CHE GUEVARA

1.Zijn leven2.Zijn ideeën

3.Zijn betekenis

1. Biografie

De jonge Ernesto• geboren op 14 juni 1928 in Rosario • familie met aristocratische wortels maar met

socialistische ideeën • Last van astma• 9 jaar oud: volgt Spaanse burgeroorlog • 1947: ontmoet de jonge Berta Gilda, lid van

de Argentijnse Communistische jeugd, lezen samen marxistische teksten

• 1948: legt examen af van geneeskunde

“Toen ik aan de studie geneeskunde begon, behoorden de meeste opvattingen die ik nu als revolutionair heb, nog niet tot mijn gedachtengoed. Ik droomde ervan een beroemd onderzoeker te zijn, onvermoeibaar te werken om iets te bereiken wat de mensheid van nut kon zijn, maar dat had toen puur te maken met persoonlijke triomf. Ik was, net als alle anderen, een product van mijn omgeving.”

• 1950: eerste trektocht, in Argentinië• studeert verder, werkt als verpleger op de

handels- en petroleumschepen: reist naar Venezuela, Brazilië, Trinidad

“ Hij stelde hoge eisen aan zichzelf, iets wat hij al op jonge leeftijd had.”

Alberto Granado, jeugdvriend van Che

Op reis door Latijns-Amerika

• Samen met Alberto Granado januari '52 • Chili: “We gaan op zoek naar het onderste van de

stad. We praten met de vele bedelaars. Onze neus snuift aandachtig de miserie op." • "De belangrijkste inspanning die moet gebeuren is

zich de onbehaaglijke 'yankeevriend' van de rug afschudden. Het is, zeker voor het ogenblik, een immense taak, omwille van de grote hoeveelheid dollars die hier zijn geïnvesteerd, en het gemak waarmee ze economische druk kunnen uitoefenen wanneer ze hun belangen bedreigd weten. "

• Peru: "Ik wil mijn lot verbinden aan dat van de armen van deze wereld." (Martí)• Ontmoet er dr. Hugo Pesce • Amazonewoud: doet zijn beklag over de

lamentabele manier waarop de zieken en de bewoners uit de streek moeten leven • Via Caracas naar Miami: werkt als kelner,

verschillende keren opgepakt Argentinië

“Deze reis heeft alleen maar gediend om het geloof te versterken dat de verdeling van Amerika in instabiele en illusioire naties volslagen nonsens is.

We zijn één enkel mestiezenras met opvallende etnografische overeenkomsten, van Mexico tot de Straat Magalanes.”

Internationalisme

Op reis naar de revolutie•werkt studies af begin 1953 • Vertrekt via Bolivia naar Panama: verontwaardigd

over de onderdanige houding van de Panamese leiders tegenover de VS• Costa Rica: "In El Paso heb ik de uitgestrekte

domeinen van United Fruit doorkruist. Ik heb me er nogmaals kunnen van overtuigen hoe misdadig die kapitalistische octopussen zijn. Op een afbeelding van de oude en betreurde kameraad Stalin heb ik gezworen niet te zullen rusten voor die kapitalistische octopussen vernietigd zijn. In Guatemala wil ik me verder vervolmaken tot een authentieke revolutionair. "

Nicaragua, Honduras en El Salvador

Guatemala:

“Ik heb mijn doel bereikt… Ik denk dat ik hier zo’n 2 jaar zal blijven, als alles goed gaat.

1954• VS-interventie en putsch tegen Arbenz• Che vervoert wapens en probeert enkele jongeren te

verzamelen om te vechten, hij helpt politieke leiders en andere personaliteiten in veiligheid brengen

• Repressie• Che trekt naar Mexico

“In Guatemala was het noodzakelijk te vechten, en bijna niemand vocht. Er moest weerstand geboden worden en bijna niemand wou het doen."

1955•werk als arts in het "Hospital Central" • Ontmoet Raúl en Fidel• "Ik leerde hem kennen tijdens een van de frisse

nachten van Mexico en herinner me dat onze eerste discussie ging over internationale politiek. Diezelfde nacht - tegen de ochtend - was ik één van de toekomstige deelnemers aan de expeditie met de Granma." • Fidel: "Hij kende veel van het marxisme-leninisme,

autodidact, zeer leergierig, hij was een overtuigde. Toen wij Che leerden kennen, was hij al een gevormde revolutionair."

1956• aangehouden

door de Mexicaanse politie, samen met Cubaanse kameraden •Mexicaanse ex-

president Lázaro Cárdenas, komt tussen

Naar Cuba

• 2 december: Granma, 82 man: ontdekt, opgejaagd, hinderlaag, bijna dood

• keuze maken tussen zijn taak als arts of zijn plicht als revolutionair soldaat

“Ik werd geconfronteerd met het dilemma of ik mezelf aan geneeskunde diende te wijden of mijn plicht als revolutionair soldaat moest doen. Ik had een rugzak vol medicijnen en een kist met munitie voor me staan;ze waren samen te zwaar om te dragen.Ik pakte de munitie op en liet de rugzak achter.”

• 21 december: hergroepering

1957• 17 januari: aanval op kazerne van La Plata • Aanvallen en hinderlagen nemen toe

• "La Plata was onze eerste overwinning. Het maakte voor iedereen duidelijk dat het Rebellenleger bestond en klaar was voor de strijd. Voor ons was het de bevestiging van de kansen op de eindoverwinning."

• Zelfs tijdens zijn guerrilla-activiteiten legde hij zich toe op theoretische studie.

“Op het gevaar af dat het belachelijk klinkt, wil ik zeggen dat de ware revolutionair wordt geleid door een sterk gevoel van liefde. Het is onmogelijk je een echte revolutionair voor te stellen die deze kwaliteit mist.”

• Che: alfabetisering guerrilleros• studiekringen over geschiedenis van Cuba, de

karakteristieken van het leger van de tirannie en het belang van de gewapende strijd • 21 juli: Benoeming tot commandant

• "Op een zeer informele manier werd ik tot commandant benoemd van de tweede colonne van het guerrillaleger (... ) De dosis ijdelheid die elk van ons in zich draagt, maakte van mij die dag de fierste man van de wereld."

• Interview: "Ik ben hier eenvoudigweg omdat ik denk dat de enige manier om Amerika van dictators te bevrijden erin bestaat ze te verslaan. Ik wil alle mogelijke hulp geven om ze ten val te brengen, hoe sneller hoe liever“

“Tegen brute kracht en onrechtvaardigheid zal het volk het laatste woord hebben: het woord Overwinning.”

• Eind mei: groot offensief van leger (10.000)

• Tegenaanval met succes (300 man!)

• Offensief tegen Santa Clara (80 man)• Beslissende slag: gepantserde trein• 1 januari 1959: de revolutie triomfeert

1959• Als hoofd van een officiële delegatie naar de

Verenigde Arabische Emiraten en Egypte waar hij Nasser ontmoet • India, Thailand, Japan, Indonesië en Pakistan ; Oost-

en West-Europa, Marokko

“Ons streven was gericht op eenheid onder de onderontwikkelde landen om een samenhangend front te kunnen vormen.”

• Volkstribunaal: oorlogsmisdadigers en criminelen van de dictatuur (20.000 doden)principes Neurenberg • Che voorzitter van beroepscommissie• Geen repressie

• 7 oktober: benoemd tot hoofd afdeling Industrie van Instituut voor landbouwhervorming

• Op 23 november leidt hij de eerste "dag van vrijwillige arbeid" in Cuba.

• 26 november: benoemd tot president Nationale Bank

“Ik werk zestien tot achttien uur per dag, slaap zes uur per dag als dat lukt, en meestal minder.”

1960

• Op het einde van 1960 stelt de VS een volledig handelsembargo tegen Cuba in. • Che leidt een officiële Cubaanse delegatie in

een rondreis langs verschillende socialistische landen: SU, Oost-Europa naar China en Noord-Korea. • Begin '61 verbreekt de VS alle diplomatieke

betrekkingen met Cuba.

1961• 15 april: de luchthavens van Cuba

worden door VS-vliegtuigen gebombardeerd. • 17 april: VS-invasie in de

Varkensbaai: 1.500 CIA-huurlingen vallen met de steun van de Amerikaanse vloot en luchtmacht Cuba binnen. • Spreekt op conferentie van OAS in

Uruguay als leider van Cubaanse delegatie

1962• President Kennedy legt handelsblokkade op• Che bezoekt de SU• Rakettencrisis

Studie in functie van revolutie

“De fout van veel van onze intellectuelen komt voort uit hun erfzonde, uit het feit dat het geen authentieke revolutionairen zijn.”

“De geïsoleerde inspanning, de individuele inspanning, de puurheid van de idealen, de ijver om zijn hele leven op te offeren voor de meest nobele idealen, dat alles dient tot niets als het om een solo-inspanning gaat, ergens in een hoek van Latijns-Amerika.”

“Als je kunt trillen van verontwaardiging telkens al er in de wereld onrecht wordt begaan, zijn we kameraden.”

“En als over ons wordt gezegd dat we eigenlijk romantici zijn, dat we onverbeterlijke idealisten zijn, dat we het onmogelijke denken, moeten we tot duizend keer toe antwoorden dat dat inderdaad het geval is.”

1963• Che bezoekt Algerije (pas onafhankelijk) en

ontmoet Ahmed Ben Bella

• Voorbereidingen guerrilla in Latijns-Amerika (Argentinië, Venezuela, Bolivia)

• “Twee, drie, vele Vietnams, dat is het ordewoord.

1964• nieuwe sabotagedaden • Che bezoekt SU, Algerije, Mali, Congo, Guinea,

Ghana, Tanzania, Egypte• Algemene Vergadering VN

"Wij hebben rendez-vous met de geschiedenis, en we kunnen het ons eenvoudigweg niet permitteren schrik te hebben! We moeten hetzelfde enthousiasme en geloof aanhouden. Met de linkerhand fabrieken bouwen, met de rechter het geweer richten en met de twee hielen de wormen verpletteren. "

1965• Officeel bezoek aan Afrika,

voorbereiding guerrilla in Afrika met Kabila (weigering om Congolezen te trainen in Cuba)• 31 maart: afscheidsbrief

aan Fidel CIA gebruikt om geruchten te verspreiden• 24 april: aankomst Tanzania

• Operaties duren zeven maand• Hoogste leiding

van Cuba meegewerkt• Omstandigheden

ongunstig, veel verdeeldheid, onervarenheid wordt afgeblazen

1966• In juli reist Che

Guevara in het grootste geheim naar Havana: bereidt nieuwe missie voor naar Bolivia in overleg met Fidel. • Over Moscou, Praag

en Wenen reist Che via Brazilië naar Bolivia waar hij op 3 november aankomt.

• 23 maart: eerste guerrilla-aanval brengt zware nederlaag toe aan Bolivaanse leger

• Krijgt steeds meer af te rekenen met communicatie-problemen met la Paz en Cuba compleet geïsoleerd moeten opereren.

• De aansluiting met de boerenbevolking lukt veel moeilijker dan gedacht.

• VS voeren steeds meer wapens en adviseurs aan voor het Boliviaans leger.• Het land wordt geteisterd door steeds meer

stakingen. • De faam van Che's manschappen in de

Boliviaanse en wereldpers stijgt met de dag.• 4 augustus: deserteur leidt leger naar

wapendepot van guerrillero’s

• September: geraakt guerrilla nog verder geïsoleerd en lijden zware verliezen bij een hinderlaag, ze worden omsingeld • 8 oktober: overgebleven guerrillero’s in hinderlaag;

Che gewond en gevangen genomen• 9 oktober: Che en twee andere gevangen worden

vermoord

Dagboek• Internationale persmagnaten bieden tot 125.000 $

voor dagboek.• Boliviaanse revolutionairen smokkelen copieën naar

Cuba. (CIA-plan in duigen) • 1 juli '68: dagboek in Cuba uitgegeven en gratis

verspreid. • Veroorzaakt internationaal schandaal over de

manier waarop Bolivia en de VS krijgsgevangenen behandelen. • Voorbeeld van Che inspireert sindsdien

honderdduizenden jongeren over de hele wereld.

Laatste brief aan zijn kinderen

“Lieve Hildita, Aleidita, Camilo Celia en Ernesto,Als je deze brief ooit zult lezen, zal dat zijn omdat ik

niet meer bij jullie ben.Wees boven alles altijd in staat diep elk onrecht te

voelen jegens wie dan ook, waar dan ook ter wereld. Dat is de mooiste eigenschap van een revolutionair.

Tot voorgoed, mijn kinderen. Ik hoop nog steeds dat ik jullie zal zien. Een dikke kus en een omhelzing van

Papa”

2. Ideeën

1. Belang van studie2. Onverzettelijk anti-imperialisme3. De gewapende strijd4. Doel = communisme5. Communistische partij6. De Nieuwe Mens

1. Belang van studie“Men moet marxist zijn op dezelfde evidente manier

waarop men newtoniaan is in de fysica of ‘pasteurist’ in de biologie. (...)

De verdienste van Marx is dat hij een kwalitatieve sprong heeft gemaakt in de geschiedenis van de sociale filosofie. Hij interpreteert de geschiedenis, verklaart haar dynamiek en voorziet de toekomst. Bovendien gaat hij verder dan zijn wetenschappelijke plicht: hij formuleert een revolutionair concept. Het is niet voldoende de natuur der dingen te begrijpen, het is ook nodig haar te veranderen. De mens houdt op slaaf en instrument van de geschiedenis te zijn en wordt de architect van zijn toekomst.”

Studie = revolutionaire

discipline• Zelfs tijdens zijn guerrilla-activiteiten legde hij zich toe op theoretische studie.• “Vaak verwaarlozen we de noodzakelijke

aandacht voor de theorie.” • “We moeten vasthouden aan de opdracht die

reeds een tijdje het ordewoord is van de jongcommunisten: ‘De studie, het werk en het geweer’.”

Studie nodig voor pol-ideol lijn

“Zonder revolutionaire theorie is er geen revolutionaire beweging”, “De revolutie kan zich voltrekken indien ze correct de

werkelijkheid interpreteert en op een correcte manier de aanwezige krachten gebruikt, zelfs zonder kennis van de theorie. Maar, het is duidelijk dat een adequate theoretische kennis de taak vergemakkelijkt en voorkomt dat men in gevaarlijke fouten vervalt (altijd in de veronderstelling dat de theorie overeenkomt met de werkelijkheid).”

2. Onverzettelijk anti-imperialisme

“Deze gebeurtenissen leren ons twee zaken. Ten eerste de beestachtigheid van het imperialisme, die niet gebonden is aan een bepaalde grens of aan een bepaald land. Beesten waren de hitlerhorden zoals de Noord-Amerikanen vandaag beesten zijn, of de Belgische para’s, of de Franse imperialisten in Algerije. Want het is de natuur van het imperialisme die van de mensen beesten maakt, die hen verandert in bloeddorstige roofdieren, bereid om kelen over te snijden, te moorden.”

De VN“Het standbeeld van Lumumba (...) herinnert er ons

aan (...) dat men het imperialisme niet kan vertrouwen, niet het minste beetje, niets. Het was onder de vlag van de Verenigde Naties dat Lumumba in Congo werd vermoord. En het zijn diezelfde Verenigde Naties die volgens de VS ons grondgebied zouden moeten inspecteren. Diezelfde Verenigde Naties!”

3.De gewapende strijd

“Twee, drie, vele Vietnams, dat is het ordewoord.

“Ik geloof in de gewapende strijd als enige oplossing voor de volkeren die vechten voor hun bevrijding, en ik ben consequent in mijn overtuiging. Velen zullen me beschouwen als een avonturier, en ik ben er een, maar van een ander type: van diegenen die hun leven riskeren voor hun idealen.”

Gebruik van geweld“Het is absoluut juist om elk onnodig offer te

vermijden.”

“Het geweld is geen eigendom van de uitbuiters, ook de uitgebuite groepen mogen het gebruiken. Meer zelfs, op het geschikte moment moéten ze het gebruiken.”

“We kunnen en mogen niet de illusie koesteren dat we de vrijheid kunnen verwerven zonder strijd. En deze gevechten zullen geen loutere straatgevechten zijn met stenen tegen traangas, noch vreedzame algemene stakingen, noch zal het de strijd zijn van een woedend volk dat in twee of drie dagen het repressie-apparaat van de heersende oligarchieën vernietigt. ... Zij waren het die ons tot deze strijd dwongen; er zit niets anders op dan er ons op voor te bereiden en hem aan te gaan. Dat betekent een lange oorlog, en ik herhaal het eens te meer, een wrede oorlog.”

“Of de revolutie al dan niet geweldloos zal verlopen hangt niet af van de revolutionairen, maar van de reactionaire krachten van de oude maatschappij. Het hangt af van hun weerstand tegen het tot stand komen van een nieuwe maatschappij.”

“Een revolutie is zoals een arts die assisteert bij de geboorte van een kind. Hij zal de verlostang niet gebruiken als het niet nodig is. Maar hij zal niet aarzelen telkens als het nodig is voor de bevalling.”

4. Doel = communisme

“Het communisme is het doel van de mensheid dat bewust wordt nagestreefd. (…) Het is de perfecte maatschappij, de diepe aspiratie van de mens om verder te zien dan het heden.”

“Wij bevinden ons (...) in de eerste fase van de overgang naar het communisme, of in de fase van de opbouw van het socialisme.”

“Er is geen andere geldige definitie van het socialisme voor ons, dan de afschaffing van de uitbuiting van de mens door de mens”.

Cuba en daarna “Deze revolutie wordt door sommigen omschreven

als de fundamentele gebeurtenis van Latijns-Amerika. In orde van belangrijkheid volgt ze op de trilogie van de Russische Revolutie, de overwinning op de legers van Hitler en de daaropvolgende sociale transformaties, en het zegevieren van de Chinese Revolutie.”

“Dat we de pioniers zijn van de constructie van een socialistische maatschappij in Latijns-Amerika, dat moeten we hoog in het vaandel houden. Dat is voor ons een eer en een voorbeeld. Een voorbeeld waarop de landen van Latijns-Amerika zich kunnen inspireren.”

5. Communistische partij

“De organisatie is de sleutel die toelaat om de initiatieven die van de leiders van de Revolutie komen ... om te zetten in precieze richtlijnen, in precieze ideeën, om tot actie te komen. Zonder organisatie verliezen de ideeën hun efficiëntie eenmaal de eerste impuls voorbij is. Ze vervallen dan in routine, conformisme en zullen nog slechts als een herinnering overblijven.”

“De constructie van het socialisme is moeilijk denkbaar met een partij van de burgerlijke klasse, met een partij die voor een goed deel bestaat uit uitbuiters, die zich zouden inspannen om hun politieke lijn door te drukken. Het is evident dat zo’n politieke alliantie alleen maar de strijd kan leiden in de fase van de nationale bevrijding, tot op zekere niveaus en in bepaalde omstandigheden. Het volgende moment zal de revolutionaire klasse omslaan in een reactionaire klasse en zal ze nieuwe voorwaarden instellen die het aantreden van een marxistisch-leninistische partij noodzakelijk zal maken om de revolutionaire strijd te leiden.”

“De Partij is een voorhoedeorganisatie. De beste arbeiders worden door hun kameraden voor het lidmaatschap voorgedragen. Zij vormt een minderheid, maar vanwege de kwaliteiten van haar kaders beschikt ze over een grote autoriteit. Het is onze aspiratie dat het een massapartij wordt, maar pas dan als de massa’s het niveau van de ontwikkeling van de voorhoede hebben bereikt. (…) De Partij is het levend voorbeeld, haar kaders moeten een voorbeeld van toewijding en opoffering zijn, zij moeten door hun inspanning de massa’s ertoe brengen hun revolutionaire taak te vervullen. Dat vraagt jaren van zware strijd tegen de moeilijkheden die de opbouw (van het socialisme) met zich meebrengt, tegen de klassenvijanden, tegen de misstanden uit het verleden, tegen het imperialisme.”

“Jongcommunist zijn, lid zijn van de Vereniging van Jongcommunisten (UJC), dat is geen gunst (…) maar een hoge eer.”

De nationale leiding besloot “om terug te keren naar de massa’s en een beroep te doen op de massa’s. Daarom werd een systeem van consultatie ingevoerd in alle arbeidscentra voor de verkiezing van de ‘modelarbeiders’ door de massa. Dat gaf ook de mogelijkheid om mensen te selecteren voor de vorming van partijcellen. (…) De partij van de toekomst zal intiem verbonden zijn met de massa’s en aan de massa’s de grote ideeën ontlenen, die dan nadien zullen vertaald worden in concrete directieven.”

“Het is heel gemakkelijk te regeren als je de wil van het volk systematisch raadpleegt en als enige norm hanteert dat alle acties aan het welzijn van het volk moeten bijdragen.”

“Elke prestatie voor het volk wordt beloond met het vertrouwen van het volk.”

6. De Nieuwe Mens

“Het leven van één enkel menselijk wezen is duizenden keren meer waard dan alle eigendommen van de rijkste persoon ter wereld.”

citeert Fidel: “Het was precies de liefde voor de mens die het marxisme deed ontstaan. Het was de liefde voor de mens en de mensheid, het verlangen om de miserie, de onrechtvaardigheid en het lijden van het proletariaat te bevechten, waardoor het marxisme uit het brein van Karel Marx ontsproot.

“Wij zijn niet enkel bezorgd om het socialisme. We vestigen voor het eerst in de wereld een marxistisch, socialistisch systeem (…) waarin men de mens centraal stelt, waar men het over het individu heeft, waar men het over de mens heeft en over het belang dat hij heeft als fundamentele factor van de Revolutie.”

“Om het communisme op te bouwen moet er gelijktijdig met de vernieuwing van de materiële basis ook een nieuwe mens gecreëerd worden.”

“Het individualisme als zodanig, als een eenmansactie (…), dat moet verdwijnen. Het individualisme van morgen moet de volledige inzet zijn van geheel het individu ten voordele van de collectiviteit.”

“De nieuwe maatschappij in wording, moet hardnekkig wedijveren met het verleden… Het is een proces dat tijd vraagt.”

“De oude maatschappij weegt, de denkwijzen van de oude maatschappij beïnvloeden constant het denken van de mensen. Daarom is het dat de verdieping van het socialistisch bewustzijn zo belangrijk is.”

“Het voorbeeld, het goede voorbeeld, net zoals het slechte voorbeeld, werkt aanstekelijk; en wij moeten aanstekelijk zijn met onze goede voorbeelden. We moeten inwerken op het bewustzijn van de mensen, ermee knokken, tonen tot wat ze in staat zijn.”

“De maatschappij in zijn geheel moet zich omvormen tot één gigantische school. (…) De mensen van de partij moeten deze taak in handen nemen en proberen de hoofddoelstelling te bereiken: het opvoeden van het volk.”

“Vrijwilligerswerk wordt een manier om een band met onze arbeiders te scheppen en begrip tussen hen te kweken.”

“Om de mensen te bereiken moet je je een van hen voelen, je moet weten wat ze willen, wat ze nodig hebben en wat ze voelen.

3. Betekenis

“Diegenen die Che elimineerden en lieten verdwijnen zullen nooit begrijpen dat zijn spoor in de geschiedenis toen al onuitwisbaar was. Zijn profetenblik werd een symbool voor de miljarden armen in deze wereld. (…) Samen zullen we verder blijven vechten voor een betere wereld.”

Fidel Castro

Iconen beperkte levensduur

meer dan commercialisering• Time: plaats in top 100 • Progressieve wereld:

Sociale Fora, vakbondscongressen, linkse betogingen, Palestijnen, Koerden, Naxalieten,

Merkwaardig gegeven• Guerrillastrijder, die activiteiten

in brousse onderbrak met ministerschap in arm en onderontwikkeld land

= identificatiefiguur jonge intellectuelen, arbeiders hoogtechnologische maatschappij

+ Val van Berlijnse Muur & War on terror overleefd

Vanwaar schijnbaar tijdloze en universele uitstralingskracht?

1. Rebellie 2. Authenticiteit & radicaliteit3. Archetype anti-imperialisme4. Cubaanse revolutie

Verschillende facetten

1. Rebellie• in ieder van ons opportunisme, opvoeding,

conditionering: verdrongen • belichaamt protest tegen establishment

& strijd tegen uitbuiting en verdrukkingMandela: “Che’s leven is een inspiratiebron voor iedereen die van vrijheid houdt. Wij zullen zijn nagedachtenis blijven eren.”• symbool voor revolutie, voor onvermoeibaar

streven naar rechtvaardiger maatschappij

2. Authenticiteit & radicaliteit

• onbuigzaam qua principes + bereid zijn leven daarvoor te geven

verkleinburgerlijkte samenleving aantrekkingskracht ondergesneeuwd, maar nooit verloren• Cfr. Jezus van Nazareth: • 2000 jaar geleden, slavenmaatschappij• Theologische complicaties

3. Archetype anti-imperialisme

• “Twee, drie, vele Vietnams”• Enkel onwrikbare houding van de

derdewereldvolkeren tegen buitenlandse overheersing • ≠ goedkoop anti-Amerikanisme

“de Belgische para’s in Congo of de Franse imperialisten in Algerije”

“Frankrijk voelt zich niet geroepen om in elk regionaal conflict tussenbeide te komen. Als daarentegen de eigen belangen op het spel staan, moet het land (…) zich voorbereiden op actie – ook als het niet expliciet wordt geviseerd – in zones met onweerlegbare strategische belangen (…)”

Livre blanc de la Défense (2008)

4. Cubaanse revolutie

• Che buitengewone persoonlijkheid, maar leefde in buitengewone omstandigheden• revolutie brengt eigen leiders voort,

vormt ze en doet ze rijpen meer dan individuen • Ook na zijn dood: dagboeken, mausoleum,

• Bestaan & overleven van revolutie op stoep van VS

= voorbeeld Latijns-Amerika, andere landen is mogelijk: agressie weerstaan andere samenleving uit te bouwen

Historische terugblik

• Spilperiode (9° tot 3° eeuw vC): Boeddha, Confucius, Jeremia & Socrates

braken met primitieve en fatalistische opvattingen & introduceerden de ethiek in maatschappelijk leven

= voorbode + katalysator meer ontwikkelde beschavingsvormen

• Nog te vroeg om te oordelen of de figuur van Che een voorbode is

• laatste vijftig jaar heeft weinig andere figuren voortgebracht met dezelfde uitstraling