Çoklu zeka teorİsİ

7/31/2019 OKLU ZEKA TEORS

1/84

OKLU ZEKA

TEORS

Even AYMEN PEKERDoktora rencisi


2/84

ZEKA NEDR?

nsann dnme, akl yrtme, objektif gerekleri alglama,yarglama ve sonu karma yeteneklerinin tamam, anlak,dirayet, zeyreklik, feraset. Gncel Trke Szlk

1.Olaylar bamsz olarak dnebilme, yeni durumlara

baaryla uyabilme, eylem ve tutumlar belli birdnce ya daerek evresinde toplayabilme yetenei. 2. Alglama, belleme,arm yapma, imgeleme, yargda bulunma, usavurma,soyutlama, genelleme gibi ruhsal ilevlerin tmne verilen ad.(Not: Fr., ng. intelligence karl Ruhbilim Terimleri Szl'ndeanlak terimi nerilmitir.) BSTS /Eitim Terimleri Szl1974

Zeky kapasite olarak tanmlamak mmkndr. Bu kapasiteuyum gc, renme gc, ilikileri grebilme gcdr. Zeka, geen yzylnbalarnda tek etmenle aklanmtr(zden, 2011).


3/84

ZEKA NEDR?

Tarmana gre zeka tek etmenlidir.

Zeka = Genel yetenek

(Soyut dnme= Say ve szck gibi sembollerle

dnme)

Spearmana gre zeka ift etmenlidir.

Zeka = Genel yetenek (Karmak durumlarla ilikileri

grmek) + Birtakm zel yetenekler


4/84

ZEKA NEDR?

zden (2011), eitim anlayn asl ynlendiren tanmnSpearmann tanm olduunu belirtmektedir. Ayrca eitimprogramlarmz ve lme deerlendirme anlaymzdaki baarkavramnn genel yetenek zerine kurulduunu, zel yeteneklerin

kiinin kendisine brakldn dile getirmitir.

Thurstone ve Thorndike zekann genel yetenek gibi bir etmen ileaklanamayacan, zekann birok yetenekten olutuunusavunmulardr.

Saban (2009), zekann baz aratrclara gre testlerin ltnitelik olarak tanmlanrken, baz aratrclar tarafndan darenme gc olarak yorumlandn ifade etmektedir.


5/84

Szel Anlay: Kelimeleri tanma ve anlama yetenei.

Szel Akclk: fade gc.

Saysal Yeti. Basit hesaplar yapabilme.

Uzay likileriniKavrama:

Nesnelerin uzaydaki eklini kavrayabilme (

boyutlu dnme).

Bellek: Hafza gc.

Algsal: Ayrntlar grme, benzerlik ve farkllklaryakalama.

Mantksal Dnme: Mantksal dnme ve akl yrtme.

OK ETMENL ZEKA


6/84

OKLU ZEKA KURAMI

Gardner 1983de, insan zekasnn objektif bir ekildellebilecei tezini savunan geleneksel anlayeletirerek,zekanntek bir faktrle aklanamayacak kadar ok sayda yetenekleriierdiini ileri srmtr (zden, 2011).

Gardnera gre zeka: Bir kiinin;

1. Bir veya birden fazla kltrde deer bulan bir rn ortaya koyabilmekapasitesi,

2. Gerek hayatta karlat problemlere etkili ve verimli zmlerretebilme becerisi,

3. zme kavuturulmas gereken yeni veya karmak yaplproblemleri kefetme yeteneidir.


7/84

OKLU ZEKA KURAMI

Gardnerzekayuekildetanmlamtr.

Zeka, deien dnyada yaamak ve deiimlere

uyum salamak amac ile her insanda kendine zgbulunan yetenekler ve beceriler btndr.


8/84

ZEKAYA BAKIZekaya likin Eski Anlay Zekaya likin Yeni Anlay

Zeka doutan kazanlr, sabittir vebu nedenle de asla deitirilemez.

Zeka, niceliksel olarak llebilir vetek bir sayya indirgenebilir.

Zeka, tekildir. Zeka, gerek hayattan soyutlanarak

(yani,belli zeka testleri ile) llr. Zeka, rencileri belli seviyelere

gre snflandrmak ve onlarngelecekteki baarlarn tahminetmek iin kullanlr.

Bir bireyin kaltmla birlikte getirdii zekakapasitesi iyiletirilebilir, gelitirilebilir,deitirilebilir.

Zeka, herhangi bir performansta, rndeveya problem zme srecindesergilendiinden saysal olarakhesaplanamaz.

Zeka, ouldur ve eitli yollarlasergilenebilir.

Zeka, gerek hayat durumlarndan veyakoullarndan soyutlanamaz.

Zeka, rencilerin sahip olduklar gizliglerini veya doal potansiyellerini anlamakve onlarn baarmak iin uygulayabileceklerifarkl yollar kefetmek iin kullanlr.


9/84

ZEKANIN ZELLKLER NELERDR?

Yaplan aratrmalar ve elde edilen bulgular, insann sahip olduu zekapotansiyeline ilikin olarak aadaki grleri ileri srmektedir (Gardner,1983,1999, Akt. Saban, 2009)

Her insan kendi zekasn artrma ve gelitirme yeteneine sahiptir.

Zeka, sadece deimekle kalmaz, ayn zamanda bakalarna daretilebilir.

Zeka, insandaki beyin ve zihin sistemlerinin birbiriyle etkileimi sonucuortaya kan ok ynl bir olgudur.

Zeka, ok ynllk gstermesine ramen kendi iinde bir btndr.

Her insan, eitli zeka alanlarnn tmne sahiptir. Her insan, eitli zeka alanlarndan her birini yeterli bir dzeyde gelitirebilir.

eitli zeka alanlar, genellikle bir arada ve belli bir uyum iinde alrlar.

Bir insann her alanda zeki olabilmesinin birok yolu bulunmaktadr.


10/84

OKLU ZEKA KURAMININ TEMEL

DNCELER oklu zeka kuramna gre ok sayda zeka alan vardr: Zihnin almas tek bir ereve le

aklanamaz.

Zekalar eitli biimlerde gsterilebilir:nsanlarn zekalarn gsterme yollar farkldr. Zeka profilleri kiiye zgdr:Bir kii her zeka alannda ayn derecede gl olmad gibi, hi

kimsenin zeka profili bir bakasyla ayn deildir.

Zekalar glendirilebilir:Zeka alanndaki glerimizi ileyemesek bile, onlarn her birini dahadaha gl yapabiliriz.

Bir renmeyi gerekletirmenin eitli yollar vardr: oklu zeka kuram bireysel farkllklarndikkate alnmas gerektiini bir kez daha vurgulamaktadr.

oklu zeka bir retim modeli deildir:oklu zeka kuram retimin nasl yaplmas gerektiiile ilgilenmemekte, insan zihin yaps ve nasl alt ile ilgili bilgi vermektedir.

(ZDEN, 2011)


11/84

OKLU ZEKA ALANLARININ GELMN

ETKLEYEN FAKTRLER

Bir insann oklu zeka alanlarnn belirlenmesinde,

bireysel farkllklarn tanmlanmasnda gl zeka ve zayf

zeka gibi kavramlarn kullanlmas olduka sakncaldr. Bir

insann zayf olan yn gelitirilmeye allrsa bu alan okiinin gl zekas haline gelebilir.

Nitekim oklu zeka teorisinin savunduu en nemli

ilkelerden birisi, btn insanlarn greceli olarak btn zekaalanlarn yeterli bir uzmanlk dzeyinde gelitirebilme

yeteneine sahip olduudur (Saban, 2009).


12/84

OKLU ZEKA ALANLARININ GELMNETKLEYEN FAKTRLER

Armstrong (1998), bir kiinin belirli bir zeka alannda

geliip gelimemesinin drt faktr ve bu drt faktrn

birbiriyle etkileiminebalolduunubelirtmitir (Akt. Saban,

2009).

1. Biyolojik Nitelik

2. Kiisel Hayat Hikayesi

3. Tarihsel ve Kltrel zgemi

4. Kristalletirici veya Felce Uratc Deneyimler


13/84


1.Biyolojik Nitelik: Bireyin genetiksel veya kaltmsal olarak tad

izler ile bu bireyin beyninde doumdan nce, doumsrasnda veya

doumsonrasnda meydana gelen tahripleri kapsar.

2.Kiisel Hayat Hikyesi: Bireyin eitli zeka alanlarnn geliiminihem olumlu hem de olumsuz ynde etkileyen ebeveynleri,

arkadalar, retmenleri ve dier insanlarla olan btn

ilikilerinin,etkileimlerinin ve tecrbelerinin doasn kapsar.

3.Tarihsel ve Kltrel zgemi: Bireyin doduu ve byd yerve zamanla birlikte bu bireyin doumdan sonra iinde yaad

toplumun eitli boyutlarndaki tarihsel ve kltrel geliim ve

deiimlerindoasn kapsar.


14/84


4.Kristalletirici Deneyimler: Bireyin yeteneklerinin ve

potansiyellerinin geliiminde dnm noktalar saylabilecek

tecrbeleri ierir. Bu olaylar bireyin hayatnn herhangi bir

dneminde olabilecei gibi, daha ziyade ocukluk dnemindegerekleir.

Felce Uratc Deneyimler: Kristalletirici deneyimlerin tersine

bireyde var olan zeka potansiyellerini sndren, krelten veya

yok eden tecrbeleri ierir. Bu deneyimler, genellikle bireyin birzeka alannn salkl gelimesini engelleyen utanma,

aalanma, sululuk duygusu, korku ve kzgnlk gibi olumsuz

duygularla doludur.


15/84

OKLU ZEKA ALANLARININGELMN ETKLEYEN FAKTRLER

Mozart

Gl bir biyolojik yetenek,

Mziksel zeka alan gl bir aile

ortamndadodu, byd,

Zamann Avrupasnda mzik dahil btn

sanatsal faaliyetlerin, performanslarn

veya eserlerin maddi ve manevi olarak

desteklendii bir dnemde yaad.

YA ARTLAR FARKLI OLSAYDI?


16/84

OKLU ZEKA ALANLARININGELMN ETKLEYEN FAKTRLER

oklu zeka teorisi, bir bireyin eitli zekaalanlarnn geliiminde en az kaltm kadarhatta bazen kaltmdan daha ok bireyin iindeyaad ekolojik ve kltrel evrenin nemlirol oynadn savunmaktadr.


17/84

ZEKA ALANLARININ BELRLENMES

oklu zeka teorisine gre, her retmen snftaki her rencinin

bireysel farklln ok ciddi olarak ele almaldr. Teorinin retimalanna

salad en byk katk, retmenlerin sahip olduklar retim

yntemleri repertuarlarnn szel-dil ve mantksal-matematiksel zeka

alanlarnn dna karak daha da geniletmeleri gerektiinivurgulamasdr. Bu ynyle teori, ok kapsaml bir retim modeli ortaya

koyarak, retmenlerin snftaki btn rencilere ulaabilmek iin

retimde yntem zenginliine gitmeleri gerektiinivurgulamaktadr.

Her renci zeka yaps ve renme yntemi asndan dierinden

farkldr. Kimi sadece dinlemekle; kimi renme srecinin iinde yer

almakla; kimi de aratrp, dnp zmlemek gibi farkl yntemlerle

anlar.


18/84

OCUKLARDA ZEKA ALANLARINITANIMA

Gzlem

Belge veya rn

Okul kaytlar

Dier ocuklarn Gzlem ve Deerlendirmeleri

Portfolyo


19/84

GZLEM

1. Snfta skldklar, bunaldklar zaman yaptklardavranlar gzlemek.

a. Hayal kuranlar, resim izenler

b. Grlt yapanlar, ark mrldananlarc. Yerlerinde duramayanlar..

2. Serbest zamanlarnda yaptklarn gzlemek.

a. Kitaplara dalanlar

b. Konuanlarc. Resim izenler


20/84


21/84

GARDNERIN ZEKA ALANLARI

1. SzelDilsel Zeka (Linguistic Intelligence)

2.Mantksal Matematiksel Zeka (LogicalMathematical Intelligence)

3. Uzamsal - Grsel Zeka (Spatial Intelligence)4. BedenselDevinimsel Zeka (BodilyKinestheticIntelligence)

5. Mzikal - Ritmik Zeka (Musical Intelligence)

6. Sosyal Zeka (Interpersonal Intelligence)7. sel Zeka (Intrapersonal Intelligence)

8. Doa Zekas (Naturalist Intelligence) (Armstrong, 2000)


22/84

SZEL DLSEL ZEKA:

Bu trdeki zeka, bir insann kendi dilini,

gramer yapsna, szck dizimine, kavram

telaffuzuna ve szcklerin anlamna uygun

olarak byk bir ustalk ve beceri ilekullanmay gerektirir. Szel-dil zekasna

sahip insanlar, kendi anadilleri yannda

baka bir dilde de kendi dnce ve

duygularn etkili bir ekilde ifade eme

kabiliyetine sahiptirler.


23/84

SYLEYEREK, DUYARAK VE GREREK RENR

YAZILI SZL DL Y KULLANIRKELME OYUNLARINI SEVERY BR FIKRA ANLATICISIDIR, ESPRLDRKTAPLARLA EDRY BR KELME HAZNES VE HAFIZASI VARDIRSZEL OLARAK Y LETM KURAR, KNA EDCDR

YAZMAKTAN HOLANIR


24/84

MESLEK FL DERS

retmenGazeteciYazarairevirmenAvukatEdebiyatOyun yazarYayncHatipEitim bilimciKomedyenRomanc

TanmlaListeleGrFormle etYeniden ifade etTartiir,makale yazSunu yapSlogan bulRportaj yapMektup yazTalk-Show sun

TrkeYabanc DilDilbilgisiSosyal Bilgiler

Dil KulbOkul GazetesiYllkKtphaneHikayelerDergilerizgi RomanKelime OyunlarSenaryo Yazma

DERS DII

SZEL DLSEL ZEKA:


25/84

2. MANTIKSAL MATEMATKSEL ZEKA: Bu tr zekaya sahip olan insanlar,

mantk kurallarna vebenzerliklerine, neden-sonu

ilikilerine ve bunlara benzer soyutilemlere kar ok hassas veduyarldrlar. Bu kiiler kategorilereveya snflara ayrarak, genellemeyaparak, hesaplayarak, mantk

yrterek ve soyut ilikiler zerindealarak iyi ekilde renirler.


26/84

SOYUT VE KAVRAMSAL DNEBLR

ZHNDEN LEMLER KOLAYCA YAPARGL BR MUHAKEMES VARDIR , MATEMATKTEN ZEVK ALIR

KATEGORLER, LKLER FARKEDER, AIKLAR

BLGLER ARASINDA BALANTILAR KURAR, BLMSEL DNRRAKAMLARLA LGL LEMLER YAPMAKTAN HOLANIR

SEBEP-SONU LKLERN KOLAYCA ANLARSATRAN VE DAMA GB OYUNLARDAN ZEVK ALIR

GRUPLAYARAK, SIRALAYARAK VE SOYUTLAYARAK RENR


27/84

2. MANTIKSAL MATEMATKSEL ZEKA:MESLEK FL DERS DERS DII

Bilim AdamMhendisBilgisayarprogramcsstatistikiYargMucitMatematikiMuhasebeci

Polisiye romanyazarEletirmenEkonomistSatn alma

grevlisi

Tahmin EtUygulaKarlatr

Hipotez kurProblem yazifreleSnflazmleHesapla

KefetDeneSorAkl yrt

MatematikFen bilgisiHayat Bil.

Dilbilgisi

Bilgisayar kulblme birimiLegolar

Hesap makineleriBilmecelerOyun kartlarOyuncak paralarBulmacalarStrateji oyunlar

Deney yapmaYap- boz


28/84

3. GRSEL UZAMSAL ZEKA:

Bu tr zeka alan, bir bireyin objektifolarak gzlemleme veya grsel ve uzaysalfikirleri grafiksel olarak sergilemekabiliyetlerini ierir. Bu zekaya sahip olaninsanlar, renge, izgiye, ekle, biime,uzaya ve bu olgular arasndaki ilikilerekar ar duyarldrlar. Bu kiiler varlklarveya olgular grselletirerek veya

renklerle ve resimlerle alarak en iyiekilde renirler.


29/84

RESMLERDEN DAHA FAZLA RENRLER

HARTA, TABLO VE DYAGRAMLARI KOLAYLIKLA OKUR

ARKADALARINA ORANLA DAHA OK HAYAL KURAR

RESM, SANAT ETKNLKLERNDEN HOLANIR

YAINA ORANLA DAHA Y EKL ZER.

GRSEL SUNULARI (FLM, SLAYT) TERCH EDER.

BULMACA ZMEKTEN HOLANIR

BOYUTLU YAPILAR KURMAKTAN HOLANIR (LEGO)

RENK, EKL VE ZGLERE DUYARLIDIR

GRSELLETRME, HAYAL KURMA YOLUYLA RENR


30/84

3. GRSEL UZAMSAL ZEKA:

MESLEK FL DERS DERS DIIKaifMimar

MhendisMekanikiGrselSanatlarGemiciSatran

uzmanGezginFotorafRessamDekoratrGeometriuzman

izHayal et

ekil yapna etResmini yapPoster yaprnekleBoya

DzenleGrsel ayrnthatrlaDekore etRenklendir

SanatResim

-TeknikFen Bilgisi

Satran kulbFotoraflk

Resim kursuEl sanatlar boyutlu alKoleksiyonlarLegolarBloklar

HaritalarRenkli kalemlerKuklalarKarikatrModel yapma


31/84

4. MZKSEL RTMK ZEKA:

Bu zeka tr ile birkiinin birmzik parasndaki ritme,

akustik dzene, melodiye,mzikteki ini ve klara, mzikaletlerine ve evreden gelenseslere olan duyarll kastedilir.

Bu zeka trndeki bireyler en iyiritim, melodi ve mziklerenirler.


32/84

EVRESEL GRLTLERE DUYARLIDIR

SES TONU KALTESNE DUYARLIDIR

GFTE YAZAR, BESTE YAPAR, ARKI SYLER

MZK ALET ALAR, MZK TRLERN AYIRT EDER

VURMALI ALETLERDEN HOLANIR

RTMK KONUUR YA DA HAREKET EDER

FARKINDA OLMADAN MIRILDANIR

ALIIRKEN MASAYA VURARAK RTM TUTAR

MZK DNLEYEREK ALIIR

RTM, MELOD VE MZKLE RENR


33/84

MESLEK FL DERS DERS DII

KompozitrKoristMzik retmeniBesteciBando elemanDisk JokeyTiyatrocuarkcSz yazarMzik aleti yapmcsUdi,gitarist vs.Mzik marketi sahibi

BesteleKaydetark sz yazRitim tutMrldanark syleNota yazIslk alAyaklarn vurMelodi tanEnstrman tan

MzikDramaFen bilgisiBedenEitimiMatematik

Orff ProgramBandoOrkestraMzik koluKoroGitar kulbAerobikarklarMzikal gezilerMisafir arkclar

4. MZKSEL RTMK ZEKA:


34/84

5.BEDENSEL KNESTETKZEKA:

Bu tr zeka alan,koordinasyon, denge, g,esneklik ve hz gibi baz fiziksel

zelliklerin yan sra, dokunsaknitelikteki baz becerileri deiermektedir. Bu zeka trnesahip bireyler, yaparak-

yaayarak, dokunarak vehareket ederek en iyi ekilderenirler.


35/84

DUYGULARINI BELRGN OLARAK VUCUT DLYLE FADE EDER

BOYA VE HAMURLA OYNAMAYI SEVER

NESNELER PARALAYIP BTNLETRMEY SEVER

BR VEYA DAHA FAZLA SPORLA URAIR

KK KAS GELM MKEMMELDR

DOKUNARAK, YAPARAK RENR

USTACA TAKLT YAPAR

DENGESN SALAMADA USTADIR

UZUN SRE OTURDUUNDA ELLER VE AYAKLARIYLA OYNARYERNDE DURAMAZ


36/84


Atlet

DansAktrBalerinHeykeltraPantomimciBalet

MimsanatsCerrahKoreografSihirbaz

GsterretAyarlaParalara ayrYapDene

Rol oynaYapoluturAlan gezisi yapModelini yap

JimnastikBeden EitimiYzme

Tiyatro

DramaSpor takmKukla oyunuAerobikKil almalarMim sanat

Beden diliVcut gelitirmeEl sanatlar

5.BEDENSEL KNESTETKZEKA:


37/84

6. KLERARASI SOSYALZEKA:

Bu zeka tr ile bir insann dier

insanlardaki yz ifadelerine,

seslere ve mimiklere olan

duyarll ve dier insanlardaki

farkl zelliklerin farkna vararak

onlar en iyi ekilde analiz etme,

yorumlama ve deerlendirme

kabiliyeti kastedilir


38/84

BAKALARINI DNR

SOSYAL LK KURMAKTAN HOLANIR.DOAL BR LDER OLARAK GRNR.PROBLEM OLAN ARKADALARINA TLER VERR.

ORGANZASYONLARIN BA ELEMANIDIR.

BR EYLER ANLATMAKTAN HOLANIR.

DER OCUKLARLA OYNAMAKTAN HOLANIR.K YA DA DAHA FAZLA YAKIN ARKADAI VARDIR.

PAYLAARAK, BRL YAPARAK, KARILATIRARAK RENR


39/84


adamDini liderretmen

OrganizatrPolitikacsatcdanmanAntropologSosyologDoktorParti LideriTalk ShowcuPazarlamacHemireSosyalalmac

GzlePaylaDeitir

TartKatlGrbirlii yapyardm etretTakm KurYnlendirArabulucu olEmpati kuratma zkna et

Hayat bilgisiSosyal bilgilerHalk oyunlar

Beden eitimi

renci konseyiKol almalarTakmoyunlar

zcikamplarGrup projelerikukla gsterisiTartma grubuMektup arkadaGeziyarmayakatlmaTiyatroDers altrmaBeyin FrtnasKulp kurma

6. KLERARASI SOSYALZEKA:


40/84

7. SEL ZEKA:

Bu zeka alankiinin kendini tanmas,

kendisi hakkndaki dnce, bilgi ve

becerileri ile evresine uyum gsterme

yeteneidir. Bu zeka tr gelimi olan

kiilerden; kendini objektif olarak

deerlendirmesi, gl ve zayf

ynlerinin farknda olmas, olaylaramantkl yaklamas, amalaryla

dncelerinintutarlolmas beklenir.


41/84

Z SAYGISI YKSEKTR

BAIMSIZLIK DUYGUSU GLDRGL VE ZAYIF YNLER TANIR

GEREK AMALAR OLUTURUR

BAKALARINA ANLATMADII HOBS VARDIR.KENDN Y MOTVE EDER, TERCHLERDE BULUNUR

NE HSSETTN DORU BR EKLDE SYLERHATALARINDAN VE BAARILARINDAN RENEBLR

KEND BAINA BREYSEL PROJELERLE KEND HIZINDA RENR


42/84


PsikologDini LiderAratrmac

KuramcFelsefeciairlahiyatPolitik liderSanatZanaatYazar

DinleAnlal

DeerlendirEletirHedef oluturfade etGnlk yazAma belirleHayal etBireysel alDnDuyumsaPlanlaSessiz kal

KompozisyonMatematikTrke

Din BilgisiResim

lgigruplarBilgisayarBulmacalar

FilmlerOkuma keleriKiiselretimEl sanatlar

7. SEL ZEKA:


43/84

8. DOA ZEKASI:

Bu zeka alan, doay ve doada

bulunan bitki, hayvan ve dier

varlklar inceleme, gzlemleme ve

bunlara ilgi duyma becerisidir. Bu

zeka alanna sahip olan kiiler;

evreye kar ok duyarl,

evresindeki hayvan ve bitkilere okmerakldr.


44/84

DOA OLAYLARINA MERAKLIDIR

BTK VE HAYVANLARA KARI OK MERAKLIDIR

AIK HAVADA OLMAKTAN HOLANIRBAHE LERN SEVER

VARLIKLARI SINIFLANDIRMAYA MERAKLIDIR.

DOAYLA BABAA KALMAYI SEVEREVRE KRLLNE DUYARLIDIRDOA DERGLERN VE BELGESELLER ZLER

ARATIRARAK, NCELEYEREK, GZLEM YAPARAK RENR


45/84

MESLEK EYLEM DERS DERS DII

Ziraat MhendisiiekiZoologBahvanZiraat teknisyeniBiyologPet shop sahibiJeologVeterinerevre bilimciPeyzaj mimarBitki bilimciAstronomHayvan terbiyecisi

GzleTahmin etSnflandrKategorize etzmleFotoraf ekSeyahat etzleBitki yetitirHayvan eitKoleksiyon yapAratrKefet

Hayat BilgisiFen BilgisiMatematikSalkTrke

Doa gezisiMze gezisiPiknik yapmaKoleksiyon yapmazcilikDaclkKamp yapmaSu altncelemeAkvaryum bakmFotoraflk

8. DOA ZEKASI:


46/84

OKLU ZEKA GZLEM FORMU

rencinin Ad Soyad: Tarih:Cinsiyeti: Snf:

Ltfen formda yer alan her ifadenin sizin iin ne derece uygun olupolmadn aadaki beli dereceleme lei zerinde belirtiniz. Bunun iin

uygun grdnz rakamn altna X iareti koymanz yeterlidir. Her birrakamn ifade ettii anlam aada verilmitir. Burada X iareti konulanseeneklerin karl olan rakamlar, bu formun sonunda yer alan ocuklar iinoklu zeka gzlem formunu deerlendirme profili nde ilgili boluaiaretlenmeli ve toplam puanlara ulalmaldr. Bu puanlarn ne anlama geldiiad geen profilde belirtilmitir.

___________________________________________________0=Benim iin hi uygun deil1= ok az Uygun2=Ksmen uygun3= Olduka uygun4= Tamamen uygun


47/84

0SZEL / DLSEL ZEKA 1 2 3 4

Resimlerden ok yazlar dikkatini eker.

simler, yerler, tarihler konusunda bellei iyidir.

Kitap okumay sever.

Kelimeleri doru ekilde telaffuz eder.

Bilmecelerden, kelime oyunlarndan holanr.

Dinleyerek daha iyi renir.

Yana gre kelime hazinesi iyidir.

Yaz yazmaktan holanr.

rendii yeni kelimeleri kullanmay sever.

Szel tartmalarda baarldr.


48/84

0MANTIKSAL / MATEMATKSEL ZEKA 1 2 3 4

Makinelerin nasl altna dair sorular sorar.

Aritmetik problemleri kafadan hesaplar

Matematik ve fen derslerinden holanr.

Satran ve benzeri strateji oyunlar sever.

Mantk bulmacalarn, beyin jimnastiini sever.

Bilgisayara oyunlarndan holanr.

Deneylerden, yeni denemeler yapmaktan holanr.

Arkadalarna oranla daha soyut dnebilir.

Matematik oyunlarndan holanr.

Sebep - sonu ilikilerini kurmaktan zevk alr.


49/84

0GRSEL VE UZAMSAL ZEKA 1 2 3 4

Renklere kar ok duyarldr.

Harita, tablo tr materyalleri daha kolay alglar.

Arkadalarna oranla daha fazla hayal kurar.

Resim yapmay ve boyamay ok sever.

Yap-boz, lego gibi oyunlardan holanr.

Daha nce gittii yerleri kolayca hatrlar.

Bulmaca zmekten holanr.

Riyalarn ok net ve ayrntlaryla hatrlar.

Resimli kitaplar daha ok sever.

Kitaplarn, defterlerini, dier materyalleri izer.


50/84

0MZKSEL / RTMK ZEKA 1 2 3 4

arklarn melodilerini rahatlkla hatrlar.

Gzel ark syler.

Mzik aleti alar ya da almay ok ister.

Mzik dersini ok sever.

Ritmik konuur ya da hareket eder.

Farknda olmadan mrldanr.

alrken eliyle ya da ayayla ritim tutar.

evredeki sesler ok dikkatini eker.

alrken mzik dinlemek ok houna gider.

rendii arklar paylamay sever.


51/84

0BEDENSEL / KNESTETK ZEKA 1 2 3 4

Komay, atlamay ve gremeyi ok sever.

Oturduu yerde duramaz, kmldanr.

Dncelerini mimik-davranlarla rahat ifade eder.

Bir eyi okumak yerine yaparak renmeyi sever.

Merak ettii eyleri eline alarak incelemek ister.

Bo vakitlerini darda geirmek ister.

Arkadalaryla fiziksel oyunlar oynamay sever.

El becerileri gelimitir.

Meramn anlatrken vcut hareketlerini kullanr.

nsanlara ve eyalara dokunmaktan holanr.


52/84

0DOA ZEKASI 1 2 3 4

Hayvanlara kar ok merakldr.

Doaya kar duyarsz olanlara kzar.

Evde hayvan besler ya da beslemeyi ok ister.

Bahede toprakla, bitkilerle oynamay ok sever.

Bitki beslemeyi sever.

evre kirliliine kar ok duyarldr.

Bitki ya da hayvanlarla ilgili belgesellere ilgi duyar.

Mevsimlerle ve iklim olaylaryla ok ilgilidir.

Deiik meyve ve sebzelere kar ilgilidir.

Doa olaylaryla ok ilgilidir.


53/84

0KLERARASI ZEKA 1 2 3 4

Arkadalaryla oyun oynamaktan holanr.

evresinde bir lider olarak grlr.

Problemi olan arkadalarna tler verir.

Arkadalar onun fikirlerine deer verir.

Organizasyonlarn vazgeilmez elamandr.

Arkadalarna bir eyler anlatmaktan holanr.

Arkadalarn sk sk arar.

Arkadalarnn sorunlarna yardmc olmaktan holanr.

evresindekiler onunla arkadalk kurmak ister.

nsanlara selam verir, hatr sorar.


54/84

0SEL ZEKA 1 2 3 4

Bamsz olmay sever.

Kendisinin gl ve zayf yanlarn bilir.

Yalnz almay daha ok sever.

Yalnz oynamay sever.

Yapt ileri arkadalaryla paylamay sevmez.

Yapt ilerin bilincindedir.

Pek kimseye akl danmaz.

Kendine saygs yksektir.

Youn olarak ulat bir ilgi alan, hobisi vardr.

Yardm istemeden kendi bana rnler ortaya koyar.


55/84

OCUKLAR N OKLU ZEKA GZLEM FORMUNUDEERLENDRME PROFL

0ZEKA ALANLARI

1 2 3 4

Szel Dilsel

Mantksal MatematikselGrsel Uzamsal

Mziksel Ritmik

Bedensel Kinestetik

Doa

Kiileraras

sel

5 6 7 8 9 10ToplamPuan

FADELER


56/84

SEENEKLER

4= Tamamen Uygun

3= Olduka Uygun2= Ksmen Uygun

1= ok Az Uygun

0= Hi Uygun Deil

HER BR ALANDANELDE EDLENTOPLAM PUAN

32 - 40 aras

24 - 31 aras16 - 23 aras

8 - 15 aras

0 - 7 aras

BU ZEKA ALANINDAKGELMLK DZEY

ok gelimi

GelimiOrta dzeyde gelimi

Biraz gelimi

Gelimemi


57/84

Szel Syleyerek, duyarak ve grerekrenir.Mantksal Gruplayarak, sralayarakve soyutlayarakrenir.

Grsel Grselletirme ve hayal kurma yoluyla renir.

Mziksel Ritim, melodi ve mzikle renir.

Bedensel Dokunarak, yaparakrenir.

Sosyal Paylaarak,ibirlii yaparak, karlatrarakrenir.

sel Kendi bana, bireysel projelerle, kendi hzndarenir.

Doa Aratrarak, inceleyerek, gzlem yaparakrenir.

RENMENN SEKZ YOLU

(zden, 2011)


58/84

OKLU ZEKA VE RENME SRECZERNDEK ETKLER

1. renme sreci zerindeki farkndal artrr.

2. Kiisel renme sreci zerindeki vurguyu artrr.

3. Aktif renme srecini uyarr.

4. Gereki ve hayali problemlerin zmne frsatsalar.

5. reniciler kendi zeka profillerinin farkndaolmal ve sonraki renmeler iin bu farkndal

kullanmaldr. (Temur, 2011)


59/84

EITIMCILER,

oklu zeka teorisi araclyla retim programn herocuun ilgi, ihtiya ve potansiyeli dorultusundabireyselletirebilir. nk, oklu zeka teorisi, btnocuklarn potansiyelli olduunu, fakat her ocuunfarkl alanlarda zeki olduunu retmektedir. Herrencinin bireyselliini anlamak, buna bal olarak daretimi bireyselletirebilmek iin etkili bir modeldir(Saban,2009).


60/84

Her retmenin kendi zeka profilini anlamasnsalamaktadr. Genellikle, her retmen en glolduu zeka alann kullanarak retmektedir. Herretmenin kendi retim yaklamnn zayf vekuvvetli yanlarn daha iyi anlamasn salamaktadr(Saban,2009).

ETMCLERE,


61/84

retmenler oklu zeka kuramn en iyi ekildetanmal ve kuramn inceliklerine hizmet edecekekilde bireysel farkllklar dikkate alan en iyirenme tekniklerini ve stratejilerini belirlemelidir.Ders plan yaparken her eyden nce rencileriniiyi tanmaldr (Temur, 2011).

ETMCLERE,


62/84

Deiik renme yollarnn, dnmeye dayaletkinliklerin yer ald derslerde, rencilerebeyinlerini aktif olarak kullanma frsat verilir. Ezberedayal, kuru bilgiler yerine renciler renmesrecinin iine alnrlar ve renmede aktiftirler. Aktifrenme ortamlarnda yaayarak renme sonucu,rendikleri bilgileri gerek yaamda etkili birbiimde nerelerde nasl kullanacaklarn renirler.

ETMCLERE,


63/84

Ders/nite Ad: Fen ve Teknoloji--Fotosentez: Gne nn yiyecee dnm


64/84

j y y

Dersin/nitenin Hedefleri: oklu zeka teorisi araclyla, rencilerin fotosentez srecini kavramalar

Beklenen renme ktlar:renciler fotosentez srecinde; grsel, mantksal, szel ve mziksel olarak deiimin nasl

gerekletiini kendi yaantlaryla ilikilendirerek ifade edeceklerdir.

Ders Ara ve Gereleri: Fotosentez srecini gsteren afiler ya da ekiller, bir takm mzik kasetleri ya da CDler, sulu boyalar,fen dersi kitab.

renme Etkinlikleri

1-Szel/Dilsel: Fotosentezle ilgili blmn, ders kitabndan okunmas, nemli kelimelerin altnn izilmesi.

2-Mantksal/Matematiksel: Fotosentezin aamalarn gsteren bir izelgenin hazrlanmas.

3-Bedensel/Devinisel: Fotosentez srecinde yer alan elemanlarn eitli karakterlerle canlandrlmas, oynanmas.

4-Grsel/Uzamsal: Suluboyalarla fotosentez srecinin resminin yaplmas.

5-Mziksel: Fotosentezin deiik aamalarn anlatan ve birbirinden farkl mzik cmleleri oluturulmas.

6-Sosyal: Kk gruplarla, kloroplastlarn fotosentezde oynadklar rol hakknda tartmalar yaplmas.

7-sel: Fotosenteze ilikin kiisel deneyim ve bilgileri yanstan kk bir gazete makalesi yazlmas.

8-Doac: Ders ncesinde, okul bahesindeki aalarn, dier canllar ve gnein incelenmesi

leni Sras

1.Doac etkinlik, 2. Szel/Dilsel etkinlik, 3.Mantksal/Matematiksel etkinlik, 4.Bedensel/ Devinisel

etkinlik,5. Grsel/Meknsal etkinlik, 6. Mziksel etkinlik, 7. Sosyal etkinlik,

8. sel etkinlik.

Deerlendirme Yntemleri: 1. izelge ya da resmin puanlandrlmas 2. rencilerden baka birinin oynad rol ya da sylediiarky deerlendirmesinin istenmesi.


65/84

DUYGUSAL ZEKA

Uzmanlara gre akademik zeka (IQ)nnyaamdakibaary etkileyen faktrler iindeki pay, enktmser tahminle %4, en iyimser tahminle %20dir(Cooper & Sawaf, 1997; Goleman, 1998; akt.Yeilyaprak, 2001).


66/84

DUYGU - ZEKA LIKISI

Duygusal zeka konusundaki almalar, zekaseviyeleri en st dzeyde olan bireyleringerek i gerekse zel yaamlarnda nedenher zaman en iyi olmadklarn aratrmaklabalamtr (Cooper & Sawaf, 1997).

Duygusal zekann arkasndaki temel nerme,baarnn ve mutluluun zekann tesinde

daha baka eylere bal olduudur(Cherniss, 1998).(akt. Acar, 2001)


67/84

DUYGUSAL ZEKA

Duygular ile ilgili literatr incelendiinde, duygusalzeka kavramnn farkl yazarlar tarafndan farklekillerde adlandrlm olduu gzlemlenmektedir:

Duygusal Blm(Cooper&Sawaf, 2000)Sosyal Zeka(Thorndike, 1920)

Kiisel Zeka(Gardner, 1983)(akt. Tezcan, 2004)


68/84

DUYGUSAL ZEKA

Duygusal zeka terimi ilk kez 1990da PeterSalovey ve John Mayertarafndankullanlmtr. Salovey ve Mayer duygusal

zekay, kendisinin ve bakalarnn hislerinigzleyip dzenleyebilmek; hisleri, dnceve eyleme klavuzluk edecek ekildekullanabilmekolarak tanmlamlardr

(Salovey & Mayer, 1990; akt. Yeilyaprak,2001).


69/84

DUYGUSAL ZEKA MODELLERI

Salovey ve Mayer, duygusal zekay drt boyutta elealdklar bir yetenek modeli oluturmulardr.

1. Duygular alglama ve tanmlama

2. Duygular dncede kaynatrma3. Duygular anlama

4. Duygular kontrol etme

(akt. Ylmaz, 2007)


70/84


Cooper ve Sawaf (1997), duygusal zekann drttemel boyutundan bahsetmilerdir:

1. Duygusal okur yazarlk

2. Duygusal uygunluk3. Duygusal derinlik

4. Duygusal simya

(akt. zyer, 2004)


71/84


BarOn (2006), duygusal zekay kendi iinde altboyutlara ayrlan be blmde inceler:1. Kiisel EQ

Duygusal z farkndalk, girikenlik, benlik saygs, kendinigerekletirme, bamszlk

2. Kiileraras EQEmpati, sosyal sorumluluk, kiileraras ilikiler

3. artlara ve evreye uyum EQProblem zm, gereklik testi, esneklik

4. Stres ynetimi EQStres tolerans, drt kontrol5. Genel ruh hali EQ

Mutluluk, iyimserlik(akt. Ylmaz, 2007)


72/84


Goleman Duygusal Zeka adlkitabnda duygusal zekay,kendini harekete geirebilme,

aksiliklere ramen yoluna devamedebilme, drtleri kontrolederek doyumu erteleyebilme,ruh halini dzenleyebilme,skntlarn dnmeyi

engellemesine izin vermeme,kendini bakalarnn yerinekoyabilme ve umut beslemeolarak tanmlamtr (Goleman,2004).


73/84


Goleman (1998), duygusal zekay be blmde elealmtr:

1. zbilin (Self-awareness)

2. Duygular ynetebilme (Emotional self-regulation)3. Kendini harekete geirebilme (Motivation)4. Bakalarnn duygularn anlayabilme

(Emphaty)

5. likileri yrtebilme (Social skills)

(akt. Yeilyaprak, 2001)

DUYGUSAL ZEKA MODELLER


74/84



75/84



76/84

BAARMA ZEKASI

Sternberge (1986) gre zekann 3 temel bileenivardr:

1. lemselbileen

2. Zeka ve evre arasndaki balant3. Yaantlar dorultusunda zekay deitirme

iin bir mekanizma

(akt. ahin, 2007)


77/84

BAARMA ZEKASI

Sternbergin l zeka kuram, kapsam yerine

dnme srelerini vurgular ve yarglamann,

deerlendirmenin, eletirmenin, yaratcln,

kefetmenin, planlamann, uygulamann nasl

yaplacan ele alr (Tekindal, 2002).


78/84

BAARMA ZEKASI

Sternberg (1995) l zeka kuramnda (triarchic

theory) analitik(veya akademik)zeka, yaratc zeka

vepratik zeka olmak zere zeka trnden szederek baarmak iin bu nn arasnda bir

dengenin olumas gerektiini vurgular (akt.

Tekindal, 2002).

RGTSEL ZEKA


79/84

RGTSEL ZEKA(ORGANIZATIONAL INTELLIGENCE)

RGTSEL ZEKA


80/84


rgtsel zeka yerine grup zekas, kolektif zeka, yarmaczekagibi kavramlara da rastlamak olasdr (Eretin,2004).

rgtsel bellei kullanp; evreyi, alglayarak veyorumlayarak uyarlanan davranlar gelitirmeyi ieren

bir renme sreci (Choo, 1995), rgtlerin sradan etkinliklere ve beklenmeyen durumlara

ilikin kararlar almalarn salayan yetenekleri ve bunlarkullanma potansiyeli (Mason, 1996),

a)Ama ynelimli davranlar gsterebilme b) rgtselbilgi tabann oluturabilme ve eriimi salayabilmec)Uygun eylemleri seebilme ve ynetebilme d)Eylemlerin sonularn izleyebilme yeteneklerinin btn(Minch, 1996),

RGTSEL ZEKA


81/84

Bir rgtn amalar ve yeteneklerine dayal olarak, ortak bireylem ve bilinle evresine uyumu, evresini biimlendirmesive deitirmesi (Weberve Dierleri, 1996),

Dinamik ve statik olmak zere iki boyuttan oluan, insan veenformasyon sistemlerinin sinerjikbtnlemesini ifade edenbilisel kapasite (Kull, 1997, 2000),

Enformasyon teknolojisi ile btnletirilen; rgtn yap, kltr,evreyle ilikiler, bilgi varl ile stratejik sreler gibi alt sistemleritarafndan yaratlan problem zme kapasitesi (Halal, 1997;Halal ve Kull,1998),

rgtsel dzeyde dnme, anlamlandrma esnek, yaratc veuyarlanan biimde davranma kapasitesi (Mc Master, 1998),

rgtlerin bir btn olarak bireylerin gsterdii zekicedavranlar gstermesini olanakl klan yeteneklerinin tm(Veryard, 2000), olarak deerlendirilmektedir.


RUHSAL ZEKA


82/84

RUHSAL ZEKA(SPIRITUAL INTELLIGENCE)

Ruhsal zeka kavramn ilk olarak ortaya atanaratrmaclarDanah Zohar ve Ian Marshallolmutur.

Zoharve Marshalla (2004) gre ruhsal zeka,

anlam ve deer problemlerine zmgetirdiimiz, hareketlerimizi ve yaammzdaha geni, zengin ve anlam veren bir halegetirdiimiz bir faaliyetin gidiinin veya biryaam yolunun dierinden daha anlamlolabileceini deerlendirebildiimiz temelzekamzdr.

(akt. Beki, 2006)


83/84

RUHSAL ZEKA

Clive Simpkinsegre ruhsal zekann kriterleri,drstlk, merhamet, bilincin tm seviyelerine sayg,olumlu empati, kendini geni bir btn iinde grmeduyarll, cmertlik, evrenle senkronize olma aray,

yalnz olmadan tek bana olmay baarabilmedir(akt. Beki, 2006).


84/84

KAYNAKA

Acar, F. T. (2001). Duygusal zeka yeteneklerinin greve ynelik ve insana ynelik liderlik davranlar ileilikisi: Banka ube mdrleri zerine bir alan aratrmas. Doktora tezi, stanbul niversitesi Sosyal BilimlerEnstits.

Arc, F. Ve Demirta, S. (2009). Zeka Alanlar, www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppt

Beki, T. (2006). Liderlikte ruhsal zeka zerine uygulamal bir alma. Yksek lisans tezi, Seluk niversitesiSosyal Bilimler Enstits.

Eretin, . . (2004). rgtsel zeka ve rgtsel aptallk.Ankara: Asil Yayn Datm.

Kenge, L., Duran, A. ve Gle, M. (2012) Beyin ve renme, www.cagdasegitimci.net/cokluzeka02.ppt

zden, Y. (2011). renme ve retme. Pegem Akademi, Ankara zyer, K. (2004). Duygusal zeka ile rgtsel ballk ve balln alt formlar arasndaki ilikilerin

saptanmasna ynelik ampirik bir alma. Yksek lisans tezi, Hacettepe niversitesi Sosyal BilimlerEnstits

Saban, A. (2009). renme retme Sreci Yeni Teori ve Yaklamlar. Nobel Yayn No. 182 Ankara

ahin, C. (2007). zcilik uygulamalarnn oklu zeka kuram asndan deerlendirilmesi. Yksek lisans tezi,Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.

Tekindal, S. (2002). Sternbergin l zeka kuram baarma zekas. Bilim ve topya, 11 (101), 50-

53. Temur, . (2011). renme retme Kuram ve Yaklamlar. Pegem Akademi, Ankara

Tezcan, D. (2004). Duygusal zeka ve i tatmini arasndaki ilikiyi belirlemeye ynelik bir aratrma. Ykseklisans tezi, Hacettepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.

Yeilyaprak, B. (2001). Duygusal zeka ve eitim asndan dourgular. Eitim Ynetimi, 7 (25), 139-146
http://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppthttp://www.fatmaarici.com/wp-content/zeka-alanlari.ppt

Çoklu zeka teorİsİ

Documents