chuyen tien than duc phat - tran phuong lan

8/3/2019 Chuyen Tien Than Duc Phat - Tran Phuong Lan

1/119

wCHUYN TIN THN C PHT

Nguyn Tm Trn Phng LanNguyt san Gic Ng

---o0o---Ngun

http://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 8-8-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcGii thiu Chuyn Tin ThnTiu B Kinh - Ng qu s

Chuyn N nhn si uChuyn C sen v Hoa senChuyn Lc Vng hoan hChuyn Kiu n SulasChuyn vua Dalha-dhammaChuyn i Th B v Thnh KlingaChuyn i Anh VChuyn Voi hiu dng mChuyn Thi t YuvanjanaChuyn Sla, C th ct tngChuyn i vng BhalltiyaChuyn Tr gi SupprakaChuyn i Ca thn CandaChuyn Cy KimChuyn c HnhChuyn i Hu VngChuyn vua SusmaChuyn Hin mu KaccniChuyn Con Bo

---o0o---

Gii thiu Chuyn Tin Thn(Jtaka)

(...) B Jtaka (Chuyn Tin Thn c Pht) l b truyn s nht trongkinh tng Pli. B ny gm 6 tp ln, chia thnh 22 chng, c xp theoth t tng dn s lng bi k cc chng sau.
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Phat%20Su/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Phat%20Su/


2/119

B Jtaka c kt tp t thi c Pht ti th, ko di n vi trm nmsau , v c a vo kinh Tiu B Hi ng Kt tp Kinh tng th Bathi vua Asoka (th k III trc Ty lch).

Mi chuyn tin thn gm 3 phn:

1) Chuyn hin ti: l phn duyn khi, mt s kin xy ra lin h nPht, Php, Tng hay qun chng lm ti bn lun ca Tng chng tichnh php ng. Nhn , c Pht k mt chuyn qu kh theo li yucu ca cc v ny.

2) Chuyn qu kh: l chuyn v tin thn c Pht khi Ngi cn l B ttdi mi hnh thc ti sanh, t thin thn, a tin, ngi i cho n thvt, chim mung, ... D hon cnh no, B tt lun th hin ti nng tr tu

hay c tnh tt p phi thng, l mm mng ca tr tu v thng trongi cui cng ca Ngi trc khi thnh o.

3) Phn kt lun: c Pht kt hp hai chuyn trn, sau Ngi thuytging T thnh , bn chn l cao thng lm nn tng ca Pht php,khin cho mt s t kheo hoc gii ti gia ac o v qu.

Cui cng, Ngi nhn din tin thn, tc l nu danh tnh trng hp gia ccnhn vt hin ti v qu kh.

Cc chuyn tin thn c kt tp dn vng Bc n, tc vng TrungNguyn (Madhyadesa) ca n c. Trc tin, chuyn ch gm phn thik, do , phn thi k c xem l phn c knh nht ca b chuyn ny.Mt s bi k do chnh c Pht cm tc v mt s khc do ch Tng sngto v sau. Mi chuyn thng c m u bng mt hng k.

tp I v II, mi tp gm 150 chuyn, vi mt hoc hai bi k. Nhng ttp III tr i, s bi k tng dn. V th, chuyn k di hn, cho n tp VI li Phm ch gm 10 chuyn c hng trm bi k trong mi chuyn, vchm dt s 547 - Tin thn Vessantara ni ting vi c ngn bi k. Nh

vy, c b Chuyn Tin Thn Jtaka c khong gn 5.000 bi k.

Phn ln cc chuyn hin ti l nhng s kin c thc xy ra trong thic Pht ti th hoc vi trm nm sau. Do , b chuyn ny c xemnh l ngun t liu v gi i vi cc nh s hc v kho c hc khi muntm hiu bi cnh chnh tr, x hi, tn gio, vn ha hay phong tc tp qunn c.


3/119

Nhin lun s hc gi xc nhn b chuyn tin thn ny m u mt knguyn mi trong nn vn hc Pht gio truyn b chnh php rng rin mi tng lp qun chng, t tr thc n bnh dn. V y l mt khotng vn hc c kt hp hi ha gia li Pht dy theo truyn thng kinhin bc hc vi truyn thng c tch nhn gian phong ph a dng rt thnhhnh trong thi c ca n . Nh vy, b chuyn ny tr thnh nguncm hng v tn cho cc hot ng sng tc thi ca nhc kch, hi ha, iukhc ..., t ngn xa cho n nay. (...)

(Trch Nguyt san Gic Ng, s 58, 01-2001)

---o0o---

Tiu B Kinh - Ng qu s

Chuyn N nhn si u

Bc o s k chuyn ny trong lc tr ti Svatth (X v).

Thi xa ti Bebares (Ba la ni), c mt n nhn sng nh sc p camnh. By gi tc Nng tht di, en nhnh, mn mng, mm mi v ng ,cun li rt p. Cc bm tc Nng c kt thnh hai nm tay, mi khi

bung li chng xung tn tht lng Nng.

Lc , mt s n nhn ganh t bn lun v sau khi mua chuc n t canng, li gi cho c mt th thuc s hu hoi mi tc Nng. By gi, nt pha thuc y vo bt tm v a cho ch nhn vo lc ch nhn i tm sng Hng. Nng dng th thuc pha y tm vo tc tht k n tn gc vnhy vo dng nc. Ngay khi Nng va ngm mnh vo nc, tc nnglin rng ra tn gc, sch trn tru v u nng ging nh tri mp ng.

Sau , trng xu x nh chim b cu b vt ht lng, Nng h thn khngdm vo thnh na, phi chong khn ph u v c tr ngoi thnh. Khi

ni h thn qua i v bit p ht m, Nng sinh sng bng ngh bndu v ru mnh.

Mt hm, khi ba ngi n ng say ru ng m man, Nng ly trm ttc y phc ca h ang treo lng lng. Ri mt ngy n, Nng thy mt vThnh tng i kht thc, sau khi mi v y vo, Nng cng dng mt chic


4/119

bnh lm bng ht d trn du m. V thng xt Nng, v y nhn bnhv n.

Nng ng vi tm hoan h, che ln trn v y mt chic lng. V trnglo xc ng, ni li tu h cng c v ra i.

By gi, Nng pht nguyn: "Mong c Ta s c mi tc en mn mngng , mm mi nh t cun ln tht p".

V sau nng t trn, nh vo thin nghip ca mnh, Nng c ti sinh giamt i dng mt mnh trong mt lu i bng vng, tc nng c phchi nh Nng c nguyn. song v Nng ly trm y phc ca m nng, nay Nng phi trn trung. Nng c ti sinh mi trong lu i bngvng kia v phai chu sng trn trung mt kip 1 ti .

Ri v sau, c Th Tn ging th, trong lc Ngi tr ti Svatth, mt trmthng nhn c nh ln thuyn n x Suvanbhmi (Kim a). Thuynca h b bo t tri dt n b kia. Lc y n qu cng lu i hin ra trcmt h. Khi v trng on thng nhn thy n qu, lin hi:

Nng l ai tr lu i,Xin hi, sao khng n pha ngoi?Mau bc ra y, ny n ch,Cho ta chim ngng lc hng oai.

N qu p:Ta y khn kh li trn trungKhng dm bc ra bi thn thungChe tm thn mnh bng mi tc,V ta t to nghip hin lng.Thng nhn:Ta s em y phc tng nng,Mc vo che kn, hi hng nhan,

Bc ra, n ch, ta mong munNhn ngm nng mang thn lc.N qu:Nhng vt g ch v tng taCng khng gip ch c ta m.Song y c mt ngi

y lng tin c pht .Sau khi em o tng ngi ny,


5/119

Hi hng cho ta phc c vy,Ta s c ban nhiu hnh phcMi ngun lc th s trn y.Sau khi nghe nng ni, cc thng nhn tm ra v thoa du thm ln ngi t ti gia kia v khoc ln chng mt b y phc.

Ch v kt tp kinh in, ngm ba vn k gii thch vic ny:

Khi tm chng, m ph thngCho chng c s tm du hng,V cho chng c mang y phc,

N qu hng cng c cng dng.

Kt qu ny do vic cng dng.

Trn y y phc vi n.Xim y thanh lch, nng trong trngKhoc la ba la ni tuyt trn

Va mm ming ci, nng m nBc ra lu y, li tha rng:"y l kt qu t cng c

L vt cc ngi hin dng".

Thng nhn:

Lu i lm kiu cch cao sang,Kh i ti vui sng r rng,Thn n2 ni cho on l khch

Nghip g y kt qu cho nng?N thn:Gp ngi kht s bc du hnh,Chn chnh t kheo, d tn thnh,Ta n cng dng ngi bnh dTrn du m vi chnh tay mnh.

V thin nghip ny ta hng yTrong lu i bit bao ngy

Nh l kt qu phn cng c,Song chng cn lu chn ny.

Sau bn thng nay sp n gn,Ri ta s gp D ma thn 3


6/119

Xung nin a ngc y khc nghit,Ta s o kinh khng tt cng.

Ngc bn gc v bn ca vo,c chia phn nh tht cn sao,Chung quanh tng st u bao bc,V st che trn nh mi cao.

Nn bng st rc la bng bng,Nng bng, chi lo khp mi phng,a ngc mun i cn ng mi,Tri di mun c trm do tun.

Ni kia ta chu kh lu di

Th qu do ta nghip chn mui,V th ta thng than khc miChuyn ny qu tht chng h ngui.

Tm v t ti gia y xc ng thng cm, chng ni:

-Ny n thn, do nng lc ca l vt nng cng dng ta, nng thnh tumi c nguyn mt cch xung mn. Nhng gi y, do cng dng cc cs ti gia ny v ghi nh mi c hnh ca bc o s, nng s thot ra khiti sinh vo a ngc.

N thn v cng hnh phc, thit i ch v y d cc loi m thc, y phc,chu bu thn tin v a tn tay ch v mt b y dng c Th Tn. Nngcung knh nh l v ni:

-Xin hy n Svatth v nh l c Th Tn cng cc li ny ta nhn gi:"Bch c Th Tn, c mt n qu kia ci u nh l chn Th Tn".

Sau nh thn lc ca mnh, nng a chic thuyn n cng ngy hm. Cc thng nhn ng hn n dng l vt ln c Th Tn v k li

chuyn trn.

-ooOoo-

Nhn xt:


7/119

y l mt trong nhng chuyn trnh by cnh gii qu thn, l tr x canhng hng chng sanh gy c nghip ng thi c lm vic thin lccn sng ci ngi.

N nhn trong truyn ny sng theo t hnh, nhng nh lm c victhin cng dng mt v thnh tng mt chic bnh vi tm hoan h nnnng c hng mt phn hnh phc trong lu i gia i dng.ng thi nng phi chu kh hnh sng trn trung lnh lo vi mi tc chethn nh l qu bo ca hnh vi trm cp o qun kip xa.

Khi duyn lnh n, nng gp c m thng nhn l nhng ngi tti gia ca c Pht v nh h dng l vt cng dng ri hng cng cy cho nng thot khi kh cnh m nng phi lnh th trong sut mt kip.Sau , nng li c v t y thnh tn ca c Pht ch cho nng cch

cng dng c nhm thng nhn v ghi nh mi cng c ca bc o S thot khi ti sinh vo a ngc do t hnh trc kia ca nng.

Nh vy, nh hnh ng cu gip ngi hon nn v c lng tin vo cPht, c nghip ca nng c tiu tr v nng tip tc sng i n thntrong lu i gia i dng.

iu ng ch y l trong trng hp c bit khng c cc bc chntu, cc t ti gia y lng thnh tn m o c th cng dng l vtln Tam bo v hi hng cng c v cc loi qu em li phc phn

cho chng hng.


---o0o---

Chuyn C sen v Hoa sen

(S 392, Tin thn Bhisapuppha)

"Ngi khng c php ngi hng hoa..."

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K vin v mt T kheo. Chuynk rng v t kheo y ri k vin v tr quc Kosala gn mt khurng. Mt hm, v y xung h sen, khi thy mt hoa sen, v y ng trnhgi v ngi mi hng sen. V n thn trong khu rng y e do v y:


8/119

-Ny tn gi, ngi ngi trm hng, y l mt hnh thc trm cp.

V T khoe y hong s tr v K vin, n nh l Bc o S v ngixung mt bn.

-Ny T kheo, lu nay ng u?

-Bch Th Tn, con trong rng n v v n thn e do con nh vy.

Bc o S bo:

-ng khng phi l ngi u tin b n thn e do khi ngi hng hoa.Cc bc tr ngy xa cng tng b e do nh vy. V theo li thnh cu cav T kheo y, Ngi k li cu chuyn qu kh.

Ngy xa, khi Vua Brahmadat ta tr v Banares (Ba la ni), B tt th sanhvo mt gia nh Blamn Ksi. Khi ln ln, ngi hc cc ngh thut Takkhasi l v sau tr thnh nh kh hnh sng gn mt ao sen. Mt hmngi bc xung ao v ng ngi mt o hoa ang n, mt n thn trongmt hc cy gn ngm vn k u e do Ngi:

1. Ngi khng c php ngi hng hoa,D ch mt hoa mi n ra, tht l hnh thc o tc,

Sa mn, ngi trm ngi hng hoa.B tt lin ngm vn thi k th hai:2. Ta chng hi, khng b gy hoa,Mi hng ta ngi t ng xa,Ta khng th bo no duyn c

Nng ni ta ang ngi trm hoa.Cng lc y, c mt ngi ang o bi ng sen v c sen, lm gy nt thncy sen. B tt thy th, lin ni:

-Nng gi mt ngi ngi mi hng t ng xa l n trm. Sao nng khng

ni vy vi ngi kia i.

Th l Ngi ngm vn thi k th ba ni chuyn ny:

3. K n ang o bi c sen,Ph thn cy gy, nhn xem,


9/119

Sao nng khng bo cch hnh ngK y l ba bi, thp hn?N thn lin ngm vn k th t v th nm gii thch ti sao nng khngni vi k kia:4. Nhng ngi phng tng , sng bung li,

Nh o v em, sng chn ri,Ta chng ni nng g k y,Song ta chiu c ni ngi thi.

5. Khi b tham dc ca th nhn,V i tm chnh nh thn tm,Ti d ch nh nh u tcChng khc trn tri m hc vn!

Nghe n thn cnh bo nh vy, B tt xc ng ngm vn k th su:6. Hin nhin n thn hiu tinh tng,Nn vi ta, nng oi thng,Nu thy ta ry cn ti phm,Xin nng ni na, khn cu nng.Sau , n thn ngm vn k th by:7. Ta chng sng y phng s ngi,Chng ta khng mn cho ai,

Xin ngi t kim ng i tiHnh phc ti cao gia ci i.

Khch l ngi nh th xong, n thn tr v ni c tr ca nng. Cn B ttnhit tm nhp i nh v sau ti sinh ln Phm thin gii.

*

Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc Thnh v nhn dintin thn: lc kt thc cc thnh , v T kheo c an tr vo s qu(D lu). Thi y n thn l Uppalavanna (Lin hoa sc) v nh kh hnhchnh l Ta vy.

-ooOoo-

Nhn xt:

y l mt chuyn tin thn lin h n li dy ca c Pht v cch gichnh nim tnh gic trong mi hnh ng ca mt v T kheo.


10/119

c Pht lun dy chng tng gi chnh nim tnh gic trong bn oai nghii ng nm ngi v trnh cc c ch bung lung phng dt ca ngi i c th t c phong cch v t trang nghim ca bc chn tu.

Nhn dp mt v T kheo tr ngi mt hoa sen bn h, mt n thn xuthin v nhc nh v y ng ngi trm hoa nh vy m khng xin php ai.

V y lin trnh c Pht v c ngi dy rng ngy xa khi ngi cn l Btt tu tp trong rng, ngi cng c mt n thn cnh bo v hnh vi tngt.

Thu y, B tt so snh hnh vi ca mnh vi hnh vi ca ngi ang bng sen v c sen mt cnh ba bi, ri hi ti sao n thn khng nhc nhk y. N thn gii thch: i vi nhng k phm tc cha nghe chnh php

v cn tham m mi dc lc i th nng khng mun nhc nh v h tng phm nhiu li lm khc c th cn to ln hn nhiu, nn d c nhcnh cng v ch.

Cn i vi ch T kheo pht nguyn xut gia, b li ng sau mi dclc ca th gian th phi lun cn trng trong mi c ch hnh ng c thsng i sng phm hnh "hon ton thanh tnh v trng bch nh v c"theo ng li Pht dy mi c th tinh cn tin ln cao trn con ng giithot gic ng.V th ch v y cn thy r s nguy him trong nhng linh nht trnh phm nhng li ln lao c th cn tr bc ng tu thn

ca mnh.

Tuy nhin, li cnh bo y ch c a ra mt ln v sau v y phi tgic ch ng bn thn ch khng ai nhc nh mi; v vic xut gia tu hnh l nguyn ring ca tng ngi. V vy, nu v y mun t hnh phc ticao th phi t mnh thng xuyn h phng tam nghip thn, khu v thanh tnh.

Bi kinh ny c xp vo b Tng ng trong phm Ch Thin. y,bi kinh c ch v kt tp kinh in ch tc thnh mt chuyn tin thn

theo th vn xui xen k thi k vn p tng thm phn th v cho ngihc o. V n thn y chnh l tin thn ca T kheo ni Uppalavann(Lin hoa sc), mt trong hai v n i t ca gio hi T kheo ni cc pht ban danh hiu n t thn thng nht bn cnh T kheo niKhem (Thi ho) - tr tu nht. ng ng vi hai t kheo Sariputta (Xli pht) v Moggallna (Mc kin lin), tr tu nht v thn thng nht trong gio hi t kheo tng.


11/119


---o0o---

Chuyn Lc Vng hoan h

( s 385, Tin thn Nandiyamiga )

"B la mn, Ngi c vo ng uyn..."

Bc o S k chuyn ny ti K Vin v mt T kheo phng dng mmnh. Ngi hi v T kheo:

-C tht l ng phng dng ngi th tc?

-Tha vng, bch Th tn.

-H l ai?

-Bch Th tn, l cha m con.

-Lnh thay, lnh thay! Ny T kheo, ng duy tr gii lut ca cc tr nhnngy xa, v ch v y ngay khi c sinh lm sc vt cng hi sinh tnhmng v cha m.

V Ngi k mt cu chuyn qu kh.

*

Ngy xa, lc vua nc Kosala ng tr dn chng ti Saketa (tc l Oudh),B tt c sinh lm con nai. Khi ln ln, Ngi c tn l Nandiyamiga (HLc) vi tnh tnh v c hnh u thng, Ngi phng dng song thn mnh.

By gi, vua Kosala c thch sn bn, hng ngy i vo rng cng mton tu tng ng o, v th dn chng khng th lm ngh canh tc v

thng mi ca h c. H t tp nhau bn lun:

-Ny ch v, c vua ca chng ta ang hu hoi ngh nghip ca chng ta,i sng gia nh ta ang tn t, nn chng l chng ta phi ro lm vinAnjanavana li, lm mt cng ln, o mt h nc v gieo c mc ln, rivo rng cm gy trong tay, p vo cc bi rm, nh th ui c by nai


12/119

ra v a chng vo lm vin nh by b trong chung? Sau chng tang cng li, trnh c vua vic y v i lm cng vic ca chng ta?

l cch ta phi lm. H bo nhau.

V h ng chun b lm vin sn sng, ri vo rng vo mt khongrng, mi b mt dm. Lc y Nandiya em cha m vo mt bi cy nhv nm xung t. Dn chng cm khing mc, v kh bao vy bi rm kst nhau, mt vi ngi bc vo tm. Nai Nandiya thy h lin ngh: "Thttt l ta s hi sinh tnh mng hm nay cu cha m". Nh th, nai ngdy cha m v ni:

-Tha cha m, m ngi ny s trng thy c ba chng ta nu h vo trongbi, cha m ch c th sng st c bng cch duy nht, v mng sng cha

m l ti thng: con s hi sinh tnh mng ca con v cha m, bng cchng bn b bi cy v chy ra ngay khi h p vo bi, sau h s nghrng ch c my con nai nh trong bi cy nh ny thi, v s khng bcvo trong. Vy cha m hy c ht sc thn trng".

Th l nai xin c php ng ln sn sng chy ra.

Ngay khi bi cy b m ngi ng bn b p mnh v la ht, nai vtchy ra nn bn h ngh rng ch c mt con nai trong y v khng bc votrong. Nandiya cng i vi m nai kia, c m ngi y xua vo trong

lm vin, ri h dng cng li v trnh ln c vua xong xui, h tr v nh.

T y, bao gi vua cng t mnh i bn nai v t vua mang nai v hoctruyn ngi i tm n v mang v.

By nai chun b ch n phin mnh, con no n phin phi ng sangmt bn, ri h mang n i khi n b bn cht. Nandiya c ung nc trongh v n c, nhng cha n phin mnh. Nhiu ngy sau, cha m ngimong mun c gp con, lin ngh: "Con ta Nandiya l lc vng, mnhkhe nh voi v hon ton trng kin. Nu cn sng chc chn n s nhy

ro v thm chng ta ri".

V th hai v ng bn v ng, va thy mt B la mn lin hi bngging ngi:

-Tha Tn gi, Ngi i u th?


13/119

-i Sketa. V y p.

Nghe vy, hai v mun nhn i li cho con bn ngm vn k u:

B la mn, Ngi c vo ng uyn,

Khi ngi i qua s Oudh, kinh ,Xin tm Nan-di yu du ca ta,V nhn gi mt i li chn tht,Qua thng nm cha m v kit lc,

Lng khao kht mong mi i con v.V B la mn bo:

-c lm! V nhn li.

Ngy hm sau, v y i n Sketa, vo vn ng uyn hi ln:

-Nai no l Nandiya?

Nai cha n gn v y, bo:

-Ta y.

V B la mn ni li li nhn kia, Nandiya nghe vy p:

-Ny B la mn, ta c th ra i. chc chn ta c th nhy ro trn i. Song tath hng thc n nc ung ca c vua v vic y i vi ta nh mtmn n. Ngoi ra, ta sng lu nay vi by nai ny, tht khng hp l nuta i m khng lm li ch cho c vua v by nai na, hoc khng chng tsc mnh ca ta. Vy khi no n phin ta, ta s lm l ch cho c ngi lnvt, ri an vui tr v.

gii thch iu ny ngi ngm hai vn k:

Ta i n vua, n ung trn tr,

Cha i c, ch khi lm ch liTrc cung vua, ta s gi sn i,Ri v thm cha m thanh minh.V B la mn nghe li ny bn b i.

Sau , vo ngy n lt nai cha, vua cng on tu tng ng o vovn ng uyn. B tt ng sang mt bn. Vua bo:


14/119

-Ta s bn nai ny.

V vua lp mt mi tn nhn vo dy cung.

B tt chng b chy nh cc con nai khc khi s cht, m lng y can m

v ly t i lm kim ch nam. Ngi ng yn ph by b xng sn thtcng trng.

Do ng lc ca t tm, vua khng th th mi tn ra. B tt bo:

-Tu i vng, ti sao i vng khng bn? Xin hy bn i.

-Ny lc vng, trm khng th bn c.

-Tu i vng, th th xin hy xem cc cng c ca v gi gii hnh.

Sau vua hoan h vi li b tt, lin th cung xung v bo:

-Khc g v tri gic ny khng bit c ca ngi, ch trm l ngi ctri gic l no al khng hiu? hy tha th cho trm, nay trm cho ngic bnh an.

-Tu i vng, ngi cho ta c bnh an, song cn c n nai trong ngvin ny th sao?

-Trm cng s cho chng bnh an na.

Nh vy, sau khi to c bnh an cho tt c by nai trong lm vin, chimmung trn tri v by c di nc, theo cch c miu t trong tin thn

Nigrodhamiga (s12), B tt lm cho vua an tr vo ng gii v bo:

-Tu i vng, tt lnh thay cho mt c vua cai tr quc bng cch tb mi c o, khng xm phm "Thp vng php" (mi c tnh ca vivua) v hnh ng chn chnh:

B th, nhn t, c hnh, cng bnh,Thn i, nhu m, n ho, nhn nhc,

n nn, bi mn l mi gii gii cTa thy lun vng chc trong tm.T khi sinh c mt t nTht hon thin v ni thn an lc.


15/119

Cng vi nhng li ny, ngi nu r mi c tnh ca v vua hin qua hnhthc mt bi k.

Sau vi ngy li cng nh vua, ngi ra lnh truyn mt chic trng bngvng i khp kinh thnh, cng b li ha bnh an cho mi loi. Sau ngi

bo:

-Xin i vng hy cn trng phng h.

Ri ngi ra v thm cha m.

Xa ta chnh l lc vng trong x Oudh,Tnh v danh Hoan h, Nan-diMun git ta trong ng uyn, ngy kia

c vua n, tn nm yn trn dy sn,Ta phi sn trc tn vua i bn

Ri v thm cha m thanh minh.y l nhng vn thi k pht sinh t Ti Thng Tr ca c Pht.

*

Khi chm dt php thoi, bc o S tuyn thuyt cc thnh v nhndin tin thn. Lc kt thc cc thnh , v T kheo phng dng cha m c an tr vo s qu(D lu).

Thi y, song thn l ph vng v mu hu trong hong gia, v B la mnl Sriputta (X li pht), vua l nanda(A nan) v ta chnh l Lc vngy.

-ooOoo-

Nhn xt:

Lng hiu tho i vi cha m l mt trong nhng ti chnh ca b Jtaka

c c Pht cao qua nhiu chuyn qu kh ln hin ti.Thng thng, mt T kheo xut gia t gi gia nh khng cn nhng h luca th gian v y c th chuyn tm tu tp con ng gii thot gic ng.Tuy nhin, nu v y cn cha m gi khng ni nng ta, th v y cng cth phng dng cha m mnh m khng b c Pht khin trch nh nhiungi lm tng v em rnh ngi cu chuyn y. Tri li, khi nghe thut li


16/119

vic mt T kheo cn phng dng cha m gi, Ngi cn tn thn hiu hnhy cng khuyn can cc v ng phm hnh ca v y ch nn bt mn, vsau , Ngi k nhng chuyn qu kh chng minh hiu hnh l mt trongnhng c tnh tt p nht ca cc loi hu tnh c tr tu, v ngay khi cn kip xc sinh, B tt cng tng nu tm gng cao c sng ngi cmho mi loi, c bit l loi ngi.

Lng hiu tho qu tht l c tnh ca nhng chng sinh c tr tu, v th rthim thy loi vt thng thng ch c bn nng thng yu con cachng m thi. Tuy nhin, B tt tin thn c Pht vi hnh nguyn i bicu mun loi chng sinh, th hin c tnh y qua nhiu hnh thc tisinh khc nhau, in hnh l hnh thc nai cha Hoan H trong tin thn ny.

Vi bn tnh v danh xng u l hoan h, B tt sn sng hi sinh thn mng

cu cha m v mun loi theo kh nng k diu ca mnh.Khi nghe vua mun bn nai n tht, B tt tm cch nh la th sn cha m c thot nn, cn ngi vn an vui i ngy b hnh hnh chkhng b trn. D nai cha c ti tr v sc mnh thot khi vng vytrong ng uyn, ngi vn li i dp tr n vua cho mnh n ungtrong mt thi gian, ng thi c th dng tm t gio ho vua v cu c

by nai.

Do ng lc t tm ca B tt i vi mun loi, Ngi t ra v cng can

m trc mi tn ca vua ang sn sng lao ti, vua khng th no bn nainh d nh. Tri li, vua cm thy n hn v c tm ca mnh i vi thvt lu nay, nn ra lnh tha cht cho mun loi trong quc mnh.

Sau vua c B tt an tr vo ng gii, t b c o, v vua c Ngidy Thp vng php tr nc ng t cch ca bc minh qun sut ilm thin s em al an lc cho dn chng ti sinh ci lnh i sau.

V cu chuyn kt thc vi s tr v an ton ca B tt bn cnh cha mmnh trong nim hoan h ca mi loi.

(Trch Nguyt san Gic Ng s 60, 03-2001)

---o0o---

Chuyn Kiu n Sulas


17/119

(s 419, Tin thn Sulas)

"Ny y l chic vng vng..."

Bc o s k chuyn ny trong lc tr ti k vin, v mt n t ca ng Cp

C c.

Chuyn k rng vo mt ngy l hi, khi nng sp i cng m gia nhn nmt lc vin, nng xin n ch nhn Phc Tng cho nng mt mn ntrang eo. B ch cho nng mt mn n trang ca b tr gi mt trmngn ng tin. Nng eo vo c v cng m gia nhn i n ch vui chi.

Mt tn trm thm mn n trang kia, vi d nh git nng ot ca, hnln la n ni chuyn vi nng ti khu vn kia. Hn cho nng n c tht vung ru mnh. Nng suy ngh: "Ta chc chng lm vy v thch ta". Vo

bui chiu ti khi mi ngi nm xung ngh ngi sau cc cuc vui chi,nng ng dy i tn hn. Hn bo:

-Ny c nng, ch ny khng kn o, ta hy i xa hn mt cht.

Nng suy ngh: "Bt c vic g thm kn u c th xy ra ni ti ny, chcchn anh chng mun git ta v ot mn n trang ta ang eo. Vy ta sdy cho chng ta mt bi hc". V th nng bo:

-Tha tn ng, thip ang kht nc kh c hng v ung ru mnh. Xinhy kim cho thip mt t nc.

Ri a hn n ging, nng va bo hn ko nc va ch cho hn si dythng v chic gu. Tn trm th gu xung. Ri ngay khi hn ci mnh ko nc ln, c n t vn rt lc lng lin y mnh hn vi i bn tayv ht hn xung ging. Nng bo:

-Mi chng cht v cch ny u.

Ri nng nm mt cc gch ln trn u hn. Hn cht lin ti ch. Khinng tr v thnh v tr li b ch mn n trang, Nng bo:

-Con sut b git hm nay v mn n trang y.

Ri nng k li ton th cu chuyn. B ch bn k chuyn li vi ng CpC c v ng trnh bo vi c Nh Lai. Bc o s bo:


18/119

-Ny gia ch, y khng phi ln u tin n t y c tr thng minh phtxut kp thi, m ngy xa cng vy. y khng phi ln u nng git ky, m trc kia cng tng git k y.

V theo li ng Cp C c, Ngi k mt chuyn qu kh.

*

Ngy xa khi vua Bramadatta tr v ti Ba la ni, c mt kiu n ca kinhthnh tn gi la Sulas, lm ch mt on nm trm k n sang trng, gimi m hng lc l mt ngn ng tin.

Cng trong kinh thnh ny c mt tng cp tn l Sattuka, kho mnhnh voi, vn thng t nhp vo cc nh giu ban m cp ca thothch. Dn trong thnh t tp li co trng tu vi vua.

Vua ra lnh canh ng ri rc khp ni bt tng cp v x trm. Htri tay hn ra sau v va dn hn n php trng va nh roi khp minhmy. Lc y nng Sulas ng bn ca s nhn xung ng, thy tngcp bng nhin m ra si tnh hn v suy ngh: "Nu ta c th gii nguycho chng chin s lc lng ny, ta s t b cuc i xu xa hin nay ca tav sng chn chnh vi chng".

Nng ly li t do cho hn bng cch gi mt ngn ng tin vng n tng

ngi th trng ri sau sng hnh phc ho hp vi hn. Sau chng babn thng, tng cp suy ngh: "Ta s chng bao gi c th mt ni nhvy, song ta khng th ra i tay khng. N trang ca Sulas tr gi mt trmngn ng tin. Ta mun git nng v ly ca".

V vy mt hm hn bo nng:

- i nng i! Khi ta ang b qun lnh ca nh vua ko i, ta ha cng lvt cho mt thn cy trn nh ni, nay v y ang e do ta v khng tr l.Vy chng ta hy i dng l thn.

- Tha lang qun! tt lm, chng ta hy chun b l vt gi i cng thn.

- Ny i nng! gi l vt cng thn khng cng hiu g u. Chng ta hycng i dng l mang theo mi mn t trang v m hu cn.

- Tha lang qun! c ri, chng ta cng lm vy.


19/119

Hn bo nng chun b l vt v khi h n chn ni, hn bo:

-Ny i nng, v thn ny thy ng ngi s khng nhn l vt, vy hai tacng i ln ni dng l.

Nng tho thun v hn bo nng mang chic bnh. Phn hn chun b htsc chu o. Khi c hai n nh ni, hn t l vt xung gc cy mc cnh

b vc cao gp trm ln mt ngi thng v bo:

-Ny i nng, ta khng n y dng l vt, m n y vi nh gitnng ri trn i vi mi t trang ca nng, vy hy ci ra ht v gp thnhmt b trong o khoc ca nng kia.

-Ny lang qun, ti sao chng mun git thip?

-V tin ca nng y.

-Lang qun i, hy nh li mi vic tt lnh m thip lm cho chng: Khichng b xing tay chn v ko i x trm, thip b mt anh chng nhgiu ch v chng v tr mt s tin ln cu chuc chng. D thip c thkim mt ngn ng tin mi ngy, thip cng khng nhn n mt namnhn no khc. Thip lm n nhn ca chng nh vy. Xin chng nggit thip. Thip nguyn trao cho chng tht nhiu tin v lm n t chochng.

Cng vi nhng li khn cu ny, nng ngm vn k u:

1. Ny y l chic vng vng,Ny y ngc bch cng trng ht trai,Ly i tt c chng iXin chng cho thip lm ti t chng!Khi y Sattuka ngm vn k th hai ph hp vi mc ch ca hn, l:2. vng ngc xung kiu nng,V nng ng c khc thng bun phin

Ta nay mun git nng linV ta khng chc hng tin hi mn.Tr khn ca Sulas xut hin kp thi, nng suy ngh: "Tn cp ny khngmun cho ta sng, vy ta s ot mng hn trc bng cch nm hn xungvc su, v nng ngm hai vn k tip:3. Sut bao nm thng ln khnVi bao hi tng trong hn tht chn,


20/119

Thip th gia ci phm trnKhng ngi no thit thn hn chng.

4. n y ln na cui cngThip xin knh l trong vng bn tayChng bao gi i ny

i ta gp mt t nay, hi chng!

Sattuka khng th hiu c mc ch ca nng, lin ni:

-Tt lm, ny i nng hy n m ta trong tay nng.

Sulas i vng quanh hn cung knh nh l ba ln, va hn hn va bo:

-Ny lang qun, by gi thip nh l chng t pha.

Nng t u nng ln chn hn, nh l hai bn, xong i vng ra pha sauhn nh th sp nh l hn ti ; ri vi sc mnh nh voi, nng nm haicng hn nm hn ln ngc u xung vc thm ca t thn cao gp trmln mt ngi thng. hn tan thn v cht ti ch.

Thy vic ny, v thn trn nh ni ngm cc vn k sau:

5. Tr tu khn ngoan cng lm khiKhng dnh ring vi bn nam nhi,N nhi c th nhiu minh trXut hin trong tnh th him nguy.

6. Tr tu khn ngoan cng lm khiKhng dnh ring vi bn nam nhiN nhi nhanh tr nhiu mu kD nh lm cng vic kp k.

7. C nng by t tr khn ngoan

Hiu bit tinh thng mi li ng, git anh chng nh lp hGit con nai vi chic cung ging.

8. Ngi no khi gp cnh cng ng,Khng th vng ln thot thn


21/119

S ng nho nh tn trm ngcNg vo trong vc thm tan xng.

9. Cn k tinh nhanh thy s tnhHim nguy n vi s phn mnh,Nh nng c thot thn ra khiCu ch bn mnh ng hi kinh.

Nh vy Sulas git tn cp n. Khi nng xung ni v ng gia mhu cn, hi chng nng u. Nng bo:

-ng hi ta na!

Ri leo ln xe, nng i thng n kinh thnh.

*

Khi php thoi chm dt, bc o s nhn din tin thn: thi y hai k chnh l hai ngi by gi, v v thn ni chnh l Ta.

-ooOoo-

Nhn xt:

Hai chuyn tin thn ny u lin h n hai ngi thiu ph gp ting st itnh vi hai tng cp hung c, nhng k lng t giang h trong bcng cng m hai nng mun cu mng chung sng v sau. Nhng chai nng u phi tr gi rt t cho hnh ng phiu lu mo him camnh d mi ngi mt hon cnh, a v khc nhau.

V chng Tiu x th vn l mt c gi n np gia phong c cha nng lmt v gio s danh ting ly lng khp thin h dy bo t nh trong khunkh l gio nng tr thnh ngi v hin, v sau ng chn chng chocon gi l ngi hc tr xng ng nht trong m mn ca ng. Nhng

tnh tnh ca nng li chng thay i bt thng vi ni kh am m mnhlt m qung, qun mt o l lm v, tn nhn lp mu git chng nng tho mn dc vng nht thi. V nng gt hi kt qu tai hi do hnhng kh di y ngay sau . Tuy th, nng vn khng thy c li lmca nng trong cch x th v d nh tip tc sng theo t hnh, nn SakkaThin ch, hin thn ca B Tt, phi gi dng xung trn gian din mt


22/119

mn bi hi kch gio ho nng cho nng bit n nn ti li v sa mnh vsau.

Cn nng Sulas trong chuyn ny l mt k n thng lu vn theo npsng bung th dc tnh, nhng bt cht nng em lng say m mt tngcp mang t ti v nng tm mi cch cu y thot cht c th chungsng vi y t gi ngh nghip xu xa ca nng.

Nhng tng cp kia vn quen sng i giang h phiu bt y nnkhng th g b mnh vo cuc sng bnh thng trong gia nh mi c.Ri bn tnh hung bo c ni ln khin y qun c ngi v y, chnh l nnhn cu mng y khng lu trc . V v th , y lp mu git nng ot ti sn trc khi ct bc phong trn mt ln na. Ngay c khi nng htli van xin y tha mng v sn sng dng ht ti sn ca nng cng lm n l

cho y, y vn khng t b nh phn bi kia.i vi mt k tn tn lng tm khng h bit phi nh th, nng Sulasch cn cch duy nht t cu mnh l git y. Tr thng minh xut hingip nng ngh ra mu k nh la y trnh c tai ho cho mnh. Hnhng khn ngoan v can m kp thi ca nng tr gian dit bo v tgii thot tnh th him ngho y c B tt thi y l v thn ni chngkin cu chuyn ngm cc cu k cm hng ca ngi.

Cng nh trong chuyn tin thn con bo trc kia, i vi nhng loi hung

c, khng h bit l phi, c Pht cng khen ngi nhng ngi hay vty tr khn v lng can m chng c li chng t bo v mnh.

Nh vy, ni chung, trong nhng trng hp gian nguy gp k hung c mnh hip yu tha mn cung vng ca chng, c Pht vn khen ngicch x th khn ngoan ca nhng ai c tr thng minh v can m chng c chng v t bo v mnh, nu khng h s b nhng k th tn botiu dit ngay lp tc.

(Trch Nguyt san Gic Ng s 69, 12-2001)

---o0o---

Chuyn vua Dalha-dhamma

(409. Tin thn Dalha-dhamma)


23/119

"Chnh con khun vc t ngy xanh..."

Bc o s k chuyn ny trong lc tr ti rng Ghosita (C-s-la) gn

Kosambi (Kiu thng di), v Bhaddavatika, con voi ci ca vua Udena.

*

By gi cch con voi ny c trang im vng ngc v chuyn dng hvua Udena s c nu ra trong Tin thn Mtanga (s 497). Mt hm convoi ny ra ngoi thnh sng sm gp c Pht c Thnh chng vyquanh, trong v oai nghi ti thng ca mt bc Gic ng, ang vo thnhkht thc, n qu xung chn c Nh Lai, than khc v cu khn Ngi :

-Bch Th Tn, bc ton tri kin, v cu kh ton th gii , khi con cn trv c kh nng lm vic, vua Udena, mt v minh qun thng yu conv bo: "i sng ca ta cng vng quc v hong hu u nh n tt c."Ri ngi ban cho con i vinh hin bng cch trang im mi th vng ngc,ngi truyn trt chung voi vi t trn hng liu, treo cc vt c musc rc r chung quanh, thp n vi du thm, t a trm xng ti ,ngi li truyn t mt chu bng vng ti ch con i tin, cho con ngtrn thm mu v cho con n ton cao lng thng v ca vua. Nay con gi v khng lm vic c na, nn ngi tc b mi c n y, con sng

b v khn kh khng ai bo v chm sc, ch n ton qu ketaka trongrng, con chng c ni nng ta no na. Xin Th tn ni cho vua Udenangh li cc cng c ca con v phc hi mi vinh quang c cho con.

Bc o s bo :

-Ngi hy i v, ri ta s ni vi nh vua phc hi mi vinh quang c chongi.

Sau Ngi i n ca hong cung.

Nh vua mi c Pht vo, thit i trng th tt c hi chng theo hu cPht. Khi bui th thc xong, bc o S ni li ty h cng c v hi :

-Tha i vng, con voi Bhaddavatik u ri?

-Bch Th Tn, Trm khng bit.


24/119

-Tha i vng, sau khi ban vinh hin cho m n t, ngi tc b min hu lc chng gi yu l khng phi o, vy cn t lng bit n chngmi hp l. Bhaddavatik nay gi, mn mi v tui tc v khng c ai

bo v, ch sng bng tri cy Ketaka trong rng. i vng cho n bv nh vy lc gi yu l khng hp l.

Ri k cc cng c ca con voi Bhaddavatik, ngi bo:

-i vng hy phc hi mi vinh quang c ca n.

Xong Ngi ra i. Nh vua lm theo li ngi. c kinh thnh truyn tin rngvinh quang c y c phc hi nh c Pht k li mi cng c can.

Vic ny c Tng chng bit ch v bn lun trong lc hi hp. bc os bc vo v nghe y l ti ca ch v, Ngi bo:

-Ny cc T kheo, y khng phi l ln u Nh Lai lm cho n c phchi mi vinh quang c bng cch k chuyn cng c ca n.

V Ngi k mt chuyn qu kh.

*

Ngy xa c mt v vua mnh danh l Dalhadhamma cai tr tai Ba la ni.thi y B tt c sanh vo gia nh mt i thn quan trng nht trongtriu. vua c mt con voi ci rt dng mnh, lc lng. N i mt trm dmmt ngy, lm mi phn s s thn ca vua, khi ra trn n chin u oanhlit, dm nt qun th. Vua thng bo:

-Con voi ny tht hu ch i vi ta.

Ri vua ban cho n mi vt trang im v vinh quang ging nh vuaUdena ban cho Bhaddavatik ngy nay. Sau khi n gi yu, vua tc ht

mi c n trn.T n khng c ai bo v v ch sng bng cc th c l trong rng.Mt hm, cc loi gm s trong cung in vua khng dng, vuatruyn th gm li phn:

- gm khng dng.


25/119

-Tu i vng, tiu thn khng c b ko xe mang phn b v nung tst.

Vua nghe chuyn lin phn:

-Con voi ci ca ta u ri?

-Tu i vng, n ang phiu bt tu .

Vua bo em n cho ngi th gm:

-T nay ngi buc n vo xe ri a i ch phn.

Ngi th gm p:

-Tu i vng tt qu.

Ri g lm theo li dn. mt hm, ra ngoi thnh, voi ci cht thy B tt in, lin qu xung chn Ngi va than khc va ni:

-Tha t tng, thi con cn tr, c vua xem con rt hu dng v ban chocon i vinh hin, nay con gi yu, ngi tc b mi c n v khng cnngh n con na, con khng c ai bo v v ch sng bng c l trongrng, con gp cnh khn cng th ny, ngi li em con cho ngi th gm

buc vo xe ch phn; tr t tng ra, con khng cn ni nng ta no c,chnh t tng bit mi cng lao con phc v c vua, xin ngi cho conc phc hi mi vinh hin mt.

Ri voi ci ngm ba vn k :

Chnh con khun vc t ngy xanhNh vy c vua tho tnh?V kh con mang y trc ngc

Xng pha chin trn, bc hng anh.

Con lp nn lm chin cng.c vua gi hn c qun chng.Bao ln phc v nhiu cng trngNh nh cho cc s thn?


26/119

Nay con c c, qu b v.Chc chn mng chung n gi.

Phc v cho nh ngi th gmCon nh lm vt ko phn d.

B tt nghe chuyn, lin an i n v bo :

-Thi ng bun kh na, ta s i trnh c vua v phc hi mi vinh dcho ngi.

V th khi vo thnh, ngi i n chu vua sau bui im tm v bt u cuchuyn, ngi bo :

-Tu i vng, c phi con voi ci mang tn kia ra trn chin ti nhngni n vi cc v kh buc y ngc, ri ngy khc n li mang quc th c i c trm dm lm s gi cho i vng, v i vng ban cho nnhiu vinh hin chng, nay n u ri?

-Trm giao n cho ngi th gm ch phn b.

B tt lin p :

-C hp o l chng, tu i vng, khi giao n cho ngi th gm bucvo xe ch phn?

Ri khun gio, ngi ngm bn vn k :

Do mong cu ch k c nhn,Ngi ta ban pht mi vinhquangNh ngi i vi con voi n,Nm b nh n l yu tn

Khi ngi qun ht cc hun cng.Thin s ngy xa hng trn phn

Mi vic m lng ang d tnhNgy sau chc hn phi suy vong.

Khi ngi ghi nh cc cng nThin s ngy xa hng trn phnMi vic m lng ang d tnh

Ngy sau chc hn s thnh cng


27/119

Ta ni iu chn l trn lnhCho thn dn t tp chung quanh

Phi lun ghi nh cng n cThin gii dnh phn sng hin vinh

Vi li khi u ny, B tt gio gii ton th dn chng ang t tp .Nghe vy, vua lin ban cho con voi gi mi vinh hin c. V v sau c antr vo li dy ca B tt, vua b th cng thc hnh nhiu thin s khc,nn c sanh ln ci Thin.

*

Khi php thoi chm dt, bc o s nhn din tin thn: "Thi y, voi ci lBhaddavatik, v vua l nanda, v i thn chnh l ta vy".

-ooOoo-

Nhn xt :

Lng bit n l mt trong nhng ti quan trng ca b Chuyn Tin thn.Lng bit n ngi hay vt lm cng ch thin s cho ta c c Pht cao qua nhiu chuyn tin thn v chuyn ny l mt v d.

Nhn chuyn vua Udena bc i v b ri con voi gi yu tng lp nhiu

cng lao hin hch i vi nh vua sut thi k n cn tr v c vuaban nhiu vinh hin bng lc, bc o S khuyn vua nn cho n c phchi mi vinh quang c, v Ngi li k mt chuyn qu kh chng minhtrong tin kip, Ngi tng lm mt chuyn tng t.

Qua cc chuyn ny, ta thy c Pht lun ca ngi s n n p ngha ivi bt c ngi hay vt lm cng ch cho mnh, ngay c khi ta c th b hiv hnh vi cao p y, nh trng hp Nai cha Nandiyamiga mun tr nvua cho nai n ung trong vn ng mt thi gian bng cch em tnhmng mnh ra th thch lng tt ca vua, ch khng mun trn i khi

cht di mi tn tn bo.

c Pht khng ch khuyn dy cc t bit n cha m, thy hay bn tt,nhng ngi c cng ln i vi i ta m cn phi nh n c nhng giacng hu cn hay cc loi vt phc v ta nh con voi gi trong chuyn ny.


28/119

Hn na, Ngi cn dy cc t nh n tt c loi c cy c ch li chungquanh. Trong nhiu chuyn tin thn khc, Ngi dy rng khi ta ngi dimt gc cy cho ta bng mt d ch trong chc lt, ta cng t lng bit n

bng cch khng b cnh hi l, v ch ngi c mi lm hi bn lnh.

iu ny c th hin ngay sau khi va thnh o. Trong nim hn hoanv tn ca gii thot lc, Ngi khng ngng chim ngng cy c thAsattha, hay cy a (Nigrodha), mt loi cy sung, t lng bit n i vicy cao bng c cho Ngi mt ni an tr vng chc sut trong cuc chinu cui cng chng Ma Vng v Ma qun o t tn cng Ngi nh v botrc khi Ngi tr thnh bc chin thng anh hng. Theo Tn gi Narada,mt php s danh ting trong th gii Pht gio, thi ny ca c Pht gin tip dy cho loi ngi mt bi hc o c v i. V sau theo gng

Ngi, cc t Ngi cng tn trng cy c th y cng con chu ca n v

chng c mnh danh l cy B tng nim s gic ng ca Ngi.

Khi c Pht quyt nh thuyt php sanh sau nhiu tun th hngnim an lc ca Nit bn bt t, Ngi ngh ngay n hai v o s lraKlma v Uddaka Rmaputta tng hng dn Ngi trn con ng hco; ri tip theo l nhm su v kh hnh Komdanna, bn ng tu, tng

phc v Ngi sut thi k Ngi thc hnh nhng php mn kh hnh nht nhng khng em li gic ng gii thot, v h ri b Ngi trc khi

Ngi n thn theo con ng mi l thc hnh thin qun di gc cy B y.

Trong thi Ngi ti th cng nh trong nhng chuyn i xa, c Phtlun tn thnh lng bit n. Ngi bi bc hnh ng vong n bi ngha, v

Ngi thy r l c nghip c th a n suy vong i ny v ti sanha x, a ngc; cn s n n p ngha l thin nghip, s a n hngthnh thnh cng i ny v ti sanh ci lnh i sau. Li dy ca cPht v lng tri n i vi cc thin s m ta nhn c t ngi hay vt vngay t c cy tht v cng cao c v c ch li thc tin cho loi ngi hinnay.

Trong lch s, cha bao gi con ngi khp th gii ra sc tn ph mitrng sng nhe trong thi hin i. Do lng tham v tn, con ngi tm micch lm cn kit ti nguyn thin nhin qua nhng vic n cy, ph rng,lm chy rng... gy nn nhng trn l lt nghim trng cho tng vng trng ln hoc sn bn cc ng vt qu him ly lng, da, sng, ng,mt,... to nguy c tuyt chng cho mt s loi vt ging nh v vua


29/119

chuyn i Hu Vng d nh hy hoi mi trng sng v lm tuytchng c dng h ca 80.000 con kh, ch v cht lng tham v ngon ch kca mnh! Trong khi mun tha mn dc vng khng cng ca c nhn haytp th, h khng h ngh n hu qa tai hi cho mi trng sng chungquanh cng nh cho bn thn mnh i ny v i sau.

Pht xut t lng i bi v lng i vi mun loi, o c Pht gio l ltng i vi o c mi trng sinh thi. Chng ta c th khng nh isng theo Pht o rt thn thit vi mi trng thin nhin. Cha bao ginh hin ti, chng ta cn p dng truyn b li dy ca c Pht v lng

bit n su rng nh tren ngy cng c nhiu ngi thc s cn thitbo v qu t, mt hnh tinh thng c v nh b m hin cung cpngun ti nguyn thin nhin phong ph cho mun loi sinh vt. Nu loingi chng ta khng bit tn trng v bo v mi trng sng hin ti, th

hu qu xu s khng lng i vi cc th h tng lai v thm ho chomi trng sinh thi l iu tt yu khng th trnh khi, v cho n nay,qu t m vn l hnh tinh xanh duy nht cung cp ngun sng cho munloi sinh vt theo s khm ph ca khoa hc hin i.


---o0o---

Chuyn i Th B v Thnh Klinga

(Tin thn Klinga - Bodhi)

Chuyn ny Bc o S k trong khi tr ti K Vin, v vic Tn giAnanda c hnh l cng dng cy B .

Trong lc c Nh Lai i du hnh v mc ch thu nhn nhng ngi c duyn th gii, dn chng thnh X V tin n K Vin, tay cm yvng hoa thm ngt, thy khng c ni no khc t lng ngng m sngknh, bn t hoa bn cng vo Hng phng 4 ca c Pht ri ra i. Vic

ny gy c nim hoan h rt ln. Song trng gi Cp C c nghec chuyn y; khi c Nh Lai tr v, trng gi bn n thm Tn ginanda v ni vi ngi: "Tha Tn gi, tinh x ny khng c cng dngtrong lc c Nh Lai i du ha, v khng c ni no cho dn chng dnghoa thm t lng sng bi. Xin Tn gi t bi tha vi c Nh Lai vvn ny Ngi cho bit xem c th tm c ni no dng vo mc ch


30/119

ny chng?". V Tn gi kia sn sng lm theo, lin tha c Pht: "BchTh Tn, c bao nhiu loi Bo thp?".

- Ny nanda, c ba loi.

- Bch Th Tn, l cc loi no?

- Bo thp th kim thn, Bo thp th cc vt thng dng hay mang trnngi v Bo thp th cc k vt khc 5.

- Trong lc Th Tn cn ti th, c th xy mt Bo thp c chng?

- Khng c, ny nanda, khng th xy mt Bo thp th kim thn, loithp ch c xy khi no mt c Pht nhp dit. Mt Bo thp th kvt cng khng ng u v mi lin h ch hon ton ty thuc vo tmtng m thi. Cn cy i B c ch Pht s dng, nn rt nglm ni chim bi, d ch Pht cn ti th, hay dit .

- Bch Th Tn, trong thi gian Th Tn i du ha xa xi, ngi i Tinh xK Vin ny khng c ni nng ta, v dn chng khng c ni no cth t by lng quy ngng. Xin Th Tn cho php con trng mt ht gingt cy i B ( B o trng) ngay trc cng Tinh x ny cchng?

- D nhin nn lm nh vy lm, ny Ananda, v n cng s l mt ni antr cho Ta nh trc kia.

V Tn gi ny ni li chuyn y vi Trng gi Cp C c v b Visakk6 cng vua Kosala. Sau ti cng tinh x K Vin, Tn gi o mt l trng cy B v ni vi v i trng lo Moggallna (Mc Kin Lin):

- Tiu mun trng mt cy B trc tinh x K Vin, xin tn huynhkim cho tiu mt qu B c c chng?

Trng lo kia rt sn sng ng , lin bay qua khng gian n tn vngt cy B y. Ngi ly t di tm y mt qu B ang rng ra khithn cy nhng khng rt xung t, v mang n v giao cho Tn ginanda. Tn gi ny bo tin cho vua Kosal bit l mnh sp trng cy B .V th bui chiu vua n cng mt m ty tng ng o, sau , ng CpC c v b Visk cng n cng mt m ngi m o na.


31/119


32/119

Tn gi nanda lin bo tin vi vua v mi ngi khc, ri gi n bng tn"Hi B " v cy ny do Tn gi nanda trng nn c t tn l CyB ca nanda.

Vo thi y, Tng chng bt u ni n vic trn ti Chnh Php ng:

- Ny hin hu, ngay c Nh Lai cn ti th, Tn gi nanda xin trngmt cy B v c hnh i l cng dng. Uy lc ca Tn gi y tht caoc thay!

Bc o s i vo hi Tng chng ang bn lun iu g. Cc v trnh viNgi. Ngi bo:

- Ny cc T kheo, y khng phi l ln u tin nanda hng dn hichng loi ngi trn khp bn chu th gii cng cc m ty tng ngo mang n v s vng hoa thm v m hi B trong vng o trngquanh cy B kia u.

Ni xong, Ngi k mt chuyn qu kh.

-ooOoo-

Mt thu n, trong vng quc Klinga ti kinh thnh Dantapura, c mt vvua mnh danh l Klinga cai tr. Vua c hai vng t tn l Mah-Klinga

v Culla-Klinga. Thi y cc nh tin tri on rng v thi t s cai trsau khi vua cha bng h, cn v hong s tr thnh nh tu kh hnh, sngi kht s, tuy th con trai v sau ny li s lm mt ng Chuyn lunThnh vng 7.

Thi gian tri qua khi vua cha bng h, thi t ln ngi bu, cn hong lm Ph vng. V hong c ngh rng con trai mnh sau ny s l mt

bc Chuyn lun Thnh vng, nn sinh lng kiu mn v c . Vua khngchu c chuyn ny, lin ra lnh cho mt v s thn truy bt Ph vngKalinga. V s gi kia i n bo:

- Tu in h, i vng mun sai bt ngi, vy ngi hy lo cu mngmnh.

Vng t lin ch cho v s thn c giao trng trch ny thy chic nhnc du hiu ring ca mnh, mt tm thm tht p v mt cy kim: C ba

bo vt tt c. Ri vng bo:


33/119

- Khanh phi nhn ra c vng nhi ta nh nhng tn vt ny v ph vngnhi ln ngi bu.

Cng vi nhng li dn d trn, vng t y vi trn vo rng. Ti chng dng mt am tht mt ni p, va v sng nh ngi tu khhnh trn mt b sng.

Lc by gi trong vng quc Madda kinh thnh Sagala, vua Madda vah sinh mt cng cha. V phn cng cha ny, cng nh vng t kia, ccnh tin tri on rng nng s phi lm nh tu kh hnh, song con trai nngli s thnh mt Chuyn lun Thnh vng. Cc v vua ci Dim ph (tc n ) 8 nghe tin n y lin ng mt lc n bao vy kinh thnh.

Vua ngh thm: "Nay ta g con gi ta cho mt quc vng no th cc v vua

kia s ni gin. Vy ta phi c gng cu mng con gi ta". V th vua cnghong hu v cng cha ci trang trn vo rng, v sau khi dng mt amtht hi xa b sng, pha trn tho am ca vng t Klinga, cng sng ti nh ngi tu kh hnh, n ton nhng th cy tri lm hi c.

Hai v cha m mun con gi c an n, nn nng li trong am, ri i rahi tri rng. Trong lc hai v i vng, nng lm hoa cc loi kt thnhvng hoa. By gi trn b sng Hng c mt cy xoi n hoa p, to thnhmt ci thang thin nhin. Nng tro ln , a chi v tm cch th vnghoa xung nc.

Mt ngy kia, vng t Klinga va bc ra khi nc sau khi tm th vnghoa n vng ln tc chng.

Chng nhn hoa v t bo: "Mt n nhn no kt hoa ny, song khngphi l mt ngi n b trng thnh m l mt c gi cn th di. Ta phii kim nng mi c". Th l chng m ra si tnh, i ln pha thng lusng Hng, cho n khi chng nghe nng ca ht bng mt ging ngt ngotrong lc ngi trn cy xoi. Chng n gn gc cy, va thy nng, lin

bo:

- Ny giai nhn, nng l loi g th?

- Tha cng t, thip l ngi, nng p.

- Th th hy xung i, chng bo.


34/119

- Tha cng t khng c, v thip thuc dng di St l.

- Tha c nng, ta cng vy, xin nng bc xung.

- Tha cng t, khng c, thip khng xung u. Li ni khng lm nn

mt v St l; nu qu tht ngi l mt v St l hy k cho thip nghenhng b mt ca nghi l truyn thng kia.

Sau hai ngi ni cho nhau nghe nhng chuyn truyn k trong ging h.Ri cng cha bc xung v hai bn kt giao vi nhau.

Khi cha m nng tr v, nng k cho hai v nghe chuyn vng t ca vuaKalinga, v sao chng phi vo rng vi y mi chi tit. Hai v bnglng em g nng cho chng. Trong thi gian sng chung st cm ha hp,cng cha th thai v sau mi thng, nng h sinh mt nam t y tng mo tt lnh, phc c v t tn l Kalinga. Cu trai ln ln, hctp mi ngh thut ti nng t thn sinh v ngoi t chng.

V sau ngi cha chng nhn theo cch kt hp ca cc ngi sao m bitc vng huynh bng h. V th ng gi con trai vo v bo:

- Ny con, con khng nn ph cuc i trong rng gi bun t, v vnghuynh ta, i vng Kalinga y qua i. Vy con phi v Dantapura vk v vng quyn ca ging h ta.

Sau , ngi cha trao cho con cc vt mang theo mnh: chic nhn c tnhiu, tm thm v thanh kim ri bo:

- Ny con, trong kinh thnh Dantapura pha kia c mt v thn vn l bti thn tn ca cha. Con hy n nh v y, i thng vo phng ring, acho ng thy ba vt ny ri ni cho ng bit con l con ca ta. ng s acon ln ngai vng.

Chng trai gi t cha m v ng b. Ri nh thn lc cng c ca chng,

chng bay qua khng gian, xung nh v i thn n, i thng vo phngring ca ng.

- Cng t l ai?, v quan hi.

Chng p:


35/119

- Ta l con trai ca Tiu vng Kalinga.

Ri rt ba tn vt y ra. V quan lin bo tin cho c hong cung, cc triuthn lin trang hong kinh thnh v ging chic lng hong gia ln uchng. Sau v T s ca triu nh tn l Klinga - Bhvadvja dy chngMi php m mt v Chuyn lun Thnh vng phi thnh tu v chnghc tt c mi php y. Th ri vo mt ngy rm tc ngy Trai gii, tCakkadaha xut hin cho nh vua Bnh xe bu, t ging Uposatha xut hinVoi bu, t ging qu tc Valha xut hin Nga bu, t Veppulla xut hinBo chu, k l N vng bu cng m cung phi th n v Vng t budn dn xut hin.

Sau nh vua thng tr ton ci a cu.

* * *Mt ngy kia ngi c m ty tng h tng sut ba mi su dm ng,ng trn bo tng ton trng, cao nh nh ni Kelasa. Trong cnh uy nghilng ly, ngi tr v thm song thn chn c. Nhng khi mun vt quavng t quanh cy i B , bo ta vinh quang ca ch Pht, ni trthnh trung tm im ca v tr, th voi bu khng th no qua c: vua cthc voi mi, song voi vn khng th no vt qua.

gii thch vic ny, bc o S ngm vn k u:

1. Kha Linh Thnh Chuyn lun vng,Chn chnh, ngi cai tr ci trn,Mt thu n B i th,Trn mnh voi bu i oai thn.

Do , v T s ca triu nh cng du hnh vi c vua thm ngh: "Trnkhng gian chng c g cn tr c, ti sao c vua khng gic voi qua c?Ta mun n xem sao". T trn khng h xung, v ny chim ngng bo

ta vinh quang ca ch Pht, v khu quanh cy i B .

Thi y tng truyn rng trong khong chng mt dm vng y khng baogi c mt ngn c mc, d ch bng mt si lng nh, mt t nh th ctmn, bn b l tho mc, ct ng v i th chng khc no cc cha t snlm sng sng nh ang chim ngng, u quay mt v hng Bo ta B. Khi v B la mn T s quan st ch ny, li suy ngh: "y l ni ch


36/119

Pht on tn mi dc tham ca trn th nn khng ai c th vt quac, d cho chnh l Thch Thin ch i na". V tin v pha cvua, v T s tu vi ngi cc c tnh ca a phn quanh cy B , cngthnh cu Thnh vng ng xung voi.

gii thch vn ny, bc o S ngm cc vn k sau:

2. V T s tu vi Thnh vng,L con nh kh hnh hin nhn,Khi ngi chuyn vn xa lun bu,nh l ngi xong, hng dn ng:

3. y chn thi nhn vn tn dng,Xin ngi ng xung, tu Hng vng,

Ni y ch Pht v thngChnh gic vin thnh ta nh quang.

4. Tng truyn rng ci phm trny chnh l linh a thnh thn,Tho mc, ct ng, cng i th,

ng quanh trong dng iu tn sng.

5. Xung y, xin nh l trang nghim,V n min xa tn hi bin,

Trn i a cu nui vn vt,Ni ny l t thnh thing ling.

6. i vng y cc loi voiThun chng nh cha m tt i,

Ng gi n y, voi vn munNhng khng th tin bc gn ni.

7. Ng trn mnh bo tng thun ni,Thnh ty nghi, c thc voi,

Song chng cch no voi bc c,n y, voi phi ng yn thi.

8. Vua nghe li ni v tin tri,Va phn truyn cho bo tng i,Va thc gy su vo bo tng:"Nu vy, ta s thy lin khi".


37/119

9. B thc, voi ku tht ta kn,Nh c lanh lnh, hc vang rnChuyn rung, lin ng v hng lc

nng sn, khng th ng ln.

V c b c vua thc mi, thc mi, con voi khng th no chu c cnau n, nn phi cht ngay. Song c vua khng bit l voi cht, cim nhin ng trn lng voi. Mt lt sau, T s Klinga - Bhradvja ni:

- Mun tu Thnh thng, vng tng cht ri, xin Thnh thng ngqua voi khc.

Bc o s ngm vn k th mi gii thch vic ny:

10. Quc s lo s lc nhn voi cht, lng kinh ng tht li:"Xin tm voi khc, tu Hong thng,

Bo tng ngi nay b mng ri!".

Nh cng c v thn lc ca v Thnh vng, mt con voi khc thucchng loi Uposatha xut hin trc c vua v a lng ra mi. c vuang ln lng n. Lc y thi th vng tng kia lin ng xung t v binmt.

Bc o S ngm vn k gii thch vic ny:11. Vua hi kinh nghe tu vic ny,

Ng ln voi khc, bng lin ngayThi hi bo tng kia nho xung.

Li tht tin tri hin by.

Sau c vua ng xung t trn khng gian, v chim ngng vng tquanh cy B . Trc s vic thn k kia va th hin xong, c vua tnthn quc s Bhradvja qua vn k:

12. Th ny, vi v T s mnh,i Kha Linh bo: "Thc tnhMi vic khanh am tng thu sut,

Hin khanh thy trc mi duyn sinh"


38/119

Song by gi v B la mn kia khng mun nhn li tn thn trn, m vngi vng nguyn v tr khim tn ca mnh, v y tn thn cng c ch Phtht li:

Bc o S li ngm k gii thch vn :

13. Quc s t chi s tuyn dngV tu nh vy vi Thnh vng:"Thn ch bit im cng tng triu,Cn ch Pht gic ng hon ton.

14. Pht tri kin t ton chn,im triu, cc Ngi chng ch tm,Ch Pht ton tri nh tu qun,

Thn l hc gi chng uyn thm".Vua nghe ni v cng c ca ch Pht, nn lng y hoan h, lin ban lnhcho ngi trn th em tht nhiu vng hoa thm n cng dng vng tquanh linh th B sut by ngy m lin.

Bc o S ngm i vn k gii thch vic ny:

15. Thnh th B , cha cng dngVi bao m nhc tht du dng,

Cc vng hoa p thm ngo ngt,Ngi li xy quanh mt bc tng.

16. Th ri Thnh ng ra v,Mang n hoa y su vn xe,

Lm l cng dng, v i ,Kha Linh sng Thnh a B .

Sau khi lm l cng dng trng th i th B nh trn, c vua nthm song thn, ri rc hai v v thnh Dantapura sng cng ngi. Ti y

ngi chuyn b th v lm cc phn s khc, cho n khi mng chung th tisinh vo ci Tri Ba mi ba.

Sau khi chm dt php thoi, bc o S bo:

"Ny cc T kheo, y khng phi l ln u tin nanda lm l cngdng cy B , m ngy xa cng vy.


39/119

Ri ngi nhn din tin thn:

Vo thi y nanda l Thnh Klinga, v Ta chnh l quc s Klinga-Bhradvja.

Nhn xt:

B o trng l Thnh a thing ling c bit bao ng vn th catng t ngn xa n nay, v chuyn Tin thn ny l mt v d.

Sau khi c Pht thnh o, Ngi th hng gii thot lc v Nit bn lctrong nhiu tun ti vng t chng kin s gic ng ca Ngi di gccy Assatha (mt cy thuc h sung) v Ngi khng ngng chimngng cy c th v i thm cm n cy cao bng c che ch Ngisut thi gian Ngi chin u quyt lit t Pht qu.

Theo gng Ngi, cc t Pht cng t lng tn qu cy c th ny v ttn n l cy B tng trng ni c Pht chng c tr tu tithng. Hn na, Tng chng v gii t ti gia thi y ng lng thnhcu c Pht cho php cc v em mt ht ging ca cy B y v trngngay ti K Vin lm biu tng ca s gic ng. V trong nhng lc

Ngi i du ha xa, cc t cng c mt ni tng trng c bit chim bi Ngi.

T , l Hi B do Tn gi nada xng p ng nhu cu tmlinh ca cc hng t Pht. Nhn dp Tn gi nanda c hi chng Tkheo tn thn cng c, c Pht k mt chuyn Tin thn cho bit trongqu kh ch Pht cng vin thnh Chnh gic ti Thnh a B , chonn n tr thnh mt a im c bit m tt c mi loi t c cy chon sinh vt u by t thi tn sng.

Trong tin kip xa xa y, B tt tin thn c Pht l mt v T s B lamn cng khuyn v Chuyn lun Thnh vng, tin thn ca Tn gi

nanda, n chim bi Thnh a ny, v khng mt loi no c th vtqua vng t ny m khng t lng tn knh.

V Chuyn lun vng mun th xem s tht ra sao, nn c tip tc thc voithn tin ln, nhng con voi ng nho v cht ti ch.


40/119

Trc s kin thn k y, v Thnh vng ht li khen ngi v quc sthng thi ca mnh v ra lnh thn dn c hnh i l cng dng Thnha B .

B o trng ngy nay l ni quy t cha n ca cc Pht t khp thgii t lng tn sng ni chng kin s gic ng v thng ca c Phtem li nh sng t bi v tr tu cho ton th nhn loi.

Nhn dp l Pht thnh o v cng l dp u Xun, ti xin gi n cc vo hu gn xa cu chuyn Tin thn y hng o cao qu ny knim mt trong bn Thnh tch quan trng m c Pht li du chntrong thi Ngi ti th m ngy nay tt c Pht t bn phng u t lngtn sng: Lumbini (Lm T Ni) ni c Pht n sinh; B o trng, ni

Ngi thnh o Gic ng; Lc Uyn, ni Ngi s chuyn Php lun v

Kusinara (Cu Thi Na) ni Ngi dit trong Nit bn ti hu.Ngoi ra, cc hc gi phng Ty cn nhn thy s tng t trong cc chitit ca vic cng cha Madda th vng hoa xung dng sui a n mik duyn gia nng v vng t Kalinga, cng nh cc chi tit v cc tnhiu vng quyn nhn ra vng tc sau ny trong cc chuyn c tchchu u. Nh vy, mt ln na, chng ta li thy r nh hng ca ccchuyn tin thn c Pht ny lan rng n nhiu nn vn ha khc nhautrn th gii./.

(Trch Nguyt san Gic Ng, s 70-71, 01-02/2002)

---o0o---

Chuyn i Anh V

(429. Tin thn Mahsuka)

"Bt c khi no cy tri sinh"

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v mt T kheo.

Chuyn k rng v y sng trong rng gn mt lng bin a Kosala vnhn c li gio hun t bc o S theo cc ti Thin qun. Dnchng lm cho v y mt an tht trong mt ni h thng lui ti, cung cpni c tr c ngy ln m v phng s v y rt tn tm chu o. Ngaythng u tin v y an c ma ma, lng y b t sch v dn chng


41/119

khng cn mt ht thc nn khng th cng dng thc phm thm ngonvo bnh bt v y, cho nn mc d v y trong mt ni thoi mi, v y libun kh v thiu thc phm n khng th nhp vo Thnh o hayThnh Qu c.

V vy khi ht ba thng ma, v y n yt kin bc o S, sau nhng lin cn cho hi, bc o S by t hy vng l mc d kh khn v thc

phm cng dng, v y cng c c mt ni an tr d chu. V T kheotrnh Ngi v tnh hnh din tin ra sao. Khi nghe v y c c mt tr

x an lc, bc o S bo:

- Ny T kheo, nu s tnh l nh vy, mt v tu kh hnh nn dp b ccthi tham m, v tri tc vi nhng thc n g mnh nhn c honthnh phn s ca ngi xut gia. Cc bc tr ngy xa khi c sinh vo

loi sc vt, d ch sng bng bi bm trong cy h mc m mnh c tr,cng b mi tham dc, t bit sng li ni kia v hon thnh ol v n tnh. Th th ti sao ng li b mt ni c tr y an lc ch v thcn nhn c qu t i th s? V theo li thnh cu ca v ny, Ngi k cuchuyn qu kh.

* * *

Ngy xa c v s chim anh v (kt) sng vng Tuyt Sn trn b sngHng trong mt rng sung. Vua anh v y gp lc tri trn cy mnh c tr

ht ma, phi n bt c ci g cn st li, d l mm, l, v cy hoc giccy v ung nc sng Hng, vn thy an lc v tri tc ni mnh sng.

Do tm trng an lc tri tc ny, chic ngai ca Sakka Thin ch rung ng.Sakka tm hiu nguyn nhn v thy anh v ny, ri mun th thch cnghnh ca chim, ngi dng thn lc lm cho cy ho tn, tr thnh mt khcthn cy mc y l hng ng tr v b ma gi vi dp, v bi bm bay rat cc l y!

Anh v cha vn n bi cy v ung nc sng Hng, khng i u khc v

vn u trn ngn cy, chng quan tm g n nng gi.

Sakka Thin ch nhn thy anh v sng rt tri tc, lin t bo: "Sau khi nghechim ni v c tnh ca tnh bng hu, ta s n ban cho chim mt c nv lm php cy sung sinh tri bt t".


42/119

V th Ngi gi dng mt thin nga cng vi hong hu ca ngi l Suja 9 itrc, bin hnh thnh mt n thn Asura (A tu la). Ngi n rng sung kia,u trn mt khm cy gn v ngm vn k bt u m thoi vi anhv:

1. Bt c khi no cy tri sinh,By chim i li n y cnh,Song khi cy thnh kh ho,

Lp tc by chim b chy nhanh.

Sau li ny, ngi li ngm vn k thc gic chim i ch khc:

2. Ny ng M , hy i maung vn ngi m mng, c sao?

Hy ni ta nghe, xun iu hi,Sao ng bm khc g kh no?

Chim anh v p:

- Ny thin nga, do n ngha, ta khng ri b cy ny.

Ri chim ngm hai vn k:

3. Nhng ai thn thit t ngy xun,

Bit r mi iu thin, chnh chn,Du sng, cht hay khi kh lc,u khng h b mc thn bng.

4. Ta mun n cn, gi thin tmVi cy kt bn lu nm,Ta mong sng, du lng khng n

Ri b cy kh cht dn.

Sakka nghe chim ni, rt hoan h, va ca ngi chim va mun ban chim

mt iu c, lin ngm hai vn k:

5-6. Ta bit chim giao hu tht tnh,Tr nhn chc chn phi hoan nghnh,Ta ban chim th g mong mun,

Anh v, c cho tha mnh.


43/119

Nghe vy, anh v vng ngm vn k th by ni ln iu c:

7. Thin nga, nu bn mun ban n,Mong c cho cy sng li dn,

Ln na vn ln sc mnh c,Qu ngon ti mt mc y thn.

Ri Thin ch Sakka ngm vn k th tm ban c n ny:

8. Bn nhn! Cy qu qu sai y,Thch hp cho chim chn ny,

Ln na vn ln sc mnh c,Qu lnh ngon ngt mt ti thay!

Cng vi cc li ny, Sakka b lt ngng, th hin php thn thng cnghong hu Suj, ly tay mc nc sng Hng ry vo thn cy sung. Lp tccy mc ln cnh l xum xu, y tri ngt nh mt, to thnh mt cnhtng k diu nh nh ni Ngc Bch l l.

Anh v thy vy, v cng hoan h ngm vn k th chn tn thn Thin chSakka:

9. c mong Thin ch, mi Thin thn,u hng th trn ngp phc n,

Hnh phc nh chim ang th hngKhi nhn cnh tng p huy hong.

Sau khi ban iu c cho anh v, v lm php cy sung mc tri bt t,ngi cng hong hu Suj tr v ci ca ngi.

* * *

minh ha chuyn ny, cc vn k pht xut t tr tu Ti thng ca cPht c thm vo on cui:

10. Ngay khi anh v cha cu mong,Ln na cy kia tr tri dn, Thch cng b hong bin mtV vn Thin lc 10 ci Thin thn.

Khi php thoi chm dt, bc o S bo:


44/119

- Nh vy, ny T kheo, cc bc tr ngy xa d sanh lm sc vt cng dtb tham i. Th ti sao nay ng c th gii vo Gio php ti thngny, li cn theo cc thi tham lam? Hy v li ch y.

V Ngi trao cho v ny mt ti Thin qun, ri nhn din Tin thn:

- V T kheo tr v v nh Thin qun c Thnh qu - "Thi y Sakka lAnuruddha (A Na Lut ) v anh v cha chnh l Ta".

Nhn xt:

Thiu dc tri tc l mt trong nhng c tnh cn bn ca i Phm hnh mc Pht lun khuyn gio cc T kheo thc hnh trn con ng a nGic ng gii thot.

Nhn dp mt T kheo n hu thm c Pht v trnh by mi ni khkhn ca mnh trong mt tr x n, c Pht khuyn v y nn kham nhnchu ng hon cnh mt ni y n tnh ca nhng ngi bn lnh htlng phc v v y trc y, cho d v sau h phi chu thiu thn v gytr ngi cho vic tu tp ca v y v khng c thc phm cng dngnh .

c Pht xem s thiu thn vt cht l iu ph, vic quan trng l v y

phi tp tri tc vi nhng g c c trn n tnh vi mt ni c nhiungi m o tn thnh tng to iu kin tt cho v y trc y va tutp bn thn va lm li lc ngi khc.

Ri Ngi k mt chuyn Tin thn chng minh hnh thiu dc ca Ngi khic sinh vo loi chim kt. Ngi gi trn n tnh vi cy sung tng nuisng c n chim, nay cy b h hoi, Ngi vn khng mun ri n, d chcn i cht g mc, trong khi c by chim bay i kim n ni khc.

c hnh sng ngi ca cha chim anh v lm rng ng chic ngai ca

Thin ch Sakka v Ngi mun i tm hiu l do v khi nghe chim trnh byc tnh cao thng ca s tri tc v tnh bng hu, Thin ch lm phpthn cho cy sung tr li ti tt nh chim mong c.

Khng nhng ch chuyn i xa, m khi c Pht cn ti th, c Phtvn xng hnh thiu dc tri tc v Ngi c ln biu l c tnh yn cao trong thi Ngi an c Veranja v s kin ny c ghi li


45/119

trong Lut tng. Thu y Ngi c v B la mn Veranja mi Ngi nan c ti tr x y. Nhng v mt ma, v y khng th cng dng thc

phm tt lnh nh d nh. c Pht kham nhn li sut ma an cba thng v ch sng bng cm xay trn n tnh vi ngi bn tt gp cnhon nn.

Trong kinh Tha T Php (Trung B), c Pht cng dy cc v T kheo nlc tr thnh nhng k Tha t php ch khng tha t ti vt d phi chung hon cnh kh khn. V trong nhiu kinh khc, c Pht cng khuyncc t ch li nhng tr x no thun li cho vic tu tp bn thn d

phi thiu thn vt cht, v phi xa lnh ngay nhng tr x di do phngtin vt cht nhng khng thun li cho vic tu hnh thot tc. V y chnhl li khuyn gio y ch li thc tin cho cc t Pht mun tu tpThnh o ca Ngi trong mi thi i.

---o0o---

Chuyn Voi hiu dng m

(455. Tin thn Mti-Posaka)

"Cho d voi cha phi i xa"

Chuyn ny bc o S k trong lc tr ti K Vin v mt T kheo cn m

phi cp dng.Hon cnh ca chuyn ny cng ging nh chuyn Sma (s 540 tp VI).Trong dp ny, bc o S ni chuyn vi chng Tng. Ngi bo:

- Ny cc T kheo, ch gin T kheo ny. Ngy xa, bc hin nhn, ngay clc sinh ra t bng ca loi vt, v cch xa m mnh, cng khng chu nung g trong by ngy, c gy ho mi mn. D c cung cp nvng gi, v y cng ch p: "Khng c m ta th ta khng mun n". Tuyth, lc gp li m, v y mi chu n nh trc.

Ni vy xong, Ngi k mt chuyn qu kh.

* * *

Mt thu n, khi vua Brahmadatta tr v ti Ba La Ni, B tt c sinh lmi tng vng vng Tuyt Sn. Ton thn voi mu trng rt hng v, l


46/119

cha n gm tm mi ngn con voi vy quanh ngi, song m ngi b m.Ngi thng a cho by voi nhng qu rng tht ngon em v dng m,tuy th chng chng em g v dng voi m, m chng n ht. Khi ngi hithm v bit c vic y, ngi bo:

- Ta mun ri n nui m ta.

Th l mt m thun li, by voi khng hay bit, ngi a m i n nhni Candorana (Chin Gia), ti ngi m trong mt hang di i,gn mt h nc v nui nng m rt chu o.

By gi, mt ngi th rng Ba La Ni i lc ng v khng th no tmli ra c nn bt u than khc m . Nghe ting ny, B tt thm ngh:" l mt ngi ang cn hon nn, khi ta ang y m g gp tai ha

tht chng phi l". V vy ngi n gn g, song g b chy v qu s hi;thy th, cha voi bo g:

- Ny ngi kia, anh khng cn phi s ta, ng chy trn, hy ni ti saoanh va i va khc th?

- Tu cha t, k hn ny b lc ng by ngy qua.

Cha voi p:

- Anh ng s na, v ta s a anh ra ng i ca dn chng.Sau ngi bo ngi y leo ln ngi trn lng ngi v a g ra khi rng,xong ngi quay v.

Cn con ngi c c kia quyt vo thnh ph bo tin cho vua bit. V thg nh du cc cy ci, cc ngn i, ri tin v Ba La Ni. Lc y vngtng ca hong va t trn. Ngi cho truyn lnh bng mt hi trng.

- Nu k no thy u c con voi xng ng hong thng ng du th

hy bo ngay.Sau g kia n triu kin vua v tu:

- Tu Cha thng, tiu thn thy mt con voi tuyt m, ton thn mutrng, mt vt ti thng xng ng Cha thng ng ln. Tiu thn xinch ng. Song xin a cc ngi qun tng i theo bt voi.


47/119

Vua chp thun, bo mt ngi th rng cng i vi g y v mt on tytng ln ng.

Ngi th cng i vi g v trng thy B tt ang n ung trong mt hnc. Khi B tt thy g th rng, ngi ngh: "Him ha ny chc chnkhng pht xut t ai khc, ngoi k kia. Song ta rt mnh, ta c th nhtan tnh c ngn voi trong lc thnh n, ta li sc tiu dit c n voi ratrn ca mt vng quc. Tuy nhin, nu ta b lng phn n chi phi thcng c ca ta s b tn hi. V vy hm nay ta s khng ni gin, cho dc b gm gio m vo da tht". Vi quyt nh ny, ngi ci u ng btng.

Ngi th rng bc xung h sen, khi thy v tuyt m ca ci chp ngvoi, g bo:

- Ny con hy n y.

Ri nm ly ci vi ging nh si dy thng bng bc, g dn voi v thnhBa Na Ni trong vng by ngy.

Khi m B tt thy con mnh khng tr v, b on chc hn ngi b quanqun nh vua bt ri, b than khc:

- Gi y cy ci vn mc, song con ta i xa ri.

V b ngm hai vn k sau:

1. D cho voi cha phi i xa,Dc tho nh hng vn mc ra,La c, trc o, cng sng trng,Kn xanh ch khut vn m hoa.

2. Tng vng hn n tn phng naoSung tc nh bao k tc cao,

Trang im ngc vng vua cha ci,Oai hng thng ch th mang bo.

By gi ngi luyn voi kia, ang lc cn ang i ng gi v triu mtt s dng vua. Nh vua lin ra lnh c kinh thnh trang hong tht lng ly.

Ngi luyn voi dn B tt vo mt ci chung c t im bng cc dytua, trng hoa v vy quanh mi bc mn mu rc r, xong n trnh nh


48/119

vua. Vua mang cc mn cao lng m v ra bo a cho B tt, nhng ngikhng n cht g c: "Nu khng c m ta, ta khng mun n g u".

Vua van ni ngi n v ngm vn k th ba:

3. No n i mt ming, voi ny,ng c bun chi, ch ho gy, phng s vua, cn lm vicM voi s m trch sau ny.

Nghe vy B tt ngm vn k th t:

4. Khng, trn nh ni Chin GiaKhn kh b kia, mt li la,Dm mt chn vo gc c thV khng voi cha, y con b.

Vua ngm vn k th nm hi ngha li ngi:

5. Ai trn i Chin GiaNo ai khn kh, li m la?Dm chn vo mt gc cy n,V chng cha voi, con ca b?

Voi p li qua vn k th su:6. M ta trn ni Chin Gia

Khn kh, m la tht xt xa,Dm mt chn vo gc c th,Bi v voi cha y l ta.

Khi nghe ni vy, vua lin cho ngi c t do, v ngm vn k th by:

7. Voi hng phng dng mu thn mnh,

Nn th t do, c mc tnh,Thi voi i v vi mV cng sum hp vi gia nh.

Vn k th tm v th chn l xut pht t Tr tu Ti thng ca c Pht:


49/119

8. Khi cnh giam cm c thot thn,Ht dy rng buc, cha voi rng,Vi li khuyn nh cng vua y11,Voi tr v ni chn ni ngn.

9. Ri xung h kia mt lnh trong,Ni ny voi vn ti bao ln,Dng vi ht nc t h yTung vy khp mnh ca mu thn.

Song m ca B tt tng l tri bt u ma, nn ngm vn k th mi trch cn ma:

10. Ai em ma tht tri thi

Thn no c c qu, tri i!V nay con tr i vng,Con tr xa thng phng dng ti.

Lc y B tt ngm vn k th mi mt trn an m:

11. Sao mi nm kia vy, m i!Ny y con m v ri,Ca Thi i , ngi Thng TuCho tr bnh an c ti hi.

B m lin p li, cm t vua qua vn k cui cng:

12. Vn tu trng tn, ng i vng!Cu ngi em li nc hng cng,T do ngi tr cho con ,Vi m, con trn vn knh thng!

Vua rt hoan h v c ca B tt nn ra lnh xy mt th trn khng xah y v nh vua thng n phng s B tt cng m ngi. Sau , khi m

ngi t trn, ngi i tht xa n mt tinh x tn l Karandaka. Ti y cnm trm bc tr gi an tr v vua thng n cng dng cc v y. Vua litruyn tc mt tng bng c hnh B tt v thng n chim bi tlng ngng m ngi. Dn dn dn chng khp ci Dim ph (n ) ttp li cng nhau c hnh ngy hi gi l Hi Voi.


50/119

Khi bc o S chm dt php thoi, Ngi tuyn thuyt cc S tht v nhndin Tin thn. (By gi lc kt thc cc S tht, v T kheo phng dngm an tr vo S qu (D lu):

- Vo thi y nanda l nh vua, mu hu l Mah My l m voi v chnhTa l cha voi nui dng m mnh.

Nhn xt:

Hiu hnh l mt trong nhng c tnh c c Pht cao ngay trong ihin ti cng nh trong cc Tin thn ca Ngi.

Mi khi nghe ni c mt T kheo no phi cp dng cha m gi d xutgia theo o gii thot, Ngi u tn thn v y v k mt chuyn Tin thn chng minh lng hiu tho l mt trong nhng c tnh m B tt, tinthn ca Ngi th hin ca nhiu hnh thc ti sinh: chim mung, th vt,hay loi ngi: B tt tng lm chim anh v hiu tho trong Tin thnCnh ng la (s 484), l nai hiu tho trong Tin thn Lc vng hoan h(s 385), l con trai hiu tho trong Tin thn Sma (s 540), v voi hiutho trong Tin thn ny.

Qua cc Tin thn trn, B tt th hin lng hiu tho cao ngay khi bbt vo thng lng hay khi sp b bn hoc b trng thng, ngi khng

h ngh n ni au kh ca chnh bn thn, m ch ngh n ni au khca cha m gi yu hoc m la khng th t kim sng nu ngi phi chttrc.

Chnh lng hiu tho c bit y cm ha c nhng v ch nhn hocv vua bt ngi, khin cho lng h trn y xuc ng lin th ngi c tdo, ri t v sau h chuyn tm thc hnh Ng gii v Thp thin c ti sinh ci tri.

Nhn dp l Vu Lan, tng trng ngy Bo hiu ca ngi con Pht v ca

truyn thng dn tc, ti xin gi n cc o hu gn xa cu chuyn Tinthn y o v ny, l mt trong nhng chuyn c tch khch l mi ngithc hnh mt c tnh m B tt, tin thn c Pht, th hin qua bit

bao i sng trc khi thnh Pht./.



51/119

---o0o---

Chuyn Thi t Yuvanjana

(460. Tin thn Yuvnjana)

"Con xin nh l ng Qun vng..."

Chuyn ny Bc o S k trong lc tr ti K Vin v i s Xut th caNgi. Mt ngy kia, cc T kheo t hp trong Chnh Php ng:

- Ny Hin hu - mt v T kheo bo v kia - ng Thp Lc 12 trc kiahn c th sng ti gia, c th lm mt v Chuyn lun Thnh vng gia

i th gii y bu vt, vinh quang vi bn Thn lc siu phm, cm vng t vy quanh hn ngn v. Tuy th, Ngi t b mi cnhvinh quang y khi Ngi nhn thy mi nguy him nm trong tham dc. Nam, cng vi Xa Nc (Channa), Ngi ci vng m Kin Trc (Kanthaka)ca Ngi v ra i. Trn b sng Anom, dng sng v vang y, Ngi t gith tc v sut su nm lin, Ngi sng kh hnh p xc, sau Ngi t tutp v chng c Chnh ng Chnh gic.

Tng chng ni vi nhau nh vy v cng hnh ca c Pht. Bc o S

bc vo hi:- Ny cc T kheo, trong lc ngi y, cc ng ang ni v vn g?

Tng chng tha vi Ngi. Bc o s bo:

- Ny cc T kheo, y khng phi ln u tin Nh Lai lm i s Xutth. Ngy xa, Ngi t b ngai vng vng quc Ba La Ni rng nmi hai dm.

Ni vy xong, Ngi k mt chuyn qu kh.* * *

Mt thu n, c mt v vua mnh danh l Sabbadatta cai tr thnh Ramma.Kinh thnh m nay ta gi l Ba La Ni c gi l Surundhana trongTin thn Udaya (s 488) cng l Sudassana trong Tin thn Cullasutasoma


52/119

(s 525) hay l Brahmavaddhana trong Tin thn Sonandana (s 530), v lPupphavati trong Tin thn Khandahla (s 542). Cn trong Tin thnYuvanjana ny, n li c tn l thnh Ramma. Nh vy tn thay i theonhiu hon cnh.

Thi y vua Sabbadatta c mt ngn vng t, v ngi phong chc Phvng cho thi t Yuvanjana.

Mt sng sm kia, thi t ng ln vng xa lng ly ca chng trong quangcnh cc k uy nghi, chng nhn du trong vn thng uyn. Khp cc nhcy, ngn c, u cnh, trn cc mng nhn ging t qua cc u ngn lau,chng thy cc git sng lng lng nh v s xu chui ngc trai. Chnghi:

- Ny Hin hu qun xa, ci g y?- Tu in h, y l cht lng ri xung trong ma lnh, m ngi ta gi lsng mai.

Thi t tip tc du ngon vui chi trong ng vin trn ngy hm . Vchiu, khi chng quay li li c, chng khng cn thy ht sng no na.Chng hi:

- Ny Hin hu qun xa, nhng ht sng u ri? Nay ta khng cn thy

chng na.V kia p:

- Tu in h, khi mt tri ln cao, sng tan ht v chm xung t.

Nghe vy thi t tht vng bo:

- i ngi ta cng c to thnh chng khc g cc git sng mai trnngn c. Ta cn phi thot khi gnh nng bc bch ca bnh tt, tui gi v

cht chc. Ta phi t gi song thn v ri th tc.Nh vy l do nhn duyn cc git sng mai, chng nhn thc ba ci sinhhu (Dc gii, Sc gii, V Sc gii) nh th ang trong ngn la chy

bng. Khi chng v cung, chng vo yt kin ph vng trong i phpnh nguy nga ca ngi. nh l vua cha xong, chng ng sang mt bn vngm vn k u xin php vua cha c ri th tc:


53/119

1. Con xin nh l ng Qun vng,Gia ng quan, bng hu, i thn,

Hong thng, con mong ri th tc,Xin hong thng chng chi t con.

K vua ngm vn k th hai khuyn can chng:

2. Con c m g, hi D Vn,Cha ban trn vn mi cu mong,

Nu ai lm hi, cha che ch,Con nh lm tu s n thn.

Nghe th, thi t ngm vn k th ba:

3. Chng c ai lm hi n con,c m con t c vung trn,Song con mun kim ni an trM tui gi khng ph mi mn.

Bc o s ngm na vn k gii thch vn ny:

4. Thi t tu vy vi ph vng,Vua cha lin phn bo cng con,

Na khc sau do c vua ngm:ng ri th tc, ny vng t,Dn chng kinh thnh thy khc thng.

Vng t li p vn k ny:

5. i , ng lm tr phi xaCuc i khng tc ly ph hoa,Con e say m nhiu tham dc

S ha mi ngon ca tui gi.Khi nghe ni iu ny, vua cha phn vn do d. Sau , mu hu c tin:

- Tu lnh b, thi t ang xin php hong thng xut gia.

B hi:


54/119

- Ngi ni g th?

Tin y khin b ngt th, lin ng vo chic kiu bng vng, b bo i nhanhn i Php ng v ngm vn k th su:

6. M van con , hi con thn,V m mong con phi gn,M mun gp con hoi, thi t,Con ng ri b chn phm trn.

Khi nghe vy, thi t ngm vn k th by:

7. Nh u ngn c, ng hi sng,Khi mt tri ln rc nh dng,Cng vy l i ngi th tc,

Xin ng cn bc, m hin thng.

Chng ni vy xong, b vn van xin chng mi, vi mc ch ngn cnchng. Sau , bc i s tu vi vua cha vn k th tm:

8. Bo ngi khing kiu, hy cng nng!ng m gi c cn ngn,Con tr mun i vo Thnh o,

Xa i sinh dit 13, tu Minh qun!

Khi vua cha nghe con ni, ngi phn:

- Ny i hu, hy ln kiu v cung Thng Lc ca ta m an ngh.

Trc lnh ca vua, i chn vng hu qu xung, ri b c m cungn vy quanh du b ra v. Khi bc vo hu cung, ng nhn v pha iPhp ng, b bn khon hi tin tc con mnh. Sau khi mu hu i ri, Btt li xin php vua cha ln na. Vua khng th t chi chng c, lin

phn:

- Ny thi t thn yu, c lm theo nguyn ca con v t b th tc.

Khi va nghe vua chp thun iu ny, tiu hong ca B tt l vng tYudhitthila, n nh l vua cha, v cng xin php theo i xut gia nh th,vua lin bng lng ngay.


55/119

C hai v vng t t bit vua cha v gi y, sau khi t b mi dc lc thgian, hai v ra i t i Php ng gia i chng. Chnh hu nhn theo

bc i s v than khc:

- Thi t t gi th tc, kinh thnh Ramma ny s trng rng.

9. Nhanh ln, cu hnh phc, con i!Ta chc Ram-ma trng vng thi,

i Sab-ba va chp thunD-vn thi t xut gia ri.

10. Thi t, i huynh gia c ngn,Hong nhi trng dng tht nh vng,T y vng t oai hng

p chic y vng b th gian.B tt khng i ngay ln ng tu hnh. Khng, trc tin ngi n t bitsong thn, ri cng vi tiu l vng t Yudhitthila, ngi ri kinh thnhv bo m i chng ang theo sau hai v phi quay v, cn hai v tin lnvng Tuyt Sn. Ti , hai v dng ln mt tho am mt chn y an lcv hnh tr cuc i ca bc hin nhn thanh tnh tu tp thin nh hngthng. Hai v sng sut i bng cc c, qu rng ri c sinh ln ciPhm Thin.

Vn ny c gii thch qua vn k cui cng pht xut t tr tu Tithng ca c Pht:

11. Vng t D-thi vi D-vnSng i thanh tnh ca hin nhn,Gi t vng ph v vng mu,Cht t lm i xch T thn 14.

* * *

Khi Bc o S chm dt Php thoi, Ngi bo:

- Ny cc T kheo, y khng phi ln u Nh Lai t b vng quc itheo i tu hnh, m ngy xa cng lm nh th.

Ri Ngi nhn din Tin thn:


56/119

- Thu y, song thn trong hong tc ngy nay l vng ph v mu hu,nanda l tiu Yudhitthila v thi t Yuvanjana chnh l Ta.

Nhn xt:

i s Xut th l ti quan trng nht ca b chuyn Tin thn c Pht.

B tt, tin thn c Pht, c th ra i t hon cnh cao sang ca vua cha,B la mn i ph, hay tin dn ngho hn. Ta tng c nhiu tin thntrong y B tt xut thn t hong gia v ri cung in tu hnh nhchuyn vua Susim ra i nhn thy si tc bc u tin xut hin.

Trong tin thn ny, thi t Yuvanjana ang hoa nin trn y sc sngv hy vng v mt tng lai huy hong trn ngi vua gia c ngn vng tkhc. Nhn mt chuyn du ngon t sng sm, thi t nhn thy cc htsng mai ging mc trn cy c, nhng v chiu chng u bin mt.Chng tht vng v v i ngi sinh dit nh nhng git sng kia. Richng quyt nh i tm o thot ly sinh t. T chng thy c ba ci thgii nh ang b thiu t trong la chy bng, thc gic chng nhanh chnln ng. Chng lin i tm gp ph vng v mu hu trnh by l doxut gia ca mnh v thuyt phc hai v ng cho php chng toi nguyn.

Nhn thc cuc i nh git sng mai v ba ci th gian ang b thiu t

trong la l quan nim pht xut t ba Php n (v thng, kh v v ng)xuyn sut ton b gio l ca c Pht.

Th gii quan ny c c Pht trnh by ngay trong bi kinh th ba v"la bc chy" c Ngi thuyt ging sau ngy Thnh o cho hi chngca ba Tn gi Kassapa (Ca Dip) khin c ngn v t ny vn l cc os th la u c Thnh qu A la hn. Ta cng thng gp quan im nhni nh git sng v th gii b thiu t bi la tham, sn, si trong nhiu

bi kPhp Cu.

Hn na, quan nim ny cng c nu bt nh nhng nt c sc qua haiquyn kinh tiu biu ca Pht gio i tha (Pht trin) l kinh Kim Cngv kinh Php Hoa. Nh vy ta c th nhn thy quan im nht qun v Ba

php n ca mi s hin hu trn th gian trong cc h thng gio l ca oPht t xua n nay.


57/119

c bit trong Tin thn ny, B tt khng xut gia mt mnh, m cn ctiu ca Ngi l Yudhitthila, tin thn ca Tn gi Ananda, ngi bnng hnh cng chia s mi ni vui bun trong cuc sng bn Ngi qua vlng kip./.


---o0o---

Chuyn Sla, C th ct tng

(465. Tin thn Bhadda - Sla)

"Ngi l ai ng gia khng gian..."

Chuyn ny bc o S k trong lc tr ti Jetavana (K Vin) v vic lmthin s i vi quyn thuc ca mnh.

Thi y vua Vidudabha va k v vua cha l Pasenadi Kosala, quytnh em qun s i st hi dng h Thch Ca tr mi th c i vingoi tc. c Pht hay tin lin i n thnh Kapilavatthu (Ca T La V) ngn cn nh vua tin qun vo .

Vo ngy bc o S ra i ln th ba tr v, sau khi du hnh kht thc,v th thc xong, Ngi ang nm ngh trong Hng phng, Tng chngt mi ni t tp trong Chnh php ng. Khi ngi li vi nhau, Tngchng bt u ni n cng hnh ca bc o S.

- Ny cc Hin gi, bc o S ch cn xut hin v khin cho vua lui v, lgii quyt cho thn tc Ngi khi ni s cht. Bc o S tht l mt ngibn lnh, hay cu gip gia tc.

Bc o S i vo, hi Tng chng ang ni chuyn g trong khi ngi ti. Tng chng tha li vi Ngi. Sau , Ngi bo:

- Ny cc T kheo, khng phi ch by gi Nh Lai mi hnh ng v li chca cc ngi thn tc, m ngy xa Nh Lai cng lm nh th.

Cng vi li ny, Ngi k mt chuyn qu kh.

* * *


58/119

Mt thu n, khi vua Brahmadatta tr v ti Ba La Ni, v thc hnh Thpvng php (Mi c tnh ca vua hin), ngi ngh thm: "Khp ci Dim

ph ny, vua cha u sng trong cc cung in c nhiu ct tr chng. Vy mt cung in c nhiu ct tr chng chng k diu g, songnu ta xy mt cung in ch c mt tr chng th sao?... Lc y ta sthnh v vng bc nht gia cc v vua!". Do vy ngi triu tp cc nhkin trc li, bo h xy ct cho ngi mt cung in nguy nga ch dng trnmt ct tr thi. H tha:

- Xin tun lnh

Ri h i su vo rng.

Ti , h ngm ngha nhiu cy thng tp, cao ln xng ng lm cy ct

tr duy nht ca mt cung in sang trng nh th. H bo nhau:- y c cc cy loi ny, song ng s g gh, ta chng bao gi chchng theo c, vy ta phi thnh c vua v chuyn .

Khi h tu nh vy, vua p:

- Hy dng ci mc hay neo m ko chng v, th cng nhanh na.

Song h tha:

- Chng ci mc no lm c vic ny c.

Vua phn:

- Vy th hy tm mt cy trong thng uyn ca trm.

Cc nh xy dng i vo vn ng, ti h nhn thy mt cy Sla dngvng gi cao qu, thng tp, cnh l xum xu, vn c dn lng, th trntn sng, ngay c hong tc cng thng n chim bi, v dng l vt. H

lin tu li vi vua. Ngi phn:- Trong vn ng ca trm kia, cc khanh tm ra cho trm mt cy ith, tt lm, vy hy i n n xung ngay.

H p:

- Xin tun lnh.


59/119

H n khu vn ng, i tay cm y cc trng hoa thm v cc hngliu khc, sau treo ln cy mt trng hoa nm chm, cun quanh thn cymt si dy thng, buc vo mt b hoa thm, ri va thp hng n,va chim bi va khn r:

- T nay n by ngy na, chng ti s n cy xung theo lnh vua truyn.Cu xin cc Thn c ng trn cy ny hy i ni khc, v khng phi lichng ti.

V thn sng trn cy nghe ni vy, ngh thm: "Nhng ngi xy dng nyquyt n cy xung v ph hoi ch c ng ca ta. Nay i ta ch ko di

bao lu cn ni c tr ny. Tt c cc cy Sla non chung quanh cy ny,c cc thn quyn thuc ca ta c tru tht ng, cng s b ph hy. S hyhoi thn ta khng quan trng bng s tiu dit m con chu ta. Vy ta phi

bo v sinh mng chng".Th l vo lc na m, vi trang phc huy hong, uy nghi, v Thn cy

bc vo cung tht lng ly ca vua, chiu sng rc r khp phng v ngkhc cnh chic gi ca vua. Ngi rt kinh hi khi thy v thn, lin tht lnvn k u:

1. Ngi l ai, ng gia khng gian,Mnh khoc xim y ta thnh thn,Sao ni kinh hong kia pht khi,

Mt ngi sao m l tun trn?

Nghe vy, v cha t Thn cy ngm hai vn k:

2. trong quc , hi qun vng,Ngi bit danh cy: i Ct Tng, su mi ngn nm vn ng,Ton dn u cng bi ta lun.

3.D chng dng xy lm th thnh,

Lu i vng x, cc cung nh,Tuy nhin, chng chng h phin nhiu,Cng chng gy tai hi n mnh,V chng tn sng ta n th,

Xin ngi, Cha thng cng tn vinh!

Tip theo, vua ngm hai vn k khc:


60/119

4. Song mt thn cy v i ny,Trm cha h thy t xa nay,Chu vi p c chiu cao na,

Hng mnh, mt cy vng chc thay.

5. Trm mun xy nn m l cung,Ch cn c nht tr lm chn,Trm mun t ngi vo ch ,

i ngi khng ngn ngi u thn.

Nghe vy, v Thn cha ngm hai vn k:

6. V ngi mong mun n cy thn,Xin hy cht ta nh mi phn,

V x thn ny tng mnh mt,Hoc ng g c, tu Anh qun.

7. Hy cht trc tin ly nh u,K l phn gia, gc v sau,Nu ngi n c ta nh th,Ci cht chng cn to kh su.

Sau , vua li ngm hai vn k:

8. Trc ht chn tay, k mi tai,Khi ngi lm nn cha tn hi,Cui cng th cp ny ri xung,Ci cht ny au n rng ri.

9. Ct Tng c th! Cha sn lm!Lc th g ngi cm thy chng?Sao, l do g ngi c munThn cy c x nh tng phn?

i th Ct Tng lin p li qua hai vn k:

10. V l do ny cao c thay,C sao ta mun x thn ny,

Phn ra tng mnh, tu Hong thng,Xin lng nghe li ta ni y.


61/119

11. Quanh ta phn thnh m thn bng,Sinh trng nh ni tr vn ton,

Nu ta ng mnh, tan chng,Ni n au kia s ngp trn.

Vua nghe vy xong, lng y hoan h: "V Thn ny tht cao c thay, ngikhng mun quyn thuc mnh phi mt ni tr n do vic ngi mt chn cng ca ring ngi. Th l ngi hnh ng v li ch ca thn tc mnh".

V vua ngm k cui cng:

12. Ct Tng c th, Cha rng xanh!T tng ngi cao c tht tnh,

Ngi mun gip thn bng quyn thuc,

Vy trm cho ngi thot hi kinh.V Thn cha, sau khi thuyt gio vua xong, lin ra i. Cn vua an tr voli khuyn nh ca ngi, b th v lm nhiu thin s khc cho n khi vuamng chung, i ln cng tr vi cc hi chng ci Tri.

* * *

Sau khi chm dt Php thoi ny, bc o S bo:

- Ny cc T kheo, nh th l Nh Lai vn hnh ng v li ch ca thnbng quyn thuc mnh.

Ri Ngi nhn din Tin thn:

- Vo thi y nanda l vua kia, hi chng ca c Pht l cc thn trthn trong cc cy con ca cy Sla, v Ta chnh l c th Ct Tng, vThn cha.

Nhn xt:Lng t bi l mt trong nhng c tnh quan trng nht ca c Pht v vth o Pht c gi l o ca T bi v Tr tu.

c Pht dy cc t tu tp lng thng xt i vi mun loi v gii btst l gii cm u tin ca hng t ti gia. Khng ch vi cc loi sinh


62/119

vt, Ngi cn tri rng lng t n mun loi c cy. Ngi khuyn cc tkhng lm hi cy ci, nht l cc khu rng, vn l ni tr n, l bn lnhca nhng kht s xut gia. Ngi khuyn mi ngi phi t lng bit n cccy cao bng c che ch h bng cch khng cht cnh hi l, thm ch

Ngi cn dn cc T kheo thn trng khi em thc n tha vo ch trng trnh lm hi cy c.

Trong mt s bi kinh Tng ng B, c Pht dy qun chng lm ccthin s nh xy cu cng, p ng, trng cng vin, trng rng, oging... em li li ch chung i ny v ti sinh ci lnh i sau.

Cu chuyn Tin thn ny l mt v d v lng t ca B tt, tin thn cPht, khi Ngi l mt v cha thn cy.

V vua trong chuyn ny c tham vng lm ch mt cung in nguy nga co nht thin h, nn d nh cht cy Sla nht c th trong vn nguyn. l vic t xa n gi cha mt vua cha no ngh n v cy nyvn c dn chng ton thnh tn sng cng bi hng ngn nm nn c th to thnh mt m quan c bit vn thng uyn em li an lc chodu khch mi khi n ving cnh ny.

S cht ng cy c th ny s gy nh hng nghim trng n c vng cyc chung quanh. Nhng vi nng lc khim tn ca mt v thn cy, B ttkhng th lm g che ch quyn thuc thn bng ca mnh hn l n van

xin nh vua ngng vic tn ph tai hi y.

Ri khi thy khng th ngn cn c nh ca vua, ngi ngh vua chocht nh cy c th ra tng phn bt gy tn tht cho m cy ci chungquanh.

Trc ngha c hy sinh cao p ca v thn cy, vua cht tnh ng v t b nh n cy bo v khu rng nh c. V cng t , vua theo li khuynca v thn cy lm cc thin s nn c sinh ln ci tri.

Cha bao gi li khuyn ca c Pht v s bo v mi trng thin nhinli mang tnh thc tin v cn thit nh thi hin i, trong khi khp nitrn th gii, hng ngy vn din ra nn ph rng, nht l cc khu rngnguyn sinh, gy sc tn ph c nh hng nghim trng n s sng camun loi v c nguy c e da lun c s tn ti ca loi ngi trn hnhtinh xanh ny. Tt c cc s kin y u pht xut t nhng tham vng v k


63/119

ca nhng ngi khng h bit ngh n ch li v quyn sng ca ngikhc, ni g n mun loi sinh vt.

Phi chng n lc cc t chc ha bnh xanh cn khuyn gio ton thnhn loi phi bo v mi trng sng thin nhin t cu mnh theo tinhthn v ng v tha ca c Pht t ngn xa?


---o0o---

Chuyn i vng Bhalltiya

(504. Tin thn Bhalltiya)

"Ngy xa c i Bhall ...",

Cu chuyn ny Bc o S k trong lc tr ti Jetavana (K Vin) vhong hu Mallik (Mt Li) tc Nng t V Qu Hoa.

Mt bui kia, chuyn k rng c vic xch mch gia hong hu v vuaPasenadi ca x Kosala, v quyn li trong i sng ni cung, vua ni ginv khng mun nhn mt b. B suy ngh: "Ta chc c Nh Lai khng bitc vua ang gin hn ta".

Khi Bc o S bit chuyn y, ngy hm sau, Ngi i vo kht thc ti BaLa Ni c Tng chng theo hu, ri n tn cung mn. Vua bc ra nNgi v cm ly bnh bt ca Ngi, va rc Ngi ln thng lu, miTng chng ngi theo th t thch hp, ri dng nc cho mng cng thc

phm thng v. Sau bui th thc, vua ngi xung mt bn. Bc o Shi:

- Ti sao hong hu Mallik khng n?

Vua p:- Ch v lng kiu mn ngu si v cnh vinh quang ca b ta y.

Bc o S bo:


64/119

- Ny i vng, xa kia, lu lm ri, khi i vng cn l mt tinnam, i vng ri xa bn i ca mnh ch mt m thi, m v sau cmi thng tic c by trm nm .

Ri theo li thnh cu ca vua, Ngi k mt chuyn qu kh.

* * *

Mt thu n c mt v vua tn l Bhalltiya tr v ti Ba La Ni. Do ni saym mn tht nai rng bc khi trn ha l li cun, ngi giao ph vngquc cho cc i thn, ri trang b nm th v kh cng mt by ch snthng minh tinh luyn, ngi ln xa gi ri kinh tin v vng Tuyt Sn. Ngic du hnh dc theo sng Hng mi tn ni khng cn ln cao c na,

bn i theo mt ph lu thm vi on ng, va git nai, ln rng va

thng thc mn tht nng kia, cho n khi ngi tro tn mt nh cao.Ni c mt con sui y thi v chy xung khp vng, nc cao ln tnngc, song vo cc ma kh ro ch gn n u gi. Lc y cc n c ra, loi tung tng, di ct di nc sng long nh bc, cy ci hai bn br xung nng tru hoa tri, chim chc, ong bm say sa ht nc tri chnv mt ong, bay ln di bng cy rm mt, ni y tng n hu nai loi vn lai vng lun. By gi trn b sui xinh p ny c i tin angm cht nhau, u ym vut ve nhau ri bng ct ting khc than rn r vcng thm khit 15.

Trong lc vua tro ln nh Gandhamdana (Hng Sn) men theo dngsui ny, ngi cht nhn thy i tin kia. "Ti sao h c khc than rn rnh th ny?", ngi suy ngh, "Ta mun hi xem sao". Ngi ch cn lic bych sn v bng ngn tay, by ch thun chng thy du hiu ny l hiungay phn vic ca chng, lin b vo di bi rm v nm st t. Va khingi thy chng khut dng, ngi t cung tn cng cc v kh kia cnhgc cy gn v rn rn i nh nhng n gn i tin khi ai nghe lt

bc chn, ri ngi ct ting hi:

- Ti sao cc ngi than khc?

gii thch vic ny, Bc o S ngm ba vn k:

1. Ngy xa c i Bhall,Ngi vn i sn bn tht xa,


65/119

Tro tn Hng Sn v cht thyy hoa n r vi yu ma.

2. Ngi truyn by ch thy nm ynt cc cung tn xung t linTin bc a li m hiChn kia va thy cp thn tin:

3. "ng qua, sao li tr vHn huyn tm s cnh sn kh?Cc ngi sao ging phm nhn qu,

Ngi gi loi g, ni trm nghe".

Nghe vua hi, v tin nam khng ni g, nhng tin n p li nh sau:

4. Tam nh, Hong Sn, ni M Lai 16,Chng thn men sui mt, bng qua,Th rng c tng l ngi tht,Song bn i sn gi qu ma.

K vua ngm ba vn k:

5. Cc ngi u ym ta tnh nhn,Song li khc than tht no nng,

Tin chng ging nh ngi th tc,C sao than khc, hy phn trn!

6. Cc ngi mn trn ta uyn ng,Song khc y ai on thm thng,

i la khc no ngi th tc,Sao su au th? Ni cho tng!

7. Nh cc tnh nhn, c vut ve,Song li than khc tht l th,

Cc ngi trng ging ngi trn tc,Sao qu bi ai? Ni trm nghe!

Cc vn k sau l do i bn i p nhau:

Tin n:


66/119

8. Chng, thip mt m cch bit nhau,Khng tnh n i, nng u su,Tng t, song chng bao gi c

m y tr v c na u.

Qun vng:

9. Sao nm m y qu c n khin ngi rn r tic thng?i tr ging nh ngi th tc,Mt tin, hay lo ph t trn?

Tin n:

10. ng kia, bng mt, sui tun raGia , ri cn bo thi qua,V qu lo u tm kim thip

Nn tnh qun li qua b.

11. Trong lc i chn thip rn rng,Thip i tm c ni hoa ngn

Lm vng eo, tng chng yu duV thip, va khi gp li chng.

12. Kt b chung vng, ng tho xanh,Thy tin trng mt m sng lnhCho chng yu du vng hoa cCng thip, va khi gp bn tnh.

13. Ri sau thip hi b hoa hngL th hoa xinh p nht vng, kt lin cho chng vi thipVng hoa eo c, lc tng

chuyen tien than duc phat - tran phuong lan

Documents