauehuiln bi eong ngh~ ehe t~o san philm.
Xac lap eong viee la bo ph(ln quyet djnh trong rinh vue t6 ehue lao dl)ngkhoa hge. Nl)i dung eua no la: ehuiln bj, ki6m chUng va tri6n khai thue hiennh[mg nguyen tAe,chi tieu va giai phap ky thu(lt - t6 ehue; nhat la cae giai phapdi~n hl~h co eoi tr9ng nh[rng tinh chat, d(ledi6m eua nguai lao dong nham dambito eho nguai lao dl)ng co tae dl)ng toi uu trang qua trlnh lao dl)ng, qua do khaithac va pMt tri~n khong ngung kha nang va ky nang eua h9 trang qua trlnh laodl)ng, d6ng tho'i bao v~ h9 khong bj qua tai va tao eho h9 co niem hlrng thlitrang lao dl)ng.
Phan lo~i eong viee la nghien coo eong vi~e dn tri~n khai vai quan di6msir d\lng toi llU va phat tri6n nang ll!'eeua nguai lao dl)ng. Phan loai eong vi~eml)t mat la thuoe ph~m vi t6 ehue lao dong khoa hge, m(lt khae cling la thul)epham vi nghien euu eong vi~e.
D6 pMn loai eong vi~e, nguai ta ap d\lng 2 nhom phuong phar nhu sau:
I. C:ic phuong phap t6ng hqp,
2. Cac phuong phap rhan tieh.Vai cae phuong pMp t6ng hqp, mue do phue t~p va n(lng nhoe ella eong
735
vii;c duqc uac luqng, qua dO'cong vii;c duO'cphan 101li.Cac phuang phap tcinghqp n6i chung la dOl1gian, ph:'m1011icong viec nhanh, nhung cO'th<!sai s6t; VIv:)y chi nen ap dung trang difu kii;n san xuat doo chiec - 10llt nho.
Vai cac phU011gpMp phan tich, cong vii;c duqc khao sat ty mi, duqc phanchia thanh cac phan nho, duac danh gia khach quan va chinh xac vf muc d(Jphuc tllP va n:)ng nh,?c; tiI dO'xac dinh nhung yeu cau vf trlnh do lao dong,trach nhii;m lao d(Jng, tiii tr,?ng vf cO' bip va tri tui; khi th,!c hii;n cong vii;cnham xac dinh b:)c luang phu hqp. Trang quy mo san xuat hang loat - h:'mgkh6i, can phai ap dung cac phU011gphap pban tfeh de phan 10llicong vii;c.
Cac dinh muc vf thai gian lao dong duO'cxac I:)pvai nhifu phuo'ng phapkMc nhau tuy theo difu kii;n ap dung, nghla la cO'the ap dung phuong pMpthuc nghii;m hoac tfnh toan, xac lap cho chi tiet ca the hoac cho nh6m chi tiet,cho tU11gnguyen cong hay la cho ci\ qua trlnh cong nghi;, thuc hii;n thi'Jconghay la CO giai h6a (clung may).
Trang th\rc te, dinh muc thai gian lao dong duqc xac I:)p theo cae phuongphap sau:
- PhU011gphap tcing hqp,
- PhU011gphap phan tich,
- Phu'O'ngphap ket hqp (tcing hqp va phan tfch).Trang nh6m cac phU011gphap tcing hqp, dinh muc thai gian lao d(Jng
khOng duoc xac lap bang cach phan tfeh, rna bang cach tcing hqp tren Co' so cacgia tri kinh nghii;m hoac bang phep do thai gian (bam gia). Cac phuong phaptcing hqp khong duO'ccoi la cac phuO'ngphap khoa h,?c VIkhong the xac I:)pdinh muc chinh xac vf thai gian lao di)ng; VIv~y chung chi duO'ccoi la cacphuO'ngphap xac djnh sa h(Jvai muc d(J tin cay khac nhau, C\lthe la:
- PhUOl1gphap kinh nghiem la phU011gphap it tin cay nh,it VIcO'anh huangchi'Jquan,
- Phu011gphap th6ng ke la phuang phap tin C:'IY hOl1vlloai triI anh huangchi'Jquan do CO'co so la phep th6ng ke,
- Phuang phap do thai gian tcing hqp (bam gia th,!c hii;n cong vii;c tructiep) cho ket qua phu hqp vai difu ki~n san xuat.
N6i chung, phu011gphap tcing hap chi nen ap dung khi nao khong CO'difukii;n ap dung cac phU011gphap phan tfch.
736 Chuong 18: Djnh mite ky thu~t
Cae phuong phap phan tich duoe eoi la eae phuong phap khoa hoe, do vayma nhfrng djnh mue lao dong eo co sa kinh te - ky thu~t phai duqc xae lap v6inhfffig phuong phap nay. Cac phuong phap phan tich dua tren vi~c phan tichnguyen eong. Co sa d~ xae djnh thai gian lao d(mg can thiet Lrngv6i motnguyen cong ehinh la phuong phap gia cong co nang suat gia eong eao nhfit vatrtoh d<) t6 chu'c sim xuat cao nhfit.
O\c phuong phap phfm tich, khi ap dung phili qua 4 bu6e chinh sau:I.Phan tich qm\ trlnh eong ngh~ bang each phan chia tien trlnh cong vi~e
thanh cac thanh phan va cac yeu t6 tac dong,2. Xac dinh phuong phap gia cong co nang suat eao nhfit,3. Xay dung cae bien phap ky thuat va t6 ehue can thiet,4. Xac lap djnh muc thai gian lao dong thong qua phan chia cau truc thai
gian lao d(lng.Co 2 phumlg phap phan tich, dola: phuong phap phan tich thue nghiem va
phUmlg phap phan tich tfnh toan.V6i phuong phap phan tfch thuc nghi~m, djnh mLrethai gian lao dong
duoc xae dinh tai tr~m cong ngh~ (true tiep tai may, ch61am vi~e) bang eaehphan tich nguyen eong ung v6i tram eong ngh~ (may, ch61am viee) theo caethanh phan eua nguyen cong va khao sat cae yeu t6 anh hucmg d~ lap dinh mLrethai gian thong qua phep do thai gian (bam gia) va danh gia ket qua thu duoc.
V6i phuong phap phan tich t[nh toan, dinh mue thai gian lao dong do nhaeong ngh~ xae lap a khau chu,1n bj cong ngh~, bang each phan tieh nguyeneong, xac dinh thai gian thue hi~n can thiet, r6i tinh toan djnh mLrethai gian laod(lng.
Cae phu011gphap ket hqp (t6ng hqp va ph,in tich) co dai di~n la phu011gphap so sanh - phan tich. V6i phuong phap so sanh - phfm tich, nguyen congduoc phan chia thanh cae th1mhphan va so sanh vai mot nguyen eong lUong IU(da duoe djnh mLrctheo phuong phap phan tich) d~ xae dinh Sltkhac biet co ,inhhuang den thai gian thue hien nguyen cong, r6i hi~u chinh djnh mLreda co chophu hqp.
Djnh muc thai gian thuc hi~n qua trlnh eong nghe duqe xac djnh tnrae heteho tUng nguyen eong, vi elu, vai quan h~ nhu SO d6 a hlnh 18.3.
CQNG NGHE CHE TAO MAy 737
n IanI
Thai gian Wng chiec
(ts)
Thai gian lam viee (AZ)____ I_.~~-I
Thdi gian -lang phi (tv)
_I-I IThai gian lang phi do Thai gian lang phi
thq (tva> kh6ng do thq (tyu)
Thai gian dinh mCre (tN)
_II
Thai gian chufJn b! va
ket thuc cong vi$c cho
mot loat chi tiet (tA)
,1---- Thdi gian cho nhu cau
t\1 nhien (tE)
,,II,,,,,,J_-r --- ----1---- ----,M~y May ~ Tay T~y
(tlln,) (tHm n) (tHh)
Thai gian thlfC hi$n Thai gian bao duong,
thao tac (to) chd vi$c tc,li tr<;lm cOng_____ 1____ nghe (tw)
I IThbi ginn chfnh (thai Thdi gran phl,l (tH)gian co ban)(tG)
•• - - - - _I _ -. ....,. , ,, , ,May May + Tay Tay
(tGm) (t(;", h) (tch)
Cae phL10ng an thL1ehi$n thao tacehinh/phy:
Hinh 18.3. Cae thanh phan ella thai gian lao dQng.
n. do Ion eua IOat (chi tieVloat)
Nhfrng bi~u thue theo sa d6 tren iiI:
AZ = tN + tv (l8.7)
(18.8)
(18.9)
(l8.1O)
(18.11)
47. CNCT
738 Chuang 18:Djnh mue ky thu~l
(18.12)
trang do:two- thai gian cho vi~c co tfnh chilt t6 chuc, nhu: bim giao ca, thu d9n, .tw,- thai gian chovi~c co tfnh chilt ky thu~t, nhu: tra dilu lOa, thay dao elm, .
Trang thuc te san xuilt aViet Nam, nguoi ta djnh muc thai gian thuc hi~nnguyen cong tren co sa thai gian tUng chiec (t,), theo dan vi phut(chiec anguyen cong thtl i nao do cua quy trlnh cong ngh~ nhu sau:
(18.13)
trong do: to;- thai gian co ban (thai gian trlfc tiep tac dong den doi tuang sanxuilt lam bien d6i no, vf d\!, thai gian trlfc tiep c:\t vM li~u),tp;- thai gian ph\! (thai gian thuc hi~n cae thao tae phu nhu: di~uchinh may, ga dao, thao dao, ga phoi, thaa chi tiel. ..),tr,;- thai gian phuc V~lco tfnh chat ky thu~t va t6 chucnhu: bao duangmay moc, cho vi~c, slf co ky thu~t, ...,
t",;- thai gian danh cha nhu criu tu nhien cua suc lao d(lng nhu: giailao, v~ sinh ca nhan, ...,
tCK;-thai gian chufrn bi va ket thuc nguyen cong cho ca lo~t doi tUffilgsan xuilt nhu: chuftn bj may, ga va dao tmac khi gia cong mol lo~tchi tiet, thu don tr~m cong ngh~ sau khi gia cong m(ll lo~\1chi tiel,V.V ... ,
nL- soluqng doi tuqng san xuill Ihu(lccling m(lt lo~t (g9i la d(ll6'n lo~I),tfnh thea dan vi chiec/lo~l, lrang san xual dan chiec thi nL = I.
Noi chung, thai gian tung chiec (t,,) duqc xae dinh chu yeu dlfa theo thaigian co ban (10) ung vai tung phuang phap cong ngh~ (phay, ti~n, khoan,mai, chuot, v.v ...) thea cac bi~u Ihuc phli hqp; con cac thanh philn khac (Ir;,tr,;, 1m;, ICK;Ithuang duac lay Ihea ty I~% cua to; tuy thea tdnh do va di~u ki~nsan xUal.
Thai gian can Ihiet d~ Ihuc hi~n cong vi~c (nguyen cong) duqc xac dinh d~tien tai dinh muc, thuang dua Iren co sa cua Ilffig chi tiet ha~ccua nhom chitiet, vai phuang phap thlfCnghi~m haac tfnh taan.
C6NG NG~ CHETAOMAY 730
(18.14)
Ti€n trlnh eua phuong phap thlIe nghi~m nhu sau:I. Chutin bi dieu ki~n thlIe nghi~m (nguyen e6ng, tr~m e6ng nghe, plwang
phap do thai gian, phuang phap XU Iy k€t qua, v.v...).2. ThlIe hi~n phep do thai gian (xae djnh s6 I:in do can thi€t, ti€n himh do
thai gian thlte hi~n e6ng viee ling vai nguyen e6ng t~i tram e6ng ngh~, tinhtoan thai gian thao tae can thi€t ung vai cae dieu ki~n e6ng ngh~ t6i uu, v.v...).
3. Danh gia k€t qua cae phep do thai gian va xae l~pdinh mue thai gian thuehi~n e6ng vi~e (nguyen e6ng) tren ca sa phan tieh gia trj do, ph~m vi philn b6 tincay eua cae gia tri do, tinh gia tri trung blnh eua cae k€t qua do va philn tich.
Phuong phap tinh toan dinh mtte thai gian thlIe hi~n e6ng vi~e (nguyene6ng) e6 ti€n trlnh ap dl)ng nhu sau:
I. Chutin bi dieu ki~n d~ tfnh toan (dl1atren ca sa phan ehia ty mi nguyene6ng thanh cae thanh phan eua n6, li~t ke cae thanh phan eua nguyen eongtrong bang xae dinh thai gian thue hi~n can thi€t).
2. Xae dinh cae dai luqng thai gian thanh phan Ungv6i eong vi~e (nguyeneong) e61uu y cae dieu ki~n thue hi~n eong vi~e (nguyen e6ng) nhu: may, giatrj t6i uu eua eh€ do dt, v.v....
3. Xae I~p djnh mue thai gian thl1e hi~n e6ng vi~e (nguyen eong) b!lngcaeh tinh gia tri tcing hap eua cae dai IUffilgthai gian thanh phan.
Trong truang hqp mot tha phI) traeh van hanh nhieu may, thuang goi laphuong an dUng nhieu may, thai gian gia e6ng timgehi€e (t,e> co th~ duoe xaedjnh theo tae gia Dams nhu sau:
t ( P)( P)t = ~_R~ I+M--"'- 1+_""nR.M 100 100
trong do: tR- nhip san xuiit chung eua nhom may duqe m(lt tho van himh, tinhtheo hai bi~u thtte sau day, xet eho truang hqp a cae may co cimgm(lt nhjp thai gian thue hi~n e6ng vi~e:
(18.15)
Gia tri Ian nhiit eua tl<theo hai bi~u thue tren ehinh la d(l dai eua nhip sanxuiit eho nhom may.
Khi cae may kh6ng co cimg nhip thai gian thue hi~n e6ng vi~e thl kh6 xaedjnh ehinh xae tl<b!lngcaeh tinh toan, rna chi co th~ xae dinh b!lngbi~udo, bai VI:
Hinh 18.4. Dieu ki~nve giai philp dung nhieu may.
tmA- thoi gian thaa tac bang tay trLfdc khi may ch~ytv d(>ng,tmE- thai gian thaa tac bang tay sau khi may ch9y tv d(>ng,tMP th6'i gian may ch~ytll 6(>ng,tm- thai gian thaa tac bang tay truoe va sau khi may chi?Y tl,f 69n9.
nR- s61uqng chi tiet thanh ph1\mduae t~o ra & m<)tmay lrong motnh!p slm xuift,
M- 56may phai duqe m<)ttho v~n hanh,tM- thai gian may eh~y III d<)ng,tm- thai gian thao tae thu eong eua thq van hanh,Pw- ty I~% v6 thai gian baa duong, eha vi~e, ... eua may,p.- ty I~% v6 thai gian danh eho nhu cau tl!'nhien eua thq v~n hanhmay (nghi giai lao, v~ sinh ca nhan, ...).
So d6 & hlnh 18.4 neu r6 nhfrng di6u ki~n vakha nang v6 d(mg nhi6u may,trang m6i quan h~ giua cae thanh phan thai gian thao tae bttng tay (tM eong)truoe va sau khi may eh~y tu d<)ng(tmA>tm.) vai thai gian may eh~y tu dong(tM). Bang 18.2 neu r6 cae kha nang dU'ngnhi6u may tuy thea sUphiln b6 euathai gian thao tae bttng tay (tm)va thai gian may eh1!YWd<)ng(tM).
(18.16)
trnA
Chuang 18:Dinh mue ky thu~t
Thai gianmay ch~y tv r1(;>ng
Cong vj~c thu cong sauthoi gian may ch<;:lYhI 69n9
C6ng vi~c thu cong fntdc thoigian may ch<.J.Ytlf d(mg
Tong thai glan lam thu cong va.may Ch'ilY tv 69n9
740
CONG NGH~ CHI':TAO MAY 741
Bang 18.2. Kha nang dLtng nhieu may tuy Ihea 5\1philn b6 cua thiti gian thaa lac bang lay (1m)va thiti gian may ch~y t\l dgng (1M),
Tot
l~at:tottruoc va sau nhieu tM noi tisp nhau
I~~"-~~--'~~~----. -.-...-.-~-~-_.._-----~~-..--~~~~r--' -~---.~,,~------------..
i~.I??C'9._ i _... , ~hEm be eua_.tm v~ !M__ .. .. .! .....~han~n~ ye dU'ng nhieu may
ii _.. ,It,mlien tl;J_~..t,~?~~_~~~~__:'!,.!.M __... 1.~_~~_~~__t~.,~,,5~ll'n_9nhieu ..r:r'~.Y
:1 2 itm tnfC1cva sau, cOng nhL1giE.ln doan thea chu ky C6 th~ dUde (neu tM diJ Ian han tm)I • ,
il i trang phem vi 1M
11'- 3 . :t~'trl/O~va~~~;Mif:: 411,., •..
742 Chuang 19: Nang sufit va gia thanh san ph.1m
Chlidng 19
.., ""....".... '? /'7NANG SUAT VA GIA THANH SAN PHAM
19.1. NANG SUAT LAO DONGNang suat lao d(mg Q Iii soluqng slm philm (hoac chi tiet) dllqc che tao ra
trang m'?t don vi thai gian. No duqc xae dinh theo c6ng thuc sau day:01 m.K
Q=-K=-------- (19.1)T,. T T T + Te.b•k,
c 0+ p+Tpv+ tnn
iJ day: 01- thai gian d~ tfnh nang suat (1 ca, I gia, 1 phut);K- so may va ngllai c6ng nhiln co th~ dUng duac;T,,- thai gian tung chiec (phut);T,,- thai gian ca ban (pMt);Tp- thai gian phu (phut);T
p, - thai gian phuc v~ (pMt);
T",- thai gian nghi ngai tlI nhien cua c6ng nhan (phllt);T,b.K'- thai gian chuiln bj - ket thuc tfnh theo phllt (thai gian nay baog6m: nghien cuu ban ve chi tiet, nghien Clruguy tflnh c6ng ngh~,chuiln bi ch61am vi~c, dii!u chinh may, thao va tra dung c~, d6 gasau khi ket thuc c6ng vi~c. Thai gian nay kh6ng phu thu6c vao sochi tiet n, nhung neu so chi tiet n cang Jan thl thai gian tung chie'ctrang lo~t giam);
n- so chi tiet trang loat.
CONGNGH~CHETAO MAy 743
D6i vai cac may viln nang thl nang suat clla nguai (Q""",,) billlg nang suatclla may (Q","y)' con d6i vai cac may t~ld(mg cao thl nang suat clla nguai Ianhoo nang suat clla may (bai VIm6t c6ng nhan co th6 dCmgduqc nhieu may).
C6ng thuc (19.1) cho thay: khi chi tieu thai gian gi,illl x% thl chi tieu nangsuat tang y%. Nhu v(\y co cac c6ng thuc sau:
- Khi thai gian gialll x%:mQ=--~x1- --- T100 "
- Khi n{lIlgsuat tang y%:
. 111 ( y)Q=- 1+--Tic 100
Tit hai c6ng thuc (19.2) va (19.3) co th6 viet:
(to; )T =;.h;.,)100 "
( 19.2)
(19.3)
(19.4)
I-Ioac: -----I+~y~1- X 100
100
( 19.5)
C6ng thuc (19.5) co th6 duqc viet duai dilng:100 100+y
100- x 100
100 YI-Ioac: ----I = -100- x 100
C6ng thuc (19.7) lai co th6 duqc viet duai dang:100-100+ x y----=
100- x 100
Til do ta co:
100. xy=--
100-x
(19.6)
(19.7)
( 19.8)
(19.9)
744 Chuang 19:Nang surt va gia thanh san phim
Vi d",: khi thai gian giam 20% (x = 20%) nang suat tang y%:100.20
y = 100 - 20 25%
19.2. cAc PHUONG PHAp TANG NANG SUAT LAO DONG
Tang nang s:~'ltlao dQng la mot trong nhung nhii;m v'" quan trong d6i voinen cong nghii;p. Giai quyet van de nay phai duoc grm lien voi vii;c giam kh6iluang lao dong va ha gia thanh s'ln ph~m. Nhi1ngbii;n phap chinh dt tang nangsuat lao dQng la:
- ,Tang muc do co khi hoa va II!dQng hoa toan bQguy trlnh cong nghi;.
- Thiet ke ket cau cua may hoan thii;n han.- Sir d",ng nhieu may tl! dQng, ban tu dong va cac may dieu khitn theo
chuang trlnh 56 (cac may CNe).- Tang s6 di\ychuyen ttl dQng va nha may tu dQng._Tang che do dt btmg cach cili tien cac ket cau cu va che tao cac ket cau
moi cua dao dt, sir dung dao hqp kim cUng, hqp kim g6m va.dao kim cuong.
- Giam thai gian co ban T".- Giam thai gian phu TI'do viec hoan thi~h d6 ga va cae phuang phap ki~m
tra._Che tao phoi btmg cac phuang phap bien dang deo (ren, d,ip khuon, c:\n),
duc chinh xae va cac phU011gphap tien tien khac.- Khong ngtmg h01mthi~n guy trlnh cong ngh~.Sau day ta nghien cuu cac phuang phap giam thai gian co b'ln T", giam
thai gian ph", TI'va giam thai gian ph",c vu T,,,.
19.2.1. Cae phuong phap giam thOi gian eo ban T"
Thai gian co ban T"hay thai gian may chiem mot ty I~ Ian thai gian dt giacong chi tiet. Ngay trong san xuat hang 10':ltnho, khi gia cong tren m"y phaycongxon, thai gian co ban T" chiem 40% toan bQ thai gian tung chiec (T,).Trong san xuat hang loat Ion va hang kh6i, ty I~ thai gian co ban l':Iitang len.
Co mot so bi~n phap giam thai gian co ban T"sau day:a) Tang tfnh cong ngh~ trong ket cau clla chi tiet gia cong.
CONG NGHE cHI:' TAo MAy 745
Khi thiet ke chi tiet can cM '1 den nhfrng yeu diu sau day:- Hinh dang ben ngoai cua chi tiet phai duqc tao thanh tu nhfmg M mat
dan gian (}TI(itphing, m(it tr~l,m(it can, mat dinh hlnh dan gian, v.v...).- Chi tiet phai co du dq cling vfrng di' tranh bien d~ng.- Cac m(it chuan djnh vi phai co du di~n tfch va do dai va cho phep ga d'lt
nhanh.- Cac be m(it gia cong ph,ii Iii cac mat hO', dil de an dao va thoat dao.- Phai dam bao nguyen tftc tfnh th6ng nhat khi chon e1man.
b) Chqn phuang phap gia cong hqp 1'1Khi chqn phuang pMp gia cong can cM '1:- Tang s6 chi tiet gia cong cung hk.
- Gia cong bang nhieu dao cung 11k.- Giam chieu dai ella hiinh trlnh cat do b6 trf phoi hqp 1'1, giam luqng an
dao va thoat dao.- Chqn phuang an gia cong t6i uu trong dieu ki~n dii cho.
c) SiTdllng may, daD va che dq cat hqp ly.d) Tu dqng hoa nguyen cong bang each ung dung cac co cau cap phoi lU
dong, siTdung cac may t~rdqng va ban tu dong.e) Chon ph6i, luang du t6ng cqng va luang du trung gian hqp ly.
19.2.2. Cae phuong phap gilim thbi gian ph~ Tp
Thai gian phil baDgom: thai gian ga ph6i, Ifiydriu va k\'p chat ph6i, thaDchi tiel (ph6i), kiem tra chi tiet, dua dao tai chi tiet, lui daDra, dieu khien may,v.v ...
Co mqt s6 bi~n phap giam thai gian phu T,. nhu sau:a) Giam thai gian ga dal.Gi:\m thai gian ga d(it bang cacho- Dung eac co cau k\'p nhanh (hO'iep, dau ep, di?n tir, ly tflm, v.v...).
- Ga d~lttu dqng dat kfch thuac.
- Dung do ga v~n nang - dieu chinh.- Dung do ga co ban quay (lam cho thai gian phu trung vai thai gian may).
746 Chuang 19: Nang sua't va gia:thanh san ph.1m
b) Co khi h6a va tl! dong h6a qua trlnh cong nghc.Phuong phap nay duoc thl!c hi~n nha:- Gillm thai gian v~n ehuy~n ehi ticf- Giam thai gian ki~m tra ehi tiet (dung phuong phap ki~m tra tfeh eue).e) Dung dao ehuycn dung.Ml)e dieh eua dfmg dao ehuycn dung la giiim thai gian thay dao, giam thai
gian dieu ehinh dao va e6 kha nang gia cong nhieu be m~t eung lue (nhu khoan- khoet - doa).
d) Til ehue eha lam vi~e hqp ly.
19.2.3. Phuong phap giam thOi gian ph~c v~ TP'
Giam thai gian ph\ICvu T,,,e6 th~ duqc tlure hi~n b~ng cae bi~n ph3p sauday:
- Chudll bi dfiy du dung eu, dfmg db ga dieu ehinh clao nhanh nhu duong,mall, v.v ...
- Chudn bi d\1dilu, mo, gie lau, di sam vai phut d~ nh~n b1mgiao ea, dfmgkhi nen d~ don eha lam vice.
- Dfmg eong nMn dung vice, dung bac thq.
- Til ehue dung nhieu may.
~ , J ,,'
19.3. GIA THANH SAN PHAM
19.3.1. So sanh cae phuong an cong nghe
Cae ehi phi cho mot phuong an e6ng ngh~ d~ ehe t~o 'ra san phdm c6 th~duoe ehia thanh hai nh6m:
a) Chi phi kh6ng ph\1 thu6e van soluqng eua ehi tiet.
Chi phi tl1U<?Cnh6m nay (ky hi~u la,a) bao gbm: tien mua may, db ga vadung e\l, ehi phi eho dieu chinh may (chi phi nay luang doi eo dinh).
b) Chi phi phu thu6e vao soluqng C\1aehi tiet.Chi phi thu6e nh6m nay (duoe ky hi~ula b) bao gbm: tienluong c\la e6ng
nhan, tien ehi eho thq dieu ehlnh, chi phi eho vat li~u, v.v...Nhu v~y, gia thanh C c\Ia N chi tiet theo m6t phuong an e6ng ngh~ n1lOd6
duqe bi~u dibn bang eong there sau:
CONG NGHE CHE TAO MAy
C=a+ b.N
747
(19.10)
Gia su ta eo 3 phuang an I, 2, 3 v6i 3 eong thue tfnh gia tMnh sau day:
C,=a,+b,.N (19.11)
C,=a,+b,.N (19.12)
C,=a,+b,.N (19.13)
Trang cae eong thue tren:C" C" C, - eae gia thanh lrng v6i cae phuong an I, 2, 3;a" a" a, - de ehi phfkhong phu thuQe vao s61uqng eila chi tiet N;b" b" b, - de ehi phf phu thuQc vao s61uffilg ella chi tietN.
Do thj hlnh 19.1 cho thay:Neu N <N, thl citIngphUffilgan 1la thfchhqp nMt VI co gia thanh C, nhc nha!.Neu N, < N < N, thl nen ch\lI1phuong ,in 2 VI eo C, nhc nha!.Con neu N > N, thl phuong an 3 la tot nhat VI co C, nhc nha!.
c
N
Hinh 19.1. £)0 thi quan h~ gifta gia thanh C va so chi tiet gia c6ng N.
19.3.2. Xac dinh gia thitnh san phllmGia thanh san phfim (gia thanh che t;1Omot chi tiet hoan chinh) bao gom:
gi,\ thanh phoi, chi phf ti~n luang, gia thanh dien, chi phf cho clung cu, ehi phi
748 Chuang 19:Nang sua't va gia thanh san phim
khau hao may, chi phi cho sUa chii'a may, chi phi cho su dung do ga va cae chiphi phil khac.
Duoi day la tinh toan ti.rng 10~lichi phi.
I. Gia thanh phoi.
Sau khi quyet dinh ch9n loai ph6i ta phai tinh toan gia thanh cua no va cothi! phai so sanh voi phuong an ch9n phoi ma nh" may dang dung ho~c phai sosanh giii'a hai phuong an ma ta dua ra. Gia thanh I kg phoi duac xac djnh theacong thuc:
C, SS"= (-.Q.K,.K,.K,.K4.K,) - (Q -q)-100 _.. 100 ( 19.14)
iJ day: C,- gia thanh mot tan phoi thanh phiim (dong);
K, .;. K,- eac h~ so ph\1 thuoc vao cap chinh xac, do phuc tap clla phoi,vi!t li~u, trang luong va san luong phoi (K, = I .;. 1,1; K, cua gangb~ng I .;. 1,24; K, el,a thep b~ng I .;. 2, I; K, cua thep hap kimbtmg 2,2; K, Clla nhom v" dong b~ng 5, I; K, cua gang v" thepb~ng 0,7.;. 1,4 tuy do phCrct~p cua phoi; K3 cua gang va dong b~ng0,97.;. 1,25; K, phu thuoc vao trang luqng el,a phoi: K4 = 0,9 khitr9ng luang ella phoi < I kG; K, = 0,6 khi trong luang clla phoib~ng I .;. 2 kG; K4 = 0,5 khi tr9ng luqng phoi b~ng 2.;. 5 kG;
K4 = 0,4 khi trang IUffilg cua phoi bang 5 .;. 10 kG v" K, = 0,38 khitrang Iumlg cua phoi > 10 kG; h~ so K, phu thu<?c vao san hrqngcua phoi: K, = 1,23 khi san luqng cua phoi < 100; K, = I khi sanluong Clla phoi bang 100.;. 500 va K, = 0,83 khi siln luqng cuaphoi > 500;
Q- tr9ng hr911g cua phoi tinh thea kG; q- tr9ng luang cua chi tiet tinhthea kG;
S- gia thanh mot hln phoi phe ph1\m tinh thea dong).
Voi each tinh nhu tren ta co thi! so sanh dc phuong an khac nhau di! chonra phuong an hqp Iy.
2. Chi phi ti6n luang.
Chi phi ti6n hrmlg cho cong nhan SI. (dong/gia) san xual tr\rc tiep iJ motnguyen cong duac tfnh thea cong thuc:
CONG NGHE CHE TAO MAy
S = C. T,cL 60
749
(1915)
(19.17)
&day: C- so tien luang eua ebng nhan trong mqt gia Jam vi~e (dong/gia);T,,- thai gian tCmgehiee eua chi tiet (pMt);
H~ so C khbng co djnh, no co th~ thay d6i theo thai gian va dja di~m lamvi~e, VI yay khi tinh SL phai eh9n C theo tang twang hqp e~1th{ Vi d9, luangtrung blnh eua eong nhiln CCI khi la 800000 d/tMng, ngtrai eong nhan lam vi~e200 gia/thang, nhtr v(iy so tien luang C ella eong nhiln trong mot gia lam vi~e la4000 d.
3. Gia thanh di~n.
Chi phi eho di~n nang S" ph9 thuqe vao eong suat eua may va ehe do cat,no duqe xae dinh theo eong th(re:
Sd= C".Nm.llm.To (19.16)60.11,.11,
&day: Cd- gia thanh 1 kW/gia;Nm- eong swlt dqng ccreua may (kW);11m- h~ so Slrdung may theo ebng suat;To- thaigian gia eong CCI ban (phut);11,-h~ so that thoat di~n nang trong mi:lngdi~n (11,= 0,95);lld- hi~u suat eua dqng CCI (l1d= 0,9 -i- 0,95).
4. Chi phi eho d9ng e9.
Chi phi eho dung e9 S", duqe xae dinh theo eong th(re:
S =( Cd, +t .P )Tode I m m T11m+
&day: Cd,- gia thanh ban dau eua dao (dong);nm - solan mai li:lidao eho den khi bj hong hoan toan;tm- thai gian mai dao (phut);Pm - chi phi eho thcrmai dao trong mqt phut;To-thai gian gia ebng CCI ban (phut);T- tu6i Mn eua dao (phut).
750 Chuong 19:Nang sua't va gia thanh san phSm
(19.19)
cac thong s6 tren day khi tinh toan duqc ch<;>ntheo muc luO'ngcua congnhan trong tUng trtrimg hop cu th~.
5. Chi phi khau hao may.Chi phi khau hao may la s6 ti€n duqc c(mg vao chi phi san xuat d~ sau mot
thai gian thu duO'cMng s6 ti€n mua may su dyng. Trong san xuat 16n, khi t~imi\i may chi thuc hi'in m(\t nguyen cong thl chi phi nay duqc xae dinh nhu sau:
S = Cm.Kkh (19.18)kh N.IOOO
iJ day: Cm- gia thanh cua may (dong);Kkh- pMn tram khau hao (khoang 9 7 12%);N- s6 chi tie't duqc che' tao trang m(\t nam (chie'c).
6. Chi phi cho sua chua may.Day la chi phi thllimg xuyen d~ sua chua may, no bao gom ti€n cong va vat
tu can thie't cho sua chua may.Chi phi cho sua chua may Soc duO'ctinh theo cong th(IC:
- D6i v6i may van nang:
S = R. To" 18
a day: R- d(\ phuc t~p sua chua clLamay (ch<;>ntheo thuye't minh cua may), vidy, may ti'in IK62 co R = 19; To-thai gian gia cong cO'ban (philt).
- D6i v6i may chuyen dung:14.170.R'
S" = N (19.20)
a day: N- san luqng chi tie't trang mot nam (chie'c).
7. Chi phi cho su dung do gaoChi phi cho su dyng do ga cho mot chi tie't gia cong SOC"~"~dllqc xac dinh
theo c6ng thuc sau:Cd,(A + B)
S,dd, = N (19.21)
a day: Cd,- gia thanh clLado ga (dong). Trang thuc te', gia thanh el,a do ga co th~
CONG NGI-!E CHE TAO MAy 751
duqc tinh theo trang hrqng va them h~ s6 tinh d"n do phuc t~p cllado ga;
A- he s6 khilu hao do ga (khilu hao hai nam: A = 0,5, khilu hao 3nam: A = 0,33);
B- h~ s6 tinh Mn vi~c sua chua va bao quan do ga (B = 0,1 70,2);N- san luqng hang nam cila chi ti"t (chie'c).
8. Gia th3nh chi ti"t am(lt nguyen congoGia th3nh cila mot chi tiet S",,, a m(lt nguyen cong nao do duqc xac dinh
theo cong thuc:(19.22)
a day: S,,- gia thanh phoi (dong);SL- chi phi ti~n luang cho cong nhan (dong);S,,- chi phi di~n nang (d6ng);Sd,- chi phi cho d)Jng cu (d6ng);Skh- chi phi khilu hao may (d6ng);S,,- chi phi cho sira chua may (d6ng);S,,,,- chi phi sir d)Jng d6 ga t~i nguyen cong tinh gia thanh (d6ng).
9. Cac chi phi ph)J'Cac chi phi nay bao gom: chi phi cho thiet ke quy trlnh cong ngh~, chi phi
cho khilu hao nha xuang, chi phi cho quan ly, chi phi dung nuac va chi phi dungkhi nen (neu co), V.V .•. T6ng cae chi phi phu nay S,p co th~ lily biing 10% cua
. .gia th3nh chi tiet a tat cii cac nguyen cong (S, = 10%L S., )..•.p i=l l lie
10. Gia thanh cila chi tiet a quy trlnh cong ngh~.Gia th3nh cila toan bo quy trlnh cong ngh~ che t~o chi tiet duac xac dinh
thea cong thuc:•
SClqtcn = Sp+ SeIne I + Sctnc2 + ... + Sctncll + IO%i~ Selile (19.23)
a day: S"q,,,,- gia th3nh cila toan b(l guy trlnh cong ngh~ che t~o chi tiet(d6ng);
Sp- gia thanh phoi (d6ng);S".", S"",,, ...- gia thanh cila chi ti"t a cae nguyen cong 1,2, ...
752 Chuang 20: Cong ngh~ Hip rap
Chlidng 20
CONG NGHE LAP RAp
20.1. KHAI NltM VB C6NG NGHt LAP RApQua trlnh s<inxufit gam nhi~u qua trlnh hqp thanh, Hipnip la mi?t qua trlnh
cuoi cung thong qua suoket noi mi?tcach logic cae chi tiet va cae bi?phan de taora s<inphllm. Theo VOl 2860 nguai ta dinh nghia qua trlnh lap rap nhu sau:"Lap rap la su tbng hqp cita tat c<icae qua trlnh trong s<inxuat de t'!o nen nhiingv~t the xac dinh".
Ngay nay do yeu du cua slfphat trien s<inxuat mot so khai ni~m trong laprap duqc mo-rong, ch~ng han nhu cae qua (rlnb: .
Lap rap - thao do va tai sinh
HayLap rap - thao do va ky thu~t di~u khien.
Ta co the hlnh dung su chuyen dbi cua mot so s<inphllm theo tdnh tlJ'sau:
S<inphllm - s<inxuat - sir dung - slf ra dai s<inphllm mai di\ duoc di tien.Mi?t qua trlnh lap rap phai the hi~n duoc cae yeu to sau:- D~c diem cua lap rap, thao do, CO sO-san xuat de thlfc hi~n.
- cae phuong ti~n can thiet.- Cac dlf dinh v~ yeu diu ky thu~t, slfhqp Iy cua phuong phap lap rap (bang
tay, tlf dong hay phoi hqp).- each danh gia san phllm: danh gia theo phuong phap iinh hay phuong
phapdi?ng. Van M111can duqc bao dam yeucau chung cua moi quan h~ sau:
CONG NGI-it CHI T~oMAy 753
San pha:m < Qua trtnh <H~thong < Moi truangCO' th~ nhan hiet cac yeu to lien quan den qua trtnh Hlp rap va thao do a
htnh 20.1.
Con ngucH. T6 chuc ~_Ky thu~t- M6i tntdng
Chat luqng
Tinh h<;Jp Iytv dQng h6a Olf doan, tinh l6gic
Dieu ki~ngiam sat
Kinh te
Cae yeuc~ukhigia cong
Hinh 20.1. Cae yeu to lien qua" den qua trinh I~prap/thao dd.
Chat ltrqng Clla [flP rap phu thu,?c vao nhieu yeu to', ch~ng han phu thuocchat ltrcmg cLIa qua trtnh gia cong COd6i vai cae chi tiet hay ho phan I~p rap.Viec l~p rap chfnh la tao nen su ghep noi giua cac be mat ella chi tiet bangnhieu htnh thuc khac nhau. Viec ghep n6i con duqc thuc hi~n bang nguyencong b6 sung can thiet nhu: dieu chinh, hi~u chinh, ki~m tra ... D6 la I~p nip hiSsung ben canh dc I~p rap co ban. Thuimg thili gian lap rap b6 sung nh6 honthili gian lap fap chung, nhtrng cling c6 tnrilng hqp thili gian nay chiem 2/3 thili
gian lap rap chung.
6 htnh 20.2 trtnh bay dch S[lp xep va noidung ella qua trtnh lap nip.
-Qua trtnh lap nip CO'nhung d~c trung sau day:
I. Thili gian lap nip chiem m'?t phan thili gian che tao, chAng han trang
nganh che tao may va che tao 6 to nO'chiem fir 25.;- 50%, trang 1'lgilllh dien tir,
co khf chfnh xac chiern tir 40.;- 70%.
4X - CNCT
754 Chlidng 20:Cong ngh~ l.ip rap
Qua trinh san xuat
Ph6i Qua trinh ch€ t,;10
Gia cong XLr Iychi tie! chi tiet
Bao g6i
Ghep noi L3'lg f)iI~uchinh Hj~u chlnhdinh hinh (dap) I
Chat len van ac Ghep noi bangCan chinh Vi chlnh
£)~tvan K~pt~o hlnh (d(IC)
Xep Sau gia congXep - Ma k~p Phan chi3Dan trv~t Tan rive Khe hdTreo - Chern Ghep noi Cae chere nan,;)
Bien d<i!ng Cang b~lng bang han d~cbi$t
neo Kiem tra
EpGhep noi b~mg Lam 59chn6ng chay Do Nung nang
Bern Lam l'ilnhThlr nghj~m Bao qUEm
Ghep noibang dan
Ghep noibang dan
Hinh 20.2. 51! sap xcp va "Qi dung lap nip.
CONG NGHE CHEfTAO MAy 755
2. Tu cac chi tiet, bi? ph(in roi rac duqc ghep noi, dieu chinh, kiem tra det~o ra nhfrng sanphfrm vai nhfrng ehuc nang sil dung nhat d!nh.
3. Muon lap nip co hi~u qua can th\IChi~n nhfrng nguyen de cO'tinh logiccaD,SI!chufrn bi san simg ve mat t6 chuc a tat ca cae Jlnh vUc (slk lao dong, doilllqng lao di?ng, phuang ti~n lao di?ng, thong tin lao di?ng...). Neu su chufrn bikhong tot se gay den nhfrng t6n that etla qua trlnh lap nip.
4. Qua trlnh I&prap Iii khau cuoi cLIngtao ra san phfrm de cO'the cung dipsan phfrm nhanh cho lhi tlUong. Dieu do co mi?1 Y nghla to Ian ve mat kinh te -ky thu(it doi vai mot co sa san xuat, mi?t xi nghi~p. Uy tin chat luang vii giathilnh hqp Iy se dam baD loi nhuan caD vii lau dili cho mot xi nghiep.
Qua lrlnh lap rap cO'the duqc thl!c hi~n bimg tay hay bang may hoac Iiiphoi hqp.
20.2. KY THUAT L:\P RAp
20.2.1. Cae phuong phap ghep noi
Hinh 20.3. H~ Ih6ng l~p rap ph6i hQpva II! d9n9 (Hang Bosch).
756 ""Chuang20:Cong ngh~ liip rap
Bang 20.1 trlnh bay cae phuang phap ghep n6i trong lap r'Jp.
Bang 20.1. M(>tso phLlClngphap ghep nol trcng lap rap.IF~' ,,~. -- ._~-~----"" Phuong phap ghep
n6i
Sa d6 nguyen tac f)~cdiem
ra dL19c. su
M6i ghep kh6ng thaa dL1CJc,ling dl;mg:
rat dad~ng.
M6i ghep co the thilOdl:Jng nhieu.
~p
Uon
V6ng ham
Lap then, chot
B~ngac
Han
;'-,--
,
IiEp d9c hay ep ngang (dung nhi$t):ddn gian, chi phi hCJp Iy, baD dam lien
i ket tot.I
ISao dam CaG moi ghep can truyen
IlliC, can chu y hudng chuyen dQng.II,
! M6i ghep kh6ng thEI.OdUde, tan dau II t!inh n€m it sinh nhi$t nhu him, ,
I
+. 0{\ BaD dam an toan, yang ham treo,II--'-.-uv- yang ham b~C, ~6 the thaD nhanh va ;
Sltdl,mg nhieuIan. I
~
'Cae tam mong, dung bien dang cuei, i be?vdj CaG tam co d9 cUng caD.
i
, '''"''~ ",'" 1 _ I'""' '~"Om","~
!: I ~I!,----- --+----'I xoan day I ~ t ,Quay xcan cae sOIlal
,'----._____l~ .__~ __
CONG NGHE CHE TAO MAY 757
Thuang ty l~ v{,kh6i luqng eong vii)e gii1acae phuong phap nhu sau:Bang 6e khoimg 6R% Yang ham khoang 1%
K"p khoang 1% Ep khoang 10%
Ch6t khO<lng2% Tan rive 16%
Cae phuong phap dae bii)t 2%Nguqe I~i vai qua tdnh gia eong CO',trang Iftp rap do tfnh da dang va tfnh
tcinghqp co nhi{,u tnrang hqp eong vii)e Iftprapphai thue hii)n bang tay. Khi Iftprap bang tay nguai ta phai t~o ra ehb lam vii)e phil hqp vai di{,ukii)n lao d(mg.Chang h~n hlnh 20.3 la mot h~ th6ng Iftp rap ph6i hqp va lU d<Jngeua hangBosch - C<Jnghaa lien bang Due (BRD)
20.2.2. Cae phuong phap Hlp rap (bang 20.2)
Bimg 20.2. Cae phlldng phap lap rap.r ----.---.-- -~~~ -_ .. ----
Phuongphilp
D~ctntngva each tinh
Uu va nhl.ll;tc di~m (fng dl:lng Chli Ii
Phuong phap :6 rnoi mc?t m6i lap rap: Uu diem: I. San xuat hang i Chu y thoa man yeu ''clfc d~i, :co the lap Ian hOEmtoan: _ Lap rap nhanh; kh6i vaj ehuoi i t6 kinh t8 (chi phiCl/C tieu CaG chi tiet. m :. Chuan bi cong ngh~ kic~ . thtloc [t: phu hqp)
T :::T = LT Idon gi~ln' khau,5 0 ,~1 I ' , , • , :.Sanxuathan I
.To: dung sai khau khep, - Bao dL{Clngban thanh, .'. ,. 9 I
' . . :pham de. :kh?1 V~I du~gii kin, : sal khau khepiTI: dung sai khau thanh i Nhvqc diem: kin lcm (dolI h" I •IP an; , - Dung sai khau thanh'chinh xac thap)1m: 56 khilu thanh phan I phan nho kho che tao! trorg chuai kich thLfOC; ! .
.. [Ts:c!uflgsaitong ~----- '1
PhLfong phap ! Dung ly thuyet xac suat IVu diem: !Cho chuai kich Phai biet dLfang:xae suat ima r(mg dung sai ella! _De gia cong do ma rang thLfae co nhieu cong phan b6 clla,
cac khau thanh phan va ." . .: thanh phan va; kich thLfoc th~t clla'chap nh~n mc;>tty It%phs dung ~al, "nang cao kha I dung sai khau I cac khau thanhph am ,nang lap Ian. I khep kin nho: phan.
i I _ _ m 2 NhLf~c diem: ! san xuat la~t. _ Phai cM y kha:I T 6 - To- t I~Cr.~) _Pha!,Ch~p nh~n mc;>tty! Ion.,. va hang; nang lap Ian ehi co ':
! T's: dung sai tong thea I~ phe pham. IkhOl (Ia~t > 50). igib; h9n:ixac suat: '- t phI,! thuc;>cvaa chi.
't:~~~iro; :ph~C: he 56 phan b6 - C pht,J thuc;>cvaa'
ii i' vi~c philn b6 kichIL ,thLfac th~t.
758
Tiep bang 20.2
Chuang 20:Cong ngh~ l~p ra.p
PhLtC1ng phap E>~ctn.tng va each tinh l1u va nhu<;Jc di~m (fng dl;Jng Chu YPhuong phap
lap chQnMa r(mg dung sal Gua cee LJudiem: - Cho day - H~ so rna f9n9
khau thanh phan de de che _De gia cong vi dung chuyen hang dung sal phai
t~o. sau d6 chQn lap thea sal rna r~lng; kh6i vo-i It khau bang nhau;
n~6m ~e. baD dam baD yell _ Chi phf cho do va thanh phan va - Mei lap on d[nhcaumollap. h' h' I' dungsal nhe. chat ILfC1ng bepannomtln; .T1=T2=Ti=T=nTt. V.. b' , b' -Chosanxuatm~tvasais6vitrf- lee 8C'quan an '.n: h$ so rna r(mg dung sal; than'h pham kh6 himg lo~t va tuong quan phai
T1: dung sal khau thanh phan kh~n hang kh6i nho;
khich~mo~ng Phanb6k~thL!O'c th~t bang
nhau
Phai xac dinh khau dieu chinh(kha.u boi thL1c1ng) T K'
H$ so dieu chlnh:
Phuong phap Thay doi kieh thLfC1ebang e90
lap sLta sLta.
Phuong phap Tat eft cae khau thanh pMin Vu diem: Cho day - Khau boi
lap dieu ehrnh dU(,1enh~m dung sai phu h(,1p_Gia eong de; ehuyen san thuang khong
(kinh te, ky thuat) do yay D" I' . d'" xuat hang kh6i duoe anh huang.. weapvaleu .trudng dung sai tang len, phan h' h Nh d.""' voi nhieu khau den cac chuaic In. Ltdc lem:tang lim d6 dUde khac phuc , thanh phan; kich thuac khac;" ~ ..,.. . Them cac chi tiet
bang khau dleu chlnh. .~.. - Cho tat ca cac. Khau boidleu chlnh
I09t san pham thLlClng kh6ng
thay 66i, la
thanh phfin cuoi
cung cua chuoi
kich thuDc
LJudiem: Cho day Khau boi thudng
_Che t90 chi tiet de. chuyen hang khong dLf(,1Canh
T s =;% T,> To' NhuQCdiem: khoi vai chuai huang den chuaikieh thLfoe kich thLfoC khac.
Khau boi thuong chinh 18.- Chi phf do do luangnhieu khau Khau boi thvang
lLt<?ng kich thLfO'C thay dOl va cao slta &..1 thanh phan va phai la khau cuoi
thong qua c~o sLta 1\ 99i a Gla cong cao sLta- . dung sai khau cung, khep kin
ILf(,1ngdieu chT~hthich hr;1p. m(lt phan hay toan kMp kin nho. chuai kicl-. thuoc.
Ok = LT, -To be? Cho san xuat Be m~t c.:b gia
1=1 _ Thim dB nhieu Ian. don chiec va cong C:l'J khau
- Thai gia:l kh6 xac 10<;lotnho boi thvong nen
d!nh khi thlfc hi~n lap nho.
:heo day chuyen.
C6NG NGHE CHE TAO MAy 759
20.2.3. Ket cilU cua san pham, bi? ph~n va chi tiet trong hip nip
Qua phan tich ngllai ta thay r~ng ket cau cua san pham hay chi tiet anhhuang den 75% chi phi lap nip. Dieu d6 cho thay y nghia quan tn,lOgeua ketcau san pham dong thai vai vi(;c xae dinh m'?t hlnh thuc lap nip thfch hqp.Trong mai quan h(; nay can chu y ding hlnh thCrclap nip chi Ia m'?t trong ratnhieu qua trlnh tao nen SilOpham. Xuat ph;\( tu nhung nhi(;m VlltOng the de c6th~ Ilra ch<;>nm'?t hlnh thuc lap rap hi(;u qua. Tinh hi(;u qua dlrac danh gia bangnhfrng phuang pMp rieng.
Ml,lc tieu cua hlnh thCrclap rap duac th~ hi(;n 0 hlnh 20.4.
Ml}C tieu cua hinh thU'c Iflp rap dung
Uu lienkhach hang
Lam t6t hdn chatIiJ!;1ng san pham.
Giam chi phi sanxual
Rut ngan thai gianlap rap va cung cap
Vu tiEm theac(>ng lac vien
Nang cao chat Ilf~ng c6ngviec.
Bao dam cae yeu cauEcgonomie voi ngLtdi lao
d(mg
Rut ngan thoi gian xli 19
Uu lien theequa trinh
Ket cau ht;!p 19cho quatrlnh lap rap.
lien hanh qua lrlnh laprap co hieu qua
Tljd9n9 hoaqua trlnh lap rap
Hinh20.4. Myc tieu ella hinh th((c lap nip dung.
Theo Hesse d~ c6 th~ tranh duac nhfrng sai s6t CO" b:ln khi th\!c hi~n cachlnh thuc Hiprap can dua theo 10 nguyen tile duai day:
I. Saluqng chi tiet lap rap la tai thi~u, it chung IOili,kich thuac cua motdan vi lap it chenh I(;ch nhieu.
2. De dang tim duqc vj tli lap, chang hiln, m~t dfrntmot nghieng, chat dinhvj, mat dfrn huang, mat con djnh tam ...
760 Chliong 20:C6ng ngh~ liip rap
3. Co g:ing thiet ke ket eau, cae ehuy<\ndi)ng di)ng hoe dan giim.4. Co g:ing t\\Oeae moi l:ip eo th<\tien h,mh l:ip tl! di)ng duoe.5. Tntnh eho dung sai diin truot nh6, eae ehu6i kfeh thucrequa diti, eo g:ing
dung phuong phap l:ip liin.6. Oin xae din!) dung ehi tiet CO sa (thuimg lit than may).7. Co g:ing thiet ke san phiim nh6, gqn, kh6ng chiem nhi~u kh6ng gian
nM xuang, nhe d<\d~ v~n chuy<\n.8. C6 gang tao cae nh6m hay hi) ph~n it lien 4uan v6'i nhau, de si'raehua vit
ki<\mIra.
(Mol24.25 + 0.2
(M,l86,75 + 0,1
(Mol82 + 0,1
---------
(Mol32 + 0,1
(Mol0.025 + 0.025
Chu6i kich thltac Mo + M, + MZK + M3 - M4• Ms = 0
Hinh 20.5. Djeu chlnh lap nip banh rang con b~ngkhau boi thuong MZK'
CONG NGHlO Cl-IE TAO MAy 761
9. Di<!u chlnh dan gi'ln, Jam sao thuc hien duqc khiiu boi thl!C1I1g.
10. Cac chi tiet co thi! tien hanh liip tu dong. Cac vj tri chuyi!n dong haydil11g lai dll cling vung, tranh dill1g cac ehi tiet kem eling vCTng,de hien dang.
Hinh 20.51a mc)t vi du di!lf,p rap hai b3nh rang con vm khiiu b6i t1ll10ngIaM,K'
Bang 20.3 la mot vai vi du cho cae nguyen de khi thue hi~n hlnh thele lapnip.
Bang 20.3. VIdy va nguyen l~e khl lh\ft hl~n hinh lhlie lilp nip.
b, Thui;1r. ti$n
762
Tiep bang 20.3
ChuO'ng 20: Cong ngh~ l.ip nip
Cae nguyen t~c a, Khqng thu~n tiE;!n b, Thu~n ti$nI
I C6 th~ dong thai ghep noi .!. .!. .!.
~ ~' : I
I
L~p Ian luqt Lflp dong thai --
8e trong tam can de dh~u
~
khien hon
~
..."-, I. ,
Jc
~
203. LAp KE HOACH CHO QuA TRINH LAP RAp
20.3.1. NhiIng nguyen tae CO' ban khi hip k€ ho~eh eho qua trinh lap rap
Lap ke hoaeh lAp nip la mot phein cua vi?c chuan bi sill1 xutit va Ia meltthanh phfin noi ket mang tlnh quyet dinh gifta thiet ke va It,p nip. Dft lieu Clla kehoach duqc hlnh thanh xuiit ph at til nhfrng dl! djnh cua Xl nghi?p cling nhll yeue<lUda duO'c giao. Ngoai ra con phai xac djnh san pham mai, san pham rna rangV" [hay c16ichlll1g loai, lien quan den sl! hqp Iy bOa trang ke hoach.
Ke hoaeh 15p nip baa gam cae hlnh thue rtit khac nhau, nhlll5p nip bangtay, IIIdong h6a hay phoi hqp tuy thuoc vao dang san xuti! dan chiec, hang loathay hang khoi.
Duai d,iy la nhfrng nguyen tAc CO'ban khi lap ke hoach Hlp rap:
1. Muc tieu cong vi?c:
Thai gian thuc hien va chi phI.
Day la yeu to quyet dinh cho cac hlnh th(rc khac nhau cua:
+ Sir phfll1 chia lao dong va hqp l,ic lao dong.
+ Str linh hoat va Sl! 6n dinh.
+ Chat luqng va do tin cay.Ti! moi quan h? nay c6 th~ dfin dCn mue tieu rieng hay mue tieu chung
dLlai SLlquan sat ella nhfrng nhiem vu duO'e thue hi?n.
CONG NGHE CHE TAO MAy 763
2. Tfnh hnh ho~t va sl! 6n djnh ella hi; thongTfnh linh ho~t co lien quan chat chi';tal su 6n dinh ella mot hi; thong cGng
nhu nang suat ella hi; thong. Theo /PLESK88/ tinh hnh ho~t ella mot he thongla co th~ thay d6i ciic dai luang dau vao va d~i luqng dau ra ella hi; thong nhungkhong gay ra t6n that v6 SI!6n djnh va nang suat. Tinh linh hoat duac th~ hii;nthong qua nhG'ngbi?n phap v6mat t6 chuc, ky thu~t va Sl!bo trf nguon nhrm lucxa h(li.3. Ty Ii; kh6i luqng lao d(lng
Ty Ii;giUa kh6i luang lao d(lng (s6luqng chi tiet, tr<,Jngluang ...) va chi phislm xuat (gia lao dong, khau hao may, v~t lieu) chfnh la nang suat lao d(lng vaduac tinh nhu sau:
_ ." d' Kh6i luqng lao d(lngNang suat lao ong - ,. Chi phf san xuat
D~ hoan thanh nhiing nhi?m vu lap rap khac nhau can phai co nhG'ngthong tin, tai li?u sau:
- Ban ve ket cau, sa do cae chi tiet trang cau true san ph~m (hinh 20.6),Mng th6ng ke chi tiet (hinh 20.7), ke ho~ch san xuat!ke hoach thai h~n so b(l,thai gian cung cap va nguy?n v<,Jngcua khach hang, cae trang bj lap rap vaki~m tra sau khi lap ...
- Cu th~ hoa thai h~n lap rap cho timg buac, b6 trf cong vi?c C~I th~ v6m~tky thu~t, t6 chtrc, cae yeu t6 nhit\u co th~ xay ra.
ThCrhI sanph~m
SilOph~m
86 ph"nchi tiet
Chi tiet
L~p rap san ph~m
Hinh 20.6. Cau true san ph~rn.
E- san ph~m;BGM be?ph~n;T- chi tiet.
Mal bangI~pghep
764
Chi fiat dtia vaop San pham
~
hom.FI
I 2 3 4
Chi tie't
Chuang 20:Cong ngh~ liip rap
THONG KE Cl) THE cAe CHI TIET
Nh6m Cae thanh phan
Hinh 20.7. Thong ke c~ Ihll cae chi lietF- b9 ph?n chuc n~ng: s- b9 ph?n.
20.3.2. Nguyen tac ttl chuc khi lap nip
Up nip duac thl!e hien theo m6t trlnh ttr nhat dinh, n6 doi hoi vi~e t6 ehuethl!e hi~n den tU'nge6ng vi~e, tU'ngqua trlnh.
Cae d~ng pMn ehia:
- H~ thong: pMn ehia h~ thong chung thanh nhieu h~ thong nho.
- Chue nang: Iftpbftng tay hay II!d(mg.- Nang II!C:pMn ehia nang ll!e ky thu~t tU'ngphiln.- C6ng vi~e: pMn ehia nhi~m vu den tU'ngnguoi.Hinh thue t6 ehue Iftpnip dU'aequyet djnh boi quan h~ ttrang doi gilra doi
tU'qngIftp rap va vj trf ehb Iftp rap, nghia la:
CONG NGHE CHi': TAO MAY 765
D6i tUO'nge6 dinh / eh6 lam vi('e e6 djnh.D6i tuqng e6 dinh / eh6 lam vi('e di dqng.D6i ttrqng di dong / eh6 lam viee e6 dinh.D6i tUO'ngdi dqng / eh6 lam vi('e di dong.D6i tUO'nga day la cae chi tiet hay bq ph(ln duqe lap rap, no lien quan den
eh6 lam vi('e e6 dinh hay di dongHlnh thue t6 ehue ItlP rap th~ hi('n Sll th6ng nhat gifra cae yeu t6 kh6ng
gian va thai gian (phuang tien, sue lao dqng, thai gian). Ke hoaeh Hlprap duaedanh gia thea nhGng yeu t6 sau:
_ Sir dJ,mgky thu(lt: plmO'ngti('n lam vi('e, nhu cau m(it bang, cae yeu t6nhifu.
o
~+-( ei19+1 \
FP 26cfT) + (JTl IT~J-- Tell +8
1/-- .....I
~4J,~iltJ
Hinh 20.8. M9t vi tri Hip rap rieng h~.
Duai day la mot s6hlnh thtle t6 ehue Ii\.prap:
a) Up rap thea tUngvi tri rieng Ie (hlnh 20.9).
each Ii\.p nay duaesir dung nhi~u eho nhfrngsan ph11mIm)inho va vua.Lap rap duae time hient~i mqt eh6 e6 djnh, dechi tiet lap rap duqe dat
- Sir dung thai gian: thai gian ehet, thai gian thue hi('n- S61uqng va tinh chat slm pllilm:
Anh huang ella s6 luqng chi tiet va qua trinh Hlprap, kha nang HipIan vakha nang dap ling kjp thai cae nhi('m vI! d(ie bi('t, dq tin e~IYv~ thai han, tinhlogic, kh6i IU911glao dong, cae yeu diu nangeao v~ ehuyen mon, kh6i luangXlrIy, van d~ dau tll va chi phi chung eho ke hoaeh.
Slf lua eh9n hlnh thtle t6 ehue Hlprap dua vao cae d,.liIUO'ngva tfnh t6ngth~ eua san philm, mue dqphue tap eua Ii\.p rap, SJ,1lien quan giua yeu t6 thaigian va kh6i luqng sanxmlL
766 Chuang 20: Cong ngh~ Hip rap
xung quanh chil lam viec. each Hip nay phu thu9C rilt nhil'iu vao cac dongnghi~p xung quanh. Nguai ta cling dung cach I~p rap nay doi vai san phAmlan,nhung cac chi tiet l~p rap nha.
Uildi~m ella hlnh thuc I~p rap nay Ia tfnh Iinh l1Oat,cac nhi1\u ft anh huangden hi~u qua cong vi~c. Phuang phap nay va giai han cua no co th~ d~t duqctlnh tcing th~ va khoi hrang l~p rap tren m9t dan vj thiJi gian khi chi phf lan vacan slI trq giup vl'iky thuilt.
b) L~p rap thea day chuyl'in:
6 day co nhil'iu vi trf l~p rap, yeu cau ky thuat va t6 chuc a mili vi trf naykhac nhau, thai gian I~p rap cling khac nhau. Trang hlnh thuc I~p rap the'o daychuy6n cac chuy~n d9ng ella phuang ti~n lam viec va cua nguai dong bo vaidoi tU,?TIgItlp (nhu I~p rap cac dl,mgcu dung trang gia dlnh hay I~p rap 0 to).
Trang I~p rap day chuyl'in gia,ndoan, doi tuang I~p duqc dung l~i amili vitri I~p vai mot khoang thai gian nhilt dinh.
Uil di~m cua hlnh thuc I~p rap thea day chuy6n Ia thai gian di chuy~n cuadoi tuqng I~p rap ng~n, tfnh logic cao, tay ngh6 cua thq khong cao (VI tfnhchuyen mon hoa cao nen dao tao tay ngh6 nhanh).
Nhuqc di'~mla cl\ng viec trong qua tduh vim hanh cua d"y chuy6n V'I Y"IIto Ihai gian phai phu h,!p cho Iling vi Irf 1u[,.
c) LAp rap tai chil va li'rprap thea thu tII duac dlll1g khi lup nip cac maymoc, thiet hi. Doi lUang lup co dinh, do m9t hay m9t nhom thq cung lam vi~c,cach lup nay co tfnh linh hoat cao.
Gin lUlly rf1l1gvi~c di chuy~n doi lU,?11g]up rap hay cong nhi\n trang daychuy6n Hip rap phil thu9C vao cac yeu to nhu san luqng, IO':lihlnh san phAm,muc do phuc tap cua san phAm va cach phan chia cong vi~c.
20.3.3. Danh gili ke ho~ch hlp nip va thiet ke he thong hip rap
D~ danh gia m9t h~ thong li'rprap co th~ tien hanh thea 2 cach:
- Danh gia tlnh
- Danh gi<\d9nga. Danh gia t1nh_So 8anh cac pIlllang an cong ngh~, dlIa vilOchi phi co djnh va chi phi bien
d6i.
CONGNGHECHETAOMAy 7(,7
- Phan tich qua tr1nh I~p nip chinh (PMV) va qua tr1nh I~p nip phu(SMV).
- So sanh chi phi.
Tfnh toan chi phi cho m(>tch61am vi~c dl!a tren ca S0gia may sir dung valuang cong nhan.
Danh gia tinh doi vai cac h~ thong lao d(>ngdoi hoi lam ro su tuang quanv~ miil\soluqng (& day co th~ str dung cac can so thong ke, cac bi~u do minhho~). !
b. Danh gia dongDanh gia d(lIlg duqc thuc hi~n b~ng phuang phap mo phong qua trinh,
ching han nhu ke ho~ch san ph~m - phat tri~n san ph~m, bo tri cac thiet bi vamuc do Stldung thiet bj, h~ thong v~n chuy~n, cong suat giai han ...
20.4. TV DQNG HOA QuA TRiNH LAp RAp
20.4.1. Dieu kien de thuc hi~n tI! d(mg h6a qua trinh Jap rap
Luang cho I~p rap chiem m(>tty I~dang k~ trang san xuat chung. VI vily,khuynh huang tud(>ng hoa trang IflPrap la m(>tyeu to tat yeu, ching h~n, trangnganh di~n ttr va CCI khi chinh xac nha viec t\1dong hoa trang qua trlnh lap rapda chi phi v~ ti~n luang giam til 25% -i- 70%.
50 di muc d(>tl! dong hoa trang lap rap can h~n che so vo'i qua trinh giacong ca la do nhiing nguyen nhan sau:
- Nhi~m V\' lap nip mang tinh tcing hqp.
- Ca khi hoa va 1\1dong hoa qua trlnh I~p rap mang tinh da dang v~ tTangthiet bj, khong gian, thai gian.
- Lap rap la giai doan cuoi d~ hoan thanh san ph~m, cho nen tat ca cac saisot cua cac qua trlnh tnlac do se duac bi~lI 1(>0 khau nay, no se ilnh lur0ng denchat luqng san ph~m va tien do I~p rap.
- 51!chenh I~ch va so luang cac chung 10ai rat khac nhau, chllllg han soluqng cac bo ph~n tlmang it han 10 liin so vai so luang chi tiet rieng reo
- Trang l~p rap, Mn thanh phiim luon thay c1ciiv~ hlnh dang hlnh h<.Jc,kfchthuac, trang luqng (chfrng h'.lIltir chi tiet thanh nhom, b(>philn rai den thanhphiim).
76X Chuang 20: C6ng ngh~ Hip nip
Tu d(>nghoa qua trlnh Hlprap kh6ng chi la van M ky rhui.ttrna con phaiehii y den quan h~ gifra ky thuM, t6 chile, nhan l~reva moi truang, do ehfnh lamot each nhln t6ng the dn thie't.
20.4.2. Cae hlnh Ihue II! di)ng hoa qua Irlnh hlp rap
Thea mile dQeua tll dong hoa nguai ta ehia ra t~ldQng hoa tung ph an haytlI dQng hoa hoan toano llmang tu dQng hoa hoan toan duae th6 hi~n la h~thong I~p nip phoi hap va hay gi.tptrang Hiprap hang loat. Ch~ng han nhul~prap a to hay san ph~m eua nganh tIme ph~m, hang tieu dung.
Thong thllang nguai ta tie'nhanh til dong hoa tung buae, d6 co th6 phan bovon dau tll thea tlOlggiai dO'.lnva tranh su rui ra de'nmile thap nhat. Ben eanhdo dn ehii y den cae di6u ki~n kinh te' - ky thui.ttduai day: .
I. Tu dong hoa viee van ehuy6n cae dan vi I~p rap.2. TIIdong hoa cap phoi, xae dinh vi tri, phan ehia cae phan til trang khong
gian lam vi~e khi l~p nip (vi du: vi.tnoe, han, tan rive).
3. Tu c1Qnghoa qua trlnh ghep noi.4. Tu c10nghoa qua trlnh ki6m tra.5. Tu dong hoa qua trlnh baa quan.
20.4.3. Ni)i dung eua tI! di)ng hoa Irung Hip rapQua trlnh I~p rap khong chi dUng iJ vi?e ghep noi cae chi tie't rna con bao
g6m nhi?m V~I rang h011,chAng han nhu cae eong vi~e hi~u ehinh, ki6m tra vathue hi~n cae chue nang phlJ tra (hlnh 20.9).
Qua trlnh di6u khien eong vi~e (theo DVI 2860) duqe c1inhnghia nhusau: "Di6u khi6n eong viee la t\lOnen su thay dbi nhat dinh hay Ira giiip tamthai d6 sap xep khong gian eha mot vi.ttth6 nhat c1inhtrang mot h~ thong to,1d'"o .
Su philn ehia cae ehue nang tUngphan eua qua trlnh di6u khien eong vi~eduqe rna til a hlnh 20.10.
Vai vi~e thlIe hi(;n cae moi Hiprapnhuvan vit, ep, han, tan rive, dan neneh9n nhfrng trang bi phl' hop. Vai cae moi Hipthea trlnhllJ, vi du'moi I~pchat,lAp long, I~p then, l~p chern, nhiing nam gfin day di\ dllOe thlle hien lap til
dong.
CONG NGill CHE TAO MAY 76<)
Mang den
- 6 cap ph6i
6 chua ph6i
Co cau cap Qh6i- Phan nhEmh
- Dan ph6i hc;1PSap xep - quay
V~n nghiengPhil;, chia
- BuaLay
- Xac dinh vi tri
KfilPch~t- ThEIO long
Do- Kiem
Dieu chlnhvj tri)Xac o(nhCo dinh
Lam 5ath'Nan thang'-Nung n6'ng
- Lam .1<i1nh:
Thong qua d~t vaoOM vaoTree vao
, Lam dayTam tham
ThilO. epChernBul6ng~p
Thong qua 1,;10 hlnhRanh, tan rive
Thong qua n6i v~t Ii$uHanDan
Hinh 20.9. Cae.nhom e6ng vi~e khi I~p rap (DIN 8593-IPA Stuttgart).
I Lu'U giG' I Me djnh tfnh I Kiemtra ISlf thay d6i cua: Irana vi Iri
Kh6J Ilfc;1ng Vilrf Huang
* Sap xep KIilP Kianl tra,
Dich chuyen Quay Gi[r dO\l!dng• Sap xep chi tiel I- L~yra Bern
Xac dinh vi Irf Thao Tinh thong• Kh6ng sap xep
nhat. tfnhHLfong
chat v$t
Dan tl11t;1t lii1:u
£ljeu chlnh, sap xep
Phan chia
Phan nhanh
Dan tnft;1t ph6i ht;!p
Hinh 20.10. ChU'enang dieu khi~n c6ng vi~e thea DV12860.
49 - CNeT
770 Chuang 20:Cong ngh~ Hip rap
20.4.4. Dng dlJng robOt cong nghi~p trong lap nipTmng nhfrng nam gan day nguai ta sir dung roMt cong nghiep tmng lap
nip, cung vai vi~c sir dung m(>tchuang tdnh phan mem nhilt djnh co th~ d~tduqc d(>chfnh xac, do tin cay va hi~u qua cao tmng Hlprap. Bang 20:4 la'motvai robot duO'cdung tmng lip rap.
Bang 20.4. Robot dll(1c slt d~ng trong qua lrinh I~p rap.
I A2CD
iRobot co c~mhtay ngang:1hay con 99; la robot 'ISCARA (robot cO sV Iva!,chc;m linh hO<;lt) phu hqp voi Iicae yeu cau khi lap rap. N6 i!
co tLt 2 den 5 true, hai true Iichinh song SO~g vdi m"i?dph~ng lam vi$c, 3 trl,Jc co iichuy~n di)ng thang dUng.!,
Trang qua trinh U~pri3p lo~i Iirobot nay co do chinh xilc I!va vi trf cao va d6 Clfng'l. • 1vCfng t6t. II
I"R6bot co ctmh tay dCtng v(jj II. ,
5-0-7 trt,IC chuy~n d(~>ng, n611,.co chuy~n d909 linh h091Ii
cao va co th~chuy~n di)ng 1'1
(; CaG vj trf kh6 thl,lc hi$n. Vi :n6 c6_nhieu V! tri chuy~n i
6909 nem d9 chfnh xac va vi Iitrf cOng nhLf toe d9 eua 1~
robot nay nhe hem robot II
SCARA. Robot nay dung 'Id~ him, dan hay weu khi~nI!
lap rap nhLrng chi tiet n~ng.!iNo cO kha n~ng thay deli i:
cac d\;mg cl,I thong qua cac il
dau va giam t6i thieu nhu Ii
cau cho lam vi$c. ii
CONG NG~ CHE TAO MAY 771
20.4.4.1. Tinh eMit va phf,Lm vi sZt dzmg robOt eong nghi~pCae ehuyen dong theo ehtle nang ella mot h~ thong di6u khien dllqe rna Ul
a hlnh 20.11 theo tieu ehu1ln VDI 2860.Robot cong nghiep ngay cang dllqe dung nhi6u trang Hlprap, ching han a
O;lI1ghoa lien bang Due vao nam 1991 so robOteong nghi~p dung trang I~pnipla 6443 eai.
Chuyen d9n9
I IChuyen dQng
IChuyen d(>ng
chinh co dinh chinh thay croi
Tl! d~Jngdieu khien
IDieu khien
thea chuang trinh bangtay
Tl! d9n9 dieu khien thea Tl/ oQr,g dieu khien theochuang trinh nhat d;nh chuang trinh tl,1 do
ChLfang trinh Chl1d'ng trinh ChLfCfng trinhkh6ng tl,l'ch9n ttl ch(;m thich nghi
Hubng quayR6b6t voi m9t hay nhieu Robot vai nhieu cbot voi nhieu chuangbLfOC co d[nh chuang trinh chuang trlnh cling, trinh Cd ban, thay d6iHuang trugt co the It/a ch9n bang tay h!3 ch9n thong qua nho CaG bg chuyen doi
tin hj~u (sensor)
Dl,Jng CI,l sap xej)
Hinh 20.11. Cae thanh ph.n va eae ehuy~n d9n9 thea ehue nang thea VD12860.
20.4.4.2. Cae df,Lilzt!Jng di;ie trztng ella robOt eong nghi~p
O\c d\li Illqng dae trung la nhUng soli~u mo ta kha nang ella robOt, d6ngthai de danh gia kha nang SLrd\ll1gella n6.
772 Chuang 20: Cong ngh~ Hip rap
Cac d,!-ilUO'l1gdac tflmg bao gam:
- Dai IUO'l1gd!\c trung vii m!\t hlnh h9C nhu pham vi lam vi~c, phan chiakhong gian, gi6i h,!-nh~ thong.
- Dai IUO'l1gd!\c trung vii chju tai nhu d(\ chfnh xac l~p lai, do chfnh xac viivi trf, khii nang dan tfllot va dinh huang rung,,vfd~l: d(\ sai l~ch khi chuy;';nd(\ng xuilt phat nhiiiu Hlntheo huang tien va lui. Sai so gifra vi trf thuc va mongmuon Ia U va kha nang mat an toan I~Pu a hlBh 20.12.
+x
Phi'm be sai llkhthea huang ch~yen
d6ng tien len
Vi tri mongmu6n
x
Vi tri th~ttrung binh
Phim be sai likhthea huang ch~yen
d6ng ngL1qc lai
-x
u
\
Hinh 20.12. Phan bo sai I~ch v.e'v! ti"i.
20.4.5. Dii!u khien h~ thong Iiip nipVi~c ca khf hoa va tl! d(\ng hoa qua trlnh l~p rap phu thuoc vao trang bi
t<lngth;';,thong qua cae cau truc m6dun cua cae dO'l1vi chuc nang trang h~ diiiukhi;';n duqc sir dung va bao gam cac yeu t6 sau:
- 56 vi tri cua cac thiet bj.- Chung lo~i trang bi di kern thiet bj.
CONG NGHE CHE T",0 MAy 773
I May chu . II Rat nho I - Nho ~. Trung binh ! Lan (SPS) I
l:"""I £)i~u khilln theo tr~c NC £)j~u khilln b~ng :c.l<
robot cong nghi~p :J',,,'5
I 1Cl
£lieu khilin te vi lien tl,JC ..5:5
I I,,,.
£)j~u khilln rieng b~ng bjn d~n :r
I Ky thu~t role va bao v~ IT6ng thll
I Ch6 lam vi~c b~ng tay II Cac d~ng c~ bao hillm I a
'<U. ..
I I a.Robot cong nghi~p .~
:C"I
Cl
Trang bj ki~mtra, vi tri lam vi~c I l:~f-
I H~thong v~n chuy6n IL H~ thong I~p nip Iinh ho,!" theo day chuyeu, !If d'ing hoa I
Hinh 20.3. H(ith.ong <lieukhiin traug I~p nipSPS. dieu khi,ln theo chl/ong t, inh lUlltrU'
- Mue do tl! d(>nghoa ella thiet bi.
- Tfnh linh ho':\t ella thiet bi.
- Muc d(>phue t':\pella thiet bi.- M(re d(>.kiem Ira qua tr1nh biing cae chuyen deli (sensor).
774
sau:
Chuang 20: Cong ngh~ Hipnip
Theo DIN 19226 co the dinh nghla ditu khien mot qua trlnh nhu
"Di€u khien la mot qua tdnh trang m'?t h~ thong, a day co nhi€u dai luqngdau vao va dai luang dau ra, dl!a tren ca sa do de tao nen Imh huang doi vai Mthong theo nhiJng quy IUi\trieng".
Hinh 20.13 la su bo trf cho m'?t h~ thong ditu khi~n qua trlnh l:'ip rap.Ben c",nh s~rbo trf t6ng the, cac lo",iditu khien a tUngvi tri cong vi~c cling
duac bo tff theo m'?t su s:'ipxep nhilt dinh (bang 20.5).
Bang 20.5. Cae d~ng dieu khi~n trong qua trlnh lap rap l\I d(>ng.
i'Ch((cn~ng keh_o,!ch
I:Chvc n~ng dieu khi~n chi:IIi:huyIi ','IIChuc nang dieu khi~n chi i
il!iet (c9,.!~~)_ ,I'IiChuc nang dieu khien may',- . '" - ." ..
"'ICh((c n~ng rlengI;----~ ------- .-
:May tinh cho qua lrinh (PCIIPC)
iBieu khien NCmieu khien rob6t ,
;.~~eukh.ien bang, vi xu Iy~~_i!~_~hi~n_gian.do~_~_
20.5. THAo D0VAT AI SINHDo sl! pMt trien cila slm xuiit va su khan hiem dan ngu6n tai nguyen thien
nhien, SU a nhi~m cila moi truang song, con nguai phai nghl tai vi~c tai sir dungcac san philm dii sir dung trang m'?t muc do cho phep.
Vai khai ni~m "th3o do" co the hieu la nguac vai qua trlnh "l:'iprap" hay lasu tach rai cac chi tiet, b,? pMn ra khOim'?t vat the (san philm) dii sir dung. Cothe hlnh dung di~n bien do theo m'?t qua trlnh duai day:
Vi\tli~u ~ san xuilt ~ san philm ~ sir dung ~ tai sinh ~ vat li~uMuon tIm hieu sif can thiet phai tai sinh ta can biet den giai han cila ngu6n
viit li~u, nang luqng cila trai dilt, su anh huang den moi truang va nhl'mg hieubiet v€ quan h~ gifra moi truang vai s~rch!u dung co giai han, su tang chi phfcho XU19 va tac h",i cila rac thai.
CONGNGH~CHETAO MAy
Qua trinhhJi sinh
Tai sinh slm ph~m
775
UPCYCLING
Dung i'lli yoj muc d{> cao
Dung I{li vai mue de? trung binh
Dung I~i voi muc di> thap
Tai sinh v~tIi~u
Dung I~i v~t Ii~u thong qua xU 19b~ng h6a hQc
Dung nang Ilf<lng nhi~tella v~tli~u
xl'r Iy bao v~ moi tntdng
Xu 19cac chat thai r~n. khi, nltcJcd6 bao v~ mol trlfCfng
Hinh 20.14. Mli'c di> va qua trinh tai sinh.
SPS- dieu khi~nthea chuang trinh 1l1UtrLJ
RECYCLING
DOWNCYCLING
NONCYCLING
Qua trlnh tai sinh co tM dtrqc thtrc hi~n theo nhifu phtrOl1gpMp, ch~nghlin v6i vM li~u nhtra tcing hqp co th~ dung phtrong pMp "DOWN CYCLING"hay "UPCYCLING" tuy thu(le vilOmuc d(l tai sinh (hlnh 20.14).
Qua trlnh thao do va tai sinh dtrqe thVe hi~n theo tdnh t\l sau:
I. Thao do cae be ph~n/san phflm. Khi thao do dn phai:
- Nam vU'ngket diu eua san phflm.
776 Chuang 20: Cong ngh~Hip rap
- Xacdinh cac b<:Jphan, vj tri d€ tach, thao ra.- Cach sap xep cac chi tiel.2. Rua s""chcac chi tiet can thiet.3. Ki€m tra, ph:in 10""icac chi tiet theo timg nhom:- Clic chi tiet kh6ng can .sira chua nhung van dung lai duqc.- Cac chi tiet co th€ dung lai duqc nhung can phai sua chUa.- Clic chi. tiet kh6ng th€ dung lai duac rna chi dung d€ iai sinh.4. Gia cong cac chi tiet phu hqp, hay co th€ thay dbi mot vai chi tiet maio5. Lap rap thanh bo phan, san pham, sau do ki€m tr~.
Vai cac san pham dii duqc ..su dung 10 -i- 15 nam (th~m chi dii 30 nflln) thlvi~c thao do va tai sinh khong mang tinh hi~1Iqua. Nhung nam gan day nguaita nghien clm rat ky cac nguyen lac li\p rap va thao do theo ket cau s;ln phfim,hlnh dang cac bo phatl, ky thll<ltghep noi, su l\fa ch9n vat lieu .
• Khi thao do can tuan theo 3 nguyen tac:- Gi;lm toi thi€u cac nguyen cong tModo khong can thiet.
- Rut ngan qua trlnh thao do den muc co th€.- Thao do khong pha hity.
-111;\0 do pM huy mot phan.- Thao do pha .huy hoan toan.
CONG NGHE CrIE TAO MAy
Chu'dng 21
? ".... ? ? ,,'
QUAN LYVA DAM BAa CHAT LVQNGTRaNG CONG NGHECHE TAO MAy. .
~? ~;'; ,,' 7 ,," , ,
21.1. TONG QUAT VE CHAT LVONG SAN PHAM HANG HOA
777
San pham cong nghii;p khi duqc coi la hang hoa duac hlnh thanh qua dcgiai doan nhu sau:
I. Nghien cuu thiet ke san pham,
2. Che t~o san pham theo quy mo va ditu kii;n nhat djnh,
3. Bao quan vii v~n chuy6n san pham,4. Tieu dlll1g san pham.Tieu dung la mot qua trlnh dai hay ng~n tuy thu(ic vao loai siin pham. Sau
qua trlnh tieu dung, san pham bi thiii lo~i, cham dlll cuoc doi clla no. Qua trlnhtieu dung chinh la qua trlnh khai thac gia tri Slfdung clla hang hoa (san pham).Ket qua su dung khong nhfrng chi ph\J thu(ic vao gia tr! Slfdung, rna con tuytheo m\Jc dieh va ditu kii;n su dung, cling nhu cach thuc khai th,\c hang hoa(sim pham). D6 Slrdung siin phftm d~lthii;u qua can t~o ra nhiIng san pham phllhqp vai ditu kii;n Slrd\Jng; nghia la ph'li tien hanh nghien cuu tieu dung d6 t~IOra san pham thieh hqp.
Theo Tieu chuan quac te ISO 8402 nam 1986, Thuat ngCf Chat IU011g-Phan l. Cac thuat ngfr quac te, thl chat luqng la t6ng th6 cac dac di6m va dactinh clla m(it san pham ho~c d!ch vu co anh huang den khil nang clm no thoaman duqc nhfrng nhu cau duqc neu ra hoac ng\J Y.
Theo tac gia FEIGENBAUM, chfit hfqng \a nhlil1g d~c di6m t6ng hqp viiphuc hqp clla san pham va dich vu vt cac mat: tiep thi (marketing), ky thuat,
778 Chuang 21:Quan If va dam baD eh.rt lugng ...
ehe t~O'va baO' dlloog; rna thong qua dO',khi slr d\mg se lam chO' san pham dapling duqc dit\u mO'ng dqi cila kh:ich hang.
TheO' tile gia JURAN, chat luang la su phil hqp vai m\lc dich hO'~c Sll slrdung. Nhu v~y, yeu cau etta nguai tieu dung la yeu to quan tn;mg nhat dE!danhgia chat luqng san pham va djch vu; chat luqng la yeu to quan tn,mg nhat cilasuc canh tranh tren thj truang doi vai san pham.
Chat luqng san pham, hang hO'a la t6ng hqp giiia ky tht.i~t va kinh te nhamdap ling yeu cau cila nguai tieu dimg (hlnh 21.1). Chat luqng hang hO'a chi dlrO'cxac dinh theD m\lc dich sir d\lng, vai dit\u ki~n sir dung C\l thE!.M~t khac, chatluqng CO'tfnh tuang doi.
Yeu cau cila ngvoi tieu dung
Tinh kinh Ie(Chi phi, hi~u qua)
CHAT LUQNG SAN PHAM
Hinh 21.1. Cae yeu to xac d!nh chat ILtqngsan phjm".
NO'ichung, yeu cau vt\chat luqng doi vm san pham cakhf tlllrang baO'g6m:
o Sim pham phai an tO'an,
o San pham phai tht,rc hi~n duqc chuc nang etta nO'vai do tin cay nh:!t dinh,
o San pham phai CO'tu6i thl? hqp ly,o San ph am phai tien dung,
o San pham phai CO'tfnh tham my caO',
o San pham phai CO'hi~u qua sir d\lng caD.
Nhiing yeu cau tren dllqc quy dinh IMnh cac chi tieu chat luqng nhll sau:
o Chi tieu cong d\lng (chi ro tfnh nang, tac d\Ing va dit\u ki~n sir d\Ing san
pham).0011 tieu an tO'an (dam baO' an tO'antmng v~n hanh va sir d\lng san pham).
CONG NGm CHEfTAO MAy 779
- Chi tieu thllm my (san ph11mphai duqc t~o dang va c6 mau dc phu hqp).- Chi tieu c6ng thai (ergonomic), chi tieu nay yeu cau san philm kh6ng c6
tinh chat nguy h~i d6i voi nguO'i sir d\lng va m6i tnrO'ng sinh thai. Day la chitieu chat luqng quan tn;mg d6i voi nhi~u lo~i san phllm hang h6a, c61ien quanden tinh ti~n dung cua san ph11mva Sl!phu hqp cila hang h6a d6i voi nhung quydjnh cua phap lu*t v~ bao v~ suc khoe c6ng d6ng va bao ve m6i tmang.
- Chi tieu c6ng ngh~ dac trung cho sl! tien dung va hi~u qua Slldung sanphllm hang h6a do nhung dac diem c6ng ngh~ che' t~o mang lai, c6 lien quanden ky thu*t bao duCingsan phllm khi sir d~ng.
- Chi tieu chulln h6a d*c trung cho muc d(>sir dung cac linh ki~n tieuchulln trong ke't cau cua san phllm hang h6a va theo h~ tieu chulln nao d6 (ISO,EC, TCVN, ...).
- Chi tieu kinh te'dac trung cho tinh kinh te'cua san phllm hang h6a c6 lienquan den hi~u qua sir d\lng (gia ban dau, chi phi l!tp d*t, chi phi v*n hanh, chiphi tieu dung g6m gia mua ban dau va chi phi sir d\lng).
Chat luqng cua san philm hang h6a c6 quan h~ s6ng can voi nang Il!c c~nhtranh cua n6. Chat luqng, gia ban, chi phi sir d\lng, djch V\lky thu*t khi ban vasau khi ban, ho~t d(>ngquang cao va danh tie'ng ella hang cling nhv thuang hi~usan phllm hang h6a la cac ye'u t6 t,)Othanh nang Il!c c~nh tranh.
Chat Ivqng duqc t~o ra a tat d cac giai do~n trong vang dO'iella san phamhang h6a, bao g6m: nghien Clruthie't ke' san ph&m,gia c6ng chc t~IO"in philm,tieu thu san pham (t6 chuc ban hang, tieu dung).
Chat Ivqng chiu anh huang cua nhi~u yeu t6 tac d(>ngph(rc tap tmng vangdO'icua san philm hang h6a, g6m: nguyen li~u va ban thanh pham, trang thie't biva d\lng cu c6ng ngh~, con nguO'i,cac yeu t6 tv nhien, cac chinh sach va quyluat kinh te.
? ~ ,,!, .., ,,'" , ~
21.2. QUAN LY CHAT LUQNG SAN PHAM HANG HOA
21.2.1. TInh hlnh qmin If chat luqng & Vi~tNamChat luqng la yeu t6 quan trqng nhat cua nang Ivc c~nh tranh, quye'! dinh
SU t6n tai va phat trien cua hang, c6ng ty tren thi tnrang hang h6a. Doanhnghi~p nao cling mu6n c6 nh[mg san philm chat luqng cao de c6 thi' chie'm tnl
the'tren thi tmang. Chat luqng kh6ng t\1nhien c6 dvO'c' ma la ket qua clla quatrlnh sang t~o, san xuat va quan Iy san xuat c6 hi~u qua. Nhv v*y, quan Iy chatluang la chuc nang kh6ng the xem nh<;tmng mbi doanh nghi~p.
780 ChuClng21:Quan It va dam baD chat Iugng ...
Chal lUang co '1 nghla kinh te' xa h9i sau sac. Chat lUang san philm himghoa lien quan Mn quy€n Iqi eua moi cong dan, cua tUng dan vi kinh te'; nghla lachat lUang co lien quan Mn S~lpMt triEinkinh te' xii h<Ji.Nha nuac, tung nganhva tung doanh nghi~p pMi coi tI-9ng chuc nang va hOi)t dong quan 1'1chat lUangsan philm hang hoa va dich vu.
Quan 1'1 chat luang la m<Jtmat cua quan 1'1kinh te' xii h<Ji;can phan bier haicap quan 1'1 chat Itrqng, do la: quan 1'1 chat luang a tlrng doanh nghiep va quan1'1 nM nuac v€ chat luqng hang hoa va dich vu.
NM nuac ta da s6m quantam Mn chUc nang quan 1'1 chat luang san philm .hang hoa. Tu dau nhiing nam 60, nM nuac ta dii ban hanh nhling van blm tao Co'
sa cho cong tac quan 1'1 chat lUang hang hoa va djch vu; dong thai t6 chuc cacCO' quan quan 1'1 va cac ca quan nghien cuu v€ l"inh vlfc nay.
Nam 1963, chinh phll dii ra Nghj djnh 124 CP v€ nghien cuu, xay dung,xet duy~t, ban hanh lieu chuiln ky thu*t slm philm cong nghi~p, tao ca sa pMp1'1 cho cong tac tieu chuiln hoa. C\lC Tieu chuiln dii duac thanh lap, tie'n hanhnghien cUn, xay dung va ban hanh tieu chmln cho cae san philm va cac van d€quan 1'1 chat !LIang san philm himg hoa_ Nhilng quy ph,!m ky thuat, quy trlnh kythu*t, dinh muc ky thu*t duac ban hanh va ap d\lng trong san xua!. Nflm 1964,Nghj djnh 186 CP ban Mnh "Bang do luang hqp pMp cua nuac Vi~t Nam danchu c<Jng hoa" tao CO' sa phap 1'1 eho eong tae quan 1'1, thong nhat hoa do luangva tao n€n tang eho eong tae tieu ehuiln hoa va quan 1'1 chat luang. Nam 1971,Chinh pM ra cae quye't djnh 60 CP va 61 CP tMnh I*p "H<Jidong xet duy~t sanphilm eua Chinh phu va Cue KiEim tra chat luang slm pham hang hoa"_ Nghjdjnh 62 CP sau do ban hanh "Di€ul~ kiEim tra chat lUang san philm hang hoa".Nam 1974 "Di€u l~ v€ eong tac tieu ehuan hoa a cae xi nghi~p cong nghiep"duqe ban hanh va duae triEinkhai ap dung r<Jngrai trong thue te'. Nha J1Llaeta datang cuang hoat d<Jng quan 1'1 doi vai cong tae kiEim tra, danh gia chat Illqngsan philm hang hoa, nhiim dap trng yeu cau chat luqng hang hoa, day manhxuat khilu thong qua viec thie't I*p h~ thong quan 1'1 chat luqng tu trung uangMn tung doanh nghi~p.
H~ thong t6 chuc quan 1'1 ella nha nuac v€ chat luang san ph:lm hang hoathuang co nhfrng thay d6i cho phu hqp vai nhi~m vI! chfnh tri, kinh te' xa hoitheo tung thai kyo Co thEichia thanh hai giai dOi.lnvai mac phan chia la nam1986 nhu sau: giai doan tmac d6i mai (tmac nam 1986) va giai dOi)n tll nam
CONG NGH~ CHEfTAO MAy 781
1986 den nay IhlIc hi~n cong cu(>cd6i moi loan di~n IiI sau D",i h(>iDang IanIh(TVI.
Trang giai do",n Imoc nam 1986, nen kinh Ie'Vi~1Nam Iheo mo hlnh ke'ho",ch hoa lap lrung. Cac dan V!san xuill, kinh doanh hoal dong Iheo Co'che laplrung quan lieu bao cilp, Iheo m~nh I~nh va chi lieu IiI cilp lren. Oic h~ Ihongquan Iy kinh Ie',ky Ihual duqc Ihie'l I*p IiI lrung uang den Co'sa. He Ihong quanIy chillluqng san ph1\mhang hoa va d!ch V\lding v*y. Moi hoal d(>ngtrang llnhvlIc chilt luqng duqc chi d",o ve m;:ilhlnh Ihuc la thong nhilt IiICo' quan quan Iylrung uang den liIng co' sa san xuill, kinh doanh. Nhii'ng phong chilt luqng,phong kii!m Ira chill luqng (phong KCS) cua cac nha may, xi nghi~p; cac phongthi nghi~m, Ihlr nghi~m cua cac 16chuc giam djnh chill luang, v.v... deu ho",1d(>ngduoi SIIchi d",o chuyen mon theo nganh doc. Trong giai doan nay khongco sUphan bi~1gi[i'~quan Iy nha nuoc va quan Iy a lUngdan vj kinh te'.Cac danvj kinh Ie' co rilt it quyen chU dong VIchi IhlIc hi~n ho",1d(>ng san XUill,kinhdoanh Iheo nhii'ng chi lieu dlrqc cilp Iren giao xuong. Nhii'ng chi lieu phap l~nhnay thuang Ja san luang, doanh so, gia Ir! nopquoc doanh, v.v... hang nam. Cacdan V!kinh Ie'duqc cap nguyen viii li~u, v*t IUky IhU*1va duqc bao tieu sanph1\mlam ra. Cae dan vi thuang nghi~p duqc chi dinh nhii'ng nai cung cilp hanghoa theo doi luqng va dia ban. Do v*y, cae Co'sa san xuat chi quan tam den vi~cIhlIc hi~n cae chi tieu phap I~nh ve san luqng, doanh so, gia tr! nop quoc doanh,v.v... rna it quan Himden vi~c dam bao va nang cao chat luqng san ph1\mhanghoa; VIv*y,ho",t dong quan Iy chat luqng a day chi la hlnh thuc. M*t khac, doxu huang chuyen mon hoa san xual theo quy mo cua n6n san xuat xa hoi chunghia, rna cac giai do",n lrang vong dai cua san ph1\mhang hoa bj lach rai nhauva do nhieu nai thuc hi~n va quan Iy. Cu thi! la cac vi~n nghien CUuth\TChienchuc nang Ihie'l ke' san ph1\mva quy trlnh che' 1"'0san ph1\m, xay dlmg cac tieuchu1\n, djnh muc, quy ph",m ky thu*t... con dc nha may va xi nghiep chi Ihuchi~n chuc nang che'lao san ph1\m, cac dan vj thuang nghi~p thlIc hi~n chucnang phan phoi, tieu th\l san ph1\m,nguai tieu dung chi co quyen tie'pnh*n sanph1\mhang hoa m(>tcach Ihu d(>ngva khong co quyen lua ch9n. Trang giaidoan nay, t1nh tr",ng khan hie'm hang h6a luon luon xay ra. San ph1\mhang hoa,bat ki! chat luqng 101hay xau, deu duqc phan phoi va tieu th\llheo che' do ternphie'u. Dieu do lam cho chal luqng san ph1\mhang hoa va d!ch V\lngay cangkern di. Nhi6u san ph1\mhang hoa khong con thuc hi~n duqc chuc nang, khongdap Lingduqc yeu cau sir d\lng. ChUng lo",i cua chung ngily m(>1ngheo nan
782 ChuClng 21: Quan It va dam baa chill Iugng ...
them. San ph:lm khong duClc deli mai va ngay dng thua kem h,mg nhi!P ngo;:li.T1nh trang do anh huang nghiem trang den n~n kinh te"xa hi)i. Tuy nhilrnrac etaco nhi~u n6 hiC d<!chan chinh cong tac quan ly chat IUffi1g,nhU11ghoat dong vaco che" tel chuc qulm ly chat luqng vim kem hi~u qua va chat luqng san ph:lmh,mg hoa vim tie"p tuc giam sut.
Tu nam 1986, n~n kinh te"nuac ta chuy<!n sang mot giai dO;:lnmai - giaidO;:lndeli mai toan di~n va tri~t d<!theo djnh huang xa hi)i chil nghia. N~n kinhte"xa hoi chuy<!n dan sang hoat dong theo co che"thi truang co nhi~u thanh ph ankinh te"va co su di~u tie"tVImo cila nha nuac. Cac doanh nghi~p co quy6n childong trang moi hoat dong ung vai cac giai doan trong vang dai cila san ph:lmhang h6a cila mInh, duqc khuye"n khfch da dimg h6a san ph:lm. Cac doanhnghi~p phai doi m;:tt trUc tie"p vai 51! c;:lnh tranh gay gilt tren thi truang M tieuthu san ph:lm, tao the" va luc d<!ton t;:liva phat trien. Nhu vi!y, chat luqng sanph:lm hang h6a va dich vu th\rc sl! tn)- thanh ye"u to quye"t dinh nhat cho sU tont;:liva phat tri<!n etla tung doanh nghi~p. Chuc nang va hoat dong d<!dam bao vanang cao khong ngUng chat tuong san ph:lm hang h6a va dich V\l duoc tungdoanh nghi~p coi tr<;lng thl!c suo Nha nuac cang ph:li thay deli cach quan Iy,khong can thi~p vao hoat di)ng cila cac doanh nghiep, ma chi thuc hi~n chUcnang huang dan, di~u tie"t, t;:lo moi truang thuan Iqi cho cac doanh nghi~p.Chuc nang quanly nha rnrac v~ chat luang cang nhu vay.
H~ thong quan Iy chat luqng san ph:i:m hang h6a va djch v\l hien nay duoc
phan thanh hai bi) ph an nhu sau:
_ Bo phi!n thuc hi~n chuc nang quan ly nha nuac v~ chat luqng.
_ Bi) phan gam cac doanh nghi~p (hang, cong ty) thl!c hi~n chUc nang
giam dinh chat luang.Hi~n nay, Telng cuc Tieu chu:ln - Do luang - Chat luqng la co quan quan ly
nha nuac cao nhat v~ chat luqng san ph:i:m hang h6a va dich v\l cilanuac ta, lad;:lidi~n cila nuac ta t;:licac telchuc quac te"v~ tieu chu:ln - do luang - chat luqngva la diu mai hqp lac quoc Ie"trang Ilnh vl!c nay. Cac Trung tam Tieu chu:ln -Do luang - Chat luqng I, II, III a ba mi6n Bite, Trung, Nam thui)c Telng qlCTieu chu:ln - Do luang - Chat luang thl!c hi~n chuc nang quan Iy nha nuac v~chat Iuqng san ph:i:m hang h6a va dich V\l lren tUng mien do Bi) Khoa h<;lc-Cong ngh~ phlln congo Cac chi cuc Tieu chu:ln - Do luang - Chat luqng a tLmgtinh, tharih pho truc thuoc trung uang thl!c hi~n chuc nang qmin ly nha nuac v~
chat luqng t;:lidia phuang.
CONG NGHE CHE TAO MAy 783
Ca quan quan ly nha mrcrcv~chiit luc;mgsan phfrm hang h6a va dich vu c6cac chuc nang va quy~n h~n nhu sau:
- Xay dl!J1gke hoach v~ tieu chu~n h6a va v~ chat luqng san ph~m hangh6a va djch vu de tdnh ca quan nha nucrcc6 tham quy~n phe duy~t; xay dtmgdu an phap lui!t v~ tieu chuan chat luang hang h6a; ban hanh van ban phap quyv~ tieu chu~n chat luang hang h6a thuoc th~m quy~n; t6 chuc va kiem tra vi~cth,!c hi~n keho~ch va quy dinh cua phap lui!t v~ tie'uchtdn chat luang hang h6ava djch V\!.
- T6 chuc xay d\rng tieu chuan Vi~t Nam; tham gia xac djnh tieu chuii'nquoc te va kien nghi viec ap dung cac tieu chu~n d6.
- Dang ky va cap dang ky v~ chat luc;mghang h6a va djch V\!.- ChUng nhi!n chatluc;mg hang h6a va djch v\', chUng nhi!n he thong dam
bao chat luang phu hqp vcri tieu chu~n Vi~t Nam va cong nhi!n phong thunghi~m chat luc;mghang h6a.
- Kiem tra chat luc;mghang h6a xuat nhap kh~u.
- Th,!c hi~n chuc nang thanh tra nha nucrc v~chat luang hang h6a va dichV\!;xu ly cac vi ph~m phap lui!t v~ chatluqng theo th~m quy~n.
- Huang diln v~ t6 chuc va nghi~p vu cho cac c<Jquan qmin ly chat luangcua nganh va doanh nghiep.
- Nghien cuu khoa h<;Jcky thui!t v~ tieu chu~n h6a va chfitluqng hang h6a,dich V\!.
- Thong tin v~ tieu chu~n h6a va chat luc;mghang h6a, d!ch vu.
- T6 chuc dao t~o, boi du6ng nghi~p vu v~ tieu chuan h6a va that luanghang h6a, dich V\!.
- Hqp tac quoc te v~ tieu chu~n h6a va chatluc;mg hang h6a, djch V\!.,
Cac ca quan quan ly chat luang hang h6a va dich V\!cua cac b(\, nganh vacua tUngdoanh nghi~p phai chju su huang diln cua c<Jquan qmlnly nha nucrcv~chat luc;mg.Cac nganh, cac cap phai coi tr<;Jngtrach nhiem cua minh v~quan Iyva dam bao chat luc;mghang h6a va djch Vll' CM tjch Uy ban Nhan dan tinh,thanh photruc thu(\c trung uang c6 trach nhi~m t6 chuc chi dao cae hoat dongdiun bao va quan ly chat luc;mgsan ph~m hang h6a va djch V\!tren dia ban.
Dang ky chat luc;mghang h6a va dich vu la de xac nhi!n tinh chat hqp phapcua hang h6a va dich V\!v~mi!t chat luc;mg,de nha nucrcbao h6 quy~n lqi hqp
784 ChUd"g 21: Qua" ly va dam baa chit lug"g ...
phap ella nguai san xuilt va hila v~ lqi feh ella nguai lieu clung. Dang ky chatluang la nghia V~Iva quy€n lai ella nguai san xuat. Qua do, nha nuiic th\!c hienchuc nang quan ly, huang clAnva khuye'n khich nguai san xuilt nang cao chiltIU011g,chong hang gia, dam baa S\!trung th\!c va cong bang trang san xuat kinhcloanh.
B,\n "dang ky chat luang" la van ban phap quy ky thu(tt d€ nguai s,\n xuatth\!c hien; dong thai la ca sa phap Iy d6 thanh tra chat luang, giai quye't nhfrngtranh chap v€ chat IU011gtrang hqp dong kinh te' gifra ca sa san xuat - kinhcloanh viii nguai tieu clung (khach hang).
Tuy thea yeu cau quan ly chat luqng, trong tung thai ky pMt trifn kinhte', nha nuiic cong ba clanh muc nhfrng hang hoa bflt buoc phai dang ky chatluqng.
Dang ky chat luang lam cho san phdm hang h6a va cljch vu clla cloanhnghi~p tra thanh hqp phap va dem Ill.itin nhi~m tren thi tmang; dong thai clinglam cho cloanh nghi~p co tHichnhi~m h011dai viii chat luang san phdm va ph,\iquan Iy chilt lU011gtat h011.
Ban dang ky chat luqng co gia tri m9t nam doi viii hang tieu clfmgva hainam dai viii IUIi~u san xuilt. He't hll.ndo, cloanh nghi~p phai dang ky I,!i.
21.2.2. Quan Jy chilt luqng t6ng hQlJQuan Iy chat Illqng t6ng hqp (Total Quality Management), thea tac gia
ARMAND PHAYGENBAUM, la mot he thong co hi~u qua dam bi10cho hoatd9ng clla nhfrng bo philn kMc nhau clla t6 chuc chju traeh nhi~m nghien cuucae thong so chilt IU011g,cluy trl muc chat IU011gda dat duqc va nang cao mucchat IU011gdo, df dam b;'\Osan xuilt va sirclung san phdm amottrlnh do kinh te'nhat dinh trong vi~c thoa man hoan to1myeu cau clla nguai tieu clung.
Quan Iy chat luqng t6ng hqp dai hOi s\! tham gia clla mqi b9 ph(tn, mqinguai, tu cap cao nhat Mn cap thap nhat; phai quan Iy toan clien, dong bo vatri~t df v€ chat IU011g.
Nhfrng nguyen tik co ban trong quan Iy chat Illqng tclng hqp la:I. Coi trqng vai tra cua can nguai, bai vi can nguai la Chll thf trang mqi
hoat d9ng va suc lao dong clla can nguai vAnluon Juon la ye'u to clla moi quatrlnh pMt trifn kinh te'Xah9i. Thea tac gia ALIN TOFFLER, tai san Ian nhatcua cac cong ty ngay nay kh6ng phai la lau dai hay cong xuCing,rna 111chilt xamclla can nguai.
C6NG NGHECHETAO MAy 7XS
2. Chat IUffilgla tren h€t, bai vi chat IUffilgquy€t djnh Sl1thanh cong haythat bai coa doanh nghi~p. Chat ILlqnghimg h6a va djch V~lmang lai long tin,nang 111cc~nh tranh, lai nhu(\n va quy€t dinh Sll t6n t~i va ph,;t tri<'11ell3 doanhnghi<;p.Chat Iuqng hang h6a va djch vll khong dam bao yeu cau clla thj truangse dan doanh nghiep Mn pM san.
3. Toim di~n, nghia la, quan Iy va dam bao chat luqng amoi khilu clla quatrinh san xuat - kinh doanh v6 cac m(\t ky thuilt va kinh t€, dam bao phu hqpmoi tLlffilgquan giiJa so luang - chat luqng - hieu'qua kinh t€ ky thuilt coa sanpham hang h6a va dich vu.
4.D6ng b(l, nghia la quan Iy va dam bao chat luqng phai duoc quan tri~tdung v6 nh(\n thuc clla mqi thanh vien, mqi cap va b(l phan trang doanh nghi~p;ho~t dong dam bao va quan Iy chat luqng phai nhip nhang va tUffilgdUffilga cackhau v6 m(\t ky thu(\t va t6 ChllCd<,d~t hieu qua mong muon.
5. Quan ly theo viln ban (h6 sa), nghia la ho~t d(lng dam bao va quim Iychat luqng phai duqc thuc hi~n theo cae van ban pMp ly (h6 sa tai Ii~u coa hethong), dam bao phu hqp vai sl1thOnghi<'uchung v6 chfilh sach chat IUffilgcoah~ thong va cac tho t~lCquy djnh.
6. K€ hoach, nghia la phai so~n thao va xae Hlpnhling buac di can thi€t d<,dat mllc tieu chat luqng cho h~ thong quan Iy va dam bao chat lLl<;l'ng.K€ hoachchat ILrangphai duqc ILlffilgh6a ro rang, Cllthe va cO'tfnh kha thi'eho tung giaido~n thuc hi~n.
7. Kiem tra, nghia la phai xem xct va danh gia nhling cong vi~c dii lamtheo muc tieu va k€ hoach chatILrangdii d6 ra, tim giai pMp mai Mb6 sung vahoan thien he thong dam bao va quan Iy chat luqng.Kiem tra phai thuongxuyen va toan di~n.
VI' ap dllng cac nguyen tftc tren cO'hi~u qua, phai bi€t v(\n d~mglinh ho~tva sang t'!o cac bi~n phap sau day:
I. Giao d~lc- dao tao, nghia la phai khong ngimg nang cao nang 111Ccllacon nguoi v6 moi m(\t nghi~p Vll,d,!o dUc ngh6 nghi~p, trinh d(l van h6a. Noidung, k€ ho,!ch, chuongtrinh, hinh thuc va thai gian dilOt'!Ophai'phu hqp vaitung thilnh vien trang doanh nghi~p, phili co bien phap kiem tra thuOng xuyenv6 hi~u qua clla hO'!t dong giao dllc va dao tao.
2. Khuy€n khfch, nghia la thuOng xuyen d(lng vien, lhuc day mqi thanhvien dem kha nang coa minh phuc vu cho mllc tieu chat luqng biing mqi bi~nphap vilt chat va tinh tMn theo nguyen tac cong khai va cong bang.
~()- CNeT
786 Chul1ng21: Quan It va dam baa cMOt lugng ...
3. Phong ngtra, nghia la ngan ngtra nhfrng nguyen nhan gay ra phe phii'mva chat luqng kem & m,?i khau etla qua trlnh dam bao va quan Iy chat luang.Theo tac gia FILIP CROSBY, quan ly chat luqng co nghia la phong ngtra ...Phong ngtra la h~ thang duy nhat co the su d~ng de d~t tai Sl! hoan hao.I
4. Nhom chat luang (Quality Group). nghia la t~o I:).pcae tap the nha(nhom) til 5 den 10 nguai tl! nguy~n tham gia ho~t di)ng di thien that luang;ap dung cae phuang phap quan ly tien tien; ehu di)ng va lien t~lekien nghi caegiai phap ve chat luqng vai m\le dfeh nang eao chat luang, d6i mai san phii'm,tang nang suat va Iqi nhu:).n,nang cao trlnh di) ehuyen mon va tay nghe.
5. Kiem tra, nghia la xem xet chat luang san phfrm hang hoa va dieh vuthuang xuyen a tat d cae khau trong qua tdnh san xuat - kinh doanh, so sanhvai cae tieu ehuii'n chat luang dii dang ky, khong de san phii'mkem chat luangxam nh:).pthj tmang.
6. Phuang phap toan thang ke, nghia la ap d\lng cae phep thu (do kiemngAu nhien mi)t luang ho:).emi)t me san phii'm roi xae dinh ph::tmvi phan b6thl!c eua cae gia tri do kiem va danh gia, nh:).nxet, tim nguyen nhan va xae dinhgiai phap khik phue sai I~eh).
21.2.3. Tieu chuan bOa quoc tt!Tieu ehuii'n hoa quae te la llnh vue ho::ttdong tieu ehuii'n hoa tren pham vi
quae te nhtIm nghien euu, xay dl!ng va ban hanh cae tieu ehuii'n vai mue dfehthang nhat cae hoat di)ng ve nhfrng llnh vue ehu yeu tren ph::tmvi toan duo Caetieu ehuii'n quae te chi co tfnh chat khuyen khfch ap d~lI1gtuy dieu ki~n euatUng khu vue va quae gia.
Tieu ehuii'n quae te do cae ehuyen gia eua cae t6 ehue khoa hoc ky thU'lt, Yte, van hoa, xii h(>inghien euu, xAyd~rngva dl! thao bien soan va do Hoi donghay d~i h(>idong eua cae t6 ehue do thong qua va ban hanh. Cae tieu ehuii'nquac te duqe xay dung tren C<1 sa tien bi) khoa h,?eky thu:).tva kinh nghi~m tientien eua the giai; VIthe, cae quae gia ap d~ng dlll1gtheo tieu ehuii'n quae te set~o co h(>itat eho sl! phat trien kinh te va khoa h,?eky thu:).teua I1llaemlnh. Caenuae tham gia vao Ban Tieu ehuii'n hoa quae te cling se co dieu ki~n IhuAn laitrong vi~c xuat khii'u hang hoa, dieh V\lva hqp tae quae Ie lrong cae llnh vl!ckhae va de khong ngUng phat lrien nen kinh te eua nuae mlnh.
CGNG NGHl;: CHE TAO MAy 787
Nam 1977, Cl,leTieu ehu~n Vi~t Nam, nay la Tilng cue Tieu ehu~n - Doluang - Chat luqng, da duqe ehfnh thue e6ng nMn la hi?i vien eua Hi?i Tieuehu~n hoa qu6e te' va dii tham gia vao,hoat di?ng eua nhieu ban ky thu~t nhu:Ban Hoa, Ban Tieu ehu~n hang n6ng slm - thlte ph~m, Ban Toan th6ng ke, BanDo luang, v.v...
De'n nay, cae ban tieu ehulln hoa qu6e te'dii ban hanh tren 8000 tieu ehullnqu6e te'. Nhiing tieu ehu~n nay dii co hi~u lite thlte hi~n tren toan cau.
Tham gia vao cae ban tieu ehulln hoa qu6e te' co cae til ehue ehu ye'u sauday:
- Til ehue Tieu ehulln hoa qu6e te' (International Standard Organisation,ISO) cOehue nang bien soan cae tieu ehulln ve hang e6ng nghi~p (tru do di~nva di~n tir), COHi?i dong chUng nh~n ehatluqng (CERTICO).
- Ban Di~n qu6e te' (International Eleetroteehnieal Commission, 1EC) coehue nang bien so,!n cae tieu ehu~n ve cae m':ithang do di~n va di~n tiro
- Vi~n Can do qu6e te' (Bureau International de Poids et Mesures, BIPM)co ehue nang bien so,!n cae tieu ehu~n ve dung el,ldo luang va dan vj do luang.
- Til ehue Do luang hqp phap qu6e te' (Organisation International deMetrologie Legale, OIML) co ehue nang bien so,!n cae tieu ehu~n ve phuongphap do, dan V! do va ki<~mtra dl,lnge\l do.
- Til ehue Van hoa - Giao dl,leLien hqp qu6e (United Nations EducationalScientific and Cultural Organization, UNESCO) co ehue nang bien so,!n caetieu ehu~n ve van hoa ph~m, dl,lngel,lhQe t~p, thie't bi van phbng.
- Til ehue Y te' the' giai (World Health Organization, WHO) co ehue nangbien so,!n cae tieu ehu~n ve duqe ph~m, dl,lngel,lY te'.
v.v ...
Sau day la mi?t s6tieu ehu~n qu6e te quan lrQng ve qulm ly ehatluqng diiduqe ban hanh va ap dl,lng.
Lo,!t tieu ehulln qu6e te'ISO.9000-87 (tuang duang vai tieu ehu~n Vi~tNam TCVN .5200-90) bao gom cae tieu ehulln sau:
- ISO.9000 - ISO.9004 (tuang duang vai tieu ehulln Vi~t Nam tuTCVN.5200-90 den TCVN.5204-90) huang diin e6ng tae quan ly ehatluqngtrong thiet ke', ehe' t,!o, Iiip d':it,phan ph6i va sir dung. Trong do co tieu ehu~nISO.9004-87 (lUang duang vai TCVN.5204-90) huang diin e6ng tae qulm Iyehatluqng trong mi?t dan vi san xuat - kinh doanh.
788 Chuang 21:Quan If va dam baa cha't lugng ...
- ISO.2859-78 la tieu chufrn kii!m tra dinli tinh (Inspection by Atributies),tUO'l1gdUO'l1gvai TCVN.2601-89, huang dan kii!m tra djnh tinh bang cach xacdjnh chat luqng 16hang dl!a vao s61uqng khuye't t~t tim thay trang mau kii!mtra. Kii!m tra dinh tinh dlrqc ap dung M kii!m tra moi chi tieu khi dii bie't mucchat luqng chap nhan (Acceptable Quality Level, AQL); nghia la sau khi dii. bie't r5 muc khuye't tat trang m6t 16rna c6 thi! chap nhftn duac.
- ISO.3951-78 la tieu chufrn kii!m tra dinh IUO'l1g(Inspection byVariables), tuang dUO'l1gvai TCVN.2602-89, huang dan kii!m tra djnh luqngdi! nh~n cac s6 do cua cac tinh chat (chi tieu) co thi! luqng h6a duac, kii!m tra,roi so sanh vai tieu chuan di! bie't san pham, qua trlnh hoac dich vu c6 duacchap nh~n hay kh6ng. Nhfrng chi tieu luqng h6a duac la nhfrng chi lieu c6 ph,'nb6lien tuc va giai han.
Til nam 1994, nha nuac ta dii ban hanh cae tieu chufrn v6 <.JuAnIy chat;luqng va dam baa chat luqng, d6 la:
- TCVN 5200 - 1994 (ISO 9000 - 1987). Cac tieu chuan v6 quan Iy chatluqng va dam baa chat luqng (Huang dan lua chon va sil dung).
- TCVN 520 I - 1994 (ISO 900 I - 1987). H~ chat luqng - M6 hlnh dam bi,ochat IUffilgtrang thie't ke', trii!n khai, san xuat, Hipdat va dich vu ky thuM.
- TCVN 5202 - 1994 (ISO 9002 - 1987). H~chat luqng - M6 hlnh dam bltochat luqng trong san xuat va liip dar.
- TCVN 5203 - 1994 (ISO 9003 - 1987). H~ chat luqng - M6 hlnh di,m baachat luang trang kii!m tra va thil nghi~m cu6i cling.
- TCVN 5204 - 1994 (ISO 9004 - 1987). Quan Iy chat IUmlgva cac ye'u t6cua h~ chat IUmlg.
- TCVN 5204 - 2: 1994 (ISO 9004 - 2: 1991). Quan Iy chat luqng vi, cacye'u t6 cua h~ chftt IUO'I1g- Phfin 2. Huang dan cho dich vlJ.
- TCVN 5814 - 1994. Qmin ly chat luqng va dam baa chat luang - Thu~tngfr va dinh nghia.
Hi~n nay, tieu chu&nsau day cung dii duac ban hanh va dang co hieu luc,thay the' cho caa tieu chu&n tmac d,ly v6 quan ly chat ILrqng:
ISO 9001 :2000 (Wmlg dUO'l1gvai tieu chu&n Vi~t Nam TCVN ISO9001 :2000) v6 h~ th6ng quan Iy chat luqng - cac yeu cau, tieu chuftn nay thaythe' cho TCVN ISO 9001: 1996 (ISO 9001: 1994), TCVN ISO 9002: 1996 (ISO9002: 1994), TCVN ISO 9003: 1996 (ISO 9003: 1994).
CONG NGHt CHE T",0 MAy
Cac thuat ngfr va dinh nghia v~quan Iy chat luang va dam bao chat luqngduqc trlnh bay trang cac tieu chu~n tren nhu sau:
Tieu chu~n TCVN5814 - 1994 quy dinh:- Cac thil~t ngfr va dinh nghia chung (tlitIc the doi tuqng, c:i the, qua trinh,
thu t\lc, san ph~m, djch V\l,cung cap dich \f\l, t6 chuc, CCI cau t6 chuc, khaehhang, ben cung ling, nguai d~t mua, nguai thau, nguai thau phu).
- Cac thuat ngfrlien quan den chat luqng (chat luqng, cap/hang, yeu cauchat luqng, yeu du xa hi?i, tinh tin c~y, tinh lUang hqp, tinh d6i libi, tinh antoan, stI pM hqp, sUkh6ng phu hqp, khuyet tat, traeh nhi~m v~ san pham, quatrlnh danh gia trlnh di?, co trlnh di?, kiem tra, ttI kiem tra, tham tra x,\c nhan,xae nhan gia tri su d\lng, bilng chling khach quan).
- Cae thuat ngfr lien quan den h~ chat luqng (chinh sach chat luang, quanIy chat luqng, lap ke ho':\ch chat luqng, di~u khien chat luqng - kiem soat chatluqng, dam bao chat IUffilg,h~ chat luqng, quan Iy chat lu.qng t6nghqp, ciii tienchat luqng, xem xet cua lanh dao, xem xet hqp dong, xem xet thiet ke, s6 chatluqng, phuang an chat luang, ho sa chat luqng, kha nang tmy xet ngu6n goc).
- Cae thu~t ngfr lien quan den c6ng cu va ky thu~t (vang chat luang, chiphi chat luang, thi~t hai v~ chat luqng, m6 hlnh dam bao chat hrqng, muc di?chling minh, danh gia chilt luqng, giam sar chat luqng, thanh tra chat !uqng,nh~n xet thanh tra chat hrang, thanh tra vien v~ chat luqng, ben duqc thanh tra,hoat di?ng phang ngtra, ho':\tdi?ngkhac ph\lc, XU ly stI kh6ng phu hqp, cho phepsan xuat, cho phep ngoai l~ twO'c san xuat, cho phep ngoai I~ sau san xuilt, suachfra, lam I':\i).
Tieu chu~n TCVN 5204 - 1994 (ISO 9004 - 1987) v~ quan Iy chat luangva cac yeu to cua h~ chat luqng quy dinh nhu sau:
Moi quan tam dau tien cua bat ky cong ty ho~c t6 chuc nao la chat luangslm ph~m va djch V\1.De thanh cong, c6ng ty ho~c t6 chuc phii dam baa de chosan ph~m va dich V\lcua mlnh:
a) dap ling nhu du, muc tieu va chuc nang su d\lng da xac dinh,b) thoa man yeu cau cua khach hang,
c) phu hqp vO'icae tieu chu~n va quy dinh tuang ling,
d) pM hqp vO'ilu~t phap va cac yeu cau kh:ic cua xa hi?i,
e) luon luon san co vO'igia tri c':\nh tranh,
790 Chuang 21:Quan It va dam baa cha't Iugng ...
g) mang lai Iqi nhu(in.Nhu val', de di:ltduac ml,lcdich tren, cong ty ho(ic til chuc can trien khai
ti:l0l(ip va ap dl,lngm<)th~ thong quan 19chat luqng nhiim th!!,Chi~n cac ml,lctieu d(it ra trong chinh saeh chai luqng clla mlnh. De di:ltduqc hi~u qua cao nhatva d6ng thai thoa man yeu cau cila khach h1mg,h~ thong quan 19 chat luqngphai thich hqp vai IOi:lihlnh hoat d<)ng,vai san phfrm ho(ic d!ch Vl,lcung cap.
H~ thong quan 19 chat luqng co hai m(it lien quan vm nhau la:I. Nhu du va quyen Iqi clla cong ty ho(ic til chuc,2. Nhu du va mong muon clla khach hang.Doi vai cong ty ho(ic til chuc, g,?i chung la doanh nghi~p, vi~c di:ltduqc va
duy trl chat luqng mong muon vai chi phi toi un la m<)tdoi hoi trong san xuatva kinh doanh. Vi~c thoa man yeu du chat luqng nay co lien quan Mn cach sirdl!ng cac ngu6n ky thu(it, nhan I!!,cva v(it chat san co clla doanh nghi~p m<)tcach co keh0i:lch va co hi~u'qua.
Doi vai khach hang (nguai tieu thl,l), long tin vao kha nang clla doanhnghi~p dem I~i chat luqng mong muon, ding nhu kha nang duy trliln dinh mucchat luqng do la mot nhu duo
M6i m<)tmat neu tren clla h~ thong quan 19 chat luqng doi h6i phai cochUng cu khaeh quan duai d~ng cac thong tin va so li~u lien quan Mn chatIuqng clla h~ thong do va chat luqng san phfrmho(ic djch Vl,I clla doanh nghi~p.
Cap lanh d~o cao nhat clla doanh nghi~p chju traeh nhi~m va cam ket vechinh sach chat luqng. Qulm 19 chat luqng la m<)tb<)ph(in quan tr,?ng clla chucnang quan 19 chung, no xac dinh va th!!,chi~n chinh saeh chat luqng trongdoanh nghi~p.
Chinh saeh chat luqng do lanh dao doanh nghi~p xay dl!'Ugva cong botrong n<)ib<).Chinh saeh nay phai phU hqp vai nhfing chinh sach khac ciladoanh nghi~p. Lanh di:lodoanh nghi~p phai ap dl,lngm,?i bi~n phap dn thiet dedam bao cho chinh saeh chat luqng duqc phil c(ip, thong hieu, th!!,chi~n va duytrl trong doanh nghi~p.
Ml!c tieu chat luqng la nhl"mgml,lc tieu lien quan Mn nhfing yeu to chatluqng then chot, duqc xae dinh khi xay dl!'Ugchinh sach chat luang clla doanhnghi~p; nhu la S!!,phil hqp vai cong dl!ng, d(ic tinh sir dl,lng,do an toan va d<)tinc(iyclla san phfrm. Chi phi lien quan den cac yeu to va muc tieu chat luang duac
CONGNGH~ CHI;TAO MAy 791
tinh to<inva philn tfeh ky luang nhiim giam t6i da nhiing thi~t h,!i do kern chatluqng gay ra.
H~ th6ng chilt luong bao ham co cau t6 chuc, phan b6 tnich nhi~m, cae thUt~c, quy tdnh va cac ngu6n can thiet de thuc hi~n chuc nang quan ly chat luong!rong doanh nghiep. H~ th6ng nay la cong c~ de thl!Chi~n cac chinh sach vam~c tieu chat luqng da duqc xay dl)'ngva cong b6 clla doanh nghi~p. No duqcxay dl)'ng phli hqp v6'i lo,!i hlnh hO'!t d(\ng san xuilt, kinh doanh d\ic thli cUadoanh nghi~p va c6 ltru y den cac yeu t6 wong tl'ng neu trong tieu chuAn v6quan lSichilt luong. H~ th6ng chaUuqng can phiii hO'!tdong sao cho t'!o duqclong tin th~t sl! riing:
- H~ th6ng duqc thau hieu ky dng va c6 hi<)uqua,_Cae san phAm ho\ic dich v~ thl!c sl! thoa man sl! mong mu6n clla khach
hang,_Quan tam den phang ngua honla giai quyet sl! vi~c da xay ra.Yang chat luqng (Quality Cycle) bao ham cac giai do,!n trong qua trlnh
hO'!td(\ng khep kin clla m(\t h~ th6ng chat luqng, c61ien quan truc tiep den chatluqng clla san phAmho\ic dich v~, tu vi~c xae djnh ban dau (vi d~: nghien CUllnhu cau va thj truoog), den khilu cu6i cling (vi d~: thanh lSisan pMm sau khi sIrd~ng va da thoa man cac yeu cau va dai hoi clla kMch hang). Cac giai d0<inci1aqua trlnh nay (hlnh 21.2) co the nhu sau:
I. Nghien CUllnhu cau va thi truoog,2. Thiet ke, xay dung cac quy dinh ky thu~t va nghien CUlltrien khai san
phAm,3. Cung cap v~t tu ky thu~t,4. Chuan bj va trien khai qua tdnh san xuat,
5. San xuat,6. Kiem tra, thir nghi~m va tham tra xac nh~n,
7. Bao g6i va luu kho,8. Ban va phan ph6i,
9. Liip d\it va v~n hanh,
10. H6 trq va bao trl ky thu~t,II. Thanh ly sau khi sIr d~ng.
792 Chliang 21: Quan ly va dam bao ch,n htgng ...I,
Nhlf vay, vang chilt luang (Quality Cycle) la chubi khep kin cae bi~n phapva ket qua tae dong den chilt luang ttong cae giai do~n hlnh: thanh va su dungmot san phiim hO~ICdich vu.
Marketing vanghien cw thi tn!dng
Thiet kejxay dl,fng cac quy dinh ky thui;ltva nghifm CLru trien khai san pham
Thanh Iy sauSLt dl:mg
Ho tr<1va ba'o triky thu?t
U3p d~t va v?n himh
Ban va phEIn ph6i
KhachhanglNgl10itieudung
TCVN 52004-1994
NgVdisan xuaUNgLfdicung Lrng
Cung cap v?t tll ky thu?t
ChU<3n bi va trien khaiqua trinh" san xuat
San xuat
Kiem tra, thli ngj~mVa xac nh?n
Bao g6i va IU\.Jkho
Hinh 21.2. V6ng chat Illqng (Quality Cycle).
21.2.4. H~ thong qUlIn Iy chat luqng i:J doanh nghiep
De danh gia chilt luang cua m<?tco sCi san xuilt - kinh doanh (doanhnghi~p, hang, cong ty), nguo-i ta thuang xem xet h~ thong quan 19 chilt luang,g<?ila h~ thong chilt luqng (HTCL) clla n6. Cae yeu to clla h~ th6ng chilt luqng(HTCL) nay la: til chuc cua doanh nghi~p (ban lanh d~o, cae bo philn), caechinh saeh chilt luqng (nguyen tile, bi~n pMp), cae dau vao clla h~ thong qmtn19 sim xuilt va chilt luqng, phang ngua khuyet tat va sai hong, h~ thong h6 so,kiem tra, v.v...
H~ thong chilt luang (HTCL) la til hqp nhiing cacilu til chuc, trach nhi~m,thll tuc, phuang pMp va ngu6n Il!Cde thl!Chi~n qua trlnh quan 19 chilt luang.
,
CONG NGHi;: CHEf TAO MAY 793
Tlmg doanh nghi~p hO'.'1d(ing san xual va kinh doanh lheo muc lieu chungva muc lieu rieng nhu sau:
Muc lieu chung Ia m",c lieu co lfnh chal Jau dai, bao ham 3 m",c lieu quanlrong sau day:
- Muc lieu chal lUffilg (muc lieu hang dau),
- Muc lieu Iqi nhuan (m",c lieu kinh Ie hUng dau),- M",c lieu 6n djnh va phal lrien.
M",c lieu rieng la muc lieu chal Iuqng lrong limg lhai gian ngiin (hanglhang, hang quy, hang nam ... ).
Cae muc lieu tren duo'c doanh nghi~p lhong qua co' can 16 ChCICcoi lrongva lrien khai lh,!c hi~n (hlnh 21.3).
H9i dong quan tr!
Chi) t!ch
Cnc pho chi) tich
Tong giam doc
Cac phong ban
4
Cac cong ty, xi nghi~p
Hinh 21.3. Cd cau t6 ch((c ella doanh nghi~p.
1- Phong Til chuc; 2- Phong Tiep thj (Marketing): 3- Phong Qui," Iii Ky thuat. Thiel ke, Quan Iiichat ILldng; 4- Phong Nghien CW khoa h9C: 5- Phong Ke ho,!ch: 6- Phong Cung tieu; 7- Phong
Tai chfnh - Ke toan; 8~ Ph6ng San xuat.
794 Chuang 21:Quan If va darn baDcha't Iuqng .._
Chinh sikh chat luqng clla doanh nghii;p co tinh chat b~t bui?c, lit tat yeukhach quan; boi VI chat luqng lit su s6ng can, chat luqng lit chien luqc hoatdi?ng vit phat trien clla doanh nghii;p.
Theo tieu chuiln Vii;t Nam TCVN 2604-90, chinh saeh chat luqng litnhiIng phuang hUOng,nguyen t~c, quy che phlJc vlJcho vii;c giai quyet cac vande ve chat luqng.
Chinh sach chat luqng (CSCL) bao gom chinh sach chung vit chinh sachrieng. Chinh sach chung lit chinh sach bao trum cac mat hO(ltdi?ng co tinh chatchien luqc; can chfnh sach rieng lit chinh saeh ve tUngmat hO(ltdi?ng clla c6ngty, doanh nghii;p trong Ilnh vlIc quan 19 chat luqng; vi du: chfnh sach tieu thusan philm, chinh sach thj truang, chinh sach khuyen khfch nang cao chat luqng,v.v ...
N6i dung clla chinh sach chat luang phai bao gom: mlJc dfch clla chinhsach, cac IO(lichinh sach, cac bii;n phap co ban de thuc hii;n chinh sach, quydinh ve quyen han va traeh nhii;m thlIc hi<;ncae chinh sach, giam sat vii;c thuchii;n cac chinh sach, danh gia hii;u qua clla cae chinh saeh chat luqng.
Dieu kii;n de thlIc hii;n chinh sach chat luqng clla doarih nghii;p la:I. Doanh nghii;p phai la mi?t t6 chuc co chat luqng.2. Dil xac djnh day dll va chinh xac yeu cau clla khach hang ve chat luqng.
3. Dil danh gia duqc kha nang clla doanh nghii;p dap trng nhfmg yeu cauclla khach hang.
4. Dam bao t6t m9i quan hi; ni?i bi?va quan hi; v6'i he,n ngoai cua doanhnghii;p.
5. Ap dlJngday dll cac nguyen t~c va ap dt,mglinh hO(ltcac bii;n phap quan19 chat luqng.
Vi dlJ: ni?i dung chinh sach chat luang clla mi?t doanh nghii;p co the nhusau:
I. Chat hrqng hang hoa va dich vlJHIdo khach hang quyet dinh.2. Caeh t6t nhat de d(lt duoc tfnh UtI vii;t ve chat luqng la phong ngira,
kh6ng de cac truc trac xay ra, chu kh6ng phai la phat hii;n va sua chiIa khacphlJc sai hong.
3. M9i nguai deu co anh huang Hinnhau va co anh huang den su hili longcua khach hang.
C6NG NGHE car; TAOMAy 795
4. Muon co tfnh uu vi~t ben viIng cua chat Im;mgphai lien tlJc ci\i tien.5. M6i thanh vien la khach hang cua nhiIng thanh vien khac trang n<?iba
doanh nghi~p.6. Phai luan luan tll'kiem tra va llJ sua chua cac h~ thong va thu tlJchi~nhanh.Ke ho~ch chat Im;mg(KHCL) cua doanh nghi~p la can ban quy djnh nhiIng
buac di ciln thiet de d~t duqc mlJc tieu chat luqng, dll'atfen chfnh sikh chat luqng(CSCL) va t:;.ptrung giai quyet ba van de co ban va phlJ thuqc nhau la:
1. San xuat - kinh doanh cai gl, bao nhieu?I. San xuat - kinh doanh cho ai?3. san xuat - kinh doanh nhu the nao?Nqi dung clia ke ho~ch chat luqng bao gam:I. MlJc tieu chat luqng ciln d~t duqc trang tung giai do~n.2. Xac djnh cac kMu thftt (cac khau co tM xay fa sai hong) va huang diln
bi~n phap phong ngua.3. Ke ho~ch tiep thi, thiet ke, san xuat, thu nghi~m, tieu thlJ san ph~m.
4. Ke ho~ch san xuat san ph~m maio5. Ke ho~ch b6 sung, cili tien chat luqng san ph~m.6. Phan bo tfach nhi?m va quyen h~n trang tUng giai do~n cua ke ho~ch.7. Xac djnh cae bi~n phap d:;.cbi~t, cac phuong phap va chi dan thll'Chi~n.8. L:;.pkeho~ch kiem tra, danh gia tlnh hlnh thll'Chi~nkeho~ch chat luqng.
7 1 ,,'
21.3. DAM BAO CHAT LUONG
Dam bao chat luqng (Quality Assurance) la toan bq cae ho~t dqng t6 chucva ky thu:;.tnhilm d~t duqc chat luqng theo yeu cilu co chu y tfnh kinh teoDay lamqt khau co tfnh chat quyet djnh nhat tfong ho~t dqng quan Iy chat luqng(Quality Management) t6ng hqp va phuc t~p.
D6i mal va sang tao trang ky thu:;.tluan luan t~o fa nhiIng san ph~m mai,phuong phap che t~o mai va cili t6 doanh nghi~p ve mat t6 chuc. NhiIng thayd6i nhu v:;.yse co tac dqng den chat luqng san ph~m cua doanh nghi~p.
Dam bao chat luqng khOngchi giam sat va dieu khien chat luqng cua cae sanph~ dii duqc che t~o va dang luu kho de bao quan, rna la giam sat va dieu khienchat luqng san ph~m trong m,?i giai do~ cua qua trlnh hlnh thanh san ph~.
796 Chuang 21:Quan Itva dam baa chat Iugng ...
Theo tieu chu1\n Vi~t Nam TCVN 2604-90, Dam bao chat luang la mqtho~t dong thuang xuyen, co M thOng va co ke hoach cua mqt doanh nghi~p dedam bao cho m9i nguai long tin vao san ph1\m, dich vu dap (rng duqc nhGngyeu cau vI, chatluqng.
Theo tieu chu1\n Vi~t Nam TCVN 5200-90, dam bao chat luqng chia rahai philn nhu sau:
- Dam bao chat luang nqi be?- Dam bao chat luang vai ben ngoai.Dam bao chatluqng nqi bola cae ho~t dong dam bao long tin cho liinh d~o
doanh nghi~p ding cae san ph1\m,djch vu dii d~t chatluqng mong muOn. Ho~tdqng nay phai duqc t6 chuc thuc hien va giam sattheo TCVN 5204-90.
Dam bao chatluqng vai ben ngoai la ho~t dqng nhiim dam bao cho nguaimua va nguai d~t hang tin rang M thong chatluqng cua nguai cung cap (doanhnghi~p) chac chiln dam bao cho san ph1\mva dich VI,I phu [Jqp vai yeu cau vI,chatluqng. Hoat dqng nay cGng phai duqc t6 chuc thl!c hi~n va giam sat theoTCVN 5204-90.
Moi quan he gi[ia cae yeu to cua h~ thong chat luang (HTCL) cua doanhnghi~p duac neu a hinh 21.4.
Chinh sachchat IUC;1ng
H~thong chat lugng
£lam baochat h/t;'ng
nQibQ
£lam baa chill IU9n9voi bEm ngoai
Hinh 21.4. H~ thong chat htQng (HTCL) cua doanh nghi~p.
CONG NGHE CHE TAO MAy 7')7
N6n san xuat chiu tac d(mg cua nhi6u su c6 c6 tlnh chat h~ th6ng hoacngau nhien. NhiIng sl! c6 nay dU<1cphan thanh cac nh6m sau:
- Can nguoi (thq, ky thu~t vien),
- Phuang pMp ky thuat,- May, thie't bi, trang bi, d\1I1gql san xuat,
- Vat li~u.Trang nhi6u giai do~n cua qua trlnh hlnh thanh S'1llphftm, can nguoi c6 vi
trf chi] dao. Ki! ca a cac Hnh vl!c khac nhu d~i Iy, nghien cuu phat trii!n, thie't ke',chuftn bi san xuat, ... con nguoi cling c6 vai tra quan trqng. Sai s6t cua cannguoi a day se tac d6ng Ian den chat luqng san phftm.
Chi phi v6 chat luqngM~lc tieu cua doanh nghi~p la dam bao san phftm c6 chal luang cao phil
hqp vai yeu criu cua khach hang va vai chi phi che' t~o lhap nhat, M c6 lhi' d~lIqi nhuan cao nhallrang m6i lUang quan vai gia ban sAnphftm. Chi phi v6 chatluqng la mQllhanh philn lrang chi phi ch€ lao san phftm. Chi phi v6 chat luqngthuang trang khoang tu 5 Mn 10% cua chi phi che' t~o S'1I1ph1lm,ca biN c6 lhi'nhi6u han 20%.
Thea nghia hyp, chi phi v6 chat luang la nhfmg chi phi di kem theo nhiIngyeu cau dii xac dinh v6 chat luang. V6 co ban, cac chi phi nay duqc phfmlhanhba nh6m sau:
- Chi phi kii!m Ira va danh gia chat luqng,
- Chi phi do sai s6 che' t~o,
- Chi phi phang ngira di! tranh sai s6 che' t~o (bang dc bi~n phap phangngua).
D6i vai giai do~n thie't ke' san phftm, ne'u mu6n d~l duqc m(rc dO challuqng san pha'm cao, thl phai llru y cac phuang cham sau day:
- Ke't cau san phftm du Clrng viIng di! trang qua lrlnh che' tao, khi c6 saiI~ch nh6 v6 cac th6ng s6 che' lao se kh6ng dan ngay tai sai 86 san pha'm.
- Dam biio kha nang kii!m tra an loan, nghia la trang thie'l k€ san phfimphai t~o di6u ki~n xac dinh dU<1cdc th6ng s6 d~c trung cua s,m pha'm theo yeucau cua khach hang, th6ng qua vi~c ph<ithj~n cac sai s6li6m a'nkhi che' lao sanph1lm.
798I
Chuong 21:Quan ly va dam baa chrt luqng ...
- V(it li<';udam bao tin c(iy, nghia la chi Slrd\lng nguye~ vii! li<';u,vii! lieuphil va chi tiet tieu chuiln phil hqp vai yeu du ve chat luongisan phiim thl maic6 the dam bao c6 muc d9 chat luqng san philm cao. :
Nhling phuong cham tfen t~o thanh m9t tam giac nhu sau:
Ket cau sim philmau cU'ngVLrng
Kha nang ki~mtra an toan Vat lieutin cayI" .
Dam bao cha:t luqng c6 nghia la: I,
- Tang muc d6 hai long cua kh<ichhang bring each d\lY tfl chat luqng sanphilm cao va duy trl hi<';uqua d!ch V\l. :
- Nang cao t[nh kinh teb~ng each khai thac t(indllng ?Wi tiem nang hqp lyh6a, dam bao cha:t luqng theo ti'rnglo~i san phiim m6t each tcing hqp.,
- Nang cao tfnh san sang dap (mg nhu cau khach hang, tfnh dam bilo thaih~n cao cling nhu thai h~n dap U'ngtin c(iy. I
- B6 tff co hi<';uquil ngu6n nhan hICa nhling V!tff tofch hqp.- Nan'g cao tfnh linh ho~t ella khftu dam bao cha:t luqng khi thay dcii qua
tflnh san xua:t. II
Nhu vay, mllc tieu tcing the cua khau dam bao chat hfqng Ii, hoan thi<,;ncacsiln ph!\m dua ra thi tfuong cua m9t doanh nghi<';pva qlla do tang ClIO'ngkhilnang c~nh tranh song con cua doanh nghi<';p.Khau dilm 1:)aocha:t luqng gam coba linh vuc nhusau: quy hoach cha:tluqng, kiem tfa cha:tluqng, dieu khien cha:t
Iluqng.
CONGNG~ CHETAO MAy 799
21.3.1. Quy hOl).ch chat luqng
Quy hO(lchchat luqng bao g6m toan b<?c6ng vi~c hO(lchdinh duqc th,!chi~n co hi~u qua truoc khi che tao san phfrm va truc tiep co lien quan den chatluqng m<?tsan phfrm ho~c m<?tdjch vu Clladoanh nghi~p. Khau nay duqc tienhanh trang qua trlnh hlnh thanh san phfrm, co su ket hqp clla cac khau: thiet kesan phfrm, hO(ltd<?ngd(li Iy va co tham do y kien clla khach hang. Quy hO(lchchat luqng co nhling nhi~m v\l nhu sau:
- Xac lap cac d~c tinh san phfrm,- Xac l(ip cac dieu ki~n th,!c hi~n,- Quy hO(lchdam bao chat luang,- L(ip cac van ban ve cac khau dam bao chat luang.Xac dinh dung va chac chfm chat luqng san phfrm la nhi~m vu d(ic bi~t clla
cac phong, ban co lien quan den chuc nang quy hO(lch.Nhling ket qua duqchO(lchdinh se tao lap tien de cho nen san xuat trang lUang lai, nham t(lo ra sanphfrm duO'ckhaeh hang va thj truOng chap nh(in. Do v(iy, dieu can thiet la ngaykhi xae dinh cac tinh chat Clla san phfrm dii phai rat th(in trQng. Khau xac lapcac tinh chat clla san phfrm duqc tien hanh voi m\lc dfch xac dinh cac yeu cauclia san phfrm la:
- Cac dac tinh ky thu(it,
- Cac d~c tinh chat luqng,
- Cac yeu cau an toan,- D<?tin c(iy.
Cac d(li ly co chuc nang thu th(ip nhling yeu cau clla nguai tieu dung d6ivoi san phfrm, xae dinh nhu cau ve san phfrm (thi hieu sir d\lng, s6luqng, giaban san phfrm), xac dinh vung thi truOng. Cac s6li~u dieu tra ve thi truOng cuasan phfrm thuang duqc ghi nh(in va lUllgifr trang s6 saeh, t(lOCO'sa cho c6ngvi~c nghien CUllciii tien san phfrm sau nay.
Phong thiet ke san phfrm co chuc nang chuyen d6i dc yeu cau clla nguaitieu dung thanh cac d(ic tinh ky thu(it lIng voi nguyen vat li~u, san phfrm va dieuki~n th,!c hi~n.
Tien de d6i voi khiiu quy hO(lch chat luqng la phiii lam cho mQi nguaitham gia c6ng vi~c nay tham nhuan va quan tri~t day dll nhling yeu cau d6i voisan phfrm va co y thuctrach nhi~m cao d6i v6'i c6ng vi~c clia mlnh. Nhu v(iy,
800 Chacing 21:Quan It va dam baa chat Iagng ...
khau dam bao chfit luang co them nhi~m villa dam bao su trao d(\i thong tin.dam bao sir dung cae phuong phap va phuong ti~n h6 trq d~ tien hanh cae congvi~c ho~ch djnh nay mot cach co h~ thong va tuan tu.
Ben c~nh cae dac tlnh ky thuilt va chat IU9ng, cling can xac dinh r6 nhungyeu cau ve muc do an toan va muc d<Jtin cilYcua san pham; cling nhu t'!o lapnhung giai phap thllc hi~n d6 dilm bao nhfrng yeu cau do.
Do tin cay la m<Jtkhai ni~m t<lnghqp ve nhtmg tlnh chat cua san pham,nhung tlnh chat nay cho biet trang thai ti:ngxir cua san pham trong suot thaigian sir dung etla no. Khi Crngxir cua san ph1lmco tiem 1Inkha nang gay ra moinguy hi~m thl tlnh chat Crngvai muc d<Jan toan cua san ph,1mdii thay d(\i; nhuvay la co lien quan den khai ni~m rili ro va phili chap nhan Sllrui ro khi sir dllngsan pham.
Ky thuat an toan co chuc nang thuang xuyen ngan ngLracac sucobfmg kythuilt, biing phuang phap va bAng phap quy an toan. Ky thuat an toan co hainhi~m vu chlnh ti:ngvai hai khilu la ky thuM an toan ve phac thao va ket cau, antoan khi sir dung.
An toan ve phac thao va ket cau co doi lUqng la quy ho~ch, phae thao, chet~o va thir nghiem cac h~ thong ky thuat nhAmd'!t muc d<Jan toan toi un hoac Itnhat la dam bao nhfrng yeu cau an toan toi thi~u.
An toan khi sir dung co doi tlrqng la nhfrng van de co lien quan den nhanI\rc (nhfrng nguai tiep can vai trang thiet bi ky thuilt va san pham), nhtmg chidan va dong vien can thie!.
Bencanh vi~c hoach djnh san ph1lm, vi~c ho~ch dinh cac dieu ki~n th\rchi~n d~ t'!o ra san ph1lmcling co vi trl quan tr9ng. T':Iiday, truac het la phai taolilp san cac h~ thong S<lnxuat an toan, kinh te va co chat Itrqng cao, co kha nangtai t':l0chat IU9ng san xuat. Hi~u qua cua khau hoach dinh .cac he thong sanxuat co tac dong quyet dinh doi vai cac tieu chu1lnchat luqng, doi vai mCrc haophi d~ dam biio d':ltdlrqc cac tieu chuiln chat luqng do.
D~ giam sat chilt che qua trlnh dam bao chat luang, ti:ngvai cac thai hanthay d6i, can phai ho,!ch djnh chuang trlnh dam bao chat luqng (QualityAssurance Program Planning).
Cae tieu chuiln quoc gia duoc xay dlJ'l1gtheo tieu chu1ln quoc te, VIdu,DIN ISO 9001, TCVN 5814-1994, TCVN 5200-1994, TCVN 5201-1994,TCVN 5202-1994, TCVN 5203-1994, TCVN 5204-\994, ..., quy dinh la dc
CONG NGHE CHE TAO MAy 801
nha san xuat co tnkh nhiem cong b6 cac bi~n phap dam bao chat luong ellamlnh bang van ban. Cac van ban nay la ca sa xUIy caccu<)c tranh chilp tu phapvii lao d<)ngvoi chuc nang nhula mOtchUng cu sa thai lao d<)ng,nghia la nguailao d<)ngco the bj buoc thOi vi~c do khOng dam bao chat luqng san phi'im.
21.3.2. Kiem tra chat lu'!rtg
Khau kiem tra chilt luong duqc phan chia thanh ba linh vUcnhu sau;- Kiem tra khi nhap hang,- Kiem tra khi gia cong va l:1prap,- Kiem tra Ian cu6i.
Kiem tra khi nh(ip hang la b:1tbu<)c,duqc tie'n hanh thong qua cac phepthu, nghia la tuyen ch<;>nva kiem tra voi s61uong hang nh(ip vao nhat dinh viichat hcong.
Kiem tra khi gia cong va l:1prap san phi'imla m<)ttrang tamUng d\lng cuaho~t d<)ngdam bao chat luqng, voi m\lc tieu la che' t~o cac chi tie't khong co sais6, hieu chinh it nhilt va it phe' phi'imnhilt. Ca sa de kiem trachat luqng 1atientrlnh gia cong cac chi tiet cua san phi'imdii duac xac l(ip a khau chdn bi congngh~. Tien tr1nh kiem tra chat luqng duac tich hqp vao tien trlnh gia cong cacchi tiet cua san phi'im.
Kiem tra Ian cu6i la cong vi~c b:1tbu<)cphiii thl1c hi~n t~i nai san xuat,truoc khi slm philm duqc chuyen toi nguai tieu dung. Kiem tra Ian cu6i de xacnh(in la san phAmkhong co sai s6 va hoan thi~n. Trong nhiiiu truang hap, conphai tien hitnh ch~y kiem djnh lau dai d6i vai san phfrm truac khi dua ca thjtnrang tieu thu.
21.3.3. DieD khien chat luqng
Diiiu khien chat luong la danh gia lau dai cac dfr li~u kiem tra theo djnhhuang cai tien, trien khai cac bi~n phap va t(iphqp dfr li~u de cung cap thong tincho cac linh v~ccsan xuat khae trang doanh nghi~p. T~i day, vcmg tron diiiukhien chat luqng duac tao l(ip. Dong lUll thong cua cac dfr li~u v6 chilt luongc&nduac t~o l(ip co h~ th6ng. Nha do co the trien khai cac bi~n phap hieu chinhva h~n che khii nang xuat hi~n cae sai s6.
Tinh thai sUcua cac dfr li~u vii chat luqng la quan tr<;>ng,boi VIde co thetcanh va kh6ng che kjp thai khii nang phat trien cua sai s6 thl cac thOng tin phai
5 J. CNCT
802 Chuang 21: QUiln It va dam bao eha't Iugng ...
duqe chuan bi kip thai. May tfnh la phuong tien rat hi~u d"ng de cap nh,!t thongtin, dam bao tinh thai slf can thiel. Nhu v~y, dfr lieu duqc truy cap va tap trungnhanh. Ngoai ra co the chuan bi dfr li~u trlfe tiep biing cac h~ thong may tfnhnoi m':lng noi bo (LAN = Local Area Network) v6i co sOdfr li~u (database) v6chat luang.
Vong tron di6u khien chat luqng duqc thiet I~p de tllUc hi~n khau dieukhien chat luqng. Tai do, dfr li~u v6 chat luqng duqc t~p hqp, xu 1y va phan hoi.Nguon dfr li~u Chll yeu nhat la ttl khau giam sat chat luqng va di6u khien quatrlnh biing phuang phap thong ke (Statistical Process Control = SPC).
Nhfrng vong tron dieu khien chat luqng ling v6i mot doanh nghi~p, duqcphiin chia 0 nhfrng llnh vlfc sau:
- Cac vong tron dieu khien chat luqng trong ni?i bi?may,- Cac vong tron di6u khien chat luqng 0 gan may,- Cac vong tron di6u khitn chat luang tren nhi6u tang.Khi cit ba vong tron dieu khien chat luqng tren duac khiio sat trong moi
quan h~ chung thl se hlnh thanh mot m':lnglien ket phuc t':lPella cac vong trondi6u khitn ling vai doanh nghi~p.
21.3.4, Dam hilo chat hrQ'llgdung may tinh
H~ thong dam ball chat luqng co slf tra giup cila may tinh (ComputerAided Quality Assurance = CAe)) co tien d6 co ban la S\l phiin chia ve chucnang va Slfphoi hqp lien thong trong hO':ltdQng gifra phan cling (hardware) vaphan m6m (software) co kem theo mot ngan hang dfr lieu ve chat luqng(quality databank), theo kien truc 3 tang nhu sau:
- Tang hO':lchdjnh vai may tfnh 16'n(hostcomputer),- Tang di6u khitn v&i may tfnh niii bi? ho~c may tfnh chi d':lo (lead
computer),- Tang thao tac ho~c tang thlfc hi~n qua trlnh vai phan cling va phan m6m
phan tan.Tang hO':lchdjnh cila milt h~ thong CAQ t':l0 I~p moi lien h~ gifra khau
dam b30 chat luqng vai moi truang CIM (Computer IntegratedManufacturing). CIM la giai pMp san xuat tich hqp dung may tinh, bao hamcac phan h~ CAD, CAM, CAP, CAQ.
C6NGNGHECHETAOMAy
Chtidng 22
CAN BANG CHI TIET MAy
803
NhG'ng thiet bj co b9 ph~n hoac chi tiet quay nhanh, neu khong duqc canHng, trang qua trinh lam vi~c se phat sinh luc quan tinh Iy tam hay cae ngauluc, t':lonen rung dong lam giam do chinh xac, kh6ng d':ltduO'cchi tieu ky thui)tva lam giam tu6i thq cua thiet bi. Vi vay, can Mng chi tiet may khi Hip rap lam9t thong s6 cua d9 chinh xac can dat.
Co hai phuO'ngphap can bang: can bang tTnhva can brmg d9ng.
22.1. CAN BANG TINH
Can bang iinh duO'cthuc hi~n a tr':lngthai tTnh.Su mat can bang tTnhXlIathi~n khi trqng tam ella chi tiet co kh6i luqng m I~ch vai tam quay cua no motgia tr! r. Dieu nay de thay a cae chi tiet d':lngdia (ty I~ gifra chieu day va duangkinh nh6). Trang truCrnghqp nay, khi quay luc Iy tam quan tinh J,,:
o day:
,In = mr.co-
m- kh6i luqng cua chi tiit (kg), m = G;g
(22.1 )
G- trqng luqng ella chi tiet (N);g- gia t6e trang trl1Crng(g = 9,81 m/giay);0)- van t6c goc (radian/giay).
Duai day ra xet mam quay cua may ti~n (hinh 22.1).Chi tiet nay co tM bi mat can bang vi coUip them cap t6c. Khi no quay vai t6c
do Ian, xuat hi~n I,!e chu ky gay fa dao d9ng Cl10ngbuc clia true ehinh, do do lam
804 Chuang 22:Gin b~ng chi tie'tmay
Hinh 22.1. Mam quay eua may ti~n.
cho may cung bi anh hui'mg.Khi truc chfnh cuamay quay v6i tOcdq 1<JOO.T2000vonglphut vakh6i luang cua c~p tOcbang 2 kg v6i gia trj xedich tn;mgtam r = 100 mm se xuilt hi~n ll!c Iytam quan tfnh trang khoang til 220 den 440 kG.Khi dq clrng vi1ng ella h~ th6ng cong ngh~1, = 2500 kG/mm, luc Iy tam quan tfnh nay gayra hrqng bien dang dan h6i cua chi tiet khoang90+ 180 f.lm,gilp hai Hind9 daocuaphOi. Neutfnh den cac khe hi:lcuam6i ghepchi tier,thl sais6 gia cong con 16nhan nhieu.
De can bang finh, trang dieu ki~n san xuilt nM, co the dung d6 ga dan gian(hlnh 22.2). D6 ga g6m hai gia dO-3 song song v6i nhau trang m~t ph~ng namngang. Ga chi tiet lIen tn~cga 2, r6i d~t trl)c ga len hai gia dO-3 va quay nh~ chitiet de xac djnh tn;mg tam cua no.
Neu chi tiet milt can bang thl tn;mgtam luon luon nam i:Ivi trf thilp nhilt. Tudo se b6t kh6i luqng i:Iphiln du6i hoac them kh6i luqng.i:I philn tren d6i di~nqua tam quay cho den khi d\lt gia trj can bang.
Chua can bang Tim vi trf din bang Da can bang
.J
Hinh 22.2. D6 ga can b~ng linh.1- chi tiet gia can can b~ng; 2- tryc ga; 3- gia dB.
CONGNGHECHETAOMAy 805
22.2. CAN BANG DONG
a
Hinh 22.3, So do can bAng d.;.ng.
Hinh 22,4, So do dao d.;.ng khi can bhg d.;.ng roto,
[
INhfrng chi tie't co ty Ie d 1611(1- chieu dai; d- dui'mg kfnh) ne'u mat can
bang, khi quay se.t~o'ra ngau l,!c 1611do cac kh6i I~ch tam tren chieu dai cuatruc. Ne'u v(\n t6Qluay cang 1611thl anh huang do mat can bang dng 1611,do donhfrng loai chi,tie't tren khi Hlprap can pMi duqc can bang dqng,
Ta xct truc tron tren hlnh 22.3 vachia no ra hai philn. Gia Slrcac tr9ng tamc, va c, cua cac phan nay cung nam trenmqt m(\t ph~ng nhlffig a hai phfa d6i di~nnhau qua tam quay.
Ta I~i gia Slrrang tr9ng tam chung c,.cuatr\lc nam tren tam quay. Nhu vay, venguyen tac tTnhh9Cthl tr\lc nay duqc canbang nhung ve -nguyen 'lac dqng h9C thl no mat can bang bai VIkhi no quayXlIathi~n doi luc J)" vai mom en M = J",L.
Cac .IucIy tam va cac momen quan tfnh (xuat hi~n khi chi tie't quay) gay radaDd(mg do co do mem deo dan hoi cua cac gia do, Tan s6 va bien do daDdongty l~ thu(\n vai luc Iy Himt<ledung len c<legia do.
Dlla theo nguyentac nay nguai ta xaydl!Ug phuong phapcan bftng dqng, Canbftng dong liffig driucila roto (hlnh 22.4)duqc th,!c hi~n riengbi~t.
Trong,tnii'mg hqp nay gia do I cLtamqt dau chi tie't di dqng con gia do 1Iadau d6i di~n duO'ckyp chat. DaDdong cua rOto trong dieu ki~n nhu v(\ychi gayra luc P, con t<led\lng cua luc Q duqc [rung hoa, Gin bang mqt dau cua roto latim gia tr! va phuong tac dung cua luc P de giam anh huang xau cua no bftngeach d(\t them m<?td6i trong can bang t~i mot V! trf xac d!nh nao do.
806 Chuang 22: Cin biing chi tie't may
Sau khi can b~ng xong, dau I duCick<;pehlit, con dau II dUCIen6'i long ra vatim gia tri va difm dlit eua doi tr<;mgdf can bang Iue Q.
PhuCingtrJnh ehuyfn d6ng euaMdoi v6'itruOng hqp khi dau I eua r6to didqng.eo dang:
MI'+ M4- M, - ML := 0 (22.2)
M6men MI'ella 1t!emat can bang P (a dau I) doi v6'i tam dao d6ng dUCIexac djnh theo e6ng thue:
(22.3)MI'= P.a.cosrotro- van toe goe;t- thai gian;a- ehieu dai ella 10 xo.
Neu ky hi~u 0.- goe l~eh ella tam r6to so v6'i vi trl trung bJnh, J- m6menquan tlnh ella r6to doi v6'i tam dao dqng ella no di qua mlit phang ella 6 do Ii.
va dd'~ - gia toe goe eua r6to doi v6'idao d6ng, ta.e6m6men eua lue quan tlnht -
nhu sau:
bday:
d'aM
4= -J--,
dt-(22.4)
M6men cimM, eua kh6ng khl, ella 6 dov.v ... duqe xae dinh theo e6ng thCre:M = Rdo. (22.5)
C dt
a day: R" h~ so can;
do. , " . d dA" I'-- van toe goe ao vng eua 0 xo.dt' .'M6men M
Leua 10xo khi d6 eU'ngvii'ngella 10xo la K va bien d6 nen ella
n6 x = a sina ::::::aa co d(.mg:
ML = KX.a = Ka'a (22.6)
Thay cae c6ng thue (22.3), (22.4), (22.5) va(22.6) van e6ng thCre(22.2)'taduqe:
d 'a do.P.a eoswt - J-- -R-
dt dt(22.7)
CONGNGH~CHE TAO MAy
Hoac:P.a d2a R da Ka'~.-cosOlt =--+--+--.a} dt 2 } dt }
Giii phuang trlnh vi phan bac 2 nay doi voi a ta duClc:
a = P (cosOltcos<p+ sinOlt+ sin<p)
Hay:
a = P cos(Olt - <p)
a day:
807
(22.8)
(22.9)
(22.10)
cos<p= (22.11 )
. a.Ol.Rsm<p- (2 )". Ka _}Ol2 +R".Ol"
(22.12)
Phuang tr]nh (22.10) cho biet dao d9ng wOng Mc cua h~ cham pha so voiluc mat can bing m9t goc <pvoi gia trt sau:
sm<p R.Oltg<p= -- - (22.13)
cos<p Ka 2 _ JOl2
Khi cong huang, co nghla la khi Ka' =}Ol 2, goc <p= 90° con goc ci va biend9 goc cua dao d9ng cua roto dat gia trj cl!c d\li. Thay d6i toc d9 c9ng hUOngcua chuy<\ndong quay cua roto co th<\dU<;lcthuc hi~n bing cach di6u chinh tocd9 dao dong ella 10xo hoac cac chi tiet dan hoikhac thay the cho 10xo trang CCI
diU can bing.D<\xac djnh gia tri va phuang tac dung cua Il!c Iy tam mat can bing trang
cae CCI cau may nguoi ta dung cac may can bing trang do co su dung dao d9ngclla cac gia do m6m (gia do dim hoi).
Hlnh 22.~ la SCIdo nguyen Iy ella may can bing d9ng co cae gia do danhoi. Chi tiet can bing I dU<;lcga tren hai gia do 2 va 12, hai gia do nay dU<;lcnoivoi cac cU9n day 6 va I I, cac cU9n day nay nim trang tir trLlongcua cac namcham vlnh cuu 7 va 10.
Neu CCI call mat can bing thi khi no quay tir tr\lc 4, cac cuon day 6 va IIdao d9ng, do do xuat hi~n cac dong di~n co hj~u di~n the ty I~ thui.in vai dao
808 Chuang 22: Gin bAng chi tiel may
11
"
Hinh 22.5. Sa do nguyen Iy ella may can bang dgng.1- chi tiet can can bang; 2,12- cae gia dB; 3- banh rang;4- tn,Jc; 5~ rota ella may ph,H di$n; 6, 11- CaGCU9" day;
7,10- nam cham vlnh cLtu; 8- d6ng he do;9- b(Jkhuech d~i.
d9ng cua cae cU9n d~y. Cae dong di~n nay duac khuech d~i nha bo khuech dai9 va duac dong ho do 8 ghi lai duai d~ng dan vi milt ciin bhng.
Cung quay vai chi. tietcan can bhng J con co ,rotocua may phat di~n 5; .Statoeua n6 cling c6 th~ quay va CJvi tri nao .d6 cua. cae .cU9nday, stato thay d6i chi so cuadong ho do 8, Neu CJg6cquay nao d6 cua stato, caechi so cua dor\g ho do 8 bhngo thl d6 la goc d~ xae djnhmat phi'ing b6 tri khoi luqngmat can bhng cila chi tiet Itren thang chia cua banhrang 3.
Vi dll, milt phi'ing bo trikhoi 'Iuqng ,mat can bhngcaeh bien do daD d9ng 16'nnhat cua ca cau 90~',gia trikhoi luqng mat can bang duqc xac dinh theo chi so cua dong ho do 8 khi statoquay 90".
May can,bimg tren day lam vi~c theo che d9 tu d9ng. Dlfa theo thang chiacua dong ho do 8, co th~ .biet duqc chi6u sau va duang kinh din khoan, bietduqc khoi luqng mat can bang va cae kieh thuac cua doi tr9ng.
Thai gian can bang tren may khoimg I .;.2 phil!. Qua trlnh can Mng chitiet duqc thuc hi~n sau khi gia cong co \:in cuoi nham mllc dieh d6 khi hmluqng kim loai thi:rakhong gay imh huCingden vat duac can Mng.
Can bhng cae chi tietl6'n dang r6to hoi'[ctang trong v.v... thuang duac thuchi~n tren cae giado bi bhng cae phuang phap din bhng dung doi tr9ng thtlnghi~m va bang cae may can bhngc6 Stldung cac.sa do di~n va co khi.
CONG NGHE CHE TAO MAy
Chu'dng 23
SON, SAY VA XOA MO? A~ •••• ",,"'? :!
BAO VE BE MAT CHI TIET SAN PHAM. .
23.1. SON VA SAY
809
San va sily chi tiet hOac san ph<1mco mi)t y nghia quan tr,?ng trong congngh~ che t\lo may.
23.1.1. SO'nQua trlnh va phuO'ngphap son san ph<1m(hoiic chi tiet) phu thuoc vao dac
tinh cua san ph<1m,dang san xuilt, yeu cau d6i vai chat luqng lap san v.v...San san ph<1mva chi tiet co th~ duO'cthuc hi~n b~ng cac phuang phap sau
day:
I. San tay b~ng chbi que!.PhuO'ng phap nay duqc dung trong san xuat dan chiec, hang Ioat nho va
hang Ioat vua, d6i hoi thO'co tay ngh~ cao va chi phi thai gian Ian. Chat lu,?nglap san chu yeu phu thui)c vilOtay ngh~ cila cong nhan.
2. San phun.PhUffi1gph"p nay duO'c thuc hi?n nha khf nen, co nang sufit cao va duO'c
dlll1gd~ san cac san ph<1tnco kfch CO khac Nhau.
Thiet bi d~ san phun g6m:- V6i phun d~ tr\rc tiep phun san len b~ mat san ph<1tn.
- Bu6ng chua san duai tni)t ap suat cua khf nen d6 cap san cho v6i phun.
- CO'cau lam sach va di~u chinh luqng khi nen.
810 Chuang 23: San sry va xaa rna baa v~ bi' rn~t...
3. Son nhung.
San nhUng Chll yeu duqc dung trang san xuat himg 10at Ian va hang khoicho dc chi tiet co hlnh d~ng dan gian. Khi san nhung thl chi tiet gia c6ng duoctM trang be chua san co dinh hoac d6i khi chi tiet gia c6ng duqc treo tren moc,con be chua san duoc nang tu duai len de thl1c hi~n qua tdnh san.
4. Son tuai.
Phum1g phap nay duoc dung de san cac chi tiet Ian khi Sll d~mg phuangphap san nhung gap kho khan.
Thiet bj son tuai co hai 10~i: loai san tay va lo~i san may.Thiet bi son tay gam:
- Be chua san.
- Ban ga san phfrm.
- Ong cao su de tuai san.Thiet bj son lmiy gam':
- Buang chua san duqc noi tiep vai ong dan san.- Be chua son d<icap sm1vao buang chua khi luang san trang buang ch(la
gan hel.
Sau khi san, chi tiet (hoac san phfrm) phai duqc say kh6.
23.1.2. Say kh6
Co hai phuang phap say kh6 chi tiet (ho;:tcsan phfrm): say kh6 tu nhien vasay kh6 nhan tao. Sfiy kh6 tu nhien duoc thuc hien ngoai kh6ng khf, con saykh6 nhfm tao duqc thl1c hi~n bang nhi~u phuang phap khac nhau nhtl:
I. Say kh6 Mng buang kh6ng khi duqc nung nong tai nhi~t d6 SS -i- 220' ..2. Say kh6 bang bong den.
Phuang phap nay lam cho chi tiet kh6 nhanh han phuang philp sffy kh6bang luang khi nang gap 3 Ian.
3. Sfiykh6 bang dong di~n cao tan.
Phuong philp nay duqc dung cho cac chi tiet bang thep trang s:ln xuathang khoi.
Chon phuong phap say kh6 phu thu6c vao dang si\n xufit va vat li~u son.Thai gian va nhi~t d,? say kh6 dtlqc ch<;llItuy thu,?c vao tinh chfft vat lieu son.
C6NG NG~ CHETAOMAy
23.2. XOA MO BAO v~BE MAoT
81 I
Nhfrng chi tiet ho~c san phfim kh6ng cluqc son b,lo vI\'thi phai duqc xoama trIOnbe mat de chong gL
Ma duoc dung de xoa len be m~t chi tiet kh6ng duqc co axit va nuac, dbngthai nOphai co kM nang chong lai tac d(\ng clla nhil\'t trang thai gian b,IOqmlnho~c v~n chuyen: Ngoai ra no can phai duqc liiy s~ch (khi cfin) b~ng gie lallhoac cbn rn(\t cach de dang.
Truac khi xoa rna bao v~, chi tiet pMi duoc lau sach vi, r,ra b~ng nuacnong trong cae be chua hoac may ri'rachllyen eIlmg. Sau khi ri'ra sach chi tietduoc say kh6 b~ng kh6ng khf nung nong hoac b~ng phuong phap th6i khfnong.
Cae phuong ph3p xoa ma bilo v~ duoc si'rd~mgla: xoa ma b~ng voi phun,xoa ma b~ng ch6i quet ho~c b~ng phuong phap nhung chi tiet vao rna duocnung nong.
De xoa rna cac be m~t trang c6 the dung phuong ph3p r6t hO\lcphun ap luc(cle tao ra nhfrng hat rna nho Iy ty bam vao be rn~t chi tiet).
Sau klii xoa m(j bao v~, chi tiet duqc d6ng g6i va xep trang cac hom chua.
812 Chuang 24:Huilng phat triin eua dIng ngh~ eh€ t~o may
Chu'dng 24
, " ",..7
HVaNG PHAT TRIEN., 1'\ 1'\ "," ,
CVA CONG NGHE CHE TAO MAY. .
" , 7 ,," , •••!' 7 ,
24.1. n! DQNG HOA SAN XUAT DON CHIEC, LOAT NHO VALOATVUA
24.1.1. Sir d",ng may CNC
Mi?t tmng nhung huang eua tu di?ng h6a tmng san xuat loat vua la su dungrong rai cac may dieu khii!n theo chuang trlnh so (may CNC). Hi~u qU'1kinh tekhi sir dung cac may CNC c6 thi! dat duqc doi vai cii trLlemghop gia cong loatnh6 chi tiet (20 7 40 chi tiet). Tuy nhien, tmng san xufit don chiec thl hi~u quakinh te khi gia cong tren cac may van nang dieu khii!n bang tay chiem uu thehan.
Uu dii!m chinh cua cac may CNC la khii nang hieu chinh chuang tdnh giacong ngay tai ch8 lam viec. Trong dieu ki~n san xuat don chiec, "In xuat.loatnh6 va san xuat loat vua may CNC dam bilOkh<inang thay dao nhanh, nang caDnang suat va di?chinh xac gia cong. thay the mi?tcach c6 hieu qua cac may vannang dieu khii!n bang tay.
Tat ca cac nguyen cong ti~n tren may CNC deu duqc thl!c hi~n bang cacdao ti~n lieu chuan ma khOng can cac daD dinh hlnh va cli chan.
Sirdyng may CNC cho ph6p giam nh« dieu ki~n lao dong cua cong nhan,giai ph6ng cong nhan kh6i cong viec c6 tinh chat don di~u, lap lai nhieu I~ln,giam nh« qua tdnh dieu khii!n may, tang lqi ich cua nguoi cong nhan va lamcho h<?thich thu han vai cong vi~c.
C6NG NGHE CHE TAO MAy 813
Doi vai cae may CNC, van dt\ma f(>ngkhit nang cong ngh~ va hoan thi~nh~ thong dit\u khitfn, hoan thi~n k€t cau clia may se cho phep nang cao nangsuat va do ehfnh xac gia congo
Ma f(>ngkha nang cong ngh~ elia cae may CNC cho phep gia cong nhit\ubt\ m!)t trang milt liin ga dill chi ti€t, do do nang cao duqe d(>chfnh xae vi tfftuang quan va giam duqc thai gian ella chu ky gia congo
Hoan thi~n h~ dit\u khitfn CNC tmac h€t nhiim mue dfch nang cao doehfnh xac gia cong va bUcac sai so xuat hi~n trang qua tfinh dt.
Cac h~ dit\u khitfn CNC hi~n nay cho phep d<;ttd(>ehfnh xae vi trf trangkhoang 0,0005 7 0,001 mm va trang mot so tmang hqp d!)c bi~t co kh:\ nangd<;tt0,0002570,0005 mm. Cae h~ dit\u khitfn nay cling cho phep dit\u ehinh vocap so vang quay clia truc ehfnh dtf giu cho toe d(>dt co dinh khi chuytfn bt\m!)tgia eong co duang kfnh khac nhau va xac djnh chfnh xac vj trf goc clia trucchfnh dtf ga dat chi ti€t khong doi xLingtfen mam cap, dong thai eho phep thl!ehi~n cae nguyen eong khoan va phay theo phuang huang kfnh elia chi ti€t khi'Chi ti€t dUng yen.
Cae he dit\u khitfn CNC hi~n d<;tico kha nang btl sai so he thong (do bi€nd<;tngnhi~t gay ra), hi~u chinh sai so dich chuytfn tfeh luy do sai so buac cliatn~e vft me bi gay ra.
Tren cac may CNCcling duO'ctrang bi CO'cauhi~u ehinh vi tff clia phoi khik~p eh!)t, co nghia 1abU sai so k~p eh!)t clla phoi.
Trcn cac may ti~n CNC hi~n d<;tican co them CO'cau tl! dong kitfm tra kfchthuac gia cong (thuang dung cae dattfic ti€p xue). He dit\u khitfn elia may cochilc nang xu Iy tfn hi~u dtf hi~u ehinh vj tff clla dung e\l dt khi kfch thuac giacong co nguy cO'vUqlfa ngoai pham vi dung sai eho phep. Khi gia eong cae chiti€t Ian co gia thanh cao thi vi~e kitfm tfa kfeh thuac phoi va hi~u ehinh vi trfCllad\lng e\l dt duO'cthl!c hi~n sau buae dt thO (truae buac dt tinh ella dungc\l) nhiim loai b6 ph€ phfun gia eong.
Dtf dt\ phang giiy dao, trang nhit\u may CNC duqe trang bi CO'eau giai h<;tnM tl! d(>ngdUng qua trinh d.t khi eong suat d.t, ll!e dt ho!)cmomen dt dat giatrj tai h<;tn.
Ngoai ra, tfen cac may CNC con duqe trang bj h~ thong dit\u khitfn thfehnghi dtf hi~u ehinh ch€ d(>d.t (so vong quay clla tr\le ehfnh va luang eh<;tydao)khi ll!c dt va cong suat eM bi€n d(>ng.Cac h~ dit\u khitfn thfeh nghi xay ra saumilt vang quay ella tf\lC chfnh va so vang quay Clla tr\lc chfnh co thtf giam ttr
814 Chuang 24: Huilng rhat triin eua dIng ngh~ ehe't';1omay
2000 vang/phut den 0 vang/pMt trang m9t vai mili giay. Sir d~lI1gh~ thongdi6u khien thich nghi co '1 nghia quan tr9ng doi vai tru(l'ng hop gia cong coIUO'I1gdu va tinh chilt co 1'1 cua vat li~u khongco dinh, dO' do no rilt thich hoptrong cac dang san x~,iltdDn chie'c va san xuilt himg IDa!.
Cac may CNC co the duqc lip d~t trang h~ thong san xuilt linh hDat FMS(Flexible Manufacturing System).
Thanh phan thb'i gian caban khi gia cong tren cac may CNC tang len dangke VIso yang quay cua tr\lc chinh co the d':lttai 3500 7 4000 vang/phut'va cothe d':lt tai 6000 vang/pMt doi vai cac trung tam gia congo
Toc d9 dich chuyen nhanh cua dung C\lva ban may (cua cac may CNC) cothe d':lt tai IS 7 19 m/phut.
M9t uu diem khac cua cac may CNC va cac trung tam gia cong la khanang thay daD lU d9ng khi chuyen buac gia cong hD~Ckhi luqng man cua daDVUO'lqua giai h':lnChDph6p.
24.1.2. San xUllt himg lo~t theo day chuyen •Cac may CNC lam vi~c doc I~p (mac du muc d9 tl! d9ng hoa caD) van
khong tM ID':Iitrll duqc nhuac diem chinh cua gia cong va lip rap co khi, dolatinh gian dD':In.Trang di6u ki~n san xuilt blnh thuO'ngthl h~ so sir d!!ng ella cacmay CNC (khi chung lam viec d9C lap) khong vuqt qua 0,4 7 0,6. Nhu yay,tang h~ so sir dung cua cac may CNC chi co the dat duqc khi chung lam viectheDday chuy6n de dam baD tinh lien t!!Ccua qua trlnh gia cong va thl!c hi~nmot phan cua qua trlnh san xuat I'! d9ng hoa.
Trang di6u ki~n san xuat hang lDat (chung ID':Iichi tie't nhi6u va so luangchi tie't trang tUng ID':Iilai it) a giai QD':Indau de d':ltduqc qua trlnh gia cong lient!!Cnen t6 chuc day chuy6n nhOm. Day chuy6n nhom la day chuy6n de giacong nhom chi tie't co chung mot tie'n trlnh cong ngh~. Cac may tren daychuy6n nhOm baD g6m cac may CNC, cac may chuyen dung va cac may vannang de thuc hi~n m9t so nguyen cong rieng bi~!.
Thie't bi v~n chuyen chi tie't gifra cac nguyen cong tren day chuy6n nhomco the la cac IDai xe d~y hD~Ccac ID':Iibang tai.
Sau khi gia cong xDng m9t chung !D':Iichi tie't can tie'n hanh di6u chinhmay, thay d6i chuO'l1gtrInh, di6u chinh d6 ga gia cong nhom va thay daDde giacong chung ID':Iichi tie't kMc. Nhu yay, tren cac chb lam vi~c khac nhau cuaday chuy6n co the cung luc gia cong duqc cac chi tie'tkhac ID':Iinhung co chungm9t nhom cong ngh~ (tie'n tr1nh c6ng ngh~).
CONG NGHE CHE TAO MAy 815
Sirdlfng day chuyen nhom t'!o ra duqc qua trlnh san xuat lien tuc, giam chuky gia c6ng va nang cao nang suat lao d(ing. H~ s6 sirdlfng may trong day chuyennhom co the tang len 0,8 -i- 0,85. Chu ky gia c6ng co the giam duqc 40 -50%, nangsuat lao d(ing tang 24 -i- 39% va gia thanh gia c6ng giam duCicII -i- 15%.
24.2. San xmlt tl! d(mg hOalinh ho~tH~ th6ng san xuat linh hO'!t la toan b(i nhiIng thiet bi co khii nang duCic
dieu chinh Wd6ng de chuyen d6i lUang gia c6ng. H~ th6ng san xuat linh hO'!tcilp I la cac m6dun san xuat linh hoat va t(ip hqp cac m6dun san XU,ltlinh hoat.H~ th6ng san xuat linh hO'!tcilp 2 la h~ th6ng san xuat t~ d(ing hoa linh ho,!t.
H~ th6ng san xuat t\r d(ing hoa linh hoat la h~ th6ng tl! d(ing hoa phat trienduqc dieu khien biing may tfnh. H~ th6ng san xuat nay bao gam cac may giac6ng duqc lien ket vai nhau bang h~ th6ng v(in ehuyen ph6i tu d6ng, !tru giuph6i tu d(ing, thay dao Wd(ing, kiem tra tl! d(ing, tach phoi W d6ng va d quatrlnh thiet ke san philm t\r d6ng, chuiln bi e6ng ngh~ lit d6ng, dieu khien tud(ing. Dae diem chfnh cua h~ th6ng san xuat linh hO'!tla tmh linh hoat rlit cao,. no cho phep:
I. Trong dieu ki~n san xuat hrmg IO'!tnho va hang IO'!tvua a bat ky thaidiem nao co the dung vi~c gia c6ng chi tiet tren day chuyen de dieu chinh daychuyen cho vi~c gia c6ng chi tiet khac.
2. Tren cae may khac nhau co the gia e6ng de chi tiet co h,nh dang khacnhau vai s61uqng tuy y (vf duosau khi gia c6ng loat chi tiet thu nhat gam 50 chitiet ta co the gia c6ng loat chi tiet thu hai gam 2 - 3 chi tiet, IO'!tchi tiet thu bagam 30 chi tiet v.v...). Trong dieu kien san xulit hang IO'!tthl vi~c dieu chinhcac may d~ gia c6ng dc IO'!tchi tiet khac nhau co the giam 30% nang suat giac6ng cua cac may.
3. Co the thay the cac may bj hOng trong h~ th6ng linh hO'!trna kh6ng lamcho day chuyen san xuat bi ngLrnghoat d(ing.
4. Co the di chuyen chi tiet gia c6ng theo m(it quy dae tuy y trong h~th6ng, do do co the giam duqc s61uqng may va tang h~ s6 sir d\lI1gmay.
24.2.1. MOdun san xuat Hnh ho~t. Mooun san xulit linh hO'!tla dan vj may duCictrang bi co cau dieu khi~n tu
d(ing va cac co cau gia c6ng tl!d6ng. Nh,n chung cac co cau tu d(ing h6a ellamoounsan xulit linh hO'!tla: cac <5 chua, cac d6 ga v~ tinh, cac ca cau cap pMi, thao ph6i,thay d6i dao, thili phoi II!d(ing, ki~m tra tu d(ing, dieu ch/nh tu d6ng, v.v...
X16 Chuang 24: Huang phiit tri.fn eua clIng ngh~ ehe' t~o may
Trong truang hqp dac bi~t thl mOdun slm xuat linh hoat co the la mot trungtam gia cong co robot h6 trq. MOdun slm xuat linh hoat cho phep thay d6i doituong gia eong (trong pham vi kha nang cong ngh«\clla thie't bj).
D",ng c'" ciit clla mOdun san xuat linh hoat duqc ga trong 6 chua d",ng eu v6iso luang khoang 307 80 d",ng C~l.Tit 6 chua, d",ng cu duoc cung cap cho maykhi din thie'1.Thay d6i dung eu dlrqe thuc hi«\nkhi co cac nguyen nhan sau day:
- Khi din dieu chinh dao de gia cong theo chuang trlnh.- Theo tu6i ben clla dao.- Theo luqng mon gi6i han (duqc xae dinh b~ng co cau W dong kiem tra
kfch thu6c gia cong).- Theo do mon cho phep ella d",ng c'" (duqc xac dinh b~ng co cau kiem tra
11!c dt P, va Py, kiem tra cong suat dong di«\nva momen quay).MOdun san xuat linh hm.ltde gia cong cac chi tie't dang hqp thuang duoc
cau tao tit mqt - hai trung tam gia congoDe gia cong nhieu lo,!i chi tie'tdang hopphue tap thl modun san xuat linh hO'!tciln co nhieu dung e", (khoang 1507200dung cu). 6 chua dao 16n nhu v~y se lam tang thai gian thay dao, tang khoiluqng clla may va giam dq chfnh xac ella no, VIv~y hi~n nay cae trung tam giacong duqe dung trong san xuat linh hO'!tchi duoe trang bj cac 6 chCradung cuv6i soluOl1g khong qua 40 7 50 chie'c.
Cae mOdun san xua! linh hoat cling co the duqc eau tao tir cac may x9crang, cae may khoan, cac may khoan - dt ren ... Hi«\uqua sif dung cac mOdunsan xuat Iinh hO'!tco the cao han ne'u cac mOdun do duqe ke't noi v6i nhau taothanh h«\thong san xuat linh hoat.
24.2.2. H~ thOng san xuat Iinh hO'!tH«\thong san xuat 1inh hO'!tla h«\thong bao gam cac mOdun san xuat linh
hO'!tduoe ke't noi v6i nhau b~ng h«\thong dieu khien tl! dqng. Trong h«\thongsan xuat linh hoat tat cii cong vi~c tit cap phoi, gia eong, thao phoi, van chuyen,thay dao va kiem tra chi tie'tdeu duqc tl! dong hoa. Du6i day la mqt so he thongthanh phan Chll ye'u clla h«\thong san xuat linh hO'!t:
I. H«\thong dieu khien tl! dong co trq gitip cila may tfnh.H«\thong dieu khien nay co chuc nang phan phoi eong vi~e giiia cae may
khae nhau trong h«\thong san xuat linh ho",t va djnh hu6ng eho chi tie't di theoquy d",o toi Uti.
CONC NCH$ CHE TAO MAy Rl7
2.H~ thong v~n chuyen - kho chua tI! d(\ng linh ho;:tt.H~rhong nay dong vai tro di6u chinh qua trinh, co nghia la v~n chuyen chi
tiet gia cong toi Mt ky mot may nao theo bilt ky m(\t trinh tl! nao. Trang tru'i'mghqp nay xe robot co the v~n chuyen chi tiet gia cong tu may nay sang may kMcrna khong dn dling l;:ti(1kho chua. Trang h~ thong SilOxuilt linh hoat thi khongnhilt thiet phai di chuyen chi tiet gia cong theo tdnh tl! Hipd(i.tcac may rna chitiet gia cong co the nhi6u Hinquay v6 m(\t may nao do, cho nen h~ so Slrd~ngmay co tM tang len.
3.H~thong cung ting dVng cv tl! d(\ng.H~thOng nay chua day dil cae dvng cv va thuc hi~n vi~c thay dao khi co
nhu du (khi chuyen b6 m(i.tgia cong ho(i.ckhi dao bj mon).
4. H~thong v~n chuyen phoi tl! d(\ng.H~thong nay co chuc nang thu gom tilt ca phoi gia cong va chuyen chung
ra ngoai d6ng thai phai lam s;:tchb6 m(i.td6 ga de lo;:titru sai so ga dat chi tiet.
24.3. HE TH6NG SAN XUAT TicH HOP co TRO GIUP CVA MAy.. riNH CIM ..
OM la m(\t giai phap ting dVng cac may tinh va cac m;:tng lien ket dechuyen cac cong ngh~ rieng Ie thanh cac h~ thong san xuilt tich hqp (1trinh d(\cao. M(i.cdli OM duqc xem nhu m(\t khai ni~m sieu hi~n d;:ti,hi~n nay connhi6u kMi ni~m cli va don gian v6 OM: co sl! xuilt hi~n cila cong ngh~ maytinh. Tu xa xua, cac thq thil cong lanh ngh6 cling dii biet tfch hqp cac cong vi~cbiing lay khi cM t;:tosan pham. Tuy nhien, voi Sl!phat trien cila cong ngh~, tiltca cac cong vi~c dan dan duqc chuyen mon hoa va qua trinh san xuilt ~ling dandan duqc tfch hqp. Nhu v~y, CIM dii tfch hqp tilt ca cac ho;:ttd(\ng cila qua trinhsan xuilt nha tri tu~ cila may tinh va cac m;:tnglien ket.
Mvc dich cila CIM la tang Iqi nhu~n cila nM san xuilt (hang san xuilt). Detang Iqi nhu~n, cac nha SilOxuilt phai kh6ng ngling nAngcao nang suilt va chatluqng san pham, d6ng thai phai tang tinh linh ho;:ttcila h~ thong san xuat nhacong ngh~ tien tien cila OM. M(\t h~ thong CIM hoan thi~n bao g6m sl! tfchhqp va ting dVng cila mbi m(\t h~ thong phL.ltrq (cila CIM) theo m(\t phuongphap sao cho san pham dau ra cUam(\t h~ thong phV trq nay la san pham dauvao cila m(\t h~ thOng phV Irq kMc ..
5.2 - CNCT
818 Taili~utham khiio
'A ?
TAl LIlj:U THAM KHAO
1. Nguyen Tn;mg Blnh, Nguyen The D~t, Tran Van Djch va cac tacgi:i kh:ic.C6ng ngh~ che tt;lOmay.Nhit xu(lt bi\n Khoa h9C va Ky thu~t, Ha Nqi 1998 va 2001.
2. M. E. Eropon, B. Fl. )J.eMeIlTben,B. JI. )J.MHTpuen.TexllOJlOZURMaIUUlIOCmpoelluR.MocKna, "BblcIUaHIUKorra",1976.
3. K. C. KOJIen.TeXlIOJlOZlIRMalUlIlIocmpoeHlIR.MocKBa,"BblcIUaHIUKorra",1977.
4. II. If. HlllepuubIH.OCl106bl meXlIOJlOZlIU MexallU'IeCKOii o6pa6omKu 1I C60PKlI6 JltalUlIlIocmpoellllU.MIIHCK,"BbICIU3llIUaHIUKorra",1974.
5. A. A. MaTaJIHII.TeXIIOJlOZlIRJltalUllllOcmpoelluR.JIeHIIHrpal(."MaIUIiHocTpoeHlle", 1985.
6. A. r. KOCIIJIOnOll,P. K. MernepHIwna •.Cnpa60'lllK mexllOJloza - MaIUUIIOCmplJUmeJIR.MocKBa, 1985.
7. Miroslav Hluchy a kolektiv.Strajerenska tecllllologie.Praha, 1979.
8. Drab.TexllOlogie.Liberec 1979.
9. Ebehard Paucksch.Zerspantechnik.Vieweg, Wiesbaden, 1996.
CONG NGH~ CHETAO MAy
10. Friedheim Lierath.Einfuchrung in die Fertigungs Lehr'e.Skaker. 200 l.
I
11. Nguyen Van Thai.Cong ngh~ v{it li~u.Nha xuat bim Khoa hoc va Ky thuiit, 2000.
12. A. Dupont, A. Castell.Travaux realises sur les Machine-Outi/s.Paris. 1980.
13. E. Paul Decarmo, J.I. Black, ROIialA. Koser.Materials and Processes in Manufacturing.Eighth edition, Prentice, Hall-International, \')97.
14. Steve F. Krar, Albert F. Check.Technologi of Machine Tools.International Edition 1998.
15. John A. Schey.Introduction to Manufacturing Processes.Third Edition, New York-London, 2000.
:i :; -lNeT
819
820
MlJC LlJC
TrangLOI N01 DAU 3BAI M6 DAU ; 5
Clzuong 1. NHU'NG KHAI NIJ);M CO BANllQ"h' K' "h' )' 9.. ua tnn san XUdtva qua tnn cong ng 1~ .
1.1.1. Qua tfJnh san xuaL ; , 91.1.2. Qua tdnh c6ng ngh~ : 91.1.3. Chb lam vi~c 10
I 2 Th' h h'" ," h' 'hK ' 10... an p an san xuat cua n a may c ~ t~o may .1.3. Cac thanh philn cua qua tfJnh c6ng ngh~ 121.4. San Itrqng va san luqng hang nam 141.5. Ok d~ng san xufit.. IS
1.5.1. San xuat dan chiec IS1.5.2. San xuat hang lo~t.. 161.5.3. San xuat hang kh6i 17
1.6. Nhip san xuat.. 181.7. Xac dinh d~ng san xuat : 191.8. Taptrung va phan tan nguyen c6ng ; 20
1.8.1. Phuang pMp tap trung nguyen c6ng 201.8.2. Phuang phap phan tan nguyen c6ng 20
ClzU011g 2. CH.h LUONG BE M~T GIA CONG.2 I Kh" " ~ h" I b~"" 21.. al Ul,:,mve c at 'uqng e m~t gla cong .2.2. D\'>nham be m~t ..: 232.3. Anh huang cua d\'>nham be m~t tai tfnh chat Slrdl!ng cua chi
~~ TI2.4. Anh huang cua bien cling be m~t tai tfnh chat slr dung cua chi
ti&m~ ~
C6NGNG~ CHIlT~OMAy 821
, 2.5. Anh huang eila ung suat du M mat t6i tlnh chat su dl,mg eila~i~m~ : : m
: 2.6. Die yeu to Imh huang den d9 nham M m~t gia eong 292.6. I. 1110ng so hlnh h,?e eila dung el) d.t 292.6.2. Anh hulmg eila toe d9 eftt 302.6.3. Anh huang clia luqng eh~y dao 3I
" "2.6.4. Anh huong eila ehieu sau cat 322.6.5. Anh huang eila v~t li~u gia eong 322.6.6. Anh huang clia rung d9ng eila h~ thong eong ngh~ 32
2.7. Phuong phap dam baa chat l~qng M m~t.. : 332.7. I. Phuong phap d~t d9 bong b6 m~t... 332.7.2. PhUffi1gphap d~t d9 eung b6 m(lt.. 342.7.3. Phuong phap dat (01gsuat du M mat 35
2.8. PhUffi1gphap danh gia chat luqng b6 mat... ..............•............................ 362.8. I. Danh gia do nham b6 m~t ,' 362.8.2. Danh gia mue d9 va ehi6u sau bien etrng 362.8.3. Danh gia ung suat du 36
Chuang 3. DO CHINH xAc GIA CONG3.1. Khai ni~m : 38
3 2 T' 1 1 < , .• 0" , . 41. . 1111e 1at eua Sal s gla eong : .3.3. cae phuong phap d~t d9 ehlnh xae gia eong 42
3.3.1. PhUffi1gphap d.t thu ,': 423.3.2. Phuong pMp t\1dong dat kich thu6e 43
3.4. Cae nguyen nhan gay ra sai so gia eong , .453.4.1. Bien d~ng dan hoi eila h~ thong eong ngh~ ' 45
3.4.1.1. Do e(rng vfrng eila h~ thong eong ngh~ 453.4.1.2. Do bien d~ng tiep xue va bien dang clia ban than
eh i tiet 47
3.4.1.3. Xae dinh c19e(rng vfrng ella h~ thong eong nghebhng phuc~~gphap tfnh toan 49
3.4.1.4. Anh huang do sai so eila phoi 533.4.1.5. Xae dinh do e(rng vfrngMng phuong ph:ip thue
nghi~m , , 55
822
3.4.1.6. Cae phuong phap nang caDdq cling viing ella h.;;thong e6ng ngh.;; 59
3.4.2. Anh huang ella dq ehfnh xae ella may tai sai so giae6ng 60
3.4.3. Anh huang ella sai so eua do ga tai dq eh.fnh xae giae6ng 64
3.4.4. Anh huang eua sai so ella d\lng e\l dt tai dq ehfnh xaegia e6ng 64
3.4.5. Anh huang eua bie'n d~ng nhi.;;tella may tai dq ehfnhxae gia e6rig 68
3.4.6. Anh huang ella bie'n d~ngnhi.;;t eua daD dt tai dqehfnh xae gia e6ng 70
3.4.7. Anh huang eua bie'n d~ng nhi.;;teua chi tie't tai dqehfnh xae gia e6ng 72
3.4.8. Anh huang ella rung dqng trang qua trinh dt tai dqehfnh xae gia e6ng 75
3.4.8.1. Rung d6ng euang bue 753.4.8.2. Tu rung dqng 76
3.4.9. Anh huang eua phuong phapga' d~t tai dq ehfnh xaegia e6ng 37'
3.4.10. A nh huang eua d\lng e\l do va phuong phap do toi dqehfnh xae gia e6ng 77
3.5. Dq ehfnh xae cila phuong phap gia e6ng dong thai biing nhi~udaD 78
3.6. Cae phuong phap xae djnh dq ehfnh xae gia e6ng : 8(,)
3.6.1. Phuong phap thong ke kinh nghi.;;m 80.3.6.2. Phuong phap tfnh loan - phan tfeh 803.6.3. Phuong phap thong ke xae suat 81
3.6.3.1. Qui 1u~t ehuan 823.6.3.2. Qui lu~t xae suf,t d~u 853.6.3.3. Qui Iu<ltSimsJn 86. .
3.6.3.4. Qui lu~t Maxvel 873.6.3.5. T6 h9'Pcae duang eong phan bo 873.6.3.6. Ung d\lng cae qui lu~t phan bo kfch thuoe M xae
d!nh phfin tram phe' pham eua chi tie't 88
C6NGNG~ cf4 T~OMAy 823
3.7. Dieu chinh may 9.33.7.1. Dieu chinh iinh 953.7.2 Dieu chinh d(mg .
3.7.2.1. Dieu chinhtheo chi ti€t dt thir nhcrcalip lamvi?c cilangucri thq 95
3.7.2.2. Dieu chinh theo chi ti€t dt thir nhcrdllng Clldov:,tnnang 96
3 8 D'~ kh'" d" h' h ' . " . 100.. leu len 9 c m xac gla cong .3.8.1. Dieu khien biEn dang dan h6i nhcr thay d6i klch thuac
dieu chinh ti'nh 1033.8.2 Dieu khien biEn d:,tngdan h6i nhcr thay d6i klch thuac
dieu chinh d(\ng 105
Chllong 4. CHuaI KICH THUOC CUNG NGH~4.1. Chubi klch thuac 1074.2. Cac d:,tngbai toan va caeh giai 109
4.2.1. Bai toan thu~n liD4.2.2. Bai toan nghich lID
43. Cae cong thuc tfnh chubi klch thuac cong ngh? III4.4. Tinh chubi klch thuac cong ngh? : lIS
. 4.4.1. Phuong phap xily dl)1lgchubi klch thuac cong ngh? lIS4.4.2. Ch9n phuong phap giai chubi;klch thuac 1174.4.3 Giai chubi kich thuac cong ngh? brmg phuong phap c!!,C
d:,ti- c!!,ctieu 1184.4.4. Giai chubi klch thuac cong ngh?bang phuong pMp
xac suat 1214.4.5. Cap chinh xac cila cae khau thanh philn 124
Chllong 5. CHUAN5.1. Dinh nghi'a va philn lo:,tichuan 127
5.1.1. Dinh nghi'a 1275.1.2. Philn lo:,tichuan 128
5.2. Qua tflnh ga d~t chi tiet khi gia cong .., 1325.2.1. KMi ni?m ve qua trlnh ga d~t chi ti€t khi gia cong 1325.2.2. Cac phuong phap ga d~t chi ti€t khi gia cong 133
53.Nguyen Ilk ga dat khi d!nh vi ,;hi ti€I... 136
824
5.4. Cach tinh sai s6 ga d~t.. 141.5:4.1. Cach tinh sai s6 k'ep ch~t 141542 C' h 'h . "d' ,. ac tm sal so 0 ga 1435.4.3. Cach tinh sai s6 chuan 143
5.5. NhCingdiem can tuiln thi! khi ch<;lI1chuan 1515.5.1. Ch9n chuan tho lSI5.5.2. Ch9n chuan tinh 154
'):6. Xae djnh chuan tren cac may dieu chinh s6 CNC 1585 6 I D,;' '." d'" I" 158. .. lem zero va cac lem len quan .5.6.2. Vi du di6m zero vi cae diem lien quan tren cac may
dieu khien s6 CNC 1595.6.3. Toa d(>tuy?t d6i va toa d(>theo gia s6 160
Chuong 6. LUONG DU GIA CONG6.1. Khai ni?m va djnh nghia 1626.2. Philn 10<;1i1I1qngdu gia cong 163
6.2.1. Luqng dli trung gian 1636.2.2. Luqng d II t6ng c(>ng 1646.2.3. Luongdu d6i xung : 1646.2.4. Luqng du khong d6i xCing 165
6.3. Phuong phap xac dinh luqng du 1666.3.1. Phuong phap th6ng ke - kinh nghi?m 1666.3.2. Phuong phap tinh toan - philn tfeh 166
6.4. TrInh tI! tinh luqng du 1706.5. Vi du tinh luqng du 171
Clutong 7. TINH CONG NGHJ;: TRONG Kj!:T CAU7.1. Khai ni?m ve tinh cong ngh? trong ket cau 181.7.2. NhCingnhiln t6 anh huang den tinh cong ngh? trong ket ciiu 182
7.2.1. 51!don gian va hqp ly cua ket ciiu 1827.2.2 ChQn v~t li~u ban dau va phuong phap t<;1ophoi 1837.2.3. D(>chinh xac che t<;1ova d(>nham M m~t 1867.2.4. Ghi kfeh thuGCva chQn dung :;ai 1887.2.5.Tieu chuan hoa, di6n h,nh hoa va th6ng nha't hoa chi
tiet 1937.2.6. Hinh d<;1ngh,nh hQccua chi tiet.. 194
eONGNG~ em T~OMAy 825
7.3. T[nh eong ngh~ lrong kel diu v6'i quan diem san xuiillrenmay CNC. : 204
7.4. Cae chi lieu danh gia l[nh eong ngh~ lrong kel cilu 2087.4.1. Chi lieu vf sV lieu Ion V~lli~U 2087.4.2. Chi lieu vf khoi luqng lao d9ng eho gia eong va Hip
rap _ 2087.4.3. Chi tieu vf sVgiam chi phI san xuiit bang cae bi~n
phap kinh le- eong ngh~ 209
Chuong 8. CHON PHOI VA cAc PHUONG PHApGIA CONG CHUAN BI PHOI
8.1. Co so kinh Ie - ky lhU~1eoa vi~e eh9n phoi 2138.1.1. Ch9n v~t li~u ehe l~o phoi 2138.1.2. Ch9n phuang phap ehe taoh phoi 214
8.2. V~t li~u phoi , 2168.2.1. Valli~u kim lo~i 216
8.2.1.1. Thep 2168.2.1.2. Gang ................................................................•............... 2198.2.1.3. Kim lo~i mau va hqp kim mau 222
8.2.2. V~lli~u phi kim 2248.2.2.1. Vat li~u polyme 2248.2.2.2. Valli~u eomposil 228
8.3. Cae lo~i phoi ..................................................•..................................... 2298.3.1. Phoi ehe tao bang phuang phap due 229 y
8.3.1.1. U'u, nhuqe diem eoa phuang phap due 2308.3.1.2. Y nghla kinh le- ky lhu~l coa due 2308.3.1.3. cac lo~i ph6i duc : 231
8.3.2. Phoi che l~o Mng phuang phap giacong ap luc 232
8.3.2.1. D~c diem coa ph6i che l~o Mng phuang phap giacong ap luc 232
8.3.2.2. Cac lo~i ph6i ,he t~o bang phuang phap gia congap IVc 233
8.3.3. Pho i han 2358.4. Gia cong ehuftn bj phoi : 235
8.4.1. Cat bavia, d~u r61, d~u ng6t 2368.4 .2. Lam s~eh phoi 236
826
8.4.3. Olt phoi 2368.4.4. 0 phoi 2398.4.5. Nan ph6i : 2408.4.6. Giacong pha 2418.4.7. Giacong 16 tam 242
Chuang 9. cAc PHVONG PHAp GIA CONG CA.T GOT
A. cAc PHUONG PHAp GIA CONG CAT GOT BANG DUNG CU CATva, LUOI CAT CO HiNH D,A.NGHINH HQC xAc 8iNH .
9.1. Ti~n 2449.1.1. Khit nangcong ngh~ cua ti~n 244
9.1.2. Nang suatva chi phi gia c6rig khi ti~n 2479.1.3. Cac bj~n phap cong ngh~ khi ti~n 249
9.1.3.1. Cac phuang phap ga d~t chi tiet khi ga dat 2499.1.3 .2. Ga dat dao khi ti~n 2539.1.3.3. Cac phuang phap cal khi ti~n 255
9.2. Bao va x<)c 2639.2.1. Khit nang cong ngh~cua bao va x<)c 2639.2.2. Cac bi~n phap cong ngh~ khi bao va x<)c 2649.2.3. Cac bi~n phap nang cao do chinh xac khi bao ,.. 265
9.3. Phay 2669.3.1. Khit nang gia cong dc d~ng M m~l cua phay 269
9.3.1.1. Phay m~t phiing 2699.3.1.2. Phay cae m~t tru Iron xoay 2749.3.1.3. Phay ranh then , 2759.3 .1.4. Phay ren 2769.3:1.5. Phay cac m~t djnh hlnh 277
9.3.2.~ry~~coo ~o9.4. Khoan ,khoet, doa, taro 282
9.4.1. Khoan 2839.4.2. 'Khoet 2919.4.3. Doa 2929.4.4. Gia cong ren Mng laro 295
9.5. Chuat 298
e6NGNG~ em: T~OMAy 827
B. cAc PHUONG PHAp GIA CONG cAT GOT BANG DUNG CU cATVOl well cAT co HiNH DANG HiNH HQC KHONG XAC f)!NH
9.6. Mai 30 I9.7. Mai nghien : 3179.8. Mai khon 3229.9. Mai sieu tinh xac 3269.10. Danh bong 3299.11. C\lo 3309.12. Cong ngh~ boi tron Jam ngui?i t6i thi~u trong qua trlnh d.t 331
9.12.1. Cong ngh~ boi tron lam ngui?i t6i thi~u 3329.12.2. Cong ngh~ gia cong tho 333
Chlt01lg 10. cAc PHUONG PHAp GIA CONG TlNHBANG BIEN D~NG DEO
10.1. KMi ni~m ve Sl! hlnh thanh lOpbe m(tt khi gia cong tinhbiing bien d\lng deo 334
10.2. cac phuong phap va dung Cl} gia cong tinh biing bien d\lngdeo 33710.2.1. Um ep biing con Hipho(tc bi 33710.2.2. Lan ep giua cac can Ian 34310.2.3. CM sat biing mlii kim euong ho(tc hqp kim clffig 34510.2.4. Nong 16biing bi hay ch1\ynang 346
10.2.4.1. Nong 16biing bi du 34710.2.4.2. Nong 16biing chay nang 347
10.3. Chat luqng d\lt duqc khi gia cong tinh biing bien d\lng deo 35310.3.1 Di? chfnh xac hlnh dang 353
10.3.1.1. Lan ep biing con Ian hay bi co co c'\u dan h6i 35410.3.1.2. Lan ep b!lng can Ian hay bi clffig (khong dan
h6i) 35410.3.2. Di? song 35510.3.3. Di? nh3n bong M m(tt gia cong 35610.3 .4. Tfnh chat ca Iy lOpbe mal 357
Chlt01lg 11. cAe PHUONG PHAp GIA CONGBANG DI~N V~T LYVA. DI~N HoA
11.1. Gia cong biing tia lua di~n 360
828
11.2. Gia c6ng bang xung di~n : 36211.3. Gia c6ng bang di~n cuc day 36411.4. Gia c6ng Mng di~n tiep xuc 36511.5. Gia c6ng Mng clfc duong co khi 36711.6. Gia c6ng bang di~n hoa 368li.7. Gia c6ng bang di~n hoa- co khi. 36911.8. Gia c6ng bang chum tia di~n tiI 37011.9. Gia c6ng bang chllm tia lade 37111.10. Gia c6ng bang sieu am 373
Chuong 12.GIA CONG BANG TIA NUdc VA TIA H~TMAl Ap LIfC CAO
12.1. Gia c6ng bang tia nu6c ap luc cao 37612.2. Gia c6ng bang tia h\it mili ap Ilfc cao 377
12.2.1. Cae SO do gia c6ng bang tia h\it m~i ; : ' 37812.2.2. Cac yeu to anh huang den nang suat gia c6ng va d9
nham be mat ; 38012.2.2.1. Anh huang clla thai gian gia c6ng ~; .- 38112.2.2.2. Anh huang clla mat d9 h\it mai , 383 -12.2.2.3. Anh huang clla g6~ phun : 38512:2.2.4. Anh huang clla khoang cach phun : 38612.2.2.5. Anh huang clla ap Ilfc khi nen ; 38712.2.2.6. Anh huang ella kich thuc-r h\it mai 388
12.2.3. H\it mai dung trong c6ng ngh~ tia.. 38812.2.4. M6i truo-ngchat long va thanh phan clla dung djch
h\it mai : , 38912.2.5. Chat luqng be m~t khi gia c6ng bang tia h\it mai. 390
12.2.5.1. D9 nham b6 m~t.. 39012.25.2. Bien cUng be m~t va d9 ben moi 39012.2.5.3. Tinh chong mon va tinh chong an mon hoa h<;>c 391
12.2.6. Thiel bi dung tmi1g gia c6ng bang tia h\it mai 39112.2.7. Co cau phun , 39512.2.8. Cae vi dl) Ungdl)ng giac6ng bang tia h\il mai. 398
e6NG NGIffi eRE TAO MAy'~, . .r '
" ."'.829
ChU(1llg 13. TlEU CHUANHoA QuA TRINH CONG NGH~13.1. KMi ni~m 39913.2. Philn lo~i d6i tuqng si'mxuftt 40013.3. C6ng ngh~ dien hlnh : .40513.4. C6ng ngh~ nhom 409
13.4.1. Phan nhom chi tie"tgia cong 41113.4.2. L~p tie"ntrlnh cong ngM nhom .41513.4.3. D6 ga gia c6ng nhom 420
13.5. Cong ngh~ t6 hap .422e' , J " '
CllUol/g N. TOt I I' BOA QUA TRl"H C.\T (;OT14.1. M(>tvai khai ni~m ve tOIuu hoa qua tdnh cat g9t... 428
14.1.1.. T6i uu hoa qua trlnh gia cong ci'ttg9t 4281:,.1.2. Cac phuong phap t6i uu hoa quatdnh gia cong cat
g9t 42914.1.2.1. T6i uu hoa Gnh 42914.1.2.2. 'r6i uuhoa d(>ng : 429
142. CO"sa kinh te"- ky thu~t cua qua tdnh gia cong cat g9t... 43114.2.1. M6 hlnh luc ci'tt : ; 43114.2.2. M6 hlnh mon dl,mgC\lci'tt... 433
14.3. Ham m\lc tieu cua qua trlr,h ti~n :..............•.... 435 .14.3 .1. Chi tieu ky thu~t v6 thai gian 4:3514.3.2. Chi phi gia c6ng khi tien ; 43614.3.3. Xac d\nh che"d(>cilt t6i uu khi ti~n 439
14.3.3.1. X,lc dinh t6c d(>cM hap Iy Vokhi ti~n 43914.3.3.2. Xac dinh t6c d(>dtkinh te"va tu6i b6n kinh te"
hap IY So 44114.3.4. Xac djnh t6c d(>cat kinh te"va!u6i Mn kinh te"hap Iy 442
•4 4 M' > • " h kh" • 443, .. Jen gWI an I tlen .. .14.4.1. Gi&i h~n v6 phia bu&c tie"ndao nho 44314.4.2 Gi&ih~n v6 phia Du6c tie"ndao IOn .44414.4.3 Gi6i h~n v6 phia t6c d(>ci'ttIOn 44514.4.4. Gi6i h~n v6 phia t6c di?cat nho 44614.4.5. Cac gi6i h~n khac. , : 44714.4.6. Xay dung mi6n !llrJih~n khi ti~n 447
830
Chuong 15. PHUONG PHAP THIlh -KEQUI'TRINHCONG NGHJ!;CHE T~O CO KHI
15.I. T6ng quan : 44915.2. Yeu du kinh te va ky thu~t... 45015.3. Yeu to ky thu~t, thai gian va khOng gian 45215.4. Tien tflnh ch£ t~o chi tiet co khi.. 45415.5. Ni,iidung thiet ke cong ngh~ che t~o chi tiet C'''' khf 45615.6. Nhfing ni,iidung thiet ke chfnh 458
15.6. I. Xac djnh kfch thllac phOi 45915.6.2. Xac djnh thu tl! gia c6ng 45915.6.3. Thiet ke nguyen c6ng 462
15.6.3. I. Xac djnh phlletng phap gia c6ng 46215.6.3.2. Ch\,n may cong C\l. .46215.6.3.3. Xac djnh cac bllac c6ng ngh~ 46315.6.3.4. Xac djnh che d9 dt.. 46315.6.3.5. Djnh muc thai gian gia c6ng 46615.6.3.6. Xac djnh solllqng may va thq dn thiet 466
15.7. Cac phlletng phap thiet ke c6ng ngh~ co khi. ..: 46715.8. Bi~n phap tang nang suat va gi3m gia thanh che t~o chi tiet.. 46815.9. So sanh cac phllong an c6ng ngh~ 47015.10. Thiet ke c6ng ngh~ CCI khi bAngmay tfnh 47215.11. ChuAnbj c6ng ngh~ sua chua va phuc h6i chi tiet CCI khf... 483
ChuO'1lg16. QUI TRINH CONG NGHJ!;CHE T~OCAC CHI nih DIEN HINH
16.1. Khai ni~m v~ dien hlnh hoa qua tflnh c6ng ngh~ trong chet~o may 48516.1.1. ThI!Cchat clla qua tflnh c6ng ngh~ dien hlnh 48616.1.2. ThI!Cchat clla qua tflnh c6ng ngh~ nh6m .487
16.2. C6ng ngh~ che t~o cac chi tiet d~ng h9p 48916.2.1. D~c diem va yeu du ky thu~t clla chi tiet d~ng hi,ip : 489
16.2.1.1. D~c diem clla chi tiet d~ng h9p .48916.2.1.2. Nhfing yeu du ky thu~t chll yeu khi cM t~o chi
tiet d~ng hi?p 49416.2.2. Tfnh c6ng ngh~ trong ket .~audoi vai chi tiet d~ng h9P 494
C6NGNG~ c~ TAo MAy 831
16.2.3. V:;.tli~u va phoi de chE t~o chi tiEt d~ng hi)p 49516.2.4. Qui trlnh cong ngh~ chE t~o chi tiEt d~ng Mp 496
16.2.4.1. Chu~n djnh vi de gia cong chi tiEt d~ng hi)p 49616.2.4.2. TrInh II! gia cong cae M m:;.tchu yEu cua chi
tiEt dang hop 50016.2.5. Bi~n phap thlIc hi~n cac nguyen cong chinh 501
16.2.5.1. Gia cong m(it chu~n 50116.2.5.2. Gia cong cac m(it ngoai ella hi)p 50316.2.5.3. Gia cong cac 16Hipghep cua hi)p 51216.2.5.4. Gia cong cac 16kt;p ch(it 53116.2.5.5. Kiem tra hi)p 53316.2.5.6. Vi dll ve qui tr1nh chEtao mi)t lo~i hi)p 537
16.3. Cong ngh~ chE t~o cac chi tiEt dang trllc 53916.3.1. D(ic di~m va phiin lo~i trllc : 53916.3.2. Nhl'rng yeu cau chu yEu khi chE t~o chi tiEt d~ng tr,lc 54216.3.3. Tinh cong ngh~ trong kEt du d6i vai chi tiEt d~ng
lrllc 54316.3.4. V:;.t1i~uva phoi d~ che t~o chi tiEt d~ng trllc 54316.3.5. Qui trlnh c6ng ngh~ che t~o cac chi tiet dang trllc 545
16.3.5.1. Chuan dinh vi khi gia c6ng chi tiet d~ng trllC 54516.3.5.2. TrInh tlI cac nguyen c6ng M gia c6ng cae be
m(it chi tiEt d~ng trllC 54916.3.6. Bi~n phap thlIc hi~n cac nguyen c6ng chinh 550
16.3.6.1. Khoa m:;.tdau, khoan hai 16 tam 55016.3.6.2. Ti~n thO va tinh m(it tru ngoai cua tfllc 55216.3 .6.3. Gia c6ng m(it l~ch tam tren trllc 57216.3.6.4. Gia c6ng m(it dinh hlnh tren trllc 58316.3.6.5 Mai.th6 va tinh m(it trll ngoai tren trllc 59216.3:6.6. Kiem tra trllc 59816.3.6.7. Vi du ve qui lrlnh c6ng ngh~ chE t~o chi tiEt trllC 600
16.4. C6ng ngh~ chE t~o cac chJ tiEt d,)ng cang 60316.4.1. Dac di~m va yeu cau ky th:;.tchu yeu ella chi tiet
d~ng dlllg 60316.4.1.1. D(ic diem cira chi tiEt d~ng cang 60316.4.1.2. Nhfrng yeu cau ky thu(it cM yeu khi che t~o chi
tiet d~ng dlllg 606
832
16.4.2. Tinh cong nghe trang ket c;lu d6i vai chi tiet d(lngcang ; 606
16.4.3 Vilt Ii~u va ph6i de che t~o chi tiet d\tng cang ; 607.16.4.4. Qui trlnh cong ngh~ che t\to chi tiet d(lng ding 608
16.4.4.1. Phan tfeh chuii'n djnh vi khi gia cong chi tiet~ d(lng cang 608
16.4.4.2. TrInh tu gia cong cac be m~t chil yeu cila chitiet dang cang 1. ..••••...... 615
16.4.5. Bi~n phap thlfch~n cae nguyen cong chinh 61516.4.5. I .Gia cong m~t dilu chi tiet cang 61516.4.5.2.Gia cong thova tinh cac 16ca ban cila cang 62016.4.5.3. Kiem tra cang 626
16.4.6. Vi du ve qui tdnh cong ngh~ che t(lo chi tiet cang 62816.:5.Gia cong cac chi tiet d\tng bac 629
16.5. L D(lCdiem va yeu cau ky thuat cila chi tiet d\tng b(lc 62916.5. I .1. Dac diem cila chi tiet dang b(lc 62916.5, I .2. Nhfmg yeu cau ky thu~t chil yeu cila chi tiet
d,!ng bac 63016.5.2. Tinh cong ngh~ trang ket c;lu d6i vai chi tiet d(lng b(lc 63116.5.3. V(lt lieu va phoi de che tao chi tiet d(lng b,!c..t.:.{ :, , 63116.5.4. Qui trlnh cong ngh~ che tao chi tiet dang bac \ 632
16.5.4.1. Phan tfeh chuii'n dinh vj de gia cong b(lc 63216.5.4.2. Trinh tll gia cong cac M m~t cila b(lc 634
16.5.5. Bi~n pI1apthlfc hi~n cac nguyen cong chinh 63516.5.5. L Gia cong cac mat chfnh cila b(lc 63516.5.5.2. Gia cong tho va tinh cae m~t dinh hlnh trang va
ngoai 64916.5.5.3. Gia cong cac 16ph\l 65116.5.5.4. Gia cong tinh cac be m~t sau khi toi 65 I16.5.5.5. Kiem tra b(lc , 653
16.5.6. Vi d\l ve qui trlnh gia cong chi tiet dang b(lc : 654
Chumzg 17. QUI TRINH CONG NGHE CHE TAO BANH RANG'17.I. PI;an loai banh rang 65617.2. D('>chinh xac ella b'lnh rang 657'17.3. Vat Ii~u che t(lObanh rang 658
C6NGNG~ cHll T~OMAy 833
17.4. Ph6i b3nh rang 65917.5. Nhi~t 1uy~nbanh rang 65917.6. Yeu cau ky thu*t khi che ti!o banh rang 66017.7. Tinh c6ng ngh~ trong ket cilu cua banh rang 66017.8. Chu~n djnh vi khi gia c6ng banh rang 66117.9. Quy tr)nh c6ng ngh~ tru6"ckhi eftt rang 66117.10. Cac phuong phap eftt rang 1m 662
17.10.1. Cit rang bAng phuong phap djnh h)nh ., 66217.10.2. C~t rang theo nguyen 1)ibao h)nh 667
17.10.2.1. Phay Ian rang 66717.10.2.2. X,?c rang 67217.10.2.3. C~t rang bAngp1\Uong phap X,?Cti~n 675
17.11. Ve dau rang 67617.12. Chay ra banh rang tn~ 67817.13. Ca rang 679
17.13.1. Ca rang bAng dao ca di!ng banh rang 67917.13.2. Ca rang bAng dao ca d~ng thanh rang 68517.13.3. Che d9 cat khi ca r'll1g 68617.13.4. Ket cilu clla dao ca va ga dao khi gia cong 687
17.14. Mai rang 68717.14.1. Mai rang theo p1ulO11gphap djnh h)nh 68817.14.2. Mai rang thea phU011gphap baa h)nh 68917.14.3. Mai rang bAng da mai d~ng tn~c vit 692
17.15. Mai nghi6n banh rang 69317.16. Mai khan banh rang 69517.17. Gia cong banh rang con 696
17.17.1. Gia c6ng banh rang can th~ng 69717.17.1.1. Phuong phap djnh h)nh 6~717.17.1.2. Phuong phap baa h)nh 701
17.17.2. Gia c6ng banh rang can cang , 70317.17.2.1. C~t rang can cang bAng dau daa 704,17.17 .2.2: C~t rang can cang bfll1gdaa phay Ian h)nh con 705
17.17.3. Gia tong tinh b,inh rang can 70617.17.3.1. Ca banh rang con 70617.17.3.2. Mai banh rang can 707
834
17.18. Can rang 70917.19. Gia c6ng b:inh vit 711
17.19.1. Gia c6ng b:inh vit b~ng dao phay Ian 71117.19.1.1. Phuong phap tien dao hu6ng kinh 71117.19.1.2. Phuong phap tien dao tiep tuyen 71217.19.1.3. Phuong phap gia c6ng ph6i hqp 713
17.19.2. Gia c6ng b:inh vit b~ng dao quay 71317.19.3. Gia c6ng tinh banh vi!. 714
17.20. Ki6m tra banh rang 71517.20.1. Ki6m tra d6 dao vang chia 71617.20.2. Ki6m tra sai s6 bUGCvang 71717.20.3. Ki6m tra sai lech profin 71817.20.4. Ki6m tra sai I~ch khoang phap tuyen chung 71817.20.5. Ki6m tra sai s6 d(mg h<;>c 71917.20.6. Ki6m tra tcing hqp an kh6'p hai ben 72017.20.7. Ki6m tra sai s6 tfeh vang 72117.20.8. Ki6m tra vet tiep xuc 721
Chuollg 18. D~NHMUC KY THU~T18.1. Djnl! mtrc v~t li~u 72418.2. Djnh muc thai gian lao d6ng 730
Chuollg 19. NANG SUAT vA GIA THANH SAN PHAM19.1. Nang sufit lao d6ng : 74219.2. Cae phuong phap tang nang suat lao di?ng 744
19.2.1. Cac phuong phap gi,lm thai gian CObim To 74419.2.2. C,k phuong phap giam thai gian phu Tp ••.••.••••••••••••••••••.••••••• 74519.2.3. Phuong phap giam thai gian phuc v\l 746
19.3. Gi<\thitnh san phfrm 74619.3.1. So sanh cac phuong an c6ng ngh~ 74619.3.2. Xae djnh gia thiliIh san phfrm 747
Chuollg 20. CONG NGHI!: LAP RAp20.1. Khai ni~m ve c6ng ngh~ hip nip ., 75220.2. Ky thu~t lap rap 755
20.2.1. Cac plurong phap ghep n6i 755
C(')NGNG~ cI.ffi T~OMAy 835
20.2.2. Cae phuong phapIAp,rap ~.75720.2.3. Ket diu cua s:'mpham,.bt>'ph~nva chi tiei trong lAp
rap 75920.3. Li).pke ho:).chcho qua trlnh lAprap 762
20.3.1. Nguyen tkcG b:'mkhi Ii).pke ho:).chcgo qua trlnh lAprap : :~.;~ , c:,= 762
20.3.2. Nguyen tAct6 chuc khi lAprap 76420.3.3. Danh gia ke ho:).chlAprap va thiet ke h~ th6ng lAprap 766
20.4. Tt! dt>nghoa qua trlnh lAprap ; 76720.4.1. Dieu ki~n de th,!Chi~n t'! di?ng hoa qua trlnh lAprap : 767:W.4.2. Cac hlnh thUc t'! dt>nghoa qua trlnh lAprap 76820.4.3. Nt>idung cua t'! dt>nghoa trong lAprap 76820.4.4. (rng dt,mg r6b6t c6ng nghi~p trong lAprap 770
20.4.4.1. Tfnh chilt va ph:).mvi su dl!ng r6b6t c6ng nghi~p 77120.4.4.2. Cac d:).iluqng di).ctrung cua r6b6t c6ng nghi~p 771
20.4.5. Dieu khien h~ th6ng lAprap ..............................•.................... 77220.5. Thao dO'va tai sinh 774
ChU07lg 21. QUAN LYVA DAM BAo CHAT LUQNGTRONG CONG NGH~ CHETA.O MAy
21.1. T6ng quat ve cMt luqng san philm hang hoa 77721.2. Quan 19chilt luqng san pham hang hoL 779
21.2.1. Tinh hlnh quan 19 chilt luqng a Vi~t Nam ; 77921.2.2. Quan 19 chilt luqng t6ng hqp: 78421.2.3. Tieu chuan hoa qu6c te 78621.2.4. H~ th6ng quan 19chilt luqng (jdoanh nghi~p 792
21.3. Dam bao chilt luqng 79521.3.1. Quy ho:).chcMt IUQ'Ilg 79921.3.2. Kiem tra chilt IUQ'Ilg 80121.3.3. Dieu khien chilt lugng 80121.3.4. Dam bao chilt luqng dung may tfnh 802
ChU07lg 22. CAN BANG cAc CHI TIET MAy22.1. Oln Mng tinh : : : 80322.2. CAnMng dt>ng :.; ; 805
836
Chrr(fng23. SON, SAY vA XOAMO BAO vi):BE MAT cHImh vA SAN PHA~t
23.1. Scmva sify , , 80923.1.1. Scm : 80923.1.2. Say kh6 810
23.2. Xoa rna biio v~ be m;j.t... , 811
Chu01lg 24. HUONG PHAT TRIENCVA CONG NGHj); CHE TA.O MAy.
24.1. TI! d(mg hoa san xuift dcmchiec, hang 10;:ltnh6 va hang 10;:ltvita 81224.1.1. Sir d!!ng may CNC .81224.1.2. San xuift hanglo;:lt theo dily chuy6n ; 814
24.2. San xuift tl! d(mg hoa linh hO;:lt 81~:24.2.I.M6dun san xuat linh hO;:lt : 815 .24.2.2. H~ th6ng san xuat linh hO;:lt 816
24.3. H~ th6ng san xuift tfch hqp co trq giup ella may tfnh CIM 81'7
TAl LIj);U THAM KHAo 818
Ml) C L l) C 820