អនកឃល េមើល ៖ ករផ យរបស គណៈកមម ធករេដើមបករេបះេឆន តេ យេសរ នងយតតធមេនកមពជ

េចញផ យៃថងទ៣០ ែខេម ឆន ២០១១

អធបបយេលខេនះ ៖ កែណទរមងករេបះេឆន ត នងករចលរមរបសរបជពលរដឋ សទធេបះេឆន ត តរមវករេដើមបេធវើឱយរបេសើរេឡើងសរមបករេបះេឆន តេ យរតមរតវ េគលនេយបយេយនឌរ នងករផតលអ ចនេយបយដលរសត អនកឃល េមើលមល ឋ នេឆនើម ឃល េមើលសភ នងត ង រសត ករេបះេឆន តទង ៤ េនកមពជ ក ពយ នងក នត

១

មតក

២

៥

១១ ១៣ ២០

៣

១៥

េលខ ៤៤ ឆន ទ ១២

េ យ មនករគរទព UNDP Cambodia ខមែរហវល មជឈមណឌ លសទធមនស

កមពជ នងអងគករសងគមសវលមយចនន ែដល ម នបញហ កែណទរមងករេបះេឆន តបនផតចេផតើមជេសរនវេវទកសតពករេបះេឆន ត នងលហរបជធបេតយយ (FOREDS) េនកនងេខតតៃរពែវង េខតតបនទ យមនជយ េខតតមណឌ លគរ េខតតេសៀម ប នងេខតតមយចននេទៀត។ េវទកទងេនះ បននអនកត ង រសត មកជមយនងរកមភគពកពនធ េផ ងៗ េដើមបពភក អពបញហ នងដេ ះរ យេនកនងដេណើ រកររបជធបេតយយ នងករេបះេឆន តេនកមពជ។ មរយៈេវទកទងេនះ គណបក នេយបយ នងអងគករ

សងគមសវលជេរចើន បនឈនដលកងសងសស េលើអន-សនសរមបកែណទរមងករេបះេឆន ត េ យេផត តេលើ

ករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត សមសភពគណៈកមម ធករជតេរៀបចករេបះេឆន ត (គ.ជ.ប) គណៈកមមករេខតតេរៀបចករេបះេឆន ត នងគណៈកមមករឃ/សងក តេរៀបចករេបះេឆន ត ករេ ះរ យបណត ងេបះេឆន ត ហរញញ វតថេពលេឃសនេបះេឆន ត រចនសមពនធៃនរបពនធេបះេឆន ត ករេរបើរបសរបពនធផ ពវផ យ នងករអបរអនកេបះេឆន ត។

កនងែខេម ឆន ២០១០ មនកចចខតខរបងែរបងមយ ែដលចចលរមចែណកដលករផល សបតរដតចមយ េ យ រ

គណៈកមម ធករជតេរៀបចករេបះេឆន ត(គ.ជ.ប)នងរកសងម ៃផទ បនបេងកើតនវរកមករងរបេចចកេទសចរមះមយ េដើមបពនតយេមើលេលើលទធភពៃនករេធវើឱយរបេសើរេឡើងនវរបពនធៃនករចះេឈម ះេបះេឆន ត នងកររតតពនតយេមើលេទេលើឯក របញជ កអតតសញញ ណែដល ចទទលយកបនសរមបករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត នងករេបះេឆន ត។ ទរមងៃនបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តរតវបនែកែរប េទះបជមនមនវេ ធនកមមចបបសរមបករណេបះេឆន តសខនៗ បបញច ល របពនធេបះេឆន ត ករេធវើឱយរបេសើរេឡើងេនកនង

ករេរបើរបសរបពនធផ ពវផ យរបកបេ យសមភព ករេ ះរ យវ ទេបះេឆន ត នងហរញញ វតថេពលេឃសន។ គណៈកមម ធករជតេរៀបចករេបះេឆន ត គណបក កនអ ច នងរ ឋ ភបល មនបនបងហ ញថ ពកេគមនឆនទះកនងករកែណទរមងទកទងនងបញហ សខនទងេនះេទ។ ខមែរហវល េសនើឱយរ ឋ ភបល នងគណបក សខនៗ ខតខរបងែរបងេដើមបេ ះរ យកងវល នងបញហ កែណទរមង ជពេសសេលើ នតវធសរមបករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត នងករេ ះរ យបណត ង។ ខមែរហវល េសនើជពេសសឱយបេងកើត គណៈកមម ធករថមមយ េដើមបពភក េលើករអនវតតែដល ចេធវើេទបនកនងករកែណទរមងរបពនធេបះេឆន ត៕

អនកត ង រសត នងរកមភគពកពនធនងកចចកែណទរមងករេបះេឆន ត ពភក ពដេណើ រកររបជធបេតយយ នងករេបះេឆន តេនកមពជ

អ ថ ធបបយេលខេនះ...

១

របជពលរដឋតរមងជរេដើមបចលរមេបះេឆន ត

កល ពៃថងទ ៣០ ែខវចឆក ២០១០

មរនតជនខពស គ.ជ.ប មនរប សនកនងសននសទ រពតមនថ គ.ជ.ប បនទទលបណត ង ២២ អឡងេពលចះេឈម ះេបះេឆន ត នងរតតពនតយបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត។ បណត ងភគេរចើនេធវើេឡើងេ យពលរដឋ នងត ងគណបក នេយបយបតងផតលសមជករកមរបក សរមបករបពនចបប នងបទបញជ រមរបស គ.ជ.ប នងរកសងម ៃផទ ខណៈបណត ងេនសល បតងរបឆងនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តដបង។ មរបយករណមយរបស គ.ជ.ប ែដលបនេចញផ យេនៃថងជមយគន បចបពៃថងទ

១ ដលៃថងទ ២៣ ត ២០១០ មនអនកចះេឈម ះថមរបែហល៣៨៩.៧៣០ នក េនកនង ១.៦២១ ឃ/សងក ត ែដលេរចើនជងកររពងទក (៣១៩.១៩៣ នក)។ របយករណបនបែនថមថ េឈម ះអនកេបះេឆន តចនន ១៧៦.១៤៩ នក រតវបនលបេចញពបញជ អនកចះេឈម ះេបះេឆន ត េហើយ ៣៧.៦៨០ េឈម ះ រតវបនែកែរប។ ចននអនកេបះេឆន តសរបកនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តឆន ២០១០ មនរបែហល ៨.៥៤៣.២៨៣ នក បែនតចននេនះេនែតជកតបរមភមយអពគណសមបតតៃនបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តដែដល។

រ ឋ ភបលកមពជ នង គ.ជ.ប បនចតវធនករណមយចននេដើមបអនវតតអន សនជេរចើនសរមបករេធវើឱយរបេសើរេឡើងនវគណភពៃនករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត នងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត េដើមបធនថ អនកមនសទធេបះេឆន តរសបចបបរគបរប ចេបះេឆន តបន រពមទងេចៀសងអនកេបះេឆន តែដលលចបនល។

េនៃថងទ ១ េម ២០១០ គ.ជ.ប នងរកសងម ៃផទ បនបេងកើតរកមករងរបេចចកេទសចរមះមយ េដើមបរតតពនតយភពែដល ចេទរចៃនករេធវើឱយរបេសើរេឡើងនវរបពនធៃនករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត នងរតតពនតយ...

១. មនស រគបរប មនសទធចលរមកនងករដកនកចចករ ធរណៈៃនរបេទសរបសខលន េ យផទ ល ឬ មរយៈត ងែដលបនេរជើសេរ ើសេ យេសរ។ ២. មនស រគបរប មនសទធចលបេរមើមខងរ ធរណៈៃនរបេទសរបសខលន កនងលកខខណឌ សមភព។ ៣. ឆនទះរបសរបជពលរដឋ ជមល ឋ នអ ចៃនករដកនកចចករ ធរណៈ។ ឆនទះេនះ រតវសែមតងេចញ មរយៈករេបះេឆន ត យងេទៀងទត មេពលកណត នងពតរបកដ មនលកខណៈសកល េសមើភព នងេបះេឆន តេ យសមង ត ឬ មនតវធសមមល ែដលធនេសរភពៃនករេបះេឆន ត។

មរ ២១ ៃនេសចកតរបកសជសកល សតព សទធមនស (អនមត នងរបកសេ យេសចកតសេរមចៃនម សននបត អងគករសហរបជជត េលខ ២១៧ A (III) េនៃថងទ ១០ ែខធន ឆន ១៩៤៨) ៖

២

តេទទពរ ៧

ត ង រកសងម ៃផទ ជញ ធរថន កេខតត

នង អនកត ង រសតៃនគណបក កន-អ ចែដលបនចលរមកនង េវទកសតពករេបះេឆន ត នងលហរបជធបេតយយ (FOREDS) កបដចជទទលដងពអន សនជេរចើន ែដលបនេធវើេឡើងេ យភគពកពនធជេរចើន។ េនកនងកចចពេរគះេយបលថន កជតជេរចើន សម-ជកគណបក កនអ ចបនទទលដង នងបនេសនើឱយរបជរបក េយបលគន កនងេវទកមយរសេដៀងនងកចចរបជេពញអងគកនងរដឋសភ។ គមនមន កមកពរកសងម ៃផទ បនចលរមរគបេវទក នងបនេធវើកចចអ ថ ធបបយជេរចើនេនេលើអន

សនមយចនន។ េទះបជយង ទងរ ឋ ភបល នងរដឋសភនងទទលដងនវអន សនែដល បនេធវើេឡើងទងេនះ េហើយនងេធវើកែណទរមងេដើមបេ ះរ យបញហ ែដលបនេលើកេឡើង។ ទងេនះ រសយេទេលើ សកមមភពៃនករែសវងរកកចចគរទរបសភគពកពនធកនងករេបះេឆន តមយែផនកេនកនងករបនត ម ន បែនត ក រសយេទេលើឆនទៈនេយបយរបសរ ឋ ភបល នង គ.ជ.ប ផងែដរ។ រ ឋ ភបល នងរដឋសភ រតវបនរគបរគងេ យគណបក ធមយ េហើយរគបករសេរមចចតតគ មជឈករបផត។ រប ករបែហលគន ែដរ េនកនងកចចពភក ជ-មយនងអនកត ងៃនរកសង ជញ ធរមល ឋ ន កចចែថលងករែដលឭជញកញប គថ ពកេគ «កពងរងចករេបើកេភលើងៃបតងពថន កេលើ»។ េទះបជយង េរកយពករែថលងែបបេនះេហើយ មនមនអវេកើតេឡើងេនេឡើយេទ។ រតវបនកតសមគ លផងែដរថ ខណៈ

ែដលសេណើ សខនៗ រតវបនេធវើេ យរតមរតវទងរសង ភពរតមរតវគ មនសខនេទេលើផលរបេយជនរបស គណបក កនអ ច នងរ ឋ ភបលេឡើយ។

(១). េដើមបក ងជេនឿចតតគណបកនេយបយេទេលើ គ.ជ.ប ករេរជើសេរ ើសសមជកៃនគណៈកមមករេខតតេរៀបចករេបះេឆន ត គណៈកមមករឃ/សងក តេរៀបចករេបះេឆន ត នងមរនតករយលយេបះេឆន ត គរែតេធវើេនកនងបនទ តគណវឌែដលកណតេ យគ.ជ.ប នងធនសម-ជកភពរមៃនគណបក នេយបយែដលមន សនៈេនកនងរដឋសភ។ គ.ជ.ប គរែតបេងកើតអងគភពេសើបអេងកតចលតមយ (គ.ជ.ប ទទលខសរតវេលើគណៈកមម ធករេសើបអេងកត) េហើយគរែតមនមយរកមកនងេខតតនមយៗ។ របកឧបតថមភសរមបមរនតករយលយេបះេឆន ត / បសនលកេឆន ត គរែតមនចេនល ះព ២០០.០០០ (ពរែសន) េរៀល េទដល ៤០០.០០០ (បនែសន) េរៀល។ (២). េដើមបពរងងសមភពនេយបយ/ករេរបើរបសរបពនធផ ពវផ យេ យ សមធមអឡងេពលរពតតករណេបះេឆន ត គ.ជ.ប នងរ ឋ ភបល គរែតេលើកទកចតត ថ នយ

វទយ នង ថ នយទរទស ន ជពេសសថ នយវទយ នងទរទស នឯកជន ឱយផ ពវ-

ផ យយងទលទ យ នងេបើកចហ េហើយផតលនវករេរបើរបសេ យសម-ភពចេពះគណបក នេយបយ ដេចនះពកេគ ចផ ពវផ យនវមតរបសពកេគេទកនអនកេបះេឆន ត មរយៈទរទស ន នងវទយ េហើយធនថ របពនធផ ពវផ យឯកជនមនមនបពនចបបេបះេឆន ត។ គ.ជ.ប គរែតេរៀបចេពលេវ សរមបយទធនករេឃសនេបះេឆន តរបកបេ យសមភពសរមបគណបក នេយ-បយនមយៗ េនកនង ងកលវភគេបះេឆន តរបស គ.ជ.ប។ (៣). េដើមបរបកសរបយករណហរញញ វតថរបសគណបក នេយបយ នងេលើកសទយហរញញ វតថរដឋៃនកររបែជង កនងេពលេឃ-សនេបះេឆន ត រ ឋ ភបល នងរដឋសភគរែតអនវតតមរ ២៨ ៃនចបបសតពគណបក នេយបយ ែដលបនែចងថ រដឋ ចផតលរបកពថវកជតេសមើៗគន ...

ត ងមកពរកសងម ៃផទ ផតលបទឧេទទសនមសតព រដឋបលថន កេរកមជត

អន សនេលេគលនេយបយខងេរកមរតវបនរបែមរបមលមកពេវទកសតពករេបះេឆន ត នងលហររបជធបេតយយេនកនងេខតតជេរចន នងកររបក េយបលថន កជ េ យមនករគរទពអនកចលរម ៨០%។

៣

(ឧទហរណ ៖ ែបងែចក ១% ៃនថវករដឋ) េទរគបគណបក ែដលរបែជងគន កនងេពលេឃសនេបះេឆន ត។ គ.ជ.ប គរែតអនវតតចបបេបះេឆន តឱយមនរបសទធភព។ គ.ជ.ប គរែត ម នរបយករ-ណហរញញ វតថៃនរគបគណបក ែដលរបកតរបែជងកនងករេបះេឆន ត (ចណល នងច យ) អឡងេពលេឃសនេបះេឆន ត នងរបកសរបយករណហរញញ វតថមតងេទៀតមនេពលេបះេឆន ត។ (៤). ករែកែរបរបពនធេបះេឆន ត ៖ របមនតែបងែចក សនៈ គរែតផល សបតររតឡបេទរករបមនត«សណលធបផត» ឬរបមនតសមយអនក។ ផទយមកវញ េរកមរបមនតបចចបបនន «មធយមភពខពសបផត»

គណបក តចៗែដលទទលបនតចជង ១% ៃនចននសនលកេឆន ត មន ចទទលបន ១ សនៈេទ ខណៈែដលគណបក របជជន

កមពជបនទទល ៥៨% ៃនចននសនលកេឆន ត បែនតទទលបន ៧៣% ៃន សនៈកនងរដឋសភ។ របពនធសមមរតៃនបញជ បទជតបចចបបនន គរែតែកែរបេទរករបពនធចរមះមយ ែដលបញច លបញជ គណបក នងបញជ រកមឯក ជយេនករមតថន កជត (រដឋសភ)។ មយងវញេទៀត អនកចលរមេវទកសតពករេបះេឆន ត នងលហរបជធបេតយយ បនផតលអន សនថ ករេរបើរបសរបពនធ«ពហបក » ឬ«ឯកតតនម» េនករមតឃ ពលរដឋ ចនងេរជើសេរ ើសអនកត ងមល ឋ នរបសពកេគ មនែមនេរជើសេរ ើសេ យគណបក ។ េលើសពេនះេទៀត គរែតមន ក រសត ៥០% េនេលើបញជ េឈម ះេបកខជនៃនគណបក នេយបយនមយៗ េ យមនបរស នងរសត េរៀបជជរ េនកនងល បឆល សគន កនងសនលកេឆន តចបពកពល។

ខមែរហវល រក អន សនថ រ ឋ ភបលគរែតផល សបតររបពនធេបះេឆន តរកមរបក ជធន េខតត រសក ខណឌ ែដលពលរដឋកមពជេបះេឆន តេ យផទ លេរជើសេរ ើសរកមរបក ទងេនះ របេសើរជងករេបះេឆន តេ យ រកម របក ឃ/សងក តែដលមនរ ប។

អនកត ង រសត មរនត ធរណៈ នងរបជពលរដឋេនកនងេខតតៃរពែវង ចលរមេវទកសតព ករេបះេឆន ត នងរបជធបេតយយ

ករផ យសេមលងសងគមសវល

»»ផ យផទ ល លៃថងចនទ ដល ៃថង ទតយ ចបពេមង ៧. ៣០ នទ— ៨.៣០ នទរពក »» មរយៈវទយ FM 105 MHz (ភនេពញ) »»ចលរមមតេយបល ៖ 023 88 57 45, 016 54 43 98, 012 43 34 37 »»េផញើ រជអក រ (SMS) ៖ 017 91 92 80 »»អែមល ៖ comfrel@online.com.kh »»េគហទពរ ៖ www.comfrel.org/voc

៤

៥

េនបរបទកមពជ ករផតលអ ចនេយ- បយេយនឌរ គនយយដលករពរងង ករ េលើកសទយ នងករករពរករចលរមរបស រសតេនកនងករសេរមចចតតខងនេយបយ រមទង ករផតលលទធភព នងឱកសដល រសតេដើមបទទលបន «អ ចនេយបយ» េ យរតវខតខេធវើឲយមនសមភពរ ងបរស នងរសតកនងអ ចនេយយបយ នងករ សេរមចចតត។ េរកពអតលយភពៃនសទធេសរភព នងអ ចរដឋ កមពជមនបញហ អតលយភពៃនករអនវតតសទធរ ងបរស នងរសត។ អនកនេយបយកមពជភគេរចើន គបរស ឯរសតវញ មនឱកសតចតចកនងករចលរមកនងឆកនេយយបយ។ ែផនកខលះៃនបញហ េនះេកើតេឡើងេ យ រទេនៀមទមល បអភរកនយម វបបធមែដលរតវបនេគសនមត នង ផតលតៃមលរសតទបជងបរសរគបវសយេនកនងសងគម។ ជងេនះេទេទៀត ភពរករកអវជជ ករេរ ើសេអើង ខវះករេលើកទកចតត ឱកស នងអវតតមននវេគលនេយយបយជក កមយកនងករេលើកកមពស នងផតលឱកសដលរសត គជបចចយែដលកល យជឧប-សគគសរមបរសតកនងទទលបននវសមភពនងផលចេណញពករចលរមកនងវសយនេយបយ នងកចចករសងគម។ ខងេរកមេនះ គជករវភគអព ថ នភព នងលទធភពកនងករផតលអ ចនេយបយេយនឌរកនងនយេធវើឲយមនសមភពរ ងបរស នងរសតចលរមកនងនេយបយេ យករេបះេឆន ត។ កមពជមនទនមនសមភពេយនឌរៃនករផតលអ ចខងនេយបយ ពេសសភពជត ងអនកេបះេឆន តជបេឆន ត ថវេបើអនកចះេឈម ះេបះេឆន តជរសតមន ៥៣% កេ យ គរសតជបេឆន តជត ង រសតមនចននែត ២២ % សរមប ណតតទ៤ នងរសតជរកមរបក ឃ/សងត តមនចនន១៦.០៨%សរមប ណតតទ២។ េយង មរបយករណ UNDP’s Human Development

lndex ឆន ២០០៩ កមពជមនករមតទបៃនសមធមេយនឌរេនកនងរបេទស សភគេរចើន សនទស នអភវឌ នេយនឌរ ០.៥៨៨នងករមតសនទស នករផតលអ ចេយនឌរមន ០.៤២៧ ករមតេនេលខ ៩១ ែដលេធៀបេលខអនបផត ១០៩។ េទះបបនទទលលទធផលរកចេរមើនខលះេនកនងេគលនេយបយេលើកសទយសមភពេយនឌរ ករបរញជ បេយនឌរ គេនែតរបឈមេរចើន េហើយកែណទរមង នងករអនវតតនេគល នេយយបយេនមនភពទនេខ យេនេឡើយ។ ជរ ឋ នភបលកមពជ បនខតខឲយមនភពេជឿនេលឿនមយេទៀត ែដលពមនពធល បមន គករែតង ងអភបលរងជធន/េខតត ជរសតចនន ២៤ រប រគប ជ-

ធន/េខតត នងអភបលរងរសក/ខណឌ ចនន១៦៩ រប កនងចេ ម ១៨៥ រសក/ខណឌ នងមនករេបះេឆន តអសកលសរមបរដឋបលថន កេរកមជត ែដលមនរសតជរកមរបកជធន េខតត រកង រសក ខណឌ សរបចនន

៣៨៨ នក (១២%) នងរសតជេមភមចនន៤៥៣ នក (៣.៧១% ) បែនតេនមនកងវះខតករេបតជញ ចតតពត ងអនកេបះេឆន តេនថន កជត នង ជរ ឋ លភបលកនងករបេងកើតឲយមនរកបខណឌ ចបប រគបរគនេដើមបេលើកសទយករចលរមរបសរសតកនងវសយនេយ បយ។ តេលខទងេនះបងហ ញថ កមពជេនមនកររបឈមកនងករអនវតតនរបស ជរ ឋភបលេដើមបឲយសេរមច មេគលេ អភ-

វឌ នសហស វត រកមពជ (CMDG) ែដលកមពជបនកណតថ េនឆន ២០១៥ មរនតជបឆន តជរសតេនថន កជតយងតច៣០%នងឃ/សងក ត ២៥%។ មនកររ វរជវ ចេ យែឡកមយទកទននងសកមមភពរបសរសតកនងកចចករនេយបយ (កររ វរជវសតពករចលរមនងអភបលកចចរបជធបេតយយ ខមែរហវលែខវចឆក ឆន ២០០៩) បនរកេឃើញថ រសតចលរមេ យសមរគចតតកនងសកមមភពនេយ-បយតចជងបរស (បរស២៥%) មនែត១៤% កនងចេ មរសត។ បែនថមបញហ រសតកជបឧបសគគេរចើនកនងករេបះេឆន ត។ មនអនកេបះេឆន តរសតរបែហលជង២២០.០០០នក បនេចញេទេបះេឆន ត បែនតបនជបឧបសគគែដលប ត លឲយពកគតព ចេបះេឆន តបនេនៃថងេបះេឆន តឆន ២០០៨ (េយង មរបយករណខម ែរហវល សតព លទធផលអេងកតបញជ េបះេឆន តឆន ២០០៩)។ កនងេនះ រសតជជនពករជបឧបសគគខល ងជងេគ។ មលទធផលករអេងកតរ វរជវរបស អងគករជនពករ កមពជ ខមែរហវល នងអងគករជនពករអនតរជតប ង (HIF ) សតព «ករចលរមរបសរសតពករេនកនងែផនកនេយបយេនកមពជ» េនឆន ២០១០ បងហ ញថ ករចលរមរបសរសត ពករ ទងកនងដេណើ រករចះេឈម ះេបះេឆន ត នងដេណើ រករេបះេឆន តេនមនករមតទប។

សកខ ផតចេផតើមឱយមនេគលនេយបយេយនឌរ នងករផតលអ ចនេយបយដលរសត ែដលេរៀបចេឡើងេ យ ខមែរហវល កលពែខកញញ ២០១០

៦

េបើេរប បេធៀបរ ងរសតពករ នងរសតគម នពករភពកនងករចះេឈម ះេបះេឆន តឆន ២០០៩ េនកនងេខតត/រកងចនន ៣ គេខតតកពងសព េខតតកពងចម នងរកងភនេពញ បងហ ញឲយេឃើញថ រសតពករចននែត ៩១.៣% បនេទចះេឈម ះេបះេឆន ត ខណៈែដលរសតគម នពករភពមនចននដលេទ ៧៦.៧% ។ រសតពករបនចលរមកនងករេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសតឆន ២០០៨ មនចននែត៥៨.៨% េបើេធៀបនងរសតគម នពករភពមនចនន ៩៤.៤% ។ មនចណចសខន ចបង ៣ ែដលជនពករទងពរេភទ របឈមមខ ៖ (១) ខវះពតមន ( ២ ) គម នករផតលឱកស នង ( ៣ ) រតវបនេគផតេចញពសងគម(េរ ើសេអើង )។ រសតជេរចើនចប រមមណចលរមេវទក ធរណៈថន កមល ឋ ន

ករេលើកសទយ នងករផតលអ ចនេយបយដលរសតេនះ ករតវបនពនតយផលែដរេនកនងគណបក នេយបយ ពេសសគណបកនេយបយជបេឆន ត។ ករសក របស ខមែរហល េនចងឆន ២០១០ រកេឃើញថ គណបក សខនៗ ែដលមន សនៈេនកនងសភ នងរកមរបក ឃ /សងក ត ចងឲយមនេគលករនេយបយេយនឌរ សរមបគណបក នេយបយ ែដលមនបណងជរញឱយរសត នងបរសបនចលរមកនងកចចករនេយបយេសមើគន ។ គណបក ខលះ បនេលើកេឡើងថ ករផតលអ ចនេយបយខងេយនឌរ (ជពេសសរសត ) មនែចងេនកនងបទបញជ ៃផទកនងរបសគណបក ខលន ឬេនកនងកមមវធនេយបយ។ េ យែឡក គណបក កនអ ច(គណបក របជជនកមពជ ) បនករពរថ អវជេគលនេយបយ នងយទធ រសតរបស ជរ ឋ ភបល សតពេលើកសទយេយនឌរ ឬរសតកជេគលនេយបយ នងយទធ រសតរបសគណបក ខលនែដរ។ េទះជយង កេ យ គណបក ទងេនះពទនមនេគលនេយបយ ឬែផនករសកមមភពជ យលកខណអក រឱយចបស

សទកទននងេយនឌរកនងកចចកររបសគណបក េនេឡើយែដរ។ មនករខតខរបស ជរ ឋ ភបល កនងករជរមញឱយមនក មនផលវករេនកនងតែណងរ ឋ ភបល នងមនករអពវនវ ែណនពមរនតជនខពសរបសរ ឋ ភបល រមទង នយករដឋមរនតថមៗេនះ េនកនងេវទកេលើកកមពសករចលរមរបសរសតជថន កដកនេនថន កេរកមជត េនៃថងទ០២-០៣ ែខវចឆក ឆន ២០១០ សឱយគណបក នេយបយទងអស កេបកខជនរសតឈរេឈម ះេនេលខេរៀងខងេលើេនកនងបញជ ឈរេឈម ះគណបក របសខលន េដើមបឱយេបកខជនរសតបនជបេឆន តសរមបករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ឃ/សងក តឆន ២០១២ នងករេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសតឆន ២០១៣។ មនរបជពលរដឋ ( ភគេរចើនអនកមនសទធេបះេឆន ត ) ៨៧% បនគរទេទេលើករបេងកើតចបបបរមង

សនៈសរមបរសតកនងករចលរមសកមមភពនេយបយ ដចជ ករឈរេឈម ះជសមជករកមរបក ឃ/សងក ត ឬសមជកសភ (ករសកសពព «ករចលរម នងអភបលកចចរបជធបេតយយ» របសខមែរហវល ែខវចឆក ឆន ២០០៩) ជរ ឋ ភបលបនជរមញករ ករសតកនង ថ បនរដឋ

មរយៈកណតក យងេ ច សមនរសតជអនរបធន។ ករជរមញេ យបទបញជ ផទ លមតមនរបសទធភពខលះែដរ ជកែសតងកលពៃថងទ០៦ ែខមក ឆន ២០០១១ េ ករស អន សគនធ រតវបនែតង ងជ ឧតតមេសនយផក យ៣ នងជេមបញជ កររងៃនសនងករនគបលជត ។ បែនតករផតលក េនះពទនមនេគលនេយបយ ឬនតវធចបបផលវករេនះេទ។ ចបករ យថ មនករលបកចេពះ ជរ ឋ បលកនងករេធវើនតវធចបប ឬេគលនេយបយផលវករ េរពះថខវះមល ឋ នចបបេគលជកែសតងកនងផតលក សរមបបរស នងរសតកនងតែណងមរនតជបេឆន ត ឬមរនតចត ងៃន ថ បនរដឋ។ កនងកររបឈមៃនលទធភពកនងករបេងកើតចបប ឬេគលនេយបយរបសរដឋេដើមបជរមញករផតលអ ចនេយបយជក េយនឌរ ជវធនករពេសសវជជមន គណបក នមយៗ ចជតអងគសខន មរយៈករបេងកើតេគលនេយបយ ឬែផនករសកមមភពជកែសតងកនងករ ផតលអ ចនេយបយេទ មទស នៈេយនឌរ។ េរពះថរបពនធេបះេឆន តេនកមពជ គជរបពនធសមមរតគណបក នេយបយ ឬអនកដកនគណបក នេយបយជអនកសេរមចេបកខជន(បរស នងរសត) េដើមប កកនងបញជ ឈរេឈម ះរបសគណបក សរមបករេបះេឆន ត។ ចបប ឬេគលនេយបយទកទងនងក េយនឌរេនះ ចមនរបឆងនងរដឋធមមនញញេទ េហើយកមនមននយេរ ើសេអើងែដរ។ ជវធនករណពេសស បេ ត ះ សននកនងករធនឱយេសមើគន រ ងរសត នងបរសកនងករចលរមកនងវសយនេយបយ នងកចចករ ធរណៈ។ បបញញតតក េយនឌរ េនះគមននយថ ផតលឱកសដចគន ដលេភទទងរសត នងបរស កនងករណ ថ នភពវសមភព។ គណបក ក ចេរៀនសរត នងដកពេ ធនពប ត របេទសមយចនន។ េនរបេទសខលះ បនេរៀបចេគលនេយបយេយនឌរ ឬែផនករសកមមភពជកែសតងសរមបសមភពេយនឌរេនកនងគណបក របសពកេគ។ ជបទពេ ធន គណបក មយេនរបេទសនរេវស រមនែផនករសកមមភពសតព «សមភពេយនឌរ» ែដលបនបងហ ញពករេបតជញ ចតតជវជជមន សមភព ៥០% រសត ៥០% បរស កនងរគបតែណងរបសគណបក ។ េនកនងែផនករសកមមភពៃនគណបកមយេនះ មនេសនើករេរៀបចប ត ញ ឬចលនរសតេនបក កមមវធបណត ះប ត ល ែដលជរមញឲយមនសមភពេយនឌរ នងបេងកើតសននសទជត សកខ េវទកពកពនធបញហ រសត។ ជករពតេនកមពជ កមនករខតខរបសគណបក កនអ ច នងគណបក របឆងែដល...

តេទទពរ ៩

ឯក របញជ កអតតសញញ ណ ែដល ចទទលយកបនេដើមបចះេឈម ះ នងេបះេឆន ត។ រកមករងរេនះ បនេធវើសកខ

ជេរចើនេដើមបពភក ពបញហ ចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត បញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត នងបចចបបននភពៃនបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តេរៀង លឆន េហើយជលទធផលអន សនជេរចើនរតវបនេលើកេឡើង។ រកមករងរចរមះ គ.ជ.ប នងរកសងម ៃផទ ទទលបននវករអបអរជខល ង េហើយបនេសនើនវភពែដល ចេទរច ៃនករអនវតតអន សនមយចនន បបញច លករបែនថមរយៈេពលចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត កែណទរមងនតវធៃនករេចញឯក

របញជ កអតតសញញ ណ បេ ត ះ សនន (ទរមង១០១៨) នងឯក របញជ កទលេន (ទរមង ១០១៩) រពមទងភពែដល ចេទរចៃនករបែនថមករេរបើរបសអតតសញញ ណ បណណ ែដលផតសពលភពជេរចើន សរមបករេបះេឆន តេលើកេរកយរហតដលឆន ២០១៣។ េទះបជយង េនកនងេវទកសតព ករេបះេឆន ត នងលហរបជធបេតយយ អនកចលរមជេរចើនបនេសនើថ អតតសញញ ណបណណ របសពលរដឋកមពជ គរែតជឯក រអចៃរនតយមយ ដចជេនរបេទសមេឡសែដលបនេចញអតតសញញ ណបណណ អចៃរនត-យដលពលរដឋ។ រកមករងរបេចចកេទស (គ.ជ.ប នងរកសងម ៃផទ) បនពភក អពភពែដល ចេទរចៃនករេធវើកែណទរមងឯក របញជ កអតតសញញ ណ ទរមង១០១៨ គរែតរតវបនរតបនតងកររតតពនតយ នងរគបរគងឱយរបេសើរជងមន បបញច លករ កេលខេរៀង របថត របកសពតមន នងរបយករណសតពករេចញឯក រេនះ។ េទះបជយង ខមែរហវល េសនើឱយឯក របញជ កអតតសញញ ណបេ ត ះ សនន គរែតរតវបនផល សបតរេទជ កត (ដចទរមង កតេបះេឆន ត)។ កតេនះ ចរតវបនេរបើសរមបេបះេឆន តរតមែត ២ ដង សរមបករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ឃ/សងក ត នងករេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសត។ របពនធេនះ អនកេបះេឆន តជេរចើនែដលមនមនអតតសញញ ណបណណ ចរតវបនបងហ ញេ យកររតតពនតយេមើលទនននយអនកេបះេឆន ត។

កររ វរជវជេរចើនរបស ខមែរហវល បនបងហ ញថ រសតពករ នងអនកែដលរតវបនផល សទលេនេ យបងខ ជបឧបសគគេរចើន។ កររ វរជវេលើអនកចះេឈម ះេបះេឆន តែដលបនផល សទលេនេ យបងខកនងឆន ២០១០ រកេឃើញថ ២៥% ៃនអនករតវបនផល សទលេនេ យបងខ មន ចរកេឃើញពតមនអវទងអសេនកនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តឆន ២០០៩ មននយថ ពកេគបនបតបងសទធេបះេឆន តទងរសង។ សរមប ៦៣% ៃនអនកេឆលើយតប ពតមនរបសពកេគមនបនរតមរតវទងអសេទ បែនតពលរដឋទងេនះេនែត ចេទេបះេឆន តបន េយង មករែណនរបស គ.ជ.ប។ អងគករ ខមែរហវល អងគករ េហនឌេខប អនតរជត នងអងគករជនពករកមពជ បនដកនកររ វរជវេលើករចលរមរបសរសតពករកនងវសយនេយ-បយ ឆន ២០១០ កនងេខតតកពងសព េខតតកពងចម នង ជ-ធនភនេពញ។ ជលទធផល ២៩% ៃនរសតពករបនេឆលើយតបថ េឈម ះរបសពក គតមនមនេនកនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តឆន ២០០៨ េទ។

គជអនគតរបសអនក... ករេបះេឆន ត េតើពបកយងេនះ !?

៧

មនកររះគនខលះ េទេលើបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត នងករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត។ ទងគណបក នេយបយ នងអងគករសងគមសវល ែដលេធវើករងរេដើមបករេបះេឆន តបនកតសមគ លថ េសម នឃ សងក ត នងេមឃ កនងករអនវតតកតពវកចចចះេឈម ះ នងលបេឈម ះអនកេបះេឆន ត មនភពលេមអ ង ឬេរ ើសេអើងរបជពលរដឋែដលរតវ បន គ លថ មនបនគរទគណបក កនអ ច។ បទបបញញតតែដលតរមវឱយអនកេបះេឆន តេទពនតយេឈម ះរបសពកេគេនេលើបញជ អនកចះេឈម ះេបះេឆន តេរៀង លឆន កេនែតជបញហ មយែដលជករ កបនទកដលអនកេបះេឆន តេរចើនជងមរនតចះេឈម ះេបះេឆន ត (េមឃ េសម នឃ នង គ.ជ.ប) ែដលគរែតទទលខសរតវកនងករណែដលបតបងសទធេបះេឆន ត។ ពលរដឋជេរចើនតអញែតអរថ េទះបជេពលពកេគេសនើថ េឈម ះរបស

ពកេគ ឬទនននយខលះមនរតមរតវ េរកយមកេឈម ះ នងទនននយរបសពកេគេនែតមនរតវបនែកតរមវ។ គណបកនេយបយខលះ មនកតបរមភអពភពមនរបរកតកនងករេចញទរមង ១០១៨ (ទរមងមយ រតវបនេរបើរបសេដើមបចះេឈម ះ នងេបះេឆន ត េពលអនកេបះេឆន ត

មន កខវះអតតសញញ ណបណណ ឬអតតសញញ ណបណណ របសពកេគ មនរតមរតវេធៀបនងបញជ េបះេឆន ត)។ កនងករណេនះ មនករេចទរបកនពគណបក របឆងថ កលពមនេមឃខលះេចញទរមង១០១៨ ឱយពលរដឋែដលមនមនសទធេបះេឆនត។ កនងករណដចគន េនះែដរ គ.ជ.ប មន ចផតលទនននយអពចននៃនទរមង ១០១៨ ែដលបនេចញ កនងេពលេបះេឆន តឆន ២០០៨ េទ។

»»មនេពលលបេឈម ះអនកេបះេឆន តេចញពបញជ អនកេបះេឆន ត រកមរបក ឃរតវែតមនឯក របញជ ក ឱយបនរគបរគនមនេពលេធវើបចចបបននកមម ឬលបេឈម ះអនកេបះេឆន តែដលបនផល សទលេនេទភមេផ ង ឬបន ល ប។ »»េ យ រករេបះេឆន តរតវបនេរៀបចេរៀង ល ៥ ឆន មតង អឡងេពលេបះេឆន ត គ.ជ.ប រតវែត សហករជមយនងេមឃ សមជករកមរបក ឃ សងក តចនន ២ រប (ែដលយកមកព គណបក នេយបយេផ ងគន ) េសម នឃ នង ជញ ធរមល ឋ ន ទទលខសរតវសរមបេរៀបចករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត។ »»េនឆន េបះេឆន ត អឡងេពលេធវើបចចបបននបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត គរែតបែនថមរហតដល ១២០ ៃថង េដើមបឱយពលរដឋមនេពលេវ កនែតេរចើនេដើមបចះេឈម ះ ពនតយេឈម ះ នងែកតរមវទនននយកនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត។ »»ជងេនះេទេទៀត អងគករអេងកតករណេបះេឆន ត នងគណបក នេយបយជេរចើន ចនងមនសកមមភពកនែតេរចើនេដើមប កពរងយអនកអេងកតករណ នងអេងកតករណេលើដេណើ រករៃនករចះេឈម ះេបះេឆន ត នងេធវើបចចបបននភពបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តរគបឃ សងក តទងអស។ អងគករមនែមនរ ឋ ភបលឯក ជយជេរចើន រតវែតបនតេធវើសវនកមមេលើបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តេដើមបផតលពតមនពតរបកដេនកនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត មនេពលចបេផតើមចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត នងបចចបបននភពបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត ជពេសសកនងឆន េបះេឆន ត។ »»នតវធេដើមបសមអ តបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តរតវែតេធវើករកែណទរមង។ គ.ជ.ប គរែតេរបើបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តែដលបនេរបើរបសេនកនងករេបះេឆន តេលើកមន នងែសវងរកេឈម ះអនកេបះេឆន តែដលមនបនេទេបះេឆន ត។ ដេចនះ គ.ជ.ប គរែតេផត តយកចតតទក កេលើពលរដឋែដលមនបនេទេបះេឆន ត េ យមនចបចចប រមមណខល ងេពកេទេលើពលរដឋែដលបនេបះេឆន តរចេទ។ »»អនកេបះេឆន តមន កៗ គរែតមនបណណ ពតមនអនកេបះេឆន ត សរមបេ ះរ យឧបសគគចបងៗ ែដល ចនងេកើតមនេនករយេបះេឆន ត ដចជ ករណមន ចរកេឈម ះ ឬករយលយេបះេឆន តរបសពកេគេឃើញ។ បណណ ពតមនអនកេបះេឆន ត គរែតមនពតមនអពករយលយេបះេឆន ត នងមណឌ លេបះេឆន តអចៃរនតយរបសអនកេបះេឆន ត។ »»ជអន សនរបសអនកេបះេឆន ត ដេណើ រករៃនករែចកបណណ ពតមនអនកេបះេឆន ត គរែតដកនេធវើេ យ គ.ជ.ប េ យសហករជមយនងេមឃ សមជករកមរបក ឃ សងក ត ២ រប (មកពគណបក នេយបយេផ ងគន ) េសម នឃ នង ជញ ធរមល ឋ ន។ ជញ ធរទងេនះ រតវធនថ រគបអនកេបះេឆន តែដលមនេឈម ះកនងបញជ អនកេបះេឆន តបនទទលបណណ ពតមនអនកេបះេឆន ត។ »»អតតសញញ ណបណណ កមពជគរែតេចញឱយបនទ យជងមន ខមែរហវល េសនើថ ឯក របញជ កអតតសញញ ណ (ទរមង ១០១៨) គរែតផល សបតរេទជ កត (ដចជ កតអនកេបះេឆន ត)។ កតេនះ ចរតវបនេរបើេដើមបេបះេឆន តបនរតមែត ២ ដង (សរមបករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ឃ សងក ត នងករេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសត។

េដមបេ ះរ យបញហ សទធអនកេបះេឆន ត ខមែរហវល បនេធវនវអន សនមយចននខងេរកម ៖

៨

៩

បេងកើនចននរសតកនងគណបក នងមរនតជបេឆន ត េហើយបនបណត ះ ប ត លបេងកើនសមតថភពដលអនកនេយបយ នងសកមមជនរសតទងេនះ។ េនតបនែដលខមែរហវល េធវើសកមមភពពរងងរសតចលរមនេយបយ ឬករហវកហវន រសត ចេធវើបន នងករផតលអ ចដលរសតកនងករេធវើេសចកតសេរមចចតត មនេកើតេចញេនបតភត មយថ សកមមជន ឬមរនតថន កមល ឋ នឃ/សងក តរបសគណបករបឆងបនចះជមយគណបក កនអ ចមនមយចនន។ មលេហតៃនករចះចលេនះ មនករពនយលេផ ងៗដចជ រសតទងេនះមនករភយខល ច ឬគណបក របឆងទងេនះមនសវយកចតតទក

ករសតទងេនះ ឬករមនឥទធពលខល ងៃនករទកទញទញទកចតតរបសគណបក កនអ ច។

សណរជេរចើនបនេលើកេឡើងថ គរសតែដលបនអ ចនេយបយ ពតជបនចលរមជយកនងករអភវឌ ន ជពេសសេ ះរ យបញហ ននទកទននងរសត នងកមរ មនរបសទធភពឬេទ?េតើរសតែដលមនអ ចេហើយ មនករលបកែដរ ឬេទ កនងករ អនវតតនតនទភរកចច ? េតើមនករ ែលងេចញពតែណងែដរ ឬយង ? េយង មករសក រ វរជវរបសខមែរហវលឆន ២០១០ េនតបនេគលេ របសខមែរហវលចនន ១០ រសក ឃ ចនន ១០ កនងចេ ម ៧៣ ឃ កនងេខតត ចនន ៥ គ េខតតកពងធ េខតតកពងចម េខតតកពងឆន ង េខតត ែកវ នងេខតតរពះវ រ បនរកេឃើញថ រសតបនេដើរតនទយងសខនកនងករសរមបសរមល នងេ ះរ យបញហ រសត នងកមរ ពេសសអេពើហង កនងរគ រ។ ចបបសពពកររគបរគងរដឋបលឃ សងក ត បនជយជរមញ នងេលើកទកចតតឱយរកមរបក ឃ សងក តបេងកើតគណៈកមម ធករទទលបនទកកចចករនរ នងកមរ នងគណៈកមមករេផ ងេទៀត រមទងពរងងឱយមនករងររសតែដលមនរសតមន ក ជជនបេងគ លទទលបនទកករងររសត នងកមរេនឃ សងក តែដលបនេធវើសកមមភពជយទប ក តកររេ ភហង េលើរសត នងេ ះរ យបញហ រសត នងកមរ។ េទះជយង កេ យ កររ វរជវបនរកេឃើញផងែដរ រសតជរកមរបក ឃ សងក ត ១៨.២% រតវបនទទលករេរ ើសេអើងនងរះគនពបរស កនងេពលបេពញករងរែដលយលថ រសតេធវើករ

ដចមនេឃើញមនរបសទធភពអវផង។ ជធមម ផនតគនតសងគមែខមររមទងបរសែដរ ែតងែតឱយតៃមលរសតទបជងបរស េទះបមនរសតខលះ មនសមតថភព ឆល ត ងៃវជងបរសខលះកេ យ ករយលេឃើញែបបេនះ គជផនតគនតដខសឆតង។ លទធផលរ វរជវបញជ កេទៀតថ កនងចេ មសមជករកមរបក ឃ សងក ត ១១នក មន ១ នក េឆលើយថ មនរសតជរកមរបក ឃ/សងក ត បន ែលងពតែណងចនន ១ នក េរពះគតឈ។ ករពតចននរសតជបេឆន ត គមនតច បែនតអវជកររពយបរមភ េនេពលរសតជបឆន ត មយ

ែលងពតែណង ែបរជរតវជនសតេណងេ យ បរស។ េនមនកររបឈមអពរេបៀប ឬនតវធែដល ចរក ចននរសតជបេឆន ត េបើមនករណដច ែលងខងេលើ។ ដេចនះ េដើមបបេងកើនចននរសត គរតវេធវើ មរយៈកររក ករពរចននរសតជបេឆន តនងផតលឱកសដលរសតជនសបរសជបេឆន តែដលបន ែលងពតែណង។ មននយថ េបើករណមនរសតជបេឆន ត មយរតវបន ែលងពតែណង គរែតមនរសតេផ ងមកជនស ផទយមកវញេបើករណបរសរតវបនែលងពតែណង គរែតយករសតមកជនសផងែដរ ។ មនែត ៤៥.៩០% េជឿថ មនសមជករកមរបក ឃ/សងក ត ជរសតពតជមន រៈខនកនងករអភវឌ នបញហ សងគមកចចេនមលឋ ន េរពះរសតបនចងជប ត ញ នងរចនសមពនធសរមបករងរ

រសតមនជរបច ដចជ បញហ សខភព ករបនតពជ អេពើហង កនងរគរ។ ឃ/សងក តែដលមនរសតេរចើនជរកមរបក ឃ/សងក ត េធវើឱយ

ករងរដេណើ រករបនលអ រសតងយពភក ករងរជមយបរស ករេ ះរ យបញហ បនរហស ។ ៤០% េឆលើយថ ករអភវឌ រតវែតមនេភទទងពរចលរម េបើមនមយអតមយ កពបកេធវើករងរែដររសតដងទកខធរៈរសតដចគន ។ ករសក របស ខមែរហវល កបនបញជ កបែនថមថ សមជករកមរបក ឃ/សងក តទងអស េនរកមេគលេ របសខមែរហវលចងឱយមនេគលនេយបយេយនឌរសរមបរកមរបក ឃ សងក តេដើមបពរងងកចចករងរកនងករធនឱយមនេសមើភពគន រ ងបរស-រសតរមទងសទវ ឱកសកនងករបេងកើនសមតថភព នងករសេរមចចតត ករេធវើែផនករ នងថវក។ េគលនេយបយេនះ ចេរៀប បបែនថមអព Gender  Sensitive េនកែនលងេធវើករ។

េគលនេយបយេយនឌរ នងករផតលអ ចនេយបយដលរសតេនកមពជ

វគគបណត ះប ត លរសត ចេធវើបនេនថន កមល ឋ ន

ខមែរហវល បនដកនវគគបណត ះប ត លេនថន កមល ឋ នជេរចើន សតព ករផតលអ ចដលរសត នងករសេរមចចតត

១០

លទធផលសកខ ថន កជត សពព «ករផតលអ ចនេយបយដលរសត នងេគលករនេយបយេយនឌរសរមបគណបកនេយបយ នងរកមរបក ឃ/សងក ត» សហករណេរៀបចេ យ ខមែរហវល គណៈកមម ធករេលើកសទយរសតកនងវសយនេយបយ (គ.ស.ន / CPWP ) នងអងគករេយនឌរ នងអភវឌ នេដើមបកមពជ (GAD/C) េនៃថងទ១៤ ែខកញញ ឆន ២០១០ បនបងហ ញថ គណបក នេយបយទង ៥ រមទងត ងមកពនយក ឋ នរគបរគងរដឋបលមល ឋ នៃនរកសងម ៃផទ នងអងគករេរករ ឋ ភបលទទល គ ល នងគរទករផតលសទធអ ចនេយបយដលរសត នងករបេងកើតឱយមន «ែផនករសកមមភព ឬេគលនេយបយេយនឌរេនកនងគណបក នេយបយ នងរកមរបក ឃ/សងក ត» របេយជនេលើកសទយសមភពេយនឌរកនងកចចករនេយបយ នងសងគម ពេសសេលើកទកចតត នងផតលអ ចនេយបយដលរសតកនងករចលរមេលើរគបវសយ។ សរបមកវញ បទបញជ ឬអន សន ករេបតជញ ចតត នងករគរទផទ លមតរបសថន កដកនរ ឋ ភបល នងគណបក នេយបយមនតៃមល នងជពេសស រៈរបេយជន សសរមបពរងងករចលរមេ យេសមើភពរ ងរសត នងបរសេនកនងនេយបយ នងករេបះេឆន ត េ យែឡកករងរករមតសេរមចចតត។ េទះជយងេនះកេ យ ករមនចបបេគល េគលនេយបយ ឬនតវធផលវករទកទននងករផតលអ ចនេយបយ មរយៈក េយនឌរ (បរស នងរសតេសមើគន ) ករេធវើសកមមភពនងអនវតតេគលនេយបយ នងចបបជគនលះសខនេដើមបឱយមនរបសទធភព នងនរនតភព ែដលពតជមនរបេយជនេលើកទកចតតកនងករផតលឱកសទ យដលករចលរមរបសរសត ឬបរសេសមើគន កនងវសយនេយបយ នងកចចករសងគម៕

»»ករចះមល ឋ នរបសត ង រសតគណបក ហវនសនបច (២រប ចះបនសរប ១៣េលើក)៖ អនកត ង រសតគណបក េនះទងពររបសទធែតបនចះមល ឋ នសរប១៣េលើក េ យេផដ តទងរសងេលើករចះអមដេណើ រថន កដកន (េសមើនង១០០% ៃនករចះមល ឋ នសរប)។ ដចជ កលពៃថងទ២៨ ែខមន ឆន ២០១១ ត ង រសដ ញក បនៃឆ បនចះអមដេណើ រសេមដច ហន ែសន នយករដឋមរនដ អេញជ ើញជអធបតភពកនងពធរបគលសញញ បរតជនដលគរនស តបេចចកេទសករតមល ឋ ន ករតឧតដម នងនស តបេចចកវទយថន កបរញញ បរតជនខពស បេចចកេទសថន កបរញញ បរត បរញញ បរតជនខពសៃនវទយ ថ នជតបណដ ះប ដ លបេចចកេទស (សងក តទេនលប ក ជធនភនេពញ)។

គណៈកមម ធករ ខមែរហវល មនបនទទលពតមនទកទងនងករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតគណបក ហវនសនបចកនងេគលបណងជយ អនត គមនបញហ របសរបជពលរដឋ ករចលរមេវទក ធរណៈ ករសរសខទកខ ែចកអេ យ នងករចះមល ឋ នេដើមបពរងងគណបក របសខលនេនះេទ។

»»ករចះមល ឋ នរបសត ង រសតគណបក នេ តតមរណឫទធ (១រប ចះបន៣េលើក)៖ ខមែរហវល ទទលបនពតមនែតករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត េ ន មណឌ លៃរពែវងបេ ណ ះសរមបគណបក េនះ ែដលបនចះមល ឋ នសរប ៣េលើក កនងេគលបណងចះសរសខទកខរបជជន (១េលើក) ចលរមេវទក (១ េលើក) នងពរងងប ត ញគណបក (១ េលើក)។ អនកត ង រសដ េ ន កលពៃថងទ១៦ ែខកមភៈ ឆន ២០១១ បនអេញច ើញចះសេណះស លសរសខទកខ នងនយកអេ យសភរៈរបគលជនកងក ងេខមរភមនទេនឃអរបជន រសកអរេរជ េខតដបនទ យមនជយ។ េនៃថងទ១៩ ែខកមភៈ ឆន ២០១១ អនកត ង រសតរបេនះបនអេញច ើញចលរមសកខរបសអងគករ អន ឌ យ ែដលមនអនកចលរមរបែហល ៤០០នក េនភម វ យទប ឃអពលេរក រសកសធរក ដ ល េខតដៃរពែវង។

គណបក របជជនកមពជ សមរង នងសទធមនស សទធែតមនត ង រសតែដលសថតកនងចេ មអនកចះមល ឋ នបនេរចើនជងេគ។ គណបក សមរង មនត ង រសត យនត ថរ មណឌ លបនទ យមនជយ បនចះមល ឋ នេរចើនជងេគដល ៣៤ េលើក នង មេ យអនកត ង រសត ញម វណណ គណបក របជជនកមពជមណឌ លៃរពែវង បនចះមល ឋ នសរប ៣២ េលើក នងអនកត ង រសត កម សខ មណឌ លកពងចម មកពគណបក សទធមនស បនចះមល ឋ នសរប ៣១ េលើក។

បនតបនទ បេ យ ត ង រសតគណបក សទធមនស អ ចនទឬទធ មណឌ លក ត ល បនចះមល ឋ ន ២២ េលើក នងត ង រសតគណបក របជជនកមពជ បល សេអឿន មណឌ លបនទ យមនជយ បនចះមល ឋ ន ២១ េលើក ភគេរចើនត ង រសតបនចះមល ឋ នកនងេគលបណងសរសខទកខ ែចកអេ យ នងសេមព ធសមទធផលនន។ េ យែឡកកនងចេ មត ង រសតទង ៥ របេនះ មនែតត ង រសត បល សេអឿន ែដលបនចះមល ឋ នកនងេគលបណងអនត គមន ១ ដង៕

អនកត ង រសតែដលចះមល ឋ នេរចើនជងេគ ៥ រប កនងចេនល ះពែខមក -មន ២០១១

១១

រដឋសភជត កនងែខមក ដលមន ឆន ២០១១ គជរយៈេពលសរមកបនទ បពសមយរបជេលកទ ៥ ែដលសថតេនកនងរយៈេពលពែខ ត ដលែខធន ២០១០។ កនងរយៈេពលសរមកេនះ រដឋសភមនបនេធវកររបជេពញអងគេនះេទ។ េទះបយង អនកត ង រសតបនយកេពលេនះចះមល ឋ នបនេរចនជងែខមនៗ។

ករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត របសញញ គណបក េរបើកនងរបយករណ៖

គណបក របជជនកមពជ

គណបក សមរង

គណបក សទធមនស

គណបក ហវនសនបច

គណបក នេ តតមរណឫទធ

មទនននយ ខមែរហវល ែដលទទលបនបងហ ញថ កនងរយៈេពល ៣ ែខេនះ (មក ដល មន ២០១១) អនកត ង រសតបនចះមល ឋ នេរចើនជងរតមសមន (ត -ធន ២០១០)។

កនងរយៈេពលេនះ មនអនកត ង រសតយងតច ៨៥ រប (ឬ៦៩% ៃនអនកត ង រសតសរប ១២៣ រប) បនចះមល ឋ នសរបបនយងតច ៦៤០ េលើក គេកើនេឡើងជងរយៈេពល៣ែខមន របមណ ៥៣% (ពែខត ដលធន ២០១០ អនកត ង រសតចះមល ឋ នបនសរប៤១៦េលើក)។ ចែណកចននអនកត ង រសតែដលចះមល ឋ នកមនករេកើនេឡើងដល ៨៥រប គេកើនេឡើងជង៣ែខមន របមណ ១៣% (ពែខត ដលែខធន២០១០ មនអនកត ងរសតចះមល ឋ នេទ ៧៥ រប)។

េទះបយង ខមែរហវល មនបនទទលពតមនពករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតេនកនងមណឌ លចនន ៣ គ មណឌ លែកប ៃបលន នងមណឌ លគរ េនះេទ។

ត ង រសតគណបក របជជនកមពជ បនបេងកើនករចះមល ឋ នរបសខលនរហតដល៤៦៥ េលើក កនងរតមសេនះ គេលើសរតមសមនរបមណ ៦៣% (បែខមន អនកត ង រសតគណបក េនះ ចះមល ឋ នបន ២៨៤ េលើក) នងចននត ង រសតបនេកើនព ៥៥ រប ដល៦៥ រប។

ចែណកត ង រសតគណបក សទធមនស ទង ៣ រប កបនបេងកើនករចះមល ឋ នរបសខលនរហតដល ៦៣ េលើក គេកើនេឡើងរបមណ ៤ ដង េធៀបនង៣ែខមន (ពត ដលធន ២០១០ អនកត ង រសតគណបក សទធមនស ចះមល ឋ នបន ១៣ េលើក)។

អនកត ង រសតគណបក សមរង នងហវនសនបច មនករធល កចះ េហើយត ងរសតគណបក នេ តតមរណឫទធ គចះមល ឋ នបនដចនងរតមសមនែដរ។

កនងចេ មត ង រសតទង ៨៥ រប ែដលបនចះមល ឋ ន មនត ង រសតគណបក របជជនកមពជ សរប ៦៥ រប (េសមើនង៧២% ៃនត ង រសតគណបក េនះ សរប ៩០រប)។ ត ង រសតគណបក សមរង សរប ១៤ រប (េសមើនង៥៤%ៃនត ង រសតគណបកេនះសរប ២៦ រប)។ ចែណកត ង រសតគណបក សទធមនស ចនន ៣ រប នងត ង រសតគណបក ហវនសនបចទង ២ រប បនចះមល ឋ នទងអស។ ត ង រសតគណបក

នេ តតមរណឫទធ ១ រប កនងចេ ម ២ រប បនចះមល ឋ ន។

រកហវកទ១ ៖ ភគរយកេណនៃនករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត មគណបក ចេនល ះពែខមក -មន ២០១១ េធៀបនងត -ធន ២០១០

រកហវកទ២៖ ភគរយចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត មគណបក េធៀបភគរយៃន សនៈសភសរប មគណបក

ភគរយ សនៈសភ មគណបក

ភគរយចះមល ឋ ន មគណបក

១២

េបើគតជចននចះមល ឋ នសរប មគណបក ត ង រសតគណបក របជជនកមពជ នងអនកត ង រសតគណបក សមរង បនចះមល ឋ នេរចើនជងេគ េ យ រគណបក ទងពរេនះមនអនកត ង រសតេរចើន ែដលកនងេនះគណបក របជជនកមពជ ៤៦៥ េលើក នងគណបក សមរង បន ៩៤ េលើក។ ែតត ង រសតគណបក សទធមនស ៦៣ េលើក គណបក ហវនសនបចបន ១៣ េលើក នងគណបកនេ តតមរណឫទធបន ៣ េលើក។

េទះេបះយង េបើគតជមធយមៃនត ង រសតមន កៗ ែដលចះមល ឋ ន មគណបក វញេឃើញថ ត ង រសតគណបក សទធមនស ជមធយមចះបនេរចើនជងេគ េ យកនងត ង រសតមយរបចះមល ឋ នជមធយមបន ២១ េលើក ត ង រសតគណបក របជជនកមពជ ជមធយមបន ៨ េលើក ត ង រសតសមរង ជមធយមមន កបន ៧ េលើក គណបក ហវនសនបច ៧ េលើក កនង ១ រប នង នងគណបក នេ តតមរណឫទធ ៣ េលើក។

េបើគត មសមមរតភគរយៃនត ង រសតកនងសភ មគណបក នងភគរយៃនករចះមល ឋ នសរប ម គណបក បងហ ញថចននចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតគណបក របជជនកមពជ នេ តតមរណឫទធ នងហវនសនបច គ េសទើរែតសមមរតេទនង សនៈសភែដលគណបក នមយៗទទលបនកនងរដឋសភ។ គណបក របជជនកមពជែដលមន សនៈសរប ៧៣% េនរដឋសភ ចះមល ឋ នបន ៧២% ៃនករចះមល ឋ នសរប នងត ង រសតគណបក ហវនសនបច នងនេ តតរណឫទធែដលរមគន មន សនៈ ៣% កនងរដឋសភ កចះមល ឋ នបន ៣% ែដរ។

ចែណកអនកត ង រសតគណបក សមរង ែដលមន សនៈ ២១% េនសភ បនចះមល ឋ នរបមណ ១៥%។

ត ង រសតគណបក សទធមនស ែដលមន សនៈរបមណ ៣% បនចះមល ឋ នបនរបមណ ១០%។

ករចះមល ឋ នភគេរចើនរបសអនកត ង រសតគ េផត តេទេលើេគលបណង កសរសខទកខ ែចកអេ យ នងករសេមព ធសមទធផលននែដលសរបមនរហតដល ៣៥៤ េលើក (ឬ៥៦% ៃនករចះមល ឋ នសរប)។ ករចះអមដេណើ រថន កដកន ២៤%។ ករចះពរងងៃផទកនង នងប ដ ញគណបក មន១៦%។ េ យែឡក ករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតកនងេគលបណងចលរមេវទក ឬសកខ

ធរណៈមនតចតបេ ណ ះសរបបន ២៨ េលើក (៤% ៃនករចះមល ឋ នសរប)។

»»ករចះមល ឋ នរបសត ង រសតគណបក របជជនកមពជ (៦៥រប ចះបនសរប៤៦៥េលើក)៖ ជសរប ត ង រសតគណបក របជជនកមពជបនចះមល ឋ នេរចើនជងគណបក េផ ងៗ។ កនងេនះ ៨៣% ៃនករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតគណបក របជជនកមពជគកនងេគលបណងសរសខទកខ ែចកអ យ នងសេមព ធសមទធផលនន (៥៤%) នងកនងេគលបណងអមដេណើ ថន កដកនរបសខលន (២៩%)។ អនកត ង រសតគណបក របជជនកមពជ កចះមល ឋ នកនងេគលបណងពរងងគណបក របសខលនែដលសរបមន ១៤% ។ ចែណកករចះមល ឋ នកនងេគលបណងចលរមេវទក នងសកខ ធរណៈរមគន មន៣% (១២ េលើក)។

»»ករចះមល ឋ នរបសត ង រសតគណបក សមរង (១៤រប ចះសរបបន៩៤េលើក)៖ ចែណកករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសដមកពគណបក សមរង បនេផដ តខល ងេលើករសរសខទកខ (៤៩% ឬ៤៥េលើក ៃនករចះមល ឋ នរបសគណបក េនះសរប) ករពរងងប ត ញគណបក (េសមើនង៣៣% ឬ៣១េលើក) នងករចលរមេវទក ធរណៈ នងករចះមល ឋ នកនងេគលបណងអនត គមនសរបរមមន ១៤% (១៤ េលើក)។ ចែណកករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតគណបក សមរង កនងេគលបណងអមដេណើ រថន កដកនមន ៤% (៤ េលើក)។

»»ករចះមល ឋ នរបសត ង រសតគណបក សទធមនស (៣រប ចះបនសរប៦៣េលើក)៖ ត ង រសដគណបក សទធមនស បនេផដ តេលើចះសរសខទកខ ែចកអេ យែដលមនដលេទ ៨៩% (៥៦េលើក) ៃនករចះមល ឋ នសរបរបសគណបក េនះ។ ករចះពរងងគណបកមន១០% (៦េលើក) នងចលរមជ គមនេនេវទក ធរណៈ១% (១េលើក)។

គណៈកមម ធករខមែរហវលមនបនទទលពតមនទកទងនងករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតគណបក សទធមនស កនងេគលបណងជយ អនត គមនបញហ របសរបជពលរដឋ នងកនងេគលបណងអមដេណើ រថន កដកនរបសខលនេនះេទ។

េគលបណងៃនករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត មគណបក

តេទទពរ ១០

មរយៈកចចរពមេរព ងសនតភពទរកងបរស នៃថងទ ២៣ ែខត ឆន ១៩៩១ បនតរមវឱយកមពជ េរៀបចករេបះេឆន តជសកល េ យេសរ នងយតតធម េដើមបបញចបជេមល ះ បេងកើត ថ បនរគបរគងរបេទស នងក ងនតរដឋ។ េរកមកចចេរៀបចរបស ជញ ធរបេ ត ះ សនន ៃនអងគករសហរបជជតរបចេនកមពជ េ កត អន ក (UNTAC) ករេបះេឆន តជសកលេលើកដបងបនរបរពតតេឡើងកលពៃថងទ ២៣ ដលៃថងទ២៨ ែខឧសភ ឆន ១៩៩៣ េហើយសភធមមនញញមយបននមតតេឡើងេនៃថងទ ១៤ ែខមថន ឆន ១៩៩៣ េដើមប កែតងរដឋធមមនញញ ៃនរពះ ជ ចរកកមពជ។ រដឋធមមនញញ មយ ែដលរតវបនសភ អនមត េនៃថងទ ២១ ែខកញញ ឆន ១៩៩៣ បនផតចេផតើមឱយមនករេបះេឆន ត ៤ របេភទ (១.ករេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសត ២.ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ឃ សងក ត ៣.ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ជធន េខតត រកង រសក ខណឌ នង ៤.ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសសមជករពទធសភ) ែដលធល បបនេរៀបចេឡើងជបនតបនទ បរហតមក។ ករេបះេឆន តរតវបនេរៀបច មែបបសកល នងអសកល។ សរមបករេបះេឆន តជសកល អនកមនសទធេបះេឆន ត សេ ដលរបជពលរដឋែខមរទងេភទ ែដលមន យចបព ១៨ ឆន េឡើង នងមនេឈម ះកនងបញជ េបះេឆន ត េ យែឡក ករេបះេឆន តអសកល អនកមនសទធេបះេឆន ត គជត ង រសតកនងតែណង នងសមជករកមរបក ឃ សងក តទងអសកនងតែណង។ ករេបះេឆន តទងអស សទធែតអនញញ តឱយ គណបក នេយបយ អងគករជត នងអនតរជតចលរមសេងកតករណ។ េទះបជយង មចបបែដលមនរ បបចចបបនន រគបមរនតជបេឆន តទងអសនងបតបងមខតែណង របសនេបើ មខលនបតបងសមជកភពពគណបក នេយបយរបសខលន។

១៣

ពតមនទេទ ៖ ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ឃ សងក ត នងេរៀបចេឡើងេនៃថង ទតយ ល ៥ ឆន មតង (កលបរេចឆទផលវករ រតវ

កណតេ យនយករដឋមរនត មសេណើ របសរដឋមរនតរកសងម ៃផទ េហើយរតវរបកសយងតច ៩ ែខ មនៃថងេបះេឆន ត )។ ករេបះេឆន ត របកនយកយនតករសកល សមង ត េហើយែបងែចក សនៈ មរបពនធ សមមរត េ យរតវែបងែចក សនៈ មរបមនតមធយមភគខពសបផត ែដលែផអក មចនន សនៈ នងលទធផលៃនករេបះេឆន ត មមណឌ ល (មណឌ លែបងែចក សនៈមន ១.៦២១ មណឌ ល ឬឃ សងក ត) ។ ចនន

សនៈៃនរកមរបក ឃ/សងក តកនងមណឌ លនមយៗមនចបព៥ េទ ១១ សនៈ ែផអក មចននរបជ រសត នងភម រសតរបសខលន។ សមជក

រកមរបក ឃ សងក ត ែដលបនជបេឆន តកនងមខតែណង េ យករេបះេឆន តឆន ២០០៩ មនសរបចនន ១១.៣៥៣ រប។ ករយលយេបះេឆន តរតវេបើកេនេមង ៧.០០ នទ រហតដល េមង ១៥.០០ នទ។ ករយទធនករេឃសនេបះេឆន ត ៖ មនរយៈេពល ១៥ ៃថង េហើយរគបសកមមភពេឃសនរតវបញឈប ២៤ េមង មនៃថងេបះេឆន ត។ េបកខជនមនសទធឈរេឈម ះេបះេឆន ត ៖ »សញជ តែខមរពកេណើ ត » យចបព ២៥ ឆន េឡើងគតដលៃថងេបះេឆន ត »េចះ ន នងសរេសរអក រែខមរ »មនេឈម ះកនងបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តកនងសងក តែដលខលនមនបណងឈរេឈម ះ »េបកខជនរតវបញច លេឈម ះរបសខលនេទកនងបញជ េបកខជនៃនគណបក នេយបយ » កពកយសេទគណៈកមមករ ឃ សងក តេរៀបចករេបះេឆន ត យងតច ៩០ ៃថង មនៃថងេបះេឆន ត។

ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក សងក តបនរបរពតតេទ ២ ណតតរចេហើយ »» ណតតទ១ េបះេឆន តេនៃថងទ ០៣ កមភៈ ២០០២ »» ណតតទ២ េបះេឆន តេនៃថងទ ០១ េម ២០០៧

ពតមនទេទ ៖ ករេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសត នងរបរពវេឡើងេនៃថង

ទតយ េរៀង ល ៥ ឆន មតង (កលបរេចឆទផលវករនងផ ពវផ យ ១ ឆន មនៃថងេបះ

េឆន ត)។ មបបញញតតែណន ករេបះេឆន តេនះនងរបរពតតេទ មែបបសកល សមង ត េសរ ពហបក ។ ៃថងេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសតនងរតវេរៀបចេនៃថង ទតយ ចបពេមង ៧.០០ រពក រហតដលេមង ១៥.០០ ង ច។ អនកេបះេឆន តែដលសថតកនងករយលយេបះេឆន ត ឬកនងបរេវណខងកនង ចេបះេឆន តបនេទះបជហសេមង ១៥.០០ ។ ចនន សនៈ ១២៣ នងរតវេធវើករែបងែចកេទ មរបពនធ សមមរត េ យយក ជធន នងេខតតជមណឌ ល េហើយរតវែបងែចក សនៈ មរបមនតមធយមភគខពសបផត ែដលែផអក មចនន សនៈ នងលទធផលៃនករេបះេឆន ត មមណឌ ល។ ករយទធនករេឃសនេបះេឆន ត ៖ មនរយៈេពល មសប (៣០) ៃថង េហើយរគបសកមមភពៃនករេឃសនេបះេឆន តរតវបញច ប ២៤ េមង មនៃថងេបះេឆន ត។ គណបក នេយបយមនបនតរមវឱយរបកសហរញញវតថេពលេឃសនេបះេឆន តជ ធរណៈេទ។ េបកខជនមនសទធឈរេឈម ះេបះេឆន ត ៖ ចឈរេឈម ះជេបកខជនឱយេគេបះេឆន តបន េបកខជនរតវមន »សញជ តែខមរពកេណើ ត » យចបព ២៥ ឆន េឡើងគតដលៃថងេបះេឆន ត »មនសទធេបះេឆន ត នងេឈម ះកនងបញជ េបះេឆន ត »មនទលេនកនងរបេទសកមពជ »មនករែតង ងពគណបក នេយបយែដលបនចះបញជ េបះេឆន ត។

ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសត ង រសត បនរបរពតតេទ ៤ ណតត រចេហើយ »» ណតតទ ១ េបះេឆន តេនៃថងទ ២៣ ឧសភ ១៩៩៣ »» ណតតទ ២ េបះេឆន តេនៃថងទ ២៦ កកក ១៩៩៨ »» ណតតទ ៣ េបះេឆន តេនៃថងទ ២៧ កកក ២០០៣ »» ណតតទ ៤ េបះេឆន តេនៃថងទ ២៧ កកក ២០០៨

ករេបះេឆន តេរជើស ង ត ង រសត

ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើស រកមរបក ឃ សងក ត

១៤

ពតមនទេទ ៖ ដចជករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ជធន េខតត រកង រសក ខណឌ ែដរ ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសសមជករពទធសភ រតវេបះេឆន ត មែបបអសកល មនចេពះ សមង ត (េបះេឆន តេនៃថង ទតយ សបត ហទ ៨ មនចបនតកល េលើកែលងករណសរងគ ម ឬកលៈេទសៈពេសស ែដលមន ចេបះេឆន តបន)។ រពទធសភមន ណតត ៦ ឆន (ចបនតកលេនេពលរពទធសភថមចលកនតែណង)។ សនៈរតវែបងែចក មរបពនធសមមរតយករបមនតមធយមភគខពសបផតែដលែផអក មចនន សនៈ នងលទធផលៃនករេបះេឆន ត មមណឌ លេបះេឆន ត (ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសសមជករពទធសភ មណឌ លេបះេឆន តរតវេរៀបចជ ភមភគ ៖ »ភមភគទ ១ រកងភនេពញ មន ៦ សនៈ »ភមភគទ ២ េខតតកពងចម មន ៨ សនៈ »ភមភគទ ៣ េខតតក ត ល មន ៥

សនៈ »ភមភគទ ៤ េខតតបតដបង បនទ យមនជយ េសៀម ប ឧតតរមនជយ នងេខតតៃបលន មន ១០ សនៈ »ភមភគទ ៥ េខតត ែកវ កពត នងែកប មន ៧ សនៈ »ភមភគទ ៦ េខតតៃរពែវង នង វ យេរៀង មន ៧ សនៈ »ភមភគទ ៧ េខតតកពងសព កពងឆន ង េពធ ត េកះកង នងរពះសហន មន ៨ សនៈ »ភមភគទ ៨ េខតតកពងធ រពះវ រ រកេចះ សទងែរតង រតនគរ នងមណឌ លគរ មន ៦ សនៈ)។ ចននសមជករពទធសភមនយងេរចើន េសមើពកក ត លៃនចននសមជករដឋសភទងមល (កនងេនះសមជក ២ រប ែតង ងេ យរពះម ក រត សមជក ២ រប រតវរដឋសភេរជើស ង មមតភគេរចើន សមជករពទធ សភឯេទៀតរតវបនេរជើស ងេ យករេបះេឆន តអសកល)។ ករេបះេឆន តរបរពតតេទចបពេមង ៧.០០ នទ រហតដលេមង ១៥.០០ នទ (អនកមនសទធេបះេឆន តែដលសថតកនងករយលយេបះេឆន ត ឬកនងបរេវណខងកនង ចអនញញ តឱយេបះេឆន ត េរកយេមង ១៥.០០ នទបន) ផទយេទវញ របសនេបើអនកេបះេឆន តទងអសែដលមនេឈម ះកនងបញជ េបះេឆន តបនេបះេឆន តរគបគន េហើយ គណៈកមមករករយលយេបះេឆន ត ចរបកសបញច បករេបះេឆន តមនេមង ១៥.០០នទ បន។ ករេឃសនេបះេឆន ត ៖ សកមមភពេឃសនេបះេឆន តមនរយៈេពល ២១ ៃថង េហើយរគបសកមមភពរតវបញច ប ២៤ េមង មនៃថងេបះេឆន ត។ េបកខជនមនសទធឈរេឈម ះេបះេឆន ត ៖ »សញជ តែខមរពកេណើ ត » យចបព ៤០ ឆន េឡើង គតដលៃថងេបះេឆន ត »មនសទធេបះេឆន ត នងមនេឈម ះកនងបញជ េបះេឆន ត »មនទលេនកនងរពះ ជ ចរកកមពជ »មនករែតង ងពគណបក នេយបយែដលបនចះបញជ ឈរេឈម ះេបះេឆន ត េនគណៈកមម ធករជត េរៀបចករេបះេឆន ត។

ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសមជករពទធសភ »» ណតតទ២ េនៃថងទ ២២ ែខមក ឆន ២០០៦

(េបះេឆន តេរជើស ង សនៈចនន ៥៧ ) »»សពលភពរពទធសភ នតកលទ១

បនេបើកសមយរបជេលើកទ១ េនៃថងទ២៥ ែខមន ឆន ១៩៩៩

ពតមនទេទ ៖ ខសពករេបះេឆន តេរជើសងត ង រសត នងករេបះេឆន តេរជើស

េរ ើសរកមរបក ឃ/សងក តែដលរបកនយកលកខណៈសកល េបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក មយេនះេធវើេឡើងេ យករេបះេឆន តអសកល សមង ត នងមនចេពះ។ ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក េធវើេឡើងេនៃថង

ទតយ ល ៥ឆន មតង (កលបរេចឆទជកែសតង កណតេ យនយករដឋមរនត មសេណើ របសរដឋមរនតរកសងមៃផទ)។ ករែបងែចក សនៈតរមវ មរបពនធសមមរត េ យរតវែបងែចក សនៈ មរបមនតមធយមភគខពសបផត ែដលែផអក មចនន សនៈ នងលទធផលៃនករេបះេឆន ត មមណឌ ល។ សនៈៃនរកមរបក មនចបព ៧ ដល ២១ សនៈ (ចននជកែសតងៃនសមជករកមរបកនមយៗ កណតេ យអនរកតយ ែដលនងផ ពវផ យយងតច ១២០ ៃថង មនេពលផត ណតតរបសរកមរបក ដចជ »រកមរបក ជធនភនេពញ កណតមនេលើសព ២១ រប »រកមរបក េខតត មនចនន ព ៩ រប ដល ២១ រប »រកមរបក រកង មនចនន ៧ រប េទ ១៥ រប »រកមរបក រសក នងខណឌ មនចនន ៧ េទ ១៩ រប)។ ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ចបេផតើមពេមង ៧.០០ នទរពក រហតដលេមង ១៥.០០ រេសៀល។ ករេឃសនេបះេឆន ត ៖ សកមមភពេឃសនេបះេឆន តអនញញ តរតម ១៥ ៃថង េហើយរតវបញច ប ២៤ េមង មនៃថងេបះេឆន ត។ េបកខជនមនសទធឈរេឈម ះេបះេឆន ត ៖ »មនសញជ តែខមរពកេណើ ត »មន យយងតច ២៥ ឆន គតដលៃថងេបះេឆន ត »មនសទធេបះេឆន ត នងមនលកខណៈសមបតតរគបរគន មលកខខណឌ ែដលបនកណតេ យចបបសតពករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក ជធនភនេពញ េខតត រកង រសក ខណឌ »រតវបញច លេឈម ះរបសខលនេទកនងបញជ េបកខជនៃនគណបកនេយបយ មយ ែដលគណបក នេយបយេនះបនចះបញជ រតមរតវ

មលកខខណឌ ដចមនែចង កនងចបបសតពគណបក នេយបយ នងបនចះបញជ ឈរេឈម ះេបះេឆន តេន គណៈកមម ធករជតេរៀបចករេបះេឆន ត (គ.ជ.ប)។ អនកែដលមនសទធេទេបះេឆន ត ៖ គជសមជករបក សងក តទងអសកនងតែណង នងែដលមនេឈម ះកនងបញជ េបះេឆន ត។

ករេបះេឆន តរកមរបក បនរបរពតតេទ ១ ណតត រចេហើយ ៖ »» ណតតទ១ េនៃថងទ ១៧ ែខ ឧសភ ឆន ២០០៩

ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើស រកមរបក

ករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសសមជករពទធសភ

www.comfrel.org

១៥

កលន ឆអ ប នងសអយរតរបហក បនភយេចញពផទះដរទឌេរទមេសទើររលមយខនង កនងភមដងរនលច ឃបនទ យនង រសកមងគលបរ េខតតបនទ យមនជយ។ េនះគជផទះរបសេ ក ង បនេធឿន។ រសតកនខច ែដលកពងេធវើរតយងញបៃដ

ែកបរជេរៀងផទះ ជរបពនធរបស បនេធឿន។ បនេធឿន នងរបពនធ មនកនរស ៣ នក។ រគ រេនះ មនដែរសរតមែត មយៃរ (១៦០០ែមរតកេរ)។ េរកពេធវើែរស ករេន ទរត ជរបភពចណលយងសខនសរមបរគ រ។ អនកជតខងបនរបសទធនម បនេធឿន ថជ េសតចរត ឬឆមបរត (អនកពែករករត)។

េបើេទះបជមនជវភពលបកកេ យ បែនត បនេធឿន បនចលរមយងសកមមកនងករងរសងគមេនមល ឋ នដចជ ករចលរមេលើកកមពសករយលដងរបសអនកភមអពសទធ នងរបជធបេតយយេនមល ឋ ន ចលរមរបជពភក ជមយេមភម នងរកមរបក ឃ ចលរមេ ះរ យបញហ េនមល ឋ នេដើមបទមទរឱយមនករផតលេស េ យ ជញ ធរមល ឋ ន របកបេ យគណភព របសទធភពនងឆបរហសដលរបជពលរដឋ។ េលើសពេនះ បនេធឿន កបនចលរមរតតពនតយ ម ន នង យតៃមលករអនវតតករងររបសរកម របក ឃ។

េ យេមើលេឃើញពករេបតជញ ចតត ករខរបងែរបង នងករលះបងរបស បនេធឿន េនឆន ២០០៧ របជពលរដឋកនងភម បនេលើកៃដគរទគតឱយេធវើជរបធនរកមត ងរគ ររករករបចភម េដើមបកណតអតតសញញ ណអនករករកពតរបកដ េដើមបេធវើបណណសរមបពយបលជមងេនមនទរេពទយបែងអក នងមណឌ លសខភពេ យមនបចបងរបក នងេដើមបទទលបនជនយេផ ងៗ។

ឆន ២០០៨ បនេធឿន រតវបនេរជើសេរ ើសជ អនកសមរគចតតឃល េមើលមល ឋ នរបសខមែរហវលរបចឃបនទ យនង កនងេពលែដលឃេនះបន េរៀបចេវទក ធរណៈរ ងរកមរបក ឃ នងរបជពលរដឋ។ ជអនកឃល េមើលមល ឋ ន បន េធឿន បនចលរមសកមមភពសងគមជេរចើនដចជ ករចលរមរបជពេរគះេយបល ករផតចេផតើមគនត កដចជេលើកេឡើង នងទមទរពតរមវករជ ទភពរបសអនកភម។ ជមយករផតចេផតើមគនត េ យសហករជមយេមភម បន េធឿន បនៃរអងគ សរបកអនកភមបនចនន ៩០.០០០០ (េកសបមនេរៀល) េដើមបទញរគស ចកបេពញរប យល ែដលរតវទកជននបផល ញកលពឆន ២០០៩ េដើមបសរមលដលករេធវើដេណើ ររបសអនកភម។ កលពេដើមឆន ២០១០ បន េធឿន បនចលរមយងសកមមជមយ ជញ ធរ េដើមបេ ះរ យទនសដធលកនងករ សដេដើមបេធវើបណណកមមសទធកនកបដ។ ជេរឿយៗ បន េធឿន បនចលរមជមយេមភមកនងករសរមបសរមលករណអេពើហង កនងរគ រ េបើេទះបជៃថង ឬយបកេ យ។ ចេពះបទេលមើសេន ទវញ បន េធឿន ធល បបនផតលពតមនដល ជញ ធរឃ ជពេសសខងបលសបសត េហើយកនងឆន ២០១០ េ កធល បបនចះបរងក បបទេលមើសឆករតេពលយបជមយបលស ជលទធផលរកមអនកលចឆករតបនរតេគចខលនអស។ បន េធឿន កជត ងអនកភមែដលបនផតត ន មេមៃដទមទរឱយមនករេបើកទទងផលវចនន ៤ ែមរត មបេ ត យភមែដលអនកខងេដើមភមបនពទធរបងយក េដើមបងយរសលកនងករេធវើច ចរ។ េនែខកកក ឆន ២០១០ បន េធឿន នងរបជពលរដឋកនងភមបនចលរមរបជជមយេមភម នងរកមរបក ឃេដើមបពភក នងេ ះរ យតរមវករ ទភពរបសអនកភម។ ផលវថនលកនងភម នងរប យទក គជ ទភពរបសអនកភមដងរនលច េហើយគតជតអងគយងសខនកនងករទមទរឱយរកមរបក ឃ កបញច លតរមវករ ទភពេនះ េទកនងគេរមងែផនករអភវឌ របសឃសរមបឆន ២០១០។ ជលទធផលរកមរបក ឃ បនអនមត នងសេរមចេធវើផលវថនល មបេ ត យភម ពកេគេនរដវរបងខងមខេនះ។ ថមៗេនះ បន េធឿន បនេដើររបបអនកភមរបសខលនឱយេទពនតយបញជ េឈម ះ នងចះេឈម ះេបះេឆន តរបចឆន េនវតតដងរន ែដលកនងេនះអនកេទើបេពញ យ ១៨ ឆន របែហលជង ៣០ នក បនចះេឈម ះ។

អនកឃល េមើលមល ឋ ន គជប ត ញរបសខមែរហវលេនថន កមល ឋ នែដលបនចលរមសមរគចតតកនងករងរសេងកតឃល េមើលរកមរបក មល ឋ ន។ ពកេគរតវបនេរៀបចេឡើងេដើមបចលរមបេងកើតករទនកទនង ឬេវទកពភក រ ងរបជពលរដឋជមយរកមរបក ឃ ផតចេផតើមគនត ជយេធវើអនត គមន េធវើរបយករណ ជអនកទនកទនង នពតមនរ ងរបជពលរដឋ នងរកមរបក ឃ នងកចចករេផ ងេទៀតែដលបេរ ើឲយផលរបេយជនរបជពលរដឋេនកនងឃរបសខលន។

១៦

អនករស បត ធម ជសមជករកមរបក ឃបនទ យនង នយយថ បន េធឿន ជមនស សភព ប មនទនកទនងលអជមយអនកភម នង ជញ ធរភម/ឃ។ គតជមនស ែដលមនករពយយម ទទលខសរតវករងរ នង ងចតតខពស េបើេទះជជវភពខវះខតបនតចកត។ គតជមនស ែដលអនកភម ចពងពកបន ជែភនកជរចមះរបសភម/ឃ។ អនករសបនតថ ករចលរមរបស បនេធឿន ពតជមន រៈសខន

សដចជ ករចលរមេលើកកពសករយលដងរបសអនកភម ករចលរមរបជជមយេមភម/រកមរបក ឃេដើមបែចករែលកពតមន ផតលេយបល នងផ ពវផ យពែផនករននរបសឃ។ល។ បែនត អនករស បត ធម កបនផតលេយបលែដរថ ខមែរហវល គរគតគរេធវើករបណត ះប ត លចេណះដងបែនថម នងមេធយបយេធវើដេណើ រ។

េ យ រក ត ជវភព នងផទះេនឆង យព ឃ បន េធឿន ករមបនចលរមរបជេន ឃ ស [លះរ ែតមនសបរតអេញច ើញឱយចលរម] បែនតគតបនចលរមភគេរចើនេន មភម។

មនខសពអនករស បត ធម េ ក ែថ ផន េមភមដងរនលច បនបញជ កថ «បនេធឿនបនជយករងរខញេរចើន ជយអបរអនកភមខញឱយយលពសទធ នងករចលរមជមយភម/ឃ នង យតៃមល ម នពករអនវតតករងររបសឃ»។ េ កេមភម នយយេទៀតថ «បន េធឿន មនេចះផករ េទ េពលខញរតវករេគជយ គេគែតងែតជយជនចចមនថយប ឬៃថងេទ។ ខញែតងែតពងេ យេគេទរបជជនស េនេពលែដលខញរវលករងរផទ លខលនខល ង។» បែនតេ ក េមភមរបេនះ បនបនតថ េនថន កភម បន េធឿន បនចលរមសកមមភពជកមល ងពលកមម ដចជករជលជលផលវ កល នងករចលរមជគនតេយបល នងសរមបសរមលកចចករខលះដចជ ករចះេឈម ះអនកេបះេឆន ត ករផ ពវផ យឯក រននរបសអងគករេរករ ឋ ភបល។ល។

ចេពះ បន េធឿន ករសមរគចតតជអនកឃល េមើល គរគនែតចងជយេ យភម ឃមនកររកចេរ ើន បនផលវេដើររសល គ លមនស ឱយបនេរចើន។ មយងេទៀតករងរដចេនះ គតធល បបនចលរមជេរឿយៗកនលងមក។ បន េធឿន បញជ កថ ក ត ជវភព នងទលេនឆង យព ឃ ជភពរបឈមមយកនងករបេពញករងររបសខលន។ តនទមនែមនជ ជញ ធរភម/ឃ កពបកកនងករចលនរបជពលរដឋឱយចលរមកចចករសងគមដចជ ៃរអងគ សរបកជលជលផលវជេដើម បន េធឿន នយយថ របសនមនមនេមភមេដើរជមយេ កេទ ករបជជនមនទកចតតេ កេឡើយ៕

អតថបទ ៖ បលង េបឿត (មរនតែផនកប ត ញ នងេវទក ធរណៈ ខមែរហវល)

អនកឃល េមលមល ឋ នេឆនមទងប របស ខមែរហវល របចឆន ២០១០ (របព ត ៖ េ ក អក សត េ ក ង បនេធឿន េ ក េប សផល )

នរេសៀលៃថងទ ០៨ មក ២០១១ េន ន កករខមែរហវលមន ពធរបគលរងវ នេលើកទកចតតជនអនកឃល េមើលមល ឋ ន របសខលន ែដលបនជបច

តថន កជអនកឃល េមើលេឆនើម កនងចេ មអនកឃល េមើលមល ឋ ន ទង ២៤ ជធន េខតត។

កនងចេ មអនក កពកយជអនកឃល េមើលមលឋ នេឆនើម របចឆន ២០១០ ទង ២៩ រប (មកព

១៣ េខតត) មនរតមែតេបកខជន ៥ រប បេ ណ ះ ែដលរតវបនេរជើសេរ ើស។ ច តថន កេឆនើម ពេលខ ១ ដល េលខ៣ នងរងវ នលងចតត ២ រងវ ន បនពកចច យតៃមលរបសរកមករងរខមែរហវល មយ ែដលបនចះេធវើករងរ េធវើកចចសមភ សន ផទ ល ជមយសមជករកមរបក ឃ នងរបជពលរដឋេនកនងមល ឋ នរបសអនកែដលបន កពកយរបែជងជអនកឃល េមើលេឆនើម។

»»» េលខមយ (កងមយ + $ 90) េ ក ង បនេធឿន ជអនកឃល េមើលមល ឋ ន មកព ឃបនទ យនង រសកមងគលបរ េខតតបនទ យមនជយ មន ន ៃដអនត គមនេលើបញហ ទនសផលវនងបណណអនករករកែដលេកើតមនកនងឃ េដើមបឲយរកមរបក ឃជយេ ះរ យ។

»»េលខពរ (កងមយ + $ 60) េ ក អក សត ជអនកឃល េមើលមល ឋ ន មកព ឃបរយខ រសកៃបលន េខតតៃបលន មន ន ៃដេលើករអបររបជពលរដឋចលរមេធវើែផនករអភវឌ នឃ។

»េលខប (កងមយ + $ 40) េ ក េប សផល ជអនកឃល េមើលមល ឋ ន មកពឃគគរេ ម រសក វ យទប េខតត វ យេរៀង មន ន ៃដចលរមកនងករ កបពងលរេ ះទកពផលវលចទក។

...រងវ នលងចតត (ថវក ២០ ដ ល )... ...េ ករស ង ពទធ ជអនកឃល េមើលមល ឋ ន មកពឃកពងគរ រសកែរពករបសពវ េខតតរកេចះ មន ន ៃដេគៀងគររបជពលរដឋឲយចលរមរបជេលើកសេណើ កជនរកមរបក ឃឲយបនដង នងេ ះរ យ។ ...េ ក ខលម េមើល ជអនកឃល េមើលមល ឋ ន មកពឃសខដម រសកែសនមេនរមយ េខតតមណឌ លគរ មន ន ៃដចលរមេលើកសេណើ េទរបធនភម េដើមបរបជរកមបក ឃ ពបញហ ដកបេខម ចជនជតេនមល ឋ ន។

កមមវធេនះ មនករអេញជ ើញចលរមពេ ក គល បញញ នយករបតបតត គណៈកមម ធកររបតបតត គណៈកមមករ យតៃមល េលខខមែរហវល ទង ២៤ ជធន/េខតត នងបគគលក ន កករក ត លយងេរចើនកះករ៕

១៧

អន សនេគលនេយបយេនះ រតវបនរបមលេចញពករពេរគះេយបល េវទក ធរណៈ សតពករេបះេឆន ត នងរបជធបេតយយ (េនេខតតៃរពែវង បនទ យមនជយ មណឌ លគរ នងេសៀម ប) សកខ បងហ ញនវលទធផល នងែកសរមលេ យគណកមម ធករេដមបករេបះេឆន ត េ យេសរ នងយតតធម េនកមពជ(ខមែរហវល)។

១. បញជ េឈម ះេបះេឆន ត នងករចះេឈម ះេបះេឆន ត

ក. ករណផល សបតរ ៖ បេងកើតរបពនធ មញញមយសរមបករចះ េឈម ះអនកេបះេឆន ត នងអតតសញញ ណបណណ អចៃរនតយសរមបអនក េបះេឆន ត កតអតតសញញ ណបណណ ។

១.១. រដឋសភ នងរ ឋ ភបលគរពនតយ នងេធវើវេ ធនកមមចបបេបះ េឆន ត នងចបបពកពនធេផ ងៗេទៀតេដើមប ៖ េធវរបតភកមមអ ចេ យដល ជញ ធរមល ឋ នកនងករចះេឈម ះេបះេឆន ត។ ករចះេឈម ះេបះេឆន ត គរែតមនរយៈេពលជអចៃរនតយ (អនករគប យ ឬផល សបតរទលេន ចមកចះេឈម ះេបះេឆន តរគបេមងេធវករ)។ ករេចញអតតសញញ ណបណណ ឬបណណេបះេឆន តរតវបនេរបរបសរយៈេពលអសមយជវត។

ខ. ករណែកលអរ ៖ ែកលអរបពនធ ឬនតវធបចចបបននេដើមបបេងកើន តមល ភព នងរបសទធភពៃនករេរៀបចករចះេឈម ះេបះេឆន ត បញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត នងករេចញឯក រអតតសញញ ណ។

១.២. គ.ជ.ប គរពនតយ នងេធវើករែកលអ េបេទះបករចះេឈម ះេបះេឆន ត េធវរបតភកមមេទេ យរកមរបក ឃសងក ត នងេសម នកេ យ ក គ.ជ.ប េនែតជ ថ បនែតមយគត ទទលខសរតវកនងករចះេឈម ះេបះេឆន ត នងករធនគណភពបញជ េឈម ះ។ ែកលអនតវធៃនករេចញទរង១០១៨ របកបេ យសមធមពមនលេអៀង (មនករ ករបថតេ យបនចបស ស េលខេរៀង េពលេវ ) ។ េធវេ យមនសរកតភព េហយរតវពរងងកររគបរគងបែនថមេទេលករ េចញទរមង១០១៨ េ យបទករេធវទរមងេនះមនៃថងេបះេឆន ត មយៃថងរតមេមង៥ ង ច។ សមតថភពមរនត គ.ជ.ប រគបល បថន កគររតវបនពរងងជរបច បេងកនសមតថភពអនកបញចលទនននយបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តដលមរនត គ.ជ.ប។ បញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តគររតវបនផ ពវផ យ មរបពនធអនធែណត (Internet)។ ករផតលពតមនជ ទភពដល មខលនអនកេបះេឆន ត ែដលមនករបតរករយលយ ឬករបតរេឈម ះទ ងបនដងជមន នង

ផតលពតមនអពទកែនលង ករយលយេបះេឆន តេ យបនចបសស។

បណណពតមនអនកេបះេឆន តគររក ជរបច(ែចកជនដលរបជពលរដឋរគបគន ) កនងករណេបបណណពតមនេនះរតវបនលបេចល បញជ េឈម ះ អនកេបះេឆន តរតវែតបទេន មភមនមយៗ។ ១.៣. អងគករសងគមសវល នងគណបក នេយបយរតវចលរម៖

សេងកតករណ ឬេធវសវនកមមេ យបនេទៀងទត មេពល េវ ។ អបរ នងផតលពតមនដលអនកមនសទធេបះេឆន ត។ ១.៤. ជញ ធរមល ឋ ន នងអនកអនវតតនចបប

ករេធវ នងករេចញទរមង ១០១៨ រតវទទលបនទកេ យេមឃ េចសងក ត នងរតវមនអនកសេងកតករណ នងសមជករកមរបក គណបក នេយបយេផ ងៗ។ េមឃេចសងក តជអនកទទលខសរតវ នងរតវរតបនតងករេចញ នងករេរបរបសទរមង១០១៨ (មនរបថត នងេលខរតមរតវ) នងពរងងករអនវតតនចបប។ យកេឈម ះែដលរតវលបេចញពបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន ត យកេទបញច លកនងទរង១០២៥ េដមបឲយរកមរបក ឃ សងក តេធវករសេរចលបេឈម ះ។ យកបញជ េឈម ះអនកេបះេឆន តបទរបកស េ យរតតពនតយឲយបនរតមរតវេទ មភមនមយៗ មរយៈេមភម។ េមភម េមបសតសហករគន រកឲយេឃញអនកែដល ល ប នងអនកែដលេធវច ករសក រពមទងភជ បមកជមយនវ ក ផង នងឯករភសត ងេផ ងៗ។

សមកឲយេមឃ េមភម េមរកម មរនតនគរបលរសងេឈម ះអនកេបះេឆន តកនងៃថងេបះេឆន ត។

២. គណៈកមម ធករជតេរៀបចករេបះេឆន ត (គ.ជ.ប) ក. ករណផល សបតរ ៖ េរៀបចរចនសមពនធៃនគណកមម ធករ ជតេរៀបចករេបះេឆន តេឡើងវញ េដើមបេ យេទជ ថ បនេនកនង ចបបរដឋធមមនញញ នងធននវឯក ជយភពជមយនងជេនឿទកចតតព អនកពកពនធេផ ងៗេទៀត។

១៨

២.១. រដឋសភ នងរ ឋ ភបលគរពនតយ នងេធវើវេ ធនកមមរដឋធមមនញញ នងចបបពកពនធេផ ងៗ(ែកែរបរបពនធបចចបបនន)៖ រដឋសភ គរវេ ធនកមមមរ ខលះេនកនងចបបរដឋធមមនញញ េដមបែចងបេងកត ថ បន គ.ជ.ប ជ ថ បនេកតេឡង េ យចបបរដឋធមមនញញ។ ថ បន គ.ជ.ប រតវមនថវកសវយត។ កនងករណពបករកអនកអពយរកតយ (ឬេដមបធនតមល ភព នងករេជឿជក) សមសភព គ.ជ.ប គរមនសមជកេចញមកពគណបកនេយបយ ែដលមន សនៈេនកនងរដឋសភ េហយសមសភពេនះមនដចគន េនរគបល បថន ក ជធន េខតត នងឃ សងក ត។ សរមបរយៈេពលែវង អពយរកតយ សមសភព គ.ជ.ប រតវែតេរជសេរសេ យេបកចហ េបកខជនអពយរកតយ (មនែមនសមជកគណបក នេយបយ) រតវេ យមនករគរទជឯកចឆនពគណបក នេយបយកនងរដឋសភ។ ខ. ករណែកលអ ៖ ែកលអរចនសមពនធរបសគណៈកមម ធករ ជតេរៀបចករេបះេឆន ត េដើមបក ងទនកចតតរបសគណបក នេយបយ មកេលើករងររបសគណកមម ធករជតេរៀបចករ េបះេឆន ត។

២.២. គ.ជ.ប គរពនតយ នងេធវើករែកលអ គ.ជ.ប រតវខតខរកទ ន កករឯក ជយ ចេ យែឡកពរកសងម ៃផទ។ ករេរជសេរសសមសភពគណៈកមមករ ជធន េខតតេរៀបចករេបះេឆន ត(PEC) គណៈកមមករឃសងក តេរៀបចករេបះេឆន ត (CEC) នងមរនតករយលយេបះេឆន ត រតវេធវេទ មលកខណៈវនចឆយែដលបចចបបនន គ.ជ.ប បនកណត នងធនថ មនសមសភពចរះព គណបក នេយបយែដលមន សនៈេនកនងសភ ។ បេងកតអងគភពេសបអេងកតចលតមយ(គណៈកមមករេសបអេងកត ជ បនទករបស គ.ជ.ប) េហយឲយមនមយរកមកនងមយេខតត។ របកឧបតថមភដលមរនតករយលយេបះេឆន ត គរែតព ២០ េទ៤០ មន េរៀល។

៣. របពនធេបះេឆន ត ក. ករណផល សបតរ ៖ បេងកើតនវរបពនធេបះេឆន តចរះមយ

៣.១. រដឋសភ នងរ ឋ ភបលគរពនតយ នងេធវើវេ ធនកមមចបបេបះេឆន ត នងចបបពកពនធេផ ងៗេទៀត៖

របពនធេបះេឆន តថន កេរកមជត (ឃ/សងក ត េខតត/រកង រសក/ខណឌ ) រតវែថមេបកខជនែដលរតវេរបរបសរបពនធ េបះេឆន តចរះែដលសេមលង េឆន តេបះេ យេ យផទ លេទកនេបកខជន នងគណបក នេយបយ ។ របពនធេបះេឆន តថន កជត(េបះេឆន តេរជស ងសមជកសភ) រតវេរបរបពនធសមមរតែតេរបរបមនតែបងែចក សន: មសមយអន ក ( ជញ ធរបេ ត ះ សននៃនអងគករសហរបជជតរបច

េនកមពជ េ កត អន ក (UNTAC)។

មនចននក រសត ៥០% េនកនងបញជ េឈម ះជេបកខជនឈរេឈម ះេបះេឆន តរបសគណបក នេយបយនមយៗ េហយ កកនងបញជ េលខេរៀងឆល សគន បពខងេល។

សរមបពរ ឬប ណតតេទមខេទៀត របេទសកមពជគរែតពចរ អពរបពនធេបះេឆន តចរះ េ យេ យមនបញជ េឈម ះេបកខជនឯក ជយ នងបញជ េឈម ះេបកខជនគណបក កនងករឈរេឈម ះេបះេឆន ត។

ណតតរបសនយករដឋមរនត រតវែតកណតកនងរយៈេពលយងយរបផតពរ ណតតកនងមយជវត ។

៣.២. គណបក នេយបយគរគរទេ យ៖

មនចននក រសត ៥០% េនកនងបញជ េឈម ះជេបកខជនឈរេឈម ះេបះេឆន តរបសគណបក នេយបយនមយៗ។ េហយ កកនងបញជ េលខេរៀងឆល សគន បពខងេល។

ណតតរបសនយករដឋមរនត រតវែតកណតកនងរយះេពលយងយរបផតពរ ណតតកនងមយជវត ចែចងេនកនងលកខនតកៈរបសគណបក អពេបកខភពសរមបតែណងនយករដឋមរនតបនែតចននពរ ណតត ។

៤. របពនធផ ពវផ យ

ក. ករណផល សបតរ ៖ បេងកើតរបពនធផ ពវផ យេបើកទ យ នង យតតធមសរមបដេណើ រករនេយបយ។ ៤.១. រដឋសភ នងរ ឋ ភបលរតវេធវើចបបែដលទកទងនងវទយ នង ទរទស ន ឬេធវើចបបែដលពកពនធេផ ងៗ

គរែតបេងកតរកមរបក ៃនករចកផ យ ែដលមនសមជកជសងគមសវល នងមកពរគបគណបក ែដលជបេឆន តេនកនងរដឋសភជត។

ជយសរមលដលករផតល ជញ បណណ នងបេងកតបសតទរទស ន វទយ ដល ធរណជនែដលមនលទធភព។

ខ. ករណែកលអ ៖ បេងកើតរបពនធផ ពវផ យេបើកទ យ នងយតតធមសរមបដេណើ រករនេយបយ ៤.២. គ.ជ.ប ខតខចលរមែកលអ៖

ជរញេ យវទយ ទរទស ន ពេសសវទយ នងទរទស នឯកជន រតវេបកចហនងផតលលទធភពេសមៗគន ដលគណបក នេយបយនន េដមបែថលងេទកនអនកេបះេឆន ត រពមទងធនថ របពនធផ ពវផ យឯកជនមនេលមសចបបសតព ករេបះេឆន ត។

រតវែតកណត នងែបងែចកេមងផ ពវផ យេ យបនេសមៗគន រគបករេឃសនរបសគណបក នេយបយនមយៗ កនងកឡងេពលរបតទនៃនករេបះេឆន តរបស គ.ជ.ប។

សេ យមនករពនយ ឬ កេទសដលេបកខជន ឬគណបកនេយបយ ែដលមនបនេគរពរកមសលធម នងចបបសតព ករេបះេឆន ត។ (េនមនត...)

១៩

សេងខបរព តករណសខនៗ ទកទងសភ នងត ង រសត ទបបវ ទកនងករផតលអភយឯកសទធ

េនេដើមឆន ២០១១េនះ មនរពតតករណសខនចនន ២ ែដលបនេកើតេឡើង នង ចមនឥទធពលអវជជមនដលករបេពញតនទរបសអនកត ង រសតគ ករបតបងអភយឯកសទធជង២ឆន (ជតពកក ត ល ណតត) នងករបតបងសមជកភពសភេ យ រករបេញចញមត នងករបេពញតនទ។

អនកត ង រសត មរ សខហរ ែដលរតវត ករកតកតឲយចញនយករដឋមរនត ហន ែសន កនងបណត ងបរ រេករ ត ែដលេកើតេឡើងេ យករបេញចញមត បនបេពញេទសរបសខលនេ យសងជមងចតតជទករបករបមណ ១៦ នេរៀល ដលេ កនយករដឋមរនត នងរ ឋ ភបលកលពចងែខត ឆន ២០១០។ អនកត ង រសតរបេនះ រពងថនងបនអភយឯកសទធសភរបសខលនវញែដលបនពយរជង ១ឆន ( ងពែខមថន ឆន ២០០៩) បនទ បពខលនបនអនវតតេទសរច។

េនេដើមែខមក ឆន ២០១១ អនកត ង រសត មរ សខហរ បនទមទរសភឲយផតលអភយឯកសទធសភរបសខលនេឡើងវញ។ មននងមនករេឆលើយតបជផលវករ ថន កដកនរដឋសភ ថ បនត ករ នងរកសងយតតធមបនែថលងជ ធរណៈ មរបពនធផ ពវផ យេលើក កគន ពអនកទទលខសរតវកនងែបបបទផតលអភយឯកសទធដលអនកត ងរសតេនះវញ។ សមជកគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភែដលជថ បនដកនរដឋសភអនកត ង រសត ជម េយៀប រតវបនរបពនធ

ផ ពវផ យរសងសមតថ រដឋសភជតរតវករសេណើ របសេចរកម នងរកសងយតតធម េទើប ចរដឋសភផដលអភយឯកសទធឲយេ ករស មរ សខហរ េហើយ មខលនគតេទ សរត ករ។ អនកត ង រសត ជម េយៀប កបនែថលងែដរថ កនលងមកដចករណអនកត ង រសត ហរ ន គរងចលខតពរកសងយតតធម។

េ យែឡករដឋមរនតរកសងយតតធម ឯកឧតតម អងគ វង វឌ ន រតវបនរបពនធផ ពវផ យរសងសមតថ “រដឋសភរតវសរេសរលខតមករកសងយតតធម េហើយរកសងយតតធមកពងរងចលខតពរដឋសភ។”

េទះបយង េ ក សក សេអឿន របធនអងគកររកមអនកចបបករពរសទធកមពជបនរតវរបពនធផ ពវផ យរសងសមតថ «រកសងយតតធមមនសទធ នងសមតថកចចេធវើលខតជនដណងេទរដឋសភអពករណរបសេ ករសមរ សខហរ»។

េរកយមកេទៀត រដឋសភកបនេធវើករេឆលើយតបជផលវករបដេសធសេណើ រផតលអភយឯកសទធេរកមេហតផលថ អនកត ង រសតពទនបនទទលនតសមបទេពញេលញពត ករេនេឡើយែដលរតវករ រយៈេពល១ឆន បនទ បពករអនវតតេទសរចេហើយ េនចងឆន ២០១១។ អនកត ង រសត មរ សខហរ រតវបនដកអភយឯកសទធកលពែខ មថន ឆន ២០០៩ ដចេចនះ អនកត ង រសតរបេនះ រតវបតបងអភយឯកសទធសភរបសខលនជង ២ ឆន េ យ រែតករបេញចញមតែដលធនេ យរដឋធមមនញញ។

(អតថបទ ៖ ល មលន / ជនយអេងកតខមែរហវល)

ករបញចបសមជកភព នងបពវសទធ អនកត ង រសត

អនកត ង រសត សម រង បនបតបងសមជកភព នងបពវសទធ បនទ បពករសេរមចរបសត ករកពលេនៃថងទ ១ ែខមន ឆន ២០១១ របកសឲយមនេទស នងជបពនធនគរកនងបណត ងែដលេធវេឡងេ យជរ ឋ ភបលរបឆងអនកត ង រសតរបេនះ (អនកត ង រសត សម រង បនចះអនត គមនជយរបជពលរដឋែដលអះ ងថ បតបងដេ យ រករេបះបេងគ លរពែដនជមយេវៀត ម េហយឈនេទដលករដកបេងគ លតរយរពែដន) នងលខតរបសរបធនរដឋសភចះៃថងទ១៥ ែខមន ឆន ២០១១ សតពករបញចបសទធបពធសទធ នងសមជកភពរបសអនកត ង រសតរបេនះ។

េបគម នដេ ះរ យនេយបយ ឯកឧតតម សម រង នងមនមនសទធេបះេឆន ត នងឈរេឈម ះឲយេគេបះេឆន តឲយបនេទ េនឆន េបះេឆន ត២០១៣ខងមខ។ ករណេនះបននមកនវ ទបបវ ទកនងនតកល នងដេណរករ ងពករដកអភយឯកសទធ កររកភសត ង នងដេណរករកតេសចកតរបសត ករ។ ករេរបរបសយនតករត ករែដលេនរតវបនេគចតទកថ េនមនទនមនឯក ជយទងរសងរបឆងនងអនកត ង រសតេ យ រែតករបេញចញមត នងនឲយតនទ ថ បនសភកនងករឃល េមល ជរ ឋ ភបល នងភពជត ងកនងករករពរ ផតលរបេយជនដលមច សេឆន តកនែតេខ យែថមេទៀត។

កនងនតកលទ ៤ េនះ អភយឯកសទធសភែដលរតវបនផតលឲយសមជករដឋសភេដមបករពរខលនកនងករបេពញភរកចចរបសខលន ជពេសសករបេញចញមតពករគ មគែហងេ យផលវចបបេនះ រតវបនេគេមលេឃញថ មនមនរបេយជនទលែតេ ះកនងករករពរត ង រសត។ េនះកេ យ រែតមនភពងយរសលខល ងេពកកនងករដកអភយឯកសទធសភពអនកត ង រសត។

ចបពេដមនតកលទ ៤ រដឋសភបនេធវករដកអភយឯកសទធសភពអនកត ង រសតចនន ៤ េលក មករេសនសរបសត ករចនន ៤ ដង ឬមននយថ ឲយែតមនករេសនសដកអភយឯកសទធពត ករ គរដឋសភបនយលរពមទងអស។

ទនននយករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតរតវបនរបមលមកព ៖ ករយលយត ង រសតេន មមណឌ លនមយៗ ខគណបក ជបេឆន តនមយៗេន មេខតត េគហទពរ(websites)របសគណបក របពនធផ ពវផ យ នងរបយករណរបសអនកត ង រសត។ អនកត ង រសតចផតលពតមនពករចះមល ឋ នរបសខលន មអសយឋ ន ៖ ផទះេលខ ១៣៨ ផលវ ១២២ ទកលអក១ ទលេគក

ភនេពញ (របអបសបរតេលខ ១១៤៥) ទរសពទ ៖ ០១២ ៩៤២ ០១៩ / ០២៣ ៨៨៤ ១៥០ ទរ រ ៖០២៣ ៨៨៥ ៧៤៥

២០

េទវ អេងកតសខទកខ រសត េដើមបចងដងព ថ នភពជវភពរសត េទវ ឆន ថមបនចះដលមលឋ នេដើមបេធវើអេងកត កសររបជរសតមយចនន។ េទវ បន

េរជើសេរ ើសចណចេគលេ សមភ សនចលតៃចដនយបះេលើផទះអនកត ង រសត។ »េទវ ៖ មេមើលពធនធនរទពយសមបតតរបសេ ក ដចជ រគនេបើ េតើេ កមនមខនទជអវែដរ ? »អនកត ង រសត ៖ ខញជត ង រសត ឬ ចនយយមយងេទៀតថ អនកមេរបើ រសត។ »េទវ ៖ េយើងនកថ រសតរសកេនះរករក ែតេទវេអើយេមើលចះ រគនែតអនកបេរមើេ ះ មនផទះធេដើរេឡើងហត េហើយមន នទេនើបេសរថមបផតបេរគ ង ចះទរម មច សេគ [ រសត] វញ មនដងជ សេមបើមយង

េទ ? អនកបេរមើេទវ សខម ស ....

ពហបក រតឡបមកពេបះេឆន តវញ... យយ ៖ យងេមចេហើយ េទេបះេឆន ត ?

៖ ត យ ស ! យយ ៖ ត យអ ?

៖ ហ ! ត យ ស ខញគសបនែត ៨ គណបក សល ២ េទៀត រសវងែភនកេពក... យយ ៖ ថេមច !? េគឱយេបះេឆន តេរជើសយកគណបក ែតមយេទ !

៖ អ ក ! ខញឭេគថ ករេបះេឆន តជសកល របជធបេតយយ េសរពហបក ... ែរកង ពហបក ហនង គបក េរចើនេនះអ !? យយ ៖ រតវេហើយ គណបក មនេរចើន ែតេយើង

ចេបះេឆន តឱយែតគណបក មយ ែដលេយើងេពញចតតបេ ណ ះ...េបើេយើងគសេលើសពមយគណបក សនលកេឆន តរបសេយើងនងរតវអ រឥតករេហើយ !

៖ អញ អចងេទចះ !!!

សមចលរមែចករែលកេរឿងកែបលងខល នងរបភពែបលកៗកនងរពតតបរត អនកឃល េមើល សរមបេលខបនតបនទ ប...

េ កេមធវ

២១

គណៈកមមកររពតតបរត

១» េ ក គល បញញ ទរបក ផតលេយបល ២» េ ក ចនទ រទធ របធនពតមន នងករផ យ ៣» េ ក រស សភរកត អនកនពនធ នងរចនទពរ

៤» េ ក ជន សខម េលខករផ យ សយ ឋ ន៖ ផទះេលខ១៣៩ ផលវ.១២១ សងក តទកលអក១

ខណឌ ទលេគក ជធនភនេពញ រពះ ជ ចរកកមពជ ទរសពទ ៖ ០២៣ ៨៨៤ ១៥០ ទរ រ ៖ ០២៣ ៨៨៥ ៧៤៥

អែមល ៖ comfrel@online.com.kh េគហទពរ ៖ www.comfrel.org របអបសបរត៖ ១១៤៥

េសចកតជនដណង

រពតតបរត អនកឃល េមើល ផលតេឡើង េដើមបបេពញចេនល ះពតមនរ ងរបជពលរដឋ នងអនកត ង រសត អនកដកនែដលពកពនធកនងករចលរម ថ បន នងអភវឌ សងគមរបជធបេតយយ។

របសនេបើេ ក អនកនង កញញ មនសណមពរ ឬបណង ចលរមេយបល ឬេសនើសរពតតបរត នងឯក រេផ ងៗ ែដលផលតេ យ ខមែរហវល សរមបរក ទក សមទនកទនងមកករយលយខមែរហវល ឬចលមកកន េគហទពរ ខមែរហវល ម សយ ឋ នដចែដលបនផតលជនេនះ េយើងខញ នងេ ះរ យជននវ លបញហ របសេ ក អនកនង កញញ េ យេមរតភព។

សមអរគណ !

២២

ក»េតើអនក យតៃមលយង ចេពះអតថបទសរមបេលខ ៤៤ េនះ ? ១. េពញចតត ២. ធមម ៣. គរែកែរប របសនេបើ គរែកែរប សមេរៀប ប ៖............................................................................................................................................................... ខ»េតើអនកេរបើរបសរពតតបរត អនកឃល េមើល កនងេគលបណងអវែដរ ? ១. ករេបះេឆន ត/ត ង រសត ២. ក នត ៣. ឯក រេយង

គ»េតើអនកធល បទទលបនរពតតបរត អនកឃល េមើល មរយៈអវ ? ១. ករែចកជនជរពតតបរត ២. េគហទពរ ៣. អែមល ឃ»េតើពតមន ឬអតថបទរបេភទ ែដលអនកចងបនព រពតតបរត អនកឃល េមើល ? ១. ពតមនរបជធបេតយយ ២. ចបប នងបទបបញញតតថមៗ ៣. េផ ងៗ (សមេរៀប ប) ៖ ...................................................................................................................................................................

ង»េតើអនក ចផតលពតមនរតឡប ខលះៗ អព យ ទ ង នងមខរបរ របសអនកបនែដរ ឬេទ ? ១. យ េរកម ១៨ ឆន ២. យព ១៨ ឆន - ២៧ ឆន ៣. យេលើសព ២៨ ឆន ៤. រសេនភនេពញ ៥. រសេន មប ត េខតត ៦. ជ សស /នស ត ៧. ជ បគគលករដឋ/ឯកជន ៨. អតទនមនករងរេធវើ ៩. េផ ងៗ (.............................................................................................................................................................)

សមេ កអនកច យេពលេវ រតមមយនទ េដើមបចលរមអភវឌ រពតតបរតអនកឃល េមើល ឱយកនែតរតវចតត...

ខមែរហវល ដកនសកខខមែរហវល ដកនសកខ សេមលងមច សេឆន ត សេមលងមច សេឆន ត

កនងករកណតតរមវករជកនងករកណតតរមវករជទភព កនងឃ សងក តទភព កនងឃ សងក តចរសយល ចរសយល ((ឃរតពងឃរតពង

េជរ រសកឱ ល េខតតេជរ រសកឱ ល េខតតកពងសពកពងសព ) ) កលពៃថងទកលពៃថងទ២៤ ២៤ ែខមន ឆន ែខមន ឆន ២០១១២០១១

ថន កដកន បគគលក នង ថន កដកន បគគលក នង េលខខមែរហវល បនមកេលខខមែរហវល បនមកជបជគន េដើមបពភក េរៀបជបជគន េដើមបពភក េរៀបចែផនករអភវឌ នករងរ ចែផនករអភវឌ នករងរ េនេខតតេកះកងេនេខតតេកះកង កលពកលពែខមក ែខមក ២០១១២០១១

ខមែរហវល េបើកវគគបណត ះខមែរហវល េបើកវគគបណត ះប ត លដលេលខទទង ប ត លដលេលខទទង ២៤ ២៤ ជធន េខតត េដើមប ជធន េខតត េដើមប បេងកើនសមតថភពកនងករបេងកើនសមតថភពកនងករេរបើរបសរបពនធអនេធើេរបើរបសរបពនធអនេធើែណត រេបៀបេរៀបចសកខែណត រេបៀបេរៀបចសកខ

េនថន កមល ឋ នេនថន កមល ឋ ន.. .. កលពែខមន កលពែខមន ២០១១២០១១