cografi konum ahmetaydin.com.tr
TRANSCRIPT
Coğrafi Konum
www.ahmetaydin.com.tr
Coğrafi Konum
Özel Konum
Matematik Konum
Özel Konum bir yerin;
Kıtalara
Okyanuslara
Denizlere
Akarsulara
Göllere
Dağlara
Ovalara vs olan uzaklığı
Yükseltisi
Eğimi
O yerin özel konumunu verir
• Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı noktada yer alır.
• Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
Bundan dolayı;
İklim
Bitki örtüsü
Tarım ürünü
Turizm
Çeşitliliği görülür.
• Ortalama yükseltisi 1132 m.dir.
Yer şekilleri çok çeşitli olduğundan, çeşitli iklimler görülür ve aynı anda farklı mevsim özellikleri yaşanır.
• Petrol bakımından zengin ülkelere komşudur. Bu nedenle doğu ile batı arasında enerji koridoru olma yolunda çalışmalar sürmektedir.
İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir. Bu sayede;
• Uluslar arası arenada stratejik önemi fazladır.
• Boğazlardaki geçişten alınan ücret nedeniyle ekonomik girdi elde edilir.
• Özellikle İstanbul boğazının şehre kattığı güzellik sayesinde İstanbul turistik açıdan da ilgi odağıdır.
• En uzun kara sınırı Suriye ile en kısa kara sınırı Azerbaycan ( Nahcivan) iledir.
• Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanır. Bu da akarsuların yönünün genel olarak bu yönde olmasına yol açar.
Matematik KonumBir yerin ekvatora ve başlangıç meridyenine göre konumuna denir.
Pratikkk: Bir durum veya olay sırf o yerin;
Ekvatorun kuzeyinde veya güneyinde,Daha kuzeyde veya daha güneyde,Daha doğuda veya daha batıda olmasından dolayı yaşanıyor ise bu kesinlikle matematik konumla ilgilidir.
Ekvator’dan kutuplara doğru çizildiği varsayılan hayali çemberlere PARALEL denir.
PARALELLERİN ÖZELLİKLERİ: Başlangıç paraleli Ekvator’dur ve en
büyük paralel dairesidir.
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kısalır.
90 tane KYK’ da, 90 tanede GYK’ de olmak üzere toplam 180 paralel vardır.
Paraleller birer derece aralıklarla geçirilir ve aralarındaki uzaklık 111 km’dir.(Not:Paralellerin arasındaki uzaklığın sabit olması nedeniyle uzaklık hesaplamaları yapabiliriz)
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin enlem dereceleri büyür.
Bazı paralellerin özel isimleri vardır. Ekvator’a yakın enlemlere alçak
enlemler,Ekvator’a uzak enlemlere
yüksek enlemler,ikisi arasında kalan
enlemlere ise orta enlemler denir.
Enlem;
1. Güneş ışınlarının düşme açısını
2. Cisimlerin gölge boyunu
3. Sıcaklık dağılışını
4. İklim ve bitki örtüsünü
5. Tarımsal faaliyetleri
6. Hayvanların dağılışını
7. Toprak çeşidini
8. Denizlerin sıcaklığını ve tuzluluk
oranlarını
9. Kalıcı kar alt sınırını
10. Tarım,yerleşme ve orman üst sınırını
11. Akarsuların donma süresini
12. Nüfus ve yerleşmeyi
13. Çizgisel hızı etkiler.
Dünyanın şekline bağlı olarak Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür.Dolayısıyla Ekvator’dan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır.Buna SICAKLIK-ENLEM İLİŞKİSİ denir.
Sıcaklık –enlem ilişkisine göre B noktası A noktasına göre güneş ışınlarını daha büyük açıyla aldığı için daha sıcak olmalı, C ve D noktaları ise güneş ışınlarını aynı açı ile aldıkları için sıcaklıkları benzer olmalı.Böyle bir durum söz konusu ise sıcaklık üzerinde enlem etkilidir.Eğer bunun tersi gözleniyorsa sıcaklık –enlem ilişkisine ters bir durum vardır. O halde sıcaklık üzerinde özel konum şartları etkilidir.
Pratikk: Bir yerden başka bir yere gidildiğinde sıcaklık değiştiyse bunun en önemli 3 nedeni olabilir. A) Enlem B) YükseltiC) Karasallık-denizellik
Gidilen yerde bu faktörlerden hangisi değiştiyse sıcaklığın değişmesine o etki etmiştir. Değişmeyen şey sebep olamaz.
Örnek verecek olursak…
SICAKLIK – ENLEM İLİŞKİSİNE ÖRNEKLER
Mersin Samsun’dan sıcak: Matematik
İzmir Samsun’dan sıcak Matematik
İzmir Van’dan sıcak: Özel
Kış aylarında Ankara Samsun’dan soğuk: Özel
AYNI ENLEM ÜZERİNDEKİ NOKTALARIN ÖZELLİKLERİ
Aynı Enlem Üzerindeki Noktaların;
1. Ekvator’a ve kutuplara olan uzaklığı
2. Gece-gündüz süresi
3. Matematik iklim kuşağı
4. Yerçekimi
5. Çizgisel hızı
6. Güneş ışınlarının atmosferde kat ettiği
yol
7. Öğle vakti güneş ışınlarının düşme açısı
8. Bir cismin öğle vakti gölge boyu
9. Bir cismin öğle vakti gölge yönü
10. Yaşanılan mevsimleri aynıdır.
2009 KPSS LİSANS
Bir kutupta başlayıp diğer kutupta sona eren, Ekvator’u ve diğer paralelleri dik olarakkesen hayali yaylara MERİDYEN denir.
MERİDYENLERİN ÖZELLİKLERİ:
1. Başlangıç meridyeni Greenwich’ tir.
Derecesi “0” dır.
2. Birer derece aralıklarla çizilirler.
3. Başlangıç meridyeninin 180 tane
doğusunda,180 tanede batısında olmak
üzere toplam 360 tane meridyen yayı
vardır.
4. Başlangıç meridyeninden doğuya ve
batıya doğru gidildikçe meridyen
dereceleri büyür.
5. Meridyenlerin boyları aynıdır.
6. Bir meridyen üzerindeki tüm noktaların
yerel saatleri aynıdır.
9. Meridyenler bir paralel üzerinde
birbirine eşit uzaklıktadır.
7. Ardışık iki meridyen arasında 4
dakikalık zaman farkı vardır.
8. İki meridyen arasındaki uzaklık
Ekvator’da 111 km’dir.Ekvator’dan
kutuplara doğru gidildikçe bu mesafe
kısalır ve kutuplarda meridyenler
birleşir.
A VE B MERKEZLERİNİN İZDÜŞÜM ALANLARI EŞİT MİDİR?
Aynı enlem ve boylam aralığına sahip noktalar aynı yada farklı yarımkürede olduklarındaizdüşüm alanlarının eşit olabilmesi için Ekvator’a uzaklıklarının aynı olması yani aynı enlem dereceleri içerisinde olması gerekmektedir. Örneğin; A ve B merkezi 700K-800K enlemleri
arasında yada A merkezi 700K-800K, B merkezi 700G-800G enlemleri arasında bulunursa
izdüşüm alanları eşit olur)
Herhangi bir yerde Güneş’in tam tepede olduğu an (“Güneş ışınlarının en büyükaçıyla geldiği an” ya da “göle boyunun en kısa olduğu an ) öğle vaktidir ve saat
12:00 kabul edilir.Saatin 12:00 olarak kabul edildiği zamana göre ayarlanan saatede YEREL SAAT denir.
Yerel Saat
Batı Doğu
Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için meridyenler Güneş’in karşısından farklı zamanlarda geçerler.Bu nedenle her meridyenin yerel saati farklıdır.
Batı Doğu
Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için bir meridyenin doğusunda bulunanmeridyenlerde yerel saat ileri, batısında bulunan meridyenlerde ise yerel saat geri dir.
ortak saat
Ortak (ulusal-milli) Saat
Türkiye’nin Matematik Konumu
www.ahmetaydin.com.tr
• 26º -45º doğu meridyenleri,
• 36º -42º kuzey paralelleri arasında yer alır.
• En güney ucu Hatay’ın Beysun Köyüdür.(36º kuzey paraleli)
• En kuzey ucu Sinop İnceburun’ dur.(42º kuzey paraleli)
• En batı ucu Gökçeada Avlaka Burnudur.(26º doğu meridyeni)
• En doğu ucu Türkiye Nahçıvan sınırıdır.(45º doğu meridyeni)
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
• En doğusu ile en batısı arasında 45-26= 19 boylam vardır. İki boylam arası 4 dakika olduğundan en doğusu ile en batısı arasında 19 x 4 = 76 dakikalık zaman farkı vardır.
26 D 45 D
• En kuzeyi ile en güneyi arasında 42-36= 6 enlem vardır. İki enlem arası mesafe 111 km olduğundan en kuzeyi ile en güneyi arasında 6 x 111 = 666 km mesafe vardır.
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
42 K
36 K
Türkiye doğu yarımkürededir. Bundan dolayı;
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
• Yerel saati başlangıç meridyeninin yerel saatinden ileridir.
• İkinci ve üçüncü saat dilimlerini kullanır.
Türkiye kuzey yarımkürededir. Bundan dolayı ;
• güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı yükseltirken kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür.
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
• En uzun gece
21 Aralıkta yaşanır.
• En uzun gündüz21 haziranda yaşanır.
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
• 21 Mart ilkbahar başlangıcıdır.
• 23 Eylül sonbahar başlangıcıdır.
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye’de güneyden kuzeye doğru gittikçe;
Art
ar
Aza
lır
Güneş ışınlarının düşme açısı
Sıcaklık
Buharlaşma miktarı
Denizlerin tuzluluk oranları
Gece ile gündüz arasındaki zaman farkı
Kalıcı kar sınırı yükseltisi (şekil için tıkla)
Yerleşme ve tarım faaliyetlerinin yükseltisi
Çizgisel hız
Yerçekimi
Boylamlar arası mesafe
Cisimlerin gölge boyu
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye dönencelerin dışındadır. Bundan dolayı;
• Güneş ışınlarını hiçbir zaman tam dik açı ile alamaz.
• Gölge boyu hiçbir zaman sıfırlanmaz.
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye orta kuşaktadır. Bundan dolayı;
• Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
• Genel olarak cephe yağışları görülür
• Batı rüzgarları etkilidir
• Aşırı sıcak ve soğuk iklim şartları yaşanmaz.
• Buzullar deniz seviyesine kadar etkili olamaz.
Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları