Kemal UumlCcedilUumlNCUumlMakMuumlhMSc

İş Guumlvenliği Uzmanı

Yangın Guumlvenliği SertifikasyonuBeuth UniversityBerlin

CNC Makinalarda İş Guumlvenliği

Haziran 2013Versiyon B

İccedilerik

1Genel kurallar ve guumlvenlik sistemleri

2Rutin ve rutin olmayan ccedilalışmada guumlvenlik

3Kesme sıvıları

4Bağlama esnasında guumlvenlik

5Yangın guumlvenliği

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Hiccedilbir emniyet sistemi devreden ccedilıkartılamaz

bull Ccedilalışma esnasında koruyucular daima kapalı tutulur

bull Sarkan elbiseyuumlzuumlkkuumlpekolye ile makinada ccedilalışılmaz

bull Ccedilalışma ortamında kesme sıvısıyağ vb saccedilılma ve

doumlkuumllmeler temizlenir

bull Durdurma ve acil stop butonları operatoumlruumln kolay

ulaşabileceği yerlerde bulunur

bull Bakım esnasında kilitle-etiketle kuralı uygulanır

125

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Bağlama esnasındaki hava basıncı uygun olmalıdır

bull Cıvatalı bağlantılarda sıkma torklarına dikkat edilmeli

bull Tehlikeli gaz-toz-sızıntı oluşturabilecek materyallere dikkat

edilir

bull Koruyucu goumlzluumlk ve darbeye dayanıklı iş ayakkabısı ile

ccedilalışılır

bull Ne ccedilapakları uzaklaştırmak ne de vuumlcut temizliği iccedilin

basınccedillı hava kullanılmaz

bull Ccedilapakları uzaklaştırmak iccedilin uygun aletler kullanılmalıdır

225

İccedilerik

1Genel kurallar ve guumlvenlik sistemleri

2Rutin ve rutin olmayan ccedilalışmada guumlvenlik

3Kesme sıvıları

4Bağlama esnasında guumlvenlik

5Yangın guumlvenliği

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Hiccedilbir emniyet sistemi devreden ccedilıkartılamaz

bull Ccedilalışma esnasında koruyucular daima kapalı tutulur

bull Sarkan elbiseyuumlzuumlkkuumlpekolye ile makinada ccedilalışılmaz

bull Ccedilalışma ortamında kesme sıvısıyağ vb saccedilılma ve

doumlkuumllmeler temizlenir

bull Durdurma ve acil stop butonları operatoumlruumln kolay

ulaşabileceği yerlerde bulunur

bull Bakım esnasında kilitle-etiketle kuralı uygulanır

125

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Bağlama esnasındaki hava basıncı uygun olmalıdır

bull Cıvatalı bağlantılarda sıkma torklarına dikkat edilmeli

bull Tehlikeli gaz-toz-sızıntı oluşturabilecek materyallere dikkat

edilir

bull Koruyucu goumlzluumlk ve darbeye dayanıklı iş ayakkabısı ile

ccedilalışılır

bull Ne ccedilapakları uzaklaştırmak ne de vuumlcut temizliği iccedilin

basınccedillı hava kullanılmaz

bull Ccedilapakları uzaklaştırmak iccedilin uygun aletler kullanılmalıdır

225

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Hiccedilbir emniyet sistemi devreden ccedilıkartılamaz

bull Ccedilalışma esnasında koruyucular daima kapalı tutulur

bull Sarkan elbiseyuumlzuumlkkuumlpekolye ile makinada ccedilalışılmaz

bull Ccedilalışma ortamında kesme sıvısıyağ vb saccedilılma ve

doumlkuumllmeler temizlenir

bull Durdurma ve acil stop butonları operatoumlruumln kolay

ulaşabileceği yerlerde bulunur

bull Bakım esnasında kilitle-etiketle kuralı uygulanır

125

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Bağlama esnasındaki hava basıncı uygun olmalıdır

bull Cıvatalı bağlantılarda sıkma torklarına dikkat edilmeli

bull Tehlikeli gaz-toz-sızıntı oluşturabilecek materyallere dikkat

edilir

bull Koruyucu goumlzluumlk ve darbeye dayanıklı iş ayakkabısı ile

ccedilalışılır

bull Ne ccedilapakları uzaklaştırmak ne de vuumlcut temizliği iccedilin

basınccedillı hava kullanılmaz

bull Ccedilapakları uzaklaştırmak iccedilin uygun aletler kullanılmalıdır

225

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Bağlama esnasındaki hava basıncı uygun olmalıdır

bull Cıvatalı bağlantılarda sıkma torklarına dikkat edilmeli

bull Tehlikeli gaz-toz-sızıntı oluşturabilecek materyallere dikkat

edilir

bull Koruyucu goumlzluumlk ve darbeye dayanıklı iş ayakkabısı ile

ccedilalışılır

bull Ne ccedilapakları uzaklaştırmak ne de vuumlcut temizliği iccedilin

basınccedillı hava kullanılmaz

bull Ccedilapakları uzaklaştırmak iccedilin uygun aletler kullanılmalıdır

225

CNC Makine Guumlvenliği ndashGenel Kurallar

bull Operasyon boumllgesi uygun şekilde aydınlatılmalıdır

bull Takım ve el aletleri operasyon boumllgesi etrafında bırakılmaz

bull Tuumlm temizlik ve bakımlar elektrik bağlantısı kesildikten

sonra yapılmalıdır

bull Takım değiştirme esnasında ve makine alanı dışına taşan

ccedilalışmalarda uygun koruma oumlnlemleri alınmalıdır

325

CNC Makine Guumlvenliği ndashGuumlvenlik Sistemleri

bull Basınca duyarlı kapı

temas kenarı

bull Basınca duyarlı

matlar

bull Interlock-kilitleme

sistemleri

bull Bir parccedilanın

diğeriyle eşleşmesi

halinde devreyi

tamamlayan veya

kesen

bull Temaslı (mekanik)

bull Temassız (manyetik-

elektronik)

bull Işık perdeleri 425

CNC Makine Guumlvenliği ndashNormal Ccedilalışma

bull MagazinTaret ve Operasyon alanına bilinccedilli veya bilinccedilsiz

muumldahale muumlmkuumln olmamalı

bull Ccedilapak giderme tehlike yaratmamalı

bull Talaş konveyoumlruumlnde koruyucu oumlnlem alınmalı

bull Uygun taşıma ve yuumlkleme ekipmanları kullanılmalı

525

CNC Makine Guumlvenliği ndashNormal Ccedilalışma

625

Aşağıdaki tehlike kaynakları iccedilin etkin oumlnlemler olmalı

bull Uygunsuz kesme kuvveti

bull Uygunsuz devir sayısı

bull Uygunsuz sıkma

bull Bindirme

bull Parccedila kırılması

bull Enerji kesintisi

bull Fikstuumlr ve kalıp arızası

CNC Makine Guumlvenliği ndashRutin olmayan ccedilalışma

bull Parccedila değişiminde gerekli hallerde kaldırma-taşıma

ekipmanları kullanılmalı

bull Parccedilaların sıkılması esnasında herhangi bir vuumlcut

parccedilasının kıstırma riski oluşmamalı

bull Spindeleksentarettalaş konveyoumlruuml vb gibi sistemler

ancak bilinccedilli bir komut veya butona basmak suretiyle

hareket edebilmeli

bull Manuel kumanda ile muumldahale edilebilmeli 725

CNC Makine Guumlvenliği ndashRutin olmayan ccedilalışma

bull Parccedila değişiminde gerekli hallerde kaldırma-taşıma

ekipmanları kullanılmalı

bull Parccedilaların sıkılması esnasında herhangi bir vuumlcut

parccedilasının kıstırma riski oluşmamalı

bull Spindeleksentarettalaş konveyoumlruuml vb gibi sistemler

ancak bilinccedilli bir komut veya butona basmak suretiyle

hareket edebilmeli

bull Manuel kumanda ile muumldahale edilebilmeli 725

CNC Makine Guumlvenliği ndashRutin olmayan ccedilalışma

bull Takım değiştirme sistemitakım magazini veya taret yanlış

komut ile hareket etmemeli

bull Bunlara ccedilalışma esnasında erişim muumlmkuumln olmamalı

bull Oumllccediluumlm ve kontroller tuumlm sistemler durduktan sonra

yapılmalı

bull Kapıların soumlkuumllmesi durumunda ancak belirli hareketler

belli talimatlar doğrultusunda yapılabilmeli

bull Bakım esnasında hareketli elemanlara erişim engellenmeli

bull Geccedilersiz veya yanlış komutla makina ccedilalışmamalı

bull Programlama esnasında ccedilalışan kişiyi tehlikeye

sokabilecek hiccedilbir hareket olmamalı

825

CNC Makine Guumlvenliği ndashKesme Sıvıları

Yağlama

Soğutma

Deri Tahrişi

Koruma

NitritNitrat

Yağlama

Konsantrasyon + Ph + Bakterileşme +

925

CNC Makine Guumlvenliği ndashKesme Sıvıları

bull Periyodik Kontrol

bull Oumllccediluumlm

bull İccedilme suyu kalitesinde su kullanmak

bull Ccedilapak ve yabancı maddeleri uzaklaştırmak

bull Temizlikfiltrasyon

1025

Bağlama araccedilları

Ayna pens mengene oumlzel bağlama kalıpları

bull Kesme kuvvetlerini karşılayacak emniyetli bağlama

bull Pratik ve basit olmalı

bull Parccedila deforme olmamalı

bull İlave tehlike yaratmamalı (sıkıştırma vb)

CNC Makine Guumlvenliği ndashBağlama

1125

CNC Makine Guumlvenliği ndashKesme Sıvıları

bull Periyodik Kontrol

bull Oumllccediluumlm

bull İccedilme suyu kalitesinde su kullanmak

bull Ccedilapak ve yabancı maddeleri uzaklaştırmak

bull Temizlikfiltrasyon

1025

Bağlama araccedilları

Ayna pens mengene oumlzel bağlama kalıpları

bull Kesme kuvvetlerini karşılayacak emniyetli bağlama

bull Pratik ve basit olmalı

bull Parccedila deforme olmamalı

bull İlave tehlike yaratmamalı (sıkıştırma vb)

CNC Makine Guumlvenliği ndashBağlama

1125

Bağlama araccedilları

Ayna pens mengene oumlzel bağlama kalıpları

bull Kesme kuvvetlerini karşılayacak emniyetli bağlama

bull Pratik ve basit olmalı

bull Parccedila deforme olmamalı

bull İlave tehlike yaratmamalı (sıkıştırma vb)

CNC Makine Guumlvenliği ndashBağlama

1125

İnsan hatası (Yanlış program seccedilimi yanlış parccedila veya

takım seccedilimiprogramlama hatasıbağlama ve

yerleştirme hatası vd)

Parccediladan kaynaklanan problemler (Doumlkuumlm

hatalarıtasarım hataları)

Tezgah arızaları ndashOumlrn Sınırlama

anahtarları veya oumllccedilme sistemleri Tezgah

elemanlarının gevşemeleriaparat hataları

CNC Makine Guumlvenliği- Bindirme

14

1225

CNC Makine Guumlvenliği- Koruyucu Problemleri

1325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

1425

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Dikkat edilecek hususlar

bull Kesme sıvısının bileşimi

bull Makine uumlreticisinin oumlnerileri

bull Kolay yanıcı metal alaşımları (MgAlhellip)

bull Havalandırma

1525

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Kaynak BGI 719 Brand und Explositionsschutz an Werkzeugmaschinen 2012

1625

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Hava (O2)

Yanıcı Madde Kıvılcım

CNC Makinalarda Yangın Uumlccedilgeni

1725

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

1425

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Dikkat edilecek hususlar

bull Kesme sıvısının bileşimi

bull Makine uumlreticisinin oumlnerileri

bull Kolay yanıcı metal alaşımları (MgAlhellip)

bull Havalandırma

1525

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Kaynak BGI 719 Brand und Explositionsschutz an Werkzeugmaschinen 2012

1625

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Hava (O2)

Yanıcı Madde Kıvılcım

CNC Makinalarda Yangın Uumlccedilgeni

1725

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Dikkat edilecek hususlar

bull Kesme sıvısının bileşimi

bull Makine uumlreticisinin oumlnerileri

bull Kolay yanıcı metal alaşımları (MgAlhellip)

bull Havalandırma

1525

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Kaynak BGI 719 Brand und Explositionsschutz an Werkzeugmaschinen 2012

1625

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Hava (O2)

Yanıcı Madde Kıvılcım

CNC Makinalarda Yangın Uumlccedilgeni

1725

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Kaynak BGI 719 Brand und Explositionsschutz an Werkzeugmaschinen 2012

1625

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Hava (O2)

Yanıcı Madde Kıvılcım

CNC Makinalarda Yangın Uumlccedilgeni

1725

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Hava (O2)

Yanıcı Madde Kıvılcım

CNC Makinalarda Yangın Uumlccedilgeni

1725

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Artan kesme hızlarıdevir sayıları verimlilik istekleri nedeniyle

CNC makinelerde

bull Suyla karışım oluşturmayan

bull Duumlşuumlk viskoziteli

kesme sıvılarının kullanımı yaygınlaşmaktadır

Her iki seccedilenek de operasyon boumllgesinde yanıcı-parlayıcı yağ

buharı-hava karışımı olasılığını arttırmaktadır

Bu nedenle ilave yangın oumlnlemleri gerekmektedir

Uygun kesme sıvısı seccedilimi

1825

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Uygun kesme sıvısı seccedilimi

1925

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Sis oluşumunu azaltan katkılar

bull Yağ birikintilerini engelleme

bull Kıvılcım oluşmasını engelleme

bull Buharlaşma kaybını azaltma

bull Temizlik

Uygun kesme sıvısı seccedilimi

2025

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Alev yayılmasını oumlnleyici tasarım

bull Alev sızdırmaz kapı izolasyonu

bull Boşluksuz ray tasarımı

bull Basınca dayanıklı kapı ve camlar

bull Uygun kesme sıvısı filtrasyonu

bull Elektrostatik yuumlklenmenin engellenmesi

bull Yağ buharlarının emilmesi

bull Temizliği ve bakımı kolaylaştıran

tasarım

2125

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın algılama-alarm duumlzeneği

bull Uygun boru bağlantıları

bull Duman-basınccedil tahliyesi

bull Soumlnduumlrme deliği

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2225

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın soumlnduumlrme sistemi

bull Tercih Gazlı soumlnduumlrme

bull Uyarı işaretleri

bull Seviye kontroluuml

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Uygun kesme sıvısı seccedilimi

1925

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Sis oluşumunu azaltan katkılar

bull Yağ birikintilerini engelleme

bull Kıvılcım oluşmasını engelleme

bull Buharlaşma kaybını azaltma

bull Temizlik

Uygun kesme sıvısı seccedilimi

2025

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Alev yayılmasını oumlnleyici tasarım

bull Alev sızdırmaz kapı izolasyonu

bull Boşluksuz ray tasarımı

bull Basınca dayanıklı kapı ve camlar

bull Uygun kesme sıvısı filtrasyonu

bull Elektrostatik yuumlklenmenin engellenmesi

bull Yağ buharlarının emilmesi

bull Temizliği ve bakımı kolaylaştıran

tasarım

2125

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın algılama-alarm duumlzeneği

bull Uygun boru bağlantıları

bull Duman-basınccedil tahliyesi

bull Soumlnduumlrme deliği

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2225

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın soumlnduumlrme sistemi

bull Tercih Gazlı soumlnduumlrme

bull Uyarı işaretleri

bull Seviye kontroluuml

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Sis oluşumunu azaltan katkılar

bull Yağ birikintilerini engelleme

bull Kıvılcım oluşmasını engelleme

bull Buharlaşma kaybını azaltma

bull Temizlik

Uygun kesme sıvısı seccedilimi

2025

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Alev yayılmasını oumlnleyici tasarım

bull Alev sızdırmaz kapı izolasyonu

bull Boşluksuz ray tasarımı

bull Basınca dayanıklı kapı ve camlar

bull Uygun kesme sıvısı filtrasyonu

bull Elektrostatik yuumlklenmenin engellenmesi

bull Yağ buharlarının emilmesi

bull Temizliği ve bakımı kolaylaştıran

tasarım

2125

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın algılama-alarm duumlzeneği

bull Uygun boru bağlantıları

bull Duman-basınccedil tahliyesi

bull Soumlnduumlrme deliği

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2225

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın soumlnduumlrme sistemi

bull Tercih Gazlı soumlnduumlrme

bull Uyarı işaretleri

bull Seviye kontroluuml

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Alev yayılmasını oumlnleyici tasarım

bull Alev sızdırmaz kapı izolasyonu

bull Boşluksuz ray tasarımı

bull Basınca dayanıklı kapı ve camlar

bull Uygun kesme sıvısı filtrasyonu

bull Elektrostatik yuumlklenmenin engellenmesi

bull Yağ buharlarının emilmesi

bull Temizliği ve bakımı kolaylaştıran

tasarım

2125

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın algılama-alarm duumlzeneği

bull Uygun boru bağlantıları

bull Duman-basınccedil tahliyesi

bull Soumlnduumlrme deliği

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2225

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın soumlnduumlrme sistemi

bull Tercih Gazlı soumlnduumlrme

bull Uyarı işaretleri

bull Seviye kontroluuml

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın algılama-alarm duumlzeneği

bull Uygun boru bağlantıları

bull Duman-basınccedil tahliyesi

bull Soumlnduumlrme deliği

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2225

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın soumlnduumlrme sistemi

bull Tercih Gazlı soumlnduumlrme

bull Uyarı işaretleri

bull Seviye kontroluuml

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

bull Yangın soumlnduumlrme sistemi

bull Tercih Gazlı soumlnduumlrme

bull Uyarı işaretleri

bull Seviye kontroluuml

Aktif Yangın Oumlnlemleri

2325

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği - Yangın

Organizasyonel Oumlnlemler

bull Ateşli ccedilalışma ve sigara yasağı

bull Alarm planı

bull Yağ-talaş birikintilerinin engellenmesi

bull Yanma yuumlklerinin azaltılması

2425

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir

CNC Makine Guumlvenliği

2525

Sonuccedil

CNC Makinalar konvansiyonel makinalara goumlre

daha guumlvenlidir

Ancak insan faktoumlruumlnuumln etkisi kuumlccediluumlmsenmemeli

yeni oluşan riskler goumlzardı edilmemelidir