challenges of globalization in economics and...
TRANSCRIPT
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis
ekonomikisa da biznesis fakulteti
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, Economics and Business Faculty
saerTaSoriso samecniero konferencia
globalizaciis gamowvevebi
ekonomikasa da biznesSi
The International Scientific Conference
CHALLENGES OF GLOBALIZATION IN ECONOMICS AND BUSINESS
gamomcemloba `universali~ Publishing House “UNIVERSAL”
Tbilisi 2016 Tbilisi
2
© ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis ekonomikisa da biznesis fakulteti, 2016
gamomcemloba `universali~, 2016
Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. 19, : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30
E-mail: [email protected]; [email protected]
ISBN 978-9941-22-884-1
6
saredaqcio kolegia :
• Teimuraz beriZe - Tsu-is profesori, ekonomikisa da biznesis fakultetis dekani
• elguja meqvabiSvili - Tsu-is profesori, Teoriuli ekonomikis kaTedris xelmZRvane-li
• vladimer papava - Tsu-is profesori, akademikosi
• avTandil silagaZe - Tsu-is profesori, akademikosi, saerTaSoriso ekonomikisa da eko-nomikur moZRvrebaTa istoriis kaTedris xelmZRvaneli
• rezo gogoxia - Tsu-is profesori, Jurnal `ekonomika da biznesis~ mTavari redaqtori
• ramaz abesaZe - ekonomikur mecnierebaTa doqtori, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbili-sis saxelmwifo universitetis paata guguSvilis ekonomikis institutis direqtori
• iuri ananiaSvili - Tsu-is profesori, ekonometrikis kaTedris xelmZRvaneli
• simon gelaSvili - Tsu-is profesori, ekonomikuri da socialuri statistikis kaTed-ris xelmZRvaneli
• revaz gvelesiani - Tsu-is profesori, ekonomikuri politikis kaTedris xelmZRvaneli
• nugzar Todua - Tsu-is profesori, maketingis kaTedris xelmZRvaneli
• irakli kovzanaZe - Tsu-is profesori, finansebis da sabanko saqmis kaTedris xelmZRva-neli
• qeTevan marSava - Tsu-is profesori
• daviT narmania - Tsu-is profesori, menejmentisa da administrirebis kaTedris xel-mZRvaneli
• demur siWinava- Tsu-is profesori, ekonomikasa da biznesSi informaciuli teqnologi-ebis kaTedris xelmZRvaneli
• mirian tuxaSvili - Tsu-is profesori • giorgi RaRaniZe - Tsu-is profesori
• nodar xaduri - Tsu-is profesori, makroekonomikis kaTedris xelmZRvaneli
• elene xarabaZe - Tsu-is profesori, buRaltruli aRricxvisa da auditis kaTedris xel-mZRvaneli
• eTer xaraiSvili - Tsu-is profesori, mikroekonomikis kaTedris xelmZRvaneli, ekono-mikisa da biznesis fakultetis xarisxis uzrunvelyofis samsaxuris ufrosi
• ioseb xelaSvili - Tsu-is profesori, turizmisa da maspinZlobis menejmentis kaTedris xelmZRvaneli
• Teimuraz Sengelia - Tsu-is profesori, Tsu saerTaSoriso biznesis kaTedris xel-mZRvaneli
• nino faresaSvili - Tsu-is asocirebuli profesori, ekonomikisa da biznesis fakulte-tis dekanis moadgile
• marina CavleiSvili - Tsu-is asocirebuli profesori, ekonomikisa da biznesis fakul-tetis dekanis moadgile
• manana lobJaniZe - Tsu-is asistent-profesori, ekonomikisa da biznesis fakultetis samecniero kvlevebisa da ganviTarebis samsaxuris ufrosi
• rusudan maisuraZe - Tsu-is doqtoranti • irma tyemalaZe - Tsu-is doqtoranti
224
adamianis janmrTeloba - ekonomikuri zrdis safuZveli
(saqarTvelos magaliTze)
Tengiz verulava, medicinis doqtori, profesori ilias saxelmwifo universiteti
adamian-kapitalis formirebaSi mniSvnelovania investiciebi janmrTelobaSi. saqarTve-loSi bolo 25 wlis periodSi gaizarda mosalodneli sicocxlis xangrZlivoba da jandacvis saxelmwifo danaxarjebi, Semcirda bavSvTa da dedaTa sikvdilianoba, rac dadebiTad aisaxeba qveynis ekonomikur zrdaze. Tumca, jandacvis saxelmwifo danaxarjebi da ambulatoriuli mi-marTvianoba CamorCeba evropis regionis maCvenebels. mizanSewonilia pirveladi jandacvis sistemis ganviTarebis xelSewyoba, xolo jandacvis saxelmwifo xarjebTan mimarTebiT, jan-dacvis msoflio organizaciis rekomendaciebis gaTvaliswineba.
sakvanZo sityvebi: janmrTelobis kapitali, adamian-kapitali, ekonomikuri zrda.
adamian-kapitali adamianis mier investiciebis Sedegad dagrovili fizikuri janmrTelo-bis, codnis, unarebis, SesaZleblobebisa da motivaciebis garkveuli maragia, romelic gamoiye-neba Sromis ama Tu im sferoSi moxmarebisaTvis da moaqvs Semosavlebi rogorc dasaqmebuli-saTvis, aseve damsaqmeblisaTvis [1].
adamian-kapitalis koncefcia SemuSavebul iqna XX saukunis 60-ian wlebSi. ekonomistma t. Sulcma pirvelad gamoiyena termini „adamian-kapitali“, romelSic gulisxmobda adamianSi in-vesticiebis erTobliobas, rac amaRlebs mis Sromisunarianobas [2]. Sulcis ideebi ganaviTares e.w. "Cikagos skolis" warmomadgenlebma (g. bekeri, p. boveni, e. hanseni), romlebmac Camoayalibes adamian-kapitalis koncefciis ZiriTadi debulebebi. nobelis premiis laureatis g. bekeris mi-xedviT, „adamian-kapitali warmoadgens adamianis Tandayolili SesaZleblobebis, SeZenili una-rebis, codnis da motivaciebis erTobliobas, romlebic gamoiyeneba saqonlisa da momsaxure-bis warmoebisaTvis da warmoadgens adamianisa da sazogadoebis Semosavlis wyaros“ [3].
Tavdapirvelad, adamian-kapitalis formirebaSi umTavres faqtorad ganixileboda ganaT-leba. 1970-ian wlebSi m. grosmanma adamian-kapitalis Teoriaze dayrdnobiT, warmoadgina jan-mrTelobis kapitalis roli, romlis mixedviT, adamiani dainteresebulia ganaTlebasa da jan-mrTelobaSi Cadebuli investiciebiT momavalSi gazardos sakuTari Semosavlebi [3]. Sesabami-sad, izrdeba adamianis mwarmoebluroba, rac Tavis mxriv, ganapirobebs ekonomikur zrdas [4].
janmrTelobis kapitali gulisxmobs adamianSi iseT investiciebs, rac saWiroa misi jan-mrTelobisa da Sromisunarianobis SesanarCuneblad. janmrTeloba gavlenas axdens adamianis keTildReobaze. igi rogorc samoxmareblo, aseve investiciuri saqonelia. janmrTeloba, ro-gorc moxmarebis saqoneli, gulisxmobs, rom janmrTeloba adamians siamovnebas aniWebs, Sesaba-misad, janmrTelobaze, rogorc samomxmareblo saqonelze aris moTxovna. janmrTeloba ro-gorc sainvesticio sikeTe, gulisxmobs, rom igi mas muSaobis da Sesabamisad, Semosavlebis ga-momuSavebis saSualebas aZlevs. janmrTelobis sainvesticio sikeTe ganisazRvreba mocemuli sikeTis meSveobiT miRebuli sargeblis RirebulebiT. magaliTad, sicocxlis xangrZlivobis zrda niSnavs SromiTi saqmianobis damatebiT wlebs, romlis ganmavlobaSi adamiani Rebulobs Semosavlebs da axdens investirebas sakuTr kapitalSi. SezRuduli SesaZlebloba, avadoba, sikvdilianoba ganixileba, rogorc sazogadoebrivi janmrTelobis danakargebi, rac iwvevs mniSvnelovan ekonomikur zarals. cxadia, investiciebi janmrTelobis kapitalSi xels uwyobs Sromisunariani mosaxleobis zrdas, avadobisa da sikvdilianobis Semcirebas, rac dadebiTad zemoqmedebs adamian- kapitalze.
janmrTeloba gansazRvravs adamians ramdeni drois daxarjva SeuZlia Tavis SromiT saq-mianobaSi. janmrTelma adamianma, naklebad savaraudoa, gaacdinos samuSao, Sesabamisad, igi uf-ro produqtiulia. janmrTeloba amcirebs avadmyofobis dReTa raodenobas da zrdis Sromi-sunariani dReTa raodenobas. amgvarad, janmrTelobis warmoeba gavlenas axdens adamianis sar-geblianobaze. izrdeba aramarto janmrTelobis kargi mdgomareobiT adamianis kmayofileba,
225
aramed muSaobisaTvis janmrTeli dReebis raodenoba, anu Semosavlebis miRebis SesaZlebloba, rac, aisaxeba Semosavlebis zrdaSi.
am konteqstiT, janmrTelobis statusi adamian-kapitalis mniSvnelovani nawilia. adami-ans memkvidreobiT aqvs miRebuli janmrTelobis Tavdapirveli maragi, magram, rogorc fiziku-ri kapitali, ganicdis amortizacias, janmrTelobis kapitali SeiZleba gaufasurdes droTa ganmavlobaSi. amitom, janmrTelobis mdgomareobis gasaumjobeseblad adamianebi axdenen masSi investirebas. SeiZleba iTqvas, rom janmrTelobis kapitals aqvs rogorc individualuri, aseve sazogadoebrivi mniSvneloba, radganac janmrTelobas sargebeli aqvs rogorc adamianisaTvis, aseve sazogadoebisaTvis. grosmanis azriT, janmrTelobis kapitals ufro didi mniSvneloba eniWeba, vidre Tanamedrove dros moxmarebul sxva saqonels da momsaxurebas [5].
samuel prestonma pirvelma Seiswavla janmrTelobis mdgomareobis kavSiri mosaxleobis erT sulze SemosavlebTan [6]. mis mixedviT, erovnuli Semosavlis donesa da sicocxlis xan-grZlivobas Soris arsebobs dadebiTi kavSiri. igive Sedegebi iqna asaxuli msoflio bankis an-gariSebSi [7]. Tavdapirvelad aqcenti keTdeboda janmrTelobis rolze naklebad ganviTarebu-li qveynebSi. janmrTeloba ganixileboda rogorc siRaribisgan Tavis daRwevis saSualeba [8]. Semdgom periodSi, Rarib da mdidar qveynebs Soris gansxvavebis analizisas yuradReba gamax-vilda janmrTelobis rolze ekonomikis zrdaSi. zogierTma kvlevam aCvena, rom ekonomikur zrdaSi janmrTelobis mdgomareoba ufro mniSvnelovani iyo, vidre ganaTlebis done [9, 10].
mosaxleobis janmrTelobis mdgomareobis gaumjobeseba dadebiTad aisaxeba ekonomikur mwarmoeblurobaze. am mxriv gamoiyofa 5 mTavari meqanizmi [11]:
mwarmoebluroba, efeqtianoba. janmrTeloba da ganaTleba, aris individis produqtiu-lobisa da efeqturobis ganmapirobebeli faqtori. arsebobs empiriuli mtkicebulebebi, rom-lis mixedviT, SedarebiT janmrTel muSakebs gaaCniaT ufro meti fizikuri da fsiqikuri ener-gia, gamoirCevian saqmisadmi SemoqmedebiTi midgomiT da produqtiulobiT [12, 13]. janmrTelo-ba aseve gavlenas axdens Sromis miwodebaze, radgan janmrTelobis problema ganapirobebs sa-muSaoze gamoucxadeblobis bevr SemTxvevas [14]. aseve, janmrTelobis problemis mqone adamia-ni SeiZleba gamocxaddes samuSaoze, miuxedavad imisa, rom misi saqmianoba SesaZloa naklebad produqtiuli aRmoCndes [15].
sicocxlis xangrZlivoba. janmrTelobis gaumjobeseba xels uwyobs sicocxlis xan-grZlivobis amaRlebas. Tavis mxriv, radgan adamianebi moelian xangrZliv sicocxles, investi-ciebi ganaTlebaSi ufro mimzidveli xdeba da amave dros, Cndeba sapensio asakSi meti danazo-gebis gakeTebis motivacia [16]. Sedegad, sicocxlis xangrZlivobis zrda xels uwyobs ganaTle-bis kvalifikaciis da danazogebis donis amaRlebas.
sicocxlis xangrZlivobis zrda gavlenas axdens mosaxleobis demografiul struqtura-ze. Cvil bavSvTa sikvdilianobis Semcireba da sicocxlis xangrZlivobis amaRleba ganapiro-bebs Sromisunariani asakis mosaxleobis proporciul zrdas. Tumca, grZelvadian perspeqtiva-Si, Sobadobis maCveneblis Semcirebis fonze, mosalodnelia sapirispiro efeqti. maRalganvi-Tarebul qveynebSi Sobadobis maCveneblis Semcireba ganapirobebs Sromisunariani mosaxleobis wilis Semcirebas.
swavlis unari. kvlevebi adasturebs, rom janmrTelobis gaumjobeseba xels uwyobs uke-Tesi kognitiuri SesaZleblobebisa da unarebis ganviTarebas, dadebiTi saganmanaTleblo Se-degebis miRwevas [17, 18]. rac ufro janmrTelia adamiani, miT ufro maRalia kognitiuri unare-bi, miT naklebia skolaSi an samsaxurSi gamoucxadebloba, ufro metad SeuZliaT aiTvison da daagrovon codna.
SemoqmedebiToba, kreatiuloba. kargi janmrTelobiT miRweuli ukeTesi saganmanaTleb-lo Sedegebi dadebiTad zemoqmedebs SemoqmedebiT da inovaciur saqmianobaze. ganaTlebuli adamianebi arian kargi novatorebi da ufro moqnilni teqnologiur cvlilebebTan mimarTe-biT. Sesabamisad, ganaTlebis amaRleba aCqarebs teqnologiur ganviTarebas. SeiZleba iTqvas, rom janmrTeli da ganaTlebuli muSakebi ufro advilad reagireben teqnologiur cvlilebeb-sa da inovaciur procesebze, rac cvlilebis warmatebiT ganxorcielebis ganmsazRvreli faq-toria.
uTanasworoba. adamian-kapitalSi Cadebuli investiciebis sxvadasxvaoba ganapirobebs gansxvavebul Semosavlebs. am konteqstiT, janmrTelobis gaumjobeseba SeiZleba ganvixiloT, rogorc Semosavlebis uTanasworobis Semcirebis saSualeba. rac ufro Semcirdeba adamianebis
226
Semosavlebs Soris uTanasworoba, miT ufro met adamians eqneba sakuTari ganaTlebis da jan-mrTelobis saWiroebebis dafinansebis SesaZlebloba, rac kidev ufro gaaumjobesebs maT eko-nomikur mdgomareobas [19]. imis gaTvaliswinebiT, rom janmrTeloba da Semosavlebi erTmaneT-Tan arian dakavSirebuli, adamianebis Semosavlebs Soris uTanasworobis Semcireba iwvevs jan-mrTelobis uTanasworobis Semcirebas. amrigad, jandacvis seqtorSi investireba Seamcirebs Semosavlebs Soris uTanasworobas, gazrdis Sromis produqtiulobas da, Sesabamisad xels Se-uwyobs ekonomikis zrdas.
mosaxleobis janmrTelobis kapitalis formirebaze gavlenas axdens Semdegi faqtorebi: mosaxleobis avadoba, SezRuduli SesaZlebloba, sikvdilianoba, mosalodneli sicocxlis xan-grZlivoba, jandacvaze danaxarjebi da ambulatoriul mimarTvianobaTa raodenoba (ix.cxri-li).
rogorc cxrili gviCvenebs, mSp erT sulze 1995-2015 wlebis periodSi 6.7-jer gaizarda, rac qveynis ekonomikur zrdis maCvenebelia. drois mocemul periodSi 12.2%-iT gaizarda ada-mianuri ganviTarebis indeqsi (yovelwliuri saSualo zrda 0.83%) da 2015 wlisaTvis 0.754 Se-adgina. am maCvenebliT saqarTvelo 76-e adgilzea 188 qveyanas Sors [24].
janmrTelobis kapitalze moqmedi faqtorebi, saqarTvelo (1990-2015 ww)
1990 1995 2000 2005 2010 2015 mSp mosaxleobis erT sulze (mimdinare fase-bi), aSS dolari
1614.6 569 692 1530.1 2964.5 3796
adamianuri ganviTarebis indeqsi - - 0.672 0.711 0.735 0.754 mosalodneli sicocxlis saSualo xangrZli-voba 71 70 71.8 73.9 73.9 74.4
saerTo avadobis maCvenebeli (prevalentoba) 100000 sulze - - 27006.5 35823.3 49553.9
101154.1
pirveladi avadobis maCvenebeli (incidento-ba)100000 sulze
22498.2 9077.5 10623.8 15902.6 26076.6 59677.3
sikvdilianoba 1000 sulze 9.6 7.8 10.7 9.3 10.6 13.2 1 wlamde bavSvTa sikvdilianoba 22 29 21.2 18.1 12 8.2 5 wlamde bavSvTa sikvdilianoba 47 34 27.2 19.4 13.4 11.9 dedaTa sikvdilianoba 100000 cocxalSobil-ze 40.9 55 60 23.4 19.4 27.1
Sobadoba 14 11 10 10.7 10.7 15.9 ambulatoruli mimarTvianoba mosaxleobis erT sulze - 1.1 1.5 2.1 2.1 3.6
jandacvaze saxelmwifo danaxarjebi - 31 61.7 194 414.8 656.2 jandacvaze saxelmwifo danaxarjebis wili jandacvaze mTlian danaxarjebSi - 4.9 16.7 19.5 23.1 29.8
jandacvaze saxelmwifo danaxarjebis xved-riTi wili mSp-Si - 0.9 1.2 1.7 2 2.24
jandacvaze saxelmwifo danaxarjebi (mln lari) - 31 61.7 194 414.8 656.2
rogorc cxrilidan Cans, qveynis ekonomikur zrdaze dadebiTad imoqmeda mosalodneli sicocxlis saSualo xangrZlivobis zrdam, dedaTa sikvdilianobis, 1 wlamde da 5 wlamde bav-SvTa sikvdilianobis maCveneblebis Semcirebam, jandacvaze saxelmwifo danaxarjebis zrdam.
mosalodneli sicocxlis saSualo xangrZlivoba 1990-2015 wlebis periodSi 3.4 wliT gai-zarda (meryeobs 71-dan 74.4-mde) da mxolod 3.6 wliT CamorCeba ganviTarebul qveynebis sicoc-xlis saSualo saSualo xangrZlivobas (78 weli). Tumca, zogi mkvlevaris azriT, es maCvenebeli bolo aTwleulSi erTgvar stagnacias ganicdis [22].
1 wlamde da 5 wlamde bavSvTa sikvdilianobis maCveneblebi qveynis socialur-ekonomiku-ri ganviTarebis amsaxveli erT-erTi mgrZnobiare maCveneblia. 0-1 wlamde bavSvTa sikvdiliano-
227
bis maCvenebeli 1990-2015 wlebis periodSi 11-jer Semcirda (22-dan 8.2-mde), xolo 0-5 wlamde asakis bavSvTa sikvdilianobis maCvenebeli - 4-jer (meryeobs 47-dan 11.9-mde). janmrTelobis msoflio organizaciis monacemebiT, aRniSnuli maCveneblebi saqarTveloSi evropis qveynebis maCveneblebs mcirediT aRemateba. SedarebisaTvis, 5 wlamde bavSvTa sikvdilobis maCvenebeli evropis regionSi Seadgens 11.3-s.
dedaTa sikvdilianobis maCvenebeli 100 000 cocxalSobilze 1990-2015 wlebis periodSi 41-dan 27.1-mde Semcirda. SedarebisaTvis, aRniSnuli maCvenebeli evropis regionSi Seadgens 16-s.
bolo 20 wlis ganmavlobaSi jandacvaze saxelmwifo danaxarjebi 21-jer gaizarda, xolo bolo 3 weliwadSi TiTqmis gaormagda, rac cxadia, dadebiTad aisaxeba mosaxleobis janmrTe-lobis maCveneblebze. magram, miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi wlidan wlamde izrdeba jan-dacvis xarjebSi saxelmwifo dafinansebis wili, igi mainc mniSvnelovnad CamorCeba aramarto jandacvis msoflio organizaciis rekomendaciiT mowodebul zRvars, aramed bevri dabalSe-mosavliani, Raribi qveynis maCveneblebsac [23]. jandacvis msoflio organizaciis mixedviT, jandacvaze saxelmwifo danaxarjebis wili mTliani saxelmwifo danaxarjebSi unda Seadgendes 15 %-s mainc [21]. saqarTveloSi jandacvaze saxelmwifo xarjebis mniSvnelovani matebis miuxe-davad, misi wili saxelmwifo biujetSi sakmaod dabalia da Seadgens 6.9%-s. aRniSnuli TiTqmis orjer mcirea jandacvis msoflio organizaciis mier mowodebul maCvenebelTan SedarebiT. ganviTarebul qveynebSi, rogoricaa aSS, safrangeTi, germania, iaponia, aRniSnuli maCvenebeli Seadgens Sesabamisad 15.8%-s, 19.4%-s, 20%-s, 20.7%-s.
jandacvis msoflio organizaciis rekomendaciiT, jandacvis saxelmwifo danaxarjebi un-da Seadgendes jandacvis mTliani xarjebis 40%-ze mets. qveynebSi, sadac es maCvenebeli 40%-ze naklebia, saxelmwifos SezRuduli pasuxismgebloba gaaCnia jandacvis seqtorSi mdgari prob-lemebis gadasaWrelad. saqarTveloSi jandacvaze saxelmwifo danaxarjebi Seadgens 29.8%-s, Sesabamisad, saxelmwifo dafinansebis wili mniSvnelovnad CamorCeba jandacvis msoflio orga-nizaciis rekomendaciiT gaTvaliswinebul zRvars. saqarTvelosTan SedarebiT zRvari gadala-xes somxeTma (41.7%), yazaxeTma (53.1%), ukrainam (54.5%), yirgizeTma (59%), xolo CineTSi, lit-vaSi, TurqeTSi, germaniaSi, iaponiaSi, aRniSnuli maCvenebeli Seadgens Sesabamisad - 55.8%, 66.6%, 77.4%, 76.8%, 82.1%-s. yovelive aRniSnulis gamo, saqarTveloSi jandacvaze mniSvnelo-vani xarjebis (daaxloebiT 65-70%) gaReba uSualod mosaxleobas uwevs.
jandacvaze saxelmwifo danaxarjebis zrdis Sedegad, 1995-2015 wlebSi TiTqmis 3-jer gai-zarda ambulatoriuli mimarTvianobis mosaxleobis erT sulze (1.1-dan 3.6-mde), rac dadebi-Tad aisaxeba mosaxleobis janmrTelobis mdgomareobaze. Tumca, igi TiTqmis orjer CamorCeba evropis regionis qveynebis maCvenebels (7.5), rac ganpirobebulia im garemoebiT, rom pacien-tebs naklebi motivacia aqvT profilaqtikuri mizniT, meTvalyureobisaTvis mimarTon pirve-ladi jandacvis eqims da mxolod daavadebis gamwvavebis dros cdiloben Caitaron samedicino momsaxureba. pacientebi upiratesobas aniWeben hospitalur momsaxurebas. kvlevis mixedviT, pirveladi jandacvis dawesebulebebi jandacvis sistemasTan pirveli kontaqtis adgilis sa-xiT airCia im pirTa naxevarma (50.9%), romelmac sakuTari samedicino problemis gamo mimarTa samedicino dawesebulebas [19]. aRniSnuli gviCvenebs, rom pirveladi jandacvis sistema ver as-rulebs e.w. „mekaribWis“ rols; ojaxis eqimis instituti da saerTod pirveladi jandacva Cvens qveyanaSi ver ganviTarda im standartebiT, rac ukve ramdenime aTeuli weliwadia arsebobs bevr qveynebSi [20]. sayuradReboa, rom SeiniSneba avadobis matebis tendencia, rogorc saerTo avadobis (prevalentoba), aseve pirveladi avadobis (incidentoba), gaizarda saerTo sikvdili-anobis maCvenebelic (ix. cxrili 1).
amrigad, bolo 25 wlis manZilze gaizarda mosalodneli sicocxlis saSualo xangrZlivo-ba, Semcirda dedaTa da bavSvTa sikvdilianoba, gaizarda jandacvaze danaxarjebi da ambula-toriuli mimarTvianoba, rac dadebiT gavlenas axdens mosaxleobis janmrTelobaze da Sesaba-misad, qveynis ekonomikur zrdaze. Tumca, jandacvis saxelmwifo danaxarjebi jer kidev Camor-Ceba standarts, xolo ambulatoriuli mimarTvianoba orjer CamorCeba evropis regionis maC-venebels. radgan janmrTelobis kapitali mniSnelovan rols TamaSobs grZelvadian perspeqti-vaSi qveynis ekonomikur zrdaSi, mizanSewonilia pirveladi jandacvis sistemis ganviTarebis
228
xelSewyoba, xolo jandacvis saxelmwifo xarjebTan mimarTebiT, jandacvis msoflio organi-zaciis rekomendaciebis gaTvaliswineba.
gamoyenebuli literatura:
1. Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue, Sean M. Flynn. Economics: Principles, Problems, and Policies. McGraw-Hill Education. 19th edition. 2011
2. Schultz, T. (1961). Investment in Human Capital, The American Economic Review, 51 (1), 1-17. 3. Becker G (1964) Human Capital, 2nd edn. Columbia University Press, New York, 1975 and 3rd 1994 4. Becker, G.S. Human capital: a theoretical and empirical analysis with special reference to education, 2nd ed. New
York, National Bureau of Economic Research, 1975 5. Grossman, M. The demand for health: a theoretical and empirical investigation. New York, Columbia University
Press, 1972 6. Preston, S. (1975). The Changing Relation between Mortality and the Level of Economic Development, Population
S udies, 29 (2), 231–48 7. World Bank (1993). World Development Report 1993: Investing in Health, Washington, D.C. 8. Sala-i-Martin, X. (2005). On the Health Poverty-Trap, in López-Casasnovas, G., Rivera, B., & Currais, L. (Eds.).
Health and Economic Growth: Findings and Policy Implications. Cambridge: The MIT Press, 95-114. 9. Barro, R. (1996). Health and Economic Growth, Mimeograph. Pan American Health Organization (PAHO). 10. Knowles, S., & Owen, P. (1997). Education and Health in an Effective-Labour Empirical Growth Model, The
Economic Record, 73 (223), 314-328. 11. Howitt, P. (2005). Health, Human Capital and Economic Growth: A Schumpeterian Perspective, in López-
Casasnovas, G., Rivera, B., & Currais, L. (Eds.). Health and Economic Growth: Findings and Policy Implications. Cambridge: The MIT Press, 19-40.
12. Shultz, T. (2005). Productive Effects of Health, in López-Casasnovas, G., Rivera, B., Currais, L. (Eds.). Health and Economic Growth: Findings and Policy Implications. Cambridge: The MIT Press, 287-311.
13. Cai, L., & Kalb, G. (2006). Health Status and Labour Force Participation: Evidence from Australia, Health Economics, 15 (3), 241-261.
14. Bloom, D., & Canning, D. (2008). Population Health and Economic Growth, Commission on Development and Growth, World Bank Working Paper, 24.
15. Productivity Commission (2006). Potential Benefits of the National Re o m Agenda, Report to the Council of Australian Governments, Canberra.
16. Kalemli-Ozcan, S., Ryder, H., & Weil, D. (2000). Mortality Decline, Human Capital Investment and Economic Growth, Journal of Development Economics, 62 (1), 1-23.
17. Miguel, E. (2005). Health, Education and Economic Development. Health and Economic Growth: Findings and Policy Implications. Cambridge: The MIT Press, 143-168
18. Case, A., Fertig, A., & Paxson, C. (2005). The Lasting Impact of Childhood and Circumstance, Journal of Health Economics, 24 (3), 365-389.
19. jandacvis efeqturobis Sefaseba (2013). Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis sami-nistro. Tbilisi
20. verulava, T. (2015). pirveladi jandacvis reformisTvis gasatarebeli politikis pirveli nabijebi. strategiuli gegma saqarTvelo 2020. Tbilisi. 2015. https://idfi.ge/ge/georgia-2020s-blogpost-on-healthcare-reform
21. Organisation of African Unity, 2001. African Summit on HIV/AIDS, tuberculosis and other related infectious diseases. Abuja Declaration on HIV/AIDS,Tuberculosis and Other Related Infectious Diseases.
22. maRlaferiZe, n., CodriSvili, m. (2014). mosalodneli sicocxlis saSualo xangrZlivobis cvlilebis analizi saqarTveloSi. sajaro politikis kvlevisa da treningebis centris po-litikis angariSi. gamocema III. ilias saxelmwifo universiteti.
23. verulava, Tengiz (2015) jandacvis danaxarjebi jandacvis msoflio organizaciis rekomen-daciebiT da saqarTvelos jandacvis dafinanseba. informaciis Tavisuflebis ganviTarebis instituti (IDFI).
24. Human Development Report 2015. United Nations Development Programme.
229
Health human capital and economic growth in Georgia T. Verulava
Summery
The main scope of this study is to analyze the role of health on economic growth assuming that health status is a component of human capital. In particular, the major empirical finding is that the good health status of population is strongly positively related to their per capita income. Despite important achievements made on health status, there are still several issues to analyze in what concerns the health performance of the Georgia. The policy implications of these results indicate the need to redirect resources to the development of public health. Keywords: Health Capital, Human capital, Economic Growth.
10
Sinaarsi
CONTENTS
nino abesaZe, lia mWedliSvili. sisxlis samarTlis statistikis meTodologiis
srulyofis ZiriTadi mimarTulebebi saqarTveloSi..........................................................21
N. Abesadze, l. Mchedlishvili. The Main Tendencies of Improvement of Methodology of Criminal Statistics in Georgia
nino abesaZe, marine mindoraSvili, nino faresaSvili. turistuli xarjebis statistikuri indikatorebi saqarTveloSi ..........................................................................26
N. Abesadze, M. Mindorashvili, N. Paresashvili. Statistical Indicators of Tourism Expenditures in Georgia
oTar abesaZe. saqarTvelos sagareo vaWrobis geografiuli mimarTulebebi ............33
O. Abesadze. Geographical Directions of Foreign Trade
giorgi abuseliZe. sabiujeto federalizmi — finansur-ekonomikuri krizisis
daZlevis faqtori .........................................................................................................................39 G. Abuselidze. Budgetary Federalism as a factor of overcoming financial-economic crisis
manana aladaSvili. turistuli biznesi globalizaciis Tanamedrove etapze .........43
M. aladashvili. Tourism Business on the Modern Stage of Globalization
Ambroziak Łukasz. Value Added of Exports: the Case of the Central and Eastern European Countries.................................................................................................................................... 48
iuri ananiaSvili. fasebis done da saSualo sagadasaxado ganakveTi zogadi
wonasworobis modelSi ................................................................................................................56 I. Ananiashvili. PPrice Level and Average Tax Rate in General Equilibrium Model
Игорь Б. Арефьев, Теа Мунджишвили. Метод оценки и прогнозирования финансовой
устойчивости транспортного предприятия в условиях риска......................................... 61 I. Arefiev, T. Munjishvili. The method of forecasting for financial stability of the transports enterprise in the crisis conditions
Тамила Арнания-Кепуладзе. Гендерное неравенство на рынке труда:теоретический подход к объяснению причин .................................................................................................. 66 T. Arnania-Kepuladze. Labor Market Gender Inequality: theTheoretical Approach toward Explanation
nona axvlediani. saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobaTa socialur- ekonomikuri aspeqtebi .................................................................................................................72 N. Akhvlediani. Socio-economic Aspects of Georgian – European Union Relations
xaTuna barbaqaZe. korporaciuli dafinansebis gadawyvetilebis Sesaxeb ..................76 Kh. Barbakadze. About the Decision of Corporate Financing
11
giorgi bedianaSvili. kultura rogorc qveynis socialur-ekonomikuri
ganviTarebis da biznesis faqtori globalizaciis konteqstiT ....................................79 G.Bedianashvili. The culture as factor of the country's socio-economic development and business in the context of globalization
inga benaSvili. Sinameurneobebis seqtoris warmoebis angariSis Sedgenis
sakiTxisaTvis saqarTveloSi......................................................................................................85 I. Benashvili. The Issues of the Production Account of Household Sector in Georgia
xaTuna beriSvili. saqarTvelos sagareo ekonomikuri saqmianobis liberalizacia da integracia, rogorc qveynis ekonomikuri ganviTarebis sawindari ..........................90 Kh. Berishvili. Liberalization and Integration of Economic Activity of Georgia as a Prerequisite of Economic Development of the Country
gia beriZe. ekonomikuri zrdaze mTavrobis zomis gavlenis analizi ............................95 G. Beridze. Analysing the Impact of the Size of Government on Economic Growth
eliso beriZe. saqarTvelos ekonomikis inkluziuri zrdis prioritetebi ...............100 E. Beridze. Priorities for Inclusive Growth of Georgian Economy
Tamar beriZe. turizmis saxelmwifo regulirebis saerTaSoriso gamocdileba ......105 T. Beridze. International Experience in State Regulation of Tourism
laSa beriZe. konkurenciis kvleva sabanko seqtorSi iribi meTodis mixedviT ..........109
L. Beridze. The Research of Competition in the Banking Sector according to the Indirect Method
akaki gabelaia, levan gabelaia. saqarTvelos naerTi biujetis Semosavlebis
prognozirebis problema ..................................................................................................... 115 A. Gabelaia, L. Gabelaia. The Problem of Forecasting Consolidated Budget Revenues of Georgia
akaki gabelaia, levan gabelaia. grafikuli ilustraciebi katastrofebis
TeoriisTvis ....................................................................................................................................121 A. Gabelaia, L. Gabelaia. Graphic Illustrations of the Catastrophe Theory
Marius Dan Gavriletea. COMMUNICATION IN INSURANCE - BENEFITS FOR ROMANIAN CLIENTS. PRACTICAL POINT OF VIEW. ................................................................................ 129
Tamar gamsaxurdia, qeTevan maisuraZe, ioseb batiaSvili. finansuri dagegmareba,
rogorc kompaniebis keTildReobis zrdis mniSvnelovani faqtori ..............................134 T. Gamsakhurdia, K. Maisuradze, I. Batiashvili. Financial Planning as a Significant Factor in the Growth of the Welfare of Companies
madona gelaSvili. globalizaciis gamowvevebi da saqarTvelo ...................................140 M. Gelashvili. The challenges of globalization and Georgia
12
simon gelaSvili. iaponiis wvlili globalur statistikur garemoSi .......................145
S. Gelashvili. Japan’s Contribution in Global Statistical Environment
Revaz Geradze. Sovereign Ratings and Sovereign Yield Spreads in Europe .......................... 151
nazi gvaramia. riskis gansazRvra auditur saqmianobaSi ..................................................158 N. Gvaramia. Revealing Risk in Audit
revaz gvelesiani. ekonomikuri wesrigis specifikuri CarCo pirobebis formirebis problema ..........................................................................................................................................163
R.Gvelesiani. Problem of Establishing the Specific Frame Conditions for the Economic Order
lili gvenetaZe. saqarTveloSi safinanso seqtoris ganviTarebis Tanamedrove
aspeqtebi ..........................................................................................................................................167
L. Gvenetadze. The Modern Aspects of the Financial Sector Development in Georgia
naTia gigineiSvili. socialuri media - prognozirebis sando indikatori? .............171 N. Gigineishvili. Social Media – is it a Reliable Indicator for Prediction?
maia gogoxia. sabanko riskebisa da komerciuli bankebis saimedoobis zogierTi
sakiTxi ..............................................................................................................................................175 M. Gogokhia. Some Issues of Bank Risks and Commercial Bank’s Reliability
eka grigalaSvili. mogebis gadasaxadis reforma da reinvestirebis stimulebi kompaniebSi.......................................................................................................................................180
E. Grigalashvili. The Profit Tax Reform and Reinvestment Motivations in the Companies
maia grZeliZe. programul - miznobrivi meTodis ganxorcielebis Taviseburebebi
saxelmwifo da municipaluri biujetis dagegmvaSi ............................................................184 M. Grdzelidze. Peculiarities of the Implementation of Program-target Method in Planning the State and Municipal Budget
TinaTin gugeSaSvili. grZelvadiani investiciebis dagegmvis sakiTxisaTvis ...........189
T. Gugeshashvili. About some Aspects of Long-term Investment Planning Issues nino damenia. inteleqtualuri sakuTreba saqarTveloSi ...............................................195 N. Damenia. Intellectual Property in Georgia
meri dauSvili. sabaJo statistikis formirebis etapebi saqarTveloSi.....................200 M. Daushvili. Steps of Forming Customs Statistics in Georgia
Tamar dudauri. ekonomiuri warmoebis (Lean production) proeqtis arsi da misi
gavlena kompaniis konkurentunarianobis amaRlebaze .......................................................204 T. Dudauri. Lean Production of the Project and its Impact on the Competitiveness of the Company gulnaz erqomaiSvili, nino faresaSvili. socialuri mewarmeoba saqarTveloSi:
problemebi, perspeqtivebi .........................................................................................................209 G. Erkomaishvili, N. Paresashvili. Social Entrepreneurship in Georgia: Problems and Prospects
13
mariam vardiaSvili. finansuri angariSgebis saerTaSoriso standarti 8 - saoperacio segmentebi (konceptualuri sakiTxebi) ...........................................................214 M. Vardiashvili. International Financial Reporting Standard 8 – Operating Segments (Conceptual Issues)
ineza vawaZe. soflis turizmi - arsi da ganviTarebis perspeqtivebi............................218 I. Vatsadze. The Rural Tourism - Essence and Development Perspective
Tengiz verulava. adamianis janmrTeloba - ekonomikuri zrdis safuZveli
(saqarTvelos magaliTze)............................................................................................................224 T. Verulava. Health human capital and economic growth in Georgia
SoTa veSapiZe, mariam darbaiZe, Tamar beriZe. evroatlantikuri faseulobebi:
is, rac Cven gvakavSirebs ..............................................................................................................230 S. Veshapidze, M. Darbaidze, T. Beridze. Euro-Atlantic values: What Ties Us up
vaJa zeikiZe, giorgi maisuraZe, Tamar kilaZe. sabanko konkurenciis sakanonmdeblo-samarTlebrivi uzrunvelyofa saqarTveloSi .......................................236 V. Zeikidze, G. Maisuradze, T. Kiladze. Legislative and Legal Guaranteeing of Banking Competition in Georgia
nino zuraSvili. uZravi qonebis analizi (Tbilisis magaliTze)....................................240 N. Zurashvili. Real estate analysis (On the example of Tbilisi)
anna TandilaSvili. erovnuli identoba da qveynis brendireba globalur
sistemaSi ..........................................................................................................................................245
A. Tandilashvili. National Identity and Country Branding in the Global System
nugzar Todua, babulia mRebriSvili, ekaterine urotaZe. saqarTvelos
sasursaTo bazarze samarTlebrivi garemos formirebis ZiriTadi aspeqtebi............250
N. Todua, B. Mghebrishvili, E. Urotadze. The Main aspects of formation of legal environment on the Georgian food market
lia ToTlaZe. kompozituri da difuziuri indeqsebis gaangariSebis
mniSvnelovnebis Sesaxeb...............................................................................................................257
L. Totladze. Significance of Estimation of Composite and Diffusion Indexes
Tamila TurmaniZe. qalis roli sazogadoebasa da ojaxSi ...............................................262 T.Turmanidze. Woman's role in sociaty and family
Лев Ильич Якобсон. Технократическая политика? О роли экспертов в формировании экономической политики в России ....................................................................................... 266 L. Jacobson. Technocratic policy? On the role of experts in shaping economic policy in Russia
14
nato kakaSvili. sadazRvevo kompaniebis finansuri stabilurobis meqanizmi...........272 N. Kakashvili. The Mechanism for the Financial Stability of Insurance Companies
levan kalandaZe. virtualuri/kriptografiuli valuta bitkoini da misi
danergvis perspeqtivebi saqarTveloSi..................................................................................276 L. Kalandadze. Virtual/Cryptographic Currency Bitcoin and Its Introduction Perspectives in Georgia
nana kacitaZe. saqmiani turizmis aqtualuroba da ganviTarebis SesaZleblobebi
saqarTveloSi.................................................................................................................................282 N. Katsitadze. Actuality of Business Tourism and Development Possibilities in Georgia
naTia kaxniaSvili. mosaxleobis cxovrebis donis da siRaribis maCvenebelTa sistema ..............................................................................................................................................289
N. Kakhniashvili. System of indexes of population lives level and poverty
nadeJda kvataSiZe, zeinab gogriWiani. Semosavlebis aRiarebis axali modeli -
fass 15 amonagebi kontraqtebidan ............................................................................................293 N. Kvatashidze, Z. Gogrichiani. New Model of Revenues Recognition - IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers
murman kvaracxelia. ekonomikuri usafrTxoebis sakiTxisaTvissaqarTveloSi .......298 M. Kvaratskhelia. Economic insecurity issues in post-soviet Georgia marine kobalava. antikrizisuli piari ..................................................................................304 M. Kobalava. Anti-crisis PR
elguja konjaria. gadasaxadebis administrirebis formebi mewarmeobaSi.................307 E. Conjaria. Tax Administration Forms in Enterprising
eka lekaSvili, veko dodaSvili. saqarTveloSi turizmis biznesis samarTlebrivi
regulirebis Seswavlis sakiTxisTvis......................................................................................312 E. Lekashvili, V. Dodashvili. For Studying the Issues of Legal Regulation Tourism Business in Georgia
Teona maisuraZe. emociuri inteleqtis mniSvneloba warmatebis miRwevaSi...............317 T. Maisuradze. Importance of Emotional Intelligence for Achieving Success
marina maisuraZe. finansuri angariSgebis saerTaSoriso standartebis
pirveladi gamoyenebis zogierTi sakiTxi ..............................................................................321
M. Maisuradze. Regarding some Aspects of Initial Use of the IFRS
maisuraZe nana. turizmis zegavlena ganviTarebadi qveynebis ekonomikaze................325 N. Maisuradze. The Impact of Tourism on the Economies ofDeveloping Countries
rusudan maisuraZe. mcire da saSualo mewarmeobis saxelmwifo mxardaWeris
sistema ..............................................................................................................................................329 R. Maisuradze. State Support System for Small and Medium Enterprises
15
Н.А.Макашева. Логическая ошибка или провидческое предупреждение? О попытке М.Туган-Барановского соединить рациональный расчет и кантианский императив ....333 N.A.Makasheva. Logic Error or Prophetic Warning: On M.Tugan-Baranovsky’s Attempt to Unify
Rational Accounting and the Kantian Imperative
qeTevan marSava, lia Zebisauri. saqarTvelosTvis ruseTis bazris perspeqtiva
da tendenciebi embargos Semdeg ...............................................................................................337 K. Marshava, L. Dzebisauri. Perspective and Tendencies of Russian Market for Georgia after Embargo
mixeil maCitiZe, Sorena daviTaia. informaciuli nakadebis optimizacia da
srulyofa organizaciaSi ss “saqarTvelos saxelmwifo eleqtrosistemis“ magaliTze ........................................................................................................................................345
M. Machitidze, Sh.Davitaia. Optimization and Improvement of Information Flow in the Organization (the Example of “Georgian State Elektrosystem” jsc)
goCa menafire. Tavisufali industriuli zonebi saqarTveloSi da
saerTaSoriso gamocdileba .......................................................................................................350 G. Menaphire. Free Economic Zones in Georgia and the International Experience
TamTa mesxoraZe. sagareo valis gavlena ekonomikur zrdaze da misi Sefaseba
transformaciis procesSi CarTuli qveynebisTvis ............................................................355
T . Meskhoradze. External Debt Effect on Economic Growth and Its Assessment for Transitional Countries
elguja meqvabiSvili. modernizaciuli avtoritarizmis ekonomikuri Sinaarsi: saqarTvelos gamocdileba .........................................................................................................361 E. Mekvabishvili. Economic Content of Modernized Authoritarianism: Georgia’s Experience
marine mindoraSvili. globalizacia statistikis TvalTaxedviT..............................368 M. Mindorashvili. Globalization From the Point of View of Statistics
nino miqiaSvili. migraciuli procesebis modelirebis sakiTxisTvis ........................373 N. Mikiashvili. Issues of Migration Process Modeling
Zurab Mushkudiani, Nana Shonia. Some Aspects of Inernational Innovative Financial Instruments ............................................................................................................................... 379 Z. Mushkudiani, N. Shonia. Some Aspects of Inernational Innovative Financial Instruments
murad narsia. auditi: axali gamowvevebi sajaro Sesyidvebis sferoSi .......................384 M. Narsia. Audit: New Challenges in the Field of Public Procurement
marina nacvalaZe. saqarTveloSi mwvane ekonomikis ganviTarebis
SesaZleblobebi globaluri gamowvevebis fonze ................................................................388 M. Natsvaladze. Opportunities of Development of Green Economics and Global Challenges
16
ia nacvliSvili. evrokavSiris qveynebSi saojaxo fermeruli meurneobis
Tanamedrove praqtika da misi mniSvneloba saqarTvelosTvis ........................................393
I. Natsvlishvili. Modern Practice of Family Farming in European Union and Its Implication for Georgia
maia nikvaSvili. konstruqciuli qcevis stimulireba konfliqtur situaciaSi.....398 M. Nikvashvili. Stimulation of Constructive Behavior in Conflict Situations
Inta Ostrowska, Dmitry Olehnovich. Smart Territorial Development Index: the Case of Latvia
nanuli oqruaSvili, maia seTuri. agrosasursaTo bazris Tanamedrove
mdgomareoba msoflioSi da saqarTveloSi ............................................................................402 N. Okruashvili, M. Seturi. Current Condition of Agro Food Market in Georgia and in the World
vladimer papava. retroekonomika - nekroekonomikis globalizaciis winapiroba ..409 V. Papava. Retroeconomy – Pre-Condition for Globalization of the Necroeconomy
TinaTin JorJoliani. ucxouri pirdapiri investiciebis efeqti maspinZeli
qveynis ekonomikaSi (aWaris avtonomiuri respublikis samSeneblo biznesis
magaliTze) .......................................................................................................................................413 T. Zhorzholiani. The effects of Foreign Direct Investment inflows on Host Country (a case of Construction Business in Ajara Autonomous Republic)
badri ramiSvili. biznesis virtualizaciis globaluri tendencia da masTan
dakavSirebuli organizaciuli problemebi .........................................................................420 B. Ramishvili. The Global Trend of Virtualization of Business and Organizational Issues Associated with It
levan sabauri, anJeli xorava. buRaltruli aRricxvis srulyofa da finansuri
angariSgebis formireba fass-isa da bass-is gaTvaliswinebiT ........................................426
L. Sabauri, A. Khorava. Improvement of Business Accounting and Formation of Financial Accounting by Taking into Consideration IFRS and IAS
uSangi samadaSvili. mravalveqtorianoba-saqarTvelos ekonomikuri zrdis katalizatori.................................................................................................................................436 U. samadashvili. Multivectorness - the Catalyst for the Economic Growth of Georgia
nino samWkuaSvili. klasterebis roli da mniSvneloba kompaniis
konkurentunarianobis amaRlebaSi ..........................................................................................446 Nino Samchkuashvili. The Role and Importance of Clusters in Increasing the Competitiveness of the Company
rusudan seTuriZe. sabaJos marTvis efeqtianobis amaRleba riskebis marTvis
avtomatizebuli sistemis saSualebiT....................................................................................450 R. Seturidze. Improving Customs Control Efficiency through the Automated Risk Control System
17
rusudan sirbilaZe. turizmis ganviTareba saqarTveloSi globalizaciis
aspeqtiT ...........................................................................................................................................454
R. Sirbiladze. Tourism Development in Georgia in the Aspects of Globalization
demur siWinava, Teimuraz gognaZe. virtualizaciis teqnologiis arsi,
Taviseburebani da gamoyenebis perspeqtivebi saqarTveloSi...........................................459 D. Sichinava, T. Gognadze. The Essence, Features and Application of Virtualization Technology in Georgia
daviT sixaruliZe. pirdapiri ucxouri investiciebis gavlena ekonomikur zrdaze (saqarTvelos magaliTze) ............................................................................................463 D. Sikharulidze. The Impact or Foreign Direct Investment on Economic Growth: a Case Study of Georgia
dali soloRaSvili. buRaltruli aRricxva da angariSgeba globalur biznesSi..466 D. SologaShvili. Accounting and Reporting in Global Business
nana sreseli. saxelmwifo grantebis aRricxvis Taviseburebebi ...................................469
N. Sreseli. Features of Accounting Government Grants
iuri suxitaSvili, gulnara imedaSvili. koncesiebi transportis sferoSi ..........475
I. Sukhitashvili, G. Imedashvili. Concessions in the Transport Sector
marina tabataZe. saxelmwifos politikuri strategia ekonomikuri
arastabilurobis pirobebSi ......................................................................................................480 M. Tabatadze. Political Strategy of the Country during the Unstable Economic Environment
irma tyemalaZe. dagrovebiTi sapensio sistemis danergvis perspeqtivebi
saqarTveloSi..................................................................................................................................484 I. Tkemaladze. Prospects for Introduction of Accumulative Pension System in Georgia
ramaz futkaraZe. evropuli integraciis istoriuli aspeqtebi ...................................490 R. Putkaradze. Historical Aspects of European Integration
leila qadagiSvili. bunebrivi resursebi - biznesis teqnologiuri garemos
formirebis xelSemwyobi faqtori............................................................................................496 L. Kadagishvili. Natural Resources as a Contributor to the Formation of Technologica lEnvironment of Business
nargiza qarqaSaZe, n. kakauriZe. ekoturizmis ganviTarebis perspeqtivebi
imereTis regionSi .........................................................................................................................501
N. Karkashadze, N.Kakauridze. The Prospects of the Development of Eco-tourism in the Region
giuli qeSelaSvili. marTvis xarisxi da misi gavlena saqarTvelos sajaro
seqtorze ..........................................................................................................................................505 G. Keshelashvili. Management Quality and its Impact on Public Sector of Georgia
18
rusudan qinqlaZe, guliko yuraSvili. migraciuli procesebis informaciuli
wyaroebi da migraciis maCveneblebi.........................................................................................509 R. Kinkladze, G. Kurashvili. Informational Sources of Migration Processes and Indicators of Migration
rusudan quTaTelaZe, qeTevan quTaTelaZe. saqarTvelos inovaciuri
ganviTarebis starategia .............................................................................................................513
R. Kutateladze, K. Kutateladze. The Strategy of Innovative Development of Georgia
giorgi RaRaniZe. saqarTvelos 2015 wlis sagareo-ekonomikuri saqmianobis
analizi: SesaZleblobebi da gamowvevebi ................................................................................517
G. Gaganidze. Analyses of the Results of the Foreign-Economic Activities of Georgia in 2015:Opportunities and Challenges
Tamar RutiZe. agrobiznesis funqcionirebis ZiriTadi tendenciebi da finansuri uzrunvelyofis sistema saqarTveloSi ..................................................................................523 T. Ghutidze. The Main Tendencies of the Functioning of Agribusiness and Financial System in Georgia
larisa yorRanaSvili. saqarTvelos eqsportis konkurentunarianobis
problema globalizaciis pirobebSi .......................................................................................528 L. Korganashvili. Problems of Competitiveness of Georia’s Exposts in the Conditions of Globalization
SoTa SaburiSvili. transnacionaluri korporaciebi da teqnologiebis
saerTaSoriso transferi............................................................................................................533 Sh. Shaburishvili. Transnational Corporations and International Transfer of Technology
Teimuraz Sengelia. kultura, rogorc „codnis percepcia“ da misi zegavlena
saerTaSoriso biznesze................................................................................................................537
T. Shengelia. Culture, as a „Perception of Knowledge“ and its Role in International Business
giorgi SixaSvili. TviTmenejmentis Teoriidan praqtikisaken: karieris
dagegmvisa da Seqmnis principebi...............................................................................................543 G. Shikhashvili. From Self-Management Theory to Practice: Career Planning and Setting up Principles
marina CavleiSvili. fermeruli meurneobebis masStabebis zrdis potenciuri
SesaZleblobebi saqarTveloSi..................................................................................................548 M. Chavleishvili. Farming Potential Growth Opportunities in Georgia
lia CareqiSvili. skolamdeli ganaTleba - ganaTlebis saerTaSoriso
standartuli klasifikatoris nulovani safexuri ...........................................................554 L. Charekishvili. Pre-school education - Zero level of the International Standard Classification of Education
19
mixeil CikvilaZe. saqarTvelos sajaro finansebi da makroekonomika ........................559 M. Chikviladze. Public Finance of Georgia and Macroeconomics
qeTevan CitalaZe. saqarTvelos turistuli potencialis gamoyenebis Tanamedrove
tendenciebi .....................................................................................................................................563 K. Chitaladze. Modern Tendencies in Applying of Tourism Potential in Georgia
malxaz Ciqobava, nazira kakulia. Tanamedrove ekonomikuri krizisis daZlevis
SesaZleblobebi uaryofiTi saprocento ganakveTebiT.....................................................569 M. Chikobava, N. Kakulia. The possibility of Overcoming the Current Economic Crisis through the Use of Negative Interest R ates
avTandil CuTlaSvili. saqarTvelosmosaxleobis danazogebis sainvesticio
potenciali......................................................................................................................................574
A. Chutlashvili. Investment Potential of the Savings of Georgian Population
dalila catava. gastronomiuli kultura rogorc sistema da qveynis saimijo
resursi .............................................................................................................................................579 D. Tsatava. Gastronomic Culture as a System and the Country's image Resource
cicino ZoweniZe, giorgi iakobiZe. saxelmwifos ekonomikuri politika sajaro saqonelTan mimarTebaSi ..............................................................................................................584
Ts. Dzotsenidze, I.Iakobidze. State Economic Policy with Respect to Public Goods
maia Wania. ekonomikuri zrdis Sefasebis kriteriumebi da maCveneblebi Ria
ekonomikis pirobebSi....................................................................................................................589 M. Chania. Criteria and Indicators of the rate of Economic Growth in Open Economy
medea WeliZe, goga gelitaSvili. sakredito riskis marTvis Sesaxeb..........................595 M. Chelidze, G. Gelitashvili. Credit Risk Management
izolda WilaZe. sawarmos grZelvadiani aqtivebis gaufasurebis Sefasebis
sadiskusio sakiTxebi ....................................................................................................................599 I. Chiladze. Discussion Aspects of Entity’s Long-term Assets Impairment Loss Evaluation
eTer xaraiSvili, nino saRareiSvili. qarTuli agrosasursaTo produqtebis
eqsportis stimulirebis programebi da maTi efeqtianoba ..............................................604 E. Kharaishvili, N. Sagareishvili. Export Promotion Programs of Georgian Agricultural Products and its Efectivness
medea xaraiSvili. finansuri krizisebis formireba da msoflios ekonomikaze
misi gavlenis zogierTi sakiTxi ................................................................................................608
M. Kharaishvili. The Formation of Financial Crisis and some Issues about its Influence on World Economics
20
natalia xaraZe, ekaterine gulua. magistrantTa TviTmenejmentis Taviseburebebi
saqarTveloSi..................................................................................................................................613 N. Kharadze, E.Gulua. Self-Management Peculiarities of Masters’ Students in Georgia
manana xarxeli, giorgi morCilaZe. emociuri inteleqtis ganviTarebis
mniSvneloba biznesSi ....................................................................................................................617 M. Kharkheli, G. Morchiladze. Importance of development emotional intelligence
merab xmalaZe. mosaxleobis sqesobrivi Semadgenlobis formireba ............................622
M. Khmaladze. Formation of Gender Composition of Population
Carita jaSi, Tamar jangulaSvili. marketingis socialur-eTikuri aspeqtebi
(konceptualuri mimoxilva) .......................................................................................................626
Ch. Jashi, T. Jangulashvili. Social-Ethic Aspects of Marketing (conceptual overview)
merab jiqia. fuladi nakadebis moZraobis analizi.............................................................632 M. Jikia, Cash flow analysis
emzar julayiZe. globaluri konkurencia da warmatebuli strategia.......................639
E. Julakidze. Global Competition and a Successful Strategy
Günter Hofbauer. The Impact of Procurement on Value Creation ........................................... 642