cfto jaarverslag 2018 · bijlage 1 financieel jaaroverzicht 2018 12 ... oorsprong van de fusietoets...

2018Commissie Fusietoets Onderwijs | Jaarverslag

Inhoud

Woord vooraf 3

1 Historische schets fusietoets en cfto 4

2 Advies en ondersteuning aan de medezeggenschap 8

3 Casuïstiek fusietoets 2018 9

Bijlage 1 Financieel jaaroverzicht 2018 12

Bijlage 2 Brief van 20 april 2018 van minister Slob aan de Tweede Kamer 14

Bijlage 3 Brief van 30 mei 2018 van de cfto aan minister Slob 19

Bijlage 4 Brief van 13 juli 2018 van minister Van Engelshoven aan de cfto 25

Tekst cfto

Eindredactie caop

Vormgeving Studio Tint, Den Haag

© december 2018 cfto, Den Haag

Woord vooraf

Voor u ligt het zesde en laatste Jaarverslag van de Commissie Fusietoets Onderwijs

(cfto). Dit is daarom ook het laatste voorwoord van mij als voorzitter van deze

commissie. De inhoudelijke fusietoets is per 1 augustus 2018 ingetrokken en wordt

wettelijk afgeschaft. Om die redenen houdt de cfto op 1 januari 2019 op te bestaan.

De cfto heeft in totaal circa 210 adviezen over voorgenomen fusies aan de minister

uitgebracht. Van 2011 – 2015 gebeurde dat onder voorzitterschap van prof. Fons van

Wieringen, oud-voorzitter van de Onderwijsraad. Samen met de heer Remmelt de Boer

vormden wij gedrieën de commissie. Na het vertrek van Fons van Wieringen nam ik het

voorzitterschap over. Door het toetreden van de heer Simon Steen raakte de commissie

weer voltallig. De vacature, die ontstond met het afscheid van Remmelt de Boer in sep-

tember 2017, is met het oog op mogelijke politieke ontwikkelingen niet meer ingevuld.

De beginperiode van de commissie, eind 2011 en in 2012, staat mij nog helder voor

ogen. Naast het gaan vormgeven van de kwalitatieve en kwantitatieve werkzaam heden,

vroeg het bepalen van de koers en werkwijze tijd en zorgvuldigheid van de commissie.

Als ik ook mag spreken voor mijn collega-commissieleden en de mede werkers van het

secretariaat was dat een intensieve, maar vooral ook boeiende tijd, waarin nog vele

wielen moesten worden uitgevonden. Het werk voor het uitbrengen van de adviezen

aan de minister heb ik altijd inspirerend gevonden, vooral ook door de hoorzittingen

en werkbezoeken die we organiseerden om het verhaal achter het papier uit de eerste

hand te vernemen. Het is ook heel verrijkend geweest om de extra taak uit te voeren,

die in 2014 aan de commissie werd toebedeeld: advisering aan de (gemeenschappelijke)

mede zeggenschapsraden die betrokken zijn bij fusieplannen.

De zorg voor de menselijke maat en het behoud van pluriformiteit liggen ten grondslag

aan de Wet fusietoets in het onderwijs. Leerlingen, leraren en ouders blijven in de toe-

komst met deze aspecten te maken houden. Destijds was de afweging voor de fusietoets

dat de overheid schaalvergroting niet zomaar op zijn beloop mocht laten. Inmiddels

is de politieke pendule de andere kant op gegaan en is de fusietoets in de praktijk al

afgeschaft. Het past mij niet om hierover een oordeel te geven. De toekomst zal leren

hoe de verdergaande schaalvergroting zich ontwikkelt en uitpakt, en hoe de politiek

dat gaat volgen en daarop gaat reageren.

Ik kijk terug op zeven boeiende en leerzame jaren!

H.M.C. (Lenie) Dwarshuis – van de Beek

Voorzitter CFTO

3 cfto – Jaarverslag 2018

1 Historische schets fusietoets en cfto

De CFTO wordt in 2011 ingesteld door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De instelling van de commissie is gekoppeldaan de invoering van de Wet fusietoets in het onderwijs. De politiekeoorsprong van de fusietoets is gelegen in een motie van de PvdA uit2008.

Kort omschreven houdt de fusietoets in dat schoolbesturen of scholen die willen

fuseren eerst toestemming van de minister moeten krijgen. Voordat de minister een

besluit neemt, laat hij zich adviseren door de onafhankelijke cfto. Het achterlig-

gende doel is om de menselijke maat in het onderwijs te borgen en te voorkomen

dat door schaalvergroting de pluriformiteit en keuzevrijheid onder druk komen te

staan. De wettelijke Regeling en beleidsregels fusietoets in het onderwijs geven ook

uitdrukking aan de stelselverantwoordelijk van de minister van Onderwijs, Cultuur

en Wetenschap (ocw) voor de pluriformiteit en keuzevrijheid, twee kernwaarden

van de grondwettelijk verankerde vrijheid van onderwijs. Als gevolg van afspraken

in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III is de fusietoets inmiddels in de

praktijk afgeschaft. Het wetgevingstraject, waarmee de Regeling en beleidsregels

fusietoets in het onderwijs worden gewijzigd, loopt door tot in 2019.

Afscheidssymposium en essayDe cfto staat op twee manieren stil bij het afschaffen van de fusietoets en de ophef-

fing van de commissie. Ten eerste blikt dit jaarverslag terug op de fusietoets en de

cfto en plaatst die in een historische context. Daarnaast organiseert de commissie

een afscheidssymposium op 14 januari 2019. Minister Slob heeft de commissie ver-

zocht om, na een lange periode van advies geven over fusieaanvragen, dit symposium

aan onderwijsbestuurders en andere betrokkenen aan te bieden. De commissie geeft

daar graag gehoor aan. Het symposium ‘School en schaal’ staat in het teken van het

borgen voor de toekomst van de opgebouwde kennis, expertise en ervaring op het

gebied van fusies. Op uitnodiging van de cfto schrijft professor Renée van Schoon-

hoven, bijzonder hoogleraar Onderwijsrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam,

een essay, dat tijdens het symposium wordt aangeboden en verspreid. Het essay

vindt u ook op de website www.cfto.nl, die nog even in de lucht blijft.

Adviseur van de minister van OnderwijsDe Wet fusietoets in het onderwijs is ingevoerd met het oog op behoud van de

menselijke maat in het onderwijs. De Onderwijsraad spreekt zich daarover in twee

adviezen uit en de Tweede Kamer vraagt de regering uitdrukkelijk om ‘in het plan

voor de menselijke maat voorstellen te doen voor een fusietoets in het onderwijs’.

Dat leidt tot de wet van 27 januari 2011 (verder: Wet fusietoets). In haar preambule

wordt deze wet gekarakteriseerd als ‘een wettelijke regeling van een fusietoets in het



onderwijs, teneinde voldoende keuzevrijheid binnen het onderwijsstelsel te kunnen

blijven garanderen en de zorgvuldigheid bij de totstandkoming van fusies te waar-

borgen.’ In de memorie van toelichting is aangegeven dat de ‘menselijke maat’

inhoudt dat onderwijsinstellingen overzichtelijk zijn, zodat betrokkenen en belang-

hebbenden zeggenschap en keuzevrijheid hebben. Naast de invoering van de Wet

fusietoets wordt ook de cfto ingesteld als adviseur van de minister. De wet treedt op

1 oktober 2011 in werking. Op dat moment start de cfto haar werkzaamheden. De

feitelijke toerusting voor de commissie door het ministerie van ocw in termen van

secretariaat, budget, huisvesting en website wordt in stappen in 2012 en 2013

gerealiseerd.

LeerlingenkrimpHoewel de ongewenste effecten van schaalvergroting, waar de Wet fusietoets een

reactie op is, zich vooral voordoen in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en het

hoger beroepsonderwijs (hbo), vindt toepassing van de toets veelal plaats in het

primair onderwijs (po) en het voorgezet onderwijs (vo). Dat heeft onder meer te

maken met dat er in het po, en daarna in het vo, sprake is van een leerlingenkrimp.

De krimp komt eerder ook voor, maar de schaal waarop die zich voordoet, is groter.

Besturen zoeken oplossingen om met die leerlingenkrimp om te gaan.

Het overzicht op de volgende bladzijde geeft alle toetsplichtige fusieaanvragen sinds

de start in 2011 aan. In totaal gaat het om 269 aanvragen. In lijn met wat hierboven

is geconstateerd, zijn verreweg de meeste afkomstig uit het po. De cfto heeft sinds

2011 exact 208 adviesaanvragen behandeld. Het aantal uitgebrachte adviezen in

2018 ligt veel lager dan in de jaren daarvoor. Dat komt omdat de fusietoets de facto

per 1 augustus 2018 wordt afgeschaft. Daar anticiperen schoolbesturen op en schui-

ven ze fusies in de tijd naar voren, zodat toestemming van de minister niet meer

nodig is.

Er worden in 2018 geen aanvragen van het mbo behandeld. Dat heeft te maken met

de overheveling van de toets voor deze sector naar de Commissie macrodoelmatig-

heid mbo (cmmbo) door de wijziging van het Instellingsbesluit Adviescommissie

fusietoets in het onderwijs per 1 augustus 2017.

Opvallend is wel dat 2018 met 44 toetsplichtige fusieaanvragen wel het jaar is,

waarin de meeste fusietoetsen worden uitgevoerd, maar waarvan verreweg het

grootste deel niet adviesplichtig is.


Keuzevrijheid en legitimiteitDe Wet fusietoets bevat twee instrumenten om de keuzevrijheid en legitimiteit te

borgen bij een fusie tussen scholen of schoolbesturen. Ten eerste introduceert de wet

de verplichte fusie-effectrapportage (fer). Deze zorgt ervoor dat nut en noodzaak

van een fusie zorgvuldig worden afgewogen en dat alle belanghebbenden een stem

hebben in een transparant afwegingsproces (legitimiteit). Ten tweede wordt de

ministeriële fusietoets geïntroduceerd met als belangrijkste toetscriterium dat

een fusie niet mag leiden tot een significante belemmering van de daadwerkelijke

variatie van het onderwijsaanbod (keuzevrijheid). Als hoofdregel geldt dat er voor

onderwijsfusies voortaan ministeriële goedkeuring nodig is, tenzij er een wettelijke

vrijstellingsgrond bestaat. Deze wettelijke vrijstellingen zijn alleen gegeven voor

kleinere fusies in het po, nader aangeduid als de ‘wettelijke toetsdrempels’. In een

aantal, specifiek in de regelgeving omschreven situaties, gaat aan de ministeriële

toets een advies van de cfto vooraf. Bij invoering van de fusietoets is een advies in

alle gevallen, waarin de minister de fusie toetst, aan de orde. In de loop van de jaren

wordt dat op verschillende momenten om diverse redenen beperkt.

Beperkingen in de loop van de tijdDe eerste beperking is in 2014. Dit heeft te maken met de daling van het aantal leer-

lingen in het funderend onderwijs. Naar aanleiding van de motie Ypma (PvdA) wordt

bij fusies in gebieden met meer dan vijftien procent leerlingendaling niet langer

eerst om advies van de cfto gevraagd. Die uitzondering geldt overigens niet altijd:

bij bestuurlijke fusies waarbij meer dan 2500 leerlingen in het po respectievelijk

5000 in het vo zijn betrokken, blijft de advisering vooraf van kracht.

Sinds de wijziging in de Regeling en beleidsregels fusietoets in het onderwijs van

1 augustus 2017 worden alleen de grootste en meest complexe fusies in po en vo

eerst voor advies aan de cfto voorgelegd. De adviesrol voor het mbo gaat op dat

moment over naar de cmmbo. De cfto grijpt de verandering aan om haar werk-

Overzicht toets- en adviesplichtige fusieaanvragen sinds start fusietoets op 1 oktober 2011

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Totaal

Primair onderwijs Toets- en adviesplichtig 10 20 26 21 25 13 11 2 128Alleen toetsplichtig 3 6 9 32 50

Voortgezet onderwijsToets- en adviesplichtig 2 2 7 2 3 2 1 0 19Alleen toetsplichtig 2 1 1 3 7

Speciaal onderwijsToets- en adviesplichtig 0 1 2 2 5 2 5 1 18Alleen toetsplichtig 1 1

MBOToets- en adviesplichtig CFTO 1 0 0 1 1 0 1 n.v.t. 4 Toets- en adviesplichtig CMMBO 2 0 2

Intersectoraal Toets- en adviesplichtig 1 4 4 14 4 4 4 4 39Alleen toetsplichtig 1 1

TotalenToets- en adviesplichtig CFTO 14 27 39 40 38 21 22 7 208Alleen toets- en adviesplichtig CMMBO 5 7 12 37 61Alle fusie-aanvragen 14 27 39 40 43 28 34 44 269

wijze aan te passen. In plaats van een ‘digitale’ toets achteraf, maakt de cfto

voortaan een integrale beoordeling op basis van bestuurlijk maatwerk. Daarbij gaat

de commissie proactief te werk door vroegtijdig met besturen in gesprek te gaan.

De cfto ervaart deze wijziging als een verrijking. Overigens blijft de adviesrol bij

fusies in het speciaal onderwijs en bij intersectorale fusies onverkort gehandhaafd.

AfschaffingOp 10 oktober 2017 verschijnt het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III. Over

de fusietoets staat daarin geschreven: ‘De fusietoets in het basisonderwijs wordt

geschrapt. In het voortgezet onderwijs wordt de fusietoets bij krimpproblematiek

geschrapt. De fusie-effectrapportage en de inspraak van de medezeggenschap blijven

behouden.’ Met zijn brief van 20 april 2018 geeft minister Slob invulling aan het

regeerakkoord (Bijlage 2). Hij schrijft de Tweede Kamer dat hij voor het vo een brede

invulling geeft aan de opdracht uit het regeerakkoord. Het komt er uiteindelijk op

neer dat de fusietoets in het funderend onderwijs volledig wordt afgeschaft. De

Regeling en beleidsregels fusietoets in het onderwijs 2017 worden per 1 augustus

2018 zodanig gewijzigd dat alle fusies in het funderend onderwijs met ingang van

die datum onder de lichte, louter procedurele, toets vallen van de Dienst Uitvoering

Onderwijs (DUO). Aan de daarvoor noodzakelijke wetswijziging wordt nog gewerkt

op het moment van het opstellen van dit Jaarverslag.

MeldpuntIn haar brief van 30 mei 2018 pleit de commissie bij de minister voor de borging van

haar kennis, expertise en ervaring (Bijlage 3). Daarin uit de commissie de zorg dat

lokale en regionale besluitvorming uitkomsten kan opleveren, die niet in lijn zijn

met het publieke belang van een onderwijsstelsel, gekenmerkt door keuzevrijheid

en pluriformiteit. Daarom stelt de cfto voor om een meldpunt in te richten waar

besturen – en eventueel derde belanghebbenden - voorgenomen fusies verplicht

vroegtijdig aanmelden, en dat door iedereen te raadplegen is. Dat zou het ministerie

in staat stellen zich een beeld te vormen van het effect van de voorgenomen fusie op

de pluriformiteit en keuzevrijheid, wat in casu de betekenis van de voorgenomen

fusie kan zijn voor het onderwijsstelsel en voor de ministeriële verantwoordelijkheid

daarvoor. Het ministerie is dan vervolgens ook in staat, indien nodig of nuttig,

vroegtijdig met de betrokken besturen in overleg te treden. De minister neemt dit

advies niet over (Bijlage 4).

EvaluatieIn die brief van 30 mei komt de cfto ook terug op de noodzaak van evaluaties van

fusies. Meerdere malen heeft de commissie er bij het ministerie op aangedrongen om

fusies na een bepaalde periode te evalueren. Dat biedt de mogelijkheid om achteraf

te kunnen beoordelen of de in het vooruitzicht gestelde effecten/voordelen ook wor-

den gerealiseerd (onder andere in haar evaluatierapport Praktijkervaringen 2011 – 2015

van de Commissie Fusietoets Onderwijs en voorstellen voor verbetering van maart 2015). Ook

– of wellicht zelfs vooral! – in een toekomst zonder fusietoets, kan dit een nuttig

instrument zijn.


2 Advies en ondersteuning aan de medezeggenschap

Tegelijkertijd met het steeds verder beperken van de adviestaak aan de minister ontstaat een andere rol voor de CFTO, die vervolgensverder groeit. Ook de medezeggenschap op scholen kan gebruik -maken van haar diensten.

De reden om de commissie deze rol te geven, is het besef dat het voor de medezeg-

genschap op scholen vaak moeilijk is voldoende expertise te verkrijgen om een ste-

vige, constructieve gesprekspartner voor besturen te zijn, als een fusietraject loopt.

Deze tweede rol van de cfto wordt in diverse aangenomen Kamermoties neerge-

legd, onder meer in de motie Straus (vvd) en Van Meenen (D66) van 20 februari 2014

en de motie Veldman (vvd) van 7 december 2015. Ondersteuning aan de (gemeen-

schappelijke) medezeggenschapsraden ((g)mr-en) heeft onder meer de vorm van een

officieel advies. Logischerwijs beperkt deze officiële adviesrol zich tot die situaties,

waarin de cfto géén regulier advies uitbrengt aan de minister. De commissie stelt

zich voor alle medezeggenschapsraden steeds beschikbaar met andere vormen van

onder steuning en voorlichting, en doet dat ook proactief. In 2018 vervult het secreta-

riaat onder andere een informele ondersteunende rol bij de fusie in het vo in Zeeuws-

Vlaanderen.

Met het afschaffen van de fusietoets en de cfto vervalt ook de ondersteunende

functie voor de (g)mr-en. In haar brief van 30 mei 2018 aan minister Slob, over het

borgen van de opgebouwde kennis, ervaring en expertise, uit de commissie haar zorg

daarover. Nu er geen checks and balances meer zijn op centraal niveau (benodigde

ministeriële instemming voor een fusie) wordt de rol van de medezeggenschap bij

fusies nog belangrijker en zwaarder. Inhoudelijk is er ondersteuning van onder meer

vakbonden, ouderorganisaties en commerciële bedrijven. De vraag die de cfto stelt,

en die zich ook bij andere relevante partijen opwerpt, is of deze ondersteuning toe-

reikend is voor medezeggenschap – en besturen – om in een vroegtijdig stadium op

basis van gelijkwaardigheid in kennis en ‘gewicht’ te komen tot een constructief

gesprek over de fusievoornemens, dat leidt tot een uitkomst met draagvlak. Op basis

van eigen ervaringen en van de geluiden van andere partijen, is dat helemaal geen

vanzelf sprekendheid. In dit licht stelt de cfto de minister voor om een ondersteu-

nende faciliteit mogelijk te maken in aanvulling en aansluiting op andere onder -

steuningsmogelijkheden. Dit voorstel neemt de minister niet over.


3 Casuïstiek fusietoets 2018

De CFTO adviseert de minister van OCW tot het vervallen van de adviestaak op 1 augustus 2018 bij fusie-aanvragen in en tussen het(speciaal) basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het speciaalonderwijs. Omdat de advisering over fusies in het mbo al in 2017overgaat naar de CMMBO brengt de commissie over mbo-fusiesgeen advies meer uit.

Zeven adviesaanvragen; twee institutionele fusiesGedurende het jaar worden in totaal 44 fusie-aanvragen ingediend bij duo. Zeven

aanvragen worden voorgelegd aan de cfto voor advisering. In twee gevallen betreft

het een institutionele fusie in het basisonderwijs, waarbij in totaal meer dan 500

leerlingen, de toetsdrempel voor het po, betrokken zijn. Het ontstaan van een derge-

lijke grote basisschool is ook na de wijziging van de beleidsregels in 2017 nog steeds

adviesplichtig. De ene scholenfusie vindt plaats in het buitengebied van de gemeente

Breda met openbare basisschool Montessori+ en openbare basisschool Apollo (afo

224) en de andere scholenfusie in de woonkern Blerick binnen de gemeente Venlo

met basisschool ’t Palet en basisschool Natuurlijk! (afo 225). In beide gevallen

betreft het een fusie tussen een relatief kleine school van rond de honderd leerlingen

met een grotere school rond de toetsdrempel. In beide gevallen is ook een relatie te

trekken met de lokale vestigings- en opheffingsnormen en de instandhouding van

de betrokken scholen. De cfto oordeelt, zowel in Breda als in Venlo, dat door de

voorgenomen fusie geen significante belemmering van de variatie in het onderwijs

ontstaat, en adviseert de minister de fusie goed te keuren.

Speciaal onderwijs: noodzakelijke professionaliseringIn 2018 geeft de cfto één advies over een fusie in het speciaal onderwijs, de fusie

tussen Stichting responz & Stichting Speciaal Onderwijs Leiden (afo 227). Twee re-

latief kleine besturen in de regio Leiden/Den Haag, met elk drie scholen voor speciaal

en voortgezet speciaal onderwijs, gaan hierbij samen. De nieuwe stichting, een

samenwerkingsverband voor openbaar en bijzonder onderwijs, is verantwoordelijk

voor circa duizend leerlingen. De achtergrond van deze fusie ligt in een door de aan-

vragers gewenste professionaliseringsslag. Dat motief ziet de cfto met enige regel-

maat terug, vooral bij relatief kleinere besturen in het po en vo. In het geval van afo

227 achten beide besturen zich te klein om zelfstandig voldoende kwalitatief onder-

wijs aan te kunnen blijven bieden. Door samenwerking zien aanvragers meer moge-

lijkheden voor doorstroom van leerlingen naar onderwijs, dagbesteding of arbeid.

Ook wijzen de aanvragers op de toenemende druk op de bestuursverantwoordelijk-

heid van bestuurders.



Intersectorale fusies De vier resterende fusieaanvragen, die de cfto in 2018 beoordeelt, zijn allen inter-

sectorale fusies. In alle gevallen is een aanbieder van primair onderwijs betrokken.

Hierbij gaat het in twee gevallen om een ‘echte’ intersectorale fusie, zoals het samen-

gaan van een po- en een vo-bestuur (afo 226 en afo 228), om de overdracht van een

school voor speciaal basisonderwijs aan een bestuur voor speciaal onderwijs (afo

229) en om de overdracht van een reguliere basisschool aan een bestuur dat zowel

basisscholen als vo-scholen in stand houdt (afo 230). In geen van de voorgelegde

gevallen is sprake van de vorming van een grootschalig bestuur. De cfto adviseert

de minister dan ook de goedkeuring niet te onthouden.

Ruim zestig verzoeken van de medezeggenschapSinds 2014 heeft de cfto ook de taak om medezeggenschapsorganen bij te staan bij

de beoordeling van een fer. Deze adviestaak gaat alleen op bij fusieaanvragen waar-

bij de cfto niet in een later stadium een aanvraag hoeft te beoordelen voor de minis-

ter. Door de aanpassing van de Regeling en beleidsregels fusietoets in het onderwijs

in augustus 2017 komen veel meer fusies hiervoor in aanmerking. De cfto speelt

hierop in door begin 2018 alle (g)mr-en van scholen in het po en vo een brief,

brochure en poster te sturen. Daarin staat informatie over de ondersteunings- en

adviesmogelijkheden van de cfto. Dit levert veel reacties en verzoeken tot voorlich-

ting op. De cfto behandelt in 2018 ruim zestig vragen van individuele gevallen over

concrete fusievoornemens.

In een aantal gevallen krijgt de ondersteuning de vorm van een voorlichtingsbijeen-

komst op locatie. Op deze bijeenkomsten zijn vaak ook lokale medezeggenschaps -

organen aanwezig, alsook bestuurders en toezichthouders. Het cfto-secretariaat

geeft daar voorlichting over het fusieproces en de fusietoets en beantwoordt indivi-

duele vragen over de fer. De cfto bezoekt het Friese Twijzelerheide in februari,

en verder onder meer scholen in Haarlem, Culemborg en Borne. In december 2018

volgt tot slot nog een bezoek aan de gmr in Beuningen.

Opvallende fusies In 2018 is de cfto vanuit zijn voorlichtende taak zijdelings betrokken bij twee

opvallende fusies. Het gaat hierbij om fusieaanvragen in het vo in Zeeuws-

Vlaanderen en het po in de Noordoostpolder. In beide gevallen gaat het om een fusie,

waarbij openbare en bijzondere scholen zijn betrokken.

De Zeeuws-Vlaamse casus is hierbij het meest in het oog springend. Deze haalt regel-

matig de landelijke media. Ook worden er Kamervragen over gesteld. Bij deze fusie

wordt de cfto, zowel vanuit de bestuurder als vanuit de medezeggenschapsraad,

benaderd om voorlichting over het fusieproces en de fusie-effectrapportage te geven.

Vanwege de grote financiële, politieke en maatschappelijke belangen staat de voor-

genomen fusie in Zeeuws-Vlaanderen onder sterke tijdsdruk. Bij het niet doorgaan

dreigen er direct vo-scholen ‘om te vallen’. De cfto informeert bij deze fusie wel,

maar adviseert uiteindelijk niet. Door de sterke demografische krimp in de regio valt

de fusie onder de lichte toets, en tot een formele adviesaanvraag van de mr over de

fer komt het uiteindelijk niet. Eind juli besluit de minister de aanvraag voor een

bestuurlijke en institutionele fusie in het voortgezet onderwijs in Zeeuws-

Vlaanderen goed te keuren.

Vanuit de Noordoostpolder wordt de cfto door bestuurders benaderd om voorlich-

ting te geven over een voorgenomen fusieproces. In deze regio zijn nog twee grote

bestuurlijke aanbieders van basisonderwijs actief: een samenwerkingsverband met

openbare en bijzondere scholen en een bestuur met enkel confessioneel onderwijs.

Beide aanbieders willen fuseren om samen in kleinere kernen binnen de gemeente,

informele samenwerkingsscholen in stand te kunnen houden. Het gevolg is een

feitelijke concentratie van het onderwijsaanbod binnen de gemeente en in de Noord-

oostpolder bij één groot bestuur; alleen op Urk blijft een ander bestuur actief. Deze

grotere fusie is wel adviesplichtig. De bestuurders dienen de fusie-aanvraag echter

ná 1 augustus 2018 in, direct na de wijziging van de Regeling en beleidsregels. De

minister beoordeelt de fusie volgens de lichte toets en verleent in oktober toestem-

ming voor de fusie.


Bijlage 1 Financieel jaaroverzicht 2018

Een toelichting op de hoofdlijnen1 Vergoeding commissiewerk: er geldt een vaste vergoeding per maand conform het

instellingsbesluit van de Minister van ocw, gebaseerd op basis van het arar. In

2018 bestond de commissie uit voorzitter en vicevoorzitter. De positie van het derde

commissielid is in 2018 niet ingevuld rekening houdend met mogelijke politieke

ontwikkelingen rond de fusietoets.

2 Secretariaat: de cfto beschikt over een secretariaat dat haar ondersteunt bij:

• het uitoefenen van haar wettelijke taak;

• het beoordelen en analyseren van adviesaanvragen;

• de besluitvorming over adviesaanvragen, begroting, jaarverslag etc. op basis van

conceptstukken die door het secretariaat worden opgesteld;

• de adviserende en ondersteunende activiteiten voor de medezeggenschap;

• het onderhouden en uitbreiden van het relevante netwerk;

• de strategische positionering en het voeren van strategische gesprekken met de

ambtelijke en politieke leiding van het ministerie;

• alle andere activiteiten, waaronder communicatie-activiteiten, die van belang

zijn voor het goed functioneren van de commissie.

Daarnaast werkt het secretariaat in zelfstandigheid aan het informeren en onder-

steunen van medezeggenschap op scholen, het onderhouden van het relevante

netwerk en het kwalitatief goed, doelmatig en doeltreffend functioneren van het

secretariaat met een klantgerichte houding. De kosten worden vergoed op basis van

de richtlijnen uit de Handleiding Overheidstarieven 2016 van het ministerie van

Financiën. Deze richtlijn is ‘bestemd als handreiking voor die onderdelen van de

rijksoverheid die kosten in rekening brengen voor werkzaamheden verricht voor,

of diensten verleend aan, afnemers binnen of buiten de rijksoverheid.’

In verband met de aankondiging in het regeerakkoord wordt na het vertrek van één

van de medewerkers van het secretariaat begin januari 2018 een tijdelijke kracht

ingezet, eerst voor drie dagen per week, later voor twee dagen per week. Deze inzet

stopt per medio juli 2018. Als rond de zomer bekend wordt dat de toets door de

minister per 1 augustus 2018 de facto wordt gestaakt en er daarom geen adviezen

meer nodig zijn, gaan twee leden van het secretariaat, vooruitlopend op het opheffen

van de cfto, elders werkzaamheden verrichten. Hun inzet voor de commissie wordt

in de tijd beperkt. Dat leidt tot een forse onderuitputting van de begroting voor

secretariaatskosten.

3 Inhuur extern advies: in de ocw-beleidsregels is bepaald dat de commissie zonder

tussenkomst van de minister in bepaalde gevallen externe expertise kan betrekken.

In 2018 wordt daar geen gebruik van gemaakt.


4 Communicatie en voorlichting: sinds begin 2013 heeft de cfto een website

(www.cfto.nl). Voorts staat haar secretariaat besturen, ouders en andere

geïnteresseerden telefonisch te woord en handelt vragen per mail af (loketfunctie).

Het secretariaat verzorgt op verzoek ook presentaties, workshops en voorlichtings-

bijeenkomsten. In 2018 wordt tijd en geld geïnvesteerd in de voorbereiding van het

afscheidssymposium om kennis en ervaringen over te dragen aan het onderwijs.

5 Facilitaire ondersteuning duo, het agentschap van het ministerie van ocw, levert de

commissie diensten en geeft andere vormen van ondersteuning. Daarbij levert duo

expertise op het terrein van leerlingenprognoses, bekostiging en voorzieningen -

planning, basiscijfers en statistische benchmarks.

6 Korting voor het vervallen van de mbo-taak. Met de Regeling en beleidsregels van

1 augustus 2017 vervalt de taak van de cfto voor het mbo. Deze korting is in de

begroting vastgesteld op H 40.000. De realisatie van de taakstelling doet zich op

meerdere posten voor. Opvallend daarin zijn de posten 1 en 2.

* Realisatie heeft plaatsgevonden op andere posten


Begroting en realisatie 2018 (in afgeronde bedragen x € 1000)

Begroting Realisatie Verschil

1 Vergoeding commissiewerk 30 21 -9

2 Secretariaat (incl. huisvesting & automatisering) 381 343 -38

3 Inhuur extern expertise 15 0 -15

4 Communicatie en voorlichting 24 24 0

5 Facilitaire ondersteuning duo 50 40 -1 0

6 Korting ivm vervallen mbo-taak -40 0* +40

Totaal 460 428 -32


Bijlage 2 Brief van 20 april 2018 van minister Slob aan de Tweede Kamer

Bijlage 3 Brief van 30 mei 2018 van de cfto aan minister Slob


Bijlage 4 Brief van 13 juli 2018 van minister Van Engelshoven aan de cfto


Commissie Fusietoets OnderwijsTot 1 januari 2019

Postbus 302052500 GE Den Haagwww.cfto.nl

cfto jaarverslag 2018 · bijlage 1 financieel jaaroverzicht 2018 12 ... oorsprong van de fusietoets...

Documents