Çocukluk Çağı Çocukluk Çağı AstımıAstımı

Doç. Dr. Ömer CevitDoç. Dr. Ömer Cevit

Cumhuriyet Üniversitesi Cumhuriyet Üniversitesi Pediatrik Allerji ve Pediatrik Allerji ve

İmmünoloji Bilim Dalıİmmünoloji Bilim Dalı

Benim çocuğum da astımBenim çocuğum da astımSivas sporda oynayabilir mi?Sivas sporda oynayabilir mi?• EVET

Astım çok sık görülen bir Astım çok sık görülen bir hastalık mıdır?hastalık mıdır?

• Evet • Her 10-15 çocuktan birisi

astımdır.• Otuz kişilik sınıfta üç

çocuk astımdır.• Çocukluk çağında en sık

görülen uzun süreli solunum yolu hastalığıdır.

Astımın çocukların hayatına Astımın çocukların hayatına etkisi nasıldır?etkisi nasıldır?

• Çocukluk çağının en yaygın kronik hastalığıdır

• Okul devamsızlığı diğer çocuklardan 3 kat daha fazladır.

• Öğrenme bozukluğu riski tedavi olmazsa diğer çocuklara göre daha yüksektir (1.7 kat).

EyvahEyvah!!!!!! Çocuğum Allerjik Bronşit Çocuğum Allerjik Bronşit

• Bu söz kulağa tanıdık gelir• Ebeveyn çocuğuna• Doktor hastaya • Çocuğunuz astım demeye çekinir.• Bununla birlikte bu tanıyı alıp

tedavisiz gezen bir çok çocuk vardır.• Halbuki bu deyim astım yerine

kullanılmaktadır

Hastalık genelde şiddetli Hastalık genelde şiddetli midir?midir?

• Hastaların %10’undan azı şiddetlidir.

• Bununla birlikte günlük aktivitede kısıtlanma hastaların %30’unda vardır

• %90’ın üzeri hasta grubu hafif veya orta dereceli hasta grubundadır.

Hava yolunda mikropsuz iltihap

Havayolu aşırı duyarlılığı

Hava yolunda daralma

Semptom ve şikayetler

Astımdaki Havayolu Astımdaki Havayolu patolojisipatolojisi

• Epitelyal hücrelerde yıkım• Bazal membranda kalınlaşma• Subepitelyal kollajen birikimi• Müköz bezlerde hipertrofi• Düz kaslarda hipertrofi

Erişkinden Farklı Olan Nedir ?Erişkinden Farklı Olan Nedir ?

• Astım sıklığı çocuklarda giderek artmaktadır.

• Çocukların akciğerleri; basit, küçük bir erişkin akciğeri değildir.

Çocuklar erişkinlerden daha Çocuklar erişkinlerden daha çok astım riski taşır mı? çok astım riski taşır mı?

• Fizyolojik etmenler– Hava yolları daha küçüktür– Solunum yolları sekresyonu daha çabuk tıkar – Kaburgaları daha yumuşaktır– Havayolları kapanmaya daha meyillidir– Solunum kasları daha çabuk yorulur

• Sosyal etmenler– Gündüz bakım evleri/değişken bakıcı– Bağımlılık/bağımsızlık (bebek/ergen)– Sosyo-ekonomik konular– Tedaviye direnç

Çocuklar için koruyucu olan Çocuklar için koruyucu olan faktörler var mı?faktörler var mı?

• Çiftlikte yaşayanlar ve endotoksine daha çok maruz kalanlar

• Hepatit A geçirenler• Erken çocukluk yaşta üst solunum

yolu daha sık geçirenler– Kardeş sayısı çok olanlar– Erken dönemde kreşe gidenler

Astımda yaş ve cinsiyetAstımda yaş ve cinsiyet• Astımın %80’i ilk beş yaşta

başlamaktadır.• Ergenlik öncesi erkek çocuklarda

fazladır.• Bu oran ergenlikte eşitlenir.• Ergenlik sonrası kadınlarda daha sık

görülmektedir.

Astımın belirtileriAstımın belirtileri

• Öksürük• Nefes darlığı • Balgam• Nefes darlığı• Hışıltılı solunum

Hasta tek öksürük yakınması ile Hasta tek öksürük yakınması ile başvurabilir.başvurabilir.

• Astımlı çocukların %25-40’ında sadece öksürük yakınması vardır.

Çocuğunuz spora katılmada belirgin gönülsüz ise bazen bu yakınma tek başına bir bulgu olabilir.

Öksürük fiziksel aktivite ve çevresel irritanlarla provoke edilir

Her öksürük astım düşündürür mü?Her öksürük astım düşündürür mü? Astım öksürüğü

Kuru , inatçı ve yineleyen özelliktedir

Nöbetler halinde gelir Sıklıkla gece ve

sabaha karşı başlar Uykudan uyandırabilir Soğuğa maruz

kalındığında yineleyebilir.

Egsersizle uyarılabilir

• Kreşe erken başlayan çocuklarda astım sıklığı daha düşük

• Ama kreşe 6 ay gibi erken başlamak koruyucudur)ỊỊỊ

• Evde erken dönem hayvan besleme astım için koruyucu

• Geç dönemde hayvan beslemeyi önermiyoruz

Kreş ve hayvanlarKreş ve hayvanlarzararlı mı?zararlı mı?

Hışıltı Hışıltı

• Astımın en önemli bulgularından biridir.• Nefes verirken göğüste ıslık sesine

benzer bir ses duyulur.• Her hışıltı astım değildir

– Çünkü• İlk iki yaşta solunum yolu enfeksiyonu sıktır• Bu enfeksiyonlarda da hışıltı duyulabilir.• Başka hastalıklarda da hışıltı olabilir.

Bebeğimin hışıltı, hırıltısı var. Astım Bebeğimin hışıltı, hırıltısı var. Astım mı?mı?

• Hırıltılı ,hışıltılı çocuklarn %35’inde bu bulgular astımın erken belirtisidir.

• Tedavi edilmezse ileri dönemde akciğer fonksiyonlarında kayıp söz konusudur.

Doktor bey bebeğimin hırıltısı, hışıltısı Doktor bey bebeğimin hırıltısı, hışıltısı geçici olabilir mi?geçici olabilir mi?

• EVET.• Hışıltılı, hırıltılı çocukların %65’inde bu

durum Geçici süt çocukluğu hırıltısıdır. • Hava yolu çapının küçüklüğüyle ilişkilidir.• Akciğer fonksiyonlarında normaldir.• Bu çocuklarda astım grubunun

karakteristik özellikleri yoktur. • Hastalığın doğal seyri iyidir• Büyük çoğunluğunun semptomları 3

yaşına kadar kaybolur.

Hangi hırıltılı ve hışıltılı çocukta Hangi hırıltılı ve hışıltılı çocukta astım gelişim riski daha yüksektir?astım gelişim riski daha yüksektir?

• Ailede Atopi (allerji) varlığı – Allerjik nezle, astım,egzema olması

• Hastada allerjik nezle, egzema, besin allerjisi olması

• Allerji testi pozitifliği• Akut ataklar arası semptomlar

Astım atağıAstım atağı• Öksürük • Göğüste sıkışma hissi• Solunumda hızlanma, solunum

sayısında artış• Hışıltı• Nefes darlığı olur.

Nefes darlığıNefes darlığı

• Sık nefes alma• Çocuklarda göğsün

körük gibi inip kalkması ile kendini belli eder.

Astımlı çocuklarda hangi faktörler Astımlı çocuklarda hangi faktörler yakınmaları başlatır?yakınmaları başlatır?

• Sigara dumanı• Soğuk hava• Solunum yolları

enfeksiyonu• Çevresel alerjenler

– Ev tozu akarı– Polenler– Mantar sporları

(küf)– Evcil hayvanlar– Hamamböcekleri

Tetik çekiciler•Sigara dumanı•Viruslar•Stres•Hava değişimi•Boyalı besinler

Kurşun•Akarlar•Polen•Küf mantarları•Besinler•İlaçlar

Silahın patlaması•Nefes darlığı•Öksürük•Hışıltı•Nezle•Ürtiker•Egzema•Anaflaksi

Astımda hava yolunun daralmasının Astımda hava yolunun daralmasının yani krizleryani krizler

– Havaların değişken olduğu mevsim geçişlerinde daha sık olur.

Astımın ortaya çıkmasını kolaylaştıran Astımın ortaya çıkmasını kolaylaştıran faktörlerfaktörler

• Genetik faktörler– Ailede özellikle anne-baba-kardeşlerde

alerjik hastalık varlığı (astım, rinit, atopik dermatit, migren varlığı)

– Bebeklikte besin alerjisi olan çocuklar– Bebeklikte egzema tanısı alan çocuklar– Göbek kanında IgE yüksekliği– Doğum ayı

Astımın ortaya çıkmasını Astımın ortaya çıkmasını kolaylaştıran faktörlerkolaylaştıran faktörler

• Çevresel faktörler– Sigara

• Gebelikte• Erken çocukluk çağında pasif

sigaraya maruz kalma

– Hava kirliliği– Viral enfeksiyonlar (özellikle

bronşiolit gibi alt solunum yolu enfeksiyonu)

– Uygunsuz ev (nemli, havasız, karanlık, olması)

– Stres

Astım nasıl ortaya çıkarAstım nasıl ortaya çıkar

• Genetik yatkınlığı olan çocuklarda çevresel uyaranların etkisiyle (yoğun alerjen teması, viral enfeksiyonlar, sigara, hava kirliliği) astım belirtileri ortaya çıkar

Astımda korunmaAstımda korunma

• Allerji riski taşıyan kişilerin tesbiti• Bebeklerin bilinen allerjenle

temasının önlenmesi• Pasif sigara içiciliğinin önlenmesi• Hava kirliliğinin azaltılması

Astımda korunmaAstımda korunma• Ev içi ve dışı hava kirliliği ve irritanlar• Doğal beslenme• Abur cubur beslenme şeklinin

terkedilmesi

Ev içi allerjenlerEv içi allerjenler• Dört majör kaynak

vardır.– Ev tozu akarları– Evde beslenen hayvanlar– Küf– Hamamböcekleri

Evdeki akar konsantrasyonunu Evdeki akar konsantrasyonunu etkileyen faktörleretkileyen faktörler

• Ev içi neminin yüksek olması• Bina katı• Havalandırma• Rutubet

Tanı-1:ÖyküTanı-1:Öykü

• Aile öyküsü• Semptomlar

– Öksürük, wheezing, dispne– Gece uyanma

• Sıklık ve ciddiyeti– Mevsimsel mi, devamlı mı?– Tetik çekiciler– Günlük aktiviteye etkisi– Hastane ve acile ziyaret

Tanı-2:Tanı-2:

• İlaç kullanımı öyküsü– Kısa etkili ß2 agonist tüketimi

• Tetikleyiciler– Viral enfeksiyonlar– Allerjene maruz kalma– Egzersiz– İrritanlar– Hava değişimi– Stres– GÖR

Fizik muayeneFizik muayene

• Öksürük,wheezing• Ekspiryumda uzama• Yardımcı solunum kaslarının

kullanılması• Retraksiyonları• Göğüs hiperekstansiyonu• Diğer atopik hastalık bulguları

– Atopik dermatit– Allerjik rinit

Göğüs muayenesi normal olabilir

Tanıda SpirometriTanıda Spirometri– Çocuklarda

solunum fonksiyon testlerine uyum gösterecekleri belirli bir yaşa kadar başarı elde edilemeyebilir.

PEFMETREPEFMETRE– Alternatif olarak

peakflowmetre kullanılabilir.

Tanıda cilt testi yardımcı Tanıda cilt testi yardımcı olabilirolabilir

O zaman tanı nasıl konur ?O zaman tanı nasıl konur ?

• Tekrarlayan öksürük, wheezing, nefes darlığı

• Tekrarlayan reaktif hava yolu hastalığı tanısı alma (all.bronşit, bronşit vb.)

• Viral enf., sigara dumanı, egzersiz, allerjen, hava değişimi vb faktörlerle semptomların kötüleşmesi

• Semptomların geceleri olması veya kötüleşmesi

• Hava yolu darlığının reverzible olması

Wheezing olabilir veya olmayabilir.

Kalıcı astım için risk Kalıcı astım için risk faktörlerifaktörleri

• Ailede astım öyküsü (maternal>paternal)

• Atopi varlığı (IgE/ pozitif deri testi/egzema,rinit)

• Allerjene maruz kalmak (HDM/ hayvanlar)

• Viral enfeksiyon (RSV)• Cins (erkek>kız)• Sigara içimi (aktif/pasif)• Çocukluk çağında şiddetli astım

Risk faktörleriRisk faktörleri““Hastalığın seyri-süresi”Hastalığın seyri-süresi”

• Semptomatik çocuklar daha uzun süre hastalığa maruz kaldıkları için daha ciddi astımları olur.– Astım semptomlarının süresi uzundur– Beta2 agonistleri daha uzun alırlar– Akciğer fonksiyonları azalmıştır– Atopi daha çoktur

Zeiger et al J Allergy Clin Immunol 1999;103:378-387.

Sonuç olarakSonuç olarak• Astım çocukluk çağının ensık görülen

kronik hastalığıdır.• Küçük çocuklarda sıklık artmaktadır.• Genetik ve çevresel faktörler birlikte rol

oynar.• Tanısında ve tedavisinde çocukluk çağına

özgü sorunlar vardır.• Bebek ve çocukların risk faktörlerinden

korunması ve tedavisi; erişkin çağındaki astımı ve /veya şiddetini etkiler.

• Tedavide odak noktası; semptomlardan ziyade havayolu inflamasyonudur.

Astım tedavisinin temel Astım tedavisinin temel amaçlarıamaçları

• Normal aktiviteyi sağlamak– Kreş, okul ve işe devamı sağlamak– Egzersiz, bedensel aktiviteler dahil normal

günlük yaşantıyı sağlamak• Uyku bozukluklarını önlemek• Akciğerleri korumak• Kronik astım semptomlarını önlemek• Tekrar eden astım ataklarını önlemek,

hastaneye yatış ve acile başvurma sıklığını azaltmak

• Yaşa uygun akciğer fonksiyonlarını sağlamak• Tedavide yan etkisi az veya hiç olmayan

ilaçları seçmek

Optimal Astım Tedavisi Optimal Astım Tedavisi İçin Temel Prensiplerİçin Temel Prensipler

• Düzenli izlem• Astım ağırlığını etkileyen faktörlerin

kontrolü– Çevresel faktörler (allerjenler, sigara vs)– Eşlik eden hastalıkların kontrolü

• İlaç tedavisi– Kısa süreli tedavi/uzun süreli tedavi

• Hasta eğitimi– Günlük astım tedavisi– Astım atağı tedavisi konusunda hasta eğitimi

yapılmalı ve yazılı plan verilmelidir.

Astım ağırlığını etkileyen Astım ağırlığını etkileyen faktörlerin kontrolüfaktörlerin kontrolü

Çevresel faktörler • Sigara içiminin

önlenmesi• Duyarlı bireylerde

allerjenden kaçınma– Ev tozu akarları– Hayvan tüyleri– Hamam böceği– Mantarlar– Polenler

Hangi ilaçlarHangi ilaçlarve ne şekilde ???ve ne şekilde ???

• Nebulizatör ile (<6 ay)– Budesonide (tek doz)– Fluticasone propionate ( 2 kez/gün)– Kromalin sodyum (3-4 kez/gün)

•MDI– İnhale CS– Kromalin sodyum

•Lökotrien antagonistleri– Montelukast (2-5 yaş:4mg)– Montelukast (5-12 yaş:5mg)– Montelukast (12 yaş üzeri:10mg)– Montelukast (2 yaş altı granül

çıkacak)