4.12.2018

1

Bölüm 8

Stratejik İşbirlikleri

Bu bölümün hazırlanmasında faydalanılan temel kaynaklar,

1. Simchi-Levi, D., Kaminsky, P. and Simchi-Levi, E., 2008. Designing and Managing the Supply Chain, 3rd

edition, McGraw-Hill, IL.

Prof. Dr. Kazım Sarı

Endüstri Müh. (İngilizce) Bölümü

Beykent Üniversitesi

Giriş

İş dünyasındaki karmaşa artıyor

Yönetim için gerekli kaynaklar gittikçe

daha da azalıyor

İşletmeler, birçok fonksiyonlarını dış

kaynak kullanarak yapmak zorunda

kalıyorlar

Herhangi bir işi tamamlamanın

dört temel yolu var Kendi kaynaklarımızı kullanarak

Temel Yetkinliklerimiz olan faaliyetlerin bu şekilde yapılması gerekli

Şirket satın alarak Zor ve maliyetli bir süreç (Kültürel vb. farklılıklar)

Kısa dönemli ve işe dayalı anlaşmalar yaparak İşlerin büyük çoğunluğu bu şekilde yapılır.

Herhangi bir işin bitirilmesine yönelik kısa dönemli yapılan anlaşmalardır

Stratejik İşbirlikleri kurarak Çok yönlü, hedef odaklı, uzun dönemli stratejik anlaşmalardır

Risk ve kazanım paylaşılır.

Uzun dönemli fayda sağlayan

Hangi durumlarda stratejik

işbirliği yapılmalı?

Ürünümüze değer kattığı,

Pazara ulaşmamızda yardımcı olduğu,

Operasyonel verimliliğimizi arttırdığı,

Teknolojik gelişimize yardımcı olduğu,

Büyüme sağladığı,

Örgüt becerilerimizi arttırdığı,

Finansal gücümüzü arttırdığı,

Olumsuz Yönleri

Temel yetkinliklerimiz riske atılmamalı

Rekabet avantajına sahip olduğumuz

alanlardaki becerilerimizi kaybettirmemeli

Stratejik İşbirlikleri Türleri

Üçüncü Parti Lojistik (3PL)

Perakendeci-Tedarikçi Anlaşmaları (RSP)

Distributor Entegrasyonu (DI)

4.12.2018

2

1. Üçüncü Parti Lojistik (3PL)

Bir işletmenin, tedarik ve dağıtım

süreçlerinin yönetiminin tamamını veya bir

kısmını, o alanda uzman başka bir firmaya

yaptırması işlemidir

2004 yılı verilerine göre, 85 milyar dolara

ulaşan bir endüstri

Bütün lojistik maliyetlerin %8’i 3PL

firmalarında oluşuyor

3PL Nedir?

Stratejik ortaklık

Uzun süreli yapılan bir anlaşma

Birden fazla lojistik fonksiyonu içerir

Süreçler entegrasyonunu gerektirir

Daha çok büyük işletmeler tarafından 3PL hizmeti alınıyor

3PL’nin Avantajları

İşletmelere Temel Yetkinliklerine

Odaklanma İmkanı Verir

İşletmelere, lojistik faaliyetleri, lojistik

uzmanlığı olan firmalara bırakarak, kendi

uzmanlık alalarına yoğunlaşma imkanı sağlar

3PL’nin Avantajları

Teknolojik Esneklik Sağlar

Üçüncü Parti Lojistik firmaları, lojistikle ilişkili

teknolojik gelişmeleri daha hızlı ve daha

ekonomik bir şekilde hayata geçirebilirler

Müşterilerimizin birbirinden farklı ihtiyaçlarına

uygun çözümleri sağlama esnekliğine sahip

olabilirler

3PL’nin Avantajları

Başka tür esneklikler de sağlar

Coğrafik esneklikler,

Hizmet sunumundaki esneklikler,

Kaynak ve işgücü esneklikleri,

3PL’nin Dezavantajları

İşletmelerin, lojistik faaliyetlerdeki

kontrol güçlerini kaybetmelerine neden

olabilir

3PL firmalarının çalışanları bizim

müşterilerimizle karşılaşırlar

4.12.2018

3

3PL Anlaşmalarında Dikkat

Edilecek Hususlar Kendi maliyetlerimizi bilmemiz lazım

Bu sayede dış kaynak kullanımındaki maliyetle, içsel kaynakları kullanarak oluşan maliyetleri karşılaştırma imkanı buluruz.

Faaliyete Dayalı Maliyetleme yöntemi kullanılmalıdır

3PL firmasının müşteriye (anlaştığı firma) yaklaşımı Anlaşma yapan firmanın ihtiyaçlarını anlayabilmesi ve

bunlara uygun yöntemler geliştirebilmesi

Güvenirlik

Müşterinin değişen ihtiyaçlarına karşılık verebilmesi (esneklik)

Bu sıralamada, maliyet unsuru çok aşağılarda geliyor

3PL Anlaşmalarında Dikkat

Edilecek Hususlar

3PL firmasının uzmanlık alanı

incelenmeli

Bazı firmaların kökenleri depolama

faaliyetlerine dayanırken, bazı firmaların

kökenleri küçük paket taşımacılığına

dayanabilir.

Bu faktörleri dikkate alarak, ihtiyaç

duyduğumuz alanda uzmanlaşmış firmaları

seçmemiz gerekli

3PL Anlaşmalarında Dikkat

Edilecek Hususlar

Duran varlıkları olan firmalar

Kararların yavaş alındığı, bürokratik bir yapı

ile karşılaşabiliriz

Duran varlıkları olmayan firmalar

Daha fazla esneklik sunabilirler

Farklı özelliklere sahip firmaların hizmetlerini

birleştirme yeteneğine sahip olabilirler

Bu tür firmalar, genel giderleri az, belirli bir

alanda uzmanlaşmış firmalardır

Uygulama Sürecinde Dikkat Edilmesi

Gereken Unsurlar

Hizmet Alan Firma Açısından

İlk 6-12 ay arası kritik bir öneme sahip, bu

sürede mümkün olduğunca sabırlı olunmalı

Uygulamanın başarılı olabilmesi için hangi

unsurların gerekli olduğu net bir şekilde ifade

edilmeli

Performans kriterlerinin belirlenmesi gerekli

Uygulama Sürecinde Dikkat Edilmesi

Gereken Unsurlar

3PL hizmeti veren açısından:

Hizmet satın alan firmanın gereksinim ve beklentilerin tartışılması ve bu gereksinim ve beklentilerin ne kadar gerçekçi olup olmadığı açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir

Her iki firma açısından:

Zaman ve çaba sarf edilmeli

Karşılıklı fayda sağlayan bir işbirliği kurulduğu unutulmamalı

Geleneksel, işe dayalı ücret ve hizmet, mantalitesinden uzaklaşılmalı

Dikkat edilmesi gerekli diğer

unsurlar…

Veri güvenliği önemli

Taşeron firmalar için gerekli kriterlerin

belirlenmesi gerekli

Hedeflenen performansın sağlanıp

sağlanmadığını ölçeceğimiz yöntemlerin

müzakere edilip belirlenmesi gerekli

İşbirliğini sona erdirilebileceği durum ve

şartlar açık bir şekilde ifade edilmeli

4.12.2018

4

2. Perakendeci-Tedarikçi

Anlaşmaları (PTA)

Perakendeci ve tedarikçi arasında kurulan

ve bilgi paylaşımına olanak sağlayan

işbirliği yöntemleridir.

Bilindiği gibi;

Tedarikçiler, temin süreleri ve üretim

kapasiteleriyle ilgili bilgi sahibi

Perakendeciler müşteri talebine ilişkin daha

fazla bilgiye sahip

PTA Türleri:

Hızlı Tepki Stratejisi

Perakendecideki satış noktası verileri (POS), tedarikçi ile paylaşır,

Tedarikçi bu bilgiyi kullanarak talep tahmin sürecini tamamlar ve üretim planını oluşturur

Bu stratejide, perakendeci eskiden olduğu gibi tedarikçi firmaya sipariş geçmeye devam eder

Paylaşılan POS verileri, tedarikçinin talep tahminini güçlendirdiği ve üretim planlama sürecini kolaylaştırdığı için siparişlerin daha kısa sürede teslim edilmesine neden olur (temin sürelerinin azalması)

PTA Türleri:

Sürekli Doldurma Stratejisi

Hızlı Doldurma olarak da bilinir

POS verileri tedarikçiler ile paylaşılır

Tedarikçi bu veriler kullanılarak, daha önce

anlaşılan aralıklarda, belirlenen envanter

miktarını sağlamaya yönelik gönderiler hazırlar

Bu İşbirliğinin daha Gelişmiş Türlerinde

Tedarikçiler, perakendeci tarafından istenen hizmet

düzeyi sağlandığı müddetçe, envanter düzeylerini

düşürebilirler

PTA Türleri:

Tedarikçi Yönetimli Envanter (VMI)

Tedarikçi perakendecideki envanterin yönetiminden sorumludur

Başlangıçta tedarikçinin kararlarının perakendeci tarafından onaylanması gerekse de

Bu stratejideki temel amaç perakendecinin envanter kararlarındaki rolünün ortadan kaldırılmasıdır

Wal-Mart ve Procter & Gamble

1985 de başladı

Bu işbirliği, P&G nın Wal-Mart’a zamanında yaptığı teslimatları arttırırken, envanter çevirim hızını da arttırmıştır

Temel Özellikler

Kriter →

Tür ↓ Karar Veren Envanter Sahipliği

Tedarikçinin

kazanımları

Hızlı Tepki Perakendeci Perakendeci Talep tahmin yeteneği

Sürekli Doldurma

Anlaşmanın sağlandığı

düzeylerde Her iki taraf da olabilir

Talep tahmin ve envanter

yönetimi

Gelişmiş Sürekli

Doldurma

Anlaşmanın sağlandığı

düzeylerde ama

hizmet düzeyi

sağlandığı müddetçe

tedarikçi bu düzeyi

düşürebilir Her iki taraf da olabilir

Talep tahmin ve envanter

yönetimi

VMI Tedarikçi Her iki taraf da olabilir Perakende yönetimi

Gereksinimler

Gelişmiş bilişim sistemleri

Üst yönetimin katılımı ve desteği

Firmalar arası bilgi paylaşımının mümkün olabilmesi

için

Karşılıklı güven

Tedarikçi perakendecinin envanterini yönetiyor

Perakendeci satış bilgilerini paylaşıyor

Azalan envanter düzeyleri, perakendeciye daha fazla

boş olan sağlıyor

• Bu alanların rakip firmalara kullandırılmaması lazım

4.12.2018

5

Envanter Sahipliği

Doldurma kararlarını kim verecek?

Envanter satılana kadar kime ait olacak?

Bazı VMI ortaklıklarında konsinye söz konusu

• Mal satılana kadar sahibi tedarikçi

Konsinye ile ilgili problemler:

Perakendeci envanter maliyetlerini düşürüyor

Tedarikçi daha etkili envanter kararları veriyor

Tedarikçinin yönetim giderleri ve envanter

maliyetleri artıyor

Uygulama

Performans ölçüm kriterlerinin karşılıklı olarak müzakere edilip belirlenmesi lazım Geleneksel finansal kriterlerin yanında finansal

olmayan performans kriterleri de dikkate alınmalı

Etkili iletişim ve yardımlaşma ile başlangıçta karşılaşılan problemler çözülmeye çalışılmalı.

Tedarikçinin üretim teknolojisi veya kapasite seviyelerinin değiştirilmesi/geliştirilmesi gerekli olabilir: Acil durumlarda daha hızlı dağıtım yapılabilmeli

Perakendecideki durumun değişmesi

Uygulamada İzlenecek Adımlar

Başlangıçta, aşağıdaki konularda müzakere yapılmalıdır: Envanter Sahipliği

Kredi şartları

Sipariş sorumlulukları

Hizmet düzeyi veya envanter düzeyi gibi performans kriterleri

Daha sonra aşağıdaki üç temel aşama izlenmelidir: Bütünleşik bilişim sistemleri geliştirilmeli

Etkin tahmin yöntemleri geliştirilmeli

Envanter yönetimi ve nakliye politikaları arasında koordinasyon sağlama da yardımcı olabilecek Karar Destek Sistemi (DSS) oluşturulmalıdır

PTA’nın Avantajları Tedarikçi planlamasını yaparken,

pazardaki talebi dikkate alır

Kamçı etkisi kontrol altına alınır

Birçok yan faydalar da vardır

Birçok sürecin kontrol edilerek yeniden

yapılandırılmasına olanak sağlar

PTA’nın Dezavantajları

Gelişmiş teknoloji kullanımı gerekli;

ama teknoloji pahalı

Karşılıklı güven oluşturmak çok zor

Tedarikçilerin sorumlulukları ve

maliyetleri artar

Başarılı ve Başarısız Örnek

Uygulamalar

Western Yayıncılık- Golden Books Serisi Western Yayıncılık Golden Books Serisinde birçok

perakendeci ile VMI uygulamaktadır

POS bilgileri ve envanter düzeylerinin paylaşılması sayesinde, Western Yayıncılık perakendecilerdeki envanter düzeylerini takip eder ve bu düzeyler belirli bir seviyeye indiği anda dağıtım planlaması yapar

Gönderiler, perakendecilerin dağıtım merkezlerine veya çoğunlukla doğrudan mağazalara ulaştırılır

Satış yapılana kadar envanter sahipliği Western Yayıncılığa ait

Bazı durumlarda, örneğin, Toys R Us yaptığı anlaşmada, bütün kitap bölümünün envanter yönetimi, başka yayın evlerinin yayınları dahil, Western Yayıncılık tarafından gerçekleştirilmektedir.

4.12.2018

6

Başarılı ve Başarısız Örnek

Uygulamalar

VF Inc. nin Sistemi Wrangler, Lee ve Girbaud gibi birçok markanın

sahibi olan VF, 1989 yılında ilk VMI uygulamasını başlattı

Şu anda üretiminin %40’nı VMI vb. türde perakendeci-tedarikçi işbirlikleri ile gerçekleştirmektedir

Bu durum, 350 farklı perakendeci, 40 000’ den fazla mağaza ve 15 milyondan fazla izlenmesi gereken envanter düzeyi anlamına geliyor

VF’nin sistemi tekstil sektöründeki en başarılı uygulamalarından birisi olarak gösterilmektedir

Başarılı ve Başarısız Örnek

Uygulamalar Spartan Mağazacılık

VMI uygulamasına başlamasından bir yıl sonra programı sona erdirmiştir

En önemli problem, Spartan Mağazacılığın hala envanter kararları için eskisi kadar zaman harcamasıydı

Bu durum, tedarikçilerin verdiği kararların dikkatle takip edilmesi ve izlenmesinden kaynaklanıyordu.

Başarılı ve Başarısız Örnek

Uygulamalar

Spartan Mağazacılık (devam)

Aslında problem, tedarikçilerin planlamalarını yaparken promosyonları dikkate alamamasından kaynaklanıyordu.

Promosyonlar dikkate alınmadığında da, bu dönemlerde tedarikçiler zamanında ve istenen miktarda teslimat yapamıyorlar

3. Distribütör Entegrasyonu

Distribütörlerin tedarik zincirinde oldukça

önemli bir yeri vardır

Müşteri gereksinim ve istekleri hakkında

geniş bilgileri vardır

Başarılı üreticiler bu bilgileri yeni ürün

geliştirme sürecinde kullanılırlar

Distribütörler genellikle gerekli parça ve

uzmanlık gereksinimleri için üreticilere

başvururlar

Distribütör Entegrasyonu

Güçlü ve etkili dağıtım ağları bile her zaman sorunsuz işlemezler,

Acele siparişleri envanterden karşılamak mümkün olmayabilir

Müşteriler distribütörlerin sahip olmadıkları teknik uzmanlık gerektiren isteklerde bulunabilirler

Geçmişte bu problemler, fazla envanter ve personel bulundurarak çözülüyordu

Modern bilişim teknolojileri yeni bir çözüm sunuyor

Distribütör entegrasyonu

• Herhangi bir distribütörün sahip olduğu uzmanlık ve envanterin diğer distribütörlere de açık olması

Türleri Hem hizmet düzeyiyle hem de envanter düzeyi ile ilgili

problemlere çözüm olabilir Bütün dağıtım ağı boyunca envanter havuzu

oluşturma Gereksinim olduğunda diğer distribütörlerin

envanterleri kontrol edilir Anlaşılan fiyatta envanter değişimi konusunda

distribütörler arasında bir anlaşma yapılır• Envanter maliyetlerini düşürür• Hizmet düzeyini arttırır

Müşterinin özel uzmanlık gerektiren teknik hizmet gereksinimini karşılamada kullanılabilir Müşteri, bu gereksinimlere en iyi yanıt verebilecek distribütörlere

yönlendirilir Büyük bir Hollanda holdingi olan Otra’ nın “Mükemmeliyet

Merkezleri”• 70 adet Toptan Elektrik Malzemeleri Satış Firması mevcut• Bu toptancılardan bazıları Mükemmellik Merkezi olarak

tasarlanmış• Diğer toptancılar veya müşteriler gereksinim olduğunda bu

merkezlere yönlendiriliyor

4.12.2018

7

Problemler…

Distribütörler böyle bir işbirliği içerisine girmenin kazanımları hakkında şüphe duyabilirler Başarılı distribütörler, kendi uzmanlıklarını ve becerilerini daha

az başarılı olan distribütörlere sunduklarını düşünebilirler

Katılım gösteren distribütörlerden haklarında fazla bilgi sahibi olmayabilecekleri diğer distribütörlere, güven duymaları beklenir

Belirli alanlarda uzmanlaşarak ve diğer alanları başka distribütörlere bırakmak, bazı distribütörlerin pek hoşuna gitmeyebilir.

Distribütör entegrasyonunun gereksinimleri: Üreticinin çaba göstermesi ve yeterince kaynak ayırması gerekli

Uzun dönemli bir işbirliği olduğu benimsenmeli

Karşılıklı güven çok önemli

ÖZET Etkin bir tedarik zincirini yönetimi için farklı

türlerde stratejik işbirlikleri mevcut

Üçüncü Parti lojistik hizmeti almak oldukça yaygın Lojistikte dış kaynak kullanımının avantaj ve

dezavantajları mevcut

Üçüncü Parti Lojistik firması seçilirken ve uygulama esnasında dikkat edilmesi gereken unsurlar var

Tedarikçi-perakendeci arasındaki işbirlikleri Türleri, gelişim süreci ve uygulamadaki sorunlar

Distribütör Entegrasyonu Risk havuzu oluşturma olanağı sağlar

Her bir distribütörün farklı bir alanda uzmanlaşmasını sağlar