CHOREOTERAPIA JAKO ALTERNATYWNA FORMA INTEGRACJI

Co to jest choreoterapia• Wg Polskiego Stowarzyszenia Choreoterapii:• „Psychoterapia tańcem jest techniką należącą do szerokiego

nurtu arteterapii (terapii przez sztukę). Podstawowe elementy tańca – rytm i ruch, stają się drogą do uzyskania harmonii ciała i umysłu, ułatwiają poznanie siebie i swoich emocji, a także porozumiewanie z innymi ludźmi.

• Terapia tańcem nie opiera się na nauce zasad technicznych, kroków czy kombinacji, można natomiast odnaleźć własny rytm i uwolnić się od codziennych napiec. Terapia tańcem wywodzi się z tańca współczesnego, nawiązuje także do starych tańców plemiennych, do czasów kiedy taniec był ważną częścią życia społecznego człowieka, naturalnym sposobem uwalniania emocji. Techniki, które znalazły zastosowanie w pracy choreoterapeutów nawiązują do pracy z ciałem, trening odczuwania i relaksacji.

• Terapia tańcem łączy ze sobą prace i zabawę tworząc w ten sposób unikalny instrument jednoczenia ciała i umysłu w sposób bezpieczny, atrakcyjny i skuteczny.”

• Przydatność zajęć muzyczno-ruchowych oraz tańca w terapii, rehabilitacji oraz rekreacji osób niepełnosprawnych jest przedmiotem coraz większej ilości opracowań badawczych. Wszyscy autorzy stwierdzają, iż te formy terapii w wielu sytuacjach stanowią niezbędny element ogólnego usprawniania pacjentów.

• Taniec jako forma terapii ruchowej opiera się na statyczno-dynamicznej pracy niemal wszystkich grup mięśniowych. Ściśle powiązany z muzyka oddaje jej charakter, nastroje poprzez ściśle określone układy rytmiczne. Ewolucje taneczne, w związku z różnorodnością kombinacji, w rozmaity sposób mogą oddziaływać na kondycje ruchowa tańczących.

• Wybitna psychoterapeutka, pionierka terapii tańcem Marian Chace stwierdziła, ze „taniec jest komunikowaniem się i przez to zaspakaja ludzkie potrzeby”. Według niej, w trakcie tańca pacjent doznaje relaksacji i stymulacji, co pozwala na ekspresje emocji. W tańcu tez doświadcza swego ciała, sposobu oddychania, rozpoznaje obszar napięcia mięśniowego blokującego przepływ emocji i w ten sposób odzwierciedla własną strukturę psychiczną.

• Skuteczna interwencja terapeutyczna nie polega na wyuczeniu ucznia określonych ruchów, ale właśnie na jego gotowości do doświadczania siebie.

• Podstawą tańca jest uzewnętrznienie wewnętrznych uczuć, które nie mogą być wyrażone w sposób werbalny, ale mogą być wydobyte za pomocą rytmu i spontanicznego ruchu.

• Terapeuci tańcem nie podają dokładnych instrukcji, jak pacjent ma się poruszać, skupiają się raczej na kreatywnym aspekcie nieświadomości. Taniec pomaga jednostce rozwinąć sposoby ochrony przed lekiem, pracować z uczuciami za pomocą symboli. W terapii tańcem nie chodzi o piękno ruchu, czy mistrzowskie opanowanie techniki czy formy ale o rozwój zdolności odczuwania i wyrażania siebie oraz spotkania z drugim człowiekiem i grupa.

• Wiele tradycji czy podejść do terapii tańcem może formułować rożne cele terapeutyczne. W zależności od stosowanych ćwiczeń i grupy, z która się pracuje oraz od sposobu prowadzenia, osobowości i umiejętności terapeuty można osiągnąć odmienne cele.

Cele terapii tańcem

• ZWIEKSZENIE SWIADOMOSCI SIEBIE I SWIADOMOSCI RELACJI W GRUPIE

• ROZWINIĘCIE ZDROWYCH GRANIC OSOBOWOŚCI

• STWORZENIE AKCEPTOWANYCH SPOSOBÓW UWALNIANIA FIZYCZNEGO NAPIĘCIA, NIEPOKOJU, STRESU, STŁUMIONYCH UCZUĆ

• POPRAWA SPRAWNOŚCI I ORGANIZACJI RUCHOWEJ

• POPRAWA ZDOLNOŚCI ROZPOZNAWANIA I BEZPIECZNEGO WYRAŻANIA UCZUĆ

• ODKRYWANIA NOWYCH WZORCÓW RUCHU, REAKCJI I MOŻLIWOŚCI ALTERNATYWNYCH ZACHOWAŃ

• Praktyki terapii tańcem mogą być stosowane z dobrym skutkiem w bardzo wielu wypadkach. Jest tak dlatego, ze ruch i rytm porusza najbardziej pierwotne i podstawowe obszary w ludzkim ciele i psychice. Poprzez ruchy ciała i muzykę, taniec wpływa na fizyczny, psychologiczny i duchowy aspekt człowieka.

• Taniec wpływa pozytywnie na zdrowie. Taniec poprawia krążenie, ułatwia oddychanie, pobudza wydzielanie niektórych hormonów, zwłaszcza endorfiny, co odczuwa się często jako odczucie lekkości, radości. Na skutek rozładowania napięcia mięśniowego i relaksacji, odciąża się i odnawia system nerwowy.

• Zgodnie z zasadami medycyny naturalnej, na przykład chińskiej, ruch to zdrowie.

• Współcześnie podkreśla się role katharsis, czyli samooczyszczenia się organizmu w trakcie tańca. Poprzez różnorodne pozy i ruchy ciała pacjenci wyrażają ukryte impulsy, konflikty i uczucia. W grupach prowadzonych przez Marian Chace uczestnicy „kopali swoje problemy w centrum koła”, aż do całkowitego spadku napięcia.

• Fizjologiczne rezultaty ruchów w tańcu są podobne do fizjologicznych objawów uzyskanych w stanie przyjemności. Podczas tańca wyzwalane są czynniki hormonalne stymulujące uwalnianie energii i zyskiwanie zadowolenia (Kolb, Whishaw 1985). Zmniejsza się niepokój, przychodzę odprężenie. W takim stanie łatwiej jest nawiązać kontakty społeczne i komunikować się z innymi.

• Ruch jest często jednym z niewielu sposobów nawiązywania kontaktu z niektórymi pacjentami, np. standardowa technika stosowana wobec dzieci autystycznych jest technika „lustro”, która polega na naśladowaniu ruchów dziecka, aby poczuć, co ono czuje.

• Terapię tańcem wykorzystuje się w pracy nie tylko z osobami zaburzonymi, z pewnymi dysfunkcjami, ale także wobec osób pragnących rozwijać się i poszerzać swoją świadomość.

• Brak akceptacji własnego ciała, niechęć do podejmowania aktywności ruchowej to typowy problem osób niepełnosprawnych. Apatia i bierność to bariery osób niepełnosprawnych, do których również skierowana jest propozycja pracy z ciałem. Taniec osób niepełnosprawnych to improwizacja taneczna, w której szukają oni wolności i radości. Poprzez wyrażanie własnego wnętrza odczuwają wyraźną poprawę samopoczucia.

PODSTAWOWYMI ĆWICZENIAMI TERAPII TAŃCEM SĄ

• 1. Rozgrzewka fizyczna (polega na przygotowaniu ciała do poprawnej pracy aparatu mięśniowego (głównie przez ćwiczenia rozluźniające). Rozgrzewkę zaczynamy od drobnych ruchów rąk i nóg. Trudno na początku poruszać całym ciałem. Stopniowo poszerzamy zakres ruchów (skręty tułowia, głowy, drgania od stop, wypychanie bioder itp.), a następnie przechodzimy do ekspresji emocjonalnej przez tematyczne improwizacje.

• 2. Rozgrzewka grupowa. Stajemy w kole. Jedna osoba pokazuje ruch, inni go naśladują, następna osoba pokazuje ruch, inni także go naśladują. Ruch przekazywany jest tak długo, Aż obejdzie całe koło. Naśladowanie kogoś to docenianie go, zaakceptowanie. To komunikat: „widzę Cię”.

• 3. Praca z aktywna wyobraźnią (improwizacja tematyczna w ruchu np.: wizualizacja drzwi). Wyobraź sobie drzwi. Jakie one są: duże? Małe? Ciężkie? Ze wzorami? Podejdź do nich i zbadaj je dokładnie. Kiedy będziesz gotowy, otwórz je. Przejdź przez nie. Co tam zobaczyłeś?

• 4. Ćwiczenia oddechowe, relaksacyjne

ZAJĘCIA TEATRALNO – TANECZNE Z ELEMENTAMI PSYCHODRAMY I CHOREOTERAPII W NASZEJ SZKOLE

• W zajęciach, które prowadzone są na terenie naszego Ośrodka, wykorzystywane ćwiczenia z zakresu:

• - choreoterapii;• - dramy;• - KOMUNIKACJI DŹWIĘKIEM• - KOMUNIKACJA CIAŁEM • - DRAMY• - ĆWICZENIA zaproponowane przez Michaiła Czechowa

(aktor, reżyser, pedagog, prowadzący poszukiwania teatralne), których podstawą jest integracja doznań emocjonalnych i odczuć fizycznych.

• Zajęcia mają na celu:• Wzmocnienie koncentracji uwagi• Ukierunkowanie strumienia myśli• Rozbudzenie wyobraźni – umiejętność poddania

za wyobraźnią w improwizacjach• Zwiększenie świadomości ciała• Zwiększenie świadomości własnych emocji• Zwiększenie świadomości związku pomiędzy

ciałem a emocjami• Rozwinięcie uwagi postrzegania procesu w

grupie

• Zadaniem proponowanych zajęć teatralno – ruchowych jest rozwinięcie potencjału twórczego uczestników oraz osiągnięcia celów terapeutycznych, takich jak:

• Zwiększenie zdolności identyfikowania się z uczuciami• Zwiększenie spójności zachowań – uczucia –

zachowanie fizyczne• Wyrabianie bezpiecznych sposobów rozładowania

napięcia – np. metody kontrolowanego gniewu• Zwiększenie potencjału twórczego (kreatywność,

twórcze rozwiązywanie problemów, widzenie różnych sposobów rozwiązywania tego samego problemu)

CHOREOTERAPIA W NASZEJ SZKOLE

Praca w ludowym zespole tanecznym "STOKROTKA"

Praca we współczesnym zespole tanecznym "MARZENIE"

• Wybrana literatura:

• Koziełło D., Taniec i psychoterapia, KMK Promotions Poznań 2002.

• Mateusz Wiszniewski „Uzdrawiający taniec’

• Materiały i notatki z warsztatów dla instruktorów terapii tańcem, Poznań 2002.