Quest „Wielokulturowy

Cieszanów”Gdzie to jest?Gmina Cieszanów położona jest w północno - wschodniejczęści województwa podkarpackiego na terenie Płaskowyżu Tarnogrodzkiego. Jej północne obszary usytuowane są na skraju Roztocza i graniczą z masywem Puszczy Solskiej. Gminę tworzy miastoCieszanów położone w dolinie rzeki Brusienki oraz 12 wsi i osad.

Tematyka:Quest umożliwi Ci poznanie Cieszanowa, jego historii i zabytków ukazujących dawną wielokulturowość miasta.

Jak rozwiązać Quest?Należy dotrzeć do wszystkich punktów zaznaczonych i opisanych na mapie. Hasło rozwiążesz, wpisując w odpowiednie kratki litery przyporządkowane cyfrom ze słów gwarowych. Trasę questu najlepiej pokonać pieszo. Czas przejścia wynosi około 1 godziny.

Start:Quest rozpoczyna się przy budynku Centrum Edukacji Wczesnoszkolnej w Cieszanowie, ul. Sobieskiego 1.

Meta:Zakończenie questu i odbiór nagrody (naklejki) odbywa się w Centrum Kultury i Sportu w Cieszanowie, ul. Kościuszki 4.

Rysunki i szkice:Monika Maciuła Kielar

Skład graficzny:Radosław Pałczyński

Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013

Lokalna Grupa Działania

"Serce Roztocza"

z siedzibą w Cieszanowie

Gmina

Cieszanów

Opiekun Questu:Stowarzyszenie Ciesznowskie Forum Gospodarcze

tel.: 606 751 687

Quest powstał w ramach realizacji projektu "Między marzeniem a wspomnieniem"

Ż I 1. Żydóweczko, chodź na bez!Ja nie pójdę, bo szabes!Mamcia by mnie wybiła,Żem na szabes nie była.

Ref.Dzina, dzina, dzina, da,Jak ta banda pięknie gra!Pikulina klingen da,A to mała Lejba gra.Duży bęben, bije bas,A ta mała jeszcze raz!Ta banda, ta bandaBanda pięknie gra!

2. …………………….……………………….……………………….……………………….Ref.

Ż II 3. ………………………………………………...…………………………...…………………………...Ref.

4. No i wyszło takie coś,Co miało skrzywiony nos.Był to taki mały Żyd,Co se śpiewał „szajse git”.

Mówione: „Szajse git, szajse git”, Śpiewał sobie mały Żyd.Ref.

U I 1. Ty kazała w ponediłokPidem razom po barwinok,Ja pryjszoł, tebe nema,Pidmanuła - pidweła.

Ref. Tyż mene pidmanuła,Tyż mene pidweła,Tyż mene mołodohoZ uma - rozumu zweła.

2. …………………..…………………….……………………..……………………..Ref.

U II 3. Ty kazała u sereduPidem razom po czeredu,Ja pryjszoł, tebe nema,Pidmanuła - pidweła.Ref

4. ………………………

………………………..………………………..………………………..Ref.

5. Ty kazała u piatnicu, Pidem razom po sunicu,Ja pryjszoł, tebe nema,Pidmanuła - pidweła. Ref.

U III 6. ………………….………………………. ……………………….……………………….Ref.

7. Ty kazała u nedilu Pidem razom na wesilu Ja pryjszoł, tebe nema,Pidmanuła - pidweła.Ref.

Żydowska piosenka ludowa"Żydóweczko"

Ukraińska piosenka ludowa „Tyż mene pidmanuła”

Miejsce na naklejkę

Koncepcja i opracowanie Questu:Anna Brzyska Anna Samojednik Eugeniusz Pałczyński Helena Kulczycka Krystyna Gajerska Józefa Stępień Bronisław Stępień Elżbieta Mazurek Zofia Bałamut Jadwiga Maciuła

Iwona SzajowskaAnna Bundyra Klaudia Beń Jolanta Sopel Karolina Szałańska Jowita Szałańska Anna Czebanyk Monika Kolasa Wiktoria Makuch Lucyna Maszlanka

Zapraszamy na a n d e r po Cieszanowie śladami ogrodzenia tabliczce, znajdziesz część piosenki trzech kultur: ludowej o Żydach (Ż I). Wpisz brakujący fragment polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. w oznaczone miejsce na karcie. Wędrówkę rozpoczynamy od budynku dawnej szkoły I wracaj z powrotem.powszechnej przy ulicy Sobieskiego 1 – obecnie Na wzniesieniu po prawej stronie zobaczysz Centrum Edukacji Wczesnoszkolnej. ogrodzony murem cmentarz, na którym znajduje Jego mury pamiętają wesoły gwar uczniów narodowości się wiele zabytkowych polskich i ukraińskich polskiej, ukraińskiej, żydowskiej - pobierających przed nagrobków zasłużonych cieszanowian i wojną naukę w tej placówce. mieszkańców okolicznych miejscowości.Tutaj Turysto, y k a j uważnie, a znajdziesz Minąwszy cmentarz dojdziesz do ulicy Skorupki. umieszczone na szybie w drzwiach głównych dwie Skręć w lewo i idź chodnikiem prosto. W oddali pierwsze zwrotki miejscowej polskiej piosenki ludowej dostrzeżesz lśniącą kopułę cerkwi. Przez furtkę (P I).Brakującą z nich przepisz w odpowiednie miejsce wejdź na plac cerkiewny. Przed Tobą piękna na karcie. cerkiew greckokatolicka pw. św. Jerzego Następnie idź ulicą Witosa wzdłuż ogrodzenia skate wzniesiona w 1900 r. – niegdyś duma miejscowych parku do ulicy Mickiewicza. Ukraińców. Przy dzwonnicy znajdziesz zwrotki Wejdź w u d k między apteką a sklepem „Żaczek.” ukraińskiej piosenki ludowej (U II), której Przed Tobą wąski budynek - dawna żydowska brakujący fragment zapisz na karcie.kamienica, a tuż obok okazały gmach dawnego „Sokoła” Wyjdź tą samą furtką, przejdź ostrożnie na drugą ,wybudowany w 1907 r. Skupiało się w nim życie stronę jezdni (brak przejścia dla pieszych!). Między społeczno – kulturalne ludności polskiej. blokami osiedla dostrzeżesz popadającą w ruinę Na szybie obok wejścia głównego do budynku synagogę z 1889 r. Ten zabytkowy obiekt pamięta znajdziesz kolejne zwrotki polskiej piosenki ludowej (P czasy świetności cieszanowskich Żydów, których h e II). Jedną z nich wpisz w oznaczonym miejscu. w a gromadziła się przed nią po zakończonej Przejdź przez dziedziniec obok dawnej sokolni i skręć w modlitwie, aby p o b a ł a a ć.lewo. Stojąc przed frontem świątyni dostrzeżesz na jej Przez otwartą r n i ę dojdziesz do ulicy drzwiach brakujące zwrotki ludowej piosenki o Kościuszki. Żydach (Ż II). Brakujący fragment dokładnie Po przejściu 50 metrów chodnikiem miniesz odnowiony przepisz. Skieruj się w lewo i idź prosto ulicą Nową budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Cieszanowie. do końca. Na ulicy tej mieszkał rabin Halberstam. W latach 1925 – 1932 mieściło się w nim Prywatne Dojdziesz do muru przy placu kościelnym. Idź Seminarium Nauczycielskie Koedukacyjne im. wzdłuż niego, kierując się najpierw w lewo, a Stanisława Sobińskiego. następnie w prawo. Minąwszy kościół, przejdź na Przejdź przez pasy na drugą stronę ulicy i cofnij się kilka drugą stronę jezdni. Idź prosto chodnikiem 100 kroków. metrów. Nie spiesz się s t. Kolejnym celem Następnie skręć w prawo w wąską uliczkę Gajerskiego, Twej wędrówki jest okazały budynek z czerwonej która przed wojną zamieszkiwana była głównie przez cegły. To dawna siedziba ukraińskiego Towarzystwa ludność żydowską, przeważnie drobnych h n d ł e „Proswita”. W niej skupiało się życie społeczne i

ó w, których wielodzietne rodziny mieszkały w kulturalne ludności ukraińskiej. Na odbywających się k u z a c h niewielkich drewnianych domków i k a p tu zabawach niejedna a r y ł y. m a ł a n k a poznała swego przyszłego męża. Za Idź 50 metrów prosto, aż dojdziesz do ulicy Lityńskiego. ogrodzeniem - na tabliczce - odnajdziesz ostatnie Po prawej stronie na b y t a j i obok pięknego zwrotki ukraińskiej piosenki ludowej (U III). drewnianego poukraińskiego domku na tabliczce Brakującą z nich uważnie przepisz na kartę.znajdziesz część ukraińskiej piosenki ludowej (U I), Cofnij się o 50 metrów. Po prawej stronie zobaczysz której brakujący fragment przepisz w oznaczone miejsce przystanek autobusowy. Przejdź obok niego ulicą na karcie. Dworcową aż do ulicy Mickiewicza. Przed apteką Spójrz przed siebie. Na wysokim słupie widać gniazdo skręć w lewo. Po kilku metrach wejdź w wąską ptaka, nazywanego w miejscowej gwarze b u ś k i e m. uliczkę między budynkami i kieruj się do Centrum Za gniazdem skręć w prawo w wąską uliczkę Moniuszki. Kultury i Sportu. To kres Twojej wędrówki. Tu, po Sz m n d a ł u j nią do końca, aż dojdziesz do ulicy podaniu prawidłowego hasła, odbierzesz nagrodę w Armii Krajowej. Po prawej stronie zobaczysz dawny postaci naklejki. Hasło rozwiążesz, wpisując w żydowski cmentarz (kirkut). Idź wzdłuż ogrodzenia. odpowiednie kratki poniżej litery przyporządkowane Znajduje się na nim jedynie współczesny ohel znajdującym się nad nimi cyfrom ze słów cieszanowskiego cadyka Simche Ber Halberstama. Obok gwarowych.ohela, na umieszczonej po wewnętrznej stronie

19

7

4 18

1013

9 8 17

14 15

w6 3n16s i1w ót5

a e sc11 12

zo c

ar

kfe

20

Objaśnienia słów gwarowych:ander – spacerykać – szukaćudk – wąskie przejście między budynkamir nia – brama

h nd łe – żydowski handlarzku za – mały ciemny pokójkapar yć – klepać biedę, biedować

byta ja – posesjabuśko – bocianszm ndałować – maszerowaćhew a – gromada, tłumpobała ać - porozmawiać

st - bardzomałanka – urodziwa dziewczyna

Polska piosenka ludowa"Miałem dziewczynę od Cieszanowa"

P I 1. Miałem dziewczynę od Cieszanowa,Która Halinka się zwała.Jużem se myślał, że będzie moja - Ona kochania nie znała.

2. ……………………………………..……………………………………………………………………………… ………………………………………

3. Moja Halinka wpadła mi w oko,Ale mnie ona nie chciała.Moja żeniaczka znowu odpadła,Dlatego żem nie miał pola.

P II 4. Czy takie ważne jest dzisiaj pole?Ona mi na to tak czule.Ale skąd weźmiesz siano w stodole?Gdzie będziesz sadził cebulę?

5. …………………………….. ……………………………….………………………………. ……………………………….

6. Dzisiaj mam żonkę i dzieci troje.W domu się wszyscy weselą,Za to że ojciec piosenki swojeŚpiewa z ludową kapelą.

1

23

4

5

6 7

STARTul. W

itosa

ul. Mickiewicza

ul. Gajerskiego

ul. Lit

ynskie

gi,ul. Moniuszki

ul. Arm

ii Krajo

wej

ul. D

worc

owa

L

1 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13

17 18 19 20161514

ul. Skorupki

I