Çocuklarda

Yaralanmaların ve

Zehirlenmelerin

Önlenmesi ve Kontrolü

Serpil Uğur Baysal

DEÜ Pediatri AD Öğretim Üyesi

önce: İstanbul Üniversitesi

13. Pediatri Günleri 6 Nisan 2012

İzmir

Sunum Akışı

Kanıta dayalı tıp nedir?

Terimler

Hastalık yükü

DSÖ- UNICEF raporu

IP- Tarihçe

Etkin girişimler

Önleme stratejileri

Deneyimlerimiz

Öneriler

Kaynakça

Kanıta dayalı tıp(KDT) nedir?

Hasta ! değerleri

Klinik deneyim

En iyi kanıt niteliğindeki araştırma verileri

Amaç: Tanı ve tedavide işbirliği, yaşam

niteliğinde artış

http://hiru.mcmastr.ca/ebm.htm

Araştırmaları değerlendirme akışı(Ġstanbul

Tıp Fakültesi 4. Dönem Uygulama

Rehberi’nden)

ÖZET:“Araştırma okumaya değer mi?”Amaç nedir?

Sonuçta amaca ulaşılmış mı?Nasıl?

GİRİŞ:Neden yapılmış?

AmaçGerekçe

Araştırmaları değerlendirme akışı

YÖNTEM:

Araştırma tipi belli mi? (Klinik, deneysel, vaka-kontrol vb.) Vakalar hangi kriterlerle belirlenmiş? Örnek büyüklüğü ve gücü belirlenmiş mi? Vakalar nasıl seçilmiş? (Randomizasyon) Etkilenmesi beklenen olay nedir (bağımlı değişken) Etkisi ölçülmek istenen nedir (bağımsız değişken) Değişkenler tanımlanmış mı? Nasıl ölçülmüşler? Bilinmeyen bir ölçüm kullanılmışsa yeterince anlatılmış mı? İstatistik yöntem belli mi?

Araştırmaları değerlendirme akışı-

Yöntem

Klinik Araştırmalarda (genel) Kontrol seçimi uygun mu? Vakalar randomizasyonla mı

belirlenmiş? Örnek sayısını belirleme

aşamasında analiz yapılmış mı? Aralıklarla yapılan ölçümler için

uygun analiz yapılmış mı? Farklı izlem zamanları varsa

analizde dikkate alınmış mı?Kohort Araştırmalarında Örnek veri toplanan toplumu

temsil ediyor mu? Yeterli süre izlem yapılmış

mı?

Vaka-Kontrol Araştırmalarında Kontrol seçiminde taraf

tutulmuş mu?Tanı Testi Karar Araştırmalarında Sonuç değerlendirmede

kullanılan ölçütler açık olarak belirtilmiş mi?

Seçicilik yanında duyarlılık belirtilmiş mi?

Meta Analizlerde Literatür taraması nasıl

yapılmış? Yayının özünden gelen

yanlılıklara karşı nasıl korunulmuş?

Araştırmaları değerlendirme akışı

BULGULAR:

Bilgiler araştırma soruları ile ilgili mi?

Toplanan bilgi geçerli olarak tanımlanmış mı? (yer, zaman, kişi, müdahale)

Sistematize edilebilir mi?

(ölçütlerin değerleri –dağılım, RR, OR vb-değerlendirilmeleri –testler- anlamlandırılmış mı?

Tablo-grafikle ayrıntılandırılmış mı?

TARTIŞMA:

Araştırma soruları cevaplanmış mı? Hayırsa neden?

Kanıta Dayalı Tıp- kanıt düzeyleri

Oxford Merkezi, Mayıs 2001)

1 a, b, c

2 a, b, c

3 a, b

4

5

Değerlendirme: Tedavi, önleme, etiyoloji, zarar, prognoz, tanı, ayırıcı tanı, belirtiler, yaygınlık, ekonomi ve karar analizleri

Kanıta dayalı tıp- öneri düzeyi

Çalışma düzeyi

A 1. düzey

B 2- 3. düzey / 1. düzey

C 4. düzey/ 2- 3. düzey

D 5. düzey kanıt/ uyumsuz,

çıkarım yapılamayan her

düzeyde çalışma

3 Şubat 2012

Amaç

Çocukluk çağı yaralanmalarının kontrolünde/ önlenmesinde bugüne kadar uygulanan yöntemlerin/ girişimlerin etkinliğinin araştırılması.

Bilgi

Çocukluk çağı yaralanmalarının mortalite/ morbidite açısından önemini kavramak ve etkili önlemler hakkında bilgi edinmek.

Beceri

Riskleri öngörmek, riskleri belirlemek, çözüm bulmak ve eğitmek.

Tutum

Yaralanmaların, bilinen risk etkenleri ile öngörülebileceğini ve önlenebileceğini kavramak.

Resim 1. Altı ay izleminde cilt yaması uygulandıktan sonra görülen

yara izleri

Kavramlar

Kaza/yaralanma

Sağlıklı yaşam yılı kayıpları, yüzde DALY kaybı- DALYs%

Karayolları trafik kazaları 2020:

Sağlıklı yaşamı kısaltan,

engelliliğe bağlı nedenler arasında

üçüncü

Gelişmekte olan ülkelerde ikinci

sırada

Çocuklar neden sık yaralanırlar?

Yaşa göre en sık yaralanma biçimleri

Yaralanma Kontrolü ile ilgili

Dünya Raporu (IP: WHO- UNICEF)

Her gün, 2000‟den fazla çocuk ve genç, istemsiz ya da kaza sonucu önlenebilir yaralanma sonucunda yaşamını yitirmekte

Önde gelen beş istemsiz yaralanma nedeni- kara yolu trafik kazaları, boğulmalar, yanıklar, düşmeler, zehirlenmeler –

Yedi adet öneri http://www.who.int/violence_injury_prevention/child/en/

Yaralanma Kontrolü ile ilgili

Dünya Raporu (IP- WHO- UNICEF)

Kanıtlanmış önleme yöntemleri her yerde uygulanabilirse, 1000 çocuk/gün kurtarılabilir!

WHO-UNICEF raporunun amacı

Farkındalık

uyandırmak

Girişimlerin etkinliği

hakkında ne bilindiğini

ortaya koymak

Önerilerde bulunmak

Hastalık yükü (Disease Burden)

İstemsiz yaralanmalar: dokuz yaşından sonra, çocukluk çağı ölümlerinin başlıca nedeni

% 95 gelişmekte olan ülkeler

Son 30 yıl: gelişmiş ülkelerde %50‟ye kadar düşüş

SORUN HALA SÜRÜYOR! Ölümlerin %40‟ı

WHO / UNICEF Birleşik Raporu

Çocuk güvenliğini sağlamak ve korumak için kanıta dayalı IP girişimlerini teşvik etmek;

Bir çok kuruluş aracılığıyla çocuk güvenliği için kaynak oluşturmak

Çocukluk çağında yaralanmalar sosyal göstergelerle

yakından ilişkilidir!

Kavramlar

Yaralanma kontrolü- IPPediyatri, Halk Sağlığı, Aile Hekimliği

Üç korunmayı da içeren geniş bir yelpaze

İstemli yaralanmalar

Yaşam Kurtarma Zinciri

“ Yaralanma Kontrolü ” Tarihçe

1936, Aile hekimleri

Weathley, 1948

1954, Shaffer ve ark.

1970 Framingham –FSS

1970’ler TIPP- halk sağlığı çalışanları

1983, TIPP- AAP

Avrupa Çocuk Güvenliği Birliği

Bill Haddon

1926-1985

William Haddon

“ Yaralanma

Epidemiyolojisinin

babası ”

Haddon Matriksi

1-Tehlikenin yaratılmasını önlemek.2-Tehlikenin miktarını azaltmak.3-Tehlikenin ortaya çıkmasını önlemek.4-Tehlikenin ortaya çıkma hızını ve mekanda dağılımını değiştirmek.5-Bireyleri mekan ve zaman açısından tehlikeden ayırmak.

Haddon Matriksi

6-Araç gereç engelleriyle bireyleri tehlikeden ayırmak.

7-Tehlikenin temel niteliklerini değiştirmek.

8-Tehlikenin oluşturacağı hasara karşı dayanıklılığı artırmak.

9-Henüz başlamış olan hasarı sınırlamak.

10-Yaralanan bireyi stabilize etmek, tedavi etmek, rehabilite etmek.

Haddon Matriksi’nin Trafik Kazalarını

Önlemede YeriEtken

Evre

Birey/

Konakçı

Taşıt/

Vektör

Fiziksel Çevre

Sosyal Kültürel Çevre

Olgu öncesi

Sürücünün görüşü

Alkol tüketimi

Frenler

Lastikler

Hız

Hız sınırı

Yol eğimi

Yol işaretleri

İnsan psikolojisi: öfke, kontrol kaybı, yasalar

Olgu:

çarpışma

Güvenlik kemerinin kullanımı

Araç boyutu

Orta bariyerler

Gönüllü insan gücünün geliştirilmesi

Güvenlik kemerine ilişkin yasa

Olgu sonrası

Yaş

Fiziksel durum

Osteoporoz

Yakıt sistemi

Acil tıp personelinin varlığı

Halk sağlığı alt yapısı, acil tıp eğitimi

Haddon Matriksi’nin Bisiklet Yaralanmalarını

Önlemede YeriEtken

Evre

Birey/

Konakçı

Bisiklet/

Vektör

Fiziksel Çevre

Sosyal Kültürel Çevre

Olgu öncesi

Görünür giysi

Eğitim

Denetim

Tehlikelerden kaçınma

Yol planı

Araç uygunluğu,

kontrolü, farkedilebilirliği

Yol durumu

Trafik akışı

Bisiklet yolları

Farkındalık,

tutum, beceri, yasalar

Olgu:

çarpışma

Kask kullanımı

Bisiklet tasarımı

Güvenli bisiklet yolu

Trafik hızı

Olgu sonrası

Görünebilirlik

İlk yardım

Hatalardan ders al

Görünebilirlik

Hasarın tamiri

Stabilizasyon için güvenli alan

İlk yardım eğitimi

Acil yardım

Travma bakımı

Üç boyutlu Haddon Matriksi

Olgu

Olgu sonrası

UygulanabilirlikTercihler

StigmatizasyonEşitlik

ÖzgürlükMaliyet

Etkinlik

Runyan, CW. Injury Prevention, 1998(4):302-307.

Yaralanma Kontrolü

Barbara Barlow, Çocuk Cerrahı

www.injuryfree.org

Barlow, yaralanmalara ilişkin veri topladı; aileleri ve toplum liderlerini harekete geçirdi.

Bugüne kadar, yukarı Manhattan‟da 55 oyun alanı yapılmasını sağladı. Koruma programları başlattı. Ulusal Çocuk Koalisyonunu kurdu.

1999‟dan beri, Harlem Hastanesinde pencereden düşen çocuk vakası görülmemekte. Bu çevrede gençlerde yaralanma hızı 100,000de 1,275ten 524e düştü.

Yaralanma Kontrolünde Etkin Stratejiler:

http://update.cochrane.co.uk

http://www.acponline.com

Pek çok strateji olsa da bunların deneysel kontrolü zordur. Deneysel çalışmalar yapılmış stratejiler:

Çocuk yolcuların güvenliği

Bisiklet güvenliği

Yaya güvenliği

Okul Temelli Sürücü Eğitimi

Bireysel Danışmanlık

Yanıklar

Boğulmalar

Ev kazalarının önlenmesi için mekan düzenlemeleri

Çocuk Yolcuların Güvenliği

Motorlu taşıt kazaları çocuk ve adolesan çağında ölümlerin bir numaralı nedenidir.

Bebekler için tasarlanan araba koltukları, yeni yürümeye başlayan çocuklar için güvenlik koltukları ve emniyet kemerlerinin kullanımı çocuk ve adolesanların motorlu taşıt kazalarında yaralanma ve ölüm riskini sırasıyla %70, %47, ve %45 oranında azaltmaktadır.

Çocuk Yolcuların Güvenliği

Çocuk yaralanmaları koltuk

kullanımıyla %38 azalmıştır buna

karşın kontrol grubunda bu oran

%3’le sınırlıdır.

Çocuklar için en güvenli yer arka

koltuktur; özellikle önden

çarpmalarda yaklaşık %29 daha

güvenlidir.

%45- 70 arasında veri var.

Okul Temelli Sürücü Eğitiminin trafik

Kazalarından Korunmadaki Rolü

İngiltere‟de 17-21 yaş grubu, tüm ehliyetli sürücülerin %7‟sini oluşturmakta, ancak yaralanma ile sonuçlanan trafik kazalarının %13‟ü bu yaş grubundakilerin başına gelmektedir.

Genç yaşta sürücü eğitiminin kazaları potansiyel olarak önemli miktarda artırdığı söylenebilir.

Bisiklette Güvenlik: Kafa ve Yüz

Yaralanmalarının Kask Kullanılarak Önlenmesi

Kask kullanımı,

bisiklet yaralanmalarında

olduğu kadar,

bisikletin motorlu

taşıtlarla çarpışmasına

bağlı yaralanmalarda da

kafa ve yüz yaralanma

oranını dramatik olarak

düşürür.

Çalışmalar, kask kullanımının kafa ve beyin yaralanma riskini 2/3 oranında azalttığını göstermektedir.

Ancak, kask kullanımı, yüzün orta ve üst kısımlarında yaralanma oranını azaltırken, yüzün alt kısmındaki yaralanmaları önemli ölçüde önlemez.

Bisiklet Güvenliği

http://www.who.int/entity/roadsafety/week/resources/Helmet_EN.pdf

Yaya Güvenliği

Bu konudaki eğitim, insanların yolda ne tür vakalarla karşılaşacakları konusunda eğitilmesi üzerinedir. Bazen, aileler eğitici olarak kullanılır.

Görünebilirlik

Yaya Güvenliği

Çoğunluğu çocuklarla yapılan araştırmalarda, trafik eğitimi, çocukların yol güvenliklerini ve karşıdan karşıya geçmede uygulamaları gereken davranışları olumlu yönde etkilemiştir.

Bu konudaki eğitimin belirli aralıklarla tekrarlanması gerekir; çünkü etki zamanla azalır.

Fakat, bu eğitimin yayaların ölüm ve yaralanmasındaki etkisi henüz bilinmemektedir.

Harlem Çalışması ( New York, NY,

ABD)

Okul çağında trafik yaralanmaları % 36 azaldı.

Major kafa travmaları sıklığı % 73, minor kafa travmaları ise % 52 azaldı.

Kafa travması içermeyen bisiklet yaralanmalarının sıklığı % 42 oranında düştü..

Dr. Barbara Barlow

Yayaların Trafikte Eğitilmesi

1988-1995 yılları arasında, Harlem Hastanesi yaralanmalardan korunma programında yapılanlar:

Karşıdan karşıya güvenli geçiş davranışı ve bilgisi simule edilmiş trafik ortamında sağlandı.

Parklarda ve okullarda sokaklardan uzak yeni oyun alanları inşa edildi; var olan oyun alanları geliştirildi.

Trafiğin Düzenlenmesi

Yaralanma oranları 1992-1994 arasında 9.42 iken bu oran 1998-2000 yılları arasında 5.2‟ye düşmüştür( İngiltere )

Hız tümsekleri(kasisler), dar yolların, kapalı yolların oluşturulması, hızın sınırlandırılması, trafik işaretleri eğitimi.

Şiddet ve Yaralanmaların

Önlenmesi

Dünyada hükümetler tarafından ilan edilen yol güvenliği hareketi 2011-2020:2 Mart 2010 tarihinde, dünya çapında, hükümetler gelecek on yıl boyunca yol güvenliği krizine yönelik çalışmaları artırmak üzere tarihi bir karar aldılar. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu sorun çözme kararıa Decade of Action for Road Safety 2011-2020 (A/64/L.44/Rev.1) Rusya Federasyonu Hükümeti ve 98 ülke tarafından desteklendi. DSÖ, dünya çapında karayollarında trafiğe bağlı ölümlerde ve yaralanmalarda artış eğilimini durdurarak yaşam kurtarmayı amaçlayan bu ilanı memnuniyetle karşıladı.

Okullarda Şiddet- Sekonder Önleme Programları Etkin

midir ?

• Saldırgan davranış gösteren, saldırgan davranış riski bulunan öğrencileri hedef alan okul temelli 56 çalışma

• İlk ve orta dereceli okullarda , her iki yaş grubunda da şiddet içeren yaralanmalara ilişkin veri yok.

• 34 çalışmada, saldırgan davranışlarda anlamlı ölçüde iyileşme gözlenmiş.

Boğulma

Süt çocuklarında kazalara bağlı ölümler arasında birinci sıradadır. Ebeveynlerle aynı yataklarda uyuma, uygun olmayan beşik-karyolalar kullanılması gibi nedenler sorumlu.

Okul öncesi çağda, yutularak hava yolunu tıkayabilecek oyuncaklar edinilmemelidir.

Lateks balonlar, oyuncak nedenli hava yolu tıkanmalarında en önemli nedendir. 8 yaşından küçük çocuklara şişirilmemiş balonlar kesinlikle verilmemelidir.

Suda boğulma, 1-4 yaş arası çocuklarda en önemli ölüm nedenlerinden biridir. Bunların çoğu yüzme havuzlarında meydana gelirken kova içinde bulunan bir miktar su bile tehlikelidir.

Havuz çevresine bariyer yapılması önerilmiştir. Bu engeller, hareketli ve güvenli bir geçite sahip olmalı; havuzu çevresinden izole etmelidir.

Havuz güvenliği ile ilgili üç

çalışmaya ulaşılmıştır:

Bu olgu- kontrol çalışmalarına göre; çitle çevrili havuzlarda görülen boğulmaların veya boğulma tehlikesi olan kazaların, çiti olmayan havuzlardakine göre olasılık oranı(odds ratio),%95 güvenlik aralığında 0,27‟dir.

Bir başka çalışmaya göre havuzun etrafını çepeçevre saran çitler, havuzu ve evi saran çitlerden daha üstündür. Havuzu etrafından tamamen izole eden çitlerde görülen olguların, havuzu ve evi saran çitlerde görülen olgulara göre olasılık oranı(odds ratio) 0.17 dir.

Duman detektörü

Oklahoma şehri yangın önleme projesi kapsamında hedef bölgelere bedava yangın alarmları, eğitici broşürler dağıtılmış ve aileler, detektörlerin çalışıp çalışmadığının kontrolü açısından ziyaret edilmişlerdir.

Duman detektörü

Projeden altı yıl sonra, uygulama yapılan bölgelerde yangınla ilişkili yaralanmalarda %81‟lik bir düşüş gözlenmiştir. Bu dramatik düşüş ücretsiz yangın alarmı dağıtımına ve eğitim çalışmlarına bağlıdır.

Uygulamanın yapılamadığı Oklahoma bölgelerinde ancak %7‟lik bir düşüş gözlenmiştir.

Yaralanmaların Önlenmesi İçin Ev

Ortamının Düzenlenmesi

Evde gerçekleşen yaralanmalar, tüm yaralanmalar içerisinde üçüncü sıradadır. Beş yaş altı ve 75 yaş üstü yaralanmaların büyük çoğunluğu evde oluşur.

Ev kazalarına karşı alınabilecek bazı önlemler: Dolaplara kilit takılması, prizlere koruyucu kapak takılması, merdiven ve girişlerdeki aydınlatmaların güçlendirilmesi, ayağa takılabilen, düşme riski oluşturan yaygıların kullanılmamasıdır.

Araştırmalarla ilgili yorumlar

Bu konuda yapılan araştırmalar gözden geçirildiğinde, hangi önlemin ne kadar koruyuculuk sağladığı belli değildir. Ancak bu, alınan önlemlerin etkisiz olduğu anlamına gelmez.

Çocuklar üzerinde yoğunlaşan araştırmalardan (randomize kontrollü çalışmalar) hiçbiri ev ortamındaki düzenlemelerin yaralanma oranında düşme sağladığını kesin olarak kanıtlayamamıştır.

Önlemlerin etkinliklerinin belirlenebilmesi için daha çok sayıda ve büyük örneklemli çalışmalara gereksinim vardır.

Aristo’ya göre:

Kanıtları her şeyde, aynı biçimde

aramamak, her bir şeyde, konu

edinilenin özelliğine göre ve o

araştırmaya uygun düştüğü kadarıyla

aramak gerekir…

Yaralanma Kontrolü

Yaralanma Kontrolü Stratejileri-1

Primer

Sekonder

Tersiyer

Yaralanma Kontrolü

Stratejileri

Birincil

Amaç: Yaralanma riskini azaltmak,

ortadan kaldırmak.

Örnekler:

Çocukların açamayacağı kapaklar

Hız limitleri

Yüzme havuzu güvenliği

Yaralanma Kontrolü

Stratejileri

İkincil

Amaç: Etken ile karşılaşıldığında

yaralanmayı azaltır/ ortadan kaldırır.

Örnekler:

Bisiklet kaskları

Güvenlik kemerleri

Yaralanma Kontrolü

Stratejileri

Üçüncül

Amaç: Yaralanmanın ağırlığını azaltmak

Örnekler:

Nitelikli ilk yanıt sistemleri

Acil tıbbi tedavi

Esenlendirme

Yaralanma Kontrolü

Stratejileri

1) Pasif

2) Aktif

Yaralanma Kontrolü

Stratejileri

Aktif

Amaç: Yaralanan birey ile

etkileşim

Örnek: Güvenlik kemerinin

bağlanması

Yaralanma Kontrolü

Stratejileri

Pasif

Amaç: Ürün tasarımında

değişiklikler, çevresel/ yasal

değişiklikler

Aktif girişimlerden daha etkindir! Çünkü insan davranışından bağımsızdır.

3E ve 4E Stratejileri

Eğitim ( Education)

Teknoloji ( Engineering)

Kuralların oluşturulması ve uygulanması

( Enforcement)

Parasal kaynaklar ( Economics)

Crit Care Med 2002; 30: 385-392.

Güvenliğe katkıda bulunmak üzere

kullanılabilecek araç- gereç

Çocukları elektrik çarpmasından korumak için: elektrik çıkışlarına (prizler) plastik kapaklar

Kibrit, çakmak gibi yangına/yanığa yol açabilecek araçların çocuklardan uzak tutulması için: dolaplara kilitler

Acil durumlarda aranacak 110, 112, 155 gibi telefon numaralarının listelenmesi için: telefonun yanına yapıştırılacak etiket.

Erken uyarı sağlayarak yangından olabilecek ölümleri azaltmak için : pille çalışan duman alarmı

Haşlanmayı önlemek için: banyo suyunun sıcaklığını gösteren sıcak su termometresi

Çocukların girmemesi için: tehlikeli maddelerin sıklıkla depolandığı yüklük ya da bodrum kapısına, erişemeyecekleri yüksekliğe konulacak çengel kilit

Küçük bir yangını söndürmek için : yangın söndürücü

IP- WHO- UNICEF’in yorumu

o Çocuklar, yaralanmalara açıktır.

o Yaralanmalar önlenebilir.

o Pek az ülkenin verisi yeterli

o Bu konuda çalışanların sayısı artmalı.

o Bir çok kurumun sorumluluğunda

o Ayrılan kaynaklar yetersiz

o Farkındalık gereksinimleri yaratılmalı ve sürdürülmeli

IP- WHO- UNICEF’in yorumu

Çocukluk çağı yaralanmalarının boyutları,risk

etkenleri, önlenebilirliği politikacılar

tarafından genellikle anlaşılmamaktadır.

Acil birimlerde çalışanlar, aynı zamanda,

konu yerel ve ulusal politikaları ve

uygulamaları etkileyebilmelidirler.

IP- WHO Önerileri

1. Çocukluk çağı yaralanmaları, çocuk sağlığı ve gelişimine kapsamlı bir yaklaşım içine alınmalı

2. Çocuk güvenliği(a child injury prevention)politikası ve hareket planı geliştirilmeli ve uygulanmalı.

3. Yaralanmaları önleyebilmek ve kontrol edebilmek için özgün çalışmalar yapılmalı.

4. Çocuklara yaralanmaları/ kazalara yönelik sağlık sistemleri güçlendirilmeli.

IP- WHO Önerileri

5- Yaralanma kontrolü ile ilgili verinin niceliğini ve niteliğini artırmak

6- Araştıma önceliklerini tanımlamak

7- İlgili yatırımların gereksinimini farketme ve hedefleme.

Ülkemiz için öneriler

Yasalar ve düzenlemeler

Bireysel danışmanlığa zaman

ayrılmalı

Riskleri belirleyen çalışmalar

Eğitim

Yaş Başlama Güçlendirme

Prenatal/ Yenidoğan Süt çocuğu güvenlik koltuğu,

karyola güvenliği, duman alarmı

2 gün- 4 hafta Düşme Araç güvenlik koltuğu

2 ay Yanık, sıcak sıvılar Araç koltuğu, düşme

4 ay Tıkanma, boğulma Araç koltuğu, düşme, yanık

6 ay Zehirlenme, yanık, sıcak yüzeyler Düşme, yanık, tıkanma

9 ay Su / havuz güvenliği, küçük çocuk araç koltuğu Zehirlenme, düşme, yanık

1 yaş Ateşli silahların tehlikesi, Araç içi-yaya güvenliği Su / havuz güvenliği, düşme, yanık

15 ay Araç içi- yaya, zehirlenme, düşme, yanık

18 ay Araç içi-yaya güvenliği Zehirlenme, düşme, yanık, ateşli silah

2 yaş Düşme, oyuncak, üç tekerlekli bisiklet Araç içi, su/ havuz, yanık, ateşli silah

3 yaş Araç içi, yaya, düşme, yanık, ateşli silah

4 yaş Araç destek koltuğu/ emniyet kemeri Yaya güvenliği, düşme, oyuncak, ateşli silah

5 yaş Su / havuz, bisiklet Yaya, araç içi

6 yaş Yangın Bisiklet, yaya, araç içi

8 yaş Spor güvenliği Bisiklet, araç içi

10 yaş Ateşli silahların tehlikeleri Spor, bisiklet, araç içi

http://www.cocuksagligidernegi.org/yayinlar.html

www.travma.org.tr

Yanık riskleriYanma riski taşıyan durumlar G + G -

Yangında kaçış planı yapıldı ve prova edildi mi? %8,8 %91,2

Her çocuk eğer elbiseler tutuşursa, alevleri söndürmek için “dur, yere

uzan ve yuvarlan” uygulamasını nasıl yapacağını biliyor mu?

%10,2 %89,8

Evde yangın/ duman alarmı var mı? %10,9 %89,1

Binanın yangın ve diğer acil durumlarda kullanılabilecek iki çıkışı var

mı?

%23,9 %76,1

Sağlam bir yangın söndürücü var mı? %24,8 %75,2

Bütün elektrik çıkışlarına plastik priz kapakları yerleştirildi mi? %55,5 %44,8

Birden çekilince masanın üzerindeki sıcak yiyecek ve içecekler

dökülebileceği için masa örtüsü kullanmıyor musunuz?

%68,4 %31,6

Çevrede sigara içiliyor mu? Yanık sigara, kibrit ve çakmaklar çocukların

çevresinde bulunuyor mu?

%70 %30

Kullanıldığı zaman elektrik kabloları çocukların ulaşamayacağı yerde

mi?

%76,1 %23,9

Su ısıtıcı güvenli bir sıcaklığa ayarlı mı? %79,9 %20,1

Sıcak sıvı ya da yiyecekleri taşırken yanınızda çocuk oluyor mu? %80,4 %19,6

Yanma riski taşıyan durumlar G + G -

Elektrik için uzatma ve uygulama kabloları aşınmamış ya da fazla

yüklenmemiş durumda mı?

%82,5 %17,5

Bütün sobalar çocukların dokunamayacağı bir durumda mı? %89,7 %10,3

Bütün soba ve ısıtıcılar kağıt ve mobilyalardan en az 90 cm uzağa

konmuş mu?

%93,9 %6,1

Sıcak sıvıları ve yiyecekleri masanın kenarından uzağa mı

koyuyorsunuz?

%95,9 %4,1

Elektrikli aletler (radyo, saç kurutucusu, ısıtıcı vb)banyonun

dışında ya da fişleri çekilmiş, sudan uzakta ve çocukların

ulaşamayacağı yerde mi?

%96,3 %3,7

Çocuklarınıza 'sıcak' kelimesinin anlamını öğretiyor musunuz? %96,4 %3,6

Mümkün olduğu kadar ocağın arka bölümlerinde yemek pişiriyor,

kapların kulplarını ocağın arka tarafına döndürüyor musunuz?

%96,8 %3,2

Yemek pişirirken çocukları güvenli bir yerde mi tutuyorsunuz? %97,9 %2,1

Masa sandalyelerini ve iskemleleri ocaktan uzağa koyuyor

musunuz?

%98,9 %1,1

Isıtılmış yiyeceklerle bebeği beslemeden önce sıcaklığını kontrol

ediyor musunuz?

%99,3 %0,7

Başlıca sonuçlar

Anne-babanın bilgisi, tutumu

yetersiz

Risk algısı, zehirlenmeler için en

yüksek; yanıklar için en düşük

IP ile ilgili ön bilgi: % 50,5

Önlenemez düşüncesi: % 17,7

Çocukta kaza riski yok: < 1%

Sonuçlar

Anne-babanın farkındalık düzeyi düşükse çocukların çoğunda kaza riski yüksek

Anne baba eğitimi

Sağlık çalışanları riskleri sorgulamak için zaman ayırmalı

Çocuk sağlığını izlerken danışmanlık

Risk farkındalığını artıran çalışmalar öncelikli

SEMĠNER : "0-3 Yaş Grubu Çocuklarda

Kazalarda Ġlkyardım ve Evde Çocuk

Güvenliği”

Kaynakça- kitapçık, Çocuk

Güvenliği

Uğur Baysal S, Yıldırım F, Bulut A. Çocuk Güvenliği: Yaralanmaların ve Zehirlenmelerin Önlenmesi.Güvenlik Kontrol Listesi. İstanbul: İstanbul Tıp Fakültesi Basımevi, 2003, 2005, 2009, 2011.

Kaynakça- makaleler

Çelik İnanç D, Uğur Baysal S, Coşgun L.Taviloğlu K, Ünüvar E. Çocukluk çağı yaralanmalarında hazırlayıcı nedenleri. Türk Ped Arş 2008;43:84-8.İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir. Proje No: T- 100/18062001.

Çelik İnanç D, Uğur Baysal S, Çetin Z, Coşgun L,Taviloğlu K, Ünüvar E. Çocukluk çağında yaralanma kontrolü: Ailenin rolü ve güvenlik danışmanlığı. Türk Ped Arş 2008; 43: 127-134. 74. İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu tarafındandesteklenmiştir. Proje No: T- 100/18062001.

Uğur Baysal S, Birinci A. Çocukluk çağında kazalar ve yaralanma kontrolü. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi Sosyal Pediatri Özel Sayısı, 2006.

Kaynakça- uluslararası bildiri-

SCI

Uğur Baysal S, Şahin S. Risk assessmentfor poisonings in children below the ageof six. Toxicology Letters2001;123(Suppl.1):97-98.

Kaynakça- kitap içinde bölümler

Uğur Baysal S. Çocuk Güvenliği:Yaralanmaların ve Zehirlenmelerin Kontrolü. Cantez T, Eker Ömeroğlu R, Uğur Baysal S, Oğuz F (ed). „Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları‟ kitabında. İstanbul:Nobel Tıp Kitabevleri, 2003: 58-66.

Uğur Baysal S. Çocuk Güvenliği. Bölüm V. Sosyal Pediatri.Gökçay G(ed)Türkiye Milli Pediatri Derneği. “Temel Pediatri” Kitabında, Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri, 2010: 176-179.

Uğur Baysal S. Çocukluk Çağında Zehirlenmelerin Önlenmesi ve Kontrolü. Çitak A, Yılmaz HL( Yayına Hazırlayanlar) „Pediatrik Zehirlenmeler‟ kitabında. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi, 2011:19-34.

İlgili konuda çıkardığımız

dergi

Uğur Baysal S(Editör). Çocukluk ÇağındaKazalar / Yaralanmalar. Klinik ÇocukForumu Dergisi Pediatri Mart- Nisan2003 Sayısı. Bilmedya Yayıncılık,İstanbul.

İlgili Konuda Danışmanlığını Yaptığım

Tezler- İstanbul Üniversitesi

Semra Şahin. Yalova‟da 0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Kaza Risklerinin Framingham Güvenlik Araştırması ile Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü ve Çocuk Sağlığı Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, 1994.

Dicle Çelik İnanç. Çocuklarda Yaralanmalara Yol Açan Epidemiyolojik ve Davranışsal Etkenlerin İncelenmesi. İ.Ü. Çocuk Sağlığı Enstitüsü. Pediyatride Uzmanlık Tezi. İstanbul, 2002. İÜ Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir.

Özkan Öz S. 0-5 Yaş Grubu Çocukların Sağlık İzlemlerinde Ev İçinde ve Ev Dışında Kaza Risklerinin Belirlenmesi. İÜ. Çocuk Sağlığı Enstitüsü. Pediyatride Uzmanlık Tezi. İstanbul, 2010.

İlgili Konuda Kitap Çalışmaları-

baskıda.

Uğur Baysal S. 99 Sayfada Evde, Sokakta, Okulda Çocuk Güvenliği. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Uğur Baysal S. Çocuk Güvenliği: Kaza ve Yaralanmalardan Korunma ve İlk Yardım. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık

KAZAYA UĞRAMAMAK,YARALANMAMAK

HER ÇOCUK İÇİN BİR HAKTIR !

AASSM İZDSO

Esen Kıvrak, Çağ Erçağ ve İbrahim Yazıcı Konseri

6 Nisan Cuma 20:30