Wybrane choroby zawodowe w różnych

gałęziach przemysłu w ostatnich latach w Polsce

Agata ZabraniakNatalia GołębiewskaJulia Skuza

Definicja choroby zawodowej

• Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy

Podstawy prawne

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 25 listopada 2013 r w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach.

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29 lipca 2013 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.

Wykaz chorób zawodowychChoroby zawodowe

Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych

upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego

zakończenia pracy w narażeniu zawodowym

1. Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne

w przypadku zatruć ostrych - 3 dni,w przypadku zatruć przewlekłych

- w zależności od rodzaju substancji

2. Gorączka metaliczna 3 dni

3. Pylice płuc: W zależności od rodzaju

4.Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane

pyłem azbestu:W zależności od rodzaju

5.Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności

wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60 % wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub

gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30 % przypadków

stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń

1 rok

Wykaz chorób zawodowych6. Astma oskrzelowa 1 rok

7.Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie

pęcherzyków płucnych:8. Ostre uogólnione reakcje alergiczne 1 dzień

9. Byssinoza 7 dni

10. Beryloza nie można określić

11.Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych

nie można określić12. Alergiczny nieżyt nosa 1 rok

13.Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym

1 rok

14. Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym

2 lata

15.Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co

najmniej 15 lat:

W zależności od rodzaju

16.Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego:

W zależności od rodzaju

17.Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie

działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u

ludzi:

W zależności od rodzaju

Dominujące choroby zawodowe w Polsce w 2013 r

Co grozi pracownikom biurowym?

• Według danych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, na bóle w obrębie rąk, ramion, barków i szyi skarży się nawet 44% pracowników biurowych. Obok dolegliwości związanych z obciążeniem układu mięśniowo-szkieletowego, problemem są zaburzenia funkcjonowania narządu wzroku. Częstotliwość i stopień ich dokuczliwości zależy od ilości czasu spędzanego dziennie przed komputerem.

Co grozi pracownikom biurowym?

• Zgodnie z prawem, każdy pracownik, którego obowiązki wiążą się z obsługą komputera, powinien co godzinę skorzystać z trwającej co najmniej 5 minut przerwy od patrzenia w ekran. Według danych zaprezentowanych w raporcie Ergotest 2009, regularnie robi to 60% respondentów. 33% pozwala odpocząć oczom, jeśli dysponują chwilą wolnego czasu. 7% badanych nie robi tego nigdy. Prócz długotrwałego skupiania wzroku na nieoddalonych obiektach, komfort pracy obniża również szereg czynników związanych z nieodpowiednim oświetleniem. – Na stan oczu pracowników biurowych negatywnie wpływają takie zjawiska, jak: przykry efekt olśnienia spowodowany zastosowaniem opraw oświetleniowych nieprzystosowanych do pomieszczeń z ekranami monitorów oraz zbyt niskie natężenie światła na stanowisku pracy.

Profilaktyka problemów stanu zdrowia pracowników biurowych

• Pracodawcy mogą przeciwdziałać tego typu problemom (i wynikającym z nich dodatkowym kosztom związanym z pogorszeniem stanu zdrowia i absencją pracowników), zapewniając odpowiednie wyposażenia stanowiska pracy. Według Rozporządzenia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, zalecane są takie sprzęty, jak: monitor regulowany w dwóch płaszczyznach (5° do przodu, 20° do tyłu i po 60° na boki wokół własnej osi), stół pozwalający na swobodne umieszczenie klawiatury 100 mm od jego przedniej krawędzi oraz krzesło, dzięki któremu zachowany będzie kąt minimum 90° między ramieniem a przedramieniem. Dodatkowo, wysokość siedziska powinna umożliwić obserwację monitora w zakresie 20°-50° poniżej linii oczu pracownika.

Ustawienie komputera w biurze

Choroby zawodowe nauczycieli – problem społeczny

• Według danych Instytutu Medycyny Pracy, przewlekłe choroby narządu głosu od lat są najczęściej rozpoznawaną chorobą zawodową i stanowią ponad 20% wszystkich chorób zawodowych stwierdzanych każdego roku w Polsce, np. w 2006 r. – 24,4%. Zdaniem Centralnego Instytutu Ochrony Pracy „obserwuje się brak równowagi pomiędzy skutkami społecznymi związanymi z chorobami narządu głosu wśród nauczycieli, a działaniami podejmowanymi w celu przeciwdziałania tym skutkom”.

Choroby zawodowe nauczycieli

• Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat:

• 1/ guzki głosowe twarde• 2/ wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych• 3/ niedowład mięśni przywodzących i

napinających fałdy głosowe z niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią

Przyczyny chorób narządu głosu

• nieprawidłowa emisja głosu

• brak „higieny głosowej”• napięcie, głównie mięśni

szyi i krtani towarzyszące fonacji

• stany chorobowe krtani• hipotonia mięśniowa i

niewydolność narządu głosowego

• złe warunki akustyczne sal wykładowych

• brak wyposażenia sal w aparaturę nagłaśniającą

• nieprawidłowy mikroklimat sal (niska wilgotność, podwyższona temperatura, zapylenie)

• duże szkoły, liczne klasy• brak konsultacji

foniatrycznych• brak zajęć z emisji głosu

Profilaktyka chorób zawodowych nauczycieli

- zapewnienie obowiązkowego kształcenia w zakresie emisji głosu (na studiach i cyklicznie w trakcie kariery zawodowej)

- zapewnienie regularnych konsultacji foniatrycznych

- ograniczenie liczebności klas- zapewnienie prawidłowej organizacji

pracy, uwzględniającej przerwy w wysiłku głosowym

Profilaktyka chorób c.d.

- wyposażenie klas w mikrofony i sprzęt nagłaśniający

- zapewnienie komfortu pracy głosem (prawidłowy mikroklimat i jakość powietrza)

- wczesna identyfikacja wśród kandydatów na studentów wydziałów pedagogicznych osób z predyspozycjami do chorób narządu głosu

- zwiększenie świadomości wśród nauczycieli o innych zachowaniach prozdrowotnych (np. niepalenie papierosów)

Okres upoważniający do rozpoznania choroby zawodowej

• Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić u pracownika lub byłego pracownika w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, nie później jednak niż w okresie określonym w wykazie chorób zawodowych.

Upoważnieni do przeprowadzenia oceny narażenia zawodowego

• lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem

• lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej I lub II stopnia w toku ustalania rozpoznania choroby zawodowej

• państwowy powiatowy inspektor sanitarny (właściwy terytorialnie) w toku podejmowania decyzji o stwierdzeniu bądź braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej

Obowiązki pracodawcy w zakresie profilaktyki chorób zawodowych

• ocenianie i dokumentowanie ryzyka zawodowego

• informowanie pracowników o ryzyku zawodowym

• stosowanie środków zapobiegających chorobom zawodowym

• zgłaszanie PIS i inspektorowi pracy podejrzenia lub wystąpienia choroby zawodowej

• analizowanie przyczyn choroby zawodowej

Obowiązki pracodawcy w razie podejrzenia o wystąpieniu choroby zawodowej

• ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej, rozmiar i charakter zagrożenia

• przystąpić do usuwania czynników powodujących powstanie choroby zawodowej

• zapewnić realizację zaleceń lekarskich

• przenieść pracownika do innej pracy

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje:

• pracodawca zatrudniający pracownika

• lekarz, który podejrzewa chorobę zawodową

• sam pracownik za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną

• lekarz stomatolog

Podejrzenie choroby zawodowej zgłaszamy:

• właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu

• właściwemu inspektorowi pracy

Zgłoszenia dokonuje się na formularzu określonym w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób

Postępowanie w sprawie podejrzenia choroby zawodowej

• Państwowy inspektor sanitarny

- kieruje pracownika na badanie do jednostki orzeczniczej I stopnia

- powiadamia pracodawcę

- powiadamia jednostkę podstawową służby medycyny pracy

Orzekanie o rozpoznaniu choroby zawodowej

• O rozpoznaniu lub braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej może orzekać lekarz spełniający określone wymagania kwalifikacyjne, zatrudniony w jednostce orzeczniczej I lub II stopnia

Jednostki orzecznicze I stopnia

1/Poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy

2/Katedry, poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych

3/Przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego

4/Jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła hospitalizacja

Jednostki orzecznicze II stopnia

• Są to jednostki odwoławcze od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych I stopnia

- dla wymienionych w punktach 1,2,4 – przychodnie, oddziały i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy

- dla wymienionych w punkcie 3 – katedry, poradnie i kliniki chorób zakaźnych i inwazyjnych akademii medycznych

Orzeczenie lekarskie przesyłane jest:

• właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu

• zainteresowanemu pracownikowi

• osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej

• jednostce orzeczniczej I stopnia, jeżeli orzeczenie wydał lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej I stopnia

Odwołanie od orzeczenia

• Pracownik, który nie zgadza się z treścią orzeczenia, może wystąpić z wnioskiem o ponowne badanie przez jednostkę orzeczniczą II stopnia w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia za pośrednictwem jednostki, zatrudniającej lekarza, który wydał to orzeczenie.

• Orzeczenie wydane w wyniku ponownego badania jest ostateczne.

Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej

• Decyzję o stwierdzeniu bądź braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje państwowy inspektor sanitarny.

• Od decyzji tej przysługuje odwołanie do państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Kolejnym organem odwoławczym jest Naczelny Sąd Administracyjny.

Roszczenia z tytułu choroby zawodowej

• Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest dla pracownika podstawą do zgłoszenia roszczenia o świadczenia z tytułu chorób zawodowych.

• Roszczenia określa ustawa o ubezpieczeniu społecznym w z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Świadczenia z tytułu choroby zawodowej

• zasiłek chorobowy• świadczenie rehabilitacyjne• zasiłek wyrównawczy• jednorazowe odszkodowanie• jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny

zmarłego ubezpieczonego• renta z tytułu niezdolności do pracy• renta szkoleniowa• renta rodzinna• dodatek pielęgnacyjny• pokrycie kosztów leczenia (stomatologia, szczepienia

ochronne, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne)

Jednorazowe odszkodowanie

• Wniosek o jednorazowe odszkodowanie ubezpieczony składa do płatnika, a płatnik po skompletowaniu dokumentacji – do ZUS.

• ZUS w ciągu 7 dni wyznacza termin badania przez lekarza orzecznika. Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest wiążąca dla orzecznika.

Wysokość odszkodowania

• Kwota jednorazowego odszkodowania zależy od ustalonego przez orzecznika procentu uszczerbku na zdrowiu.

• Wysokość odszkodowania za jeden procent uszczerbku na zdrowiu wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

• Prawo do renty reguluje art. 17ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

• Przy zbiegu prawa do renty z prawem do emerytury – uprawnionemu przysługuje renta powiększona o połowę emerytury albo emerytura powiększona o połowę renty. W przypadku osiągania jakichkolwiek przychodów, prawo do jednego świadczenia ulega zawieszeniu.

Dziękujemyza uwagę