chuyên đề bụng bệnh lý

8/3/2019 Chuyn bng bnh l

1/108

Nguyn c Thng Y6B7 : cng n thi bc s ni tr ngoi

Lng rut cp tnh tr cn bI. i cng:

1. Lng rut l hin tng on rut pha trn chui vo lng

ca on rut pha di theo chiu nhu ng hoc ngc li.

Tu theo din bin chia lm 3 loi: lng rut cp tnh tr

cn b (di 24 thng tui), lng rut bn cp tr ln v lng

rut mn tnh ngi ln.

2. Lng rut cp tnh tr cn b l mt cp cu ngoi khoa

hay gp nht la tui ny, cn c pht hin v x tr

sm, trnh hoi t rut gy t vong.

3. Nhng nm gn y, nh c Chn on v iu tr

sm hn, nh nhng tin b v gy m hi sc tr em, c

bit nc ta nh p dng rng ri phng php tho lng bng

bm hi vo i trng, t l t vong ca lng rut cp

gim i r rt. Ti khoa phu thut tr em bnh vin Vit

c, t l t vong do lng rut cp t 25,4% (1957 1967)

gim xung cn 1,71% (1980 1984) v 5 nm gn y

(1999 2003) khng c t vong.

II. Nguyn nhn sinh bnh: Lng rut cp c nhiu

nguyn nhn gy ra:1. Nguyn nhn thc th: Ch c 2 8% lng rut cp tm

c nguyn nhn khi m:

- Manh trng v i trng ln di ng, khng dnh hoc

ch dnh lng lo vo thnh bng sau.

- Mt s trng hp lng rut cp c khi im l ti tha

Meckel, polyp, u, rut i hay bi giun.

2. Nguyn nhn khng r rng: Phn ln lng rut cp c

nguyn nhn khng r rng. C nhiu cch gii thch khc

nhau gii thch c ch lng rut.

1) Thuyt virus: Cc tc gi theo thuyt ny cho rng do

mt nhm virus gy vim hch mc treo, gy kch

thch v gy ri lon cc phn x thn kinh thc vt, lm

thay i nhu ng rut gy nn lng rut. Trn thc t:

1


2/108


- Lng rut cp thng vo ma virus pht trin.

- a s cc trng hp lng rut cp khi m ra thy vim

hch mc treo r.

- tm thy bng chng cho thy vim hch mc treo

lin quan n virut.2) Thuyt gii phu: Mt s tc gi nhn thy tr em t 4

12 thng tui manh trng pht trin to nhanh hn nhiu

so vi hi trng, do c s khc nhau v nhu ng gia

hi trng v manh trng gy nn lng rut. Gi thit ny

gii thch c v sao lng rut hay gp la tui

ny v thng xy ra vng hi manh trng.

3. yu t thun li: Lng rut cp thng t thy nguyn

nhn c th nhng ngi ta thy c mt s yu t thun li

gy bnh:

- Tui: Gp nhiu nht 4 8 thng.

- Gii: Nam b bnh nhiu hn n. T l nam/n = 3/2

2/1.

- Th trng v ch n: hay tr kho mnh, b bm v

b sa m. Rt him gp tr gy cm, suy dinh dng.

- Thi tit: Vit nam gp nhiu nht vo ma ng

xun (t thng 11 n thng 4 dng lch).

- Yu t bnh l: Mt s trng hp lng rut cp xy ra

sau vim rut, a chy, vim nhim ng h hp.

III. Gii phu bnh:

1. Khi lng: Ct dc mt khi lng n gin ta thy:

- Ba lp: lp ngoi, gia, trong.

- Mt u ca khi lng: l ni tip gip gia 2 lp giav trong v l khi im ca khi lng.

- Mt c khi lng: l ni tip gip 2 lp gia v ngoi.

- Mc treo nui dng: kt gia 2 lp gia v trong. C

khi lng cng hp, mch mu nui dng on rut lng

cng b cn tr, rut cng nhanh b hoi t.

2


3/108


- Him gp: mt khi lng c 2 u, 2 c v 5 lp.

2. Chiu lng:

- a s on rut trn chui vo on rut di theo chiu

nhu ng.

- Him gp lng rut git li do giun a: on rut trndo nhu ng qu mnh m ph on rut di.

3. Thng tn gii phu bnh: Cc thng tn gii phu

bnh ca lng rut cp do 2 yu t gy ra: cn tr lu thng

rut do khi lng lm tc lng rut vf cn tr tun hon

mch mu nui dng on rut lng. Mc thng tn tu

thuc vo thi gian iu tr bnh sm hay mun v c khi

lng rng hay hp. Khi m c th thy:

- bng: c dch trong hay c.

- Rut trn ch lng: gin cha hi, dch ng.

- Mc treo rut: nhiu hch vim, ph dy hay lm chm

xut huyt.

- Khi lng: Khi tho ra on rut lng c th ch ph n

hi tm, hng li nhanh. C trng hp khi lng cht khng

tho ra ht c, hoc khi tho ra on rut thng, hoi

t.

4. Phn loi:

1) Da vo v tr lng:

- Lng rut non: ch c rut non lng vo rut non (lng

hi hi trng, hng hi trng). Him gp v kh Chn

on.

- Lng i trng: ch c i trng lng vo i trng

(lng manh i trng, i - i trng). Cng t gp.- Lng rut non vo i trng: hay gp nht, chim 90

95% (lng hi manh trng, hi i trng)

2) Trn thc t hay gp 3 loi:

- Lng rut hi manh trng: u khi lng l van

Bauhin, c khi lng l manh trng rng nn d tho.

3


4/108


- Lng rut hi i trng: u khi lng l hi trng, c

khi lng l van Bauhin l ni hp nht nn nhanh dn

n hoi t rut v rt kh tho.

- Lng rut manh - i trng: u khi lng l y manh

trng, c khi lng l i trng nn cng rng v d tho.IV. Lm sng:

1. Triu chng sm:

1) C nng: Thng tr b bm, ang n chi bnh th-

ng, t nhin:

- Khc tht tng cn: l biu hin sm v ni bt nht.

Cn khc xut hin t ngt, d di, n ngi, b b, mi

cn 10 15 pht sau tr mt thip i, tnh dy c

th b li, nhng ch mt lt sau cn khc li tip din

- Nn: Thng xut hin ngay sau cn khc u tin, i

khi nn l triu chng khi u. Nn ra sa, thc n va

n.

- a mu: Trung bnh 6 8h sau cn khc u tin

(cng sm th khi lng cng cht, cng kh tho). Mu

hng ln nhy, ti hay nu, c khi c c cc mu

ng. y l du hiu xut hin tng i mun nhng

nhiu khi mi lm b m cho tr i khm

2) Ton thn: t thay i: khng st, cha c du hiu

mt nc.

3) Thc th:

- Do bng khng chng nn s nn ngoi cn au thy

khi lng hnh quai rut, chc, mt nhn nm theo

khung ai trng (thng h chu phi ), n au, c phnng thnh bng. y l mt du hiu c hiu nht

chn on lng rut.

- H chu phi rng (do manh trng b y ln cao) nhng

ch thy khi n rt sm (v rut non v ng hi v

4


5/108


nc s nhanh chng ti lp y nn h chu phi khng cn

rng na). Du hiu ny t c gi tr.

- Thm trc trng: c mu (s dng sonde Nlaton hoc

ngn tay t).

2. Triu chng mun: Tc rut r hoc vim phc mc + amu.

1) C nng:

- Cn khc ko di nhng t d di hn.

- Nn ra nc mt, nc phn.

- a mu nu en nhiu ln.

2) Ton thn: Mt nc, nhim trng, nhim c: l ,

hc hc, st 39 - 40C.

3) Thc th:

- Bng chng nn kh s thy khi lng.

- Thm trc trng: Mu nu en. C th s thy khi

lng.

V. Cn lm sng:

1. Xquang bng khng chun b: t c gi tr chn on, c

gi tr tin lng (nh gi bnh nhn n sm hay mun).

- Hnh khi m h chu phi hay trn rn tng ng vi v

tr khi lng.

- Hnh khng c hi h chu phi: do manh trng di

chuyn ln trn.

- Mc nc hi rut non do tc rut.

- Lim hi: do rut b hoi t v thng. Chng ch nh

bm hi hay tht baryt vo i trng.

2. Xquang c bm hi hoc tht baryt ai trng:- Nhm 2 mc ch l Chn on va iu tr (tho

lng).

- Xquang bm baryt: cho thy r tn thng c hiu

ca lng rut. Nhng ngi chp v c chp b n tia, hn

5


6/108


na nu baryt vo bng do thng rut th rt nguy

him.

- Bm hi: Tin hnh d hn, t b n tia hn, t nguy

him hn nu hi vo bng cho d tn thoing nhn

khng r bng). Thng c ch nh khi va chn onva tho lng.

- Cc hnh nh thng gp:

+ Hnh y chn.

+ Hnh cng cua.

+ Hnh vng bia.

- Chng ch nh: khi c du hiu vim phc mc.

3. Siu m:

- Khng c v c th thay cho Xquang. Tuy nhin c

kh khn l tr quy khc, giy gia v ph thuc nhiu vo

kinh nghim ca ngi lm siu m.

- Hnh nh khi lng:

+ Ct ngang: Hnh vng bia l mt vng trn ng knh

> 3cm, vng trung tm m m, vng ngoi gim m.

- Ct dc: Hnh bnh Sandwich l mt khi m m

gia, c vin quanh bi mt vnh t m.

- V tr khi lng: c hiu khi lng nm ngoi khung

i trng (lng rut non), khng thy c trn phim chp

i trng.

- Siu m ngoi mc ch chn on, cn c s

dng theo di trong v sau tho lng.

VI. Chn on:

1. Chn on xc nh:- Lm sng:

+ Khc cn.

+ Nn.

+ a mu.

+ S thy khi lng.

6


7/108


- Nu khng s c khi lng:

+ Da vo Xquang hoc siu m.

+ Chn on xc nh khi thy hnh nh khi lng.

- Trng hp n mun: triu chng vim phc mc + a

mu = lng rut.+Thuc Fusamax iu tr long xng

2. Chn on phn bit:

- a mu: L, polyp rut (trc trng), vim ti tha

Meckel: tr khng quy khc thnh cn d di v t nn

Song ch c ngh ti 3 bnh ny khi loi tr lng rut.

- Nn: vim mng no, vim nhim ng h hp. Cn

khm k v ni khoa, Xquang phi chn on xc

nh.

- Khi lng: bi giun: thng nm ri rc quanh rn, b

mt khi khng nhn, s thy cc rnh ca bi giun. Nu

cn yu cu chp i trng hay siu m chn on.

VII. Din bin v bin chng: Sau khi hnh thnh khi

lng, di nh hng ca cc sng nhu ng rut, on rut

lng ngy cng chui su vo on rut pha di. Cng vi

on rut lngm mc treo nui dng cng b ko theo vo

v ngy cng b ko cng, gp gc v b c khi lng b

tht nght. Do vy lng rut cp tnh khng t tho ra -

c. Nu khng c Chn on sm v iu tr kp thi s

dn n hoi t rut gy vim phc mc, bnh nhn c

th t vong.

VIII. iu tr: Khi chn on xc nh lng rut cp th

iu tr cng sm cng tt (lng rut cp khng th ttho c. Lng rut mn c th t tho c). C 2 phng

php:

1. Tho lng hoc bm hi hoc tht baryt vo i trng:

n gin, d thc hin, cho kt qu tt v t tn km.

a. Ch nh:

7


8/108


- n sm trc 48h.

- Cha c vim phc mc.

b. K thut:

- Tin m bng atropin + aminazin hoc gy m tnh

mch.- Bm hi vi p lc P < 10cmHg (hoc tht baryt) vo

i trng.

- Theo di trn lm sng, di mn hunh quang hay siu

m.

c. Tiu chun tho lng:

- Da vo lm sng:

+ p lc bm hi t ngt tt xung (do hi sang rut

non).

+ Bng chng u.

+ Khng cn s thy khi lng.

- Cha chc chn: chp Xquang bng thy hnh nh hi

sang rut non l ch nh t ong gia bng, hoc siu

m bng kim tra thy mt hnh nh khi lng nu lng

rut c tho.

- Theo di di mn hunh quang tng sng hay siu m:

+ Manh trng ngm y hi hay baryt.

+ Mt hnh nh khi lng.

+ Hi hoc baryt t ngt trn sang rut non.

d. Theo di sau tho lng:

- Bnh thng: sau tho lng tr ng yn, tnh dy chi

ngoan, b tt, khng nn, sau 6 8h a phn mu vng.

- Pht hin cc bin chng:+ St cao sau tho lng: ch cn iu tr thuc h st,

chm lnh.

+ Tho cha ht: c bit trong trng hp lng kp hi

hi - i trng mc d hi hoc baryt sang rut non

nhng vn c th cn st lng hi hi trng.

8


9/108


+ V rut: do bm p lc cao qu (hng van an ton, phn

lm tc cc ng dn ), bm hi hoc tht baryt khi

bnh nhn n qu mun

3. Phu thut: a s cc nc m tt c cc trng hp lng

rut vi u im: thy r tn mt thng tn x tr, nuc nguyn nhn thc th gy lng rut th gii quyt

c ngay. Vit nam ch m trong mt s trng hp c

ch nh:

a. Ch nh:

- tho lng bng phng php bm hi hay tht baryt

khng kt qu.

- bnh nhn n mun > 48h.

- C du hiu vim phc mc.

b. K thut:

- M ni kh qun, t ng thng d dy.

- M bng ng trng gia trn rn hoc ng b

ngoi c thng to bn phi.

- Kim tra thng tn.

- Tho lng bng tay: Dng tay nn nh nhng t di ln

trn ngc vi chiu lng y khi lng ra. tuyt i

khng c ko on rut chui vo khi lng.

- Nu rut tm, p huyt thanh m v phong b mc

treo bng novocain v ch i, nu rut hng tr li th

bo tn.

- Vic ct rut tha, c nh manh trng vi lng rut

cp l khng cn thit.

- tm cch gii quyt nguyn nhn nu c: manh trngdi ng, ti tha Meckel

- Ct on rut khi khi lng hoi t: tu theo tnh

trng bnh nhn, kinh nghim phu thut vin, v kh

nng gy m hi sc. Sau khi ct on rut c th:

9


10/108


+ Ni ngay 2 u rut tn tn bng ch lin kim 4.0

5.0.

+ a 2 u rut ra ngoi kiu Mikulicz.

c. Chm sc sau m:

- ng thng d dy, khng sinh, b nc in gii.- Pht hin cc bin chng sau m: st cao co git, vim

phi, hoi t rut, bc ming ni, bin chng ca hu mn

nhn to

Bin chng cp tnh ca si ng mt ch:I. Thm mt phc mc (tc mt cp do si kt Oddi)

(y l bin chng hon ton c hc):

1. i cng:

1) Thm mt phc mc l danh t dng ch tnh trng

tc mt cp v hon ton do di chuyn ca si ( nht l

si nh nm vo vng tng ng vi c tht Oddi) hay

nhiu si thp cht phn thp ca ng mt ch cp tnh

lm mt ng trn ch tc ca ng mt ch dn n

ton b ng mt trong v ngoi gan k c ti mt gin to

cp tnh. p lc ng mt tng cao lm nc mt ngm quathnh ng mt, ti mt v mt gan vo trong bng

(thm ra nh m hi v khng c l thng trc tip

gia ng mt vi bn ngoi) em theo cc vi khun gy

nn tnh trng nhim khun phc mc v nhim c

(ban u nc mt cn tng i sch, v sau s tng i

bn)

2) thm mt phc mc l mt Chn on trong m.

2. Triu chng lm sng:

1) C nng:

- Tam chng Charcot: au bng gan in hnh + st +

vng da.

- Nn, b trung i tin.

2) Thc th:

10


11/108


- Bng chng

- n au khp bng (lc u au vng h sn phi,

sau lan ra khp bng) nhng bng au v phn ng mnh

nht vng h sn phi hay na bng phi.

- Cm ng phc mc r.- Gan to, ti mt to v au.

3) Ton thn:

- Da, nim mc vng (tc mt).

- St.

- Tru mch do au (mt s trng hp).

- biu hin nhim khun trong nhng gi u cha r

rng. Giai on sau tnh trng nhim khun nhim c

r: st cao, rt run, mi kh, li bn, hi th hi.

3. Cn lm sng:

1) Xquang: Chp bng khng chun b hoc chp gan xa

c th thy:

- Gan to, bng ti mt to.

- Dch gc sn honh phi.

2) Siu m:

- Gan to, c th c dch di gan, khoang Morrison.

- ng mt trong v ngoi gan c th c si phn thp

ng mt ch.

3) xt nghim mu:

- Bilirubin, photphatase kim tng.(tc mt)

- Bch cu tng cao, bch cu a nhn tng, mu lng

tng.(nhim khun)

- Amylase mu tng.- Ure c th bnh thng trong nhng gi u.

4) xt nghim nc tiu: c sc t mt, mui mt.

4. X tr:

1) Nh gi bi lan trc m.

2) Hi sc: bi ph nc, in gii , khng sinh.

11


12/108


3) Lp bng theo di: mch, huyt p, nhit , CVP, nc

tiu

4) Ch nh ph thuc vo tnh trng bnh nhn v kh

nng ca phu thut vin:

- M cp cu:+ M ng mt ch, ly si.

+ t dn lu Kehr hoc dn lu ng mt n thun.

+ kim tra ng mt pha di thng dn lu Kehr.

+ Lau ra v ng bng.

- M c tht Oddi qua ni soi.

- Chc mt qua da lm gim p lc ng mt ri m

sau.

- iu tr thc th si ng mt ch nh trn.

II. Vim phc mc mt:

1. i cng:

1) nh ngha: vim phc mc mt l tnh trng vim

phc mc ton th do nc mt trn vo bng qua l

thng. Thng hay gp trong cc trng hp vim ti mt hoi

t , p xe ng mt v hay thng tn ng mt (hoi

t ng mt ch ) sau tc mt cp v vim ng mt

gy tnh trng nhim khun nhim c nng.

2) Khc vi thm mt phc mc ch l tnh trng nc mt

thm qua thnh thnh ti mt, ng mt th trong vim

phc mc mt nc mt thc s chy qua l thng trc tip

gia ng mt vi bn ngoi v gy nhim khun

nhim c nng hn nhiu.

3) biu hin ca vim phc mc bao gm 2 hi chngchnh:

- hi chng vim phc mc.

- Hi chng tc mt.

12


13/108


4) bin chng vim phc mc mt xy ra mun hn, tnh

trng ton thn nng hn v biu hin nhim khun d

di hn thm mt phc mc.

2. Lm sng:

1) C nng:- au bng h sn phi:

+ Tng cn (lc u).

+ Sau lan khp bng v au lin tc.

- nn, bun nn

- B trung i tin.

2) Ton thn:

- Tnh trng nhim khun:

+ St cao 39 - 40C.

+ Mi kh, li bn, hi th hi.

- i t hay v niu (+/-)

- Shock do nhim khun nhim c.

3) Thc th:

- Da, nim mc vng

- Bng chng:

+ Cm ng phc mc (+).

+ Co cng thnh bng hay phn ng thnh bng khp

bng nht l na bng bn phi.

+ du hiu tc mt: ti mt to, gan to: thng kh pht

hin do b che lp bi tnh trng vim phc mc.

- G bng c vng thp.

- Thm trc trng, m o: ti cng Douglas phng v

au.3. Cn lm sng:

1) Xt nghim mu:

- du hiu nhim khun:

+ Bch cu cao (> 15000 20000/mm3), bch cu a

nhn tng.

13


14/108


+ Tc mu lng tng.

- Hi chng tc mt:

+ Bilirubin mu tng.

+ Photphatase kim tng.

- du hiu suy thn:+ Ure mu tng.

+ Ri lon nc, in gii

- Cc du hiu suy chc nng gan:

+ ri lon ng mu

2) Xquang bng khng chun b:

- Lit rut c nng: quai rut gin.

- Dch trong bng: bng m.

- Bng gan to v ti mt to.

3) Siu m: c Ch nh khi nhng bnh nhn c du

hiu tc mt khng r trn lm sng (trng hp r vim

phc mc v tnh trng bnh nhn nng: khng cn).

4. X tr:

1) Lm bilan v hi sc tt: Truyn dch, dng khng sinh

trc m, t sode d dy)

2) M bng ng trng gia trn rn:

- Gii quyt tnh trng tc mt:

+ M ng mt ch ly si

+ t dn lu Kehr.

+ Ct ti mt nu ti mt c thng tn khng hi phc.

- Gii quyt tnh trng vim phc mc:

+ Lau ra bng bng huyt thanh m.

+ t dn lu bng.3) Theo di cc bin chng sau m:

- nhim khun.

- Bc ming ni, ch khu.

- Vim ng thn cp.

- Phi

14


15/108


III. Vim ng mt cp:

1. i cng:

1) Vim ng mt cp thng gp trong cc trng hp ti

mt khng hon ton. ng mt gin v tr mt sau mt

vi ngy, vi khun pht trin tong ng mt gy nn.2) C ch: vi khun xm nhp ng mt theo cc con -

ng sau:

- Vi khun di chuyn t ng rut ln:

+ Theo giun a.

+ Theo c ch nh mt ci bm ht vi khun: si mt di

chuyn phn thp ng mt ch + s co rt ca ng

mt (bm).

- vi khun theo ng bch huyt t rut lnv khu tr ti

ng mt.

3) Vi khun ng mt thng gp l:

- E. Coli.

- Klebsiella.

- Enterobacter.

- Entero coccus.

- Vi khun k kh (Clostridium v Bacterocide fragillis).

4) Vim ng mt cp cp nu iu tr khng trit

s gy nn vim m v p xe ng mt. t ng mt vi

khun s trn vo mu gy nhim khun huyt.

2. Lm sng:

1) C nng:

- Cn au bng gan.

- Ri lon tiu ho: nn, bun nn.2) Ton thn:

- Tnh trng nhim khun: St: st nng, st rt 39 -

40C, thng gp hn v bui chiu.

- Mt mi.

15


16/108


- Vng da ngy cng m (tin trin cng vi cc cn

au bng gan), da sm.

- i t hay v niu.

- Nc tiu sm mu (nh nc vi).

3) Thc th:- Tnh trng tc mt va phi:

+ Gan to, mt mm.

+ Ti mt to va, khng cng lm.

+ Vng h sn phi c phn ng.

+ Da, nim mc vng m.

- Tnh trng ri lon chc nng gan:

+ thng tn chc nng ng mu ca gan: Cc m chy

mu di da hay cng mc mt.

3. Cn lm sng:

1) Mu:

- nhim khun: Bch cu tng > 15.000/mm3, bch cu

a nhn tng.

- Tc mt:

+ Bilirubin mu tng bilirubin trc tip tng)


- Amylase tng.

- Chc nng thn: Ure, creatinin mu tng

- Chc nng gan:

+ t l prothrombin gim.

+ Ri lon ng mu (giai on nng).

2) Vi khun: Cy mu v dch mt:

3) Xquang: Chp gan xa:- Bng gan to.

- Bng hi trong ng mt.

- Si ng mt khng cn quang.

- Bng ti mt to.

4) Siu m gan mt:

16


17/108


- Gan to.

- ng mt trong v ngoi gan gin:

+ Hi trong ng mt.

+ C th thy nguyn nhn gy tc (si, giun)

5) Chp ng mt:- Qua da hay ni soi.

- xc nh nguyn nhn gy tc mt.

4. iu tr:

1) Nguyn tc:

- S dng khng sinh:

+ Hot ph rng: tc dng c vi vi khun k kh ln i

kh.

+ c kh nng ngm tt vo ng mt

+ Phi hp nhiu loi khng sinh.

+ Tt nht l theo khng sinh .

+ Hay dng: Cephalosporin III + Metronidazole +

Amyloside.

- iu chnh cc ri lon in gii, ri lon chc nng cc

c quan (gan, thn).

- Gii phng tm thi ng mt:

+ Chc mt qua da.

+ M c tht Oddi qua ni soi.

2) iu tr thc th:

- m ng mt ch ly si v d vt.

- Bm ra ng mt.

- t dn lu Kehr

IV. Vim m v p xe ng mt:1. i cng:

1) Khi vim ng mt cp khng c iu tr s tin

trin sang th nng hn (th ure mu cao, hi chng gan

thn, vim m v p xe ng mt). Nh vy vim m v p

17


18/108


xe ng mt l mt trong nhng hu qu ca vim ng

mt khng c iu tr ng.

2) Bt ngun t vim lot ng mt, vim m v p xe -

ng mt l tnh trng xut hin m trong ng mt v

c bit gm nhiu p xe nh ( m nh) tp trungquanh cc ng mt trong gan (n tn cc ng mt

nh). Chng to thnh hnh nh chm nho trong cc ng

mt, t khi thnh cc ln. Nhng ny c d ~ 1 2cm.

3) Hu qu ca vim m v p xe ng mt l:

- Chc nng gan b hu hoi trm trng.

- Nhiu p xe gan tp trung li nht l gan tri to

thnh p xe gan tri nhiu bin chng.

- Nhiu p xe tp trung li thnh 1 nu st mt

gan c th v gy vim phc mc mt.

5) Bnh cnh lm sng:

- Vim ng mt cp th nng c suy gan, suy thn.

- Nhng p xe gan.

2. Lm sng:

1) Ton thn:

- Suy kit nng:

- Hi chng vng da tc mt r.

- Cc du hiu suy thn: i t, ure mu cao.

- Ph 2 chi di.

- Tnh trng nhim khun nhim c nng: st cao lin

tc, hc hc, mi kh, li bn, hi th hi.

- Hi th c mi ceton (ure huyt cao).

- L m.2) Thc th:

- bng co cng, n au khp bng.

- Gan to 2 thu, c th s thy cc p xe nh ln

nhn trn mt gan (d nhm vi ung th gan, nht l gan

tri).

18


19/108


- Rung gan (+).

- n k lin sn 9 ng nch gia bn phi rt au.

- Ti mt to hay bnh thng (nhiu khi do bng co cng

nn kh s thy.

- Dch trong bng.- Trng hp p xe khu tr bn tri: n vo mi c thy co

cng.

3. Cn lm sng:

1) xt nghim:

- Tnh trng nhim khun nng:

+ Bch cu tng rt cao: 15.000 20.000/mm3, ch yu l

bch cu a nhn trung tnh.

+ tc mu lng tng cao.

- Tnh trng tc mt:

+ Bilirubin tng


- Tnh trng ri lon chc nng ng mu:

+ T l Prothrombin gim

+ Thi gian ng mu ko di.

- Tnh trng suy thn cp: Ure, creatinin mu tng cao.

- Cy mu: c th c vi khun.

2) Xquang: chp gan xa:

- bng gan rt to, bng ti mt to.

- Vm honh phi cao hn vm honh tri.

- Tng cc ng knh honh nh, honh ct sng.

- Hnh nh mng phi: phn ng mng phi. Trn dch

mng phi thc s.- Hnh nh bin chng: p xe gan v: p xe di c honh

(mc nc hi ln)

3) Chp mt qua da hay chp mt ngc dng: hnh nh

microapxe dc theo cc ng mt trong gan: hnh nh

chm nho, cnh hoa

19


20/108


4) Siu m gan mt:

- Gan to, c nhng long m nh khp gan hoc mt

khi long m khng ng nht 1 phn thu no .

- ng mt trong v ngoi gan gin.

- C th thy nguyn nhn gy tc mt: si, giun(hnh nh m m c bng cn)

4. bin chng: Nu khng c x tr kp thi, vim m v p

xe ng mt c th gy ra cc bin chng sau:

- v vo bng gy:

+ Vim phc mc ton th.

+ p xe di c honh (do c khu tr).

+ V vo mng phi: trn m mng phi.

+ V vo ph qun: r mt ph qun.

+ V vo mng tim: chn p tim cp: nng, thng ch gp

do p xe bn tri.

5. iu tr: Cn Chn on phn bit vi p xe gan amip do

iu tr hon ton khc nhau.iu tr cn kh khn cho

d s dng khng sinh mnh v hi sc tt: t l t vong

vn cao (nht l tr em)

1) Hi sc tt.

2) Khng sinh ton thn:

3) M sm:

4) iu tr nguyn nhn tc mt: m ng mt ly si:

bm ra ng mt, dn lu Kehr (trng hp bnh nhn qu

nng: lm ti thiu: dn lu ti mt).

5) X tr cc p xe:

- p xe nm trn mt gan:+ Cha v su: dn lu bng cch ph cc qua ng

mt ra v dn lu cc p xe qua ng Kehr.

+ Nu cc p xe khu tr: Chn on ct gan (nht l

bn gan tri)

+ v: ht sach (d c nguy c r mt sau ny).

20


21/108


- P xe v vo bng t do gy vim phc mc ton th:

m cp cu:

+ X tr vi ng mt nh trn.

+ Lau ra bng, dn lu.

- p xe v ln mng phi:+ Giai on u: chc ht dch, t ng dn lu.

+ p xe ng mt v ln kh ph qun: dn lu t nhin

mt thi gian, khi n nh: iu tr si mt.

+ p xe gan (thng l gan tri) v ln mng tim: gy chn

p tim cp: Nhanh chng gii phng chn p tim bng cch

m mng tim ti thiu hoc chc ht, sau iu tr si

mt.

- Tin lng nng.

V. Chy mu ng mt:

1. i cng:

1) Chy mu ng mt l tnh trng thng thng bt th-

ng gia mt mch mu trong gan (hay ngoi gan) vi -

ng mt (thng trong gan) hu qu l mu xut pht t -

ng mt qua c tht Oddi xung t trng v c tng ra

ngoi di hnh thc nn mu, a mu.

2) Nguyn nhn chy mu ng mt:

- Sau chn thng (t mu di bao, trong nhu m gan)

- U gan.

- Phng ng mch gan.

- Si hay giun (chy mu ng mt nhit i):

+ P xe ng mt do giun.

+ Vim ng mt do si.+ p xe ng mt do si (khong ca).

- vim ti mt chy mu.

- Sau 1 s th thut Chn on iu tr: Lot ng mt

ch do dn lu Kehr.

3) Gii phu bnh: thng thng ng mt trong gan vi:

21


22/108


- ng mch gan

- ng mch ca

- ng mch trn gan

+ thng thng gia ng mch v ng mt gan tri.

+ Vim tc tnh mch ca+ Vim ng mt nhim khun chy mu.

4) Sinh l bnh: Mt ng gy nhim khun, vim lot

v p xe thnh ng mt ch dn n chy mu.

5) triu chng kinh in: Tam chng Hemobilia: au

bng, vng da, nn mu.

2. triu chng lm sng:

1) Chy mu ng mt thng gp trn nhng bnh nhn

c tin s bnh l v gan mt (giun chui ng mt, p xe

ng mt) tuy vy vn c thi gp trn bnh nhn

khng c tin s g v gan mt.

2) C nng:

- Chy mu ng tiu ho trn: nn mu, i ngoi phn

en:

+ Mu nn: nhng cc mu hay cc thi mu di hnh bt

ch (do mu chy trong ng mt ng li theo hnh

khun ng mt).

+ Phn en khm, nt khng thnh khun, c khi ln

mu .

+ Chy mu khng theo quy lut no c nhng dai dng

tng t, ko di gy tnh mch nng.

+ Chy mu thng xut hin sau cc cn au bng qun

d di vng gan, nn xong: ht au hay hn (do mung li gy dn cng ng mt c tng ra ngoi)

3) Ton thn:

- hi chng vng da tc mt: Nhiu mc , i khi kn

o d nhm vi du hiu mt mu.

- Tnh trng nhim khun:

22


23/108


+ St cao 39 - 40C trong cc t vim ng mt tin

trin.

+ Mi kh li bn, hi th hi.

- Tnh trng mt mu cp: Nhiu mc :

+ Nng: Shock, tru mch, huyt p tt.+ Nh: ton trng gn nh bnh thng.

4) Thc th:

- Gan to.

- Ti mt to.

- Rung gan (+)

3. Cn lm sng:

1) Xt nghim: 3 biu hin:

- Mc mch mu: Hng cu gim, Hb gim, Hct gim

(nhiu mc ).

- Mc tc mt: Bilirubin mu tng, photphatase kim

tng.

- du hiu nhim khun: Bch cu tng, bch cu a

nhn tng.

- xt nghim gip Chn on phn bit vi x gan:

+ Amonic mu:

+ in di protein mu.

+ Phn ng keo loi

2) Ni soi tiu ho:

- Ch nh: khi ton trng bnh nhn tng i n

nh (huyt p > 90mmHg).

- Hnh nh: mu chy t bng Valter ra (loi tr mu

chy t thc qun hay d dy t trng.3) Chp mt tu ngc dng: Hnh nh:

- Nguyn nhn tc mt.

- Hnh nh p xe:nho thuc phn tn ng mt

4) Chp ng mch gan chn lc:

- L phng tin Chn on c tnh cht c hiu nht.

23


24/108


- Hnh nh:

+ ng thuc

+ thuc sang ng mt th mun.

5) Chp gan xa: v tr chy mu.

6) Siu m gan mt: Hnh nh:- tc mt do si.

- p xe gan nh (c th l ni thng thng gia mch

mu v ng mt)

4. Chn on phn bit:

1) Chy mu do lot d dy t trng:

- ton thn: tu mc chy mu.

- nhim khun: khng st.

- Tnh cht nn: mu ln thc n.

- Khm: du hiu mt mu.

- Xquang: chp d dy.

- xt nghim: mt mu.

- ni soi.

2) Chy mu do tng p lc tnh mch ca:

- Ton thn: nng, c biu hin ca suy gan.

- nhim khun: khng st.

- Tnh cht nn: Mu ti.

- Khm: mch mu + x gan

- Xquang: chp thc qun.

- xt nghim: mt mu + suy gan.

- Ni soi: ni soi thc qun.

5. iu tr:

1) Hi sc tch cc:- Truyn mu ngay nhm a bnh nhn ra khi tnh

trng nguy him. S lng mu v Ch nh ph thuc vo:

mch, huyt p, s lng hng cu, Hb, Hematocrit.

- Bi ph nc, in gii.

24


25/108


- t sonde d dy t trng: ra v theo di tnh trng

chy mu cn hay khng.

- Theo di tnh trng ton thn nh gi mu vn

tip tc chy hay cm.

+ Cc biu hin: nn mu, phn en.+ Cc du hiu sinh tn.

- S dng khng sinh ng mt: mc ch:

+ Dit vi khun ng mt.

+ hn ch ln men thi ng rut do vi khun phn hu

mu.

+ tht tho: trnh tr rut v lm bnh nhn d chu.

2) phu thut: Ch nh khi tnh trng chy mu khng

cm hoc khi xc nh nguyn nhn.

- M ng mt ch ly nguyn nhn gy tc mt (si,

giun, mu cc )

- Ra ng mt bng huyt thanh m: nc mt trong:

kim tra tnh trng chy mu.

- kim tra ng mt ngay nu c iu kin.

- Nu mu cm (t dn lu Kehr)

- Nu mu cn chy:

+ Tht ng mch gan ring.

+ Ct vng gan c ngun chy mu (trng hp tt nht l

xc nh c v tr trc m) thng Ch nh cho ct

gan tri.

- Ct ti mt khi:

+ Vim dy.

+ bp khg xp (do mu ng t chc ho gy tcc ti mt).

+ Si kt hp.

+ Khi c chy mu ti mt.

VI. Vim tu cp do si ng mt:

VII. Vim ti mt hoi t hay vim hoi t ng mt ch:

25


26/108


1. C ch: Si gy tc ng mt ch lm ti mt cng qu

mc + vim nhim gy hoi t lc c.

2. Lm sng: Tng t vim phc mc mt.

3. Siu m: Si ng mt ch + ti mt to, thnh dy.

4. iu tr: M cp cu:- Ly si ng mt ch.

- Ct ti mt + dn lu Kehr.

VIII. Cc bin chng khc:

1. Tru tim mch t ngt do:

- nhim khun nhim c.

- Thng tn tim do tc mt.

2. Vim thn cp: Cc cht ng trong ng mt tro ng-

c vo mu v bi tit qua thn gy nn.

- Lm sng: i t.

- cn lm sng: ure mu tng, ure nc tiu gim.

3. Vim tc tnh mch ca v nhim khun huyt.

Si ng mt chI. i cng:

1. Si ng mt ch l si nm trong ng mt chnh, ont ch ng ti mt gp ng gan chung ti ch ng mt

vo t trng (hay t di hp lu 2 ng gan chung ti bng Valter

khng k ti mt).

2. Bnh thng gp la tui trng thnh, tng theo tui,

khng c s khc nhau nhiu theo gii.

3. Chn on tc mt do si ng mt ch thng d vi cc

triu chng au, st vng da xut hin tng t km cc ph-

ng php Chn on b tr rt c hiu qu.

4. Din bin ca bnh rt phc tp. Nu khng c iu

tr kp thi s gy cc bin chng cp hay mn tnh nguy

him ti tnh mng bnh nhn.

5. iu tr: tng i n gin l phu thut ly si v dn

lu ng mt (dn lu theo phng php Kehr) nhng kt qu

26


27/108


lu di khng c tt lm, hay ti pht do si trong gan,

nhim khun ti pht, hp ng mt v thiu cc phu

thut pht hin si trong m.

II. Sinh l bnh:

1. Ngun gc si:- Hnh thnh ti ch.

- T trn gan ri xung.

- T ti mt xung.

Vit nam t khi gp si ng mt ch n thun, a s

l si ng mt ch phi hp vi si trong gan.

2. C ch: sgk.

III. Gii phu bnh(?)

IV. Lm sng:

- Sgk.

1. Th in hnh:

1) Tin s: au bng kiu giun chui ng mt.

2) C nng:

a. Tam chng Charcot: au, st, vng da din ra theo th

t thi gian v ti i ti li nhiu ln, y l mt c

im ni bt ca si ng mt ch:

- au: in hnh l cn au bng gan:

+ Xut hin v kt thc thng t ngt.

+ V tr: au vng h sn phi km theo xuyn ra sau lng

hay ln vai phi. c th au vng thng v.

+ Din bin: c lc au m nhng cng c lc au d

di (do si gy tc hon ton hay bn phn ng mt

lm cho p lc ng mt tng cao). Lc u au ti chtng cn nhng sau lan rng ra bng, au lin tc km

theo nhng bin i ton thn th hin tnh trng vim

phc mc.

+ Cng : ph thuc vo v tr v kch thc vin si cng

nh tnh trng vim nhim ng mt.

27


28/108


+ Trong khi au nu n ung s lm cho au nng hn

do ng mt b kch thch co bp mnh hn.

- St:

+ Xut hin sau au vi gi (6 12h) do ng mt b

tr v nhim khun.+ Thng cn st xut hin vo bui chiu: st cao km

rt run, sau v m hi (nhim khun cng nng th

st cng cao v d dn n nhim khun huyt).

+ Sau nhit tr li bnh thng hoc hi tng.

- Vng da:

+ Xut hin sau au bng v st.

+ C nhiu mc : rt r hay kn o. si mt gy tc

mt vi mc cng cao th vng da cng m (lc u

vng nh, sau tng dn c th vng m).

*Ba triu chng trn xut hin theo trnh t nn v

ko di khong 5 7 ngy, nu c iu tr chng

nhim khun v gim au tt th cc triu chng lui

dn theo th t nh vy. Ri sau mt thi gian, cc triu

chng li xut hin tr li theo th t .

b. Ri lon tiu ho:

- Nn:

+ Thng xut hin km theo au.

+ S lng nhiu.

+ cht nn: thc n v dch d dy n nn khan.

- Chn n, mt mi.

- y bng.

- Phn: thng mu sc bnh thng do tc mt cptnh, khng hon ton v trong thi gian ngn.

c. Tiu t: nc tiu sm mu (nh nc vi: do c nhiu sc

t mt).

d. Nga: thng i km vi vng da: l biu hin ca nhim

c ca mui mt.

28


29/108


3) Ton thn: Nhiu mc :

a. Si mt cha gy tc mt hoc cha c bin chng:

ton thn thay i t.

b. Khi c biu hin tc mt:

- Mi u: nhim khun nh, cng mc mt hi vng.- Khi c vim ng mt: tnh trng nhim khun r hn,

tnh trng chung bin i nhanh v cng r khi tc mt

lu.

- St cao lin tc 38 - 39C, nng hn v bui chiu,

nhp tim chm.

- Mt mi, chn n, gy st nhanh chng.

- Da nim mc vng, mi kh, li bn, vt gi.

- Khi vim ng mt nng: hi chng gan thn:

+ Suy gan: x gan c chng, mt, xut huyt di da.

+ Suy thn: li b, i t, v niu.

4) Thc th:

a. Da nim mc vng nhiu mc , ph thuc mc v

thi gian ng mt, tnh trng nhim khun ng mt.

b. Khm bng:

- Bng t di ng theo nhp th (do au).

- Vng h sn phi n au v phn ng thnh bng r.

- Gan to do mt di h sn phi khong 1 khot ngn

tay, thng to u c 2 thu, mt mm, rung gan au.

Nu tc mt lu: x gan mt: gan to v chc.

c. Ti mt:

+ Trong t cp: cng to, di ng theo nhp th, c th

nhn thy hay s thy, i khi to xung gn h chu phi(c im ny khc vi phng Ty l khi tc mt do

si th ti mt teo).

+ Khi ht t au cp, ti mt xp xung khng thy

na.

29


30/108


+ Tc mt lu ngy + sau cc t vim ng mt: ti

mt c th b vim teo nh: khm lm sng c th thy

v nghim php Murphy (+).(?).

+ Mt s im au khc: im sn lng, im cnh mi

c, h sn phi, im ti mt.c. Nc tiu: thng sm mu khi c biu hin tc mt.

d. Phn: mu sc bnh thng, khng ph thuc vo kch

thc vin si.

V. Cn lm sng.

1. Xt nghim mu:

1) Huyt hc: nhim khun do mt:

- Bch cu tng, bch cu a nhn tng.

- Tc mu lng tng.

- Cy mu.

2) Ho sinh: biu hin mt:

- Bilirubin tng ch yu l bilirubin trc tip (bnh thng:

10 15mmol/l). Khi c vng da, vng mt thng > 20

mmol/l.

- GOT, GPT tng, cholesterol, cc thnh phn ca lipid.

- Phosphatase kim tng:

+ y l enzym do gan tit ra (khi tc mt enzym ny

li trong ng mt gy tro ngc vo mu).

+ Vit nam, s thay i Bilirubin mu r rt hn s

thay i v phosphatase kim.

+ Amylase tng (bnh thng: 10 U/l) nht l vim tu cp

do soi mt.

3) Cc du hiu ca vim ng mt nng:- Suy thn: Ure, creatinin mu cao, ri lon nc, in gii.

- Ri lon chc nng gan v ng mu:

+ T l prothrombin gim.

+ Thi gian ng mu ko di.

+ ng mu ri rc (nng).

30


31/108


5) Cc xt nghim khc: thi gian quick, ure mu,

transaminase .. ch gip nh gi bin i chc nng

gan, thn hoc phn bit vi vim gan virut, khng

gip cho Chn on xc nh.

2. Siu m:- L bin php c gi tr thng c p dng.

- Hnh nh:

+ Gan to, tnh trng nhu m gan.

+ ng mt trong v ngoi gan gin, dy mng ca

thnh ti mt.

+ Tnh trng ca ti mt: dy mng ca thnh ti (si

ti mt gy vim dy ti mt), kch thc ti mt.

+ Tnh trng si ng mt ch: kch thc, v tr (hnh nh

cn sng siu m v bng cn, cc u khc ch c tng

m, khng c bng cn).

+ Cc thng tn khc phi hp.

+ Hnh nh si trong gan (nu c).

- Nhc im: Kh chn on trong cc trng hp:

+ Bnh nhn bo ph.

+ Bng chng hi do cng dn ng tiu ho.

+ Si ng mt ch thp + t trng c hi.

3. Chp ng mt:

1) Chp ng mt ngc dng qua ni soi (ERCP):

- K thut:

+ a ng ni soi d dy t trng vo on 2 t trng.

+ ng soi c l nhn bn, nhn r nm rut ln: a ng

catheter qua c Oi vo ng mt ch bm thuc cnquang sau chp.

- Tc dng:

+ nh gi ng mt v hnh nh si ng mt.

+ C th dng sonde Dormia ko si xung t trng.

31


32/108


+ M c tht Oddi khi si mt b kt, gii phng ng

mt hay iu tr si ng mt ch v bin chng ca si.

- Nhc im:

+ i hi phi c siu m.

+ Khng thc hin c trong cc trng hp: Cht hp cOddi. si ci vo Oddi hay bt cht u di ng mt ch.

Hp ng mt ch hay ng ba ng gan.

2) Chp ng mt trong m:

- Mc ch:

+ thm d ton b ng mt trong v ngoi gan

+ Trnh st si.

+ Kt hp vi o p lc ng mt.

- K thut: t kim trc tip vo ng mt ch, sau

bm thuc cn quang hoc t ng catheter qua ng c

ti mt (trong nhng trng hp ct ti mt), sau bm

thuc cn quang.

3) Chp ng mt qua da:

- Ch nh:

+ Gim p lc ng mt trong nhng trng hp cp.

+ Trng hp ng mt trong gan gin to.

+ Khi khng thc hin c k thut chp mt ngc dng

qua bng Valter.

+ Ngy nay thng c Chn on trc m cho bit v tr

si, d vt ng mt v cc thng tn phi hp v tnh

trng ng mt.

- K thut:

+ S dng kim chc d ng mt qua da v nhu m ganvo ng mt.

+ Bm thuc cn quang v chp.

- Nhc im: c nhiu bin chng:

+ Chy mu.

+ R mt vo bng gy vim phc mc.

32


33/108


V vy ch nn lm trong nhng c s ngoi khoa c

iu kin.

4) Chp ng mt sau m qua dn lu Kehr.

5) Chp ng mt ng ung:

- nh gi hnh nh ti mt.- Nay t dng.

6) Chp ng mt ng tnh mch:

- Ch : phi th test trc khi tim hay truyn thuc cn

quang vo tnh mch.

- nh gi hnh nh ca ng mt trong v ngoi gan:

+ Hnh nh ng mt ch.

+ Hnh nh ti mt (sau vi gi) nu ti mt cn cng:

gin tip nh gi chc nng ti mt.

*Hai phng php chp mt qua ng ung v ng tnh

mch ch c Chn on trong trng hp tc mt khng

vng da, hnh nh thu c thng m v mt nhiu thi

gian: nay t dng.

4. Ni soi ng mt (ng cng, mm).

1) Ni soi ng mt trong m:

+ Kim tra trc tip trong ng mt t bng Valter ti ng

ba ng gan.

+ Mc ch: ly nt si, d vt cn st. Quan st tnh

trng ng gan.

2) Ni soi ng mt qua da.

3) Ni soi ng mt qua c tht Oddi.

5. Xquang khng chun b: t c gi tr:

- Chp bung khng chun b: thng khng thy s ngmt ch do si loi ny khng cn quang, tuy nhin c th

thy hnh nh cn quang ca si vi ho di sn phi v

trc ct sng hoc c th thy hnh nh cn quang si ti

mt.

- Chp gan xa: Hnh nh gan to, bng ti mt to.

33


34/108


6. Ctscanner:

- Hnh nh si mt v kch thc cc ng mt.

- Thng c s dng khi phi hp nh gi cc tng ln

cn (tu tng).

- t s dng do c hiu qu ca siu m.7. Xt nghim nc tiu:

1) Tnh trng mt: do mt tro ngc vo mu v bi tit

qua nc tiu: Mui mt, sc t mt tng (bnh thng trong

nc tiu khng c)

2) Lm albumin, ng: nh gi bilan.

8. Thng t trng (nghim php Hetzer Lyca): t s dng.

VI. Chn on:

2. Mc ch:

3. Chn on xc nh:

- Lm sng: Tam chng Charcot ti din.

- Cn lm sng: sinh ho, siu m, ERCP.

4. Chn on phn bit:

1) Vi cc bnh vng da, khng tc mt:

a. Vim gan virut:

- Ton thn:

+ St thng xut hin trc v khi xut hin vng da th

ht st.

+ Mt mi nhiu.

- C nng:

+ au: cm gic tng tc vng gan ch khng au d di.

+ Vng da.

+ i t.+ Tiu vng.

+ Phn bc mu.

- Thc th: Gan hi to nhng ti mt khng to.

- Cn lm sng:

+ GPT, GOT tng

34


35/108


+ Bilirubin tng, ch yu l bilirubin trc tip.

+ Xt nghim nc tiu: phn li sc t mt, mui mt:

sc t mt tng, mui mt khng tng.

+ Phn bit chnh xc nh siu m v phn ng huyt

thanh tm kim tra.b. Thiu mu tan mu:

- Hay gp trong st rt, nhim khun huyt.

- Khng au bng gan, khng st, ch c vng da n

thun.

- Gan v ti mt khng to.

- Cn lm sng: hng cu gim, hct gim, nc tiu c

huyt sc t trong nc tiu.

c. Bnh do xon khun gy vng da, chy mu.

- Da vng nh cam.

- Chy mu.

- au nhiu trong cc c.

- Cn lm sng: thy vi khun mu v nc tiu. Siu

m c gi tr c bit.

2) Vi cc nguyn nhn vng da tc mt.

a. U u tu:

- Ton thn:

+ Triu chng nhim c r: nga, tim p chm.

+ Ton trng km.

- C nng:

+ Khng au tc vng gan.

+ Khng st (thi gian u), sau st tng t do c bi

nhim.+ Vng da tng dn, lin tc.

- Thc th:

+ Ti mt cng to nhng khng au.

+ Nc tiu vng m.

+ Phn trng, bc mu.

35


36/108


+ C th s thy u u tu khi u to.

- Cn lm sng:

+ Siu m: khng si, u tu to, ng mt ch, ti mt

gin.

+ Ni soi, chp mt ngc dng.b. U bng Valter:

- Lm sng gn ging u u tu.

- Cn lm sng:

+ Chp t trng: khuyt vng on 2 t trng.

+ Ni soi t trng Chn on xc nh.

c. U nang ng mt:

- Ngi tr:

- Triu chng tc mt.

- U h sn phi lin vi gan, khng di ng nh ti mt.

- Siu m v chp ng mt chn on xc nh.

d. U nang ng mt ch.

- Tr em.

- t khi au v st.

- Vng da tng t.

- Gan v ti mt cng to, khi mm cng nm di h sn

phi.

- Chp khung t trng, ng mt qua da chn on

xc nh.

e. Ung th ng mt:

- Triu chng tng t u u tu, lm sng c biu hin

tc mt (trng hp u di ch tc mt vo ng mt

ch).- Kch thc ti mt: tu thuc vo v tr gy tc trn -

ng mt:

+ U di ch ti mt vo ng mt ch: ti mt cng to,

khng nn thy u v khung t trng khng rng.

+ U trn ch ti mt vo ng mt ch:

36


37/108


- Siu m: khi tng m khng km bng cn.

- Chp ng mt qua da.

6. Vng da do vim ti mt v nhim khun ng mt:

Chn on phn bit ch yu da vo siu m:

- Ti mt vim dy, dch quanh ti mt (c th c si timt).

- ng mt ch khng gin, khng thy si.

VII. Din bin: (?)

1. Khi tm thi: Tc mt mt phn (do si mt mt phn,

co tht hay ph n nim mc thnh ng mt ch) khi iu

tr ni (khng sinh, gim co tht) lm ng mt ch gin ra,

vim nhim v ph n mt i, ng mt thng tr li: ht st,

au, vng da gim dn. Si vn tn ti v bnh nhn n

nh trong thi gian di hay ngn ph thuc vo: v tr,

kch thc si v s nhim khun ng mt.

2. Din bin cp v bin chng.

VIII. Cc th lm sng:

1. Th tc mt:

- Lm sng kinh in v in hnh ca si ng mt

ch + cc du hiu:

+ au bng gan.

+ Mc vng da thay i.

+ Hi chng nhim khun.

- Chn on xc nh: nh siu m.

- Trng hp nghi ng tc mt do u ng mt: chp mt

ngc dng hoc m bng thm d..

2. Th vng da lin tc:- Hay gp nhng bnh nhn c tin s din bin ca

si mt nhng khng c theo di v chn on sm ngay

t u.

- Nhng du hiu vng da v nim mc trong thi gian

di khng gim do si gy vim ng mt dn n tc

37


38/108


mt v nhim khun (d nhm vi tc mt do u hoc

vim gan mn).

- Tin trin: Nng: vim ng mt m dn n suy

thn cp.

3. Th khng vng da:- Si ng mt ch th tim tng: lm sng khng r:

i khi au h sn, khng c cc du hiu km theo, pht

hin tnh c.

- Th vim ng mt: au tc vng gan + hi chng

nhim khun.

- Th cc bin chng ca si mt: bnh nhn n vi

bnh cnh lm sng ca cc bin chng cp tnh:

+ Vim tu cp (ph tu cp).

+ p xe ng mt.

+ Si mt + Cc bin chng ca p xe ng mt:

*Lng ngc: trn m mng phi, theo di mng ngoi tim.

*Bng : vim phc mc ton th.

4. Cc th gii phu c bit:

- Si ng mt ch vng bng Valter.

+ Si nh nhng d gy kt v tc mt hon ton.

+ din bin nhanh, nng, cn x tr sm.

- Si ng mt ch:

+ Si trong gan.

+ Din bin lu di.

+ Nhim khun thng xuyn.

+ D st si trong cc nhnh gan.

+ D ti pht.IX. iu tr:

1. Nguyn tc:

1) Khi c chn on xc nh l si ng mt ch:

iu tr tch cc nhm ly si, to lu thng ng mt,

chng nhim khun.

38


39/108


2) Ht sc trnh m cp cu khi cha cn thit do cha

nh gi ht c: tnh trng chung ca ngi bnh, ri lon

chc nng ca cc tng lin quan, bnh nhn cha sc

chu ng. Ch c m cp cu khi c bin chng, ph-

ng php ch yu l ly si v dn lu Kehr, khng lm gphc tp.

3) Phi hp iu tr ni khoa v ngoi khoa nhm chun

b cho iu tr ngoi khoa c tt hoc iu tr phi hp

chng vim nhim.

4) Phng php iu tr tt nht l m c chun b

nhm:

- Bnh nhn c lm bilan y .

- Chn thy thuc c kinh nghim.

- Gim t l st si.

2. Phng php iu tr:

1) Chun b bnh nhn: Khng sinh v hi sc tch cc

trong trng hp nhim khun ng mt nng v c bin

chng nng:

- iu chnh li cc ri lon v chc nng gan: Vitamin K

vi ngy trc m (nhm hn ch nhng ri lon ng mu

o thiu vitamin K).

- Khng sinh chng nhim khun ng mt, chng vim

tc. Tt nht tm vi khun, khng sinh . La chn

khng sinh ngm tt vo ng mt v c theo di vi trc

khun ng rut (cephlosporin III, Flagyl )

- S dng thuc lm gim co tht ng mt, chng tc

mt.- nh gi chc nng 1 s tng khc (tim, thn) v iu

chnh cc ri lon nu c.

- Nng cao th trng bnh nhn: truyn m, mu trc

m.

- Chn thy thuc c kinh nghim.

39


40/108


2) Phng php iu tr: c nhiu phng php iu

tr si ng mt ch, la chn ph thuc vo:

- Tui v tnh trng ton thn ca bnh nhn.

- S phi hp ca si ng mt ch vi: si trong gan, si ti

mt.- Tnh trng nhim khun ng mt.

- Kch thc v s lng si.

- Tnh trng bng v tin s v phu thut bng

(c lin quan ti si mt) trc y.

a. Phng php m ng mt ly si v dn lu (m m)

- Gy m:

+ Gy m ni kh qun.

+ S dng thuc gin c.

+ S dng khng sinh ton thn khi khi m.

- ng m trng gia trn rn hoc ng di sn phi.

- K thut:

+ M ng mt ch + dn lu Kehr: M ng mt ch ly si.

Bm ra ng mt, kim tra si trn gan. Kim tra lu

thng on thp ca ng mt ch (nu c iu kin nn

chp ng mt hay ni soi ng mt hay siu m gan

mt trong m nhm trnh st si). t ng dn lu Kehr

(ch T) hoc cc loi dn lu mt dn lu mt cn

nhim khun ra khi bng, bo m gi p lc trong

ng mt mc gn nh bnh thng trong cc r mt v

an ton ch khu khi c m ng mt. Lau ng bng v

dn lu di gan.

+ Dn lu Volleker:Ch nh: khi c vim cht hp c Oddi.

K thut: qua ni m ng mt ch a vo ng mt ch 1

sonde thm d v pha c Oddi. Ly u sonde thm d

lm nn, dng dao in m dc ch 12h chng 1cm, a

c sonde thm d xung t trng. Qua t trng v ni m

40


41/108


c tht a dn lu vo ng mt ch. Khu ng mt ch

v t trng.

Nhc im: r v hp t trng sau m.

+ Dn lu ng mt trong gan qua nhnh h phn thu qua

nhu m gan.+ Ni ng mt v ng tiu ho:

*Ch nh: khi thng tn phn thp ca ng mt m

khng gii quyt c bng cch m c tht Oddi. Cht

hp phn thp ng mt ch. Bnh ng mt phi hp

(nang ng mt). Si ti pht phi m nhiu ln. Si

trong gan phi hp.

*Ni trc tip: ni ng mt (ti mt, ng mt ch, ng

mt trong gan) vi t trng:

u im: Tin hnh nhanh, thun tin.

Nhc im: Vim ng mt ngc dng sau m. Kh thc

hin khi t trng vim dnh.

*Ni gin tip: ni ng mt vi 1 hng trng trn mt quai

rut bit lp (kiu Omega hay kiu Roux en Y).

u: hn ch c vim ng mt ngc dng sau m. Ni c

mi v tr ca ng mt. C th m thng quai Y ra da

sau qua l m thng a dng c vo ly si.

Nhc: Kh v k thut. Cc ri lon do mt khng qua t

trng.

*Ni ng mt vi ton thn trn 1 quai hng trng bit

lp: khc phc c cc nhc im ca 2 phng php trn.

+ Ct ti mt:

*Ch nh:Nghi ung th.

Thng tn ti mt khng c kh nng hi phc: vim hoi

t, si ti mt, chy mu ng mt.

+ M nhu m gan ly si:

41


42/108


Khi km si trong gan v si ny gm cht vo ng

mt v nhng v tr khng th ly qua ng mt.

Nhc: d gy chy mu v r mt sau m,

Phi t dn lu ng mt ch qua nhu m gan sau m

nhu m ly si ra ng mt sau m.+ Ct gan: Khi si hoc p xe khu tr mt thu no

hoc chy mu ng mt m khu tr c v tr chy

mu, nht l gan tri.

+ M to hnh c Oddi b cht:

b. M c Oddi bng ni soi ly si:

- Phng php: qua ni soi t trng v chp ng mt tu

ngc dng (ERCP) xc nh chn on v v tr, kch thc,

s lng si ng mt ch.

- Trng hp si < 1cm, bnh nhn c bnh phi hp

khng tin hnh m m c th:

+ M c tht Oddi a vo ng mt sonde ly si

Dormia hay Forgaty ko si xung t trng.

+ t dn lu ng mt qua ng dn lu t qua ng

mi d dy.

c. ly si ng mt ch qua m ni soi ct ti mt:

- Thc hin vi si nh, c trang thit b.

- Phng php:

+ Ct ti mt thng qua ni soi (ng ch nh)

bng.

+ Nong ng ti mt hoc m dc ng mt ch theo ng

ti mt.

+ a vo ng mt ch sonde Dormia ly si.+ t dn lu Kehr.

d. Tn si trong hoc ngoi c th: dng:

- Xung in thu lc.

- Siu m, Laser phi hp vi phu thut hay ni soi ng

mt.

42


43/108


3) Sn sc sau m:

- Khng sinh ton thn 7 10 ngy.

- Bm thng ng Kehr nu tc.

- Chp kim tra ng mt say 7 10 ngy.

- Rt Kehr khi chc chn:+ Khng st si.

+ ng mt khng hp.

+ Khng c nhim khun ng mt.

Ung th i trng triI. i cng:

1. Trong s cc loi ung th ng tiu ho , ung th i trc

trng ng th 2 sau sau ung th d dy. Trong ung thi trng bao gm cc thng tn c tnh xut hin i

trng t manh trng n ranh gii gia i trng xch ma

v trc trng.

2. Ty theo v tr ca u, ung th i trng c nhiu tn gi

khc nhau: ung th manh trng, ung th i trng gc gan,

ung th i trng ngang, ung th i trng xch maTrong

ung th i trng tri nhiu hn ung th i trng phi.

3. Ung th i trng tri l cc ung th nm on i trng

t 1/2 tri i trng ngang, qua gc lch, i trng xung ti

ranh gii gia i trng xch ma v trc trng (ung th v

tr bn l ny c xp vo loi ung th phn trn bng trc

trng).

4. V mt dch t hc:

1) Tui: t l mc tng theo tui: t 20 tui thy

xut hin ung th v tng ln r rt t sau 45 tui.

2) Gii.

3) Yu t gia nh, di truyn:

- C yu t gen bm sinh i vi ung th i trng. Hay

gp nhng gia nh c:

+ Nhiu ngi mc bnh a polypes.

43


44/108


+ Hi chng ung th gia nh (hi chng Lynch): ung th

hay gp on u i trng phi + adenocarcinome

khc ngoi i trng (ung th ni mc t cung).

+ Ung th mang tnh di truyn c bit: Ch gp i

trng.- Nhng ngi c huyt thng trc tip (b, m, con

ci) vi ngi b ung th i trng c nguy c cao gp 2 3

ln ngi bnh thng.

4) Yu t thun li:

- Cc bnh mn tnh:

+ Vim lot i trng.

+ Bnh Crohn i trng.

+ Vim i trng do Schistosoma.

+ Polype i trc trng.

- Cc bnh ngoi khoa:

+ Sau m cm niu qun vo i trng.

+ Sau m ct ti mt.

+ Sau m ct d dy do lot lnh tnh.

+ Thc qun ngn.

- Ngh nghip: Tip xc vi phng x, aming..

- Ch dinh dng: n nhiu m, nhiu calo, t canxi,

thc n c t cht si c th ln men.

5. i vi ung th i trng thi gian tin trin rt lu di,

k t khi xut hin khi u cho n khi n t ti khi lng

cn thit xut hin triu chng hoc s thy mt

khong 5 15 nm. giai on pht trin m thm ny

khng c triu chng lm sng nhng hy vng sng cabnh nhn s tt hn nu c Chn on giai on cha

c triu chng.

6. Ngy nay vi tin b ca khoa hc, vic s dng ng soi

mm c th Chn on ung th i trng v phu thut a

44


45/108


li kt qu kh quan hn l so vi cc ung th ng tiu ho

khc.

II. Tnh cht u:

1. i th:

- Thm nhim hnh vng l ch yu, rt nhanh chngdn n tai bin cht hp lng i trng.

- Th u si: rt t.

2. Vi th:

- 95% l ung th biu m tuyn in hnh.

- Ung th biu m tuyn khng in hnh: t hn

- Ung th biu m t bo nhy: him gp.

3. ng lan truyn:

1) Ti ch: ung th pht trin ngay thnh rut, nht l lp

di nim mc, nhng thng khng i xa qu 2cm cch u

chnh.

2) ng trc tip: u lm thng i trng v xm ln ti cc

c quan khc.

3) ng mu: ch yu l ng tnh mch i trng ri

theo ng tnh mch ca v gan, ln phi v cc ni

khc (bung trng). V th m thng thy ung th hay di

cn ti gan rt sm.

4) ng bch huyt: theo cc chui hch nm dc theo cc

cung ng mch ln, ln n tn gc ng mch mc

treo trng trn.

5) Di cn theo lng i trng: cc t chc ung th t khi u

ban du, rng vo lng i trng v lan i xa khi v tr

ban u. Nhiu cng trnh cho thy trn cng mt ngibnh c th gp ung th nhiu v tr khc nhau trn

khung i trng. Chnh nhng mnh t chc ung th lang

thang ny s l nguyn nhn gy nn ung th ti pht ti

ming ni sau ny, nu trong khi m khng c nhng

bin php hu hiu che bo v thnh bng.

45


46/108


III. Chn on:

1. Giai on sm (khi cha c triu chng): chn on sm

ung th i trng ngay t khi n cha c biu hin lm sng

v x tr sm, hp l ng vai tr quan trng trong kt qu

iu tr v thi gian sng sau phu thut ca bnh nhn.Mt s ngh c a ra:

1) i vi bnh nhn n vin vi bt k l do no:

- Bnh nhn tui 40: thm hu mn trc trng

bng ngn tay.

- Bnh nhn tui > 50: xt nghim tm mu

trong phn v soi i trng xch ma.

C 5 nm mt ln li n kim tra.

- Nu c iu kin th xt nghim mu trong phn

cho mi i tng n khm bnh mt cch c h thng.

Nu xt nghim (+) th tin hnh tip cc thm d khc:

thm trc trng, soi i trng, soi trc trng.

2) Tin hnh xt nghim hng lot mang tnh sng lc

Chn on i vi qun th dn c khng c yu t nguy

c cao v khng c triu chng lm sng.

3) i vi nhng i tng thuc nhm nguy c cao, nht l

nhng ngi c tin s bnh thuc nhm di truyn v c

tnh cht gia nh: khm v xt nghim sng lc trc khi

bc vo tui dy th.

2. Giai on c triu chng:

1) Lm sng:

a. C nng:

- au bng:+ au kiu bn tc rut (hi chng Koenig) hoc au

bng qun nh co tht i trng.

+ i khi c cm gic au bng kh chu, m h pha

bng h sn phi, d nhm vi vim tnh mch/lot lot d

dy t trng.

46


47/108


- Ri lon tiu ho:

+ To bn rt thng gp, xen k c cc t a lng

+ a mu: Phn c mu bao quanh hoc trn ln vi mu

ti hay en thm hoc phn c nhy mi nh l hoc

phn c mu cc nh + mi nhy l l mu c.+ Bt k khi no thy a mu ngi trung nin hoc ngi

gi do khm thy th phi t cu hi c ung th i

trng khng.

b. Ton thn:

- Tnh trng thiu mu khng r nguyn nhn: mt mi,

nht nht, suy nhc -- Chn n, st cn, mt mi.

c. Thc th:

Khm thc th k cng c th nh gi s b mc lan

rng ti ch ca ung th, pht hin cc di cn xa, tm cc

bnh phi hp ca cc c quan khc c th nh hng n

vic iu tr.

- U bng: t khi thy

- Tc rut cp:

- C th khm thy hch bn, hch thng n to.

- Gan to, bng c chng, tun hon bng h nu c di

cn tc tnh mch ca.

- Thm trc trng:

+ Bng trc trng rng hay c phn.

+ C mu dnh theo ngn tay hay khng.

+ C xm ln vo m o, ti cng trc trng bng

quang, ti cng trc trng m o hay khng: cm gic

cng rp, ln nhn khi ngn tay khm qua thnh trctrng, thnh m o.

+ C th thy khi ung th trc trng.

2) Cn lm sng:

a. Chp Xquang khung i trng c baryt:

- Tht tho sau bm baryt t trc trng ln.

47


48/108


- Nu l ung th i trng s thy:

+ Hnh tht hp tn ti thng xuyn trn phim chp hng

lot cng mt v tr: tng ng vi ung th th vng nhn:

on hp ko di khng u, vn vo, hp trn mt

on di khong vicm, mt cc np nim mc. ch tipgip vi i trng lnh pha trn v di thy hnh nh

ging nh du ng m ngoc,d nhm vi co tht i

trng.

+ Hnh ct ct: thuc hon ton khng qua c mc d

tng p lc khi thuc cn quang tht vo. C khi thy nh

ln mt mu hp, ngn, nhn, trng nh ngn la nn.

Gp trong th tc rut cp.

+ Hnh khuyt: hnh khuyt nhiu vng trn, vin

khng u. Hnh khuyt trung tm hay b ca i

trng.

- Hnh nh Xquang ch c gi tr chn on khi tn ti

thng xuyn trn nhiu phim chp hng lot.

- Hnh nh Xquang khng c gi tr khng nh chn

on ung th i trng v c nhiu thng tn bnh l

khc c th nhm (lao, bnh Crohn, phn, co tht).

Cng khng nn chp khung i trng c thuc cn quang

khi c du hiu r l ung th i trng v c th gy ra

tc rut cp. Soi i trng ng mm dn dn c xu hng

thay th cho phim chp khung i trng. Nhng nn phi

hp 2 phng php ny v khi soi i trng khng t c

ht ton b khung i trng v nhiu khi kt qu soi

khng ct ngha c ht cc triu chng.b. Ni soi i trng ng mm: cho nhng bnh nhn

nghi ng hay chc chn ung th i trng.

- Chun b sch i trng, soi trc m, tr trng hp gy

tc hoc nhng nguyn nhn khc khng cho php.

- Tt nht gy m ng tnh mch soi.

48


49/108


- Soi ng mm ton b i trng: Pht hin nhng khi u

c d > 5cm, c th b st nhng thng tn khi u nm lp

di nim mc hay nhng ch gp gc.

- Sinh thit bt buc nhng v tr nghi ng, nu kt

qu gii phu bnh l ung th: m khng cn Xquang.c. xt nghim nh lng CEA huyt thanh:

- Thng nh lng 2 loi cng lc (CEA v CEA 19-9).

Trong ung th i trng c 2 loi u tng cao gp 2 ln

bnh thng.

- CEA tng khng c hiu cho ung th i trng. N c

th tng cc ung th thuc ng tiu ho v khng thuc

ng tiu ho khc.

- CEA c gi tr:

+ nh hng Chn on.

+ Tin lng sau m: nu CEA khng gim xung mc bnh

thng: tin lng xu.

+ Pht hin ti pht sau m ct u trit cn: CEA tr li

bnh thng sau m ri t t tng dn trong thi gian theo

di: ung th ti pht.

d. Cc xt nghim khc:

- Sinh thit hch: bn, thng n.

- Chp nhp nhy min dch phng x: Dng khng

th n dng c nh du phng x tim vo mch mu.

Cc khng th ny gn vo cc khng nguyn cng tn do

ung th gy ra. Dng my qut tia phng x pht hin

- Xquang tim phi tm di cn.

- CTscanner: nh gi mc lan trn ngoi thnh ruti vi ung th i trng.

- MRI

- Siu m: tm nhn di cn gan, phc mc (lm chm

ht k).

49


50/108


- Siu m ni soi: nh gi mc xm ln khi u trn

thnh i trng v vng st k khi u. Pht hin cc hch

bch huyt to quanh thng tn.

- Xt nghim c bn: Phn tch nc tiu, s lng bch

cu, Hb, Hct, protein,Ca, bilirubin, Photphatase kim,creatinin.

- Soi hu mn trc trng:

+ Hnh nh u si lot g cao, mu thm, gia c lot

v d chy mu khi chm vo.

+ Di ng hay khng.

+ Sinh thit u.

+ nh gi kch thc lng rut b hp v lng rut trn u.

3. Trng hp c bit: M cp cu v tc rut: khi m ra

thy nguyn nhn gy tc rut l ung th i trng.

4. Chn on phn bit vi ng th i trng phi:

- Gii hn: i trng ln + na phi i trng ngang.

- Gii phu bnh:

+ Thng manh trng v i trng gc gan

+ U th si gy nn hp mt phn i trng.

+ U di cn ng tnh mch, bch huyt.

- Lm sng:

+ Hi chng Koenig.

+ Thng s thy u.

- Cn lm sng: hnh ct ct, hnh cng cua, hnh

khuyt.

- Bin chng: nhim khun, vim phc mc do thng.

5. Nhng nguyn nhn dn n chn on mun ung thi trng tri:

- a s bnh nhn khng i khm ngay t khi xut hin

cc triu chng u tin.

50


51/108


- Bnh nhn tr < 40 tui khin thy thuc khng ngh

ti kh nng ung th. thc t tir l ung th i trng tri

tui ny l 3,5%.

- bnh nhn c th trng tt nn thy thuc khng ngh

n ung th: 60% ung th i trng tri khng c du hiulm sng.

- Chp nhn d dng s gii thch v cn c i vi 1 s

hin tng bnh l: a lng cho l ng c thc n, vim

i trng

*Tm li: Chn on ung th i trng phi ch n

nhng triu chng v du hiu gi . Tip chp khung

i trng cn quang v ni soi ng mm khng

nh.

IV. X tr:

1. Nguyn tc:

- Phu thut l ch yu.

- Ho tr liu, vt l (tia x) tr liu trong v sau m c

nhiu trin vng.

2. Phu thut iu tr ung th i trng ngoi bin chng:

1) Chun b sch i trng.


3) M ct b thng tn v hch bch huyt thuc vng t-

ng ng, ct b u ngay c khi di cn xa. C th ngn

nga tc rut v chy mu trong mt thi gian di.

4) Phu thut trit cn:

- Ct i trng tri i vi ung th phn cn li.

- Ct i trng ngang khi u nm gia i trng nganghoc ct ton b i trng ngang khi u nm nhiu v

tr trn i trng ngang.

5) Phu thut tm thi (khi khng cn kh nng ct b u):

- Lm hu mn nhn to vnh vin trc khi u.

51


52/108


6) Khi di cn: Ct ly c khi u di cn + ct 1 phn hay

ton b tng b xm ln cng vi ung th i trng.

- Vi ung th i trng phi: Ct i trng phi, a 2 u

rut ra ngoi, ni th hai . Ni hi i trng ngang nu l

u gy tc rut.- Vi ung th i trng tri: Ct i trng kiu Hartmann:

u trn a ra ngoi lm hu mn nhn to, u di

ng kn, m th 2 sau 2 3 thng ni li sau. (ch

on i trng di nu > 10 chy mu s c nguy c

hnh thnh ti cng gy nhim khun). Lm hu mn

nhn to trn khi u. M ct i trng th 2 sau 15 ngy.

7) Ch v k thut:

- Thm d kh nng ct b u, tm di cn xa v cc bnh

khc phi hp trc trong khi m bng.

- Khng nn s nn nhiu vo khi u khi khng cn thit

trnh nguy c lm lan xa t bo ung th.

- Dng 2 di bng mm (mche) buc tht kn lng i

trng pha trc v sau khi u, khng cho cc t bo t khi

u rng ra lan xa trong lng rut.

- Bm ra 2 u i trng trc khi ni bng nc mui sinh

l, providin.

- No vt hch k.

V. Bin chng: 26,3% cc trng hp ung th i trng tri c

bin chng i hi phi x l m cp cu. Khi bnh

i trng khng c chun b nn bn. Mt s trng hp

cn c nhim khun, p xe quanh u, d i trng d dy,

d i trng ti mt1. Tc rut:

- Hnh thi lm sng l mt tc rut thp.

- Nu tnh trng cho php trng hp tc rut m ct

i trng cp cu ni ngay hoc ni th 2 sau mt thi

52


53/108


gian khi tnh trng chung n nh v i trng c

chun b sch.

2) Thng gy vim phc mc:

- Thng ngay ti ch khi ung th (do nhim khun) hoc

thng on i trng trn khi u (do b gin cng qumc). Thng hay gp ngi gi.

- Ct i trng nhng khng ni ngay a 2 u rut ra

ngoi, ni sau 1 thi gian khi tnh trng nhim khun

ht.

- p xe, r: p xe quanh i trng ch c khi u, thng

gp nht l gc lch. Lm sng: rt run, st, i khi s

thy u. R t gp hn, r vo bng quang (i ra m

hoc i ra hi), vo rut non (a chy, chp khung i

trng c baryt thy thuc cn quang thng vi rut non),

rt t khi r vo i trng (a chy, hi th rt thi).

- Chy mu: rt t khi gp, nht l loi chy mu d di.

VI. Tin lng sau m: ph thuc:

1. Giai on ca u: Theo phn loi Dukes:

1) Dukes A: ung th cha xm ln ti thanh mc, cha c di

cn hch.

2) Dukes B: thanh mc b xm ln cha di cn hch.

3) Dukes C: ton b thnh i trng b xm ln, c di

cn hch.

4) Dukes D: ung th i trng c di cn xa.

Dukes A, B: ?

2. bit ho ca t bo u: bit ho cng cao, tin lng

cng tt.3. C bin chng hay cha.

4. U th lch bi l tin lng xu hn th lng bi.

5. Tr c tin lng xu hn gi.

6. Tin lng sng 5 nm ca ung th i trng l 45%.

53


54/108


VII. Theo di sau m: 100% bnh nhn ung th i trng

sau m c nh trit cn phi c theo di:

1. Mc ch:

- Pht hin sm cc ti pht, di cn, thng tn ung th mi

xut hin trn phn i trng cn li.- Phng php:

+ Khm lm sng.

+ CEA huyt thanh 2 thng/ln (i vi Dukes B, C)

+ xt nghim phn tm mu 6 12 thng/ln.

+ Ni soi i trng bt buc sau 1 nm. Nu khng c g

ni soi li sau 2 3 nm.

+ Khng s dng chp khung i trng c baryt trong theo

di.

- Khi c bin chng: m li hoc s dng tia x trong

m.

2. iu tr ho cht v tia x.

Ung th i trng phiVIII. i cng:

1. Trong s cc loi ung th ng tiu ho , ung th i trctrng ng th 2 sau sau ung th d dy. Trong ung th

i trng bao gm cc thng tn c tnh xut hin i

trng t manh trng n ranh gii gia i trng xch ma

v trc trng.

2. Ty theo v tr ca u, ung th i trng c nhiu tn gi

khc nhau: ung th manh trng, ung th i trng gc gan,

ung th i trng ngang, ung th i trng xch maTrong

ung th i trng tri nhiu hn ung th i trng phi.

3. Ung th i trng phi l nhng ung th t manh trng

n 1/2 i trng ngang.

4. Ung th tin trin lu di, k t khi xut hin khi u cho

n khi n t ti khi lng cn thit xut hin triu

chng hoc s thy mt khong 5 15 nm. giai on

54


55/108


pht trin m thm ny khng c triu chng lm sng nh-

ng hy vng sng ca bnh nhn s tt hn nu c chn

on giai on cha c triu chng.

5. Ngy nay vi tin b ca khoa hc, vic s dng ng soi

mm c th chn on ung sm th i trng v phu thuta li kt qu kh quan hn l so vi cc ung th ng tiu

ho khc.

6. V mt dch t hc:

1) Tui: t l mc tng theo tui: t 20 tui thy

xut hin ung th v tng ln r rt t sau 45 tui.

2) Gii.

3) Yu t gia nh, di truyn:

- C yu t gen bm sinh i vi ung th i trng. Hay

gp nhng gia nh c:

+ Nhiu ngi mc bnh a polypes.

+ Hi chng ung th gia nh (hi chng Lynch): ung th

hay gp on u i trng phi + adenocarcinome

khc ngoi i trng (ung th ni mc t cung).

+ Ung th mang tnh di truyn c bit: Ch gp i

trng.

- Nhng ngi c huyt thng trc tip (b, m, con

ci) vi ngi b ung th i trng c nguy c cao gp 2 3

ln ngi bnh thng.

4) yu t thun li:

- Cc bnh mn tnh:

+ Vim lot i trng.

+ Bnh Crohn i trng.+ Vim i trng do Schistosoma.

+ Polype i trc trng.

- Cc bnh ngoi khoa:

+ Sau m cm niu qun vo i trng.

+ Sau m ct ti mt.

55


56/108


+ Sau m ct d dy do lot lnh tnh.

+ Thc qun ngn.

- Ngh nghip: Tip xc vi phng x, aming..

- Ch dinh dng: n nhiu m, nhiu calo, t canxi,

thc n c t cht si c th ln men.IX. Tnh cht u:

1. i th: mt hay nhiu u, vi cc hnh thi:

- Th u si: hay gp nht, u si vo trong lng i trng,

thnh mi, mm, thng km theo lot gia.

- Th thm nhim cng gy hp.

2. Vi th:

- 95% l ung th biu m tuyn in hnh.

- Ung th biu m tuyn khng in hnh: t hn

- Ung th biu m t bo nhy: him gp.

3. ng lan truyn:

1) Ti ch: ung th pht trin ngay thnh rut, nht l lp

di nim mc, nhng thng khng i xa qu 2cm cch u

chnh.

2) ng trc tip: u lm thng i trng v xm ln ti cc

c quan khc.

3) ng mu: ch yu l ng tnh mch i trng ri

theo ng tnh mch ca v gan, ln phi v cc ni

khc (bung trng). V th m thng thy ung th hay di

cn ti gan rt sm.

4) ng bch huyt: theo cc chui hch nm dc theo cc

cung ng mch ln, ln n tn gc ng mch mc

treo trng trn.5) Di cn theo lng i trng: cc t chc ung th t khi u

ban du, rng vo lng i trng v lan i xa khi v tr

ban u. Nhiu cng trnh cho thy trn cng mt ngi

bnh c th gp ung th nhiu v tr khc nhau trn

khung i trng. Chnh nhng mnh t chc ung th lang

56


57/108


thang ny s l nguyn nhn gy nn ung th ti pht ti

ming ni sau ny, nu trong khi m khng c nhng

bin php hu hiu che bo v thnh bng.

X. Chn on:

1. Giai on sm (khi cha c triu chng): chn on smung th i trng ngay t khi n cha c biu hin lm sng

v x tr sm, hp l ng vai tr quan trng trong kt qu

iu tr v thi gian sng sau phu thut ca bnh nhn.

Mt s ngh c a ra:

1) i vi bnh nhn n vin vi bt k l do no:

- Bnh nhn tui 40: thm hu mn trc trng

bng ngn tay.

- Bnh nhn tui > 50: xt nghim tm mu

trong phn v soi i trng xch ma.

C 5 nm mt ln li n kim tra.

- Nu c iu kin th xt nghim mu trong phn

cho mi i tng n khm bnh mt cch c h thng.

Nu xt nghim (+) th tin hnh tip cc thm d khc:

thm trc trng, soi i trng, soi trc trng.

2) Tin hnh xt nghim hng lot mang tnh sng lc

Chn on i vi qun th dn c khng c yu t nguy

c cao v khng c triu chng lm sng.

3) i vi nhng i tng thuc nhm nguy c cao, nht l

nhng ngi c tin s bnh thuc nhm di truyn v c

tnh cht gia nh: khm v xt nghim sng lc trc khi

bc vo tui dy th.

2. Giai on c triu chng:1) Lm sng:

a. C nng:

- au bng:

+ Mi u ch c cm gic y, chng bng, kh chu,

sau pht trin tng dn tr thnh cm gic au nh co

57


58/108


tht. Cn au thng kt thc hoc gim i bng hin t-

ng trung tin hoc si bng lc cc kiu bn tc rut (hi

chng Koenig).

+ i khi c cm gic au bng kh chu, m h pha

bng h sn phi, d nhm vi vim lot d dy t trng.- Ri lon tiu ho:

+ au bng km a lng.

+ a mu: dng vi th, ch khi soi tm hng cu trong

phn mi bit l c chy mu.

b. Ton thn:

- Tnh trng thiu mu khng r nguyn nhn: mt mi,

nht nht, suy nhc.

- Chn n, st cn, mt mi.

c. Thc th: khm thc th k cng c th nh gi s b

mc lan rng ti ch ca ung th, pht hin cc di cn

xa, tm cc bnh phi hp ca cc c quan khc c th

nh hng n vic iu tr.

- U bng: u nm h chu phi, vng bn phi cnh rn

hay h sn phi. U c th di ng nhiu hay t.

- Chng bng v gin nh manh trng: tc rut khng

hon ton.

- C th khm thy hch bn, hch thng n to.

- Gan to, bng c chng, tun hon bng h nu c di

cn tc tnh mch ca.

- Thm trc trng:

+ Bng trc trng rng hay c phn.

+ C mu dnh theo ngn tay hay khng.+ C xm ln vo m o, ti cng trc trng bng

quang, ti cng trc trng m o hay khng: cm gic

cng rp, ln nhn khi ngn tay khm qua thnh trc

trng, thnh m o.

+ C th thy khi ung th trc trng.

58


59/108


2) Cn lm sng:

a. Chp Xquang khung i trng c baryt:

- Tht tho sau bm baryt t trc trng ln.

- Nu l ung th i trng s thy: hnh khuyt nham nh

ng vi ung th th si. Hnh lot: th hin bng ng thuc thng xuyn trn phim chp lin tip. C khi

i km vi hnh khuyt. Thnh i trng thng tn cng

mt v mm mi vn c v mt cc np nim mc.

- Hnh nh Xquang khng c gi tr khng nh chn

on ung th i trng v c nhiu thng tn bnh l

khc c th nhm (lao, bnh Crohn, phn, co tht).

Cng khng nn chp khung i trng c thuc cn quang

khi c du hiu r l ung th i trng v c th gy ra

tc rut cp. Soi i trng ng mm dn dn c xu hng

thay th cho phim chp khung i trng. Nhng nn phi

hp 2 phng php ny v khi soi i trng khng t c

ht ton b khung i trng v nhiu khi kt qu soi

khng ct ngha c ht cc triu chng.

e. Ni soi i trng ng mm: cho nhng bnh nhn

nghi ng hay chc chn ung th i trng.

- Chun b sch i trng, soi trc m, tr trng hp gy

tc hoc nhng nguyn nhn khc khng cho php.

- Tt nht gy m ng tnh mch soi.

- Soi ng mm ton b i trng: Pht hin nhng khi u

c d > 5cm, c th b st nhng thng tn khi u nm lp

di nim mc hay nhng ch gp gc.

- Sinh thit bt buc nhng v tr nghi ng, nu ktqu gii phu bnh l ung th: m khng cn Xquang.

f. xt nghim nh lng CEA huyt thanh:

- Thng nh lng 2 loi cng lc (CEA v CEA 19-9).

Trong ung th i trng c 2 loi u tng cao gp 2 ln

bnh thng.

59


60/108


- CEA tng khng c hiu cho ung th i trng. N c

th tng cc ung th thuc ng tiu ho v khng thuc

ng tiu ho khc.

- CEA c gi tr:

+ nh hng Chn on.+ Tin lng sau m: nu CEA khng gim xung mc bnh

thng: tin lng xu.

+ Pht hin ti pht sau m ct u trit cn: CEA tr li

bnh thng sau m ri t t tng dn trong thi gian theo

di: ung th ti pht.

g. Cc xt nghim khc:

- Sinh thit hch: bn, thng n.

- Chp nhp nhy min dch phng x: Dng khng

th n dng c nh du phng x tim vo mch mu.

Cc khng th ny gn vo cc khng nguyn cng tn do

ung th gy ra. Dng my qut tia phng x pht hin

- Xquang tim phi tm di cn.

- CTscanner: nh gi mc lan trn ngoi thnh rut

i vi ung th i trng.

- MRI

- Siu m: tm nhn di cn gan, phc mc (lm chm

ht k).

- Siu m ni soi: nh gi mc xm ln khi u trn

thnh i trng v vng st k khi u. Pht hin cc hch

bch huyt to quanh thng tn.

- Xt nghim c bn: Phn tch nc tiu, s lng bch

cu, Hb, Hct, protein,Ca, bilirubin, Photphatase kim,creatinin.

- Soi hu mn trc trng:

+ Hnh nh u si lot g cao, mu thm, gia c lot

v d chy mu khi chm vo.

+ Di ng hay khng.

60


61/108


+ Sinh thit u.

+ nh gi kch thc lng rut b hp v lng rut trn u.

3. Trng hp c bit: Nhiu khi ung th i trng c pht

hin trong cp cu v vim phc mc: m ra l ung th i

trng thng, c th xy ra ngay ch khi u, c khi thng trn khi u (ch b cng dn qu mc do u cht hp).

4. Chn on phn bit:

a. Vi ung th i trng tr i:

- Gii hn: i trng xung + i trng xch ma + na tri

i trng ngang.

- Gii phu bnh:

+ Khu tr i trng xch ma (75%).

+ U th cht hp, vng nhn nn gy hp kht lng i

trng.

+ Hay di cn ng bch huyt, tin lng xu.

- Lm sng:

+ To bn, au qun bng kiu vim i trng, s khng

thy u tr khi u i trng xch ma thm nhim c vo

trc trng th thm trc trng c th thy.

- Bin chng: tc rut cp do bt.

b. Vi lng rut mn tnh, lao hi manh trng, co tht rut.

U manh trng thng l nguyn nhn dn n lng rut

mn tnh. Chnh v th khi Chn on lng rut mn tnh

ngi ln bao gi cng phi kim tra xem c u manh trng

hay khng. Trn lm sng, trc khi m, nhiu khi rt kh

phn bit gia lao hi manh trng v ung th manh trng,

ngay khi m ra nhiu khi cng khng xc nh c.XI. X tr:

1. Nguyn tc:

- Phu thut l ch yu.

- Ho tr liu, vt l (tia x) tr liu trong v sau m c

nhiu trin vng.

61


62/108


2. Phu thut iu tr ung th i trng ngoi bin chng:


2) M ct b thng tn v hch bch huyt thuc vng t-

ng ng, ct b u ngay c khi di cn xa. C th ngn

nga tc rut v chy mu trong mt thi gian di.3) Phu thut trit cn:

- Ct i trng phi: i vi ung th t manh trng n

na phi i trng.

- Ct i trng ngang khi u nm gia i trng ngang

hoc ct ton b i trng ngang khi u nm nhiu v

tr trn i trng ngang.

4) Phu thut tm thi (khi khng cn kh nng ct b u):

- Ni hi i trng ngang: i vi u nm on t manh

trng n i trng gc gan.

5) Khi di cn: Ct ly c khi u di cn + ct 1 phn hay

ton b tng b xm ln cng vi ung th i trng.

- Vi ung th i trng phi: Ct i trng phi, a 2 u

rut ra ngoi, ni th hai . Ni hi i trng ngang nu l

u gy tc rut.

6) Ch v k thut:

- Thm d kh nng ct b u, tm di cn xa v cc bnh

khc phi hp trc trong khi m bng.

- Khng nn s nn nhiu vo khi u khi khng cn thit

trnh nguy c lm lan xa t bo ung th.

- Dng 2 di bng mm (mche) buc tht kn lng i

trng pha trc v sau khi u, khng cho cc t bo t khi

u rng ra lan xa trong lng rut.- Bm ra 2 u i trng trc khi ni bng nc mui sinh

l, providin.

- No vt hch k.

XII. Bin chng:

1. Tc rut:

62


63/108


1) Tc rut:

- Trong trng hp ny i trng khng c chun b nn

bn. Mt s trng hp cn c nhim khun, p xe quanh u,

d i trng d dy, d i trng ti mt

- Nu tnh trng cho php trng hp tc rut m cti trng cp cu ni ngay hoc ni th 2 sau mt thi

gian khi tnh trng chung n nh v i trng c

chun b sch.

2) Thng rut gy phc mc: Ct i trng nhng khng

ni ngay a 2 u rut ra ngoi, ni sau 1 thi gian khi

tnh trng nhim khun ht.

3) Lng rut (u manh trng).

4) Nhim khun: bnh cnh lm sng ging nh p xe rut

tha, rt d nhm. p xe quanh khi u.

XIII. Tin lng sau m: ph thuc:

1. Giai on ca u: Theo phn loi Dukes:

1) Dukes A: ung th cha xm ln ti thanh mc, cha c di

cn hch.

2) Dukes B: thanh mc b xm ln cha di cn hch.

3) Dukes C: ton b thnh i trng b xm ln, c di

cn hch.

4) Dukes D: ung th i trng c di cn xa.

Dukes A, B: ?

2. bit ho ca t bo u: bit ho cng cao, tin lng

cng tt.

3. C bin chng hay cha.

4. U th lch bi l tin lng xu hn th lng bi.5. Tr c tin lng xu hn gi.

6. Tin lng sng 5 nm ca ung th i trng l 45%.

XIV. Theo di sau m: 100% bnh nhn ung th i trng

sau m c nh trit cn phi c theo di:

1. Mc ch:

63


64/108


- Pht hin sm cc ti pht, di cn, thng tn ung th mi

xut hin trn phn i trng cn li.

- Phng php:

+ Khm lm sng.

+ CEA huyt thanh 2 thng/ln (i vi Dukes B, C)+ xt nghim phn tm mu 6 12 thng/ln.

+ Ni soi i trng bt buc sau 1 nm. Nu khng c g

ni soi li sau 2 3 nm.

+ Khng s dng chp khung i trng c baryt trong theo

di.

- Khi c bin chng: m li hoc s dng tia x trong

m.

2. iu tr ho cht v tia x.

Ung th d dy giai on smI. i cng.

Phn trc.

II. iu tr.

1. Nguyn tc:

1) phu thut l ch nh bt buc v nu m trit tin lng sng > 5nm rt cao.

2) phu thut trit cn:

- ct rng ri + no vt hch k.

- Ct ton b d dy theo nguyn tc.

2. phu thut:

1) Ct bn phn rng ri.

- Trn u > 10cm.

- Ly mc ni ln.

- No vt hch R3.

2) Ct ton b d dy.

3. Khng dng ha cht phi hp sau m.

IV. Tin lng sng > 5nm trn 90%.

64


65/108


Ung th d dyI. i cng:

1. Ung th d dy bao gm cc thng tn c tnh nm d

dy trong phm vi t tm v n mn v. Ung th d dy l

mt bnh l thng gp v chim t l cao nht trong cc

loi ung th ng tiu ho cho d trong nhng nm gn y

c xu hng gim i.

2. V mt dch t:

- Ung th d dy hay gp cc nc ngho tp trung ng

nam , ng u l ch yu.

- Gii: nam gp nhiu hn n (2/1).

- Tui: thng gp ngi nhiu tui ( Vit nam: 45

55 tui).

- Tnh cht gia nh: Trong cng mt iu kin sng,

ung th d dy mang tnh cht gia nh r rt. Nguy c

mc bnh cao trong cc th h ca 1 gia nh c ngi

b ung th d dy.

- Nhm mu: nhm mu O c t l ung th d dy cao

hn.

- Cc yu t thun li:+ n thc n nhiu nitrosamin trong thc phm lu (d-

a mui).

+ thc n giu nitrat: c kho, tht hun khi.

+ Cc thng tn tin ung th: polyp d dy, vim d dy

teo.

+ H.P.

+ thnh phn Vitamin C trong thc phm gim.

3. Ung th d dy l mt bnh l c tnh, tin trin nhanh,

nu mun th kh nng iu tr t kt qu. Tuy nhin

vi cc tin b trong chn on nh ni soi, siu m ni soi,

gii phu bnh c th pht hin sm giai on ung th

mi ch nim mc, di nim mc hoc thi k u ca

65


66/108


giai on tin trin. Do vy kh nng phu thut c kt qu

ngy cng cao.

4. iu tr ch yu l phu thut. Nh c dhn on sm,

k thut no vt hch trit nn t l sng lu sau phu

thut ngy cng tng. Vit nam > 90% sng sau 5 nmnu c chn on v iu tr giai on sm. Cn giai

on tin trin, t l ny khng qu 10%.

II. Gii phu bnh:

1. V tr: Hang mn v (50 60%) > B cong nh (25

30%) > Tm v (10%) > B cong ln.

2. i th:

- Th u.

- Th lot.

- Th thm nhim cng.

3. Vi th:

- Ung th tuyn (Carinome) (90%): dng in hnh v

dng khng in hnh

- Ung th t chc lin kt (sarcome) :10%.

+ U c trn.

+ U lympho.

+ U thn kinh.

4. Thm nhim:

- Theo chiu su: l c s cho vic phn loi ung th sm

hay tin trin.

- Theo b rng: l c s cho phu thut ct d dy.

- Theo h thng hch bch huyt.

5. Phn loi:2) Theo thng tn:

- Giai on u:

+ I: u li dng polyp.

+ II: U b mt: 3 loi: hi g ln, phng v lm.

+ III: Th lot.

66


67/108


- Giai on tin trin:

+ Lot.

+ Si.

+ Thm nhim cng.

2) Theo tin trin (TNM):- T:

+ T1: U lp nim mc.

+ T2: Xm ln nim mc, di nim mc v c.

+ T3: Xm ln thanh mc v ngoi thanh mc.

+ T4: Ton b thnh d dy v ngoi d dy.

- N:

+ No: cha c di cn hch.

+ N1: Di cn hch cnh u.

+ N2: Di cn hch dc theo 2 b cong.

- M:

+ Mo: Khng c di cn xa.

+ M1: c di cn xa: c cc du hiu lm sng, cn lm

sng.

III. Chn on: cc du hiu lm sng 2 giai on l giai

on sm v giai on tin trin l khc nhau. Khi bnh

nhn n sm cc triu chng khng in hnh cn khi

bnh nhn n mun th cc triu chng rt r.

1. Khi bnh nhn n sm:

ung th d dy sm l nhng trng hp ch khu tr lp nim

mc v lp di nim mc, cha vt qua lp c nin (nn c tn gi

l ung th nng). Cc triu chng lm sng c tnh cht gi

hng ti vic Ch nh cc thm d cn lm sng (chyu l ni soi v sinh thit).

1) Hon cnh: cc triu chng c th xut hin trn bnh

nhn hon ton kho mnh, thng > 40 tui, cha c tin

s g v d dy, t trng hoc trn bnh nhn c yu t

nguy c cao:

67


68/108


- tin s vim lot d dy t trng nht l nhng trng

hp lot d dy t trng c theo di v iu tr,

- tin s vim nim mc d dy mn tnh, C lot d dy

t trng c Chn on l lnh tnh.

- C tin s chy mu ng tiu ho.- b ct 2/3 d dy do lot lnh tnh qu 5 nm

2) C nng:

- au tc trn rn: au nh, i khi ch thy m ch,

y tc, mt s trng hp au nng rt. au khng c tnh

cht chu k, thng khng lin quan n ba n, i khi

au nhiu hn sau n.

- y bng, kh tiu, m ch: lun xut hin sau khi n.

- Chn n: Cm gic khng mun n, khng thm n. n

khng tiu cng gy chn n.

- Nn, bun nn, hi, chua.

3) Ton thn:

- Gy st: bnh nhn c cm gic gy hn trc. Theo di

thy c st cn.

- Mt mi, thiu mu.

4) Thc th: Khng c g c bit. i khi cc chy mu

ca ng tiu ho l du hiu u tin ca bnh.

5) cn lm sng:

- Xquang d dy c thuc cn quang:

+ C th thy hnh nh ung th giai on u:

* ng thuc trn b mt nim mc d dy.

*Hnh nim mc hi t.

*Mt on cng.+ Cc hnh nh ny thy thng xuyn v c nh trn cc

phim chp hng lot.

- Ni soi d dy ng mm:

+ L phng php Chn on ung th d dy quyt nh

nht.

68


69/108


+ Quan st ton b d dy t trng, c bit ch vng t

tm v n mn v.

+ Hnh nh:

*Th u li (dng polypoid): thng tn ch hi li ln b

mt, vi nt nh, mu sn si, ranh gii tng i r.Nhn trc tip hoc bi xanh methylen.

*Th b mt: Thng tn nm b mt d dy, c khi

ch l 1 cht nng trn mp nim mc to, ph i, ranh gii

khng r (sinh thit nhiu mnh xung quanh v tr ny).

*Th lot: Ton thn l nhng lot nng, b khng

u, hi li cao, nim mc .

+ Qua ni soi tin hnh sinh thit mt cch c h thng

xc nh thng tn ung th:

*Sinh thit nhiu mnh (6 8 mnh).

*Sinh thit nhiu vng: vng thng tn, vng ranh gii gia

vng thng tn v vng bnh thng.

*Sinh thit nhm xc nh chc chn ung th. Trng hp

cn nghi ng th phi sinh thit mt mng.

*Ngi c vi th phi c kinh nghim.

Trong tt c cc trng hp ni soi phi xc nh c ranh

gii ca thng tn, mc thm nhim

+ Nhng trng hp nghi ng: soi + sinh thit li sau 3 6

thng.

- Siu m ni soi: xc nh r mc thm nhim

mt cch chnh xc, nht l nhng trng hp ung th giai

on u.

- Cc phng php khc: phn sau.*Tm li: Chn on ung th d dy giai on sm thc cht

l ni soi kt hp vi kinh nghim c thng tn m hc.

Cc triu chng cng vi c im ca bnh nhn ch

c gi tr gi (?). t l Chn on sm so vi ung th d dy

ni chung thay i theo tng ni (15 40%).

69


70/108


2. Giai on tin trin:

y l nhng trng hp ung th d dy vt qua lp c nim

hoc xa hn na. a s ung th d dy Vit nam hin nay

c Chn on giai on ny. Khi thng tn pht

trin thnh khi u (cc th) th cc biu hin lm snghon ton c th xc nh mt cch d dng. Tuy nhin tu

tng mc tin trin m cc du hiu s th hin nh sau:

1) C nng:

- au bng thng v: au tc ko di v ngy cng tng.

au khng c cn d di lin tc. au khng c tnh cht

chu k. au tng ln sau khi n.

- Nn, bun nn: Do cm gic y bng, n khng tiu.

C khi nn ra thc n ngy hm trc (trng hp c hp mn

v).

- Chn n: y bng, kh tiu. bnh nhn hon ton

khng thm n, i khi s n, k c nhng mn n mi khi

vn a thch.

2) Ton thn:

- Gy st r trong mt thi gian ngn, ngy cng nhanh.

- Thiu mu: da xanh, hoa mt chng mt, nim mc

nht.

- Da vng mai mi kiu vng rm.

- Mt mi + km n lm bnh nhn suy kit.

- Mt s trng hp c st nh 37,5 - 38C.

- Trng hp bnh nhn n mun, ton thn suy kit

nng. thiu mu nng, ph.

2) Thc th:- U bng:

+ v tr: trn rn.

+ L mt khi u ranh gii r rng hoc nh mt mng cng

khng c ranh gii r.

70


71/108


+ Di ng hay c nh tu theo mc v v tr u: u

v tr mn v, hang v khi cha c thm nhim ra xung

quanh s di ng d dng

- Mng cng:

+ Do u dng thm nhim cng hoc u thm nhim sangcc tng xung quanh.

+ Khng di ng.

+ n au tc hay khng au.

- du hiu ca cc bin chng do ung th d dy:

+ hp mn v: bng lm lng thuyn, lc c ch khi i,

nn ra thc n ng, u to cng v di ng.

+ Chy mu tiu ho trn: i ngoi phn en, nn mu

d di nu chy mu cp (trng hp lot n thng mch

mu d dy)

+ Thng d dy: bnh nhn thng n vi triu chng

ca thng d dy, ung th ch Chn on c trong m

cp cu.

+ Tc rut.(?)

+ Hch thng n tri.

+ Nhn di cn gan: gan to, bng c chng: nhng trng

hp n qu mun.

+ U bung trng (u Krukenberg).

4) Cn lm sng:

- Chp Xquang d dy hng lot c baryt, nu cn thit

chp trn phim p.

+ Th si:

*Hnh khuyt, thnh

chuyên đề bụng bệnh lý

Documents