chuyen de chon ngcrvan

NGUYEN VAN LONG (Chu bien)- NGUYEN TH! MAl HOA NGUYEN TH! NGAN HOA- HOANG TH! PHlJdNG NGQC

cAc CHUYEN DE CHON LOC . .

NGCrVAN

NHA XUAT BAN GIAO Dl)C VI¢T NAM

{[[W+bz0FkV43GmRt7u4DpvuYxd]]}

+

De ph~;~c Y1:l cho vi~c d<;ty va h9c mon Ngfr van THCS, ngoai sach giao khoa

(SGK) va sach giao vien, da c6 nhieu tai li~u tham khao, tai li~u huang dan duqc

bien SO(;ln va Xllllt ban. Phan lan nhfrng sach tham khao, huang dan deu bien SO(;ln

theo chuong trl.nh tl.rng 16p, bam sat trl.nh tJ.! eac bai h9c trong SGK, v6'i ba phan

mon: Van h9c, Tieng Vi~t, T~p lam van. lfu diem cua each cau tnk nay la bam

sat qua trinh d<;ty - h9c cua thay va tro 0 moi lOp, ti~n cho vi~C chuan b~ bai 0 nha

va on bai sau khi h9c tren 16p cua h9c sinh (HS). Tuy nhien, nhuqc diem cua

sach tham khao cau true theo kieu nay la thien ve huang dan Cl;l the 0 ttmg bai,

ttmg tiet h9c rna it kha nang khai quat, t6ng hqp kien thUC ve ttmg mang, ttmg

chu diem n(>i dung ho~c tl.rng the Io<;ti. Nham g6p phan khac ph~;~c tinh tr<;tng d6

va giup giao vien, HS c6 them m(>t each tiep c~n de nam vfrng chuong tr'inh Ngfr

van THCS theo huang vtra nam chac nhfrng tri thuc ca ban a tl.rng bai h9c vua

hinh thanh nhfrng tri thuc khai quat, t6ng hqp ve ttmg Cl;lffi bai h9c, Chung toi

bien SO(;ln b(> sach Cac chuyen de' chl)n ll)C Ngft van THCS, tu 16p 6 den 16p 9.

B(> sach Cac chuyen de' Chl)n ll)C Ngft van THCS duqc bien SO(;ln theo tl.rng

16p, moi 16p g6m ba phan: Van h9c, Tieng Vi~t, T~p lam van. Chung toi dJ.!a vao

chuong trinh mon h9c, c6 tham khao tai li~u Hu!Jng dan tlnfc hi¢n chudn kie/1

thttc, kl nang man Ngti win THCS cua B(> Giao d~;~c va Dao t<;to de lJ.!a ch9n cac

n(>i dung hinh thanh eac chuyen de a moi phan, moi 16p. Moi chuyen de duqc

cau true thanh hai phan chinh: Nhiing van de' chung va Cac bai Clf the'. Phan

Nhting van de' chung cung cap nhfrng tri thuc khai quat, lam ca so cho vi~c tim

hieu, h9c t~p cac bai Cl;l the, 0 nhfrng cho can thiet, CO the cung cap nhfrng kien

thuc rna r(>ng ho~c sau hon. Sau khi tim hieu nhfrng bai Cl;l the, giao vien nen

huang dan HS tro l<;ti v6'i phan Nhiing van de' chung a tl.rng chuyen de de hinh

thanh nhfrng kien thuc c6 tinh khai quat, t6ng hqp. Tu d6, HS c6 the chu d(>ng

v~n d~;~ng kien thuc vao vi~c d9c - hieu cac van bfm trong SGK va cac van ban

tUOllg tJ.!, trong vi~c t(;lO l~p van bfm theo cac kieu Jo<;ti van ban quy d~nh trong

chuong trinh, cilng nhu c6 the chu d(>ng trong cac ho<;tt d(>ng ngon ngfr n6i va

viet theo muc d(> yeu cau cua chuong trlnh THCS. Phan Cac bai Clf the' chi bien

SO(;ln theo eac bai h9c chfnh, khong SO(;ln eac bai h9C them, tJ.! h9c CO huang dan

3

va nhfrng phan da gdtm tai theo huang dan thl;fc hi~n chuang trlnh ctta B¢ Giao dl;IC va Dao tao. Moi bai Cl;l the g6m hai ffii,IC: Kie'n t/u(c ('(j han va LL1Yfll tup .

Ml;IC Kiell t/u(c ('(j bdn duqc viet ngtm gQn, l~p tnmg vao nhfrng trQng tam . MI,IC Luyen t{ip gom cac cau hoi, bai tap (c6 tham khao phan bai t~p a SGK va sach

bai t~p nhung khong l~p l<:ti cac sach ay rna b6 sung nhfrng bai t~p vua huang vao vi~c nam vfrng kien th(rc co ban cua bai hoc vl.ra ren luy~n kha nang v~n dung,

thl;fC hanh, kfch thfch nang il;TC sang t<;lO a HS) va gqi y lam bai.

B¢ sach Cac chuyen de' chqn lqc Ngft vtin THCS duqc bien so<:~n bai m¢t

nh6m tac gia bao g6m cac tac gia SGK, giang vien d<:ti hQc va giao vien THCS giau kinh nghi~m. Tuy nhien, bien SO<;ln cac chuyen de mon Ngfr van a THCS Ja

m(>t cong vi~c m6i me, nhieu kh6 khan nen m~c du cac tac gia da rat co gang, nhung kh6 tranh khoi nhfrng thieu s6t. Cac tac gia mong nh~n duqc y kien g6p y cua b<:~n dQC xa gan de b¢ sach duqc hoan thi~n hon trong nhfrng ian in sau. Hi VQng b(> sach Se giup fch ChO Vi~C d6i mai, nang cao chat Juqng d<;ly va hQC man

Ngfr van a truang THCS hi~n nay.

4

Ha N¢i. ngay 03 rhung 04 nam 2013

Thay m~t cac tac gia

PGS. NGUYEN VAN LONG


PHAN VAN HOC •

Chuyen ile 1. "' ,.,.,

TRUYEN THUYET

A - NHUNG VAN DE CHUNG

Truyf!'n thuyet Ia lo:;ti truy¢n dan gian k~ ve cac nh~tn v~t, su kien c6 lien

quan t6i l~ch su thai qua khu thuang c6 yeu t6 tu6ng tuqng kl ao; the hi¢n thai

d(>, each danh gia CUa nhan dan d6i v6i cac SIJ ki¢n, nhan V~t l!ch Slr.

Truyen thuyet c6 m6i quan h¢ chat che v6i than thoai. Cac chi tiet tu0ng

tuqng kl ao v6n la d~c trung cua than thoai cling thuang xuyen duqc su dung

trong truyen thuyet Jam chtrc nang "huyen ao hoa" cac nhttn v~t, SIJ ki~n, th~

hi¢n Sl! ton sung, ngu5ng m(> ella nhan dan d6i v6i cac nhan vat da di vao I !ch

su. C6 nhfrng cau chuy~n than thoai da duac "Jich su hoa" d~ tra thanh truyen

thuyet (vf dl;l nhu truyen thuyet thai cac vua Hung), dieu d6 chung to SIJ phat

tri~n tiep n6i cua truyen thuyet sau than tho:;ti trong l!ch SU van hQC dan gian.

Bi¢n phap ngh~ thu~t ph6 bien cua truyen thuyet la khoa tnrang, ph6ng d:;ti.

dong thai cling su dl;lng yeu t6 hu ao, than kl nhu truy¢n c6 tfch va than thoai .

N6 khac c6 tich a ch6 khong nham phan anh xung d(>t gia dlnh, sinh ho:;tt xa

h(>i va s6 ph~n ca nhan rna thuang phan anh nhfrng van de thu(>c pham vi qu6c

gia, dan t(>c r(>ng 16n; n6 khac than tho:;ti a ch6 nhao nan tl! nhien va xa h(>i tren

CO' Sa SU that l!ch SU Cl;l th~ Chlr khong phai hoan toan trong tri tuang tUQ'ng va

bang trf tu6ng tuqng.

O~Ja theo n(>i dung, c6 the chia truyen thuyet Vi¢t Nam theo cac thai kl sau:

- Thai hQ Hong Bang: mang tfnh chat su thi, phan anh khong khf anh hung

ca thai Hung Vuang dl!flg nu6c va trlnh d(> van minh cua nguai Van Lang (L«c

Long Quun; San Tinh, Thuy Tinlz; Thanh Gi6ng; Ht~ng Vu:ang thtt sau; Hung

Vttang tlnr muai tam, .. . ).

- Thai kl Au L:;tc va Bac thu(>c (khoang ttr nam 257 TCN den nam 938):

phan anh thai kl b! xam luqc va chien dau gianh d(>c l~p cua dan t(>c Vi~t Nam,

c6 ket cau gam hai phan: phan dau Ia l!ch su chien thang, phan sau Ia J!ch su

5

chien b<;ti. O:ic truyen thuyet phfm anh nhung cu(>c vii trang khai nghia chong

xam luqc cua nhan dan ta (An Duang Vuang, Hai Ba Trung, Ba Tri¢u, Ly Bi, ... ).

- Thai kl phong kien tl;( chu: phfm anh qua trlnh xay dl;(ng m(>t quoc gia

thong nhat, cung c6 nen d¢c l~p dan t(>c va qua trinh suy vong cua cac trieu d<;ti

phong kien. Cac truyen thuyet cua thai kl nay gom cac nh6m: K~ ve cac anh

hung chong ngo<;ti xam (Yet Kieu, Trdn Hung DCJ-o, Nguyen Trai, ... ); danh nhan

van hoa (Chu Van An, Trc;ng Trinh, ... ); l!ch su d!a danh (51! tich H6 Guam, Slf

tich nui Ngii Hanh, ... ); anh hung nang dan (Chang Lia, Quc}n He, Ba Vanh, ... ).

B - CAC BAI Cl,J TH£

THANH GIONG (Truyen thuyet)

I - KIEN THUC co BAN

- Thanh Gi6ng la truyen thuyet phfm anh khong khf anh hung ca thm kl

Hung Vuang dl;!ng nuac .

- Thong qua hlnh tUQ'Ilg Thanh Gi6ng, nguai xua da ca ngqi y thuc danh

gi~c CUu nUOC CUa nhan dan ta, Ca ngqi nhfrng con nguai VOn blnh thuO'ng, gifln

d!, nhung khi nuac nha c6 nguy bien thl Yl;lt Ian len, tra thanh nhfrng trang si

dung manh, ra tr~n danh gi~c CUu nuac, CUu dan . Sl;! truang thanh cua Thanh

Gi6ng la Sl;f truang thanh cua m(>t dan t(>c c6 tinh than yeu nuac (san sang ra

tr~n), c6 y thuc doan ket (dan lang g6p g(;\O nuoi Gi6ng, va Gi6ng lao len tl.r Sl;f

nuoi du6ng cua nhan dan); sue m<;tnh cua Gi6ng la ket tinh tl.r sue m<;tnh cua

nhan dan; vii khi ra triftn cua Gi6ng khong chi Ia roi silt, rna con Ia tre lang -

loai cay cua que huang. N6i m(>t each khai quat, hlnh fmh cua c~u be lang

Gi6ng la hlnh imh cua nhan dan vai tat ca nhfrng ph<lm chat cao d~p: San c6

tinh than yeu nuac, khi dat nuac lam nguy thl dung cam doan ket dUng len

danh gi~c CUu nuac; khi hoan th~mh su m¢nh Itch su, h<;> cung khong mang

b6ng l¢c, cong danh. Hlnh tUQ'Ilg Thanh Gi6ng vai nhieu mau sk than kl la

bi~u tuQ'Ilg ft!C ra cua y thuc va sue ffi(;lllh bao v¢ dat nuac, dong thm Ia Sl;f th~ hi¢n

6

quan ni~m va u6'c rna cua nhan dan ta nga:r tu bu6i dau l!ch si':r ve nguOi anh

hung cll1l nu6'c chong ngo(;li xam.

- Truy~n si':r dt,mg nhieu yeu to ki 1(;1, hoang du<mg (Sl! ra dO'i kl li;i cua

Gi6ng; tu c~u be ba tu6i chua biet n6i biet cuai phut choc vuan vai bien thimh

tning Sl ra tr~n danh gi~c Cllu nUOC; danh tan gi~c, trang Sl COi bo ao giap, m(>t

mlnh m(>t nglf'a bay ve trOi, ... ). Tuy nhien, cac chi tiet tu6ng tUQllg kl ito ay li;ii

duqc tac gia dan gian hu cau va d~t trong m<?t chu6i nhiing chi tiet gan gfii vffi

cu(>c song cua nhan dan (Gi6ng do m(>t nguOi my ngheo sinh ra; nhan dan g6p

g(;lo nuoi Gi6ng; roi sat gay, Gi6ng nh6 bl;li tre lang qu~t vao lfi gi~c •... ), do v~y

da t(;lo sue hap dan, g6p phan kh~c ho(;l thanh cong hlnh tuQllg nguai anh hung

dan t(>c.

II- LUY~N T~P

1. Vi sao Thanh Giang duqc xep vao th~ loi;ii truyen thuyet?

A. D6 Ia cau chuy~n duqc truyen mi~ng tu dai nay sang dai khac

B. D6 la cau chuy~n dan gian k~ ve cac anh hung thai xua

C. D6 la cau chuy~n c6 yeu to tu6ng tUQllg kl ao

D. D6 Ia truy~n dan gian, si':r dl;lng nhieu yeu to tu6ng tUQllg kl ao, c6 lien

quan den Slf' th~t I!ch si':r

2. Trong truyen thuyet Thanh Giang, nhan v~t chfnh la ai?

A. Hai vq chong ong lao

c. su gia

B. C~u be lang Gi6ng (Thanh Gi6ng)

D. Nhan dan·

3. Chi tiet nao trong truy~n c6 y nghia ca ngqi y thuc danh gi~c cll1l nuac

cua nhan dan qua truyen thuyet Thanh Gian.g?

A. Quan d(>i Hung Vuong nhieu phen xuat tr~n nhung danh khong n6i.

B. Vua Hung phai su gia di kh~p nai trong thien h~ tlm b~c tu6ng tai d~

giup vua cll1l nuac.

C. Cau n6i dau tien cua c~u be Gi6ng la xin duqc ra tr~n danh gi~c Cllu nu6'c.

D. Ba con lang x6m g6p g(;lo nuoi c~u be.

7

4. Chi tiet Gi6ng danh gii;tc xong, cai ao giap d~ l(li va bay ve trai c6 y nghia gl?

A. Th~ hi~n yeu to phi thuemg cua nguai anh hung (sinh ra phi thuemg, den

luc tu gia tran gian cung phi thuemg).

B. Gi6ng kh6ng doi hoi c6ng danh rna chi d~ l(li dau tfch cua chien c6ng

cho que huang.

C. Hlnh fmh bay ve trai mang y nghia tra ve v6'i coi v6 bien bat tl.r.

D. Ca 3 n¢i dung tren.

5. Hay tlm nhfrng Sl! th~t Jtch sl.r duqc th~ hi~n trong truyen thuyet

Thdnh Gi6ng.

6. Hlnh anh nao trong cau chuy~n d~ l(li trong tam trf em an tuqng sau sac

nhat? Vl sao?

Gf!i y: 1. D; 2. B; 3. C; 4. D

5. Slf th~t l !ch sl.r:

- Vao thai d(li vua Hung, dat nu6'c ta thuang xuyen phai chong gi~c

ngo(li xam.

- M6i khi c6 gii;tc ngo(li xam, du la dan t¢c nh6 be, nhung nhan dan Vi~t

Nam lu6n doan ket ben nhau, kh6ng sq hi sinh gian kh6, d6ng long dong g6p

c6ng sue d~ cung tham gia danh gii;tc. Va sue ID(lnh cua long yeu nu6'c, tinh

than doan ket, y chi kien cuang bat khuat da giup nhan dan danh tan giac

ngo(li xam.

- VG khi danh gi~c ngo(li xam thai vua Hung: vua c6 nhfrng lo(li vil khf th6

sa (tre Hmg) vua c6 vil khf che t(lo tu silt (ao giap silt, roi silt, mu silt, ... ).

6. Vi~c h,ra chqn hlnh anh d~ l(li an tuqng sau sac tuy thu¢c vao each nhln

cua m6i nguai; tuy nhien, v~n dn dlfa tren nhfrng tieu chf nhat d!nh: la nhfrng

chi tiet d~c sac ve ngh~ thu~t va sau sac ve n¢i dung, y nghia (Vi dl;l: Sl,f vuon

vai tra thanh trang sl; hlnh anh nh6 bl;li tre lang qu~t vao giac khien gi~c chet

nhu nga T(l; hlnh anh Gi6ng cuai ngl,fa sat bay ve trai).

8

?

SON TINH, THUY TINH

(Truyen thuyet)


- San Tinh, Thuy Tinh Ht m(>t than tho<;ti c6 da duac Itch si'r hoa tra thfmh

m(>t truyen thuyet tieu bi~u trong chuoi truyen thuyet ve thai d<;ti cac vua Hung.

Neu truyen thuyet Thanh Giang gan v6i Sl,l' th~t Itch Slr ve cong CUQC ch6ng gi~c

ngo<;ti xam thl truyen thuyet San Tinh, Thuy Tinh l<;ti phim anh khat v<;mg cua

nguOi xua ve cong CUQC chien dau chinh phl:IC thien nhien. Day Ia cau chuy¢n

tuang tuqng hoang duang nhung c6 CO' sa ttr thl,l'C te. Truy¢n rat giau gia trt n(>i

dung va ngh¢ thu~t, duqc nhieu nha thO', nha van lay cam hung tlr hlnh tuang

nhan v~t d~ khai nguon sang tac.

- Truyen thuyet da muqn cau chuy¢n tranh tai ken r~ gifra hai vj than San

Tinh, Thuy Tinh d~ qua d6 giiti thfch hi¢n tuqng Iii ll:lt a vung chau th6 Bac B¢

thua cac vua Hung dl,l'ng nu6c va gifr nu6c; dong thai th~ hi¢n khat v<;mg cua

nguai Vi¢t xua trong vi¢c giai thfch va che ngl,l' thien tai ll:lt I(>i, bao v¢ cu(>c

s6ng cua nhan dan. V 6i y nghia d6, day Ia truyen thuyet gan v6i thai d<;ti cac

vua Hung, gan v6i vi¢c trt thuy trong bu6i dau dl,l'ng nu6c va gifr nu6c cua

nguai Vi¢t c6.

- Cling nhu cac truyen thuyet thai h9 Hong Bang, San Tinh, Thuy Tinh Ia

truyen thuyet k~ ve nhan v~t Ia cac vj than (San Tinh Ia Than Nui Tan Vien,

Thuy Tinh Ia Than Nu6c), duqc d~t trong m6i quan h¢ v6i con nguai (du hon

cong chua Mt Nuang -con gai cua vua Hung). Trong truy¢n, nguai xua da si'r

dl:lng kha nhieu cac yeu t6 tuang tuqng kl Ia, hoang duang (cac phep l<;t cua San

Tinh, Thuy Tinh; CUQC chien gifra Than Nui va Than Nu6c ... ). Qua d6 the hi¢n

m(>t each sau sac trf tuang tuqng phong phu va khat v<;>ng che ngl,l', chien thang

thien nhien cua nguai xua.

II- LUYtN TAP

1. Nhan v~t chfnh trong truy¢n San Tinh, Tliuy Tinh Ia ai?

A. San Tinh B. Thuy Tinh

C. San Tinh va Thuy Tinh D. Vua Hung thu muai tam

9

2. Scm Tinh thu¢c ki~u nhan v~t nao?

A. Nhan v~t anh hung dan t¢c ch6ng gi~c ngoc:ti xam

B. Nhan vat than kl

C. Nhan v~t ton giao

D. Nhan v~t than kl c6 y nghia ttrQ'flg trung

3. Truyen thuyet SO'n Tinh, Thuy Tinh c6 y nghia gl?

A. Giai thfch nguyen nhan cua hi~n ttrQ'flg lfi ll,lt hang nam xay ra a vling

dong bang B~c B¢

B. Th~ hi~n sue mc:tnh va tr6c rna chien th~ng thien nhien cua ngtrai Vi~t c6

C. Suy ton, ca ngqi cong lao dt!ng ntr6c cua cac vua Hung (Than Tan Vien

tra thanh con r~ cua vua Hung)

D. Ca A, B va C

4. Viet doc:tn van neu cam nghl ve nhan v~t Scm Tinh.

Gqij:

1. C; 2. D; 3. D

4. Doc:tn van can th~ hi~n dtrqc nhfrng suy nghl vira ra't rieng (tuy theo cam

nh~n rieng cua m6i nguOi) vira bao dam duqc m¢t s6 n¢i dung kh~ng djnh gia trj

cua nhan v~t. bao gom cit gia trj ngh~ thu~t (nhfrng chi tiet kl ao, c6 sue ha'p dan

l6n), va gia trj n¢i dung (y nghla ttrQ'flg trung cua nhan v~t: la bi~u ttrQ'flg cua ctr

dan Vi~t c6 d~p de ch6ng ll,lt va tr6c rna chien th~ng thien tai cua ngtrai xtra).

Sl} TICH HO GUdM (Truyen thuyet)


- Sl;( tfch H6 G1tO'm Ia truyen thuyet ve dja danh, giai thfch nguon g6c trl!C

tiep nhfrng ten ho, ten nui, ten song, ... nguon g6c hlnh th~mh nhfrng vling da't

dja ban dan ctr nao d6. Nhtrng dong thai day cling la truyen thuyet c6 y nghla

10

l!ch Slr (truyen thuyet ve Le Lqi va luai guom than gtm vm CUQC khOi nghia

Lam Son chong gi~c Minh xam luqc doLe Lqi Hinh d<;1o dau the ki XV).

- Thong qua cau chuy~n li giai ve Sl,f tfch ten g9i Ho Guam (hay con g9i Ia

ho Hoat:t Kiem) vm n1t nhieu chi tiet ki l<;1 (hoan dnh xuat hi~n cua Iuai guom

dum nuac, chuoi guom tren rirng c6 khac hai chfr Thuc)n Thien; sue m<;1nh cua

guom than; vi~c Long Quan sai Rua Yang len doi l<;1i thanh guom than khi gi~c

da tan, dat nuac da binh yen, ... ), tac gia dan gian da ca ngqi tfnh chat chfnh

nghia va chien thang ve vang cua CUQC khai nghia Lam Son chong gi~c Minh

xam luqc (d6 Ia CUQC khang chien cua toan dan, huy d¢ng duqc sue m(;lnh

doan ket cua nhan dan tir mien nguqc den mien xuoi, tat d dong long ung h¢

Le Lqi danh du6i gi~c Minh); dong thai the hi~n khat V9ng hoa binh cua dan

t¢c ta.

- Truyen thuyet c6 Sl,f ket hqp hai hoa gifra yeu to tuang tuqng ki ao (luai

guom W sa vao lucri cua chang danh ca Le Th~n, va sang len rt,rc ra hai chfr

Thu~n Thien khi g~p chu tuang Le Lqi; chuoi guom xuat hi~n tren ng9n cay da

va phat sang khi Le Lqi b! gi~c du6i ch<;1y qua khu rirng; Rua Yang n6i len m~t

nuac va doi l<;1i thanh guam bau cho Long Quan, ... ) va cac yeu to J!ch su (bao

gom nhan v~t }!ch su vai ten tu6i cac nhan v~t Le Lqi, Le Th~n, nghia quan

Lam Son; Sl,f ki~n l!ch Slr Ia CUQC khang chien chong quan Minh cua nghia quan

Lam Son doLe Lqi lanh d<;1o vm cac giai do(;ln: thai ki dau con yeu the; thai ki

sau - tu khi c6 thanh guam quy - thua thang danh du6i gi~c Minh ra khoi ba c6i, ... ). Nha d6, truyen thuyet St! tich H6 Guom vua c6 sue hap dan vua the

hi~n SaU sac thai d(> va each danh gia CUa nhan dan doi VOi CUQC khai ngh)a

Lam Son va chu tuang Le Lqi theo each nhin, each giai thfch cua n~an dan.

II- LUY:¢N T~P

1. St! tfch H6 Guam thu¢c lo<;1i truyen thuyet thai ki nao?

A. Thai h9 Hong mmg B. Thai Au L<;lC va Bac thu¢c

C. Thai phong kien tt,r chu D. Thai thu¢c d!a ni'ra phong kien

2. Chi tiet doi guom bau trong truy~n c6 y ngh'ia nhu the nao?

A. Giai thfch ten g9i Ho Guom (ho Hoan Kiem)

B. Kh~ng d!nh CUQC khang chien da ket thtic, da't nuac da thanh binh,

khong can tai guom dao

11

C. Canh bao nhfrng ke c6 y nhom ng6 nu6c ta hay coi chung thanh guam

van con d6

D. Ca A, B va C

3. Chi tiet nao trong truy~n gqi lien tuang t6i IO'i cua L~c Long Quan n6i ve

tlnh doan ket dan t(>c trong truy~n Con Ro'ng ch{w Tien: "Ke mien nui, nguoi

mien bi~n, khi c6 vi~c gl thl giup d5' Ian nhau, dung quen IO'i h~n"?

A, 6 vling Lam San, nghia quan n6i d~y chong l~i gi~c Minh.

B. Le Th~n danh ca bat duqc lu5'i guom dang len Le Lqi ci:mg lai n6i:

"Chung t6i nguy~n dem xuang th!t cua mlnh theo minh c6ng, cling v6i thanh

guom than nay d~ bao den T6 quae!".

C. Cac b(> phan cua thanh guom rai nhau, a xa nhau (lu5'i guam a du6i

nuac, chu6i guam a tren rung) nhung khi U1p l~i thl vua nhu in , tu d6 guom bau

cling Le Lqi tung hoanh kh~p mQi tr~n dja.

D. Lu5'i guam khi g~p chu tuang Le Lqi thl sang n,rc len vai hai chfr

Thu(m Thien .

4. Viet do~n van neu y nghla cua hanh d(>ng nh~n duqc guam than va tra l~i

guom than cua Le Lqi trong truyen thuyet S~t tfch H6 Gilom.

G()i j:

1. C; 2. D; 3. C

4. Do~n van can th~ hi~n duqc m(>t soy chfnh:

- Vi~c Le Lqi nh~n duqc guom than trong boi canh nghla quan Lam San,

dang a thai kl dau cua cu(>c khai nghla, phai doi mat vai bao kh6 khan c6 y

nghla khlmg djnh hanh d(>ng n6i d~y chong gi~c Minh xam luqc Ia hanh d(>ng

chfnh nghla, hqp y trai long dan nen duqc Trai ban cho guom quy va nhan dan

het long ung h(>, dong tam do~m ket, tfch cue tham gia danh giac gilr nuac, tao thanh sue m~nh doan ket, bach chien bach thang.

- Vi~c tra l~i guom than c6 y nghla phan anh tlnh cam yeu nuac va tu tu&ng

yeu chu(>ng hoa blnh cua nhan dan ta: Khi c6 gi~c thl san sang cam vu khf, sat

canh ben nhau danh giac; khi dat nuac thanh blnh thl san sang gac vG khf, tra lai

vu khf. Chi tiet nay cling bao ham ca lm canh bao doi v6i bat cu ke thLI nao c6 y

nhom ng6 dat nuac ta: Guom bau hay con day va VI yeu chu(>ng hoa blnh nen

dan t6c Vi~t san sang cam vu khf danh du6i bat cuke thu xam luqc nao.

12


Chuyen lle 2. A. "'.., ,

TRUYEN CO TICH •

A- NHUNG VAN DE CHUNG

Truy¢n co' tich Ia lo(;li truy~n dan gian k~ ve CUQC dai cua m(>t so ki~u nhan

V~t quen thu(>c nhU nhan Vi[lt tai gioi, nhan V~t dung Sl, nguai mo coi, nguO'i em

ut, nguai con rieng, nguai ngheo kh6, nguai c6 hlnh d<;ing xau xf, nguai thong

. minh, nguai ngoc nghech va ca nhfrng con v~t n6i nang va ho(;lt d(>ng, tfnh each

nhu con nguai.

Truy~n c6 tfch ra dai trong xa h(>i c6 phan chia giai cap, c6 chuc nang co

ban Ia an ui, d(>ng vien, benh vvc cho than pht[tn, phfim chat cua con nguai . Tu

chuc nang d6 dan den cac d~c trung co ban cua truy~n c6 tfch: Truy~n c6 tfch

thUQC lO(;li hlnh t\! S\!, th~ hi~n cai nhln hi~n th\!C CUa nhan dan v6'i dai song,

b(>c 1(> quan ni~m ve d(;lO due cilng nhU Ve cong If xa h(>i va UOC mO m(>t CUQC

song tot d~p han cua nhan dan lao d(>ng.

1. Nc)i dung tu tu{mg

Truy~n c6 tfch thuang mang tinh tha'n hJc quan, c6 luJu; boi dap cho con

nguai long bao dung, nhan ai . H~ thong de tai cua truy~n c6 tfch thuang Ia

nhfrng xung d(>t xa h(>i, xung dot d<;io due dien ra trong dai song thuang ngay

va trong gia dlnh nhung mang y ngh1a xa h(>i 16'n lao. Nhfrng truy~n c6 nhat

nhu Titm Cam, Tht;u:h Sanh , S9 Dua, .. . thuang phan anh nhfrng xung d(>t xa h(>i

gifra hai li!C luqng: tot - xau, thi~n - ac, chfnh - ta. Bao gia c6 tfch cilng d~t

van de benh V\!C cho cai tOt, cai thi~n, phe phan cai xau, cai ac. Quan ni~m CUa

nhan dan xua rat ranh m(;\Ch. Tat ca cac nhan v~t d(;li di~n cho cai thi~n, cai tot

cteu chien thang, deu huang h<;lnh phuc (Tam duqc huang h<;lnh phuc, tr6 thanh

vq vua - hoang h~u; Th(;lch Sanh duqc lay cong chua Quynh Nga va len lam

vua, .. . ), cai ac, cai xau b! trtrng tr!, b! tieu di~t (dl. ghe, Cam; m~ con Li Thong

deu phai chet). Quan di~m h<;inh phuc ngay ay cilng rat don gian: ho~c Ia giau

c6, ho~c la tnJ thanh vua, quan tr(;lng, hoang h~u, .. . (mo hlnh cua h(;lnh phuc la

duqc d6i dai) . M6i cau chuy~n Ia m(>t Sl! khlmg djnh chien thang cua cai tot,

kh~ng djnh triet If dan gian: 6 hien g~p lanh, ac gia ac bao. Nhan v~t bi~u

tuqng cho cai ac bao gia cilng bj trtrng phat theo hai each: ho~c Ia ke ac duqc

tha b6ng nhung sau d6 van bj trai ph ~t (Lf Thong trong truy~n TIUJC!t Sanlt,

13

ngubi anh trong truy~n Cay khe: .. . ), ho~c la nhan vi;H d<;1i di~n cho cai thi~n phai

tV tay trtrng ph<;1t ke ac (co Tam). BCri v~y, cam quan cua c6 tfch la cam quan

d<;1o due ( chu khong phai cam quan chfnh trt, l!ch su).

2. Gia tr! ngh¢ thm)t

Nhiing van de duqc phan anh trong c6 tfch thu<mg la hu cau. N6i den truyen

thuyet, ngum ta nghi ngay den l!ch su, con n6i den c6 tfch, khong ai tin la c6

th~t. Ben C<;lnh yeu to hu cau' tuang tut;mg nhu m(>t d~c di~m chu yeu cua th~

]O<;li, truy~n c6 tfch van b(>C ](> Sl.f lien h¢ VcYi d(li s(/ng hi¢n thlfC, thong qua nhfrng

d~c di~m ve n(>i dung, ngon ngfr, tfnh chat cua cot truy~n, mo tip, hlnh tuqng

ngh~ thu~t, ... Nhan v~t cua c6 tfch thu<mg khong mang tfnh each rna chi mang

phAm chat. The giai nhan v~t trong c6 tfch thu<mg chi c6 hai lo<;1i: nhan v~t dai

di~n cho cai thi~n, cai tot va nhan v~t d<;li di~n cho cai xau, cai ac; cac nhan v~t

trung gian thu<mg chi c6 y nghia tham gia d~ dan dat cot truy~n ho~c d~ th~ hi~n

phan thubng xting dang danh cho nhG'ng ngubi tot (nha vua, cong chua, ... ).

La m(>t th~ lo<;1i truyen mi~ng, truy~n c6 tfch thu<mg c6 nhieu df bdn. sv d!

ban hoa tac phAm c6 th~ duqc nhln nh~n do cac dan t(>c tren the gi6'i c6 nhfrng

di~m chung nhat ve van hoa, l!ch su, sinh ho<;1t, loi song; dong thai cUng c6

nhfrng d~c di~m rieng trong nep song, d~c di~m lao d(>ng, sinh ho<;lt, dieu ki~n

tv nhien cua tUng dan t(>c.

Can cu vao nhan v~t chfnh va tfnh chat sv vi~c duqc k~ l<;1i, c6 th~ chia

truy~n c6 tfch lam 3 lo<;1i:

- Truy¢n co' tfch tha'n kl la nhfrng hu cau kl ao ve m(>t hi~n thvc chi c6

trong rna uac. Truy~n lam ngubi d9c, ngubi nghe huang den m(>t the giai khac

doi l~p h~n vai thvc te xa h(>i cua con nguai; nh6m truy~n ve cac nhan v~t tai

gioi, dUng si di~t cai ac, bi'10 v~ cai thi~n, muu cau h<;1nh phuc cho con nguai

(ThC;Lch Sanh); nh6m truy~n ve cac nhan v~t bat h<;1nh c6 d<;1o due tot, nhan v~t

xau xi rna c6 tai (Sq Dua, Cay tre tram do't, ... ).

- Truy¢n co' tich the' slf (hay con g9i la truy~n c6 tfch sinh ho<;1t): la lo<;1i

truy~n gan vm dai song thvc do d6 ft ho~c khong su dl;lng yeu to than kl; c6 de

tai n6i ve nhan v~t bat h<;lllh (Truong Chi, ... ); phe phan nhiing th6i xau (Gai ngoan

dC;Ly ch6ng ... ); nh6m truy~n ve ngubi thong minh (Em be thong minh, ... ); nh6m

truy~n ve nguai ngoc nghech (Chang ng6L· dut;Jc ki¢n, ... ).

14

- Truy¢n cd tich ve' loai vt;it: Nhan v~t chinh Ht cac con v~t. Lo<:ti truy~n nay

nham giai thfch cac d~c diem va th6i quen cua cac con v~t ho~c m6i quan h~

giiia cac con v~t. qua d6 due ket m(>t s6 kinh nghi~m s6ng cua nguoi xua ve the

gi6i loai v~t (C6c ki¢n Troi, Cong va Quf:l,o .. )o

B - CAC BAI CU TH£

SO DUA

(Truy~n c6 tich)

I - KIEN THU'C co BAN

-- S9 Dita thu(>c nh6m truy~n c6 tich than kl ke ve nhan v~t ngum mang 16t

v~t, kieu nhan v~t kha phd bien trong truy~n c6 tfch Vi~t Nam va the gi6io

Nhan v~t chinh cua lo<:ti truy~n nay thuong c6 hlnh hai d! dl;lng, mang 16t v~t, b!

m<;>i ngum xem thuang, coi Ia "vo tich sJ!" 0 Nhan v~t S<;> Dua c6 ph~m chat, tai

nang d~c bi~t; do d6, cu6i cung nhan v~t da trut bo 16t v~t d! d<:tng, ket hon

cung nguoi d~p. s6ng CUQC dm hl;lnh phuco Truy~n de cao gia tr! chan chfnh cua

con ngum va finh thuang d6i v6i ngum bat h<:tnho

- Cau chuy~n ve chang S<;> Dua phan anh s6 ph~n cua m(>t kieu nguoi bat

hl;lnh, dau kh6 va thap hen nhat trong xa h(>i (kh6ng duqc mang hlnh dl;lng cua

con ngum, b! xa h(>i hat hui, coi thuang) nhung v6i tai nang, y chf, ngh! lJ!c, h<;>

da vuqr len s6 ph~n. tr& thanh nhan v~t li tu&ng, kl tai (chan bo gioi, c6 tai th6i

sao, sam du It~ v~t theo yeu du cua phu 6ng; d6 trl;lng nguyen, c6 tai dJ! doan,

lo xa m<;>i vi~c de tranh m<;>i SJ! rui ro cho ban than va nguoi vq hien)o Ket qua la

S<;> Dua duqc huang cu(>c s6ng h<:tnh phuco

Thong qua cau chuy~n ve nhan v~t S<;> Dua, ngum xua da the hi~n each nhln

nh~n con ngum: Dang sau hlnh thuc ben ngoai d! d<:tng, kl quai la m(>t tam hon

cao d~p. m(>t tai nang tuy~t voio Vi~c S<;> Dua c&i bo 16t xau xi de tr& th?mh

chang trai kh6i ng6 tuan tu the hi~n U6'c rna cua nguoi XUa ve SJ! d6i doi va ve

le cong bang: tu than ph~n thap kern, tu m(>t con ngum tu&ng nhu vo d~:~ng tr&

nen d~p de, thong minh, tai gioi, s6ng hl;lnh phuc va theo le "& hien g~p lanh",

"ac gia ac bao" 0 S<;> Dua va c6 Ut da vuqt qua m<;>i thi'r thach, gianh duqc h<:tnh

phuc, con hai c6 chj tham lam, d(>c ac thl bj trung phl;lt.

15

chuyen de chon ngcrvan

Documents