cfly{scfly{s p]g, @)^&p]g, @)^&p]g, @)^& · 3 -(_ :jf:yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfgtl/s...

265
www.lawcommission.gov.np 1 www.lawcommission.gov.np cfly{s cfly{s cfly{s cfly{s P]g, @)^& P]g, @)^& P]g, @)^& P]g, @)^& g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt @)^&.!!.)# k|:tfjgf k|:tfjgf k|:tfjgf k|:tfjgf M g]kfn ;/sf/sf] cy{ ;DaGwL k|:tfjnfO{ sfof{Gjog ug{ s]xL dx;'n, s/, kf]t, z'Ns / b:t'/ nufpg, nufO /fv]sf]nfO{ rfn" /fVg jf x]/k]m/ ug{ tyf /fh:j k|zf;g ;DaGwL k|rlnt sfg'gnfO{ ;+zf]wg ug{ ;d]t jf~5gLo ePsf]n], g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# sf] wf/f *# sf] pkwf/f -!_ adf]lhd ;+ljwfg ;efn] of] P]g agfPsf] 5 . != != != != ;+lIfKt gfd / k|f/De ;+lIfKt gfd / k|f/De ;+lIfKt gfd / k|f/De ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æcfly{s P]g, @)^&Æ /x]sf] 5 . -@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= @= @= @= eG;f/ dx;'n eG;f/ dx;'n eG;f/ dx;'n eG;f/ dx;'n M -!_ ljb]zaf6 g]kfnleq k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿df cg';"rL–! adf]lhd eG;f/ dx;'n nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 . -@_ g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] dfnj:t'x¿df cg';"rL–@ adf]lhd eG;f/ dx;'n nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 . #= #= #= #= eG;f/ ;]jf b:t'/ eG;f/ ;]jf b:t'/ eG;f/ ;]jf b:t'/ eG;f/ ;]jf b:t'/ M g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] / ljb]zaf6 g]kfndf k}7f/L x'g] dfnj:t'sf] k|lt k|1fkgkqdf lgsf;L afkt 5 ;o ?k}ofF / k}7f/L afkt kfFr ;o ?k}ofF eG;f/ ;]jf b:t'/ nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 . t/ lgsf;L dx;'n nfUg] dfnj:t'x¿, s"6g}lts tyf dx;'n ;'ljwfdf lgsf;L jf k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿ tyf dx;'n lt/L c:yfoL k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿, xjfO{dfu{af6 ofq'n] cfk"m;Fu} n}hfg] dfnj:t'x¿ / kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd d"Nosf] lgsf;L jf k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿df eG;f/ ;]jf b:t'/ nfUg] 5}g . $= $= $= $= s[lif ;'wf/ z'Ns s[lif ;'wf/ z'Ns s[lif ;'wf/ z'Ns s[lif ;'wf/ z'Ns M cfly{s jif{ @)^&÷)^* df cg';"rL–! sf] bkmf !^ df plNnlvt dfnj:t' k}7f/L x'Fbf k}7f/L d"Nodf kfFr k|ltztsf b/n] s[lif ;'wf/ z'Ns nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 . t/ To:tf dfnj:t'x¿sf] k}7f/L x'Fbf eG;f/ dx;'n nfUg] /x]5 eg] To:tf] k}7f/Ldf s[lif ;'wf/ z'Ns nfUg] 5}g .

Upload: doancong

Post on 17-Jul-2018

228 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

1

www.lawcommission.gov.np

cfly{scfly{scfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^&

g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt

@)^&.!!.)#

k|:tfjgfk|:tfjgfk|:tfjgfk|:tfjgf M g]kfn ;/sf/sf] cy{ ;DaGwL k|:tfjnfO{ sfof{Gjog ug{ s]xL dx;'n, s/, kf]t,

z'Ns / b:t'/ nufpg, nufO /fv]sf]nfO{ rfn" /fVg jf x]/k]m/ ug{ tyf /fh:j k|zf;g

;DaGwL k|rlnt sfg'gnfO{ ;+zf]wg ug{ ;d]t jf~5gLo ePsf]n],

g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# sf] wf/f *# sf] pkwf/f -!_ adf]lhd ;+ljwfg

;efn] of] P]g agfPsf] 5 .

!=!=!=!= ;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æcfly{s P]g, @)^&Æ /x]sf] 5 .

-@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .

@=@=@=@= eG;f/ dx;'neG;f/ dx;'neG;f/ dx;'neG;f/ dx;'n M -!_ ljb]zaf6 g]kfnleq k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿df cg';"rL–!

adf]lhd eG;f/ dx;'n nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

-@_ g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] dfnj:t'x¿df cg';"rL–@ adf]lhd

eG;f/ dx;'n nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

#=#=#=#= eG;f/ ;]jf b:t'/eG;f/ ;]jf b:t'/eG;f/ ;]jf b:t'/eG;f/ ;]jf b:t'/ M g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] / ljb]zaf6 g]kfndf k}7f/L x'g ]

dfnj:t'sf] k|lt k|1fkgkqdf lgsf;L afkt 5 ;o ?k}ofF / k}7f/L afkt kfFr ;o

?k}ofF eG;f/ ;]jf b:t'/ nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

t/ lgsf;L dx;'n nfUg] dfnj:t'x¿, s"6g}lts tyf dx;'n ;'ljwfdf

lgsf;L jf k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿ tyf dx;'n lt/L c:yfoL k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿,

xjfO{dfu{af6 ofq'n] cfk"m;Fu} n}hfg] dfnj:t'x¿ / kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd d"Nosf]

lgsf;L jf k}7f/L x'g] dfnj:t'x¿df eG;f/ ;]jf b:t'/ nfUg] 5}g .

$=$=$=$= s[lif ;'wf/ z'Nss[lif ;'wf/ z'Nss[lif ;'wf/ z'Nss[lif ;'wf/ z'Ns M cfly{s jif{ @)^&÷)^* df cg'';"rL–! sf] bkmf !^ df

plNnlvt dfnj:t' k}7f/L x'Fbf k}7f/L d"Nodf kfFr k|ltztsf b/n] s[lif ;'wf/ z'Ns

nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

t/ To:tf dfnj:t'x¿sf] k}7f/L x'Fbf eG;f/ dx;'n nfUg] /x]5 eg] To:tf]

k}7f/Ldf s[lif ;'wf/ z'Ns nfUg] 5}g .

Page 2: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

2

%=%=%=%= cGtMz'NscGtMz'NscGtMz'NscGtMz'Ns M cfly{s jif{ @)^&÷)^* df g]kfnleqsf] ldn jf sf/vfgfdf pTkfbg

jf tof/ ePsf dfnj:t', kbfy{ jf k}7f/L ePsf dfnj:t', kbfy{ jf ;]jfdf

cGtMz'Ns P]g, @)%* adf]lhd cGtMz'Ns nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

^=^=^=^= d"No clej[l4 s/d"No clej[l4 s/d"No clej[l4 s/d"No clej[l4 s/ M cfly{s jif{ @)^&÷)^* df d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@

adf]lhd d"No clej[l4 s/ nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

&= &= &= &= :jf:Yo ;]jf s/:jf:Yo ;]jf s/:jf:Yo ;]jf s/:jf:Yo ;]jf s/ M -!_ cfly{s jif{ @)^&÷)^* df g]kfn ;/sf/n] k|bfg ug]{

:jf:Yo ;]jf / ;fd'bflos c:ktfnx¿n] k|bfg ug]{ :jf:Yo ;]jf afx]ssf cGo

lgsfox¿n] k|bfg ug]{ :jf:Yo ;]jfx¿df hf/L lahs d"Nosf] kfFr k|ltztsf b/n]

:jf:Yo ;]jf s/ nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] :jf:Yo ;]jf s/ To:tf] ;]jf k|bfg ug{] JolQm,

;+:yf jf lgsfon]] lahs hf/L u/L c;"npk/ ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd :jf:Yo ;]jf s/ c;"n ug]{ JolQm, ;+:yf jf

lgsfon] c;"n u/]sf] /sd / ;f]sf] ljj/0f rf}dfl;s ¿kdf k|To]s rf}dfl;s cjlw

;dfKt ePsf] kRrL; lbgleq ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf bflvnf ug'{

kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] Dofbleq s/ bflvnf gu/]df jflif{s kGw|

k|ltzt Aofh / ljj/0f bflvnf gu/]df k|lt ljj/0f Ps xhf/ ?k}ofF c;"npk/

ul/g]5 . tLg dlxgf;Dd klg afFsL :jf:Yo ;]jf s/ ga'emfpg] JolQm, ;+:yf jf

lgsfoåf/f ;~rflnt sf/f]af/nfO{ s/ clws[tn] aGb ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

-%_:jf:Yo ;]jf s/ a'emfpg] :jf:Yo ;+:yfn] :j]lR5s ¿kdf d"No clej[l4

s/df btf{ x'g kfpg]5g\ .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd btf{ ePsf :jf:Yo ;+:yfaf6 :jf:Yo ;]jf s/

c;"n gu/L d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ adf]lhd d"No clej[l4 s/ c;"n ug'{

kg]{5 .

-&_ pkbkmf -%_ adf]lhd d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf :jf:Yo ;+:yfn]

btf{sf] ldltn] kfFr jif{;Dd d"No clej[l4 s/ dfq c;"n ug'{ kg]{5 .

-*_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] :jf:Yo ;]jf s/sf] sfo{ljlw cfGtl/s /fh:j

ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

Page 3: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

3

-(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu

cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5 . To:tf] sfof{no gePsf] lhNnfdf ;f] ljefun]

tf]s]sf] k|lqmofadf]lhd sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{non] :jf:Yo ;]jf s/sf]

k|zf;g ug]{5 .

*=*=*=*= lzIff ;]jf z'NslzIff ;]jf z'NslzIff ;]jf z'NslzIff ;]jf z'Ns M -!_ cfly{s jif{ @)^&÷)^* df lghL If]qaf6 ;~rflnt

b]zel/sf pRr dfWolds lzIffeGbf dflysf] lzIff k|bfg ug]{ lzIf0f ;+:yfx¿,

sf7df8f}+ pkTosfleq tyf pkdxfgu/kflnsf, gu/kflnsf / lhNnf

;b/d'sfdl:yt pRr dfWolds lzIff;Ddsf] lzIff k|bfg ug]{ lzIf0f ;+:yfx¿n]

c;"n ug]{ egf{ z'Ns / dfl;s lzIf0f z'Nsdf Ps k|ltztsf b/n] lzIff ;]jf z'Ns

nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0fMMMM o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu ælghL If]qaf6 ;~rflnt lzIf0f

;+:yfÆ eGgfn] tflnd tyf k'gtf{huL tflnd k|bfg ug]{ ;+:yf afx]s k|rlnt sfg'g

adf]lhd btf{ ePsf / lghL If]qaf6 ;~rflnt ljZjljBfno, dxfljBfno, ljBfno

tyf k|fljlws lzIffno nufot h'g;'s} lsl;dsf] lzIff k|bfg ug]{ lgsfonfO{

hgfpg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] z'Ns lk5l8Psf Pj+ b"u{d If]qsf ljkGgju{sf

ljBfyL{x¿sf] lxtdf vr{ ul/g]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lzIff ;]jf z'Ns To:tf] lzIf0f ;+:yfx¿n]

lahs hf/L u/L c;"npk/ ug'{ kg]{5 . s'g} lzIf0f ;+:yfn] lzIff ;]jf z'Ns c;"n

x'g] u/L lahs hf/L gu/]df cfGtl/s /fh:j sfof{non] k|fKt ;"rgfsf cfwf/df

To:tf lzIf0f ;+:yfsf] ;Dk"0f{ sfuhft tyf cfly{s / k|zf;lgs sIf cfˆgf] sAhf

tyf lgoGq0fdf lng ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lzIff ;]jf z'Ns c;"n ug]{ lzIf0f ;+:yfn] c;"n

u/]sf] /sd / ;f]sf] ljj/0f rf}dfl;s ¿kdf k|To]s rf}dfl;s cjlw ;dfKt ePsf]

kRrL; lbgleq cfGtl/s /fh:j sfof{no ePsf] lhNnfdf ;f] sfof{nodf /

cfGtl/s /fh:j sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf

bflvnf ug'{ kg]{5 .

Page 4: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

4

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] Dofbleq lzIff ;]jf z'Ns bflvnf gu/]df

jflif{s kGw| k|ltzt Aofh / ljj/0f bflvnf

gu/]df k|lt ljj/0f Ps xhf/ ?k}ofF c;"npk/ ul/g]5 . tLg dlxgf;Dd klg lzIff

;]jf z'Ns bflvnf gug]{ lzIf0f ;+:yfnfO{ g]kfn ;/sf/n] aGb ug{ cfb]z lbg

;Sg]5 .

-^_ ljb]z cWoog ug{ hfg] ljBfyL{nfO{ lzIf0f z'Ns afkt ljb]zL d'b|fsf]

;6xL ;'ljwf lbFbf To:tf] ;6xL /sddf Ps k|ltzt lzIff ;]jf z'Ns nufOg]5 /

c;"npk/ ul/g]5 .

-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd ljb]zL d'b|fsf] ;6xL ;'ljwf pknAw u/fpg] a}Ín]

lzIff ;]jf z'Ns afkt ;+sng u/]sf] /sd csf]{ dlxgfsf] kGw| ut]leq /fh:j

vftfdf hDdf u/L ;f]sf] ljj/0f ;lxtsf] hfgsf/L ;DalGwt cfGtl/s /fh:j

sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .

-*_ lzIff ;]jf z'Ns ;+sng ;DaGwL cGo sfo{ljlw cfGtl/s /fh:j

ljefun] lgwf{/0f u/]adf]lhd x'g]5 .

-(_ lzIff ;]jf z'Nssf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu

cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5 . To:tf] sfof{no gePsf] lhNnfdf ;f] ljefun]

tf]s]sf] k|lqmofadf]lhd sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{non] lzIff ;]jf z'Nssf]

k|zf;g ug]{5 .

-!)_ cfly{s jif{ @)^%÷)^^ sf] a'emfpg afFsL lzIff ;]jf s/ @)^& r}q

d;fGtleq :jo+ 3f]if0ff u/L a'emfPdf l9nf] /sd a'emfP afkt nfUg] Jofh / /sd

ldgfxf x'g]5 .

-!!_ cfly{s P]g, @)^^ sf] bkmf * sf] pkbkmf -(_ adf]lhdsf] cjlwleq

:jo+ 3f]if0ff u/L lzIff ;]jf s/ a'emfPsf lzIf0f ;+:yfx¿sf] xsdf ;f] :jo+ 3f]if0ff

u/L a'emfPsf] /sd clGtd dflgg]5 . ;f]xL cjlwdf cfly{s jif{ @)^%÷)^^ sf]

lzIff ;]jf s/ :jo+ 3f]if0ff u/L a'emfPsf t/ cfGtl/s /fh:j sfof{noaf6 lgwf{/0f

ePsf] ;Dk"0f{ s/ ga'emfpg] lzIf0f ;+:yfsf] a'emfpg' kg]{ aSof}tf s/sf] /sd

ldgfxf ul/Psf] 5 .

Page 5: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

5

-!@_ cfly{s jif{ @)^^÷)^& sf] lzIff ;]jf z'Nssf] klxnf], bf];|f] / t];|f]

rf}dfl;s cjlwsf] a'emfpg' kg]{ Ps k|ltzt lzIff ;]jf z'Nssf] ljj/0f / /sd

@)^& r}q d;fGtleq bflvnf u/]df To:tf lzIf0f ;+:yfn] pQm cfly{s jif{sf]

klxnf], bf];|f] / t];|f] rf}dfl;s cjlwsf] ljj/0f l9nf a'emfP afktsf] /sd / Jofh

ldgfxf x'g]5 .

-!#_ lhNnf lzIff sfof{no jf cGo ;/sf/L lgsfon] lzIf0f ;+:yfnfO{

h'g;'s} lsl;dsf] ;]jf, ;'ljwf jf l;kmfl/z pknAw u/fpFbf To:tf] lzIf0f ;+:yfn]

lzIff ;]jf z'Ns a'emfPsf] k|df0f k]z u/]kl5 dfq ;f] ;]jf, ;'ljwf jf l;kmfl/z

pknAw u/fpg' kg]{5 .

(=(=(=(= ;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/ / ;jf/L ;fwg s/ / ;jf/L ;fwg s/ / ;jf/L ;fwg s/ / ;jf/L ;fwg s/ M cfly{s jif{ @)^&÷)^*

df cg';"rL–# adf]lhd ;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/ / ;jf/L ;fwg s/ nufOg]

/ c;"npk/ ul/g]5 .

!)=!)=!)=!)= ;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/ M cfly{s jif{ @)^&÷)^* df ;8s dd{t tyf

;'wf/ ug{ ljb]zaf6 g]kfndf k}7f/L x'g] k]6«f]ndf k|lt ln6/ rf/ ?k}ofF / l8h]ndf

k|lt ln6/ b'O{ ?k}ofF ;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/ eG;f/ laGb'd} nufOg] /

c;"npk/ ul/g]5 .

!!=!!=!!=!!= 3/hUuf 3/hUuf 3/hUuf 3/hUuf /lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'//lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'//lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'//lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'/ M cfly{s jif{ @)^&÷)^*

df cg';"rL–$ adf]lhd 3/hUuf /lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'/ nufOg]

/ c;"npk/ ul/g]5 .

!@=!@=!@=!@= rnlrq ljsf; z'Nsrnlrq ljsf; z'Nsrnlrq ljsf; z'Nsrnlrq ljsf; z'Ns M cfly{s jif{ @)^&÷)^* df cg';"rL–% adf]lhd rnlrq

ljsf; z'Ns nufOg] / c;"npk/ ul/g]5 .

!#=!#=!#=!#= k|b'if0f lgoGq0f z'Nsk|b'if0f lgoGq0f z'Nsk|b'if0f lgoGq0f z'Nsk|b'if0f lgoGq0f z'Ns M -!_ cfly{s jif{ @)^&÷)^* df g]kfnleq laqmL ljt/0f

x'g] k]6«f]n tyf l8h]ndf k|lt ln6/ krf; k};fsf b/n] k|b'if0f lgoGq0f z'Ns nufOg]

/ c;"npk/ ul/g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] z'Ns g]kfn cfon lgudn] c;"n u/L k|To]s

dlxgfsf] z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL; ut]leq /fh:j vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 .

;f] cjlwleq bflvnf gu/]df jflif{s kGw| k|ltzt Jofh ;lxt c;"npk/ ul/g]5 .

Page 6: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

6

-#_ o; bkmf adf]lhdsf] k|b'if0f lgoGq0f z'Nssf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j

ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

!$=!$=!$=!$= 6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns M -!_ cfly{s jif{ @)^&÷)^* df 6]lnkmf]g h8fg ug]{

u|fxsaf6 6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns afkt Ps xhf/ ?k}ofF c;"npk/ ul/g]5 .

6]lnkmf]gsf] :jfldTj kl/jt{g ePsf] cj:yfdf 6]lnkmf]gsf] :jfldTj k|fKt ug]{

JolQmaf6 ;d]t To:tf] z'Ns c;"npk/ ul/g]5 .

t/ cu|Ld e'QmfgL x'g] -lk|–k]8_ df]jfOn 6]lnkmf]gsf] xsdf k|To]s l;dsf8{

/ l/rfh{ sf8{sf] d"Nodf b'O{ k|ltztsf b/n] 6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns nfUg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] z'Ns b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] lgsfon]

c;"n u/L k|To]s dlxgfsf] z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL; ut]leq /fh:j vftfdf

bflvnf ug'{ kg]{5 . ;f] cjlwleq bflvnf gu/]df ;DalGwt lgsfoaf6 jflif{s kGw|

k|ltzt Jofh ;lxt c;"npk/ ul/g]5 .

-#_ o; bkmf adf]lhdsf] 6]lnkmf]g :jfldTj z'Nssf] k|zf;g cfGtl/s

/fh:j ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

!%=!%=!%=!%= b"/;~rf/ ;]jf b:t'/b"/;~rf/ ;]jf b:t'/b"/;~rf/ ;]jf b:t'/b"/;~rf/ ;]jf b:t'/ M -!_ cfly{s jif{ @)^&÷)^* df b"/;~rf/ ;]jf pknAw

u/fpg] lgsfon] u|fxsaf6 lng] dx;'nsf] bz k|ltzt /sd b"/;~rf/ ;]jf b:t'/

afkt u|fxsaf6 c;"npk/ ul/g]5 . u|fxsaf6 c;"npk/ ul/g] o:tf]] b:t'/ /sd

b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] lgsfon] d"No clej[l4 s/ ;fy bflvnf ug'{ kg]{5 .

t/ O06/g]6 6]lnkmf]g ;]jf -le=cf]=cfO{=lk=_ afx]ssf] O06/g]6 ;]jf tyf

k]h/ ;]jf k|bfosx¿nfO{ o:tf] b:t'/ nfUg] 5}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b"/;~rf/ ;]jf pknAw

u/fpg] cg'dlt k|fKt JolQmx¿aLr Psn] csf]{sf] g]6js{ k|of]u u/] afkt ltg'{ kg]{

z'Ns -OG6/ sg]S;g rfh{_ df o:tf] b:t'/ nfUg] 5}g .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] b:t'/ b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] cg'dlt

k|fKt JolQm jf lgsfon] c;"n u/L k|To]s dlxgfsf] z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL;

ut]leq d"No clej[l4 s/ ;lxt /fh:j vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd bflvnf ug'{ kg]{ b:t'/ Dofbleq ga'emfPdf To:tf]

afFsL /sddf dfl;s kfFr k|ltztsf b/n] yk b:t'/ nfUg]5 .

Page 7: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

7

-%_ b"/;~rf/ ;]jf b:t'/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefun] lgwf{/0f u/]

adf]lhd x'g]5 .

!^=!^=!^=!^= Sofl;gf] /f]oN6LSofl;gf] /f]oN6LSofl;gf] /f]oN6LSofl;gf] /f]oN6L M -!_ cfly{s jif{ @)^&÷)^* df g]kfndf /x]sf Sofl;gf]

;~rfng ug{ Ohfhtkq k|fKt k|To]s JolQm tyf lgsfon] k|To]s Sofl;gf] ;~rfng

u/] afkt jflif{s b'O{ s/f]8 ?k}ofF /f]oN6L ltg'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] /f]oN6L afktsf] /sd ;DalGwt Sofl;gf]

;~rfng ug{ Ohfhtkq k|fKt JolQm tyf lgsfon] cfly{s jif{ k|f/De ePsf] ldltn]

b'O{ dlxgfleq ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] cjlwleq /f]oN6L ga'emfpg] JolQm jf

lgsfonfO{ ;f] /sd ga'emfP afkt a'emfpg afFsL /sdsf] aflif{s kGw| k|ltztsf

b/n] z'Ns / ;f] Dofb gf3]sf] ldltn] tLg dlxgf;Dd jflif{s kGw| k|ltztsf b/n]

yk z'Ns ;d]t nufO /f]oN6L /sd c;"npk/ ul/g]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] cjlwleq klg /f]oN6L / z'Ns ga'emfpg]

Ohfhtkq k|fKt JolQm jf lgsfonfO{{ s/ clws[tn] lghsf] ;DklQ pk/ bfaL ug{,

bfaL u/]sf] ;DklQ lnnfd laqmL ug{, lghnfO{ g]kfnaflx/ hfg /f]s nufpg, ;f]

/sd Ph]06 eO{ sfd ug]{ JolQmaf6 c;"n ug{ jf cGo s'g} tj/n] lghaf6 /sd

c;"n ug{ jf Sofl;gf]sf] ;~rfng aGb ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

-%_ o; bkmfadf]lhd cfb]z ePdf Ohfhtkq lbg] lgsfon] lghsf]

Ohfhtkq /2 ug'{ kg]{5 .

-^_ o; bkmfadf]lhd c;"npk/ ug'{ kg]{ /f]oN6L, z'Ns tyf /sd Ohfhtkq

k|fKt JolQm jf lgsfon] bflvnf gu/]df To:tf] /f]oN6L, z'Ns tyf /sd ;/sf/L

afFsL ;/x lghaf6 c;"npk/ ul/g]5 .

-&_ Sofl;gf] ;~rfng ug{ Ohfhtkq k|fKt JolQm jf lgsfon] cfly{s jif{

;dfKt x'g' cufj} cfufdL cfly{s jif{sf] nflu Ohfhtkq gljs/0f u/fpg' kg]{5 .

-*_ o; bkmfadf]lhd /f]oN6L, z'Ns / /sd ga'emfpg] Ohfhtkq k|fKt

JolQm tyf lgsfosf]] Ohfhtkq gljs/0f x'g] 5}g .

Page 8: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

8

!&=!&=!&=!&= jg k}bfjf/ z'Nsjg k}bfjf/ z'Nsjg k}bfjf/ z'Nsjg k}bfjf/ z'Ns M -!_ g]kfn ;/sf/åf/f ;fd'bflos jgsf] ¿kdf x:tfGt/0f

ul/Psf /fli6«o jgdWo] pkef]Qmf ;d"xn] k|rlnt sfg'g adf]lhd sfo{ of]hgf agfO{

lgsflnPsf] ;fn / vo/sf sf7 pkef]Qmf ;d"xaflx/ Jofkfl/s k|of]hgsf nflu

laqmL u/]df To;/L laqmL u/L k|fKt ePsf] /sddWo] kGw| k|ltzt /sd cfly{s jif{

@)^&÷)^* df jg k}bfjf/ z'Ns afkt g]kfn ;/sf/sf] ;l~rt sf]ifdf hDdf ug'{

kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd pkef]Qmf ;d"xaflx/ Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu

sf7 laqmL u/L pkef]Qmf ;d"xn] k|fKt u/]sf] /sd ;fd'bflos jgsf] ;+/If0f,

;Da4{g, jftfj/0f ;+/If0f / :yfgLo ljsf;;Fu ;DalGwt sfo{df vr{ ug'{ kg]{5 .

!*=!*=!*=!*= b/ 36fpg, j9fpg jf b/ 36fpg, j9fpg jf b/ 36fpg, j9fpg jf b/ 36fpg, j9fpg jf 5'65'65'65'6 lbg ;Sg] lbg ;Sg] lbg ;Sg] lbg ;Sg] M -!_ k|rlnt sfg'gdf h'g;'s} s'/f

n]lvPsf] eP tfklg g]kfn ;/sf/n] cfjZostf cg';f/ o; P]g / k|rlnt sfg'g

adf]lhd nufOPsf b:t'/, z'Ns, dx;'n / s/sf] b/ 36fpg, a9fpg jf To:tf]

b:t'/, z'Ns, dx;'n / s/ cf+lzs jf k"0f{¿kdf 5'6 lbg ;Sg]5 . To:tf] b/

36fOPsf], j9fOPsf] jf 5'6sf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/sf] b/ 36fOPsf], a9fO{Psf] jf s'g} b:t'/

z'Ns, dx;'n / s/ cf+lzs jf k"0f{ ¿kdf 5'6 lbO{Psf] ljj/0f k|To]s jif{ cy{

dGqfnon] Joj:yflksf–;+;bdf k]z ug'{ kg]{5 .

!(=!(=!(=!(= k|lqmof ;/nLs/0f ug{ tyf afwf c8k|lqmof ;/nLs/0f ug{ tyf afwf c8k|lqmof ;/nLs/0f ug{ tyf afwf c8k|lqmof ;/nLs/0f ug{ tyf afwf c8\\\\sfp k'ms'jf ug{ ;Sgsfp k'ms'jf ug{ ;Sgsfp k'ms'jf ug{ ;Sgsfp k'ms'jf ug{ ;Sg] M cfos/ P]g,

@)%*, d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@, cGtMz'Ns P]g, @)%*, eG;f/ P]g, @)^$

tyf o; P]gsf] sfof{Gjogsf] qmddf x8\tfn, b}jL k|sf]k, k|fs[lts ljklQsf] sf/0fn]

plNnlvt P]gn] k|bfg u/]sf] s'g} ;'ljwf pkef]u ug{ g;lsg] cj:yf l;h{gf ePdf

jf s'g} hl6ntf b]lvPdf jf afwf c8\sfp kg{ uPdf cy{ dGqfnon] cfjZostf

cg';f/ cjlw yk ug{, k|lqmof ;/nLs/0f ug{ jf afwf c8\sfp k'ms'jf ug{ ;Sg]5 .

@)=@)=@)=@)= kf;a'skf;a'skf;a'skf;a's tyf tyf tyf tyf a}Ía}Ía}Ía}Í Uof/]06L Uof/]06L Uof/]06L Uof/]06L ;Da;Da;Da;DaGwL Joj:yfGwL Joj:yfGwL Joj:yfGwL Joj:yf M jg:ktL £o" t]n pBf]un] cfly{s jif{

@)^$÷)^% / @)^%÷)^^ df kf;a's -gub w/f}6L_ tyf a}Í Uof/]06L ;'ljwfdf

cfoft u/]sf] sRrf kbfy{df bz k|ltzt d"No clej[l4 u/L tof/ u/]sf] j:t'

k|rlnt sfg'gsf] cjlwleq lgsf;L u/L ljb]zL d'b|f k|fKt u/]sf] t/ a}Í Uof/]06L jf

kf;a's -gub w/f}6L_ km's'jf x'g afFsL /x]sf pBf]un] @)^& ;fn k'; d;fGtleq

lgjb]g lbPdf To:tf] a}Í Uof/]06L km's'jf jf gub w/f}6L lkmtf{ ul/g] 5 .

Page 9: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

9

@!=@!=@!=@!= ;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ nfUg] z'Ns, Jofh ;DaGwL ljz]if Joj:yf;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ nfUg] z'Ns, Jofh ;DaGwL ljz]if Joj:yf;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ nfUg] z'Ns, Jofh ;DaGwL ljz]if Joj:yf;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ nfUg] z'Ns, Jofh ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ ;xsf/L

P]g, @)$* adf]lhd btf{ eO{ cfos/ P]g, @)%* sf] bkmf !! sf] pkbkmf -@_

adf]lhd s/ gnfUg] ;xsf/L ;+3 jf ;+:yf afx]ssf cGo ;xsf/L ;+3 jf ;+:yfn]

cfo jif{ @)^$÷)^%, @)^%÷)^^ / @)^^÷)^& sf] cfo ljj/0f / ;f]df nfUg]

cfos/ tyf e"QmfgLdf s/s§L ul/Psf] a'emfpg afFsL /sd @)^& ;fn r}q

d;fGtleqdf bflvnf u/]df ;f]eGbf cufl8sf] cfo ljj/0f k]z ug'{ kg]{ 5}g / ;f]df

nfUg] cGo z'Ns tyf Aofh ldgfxf ul/g]5 .

-@_ cfos/ P]g, @)%* sf] bkmf !! sf] pkbkmf -@_ adf]lhd s/ gnfUg]

;xsf/L ;+3 jf ;+:yf tyf cfos/ P]g, @)%* sf] bkmf !) sf] v08 -^_ adf]lhd

5'6 kfPsf] ;+:yfn] cfo jif{ @)^$÷)^%, @)^%÷)^^ / @)^^÷)^& sf] ljQLo

ljj/0f tyf e'QmfgLdf cu|Ld s/ s§L eO{ bflvnf ug{ afFsL /x]sf] /sd @)^& r}q

d;fGtleq bflvnf u/]df ;f]df nfUg] z'Ns tyf Jofh ldgfxf ul/g]5 .

-#_ gfkmf gsdfpg] tyf d'gfkmf ljt/0f gug]{ p2]Zo ePsf ;xsf/L ;+3 jf

;+:yfx¿n] ljutdf :yfoL n]vf gDa/ lnPsf] jf glnPsf] h] h:tf] cj:yf eP

tfklg To:tf] ;+3 jf ;+:yfn] cfo jif{ @)^$÷)^%, @)^%÷)^^ / @)^^÷)^& sf]

cfo ljj/0f bflvnf u/L nfUg] cfos/ bflvnf u/]df tyf To:tf ;+3 jf ;+:yfn]

cu|Ld s/ s§L u/L e'QmfgL ug'{ kg]{ /sdsf] cu|Ld s/ bflvnf u/]df ;f]df nfUg]

z'Ns tyf Jofh ldgfxf ul/g]5 .

-$_ pkbkmf -!_, -@_ / -#_ df plNnlvt ;+3 jf ;+:yfn] o;/L ;'ljwf

lbPsf] cjlwleq klg ljj/0f, /sd jf Aofh ga'emfPdf ;fljs b]lvsf] ltg'{

a'emfpg' kg]{ ;Dk"0f{ s/, Jofh tyf z'Ns ;d]t c;"npk/ ul/g]5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf ;xsf/L ;+3 jf ;+:yfnfO{ ;/sf/L lgsfoaf6

pknAw x'g] s'g} klg 5'6 tyf ;'ljwf ;d]t k|bfg ul/g] 5}g .

@@@@@@@@==== s/sf] bfo/fdf cfpg]nfO{ z'Ns s/sf] bfo/fdf cfpg]nfO{ z'Ns s/sf] bfo/fdf cfpg]nfO{ z'Ns s/sf] bfo/fdf cfpg]nfO{ z'Ns tyf tyf tyf tyf Jofh Jofh Jofh Jofh ldgfxfldgfxfldgfxfldgfxf lbO{g]lbO{g]lbO{g]lbO{g]M -!_ lrlsT;s,

snfsf/, Ol~hlgo/, sfg'g Joj;foL, n]vfk/LIfs, Jofkf/L, pBf]uL, nufgLstf{,

k/fdz{;]jf k|bfos, sldzg Ph]06, ;]jflgj[t jf jxfnjfnf jf ;fj{hlgs kbwf/0f

u/]sf kbflwsf/L, sd{rf/L, lzIfs, k|fWofks nufot h'g;'s} JolQm jf lgsfon]

Page 10: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

10

cfly{s jif{ @)^%÷)^^ eGbf cufl8sf jif{df s/ nfUg] cfo cfh{g u/]sf] t/

To;/L cflh{t cfodf s/ bflvnf gu/]sf] ePdf / cfly{s jif{ @)^%÷)^^ /

@)^^÷)^& sf] cfo ljj/0f @)^& ;fn r}q d;fGt;Dd bflvnf u/L ;f]df nfUg]

cfos/ bflvnf u/]df plNnlvt cjlweGbf cl3sf cfo jif{sf] cfos/, z'Ns /

Jofh 5'6 x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg kqsf/, kqklqsf Pj+

;~rf/ tyf k|sfzg u[xn] cfly{s jif{ @)^^÷)^& sf] cfo ljj/0f / ;f] adf]lhd

ltg'{ kg]{ s/ @)^& r}q d;fGtleq a'emfO{ :yfoL n]vf gDa/ lnPdf ;f] cjlweGbf

cl3sf jif{sf] ;Dk"0f{ s/, z'Ns / Jofh 5'6 x'g]5 .

-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df plNnlvt JolQm tyf lgsfon] ;f] pkbkmfx¿df

tf]lsPsf] cjlw;Dd s/ bflvnf gu/]df To:tf JolQm tyf lgsfosf] ltg'{ kg]{ s/,

z'Ns tyf Jofh ;/sf/L afFsL ;/x c;"n ul/g]5 .

@@@@####==== vfF8;f/L pBf]unfO{ b:t'/ tyf vfF8;f/L pBf]unfO{ b:t'/ tyf vfF8;f/L pBf]unfO{ b:t'/ tyf vfF8;f/L pBf]unfO{ b:t'/ tyf hl/jfgfhl/jfgfhl/jfgfhl/jfgf ldgfxfldgfxfldgfxfldgfxf ;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf M el6{sn

/f]n/ tyf xf]l/h]06n /f]n/ k|of]u ug]{ -bz xif{ kfj/;Ddsf]_ vfF8;f/L pBf]un]

cfly{s jif{ @)^^÷^& ;Dddf a'emfpg' kg]{ jflif{s gjLs/0f b:t'/ cfly{s jif{

@)^&÷^* sf nflu tf]lsPsf] b/adf]lhd a'emfPdf afFsL ljnDa z'Ns tyf

hl/jfgf ldgfxf x'g]5 .

@$=@$=@$=@$= aSof}tf km5aSof}tf km5aSof}tf km5aSof}tf km5\\\\of}6 ;ldltof}6 ;ldltof}6 ;ldltof}6 ;ldlt M -!_ k|rlnt sfg'gadf]lhd r'Qmf x'g afFsL /x]sf

aSof}tf s/x¿ -eG;f/ dx;'n, cfos/, d"No clej[l4 s/, cGtMz'Ns, dgf]/~hg

s/, 7]Ssf s/, laqmL s/, xjfO{ p8fg s/, xf]6n s/_ tyf u}/s/ c;"npk/ ug]{,

ldgfxf ug]{ tyf ldgfxfsf] nflu l;kmfl/; ug{ g]kfn ;/sf/n] clwsf/ ;DkGg

aSof}tf km5\of}6 ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tyf

sfo{ljlw g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

@@@@%%%%==== lzt e08f/ ;lzt e08f/ ;lzt e08f/ ;lzt e08f/ ;]jfsf] d"No clej[l4 s/]jfsf] d"No clej[l4 s/]jfsf] d"No clej[l4 s/]jfsf] d"No clej[l4 s/ tyf tyf tyf tyf hl/jfgfhl/jfgfhl/jfgfhl/jfgf ldgfxfldgfxfldgfxfldgfxf x'g]x'g]x'g]x'g] M lzt e08f/

Joj;fo ;~rfng ug]{ JolQmn] pknAw u/fpg] s[lif k}bfjf/ e08f/0f ;]jf afkt

a'emfpg afFsL /x]sf] d"No clej[l4 s/ / ;f]df nfu]sf] hl/jfgf, z'Ns tyf Jofh

ldgfxf x'g]5 .

Page 11: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

11

@^= @^= @^= @^= Ohfhtkq b:t'/ cf+lzs ldgfxfOhfhtkq b:t'/ cf+lzs ldgfxfOhfhtkq b:t'/ cf+lzs ldgfxfOhfhtkq b:t'/ cf+lzs ldgfxf ;Da;Da;Da;DaGwL Joj:yfGwL Joj:yfGwL Joj:yfGwL Joj:yf M cGtMz'Ns lgodfjnL, @)%(

sf] cg';"rL–@ sf] qmd;+Vof @ dlb/f laqmL ljt/0ftk{m v08 -s_ / -v_ tyf qmd

;+Vof # sf] v08 -u_, -3_ / -em_ df nfu]sf] Ohfhtkq b:t'/df pkTosfaflx/sf]

xsdf @% k|ltzt ldgfxf ul/Psf] 5 .

@@@@&&&&==== ;fgf s/bftfnfO{ ljz]if ;fgf s/bftfnfO{ ljz]if ;fgf s/bftfnfO{ ljz]if ;fgf s/bftfnfO{ ljz]if 5'65'65'65'6 M -!_ jflif{s aL; nfv;Dd sf/f]af/ / b'O{ nfv;Dd

cfo cfh{g ug]{ b]xfosf ;fgf s/bftfn] cfly{s jif{ @)^%÷)^^ sf] cfos/

afktsf] b]xfosf] /sd @)^& k'; d;fGtleqdf a'emfPdf afFsL a'emfpg' kg]{ s/,

z'Ns, Jofh tyf hl/jfgf ldgfxf x'g]5 M–

-s_ dxfgu/kflnsf tyf pkdxfgu/kflnsfleqsf s/bftfn]

tLg xhf/ kfFr ;o ?k}ofF,

-v_ gu/kflnsfleqsf s/bftfn] b'O{ xhf/ ?k}ofF /,

-u_ cGo If]qsf s/bftfn] Ps xhf/ b'O{ ;o krf; ?k}ofF .

-@_ pkbkmf -!_ df pNn]v ePeGbf a9L a'emfPsf] cfos/ /sd

kl5Nnf cfly{s jif{x¿df lx;fj ldnfg ug{ ;lsg]5 .

@@@@*=*=*=*= ;fdflhs ;'/Iff ;fdflhs ;'/Iff ;fdflhs ;'/Iff ;fdflhs ;'/Iff sf]if sf]if sf]if sf]if Joj:yfJoj:yfJoj:yfJoj:yf M cfos/ P]g, @)%* sf] cg';"rL–! adf]lhd Psn

JolQm tyf bDkQLaf6 c;"n ul/g] ! k|ltzt s/sf] /sd 5'§} /fh:j vftfdf

hDdf ul/g]5 .

@@@@((((==== /fh:j r'xfj6 /fh:j r'xfj6 /fh:j r'xfj6 /fh:j r'xfj6 ----cg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@ df ;+zf]wgcg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@ df ;+zf]wgcg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@ df ;+zf]wgcg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@ df ;+zf]wg M /fh:j

r'xfj6 -cg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@ sf],–

-!_ bkmf @ sf], –

-s_ v08 -s_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_ /flvPsf] 5 M–

æ-s_ æ/fh:jÆ eGgfn] k|rlnt sfg'gadf]lhd g]kfn ;/sf/nfO{

ltg'{ jf a'emfpg' kg]{ eG;f/ dx;'n, cGtMz'Ns, cfos/,

d"No clej[l4 s/, ;jf/L ;fwg s/, 3/hUuf axfn s/,

;DklQ s/, 3/hUuf /lhi6«]zg b:t'/ ;Demg' k5{ / ;f]

Page 12: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

12

zAbn] k|rlnt sfg'gadf]lhd nfUg] cGo s/ tyf u}/s/

/fh:jnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ

-v_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] v08 -s!_ ylkPsf] 5 M–

æ-s!_ æu}/s/Æ eGgfn] ;a} k|sf/sf] k|zf;lgs b:t'/, ;]jf

z'Ns, /f]oN6L, nfef+z, ;fFjf Jofh nufot g]kfn

;/sf/n] k|rlnt sfg'g adf]lhd nufPsf] ;a}

b:t'/ tyf z'Ns ;d]tsf] /sd ;Demg'k5{ .Æ

-u_ v08 -ª_ kl5 b]xfosf] v08 -ª!_ ylkPsf] 5 M–

æ-ª!_ ædGqfnoÆ eGgfn] cy{ dGqfno ;Demg' k5{ .Æ

-3_ v08 -5_ kl5 b]xfosf] v08 -5!_ ylkPsf] 5 M–

æ-5!_ ælauf]Æ eGgfn] cfos/, d"No clej[l4 s/,

cGtMz'Ns, 3/ axfn s/ / k|rlnt sfg'gadf]lhd

nfUg] cGo s/, z'Ns tyf Aofh ;d]tsf] /sd

;Demg' k5{ / ;f] zAbn] eG;f/ rf]/L k}7f/L ePsf]

jf x'g nfu]sf] dfnj:t'sf] yf]s ahf/ d"No jf

dfnj:t' k]mnf gk/L sfuh dfq k]mnf k/]sf]df

To:tf] dfnj:t' cfoft ubf{ eG;f/ laGb'df eG;f/

k|of]hgsf] nflu sfod x'g] d"No / ;f]df nfUg]

eG;f/ dx;'nnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ

-@_ bkmf $ sf], –

-s_ v08 -r_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -r_ /flvPsf] 5 M–

æ-r_ /fh:j a'emfpg' kg]{ sfof{nosf] sd{rf/L;Fu ldnf]dtf] u/L

jf gu/L g]kfn ;/sf/nfO{ k|rlnt sfg'g adf]lhd ltg'{

a'emfpg' kg]{ /fh:j /sddf x]/k]m/ jf kl/jt{g u/]df jf

/fh:j a'emfPsf] b]lvg] unt lnvt tyf sfuhft k]z

u/]df jf k|fKt ePdf .Æ

-v_ v08 -r_ kl5 b]xfosf] v08 -5_ ylkPsf] 5 M–

Page 13: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

13

æ-5_ /fh:j a'emfpg] k|of]hgsf] nflu 3f]if0ff ul/g' kg]{ s'g} cfo,

3/ hUuf jf cGo ;DklQ jf ;fdfgsf] d"No 36L jf a9L

x'g]u/L clen]vf+sg u/L lx;fj tof/ u/]df .Æ

-#_ bkmf ^ sf] pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s=_ ylkPsf]

5 M–

æ-!s=_ btf{ u/L jf gu/L jf Ohfht lnO{ jf glnO{ ul/g] ;a}

lsl;dsf cfly{s sf/f]af/df ePsf] /fh:j r'xfj6;DaGwL cg';Gwfg,

txlssft / tT;DaGwL cGo sf/afxL ljefun] ug]{5 .Æ

-$_ bkmf & kl5 b]xfosf] bkmf &s= ylkPsf] 5M–

æ&s=&s=&s=&s= cfsl:ds hfFr k/LIf0f ug{ ;Sgcfsl:ds hfFr k/LIf0f ug{ ;Sgcfsl:ds hfFr k/LIf0f ug{ ;Sgcfsl:ds hfFr k/LIf0f ug{ ;Sg] M -!_ bkmf -$_ adf]lhd /fh:j

r'xfj6 u/]sf] dflgg] s'g} sfo{ ePsf] 5 eGg] ljZjf; nfUg]

dgfl;j dflkmssf] sf/0f ePdf jf bkmf -&_ adf]lhd /fh:j

r'xfj6sf] ;"rgf k|fKt ePdf dxflgb]{zs jf lghn] v6fPsf] s'g}

sd{rf/Ln] cfsl:ds ¿kdf h'g;'s} JolQm jf ofq' Pj+ dfn;fdfg

cf];f/k;f/ ug]{ oftfoftsf ;fwgnfO{ /f]sL cfjZos sfuhft dfu

ug{, tnf;L lng jf s'g} ejg, uf]bfd, k;n, sf/f]af/:yn, hUuf /

:yfg ljz]ifdf pkl:yt eO{ vfgtnf;L lng, l;naGbL ug{, s'g}

dfnj:t' jf sfuhft lgoGq0fdf lng ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} :yfgdf vfgtnf;L lnFbf jf

cfsl:ds hfFr ug'{ kbf{ ;DalGwt JolQmnfO{ vfgtnf;L lng' jf

hfFr ug'{ k/]sf] sf/0f v'n]sf] lnlvt hgfp lbg' kg]{5 .Æ

-%_ bkmf * df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/, cg';Gwfg tyf txlssftsf] sfd ;DkGg gePdf

dxflgb]{zsn] cfjZostf cg';f/ Ps} k6s jf k6s k6s u/L a9Ldf csf]{

tL; lbg;Dd cg';Gwfg tyf txlssftsf] nflu Dofb yk ug{ ;Sg]5 .Æ

-^_ bkmf ( sf] pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf pkbkmf -*_ / -(_ ylkPsf 5g\ M–

æ-*_ o; P]gadf]lhd cg';Gwfg tyf txlssftsf] qmddf /x]sf]

s'g} JolQm sf/afxL 5Ng] p2]Zon] g]kfn 5f]8L aflx/ hfFb}5 eGg] ljZjf;

Page 14: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

14

x'g] kof{Kt sf/0f ePdf ljefun] lghnfO{ ljb]z hfgaf6 /f]s nufpg

;Sg]5 / o:tf] JolQmsf] /fxbfgL sAhfdf lng, /f]Ssf ug{ ;DalGwt

lgsfonfO{ n]vL k7fpg ;Sg]5 . o;/L n]vL cfPsf] ljifodf ;xof]u ug'{

;Da4 lgsfosf] st{Jo x'g]5 .

-(_ ;DalGwt sfof{no, ;+3–;+:yf jf s'g} JolQmsf] ;fydf /x]sf]

;Da4 sfuhft jf k|df0fsf] lnvt jf s'g} a}Í, ljQLo tyf ;xsf/L

;+:yfdf ePsf] sf/f]af/sf] ljj/0f, lwtf]kq ahf/df ePsf] ;a} cfly{s

sf/f]af/sf] ljj/0f cg';Gwfgsf] k|of]hgsf] nflu ljefun] dfu ug{ ;Sg]5 .

o;/L dfu u/]sf] ljj/0f tf]s]sf] Dofbleq pknAw u/fpg' ;Da4 JolQm jf

lgsfosf] st{Jo x'g]5 .Æ

-&_ bkmf !) sf] pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ o; P]g adf]lhd /fh:j r'xfj6 ;DaGwL s;"/sf] cg';Gwfg

tyf txlssft dxflgb]{zsn] cfjZostf cg';f/ cfkm} ug{ jf ljefu jf

dftxt sfof{nosf] clws[t:t/sf] sd{rf/LnfO{ cg';Gwfg clws[t eO{ sfd

ug{ tf]Sg ;Sg]5 .Æ

-*_ bkmf !! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -r_ kl5 b]xfosf] v08 -5_ ylkPsf] 5 M–

æ-5_ /fh:j r'xfj6sf] s;"/ ug]{ ;+:yf jf JolQmsf] rn crn ;DklQ

/f]Ssf ug'{ kg]{ dgfl;j sf/0f ePdf cg';Gwfg clws[tn] To:tf]

;DklQ /f]Ssf ug]{5 .Æ

-(_ bkmf !# kl5 b]xfosf] bkmf !#s= ylkPsf] 5 M–

æ!#s=!#s=!#s=!#s= cGo ljefunfO{ n]vL k7fpg ;SgcGo ljefunfO{ n]vL k7fpg ;SgcGo ljefunfO{ n]vL k7fpg ;SgcGo ljefunfO{ n]vL k7fpg ;Sg]]]]M -!_ /fh:j r'xfj6sf] ;DaGwdf

cg';Gwfg clws[tn] cg';Gwfg ubf{ k|rlnt sfg'g adf]lhd

lgwf{/0f ug'{ kg]{ cfos/, d"No clej[l4 s/, cGtMz'Ns, eG;f/

dx;'n jf u}/s/ lgwf{/0f ubf{ nfk/afxL jf x]nr]q\mofOF jf cGo

s'g} sf/0faf6 q'6L x'g uPsf] kfPdf cg';Gwfg clws[tn] ;f] s'/f

pNn]v u/L ljefu ;dIf k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg';Gwfg clws[tsf] k|ltj]bg k]z

x'g cfPkl5 ljefun] To:tf] s/, cGtMz'Ns, eG;f/ dx;'n jf

Page 15: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

15

u}/s/sf] lgwf{/0fdf ePsf] q'6L ;Rofpg ;DalGwt lgsfonfO{ n]vL

k7fpg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd q'6L ;Rofpgsf] nflu n]vL cfPdf

;f] adf]lhd q'6L ;Rofpg] st{Jo ;DalGwt lgsfosf] x'g]5 .Æ

-!)_ bkmf @# sf] ;§f b]xfosf] bkmf @# /flvPsf] 5 M–

æ@#æ@#æ@#æ@#==== b08 ;hfob08 ;hfob08 ;hfob08 ;hfoM -!_ /fh:j r'xfj6sf] s;"/ ug]{ JolQmnfO{ b]xfo

adf]lhdsf] ;hfo x'g]5 M–

-s_ dfnj:t' sAhfdf lnO{Psf]df To:tf]

dfnj:t' hkmt u/L lauf]sf] bf]Aa/;Dd

hl/jfgf jf s;"/sf] dfqf x]/L tLg jif{;Dd

s}b jf b'j} ;hfo,

-v_ dfnj:t' sAhfdf geO{ sf/f]af/sf] clen]v

dfqsf] cfwf/df ck/fw k|dfl0ft ePdf ;f]

sf/f]af/df k|rlnt sfg'g adf]lhd a'emfpg'

kg]{ /fh:j /sd / lauf]sf] bf]Aa/;Dd

hl/jfgf jf s;"/sf] dfqf x]/L tLg jif{;Dd

s}b jf b'j} ;hfo .

-@_ /fh:j r'xfj6sf] s;"/df dltof/nfO{ d'Vo cleo'QmnfO{

x'g] ;hfosf] cfwf ;hfo x'g]5 .

-#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd a'emfpg' kg]{ /fh:j

/sddf /fh:j ;DaGwL k|rlnt sfg'gdf pNn]v eP adf]lhdsf]]

Aofh ;d]t nfUg]5 .Æ

-!!_ bkmf @^ sf] ;§f b]xfosf] bkmf @^ /flvPsf] 5 M–

æ@^=@^=@^=@^= ljz]if1 jf sd{rf/LnfO{ sfddf nufpg ;lsgljz]if1 jf sd{rf/LnfO{ sfddf nufpg ;lsgljz]if1 jf sd{rf/LnfO{ sfddf nufpg ;lsgljz]if1 jf sd{rf/LnfO{ sfddf nufpg ;lsg]M o; P]g cGtu{tsf]

cg';Gwfg tyf txlssft ;DaGwL sfd sf/afxLsf] ;DaGwdf

ljefun] ljz]if1sf] /fo lng jf s'g} ljz]if1 jf cGo sd{rf/LnfO{

sfhdf lnO{ jf s/f/df /fvL sfddf nufpg ;Sg]5 .Æ

Page 16: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

16

-!@_ bkmf @( sf] ;§f b]xfo adf]lhdsf] bkmf @( /flvPsf] 5 M–

æ@(=@(=@(=@(= k'/:sf/ lbk'/:sf/ lbk'/:sf/ lbk'/:sf/ lbOOOOgggg]]]] M -!_ o; P]g cGtu{tsf] s;"/ u/]sf] ;"rgf lbg]

;'/fsLnfO{ o; P]g cGtu{t bfo/ ul/Psf] d'2fsf] clGtd lsgf/f

nfu]kl5 c;"n ePsf] ljuf] /sdsf] kGw| k|ltzt jf kGw| nfv

?k}ofFdWo] h'g 36L x'G5 ;f] a/fa/sf] /sd k'/:sf/ :j¿k lbOg]5 .

-@_ o; P]gadf]lhd ljefun] u/]sf] cg';Gwfgaf6 s;}n]

cfk"mn] ltg'{ a'emfpg' kg]{] /fh:jsf] ;Dk"0f{ jf s]xL c+z 5n]sf]

osLg ePdf c;"n x'g cfPsf] ljuf] /sdsf] kfFr k|ltzt jf kfFr

nfv ?k}ofFdWo] h'g 36L x'G5 ;f] a/fa/sf] /sd cg';Gwfgdf

;+nUg sd{rf/LnfO{ k'/:sf/ :j¿k lbOg]5 .

-#_ k'/:sf/ kfpg] JolQm PseGbf a9L ePdf k'/:sf/sf]

/sd bfdf;fxLn] lbOg]5 .Æ

-!#_ bkmf #& kl5 b]xfosf] bkmf #&s= ylkPsf] 5 M–

æ#&s= /fh:j k|x/Lsf] ¿kdf v6fpg ;Sg] M -!_ bkmf #& df pNn]v eP

adf]lhd /fh:j k|x/Lsf] 5'§} Joj:yf geP;Ddsf nflu g]kfn

;/sf/n] ljefu cGtu{t /xg] u/L cfjZostf cg';f/ ;z:q k|x/L

ansf clws[t Pj+ hjfgnfO{ cfjZos ;+Vofdf ;+nUg u/L /fh:j

k|x/Lsf] ¿kdf sfd ug{ v6fpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ ad]flhd vl6Psf /fh:j k|x/Ln]

dxflgb]{zssf] k|ToIf dftxt / lgoGq0fdf /xL sfd ug'{ kg]{5 .

-#_ s;}n] /fh:j r'xfj6 u/]sf] jf ug{ nfu]sf] dgfl;j

dflkmssf] sf/0f ePdf dxflgb]{zs jf ;DalGwt cg';Gwfg

clws[tsf] cfb]zn] pkbkmf -!_ adf]lhd vl6Psf /fh:j k|x/Ln]

To:tf] JolQmnfO{ /f]Sg ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd /f]Sg vf]Hbf lghn] x'nx'Hht jf

hf]/h'n'd u/]df To;/L vl6Psf] /fh:j k|x/Ln] lghnfO{ To;f] gug{

;Demfpg' a'emfpg' kg]{5 .

Page 17: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

17

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd ;DemfpFbf a'emfpFbf klg lghn]

x'nx'Hht jf hf]/h'n'd u/]df vl6Psf] /fh:j k|x/Ln] lghnfO{

kqmfp ug{ ;Sg]5 .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd kqmfp ug{ vf]Hbf lghn] hf]/h'n'd

u/]df jf efUg pDsg vf]h]df / tTsfn kqmfp ug{ g;lsg] cj:yf

ePdf cfˆgf] /Iff / st{Josf] kfngfsf] lglDt dxflgb]{zs jf

;DalGwt cg';Gwfg clws[tsf] cfb]zn] 36gf:yndf vl6Psf

/fh:j k|x/Ln] To:tf] 36gf /f]Sg klxn] xjfO{ kmfo/ ug{ / To;f]

ubf{ klg l:ylt lgoGq0f geP jf x'nx'Hht ug]{ JolQm;Fu ;d]t

xltof/ ePdf sd Iflt x'g] u/L uf]nL ;d]t rnfpg ;Sg]5 .

-&_ s'g} 9'jfgL jf ;jf/L ;fwgaf6 /fh:j 5lnPsf]

dfnj:t' 9'jfgL ub}{ u/]sf] dgfl;j dflkmssf] z+sf ePdf vl6Psf

/fh:j k|x/Ln] To:tf] ;jf/L ;fwg ;d]t /f]Sg jf /f]Sg nufpg

cfb]z lbg ;Sg]5 . To:tf] cfb]z gdfgL x'nx'Hht jf hf]/h'n'd

u/L To:tf] ;jf/L ;fwg ghFrfO{ eufpg] k|oTg u/]df jf eufPdf

dxflgb]{zs jf ;DalGwt cg';Gwfg clws[tsf] cfb]z lnO{ vl6Psf

/fh:j k|x/Ln] To:tf] ;jf/L ;fwgsf] kfª\u|fdf sd Iflt x'g] u/L

uf]nL rnfpg ;Sg]5 .

-*_ pkbkmf -^_ / -&_ adf]lhd uf]nL rnfpg' k/]sf]

cj:yfdf ;f] s'/fsf] hfgsf/L l56f] ;fwgåf/f cg';Gwfg clws[tn]

cfb]z lbPsf]df dxflgb]{zs / ;DalGwt lhNnfsf] k|d'v lhNnf

clwsf/LnfO{ / dxflgb]{zsn] cfb]z lbPsf]df ;DalGwt lhNnfsf]

k|d'v lhNnf clwsf/LnfO{ / cy{ dGqfnosf] ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .Æ

#)#)#)#)= = = = d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ df ;+zf]wgd"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ df ;+zf]wgd"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ df ;+zf]wgd"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ df ;+zf]wg M d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ sf],–

-!_ bkmf @ sf],–

-s_ v08 -r_ kl5 b]xfosf] v08 -r!_ ylkPsf] 5 M–

æ-r!_ æsDkgL jf lgsfosf] ;d"xÆ eGgfn] b]xfosf] cj:yf

ljBdfg ePsf] sDkgL jf lgsfosf] ;d"x dflgg]5 M–

Page 18: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

18

-s_ lgsfosf] ;d"xdf ;Da4 JolQm jf k|ltlglw

;b:oåf/f s'g} Joj;fo ;~rfng u/]df,

-v_ s'g} j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{ lgsfosf] ;d"xåf/f

cfˆgf] ;Da4 s'g} lgsfo jf csf]{ lgsfosf]

;d"xnfO{ cfk"lt{ u/]df,

-u_ lgsfosf] ;d"x jf ;d"xsf] ;b:onfO{ s'g} j:t' jf

;]jfsf] cfk"lt{ u/]df,

-3_ s'g} b'O{ jf b'O{eGbf a9L lgsfox¿sf] Jofkf/

;~rfngsf] :yfoL 7]ufgf Ps} 7fpFdf ePdf, jf

-ª_ s'g} Ps JolQm jf s]xL JolQmsf] k|ToIf jf ck|ToIf

¿kdf lgsfosf] ;d"xdf lgoGq0f ePdf .Æ

-v_ v08 -h_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -h_ /flvPsf] 5 M–

ææ--h__ æk|ltkmnÆ eGgfn] j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{ ubf{ ;f]sf] d"No

afkt k|fKt x'g] s'g} klg s'/f ;Demg' k5{ .Æ

-u_ v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -h!_ ylkPsf] 5 M–

æ-h!_ æC0f ;Demf}tfÆ eGgfn] xfo/ kr]{h ;Demf}tf jf ljQLo k§f

;Demg' k5{ .Æ

-3_ v08 -6_ kl5 b]xfosf] v08 -6!_ ylkPsf] 5 M–

æ-6!_ æljB'tLo dfWodÆ eGgfn] sDKo"6/, OG6/g]6, O–d]n, ˆofS;,

ljB'tLo Sof; d]lzg -On]S6«f]lgs Sof; /lhi6/_, lkm:sn

lk|G6/ ;d]tsf :jLs[t dfWod hgfpF5 .Æ

-ª_ v08 -g_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -g_ /flvPsf] 5 M–

æ-g_ æs/ clws[tÆ eGgfn] o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu g]kfn

;/sf/n] lgo'Qm u/]sf] s/ clws[t, k|d'v s/ clws[t /

k|d'v s/ k|zf;s ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ljefusf zfvf

clws[t, lgb]{zs / pkdxflgb]{zs jf o; P]g adf]lhd s/

Page 19: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

19

clws[tsf] clwsf/ k|of]u ug{ kfpg] u/L g]kfn ;/sf/n]

tf]s]sf] cGo s'g} clws[tnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ

-@_ bkmf $ sf] ;§f b]xfosf] bkmf $ /flvPsf] 5 M–

ææ$=$=$=$= s/ clws[tsf] clwsf/ If]qs/ clws[tsf] clwsf/ If]qs/ clws[tsf] clwsf/ If]qs/ clws[tsf] clwsf/ If]qMMMM -!_ s/ clws[tsf] clwsf/ If]q g]kfn

;/sf/n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

-@_ s/ clws[tnfO{ cfˆgf] sfo{If]q afx]ssf cGo If]qsf

s/bftfsf] sf/f]af/ ;d]t lg/LIf0f / cg'udg ug]{ u/L dxflgb]{zsn]

tf]Sg ;Sg]5 .Æ

-#_ bkmf %s= sf] ;§f b]xfosf] bkmf %s= /flvPsf] 5 M–

æ%s=%s=%s=%s= sf/f]af/sf] :jfldTjsf] x:tfGt/0fdf s/ gnfUgsf/f]af/sf] :jfldTjsf] x:tfGt/0fdf s/ gnfUgsf/f]af/sf] :jfldTjsf] x:tfGt/0fdf s/ gnfUgsf/f]af/sf] :jfldTjsf] x:tfGt/0fdf s/ gnfUg]] ]] M -!_ o; P]gdf

cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg btf{ ePsf] JolQmn] cfk"mn]

ub}{ cfPsf] sf/f]af/ cGo s'g} btf{ ePsf] JolQmnfO{ laqmL u/]df jf

lghsf] d[To' eO{ xsjfnfsf] gfddf sf/f]af/ x:tfGt/0f ePdf

To;/L x'g] :jfldTjsf] x:tfGt/0fdf s/ nfUg] 5}g . To;/L sf/f]af/

laqmL ubf{ jf x:tfGt/0f ubf{ btf{ ePsf] JolQmn] ;f] s'/fsf]

hfgsf/L tf]lsPadf]lhd ljefunfO{ lbg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sfg'g

adf]lhd btf{ x'g' kg]{ jf ePsf] s'g} pBf]u jf Joj;fosf]

x:tfGt/0f ePdf :jfldTj k|fKt ug]{n] x:tfGt/0f ug]{sf] sfg'gåf/f

lglb{i6 s/sf] bfloTj Joxf]g'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ sf] cwLgdf /xL :jfldTj k|fKt ug]{n] o;

P]gadf]lhd tf]lsPsf] cjlw;Dd -x:tfGt/0f x'g cl3 / kl5;Ddsf]_

To:tf] pBf]u jf Joj;fosf] sf/f]af/sf] n]vf, vftfjxL tyf lx;fj

lstfa ;'/lIft /fVg' kg]{ bfloTj jxg ug'{ kg]{5 .Æ

-$_ bkmf ^ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ df b]xfosf] :ki6Ls/0f ylkPsf] 5 M–

ææææ:ki6Ls/0fM:ki6Ls/0fM:ki6Ls/0fM:ki6Ls/0fM o; v08sf] k|of]hgsf] nflu b]xfosf cj:yfdf k|fKt

u/]sf] dflgg]5 M–

Page 20: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

20

-s_ slk/fO6\;, k]6]G6, nfO;]G;, 6«]8dfs{ / o:t} ;dfg

k|s[ltsf clwsf/x¿,

-v_ lj1fkg ;]jf,

-u_ k|fljlws ;]jf, Ol~hlgol/Ë ;]jf, k|fljlws ;]jf

k|bfg ug]{ cfk"lt{stf{sf] ;]jf, sfg'gL ;]jf,

n]vf;DaGwL ;]jf, tYofÍ tyf tYofÍ k|zf]wg ;]jf,

;"rgfsf] ;]jf / o:t} ;dfg k|s[ltsf] ;]jf,

-3_ pkbkmf -!_ sf] ;]jf k|bfg ubf{ jf s'g} bfloTj jf

cg'jGwg :jLsf/ ubf{ jf ;f] cg'jGwgsf] cf+lzs jf

k"0f{ c+zsf] cEof; ubf{ jf To:tf] clwsf/sf] k|of]u

u/L s'g} Jofj;flos lqmofsnfk ubf{, jf

-ª_ ;]km l8kf]lh6sf] ;'ljwfsf] sfo{ afx]s aLdf jf

k'gaL{dfsf] ;]jf .Æ

-%_ bkmf & sf] pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ o; P]gadf]lhd nfUg] s/sf] b/ t]x| k|ltztsf] Psn b/

x'g]5 .Æ

-^_ bkmf * sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ g]kfnaflx/sf] btf{ gePsf] s'g} JolQmaf6 ;]jf k|fKt

ug]{ btf{ ePsf] jf btf{ gePsf] JolQmn] of] P]g / of] P]g cGt{ut

ag]sf] lgodadf]lhd s/ nfUg] d"Nodf e'QmfgLsf jvt s/ lgwf{/0f

/ c;"npk/ ug'{ kg]{5 .Æ

-v_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 M–

æ-#_ Jofj;flos k|of]hgsf] nflu lgdf{0f ul/g] krf; nfv

?k}ofFeGbf a9Lsf] ejg jf ckf6{d]G6 jf ;lkª sDKn]S; / ljefun]

tf]s]sf o:t} k|sf/sf cGo ;+/rgf btf{ gePsf] JolQmaf6 lgdf{0f

u/fPsf] eP tfklg To:tf] lgdf0f{ btf{ ePsf] JolQmaf6 u/fP ;/x

Page 21: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

21

dfgL ;f] ;+/rgfsf] :jfldTj /x]sf JolQmaf6 s/ lgwf{/0f u/L

c;"npk/ ul/g]5 .Æ

-&_ bkmf * kl5 b]xfosf] bkmf *s= ylkPsf] 5 M–

æ*s= *s= *s= *s= a}Ía}Ía}Ía}Í k|Tofe"ltsf] Joj:yf k|Tofe"ltsf] Joj:yf k|Tofe"ltsf] Joj:yf k|Tofe"ltsf] Joj:yf M -!_ pBf]u ;~rfng ePsf] clGtd ljut

afx| dlxgfsf] s'n laqmLsf] ;f7L k|ltzteGbf a9L lgsf;L ug]{

pBf]un] lgsf;L ug]{ kl/df0f hltsf] dfnj:t' pTkfbg ug{

cfjZos sRrf kbfy{ k}7f/L ubf{ tyf a08]8 j]o/ xfp; dfk{mt s/

d'Qm k;nsf] nflu k}7f/L ug]{ dfn;fdfgdf nfUg] s/ afkt

;DalGwt eG;f/ sfof{nodf a}Í k|Tofe"lt /fvL k}7f/L ug{ ;lsg]5 .

t/ a08]8 j]o/ xfp; dfk{mt s/ d'Qm k;nn] k}7f/L ug]{

afx]s cGo lgsf;Lstf{n] o:tf] ;'ljwf k|fKt ug{ sRrf kbfy{af6

tof/L ;fdfg agfO{ lgsf;L ubf{ bz k|ltzt d"No clej[l4 ePsf]

x'g' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;'ljwf lnO{ a08]8 j]o/ xfp;

dfk{mt k}7f/L ePsf dlb/f tyf r'/f]6 g]kfn ;/sf/, k//fi6«

dGqfnon] l;kmfl/; u/]sf] s"6g}lts tyf dx;'n ;'ljwf k|fKt JolQm

jf lgsfonfO{ dfq laqmL ug'{ kg]{5 .

-#_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf jvt lqe'jg cGt/f{li6«o

ljdfg:ynl:yt s/d'Qm k;ndf df}Hbftdf /x]sf dlb/f tyf r'/f]6

:jLs[lt k|fKt cfˆg} a08]8 j]o/ xfp;df :yfgfGt/0f ug{ jf nfUg]

s/ lt/L laqmL ug{ ;lsg]5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd /flvPsf] a}Í k|Tofe"lt ljefun]

tf]s]sf] k|lqmofadf]lhd ;DalGwt eG;f/ sfof{noaf6 k'ms'jf

ul/g]5 .

-%_ o; bkmf adf]lhdsf] ;'ljwf k|fKt ug]{ JolQmn] bkmf @$

sf] pkbkmf -$_ adf]lhdsf] ;'ljwf kfpg] 5}g .Æ

-*_ bkmf ( sf] ;§f b]xfosf] bkmf ( /flvPsf] 5 M–

Page 22: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

22

æ(=(=(=(= ;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLnf;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLnf;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLnf;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLnfO{ O{ O{ O{ 5'65'65'65'6 M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f

n]lvPsf] eP tfklg tf]lsPsf] /sd;Ddsf] jflif{s s/ nfUg]

sf/f]af/ ug]{ ;fgf Joj;foLnfO{ btf{ ug'{ gkg]{ / ljj/0f k]z ug'{

gkg]{ tyf cGo k|lqmofx¿ k"/f ug'{ gkg]{ u/L tf]lsPadf]lhd 5'6

lbg ;lsg]5 .

t/ ;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLn] :j]R5fn] cfˆgf] sf/f]af/

btf{ ug{ rfx]df bkmf !) adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L btf{ u/fpg

;Sg]5 .Æ

-(_ bkmf !) sf],–

-s_ pkbkmf -!_ / -@_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -!_ / -@_ /flvPsf

5g\M–

æ-!_ s'g} sf/f]af/df ;+nUg x'g rfxg] JolQmn] sf/f]af/ z'?

x'g'eGbf cl3 sf/f]af/ btf{sf] nflu tf]lsPsf] 9fFrfdf s/ clws[t

;dIf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ s'g} JolQmn] sf/f]af/ u/]sf] j:t'df s/ nfUg] ePdf jf

s'g} JolQmn] dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf, gu/kflnsf jf

ljefun] tf]s]sf] If]qleq xf8{j]o/, ;]lg6/L, kmlg{r/, lkmS:r/,

kmlg{l;+u, c6f]df]jfON;, df]6/ kf6{\;, On]S6«f]lgS;, dfa{n, z}lIfs

k/fdz{, l8:sf] y]s, x]Ny Sna, Sof6l/Ë ;]jf, kf6L{ Kofn]; Joj;fo,

kfls{ª ;]jf, d]lzg/L pks/0f k|of]u ePsf] 8«fO{lSng;{, af/

;lxtsf] /]i6'/]06 / sn/Nofjsf] sf/f]af/ ;~rfng u/]df To;/L s/

nfu]sf] jf sf/f]af/ ;~rfng u/]sf] ldltn] tL; lbgleq To:tf]

sf/f]af/ btf{sf] nflu tf]lsPsf] 9fFrfdf s/ clws[t ;dIf b/vf:t

lbg' kg]{5 .Æ

-v_ pkbkmf -$_ df /x]sf] ælgj]bgÆ eGg] zAbsf] ;§f æb/vf:tÆ eGg]

zAb /flvPsf] 5 .

-!)_ bkmf !) kl5 b]xfosf] bkmf !)s= ylkPsf] 5 M–

Page 23: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

23

æ!)s=!)s=!)s=!)s= c:yfoL btf{c:yfoL btf{c:yfoL btf{c:yfoL btf{ ;DaGwL ljz]if Joj:yf;DaGwL ljz]if Joj:yf;DaGwL ljz]if Joj:yf;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ c:yfoL ¿kdf cfof]hgf

ug]{ k|bz{gL, d]nf tyf cGo o:t} sf/f]af/sf] xsdf sf/f]af/ z'?

x'g'eGbf cufj} cfof]hs tyf ;f] cfof]hgfdf s/ nfUg] j:t' jf

;]jfsf] sf/f]af/ ug]{ d"No clej[l4 s/df btf{ gePsf Joj;foL

d"No clej[l4 s/df c:yfoL ¿kdf btf{ x'g' kg]{5 . o;/L btf{

x'g]sf] xsdf s/ clws[tn] ;'/If0f afkt w/f}6L dfUg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;fljsb]lv d"No clej[l4 s/df

btf{ ePsf] Joj;foLn] ;f] sfo{qmddf /fVg] j:t' :6s 6«fG;km/ u/L

n}hfg kfpg]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sfo{qmdsf] nflu dfq btf{

ePsf] s/bftfn] cfof]hgf u/]sf] k|bz{gL, d]nf ;dfKt ePsf] ;ft

lbgleq sf/f]af/sf] ljj/0f k]z u/L nfUg] ;Dk"0f{ s/ ;d]t bflvnf

u/L c:yfoL btf{ vf/]h ug'{ kg]{5 .Æ

-!!_ bkmf !! sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf],–

-!_ v08 -u_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf] 5 M–

ææ-u_ ;fem]bf/ ;+:yf eP To:tf] ;fem]bf/L ;+:yf lj36g

ePdf jf ;fem]bf/sf] d[To' ePdfÆ

-@_ v08 -3_ kl5 b]xfosf] v08 -3!_ ylkPsf]

5 M–

æ-3!_ nuftf/ Ps jif{;Dd z"Go ljj/0f lbg] jf ljj/0f g}

glbO{ a;]sf s/bftf ePdf,Æ

-#_ pkbkmf -!s_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!v_ ylkPsf] 5 M–

æ-!v_ btf{ vf/]hLsf] nflu s/ ljj/0f k]z ePsf]

kGw| lbgleq s/bftfn] n]vfk/LIf0fsf] nflu cfˆgf]

sfuhftx¿ k]z ug'{ kg]{5 / s/ clws[tn] To:tf

s/bftfsf] n]vfk/LIf0f u/L tLg dlxgfleq btf{ vf/]hL u/L

jf btf{ vf/]h gx'g] eP ;f]sf] hfgsf/L s/bftfnfO{ lbg'

Page 24: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

24

kg]{5 . ;f] cjlwleq s/ clws[tn] btf{ vf/]h gu/]df jf

btf{ vf/]h x'g] egL lg0f{o gu/]df ;f] cjlwkl5sf] s/

ljj/0f s/bftfn] k]z ug'{ kg]{ 5}g .Æ

-v_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–

ææ-#_ klxn] s/s§L ;'ljwf lnO{ ;s]sf j:t'x¿dWo] btf{

vf/]h x'Fbfsf avt afFsL /x]sf] df}Hbft -k"FhLut ;fdfg ;d]t_ nfO{

ahf/ d"Nodf cfk"lt{ u/]sf] dflgg]5 / ;f] adf]lhd s/ lgwf{/0f u/L

c;"n ul/g]5 .

:k:k:k:kiiii6Ls/0f6Ls/0f6Ls/0f6Ls/0fMMMM o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu æk"FhLut ;fdfgÆ

eGgfn] s'g} ;DklQ jf ;DklQsf] s'g} efu / s/ nfUg] sf/f]af/df

k|of]u x'g] ;DklQnfO{ hgfpF5 .ÆÆ

-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$_ ylkPsf] 5 M–

æ--$$__ s/ nfUg] sf/f]af/ x'Fbf s'g} s'/f u/]sf] jf gu/]sf]

sf/0fn] o; P]g adf]lhd ug{' kg]{ sfo{ tyf bfloTj afFsL ePdf ;f]

s/bftfsf] btf{ vf/]h x'Fb}df To:tf] bfloTjsf] c;/af6 To:tf]

s/bftfn] pGd'lQm kfpg] 5}g .Æ

-!@_ bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf]

5 M–

æ-v_ o; P]g adf]lhdsf] s/ afx]s cGtMz'Ns, :jfldTj z'Ns / cGo s/

/sd .Æ

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0fMMMM o; v08sf] k|of]hgsf] nflu æcGo s/ /sdÆ eGgfn] ;fn–

j;fnL cfly{s P]gn] tf]s] adf]lhd nfUg] dx;'n, b:t'/, / z'Ns ;Demg'

k5{ .

-!#_ bkmf !@ kl5 b]xfosf] bkmf !@s= ylkPsf] 5 M–

æ!@s=!@s=!@s=!@s= sf7sf] sfsf7sf] sfsf7sf] sfsf7sf] sf/f]af/df s/ nfUg] d"No/f]af/df s/ nfUg] d"No/f]af/df s/ nfUg] d"No/f]af/df s/ nfUg] d"No M -!_ /fli6«o jgsf] sf7 lnnfdL,

5f]8k"hL{ jf lr/fg cfb]z kfPsf] ;dodWo] h'g klxn] x'G5 ;f]

Page 25: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

25

;dodf To:tf] sf7sf] /f]oN6L /sd jf lnnfd /sddf h'g a9L

x'G5 ;f] /sddf s/ nufO c;"npk/ ul/g]5 .

-@_ lghL cfjfbL, lghL jg jf ;fd'bflos jgsf] sf7

Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu laqmL u/]df /f]oN6L gnfUg] eP klg

pkbkmf -!_ df Joj:yf ePadf]lhd /fli6«o jgsf] sf7 ;/x g} s/

nfUg]5 .Æ

-!$_ bkmf !$ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/ bz nfv ?k}ofFeGbf a9Lsf] jflif{s sf/f]af/ ug]{

JolQmn] btf{ gePsf] eP klg cfˆgf] gfd, 7]ufgf tyf :yfoL n]vf

gDa/ pNn]v u/L l;nl;n]jf/ gDa/ ;lxtsf] lahs lbg' kg]{5 .Æ

-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_, -%_, -^_ / -&_ ylkPsf

5g\ M–

æ-$_ bz xhf/ ?k}ofFeGbf a9Lsf] s/ nfUg] j:t' ljefun]

tf]s]sf] If]qaflx/ 9'jfgL ug]{n] s/ lahs ;fydf /fVg' kg]{5 .

-%_ ljefun] s/bftfnfO{ Sof; d]l;g jf sDKo'6/sf] k|of]u

u/L lahs lbg' kg]{ u/L cfb]z lbg ;Sg]5 . o;/L Sof; d]l;g jf

sDKo'6/sf] k|of]u u/L lahs lbg] ;DaGwL cGo k|lqmof ljefun]

tf]s]adf]lhd x'g]5 .

-^_ ljefun] ;"rgf k|sfzg u/L jf lnlvt cfb]z lbO{

tf]s]sf] s'g} JolQmn] s'g} j:t'sf] ;f]xL ;"rgf jf cfb]zdf tf]s]sf]

j:t'sf] tf]s]sf] ;dofjlwsf nflu To:tf] j:t'sf] v'b|f laqmL d"No

;fj{hlgs ug'{ kg]{ u/L tf]Sg ;Sg]5 . o:tf] ;"rgf jf cfb]z k|fKt

ePkl5 v'b|f laqmL d"No ;fj{hlgs gu/L s'g} j:t'sf] laqmL jf

x:tfGt/0f ug{ kfpg] 5}g .

-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd tf]lsPsf] JolQmn] To:tf] j:t'sf]

btf{ gePsf] JolQmnfO{ laqmL ubf{ ;fj{hlgs ePsf] d"Nodf

Page 26: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

26

tf]lsPsf] 9fFrfdf lahs lbO{ pkef]Qmf txsf] s/ ;d]t c;"npk/

u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .

t/ pkbkmf -^_ adf]lhd gtf]lsPsf] s'g} JolQmn] :j]R5fn]

o; pkbkmf adf]lhdsf] lahs lbg ;Sg]5 .Æ

-!%_ bkmf !% sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 M–

æ-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :yfgLo

lgsfo jf g]kfnl:yt cGt/f{li6«o ;+3 ;+:yf jf lgof]u jf g]kfn ;/sf/ jf

d"No clej[l4 s/ gnfUg] j:t'sf] sf/f]af/ ug]{ ;fj{hlgs ;+:yfgx¿n] d"No

clej[l4 s/ nfUg] j:t' jf ;]jf laqmL ubf{ s/ c;"npk/ ug'{ kg]{5 . Æ

-!^_ bkmf !^ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–

æ-!s_ ljefun] s/bftfsf] sDKo'6/ tYofÍ cfwf/ -8f6fj]z_

df lg/Gt/ kx'Fr k|fKt ug{ ;Sg]5 .Æ

-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#s_ ylkPsf] 5 M–

æ-#s_ s/ nfUg] j:t' jf ;]jfsf] sf/f]af/ ug]{ btf{ gePsf

JolQmn] k|To]s cfly{s jif{sf] nflu vl/b laqmL vftf cfkm+}n]

k|dfl0ft u/fO /fVg' kg]{5 . To:tf] vftf s/ clws[tn] h'g;'s}

avt hfFr ug{ ;Sg]5 .Æ

-!&_ bkmf !^s= sf] ;§f b]xfosf] bkmf !^s= /flvPsf] 5 M–

æ!^s=!^s=!^s=!^s= sDKo"6/ k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] sDKo"6/ k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] sDKo"6/ k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] sDKo"6/ k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] ¿k¿k¿k¿kdf u|fXo x'g]df u|fXo x'g]df u|fXo x'g]df u|fXo x'g] M -!_ k|rlnt

sfg'gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s/sf] k|of]hgsf] lgldQ

cGoyf k|dfl0ft ePdf afx]s ljefu jf cGtu{tsf sfof{nodf /x]sf

sDKo"6/af6 k|zf]lwt s/bftf ;DaGwL clen]v k|df0fsf] ¿kdf

u|fXo x'g]5 .

-@_ ljefun] ;"rgf k|sfzg u/L ljB'tLo dfWodaf6 lahs

hf/L ug]{, n]vf /fVg], s/ ljj/0f k]z ug]{ tyf e'QmfgL ug]{

;DaGwdf cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 .Æ

Page 27: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

27

-!*_ bkmf !^s= kl5 b]xfosf] bkmf !^v= ylkPsf] 5 M–

æ!^v=!^v=!^v=!^v= gf]S;fg ePsf] j:t'df lt/]sf] s/ s§L ug]gf]S;fg ePsf] j:t'df lt/]sf] s/ s§L ug]gf]S;fg ePsf] j:t'df lt/]sf] s/ s§L ug]gf]S;fg ePsf] j:t'df lt/]sf] s/ s§L ug]{{ {{M cfuhgL, rf]/L, b'3{6gf,

6'6km'6 jf Wj+zfTds ultljlwsf] sf/0fn] xflg gf]S;fgL ePsf]

j:t'df lt/]sf] d"No clej[l4 s/ tf]lsPadf]lhd s§L ug{ kfO{g]5 .Æ

-!(_ bkmf !& sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

Jofj;flos jf JolQmut b'j} k|of]hgsf] nflu k|of]u x'g ;Sg]

tf]lsPsf j:t'x¿sf xsdf s/s§L ug{ gkfpg] jf cf+lzs ¿kdf

dfq s/ s§L ug{ kfpg] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .Æ

-v_ pkbkmf -%s_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -%s_ /flvPsf] 5 M–

æ-%s_ pkbkmf -@_ sf] cwLgdf /xL ljQLo k§f cGtu{t

C0f ;Demf}tf u/L k}7f/L jf v/Lb ul/Psf k"FhLut j:t'x¿df

lt/]sf] s/ ;DalGwt s/bftfn] s§L ug{ kfpg]5 .Æ

-u_ pkbkmf -%s_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -%v_ ylkPsf] 5 M–

æ-%v_ bkmf * sf] pkbkmf -@_, bkmf !@s= / bkmf !% sf]

pkbkmf -#_ adf]lhd lt/]sf] s/ ;DalGwt s/bftfnfO{ s§L ug{

lbOg]5 .Æ

-3_ bkmf !& sf] pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -*_ ylkPsf] 5 M–

æ-*_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

nuftf/ 5 dlxgf;Dd s/ ljj/0f k]z gug]{ s/bftfsf] gfd

;fj{hlgs ul/g]5 / To:tf s/bftfsf] s/s§L ug'{ kg]{ /sd afFsL

eP lgnDjg ug{ / lghsf] btf{ ;d]t lgnDjg ug{ ;lsg]5 .Æ

-@)_ bkmf !* sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf æs/ clws[t ;dIfÆ eGg] zAbx¿kl5 æjf

x'nfsaf6 /lhi6«L u/LÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-v_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ / -!v_ ylkPsf 5g\ M–

Page 28: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

28

æ-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

cfGtl/s /fh:j sfof{no gePsf lhNnfsf s/bftfn] cfk"mn] s/

ljj/0f a'emfpg' kg]{ dlxgfsf] kGw| ut]leq ;f]xL lhNnfsf] sf]if tyf

n]vf lgoGqs sfof{nodf a'emfpg' kg]{ s/ /sd / s/ ljj/0f k]z

ug{ ;Sg]5 . o;/L k|fKt x'g cfPsf] s/ ljj/0f tyf s/ e'QmfgLsf]

ljj/0f sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{non] ;ft lbgleq ;DalGwt

cfGtl/s /fh:j sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .

-!v_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljj/0f k]z ug]{ / k7fpg]

sfo{ljlw ljefun] lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .Æ

-@!_ bkmf !( sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ s/bftfn] pkbkmf -!_ df plNnlvt Dofbleq a'emfpg'

kg]{ s/ ga'emfPdf afFsL /x]sf] s/ /sddf jflif{s bz k|ltztsf

b/n] yk b:t'/ nfUg]5 .Æ

-v_ pkbkmf -#_ lemlsPsf] 5 .

-u_ pkbkmf -$_ df /x]sf æpkbkmf -@_ jf -#_ adf]lhdÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æpkbkmf -@_ adf]lhdÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-3_ pkbkmf -%_ df /x]sf æpkbkmf -@_ / -#_ adf]lhdsf]Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æpkbkmf -@_ adf]lhdsf]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf

5g\ .

-@@_ bkmf @) sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] v08 -ª_ kl5 b]xfosf v08 -r_,

-5_, -h_ / -em_ ylkPsf 5g\ M–

æ-r_ Go"g lahsLs/0f u/L ;d"x sDkgLdf cfk"lt{ ePdf,

-5_ btf{ x'g' kg]{ bfloTj ePsf] JolQmn] btf{ gu/L sf/f]af/

u/]df,

-h_ lahs hf/L gu/L laqmL u/]df,

Page 29: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

29

-em_ btf{ gePsf] JolQmn] s/ p7fPdf .Æ

-v_ pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf] 5 M–

æ-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/ lgwf{/0f ubf{ s/ ljj/0f k]z

u/]sf] ldltn] rf/ jif{leq s/ lgwf{/0f ul/;Sg' kg]{5 . ;f] cjlwleq

s/ lgwf{/0f x'g g;s]df k]z ePsf] ljj/0f g} :jtM dfGo ePsf]

dflgg]5 .Æ

-u_ pkbkmf -$_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$s_ ylkPsf] 5 M–

æ-$s_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

s'g} JolQmn] e'm§f n]vf jf lahs jf cGo sfuhft tof/ u/L jf

hfn;fhL u/L s/ 5n]sf] /x]5 eg] h'g;'s} jvt ljefun] k'gM s/

lgwf{/0f ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .Æ

-@#_ bkmf @! sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf] 5 M–

æ-u_ s/bftfsf] ;Dk"0f{ jf s]xL ;DklQ Ps} k6s jf k6s k6s

u/L l;naGbL af]nkq jf ;fj{hlgs a9fa9åf/f lnnfd

laqmL u/]/ .Æ

-v_ pkbkmf -@_ lemlsPsf] 5 .

-@$_ bkmf @@ kl5 b]xfosf] bkmf @@s= ylkPsf] 5 M–

æ@@s=@@s=@@s=@@s= s/ 5Ng] of]hgf lj?4sf] Joj:yfs/ 5Ng] of]hgf lj?4sf] Joj:yfs/ 5Ng] of]hgf lj?4sf] Joj:yfs/ 5Ng] of]hgf lj?4sf] Joj:yf M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f

n]lvPsf] eP tfklg s/sf] kmfObf lng] ab\lgotn] b]xfosf] s'g} sfo{

u/]df s/d'lQm of]hgf u/L s/ 5Ng] b'?T;fxg u/]sf] dfgL

dxflgb]{zsn] To:tf] s/bftfsf] s/ lgwf{/0f u/L s/ c;"npk/ ug]{

cfb]z s/ clws[tnfO{ lbg ;Sg]5M–

-s_ o; P]gdf ePsf] Joj:yfsf] b'¿kof]u u/L s/ 5Ng]

ab\lgotn] s'g} of]hgf tyf sfo{ u/L s/sf] bfloTj sd

u/]df,

Page 30: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

30

-v_ s'g} JolQm jf lgsfon] s/sf] bfloTj sd ug]{ ab\lgotn]

s'g} sfo{ u/]df jf ;f] ug]{ p2]Zon] ;Demf}tf u/]df .Æ

-@%_ bkmf @#v= kl5 b]xfosf bkmf @#u= / @#3=ylkPsf 5g\ M–

æ@#u=@#u=@#u=@#u= Go"g lahsLs/0fsf j:t' vl/b ugGo"g lahsLs/0fsf j:t' vl/b ugGo"g lahsLs/0fsf j:t' vl/b ugGo"g lahsLs/0fsf j:t' vl/b ug]{ M -!_ s'g} JolQmn] k|rlnt ahf/

d"NoeGbf laqmL d"No sd b]vfO{ Go"g lahsLs/0f u/L s'g} j:t'

laqmL u/]df k|rlnt sfg'gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

To;/L Go"g lahsLs/0f u/L laqmL u/]sf] To:t} k|s[ltsf] df}Hbftdf

afFsL /x]sf] j:t' s/ clws[tn] /f]Ssf /fvL Go"g lahsLs/0f u/L

laqmL u/]sf] d"Nodf ljefu jf cfGtl/s /fh:j sfof{non] vl/b ug{

jf u/fpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljefu jf sfof{non] j:t' vl/b

ubf{ jf u/fpFbf To:tf] JolQmn] j:t' laqmL ug{ d~h'/ gu/]df

ljefu jf sfof{non] To:tf] j:t' cfˆgf] sAhfdf lnO{ Go"g

lahsLs/0f u/L laqmL u/]sf] d"Nosf] cfwf/df u0fgf u/L To:tf]

JolQmn] e'QmfgL lng cfPsf] avt e'QmfgL lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd vl/b u/]sf] jf vl/b ug{

nufPsf] j:t' dxflgb]{zsn] tf]s]sf] d"No tyf k|lqmof cg';f/ laqmL

ug{ jf u/fpg ;lsg]5 .Æ

æ@#3= @#3= @#3= @#3= vfgtnf;L, sAhf jf w/f}6 dfu ug{ ;lsgvfgtnf;L, sAhf jf w/f}6 dfu ug{ ;lsgvfgtnf;L, sAhf jf w/f}6 dfu ug{ ;lsgvfgtnf;L, sAhf jf w/f}6 dfu ug{ ;lsg]M -!_ s'g} JolQm, kmd{,

sDkgL jf ;+:yfn] s/ 5nL sf/f]af/ u/]sf] / t'?Gt} s]xL sf/afxL

gu/]df cleo'Qm efuL hfg] jf s;"/sf] ;a't k|df0f ufoa x'g]

;Defjgf b]v]df dxflgb]{zssf] :jLs[lt lnO{ s/ clws[tn] b]xfosf

sfdx¿ ug{ u/fpg ;Sg]5 M–

-s_ sf/f]af/ :yndf l;naGbL ug{,

-v_ ljB'tLo pks/0f tyf ;f]sf] clen]v sAhf

ug{,

-u_ s;"/ u/]sf] eGg] s'/fsf] ljZjf; nfu]sf]

JolQmaf6 5lnPsf] s/ a/fa/sf] /sd krf{

Page 31: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

31

v8f u/L gub w/f}6 jf h]yf hdfgL dfu

ug{,

-3_ s/bftfsf] gfddf /x]sf] a}Í vftf tLg

dlxgf;Ddsf] nflu /f]Ssf /fVg .

t/, s/ lgwf{/0f k|lqmof k"/f gePsf]

cj:yfdf dxflgb]{zssf] :jLs[ltdf yk tLg

dlxgfsf] nflu a}Í vftf /f]Ssf /fVg

;lsg]5 .

-@_ o; P]gadf]lhd s;"/sf] txlssftsf] ;DaGwdf s/

clws[tnfO{ k|rlnt sfg'gadf]lhd k|x/LnfO{ eP ;/xsf] clwsf/

x'g]5 .Æ

-@^_ bkmf @$ sf] pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf] 5 M–

æ-$_ pkbkmf -@_ / -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

dlxgfel/sf] s'n laqmLdWo] rfnL; k|ltzteGbf a9L lgsf;L laqmL ug]{ btf{

ePsf] JolQmn] bkmf !& adf]lhd s§L ug{ kfpg] s/sf] /sd o; cl3 o;

bkmfdf tf]lsPsf] sfo{ljlw ckgfO lkmtf{ kfpg lgj]bg lbPdf a'emfpg' kg]{ s'g}

/sd afFsL eP To;df ldnfg u/L afFsL /x]sf] /sd Psd'i6 lkmtf{ kfpg

lgj]bg lbg ;Sg]5 .Æ

-@&_ bkmf @$ sf] pkbkmf -%_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -%_ /flvPsf] 5 M–

æ-%_ pkbkmf -#_ jf -$_ adf]lhd s'g} lgj]bg k/]df lkmtf{ lbg' kg]{

7xl/Psf] /sd s/ clws[tn] lkmtf{ lbg]5 / lgj]bg k/]sf] ldltn] pkbkmf

-$_ adf]lhd eP tL; lbgleq / pkbkmf -#_ adf]lhd eP ;f7L lbgleq

lkmtf{ gul/Pdf To:tf] /sddf g]kfn ;/sf/n] tf]lsPadf]lhd Aofh ;d]t

lbg' kg]{5 .Æ

-@*_ bkmf @$ kl5 b]xfosf] bkmf @$s= ylkPsf] 5 M–

æ@$s@$s@$s@$s==== s/ lkmtf{ gx'gs/ lkmtf{ gx'gs/ lkmtf{ gx'gs/ lkmtf{ gx'g] M bkmf @$ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o;

P]gadf]lhd lkmtf{ lng' kg]{ /sd s/ cjlw ;dfKt ePsf] ldltn]

tLg jif{leq lkmtf{sf] nflu lgj]bg glbPdf lkmtf{ x'g] 5}g .Æ

Page 32: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

32

-@(_ bkmf @% sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_ /flvPsf] 5 M–

æ-s_ g]kfn ;/sf/, k//fi6« dGqfnon] s"6g}lts dfGotf k|bfg

u/]sf] g]kfnsf] s"6gLlt1nfO{ ljb]zL /fi6«n] kf/:kl/stfsf]

cfwf/df jf If]qLo jf cGt/f{li6«o lgof]u jf ;+:yfdf sfo{/t

s"6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQmnfO{ s/ 5'6sf] ;'ljwf k|bfg

u/]sf] /x]5 eg] g]kfnl:yt To:tf] /fi6«, If]qLo jf

cGt/f{li6«o lgof]u jf ;+:yfsf] s"6gLlt1n] cfk"mn] pkef]u

u/]sf] xb;Dd g]kfnleq lt/]sf] s/sf] /sd .Æ

-v_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–

æ-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

s"6g}lts lgsfo jf s"6gLlt1n] s/ nfUg] j:t' jf ;]jf vl/b ubf{

lt/]sf] s/ Ps k6sdf Ps xhf/ kfFr;o ?k}ofFeGbf sdsf] vl/bdf

lkmtf{ ul/g] 5}g .Æ

-#)_ bkmf @% kl5 b]xfosf] bkmf @%s= / @%v= ylkPsf] 5 M–

æ@%s= @%s= @%s= @%s= ljb]zL ko{6sn] vl/bdf lt/]sf] s/ lkmtf{ x'gljb]zL ko{6sn] vl/bdf lt/]sf] s/ lkmtf{ x'gljb]zL ko{6sn] vl/bdf lt/]sf] s/ lkmtf{ x'gljb]zL ko{6sn] vl/bdf lt/]sf] s/ lkmtf{ x'g] M g]kfn e|d0f u/L

xjfO{dfu{af6 kms{g] ljb]zL ko{6sn] kGw| xhf/ ?k}ofFeGbf a9Lsf]

s/ nfUg] j:t' vl/b u/L cfk"m;Fu nu]df ljefun] tf]s]sf] k|lqmof

cg';f/ To:tf] j:t'df lt/]sf] s/ lkmtf{ lbOg]5 . o:tf] lkmtf{ x'g ]

/sdsf] tLg k|ltzt /sd ;]jf z'Ns afkt s§f ul/g]5 .

@%v=@%v=@%v=@%v= k'gM lk'gM lk'gM lk'gM lgof{tdf eG;f/ gof{tdf eG;f/ gof{tdf eG;f/ gof{tdf eG;f/ laGb'laGb'laGb'laGb'aaaaf6} s/ lkmtf{ x'gf6} s/ lkmtf{ x'gf6} s/ lkmtf{ x'gf6} s/ lkmtf{ x'g] M s'g} a:t' k'gM lgof{t

ePdf ;DalGwt JolQmn] eG;f/df bflvnf u/]sf] d"No clej[l4 s/

afktsf] w/f}6L /sddWo] ;f] a:t' k'gM lgof{t ePsf] k|df0fsf]

cfwf/df ;DalGwt eG;f/ sfof{noaf6 lghnfO{ lkmtf{ lbOg]5 .Æ

-#!_ bkmf @^ sf] pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu Aofhsf] b/ jflif{s kGw|

k|ltzt x'g]5 .Æ

-#@_ bkmf @* sf] pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–

Page 33: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

33

æ-!s_ g]kfnleq pTkfbg ePsf] jf tof/ ePsf] dfnj:t' eG;f/

sfof{noaf6 lgsf;Lsf] k|lqmof k"/f eO;s]kl5 jf ljb]zdf k'lu;s]kl5

;DalGwt kf6L{n] lng c:jLsf/ u/L jf cGo sf/0fn] k'gM k}7f/L u/L NofO{

;f]xL dfnj:t' k}7f/L ePsf] tLg dlxgfleq lgsf;L ug]{ ePdf o;/L lkmtf{

NofpFbfsf] avt nfUg] d"No clej[l4 s/ w/f}6Ldf /fvL 5f8\g ;lsg]5 /

To:tf] dfnj:t' k'gM lgsf;L ePkl5 pQm w/f}6L lkmtf{ lbOg]5 . o;/L

w/f}6Ldf /flvPsf] / lkmtf{ ul/Psf] /sdsf] ljj/0f ;DAflGwt eG;f/

sfof{non] cfGtl/s /fh:j ljefudf lbg' kg]{5 .Æ

-##_ bkmf @( sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf],–

-!_ v08 -s_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_ /flvPsf] 5 M–

æ-s_ bkmf !) sf] pkbkmf -!_ jf -@_ pNnª\3g u/]df

k|To]s s/ cjlwsf] lgldQ bz xhf/ ?k}oFf .Æ

-@_ v08 -v_ kl5 b]xfosf] v08 -v!_ ylkPsf] 5 M–

æ-v!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd

s/kf6L g/fv]df k|lt xKtf b'O{ xhf/ ?k}ofF /

tf]lsPsf] 7fpFdf /fVg' kg]{df g/fv] Ps xhf/ ?k}ofF

hl/jfgfÆ

-#_ v08 -u_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf] 5 M–

æ-u_ bkmf !$ sf] pkbkmf -!_ / -$_ sf] Joj:yf

pNnª\3g u/]df k|To]s k6s kfFr xhf/ ?k}ofF .Æ

-$_ v08 -3_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -3_ /flvPsf] 5M–

æ-3_ bkmf !% pNn‹g u/]df p7fPsf] s/sf] zt k|ltzt

/sd .Æ

-%_ v08 -5_ kl5 b]xfosf] v08 -5!_ ylkPsf] 5 M–

æ-5!_ bkmf !^ sf] pkbkmf -#s_ pNnª\3g u/]df k|To]s

k6s Ps xhf/ ?k}ofFÆ

Page 34: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

34

-^_ v08 -6_ kl5 b]xfosf] v08 -7_ ylkPsf] 5 M–

æ-7_ sDKo"6/ lalnª ug{ :jLs[lt lnPsf s/bftfn]

tYofÍ d]6\g tyf ;Rofpg ;lsg] ;ˆ6j]o/ k|of]u

u/]sf] kfOPdf kfFr nfv ?k}ofF .Æ

-v_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–

æ-!s_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod kfngf

gu/L s/sf] bfloTj 36fPdf s/ clws[tn] ljefun] tf]s]sf]

cfwf/df s/ lauf]sf] kRrL; k|ltzt;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .Æ

-u_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ s'g} JolQmn] b]xfo adf]lhdsf s'g} s;"/ u/]df s/

clws[tn] To:tf] JolQmnfO{ s/ lauf]sf] zt k|ltzt /sd hl/jfgf

jf 5 dlxgf;Dd s}b jf b'j} ;hfo ug{ ;Sg]5 M–

-s_ e'm§f n]vf jf lahs jf cGo sfuhft tof/

u/]df,

-v_ hfn;fhL u/L s/ 5n]df,

-u_ btf{ gePsf] JolQmn] btf{ ePsf] JolQm ;/x

Jojxf/ u/]df,

-3_ bkmf @#u= pNnª\3g u/]df,

-ª_ bkmf #) sf] pNnª\3g u/L sf/f]af/

u/]df .Æ

-#$_ bkmf @( kl5 b]xfosf] bkmf @(s= ylkPsf] 5 M–

æ@(s= @(s= @(s= @(s= ljefun] ljefun] ljefun] ljefun] hl/jfgfhl/jfgfhl/jfgfhl/jfgfsf] /sd bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sgsf] /sd bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sgsf] /sd bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sgsf] /sd bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sg] M -!_ o;

P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} JolQmn] cfk"mn]

bkmf @( sf] pkbkmf -@_ df pNn]v ePsf] cGo s'g} Ps jf

PseGbf a9L s;"/ u/]sf] egL sf/afxLsf] k|lqmof z'? x'g' cufj}

lnlvt ¿kdf :jLsf/ u/]df To:tf]] s;"/ u/] afkt nfUg] hl/jfgf

Page 35: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

35

/sddf ga9\g] u/L hl/jfgf /sd bflvnf ug{ ljefun] To:tf]

JolQmnfO{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

-@_ ljefun] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cfb]z lbFbf To:tf]

cfb]zdf To:tf] s;"/sf] ljj/0f, a'emfpg' kg]{ hl/jfgf /sd /

hl/jfgf /sd a'emfpg' kg]{ ldlt v'nfpg' kg]{5 .

-#_ ljefun] o; bkmf adf]lhd lbPsf] cfb]z clGtd

x'g]5 .Æ

-#%_ bkmf #) kl5 b]xfosf] bkmf #)s= ylkPsf] 5 M–

æ#)s= #)s= #)s= #)s= k'gM s/ lgwf{/0fsf] nflu cfb]z lbg ;Sgk'gM s/ lgwf{/0fsf] nflu cfb]z lbg ;Sgk'gM s/ lgwf{/0fsf] nflu cfb]z lbg ;Sgk'gM s/ lgwf{/0fsf] nflu cfb]z lbg ;Sg] M -!_ s/ lgwf{/0f eO{

g;Sb} ;f] s/ lgwf{/0f ;DaGwL s'g} sf/afxL clgoldt x'g nfu]sf]

5 jf ePsf] 5 eGg] s'/f dxflgb]{zsnfO{ k|fKt ;"rgfaf6 b]lvg

cfPdf :ki6 sf/0f vf]nL krf{ v8f u/L dxflgb]{zsn] k'gM s/

lgwf{/0f ug{ ;DalGwt s/ clws[tnfO{ lgb]{zg lbg jf cGo s'g} s/

clws[tnfO{ ;f] sfd ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

-@_ s/ clws[tn] nfk/afxL jf ab\lgot;fy s/ lgwf{/0f

u/L s/sf] bfloTj 36\g uPsf] b]lvPdf dxflgb]{zsn] To:tf] s/

lgwf{/0f cfb]zdf ;+zf]wg ug{ z'? s/ lgwf{/0f ePsf] ldltaf6 rf/

jif{leq cfb]z lbg ;Sg]5 .Æ

-#^_ bkmf #!s= sf] ;§f b]xfosf] bkmf #!s= /flvPsf] 5 M–

æ#!s=#!s=#!s=#!s= k|zf;sLo k'gk|zf;sLo k'gk|zf;sLo k'gk|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg lbg ;Sg/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg lbg ;Sg/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg lbg ;Sg/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg lbg ;Sg] M -!_ s/

clws[tn] u/]sf] s/ lgwf{/0fsf] lg0f{o pk/ lrQ ga'‰g] JolQmn]

To:tf] lg0f{osf] ;"rgf kfPsf] ldltn] tL; lbgleq To:tf] lg0f{o

lj?4 ljefu ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg] Dofb u'lh|g uO{ s'g}

s/bftfn] Dofb yksf] nflu Dofb u'lh|Psf] ldltn] ;ft lbgleq

lgj]bg lbPdf ljefun] Dofb u'h|]sf] ldltaf6 a9Ldf tL; lbgsf]

Dofb yk ug{ ;Sg]5 .

Page 36: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

36

-#_ s/bftfn] pkbkmf -!_ adf]lhd lbPsf] lgj]bg ;d]tsf

k|df0f sfuhft 5fglag ubf{ lgj]bssf] lgj]bg lhsL/ ;To b]lvg

cfPdf :ki6 sf/0f vf]nL krf{ v8f u/L dxflgb]{zsn] ;f] s/

lgwf{/0f cfb]z ab/ u/L k'gM s/ lgwf{/0f ug{ ;DalGwt s/

clws[tnfO{ lgb]{zg lbg jf s'g} s/ clws[tnfO{ ;f] sfd ug{ cfb]z

lbg ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf] ldltn] ;f7L

lbgleq ;f] lgj]bg pk/ ljefun] lg0f{o lbg' kg]{5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] Dofbleq ljefun] lg0f{o

glbPdf ;DalGwt JolQmn] bkmf #@ adf]lhd /fh:j Gofoflws/0fdf

k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-^_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg] s/bftfn] lgwf{l/t s/

/sddWo] ljjfb/lxt s/ /sd a'emfO{ ljjflbt s/ /sdsf] Ps

ltxfO{ /sd gub w/f}6L /fVg' kg]{5 .

-&_ pkbkmf -!_ adf]lhd bflvnf ug'{ kg]{ /sd lgj]bg

lbg'eGbf cufl8 g} a9L bflvnf u/]sf] /x]5 eg] To:tf] /sdn]

vfd];Ddsf] /sd s6fO afFsL /sd dfq w/f}6L /fVg ;lsg]5 .Æ

-#&_ bkmf #@ sf] ;§f b]xfosf] bkmf #@ /flvPsf] 5 M–

æ#@=#@=#@=#@= /fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg nfUg]/fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg nfUg]/fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg nfUg]/fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg nfUg] M -!_ bkmf #) adf]lhd

dxflgb]{zsn] u/]sf] lgnDagsf] cfb]z jf bkmf #!s= sf] pkbkmf

-$_ adf]lhd ljefun] u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ ga'‰g] JolQmn] /fh:j

Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k'g/fj]bg lbg] JolQmn] k'g/fj]bg

lbPsf] kGw| lbgleq k'g/fj]bgsf] ;"rgfsf] Ps k|lt ljefudf btf{

u/fpg' kg]{5 .Æ

-#*_ bkmf #@ kl5 b]xfosf] bkmf #@s= ylkPsf] 5 M–

æ#@s=#@s=#@s=#@s= k"jf{b]zk"jf{b]zk"jf{b]zk"jf{b]zM -!_ s'g} JolQmn] of] P]g nfu" x'g] cj:yf af/] s'g} låljwf

lg/fs/0fsf nflu ljefu ;dIf lnlvt ¿kdf lgj]bg lbPdf

Page 37: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

37

ljefun] ;f] JolQmnfO{ lnlvt ¿kdf ;"lrt u/L ljefusf] wf/0ff

tf]lsP adf]lhd k"jf{b]zåf/f hf/L ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o;

P]gsf] sfof{Gjogsf ;DaGwdf b]vfk/]sf] s'g} låljwf ;DaGwL ljifo

cbfntdf ljrf/fwLg /x]sf] jf cbfntaf6 lg0f{o eO{ ;s]sf]

cj:yfdf To:tf] ljifodf ljefun] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k"jf{b]z

hf/L ug{ ;Sg] 5}g .Æ

-#(_ bkmf #$ kl5 b]xfosf] bkmf #$s= ylkPsf] 5 M–

æ#$s= #$s= #$s= #$s= ljz]if1sf] ;]jf lng ;Sgljz]if1sf] ;]jf lng ;Sgljz]if1sf] ;]jf lng ;Sgljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg] M g]kfn ;/sf/n] s/ k/LIf0f;DaGwL

sfo{sf] nflu ;DalGwt ljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg]5 / To:tf]

ljz]if1sf] ;DaGwdf bkmf #& df plNnlvt ;/sf/L uf]Kotf ;DaGwL

Joj:yf nfu" x'g]5 .Æ

-$)_ bkmf $) sf] pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ s'g} s/bftfn] cfˆgf] s/sf] bfloTjsf] ;Dk"0f{ jf s]xL c+z

5n]sf] jf 5Ng sf]lz; u/]sf] k|df0f ;lxtsf] ;"rgf lbg] JolQmnfO{ To:tf]

;"rgfsf] cfwf/df c;"npk/ ul/Psf] s/sf] /sddWo] lghn] k]z u/]sf]

k|df0faf6 lgwf{/0f eP hltsf] s/ /sdsf] aL; k|ltzt a/fa/sf] /sd

dxflgb]{zssf] lg0f{on] k'/:sf/ lbg ;Sg]5 .Æ

-$!_ cg';"rL–! / cg';"rL–@ sf] ;§f b]xfosf cg';"rL–! / cg';"rL–@ /flvPsf

5g\ M–

Page 38: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

38

æcg';'rL – !

-bkmf % sf] pkbkmf -#_ ;Fu ;DalGwt_

s/ 5'6 x'g] j:t' tyf ;]jfx¿

;d"x !M cfwf/e"t s[lif pTkfbgx¿

-s_ wfg, rfdn -zLif{s !)=)^_, ux"F -zLif{s !)=)! / !)=)@_, ds} -zLif{s

!)=)%_, hf} -zLif{s !)=)#_, sf]bf], -pkzLif{s !)=)*=@)_, kmfk/, -

pkzLif{s !)=)*=!)_, bnxg / bfn -zLif{s )&=!#_, lk7f] / ;'hL -

zLif{s !!=)!,!!=)@,, lu|6\; -zLif{s !!=)$_, wfgsf] lrp/f, -zLif{s

!(=)$_, rgf, af]8L, s]/fpm, l;dL -zLif{s )&=)* / )&=!#_, o:t}

vfBfGgsf] ¿kdf k|of]u x'g] cfwf/e"t ck|zf]lwt s[lif pTkfbgx¿ /

ltgsf cjz]if,

-v_ xl/of] tyf tfhf ;fu;AhL, -zLif{s )&=)! b]lv )&=!! ;Dd -pkzLif{s

)&=)#=@) afx]s__, tfhf kmnk"mn -zLif{s / pkzLif{s )*=)!=!(,

)*=)#, )*=)$=#), )*=)$=$), )*=)$=%), )*=)%, )*=)^=!),

)*=)& b]lv )*=!) ;Dd_, tfhf k"mn, -pkzLif{s )^=)#=!)_, sGbd"n

tyf kmnk"mn, t/sf/L / sGbd"nsf] ¿kdf k|of]]u x'g] tfhf tyf

ck|zf]lwt s[lif pTkfbgx¿ . -xf]6n, /]i6'/]06, af/, u]i6xfp;, Sofˆ6]l/of

jf o:t} cGo ;+:yfn] ug]{ cfk"lt{ afx]s_

-u_ ck|zf]lwt gub]afnL -h:t} pv' -pkzLif{s !@=!@=((_, skf; -zLif{s

%@=)!_, cn}+rL -pkzLif{s )(=)*=#)=!)_, cb'jf / ;"7f] --pkzLif{s

)(=!)=!)_, ;gkf6 -zLif{s %#=)! / pkzLif{s %#=)#=!)_, ls;fgn]

laqmL ug]{ ck|zf]lwt ;'tL{, lrofsf] kft -pkzLif{s )(=)@=!),

)(=)@=@)_, lrofsf] k}lsª j§f -l6 r]i6_ -pkzLif{s $$=!%=!)_,

slkmsf] u]8f -pkzLif{s )(=)!=!! / )(=)!=!@_, e6df; -zLif{s

!@=)!_, abfd -zLif{s !@=)@_, xn]bf] -pkzLif{s )(=!)=#)__ lkgf /

;f]ofj8L d:of}/f -zLif{s @#=)$ / @#=)%_

Page 39: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

39

-3_ h8La'6L -ltgsf] ;f/ ;d]t_

;d"x @ M cfwf/e"t cfjZostfsf j:t'x¿

-s_ wf/f tyf 6]Í/af6 v'nf ¿kdf cfk"lt{ x'g] lkpg] kfgL

-v_ bfp/f -pkzLif{s $$=)!=!)_

-u_ uf]n -zLif{s $$=)@_

-3_ g"g -pkzLif{s @%=)!=))=()_

;d"x # M hLjhGt' tyf ;f]sf] pkh

-s_ v;L / af]sf -pkzLif{s )!=)$=@)_, e]+8f / Rof+u|f -pkzLif{s

)!=)$=!)_ rf}+/L, /fFuf -zLif{s )!=)@_ aFb]n / ;'+u'/ -zLif{s )!=)#_ ,

v/fof] -pkzLif{s )!=)^=!(_ / ltgsf] ck|zf]lwt sfFrf] vfB kl/sf/x¿

-zLif{s )@=)! b]lv zLif{s )@=)$ ;Dd, zLif{s )@=)^_

-v_ ufO{ / e}+;L -)!=)@_, jfv|L -)!=)$=@)_, / ltgsf] tfhf b"w -)$=)!_,

-kf:r/fO{H8 ;d]t_, bxL -)$=)^=!)_, df}/L -)!=)^=()_ tyf df}/L /fVg]

3f/ -$$=!%=!)_, tyf df}/L kfng pBf]un] k}7f/L ug]{ df}/L kfngsf]

nflu cfjZos kg]{ d]6n Jof/n, /fgL 5]Sg] kftf, df}/L a|';, cfwf/ rfsf

/f]n/, luo/ kDk / x«Ln Kn]6 tyf df}/Lkfng Joj;fosf] d]l;g -zLif{s

*$=#^_ / dx 5fGg] / /; 5fGg] d]l;g -zLif{s *$=##_

-u_ xfF;, efn] tyf kf]yL s'v'/f, 6sL{, nf}sf6 / o:t} cGo k+IfLx¿ -zLif{s

)!=)%_, ltgsf] tfhf df;', ck|zf]lwt sfFrf] kl/sf/x¿ -zLif{s )@=)&_

/ c08f -zLif{s )$=)&_

-3_ tfhf jf ;'sfPsf] df5f -KoflsË ul/Psf] afx]s_

-zLif{s )#=)! -pkzLif{s )#=)@=## b]lv )#=)@=#^ ;Dd / )#=)@=&)

afx]s_ -zLif{s )#=)#_ -pkzLif{s )#=)#=*) afx]s__, -pk zLif{s

)#=)&=$! / )#=)&=$(_

;d"x $ M s[lif ;fdu|Lx¿

-s_ afnL, 3fF;, k"mn jf jf]6 lj?jfsf] jLp jLhg, lj?jf, lj?jfsf] sndL

tyf ljp ljhgsf] ¿kdf k|of]u x'g] ufgf] h/f -zLif{s )^=)!, )^=)@,

)^=)$ / !@=)(_

Page 40: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

40

-v_ dn, /f;folgs dn / df6f]sf] pkrf/ ;fdu|L -efu #!_

-u_ s[lif sfo{df k|of]u x'g] ;fdfGo cf}hf/x¿ M hdLg vGg] tyf ;kmf ug]{

s'6f], sf]bfnf] / ;fj]n, xft] cf}hf/x¿, xft] cf/f afx]s emf/kft tyf

sf7 sf6\g] xft] cf}hf/x¿, cGgsf] u]8f emfg]{ / e"; ;kmf ug]{ xft]

cf}hf/x¿, kz'x¿sf] rf/f sf6\g] xft] cf}hf/x¿ tyf xnf]df k|of]u ul/g]

kmfnL -zLif{s *@=)!_

-3_ afnLgfnLsf] nflu dfq k|of]u x'g] eG;f/ b/aGbLsf] efu #* sf

ls6gfzs, 9';Lgfzs, emf/kftgfzs, d';fgfzs cf}ifwL -pkzLif{s

#*=)*=(!=(), #*=)*=(@, #*=)*=(#, #*=)*=((_

-ª_ 6\ofS6/ -zLif{s *&=)!_, slN6e]6/ -pkzLif{s *$=#@=@(_, x}/f] -

pkzLif{s *$=#@=@!_, n]en/ -pkzLif{s *$=#@=*)_, kz'sf] rf/f sf6\g]

d]lzg

-zLif{s *$=##_, y|];/ -pkzLif{s *$=##=%@_, df5f dfg]{ hfnL -pkzLif{s

%^=)*=!!_, df5f kfNg] tof/L s]hx¿, dT:o OGs'j]6/, l;FrfO sfo{df

k|of]u x'g] @ xif{kfj/b]lv * xif{kfj/;Dd zlQm ePsf] Ol~hg ;lxtsf]

klDkª ;]6 / ;f]sf] ;fydf /x]sf] #) ld6/;Ddsf] xf]h kfOk .

-r_ eG;f/ b/aGbLsf] efu @#, @* / @( df kg]{ lkm8;lKnd]06sf] sRrf

kbfy{, eG;f/ b/aGbLsf] efu @# cGtu{tsf kz'k+ILfsf] bfgf /

lkm8;lKnd]06, efu @% sf] r'g9'Ëfsf] w'nf] . xl•sf] w'nf] / df5fsf]

w'nf] .

-5_ ;fdfGo efF8fjt{g afx]ssf s'v'/fsf] bfgf v'jfpg] ljz]if k|sf/sf] efF8f

/ s'v'/fsf] kfgL lkpg] ljz]if lsl;dsf efF8f .

;d"x % M cf}ifwL pkrf/ / o:t} :jf:Yo ;]jfx¿

-s_ :jf:Yo ;]jf -d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf ;+:yfn] k|bfg u/]sf]

:jf:Yo ;]jf afx]s_

-v_ dfgj /ut / dfgj /QmhGo kbfy{x¿ / EoflS;g,

Page 41: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

41

-zLif{s #)=)@_ /Qm ;~rf/ ;]jfsf] nflu cfjZos kg]{ g]kfn /]8qm;

;f];fO6Ln] cfoft ug]{ /ut /fVg] Knfli6ssf y}nf, 6«fG;ˆo'hg ;]6,

6]l:6Ë ls6\;, l/Ph]G6 tyf /Qm k/LIf0f l/Ph]06 lgdf{0fsf] nflu

cfjZos kg]{ ljleGg cf}hf/ pks/0fx¿ Pj+ /;fogx¿,

-u_ lrlsT;f cg';Gwfgdf k|of]u x'g] dfgj jf hgfj/sf c+u tyf tGt'x¿ -

zLif{s #)=)!_

-3_ kz' pkrf/ tyf dfgjLo pkrf/sf cf}ifwLx¿ / ue{ lg/f]ws ;fwgx¿,

-zLif{s #)=)#, #)=)$ -Rofjgk|f; afx]s_, pkzLif{s $)=!$=!)

-ª_ d'6'sf] pkrf/df k|of]u x'g] k];d]s/ -()=@!=%)_, :6]06, d'6'sf] eNj -

()=@!=()_, d[uf}nf /f]usf] pkrf/sf nflu cfjZos pks/0fx¿,

8fonfOl;;df k|of]u x'g] jfy sG;]G6]«]6 7f]; jf t/n -#*=@$=()_,

czQm / ckfË JolQmx¿sf] k|of]usf] nflu dfq pko'Qm x'g] u/L jg]sf

;fwgx¿ -:s'6/ ;d]t_ -*&=!#=!) / *&=!$=@)_,

-r_ PS;–/] lkmNd -pkzLif{s #&=)@=!)_ / pkrf/sf] lgldQ k|of]u x'g]

clS;hg UofF; -pkzLif{s @*=)$=$)_ / Jof08]h -zLif{s #)=)%_

-5_ cf}ifwL pBf]usf] sRrf kbfy{M xfdf]{gfOH8 sf]8sf] efu @* leq kg]{

cf}ifwL pBf]u tyf cfO=cf]=Pn= pTkfbgdf k|of]u ug]{ wft'sf nj0fx¿,

cS;fO8x¿ / xfO8«f]cS;fO8x¿sf cltl/Qm efu @( cGtu{t ug]{

cf}ifwLsf sRrf kbfy{ -cf}ifwLsf] ;lqmo tTj_ tyf cf}ifwL pBf]un]

cf}ifwL pTkfbgsf] nflu k|of]u ug]{ tyf cfO=cf]=Pn= pTkfbgdf k|of]u x'g]

sRrf kbfy{ / Kofls+u d]6]l/on, cf]}iflw Joj:yf ljefusf] l;kmfl/;df

cf}ifwL pBf]u tyf c:ktfnsf] cg';Gwfg tyf ljsf;df k|of]u x'g] zLif{s

()=!* / ()=@& df kg]{ pks/0fx¿

;d"x ^ M lzIff

-s_ ljBfno tyf ljZj ljBfnodf x'g] cg';Gwfg ;DaGwL sfo{x¿,

-v_ g]kfn ;/sf/sf] k"0f{ :jfldTj ePsf ;+:yfx¿af6 k|bfg ug{] Jojzflos

Page 42: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

42

jf k];fut tflnd jf k'gtf{huL tflndx¿ .

-u_ ljBfno tyf ljZj ljBfnox¿n] k|bfg ug]{ lzIf0f ;]jf .

;d"x & M lstfa, cvjf/ / d'lb|t ;fdu|Lx¿

-s_k':ts, kfqf], cvjf/, kqklqsf -zLif{s $(=)!, $(=)@, $(=)$_ /

To;sf] d'b|0f tyf k|sfzg

-v_cvjf/L sfuh -zLif{s $*=)!_

;d"x * M ;f+:s[lts, snfTds / sfnLu9L ;]jf

-s_ lrqsnf, d"lt{snf, jf:t'snf tyf o:t} k|sf/sf cGo x:tsnfx¿ /

tT;DaGwL ;]jf,

-v_ ;f+:s[lts sfo{qmd,

-u_ k':tsfno, ;+u|xfno, snf ;+u|xfno, lrl8of3/ tyf jg:klt pBfg /

/fli6«o lgs'~hsf] k|j]z z'Ns .

;d"x ( M ofq'afxs oftfoft tyf 9'jfgL ;]jfx¿

xjfO{ ofqf, ofq'jfxs oftfoft -s]j'nsf/ afx]s_, 9'jfgL ;]jf -cfk"lt{;Fu

;DalGwt 9'jfgL afx]s_ tyf lgof{tsf] k|of]hgsf nflu ePsf] sfuf]{ ;]jf

;d"x !) M Jofj;flos jf k]zfut ;]jf

snfsf/, v]nf8L, n]vs, gd"gfsf/, cg'jfbs, bf]efif]n] ;+:yfut jf

JolQmut ¿kdf k|bfg ug]{ k]zfut ;]jf, ljb]zdf hgzlQm cfk"lt{ ug]{

;]jf .

;d"x !! M cGo j:t' tyf ;]jf

!= lzt e08f/n] pknAw u/fpg] s[lif k}bfjf/ e08f/0f ;]jf .

!= @= x'nfs ;]jf -g]kfn ;/sf/af6 ;~rflnt dfq_

Page 43: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

43

-s_ lr7Lkq, k};f tyf k'lnGbf kl/jxg jf x:tfGt/0f ;DaGwL ;]jf,

-v_ lr7Lkq, k};f tyf k'lnGbf kl/jxg x:tfGt/0f ;DaGwL ;]jfsf]

nflu cfjZos kg]{ cGo ;]jfx¿,

-u_ x'nfs l6s6 -zLif{s $(=)&_

-3_ g]kfn ;/sf/åf/f k|bfg ug]{ ;]jfx¿ .

#= cGtMz'Ns l6s6 / /fxbfgL -zLif{s $(=)&_, Sof; d]lzg -pkzLif{s

*$=&)=()_

$= ljQLo ;]jf, hLjg aLdf ;]jf / k'glj{df ;]jf

%= a}Í gf]6, l;Ssf tyf r]s a's

-s_ g]kfnL gf]6sf] 5kfO tyf lgisfzg,

-v_ g]kfnaflx/af6 g]kfnleq x'g] a}Í gf]6sf] cfk"lt{, -zLif{s $(=)&_

-u_ r]s a's -zLif{s $(=)&_

^= ;'g, rfFbL

-s_ ;'g -zLif{s &!=)*_, ;'gsf l;Ssf -pkzLif{s &!=!*=()_, ;'gsf

uxgf -zLif{s &!=!#_ / xL/f hjfx/ft

-v_ rfFbL -zLif{s &!=)^_ rfFbLsf l;Ssf -pkzLif{s &!=!*=()_ rfFbLsf

t}of/L j:t' / u/uxgf -zLif{s &!=!#_

&= ljB't cfk"lt{

*= sRrf pmg -zLif{s %!=)!_

(= Aof6«Laf6 rNg] 6]Dkf] -pkzLif{s *&=)#=@!=!)_ / ltgsf r]l;; -pkzLif{s

*&=)^=))=!%_

Page 44: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

44

!)= j}slNks phf{ k|j{4g s]Gb|sf] l;kmfl/;df afof] UofF;, ;f}o{ zlQm / jfo'

zlQmaf6 phf{ pTkfbg ug]{ ;+oGq tyf pks/0fx¿ / 6\o"jn/ Aof6«L .

!!= xjfO{hxfh / x]lnsK6/ -zLif{s **=)@ -pkzLif{s **=)@=^) afx]s__ tyf

ltgsf Ol~hg -pkzLif{s *$=)(=!)_ u]o/ jS; -pkzLif{s **=)%=!)_

bdsn -pkzLif{s *&=)%=#)_ PDa'n]G; / zj jfxg -zLif{s *&=)@ /

*&=)#_

!@= h'6 Aoflrª cfon -pkzLif{s @&=!)=!(=!#_ h'6sf pTkfbgx¿ -zLif{s

%#=)^, %#=)& / %#=!)_

!#=eG;f/ b/aGbLsf] efu *$ sf % k|ltzt;Dd eG;f/ dx;'n nfUg] 3/fo;L

k|of]u x'g ;Sg] afx]ssf dLn d]lzg/L Pj+ oGq pks/0fx¿, df]lN8+u ug]{

;fFrf] -kf6{k'h{f afx]s_

!$= pmgL un}+rf tyf un}+rfsf] pmgL wfuf] stfO, /ËfO, w'nfO / a'gfO .

!%= zt k|ltzt ;"ltsf] ;f8L, n'+lu, wf]tL -dbf{gf÷hgfgf_ k]6fgL, uD5f -zLif{s

^@=!!_ / ;"lt wfuf] -zLif{s %@=)% / %@=)&_ .

!^= :j]bzd} xftn] a'lgg] :jL6/df k|of]u x'g] pmgL wfuf] -s[lqd / Pqm]lns

afx]s_ .

!&= g]kfn ;/sf/ cy{ dGqfnoaf6 :jLs[lt k|fKt ePsf] s'g} b}jL k|sf]k jf

k/f]ksf/sf] nflu cg'bfgdf k|fKt x'g] j:t'x¿ .

!*= lem6L, u'06f, ef/L cfb]zsf] ;'ljwf cGtu{t k}7f/L ul/Psf] eG;f/ dx;'n

gnfUg] JolQmut k|of]hgsf j:t'x¿ .

!(= sk8f, ;nfO -sf7sf] sf6L dfq_, / 6fo/–6\o'a pBf]ux¿n] cfˆgf]

pTkfbgsf] pQm ;fdfg laqmL ubf{ p7fPsf] s/af6 vl/bdf lt/]sf] s/

36fpFbf afFsL a'emfpg' kg]{ b]lvPsf] s/ a/fa/sf] /sd ljefun] tf]s]sf]

k|lqmofadf]lhd tL pBf]unfO{ lkmtf{ lbOg]5 .

Page 45: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

45

@)= d}bf pBf]un] cfˆgf] pTkfbg -d}bf_ laqmL ubf{ p7fPsf] s/af6 vl/bdf

lt/]sf] s/ 36fpFbf afFsL a'emfpg' kg]{ b]lvPsf] s/ a/fa/sf] /sd ljefun]

tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd kRrL; k|ltzt dfq lkmtf{ lbOg]5 .

@!= tf]/Lsf] t]n pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]un] cfˆgf] pTkfbgsf] tf]/Lsf] t]n /

:jb]zdf pTkflbt jg:ktL £o" / cGo k|zf]lwt vfg]t]n pBf]un] d"No

clej[l4 s/df btf{ ePsf s/bftfx¿nfO{ cfˆgf] pTkfbg laqmL ubf{ p7fPsf]

d"No clej[l4 s/df %) -krf;_ k|ltzt d"No clej[l4 s/ cfGtl/s

/fh:j ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd lkmtf{ lbOg]5 . t/ 7"nf] kl/df0f

((BBuullkk)) df k|zf]lwt t]n cfoft u/L pkef]Qmf Kofs]hdf KoflsË

((RReeffiilllliinngg)) u/L laqmL ljt/0f ug]{ Kofs]lhË pBf]ux¿n] o:tf] ;'ljwf kfpg]

5}gg\ .

@@= ;]n'n/ df]jfOn kmf]g;]6 pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]u tyf k}7f/Lstf{n] ;]n'n/

df]jfOn kmf]g;]6sf] sRrfkbfy{ jf tof/L ;fdfgdf lt/]sf] s/ To:tf ;fdfg

d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf s/bftfx¿nfO{ laqmL u/]sf] k|df0f k]z u/]df

ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd ;f7L k|ltzt lkmtf{ lbOg]5 .

@#= hnljB't cfof]hgfsf] nflu cfjZos kg]{ g]kfndf pTkfbg gx'g] oGq

pks/0fx¿, d]zLg/L cf}hf/x¿ / ltgsf kf6{k'hf{, k]g:6s kfO{k jf ;f]

agfpg k|of]u x'g] kmnfd] kftf k}7f/L ubf{ j}slNks phf{ k|a4{g s]Gb|sf]

:jLs[ltdf ;~rfng x'g]sf] xsdf ;f] s]Gb|sf] / j}slNks phf{ k|j4{g s]Gb|sf]

:jLs[ltdf ;~rfng x'g]b]lv afx]s cGo cfof]hgfsf] xsdf ljB't ljsf;

ljefusf] l;kmfl/;df d"No clej[l4 s/ 5'6 ul/g]5 .

@$= ljb]zL lgof]u tyf bft[ ;+:yfn] s"6g}lts ;'ljwf jf dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L

u/]sf ;jf/L ;fwg s'g} cfof]hgfsf] :jLs[t jflif{s sfo{qmd cg'¿k

cfof]hgfnfO{ g} x:tfGt/0f u/L ;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g ubf{ jf s'g}

cfof]hgfsf] gfddf k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwfdf -nut jf a}Í Uof/]06Ldf

k}7f/L ePsf] afx]s_ k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg cfof]hgf ;dflKtkl5 cy{

dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ ;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g u/L ;/sf/L

Page 46: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

46

lgsfodf x:tfGt/0f ubf{ d"No clej[l4 s/ nfUg] 5}g .

@%= s"6g}lts lgof]u, kl/of]hgf / cGo lgsfox¿n] -;/sf/L Pj+ u}/;/sf/L ;+3

;+:yf_ dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf z'? pTkfbg jif{n] !% jif{ gf3]sf k'/fgf

;jf/L ;fwg cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ k'gM k|of]u x'g g;Sg] u/L :qmofk

u/L /lhi6«]zg /2 ug{ rfx]df To:tf] ;jf/L ;fwgdf d"No clej[l4 s/ nfUg]

5}g .

@^= lghL k|of]usf] nflu g]kfnL gful/sn] d"No clej[l4 s/ 5'6df cfoft

ul/Psf ;jf/L;fwgsf wgLsf] d[To" eO{ ;jf/L;fwgnfO{ lghsf] klt jf

kTgLsf] gfddf gfd;f/L ubf{ ljefusf] :jLs[ltsf] cfwf/df To:tf ;jf/L

;fwgx¿df nfUg] d"No clej[l4 s/ 5'6 x'g]5 .

@&= a08]8 j]o/ xfp; jf gub w/f}6L -kf;a's_ sf] ;'ljwf glnPsf pBf]ux¿n]

cfk"mn] lgsf;L ug]{ dfnj:t' pTkfbgsf] nflu cfjZos kg]{ sRrf kbfy{,

;xfos sRrf kbfy{ Pj+ g]kfndf pTkfbg gx'g] Koflsª d]6]l/on k}7f/L u/L

;f]af6 pTkflbt tof/L dfnj:t' tf]lsPsf] cjlwleq tf]lsPsf] k|lqmof cg';f/

lgsf;L u/]df To:tf sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{ Pj+ Koflsª d]l6l/on

k}7f/L ubf{ eG;f/ laGb'df nfu]sf] s/ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L

;f]xL ;"rgfdf tf]lsP adf]lhdsf dfnj:t'df tf]lsP adf]lhdsf] ldltb]lv

tf]lsP adf]lhdsf] ;db/df eG;f/ laGb'af6} d"No clej[l4 s/ lkmtf{

lbOg]5 .

@*= g]kfnL ;]gf, ;z:q k|x/L an / g]kfn k|x/Lsf] k|wfg sfof{nosf] gfddf

k}7f/L x'g] lgDg lnlvt ;fdfgx¿df ;DalGwt dGqfnosf] l;kmfl/;df 5'6

k|bfg ul/g]5 M—

-s_ ;}lgs, ;z:q k|x/L / g]kfn k|x/Lsf] k|of]usf v/vhfgf, xftxltof/,

uf]lnu¶f, af?b / ltgsf :k]o/kf6{;, ljz]if k|sf/sf] t]n / 6NnLx¿,

PS;];l/h, la:kmf]6s kbfy{, ;}lgs ;fdu|L pTkfbg ug{ cfjZos kg]{

sRrf kbfy{ tyf ;'/Iffsf] lgldQ k|of]u ug]{ d]lzg/L cf}hf/ /

kf6{k'hf{x¿ .

Page 47: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

47

-v_ zflGt;'/Iff sfod ug{ cfjZos kg]{ d]lzg/L cf}hf/x¿, eL8

lgoGq0fsf ;fdfgx¿, ck/fw cg';Gwfgsf] nflu cfjZos pks/0f

tyf cGo ;fdfgx¿ tyf ;~rf/ dGqfnosf] l;kmfl/;df ;}lgs

hjfg, ;z:q k|x/L / g]kfn k|x/Ln] k|of]u ug]{ ;~rf/ ;DaGwL

;fdfgx¿ .

-u_ ;}lgs hjfg, ;z:q k|x/L, g]kfn k|x/L tyf 3f]8f vRr/x¿sf] :jf:Yo

pkrf/sf] nflu cfjZos kg]{ cf}hf/, pks/0f, cf}ifwL / tT;DaGwL

;fdfgx¿ .

-3_ ;}lgs hjfg, ;z:q k|x/L, g]kfn k|x/Lsf] cEof; tyf tflnddf k|of]u

x'g] ;fdfgx¿ .

-ª_ g]kfnL ;]gfn] k|of]u ug]{ Ol~hlgol/Ë ;e]{ / lgdf{0f sfo{df k|of]u x'g]

x]le cy{d'le+u KnfG6, cf}hf/ / ;f] ;DaGwL kf6{;, clK6sn OSjLkd]G6

tyf /Iff dGqfnoåf/f tf]lsP adf]lhdsf] l8k]mG; :6f]/sf ;fdfgx¿ .

-r_ g]kfnL ;]gfn] k|of]u ug]{ SoflDkË OSjLkd]06 tyf :k]zn kmf];{ /

Kof/f6«'k/nfO{ cfjZos kg]{ ljleGg ;fdfgx¿ .

-5_ g]kfnL ;]gfsf] gfddf k}7f/L x'g] xjfO{hxfh, x]lnsK6/ / tLgsf

kf6{k'hf{, Kof/f;'6 -Aofu ;d]t_ 6'N;, n'lj|s]G6\; tyf u|fp08

OSjLkd]G6x¿ .

-h_ c:ktfn ;~rfngsf] nflu cfjZos kg]{ pks/0f tyf cf}hf/x¿ .

-em_ a}1flgs k|of]uzfnfnfO{ cfjZoskg]{ ;fdfgx¿ .

-`_ b}jL k|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g] ;fdfgx¿ .

;d"x !@ M ejg / hUuf

3/ tyf hUufsf] vl/b laqmL tyf axfn -xf]6n, u]i6xfp; h:tf]

Jofj;flos ¿kdf ;~rflnt lgsfon] pknAw u/fpg] ;]jf afx]s_ .

;d"x !# M afhL, Sofl;gf] / lrÝf

afhL jf h'jf v]nfpgsf lgldQ k|bfg ul/g] ;'ljwf ;DaGwL lqmofsnfk,

Page 48: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

48

lrÝf .

b|i6JoM -!_ dfly pNn]v eP adf]lhd zLif{s / pkzLif{sx¿df ls6fg;fy

pNn]v ePsf] j:t' tyf ;]jfdf dfq d"No clej[l4 s/ 5'6 x'g]5 .

s/ 5'6 ul/Psf j:t' tyf ;]jfsf] JofVof tyf j:t'sf] xfdf]{gfOH8

sf]8 cfjZostf cg';f/ eG;f/ ljefu;Fu k/fdz{ lnO{ ljefun]

yk36 tyf kl/dfh{g ug{ ;Sg]5 .

-@_ pk/f]Qmfg';f/ :jb]zdf pTkflbt ag:klt £o" / tf]/Lsf] t]n, d}bf

tyf ;]n'n/ df]afOn kmf]g ;]6df cf+lzs ;'ljwf lbO{ ;f] cg';f/

s/ lkmtf{ lbg] Joj:yf /x]sf]df tL j:t'sf] ahf/ cg'udg ;d]tsf]

;dGjofTds Joj:yf cfGtl/s /fh:j ljefun] ug]{5 .

-#_ s/ nfUg] j:t'df s'g} 5'6 jf s/ lkmtf{ lbg dgfl;j b]v]df g]kfn

;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L 5'6 lbg ;Sg]5 .

Page 49: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

49

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@@@@

-bkmf & sf] pkbkmf -@_ ;Fu ;DalGwt_

z"Go b/ nfUg] j:t' tyf ;]jf

!= g]kfnaflx/ lgof{t x'g] j:t' M j:t'sf] cfk"lt{ b]xfo adf]lhd ePsf] 5 eGg]

s'/f k|dfl0ft ePdf M–

-s_ g]kfnaflx/ lgof{t u/]sf], jf

-v_ g]kfnaflx/ uGtJo :yfg ePsf] cGt/f{li6«o p8fgdf :6f]/sf] ¿kdf

/flvPsf], jf

-u_ g]kfnaflx/ uGtJo :yfg ePsf] cGt/f{li6«o p8fgdf v'b|f laqmL jf

cfk"lt{ jf pkef]u ug{sf nflu /flvPsf] .

@= g]kfnaflx/sf] JolQmnfO{ cfk"lt{ x'g] ;]jf M

-s_ g]kfnleq a;f]af; ePsf] JolQmn] g]kfndf s'g} Jofj;flos

sf/f]af/, Jofj;flos k|ltlglwTj jf sfg'gL ¿kdf dfGo k|ltlglw

gePsf] g]kfnaflx/sf JolQmnfO{ cfk"lt{ u/]sf] ;]jf,

-v_ g]kfnleq a;f]af; eO{ btf{ ePsf] JolQmn] g]kfnaflx/ a;f]af;

ePsf] JolQmnfO{ u/]sf] j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{ .

#= g]kfn ;/sf/, k//fi6« dGqfnosf] l;kmfl/;df s"6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQm

jf lgof]un] tyf dx;'n ;'ljwf k|fKt s"6g}lts lgof]udf sfo{/t JolQmn]

k}7f/L ug]{ j:t' tyf ;]jf .

$= ;fljssf] s'g} ;lGw jf ;Demf}tfdf k}7f/L ubf{ laqmLs/ 5'6 k|bfg ul/Psf]

eP ;DalGwt cfof]hgfsf] l;kmfl/;df tL ;lGw jf ;Demf}tf axfn /x];Dd

btf{ ePsf s/bftf;Fu :yfgLo vl/b u/]df To:tf] cfk"lt{df z"Go b/sf]

;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

%= k|rlnt sfg'gadf]lhd :yfkgf ePsf] ljz]if cfly{s If]qdf ;~rfng ePsf]

pBf]unfO{ laqmL ul/g] sRrf kbfy{ tyf pTkflbt ;fdfg .

Page 50: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

50

^= j}slNks phf{ k|j4{g s]Gb|sf] l;kmfl/;df ;f}o{ zlQmaf6 phf{ pTkfbg ug]{

;oGq tyf pks/0fdf k|of]u x'g] Jof6«L :jb]zL pBf]uaf6 pTkfbg x'g] eO{

;f]xL pBf]uaf6 cfk"lt{ ug]{ ePdf j}slNks phf{ k|a4{g s]Gb|sf] l;kmfl/; /

ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd ;f] pBf]unfO{ ;f] sf/f]af/df z"Go b/sf]

;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

&= hn ljB't cfof]hgfsf nflu cfjZos kg]{ d]lzg/L cf}hf/x¿ / ltgsf

kf6{k'hf{, oGq pks/0fx¿, k]g:6s kfO{k jf ;f] agfpg k|of]u x'g] kmnfd]

kftf :yfgLo pBf]uaf6 pTkfbg x'g] eO{ ;f]xL pBf]uaf6 cfk"lt{ ug]{ ePdf

j}slNks phf{ k|a4{g s]Gb|af6 :jLs[t x'g]sf] xsdf ;f] s]Gb|sf] / j}slNks

phf{ k|j4{g s]Gb|sf] :jLs[ltdf ;~rfng x'g]b]lvafx]s cGo cfof]hgfsf]

xsdf ljB't ljsf; ljefusf] l;kmfl/; / ljefun] tf]s]sf] k|lqmofadf]lhd

;f] pBf]unfO{ ;f] sf/f]af/df z"Go b/sf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

*= 3/]n' tyf ;fgf pBdLx¿n] :jb]zdf pTkfbg u/]sf d"lt{snf, lrqsnf,

jf:t'snf / To:t} k|sf/sf cGo x:tsnfx¿sf ;fdfg g]kfnsf :jLs[t

lgof{t u[x -PS;kf]6{ 6«]l8Ë xfp;_ dfk{mt ljb]z lgsf;L u/]df To:tf ;fdfg

pTkfbg ubf{ k|of]u ePsf sRrf kbfy{df lt/]sf] d"No clej[l4 s/ cfGtl/s

/fh:j ljefun] tf]s]sf] k|lqmof k"/f u/]kl5 lkmtf{ lbO{g]5 .

(= ckfËn] k|of]u ug]{ :s'6/ k}7f/L jf :yfgLo vl/b ubf{ lt/]sf] d"No clej[l4

s/ To:tf] :s'6/ oftfoft Joj:yf sfof{nodf lghsf] gfddf btf{ ePsf]

cj:yfdf dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno jf ;DalGwt

lhNnfsf] k|d'v lhNnf clwsf/Lsf] l;kmfl/;df cfGtl/s /fh:j ljefun]

tf]s]adf]lhd lkmtf{ ug]{5 . To;/L lkmtf{ ul/Psf] d"No clej[l4 s/ ckfË

afx]s cGo JolQmnfO{ laqmL u/]df c;"npk/ ul/g]5 .

####!!!!==== cGtMz'Ns P]g, @)%* df ;+zf]wgcGtMz'Ns P]g, @)%* df ;+zf]wgcGtMz'Ns P]g, @)%* df ;+zf]wgcGtMz'Ns P]g, @)%* df ;+zf]wg M cGtMz'Ns P]g, @)%* sf],–

-!_ bkmf @ sf],–

-s_ v08 -5_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -5_ /flvPsf] 5 M–

æ-5_ æpTkfbgÆ eGgfn] cGtMz'Ns nfUg] j:t' lgdf{0f ug]{, agfpg]

jf tof/ ug]{ sfo{ ;Demg' k5{ .Æ

Page 51: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

51

-v_ v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -h!_ ylkPsf] 5 M–

æ-h!_ æ;"lt{hGo j:t'Æ eGgfn] ;"lt{ jf ;"lt{hGo kbfy{sf tTjx¿

ldl>t w'dkfg, rkfpg], d'vdf /fVg] kfgk/fu, v}gL jf

o:t} kbfy{x¿ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] r'/f]6, la8L, l;uf/

cflbnfO{ ;d]t hgfpF5 .Æ

-u_ v08 -`_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -`_ /flvPsf] 5 M–

æ-`_ æsf/vfgf d"NoÆ eGgfn] cGtMz'Ns nfUg] j:t'df cGtMz'Ns

jf cGo s'g} s/ ghf]8L To:tf] j:t' pTkfbg ug{ nfUg] vr{

/ k|lti7fgsf] gfkmf dfq hf]8L lgwf{/0f ePsf] d"No ;Demg'

k5{ .Æ

-3_ v08 -6_ sf] pkv08 -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkv08 -#_ /flvPsf]

5 M–

æ-#_ k}7f/L x'g] j:t'sf] xsdf bkmf -&_ sf] pkbkmf -@_ adf]lhd

lgwf{/0f ePsf] d"No .Æ

-ª_ v08 -0f_ kl5 b]xfosf v08 -0f!_, -0f@_, -0f#_, -0f$_, -0f%_, -0f^_,

-0f&_, -0f*_ / -0f(_ ylkPsf 5g\ M–

æ-0f!_ ædlb/fÆ eGgfn] cGg, kmnkm'n jf cGo s'g} :6fr{o'Qm

j:t'nfO{ hLj /f;folgs k|lqmofåf/f s'xfO{ jf cGo s'g}

tl/sfaf6 tof/ kfl/Psf] z"Go bzdnj kf“r k|ltzteGbf

a9L cNsf]xn ePsf] kbfy{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] /S;L,

hf“8, 5\of‹, lXj:sL, /d, lhg, a|f08L, ef]8\sf, ljo/, jfOg,

;]/L, ;]Dk]g, ;fO8/, k]/L, ld8, dfN6, cf}Bf]lus cNsf]xn,

/]lS6kmfO8 l:k|6, dfN6 l:k|6, ;fOn]06 l:k|6, l8g]r8{ l:k|6,

O{=Pg=P= / x]8\; l:k|6 ;d]tnfO{ hgfp“5 .

-0f@_ ætof/L dlb/fÆ eGgfn] cfotgdf ;GtfpGg bzdnj z"Go

5 k|ltzteGbf sd cNsf]xnsf] ld>0faf6 ag]sf ;a}

k|sf/sf dfbs b|jx¿ ;Demg' k5{ .

Page 52: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

52

-0f#_ æPn=kL=Æ eGgfn] n08g k|'kmdf z'4 O{yfgf]nsf] zlQm

;Demg' k5{ .

-0f$_ æPn=kL= ln6/Æ eGgfn] k|lt ln6/df ;GtfpGg bzdnj

z"Go 5 k|ltzt z'4 O{yfgf]nsf] dfqf ;Demg' k5{ .

-0f%_ æo"=kL=Æ eGGffn] n08g k|'kmeGbf sd zlQm ;Demg' k5{ .

-0f^_ æcf]=kL=Æ eGgfn] n08g k|'kmeGbf a9L zlQm ;Demg' k5{ .

-0f&_ æef}lts lgoGq0f k|0ffnLÆ eGgfn] cGtMz'Ns clws[t jf

lghn] tf]s]sf] sd{rf/Lsf] lgoGq0fdf cGtMz'Ns nfUg]

j:t'sf] pTkfbg, lgisfzg, k}7f/L tyf lgsf;L ul/g] k|0ffnL

;Demg' k5{ .

-0f*_ æ:jo+\ lgisfzg k|0ffnLÆ eGgfn] ef}lts lgoGq0f k|0ffnLdf

cfwfl/t afx]ssf cGtMz'Ns nfUg] cGo j:t' jf ;]jfsf]

pTkfbg, lgisfzg, k}7f/L tyf lgsf;L ul/g] k|0ffnL ;Demg'

k5{ .

-0f(_ æcGtMz'Ns lgwf{/0fÆ eGgfn] o; P]g adf]lhd ul/g]

cGtMz'Ns lgwf{/0f ;Demg' k5{ .Æ

-@_ bkmf # sf] ;§f b]xfosf] bkmf # /flvPsf] 5 M—

æ#=#=#=#= cGtMz'Ns nfUg]cGtMz'Ns nfUg]cGtMz'Ns nfUg]cGtMz'Ns nfUg] M cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jf k|lti7fgaf6

pTkfbg u/L lgisfzg ubf{, k}7f/L ubf{ / ;]jf laqmL ubf{ cg';"rLdf

pNn]v eP adf]lhdsf] cGtMz'Ns nfUg]5 .Æ

-#_ bkmf # kl5 b]xfosf] bkmf #s= / #v= ylkPsf 5g\ M–

æ#s=#s=#s=#s= cGtMz'Ns lgwf{/0f / cGtMz'Ns lgwf{/0f / cGtMz'Ns lgwf{/0f / cGtMz'Ns lgwf{/0f / c;"nc;"nc;"nc;"nLLLL M -!_ o; P]g adf]lhd nfUg]

cGtMz'Nssf] lgwf{/0f / c;"n ug]{ bfloTj cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf

;]jfsf] pTkfbg ug]{ pTkfbssf] x'g]5 .

t/ k}7f/L x'g] j:t'sf] cGtMz'Nssf] lgwf{/0f c;"nL ;DalGwt

eG;f/ sfof{non] ug]{5 .

Page 53: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

53

-@_ s'g} j:t'sf] pTkfbg jf k}7f/Lsf cltl/Qm laqmL

ljt/0fsf] txdf ;d]t cGtMz'Ns nfUg] ePdf o; P]g adf]lhd

nfUg] cGtMz'Nssf] lgwf{/0f / c;"nL ug]{ bfloTj k}7f/Lstf{ jf

laq]mtfsf] x'g]5 .

-#_ cGtMz'Ns nfUg] j:t' pTkfbg ubf{ vkt ePsf] sRrf

kbfy{df lt/]sf] cGtMz'Ns tof/L j:t' lgisfzg ubf{ ltg'{ kg]{

cGtMz'Nsdf s§f ug{ kfOg]5 .

t/ :jo+ lgisfzg k|0ffnL nfu" x'g] pBf]un] sRrf kbfy{

vl/b jf cfoft ubf{ lt/]sf] cGtMz'Ns tof/L j:t' laqmL ubf{ ltg'{

kg]{ cGtMz'Nsdf s§f ug{ kfOg]5 .

-$_ Jofkfl/s k|of]hgsf nflu cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf

;]jfsf] vl/bdf jf k}7f/Ldf lt/]sf] cGtMz'Ns To:tf] j:t' jf ;]jf

laqmL ubf{ ltg'{ kg]{ cGtMz'Nsdf s§f ug{ kfOg]5 .

-%_ cfuhgL, rf]/L, b'3{6gf, Wj+;fTds ultljlw jf j:t'sf]

pkof]usf] Dofb ;lsPsf] sf/0fn] xflg gf]S;fgL ePsf] j:t'df

lt/]sf] cGtMz'MNs ljefun] tf]s] adf]lhd s§L ug{ kfOg]5 .

#v=#v=#v=#v= cGtMz'Ns gnfUgcGtMz'Ns gnfUgcGtMz'Ns gnfUgcGtMz'Ns gnfUg] M -!_ bkmf # adf]lhd cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf

;]jfdf b]xfosf] cj:yfdf cGtMz'Ns nfUg] 5}g M—

-s_ g]kfnaflx/ lgsf;L u/]df jf :jLs[lt k|fKt

s/ d'Qm k;n

-a08]8 j]o/ xfp; / 8\o"l6 k|mL ;k_ nfO{

dlb/f / r'/f]6 afx]ssf cGo j:t' laqmL

u/]df To:tf] a:t' jf ;]jfdf cGtMz'Ns

nfUg] 5}g .

-v_ :jLs[lt k|fKt a08]8 j]o/ xfp;n] g]kfn

;/sf/, k//fi6« dGqfnon] l;kmfl/; u/]sf]

s"6g}lts tyf dx;'n ;'ljwf k|fKt JolQm

jf lgsfonfO{ laqmL ug]{ r'/f]6 tyf dlb/fdf

cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

Page 54: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

54

t/,

-!_ a08]8 j]o/ xfp;n] r'/f]6 tyf

dlb/f afx]ssf cGo j:t' cGtMz'Ns

gnufO laqmL ljt/0f ug{ afwf kg]{

5}g .

-@_ a08]8 jo]/ xfp;af6 laqmL ul/g]

cGtMz'Ns nfUg] j:t' k}7f/L ubf{

To:tf] j:t'df nfUg] cGtMz'Ns

a/fa/sf] /sd gub w/f}6L jf a}Í

k|Tofe"lt /fVg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf] gub w/f}6L jf

a}Í k|Tofe"ltsf] k'ms'jf jf lkmtf{ k|lqmof ljefuåf/f tf]lsP adf]lhd

x'g]5 .

-#_ g]kfnleq pTkfbg ePsf jf tof/ ePsf dfnj:t'x¿

g]kfnaflx/ lgof{t e};s]kl5 ;DalGwt kf6L{n] lng c:jLsf/ u/L jf

cGo s'g} sf/0fn] k'gM k}7f/L u/L NofPsf] cj:yfdf ;f]xL dfnj:t'

k}7f/L ePsf] tLg dlxgfleq lgsf;L ug]{ ePdf o;/L lkmtf{

NofpFbfsf avt nfUg] cGtMz'Ns w/f}6Ldf /fvL To:tf] dfnj:t' k'gM

lgsf;L ePkl5 w/f}6L /sd ;DalGwt eG;f/ sfof{non] lkmtf{

lbg]5 .Æ

-$_ bkmf $ sf] ;§f b]xfosf] bkmf $ /flvPsf] 5M–

æ$=æ$=æ$=æ$= cGtMz'Ns cGtMz'Ns cGtMz'Ns cGtMz'Ns c;"nc;"nc;"nc;"nLLLL M -!_ o; P]gdf cGoyf Joj:yf ul/Psf]df afx]s

o; P]g adf]lhd cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfdf b]xfo adf]lhd

cGtMz'Ns c;"n ul/g]5 M–

-s_ ef}lts lgoGq0f k|0ffnL nfu" x'g] pBf]un] pTkfbg

ug]{ j:t'sf] xsdf k|lti7fgaf6 pTkfbg u/L

laqmLsf nflu lgisfzg ubf{sf] avt,

Page 55: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

55

-v_ :jo+\ lgisfzg k|0ffnLdf cfwfl/t j:t' tyf ;]jfsf]

xsdf aLhs hf/L ubf{sf] avt,

-u_ k}7f/L x'g] j:t'sf] xsdf To:tf] j:t' g]kfnleq

k|j]z ubf{sf] avt eG;f/ laGb'df,

-3_ k}7f/L x'g] ;]jfsf] xsdf ljefuåf/f tf]lsPadf]lhd .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} j:t' jf

;]jfsf] xsdf To:tf] j:t' pTkfbg u/]sf] jf ;]jf k|bfg u/]sf] cj:yfdf g}

cGtMz'Ns c;"n ug'{ kg]{ u/L ljefun] tf]Sg ;Sg]5 .Æ

-%_ bkmf $ kl5 b]xfosf bkmf $s=, $v=, $u=, / $3= ylkPsf 5g\ M–

æ$s=$s=$s=$s= cGtMz'Ns a'´fpg] bfloTjcGtMz'Ns a'´fpg] bfloTjcGtMz'Ns a'´fpg] bfloTjcGtMz'Ns a'´fpg] bfloTj M o; P]gadf]lhd cGtMz'Ns a'emfpg]

bfloTj b]xfo adf]lhdsf] JolQmdf x'g]5 M–

-s_ g]kfnleq pTkfbg x'g] j:t' jf ;]jfsf] xsdf pTkfbs,

-v_ k}7f/L x'g] j:t'df ;f] j:t' k|fKt ug]{ lan ckm n]l8Ë, Po/

j] lan, lahs jf hf“rkf;sf] nflu lbPsf] lgj]bgdf

pNn]v ePsf] JolQm,

-u_ cGtMz'Ns nfUg] kbfy{ lnnfd ePsf]df ;f] lnnfd ;sfg]{

JolQm,

-3_ s/ d'Qm k;n -8\o"6L lk|m ;k_ af6 laqmL ePsf] dlb/f /

r'/f]6 afx]ssf j:t' k'gMlaqmL jf cGo k|of]hgdf k|of]u

ePdf k'gM laqmL ug]{ jf k|of]u ug]{ JolQm,

-ª_ s'g} j:t' jf ;]jf cGtMz'Ns gnfUg] cj:yfaf6 nfUg]

cj:yfdf kl/jt{g ePdf To:tf] j:t'sf] :jfldTj sfod

/xg] JolQm,

-r_ v08 -s_ b]lv -ª_ df pNn]v ePb]lv afx]s cGo cj:yfdf

ljefun] tf]s]sf] JolQm .

$v=$v=$v=$v= cGtMz'Ns bflvnf ug]{ DofbcGtMz'Ns bflvnf ug]{ DofbcGtMz'Ns bflvnf ug]{ DofbcGtMz'Ns bflvnf ug]{ Dofb M -!_ o; P]gadf]lhd c;"n ePsf]

cGtMz'Ns b]xfoadf]lhd bflvnf ug'{ kg]{5 M—

Page 56: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

56

-s_ ef}lts lgoGq0f k|0ffnLdf cfwfl/t j:t'sf]

xsdf To:tf] j:t' lgisfzg ubf{sf avt,

-v_ :jo+ lgisfzg k|0ffnL cGtu{t pTkfbg tyf

laqmL ljt/0f x'g] j:t' jf ;]jfsf] xsdf

lahs hf/L ePkl5sf] dlxgfsf] kRrL;

ut]leq,

-u_ k}7f/L x'g] j:t'sf] xsdf To:tf] j:t'

g]kfnleq k|j]z ubf{sf avt,

-3_ k}7f/L x'g] ;]jfsf xsdf ljefun] tf]s]

adf]lhd .

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf] Dofbleq

cGtMz'Ns e'QmfgL gu/]df e'QmfgL ug{ afFsL cGtMz'Ns /sddf k|lt

lbg z"Go bzdnj z"Go kfFr k|ltztsf b/n] ljnDa z'Ns nfUg]5 .

$u= $u= $u= $u= cGtMz'Ns cGtMz'Ns cGtMz'Ns cGtMz'Ns 5'65'65'65'6 x'g] x'g] x'g] x'g] M -!_ s"6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQm jf lgsfon]

k//fi6« dGqfnosf] l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ j:t'df cGtMz'Ns 5'6

x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

b]xfosf] cj:yfdf ;d]t cGtMz'Ns 5'6 x'g]5 M–

-s_ ljb]zL lgof]u tyf bft[ ;+:yfn] s"6g}lts

;'ljwf jf dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf

;jf/L ;fwg s'g} cfof]hgfsf] :jLs[t

jflif{s sfo{qmd cg'¿k cfof]hgfnfO{ g}

x:tfGt/0f u/L ;/sf/L gDa/ Kn]6df

kl/jt{g ubf{ jf s'g} cfof]hgfsf] gfddf

k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwfdf -nut jf

a}Í Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf] afx]s_ k}7f/L

ePsf ;jf/L ;fwg cfof]hgf ;dflKtkl5

cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ :yfgLo

Page 57: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

57

lgsfo, ;fd'bflos ljBfno, ;fd'bflos

c:ktfn jf ;/sf/L lgsfonfO{ x:tfGt/0f

ubf{,

-v_ s"6g}lts lgof]u, kl/of]hgf / cGo

lgsfox¿ -;/sf/L Pj+ u}/;/sf/L ;+3

;+:yf_ n] dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf z'?

pTkfbg jif{n] kGw| jif{ gf3]sf k'/fgf ;jf/L

;fwg cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ k'gM

k|of]u x'g g;Sg] u/L :qmofk u/L /lhi6«]zg

/2 ug{ rfx]df To:tf] ;jf/L ;fwgdf,

-u_ lghL k|of]hgsf] nflu cf+lzs eG;f/ dx;'n

;'ljwfdf cfoft ul/Psf ;jf/L ;fwgsf

wgLsf] d'To' e} pQm ;jf/L ;fwgnfO{

lghsf] klt jf kTgLsf] gfddf gfd;f/L

ubf{ .

-#_ gAa] k|ltzt jf ;f]eGbf a9L :jb]zL e'mqf jf kq' -

sjf8L_ j:t' k|of]u u/L pTkfbg ug]{ pBf]unfO{ To:tf] pTkfbgdf

nfUg] cGtMz'Ns 5'6 x'g]5 .

$3=$3=$3=$3= laqmL ljt/0fdf lgoGq0flaqmL ljt/0fdf lgoGq0flaqmL ljt/0fdf lgoGq0flaqmL ljt/0fdf lgoGq0f M g]kfn ;/sf/n] cfjZos 7fg]sf]

cGtMz'NshGo j:t'sf] laqmL ljt/0fdf lgoGq0f u/L tf]lsP adf]lhd

Jojl:yt ug{ ;Sg]5 .Æ

-^_ bkmf & sf] ;§f b]xfosf] bkmf & /flvPsf] 5 M–

æ&=&=&=&= cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] d"No lgwf{/0fcGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] d"No lgwf{/0fcGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] d"No lgwf{/0fcGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] d"No lgwf{/0f M -!_ g]kfnleq

pTkfbg x'g] s'g} j:t' jf ;]jfdf d"Nosf] cfwf/df cGtMz'Ns nfUg]

ePdf b]xfo adf]lhdsf] d"NonfO{ cfwf/ dfgL cGtMz'Ns

nufOg]5 M–

-s_ pTkfbsn] cGtMz'Ns nfUg] j:t' laqmL ubf{ lgwf{/0f

u/]sf] sf/vfgf d"No,

Page 58: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

58

-v_ ;]jfsf] xsdf ;]jf laqmL ubf{sf] d"No, jf

-u_ ljefun] pTkfbg nfut jf cGo pko'Qm

cfwf/df tf]sL lbPsf] d"No .

-@_ g]kfnleq k}7f/L x'g] j:t'sf] ;DaGwdf To:tf] j:t'df

eG;f/ dx;'n lng] k|of]hgsf] lgldQ lgwf{/0f ul/Psf] d"Nodf

eG;f/ dx;'n ;d]t yk u/L sfod x'g cfPsf] d"Nodf cGtMz'Ns

nufOg]5 .

-#_ ;]jfdf lahs adf]lhd d"No lgwf{/0f u/L cGtMz'Ns

c;"npk/ ul/g]5 .

-$_ cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns c;"npk/ ug]{

k|of]hgsf] lgldQ cfjZostfg';f/ k'gM d"No lgwf{/0f jf cltl/Qm

d"No lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .Æ

-&_ bkmf ( sf] ;§f b]xfosf] bkmf ( /flvPsf] 5 M–

æ(=æ(=æ(=æ(= Ohfhtkq ;DaGwL Joj:yfOhfhtkq ;DaGwL Joj:yfOhfhtkq ;DaGwL Joj:yfOhfhtkq ;DaGwL Joj:yf M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t

ag]sf] lgod adf]lhd Ohfhtkq glnO{ s;}n] klg cGtMz'Ns nfUg]

j:t' pTkfbg, k}7f/L, laqmL jf ;~ro ug{ jf cGtMz'Ns nfUg] ;]jf

s;}nfO{ k|bfg ug{ x'b}g .

t/ OF6f, :6f]g qm;/, la+8L, ;'tL{, v}gL, kfg d;nf, u'6\vf

pTkfbg, vfF8;f/L pBf]u tyf v'bf] / u'F8 k}7f/Ldf afx]s :jo+

lgisfzg k|0ffnL nfu" x'g] pBf]u cGtu{t cGtMz'Ns nfUg] j:t'sf]

pTkfbg, k}7f/L, laqmL jf ;~ro ug{ jf cGtMz'Ns nfUg] ;]jf k|bfg

ug{ / k//fi6« dGqfnosf] l;kmfl/;df s"6g}lts ;'ljwf cGtu{t

cGtMz'Ns nfUg] j:t'sf] k}7f/L ubf{ cGtMz'Ns Ohfhtkq lng' kg]{

5}g .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Ohfhtkq lng rfxg] JolQm,

kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] tf]lsP adf]lhdsf] 9fFrfdf tf]lsPsf] b:t'/

;+nUg u/L cGtMz'Ns clws[t ;dIf Ohfhtkqsf] nflu lgj]bg lbg'

kg]{5 .

Page 59: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

59

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd cGtMz'Ns clws[t ;dIf

Ohfhtkqsf] nflu lgj]bg k/]df To:tf] lgj]bg pk/ cfjZos

hfFra'´ u/L pko'Qm b]lvPdf tf]lsP adf]lhdsf] 9fFrfdf ljefu jf

ljefun] tf]s]sf] cGtMz'Ns clws[tn] Ohfhtkq lbg' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lbOPsf] Ohfhtkqsf] cjlw Ps

cfly{s jif{;Dd sfod /xg]5 .

-%_ Ohfhtkq gjLs/0f u/fpg rfxg] Ohfhtkqjfnfn]

pkbkmf -$_ adf]lhdsf] cjlw ;dfKt ePkl5 tf]lsP adf]lhdsf]

b:t'/ bflvnf u/L >fj0f dlxgfleq gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .

t/ s'g} Ohfhtkqjfnfn] rfx]df tLg cfly{s jif{sf nflu

Ps}k6s gjLs/0f b:t'/ bflvnf u/L gjLs/0f u/fpg ;Sg]5 .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf] cjlwleq Ohfhtkq gjLs/0f

gu/fpg] Ohfhtkqjfnfn] To:tf] cjlw gf3]sf] klxnf] tLg

dlxgfleq gjLs/0f u/fpg]n] gjLs/0f b:t'/sf] kRrL; k|ltzt,

To;kl5sf] tLg dlxgfleq gjLs/0f u/fpg]n] krf; k|ltzt,

To;kl5sf] tLg dlxgfleq gjLs/0f u/fpg]n] krxQ/ k|ltzt /

To;kl5 c;f/ d;fGt;Ddsf] cjlwsf] nflu zt k|ltzt hl/jfgf

a'´fpg' kg]{5 .

-&_ pklgod -^_ df tf]lsPsf] cjlw ;dfKt ePkl5

gjLs/0f u/fpg rfx]df tf]lsP adf]lhdsf] gjLs/0f afkt nfUg]

b:t'/df k|To]s cfly{s jif{sf] nflu zt k|ltzt yk Ohfht b:t'/

/ aSof}tf /sd ;d]t a'´fO Ohfhtkq gjLs/0f u/fpg ;Sg]5 .

-*_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Ohfhtkq glnO{

sf/f]af/ u/]sf]df Ohfhtkq afkt / ;f]sf] gjLs/0f afkt nfUg]

b:t'/af6 pGd'lQm kfpg] 5}g .Æ

-*_ bkmf ( kl5 b]xfosf] bkmf (s= ylkPsf] 5 M–

æ(s(s(s(s==== Ohfhtkq :yug ug{ ;Sg]Ohfhtkq :yug ug{ ;Sg]Ohfhtkq :yug ug{ ;Sg]Ohfhtkq :yug ug{ ;Sg]MMMM -!_ Ohfhtkqjfnfn] cGtMz'Ns nfUg]

j:t' jf ;]jfsf] sf/f]af/ ug{ 5f8]df kGw| lbgleq To;sf] sf/0f

Page 60: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

60

;lxt Ohfhtkq :yug ug{sf] nflu cGtMz'Ns clws[t ;dIf

lgj]bg lbg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf cGtMz'Ns

clws[tn] Ohfhtkqjfnfsf] Ohfhtkq :yug ug'{ kg]{ jf gkg]{

lg0f{o u/L Ohfhtkq :yug ug'{ kg]{ b]lvPdf ;f] Ohfhtkq :yug

u/L lgj]bg k|fKt ePsf] tL; lbgleq ;f]sf] hfgsf/L

OhfhtkqjfnfO{ lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd Ohfhtkq :yug ePsf] hfgsf/L

Ohfhtkqjfnfn] Ohfhtkq :yug ePkl5sf] csf]{ dlxgfb]lv bkmf

!)s= adf]lhdsf] ljj/0f k]z ug'{ kg]{ 5}g .

-$_ pkbkmf -@_ adf]lhd Ohfhtkq :yug ePsf]

cjlwe/sf] nflu Ohfhtkqjfnfn] bkmf ( adf]lhd Ohfhtkq

gljs/0f ug'{ kg]{ 5}g .Æ

-(_ bkmf !) sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ /flvPsf] 5 M–

æ-3_ Ohfhtkqjfnf ;+:yf lj36g ePdf jf Ohfhtkqjfnfn] cfˆgf]

Ohfhtkq /2 ug{ lgj]bg lbPdf .Æ

-!)_ bkmf !) kl5 b]xfosf bkmf !)s=, !)v=, !)u=, !)3=, !)ª=, !)r=, !)5=,

!)h= / !)em= ylkPsf 5g\ M—

æ!)s= !)s= !)s= !)s= cGtMz'Ns ljj/0f lbcGtMz'Ns ljj/0f lbcGtMz'Ns ljj/0f lbcGtMz'Ns ljj/0f lbg' kg' kg' kg' kgggg]{]{ ]{]{ M bkmf #s= adf]lhd cGtMz'Ns lgwf{/0f

/ c;"n ug'{ kg]{ bfloTj ePsf JolQmn] k|To]s dlxgfsf] cGtMz'Ns

nfUg] sf/f]af/sf] ljj/0f ;f] dlxgf ;dfKt ePsf] kRrL; lbgleq

cGtMz'Ns clws[t ;dIf jf x'nfsaf6 /lhi6«L u/L tf]lsP

adf]lhdsf] cGtMz'Ns ljj/0f k]z ug'{ kg]{5 . To:tf] ljj/0f ;f]

dlxgfdf cGtMz'Ns nfUg] sf/f]af/ u/]sf] jf gu/]sf] h] ;'s} eP

tfklg k]z ug'{ kg]{5 .

!)Vf= !)Vf= !)Vf= !)Vf= n]vf /fVg' kgn]vf /fVg' kgn]vf /fVg' kgn]vf /fVg' kg]{ M -!_ bkmf !)s= adf]lhd cGtMz'Ns ljj/0f k]z ug'{

kg]{ JolQmn] cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbg, laqmL, To:tf]

j:t' jf ;]jfsf] pTkfbgsf nflu k|of]u x'g] sRrf kbfy{, ;xfos

Page 61: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

61

sRrf kbfy{ cflbsf] vl/b, vkt tyf clGtd df}Hbftsf] d"No tyf

kl/df0f v'Ng] tf]lsP adf]lhdsf ljj/0f ;lxtsf n]vf cBfjlws

/fVg' kg]{5 / To:tf] n]vf cGtMz'Ns clws[tn] lg/LIf0f ug{ dfu

u/]sf avt pknAw u/fpg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf vl/b, pTkfbg, lgisfzg,

laqmL / df}Hbft vftf ;DalGwt cGtMz'Ns clws[tåf/f k|dfl0ft

u/fO{ n]vf /fVg] k|of]hgsf nflu k|of]u ug'{ kg]{5 .

-#_ Ohfhtkqjfnfn] sf/f]af/sf] n]vf 5 jif{;Dd ;'/lIft

/fVg' kg]{5 .

-$_ o; P]gsf] sfof{Gjogsf] lgldQ cGtMz'Ns clws[tn]

lnlvt ¿kdf ;"rgf lbO{ cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf]

sf/f]af/sf] ;DaGwdf hfgsf/L dfu ug{ ;Sg]5 .

!)u= sDKo'6/af6 k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] ¿kdf u|fX\o x'g] M -!_

k|rlnt sfg'gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cGtMz'Nssf]

k|of]hgsf lgldQ cGoyf k|dfl0ft ePsf]df afx]s ljefu jf ;f]

cGtu{tsf sfof{no jf cGtMz'Ns k|zf;g ug{ tf]lsPsf sfof{nodf

/x]sf sDKo'6/af6 k|zf]lwt s'g} JolQmsf] cGtMz'Ns ;DaGwL

clen]v k|df0fsf] ¿kdf u|fXo x'g]5 .

-@_ tf]lsPsf cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbg

;DaGwL tYofÍ ljB'tLo dfWodaf6 ljefu jf ;f] ljefun] tf]s]sf]

sfof{nodf :jtM k|fKt x'g] u/L Joj:yf ug{ ljefun] tf]Sg ;Sg]5 .

-#_ ljefun] ljB'tLo dfWodaf6 cGtMz'Ns ljj/0f k]z ug]{

/ cGtMz'Ns e'QmfgL ug]{ ;DaGwdf cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 .

!)3=!)3=!)3=!)3= cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ ;SgcGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ ;SgcGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ ;SgcGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ ;Sg] M -!_ b]xfosf s'g}

cj:yfdf cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 M—

-s_ Dofbleq cGtMz'Ns ljj/0f k]z gu/]df,

-v_ cw'/f] jf q'6Lk"0f{ cGtMz'Ns ljj/0f k]z

u/]df,

Page 62: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

62

-u_ e'm§f cGtMz'Ns ljj/0f k]z u/]df,

-3_ cGtMz'Nssf] /sd sd b]vfPsf] jf 7Ls

gePsf] eGg] cGtMz'Ns clws[tnfO{ ljZjf;

ug'{ kg]{ cfwf/ ePdf,

-ª_ laqmL d"Nodf Go"g lahsLs/0f u/]sf] eGg]

cGtMz'Ns clws[tnfO{ ljZjf; ug'{ kg]{

cfwf/ / sf/0f e} bkmf & sf] pkbkmf -$_

adf]lhd k'gM d"No lgwf{/0f jf cltl/Qm

d"No lgwf{/0f ug{'kg]{ ePdf,

-r_ o; P]g jf o; P]g cGtu{t cGtMz'Ns

nfUg] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL

tf]lsPsf]df ;f] cg';f/sf] pTkfbg k|ltnAwL

gk'u]df,

-5_ lgisfzg u/]sf] dlb/f / r'nfO{df hfg]

kbfy{sf] cNsf]xnsf] dfqf Ps k|ltzteGbf

a9L km/s k/]df,

-h_ cGtMz'Ns 5n]df,

-em_ Ohfhtkq glnO{ s'g} JolQmn] cGtMz'Ns

nfUg] j:t'sf] sf/f]af/ u/]df .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cGtMz'Ns lgwf{/0f ubf{ cGtMz'Ns

clws[tn] ;DalGwt JolQmnfO{ cfˆgf] ;kmfO k]z ug{ kGw| lbgsf]

Dofb lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul/Psf] cGtMz'Ns lgwf{/0fsf]

;DaGwdf ljefun] cg'udg ug{ ;Sg]5 . cg'udg ubf{ s'g} q'6L

b]lvPdf dxflgb]{zsn] k'gM cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ cfb]z lbg

;Sg]5 .

Page 63: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

63

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd cGtMz'Ns lgwf{/0f ug]{ jf bkmf

!)s= adf]lhd k]z u/]sf] cGtMz'Ns ljj/0f hfFr ug]{ k|of]hgsf

nflu cGtMz'Ns clws[tnfO{ b]xfo adf]lhdsf] clwsf/ x'g]5 M—

-s_ cGtMz'Ns bfloTj;Fu ;DalGwt j:t'x¿,

:yfg, sfuhft, n]vf tyf clen]v hfFr

ug]{,

-v_ s'g} JolQmsf] sf/f]af/ :yn jf o; P]g

cGtu{t s;"/ dflgg] sfo{l;t ;DalGwt

k|df0fx¿ x'g;Sg] ;Defjgf ePsf cGo

:ynx¿df vfgtnf;L lng],

-u_ cfˆgf] st{Jokfngsf] l;nl;nfdf s'g}

clen]v, lstfa, vftf sfuhftx¿ tof/

ug]{ Jff ltgLx¿df ljj/0f eg]{ JolQm;Fu

hfgsf/L dfu ug]{,

-3_ cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf]

sf/f]af/:yn jf ;f];Fu ;DalGwt cGo

:yndf /x]sf] s'g} sfuhft, lstfa tyf

clen]vnfO{ sAhf ug]{ jf cGoq n}hfg],

-ª_ sf/f]af/ ;~rfng ug]{ :yfg jf sfof{no jf

cGo s'g} pko'Qm :yfgdf cGtMz'Nssf]

n]vfk/LIf0f ug]{,

-r_ cGtMz'Ns clws[tn] a}Í tyf ljQLo ;+:yf

nufot s'g} JolQm;Fu cGtMz'Ns nfUg] j:t'

jf ;]jfsf] sf/f]af/sf] ;DaGwdf s'g} s'/fsf]

hfgsf/L dfu ug]{ .

-%_ cGtMz'Ns clws[tn] o; bkmf adf]lhd dfu u/]sf]

;"rgf lbg' To:tf] a}Í tyf ljQLo ;+:yf jf JolQmsf] st{Jo x'g]5 .

Page 64: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

64

!)ª=!)ª=!)ª=!)ª= ljz]if1sf] ;]jf lljz]if1sf] ;]jf lljz]if1sf] ;]jf lljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg]ng ;Sg]ng ;Sg]ng ;Sg] M ljefun] o; P]gsf] k|efjsf/L

sfof{Gjogsf nflu cfjZostfg';f/ dlb/f ljz]if1, a|'OË ljz]if1,

/;fog lj1 nufotsf cGo ljz]if1x¿sf] ;]jf lng ;Sg]5 .

!)r=!)r=!)r=!)r= cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL tf]Sg ;SgcGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL tf]Sg ;SgcGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL tf]Sg ;SgcGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL tf]Sg ;Sg]] ]] M

-!_ PgxfO8«; Oyfgf]n, /]lS6kmfO8 l:k|6 jf O=Pg=P= pTkfbg ug]{

pBf]un] k|of]u ug]{ cGg, df]nfl;; jf v'bf]af6 k|fKt x'g' kg]{

Oyfgf]n, l:k|6 jf O=Pg=P=sf] pTkfbg k|ltnAwL b/sf] lgwf{/0f

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf] k|ltnAwL b/eGbf 36L

pTkfbg ePsf] b]lvPdf To:tf] km/s kl/df0fsf] Oyfgf]n, l:k|6 jf

O=Pg=P= af6 ;f] k|lti7fgn] pTkfbg ug]{ pRrtd\ sf]6Lsf] dlb/f

pTkfbg ePsf] dflgg]5 .

-#_ ljefun] cGtMz'Ns nfUg] cGo j:t' tyf ;]jfsf]

pTkfbg k|ltnAwL b/ tf]Sg ;Sg]5 .

!)5= !)5= !)5= !)5= cNsf]xnsf] dfqf hfFr ug]{cNsf]xnsf] dfqf hfFr ug]{cNsf]xnsf] dfqf hfFr ug]{cNsf]xnsf] dfqf hfFr ug]{ M :jLs[lt lnO{ lgisfzg u/]sf] dlb/f /

r'nfO{df hfg] kbfy{sf] cNsf]xnsf] dfqf / u'0f:t/sf] k/LIf0f

cGtMz'Ns clws[tn] h'g;'s} avt ug{ ;Sg]5 . cNsf]xnsf] dfqf

Ps k|ltzteGbf a9L km/s jf u'0f:t/df pNn]vgLo ¿kaf6 km/s

kfg{ kfOg] 5}g .

!)h= aSof}tf cGtMz'Nssf] c;"nL M o; P]g adf]lhdsf] Dofbleq a'emfpg'

kg]{ cGtMz'Ns s'g} JolQmn] ga'emfPdf ;DalGwt cGtMz'Ns

clws[tn] b]xfosf s'g} jf ;a} tl/sf ckgfO{ c;"n ug{ ;Sg]5 M–

-s_ To:tf] JolQmnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{ s'g} /sd eP To;df s§f

u/]/,

-v_ g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTjdf ePsf] s'g}

;Ful7t ;+:yf jf :yfgLo lgsfox¿af6 To:tf] JolQmn]

kfpg] /sdaf6 s§f ug{ nufP/,

Page 65: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

65

-u_ To:tf] JolQmsf] a}Í, ljQLo jf cGo ;+:yfdf /x]sf] lxtaf6

s§f ug{ nufP/,

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu ælxtÆ eGgfn]

a}Í, ljQLo jf cGo ;+:yfdf /x]sf] lgIf]k tyf nufgLnfO{

;d]t ;Demg' k5{ .

-3_ To:tf] JolQmsf] laqmL, lgsf;L, k}7f/L / cGo Joj;fo

/f]Ssf u/]/,

-ª_ To:tf] JolQmsf] rn tyf crn ;DklQ sAhf u/]/,

-r_ To:tf] JolQmsf] rn tyf crn ;DklQ ;Dk"0f{ jf s]xL Ps}

k6s jf k6s k6s u/L tf]lsPadf]lhd lnnfd laqmL

u/]/

-5_ df}Hbftdf /x]sf] j:t' lnnfd u/]/ .

!)em!)em!)em!)em==== ljnDaljnDaljnDaljnDa z'Ns z'Ns z'Ns z'Ns M– bkmf $ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ sf] cj:yfdf

afx]s cGtMz'Ns lgwf{/0f ePsf] jf cGo s'g} sf/0fn] o; P]g

adf]lhdsf] Dofbleq a'emfpg' kg]{ cGtMz'Ns /sd s'g} JolQmn]

ga'emfPdf a'emfpg afFsL /x]sf] cGtMz'Ns /sddf k|lt lbg z'Go

bzdnj z'Go kfFr k|ltztsf b/n] ljnDa z'Ns nfUg]5 .Æ

-!!_ bkmf !! df /x]sf] ælgsf;LÆ eGg] zAbsf] ;§f ælgisfzgÆ eGg] zAb

/flvPsf] 5 .

-!@_ bkmf !@ sf] pkbkmf -#_ sf] v08 -3_ df b]xfo adf]lhdsf] k|ltjGwfTds

jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/ To:tf] lgnDjg ;ft lbgeGbf a9L cjlwsf] nflu ug{ kfOg]

5}g / To;/L lgnDag u/]sf] ;f7L lbgleq lg0f{o u/L ;Sg' kg]{5 .Æ

-!#_ bkmf !# sf],—

-s_ pkbkmf -!_ sf] 7fpF 7fpFdf /x]sf æcGtMz'Ns sfof{noÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æcfGtl/s /fh:j sfof{noÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf

5g\ .

Page 66: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

66

-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_ / -%_ ylkPsf 5g\M–

æ-$_ ljefun] o; bkmf adf]lhdsf] s;"/sf] ;"rgf lbg]

;'/fsLnfO{ ;"rgfsf] ;Totfsf] cfwf/df ljefun] tf]s] adf]lhd

a9Ldf bz xhf/ ?k}oFf;Dd ;'/fsL k|f]T;fxg vr{ lbg ;Sg]5 .

-%_ o; bkmf adf]lhd s;"/sf] ;"rgf lbg] JolQmsf] ljj/0f

uf]Ko /xg]5 .Æ

-!$_ bkmf !$ sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æcGtMz'Ns sfof{noÆ eGg] zAbx¿sf]

;§f æcfGtl/s /fh:j sfof{noÆ eGg] zAbx¿ /fvL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -

s_, -v_ / -u_ sf] ;§f b]xfosf v08 -s_, -v_ / -u_ /flvPsf 5g\ M–

æ-s_ ;'/fs lbg] JolQmnfO{ lauf]sf] bz k|ltzt,

-v_ j:t' dfq kqmL k]z ug]{ JolQmnfO{ lauf]sf] aL; k|ltzt .

-u_ bzL tyf dflg; ;lxt kqmL k]z ug]{ JolQmnfO{ lauf]sf] tL;

k|ltzt,

t/ ;"rgf jf ;'/fs lbg] JolQm PseGbf a9L ePdf To:tf

JolQmx¿aLr k'/:sf/sf] afF8kmfF8 bfdf;fxLn] ul/g]5 .Æ

-!%_ bkmf !% df /x]sf æcGtMz'Ns sfof{non]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æcfGtl/s

/fh:j sfof{non]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-!^_ bkmf !^ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–

æ-v_ Ohfhtkq glnO{ cGtMz'Ns nfUg] j:t' pTkfbg jf k}7f/L

u/]df .Æ

-v_ pkbkmf -$_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -%_ ylkPsf] 5 M–

æ-%_ s'g} JolQmn] b]xfosf] s'g} s;"/ u/]df cGtMz'Ns

clws[tn] b]xfoadf]lhd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 M–

-s_ bkmf & sf] pkbkmf -$_ adf]lhd k'gM d"No lgwf{/0f jf

cltl/Qm d"No lgwf{/0f ePdf yk x'g] cGtMz'Ns

/sdsf] zt k|ltzt /sd,

Page 67: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

67

-v_ Ohfhtkq glnO{ cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jf laqmL

jf ;~ro u/]df kf“r xhf/ ?k}oFfb]lv kGw| xhf/

?k}oFf;Dd .

-u_ bkmf !)s= sf] Joj:yf pNnª\3g u/]df nfUg]

cGtMz'Nssf] k|ltlbg z"Go bzdna z"Go kfFr k|ltzt

jf k|lt ljj/0f Ps xhf/ ?k}oFfdWo] h'g a9L x'G5 ;f]

/sd,

-3_ bkmf !)v= sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] n]vf cBfjlws

g/fv]df bz xhf/ ?k}ofF / sf/f]af/sf] n]vf lg/LIf0f

ug{ glbPdf k6s}lkR5] kfFr xhf/ ?k}ofF,

-ª_ bkmf !)v= sf] pkbkmf -@_ pNnª\3g u/]df kfFr xhf/

?k}ofF;Dd,

-r_ bkmf !)v= sf] pkbkmf -#_ pNnª\3g u/]df bz xhf/

?k}ofF,

-5_ bkmf !)3= sf] pkbkmf -#_ adf]lhdsf] sfo{df jfwf lj/f]w

u/]df k6s} lkR5] kFfr xhf/ ?k}ofF,

-h_ bkmf !)5= adf]lhd hfFr ubf{ cNsf]xnsf] dfqf Ps

k|ltzteGbf a9L km/s ePdf /fh:j r'xfj6 ePsf]

/sdsf] zt k|ltzt /sd,

-em_ cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL

tf]lsPsf]df ;f] cg';f/sf] pTkfbg k|ltnAwL gk'u]df

yk x'g] cGtMz'Ns /sdsf] zt k|ltzt /sd,

-`_ bkmf $3 pNnª\3g u/]df k6s}lkR5] bz xhf/ ?k}ofF .

-6_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod pNnª\3g

u/]df k6s} lkR5] Ps xhf/ ?k}ofF .Æ

-!&_ bkmf !& kl5 b]xfosf] bkmf !&s= ylkPsf] 5 M–

Page 68: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

68

æ!&s= !&s= !&s= !&s= ls:tfls:tfls:tfls:tfaGbLaGbLaGbLaGbLdf ltg]{ Joj:yfdf ltg]{ Joj:yfdf ltg]{ Joj:yfdf ltg]{ Joj:yf M s'g} s/bftfn] aSof}tf cGtMz'Ns

ls:tfaGbLdf a'emfpg kfpF egL lnlvt cg'/f]w u/]df Ps

jif{sf] nflu ls:tfaGbLdf a'emfpg] u/L cg'dlt k|bfg ug{

;lsg]5 .Æ

-!*_ bkmf !( sf] ;§f b]xfosf] bkmf !( /flvPsf] 5 M–

æ!(=æ!(=æ!(=æ!(= k|zf;sLo k'g/fjnf]sg tyf k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yfk|zf;sLo k'g/fjnf]sg tyf k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yfk|zf;sLo k'g/fjnf]sg tyf k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yfk|zf;sLo k'g/fjnf]sg tyf k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yf M -!_

cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f tyf c;"nLsf nflu u/]sf]

lg0f{o pk/ lrQ ga'em]df To:tf] ;"rgf kfPsf] ldltn] tL; lbgleq ;f]

lg0f{osf] lj?4 ljefu ;dIf k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf nflu lgj]bg

lbg ;Sg]5 .

t/ bkmf !^ sf] pkbkmf -!_, -@_, -#_ / -$_ adf]hdsf

s;"/df cGtMz'Ns clws[tn] s}b ug]{ u/L u/]sf] lg0f{o pk/ /fh:j

Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg] Dofb u'lh|g uO{ s'g}

JolQmn] Dofb yksf] nflu Dofb u'lh|Psf] ldltn] ;ft lbgleq

lgj]bg lbPdf ljefun] Dofb u'h|]sf] ldltaf6 a9Ldf tL; lbgsf]

Dofb yk ug{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbPsf] lgj]bg ;d]tsf k|df0f

sfuhft 5fgljg ubf{ lgj]bssf] lgj]bg lhsL/ ;To b]lvg cfPdf

:ki6 sf/0f v'nfO krf{ v8f u/L dxflgb]{zsn] ;f] cGtMz'Ns

lgwf{/0f cfb]z ab/ u/L k'gM cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ cfb]z lbg

;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf] ldltn] ;f7L

lbgleq ;f] lgj]bg pk/ ljefun] lg0f{o ug'{ kg]{5 .

-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg] JolQmn] lgwf{l/t

cGtMz'Ns /sddWo] ljjfb/lxt cGtMz'Ns / hl/jfgf /sd a'emfO

ljjflbt cGtMz'Ns / hl/jfgf /sdsf] Ps ltxfO{ /sd gub w/f}6L

/fVg' kg]{5 .

Page 69: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

69

-^_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] Dofbleq ljefun] lg0f{o gu/]df

;f] Dofb gf3]kl5 jf u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ ga'dm]df ;f] lg0f{osf]

;"rgf kfPsf] ldltn] k}+tL; lbgleq ;DalGwt JolQmn] /fh:j

Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-&_ o; bkmfadf]lhd k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf] lgj]bg jf

k'g/fj]bg lbg] JolQmn] ;f]sf] Ps k|lt kGw| lbgleq ;DalGwt

sfof{nodf btf{ u/fpg' kg]{5 .

-*_ pkbkmf -!_ adf]lhd k'g/fjnf]sgsf] lgj]bg jf k'g/fj]bg

lbPsf] sf/0faf6 bkmf !^ sf] pkbkmf -!_ df plNnlvt lg0f{osf]

sfof{Gjogdf c;/ k/]sf] dflgg] 5}g .Æ

-!(_ bkmf @@ kl5 b]xfosf] bkmf @@s ylkPsf] 5 M–

æ@@s=@@s=@@s=@@s= cGtMz'Ns ;/x dflggcGtMz'Ns ;/x dflggcGtMz'Ns ;/x dflggcGtMz'Ns ;/x dflgg] M o; P]gadf]lhd nfUg] b:t'/, ljnDa z'Ns

jf hl/jfgf o; P]g adf]lhd nfUg] cGtMz'Ns ;/x dflgg]5 .Æ

-@)_ bkmf @# sf] ;§f b]xfosf] bkmf @# /flvPsf] 5 M–

æ@#=æ@#=æ@#=æ@#= sfof{Gjog / k|zf;g ug{ ljefu lhDd]jf/ x'gsfof{Gjog / k|zf;g ug{ ljefu lhDd]jf/ x'gsfof{Gjog / k|zf;g ug{ ljefu lhDd]jf/ x'gsfof{Gjog / k|zf;g ug{ ljefu lhDd]jf/ x'g]] ]] M o; P]gsf]

sfof{Gjog tyf k|zf;g ug]{ sfdsf] nflu ljefu lhDd]jf/ x'g]5 .Æ

-@!_ bkmf @$ sf] ;§f b]xfosf] bkmf @$ /flvPsf] 5 M–

æ@$=@$=@$=@$= cGtMz'Ns cGtMz'Ns cGtMz'Ns cGtMz'Ns ;Da;Da;Da;DaGwGwGwGwLLLL Joj:yf o Joj:yf o Joj:yf o Joj:yf o;} P]g;} P]g;} P]g;} P]gadf]lhdadf]lhdadf]lhdadf]lhd x'gx'gx'gx'g] M k|rlnt sfg'gdf

h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;fnj;fnL nfu" x'g] cfly{s P]gn]

o; P]gdf ;+zf]wg u/L cGtMz'Ns nufpg], lgwf{/0f ug]{, a9fpg],

36fpg], 5'6 lbg] jf ldgfxf lbg] ;DaGwL Joj:yf u/]sf]df afx]s cGo

s'g} klg P]gn] o; P]gadf]lhdsf cGtMz'Nssf Joj:yfx¿df s'g} klg

;+zf]wg, kl/jt{g jf cGtMz'Ns ;DaGwL cGo Joj:yf ug{ ;Sg]

5}g .Æ

-@@_ bkmf @% kl5 b]xfosf] bkmf @%s= ylkPsf]5,–

æ@%s= @%s= @%s= @%s= lgb]{lzsf agfO lgb]{lzsf agfO lgb]{lzsf agfO lgb]{lzsf agfO nfu" ug{ ;Sgnfu" ug{ ;Sgnfu" ug{ ;Sgnfu" ug{ ;Sg] M of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf]

lgodsf] cwLgdf /xL ljefun] cfjZos lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug{

;Sg]5 .Æ

Page 70: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

70

-@#_ cGtMz'Ns P]g, @)%* df b]xfosf] cg';"rL ylkPsf] 5 M–

cg';"rL

-bkmf # ;Fu ;DalGwt_

cGtMz'Ns b/aGbL

qm=;++

=

zL{if{s÷pkzLif{s

g+= j:t' jf ;]jfsf] ljj/0f OsfO{

cGtMz'Ns

b/

! !&)#=!)=)) /

!&)#=()=)) v'bf] -df]nf;];_

k|lt

SjL06n ?=$).-

@

!&)!=!!=() ;Vv/ -u'8_, sfnf] ;Vv/,

vf8;f/Laf6 lg:sg] /;s6

-k}7f/Ldf dfq_

k|lt

SjL06n ?=&@.

# #(@# cGtu{t Knfli6ssf Kofs ug]{ ;fdfg

df]n

k|ltzt %

#(@), #(@! Knfli6s l;6 df]n

k|ltzt %

#(@^=()=() Knfli6ssf] cGo ;fdfgM df]n

k|ltzt %

^#)%=##=)) Knfli6ssf Kofs ug]{ ;fdfg df]n

k|ltzt %

$ tof/L kmnk"mnsf] /; M–

@))(=!(=)),

@))(=!!=)) /

@))(=!@=))

-s_ ;'Gtnfsf] /; -c/]Gh h';_ k|lt ln6/ ?=@.–

@))(=@(=)), /

@))(=@!=)) -v_ c+u'/sf] /; -u|]kk|m'6 h';_ k|lt ln6/ ?=@.–

@))(=#(=)) /

@))(=#!=))

-u_ cGo s'g} h+jL/ hftL -l;6/;_ sf]

Ps kmnsf] /; k|lt ln6/ ?=@.–

Page 71: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

71

@))(=$(=)), /

@))(=$!=)) -3_ e'Os6/sf] /; -kfOg]kn h';_ k|lt ln6/ ?=@.–

@))(=^(=)),

@))(=%)=)) /

@))(=^!=))

-ª_ uf]ne]8fsf] /; -6df6f] h';_

c+u'/sf] /; -u|}k h';_ c+u'/sf]

sfFrf] /; -u|}k d:6_ ;d]t

k|lt ln6/ ?=@.–

@))(=&(=)) /

@))(=&!=)) -r_ :ofpsf] /; -Pkn h';_ k|lt ln6/ ?=@.–

@))(=*)=)) -5_ cGo s'g} Pp6} kmnkm'n jf

jg:kltsf] /; k|lt ln6/ ?=@.–

@))(=()=)) -h_ /;sf] ld>0f k|lt ln6/ ?=@.–

%

@!)^=()=@) r"gf ld>0f ePsf] lgsf]l6go'Qm jf

lgsf]l6g/lxt kfg d;nfx¿ / o:t}

cGo kbfy{x¿

k|lt lsnf] ?=@%).–

^ !$)$=()=)) sTyf k|lt lsnf] ?=!!%.–

sTyf /; k|lt lsnf] ?=!).–

& @@)@=()=)) cNsf]xn /lxt ;j} lsl;dsf] k]o

kbfy{x¿ k|lt ln6/ ?=@.%)

* @@)#=))=)) ljo/ k|lt ln6/ ?=&@.–

@@)^=))=!) s06«L lao/ -5\ofª_ k|lt ln6/ ?=@).–

(

@@)$=@(=)) :jb]zdf lgld{t jfO{g -r'qf], :ofp /

P];]n'af6, lgld{t !@ k|ltzt;Dd

cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_ jf :jb]zL

;fO{8/

k|lt ln6/ ?=%%.–

!@ k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf jfOg

/ ljo/ afx]ssf cGo k]o kbfy{x¿ -

k}7f/Ldf_

k|ltln6/ ?=!^&.–

@@)$=!)=)),

@@)%=()=))

@@)$=@!=))

@@)$=@(=))

@@)$=#)=))

/ @@)%=!)=))

!@ k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf jfOg

-k}7f/Ldf_ k|lt ln6/ ?=!^&.–

Page 72: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

72

@@)$=!)=)),

@@)%=()=))

@@)$=@!=))

@@)$=@(=))

@@)$=#)=))

/ @@)%=!)=))

!@–!& k|ltzt;Dd cNsf]xnsf] dfqf

ePsf] jfOg k|ltln6/ ?=!^&.–

!) @@)$=!)=)),

@@)%=()=))

@@)$=@!=))

@@)$=@(=))

@@)$=#)=))

@@)%=!)=))

/ @@)^=))=()

!& k|ltzteGbf a9L cNsf]xn ePsf]

jfOg, hl8j'6L ldl>t dlb/f, sS6]n -

cNsf]xlns ÷cNsf]xlns÷

gg\cNsf]xlns ld>0f_ tyf cGo

kmd]{06]8 dlb/fx¿

k|lt ln6/ ?=!*(.–

!! @@)^=))=()

/ @@)$=!)=)) ;]Dk]g, ;]/L, ld8, k]/L, ;fO8/ . k|ltln6/ ?=!*(.–

!@ @@)&=@)=)) l8g]r8{ l:k|6 -*) b]lv ((

k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf]_ k|lt ln6/ ?=!).–

!# #*!$=))=)) lyg/, ;Ne]06 k|lt ln6/ ?=@@.–

!$ @@)&=!)=)) PgxfO8«; Oyfgf]n -(( k|ltzteGbf

a9L cNsf]xn ePsf]_ k|lt ln6/

?=^.–

!%

cfotgdf %&=)^ k|ltztb]lv *)

k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf] dlb/fsf]

sRrf kbfy{sf] ¿kdf k|of]u x'g] ;a}

k|sf/sf dfbs b|ax¿

@@)*=@)=!) -s_ jfOg tyf j|f08Lsf] sRrf kbfy{ k|lt ln6/ ?=!)*.–

@@)*=#)=!) -v_ lx\j:sLsf] sRrf kbfy{ k|lt ln6/ ?=!)*.–

@@)*=$)=!) -u_ /d P08 6fkmLofsf] sRrf kbfy{ k|lt ln6/ ?=!)*.–

@@)*=%)=!) -3_ hLg / h]g]efsf] sRrf kbfy{ k|lt ln6/ ?=!)*.–

@@)*=^)=!) -ª_ ef]8\sfsf] sRrf kbfy{ k|lt ln6/ ?=!)*.–

@@)*=&)=!) -r_ lns;{ / sl8{oN;sf] sRrf kbfy{ k|lt ln6/ ?=!)*.–

Page 73: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

73

@@)*=()=!) -5_ cGo dlb/fsf] sRrf kbfy{ -

:k|L6 ;d]t_ k|lt ln6/ ?=!)*.–

!^

@@)&=!)=)) cfotgdf *) k|ltzteGbf a9L

cNsf]xn ePsf dlb/fsf] sRrf

kbfy{sf] ¿kdf k|of]u x'g] /]lS6kmfO8

l:k|6

k|lt ln6/ ?=##.–

@@)&=!)=)) O{=Pg=P= k|lt ln6/ ?=$$.–

!& tof/L dlb/f

@@)*=@)=()

-s_ jfOg tyf a|f08L

-!_ @% o'=lk= zlQmsf]

-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

@@)*=@)=()

-@_#) o'=lk= zlQmsf]

-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

-v_ XjL:sL

@@)*=#)=() -!_ @% o'=lk= zlQmsf]

-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

@@)*=#)=() -@_ #) o'=lk= zlQmsf]

-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

-u_ /d P08 6flkmof

@@)*=$)=() -!_ @% o'=lk= zlQmsf]

-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

Page 74: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

74

@@)*=$)=()

-@_#) o'=lk= zlQmsf] -#(=($ k|ltzt

cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

-3_ hLg / h]g]ef

@@)*=%)=() -!_ @% o'=lk= zlQmsf]

-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

@@)*=%)=()

-@_#) o'=lk= zlQmsf] -#(=($ k|ltzt

cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

-ª_ ef]8\sf

@@)*=^)=() -!_ @% o'=lk= zlQmsf]

-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

@@)*=^)=() -@_#) o'=lk= zlQmsf]

-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

-r_ lns;{ / sl8{oN;

@@)*=&)=() -!_ @% o'=lk= zlQmsf]

-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf

ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

@@)*=&)=()

-@_ #) o'=lk= zlQmsf] -#(=($

k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

-5_ cGo tof/L dlb/f

Page 75: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

75

@@)*=()=()

-!_ !% o'=lk= zlQmsf] -$*=% k|ltzt

HNsf]xnsf] dfqf ePsf] _

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=%!&.–

?=^)*.–

@@)*=()=()

-@_ @% o'=lk= zlQmsf] -$@=* k|ltzt

cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#*%.–

?=%!#.–

@@)*=()=() -#_ #) o'=lk= zlQmsf] -#(=($

k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=#^).–

?=%!#.–

@@)*=()=() -$_ $)o'=lk= zlQmsf] -#$=@# k|ltzt

cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=!*@.–

?=#)@.–

@@)*=()=() -%_ %) o'=lk= zlQmsf] -@*=%#

k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=^$.–

?=!@&.–

@@)*=()=() -^_ &) o'=lk= zlQmsf] -!&=!@ k|ltzt

cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/

k|lt

Pn=lk=ln

6/

?=!&.–

?=%^.–

Page 76: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

76

t/ cfofltt dlb/fsf] xsdf dfly

plNnlvt b/aGbLdf tf]lsPsf][

cNsf]xnsf] dfqfdf Ps

k|ltzt;Dd km/s ePdf ;f]xL

b/aGbL nfUg]5 / Ps k|ltzteGbf

a9L km/s ePdf glhssf]

pRrb/sf] b/aGbL cg';f/

cGtMz'Ns nufO c;"npk/ ul/g]5

.

!*

@$)! Kofs gul/Psf] sf]/f ;"lt{ k}7f/Ldf

dfq -pBf]un] sRrf kbfy{df k|of]u

ug]{ afx]s_

k|lt ls=

u|fd ?=%%.—

@$)#=(!=)) r'gf ldnfO{ vfg] KoflsË ul/Psf]

sf]/f ;'lt{

k|lt ls=

u|fd ?= !$%.–

@$)#=(!=)) ;'tL{af6 tof/ ePsf] ;a} k|sf/sf]

hbf{ / v}gL,

k|lt ls=

u|fd ?= @@).–

@$)#=((=)) g; tyf ;"lt{sf] w"nf] ldl;Psf] bfFt

df‰g] j:t'

k|lt=ls

u|fd ?= @!).–

@$)#=!)=() tof/L lj8L k|lt Pd ?= %%.–

@$)#=!)=!)

kfOk ;"lt{ k|lt

ls=u|fd ?= ^@%.–

!

(

@$)@=!)=)) /

@$)@=()=)) ;j} k|sf/sf] l;uf/

k|lt

lvNnL ?=^.–

@

)

&@!#, &@!$ /

&@!%

-pk zLif{s

&@!$=((=!)

;d]t

kmnfd] 808L k|lt

d]=6g=

?=

!))).–

Page 77: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

77

@

!

@%!^=()=)),

@%!^=@)=)),

@%!%=!@=)),

@%!%,@)=)),

@%!^=!@=)) /

^*)@=@!=)) b]lv

^*)@=((=))

;Dd

dfa{n Dff]n

k|ltzt %

^()*

Un]h 6fonx¿ Dff]n

k|ltzt %

@@ !()@ rfp rfp -g'8N;_ / ltgsf]

6'qmf6fqmL, Dofsf/f]gL / kf:tf

k|lt

s]=lh= ?= &.%)

@!)^=()=!) h+s km'8\; -s'/s'/], s'/d'/], lrhaN;,

n]h, k]i6«L cflb_

k|lt

s]=lh= ?= &.%)

@

#

efu !^ df;', df5fsf tof/L kl/sf/x¿

-l6gKofs_

Dff]n

k|ltzt %

@#)(=!)=))

s's'/, la/fnf]sf] vfgf Dff]n

k|ltzt %

@$ r'/f]6 -;"lt{af6 tof/ ePsf] ;j}

k|sf/sf] r'/f]6_

-!_ &) ld=ld= ;Ddsf] nDjfO{df =

@$)@=@)=)) -s_ lkmN6/ gePsf] k|lt Pd ?=@#$.–

@$)@=@)=)) -v_ lkmN6/ ePsf] k|lt Pd ?=$($.–

@$)@=@)=)) -@_ &) eGbf a9L &% ld=ld= ;Ddsf]

nDjfO{df

-lkmN6/ ePsf]_

k|lt Pd ?=^##.–

@$)@=@)=)) -#_ &% eGbf a9L *% ld=ld= ;Ddsf]

nDjfO{df

-lkmN6/ ePsf]_

k|lt Pd ?=*!!.–

@$)@=@)=)) -$_ *% ld=ld= eGbf a9L nDjfO{df -

lkmN6/ ePsf]_ k|lt Pd ?=!)%%.–

Page 78: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

78

@% l;d]06

@%@#=@!=)) -s_ kf]6{Nof08 l;d]06 ;]tf]

-/ËLg jf /Ëljlxg_ k|lt d]=6g ?= !*).–

@%@#=@(=)) -v_ kf]6{n}08 l;d]06 -v}/f]_ k|lt d]=6g ?= !*).–

@%@#=#)=)) -u_ cn'ldlgo; l;d]06 k|lt d]=6g ?= !*).–

@%@#=()=)) -3_ cGo xfO8«f]lns l;d]06 k|lt d]=6g ?= !*).–

@^ #@)*, #@)(,

#@!) ;a} k|sf/sf k]G6\;

Dff]n

k|ltzt %

@& ^()$=!)=)) -s_ ;a} k|sf/sf -;]/flds_ O{6fx¿

-cfGtl/s pTkfbg afx]s_ k|lt xhf/ ?= ^)).–

@* ;jf/L ;fwgx¿ M

-s_ sf/, hLk / Eofgx¿

-eG;f/ zLif{s *&)@ / *&)#_ /

ltgsf r]l;; -eG;f/ zLif{s

*&)^_

Dff]n

k|ltzt

^)

-v_ dfOqmf]a;x¿ -!! b]lv !$

l;6;Dd ePsf] -eG;f/ zLif{s *&)@_

/ ltgsf r]l;; -

eG;f/ zLif{s *&)^_

Dff]n

k|ltzt

%%

-u_ 8jn Sofj lksck

-eG;f/ zLif{s *&)$_ / ltgsf

r]l;; -eG;f/ zLif{s *&)^_

Dff]n

k|ltzt

^)

-3_ tLg kf+u|] uf8Lx¿

-c6f]l/S;f_ -eG;f/ zLif{s

*&)#_ / ltgsf r]l;; -

eG;f/ zLif{s *&)^_

Dff]n

k|ltzt

%%

-8=_ l;+un Sofj lksck

-eG;f/ zLif{s *&)$_ / ltgsf

r]l;; -eG;f/ zLif{s *&)^_

Dff]n

k|ltzt

%)

-r_ 8]lne/L Eofg -eG;f/ zLif{s

*&)$_ / ltgsf r]l;;

-eG;f/ zLif{s *&)^_

Dff]n

k|ltzt

#)

Page 79: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

79

-5_ ldlga;x¿ -!% b]lv @%

l;6;Dd ePsf]_

-eG;f/ pkzLif{s *&)@!)@)_

Dff]n

k|ltzt

#%

-h_ ldlga;x¿ -!% b]lv @%

l;6;Dd ePsf]_

-eG;f/ pkzLif{s *&)@()=@)_

Dff]n

k|ltzt

#%

-em_ eG;f/ zLif{s *&)@ df kg]{ -

!% b]lv @% l;6;Dd ePsf]_

ldlgj;sf r]l;;

-eG;f/ zLif{s *&)^_

Dff]n

k|ltzt

#%

-`_ a; / 6«sx¿

-eG;f/ zLif{s *&)@,*&)$ /

ltgsf r]l;; eG;f/ zLif{s

*&)^_

Dff]n

k|ltzt %

-6_ df]6/;fOsn -eG;f/ zLif{s

*&!!_

Dff]n

k|ltzt

$)

@(

*$=$#

Kn]6x¿, l;ln08/x¿ / zLif{s

*$=$@ sf 5kfOsf cGo

pkfbfgx¿åf/f d'b|0f sfo{sf] nflu

k|of]u x'g] 5fKg] -d'b|0f_ oGqfjnLÙ

cGo d'b|0f oGqx¿, k|ltlnlk ptfg]{

oGqx¿, / ˆofS; ug]{ oGqx¿,

;+of]lht ePsf jf gePsfÙ ltgsf

cËx¿ / ;xfos j:t'x¿ -kf6\;{

P08 P;];l/h_ .

–cGo d'b|sx¿, k|ltlnlk ptfg]{

oGqx¿ / ˆofS; ug]{ oGqx¿Ù

;+of]hg ePsf jf gePsfM

Page 80: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

80

*$$#=#!=)) ––d'b|0f ug]{, k|ltlnlk ptfg]{ jf

ˆofS; k7fpg]dWo] b'O{ jf b'O{eGbf

a9L sfo{x¿ ;DkGg ug{ ;Sg]

oGqx¿, :jrflnt cfFs8f k|zf]wg

oGq jf ;+hfn -g]6js{_ df hf]8\g

;lsg] lsl;dsf

df]n

k|ltzt

10

*$$#=#()) –– cGo df]n

k|ltzt 10

#) *$=&@

cGo sfof{no oGqx¿ -

clkm; dlzG;_ -pbfx0ftM

x]S6f]u|fkm jf :6]]lG;n 8'lKns]]]]]l6Ë

dlzgx¿, P8«]l;Ë dlzgx¿,

c6f]Dofl6s AofÍgf]]6 l8:k]G;/x¿,

SjfOg;f}l6{Ë dlzgx¿ -d'b«f

5f+6\g] oGq_, SjfOg sfpl06Ë jf

¥oflkË dlzgx¿, k]lG;n zfk]{lgË

dlzgx¿, k/kmf]]/]l6Ë jf :6\oflKnË

dlzgx¿_ .

*$&@=()=)) – cGo df]n

k|ltzt 15

#! *$=&(

o; efusf] cGoq pNn]v gePsf

jf ;dfj]z gePsf, JolQmut sfo{

-Ogl8leh'cn kmÍ;G;_ ePsf

oGqx¿ / oflGqs ;flwqx¿

-d]sflgsn cKnfoG;];_ .

––cGo M

*$&(=*(=() –––cGo df]n

k|ltzt 10

Page 81: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

81

#@ *%=!&

6]lnkmf]g ;]6x¿, ;]n'n/ ;+hfnx¿

jf cGo tf/ljlxg ;+hfnx¿sf

nflu k|of]u x'g] 6]lnkmf]gx¿ ;d]tÙ

WjgL, 5jL jf cGo cfFs8f k|;f/0f

jf ;+u|x0f lgldQsf pks/0fx¿,

tf/;lxt jf tf//lxt ;+hfn

-h:t}M :yfgLo jf a[xt If]q ;+hfn

-nf]sn c/ jfO8 Pl/of g]6js{__

df ;~rf/ ug{ k|of]u x'g]

pks/0fx¿ ;d]t, zLif{s *$=$#,

*%=@%, *%=@& jf *%=@* sf

k|;f/0f jf ;+u|x0f pks/0fx¿

afx]s .

–WjgL, 5jL jf cGo cfFs8f

k|;f/0f jf ;+u|x0f lgldQsf

pks/0fx¿, tf/;lxt jf

tf//lxt ;+hfn -h:t}M :yfgLo jf

a[xt If]q ;+hfn -nf]sn c/

jfO8 Pl/of g]6js{__ df ;~rf/

ug{ k|of]u x'g] pks/0fx¿ ;d]tM

*%!&=^!=)) ––cfwf/ :yfgx¿ -a]; :6]zG;_ df]n

k|ltzt 5

*%!&=^@=)) ––WjgL, 5jL jf cGo cfFs8fnfO{

;+u|x0f ug]{ kl/jt{g ug]{ /

k|;f/0f jf k'g?Tkfbg ug]{

oGqx¿, :jLrLË / /fpl6Ë

pks/0fx¿ ;d]t

df]n

k|ltzt

5

*%!&=^(=)) ––cGo df]n

k|ltzt 5

*%!&=&)=)) –cËx¿ -kf6{;_ df]n

k|ltzt

Page 82: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

82

## *%=!*

;"IdWjgLjfxs -dfOqmf]kmf]]g_ x¿ /

To; lgldQsf wf/sx¿

-:6of08;_Ù ;+nUgs -

OgSnf]h/_ df cf/f]lkt -

dfp06]8\_ eP jf gePsf Wjlg

lj:tf/s oGqx¿

-nfp8\ :kLs;{_Ù ;'IdWjlg jfxs -

dfOqmf]kmf]g_ ;lDdlnt

-sDjfO08_ ePsf] jf gePsf] s0f{

>j0foGq -x]8 kmf]g_ x¿ tyf s0f{

>j0foGq -Oo/ kmf]g_ x¿, / Ps

;"IdWjlgjfxs -dfOqmf]kmf]g_ tyf

Ps jf PseGbf a9L Wjlg lj:tf/s

oGq -nfp8:kLs/_ x¿ ePsf

;d'Rro -;]6_ x¿Ù >Aofj[lQ

j}B'lts lj:tf/s -cl8of] lk|mSj]G;L

On]lS6«s PlDKnkmfo/_ x¿Ù j}B'lts

WjgL k|jWb{s oGq -On]lS6«s ;fp08

PDKnLkmfo/_ sf ;d'Rrox¿ -;]6\;_

*%!*=!)=)) –dfOqmf]kmf]]g / ltgsf c8];fx¿ df]n

k|ltzt %

–a§fleq c8\ofOPsf jf

gc8\ofOPsf nfp8 l:ks/x¿M

*%!*=@(=)) ––cGo df]n

k|ltzt %

Page 83: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

83

*%=@#

l8:sx¿, 6]kx¿, ;'ul7t

cj:yfsf jfikLs/0f gx'g] -;f]ln8–

:6]6 gg\–ef]nf6fOn_ ;~ro

pks/0fx¿, æ:df6{ sf8{x¿Æ /

WjgL jf cGo k|j[lQnfO{ clen]vg

ug{ lgldQsf cGo dfWod,

clen]vg ul/Psf jf gul/Psf

l8:s pTkfbgsf nflu k|of]u x'g]

Dofl6«;x¿ / dfi6/x¿, t/ efu

#& sf pTkfbgx¿

afx]s .

–r'DjsLo dfWodM

*%@#=@(=() ––cGo df]n

k|ltzt %

#$

*%@#=$)=)) –rfIf'ifLo -clK6sn_ dfWod df]n

k|ltzt %

*%@#=%!=)) ––;'ul7t cj:yfsf jfikLs/0f

gx'g] -;f]ln8–:6]6 gg\–

ef]nf6fOn_ ;~ro pks/0fx¿

df]n

k|ltzt

%

*%@#=%@=)) ––æ:df6{ sf8{x¿Æ df]n

k|ltzt %

*%@#=%(=)) ––cGo df]n

k|ltzt %

*%@#=*)=)) –cGo df]n

k|ltzt %

Page 84: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

84

#% *%=@%

;+u|x0f pks/0f -l/;]K;g P]k/]6;_

jf Wjlg clen]vg -;fp08

l/sl8{Ë_ jf k'g?Tkfbg

-l/k|f]8\o"l;Ë_ pks/0f -P]k/]6;_

;dflji6 eP jf gePsf], /]l8of]

k|;f/0f -/]l8of]–a|f]8sfl:6Ë_ jf

6]lnlehg lgldQsf k|;f/0f

pks/0f -6«fG;ld;g Pk/]6;_Ù

6]lnlehg Sofd/fx¿Ù l8lh6n

Sofd/fx¿ / lel8of] Sofd/f–

l/s8{;{ .

*%@%=^)=))

–;+u|x0f pks/0f -l/;]K;g Pk/]6;\_

;dflji6 6«fG;ld;g pks/0fx¿

df]n

k|ltzt

%

*%@%=*)=))

–6]lnlehg Sofd/fx¿, l8lh6n

Sofd/fx¿ / lel8of] Sofd/f

l/s8{/x¿ -lel8of] Sofd/f

/]s8{;{_

df]n

k|ltzt %

#^ *%=@*

/]l8of] k|;f/0f -a|f]8sf:6_ u|fxsx¿

-l/l;e;{_ cyjf Wjlg jf lel8of]

clen]vg -l/sl8{Ë_ jf k'g?Tkfbg

-l/k|f]8\o"l;Ë_ pks/0fx¿ -P]k/]6;_

;dflji6 -Ogs/kf]/]l6Ë_ ePsf jf

gePsf, 6]lnlehg lgldQsf

;+u|x0f -l/;]K;g_ pks/0f

-P]k/]6;_Ù 6]lnlehg ;+u|x0f

pks/0fx¿ ;dflji6 gePsf

df]lg6/x¿ -k/LljIfsx¿_ /

k|f]h]S6/-k|If]lkq_ x¿ .

–k|f]h]S6/ -k|If]lkq_ x¿

Page 85: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

85

*%@*=^!=))

––zLif{s *$&! sf] :jrflnt

cfFs8f k|zf]wg k|0ffnLdf

k"0f{¿kdf jf d'Vo¿kdf k|of]u x'g]

lsl;dsf]

df]n

k|ltzt !)

#& *%@*=&@=)) /lËg 6]lnlehg

Dff]n

k|ltzt %

*%$)=!!=)) /lËg 6]lnlehgsf lkSr/ 6\'o'ax¿

Dff]n

k|ltzt

%

#* *%=@(=

zLif{s *%=@% b]lv *%=@* ;Ddsf

pks/0fx¿sf] nflu k"0f{tof /

d'Votof k|of]u of]Uo kf6{k'hf{x¿ .

–cGo M

*%@(=()=!) 6]lnlehg l/l;e/sf df]n

k|ltzt

!)

#(

*%=#!

zLif{s *%=!@ jf *%=#) afx]ssf

ljB'tLo Wjlg jf b[Zo ;"rs

pks/0fx¿ -h:t}–306L, ;fO/g,

O+l8s]6/ Kofg]n, rf]/ 306L

-ju{n/ Pnfd{_ jf cfunfuLsf] 306L -

kmfo/ cnfd{_ .

*%#!=@)=)) –t/n :kml6s ;fdfu|L -Pn=;L=l8=_

jf k|sfz Oldl6ª 8fof]8\; -

Pn=O=8L=_ ;dflji6 O08Ls]6/

Kofg]n

df]n

k|ltzt

!)

*%#!=()=)) –kf6{k'hf{x¿ df]n

k|ltzt !)

$) *%=#@

l:y/ Eofl/Pjn / ldnfpg x'g]

ljB'tLo ;Gwfl/q -Sofkfl;6/_

-lk|–;]6_ .

Page 86: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

86

*%#@=!)=)) –%).^) xh{ ;ls{6sf] k|of]usf]

nflu tof/ ul/Psf] l:y/ ;Gwfl/q

-Sofkfl;6/_ / )=% s]=ef/ -kfj/

Sofkfl;6/_ eGbf sd Ifdtf

gePsf] l/PS6Le zlQm ;~rfng

ug{ ;Sg] ePsf]

df]n

k|ltzt

!)

–cGo l:y/ ;Gwfl/q -Sofkfl;6/_ M

*%#@=@!=)) ––6\ofG6fnd df]n

k|ltzt !)

*%#@=@@=)) ––cfNd'lgod On]S6«f]nfOl6s df]n

k|ltzt !)

*%#@=@#=)) ––;]/flds 8fOO{n]lS6«s, l;Ën

n]o/

df]n

k|ltzt

!)

*%#@=@$=)) ––;]/flds 8fOO{n]lS6«s, dlN6n]o/ df]n

k|ltzt !)

*%#@=@%=)) ––sfuh jf Knfli6ssf]

8fOO{n]lS6«s

df]n

k|ltzt

!)

*%#@=@(=)) ––cGo df]n

k|ltzt !)

*%#@=#)=)) –Eofl/Pjn jf P8hi6]jn

-ldnfpg x'g]_-lk|–;]6_ Sofkfl;6/

df]n

k|ltzt !)

*%#@=()=)) –kf6{k'hf{x¿ df]n

k|ltzt !)

$! *%=##

ljB't k|lt/f]ws -/]l;i6/_

-l/of]:6\of6\ / kf]6]GzLof]ld6/

;d]t_, tfk k|lt/f]ws afx]s .

*%##=!)=)) –l:y/ sfa{g k|lt/f]ws, sDkf]lh;g

jf lkmNd h:tf

df]n

k|ltzt !)

–cGo l:y/k|lt/f]ws M

Page 87: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

87

*%##=@!=)) ––@) jf6;Ddsf] zlQm ;~rfng

Ifdtfsf nflu

df]n

k|ltzt !)

*%##=@(=)) ––cGo df]n

k|ltzt !)

–tf/ hf]l8Psf] 36a9 x'g]

-Eofl/Pjn_ k|lt/f]ws, l/of]:6\–

of6\; / kf]6]GzLof]ld6/ M

*%##=#!=)) ––@) jf6;Ddsf] zlQm ;~rfng

Ifdtfsf nflu

df]n

k|ltzt !)

*%##=#(=)) ––cGo df]n

k|ltzt !)

*%##=$)=)) –cGo 36a9 x'g] k|lt/f]ws,

l/of]i6\of6\; / kf]6]GzLof]ld6/ ;d]t

df]n

k|ltzt !)

*%##=()=)) –kf6{k'hf{x¿ df]n

k|ltzt !)

*%#$=$)=)) lk|G6]8 ;ls{6 -5flkPsf kl/kyx¿_ df]n

k|ltzt !)

$@ *%=#^

!))) ef]N6;Ddsf] ef]N6]h ePsf]

jfNg] lgefpg] -:jLlrª_ jf

ljB'tLo kl/kysf] nflu jf ljB't

kl/kydf jf ;Fu hf]8\gsf] nflu

rflxg] j}B'lts pks/0fx¿ -h:t},

:jLr, l/n], ˆo"h, ;h{ ;k|];/,

Knu, ;s]6, NofDk–xf]N8/ / cGo

;+of]hsx¿ -sg]S6;{_ hS;g

aS;];_Ù rfIf'ifLo tGt'x¿

-clK6sn kmfOj;{_, rfIf'ifLo

tGt'sf d'Ýf jf df]6f tf/x¿

lgldQsf ;+of]hsx¿ -sg]S6;{_.

*%#^=%)=)) –cGo :jLrx¿ df]n

k|ltzt !)

Page 88: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

88

–NofDk xf]N8/, Knu / ;s]6x¿M

*%#^=^(=)) ––cGo df]n

k|ltzt !)

*%#^=()=)) –cGo pks/0fx¿ df]n

k|ltzt !)

$# *%=$$

ljB't?4 -OG;'n]6]8_, -Ogfd]n

nufPsf] jf Pgf]8fOh ;d]t_, tf/

-jfo/_, s]a'n -sf]–PS;]n s]a'n

;d]t_ / sg]S6/;Fu hf]l8Psf] jf

ghf]l8Psf] cGo OG;'n]6]8 sG8S6/Ù

clK6sn kmfOa/ s]a''n, tf/, ljB't

s08S6/ jf sg]S6/ hf]8]sf] jf

ghf]8]sf] k|To]s 9flsPsf /]zfx¿

-lzb\8 kmfOa/_ af6 ag]sf] tf/ .

–!))) ef]N6;Ddsf] nflu cGo

On]lS6«s s08S6/x¿M

*%$$=$@=))

––sg]S6/;Fu hf]l8Psf df]n

k|ltzt !%

*%$$=$(=))

––cGo df]n

k|ltzt !%

*%$$=&)=))

-clK6sn kmfOj/ s]j'n df]n

k|ltzt !)

$$ ()=!)

of] efusf] cGoq pNn]v gePsf]

jf ;dfj]z gePsf] t:jL/ ;DaGwL

-rnlrq ;DaGwL ;d]t_

k|of]uzfnfx¿df k|of]u x'g]

pks/0f / cf}hf/x¿Ù g]u]6f]:sf]kÙ

k|f]h]S;g :qmLg -k|If]ks kbf{_ .

Page 89: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

89

()!)=()=)) –kf6{k'hf{ / ;xfos ;fdfgx¿ df]n

k|ltzt !)

$% ()=!!

;"Id kmf]]6f]u|fkmL

-kmf]]6f]dfOqmf]u|fkmL_,

l;g]kmf]6f]dfOqmf]u|fkmL jf

dfOqmf]k|f]h]S;g -;"Id k|If]k0f_ sf]

nflu ;d]t ;+o'Qm rfIf'if ;"IdbzL{

oGqx¿ -sDkfp08 clK6sn

dfOqmf]:sf]k_ .

()!!=!)=)) –:6Ll/of]:sf]lks dfOqmf];sf]K; df]n

k|ltzt %

()!!=@)=))

–;"Id kmf]]6f] lvRg]

-kmf]]6f]]dfOqmf]u|fkmL_, ;"Id rnlrq

lvRg] -l;g]kmf]6f]dfOqmf]u|fkmL_ jf

;"Id k|If]k0f -dfOqmf] k|f]h]S;g_ sf

cGo ;"Id bz{s oGqx¿

-dfOqmf]:sf]K;_

df]n

k|ltzt %

()!!=()=)) –kf6{k'hf{x¿ / ;xfos ;fdfgx¿ df]n

k|ltzt %

$^ ()=!@

rfIf'if -clK6sn_ ;"Idbz{s

oGqx¿ -dfOqmf]:sf]K;_ afx]ssf

;"Idbz{s oGqx¿Ù ljjlt{t

pks/0fx¿-l8 |̂ofS;g Pk/]6;__.

()!@=!)=))

–b'?jLIf0f oGqx¿ –dfOqmf]:sf]K;_,

clK6sn dfOqmf]:sf]kx¿ afx]sÙ

ljjt{g pks/0fx¿ -l8k|mofS;g

Pk/]6;\_

df]n

k|ltzt %

()!@=()=)) –kf6{k'hf{x¿ / ;xfos ;fdu|Lx¿ df]n

k|ltzt %

Page 90: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

90

$& ()=!&

lvRg], lrgf] nufpg], jf ul0ftLo

lx;fj ug]{ cf}hf/x¿ -h:t}–lv+Rg]

d]lzg, gS;f ptfg]{ oGq,

k|f]6«ofS6/, gS;fsf ;]6x¿, :nfO8\

?nx¿, l8:s SofNs'n]6/_Ù o;

efudf cGoq gk/]sf], xftn]

nDjfO{ gfKg] cf}hf/x¿ -h:t}–gfKg]

808L / lkmQf jf dfOqmf]ld6/,

Soflnk;{_ .

9017.20.00 –cGo lvRg], lrgf] nufpg] /

ul0ftLo lx;fj ug]{ cf}hf/x¿

df]n

k|ltzt %

9017.90.00 –kf6{k'hf{x¿ / ;xfos ;fdu|Lx¿ df]n

k|ltzt %

$* 90.26

Uof+; jf c¿ t/n kbfy{sf k|jfx,

tx, bjfj jf cGo ljljwtf -

e]l/ojN;_ gfKg] jf k/LIf0f ug]{

-h:t}–k|jfxdfks, ;txdfks,

Dofgf]dL6/ -xfjf jf jfiksf] bjfj

gfKg] oGq_ tfkdfks_ cf}hf/ /

pks/0fx¿, zLif{s ()=!$,

()=!%, ()=@* jf ()=#@ sf

cf}hf/ / pks/0fx¿ afx]s .

9026.10.00 –t/nsf] k|jfx jf ;tx gfKg jf

k/LIf0f ug{sf] nflu

df]n

k|ltzt 5

9026.20.00 –bjfj gfKg jf k/LIf0f ug{sf]

nflu

df]n

k|ltzt 5

9026.80.00 –cGo cf}hf/x¿ / pks/0fx¿ df]n

k|ltzt 5

9026.90.00 –kf6{k'hf{x¿ / ;xfos ;fdu|Lx¿ df]n

k|ltzt 5

Page 91: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

91

$( 90.27

ef}lts jf /f;folgs ljZn]if0f

-h:t}–w«jLs/0fdfks -kf]nf/L–

ld6/_, k/fjt{dfks

-l/k«\m|ofS6f]ld6/_, a0f{qmddfks

-:k]S6«f]– ld6/_, Uof+; jf w'jf+

ljZn]if0f ug]{ pks/0fx¿_ sf

k|of]usf cf}hf/x¿ / pks/0fx¿Ù

RofkRofk nfUg] -le:sf]l;6L_,

l5b«tf -kf]/f]l;6L_, k|;/0f -

PS;kfG;g_ ;txsf] wf/0f–Ifdtf

-;k]m{]{; 6]G;g_ jf o:t} gfKg] jf

k/LIf0f ug]{ cf}hf/ / oGqx¿Ù

tfksf] dfqf, Wjlg jf k|sfzsf]

gfk jf k/LIf0f ug]{ cf}hf/x¿ /

pks/0fx¿ -PS:kf]h/ dL6/

;d]t_Ù ;"Idst{s

-dfOqmf]6f]D;_ .

9027.20.00 –j0f{n]v -qmf]Sof6f]u|fkm_ / ljB't\

;+/r0f ;DaGwL -On]S6«f]kmf]]l/l;;_

pks/0fx¿

df]n

k|ltzt 5

9027.50.00

–rfIf'if ljsL/0f -o"=eL=, lelhjn,

cfO= cf/=_ k|of]u ug]{ cGo

cf}hf/x¿ / pks/0fx¿

df]n

k|ltzt 5

9027.80.00 –cGo cf}hf/x¿ / pks/0fx¿ df]n

k|ltzt 5

%) 90.30

cf];Lnf]:sf]k -bf]ngbzL{_, :k]S6«d -

j0f{k6_ ljZn]ifs / zLif{s ()=@*

sf dfks -ld6/_ afx]ssf ljB'tsf]

dfqf gfKg] jf k/LIf0f ug{sf] nflu

k|of]u x'g] cGo cf}hf/x¿ /

pks/0fx¿; cNkmf, la6f, ufdf,

Page 92: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

92

PS;–/],sl:ds -cGtl/If_ jf cGo

cfof]gfOlhª -ljB't c0f'_ ljsL/0f

-/]8LP;g_ gfKg] jf kQf nufpg]

cf}hf/ / pks/0fx¿ .

9030.40.00

–ljz]iftM b"/;~rf/sf] nflu lgld{t

cGo cf}hf/x¿ / pks/0fx¿ -

h:t}–qm;–6sdL6/, u]g ldhl/Ë

ug]{ cf}hf/x¿, l8:6f];{g ˆofS6/

ld6/, ;f]kmf]]ld6/_

df]n

k|ltzt 5

9030.90.00 –kf6{k'hf{x¿ / ;xfos ;fdu|Lx¿ df]n

k|ltzt 5

b|i6Jo M–

-!_ cGtMz'Ns b/aGbLdf dfly h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg PDa'n]G;, zj

jfxg, ckfËx¿n] k|of]u ug{ ldNg] u/L agfO{Psf :s'6/ / Aofl6«af6 rNg]

6]Dkf]sf] r]l;;df cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

-@_ cfly{s jif{ @)^%÷^^ ;Dd vl/b eO{ df}Hbftdf /x]sf cGtMz'Ns nfUg]

;jf/L ;fwgx¿sf] cGtMz'Ns c;"n ug]{ k|lqmof cfly{s P]g, @)^% adf]lhd

g} x'g]5 .

-#_ pBf]un] k}7f/L ug]{ zLif{s &@=!# sf] pkzLif{s &@!#=(!=!) sf] M.S Wire

Rod in Coil sRrf kbfy{df pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df cGtMz'Ns 5'6

lbOg]5 .

-$_ s'g} klg dlb/fsf] sS6]n u/]df l;=g+= !) adf]lhdsf] b/aGbL nfUg]5 .

-%_ &) o"=kL= zlQmsf] tof/L dlb/f l;=g+= !^ sf] /]lS6kmfO8 l:k|6 k|of]u u/L

dfq agfpg kfOg]5 .

-^_ dfa{nsf] :yfgLo pTkfbgdf cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

-&_ lem6L, u'G6f ef/L cfb]zsf] ;'ljwf cGtu{t eG;f/ dx;'n 5'6df k}7f/L

ul/Psf] JolQmut k|of]hgsf j:t'x¿df cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

-*_ df]6/ ;fOsnsf] :yfgLo pTkfbgdf krf; k|ltzt / cGo ;jf/L ;fwgsf]

Page 93: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

93

:yfgLo pTkfbgdf nfUg] cGtMz'Nsdf kRrL; k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-(_ ljB'tLo dfWodaf6 rNg] ;jf/L ;fwgx¿df cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

-!)_ cf}Bf]lus gLlt, @)^& sf] cg';"rL–( df pNn]v ePsf clt cljsl;t

If]qdf :yflkt :yfgLo kmnk"mndf cfwfl/t pBf]uaf6 pTkflbt a|f08Lsf]

pTkfbgdf o; cGtMz'Ns b/aGbL cg';f/ nfUg] cGtMz'Nsdf c;L k|ltzt

5'6 x'g]5 .

-!!_ cGtMz'Ns b/aGbL k|of]hgsf] nflu lgwf{l/t cf7 c+ssf] pkzLif{snfO{

tYofÍ k|of]hgsf] nflu dxflgb]{zsn] c+s yk ug{ ;Sg]5 .

-!@_ cGtM z'Ns nfUg ;Sg] j:t'x¿sf] JofVof tyf xfdf]{gfOH8 sf]8 tf]Sg] sfd

cfjZostf cg';f/ eG;f/ ljefu;Fu k/fdz{ lnO{ ljefun] ug{ ;Sg]5 .

####@@@@==== dlb/f P]g, @)#! df ;+zf]wgdlb/f P]g, @)#! df ;+zf]wgdlb/f P]g, @)#! df ;+zf]wgdlb/f P]g, @)#! df ;+zf]wg M dlb/f P]g, @)#! sf],–

-!_ bkmf @ sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf v08 -u!_, -u@_,

-u#_, -u$_ / -u%_ ylkPsf 5g\ M–

æ-u!_ æcGtMz'Ns clws[tÆ eGgfn] cGtMz'Ns ;DaGwL k|rlnt sfg'g

adf]lhd tf]lsPsf] clws[t ;Demg' k5{ .

-u@_ æpTkfbsÆ eGgfn] dlb/f pTkfbg ug{ Ohfhtkq k|fKt u/]sf] JolQm,

kmd{, sDkgL jf ;+:yf ;Demg' k5{ .

-u#_ æJolQmÆ eGgfn] s'g} JolQm, k|lti7fg, ;+3, ;fem]bf/L ;+:yf, ;xsf/L,

;+o'Qm Joj;fo, u'7L jf sf]ifsf] ;~rfns, k|f]k|fO6/ / d'Vo e} sfd

ug]{ k|ltlglw jf Ph]06 ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] gfkmfsf] p2]Zo lnO{

jf glnO{ dlb/fsf] pTkfbg jf k}7f/L u/L yf]s jf v'b|f jf h'g;'s}

¿kdf laqmL ljt/0f ug]{ lgsfo jf To:tf] lgsfosf] zfvf, pkzfvf

jf To:t} cGo sf/f]af/ ug]{ :yfg ;d]tnfO{ hgfpg]5 .

-u$_ æk}7f/LÆ eGgfn] k|rlnt sfg'g adf]lhd ljb]zaf6 g]kfnleq dlb/f

Nofpg] sfo{ ;Demg' k5{ .

-u%_ æljefuÆ eGgfn] cfGtl/s /fh:j ljefu ;Demg' k5{ .Æ

-@_ bkmf ^ sf] ;§f b]xfosf] bkmf -^_ /flvPsf] 5 M—

Page 94: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

94

æ^= ^= ^= ^= Ohfhtkq lnOhfhtkq lnOhfhtkq lnOhfhtkq lng' kg' kg' kg' kg]{g]{g]{g]{ M -!_ cGtMz'Ns P]g, @)%* jf ;f] P]g cGtu{t

ag]sf] lgod adf]lhd Ohfhtkq glnO{ s;}n] klg dlb/fsf]

pTkfbg, k}7f/L, laqmL jf ;~ro ug{ kfpg] 5}g .Æ

-#_ bkmf !@ sf] ;§f b]xfosf] bkmf !@ /flvPsf] 5 M–

æ!@=!@=!@=!@= b08 ;hfob08 ;hfob08 ;hfob08 ;hfo M -!_ s;}n] b]xfosf s;"/ u/]df To:tf JolQmnfO{ To:tf]

s;"/sf] lgldQ lauf] hkmt u/L lauf] adf]lhd hl/jfgf jf Ps

jif{;Dd s}b jf b'j} ;hfo x'g]5 M–

-s_ cGtMz'Ns P]g, @)%* adf]lhd dlb/fdf

ltg'{ kg]{ cGtMz'Ns bafPdf, l5kfPdf jf

5n]df,

-v_ Ohfhtkq glnO{ dlb/f pTkfbg jf k}7f/L

u/]df,

-u_ s'g} JolQmn] e'm§f n]vf jf lst]{ sfuh tof/

u/L o; P]g ljk/Lt s'g} s;"/ u/]df .

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -v_ jf -u_ df n]lvPsf]

s;"/ ug{ k|oTg jf b'?T;fxg u/]df ;f] pkbkmfdf plNnlvt

;hfosf] cfwf ;hfo x'g]5 .

-#_ s;"/;Fu k|ToIf jf k/f]If ¿kdf k|of]u x'g cfPsf] efF8f

jt{g, j:t' jf ;]jf pTkfbg ug{ k|of]u ul/Psf] Hofjn, d]zLg,

pks/0f / ;jf/L ;fwg ;d]t hkmt x'g]5 .

t/ To:tf] s;"/ ug]{ JolQmn] ef8fsf] ;jf/L ;fwg k|of]u

u/]sf] / ;jf/L wgLsf] cg'dltljgf ;jf/L ;fwg To:tf] sfddf

k|of]u u/]sf] ePdf To:tf] ;jf/L ;fwg hkmt gu/L ;jf/L wgLnfO{

kRrL; xhf/ ?k}ofF hl/jfgf / ;jf/L rfnsnfO{ s;"/sf] k|s[lt x]/L

tLg dlxgf;Dd s}b jf kGw|xhf/ ?k}oFf;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo

x'g]5 .

Page 95: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

95

-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

ef8fsf] ;jf/Ldf btf{ u/L m;jf/L ;fwgsf] dflnssf] ;+nUgtfdf

k|of]u u/]sf] kfOPdf To:tf] ;jf/L hkmt x'g]5 .Æ

-$_ bkmf !% sf] ;§f b]xfosf] bkmf !% /flvPsf] 5 M–

æ!%=!%=!%=!%= k'g/fj]bgk'g/fj]bgk'g/fj]bgk'g/fj]bg M -!_ o; P]gadf]lhd cGtMz'Ns clws[tn] u/]sf] lg0f{o

pk/ /fh:j Gofoflws/0fdf / g]kfn ;/sf/n] tf]sL lbPsf]

clwsf/Ln] u/]sf] lg0f{o pk/ k'g/fj]bg cbfntdf k'g/fj]bg

nfUg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k'g/fj]bg lbg] JolQmn] k'g/fj]bg

lbPsf] kGw| lbgleq k'g/fj]bgsf] Ps k|lt ;DalGwt sfof{nodf btf{

u/fpg' kg]{5 .Æ

-%_ bkmf !& sf] ;§f b]xfosf] bkmf !& /flvPsf] 5 M–

æ!&=!&=!&=!&= k|rlntk|rlntk|rlntk|rlnt sfg'gsfg'gsfg'gsfg'gadf]lhd x'g]adf]lhd x'g]adf]lhd x'g]adf]lhd x'g] M o; P]gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg dlb/f k|zf;g ;DaGwL cGo k|rlnt g]kfn sfg'g adf]lhd

Ohfhtkq, dlb/fsf] sRrf kbfy{, pTkfbg, lgisfzg, k|ltnAwL b/,

b/aGbL / b:t'/ ;DaGwL Joj:yf cGo k|rlnt sfg'g adf]lhd

x'g]5 .

-^_ 7fpF 7fpFdf /x]sf æcg'dltkqÆ eGg] zAbsf] ;§f æOhfhtkqÆ eGg] zAb /

æcGtMz'Ns clwsf/LÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æcGtMz'Ns clws[tÆ eGg]

zAbx¿ /fvL ¿kfGt/0f ul/Psf] 5 .

########==== cfos/ P]g, @)%* df ;+zf]wgcfos/ P]g, @)%* df ;+zf]wgcfos/ P]g, @)%* df ;+zf]wgcfos/ P]g, @)%* df ;+zf]wgM cfos/ P]g, @)%* sf],–

-!_ bkmf @ sf],–

-s_ v08 -h_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -h_ /flvPsf] 5 M–

æ-h_ æcfoÆ eGgfn] s'g} JolQmn] /f]huf/L, Joj;fo, nufgL jf

cfsl:ds nfeaf6 k|fKt u/]sf] cfo / o; P]gadf]lhd

u0fgf ul/Psf] ;f] cfosf] s'n /sd ;Demg' k5{ .Æ

-v_ v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -h!_ ylkPsf] 5 M–

Page 96: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

96

æ-h!_ æcfsl:ds nfeÆ eGgfn] lr¶f, pkxf/, k'/:sf/, alS;;,

lhtf}/L tyf cGo s'g} klg cfsl:ds ¿kdf k|fKt x'g] nfe

;Demg' k5{ .Æ

-u_ v08 -9_ sf] pkv08 -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkv08 -@_ /flvPsf]

5 M–

æ-@_ cu|Ld s/ s§L ug]{ JolQm jf s/ s§L x'g] JolQmn]

bkmf () adf]lhd a'emfpg' kg]{ /sd jf ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{

JolQmn] bkmf ($ adf]lhd a'emfpg' kg]{ /sd jf cu|Ld s/ bflvnf

ug'{ kg]{ JolQmn] bkmf (%s= adf]lhd a'emfpg' kg]{ /sd jf bkmf

((, !)), !)! adf]lhd s/ lgwf{/0f eP cg';f/ a'emfpg' kg]{

/sd .Æ

-3_ v08 -t_ kl5 b]xfosf] v08 -t!_ ylkPsf] 5 M–

æ-t!_ æsf/f]af/Æ eGgfn] s'g} cfo jif{sf] /f]huf/L, nufgL jf

Joj;fosf] cfo u0fgf ug]{ k|of]hgsf] nflu bkmf &, * jf

( adf]lhd ;dfj]z ul/g] hDdf /sd a/fa/sf] sf/f]af/

;Demg' k5{ .Æ

-ª_ v08 -b_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -b_ /flvPsf] 5 M–

æ-b_ æu}/ Jofj;flos s/of]Uo ;DklQÆ eGgfn] b]xfosf ;DklQ

afx]ssf hUuf, ejg tyf s'g} lgsfodf /x]sf] lxt jf

;'/If0f ;Demg' k5{ M–

-!_ Jofj;flos ;DklQ, x|f;of]Uo ;DklQ jf Jofkfl/s

df}Hbft,

-@_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] lgDg cj:yfsf] lghL ejg,

-s_ cljlR5Gg bz jif{ jf ;f]eGbf a9L cjlw

:jfldTjdf /x]sf] /

-v_ ;f] JolQmn] cljlR5Gg jf k6s k6s u/L

s'n bz jif{ jf ;f]eGbf a9L a;f]af;

u/]sf],

Page 97: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

97

-#_ s'g} lxtflwsf/Lsf] cjsfz sf]ifdf /x]sf] lxt,

-$_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] tL; nfv ?k}ofFeGbf sd

d"Nodf lgM;u{ u/]sf] hUuf, 3/hUuf tyf lghL

ejg, jf

:ki6:ki6:ki6:ki6LLLLs/0fs/0fs/0fs/0f M o; pkv08sf] k|of]hgsf] nflu ælghL

ejgÆ eGgfn] ejg / ejgn] rr]{sf] If]qkmn

a/fa/sf] hUuf jf Ps /f]kgL hUufdWo] h'g 36L

x'G5 ;f] nfO{ a'emfpg]5 .

-%_ tLg k':tfleq ePsf] vl/b, laqmL afx]s cGo

lsl;dn] x:tfGt/0f u/L lgM;u{ u/]sf] ;DklQ .Æ

-r_ v08 -w_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -w_ /flvPsf] 5 M–

æ-w_ æ5'6 kfpg] ;+:yfÆ eGgfn] b]xfosf lgsfo ;Demg' k5{ M–

-!_ s/ 5'6 kfpg] ;+:yfsf] ¿kdf ljefudf btf{ ePsf

b]xfo adf]lhdsf lgsfo M–

-s_ gfkmf gsdfpg] p2]Zon] :yfkgf ePsf

;fj{hlgs k|s[ltsf ;fdflhs, wfld{s,

z}lIfs jf k/f]ksf/L ;+:yf,

-v_ ;fdflhs jf v]ns"b ;DaGwL ;'ljwf k|j4{g

ug]{ p2]Zon] ;f] ;+:yf jf To;sf

;b:ox¿n] nfe glng] u/L u7g ePsf]

cJoj;foL -Pd]Rof]/_ v]ns"b ;+:yf,

-@_ lgjf{rg cfof]udf btf{ ePsf] /fhg}lts bn,

-#_ ufpF ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf jf lhNnf ljsf;

;ldlt,

t/ 5'6 kfpg] ;+:yfsf] p2]Zo cg';f/ sfo{

;DkGg x'Fbf jf s'g} JolQmåf/f ;f] ;+:yfnfO{ k|bfg

ul/Psf ;DklQ jf ;]jf afktsf] s'g} e'QmfgL ubf{

Page 98: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

98

afx]s ;f] ;+:yfsf] ;DklQ / ;f] ;+:yfn] k|fKt u/]sf]

/sdaf6 s'g} JolQmnfO{ s'g} kmfObf k'¥ofPsf] eP

To:tf] ;+:yfnfO{ s/ 5'6 x'g] 5}g .Æ

-5_ v08 -e_ sf] pkv08 -%_ df /x]sf æpkv08

-!_, -@_ / -#_Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æpkv08 -!_, -@_, -#_ / -$_Æ

eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-h_ v08 -z_ sf] pkv08 -!_ / -@_ sf] ;§f b]xfosf pkv08 -!_ /

-@_ /flvPsf 5g\ M–

æ-!_ hldgaf6 kfgL, vlgh kbfy{ jf cGo hLljt jf lgh{L{j

;|f]t lgsfNg] clwsf/ k|fKt u/] afktsf] e'QmfgL, jf

-@_ hldgaf6 ;du| jf cf+lzs ¿kdf lgsflnPsf] k|fs[lts

;|f]t / vlgh kbfy{sf] hLljt jf lghL{j ;|f]tsf] kl/df0f jf

d"Nosf cfwf/af6 u0fgf ul/Psf] /sd .Æ

-em_ v08 -;_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -;_ /flvPsf] 5 M–

æ-;_ æef8fÆ eGgfn] 3/ axfn ;d]tsf d"t{ ;DklQsf] axfn tyf

k§f cGtu{t ul/Psf lk|ldod nufotsf ;a} e'QmfgL

;D´g' k5{ .

t/ o; zAbn] k|fs[lts ;|f]t afkt ePsf]

e'QmfgLnfO{ hgfpg] 5}g .Æ

-`_ v08 -sv_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -sv_ /flvPsf] 5 M–

æ-sv_ ænufgLÆ eGgfn] b]xfo adf]lhd afx]s Ps jf PseGbf a9L

;DklQ wf/0f ug]{ jf To:tf] ;DklQ nufgL ug]{ sfo{ ;Demg'

k5{ M–

-!_ ;DklQdf :jfldTj /fVg] JolQmaf6 lghL k|of]udf

NofOPsf] ;DklQ /fVg] sfo{,

-@_ /f]huf/L jf Joj;fo .

Page 99: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

99

t/ u}/ Jofj;flos s/of]Uo ;DklQ /fVg]

sfo{ nufgL dflgg]5 .Æ

-6_ v08 -sª_ sf],–

-!_ pkv08 -!_ sf] b]xfo -v_ df /x]sf æs'g} cfo jif{sf]Æ eGg]

zAbx¿ lemlsPsf 5g\ .

-@_ pkv08 -#_ sf] b]xfo -v_ sf] cGTodf æjf,Æ eGg] zAb

ylkPsf] 5 .

-#_ pkv08 -$_ sf] b]xfo -s_ sf] cGTodf æjf,Æ eGg] zAb

ylkPsf] 5 .

-$_ pkv08 -$_ kl5 b]xfosf] pkv08 -$s_ ylkPsf] 5 M–

æ-$s_ g]kfn ;/sf/,Æ

-%_ pkv08 -^_ sf] bf];|f] x/kmdf /x]sf] æ/Æ eGg] zAbsf] ;§f

æjf,Æ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-7_ v08 -sem_ sf] pkv08 -@_ df /x]sf] ælk|lddoÆ eGg] zAbsf] ;§f

æC0f bfloTj cGtu{tsf] 5'6, lk|ldodÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-8_ v08 -s`_ df /x]sf æul/Psf] jfÆ eGg] zAbx¿ lemlsPsf 5g\ .

-9_ v08 -s7_ kl5 b]xfosf] v08 -s7!_ ylkPsf] 5 M–

æ-s7!_ æljB'tLo dfWodÆ eGgfn] sDKo"6/, kmofS;, Od]n, OG6/g]6,

ljB'tLo Sof; d]lzg, lkm:sn lk|G6/ ;Demg' k5{ / ;f]

zAbn] ljefun] tf]s]sf cGo :jLs[t dfWodnfO{ ;d]t

hgfpF5 . Æ

-0f_ v08 -s0f_ df /x]sf æpkv08 -$_Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æpkv08

-%_Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-t_ v08 -sg_ kl5 b]xfosf] v08 -sg!_ ylkPsf] 5 M–

æ-sg!_ æ;dfof]lht s/of]Uo cfoÆ eGgfn]] s'g} JolQmsf] s'g} cfo

jif{sf] s/ of]Uo cfosf] u0fgf ubf{ bkmf !@ adf]lhd s'g}

/sd g36fO tyf bkmf !$ sf] pkbkmf -@_, bkmf !& jf !*

Page 100: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

100

adf]lhd s§L gu/L u0fgf ul/Psf] s/of]Uo cfo ;D´g'

k5{ .Æ

-y_ v08 -sa_ df /x]sf æbz k|ltztÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f ækGw|

k|ltztÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-b_ v08 -sn_ df /x]sf æsfo{;Fu ;DalGwt s'g} lgsfodfÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æs'g} lgsfodf v08 -d_ adf]lhdsf]Æ eGg] zAbx¿

ylkPsf 5g\ .

-@_ bkmf $ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ s'g} cfo jif{sf nflu bkmf # df plNnlvt s'g}

JolQmn] bflvnf ug'{ kg]{ s/sf] /sd ;f] bkmfsf] v08 -s_, -v_ /

-u_ df plNnlvt s'g} Ps jf PseGbf a9L JolQmsf] x}l;otn] ;f]

JolQmn] bflvnf ug'{ kg]{ s/sf] hDdf /sd a/fa/ x'g]5 .Æ

-v_ pkbkmf -@_ df /x]sf æbkmf %! jf &!Æ eGg] zAbx¿kl5 æjf b'j}

bkmfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-u_ pkbkmf -#_ sf] v08 -u_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf] 5 M–

æ-u_ /f]huf/bftfn] e'QmfgL u/]sf] cf}ifwL pkrf/ vr{ afktsf]

s/ ldnfg / /f]huf/bftfn] g} e'QmfgL ul/lbPsf] cjsfz

of]ubfg dfq 36fpg bfaL u/]sf] tyf bkmf !@ ad]flhd

rGbf afkt vr{ 36fpg bfaL gu/]sf] .Æ

-3_ pkbkmf -$_ sf],–

-!_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] v08 -s!_ ylkPsf] 5 M–

æ-s!_ cf}ifwL pkrf/ vr{ afkt bkmf %! adf]lhd tyf

cu|Ld s/s§L afkt bkmf (# adf]lhd s/ ldnfg

ug{ bfaL gu/]sf],Æ

-@_ v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–

Page 101: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

101

æ-v_ Joj;foaf6 k|fKt cfo b'O{ nfv ?k}ofF / Joj;fosf]

sf/f]af/ aL; nfv ?k}ofFeGbf a9L gePsf], /Æ

-ª_ pkbkmf -^_ df /x]sf æbkmf **Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æbkmf *&,

** / *(Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-#_ bkmf % sf],–

-s_ t];|f] x/kmdf /x]sf æbkmf !@ jf ^#Æ eGg] zAbx¿kl5 æjf b'j}

bkmfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-v_ v08 -v_ sf] cGTodf /x]sf] æ/Æ eGg] zAb lemlsPsf] 5 .

-u_ v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ ylkPsf] 5 M–

æ-3_ cfsl:ds nfe .Æ

-$_ bkmf ^ sf] v08 -v_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zdf /x]sf æbkmf !! jf ^$Æ

eGg] zAbx¿kl5 æjf b'j} bkmfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-%_ bkmf & sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æcfodf u0fgf ug'{ kg]{5Æ eGg] zAbx¿sf]

;§f æcfo x'g]5Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-^_ bkmf ( sf] pkbkmf -!_ df /x]sf ædfgL u0fgf ug'{ kg]{5Æ eGg] zAbx¿sf]

;§f æx'g]5Æ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-&_ bkmf !) sf] v08 -5_ sf] pkv08 -#_ kl5 b]xfosf] pkv08 -$_ ylkPsf]

5 M–

æ-$_ g]kfn lwtf]kq af]8{n] cfˆgf] p2]Zo cg'¿k cfh{g u/]sf] /sd .Æ

-*_ bkmf !) sf] v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -em_ ylkPsf] 5 M–

æ-em_ g]kfn ;/sf/sf] h'g;'s} k|sf/sf] cfo .Æ

-(_ bkmf !! sf], –

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ ;xsf/L P]g, @)$* adf]lhd btf{ eO{ ;~rfng ePsf]

s[lif jf jg k}bfjf/df cfwfl/t /]zd v]tL tyf /]zd pTkfbg,

Page 102: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

102

kmnk"mn v]tL, pTkfbg tyf kmnk"mn k|zf]wg, kz'kfng, 8]/L pBf]u,

s'v'/fkfng, dT:okfng, lrof v]tL tyf k|zf]wg, skmL v]tL tyf

k|zf]wg, hl8j'6L v]tL tyf k|zf]wg, t/sf/Lsf aLp lahg pTkfbg,

df}/Lkfng, dx pTkfbg, /a/ v]tL, sj'lnolt jg, Pu|f]km/]i6«L cflb

Jofj;flos jg ;DaGwL Joj;fox¿ h:tf s[lif tyf jghGo

pBf]ux¿, t/sf/L e08f/sf nflu :yflkt zLt e08f/, s[lif

;DaGwL aLp lahg, kz'cfxf/f, bfgf, sL6gfzs cf}ifwL, dn tyf

s[lif cf}hf/ -oflGqs zlQmaf6 rNg] afx]s_ sf] sf/f]af/ ug]{

;xsf/L ;+:yf tyf u|fdL0f ;d'bfodf cfwfl/t art tyf C0f

;xsf/L ;+:yf jf ;+3sf] cfodf s/ nfUg] 5}g . o:tf] ;+:yf jf

;+3n] ljt/0f u/]sf] nfef+zdf ;d]t s/ nfUg] 5}g .Æ

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu æu|fdL0f ;d'bfoÆ

eGgfn] dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf tyf tL If]q;Fu

hf]l8Psf ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsf afx]ssf If]q ;Demg'

k5{ .Æ

-v_ pkbkmf -#_ df /x]sf æljz]if pBf]uaf6Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æljz]if pBf]u / ;"rgf k|ljlw pBf]uaf6Æ eGg] zAbx¿ /fvL ;f]xL

pkbkmfdf /x]sf] v08 -s_ / -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_ / -v_

/flvPsf 5g\ M—

æ-s_ tLg ;o jf ;f]eGbf a9L g]kfnL gful/snfO{ jif{el/ g}

k|ToIf /f]huf/L lbg] ljz]if pBf]u / ;"rgf k|ljlw pBf]unfO{

;f] jif{sf] cfodf nfUg] s/sf] gAa] k|ltzt, afx| ;o jf

;f]eGbf a9L g]kfnL gful/snfO{ jif{el/ g} k|ToIf /f]huf/L

lbg] ljz]if pBf]unfO{ ;f] jif{sf] cfodf nfUg] s/sf] c;L

k|ltzt, dlxnf, blnt jf ckfËx¿dWo] sDtLdf t]lQ;

k|ltztnfO{ ;d]t ;dfj]z u/L ;ohgfeGbf a9L g]kfnL

gful/snfO{ jif{el/ k|ToIf /f]huf/L lbPsf] ljz]if pBf]unfO{

;f] jif{sf] cfodf nfUg] s/sf] c;L k|ltzt,

Page 103: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

103

-v_ cltcljsl;t, cljsl;t, cNkljsl;t If]qx¿df ljz]if

pBf]u ;~rfng ePsf] eP To:tf pBf]u ;~rfng ePsf]

cfo jif{ ;d]t bz cfo jif{sf nflu ;f] jif{x¿sf] cfodf

nfUg] s/sf] qmdzM bz, aL; / tL;

k|ltzt .Æ

-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -#s_, -#v_, -#u_, -#3_, -#ª_, -

#r_, -#5_, -#h_, -#em_ / -#`_ ylkPsf 5g\ M–

æ-#s_ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]usf] cfodf nfUg]

cfos/ / To:tf pBf]un] ljt/0f ug]{ nfef+zdf nfUg] s/df b]xfo

adf]lhd 5'6 x'g]5 M–

-s_ lxdfnL lhNnf / g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] kxf8L

lhNnfdf /x]sf] ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt

pBf]un] sf/f]af/ z'? u/]sf] ldltn] bz

jif{;Dd nfUg] cfos/sf] zt k|ltzt /

To;kl5sf cfo jif{df nfUg] cfos/sf]

krf; k|ltzt,

-v_ cGo If]qdf /x]sf] ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt

pBf]un] sf/f]af/ z'? u/]sf] ldltn] kfFr

jif{;Dd nfUg] cfos/sf] zt k|ltzt /

To;kl5sf cfo jif{df nfUg] cfos/sf]

krf; k|ltzt,

-u_ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]un]

ljt/0f u/]sf] nfef+zdf nfUg] s/ sf/f]af/

z'? u/]sf] ldltn] kfFr jif{;Dd zt k|ltzt

/ To;kl5sf] tLg jif{;Dd krf; k|ltzt,

-3_ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]usf

ljb]zL nufgLstf{n] ljb]zL k|ljlw jf

Joj:yfkg ;]jf z'Ns tyf /f]oN6Laf6

Page 104: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

104

cfh{g u/]sf] cfodf nfUg] cfos/ krf;

k|ltzt .

-#v_ k]6«f]lnod tyf k|fs[lts UofF; cGj]if0f tyf pTvgg\

ug]{ sf/f]af/ ug]{ JolQmn] @)&% ;fn r}q dlxgf;Dd Jofkfl/s

¿kdf sf/f]af/ ;~rfng u/]df sf/f]af/ ;~rfng u/]sf] ldltn]

klxnf] ;ft jif{;Dd k"/} cfos/ 5'6 kfpg]5 / To;kl5sf] tLg

jif{;Dd krf; k|ltzt cfos/ 5'6 kfpg]5 .

-#u_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L

tf]s]sf] 6]Sgf]nf]hL kfs{, jfof]6]s kfs{ / ;"rgf k|ljlw kfs{leq

:yflkt ;ˆ6j]o/ ljsf;, tYofÍ k|zf]wg, ;fOj/ Sofk]m, l8lh6n

Doflkª ;DaGwL pBf]usf] cfodf nfUg] s/sf] krf; k|ltzt 5'6

x'g]5 .

-#3_ ljB'tsf] pTkfbg, k|;f/0f, ljt/0f ug]{ cg'dlt k|fKt

JolQmn] ;Dat\ @)&% ;fn r}q dlxgf;Dd Jofkfl/s ¿kdf

hnljB'tsf] pTkfbg, pTkfbg / k|;f/0f, pTkfbg / ljt/0f jf

pTkfbg, k|;f/0f, ljt/0f z'? u/]sf] ldltn] klxnf] ;ft jif{;Dd k"/ }

cfos/ 5'6 kfpg]5 / To;kl5sf] tLg jif{;Dd krf; k|ltzt

cfos/ 5'6 kfpg]5 . o:tf] ;'ljwf ;f}o{, jfo' tyf h}ljs kbfy{af6

pTkfbg x'g] ljB'tn] ;d]t kfpg]5 .

t/ of] pkbkmf k|f/De ePsf jvt Jofkfl/s pTkfbg

k|f/De ul/;s]sf cg'dlt k|fKt JolQmsf] xsdf cg'dltkq k|fKt

ul/Psf jvtsf] Joj:yf sfod /xg]5 .Æ

-#ª_ pTkfbgd'ns pBf]un] pTkfbg u/]sf] j:t' lgof{t

u/]df k|fKt cfodf nfUg] s/sf] b/df kRrL; k|ltztn] 5'6 x'g]5 .

-#r_ ;8s, k'n, ljdfg:yn, ;'?ª dfu{ lgdf{0f / ;~rfng

u/]df jf 6«fd, 6«nLa;df nufgL u/L ;~rfng u/]df ;f]af6 k|fKt

cfodf nfUg] s/sf] b/df rfnL; k|ltztn] 5'6 x'g]5 .

Page 105: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

105

-#5_ lwtf]kq ahf/df ;"lrs[t ePsf pTkfbgd'ns, ko{6g

;]jf, hnljB't pTkfbg, ljt/0f tyf 6«fG;ld;g ug]{ / bkmf !! sf]

pkbkmf -#u_ df pNn]v ePsf lgsfox¿nfO{ nfUg] s/df bz

k|ltztn] 5'6 x'g]5 .

-#h_ clt cljsl;t If]qdf :yflkt kmnk"mndf cfwfl/t

a|f08L, ;fO8/ Pj+ jfOg pTkfbg ug]{ pBf]unfO{ sf/f]af/ ;'? u/]sf]

ldltn] bz jif{;Dd rfnL; k|ltzt cfos/ 5'6 x'g]5 .

-#em_ s'g} JolQmn] af}l4s ;DklQ lgof{t afkt k|fKt /f]oN6L

cfodf nfUg] cfo s/sf] b/df kRrL; k|ltztn] 5'6 x'g]5 .

-#`_ s'g} JolQmn] jf}l4s ;DklQsf] x:tfGt/0fåf/f laqmL

u/L k|fKt u/]sf] cfodf nfUg] cfos/sf] b/df krf; k|ltztn] 5'6

x'g]5 .Æ

-3_ pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf] 5 M–

æ-$_ pkbkmf -!_, -@_, -#_ sf] v08 -s_, -v_, pkbkmf

-#s_, -#v_ / -#u_, cg';"rL–! sf] bkmf ! sf] pkbkmf -!#_, -!$_ /

-!%_ / cg';"rL–! sf] bkmf @ sf] pkbkmf -@_, -#_, -#s_ / -$_

adf]lhdsf JolQmn] cfosf] u0fgf ubf{ cGo 5'§} JolQmåf/f ;f] cfo

dfq k|fKt u/] ;/x dfgL ;f] cfosf] u0fgf ug'{ kg]{5 .Æ

-ª_ pkbkmf -%_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -%_ /flvPsf] 5 M–

æ-%_ Pp6} cfosf] ;DaGwdf o; bkmf adf]lhd PseGbf

a9L 5'6 kfpg ;Sg] cj:yf ePsf] JolQmn] cfk"mn] /f]h]sf] s'g}

Pp6f 5'6 dfq kfpg]5 .Æ

-r_ pkbkmf -^_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -&_ ylkPsf] 5 M–

æ-&_ pkbkmf -#s_ / -#u_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg ;f]xL pkbkmfx¿df plNnlvt pBf]u jf Joj;fo ;~rfng

ug{ k|of]u ePsf ;DklQx¿ ;fljsdf cGo JolQmn] ;f]xL lsl;dsf]

jf cGo lsl;dsf] pBf]u jf Joj;fo ;~rfng ug{ k|of]u u/]sf]

Page 106: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

106

k'/fgf] ;DklQx¿ eP ;f] pkbkmfx¿ adf]lhdsf] ;'ljwf k|fKt x'g]

5}g .Æ

-!)_ bkmf !! kl5 b]xfosf] bkmf !!s= / !!v= ylkPsf

5g\ M–

æ!!s=!!s=!!s=!!s= k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfngdf nfUg] s/k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfngdf nfUg] s/k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfngdf nfUg] s/k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfngdf nfUg] s/ M k"jf{wf/

;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfng ug{sf nflu g]kfn ;/sf/ / s'g}

JolQmsf aLr s'g} ;Demf}tf ePdf ;f] ;Demf}tf ubf{sf jvt sfod

ePsf] s/ ;DaGwL o; P]gn] Joj:yf u/]sf] s/sf ;'ljwfx¿ To:tf]

k"jf{wf/ lgdf{0f tyf ;~rfng ug]{ JolQmn] ;Demf}tf cjlwe/ To:tf]

s/;DaGwL ;'ljwf pkef]u ug{ kfpg]5 .

!!v= !!v= !!v= !!v= /fli6«o dxTjsf k"jf{wf/ ljsf; cfof]hgfx¿df ;x'lnot/fli6«o dxTjsf k"jf{wf/ ljsf; cfof]hgfx¿df ;x'lnot/fli6«o dxTjsf k"jf{wf/ ljsf; cfof]hgfx¿df ;x'lnot/fli6«o dxTjsf k"jf{wf/ ljsf; cfof]hgfx¿df ;x'lnot M /fli6«o

dxTjsf hnljB't cfof]hgf, cGt/f{li6«o ljdfg:yn, e"ldutdfu{

tyf ;8sdfu{, /]ndfu{ h:tf k"jf{wf/ ljsf; cfof]hgf tyf tLg

;ohgfeGbf a9L :jb]zL sfdbf/nfO{ /f]huf/L lbg] / krf;

k|ltzteGbf a9L :jb]zL sRrf kbfy{ pkof]u ug]{ pTkfbgzLn

pBf]u -r'/f]6, dlb/f / ljo/ pBf]u afx]s_ df ;Djt\ @)&% ;fn

r}t d;fGt;Dd u/]sf] nufgLsf] cfo;|f]t vf]lhg] 5}g .

-!!_ bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;f] pkbkmf

adf]lhd s'g} cfo jif{df 36fpg kfpg] vr{ Ps nfv ?k}ofF jf ;f] JolQmsf]

;f] jif{sf] ;dfof]lht s/of]Uo cfosf] kfFr k|ltztdWo] h'g 36L x'G5

;f]eGbf a9L x'g] 5}g .Æ

-!@_ bkmf !@ kl5 b]xfosf] bkmf !@s= ylkPsf] 5 M–

æ!@s= !@s= !@s= !@s= ;Dkbf ;+/If0f / v]ns"bsf] ljsf;df u/]sf] vr;Dkbf ;+/If0f / v]ns"bsf] ljsf;df u/]sf] vr;Dkbf ;+/If0f / v]ns"bsf] ljsf;df u/]sf] vr;Dkbf ;+/If0f / v]ns"bsf] ljsf;df u/]sf] vr{M s'g} sDkgLn] s'g}

cfo jif{df ljefusf] k"j{ :jLs[lt lnO{ g]kfnleq /x]sf k|frLg,

wfld{s tyf ;fF:s[lts ;Dkbfsf] ;+/If0f tyf ;Da4{g ug]{ jf

v]ns"bsf] ;fj{hlgs ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f ug]{ sfo{df u/]sf]

vr{dWo] bz nfv ?k}+ofF;Ddsf] /sd jf lgwf{/0f of]Uo cfosf] bz

Page 107: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

107

k|ltztn] x'g] /sddWo] h'g 36L x'G5 ;f] /sd cfˆgf] ;f] jif{sf]

s/of]Uo cfo u0fgf ubf{ 36fpg bfaL ug{ ;Sg]5 .Æ

-!#_ bkmf !$ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf æ;f] JolQmsf]Æ eGg] zAbx¿kl5 æJoj;fo jf

nufgLaf6 cfo cfh{g x'g] sfo{sf nflu l;h{gf ePsf]]Æ eGg]

zAbx¿ ykL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -v_ df /x]sf] k|ltaGwfTds

jfSof+z lemlsPsf] 5 .

-v_ pkbkmf -@_ df /x]sf æ;f] pkbkmfadf]lhd s§L ug{ kfpg] s'n

Jofh /sd b]xfosf /sdx¿sf] hDdfeGbf a9L x'g] 5}gÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f ælgoGq0f ug]{ JolQm jf ;Da4 JolQmnfO{ Jofh

e'QmfgL u/]df pkbkmf -!_ adf]lhd s§L ug{ kfpg] To:tf] Jofh

/sd b]xfosf /sdx¿sf] hDdfeGbf a9L x'g] 5}gÆ eGg] zAbx¿

/fvL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -v_ df /x]sf æs/of]Uo cfosf]Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æ;dfof]lht s/of]Uo cfosf]Æ eGg] zAbx¿

/flvPsf 5g\ .

-!$_ bkmf !% sf] pkbkmf -^_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -^_ /flvPsf] 5 M–

æ-^_ s'g} JolQmsf] Joj;fosf] Jofkf/ df}Hbft osLg ug{ g;lsg]

ePdf ;f] JolQmn] klxnf] k|flKt klxnf] lgisfzg tl/sf jf efl/t cf};t

nfut tl/sfaf6 Jofkf/ df}Hbftsf] nfut u0fgf ug{ 5gf}6 ug{ ;Sg]5 .Æ

-!%_ bkmf !% sf] pkbkmf -*_ sf] v08 -s_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_

/flvPsf] 5 M–

æ-s_ efl/t cf};t nfut tl/sf adf]lhd u0fgf ubf{ n]vfsf] ;j{dfGo

l;4fGt cGtu{t Joj;fodf /x]sf pxL lsl;dsf ;a} Jofkf/

df}Hbftsf] efl/t cf};t nfutsf] cfwf/df u0fgf ug]{ .Æ

-!^_ bkmf !% sf],–

:ki6Ls/0fsf],–

-s_ v08 -u_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

Page 108: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

108

æt/ sf/vfgfsf] lz/f]ef/ nfutdf dd{t tyf ;'wf/ / x|f;

s§L afktsf] s'g} /sd ;dfj]z x'g] 5}g .Æ

-v_ v08 -3_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/ kl/jt{gzLn sf/vfgf lz/f]ef/ nfutdf dd{t tyf

;'wf/ / x|f; s§L afktsf] s'g} /sd ;dfj]z x'g] 5}g .Æ

-!&_ bkmf !^ sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;f]

pkbkmf adf]lhd ug{ kfpg] vr{ s§L ubf{ ;f] cfo jif{sf] cGTodf

/x]sf] ;DklQsf] ;d"xsf] x|f; cfwf/ /sdsf] ;ft k|ltzteGbf a9L

x'g] 5}g . t/ xjfO{ oftfoft ;]jf pknAw u/fpg] JolQmn] g]kfn

gful/s p8\8og k|flws/0fn] lgwf{/0f u/]sf] dfkb08 adf]lhd

xjfO{hxfhsf] k"0f{ k/LIf0f ubf{ nfu]sf] dd{t ;Def/ vr{df of] ;Ldf

nfu" x'g] 5}g .Æ

-v_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] ;Ldfsf] kl/0ffd :j¿k s§L

ug{ gkfOg] dd{t tyf ;'wf/ afkt s'g} clws vr{ jf ;f]sf] efu

cfufdL cfo jif{sf] z'?df ;DalGwt ;DklQsf] ;d"xsf] x|f; cfwf/

/sddf hf]8\g kfpg]5 .Æ

-!*_ bkmf !& sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

s'g} cfo jif{df ;f] pkbkmf adf]lhd s§f ug{ kfpg] vr{sf] ;Ldf

u0fgf ubf{ ;f] JolQmaf6 ;~rflnt ;a} Joj;fosf] ;dfof]lht

s/of]Uo cfosf] krf; k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g .Æ

-v_ pkbkmf -#_ df /x]sf] æefunfO{Æ eGg] zAbkl5 æcfufdL cfo jif{sf]

z'?dfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

Page 109: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

109

-!(_ bkmf !* sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g}

cfo jif{df ;f] pkbkmf adf]lhd s§f ug{ kfpg] vr{sf] ;Ldf u0fgf

ubf{ ;f] JolQmaf6 ;~rflnt ;a} Joj;fosf] ;dfof]lht s/of]Uo

cfosf] krf; k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g .Æ

-v_ pkbkmf -#_ df /x]sf] æs'g} efunfO{Æ eGg] zAbx¿kl5 æcfufdL

cfo jif{sf] z'?dfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-@)_ bkmf !( sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æug{ kfpg]5Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æug'{

kg]{5Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-@!_ bkmf @) sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–

æ-v_ ;f] JolQmn] s'g} Joj;foaf6 Joxf]g'{ k/]sf] ljut ;ft cfo

jif{x¿sf] s§L x'g gkfPsf] gf]S;fgL .

t/ ;fj{hlgs k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf

;~rfng u/L g]kfn ;/sf/nfO{ x:tfGt/0f ug]{

cfof]hgfx¿, ljB't u[x lgdf{0f, pTkfbg / k|zf/0f ug]{

cfof]hgfx¿ / g]kfn k]6«f]lnod P]g, @)$) adf]lhd

k]6«f]lnod sfo{ ug]{ lgsfosf] xsdf ljut afx« jif{sf] s§L

x'g gkfPsf] gf]S;fgL .Æ

-v_ pbkmf -@_ lemlsPsf] 5 .

-u_ pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -*_ ylkPsf] 5 M–

æ-*_ s'g} JolQmn] s'g} cfo jif{df Joj;fo jf nufgLsf]

cfodf k"0f{ s/ 5'6 k|fKt u/]sf] eP To:tf] cfo jif{df ePsf]

gf]S;fgL cfufdL cfo jif{df ;f/L n}hfg -Sof/L km/jf8{_ kfpg]

5}g .Æ

Page 110: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

110

-@@_ bkmf @! sf] :ki6Ls/0f -s_ sf] v08 -!_ df /x]sf æk|fs[lts JolQmsf] nflu

ePsf] vr{x¿Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æk|fs[lts JolQmsf] lghL vr{x¿Æ

eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-@#_ bkmf @$ sf],–

-s_ pkbkmf -@_ df /x]sf æs'g} JolQmn] u/]sf] cfosf] u0fgfdfÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æs'g} JolQmsf] cfo u0fgf ubf{Æ eGg] zAbx¿ /fvL

;f]xL pkbkmfsf] pkv08 -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkv08 -@_ /flvPsf]

5 M–

æ-@_ To:tf] bfloTjsf] d"No oyfy{k/s 9Ën] cg'dfg ug{ ;lsg]

ePsf]df, /Æ

-v_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg a}lÍË

Joj;fosf ;DaGwdf g]kfn /fi6« a}Í P]g, @)%* tyf a}lÍË

;DaGwL k|rlnt sfg'gsf cwLgdf /xL g]kfn /fi6« a}Ín] tf]s]sf]

n]vfÍgnfO{ ljefun] dfGotf lbg ;Sg]5 .Æ

-u_ pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf] 5 M–

æ-$_ Joj;fo jf nufgLaf6 ePsf] s'g} JolQmsf] cfo Pqm'on

cfwf/df u0fgf ubf{ ;f] JolQmn] cfk"mn] kfpg' kg]{ s'g} e'QmfgL

;dfj]z u/]sf]df jf cfk"mn] Joxf]g'{ kg]{ s'g} e'QmfgL s§f u/]sf]df

;6xL b/sf] km/ssf] sf/0f ;d]tn] ubf{ ;f] JolQmn] e'QmfgL kfpFbf

jf e'QmfgL lbFbf km/s kg{ uPdf km/s /sdnfO{ e'QmfgL k|fKt x'Fbf

jf lbFbf ;dfof]hg ug'{ kg]{5 .Æ

-@$_ bkmf @% sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ df /x]sf æ/sdsf] ;f]wegf{Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æ/sd lkmtf{Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-@%_ bkmf @& sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ df /x]sf æb|Jo -dgL_ jfÆ / ;f]xL

v08df /x]sf æb|Jo /Æ eGg] zAbx¿ lemlsPsf 5g\ .

-@^_ bkmf @( sf] ;§f b]xfosf] bkmf @( /flvPsf] 5 M–

Page 111: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

111

æ@(=@(=@(=@(= ck|ToIf e'QmfgLx¿ck|ToIf e'QmfgLx¿ck|ToIf e'QmfgLx¿ck|ToIf e'QmfgLx¿ M s'g} JolQmn] e'QmfgLstf{ jf lgh;Fu ;Da4

JolQmn] u/]sf] e'QmfgLaf6 ck|ToIf ¿kn] kmfObf lnPdf jf e'QmfgL

k|fKt ug]{ cGo JolQm tf]s]sf]df ljefun] lnlvt ¿kdf ;"rgf hf/L

u/L To:tf] kmfObf lng] jf To:tf] cGo JolQm tf]Sg] JolQmnfO{ g} ;f]

e'QmfgL k|fKt ug]{ JolQmsf] ¿kdf dfGg ;Sg]5 .Æ

-@&_ bkmf #! df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/ afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf] JolQmut b'3{6gfaf6 ePsf] zfl//Ls

Iflt afktsf] Ifltk"lt{ e'QmfgL /sd cfodf ;dfj]z ug'{ kg]{ 5}g / ;f]

b'3{6gfaf6 ePsf] Ifltsf] pkrf/df nfu]sf] vr{ bkmf %! adf]lhd s/

ldnfg bfaL ug{ kfpg] 5}g .Æ

-@*_ bkmf #@ sf] pkbkmf -#_ df /x]sf] ælaqm]tfn]Æ eGg] zAb lemlsPsf] 5 .

-@(_ bkmf #* sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ sf] pkv08 -@_ sf] ;§f b]xfosf]

pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ ;f] ;DklQ k|fKt ePsf] sf/0fn] ;f] JolQmsf] cfo u0fgf ubf{

;dfj]z ul/g' kg]{ s'g} /sd .Æ

-#)_ bkmf #( sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zdf /x]sf

æs/ nfu]sf] /sdÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æe'QmfgLÆ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-#!_ bkmf $! sf],–

-s_ v08 -s_ sf] pkv08 -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkv08 -@_ /flvPsf]

5M–

æ-@_ ;f] ;DklQ k'gM lgM;u{ xF'bf of] bkmf adf]lhd lgM;u{ ePsf]

avt;Dd ;f] ;DklQ afkt ul/Psf v"b vr{x¿ -g]6 cfp6

uf]OË_ k|flKt /sd a/fa/sf] /sd eP ;/x dflgg]5 .Æ

-v_ v08 -v_ sf] pkv08 -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkv08 -@_ /flvPsf]

5M–

Page 112: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

112

æ-@_ ;f] bfloTj k'gM lgM;u{ x'Fbf of] bkmf adf]lhd lgM;u{ ePsf]

;do;Dd pkv08 -!_ adf]lhd bfloTj afkt ul/Psf v"b

cfDbfgLx¿ vr{ /sd a/fa/sf] eP ;/x dflgg]5 .Æ

-#@_ bkmf $% sf] pkbkmf -@_ df /x]sf æs/ nfUg]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æs/of]UoÆ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-##_ bkmf $% sf] pkbkmf -$_ df /x]sf] æglnO{Æ eGg] zAbsf] ;§f æglbO{Æ eGg]

zAb /flvPsf] 5 .

-#$_ bkmf $& kl5 b]xfosf] bkmf $&s= ylkPsf] 5 M–

æ$&s=$&s=$&s=$&s= Joj;fo uflePsf] sf/0fnJoj;fo uflePsf] sf/0fnJoj;fo uflePsf] sf/0fnJoj;fo uflePsf] sf/0fn] x'g] ] x'g] ] x'g] ] x'g] lgM;u{lgM;u{lgM;u{lgM;u{ ;DaGw ;DaGw ;DaGw ;DaGwLLLL ljz]ifljz]ifljz]ifljz]if JoJoJoJojjjj:yf:yf:yf:yf M -!_

a}lÍË tyf ljQLo Joj;fo jf aLdf Joj;fo ug]{] Ps} k|s[ltsf]

lgsfox¿ cfk;df ufleP/ -dh{/ jf PSo'lhzg_ ePdf bkmf %&

sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -s_, -v_, -3_, -ª_, -r_ / -5_ tyf

pkbkmf -#_ sf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .

t/, ufleP/ cl:tTjdf g/x]sf] lgsfosf] s'g} s§L x'g

g;s]sf] gf]S;fgL eP To:tf] gf]S;fgL bfdf;fxLn] cfufdL ;ft

jif{df s§L ug'{ kg]{5 . o;/L ;dfg ls:tfdf gf]S;fgL s§L ug]{

lgsfo ;f] k"/} gf]S;fgL s§L gub}{ k'gM ljefhg ePdf s§L ePsf]

gf]S;fgL afkt s§L ePsf] /sddf uflePsf] -dh{/ jf PSo'lhzg_

cfly{s ai{fdf sfod /x]sf] s/sf] b/n] s/ ltg'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgsfox¿ ufleO{ ;DklQ /

bfloTjsf] lgM;u{ ePdf b]xfoadf]lhd x'g]5 M–

-s_ Jofkfl/s df}Hbft tyf Jofj;flos

;DklQsf] lgM;u{sf] xsdf–

-!_ lgM;u{sf] tTsfn cl3 ;f] ;DklQ

afkt ePsf] v"b vr{ a/fa/sf]

/sd ;f] lgM;u{ afkt ;f] JolQmn]

k|fKt u/]sf] dflgg]5, /

Page 113: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

113

-@_ pkv08 -!_ df pNn]v eP

a/fa/sf] /sd ;DklQ k|fKt ug]{

JolQmsf] nfut k/]sf] dflgg]5 .

-v_ x|f;of]Uo ;DklQsf] lgM;u{sf] xsdf–

-!_ lgM;u{ x'Fbfsf jvt cg';"rL–@ sf]

bkmf $ adf]lhd ;d"xsf] 36\bf]

k|0ffnLsf] afFsL d"No a/fa/sf] /sd

;f] lgM;u{ afkt k|fKt u/]sf]

dflgg]5, /

-@_ pkv08 -!_ df pNn]v eP

a/fa/sf] /sd ;DklQ k|fKt ug]{

JolQmsf] nfut k/]sf] dflgg]5 .

-u_ bfloTjsf] lgM;u{sf] xsdf–

-!_ lgM;u{sf] tTsfn cl3 ;f] bfloTjsf]

ahf/ d"No / v"b cfDbfgLdWo] h'g

36L x'G5 ;f] a/fa/sf] /sd

lgM;u{ afkt ;f] JolQmsf] nfut

k/]sf] dflgg]5, /

-@_ pkv08 -!_ df pNn]v eP

a/fa/sf] /sd bfloTj jxg ug]{

JolQmn] ;f] bfloTj jxg u/] afkt

k|fKt u/]sf] dflgg]5 .

-3_ Joj;fo ufEg] lgsfo jf ufleP/ sfod

ePsf] lgsfon] uflePsf] ;DklQ /

bfloTjsf] nfut u0fgf ubf{ ufleg]

lgsfoaf6 ;f] uflePsf] Joj;fo ;~rfng

u/]sf avt -dh{/ jf PSo"hL;g cufl8_

sfod /x]sf ;DklQ / bfloTj afktsf

Page 114: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

114

nfut dfq v08 -s_, -v_ / -u_ adf]lhd

u0fgf ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufleO{ lgM;u{ ePsf] lgsfodf jf

ufleP kZrftsf] lgsfodf sfo{/t sd{rf/Lx¿ nfO{ ;fd'lxs ¿kdf

;]jfaf6 cjsfz lbg] k|of]hgsf] nflu ul/g] yk Psd'i6 e'QmfgLdf

-cjsfz sf]if dfk{mt ul/g] e'QmfgL jf sd{rf/L ;]jf zt{df pNn]v

eP cg';f/ ug'{ kg]{ e'QmfgL afx]ssf_ cjsfz e'QmfgLdf s/ s§L

ug'{ kg]{ b/df krf; k|ltzt 5'6 lbO{ e'QmfgLdf s/ s§L ug'{

kg]{5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufleO{ lgM;u{ ePsf] lgsfodf

sfod /x]sf z]o/wgLx¿n] cfˆgf] z]o/ uflePsf] b'O{ jif{leq cfˆgf]

z]o/ laqmLsf] dfWodaf6 lgM;u{ u/]df To;/L lgM;u{ ePsf] z]o/df

ePsf] nfedf k"FhLut nfe s/ nfUg] 5}g .

-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufleO{ lgM;u{ ePsf] lgsfon]

uflePsf] ldltn] b'O{ jif{leq uflePsf] cj:yfdf sfod /x]sf]

z]o/wgLnfO{ ljt/0f u/]sf] nfefz+df s/ nfUg] 5}g .

-^_ pkbkmf -!_ cg';f/ ufleO{ lgM;u{ x'g rfxg] lgsfon]

@)^* ;fn sflQs d;fGtleq ufleg] cfzokq cfGtl/s /fh:j

ljefudf lbg' kg]{5 .

-&_ pkbkmf -!_ adf]lhd uflegsf] nflu cfzokq lbg]

lgsfox¿n] ufleO{g] k|lqmof @)&) ;fn sflQs d;fGtleq k"/f ug'{

kg]{5 .

-*_ pkbkmf -^_ df tf]lsPsf] cjlwleq cfzokq glbg]

lgsfo tyf pkbkmf -&_ df pNn]v ePsf] ldlt;Dd ufleg] k|lqmof

k"/f gu/]sf] lgsfosf] xsdf of] bkmfsf] Joj:yf nfu" ePsf] dflgg]

5}g .Æ

-#%_ bkmf %) sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 M–

æ-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

Page 115: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

115

cfl>tnfO{ e/0f kf]if0f ug'{ kg]{ afl;Gbf ljwjf jf ljw"/nfO{ bDktL ;/x

dflgg]5 .Æ

-#^_ bkmf %$ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf],–

-!_ v08 -s_ df /x]sf æz]o/jfnfnfO{Æ eGg] zAbx¿kl5

æljt/0f u/]dfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-@_ v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–

æ-v_ cGo lgsfox¿n] ljt/0f u/]df s/ nfUg] 5}g .Æ

-v_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;f]

pkbkmf adf]lhd s/s§L eO{ k|fKt ePsf] nfef+z ljt/0f u/]df s/

nfUg] 5}g .Æ

-u_ pkbkmf -$_ lemlsPsf] 5 .

-#&_ bkmf %& sf],–

-s_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s=_ ylkPsf] 5 M–

æ-!s=_ pkbkmf -!_ df pNn]v eP adf]lhdsf] s'g}

lgsfosf] krf; k|ltzt jf ;f]eGbf a9L :jfldTj kl/jt{gsf] u0fgf

ug]{ k|of]hgsf] nflu ;f] lgsfosf] b]xfo adf]lhdsf] :jfldTjnfO{

dfq ;dfj]z ul/g]5 M–

-s_ ;f] lgsfosf] s'n :jfldTjsf] Ps k|ltzt

jf ;f]eGbf a9L :jfldTj u|x0f ug]{

z]o/jfnfn] u|x0f u/]sf] :jfldTj, /

-v_ ;f] lgsfosf] s'n :jfldTjsf] Ps

k|ltzteGbf sd :jfldTj u|x0f ug]{

z]o/jfnfdWo] ;f] lgsfosf] s'n :jfldTjsf]

Ps k|ltzteGbf a9L :jfldTj u|x0f ug]{

z]o/jfnfsf] ;Da4 JolQmn] u|x0f u/]sf]

Page 116: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

116

:jfldTj .Æ

-v_ pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ df /x]sf æbkmf %( jf ^)Æ eGg] zAbx¿

lemlsPsf 5g\ .

-#*_ bkmf %* sf] pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ s'g} lgsfon] b]xfosf] ;a} cj:yfx¿ sfod /fvL u/]sf]

k|aGwnfO{ nfef+z s/ 36fpg u/]sf] k|aGw dflgg]5 M–

-s_ ;f] lgsfosf] ;l~rt, rfn" jf ck]lIft d'gfkmf

ePdf,

-v_ lxt k|fKt ug]{ s'g} JolQmn] ;f] lgsfosf] s'g} lxt

k|fKt u5{ / ;f] lxt k|fKtstf{ jf lghsf] ;Da4

JolQmn] ;f] lgsfosf] xfnsf] jf ;flassf]

lxtflwsf/LnfO{ jf lghsf] ;Da4 JolQmnfO{ lxt

k|flKt;Fu ;DalGwt eP jf geP klg / lxt k|flKtsf]

;dodf e'QmfgL eP jf geP klg s'g} e'QmfgL

u/]sf]df,

-u_ ;f] e'QmfgL k"0f{ jf cf+lzs ¿kdf lgsfosf]

d'gfkmfdf k|ltlalDat ePdf, /

-3_ ;f] lgsfon] ;f] lxt k|fKtstf{nfO{ nfef+z ljt/0f

u/]sf]df / ;f] nfef+zn] k"0f{ jf cf+lzs ¿kn] ;f]

d'gfkmfnfO{ ;dfj]z u/]df .Æ

-#(_ bkmf %( sf],–

-s_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s=_ ylkPsf] 5 M–

æ-!s=_ g]kfn /fi6« a}Ín] tf]s]sf] dfkb08sf] cwLgdf /xL

a}lsË Joj;fo ;~rfng ug]{ JolQmn] hf]]lvd Joxf]g]{ sf]ifdf /fv]sf]

c;"n x'g afFsL C0f /sdsf] a9Ldf kfFr k|ltzt;Ddsf] /sdnfO{

vr{sf] ¿kdf s§L ul/g]5 . o;/L hf]lvd Joxf]g]{ sf]if sfod /x]sf]

cj:yfdf gp7\g] cf;fdL egL d'gfkmfaf6 vr{ n]lvPdf ldgfxf x'g]

5}g / ;f] sf]ifdf /x]sf] /sd k"FhLs[t ul/Pdf jf d'gfkmf jf nfef+z

Page 117: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

117

afF8kmfF8 ul/Pdf h'g jif{ afF8kmfF8 ul/Psf] 5 ;f]xL jif{sf] cfodf

;dfj]z

ul/g]5 .Æ

-v_ pkbkmf -@_ / -#_ lemlsPsf] 5 .

-$)_ bkmf ^) sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ sf] pkv08 -@_ kl5 b]xfosf] pkv08

-#_ ylkPsf] 5 M–

æ-#_ hf]lvd Joxf]g]{ sf]ifdf /fv]sf] b]xfo adf]lhdsf] /sdsf]

of]u M–

-s_ s'g} jif{sf] gfkmf gf]S;fg lx;fadf b]vfOPsf] v"b

aLdf z'Nssf] %) k|ltzt;Ddsf] /sd, /

-v_ s'g} jif{sf] cGTodf bfaL e'QmfgL afkt afFsL

/sdsf]] !!% k|ltzt;Ddsf] /sd .

t/ o; pkv08 adf]lhd s'g} jif{ vr{s§L

lnPsf] /sd cfufdL cfo jif{df aLdf Joj;fosf]

cfo u0fgf ubf{ cfodf ;dfj]z ug'{ kg]{5 .Æ

-v_ pkbkmf -#_ / -$_ lemlsPsf 5g\ .

-$!_ bkmf ^! sf],–

-s_ pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ sf] pkv08 -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkv08

-@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ laldtnfO{ lkmtf{ ePsf] v08 -s_ sf] pkv08 -!_ df

plNnlvt lk|ldod .Æ

-v_ pkbkmf -#_ df /x]sf ævr{x¿df ;dfj]z ug'{ kg]{5Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f ævr{ dflgg] 5}gÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-$@_ bkmf ^# sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

Page 118: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

118

æt/ gful/s nufgL sf]if P]g, @)$& adf]lhd :yfkgf

ePsf] gful/s nufgL sf]ifn] cjsfz sf]if /fVg rfx]df To:tf]

sf]ifn] / sd{rf/L ;~ro sf]if P]g, @)!( adf]lhd :yfkgf ePsf]

sd{rf/L ;~ro sf]ifn] cjsfz sf]if ;~rfng u/]df To:tf] sf]ifsf]

nflu :jLs[lt lng' kg]{ 5}g .Æ

-v_ pkbkmf -@_ df /x]sf æcfoaf6 36fO kfpg bfaL ug{ ;Sg]5Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æcfosf] u0fgf ubf{ 36fO kfpg bfaL ug{ ;Sg]5Æ

eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-$#_ bkmf ^$ sf] pkbkmf -#_ df /x]sf æsDkgLnfO{ nfUg]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æcg';"rL– ! sf] bkmf @ sf] pkbkmf -!_ df plNnlvtÆ eGg] zAbx¿

/flvPsf 5g\ .

-$$_ bkmf ^% sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf ælxtaf6 ePsf]Æ eGg] zAbx¿kl5 æjf g]kfn

;/sf/af6 ePsf] cjsfz e'QmfgLÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-v_ :ki6Ls/0fsf] cGtdf b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/ lxtflwsf/Lsf] of]ubfg gx'g] s'g} sf]if -gg\

s06«La'6/L km08_ af6 ePsf] e'QmfgLnfO{ :jLs[lt glnPsf] cjsfz

sf]ifdf /x]sf] lxt afkt ePsf] nfe dflgg] 5}g .Æ

-$%_ bkmf ^& sf] pkbkmf -^_ sf] v08 -em_ sf] pkv08 -@_ df /x]sf æ;f]

sfo{x¿Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ/f]huf/Æ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-$^_ bkmf &! df /x]sf] :ki6Ls/0fsf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_

/flvPsf] 5 M–

æ-v_ æg]kfnsf] s/sf] cf};t b/Æ eGgfn] s'g} cfo jif{df s'g} ljb]zL s/

ldnfg ug'{ cufj}sf] bkmf # sf] v08 -s_ df plNnlvt JolQmn] ;f]

jif{df bflvnf ug'{ kg]{ s/sf] /sdnfO{ ;f] JolQmsf] ;f] cfo jif{sf]

s/of]Uo cfon] efu u/L x'g cfpg] /sdnfO{ Ps ;on] u'0fg ubf{

x'g cfpg] b/ ;D´g' k5{ .Æ

-$&_ bkmf &@ sf] pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 .

Page 119: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

119

-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt ljefusf] lhDd]jf/L k"/f ug]{ sfo{df

ljefunfO{ ;3fp k'¥ofpg g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg

u/L ljefu dftxtdf 7"nf s/bftf sfof{no jf cfGtl/s /fh:j sfof{no

jf s/bftf ;]jf sfof{no :yfkgf ug{ / tL sfof{nox¿sf] sfo{If]q tf]Sg

;Sg]5 . o;/L sfo{If]q tf]lsPsf sfof{nox¿ ljefus} cËsf ¿kdf /x]sf]

dflgg]5g\ .

-$*_ bkmf &$ sf] pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ s/bftfn] o; P]g adf]lhdsf st{Jox¿ kfngf ug'{ kg]{5 .Æ

-$(_ bkmf && sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 M–

æ-#_ ljefun] s'g} JolQmn] ljefudf k]z ug'{ kg]{ ;"rgf jf

ljj/0f jf sfuhft ljB'tLo dfWodaf6 k]z ug{' kg]{ u/L tf]Sg ;Sg]5 .Æ

-%)_ bkmf &* sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ o; P]gsf] cwLgdf /xL s'g} JolQmsf] klxrfg ug]{

k|of]hgsf nflu ljefun] ;f] JolQmnfO{ :yfoL n]vf gDa/ gfds

Pp6f kl/ro ;+Vof hf/L ug]{5 .

t/ ljefuaf6 :jLs[t k|fKt lgsfon] o; P]gsf] k|lqmof

k'¥ofO{ o:tf] :yfoL n]vf gDa/ k|bfg ug{ ;Sg]5 . o;/L hf/L

ul/Psf] :yfoL n]vf gDa/ k|fKt ug]{ s/bftfn] ljefun] tf]s]sf]

cjlw;Dd cfoft lgof{tsf] sf/f]af/ ug{ ;Sg] 5}g .Æ

-%!_ bkmf &* sf], –

-s_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M—

æ-#_ ljefun] s'g} JolQmnfO{ :yfoL n]vf gDa/ b]vfpg kg]{

jf pNn]v ug'{ kg]{ cj:yf tf]Sg ;Sg]5 .Æ

-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_ / -%_ ylkPsf 5g\ M–

æ-$_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

pkbkmf -#_ adf]lhd tf]s]sf] JolQmn] sf/f]af/ ug'{eGbf klxn] :yfoL

Page 120: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

120

n]vf gDa/ lng' kg]{5 .

-%_ pkbkmf -!_, -@_, -#_ jf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]

eP tfklg :yfoL n]vf gDa/ glnPsf] sf/0faf6 s/sf] bfloTjaf6

k'm;{b kfpg] 5}g .Æ

-%@_ bkmf *! sf],–

-s_ pkbkmf -@_ df /x]sf] æsDtLdfÆ eGg] zAb lemlsPsf] 5 .

-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$_ ylkPsf] 5 M–

æ-$_ ljefun] s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ adf]lhd /fVg' kg]{

sfuhftx¿ ljB'tLo dfWodaf6 /fVg kfpg] u/L :jLs[lt lbg

;Sg]5 .Æ

-%#_ bkmf *% sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æa'emfpg' kg]{5Æ eGg] zAbx¿kl5 æ/

o;/L ltg'{ kg]{ s/ ljB'tLo dfWodaf6 ;d]t ltg'{ kg]{ u/L ljefun] tf]Sg

;Sg]5Æ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-%$_ bkmf ** sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf æ;]jf z'Ns e'QmfgL ubf{ / ;f] JolQm :jLs[t

cjsfz sf]if ePdf s'g}Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ;]jf z'Ns, sldzg

jf laqmL af]g; /Æ eGg] zAbx¿ /fvL ;f]xL pkbkmfsf] k|ltaGwfTds

jfSof+zsf] ;§f b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z /flvPsf] 5 M–

æt/ b]xfosf e'QmfgLdf b]xfosf b/n] s/s§L ug'{ kg]{5 M–

-!_ g]kfn ;/sf/ jf :jLs[t cjsfz sf]ifaf6

ePsf] cjsfz e'QmfgLsf] xsdf bkmf ^%

sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd

u0fgf ul/Psf] nfedf kfFr k|ltztsf b/n],

-@_ afl;Gbf /f]huf/ sDkgLn] u}/ afl;Gbf

JolQmnfO{ e'QmfgL u/]sf] sldzgdf kfFr

k|ltztsf b/n],

-#_ jfo'ofgsf] lnh -k§f_ afktsf] /sd

Page 121: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

121

e'QmfgL ubf{ bz k|ltztsf b/n],

-$_ d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf] ;]jfk|bfos

afl;Gbf JolQmnfO{ e'QmfgL u/]sf] ;]jf

z'Nsdf e'QmfgL /sdsf] Ps bzdna kfFr

k|ltztsf b/n], /

-%_ afl;Gbf JolQmn] g]kfndf ;|f]t ePsf] ef8f

e'QmfgL u/]sf]df bz k|ltztsf b/n] .Æ

-v_ pkbkmf -!_ sf] v08 -5_ lemlsPsf] 5 .

-u_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ afl;Gbf JolQmn] g]kfndf ;|f]]t ePsf] b]xfosf e'QmfgL

ubf{ b]xfosf b/n] s/s§L ug'{ kg]{5 M–

-s_ nfef+z e'QmfgL u/]sf]df e'QmfgL /sdsf]

kfFr k|ltzt .

-v_ nufgL aLdfsf] nfe e'QmfgL ubf{ e'QmfgL

/sdsf] kfFr k|ltzt jf

-u_ :jLs[lt glnPsf] cjsfz sf]ifaf6 nfe

e'QmfgL ubf{ nfe /sdsf] kfFr k|ltzt .Æ

-3_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

afl;Gbf a}Í, ljQLo ;+:yf jf C0fkq hf/L ug]{ cGo s'g} lgsfo jf

k|rlnt sfg'g adf]lhd ;"lrs[t ePsf sDkgLn] s'g} k|fs[lts

JolQmnfO{ lgIf]k, C0fkq, l8j]~r/ tyf ;/sf/L a08 afkt b]xfo

adf]lhdsf] Aofh jf Aofh :j¿ksf] s'g} /sd e'QmfgL lbFbf s'n

e'QmfgL /sddf kfFr k|ltztsf b/n] s/s§L ug'{ kg]{5 M–

-s_ g]kfndf ;|f]t ePsf], /

-v_ Joj;fo ;~rfng;Fu ;DalGwt gePsf] .Æ

-ª_ pkbkmf -$_ sf],–

Page 122: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

122

-!_ vt08 -s_ kl5 b]xfosf v08 -s!=_ ylkPsf] 5 M–

æ-s!=_ kqklqsfdf k|sflzt n]v /rgf afktsf] e'QmfgL /

k|Zgkq tof/ u/] afkt tyf pQ/ k'l:tsf hfFr u/]

afktsf] e'QmfgL .Æ

-@_ v08 -u_ kl5 b]xfosf v08 -3_, -ª_ /

-r_ ylkPsf 5g\ M–

æ-3_ qm]l86 sf8{ hf/L ug]{ a}ÍnfO{ lt/]sf] O06/l/hgn

O06/r]Gh z'Ns .

-ª_ g]kfn ;/sf/ / ljb]zL ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/

kIf ePsf] cGt/f{li6«o ;+:yfaLr ePsf] s'g}

;Demf}tf adf]lhd g]kfn ;/sf/n] ljb]zL ;/sf/ jf

cGt/f{li6«o ;+:yfnfO{ e'Qmfg u/]sf] Aofh jf

z'Ns .Æ

-r_ u|fdL0f ;d'bfodf cfwfl/t n3' ljQ ;+:yf, u|fdL0f

ljsf; a}Í, x'nfs art a}Í / P]gsf] bkmf !! sf]

pkbkmf -@_ adf]lhd ;xsf/Ldf hDdf u/]sf]

lgIf]kaf6 cflh{t jflif{s bz xhf/ ?k}ofF;Ddsf]

Aofh e'QmfgL .Æ

-%%_ bkmf ** kl5 b]xfosf] bkmf **s= ylkPsf] 5 M–

æ**s=**s=**s=**s=cfsl:ds nfedf s/s§Lcfsl:ds nfedf s/s§Lcfsl:ds nfedf s/s§Lcfsl:ds nfedf s/s§LMMMM cfsl:ds nfe afktsf] e'QmfgLdf

kRrL; k|ltztsf b/n] s/s§L ug'{ kg]{5 .

t/ ;flxTo, snf, ;+:s[lt, v]ns'b, kqsfl/tf, lj1fg, k|ljlw

tyf ;fj{hlgs k|zf;g If]qdf of]ubfg k'¥ofP afkt k|fKt x'g]

/fli6«o / cGt/f{li6«o:t/sf k'/:sf/df g]kfn ;/sf/n] g]kfn

/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L cfsl:ds nfe s/ gnfUg] u/L 5'6

lbg ;Sg]5 .Æ

-%^_ bkmf *( sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

Page 123: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

123

æ-!_ afl;Gbf JolQmn] 7]Ssf jf s/f/ afkt krf; xhf/

?k}ofFeGbf a9Lsf] /sd e'QmfgL lbFbf e'QmfgLsf] s'n /sddf !=%

k|ltztsf b/n] s/s§L ug'{ kg]{5 .Æ

-v_ pkbkmf -#_ sf] v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_,

-v_ / -u_ /flvPsf 5g\ M–

æ-s_ jfo'ofg dd{t tyf cGo 7]Ssf jf s/f/df–%Ü

-v_ u}/ afl;Gbf aLdf sDkgLnfO{ lk|ldod e'QmfgL ubf{–!=%Ü

-u_ pk/f]Qm afx]s ljefun] ;f] afl;Gbf JolQmnfO{ lnlvt ;"rgf

lbPsf]df ;f] ;"rgfdf plNnlvt b/dfÆ

-u_ pkbkmf -$_sf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–

æ-v_ s/ 5'6 lbOPsf e'QmfgL jf bkmf *& jf ** adf]lhd s/

s§L ug'{ kg]{ e'QmfgL .Æ

-3_ bkmf *( df b]xfosf] :ki6Ls/0f ylkPsf] 5 M–

ææææ:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æ7]Ssf jf s/f/Æ

eGgfn] s'g} j:t' jf >ldssf] cfk"lt{ jf d"t{ ;DklQ jf ;+/rgfsf]

lgdf{0f jf h8fg jf :yfkgf ug]{ ;DaGwdf ul/Psf] s/f/ jf ;Demf}tf

tyf ljefun] 7]Ssf jf s/f/ egL tf]s]sf] sfo{nfO{ ;Demg' k5{ /

To:tf] s/f/ jf ;Demf}tfn] lgdf{0f jf h8fg jf :yfkgf;Fu ;DalGwt

;]jf ;d]tnfO{ ;d]6]sf] eP ;f] ;]jf afktsf] e'QmfgL ;d]t s/f/

cGtu{tsf] e'QmfgL dflgg]5 .Æ

-%&_ bkmf *(s= / *(v= vf/]h ul/Psf] 5 .

-%*_ bkmf () sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 .

æ-!_ cu|Ld s/s§L ug'{ kg]{ k|To]s JolQmn] k|To]s dlxgf

;dfKt ePsf] klRr; lbgleq ljefun] tf]s]sf] tl/sf / 9fFrfdf

ljefudf ljj/0f bflvnf ug'{ kg]{5 .Æ

-v_ pkbkmf -%_ df /x]sf] æb]xfo adf]lhd cu|Ld s/s§L ug]{ JolQmn]

Page 124: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

124

s/s§L gu/]df jf bflvnf gu/]df ;f] s/s§L x'g] JolQmÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æb]xfo adf]lhdsf] cj:yfdf cu|Ld s/s§L x'g]

JolQmÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-u_ pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -*_ ylkPsf] 5 M–

æ-*_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd bflvn ug'{

kg]{ ljj/0f jf s/ bflvnf gu/]sf] jf s'g} JolQmsf ;DaGwdf

pkbkmf -%_ sf] cj:yf /x]sf] s'/fdf ljefu ljZj:t ePdf bflvn

gu/]sf] jf 36L bflvnf u/]sf] /sd / bkmf !!( adf]lhdsf] Aofh

bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

t/ To:tf] cfb]z lbg'eGbf klxn] plrt sf/0f vf]nL ;f]

cfb]zsf ;DaGwdf ;kmfOsf] ;a't k|df0f k]z ug{ !% lbgsf] Dofb

lbO{ lnlvt ;"rgf lbg' kg]{5 .Æ

-%(_ bkmf (@ sf] pkbkmf -!_ sf],–

-s_ v08 -u_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf] 5 M–

æ-u_ afl;Gbf JolQmn] nufgL aLdf afkt e'QmfgL u/]sf] nfe .Æ

-v_ v08 -ª_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -ª_ /flvPsf] 5 M–

æ-ª_ bkmf ** sf] pkbkmf -#_ df pNn]v eP adf]lhd a}Í,

ljQLo ;+:yf jf C0fkq hf/L ug]{ cGo s'g} lgsfo jf

k|rlnt sfg'g adf]lhd ;"lrs[t ePsf sDkgLn] e'QmfgL

lbPsf] b]xfo adf]lhdsf] Aofh M–

-!_ g]kfndf ;|f]t ePsf] / Joj;fo ;~rfng;Fu

;DalGwt gePsf] k|fs[lts JolQmnfO{ e'QmfgL u/]sf],

-@_ bkmf @ sf] v08 -w_ adf]lhdsf] s/ 5'6 kfpg]

;+:yfnfO{ e'QmfgL u/]sf],Æ

-u_ v08 -r_ kl5 b]xfosf v08 -5_, -h_ / -em_ ylkPsf 5g\ M–

æ-5_ æg]kfn ;/sf/ jf :jLs[t cjsfz sf]if jf :jLs[lt

glnPsf] cjsfz sf]ifaf6 e'QmfgL ul/Psf] cjsfz

Page 125: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

125

e'QmfgLx¿ ;d]t ;a} k|sf/sf cjsfz e'QmfgLx¿ -lgoldt

¿kdf e'QmfgL x'g] lga[lQe/0f afx]s_,

-h_ a}7s eQf, k6s] ¿kdf cWofkg u/fP afktsf] e'QmfgL,

-em_ cfsl:ds nfe afktsf] e'QmfgL .Æ

-^)_ kl/R5]b !* sf] kl/R5]b zLif{sdf /x]sf] æls:tfaGbLÆ eGg] zAbkl5 æ /

cu|Ld s/ Æ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-^!_ bkmf ($ sf],–

-s_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ s'g} Joj;fo jf nufgLaf6 s'g} cfo jif{df

lgwf{/0fof]Uo cfo ePsf] jf x'g] JolQmn] b]xfo adf]lhd tLg

ls:tfdf s/ bflvnf ug'{ kg]{5 M–

bflvnf ug'{ kg]{ ldlt bflvnf ug'{ kg]{ /sd

k'; dlxgfsf] cGTo;Dd cg'dflgt s/sf] $)Ü /sddWo]

ltg{ afFsL s/ /sd

r}t dlxgfsf] cGTo;Dd cg'dflgt s/sf] &)Ü /sddWo]

ltg{ afFsL s/ /sd

c;f/ dlxgfsf] cGTo;Dd cg'dflgt s/sf] !))Ü

/sddWo] ltg{ afFsL s/ /sd

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu,–

-s_ æcg'dflgt s/Æ eGgfn] ls:tfaGbLdf s/ bflvnf

ug'{ kg]{ s'g} JolQmn] s'g} jif{sf] ls:tfaGbL s/

bflvnf ug'{ kg]{ ;dodf bkmf (% adf]lhd u0fgf

u/]sf] ls:tfaGbLsf] cg'dflgt s/ ;D´g' k5{ .

-v_ æltg{ afFsL s/ /sdÆ eGgfn] cg'dflgt s/sf] o;

pkbkmfdf ls:tfdf bflvnf ug{ tf]lsPsf] k|ltztn]

Page 126: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

126

x'g] /sdaf6 b]xfosf] s'n hDdf /sd 36fpFbf

gk'u x'g] /sd ;D´g' k5{ M–

-!_ ;DalGwt ls:tf bflvnf ug'{ kg]{ ldlt

cufl8 o; bkmf adf]lhd k"j{ ls:tfåf/f ;f]

cfo jif{df bflvnf u/]sf] s/ /sd,

-@_ ;f] cfo jif{df ;DalGwt ls:tf bflvnf ug'{

kg]{ ldlt cufl8 s'g} JolQmsf] kl/R5]b–!&

adf]lhd ;f] jif{df ;f] JolQmsf] cfo u0fgf

ubf{ ;dfj]z x'g] e'QmfgLx¿af6 s§L ePsf]

s/ /sd,

-#_ ls:tf a'´fpg' kg]{ ldlteGbf cufl8 ;f]

jif{df s/s§L ug]{ Ph]06 jf s/s§L x'g]

JolQmn] pkv08 -@_ df plNnlvt

e'QmfgLaf6 bkmf () sf] pkbkmf -#_

adf]lhd s/s§L ePsf] dflgg] /sd

ljefudf bflvnf u/]sf] eP To:tf] s/

/sd, /

-$_ ls:tf a'´fpg' kg]{ ldlteGbf cufl8 ;f]

JolQmn] u/]sf] :jLs[t cf}ifwL pkrf/ vr{sf]

;DaGwdf ;f] JolQmn] bkmf %! adf]lhd

bfaL ug{ ;Sg] cf}ifwL pkrf/ vr{sf] s/

ldnfg /sd .Æ

-v_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;f]

pkbkmfadf]lhd a'emfpg' kg]{ ;du| ls:tfsf] hDdf /sd kfFr xhf/

?k}ofFeGbf sd ePdf To:tf] ls:tfsf] /sd a'emfpg' kg]{ 5}g .Æ

-^@_ bkmf (% sf],–

Page 127: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

127

-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf æ;f]sf] ljj/0fÆ eGg] zAbx¿kl5 æljefuaf6Æ

eGg] zAb ylkPsf] 5 .

-v_ pkbkmf -&_ df /x]sf æjf pkbkmf -^_ adf]lhd s/sf] ls:tf

a'emfpg s'g} JolQmn] cg'dfg k]z ug'{ gkg]{ u/L tf]lsPsf]dfÆ eGg]

zAbx¿ lemlsPsf 5g\ .

-^#_ bkmf (% kl5 b]xfosf] bkmf (%s ylkPsf] 5 M–

æ(%s= (%s= (%s= (%s= cu|Ldcu|Ldcu|Ldcu|Ld s/ s/ s/ s/ c;"nc;"nc;"nc;"n ug ug ug ug]{ M -!_ sdf]l86L ˆo'r/ dfs]{6 cGtu{t Jofkf/

ug]{ JolQmaf6 ;f] JolQmn] ;f] Joj;foaf6 k|fKt ug]{ d'gfkmf /

nfedf bz k|ltztsf b/n] x'g] /sd sdf]l86L ˆo"r/ dfs]{6 ;]jf

;~rfng ug]{ lgsfon] cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{5 .

-@_ k|rlnt sfg'g adf]lhd btf{ eO{ lwtf]kqsf] v/Lb

laqmLsf] sf/f]af/ ug]{ afl;Gbf lgsfo afx]s cGo s'g} JolQmnfO{ s'g}

afl;Gbf lgsfodf /x]sf] lxtsf] lgM;u{af6 nfe x'g uPdf bkmf #&

adf]lhd u0fgf ul/Psf] To:tf] nfedf b]xfo adf]lhd cu|Ld s/

c;"n ug'{ kg]{5 M–

-s_ g]kfn lwtf]kq af]8{df ;"rLs/0f ePsf]

lgsfosf] lxtsf] lgM;u{af6 k|fKt nfesf]

xsdf lwtf]kq ljlgdo ahf/sf] sfo{ ug]{

lgsfon] afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf] xsdf

nfe /sdsf] bz k|ltzt / cGosf] xsdf

nfe /sdsf] kGw| k|ltztsf b/n],

-v_ g]kfn lwtf]kq af]8{df ;"rLs/0f gePsf]

lgsfosf] lxtsf] lgM;u{af6 k|fKt nfesf]

xsdf h'g lgsfosf] lxt lgM;u{ ePsf] xf]

;f]xL lgsfon] afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf]

xsdf nfe /sdsf] bz k|ltzt / cGosf]

xsdf nfe /sdsf] kGw| k|ltztsf b/n],

Page 128: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

128

-#_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] hUuf jf lghL ejg lgM;u{

afkt ePsf] k"+hLut nfedf dfnkf]t sfof{non] /lh:6]«zgsf jvt

b]xfo adf]lhd cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{5M–

-s_ lgM;u{ ePsf] u}/ Joj;flos s/of]Uo

;DklQ -hUuf tyf ejg_ sf] :jfldTj kfFr

jif{ jf ;f]eGbf a9L ePsf] 5 eg] kf+r

k|ltztsf b/n],

-v_ lgM;u{ ePsf] u}/ Joj;flos s/of]Uo

;DklQ -hUuf tyf ejg_ sf] :jfldTj kfFr

jif{eGbf sd ePsf] 5 eg] bz k|ltztsf

b/n],

-$_ pkbkmf -!_, -@_ / -#_ adf]lhd cu|Ld s/ c;"n ug'{

kg]{ JolQmn] cu|Ld s/ c;"n gu/]sf] eP klg c;"n x'g' kg]{

;dodf ;f] s/ c;"n u/]sf] dflgg]5 .

-%_ cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{ JolQmn] k|To]s dlxgf ;dfKt

ePsf] kRrL; lbgleq ljefun] tf]s]sf] tl/sf / 9fFrfdf ljefudf

ljj/0f bflvnf ug'{ kg]{5 .

-^_ pkbkmf -%_ df plNnlvt ljj/0f;Fu cu|Ld s/ c;"n

ul/Psf] /sd jf pkbkmf -#_ sf] v08 -s_ adf]lhd c;"n u/]sf]

dflgPsf] /sd ;f]xL pkbkmf adf]lhdsf] Dofbleq ljefudf bflvnf

ug'{ kg]{5 .

-&_ b]xfo adf]lhdsf] cj:yfdf cu|Ld s/ bflvnf ug'{ kg]{

/ c;"n ug'{ kg]{ JolQm b'j}hgf ;+o'Qm ¿kdf / 5'§f5'§} ¿kdf ;f]

s/ /sd ljefudf bflvnf ug{ lhDd]jf/ x'g]5g\M–

-s_ cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{ JolQmn] cu|Ld s/

c;"n gu/]df, /

-v_ cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{ JolQmn] pkbkmf

-$_ adf]lhd c;"n u/]sf] dflgg] /sd

Page 129: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

129

pkbkmf -^_ adf]lhd ljefudf bflvnf

gu/]df .

-*_ pkbkmf -&_ adf]lhd cu|Ld s/ bflvnf ug'{ kg]{

JolQmn] pkbkmf -%_ df plNnlvt Dofb ;dfKt ePsf] kRrL;

lbgleq ;f] s/ bflvnf ug'{ kg]{5 .

-(_ cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{ JolQmn] c;"n gu/]sf] cu|Ld

s/ pkbkmf -^_ adf]lhd ljefudf bflvnf u/]sf] eP ;f] bflvnf

ePsf] s/ /sd j/fj/sf] /sd ;f] s/ bflvnf ug'{ kg]{ JolQmaf6

c;"npk/ ug{ kfpg]5 .

-!)_ o; bkmfadf]lhd bflvnf ul/Psf] cu|Ld s/ bflvnf

ug'{ kg]{ JolQmn] ltg'{ kg]{ aflif{s s/ bfloTjdf 36fpg kfpg]5 . Æ

-^$_ bkmf (^ sf] pkbkmf -@_ sf],–

-s_ v08 -s_ sf] pkv08 -$_ / -%_ lemlsPsf 5g\ .

-v_ v08 -u_ sf] pkv08 -!_ lemlsPsf] 5 .

-^%_ bkmf (& sf],–

-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf æljefun] lnlvt cfb]z lbPdf afx]sÆ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æljefun] lnlvt ¿kdf cfb]z lbPdf jf ;fj{hlgs

¿kdf ;"rgf k|sfzg u/L cfb]z lbPdf afx]sÆ eGg] zAbx¿

/flvPsf 5g\ .

-v_ v08 -v_ sf] cGTodf /x]sf] æjfÆ eGg] zAb lemlsPsf] 5 .

-u_ v08 -u_ sf] cGTodf /x]sf] æk|fs[lts JolQmÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æk|fs[lts JolQm, jfÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-3_ v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ ylkPsf] 5 M–

æ-3_ cg';"rL–! sf] bkmf ! sf] pkbkmf -!#_ adf]lhd s/ bflvnf

ug]{ ;jf/L ;fwgsf] wgL k|fs[lts JolQm ePdf To:tf]

k|fs[lts JolQm .Æ

-^^_ bkmf !)) sf] pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

Page 130: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

130

æ-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf (^ sf]

pkbkmf -%_ df plNnlvt cj:yfdf ljefun] s'g} cfo jif{ jf ;f] jif{sf]

c+zsf] nflu bkmf (^ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ sf] pkv08 -!_, -@_, /

-#_ df plNnlvt /sdsf] cfwf/df Gofof]lrt ¿kn] ;f] JolQmsf] s/

lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .Æ

-^&_ bkmf !)! sf] pkbkmf -^_ df /x]sf æ;ft lbgsf]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

ækGw| lbgsf]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-^*_ bkmf !)^ sf] pkbkmf -!_ df /x]sf æs/ ljefun]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æljefun]Æ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-^(_ bkmf !!) kl5 b]xfosf] bkmf !!)s= ylkPsf] 5 M–

æ!!)s=!!)s=!!)s=!!)s= ls:tfaGbLdf ls:tfaGbLdf ls:tfaGbLdf ls:tfaGbLdf aSoaSoaSoaSof}f}f}f}tf s/ tf s/ tf s/ tf s/ c;"nc;"nc;"nc;"nLLLL M bkmf !!! adf]lhd d'2f rnfpg'

cufj} s'g} JolQmn] ltg]{ aSof}tf /sd ls:tfaGbLdf ltg{ lnlvt

cg'/f]w u/]df dgfl;j dflkmssf] Dofb lbO{ ls:tfaGbLdf ltg{ s/

clws[tn] :jLs[lt lbg ;Sg]5 .Æ

-&)_ bkmf !!# sf] pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ adf]lhd /sd lkmtf{ kfpg tf]lsP

adf]lhd ljefudf lgj]bg lbPdf ljefun] lgj]bg k/]sf] ldltn] ;f7L

lbgleqdf lkmtf{ ug'{ kg]{5 .Æ

-&!_ bkmf !!$ sf] pkbkmf -!_ sf],–

-s_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] pkv08 -s!_ ylkPsf] 5 M–

æ-s!_ bkmf () sf] pkbkmf -*_ adf]lhd ul/Psf] lg0f{o jf

lbOPsf] cfb]z .Æ

-v_ v08 -ª_ df /x]sf æs/sf] lgwf{/0fÆ eGg] zAbx¿kl5 æjf bkmf

!)% sf] pkbkmf -%_ adf]lhdsf] lnnfd laqmL vr{sf] lgwf{/0fÆ

eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-&@_ bkmf !!% sf],–

-s_ pkbkmf -^_ df /x]sf æltg'{ kg]{ s/sf] krf; k|ltztÆ eGg]

Page 131: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

131

zAbx¿sf] ;§f æcljjflbt s/sf] ;Dk"0f{ /sd / ljjflbt s/sf]

PsltxfO{Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g .

-v_ pkbkmf -*_ df /x]sf ægAa] lbgleqÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ;f7L

lbgleqÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-&#_ bkmf !!& sf] , –

-s_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ s'g} JolQmn] b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f bflvnf gu/]df

To:tf] JolQmnfO{ b]xfoadf]lhd z'Ns nfUg]5 M–

-s_ bkmf (% sf] pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} cfo

jif{sf] cfo ljj/0f bflvnf gu/]]df k|lt

ljj/0f b'O{ xhf/ ?k}ofF, /

-v_ cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{ s'g} JolQmn] bkmf

(%s=sf] pkbkmf -%_ adf]lhdsf] ljj/0f

bflvnf gu/]df To:tf] JolQmnfO{ ljj/0f

bflvnf ug'{ kg]{ ldltaf6 ljj/0f bflvnf

gePsf] ldlt;Ddsf] k|To]s dlxgf /

dlxgfsf] efusf] nflu cu|Ld s/ c;"n ug'{

kg]{ /sdsf] jflif{s 8]9 k|ltztsf b/n] x'g ]

/sd z'Ns nfUg]5 .

-u_ bkmf (^ sf] pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} cfo

jif{sf] cfo ljj/0f bflvnf gu/]df P]gsf]

bkmf $ sf] pkbkmf -$_ df plNnlvt

JolQmsf] xsdf Ps ;o ?k}ofF k|lt dlxgfsf

b/n] x'g] /sd / cGo JolQmsf] xsdf ;f]

cfo jif{sf] cfosf] u0fgf ubf{ s'g} /sd

s6fO{ kfpg] eP ;f] gs6fO{ / s'g} /sd

;dfj]z ug'{ kg]{ eP ;f] ;dfj]z u/L x'g]

lgwf{/0fof]Uo cfosf] /sdsf] z"Go bzdna

Page 132: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

132

Ps k|ltzt k|lt jif{sf b/n] x'g] /sd jf

Ps ;o ?k}ofF k|lt dlxgfsf b/n] x'g ]

/sddWo] h'g a9L x'G5 ;f] /sd .Æ

-v_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–

æ-@_ s'g} JolQmn] s'g} cfo jif{sf] bkmf *! adf]lhd /fVg'

kg]{ sfuhft g/fv]df To:tf] JolQmnfO{ To:tf] sfuhft g/fv]sf]

jif{sf] nflu s'g} cfo jif{sf] cfosf] u0fgf ubf{ s'g} /sd s6fO{

kfpg] eP ;f] gs6fO{ / /sdx¿ ;dfj]z ug'{ kg]{ eP ;f] ;dfj]z

u/L x'g] lgwf{/0fof]Uo cfosf] /sdsf] z"Go bzdnj Ps k|ltztn]

x'g] /sd jf Ps xhf/ ?k}of+FdWo] h'g a9L x'G5 ;f] /sd z'Ns

nfUg]5 .Æ

-&$_ bkmf !!* sf] ;§f b]xfosf] bkmf !!* /flvPsf] 5 M–

æ!!*=!!*=!!*=!!*= ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{n] cg'dflgt s/ sd x'ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{n] cg'dflgt s/ sd x'ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{n] cg'dflgt s/ sd x'ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{n] cg'dflgt s/ sd x'g] u/L a'´fPdf g] u/L a'´fPdf g] u/L a'´fPdf g] u/L a'´fPdf

Jofh nfUgJofh nfUgJofh nfUgJofh nfUg] M -!_ s'g} JolQmn] s'g} cfo jif{df bkmf ($ adf]lhd

bflvnf ug'{ kg]{ ls:tf /sd ;DaGwdf v08 -s_ df plNnlvt

/sdeGbf v08 -v_ df plNnlvt /sd a9L ePdf o;/L a9L

ePsf] /sddf pkbkmf -@_ adf]lhd Aofh nfUg]5 M–

-s_ ;f] JolQmn] s'g} cfo jif{df lt/]sf] k|To]s

ls:tfsf] /sd,

-v_ ;f] cfo jif{df k|To]s ls:tf cjlwsf] nflu

ls:tfaGbLsf] ¿kdf a'emfpg' kg]{ s'n

/sdsf] cg'dfg jf ;+zf]lwt cg'dfg ;xL

ePsf] eP ;f] /sd / ;f] /sd ;xL gePsf]

eP bkmf # sf] v08 -s_ / -v_ df

plNnlvt JolQmn] bflvnf ug'{ kg]{ s/

/sdsf] k|To]s ls:tf cjlwsf] nflu

ls:tfaGbLsf] ¿kdf a'emfpg' kg]{ /sdsf]

gAa] k|ltzt /sd .

Page 133: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

133

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] JolQmnfO{ ;f] jif{sf] ;f] ls:tf

a'´fpg' kg]{ ldltb]lv b]xfosf] cjlw;Ddsf] k|To]s dlxgf / dlxgfsf]

efusf] ;fdfGo Aofhb/n] Aofh nfUg]5 M–

-s_ bkmf (( sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] s/

lgwf{/0f ug]{ JolQmsf] xsdf cfo ljj/0f

a'emfpg' kg]{ ldlt;Dd,

-v_ bkmf (( sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] s/

lgwf{/0f gu/]sf] sf/0fn] ljefun] bkmf !)!

adf]lhd klxnf] k6s ;+zf]lwt s/ lgwf{/0f u/]sf]

JolQmsf] xsdf bkmf !)@ adf]lhd ;f]

;+zf]lwt s/ lgwf{/0fsf] ;"rgf a'emfPsf]

ldlt;Dd .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æls:tfaGbLsf]

¿kdf a'emfpg' kg]{ /sdÆ eGgfn] Ps k6s cg'dfg k]z u/L

;s]kl5 ;+zf]lwt cg'dfg k]z gug]{sf] tyf cg'dfg k]z

gu/]sf] sf/0fn] bkmf (% sf] pkbkmf -&_ adf]lhd ljefun]

cg'dfg u/]sf] xsdf bkmf ($ sf] pkbkmf -!_ adf]lhd /

;+zf]lwt cg'dfg k]z ug]{sf] xsdf tyf k]z ul/Psf] cg'dfg

jf ;+zf]lwt cg'dfgdf ;Gt'i6 geO{ bkmf (% sf] pkbkmf -&_

adf]lhd ljefun] cg'dfg u/]sf] bkmf (% sf] pkbkmf -%_

sf] Joj:yf cg';f/ u0fgf ul/Psf] ls:tfsf] /sd ;Demg' k5{

-&%_ bkmf !!( sf] pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 .

æ-#_ cu|Ld s/ c;"n ug'{ kg]{ JolQmn] bkmf (%s= sf] pkbkmf -*_ jf

cu|Ld s/ s§L ug]{ JolQmn] bkmf () sf] pkbkmf -$_ kfngf gu/]sf] sf/0fn]

lghn] a'emfpg' kg]{ Jofh lghn] cu|Ld s/ bflvnf ug'{ kg]{ jf cu|Ld s/ s§L

x'g] JolQmaf6 c;"npk/ u/L lng kfpg] 5}g .Æ

-&^_ bkmf !!( kl5 b]xfosf] bkmf !!(s= ylkPsf]] 5 M–

Page 134: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

134

æ!!(s=!!(s=!!(s=!!(s= z'Ns nfUgz'Ns nfUgz'Ns nfUgz'Ns nfUg] M o; P]gdf cGoyf Joj:yf ul/Psf]df afx]s of] P]g

jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgodx¿sf s'g} Joj:yfsf] kfngf gug]{

JolQmnfO{ bkmf !@* adf]lhd tf]lsPsf] hl/jfgf ;/xsf] z'Ns

nfUg]5 .Æ

-&&_ bkmf !@! df /x]sf] ækl/R5]b – @#Æ df eGg] zAbx¿sf] ;§f æo; P]gdfÆ

eGg] zAbx¿ /flvPsf]] 5 .

-&*_ bkmf !@$ sf] :ki6Ls/0fsf] ;§f b]xfosf] :ki6Ls/0f /flvPsf] 5 M–

æ:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æljefudf lbPsf] s'g}

hfgsf/L jf ljj/0f Æ eGgfn] ljefudf jf o; P]g adf]lhd st{Jo kfngf

ug]{ l;nl;nfdf ljefuaf6 clVtof/ k|fKt clws[t ;dIf lnlvt ¿kdf

bflvnf ul/Psf] ljj/0f / b]xfo adf]lhd bflvnf ul/Psf] ljj/0f ;d]tnfO{

hgfpg]5 M–

-s_ lgj]bg, ;"rgf, ljj/0f, ph"/L, jofg, jf o; P]g adf]lhd

bflvnf ul/Psf], tof/ kfl/Psf], lbOPsf] jf k]z ul/Psf]

cGo sfuhft,

-v_ ljefu jf ljefusf s'g} clws[t ;dIf k]z ul/Psf]

sfuhft,

-u_ ljefu jf s'g} clws[tn] s'g} JolQmnfO{ ;f]w]sf] k|Zgsf]

pQ/, jf

-3_ ljj/0f lbOg] s'/fsf] dgfl;j hfgsf/L ePsf] s'g} JolQmn]

s'g} csf]{ JolQmdfk{mt ljefu jf s'g} clws[tnfO{ lbPsf]

hfgsf/L .Æ

-&(_ bkmf !#^ kl5 b]xfosf] bkmf !#^ s ylkPsf] 5 M–

æ!#^s=!#^s=!#^s=!#^s= k'/:sf/sf] Joj:yfk'/:sf/sf] Joj:yfk'/:sf/sf] Joj:yfk'/:sf/sf] Joj:yf M s'g} JolQmn] cfˆgf] s/sf] bfloTj ;Dk"0f{ jf

s]xL c+z 5n]sf] jf 5Ng sf]lz; u/]sf] k|df0f ;lxtsf] ;"rgf lbg]

JolQmnfO{ To:tf] ;"rgfsf] cfwf/df c;"npk/ ul/Psf] s/sf]

/sddWo] lghn] k]z u/]sf] k|df0faf6 lgwf{/0f eP hltsf] s/

Page 135: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

135

/sdsf] aL; k|ltzt a/fa/sf] /sd dxflgb]{zssf] lg0f{on] k'/:sf/

lbg ;lsg]5 .Æ

-*)_ vf/]hLvf/]hLvf/]hLvf/]hL M bkmf #s= / bkmf ^^ vf/]h ul/Psf 5g\ .

-*!_ cg';"rLdf ;+zf]wgcg';"rLdf ;+zf]wgcg';"rLdf ;+zf]wgcg';"rLdf ;+zf]wg M cg';"rL ! sf],–

!= bkmf ! sf],–

-s_ pkbkmf -!_, -@_, -#_, -$_, -%_, -^_, / -&_ sf] ;§f b]xfosf]

pkbkmf -!_, -@_, -#_, -$_, -%_, -^_ / -&_ /flvPsf 5g\ M–

æ-!_ s'g} cfo jif{df afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf]

s/of]Uo cfodf o; cg';"rLsf] pkbkmf -@_ / -$_ sf

clwgdf /xL b]xfo adf]lhdsf] b/n] s/ nfUg]5 M–

-s_ Ps nfv ;f7L xhf/ ?k}+of;Dd

/f]huf/Lsf] s/of]Uo cfo ePdf Ps

k|ltzt s/ nfUg] .

-v_ Ps nfv ;f7L xhf/ ?k}ofFeGbf a9L

t/ b'O{ nfv ;f7L xhf/ ?k}ofF;Dd

s/of]Uo cfo ePdf v08 -s_

adf]lhd Ps nfv ;f7L xhf/

?k}ofF;Dd Ps xhf/ 5 ;o ?k}ofF /

Ps nfv ;f7L xhf/ ?k}ofFeGbf a9L

s/of]Uo cfodf kGw| k|ltzt,

-u_ b'O{ nfv ;f7L xhf/ ?k}ofFeGbf a9L

s/of]Uo cfo ePdf v08 -v_

adf]lhd b'O{ nfv ;f7L xhf/

?k}ofF;Dd ;f]x| xhf/ 5 ;o ?k}ofF /

b'O{ nfv ;f7L xhf/ ?k}ofFeGbf a9L

ePsf] s/of]Uo cfodf kRrL;

k|ltzt, /

Page 136: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

136

-3_ kRrL; nfv ?k}ofFeGbf a9L s/

of]Uo cfo ePdf v08 -u_ adf]lhd

nfu]sf] s/df yk rfnL; k|ltzt

cltl/Qm s/ nfUg]5 .

t/ Psnf}6L kmd{ btf{ ePsf

s/bftfsf] xsdf v08 -s_

adf]lhdsf] Ps k|ltzt s/ nfUg]

5}g .

-@_ s'g} cfo jif{df bkmf %) adf]lhd 5gf}6 ug]{

s'g} bDktLsf] s/of]Uo cfodf o; cg';"rLsf] pkbkmf -$_

sf] clwgdf /xL b]xfo adf]lhdsf] b/df s/ nfUg]5 M–

-s_ b'O{ nfv ?k}ofF;Dd /f]huf/Lsf]

s/of]Uo cfo ePdf Ps k|ltzt s/

nfUg] .

-v_ b'O{ nfv ?k}ofFeGbf a9L t/ tLg

nfv ?k}ofF;Ddsf] s/of]Uo cfo

ePdf v08 -s_ adf]lhd b'O{ nfv

?k}ofF;Dd b'O{ xhf/ ?k}ofF / b'O{

nfv ?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo cfodf

kGw| k|ltzt,

-u_ tLg nfv ?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo

cfo ePdf v08 -v_ adf]lhd tLg

nfv ?k}ofF;Dd ;q xhf/ ?k}ofF /

tLg nfv ?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo

cfodf kRrL; k|ltzt, /

-3_ kRrL; nfv ?k}ofFeGbf a9L s/

of]Uo cfo ePdf v08 -u_ adf]lhd

nfu]sf] s/df yk rfnL; k|ltzt

cltl/Qm s/ nfUg]5 .

Page 137: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

137

t/ Psnf}6L kmd{ btf{ ePsf

s/bftfsf] xsdf pk/f]Qm v08 -s_

adf]lhd Ps k|ltzt s/ nfUg]

5}g .

-#_ o; cg';"rLsf] pkbkmf -$_ df plNnlvt

Joj:yf b]xfosf] cj:yfdf nfu" x'g]5 M–

-s_ afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf] ;DaGwdf

s'g} cfo jif{df Ps nfv ;f7L

xhf/ ?k}ofFeGbf a9L cfo ePsf] jf

bkmf %) adf]lhdsf] 5gf}6 gu/]sf]

afl;Gbf bDktLsf] ;DaGwdf s'g}

cfo jif{df b'O{ nfv ?k}ofFeGbf a9L

cfo ePsf],

-v_ u}/–Jofj;flos s/of]Uo ;DklQsf]

lgM;u{af6 k|fKt v"b nfe ;f]

k|fs[lts JolQm jf bDktLsf] cfo /

tbg'¿k s/of]Uo cfosf] u0fgfdf

;dfj]z ePsf] .

-$_ o; cg';"rLsf] pkbkmf -#_ sf] clwgdf /xL

b]xfosf JolQmnfO{ b]xfoadf]lhd s/ nfUg]5 M–

-s_ b]xfosf /sddWo] h'g a9L 5 ;f]

/sddf ;f] k|fs[lts JolQm jf

bDktLsf] ;f] dfq s/of]Uo cfo eP

;/x dfgL o; cg';"rLsf] pkbkmf

-!_ jf -@_ adf]lhdsf] b/n] s/

nfUg]5 M–

-!_ ;f] k|fs[lts JolQm jf

bDktLsf] hDdf s/of]Uo

cfoaf6 ;f] nfesf] /sd

Page 138: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

138

36fO afFsL x'g cfpg]

/sd,

-@_ k|fs[lts JolQmsf] ;DaGwdf

Ps nfv ;f7L xhf/ ?k}ofF

jf bDktLsf] ;DaGwdf b'O {

nfv ?k}ofF .

-v_ ;f] s/of]Uo cfosf] afFsL /sdaf6

bz k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .

t/,

-!_ lgM;u{ ePsf] u}/

Jofj;flos s/of]Uo ;DklQ

-hUuf tyf 3/hUuf_ sf]

:jfldTj % jif{eGbf a9L

ePsf] 5 eg] kfFr

k|ltztsf b/n] s/

nfUg]5 .

-@_ lgM;u{ ePsf] u}/

Jofj;flos s/of]Uo ;DklQ

-hUuf tyf 3/hUuf_ sf]

:jfldTj % jif{eGbf sd

/x]sf] 5 eg] bz k|ltztsf

b/n] s/ nfUg]5 .

-%_ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] b"u{d If]qdf sfo{/t

k|fs[lts JolQmsf] b"u{d eQf afkt tf]lsPadf]lhd a9Ldf

krf; xhf/ ?k}oF+f;Dd s/of]Uo cfoaf6 36fO afFsL /xg]

/sddf dfq o; bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ul/g]5 .

-^_ g]kfnsf ljb]zl:yt s"6g}lts lgof]udf sfo{/t

sd{rf/Lsf] j}b]lzs eQfsf] krxQ/ k|ltzt /sd s/of]Uo

Page 139: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

139

cfoaf6 36fO afFsL /xg] /sddf o; bkmf adf]lhd s/sf]

u0fgf ul/g]5 .

-&_ o; P]gsf] bkmf $ sf] pkbkmf -$_ adf]lhd

s/sf] /sd b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ dxfgu/kflnsf jf

pkdxfgu/kflnsf If]qdf Joj;fo

ug]{ k|fs[lts JolQmsf xsdf tLg

xhf/ kfFr ;o ?k}ofF,

-v_ gu/kflnsf If]qdf Joj;fo ug]{

k|fs[lts JolQmsf xsdf b'O{ xhf/

?k}ofF,

-u_ cGo s'g} :yfgdf Joj;fo ug]{

k|fs[lts JolQmsf xsdf Ps xhf/

b'O{ ;o krf; ?k}ofF .Æ

-v_ pkbkmf -*_ kl5 b]xfosf pkbkmf -(_, -!)_,

-!!_, -!@_, -!#_, -!$_ / -!%_ ylkPsf 5g\ M–

æ-(_ o; bkmfdf cGoGq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf] lgj[lQe/0f cfo /x]5

eg] k|fs[lts JolQmsf] nflu pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ jf

bDklQsf] nflu pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ df plNnlvt

/sd sf] kRrL; k|ltzt /sd s/of]Uo cfoaf6 36fO afFsL

/xg] /sddf dfq o; bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ul/g]5 .

t/ o;/L 36fOg] /sdsf] ;Ldf tf]lsP adf]lhdeGbf a9L

x'g] 5}g .

-!)_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts JolQm ckfË /x]5 eg] To:tf]

k|fs[lts JolQmsf] nflu pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ jf

bDktLsf] nflu pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ df plNnlvt

Page 140: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

140

/sdsf] krf; k|ltzt yk /sd s/of]Uo cfoaf6 36fO

afFsL /xg] /sddf dfq o; bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf

ul/g]5 .

-!!_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts JolQm kfl/>lds cfo dfq

cfh{g ug]{ dlxnf /x]5 eg] To:tf] k|fs[lts JolQmn] ltg'{

kg]{ s/ /sddf bz k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-!@_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts JolQmn] nufgL aLdf u/]sf]

/x]5 eg] ;f] afkt e'QmfgL u/]sf] jflif{s lk|ldod jf jL;

xhf/ ?k}ofFdf h'g 36L x'G5 ;f] /sd s/of]Uo cfoaf6

36fO afFsL /xg] /sddf dfq o; bkmf adf]lhd s/sf]

u0fgf ul/g]5 .

-!#_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg ef8fsf ;jf/L ;fwg wgLx¿af6 b]xfo adf]lhdsf]

jflif{s s/ c;"n ul/g]5 . ;jf/L ;fwg wgL k|fs[lts

JolQm ePdf o;/L lt/]sf] s/ g} clGtd x'g]5 .

;jf/Lsf] lsl;d k|lt;jf/L ;fwgdf

a'emfpg'kg]{ jflif{s s/

-s_ ldlga;, ldlg 6«s, 6«s / a; ?= !,%)).–

-v_ sf/, lhk, Eofg, dfOqmf] a; ?= !,@)).–

-u_ ly| x\jLn/, c6f] l/S;f, 6]Dkf] ?= *%).–

-3_ 6«]S6/ / kfj/ l6n/ ?= &%).–

-!$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

s'g} k|fs[lts JolQmn] s'g} jif{el/ k"0f{¿kn] o; P]gsf] bkmf !! df

plNnlvt ljz]if pBf]u ;~rfngdf ;+nUg /x]df, o; bkmf adf]lhd

s/sf] u0fgf ubf{ kRrL; k|ltzt s/ nfUg] s/of]Uo cfodf aL;

k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .

Page 141: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

141

-!%_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] s'g} cfo jif{df lgsf;Laf6

ePsf] s/of]Uo cfodf s/sf] u0fgf ubf{ kRrL; k|ltzt s/ nfUg]

s/ of]Uo cfodf kGw| k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .Æ

-@_ bkmf @ sf],–

-s_ pkbkmf -@_ df /x]sf æs'g} cfo jif{df s'g}Æ eGg]

zAbx¿kl5 ær'/f]6, laF8L, l;uf/, vfg];"lt{, v}gL, dlb/f,

lao/,Æ eGg] zAbx¿ ylkPsf 5g\ .

-v_ pkbkmf -#_ sf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_

/flvPsf] 5 M–

æ-v_ ;f] lgsfon],–

-!_ s'g} ;8s, k'n, 6g]n, /f]k–j] jf cfsfz] k'n

lgdf{0f u/L ;~rfng u/]df,

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0fMMMM /f]k–j] eGgfn] ;fdfg 9'jfgL ug]{

k|of]hgsf nflu lgdf{0f ul/Psf] jf dflg;

cf];f/ k;f/ ug]{ k|of]hgsf nflu lgdf{0f

ul/Psf] s]jnsf/ ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-@_ s'g} 6«nL a; jf 6«fd ;~rfng u/]df, jf

-#_ ;xsf/L P]g, @)$* adf]lhd btf{ eO{ s/

5'6 sf/f]af/ ug]{ afx]ssf] sf/f]af/ ug]{

;xsf/L ;+:yf .

-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#s_ ylkPsf] 5 M–

æ-#s_ s'g} lgsfosf] g]kfnsf] ;|f]taf6 s'g} cfo

jif{df lgsf;Laf6 ePsf] s/of]Uo cfodf aL; k|ltztsf

b/n] s/ nfUg]5 .Æ

-3_ pkbkmf -%_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -%_ /flvPsf] 5 M–

æ-%_ s'g} cfo jif{df s'g} d[t afl;Gbf JolQmsf]

;DklQ k|fKt ug]{ jf /]vb]v ug]{ jf czQm afl;Gbf k|fs[lts

Page 142: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

142

JolQmsf] 6«i6sf] s/of]Uo cfodf ;f] ;DklQ k|fKt ug]{ jf

/]vb]v ug]{ jf ;f] 6«i6nfO{ afl;Gbf k|fs[lts JolQm

;/xdfgL o; cg';"rLsf] bkmf ! sf] pkbkmf

-!_ / pkbkmf -$_ adf]lhd s/ nfUg]5 .Æ

-ª_ pkbkmf -^_ df /x]sf] æbzÆ eGg] zAbsf] ;§f ækfFrÆ eGg]

zAb /flvPsf] 5 M–

-r_ pkbkmf -&_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -&_ /flvPsf] 5M–

æ-&_ s'g} cfo jif{df bkmf &) df plNnlvt cfosf]

;DaGwdf s'g} u}/–afl;Gbf JolQmsf] s/of]Uo cfodf kfFr

k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .

t/ g]kfnaf6 csf]{ ljb]zL d'n'sdf k'Ug] u/L k|:yfg

gx'g] hn oftfoft, xjfO{ oftfoft jf b"/;~rf/ ;]jf

pknAw u/fpg] u}/ afl;Gbf JolQmsf] xsdf b'O{ k|ltztsf

b/n] s/ nfUg]5 .

cg';"rL–@ sf],–

-s_ bkmf @ sf] pkbkmf -#_ sf] v08 -v_ df /x]sf] æbkmf -%_Æ

eGg] zAbsf] ;§f æpkbkmf -%_Æ eGg] zAb /flvPsf] 5 .

-v_ bkmf # sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ / -$_

ylkPsf 5g\ M–

æ-#_ pTkfbgd"ns pBf]ux¿n] cfˆgf] pBf]usf]

lgldQ cfjZos kg]{ phf{zlQm pTkfbg ug{ k"FhLs[t u/]sf]

;DklQsf] k"FhLut /sdsf] krf; k|ltzt ;f]xL jif{ x|f;

vr{ afkt s§L bfaL ug{ ;Sg]5 .

-$_ s'g} JolQmn] lkm:sn lk|G6/ / Sof; d]lzg /fvL

lan lahs hf/L ug]{ u/]df ;f] lk|G6/ tyf Sof; d]lzgdf

ePsf] vr{sf] Psd'i6 /sd x|f;vr{ afkt ;f]xL jif{ bfaL

ug{ ;Sg]5 .Æ

#$= cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( sf] bkmf !% sf] v08 -s_ lemlsPsf] 5 .

Page 143: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

143

#%= ;+zf]wg jf vf/]hL a;+zf]wg jf vf/]hL a;+zf]wg jf vf/]hL a;+zf]wg jf vf/]hL axfn /xg] cjlwxfn /xg] cjlwxfn /xg] cjlwxfn /xg] cjlw M k|rlnt sfg'gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg o; P]gåf/f ;+zf]wg jf vf/]h ePsf P]gsf k|fjwfg of] P]g jxfn /x];Ddsf]

nflu dfq ;+zf]wg jf vf/]h x'g]5 / ;f] cjlw Joltt ePkl5 To:tf k|fjwfg :jtM

hfu]sf] dflgg]5 .

#^= cWofb]z lglicWofb]z lglicWofb]z lglicWofb]z lgliqmqmqmqmo x'g]o x'g]o x'g]o x'g] M -!_ of] P]g k|f/De x'Fbfsf jvt sfod /x]sf] cfly{s

cWofb]z, @)^& of] P]g k|f/De ePkl5 :jtM lgliqmo x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cWofb]z lgliqmo ePkl5 csf]{ clek|fo gb]lvPdf

To;/L ePsf] lgliqmotfn],–

-s_ cWofb]z lgliqmo x'Fbfsf] avt rNtL gePsf] jf sfod

g/x]sf] s'g} s'/f klg hufpg] 5}g,

-v_ cWofb]zadf]lhd rfn" ePsf] s'/f jf ;f] adf]lhd /Lt

k'¥ofO cl3 g} ul/Psf] s'g} sfd jf ef]lu;s]sf] s'g}

s'/fnfO{ c;/ kfg{] 5}g,

-u_ cWofb]zadf]lhd kfPsf], xfl;n u/]sf] jf ef]u]sf] s'g} xs,

;'ljwf, st{Jo jf bfloTjdf c;/ kfg{] 5}g,

-3_ cWofb]zadf]lhd ul/Psf] s'g} b08 ;hfo jf hkmtnfO{

c;/ kfg{] 5}g,

-ª_ v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ df n]lvPsf] s'g} xs, ;'ljwf,

st{Jo, bfloTj jf b08, ;hfosf ;DaGwdf ul/Psf] s'g}

sfd sf/afxL jf pkfonfO{ c;/ kfg{] 5}g / cWofb]z

sfod /x] ;/x To:tf] s'g} sfg'gL sf/afxL jf pkfonfO{

klg z'? ug{, rfn" /fVg jf nfu" ug{ ;lsg]5 .

Page 144: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

144

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!!!

!= eG;f/ dx;'n M ljb]zaf6 g]kfnleq k}7f/L x'g] dfnj:t'df cfly{s P]g, @)^^ sf]

cg';"rL–! df plNnlvt zLif{s, pkzLif{s, dfnj:t'sf ljj/0fx¿ / cGo

Joj:yfx¿df ;d]t b]xfoadf]lhd ;+zf]wg / yk u/L eG;f/ dx;'n b/ nufOPsf]

5 . o;df plNnlvt ;+zf]wg / yk afx]ssf kl/R5]b / efusf b|i6Jox¿, zLif{s,

pkzLif{sx¿, dfnj:t'sf ljj/0fx¿ / dfnj:t'sf] k}7f/Lsf b/x¿ ;d]t cfly{s

P]g, @)^^ adf]lhd g} x'g]5g\ .

zLif{s pkzLif{s dfnj:t'sf] ljj/0f

k}7f/L eG;f/

dx;'n b/

cGoyf pNn]v

ePsf]df afx]s

df]n k|ltztdf

! @ # $

04.02 uf9f kfl/Psf] jf lrgL jf cGo

u'lnof] kbfy{ xflnPsf] b"w / t/ .

0402.10.00 –tf}ndf gf}gLsf] dfqf !=%

k|ltzteGbf sd ePsf] w"nf], bfgf

jf cGo 7f]; ¿kdf 20

–tf}ndf gf}gLsf] dfqf !=%

k|ltzteGbf a9L ePsf] w"nf], bfgf

jf cGo 7f]; ¿kdf M

0402.21.00 ––lrgL jf cGo u'lnof] kbfy{

gxflnPsf] 20

0402.29.00 ––cGo 20

–cGo M

0402.91.00 ––lrgL jf cGo u'lnof] kbfy{

gxflnPsf] 20

Page 145: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

145

0402.99.00 ––cGo 20

08.02 cGo sfi7kmnx¿, tfhf jf

;'sfPsf], vj6f km''6fPsf] jf

gkm''6fPsf], af]qmf tf5]sf] jf

gtf5]sf] .

0802.90.00 –cGo 20

09.02 lrof, ;'ulGwt jf :jflbi6

ul/Psf] jf gul/Psf] .

0902.10.00 –gcldNofOPsf] -kmd]{06 gu/]sf]_

# s]=hL= eGbf sd jhgsf] sRrf

KoflsË ePsf] sf+rf] lrof -u|Lg

6L_ 30

0902.20.00 –gcldNofO{Psf] cGo sf+rf] lrof 30

0902.30.00 –# s]=hL= eGbf sd jhgsf]

sRrf KoflsË ePsf] cldnf]

kf/]sf] -kmd]{06]8_ sfnf] lrof

-An}s 6L_ / cf+lzs ¿kn] cldnf]

kf/]sf] lrof 30

0902.40.00 –cldnf] kf/]sf] cGo sfnf] lrof

-Anfs 6L_ / c+ztM cldnf] kf/]sf]

cGo lrof 30

09.03 0903.00.00 k/fu'P lrof -d]6_ . 30

09.08 hfOkmn, hfOkqL / cn}+rL .

–cn}+rL tyf ;'s'd]nM

0908.30.10 ––cn}+rL 20

17.03 lrgL agfpFbf lg:sg] lz/f jf

pv'sf] /; -6]df5'jf v'bf] ;d]t_ .

1703.10.00 –pv'sf] v'Fbf] 20

1703.90.00 –cGo 20

Page 146: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

146

17.04 sf]sf gePsf] lrgLsf] ld7fO

-;]tf] rSn]6 ;lxt_ .

1704.10.00 –lrgLn] 5f]k]sf] jf g5f]k]sf] jf

dL7f] n]k nufPsf] jf gnufPsf]

r'O+ud 30

1704.90.00 –cGo 30

18.06 rSn]6 / c¿ sf]sf] ldl;Psf

vfB kbfy{x¿ .

1806.10.00 –sf]sf]sf] w"nf], lrgL jf u'lnof]

kbfy{ xfn]sf] 30

1806.20.00 –@ s]=hL= eGbf a9L tf}nsf] l9sf

-Anf}s jf :Nofj_ jf 808L -af/_

sf] ¿kdf /x]sf cGo kl/sf/,

t/n, df+8f, w"nf], bfgfbf/ jf cGo

y'k|f] -aNs_ sf] ¿kdf ef+8f]df

xflnPsf] jf t'?Gt j]i7g ul/Psf]

-Oldl8o6 KoflsË_ df @ s]=hL=

eGbf a9L ePsf] 30

–cGo, l9sf, rfsf / 808Lsf]

¿kdfM

1806.31.00 ––el/Psf] 30

1806.32.00 ––gel/Psf] 30

1806.90.00 –cGo 30

21.06 cGoq gk/]sf] vfB kbfy{ .

–cGo M

2106.90.40 ––xNsf k]o kbfy{sf] sG;]G6]«6 30

Page 147: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

147

22.03 2203.00.00 hf}af6 jg]sf] ljo/ . k|lt ln6/

?=125/-

22.04 tfhf c+u'/sf] jfOg / cNsf]xn

xfnL ;'/lIft ul/Psf] -kmf]l6{kmfO8_

jfOg ;d]t zLif{s @)=)( sf]

afx]s sf+rf] c+u"/sf /;

-u|]kd:6_ .

2204.10.00 –:kfs{lnª jfOg k|lt ln6/

?=180/-

–cGo jfOgÙ sf+rf] c+u'/sf] /;,

cNsf]xn xfn]/ s'x'g /f]s]sf] jf

9Lnf] u/]sf]M

2204.21.00 ––@ ln6/ jf sd hfg] ef+8f]df

/x]sf]

k|lt ln6/

?=180/-

2204.29.00 ––cGo k|lt ln6/

?=180/-

2204.30.00 –cGo sf+rf] c+u'/sf] /; k|lt ln6/

?=180/-

22.05 e/dfpy / jf:gf cfpg] ;f/ jf

;'ulGwt jf]6 lj?jf ldl>t tfhf

c+u'/sf] cGo jfOg .

2205.10.00 –@ ln6/ jf sd hfg] ef+8f]df

/x]sf]

k|lt ln6/

?=180/-

2205.90.00 –cGo k|lt ln6/

?=180/-

Page 148: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

148

22.08 *) k|ltzteGbf sd 3gTj

cNsf]xn zlQm ePsf] cljs[t

-cgl8g]r8{_ Plyn cNsf]xnÙ

c/v-l:kl/6\;_,dlb/f -lns;{_ /

cGo dfbs -l:kl/r'c;_ k]ox¿

-a]e/]h]h_ .

–c+u'/sf] jfOg jf c+u'/ dfs{af6

lgsflnPsf] l:k|6 -a|f08L_M

2208.20.10 ––jfOg jf j|f08Lsf] sRrf

kbfy{sf] ¿kdf k|of]u x'g] ;a}

k|sf/sf dfbs b|ax¿ -:k|L6

;d]t_

k|=ln= ?=%$).–

2208.20.90 ––cGo k|=ln= ?=^)).–

–JxL:sLx¿ M

2208.30.10 ––x\jL:sLsf] sRrf kbfy{sf] ¿kdf

k|of]u x'g] dfbs b|ax¿ -:k|L6

;d]t_

k|=ln= ?=%$).–

2208.30.90 ––cGo k|=ln= ?=^)).–

–pv'sf] pTkfbgx¿nfO{ s'xfP/

r'nfO{ u/L lgsflnPsf] /d / cGo

:k|L6M

2208.40.10 ––/d / cGo :k|L6x¿sf] sRrf

kbfy{sf] ¿kdf k|of]u x'g] pv'sf]

pTkfbgx¿nfO{ s'xfP/ r'nfO{ u/L

lgsflnPsf] :k|L6 ;d]tsf dfbs

b|ax¿

k|=ln= ?=%$).–

2208.40.90 ––cGo k|=ln= ?=^)).–

–hLg / h]g]ef M

Page 149: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

149

2208.50.10 ––hLg / h]g]efsf] sRrf kbfy{sf]

¿kdf k|of]u x'g] dfbs b|ax¿

-:k|L6 ;d]t_

k|=ln= ?=%$).–

2208.50.90 ––cGo k|=ln=

?=^)).–

–ef]8\sf M

2208.60.10 ––ef]8\sfsf] sRrf kbfy{sf] ¿kdf

k|of]u x'g] dfbs b|ax¿ -:k|L6

;d]t_

k|=ln=

?=%$).–

2208.60.90 –cGo k|=ln=

?=^)).–

–dlb/f -lns;{_ tyf p2Lks

-sl8{oN;_M

2208.70.10 ––dlb/f -lns;{_ tyf p2Lks

-sl8{oN;_ sf] sRrf kbfy{sf]

¿kdf k|of]u x'g] dfbs b|ax¿

-:k|L6 ;d]t_

k|=ln=

?=%$).–

2208.70.90 ––cGo k|=ln=

?=^)).–

–cGo M

2208.90.10 ––cGo dlb/fsf] sRrf kbfy{sf]

¿kdf k|of]u x'g] dfbs b|ax¿

-:k|L6 ;d]t_

k|=ln=

?=%$).–

2208.90.90 ––cGo k|=ln=

?=^)).–

24.02 ;"lt{ jf ;"lt{sf] k|lt:yfks

-;lJ:6Ro"6_ af6 jg]sf] l;uf/,

r'/f]6 -r]?6\;_, ;fgf] l;uf/

-l;ufl/n;_ / r'/f]6 -l;u/]6_ .

Page 150: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

150

2402.10.00 –;"lt{sf] l;uf/, r'/f]6 -r]?6_ /

;fgf]l;uf/ -l;ufl/n;_

k|=xhf/

lvNnL

?=@))).–

2402.20.00 –;"lt{sf] r'/f]6 -l;u/]6_ k|=xhf/

lvNnL

?=@))).–

2402.90.00 –cGo k|=xhf/

lvNnL

?=@))).–

25.14 2514.00.00 cln cln 6'qmfPsf] jf g6'qmfPsf]

jf s/f}+]ltåf/f sf6]sf] jf gsf6]sf]

jf c¿ lsl;dn] sf6]sf] rf/kf6]

-juf{sf/ ;d]t_ l9Ssf jf kftf,

:n]6 . 20

25.16 s/f}+]ltåf/f jf cGo lsl;dn] cln

cln tfl5Psf], sfl6Psf] jf

6'qmfOPsf] rf/kf6] -auf{sf/

;d]t_ l9Ssf jf kftfsf] ¿kdf

/x]sf] u|]gfO6

-s8f kTy/_, kkmf{O/L, /]zf

gePsf] cfUg]o r§fg, j];fN6,

anf}6]9'+uf / :df/s Pj+ ejg

agfpg] cGo 9'+uf .

–s8f kTy/ -u]|gfO6_ M

2516.12.00 ––s/f}+]ltåf/f cln cln sfl6Psf]

jf cGo k|sf/n] sf6]sf] rf/kf6]

-juf{sf/ ;d]t_ l9Ssf jf kftf 20

2516.20.00 –anf}6 9'Ëf 20

Page 151: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

151

2516.90.00 –cGo :df/s jf ejg agfpg]

9'+uf 20

25.23 kf]6{n]08 l;d]06 -r'g 9'+uf / b'd6

df6f]nfO{ e§Ldf kf]Nbf algg]

l;d]06_, Pn'ldg; l;d]06

-Pn'ldlgod cS;fO8 o'Qm

l;d]06_, :nfu l;d]06, ;'k/

;Nk]m]6 l;d]06 / cGo o:t}

xfO8«f]lns l;d]06x¿ -kfgLdf

s8f x'g] l;d]06_, /ËLg jf /ËxLg

cyjf lSnGs/ -wft'dn_ sf]

¿kdf .

2523.10.00 –wft'dn l;d]06 -l;d]06 lSnGs/_ k|=d]=6g

?=1800/-

–kf]6{Nof08 l;d]06M

2523.29.00 ––cGo k|=d]=6g

?=3150/-

2523.90.00 –cGo xfO8«f]]lns l;d]06 30

27.10 sRrf -qm'8_ afx]s k]6«f]lnod t]n

/ la6'ldg vlghaf6 k|fKt t]nÙ

tf}ndf &) k|ltzt jf ;f]eGbf

a9L k]6«f]lnod t]n jf la6'ldg

vlghaf6 k|fKt t]n ePsf, log}

t]n g} d'Vo 36s -a]l;s

slG:6Ro"P06\;_ ePsf, cGoq

;dfj]z jf lglb{i6 gul/Psf

tof/L j:t'x¿ -lk|k/];G;_Ù /2L

t]nx¿ -j]i6 cfoN;_ .

Page 152: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

152

–k]6«f]lnod t]nx¿ / lj6'ldg

vlghx¿af6 k|fKt t]nx¿

-sRrf t]n afx]s_ tyf cGoq

lglb{i6 jf ;dfj]z gePsf,

tf}nsf] lx;fjn] &) k|ltzt jf

;f]eGbf a9L k]6«f]lnod t]nx¿ jf

lj'6ldg vlghaf6 k|fKt t]nx¿

ePsf], log} t]nx¿ d'Vo 36s

-a]l;s slG:6\Ro"P06_ ePsf tof/L

j:t'x¿ -lk|k/];G;_, /2L t]nx¿

-j]i6 cfoN;_ afx]s M

––cGo M

2710.19.17 –––/a/sf] k|zf]wgdf k|of]u x'g]

t]n 20

31.01 3101.00.00 /f;folgs pkrf/ ul/Psf] jf

gul/Psf] ldl>t jf cldl>t

hLjhGt' jf jg:klthGo

dnvfbx¿Ù hLjhGt'hGo jf

jg:klthGo kbfy{nfO{ ld>0f

u/L jf /f;folgs pkrf/åf/f

pTkfbg ul/Psf dnvfbx¿ . 20

31.02 gfO6«f]hgo'Qm vlgh jf /f;folgs

dnvfbx¿ .

3102.10.00 –hnLo 3f]ndf ePsf] jf gePsf]

o"/Lof 20

–Pdf]lgod ;Nk]m]6Ù Pdf]lgod

;Nk]m]6 / Pdf]lgod gfO6«]6sf]

ld>0f / 8jn ;fN6 -lAnj0f_ M

3102.21.00 ––Pdf]lgod ;Nk]m6 20

Page 153: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

153

3102.29.00 ––cGo 20

3102.30.00 –hnLo 3f]ndf ePsf] jf gePsf]

Pdf]lgod gfO6«]6 20

3102.40.00 –Pdf]lgod gfO6«]6sf ;fy

SoflN;od sfaf]{g]6 jf cGo

ck|f+ufl/s cpj{/s tTjx¿sf

ld>0fx¿ 20

3102.50.00 –;f]l8od gfO6«]6 20

3102.60.00 –SoflN;od gfO6«]]6 / Pdf]lgod

gfO6]«6sf] ld>0fx¿ / lAnj0fx¿ 20

3102.80.00 –o"l/of / Pdf]lgod gfO6«]]6sf]

hnLo jf Pdf]lgod 3f]ndf ePsf

ld>0fx¿ 20

3102.90.00 –cGo, dflysf pk zLif{sx¿df

gk/]sf ld>0fx¿ ;d]t 20

31.03 kmf]:k]m6o'Qm vlgh jf /f;folgs

dnx¿ .

3103.10.00 –;'k/ kmf]:k]m6x¿ 20

3103.90.00 –cGo 20

31.04 kf]6f;o'Qm -kf]6fl;s_ vlgh jf

/f;folgs dnx¿

3104.20.00 –kf]6fl;od Snf]/fO8\ 20

3104.30.00 –kf]6fl;od ;Nk]m6 20

3104.90.00 –cGo 20

Page 154: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

154

31.05 gfO6«f]]hg, kmf]:km/; /

kf]6fl;oddWo] b'O{ jf tLg pj{/s

tTjx¿ ePsf vlgh jf

/f;folgs dnvfbx¿Ù cGo

dnx¿M o; efudf kg]{ uf]6L,

-6]jn]6_ jf To:t} cfsf/sf jf

s"n tf}n !) s]=hL= df ga9\g]

u/L -Kofs]h_ k'lnGbfsf] ¿kdf

/flvPsf ;fdfgx¿ .

3105.10.00 –o; efudf kg]{ uf]6L -6]jn]6_ jf

To:t} cfsf/sf jf s"n tf}n !)

s]=hL= df ga9\g] u/L k'lnGbfsf]

¿kdf /flvPsf ;fdfgx¿ 20

3105.20.00 –gfO6«f]hg, kmf]:km/; / kf]6fl;od

h:tf tLg pj{/s tTj ePsf

vlgh jf /f;folgs dn

-kml6{nfOh/_ x¿ 20

3105.30.00 –8fOPdf]lgod xfO8«f]]hgcyf]{

kmf]:k]m]6 -8fOPdf]lgod kmf]:k]m]6_ 20

3105.40.00 –Pdf]lgod 8fOxfO8«f]hg–

cyf]{kmf]:k]m6

-df]gf]Pdf]lgodkmf]:k]m]6_ / To;sf]

8fOPdf]lgod xfO8«f]hg

cyf]{kmf]:k]m6-8fOPdf]lgod kmf]:k]m6_

sf ;fy ePsf ld>0fx¿ 20

–b'O{ pj{/s tTj, gfO6«f]hg /

kmf]:kmf]/; ePsf cGo vlgh jf

/f;folgs dnx¿ -kml6{nfOh/_ M

3105.51.00 ––gfO6]«6\ / kmf]:k]m6\ ePsf 20

Page 155: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

155

3105.59.00 ––cGo 20

3105.60.00 –b'O{ pj{/s tTj, kmf]:kmf]/; /

kf]6fl;od ePsf vlgh jf

/f;folgs dnvfbx¿

-kml6{nfOh/x¿_ 20

3105.90.00 –cGo 20

32.09 hnLo dfWoddf l8ik;{\8

-k|lIfKt_ jf l8hNe

-3'lnt_ ul/Psf] s[lqd kf]lnd/x¿

-ax'efu_ jf /f;folgs tj/n]

kl/jt{g ul/Psf] k|fs[lts

kf]lnd/x¿df cfwfl/t /Ën]k

-k]06_ / /f]ug jflg{;_ -Ogfd]n

/ k|nfIff/; -Nofs;{_ ;d]t_ .

3209.90.00 –cGo 30

36.01 3601.00.00 ljikmf]6s jf k|]/s w"nf]x¿ . 20

36.02 3602.00.00 tof/ ul/Psf ljikmf]6s kbfy{x¿,

ljikmf]6s w"nf]x¿ afx]s . 20

36.03 3603.00.00 ;'/Iff -;]ˆ6L_ ˆo"hx¿Ù ljikmf]6s

-k8\sfpg]_ ˆo"hx¿Ù cf3ft

lz/x¿ jf ljikmf]6s lz/x¿

-Sofk_Ù ;Nsfpg] ;fwgx¿Ù

ljB'tLo ljikmf]6 k|]/sx¿ . 20

36.04 kmfo/ js{ -cftzjfhL_, l;Ugln+u

kmn]o;{ -zLif{s lbg] k|bLlKtsfx¿_,

jiff{lUgjf0f -/]g /f]s]6_, x':;'df

k|of]u x'g] ;Í]ltsf -l;Ugn_x¿ /

cGo cftzjfhL -kfO/f]6]lSgs_ sf

;fdu|Lx¿ .

Page 156: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

156

3604.10.00 –cft;jfhL -kmfo/js{_ 20

3604.90.00 –cGo 20

36.06 nf}x–;]l/od -k]m]/f]–;]l/od_ / ;a}

¿kdf cGo kfO/f]kmf]l/s -:jtM

HjngzLn_ ld>0fx¿Ù o; efusf]

b|i6Jo @ df plNnlvt HjngzLn

-sDjl:6an_ kbfy{sf ;fdu|Lx¿ .

3606.10.00 –#)) 3g ;]=dL= eGbf a9L Ifdtf

gePsf] cfwfg kfq -sG6]g/_ df

ePsf] r'/f]6 ;Nsfpg] -l;u/]6

nfO6/_ jf o:t} ;Nsfpg]

-nfO6/_ x¿df eg]{ jf k'gM eg]{

t/n jf t/nLs[t UofF; OGwg . 20

3606.90.00 –cGo 20

40.11 /a/sf] gof+ Go"dfl6s -jfo'k"l/t

jf xfjf el/Psf_ 6fo/x¿ .

4011.10.00 –df]6/ sf/df k|of]u x'g] vfnsf]

-:6];g jfu]g / /]l;ª sf/x¿

;d]t_ 20

4011.20.00 –a; / nx/Lx¿df k|of]u x'g]

vfnsf] 20

4011.30.00 –xjfO hxfhx¿df k|of]u x'g]

vfnsf] 20

4011.40.00 –df]6/;fOsnx¿df k|of]u x'g]

vfnsf] 20

Page 157: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

157

40.12 kfbGof; k]ml/Psf] -l/l6«8]8\_ jf

k|of]u ul/Psf -o'H8_ xfjfbf/

-Go"Dofl6s_ /a/sf kfË|fx¿Ù

-/a/sf 7f]; -;f]ln8\_ jf u2fbf/

-s';g_ kfË|fx¿, kfË|f -6fo/_ sf

kbGof; -l6«8\;_ x¿, kfË|fx¿sf

cfj/s -ˆn}K;_x¿ .

–kfbGof; k]ml/Psf kfË|fx¿

-l/6«]8]8\ 6fo;{_ M

4012.11.00 ––df]6/ uf8L -df]6/ sf;{_ x¿

-:6]zg jfOug tyf /]l;Ë sf;{

;d]t_ df k|of]u x'g] vfnsf 20

4012.12.00 ––a; / nx/Ldf k|of]u x'g]

vfnsf 20

4012.13.00 ––jfo'ofg -Po/qmfˆ6_ df k|of]u

x'g] vfnsf 20

––cGo M

4012.19.90 –––cGo 20

4012.20.00 –k|of]u ul/Psf -o"H8_ xfjfbf/

-Go"Dofl6s_ kfË|f -6fo;{_ 20

4012.90.00 –cGo 20

40.13 /a/sf] leqL gnL -Og/ 6\o"a_ .

4013.10.00 –df]6/ sf/ -:6]zg jfu]G; / /]l;ª

sf/x¿ ;d]t_, a;x¿ jf

n/Lx¿df k|of]u x'g] vfnsf 20

–cGo M

4013.90.90 ––cGo 20

Page 158: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

158

48.11 zLif{s $*=)#, $*=)( jf

$*=!) df pNn]v ePsf

lsl;dsf j:t'x¿ afx]s, n]lkt-

sf]6]8\_, ;+l;Qm -OlDk|Ug]6]8\_,

cfR5flbt -se8{_Ù ;tx–/ËfPsf]

-k[i7/+lht_ -;k]m{;–sn8{_, ;tx

l;Ëfl/Psf] -k[i7fn+s[t_ -;k]m{;

8]sf]/]6]8\_ jf d'lb|t -lk|06]8\_

d'7f jf u6\7f -/f}N;_ df jf

cfotfsf/ -juf{sf/ ;d]t_

tfpx¿ -lz6\;_ df ePsf

hlt;'s} dfk -nDjfO–rf}8fO_ sf

sfut, sfutuftf sf]lifo u2f

-;]n'nf]h jfl8Ë_ tyf sf]ifLo

/]zfsf hfnLx¿ -a]A; ckm

;]n'nf]h kmfOa;{_ .

–Pw]l;e afx]ssf Knfli6såf/f

n]lkt -sf]6]8_, ;+l;Qm -OlDk|Ug]6]8_

jf cfR5flbt -se8{_ sfut /

sfutuftfM

4811.51.00 ––lj/+lht -lAnR8_, !%) u|fd k|lt

ju{ dL6/eGbf a9L tf}n ePsf] 20

4811.59.00 ––cGo 20

4811.60.00 –d}g, Kof/flkmg d}g, l:6ol/g, t]n

jf lUn;/f]nåf/f n]lkt -sf]6]8\_,

;+l;Qm -OlDk|Ug]6]8\_ jf cfR5flbt

-se8{_ sfut / sfutuftf 20

Page 159: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

159

48.17 sfut / sfutuftf -k]k/af]8{_ sf

vfdx¿ -Pge]nk_, n]6/ sf8{x¿,

;fbf kf]i6sf8{x¿ / kqJojxf/sf

kqsx¿ -s/]:kf]08]G; sf8{_Ù

sfutsf n]vg ;fdu|L -:6]zg/L_

sf] ;d"x -P;f]6{d]06_ ePsf sfut

jf sfutuftfsf a§fx¿ -aS;_,

´]fnL, y}nLx¿ -kfpr]h, jfn]6\;_

/ n]vg ;Ë|xx¿ -/fOl6ª

sDk]l08oD;_ .

4817.10.00 –vfdx¿ -Pge]nf]K;_ 20

4817.20.00 –n]6/ sf8{x¿, ;fbf kf]i6sf8{x¿

/ kqJojxf/sf kqsx¿

-s/]:kf]08]G; sf8{\;_ 20

4817.30.00 –sfutsf n]vg ;fdu|L -:6]zg/L_

sf ;d"x -P;f]6{d]06_ ePsf

sfut jf sfutuftfsf a§fx¿

-aS;_, ´]fnLx¿ kfpr]h_,

y}nLx¿ -jfn]6_ / n]vg ;Ë|xx¿

-/fOl6ª sDk]l08oD;_ 20

Page 160: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

160

48.20 sfut / sfutuftf -k]k/af]8{_ sf

axLx¿ -/lhi6;{_, n]vflstfa

-Psfp06 a's_x¿, :d/0f k'l:tsf

-gf]6a's_x¿, cfb]z k'l:tsf

-c8{/ a's_x¿, e/kfO{ k'l:tsf

-l/l;K6 a's_ x¿, kqfnL

-n]6/ Kof8_ x¿, l6Kk0fL–kq

-d]df]/]08d Kof8_x¿, b}glGbgL

-8fo/L_x¿ / o:t} j:t'x¿,

cEof; k'l:tsf -PS;/;fOh a's_

x¿, d;L zf]if0f Kof8 -Anf}l6Ë

Kof8_, uftfx¿-afO08;{_, -kftf

5'l§Psf jf cGo_, kmf]]N8/ -v'nf

sfutkq /fVg] uftf_ x¿, kmfOn

se/x¿, d]lgkmf]]N8 lahg];

kmd{x¿, O06/lnE8 sfj{g ;]6x¿

-b'O{ vfnL kfgfsf aLrdf

sfj{gk]k/ xfnL tof/ u/]sf]_ /

n]vg ;fdu|Lsf cGo j:t'x¿Ù

sfut jf sfuhuftfsf, gd"gf

-:ofDkn_ sf] lgldQsf] jf ;Íng

jf ;Ë|x0f -sn]S;g_ sf] lgldQsf]

jf k':ts cfj/0f -a's se;{_

lgldQsf cnadx¿ .

Page 161: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

161

4820.10.00 –axLx¿ -/lhi6;{_, n]vflstfjx¿

-Psfp06 a'S;_, :d/0f k'l:tsfx¿

-gf]6a'sx¿_, cfb]z k'l:tsfx¿

-c8/ a'S;_, e/kfO{ k'l:tsf

-l/l;K6\ a'S;_x¿, kqfnL -n]6/

Kof8;\_x¿, l6Kk0fL kqx¿

-d]df]/]08d Kof8\;_, b}glGbgL

-8fo/L_ x¿ / o:t} j:t'x¿ 20

4820.20.00 –cEof; k'l:tsfx¿ -PS;/;fOh

a'S;_ 20

49.09 4909.00.00 d'lb«t jf ;+lrq kf]i6sf8{x¿Ù lrq

ePsf] jf gePsf], vfd jf

zf]ef]s/0f -l6«ldª_ ;lxt jf /lxt

JolQmut z'esfdgf, ;Gb]z jf

pb\3f]if0fx¿ ePsf d'lb«t

sf8{x¿ . 20

49.10 4910.00.00 h'g;'s} k|sf/sf] d'lb«t leQ]kfqf]

-Sofn]08/_, Sofn]08/ Ans

;d]t . 20

49.11 cGo d'lb«t j:t'x¿, d'lb«t lrq /

cfnf]s lrq -kmf]]6f]u|fkm_ ;d]t .

4911.10.00 –Jofkf/sf] lj1fkgsf ;fdu|Lx¿,

Jofkfl/s ;"lrkq / o:t} 20

–cGo M

4911.91.00 ––t:jL/x¿, gd"gfx¿ / cfnf]s

lrqx¿ -kmf]6f]u|fkm_ 20

Page 162: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

162

70.03 cjzf]ifs, k|ltljDjLo jf

ck|ltljDjLo tx -kq jf n]o/_

ePsf] jf gePsf], kftf -l;6\;_

jf k|f]kmfOn sf] ¿kdf ePsf], c¿

s'g} lsl;dsf] sfd gul/Psf],

9fn]sf] sf+r -sfi6 Unf;_ /

j]lNnt sf+r -/f]N8 Unf;_ .

–tf/ljlxg kftf M

7003.12.00 ––;Dk"0f{ ¿kdf /ËfPsf] -a8L

l606]8\_, ckf/bzL{ kfl/Psf]

-cf]kfl;kmfO8\_, /Ë r9fOPsf]

-ˆNof:8_ jf cjzf]ifs,

k|ltljDjLo jf ck|ltljDjLo tx

-n]o/_ ePsf] 30

7003.19.00 ––cGo 30

7003.20.00 –tf/ ePsf] kftf 30

7003.30.00 –k|f]kmfOn 30

70.04 cjzf]ifs, k|ltljDjLo jf

ck|ltljDjLo tx -n]o/_ ePsf]

jf gePsf], t/ cGo s'g} sfd

gul/Psf], kftf -l;6\;_ sf] ¿kdf

ePsf] tGSofP/ agfOPsf] -8«g_

sf+r jf xfjfk'ms]/ jf UofF; e/]/

agfOPsf] -Anf]g_ sf+r .

Page 163: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

163

7004.20.00 –;Dk"0f{ ¿kdf /ËfPsf] -a8L

l6G6]8\_, ckf/bzL{ kfl/Psf]

-cf]kfl;kmfO8_, /Ë r9fPsf]

-ˆNof:8_ jf cazf]ifs,

k|ltljDjLo jf ck|ltljDjLo tx

-n]o/_ ePsf] 30

7004.90.00 –cGo 30

70.05 cjzf]ifs, k|ltljDjLo jf

ck|ltljDjLo tx -n]o/_ ePsf] jf

gePsf], t/ cGo lsl;daf6 s'g}

sfd gePsf], kftf -l;6\;_ df

ePsf] ˆnf]6 Unf; -sf+r_ / ;tx

3lif{t -u|fp08_ jf rdsfOPsf]

-kf]ln:8_ sf+r .

7005.10.00 –cjzf]ifs, k|ltljDjLo jf

ck|ltljDjLo tx -n]o/_ ePsf],

tf/–ljlxg -gg–jfo8{_ sf+r . 30

–cGo tf/ ljlxg sf+r M

7005.21.00 ––;Dk"0f{tM /ËfPsf] -j8L l606]8_

cf]kfl;kmfO8, ˆNof:8 jf d]/]nL

;k]{m; u|fp08 30

7005.29.00 ––cGo 30

7005.30.00 –tf/ ePsf] sf+r 30

Page 164: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

164

70.06 7006.00.00 zLif{s &)=)#, &)=)$ jf &)=)%

sf sf+rx¿, lgx'/]sf] -a]06_,

lsgf/fsf] sfd u/]sf] -Ph jS8{_,

vf]k]sf] -Ogu|]E8_, Kjfn kf/]sf]

-l8«N8_, Ogfd]n nufPsf] jf cGo

k|sf/n] agfPsf] t/ cGo kbfy{;Fu

hf]8L cfsf/ glbPsf] jf h8fg

gu/]sf] . 30

70.07 s8f agfPsf] jf k6lnt sf+r

ePsf] ;'/lIft sf+r .

–s8f agfPsf] -tflkt_ ;'/lIft

sfFrM

7007.11.00 ––uf8L, hxfh, cGt/LIfofg jf

;jf/Lsf ;fwgdf ;dflji6 ug{

of]Uo cfsf/ / gfksf 30

7007.19.00 ––cGo 30

–k6lnt ;'/lIft sf+r M

7007.21.00 ––uf8L, hxfh, cGt/LIfofg jf

;jf/Lsf ;fwgdf ;dflji6 ug{

of]Uo cfsf/ / gfksf] 30

7007.29.00 ––cGo 30

70.08 7008.00.00 sf+rsf] ax'leQLo cj/f]ws OsfO

-dlN6kn jfN8 OG;'n]l6ª o"lg6_ 30

70.09 km«]d ePsf] jf gePsf] sf+rsf]

P]gf, k5fl8sf] b[Zo b]lvg] P]gf

;d]t .

7009.10.00 –uf8Lsf] k[i7b[Zo b]lvg] P]gf 30

–cGo M

Page 165: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

165

7009.91.00 ––k|m]d gxfn]sf] 30

7009.92.00 ––k|m]d xfn]sf] 30

71.13 ax'd"No wft'sf] jf ax'd"No wft'n]

9flsPsf] cfwf/e"t wft'sf]

uu{xgfsf ;fdfgx¿ / ltgsf

kf6{k'hf{x¿ .

–ax'd"No wft'sf], ax'd"No wft'df

hnk nufPsf] jf gnfPsf] jf

9flsPsf] jf g9flsPsf] M

7113.11.00 ––rf+bLsf], cGo ax'd"No wft'sf]

hnk nufPsf] jf gnufPsf],

ax'd"No wft'n] 9fs]sf] jf g9fs]sf] 30

7113.19.00 ––cGo ax'd"No wft'sf], cGo

ax'dNo wft'sf] hnk nufPsf] jf

gnufPsf] jf ax'd"No wft'n]

9fs]sf] jf g9fs]sf] 30

7113.20.00 –ax'd"No wft'n] 9flsPsf] cGo

cfwf/e"t wft'sf] 30

73.13 7313.00.00 kmnfd jf O:kftsf] sf+6f–tf/

-afA8{ jfo/_Ù a6f/]sf] -l6\j:6]8\_

x'k jf PSnf] RofK6f] tf/, sfF8f

ePsf] jf gePsf] / v's'nf] u/L

af6]sf] kmnfd jf O:kftsf] jf/

afg]{ sfddf cfpg] bf]xf]/f] tf/

-8an jfo/_ . 30

Page 166: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

166

74.18 tfdfsf] ef]hg -6]j'n_, efG;f jf

cGo 3/fo;L k|of]usf ;fdfgx¿

/ ltgsf kf6{ k'hf{x¿Ù tfdfsf]

ef+8f d:sfpg] -d:sf]_ / df‰g]

jf rDsfpg] u2fx¿, k~hfx¿ /

o:t} ;fdfgx¿Ù tfdfsf ;kmfO /

:jf:Yo ;DaGwL ;fdfg / ltgsf

kf6{k'hf{x¿ .

–ef]hg -6]a'n_, efG;f -lsr]g_ jf

cGo 3/fo;L -xfp;xf]N8_

;fdfgx¿ / ltgsf c+ux¿

-kf6{\;_Ù efF8f d:sfpg] d:sf]

-:sf}/;{_ / df‰g] jf plhNofpg]

-kf]lnl;Ë_ u2fx¿ -Kof8\;_,

k~hfx¿ -Unf]E;_ / o:t} ;fdfgM

7418.11.00 ––ef+8f d:sfpg] d:sf] -:sf}/;{_

/ df‰g] jf plhNofpg] -kf]lnl;Ë_

u2fx¿ -Kof8\;_, k~hfx¿

-Unf]E;_ / o:t} ;fdfg 20

7418.19.00 ––cGo 20

7418.20.00 –;kmfO / :jf:Yo ;DaGwL ;fdfg

/ ltgsf kf6{k'hf{x¿ 20

76.15 cfnd'lgodsf] ef]hg -6]j'n_,

efG;f -lsr]g_ sf jf cGo

3/fo;L k|of]usf ;fdfgx¿ /

ltgsf kf6{k'hf{x¿Ù cfnd'lgodsf]

Page 167: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

167

efF8f d:sfpg] -d:sf]_ / efF8f

d:sfpg] jf rDsfpg] u2f, k~hf

/ o:t} j:t'Ù cfNd'lgodsf] ;kmfO

/ :jf:Yo ;DaGwL ;fdfgx¿ /

ltgsf kf6{k'hf{x¿ .

–ef]hg -6]a'n_, efG;f -lsr]g_ jf

cGo 3/fo;L -xfp;xf]N8_

;fdfgx¿ / ltgsf cËx¿-kf6{;\_Ù

ef+8f d:sfpg] d:sf] -:sf}/;{_

tyf df‰g] jf plhNofpg]

-kf]lnl;Ë_ u2fx¿ -Kof8\;_,

k~hfx¿ / o:t} ;fdfgx¿ M

7615.11.00 ––ef+8f d:sfpg] d:sf] -:sf}/;{_

tyf df‰g] jf plhNofpg]

-kf]lnl;Ë_ u2f -Kof8\;_ x¿,

k~hfx¿ -Unf]E;_ / o:t} ;fdfg 20

7615.19.00 –– cGo 20

7615.20.00 –;kmfO / :jf:Yo sf ;fdfg /

ltgsf kf6{k'hf{x¿ 20

80.07 8007.00.00 6Lgsf cGo ;fdfgx¿ . 20

83.09 cfwf/e"t wft'sf] j'hf] / ljsf]{

-qmfpg ss{, :S|o" -Sofk / kf]l/Ë

:6f}k/_, jf]tnsf] SofK;'n, y|]8]8

jË, -kLkfsf] k]+rsf6]sf] lasf]{_, jË

se/, l;n / cGo KoflsË ug]{

;xfos ;fdu|Lx¿ .

8309.10.00 –qmfpg ss{ 20

–cGoM

8309.90.90 ––cGo 20

Page 168: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

168

84.07 :kfs{-OlUg;g /]l;k|f]s]l6ª jf

/f]6/L OG6/gn sDazg lki6f]g

Ol~hg .

–efu *& sf] uf8Lsf] k|f]kN;gsf

nflu k|of]u x'g] k|sf/sf]

/]l;k|f]s]l6ª lki6f]g Ol~hgMM

8407.31.00 ––l;ln08/sf] Ifdtf %) ;L=;L=

;Ddsf 20

8407.32.00 ––l;ln08/sf] Ifdtf %) ;L=;L=

eGbf a9Lsf] t/ @%) ;L=;L=

ggf3]sf] 20

8407.33.00 ––l;ln08/sf] Ifdtf @%) ;L=;L=

eGbf a9Lsf] t/ !,))) ;L=;L=

ggf3]sf] 20

8407.34.00 ––l;ln08/sf] Ifdtf !,)))

;L=;L= eGbf a9Lsf] 20

8407.90.00 –cGo Ol~hgx¿ 20

84.08 sDk]|;g–OlUg;g OG6/gn

sDazg lki6g Ol~hg -8Lh]n jf

c4{–8Lh]n Ol~hg_ .

8408.20.00 –efu *& sf] uf8Lsf] k|f0ff]bg

-k|f]]kN;g_ sf] nflu k|of]u x'g]

vfnsf Ol~hgx¿ yfn, yfnL,

tZt/L ;kmf ug]{ oGqx¿ -l8; 20

Page 169: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

169

84.22 jflzË dlzG;_Ù af]6n jf cGo

cfwfgkfq -s06]g/x¿_ ;kmf ug]{

-lSnlgË_ jf ;'sfpg] -8«fOË_

oGqfjnL -dlzg/L_Ù af]6nx¿,

a§fx¿ -SofG;_ l8Jafx¿

-af}S;];_, ´f]nfx¿ -JofU;_ jf

cGo cfwfg kfqx¿ -s06]g;{_

eg{ -lkmlnË_, aGb ug{ -Snf]lhË_,

d'vjGb ug{ jf l;naGbL ug{

-l;lnË_ jf gfdkq -n]jn_

nufpg -n]a]lnË_ lgldQsf

oGqfjnLÙ af]6nx¿, hf/x¿,

glnsf -6\o"a_ x¿ / o:t}

cfwfgkfq -s06]g/_ x¿ ;+k'6g

-SofK;'lnË_ ug{ lgldQ sf

oGqfjnLÙ cGo kl/j]i7g

-KoflsË_ jf cfj[t -/\oflkË_ ug]{

oGqfjnL -tfk–cfs'+rg cfj[GQg

oGq -lx6 l;|Í /\oflkË dlzg/L_

;d]t_Ù k]o kbfy{ -lje/]h_ nfO{

afo'ld>0f-Po/]l6Ë_ ug{ lgldQsf

oGqfjnL .

–yfn,yfnL tZt/L ;kmf ug]{

oGqx¿ -l8z jflzË dlzG;_ M

8422.11.00 ––3/fo;L k|of]udf cfpg]

lsl;dsf] 30

Page 170: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

170

84.50 3/fo;L -xfp; xf]N8_ jf

wf]]jLvfgf -nfp08«L_ lsl;d

-6fOk_ sf]] n'uf w'g] oGq -jflzË

dzLg_, n'uf w'g] / ;'sfpg] b'j}

y/L ePsf oGqx¿ ;d]t .

–k|To]ssf] ;'Vvf sk8f Ifdtf

-8«fO lng]g Sofkfl;6L_ !) s]=hL=

eGbf a9L gePsf oGqx¿

-dlzG;_M

8450.11.00 ––k"0f{tM :jo+rflnt oGqx¿

-c6f]Dofl6s dlzG;_ 30

8450.12.00 ––cks]Gb«Lo zf]ifs ;dflji6 -ljy

laN6–Og ;]06«Lˆo"un 8«fo/_ cGo

oGqx¿ 30

8450.19.00 ––cGo 30

8450.20.00 –k|To]ssf] ;'Vvf sk8f Ifdtf

-8«fO lng]g Sofkfl;6L_ !) s]=hL=

eGbf a9L ePsf oGqx¿ 30

84.51 jogLo -6]S;6fOn_ wfuf]x¿

-ofG;{_, sk8fx¿ -ˆofla|S;_ jf

sk8f kbfy{sf tof/L ;fdfgx¿

-d]8 ck 6]S;6fOn cfl6{sN;_ w'g

-jflzË_, ;kmf ug{ -lSnlgË_,

Page 171: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

171

lgrf]g{ -l/ËluË_, ;'sfpg -8«fOË_,

O:t/L ug{ -cfO/lgË_, k|]l;Ë

-ˆo"lhË k]|;x¿ ;d]t_ ug{

clj/+lht ug{ -lAnlrË_, /+lht ug{

-8fOË_, kl/is/0f ug{ -8]«l;Ë_

lkmlglzË_, n]kg ug{ -sf]l6Ë_ jf

;+l;Qm ug{-OlDk|Ug]l6Ë_ lgldQsf

oGqfjnL dlzg/L_ -zLif{s

*$=%) sf oGqx¿ afx]s_ /

lngf]lnod h:tf s[l§d cfR5fbg

-ˆnf]/ sel/Ë;_ x¿sf] lgdf{0f

-Dofg'ˆofSr/_ df k|o'Qm tnj:q

-a]; ˆofla|s_ jf cGo cfwf/

-;kf]6{_ df n]bf]]]]]]] -k]:6_ sf] n]k

ug{ lgldQsf oGqx¿Ù tfGtj

-6]S;6fOn_ sk8fx¿ -ˆofla|s_

l/ndf a]g]{ -l/lnË_ l/naf6

km''sfpg] -cgl/lnË_, k6\ofpg]

-kmf]]lN8Ë_, sf6\g] -sl6Ë_ jf

l5b«bf/ a'§f kfg]{ -lkªlsË_

lgldQsf oGqx¿ .

8451.10.00 –8|«fO lSnlgË oGqx¿ 30

–;'sfpg] -zf]ifs_ oGqx¿ M

8451.21.00 ––k|To]ssf] ;'Vvf sk8f Ifdtf

-8«fO lng]g Sofkfl;6L_ !) s]=hL=

eGbf a9L gePsf]] 30

85.06 k|fylds ¿ksf ;]n / Aof6«Lx¿ .

8506.10.00 –Dof+ulgh 8fOcS;fO8\ 30

Page 172: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

172

8506.30.00 –d/So"l/s cS;fO8\ 30

8506.40.00 –l;Ne/ cS;fO8\ 30

8506.50.00 –lnlyod 30

8506.60.00 –Po/–lhÍ 30

8506.80.00 –cGo k|fylds ;]nx¿ tyf

k|fylds Aof6«Lx¿ 30

85.07 rf/kf6] -juf{sf/ ;d]t_ ePsf] jf

gePsf] ljB't ;l~rt ug]{ oGq

-Ps'd'n]6/_Ù ltgsf 5'6\ofpg] oGq

-;]k/]6/_ ;d]t .

8507.30.00 –lgsn Sof8ldod 20

8507.40.00 –lgsn kmnfd 20

87.09 yf]/} b'/Lsf] lgldQ ;fdfg Nofpg]

n}hfg] sfddf sf/vfgf, uf]bfd,

aGb/ufx jf ljdfg:yndf k|of]u

x'g] ckm}} ws]lng] pTyfks

-lnˆl6ª_ jf rnfpg] -x\of08lnª_

cf}hf/ ;Fu hf]l8Psf] sfd ug]{

6«sÙ /]nj] :6];g Kn]6kmd{df k|of]u

x'g] k|sf/sf] 6«ofS6/x¿Ù dflysf

uf8Lsf kf6{k'hf{x¿ .

–uf8Lx¿ M

8709.11.00 ––ljB'tLo 20

8709.19.00 ––cGo 20

Page 173: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

173

87.10 8710.00.00 xltof/x¿;Fu hf]l8Psf jf

ghf]l8Psf 6\ofÍx¿ / cGo

xltof/aGb o'4sf xltof/x¿,

df]6/ hl8Psf / ltgsf

kf6{k'hf{x¿ . 20

90.01 rfIf'if\ tGt' / rfIf'if\ tGt'sf d'ÝfÙ

zLif{s *%=$$ afx]ssf rfIf'if\

tGt'sf s]a'nx¿ w|'jLs/0f ug]{

-kf]nf/fOlhª_ kbfy{sf kftf /

rfb/Ù zLzf -n]G;_ x¿

-sG6\ofS6 n]G; ;d]t_, lqkfZj{

-lk|Hd_, P]gfx¿ / s'g} klg

kbfy{sf] tTjx¿, gc8\ofPsf,

Unf;sf rfIf'ifLo sfd gul/Psf

cf+vfsf] o:tf tTj afx]s .

–sG6\ofS6 n]G;x¿ M

9001.30.10 ––O06«fcf]s'n/ n]G; 30

96.01 sfl/u/L ul/Psf xfQLsf] bf+t,

xf8, s5'jfsf] va6f, l;ª, h/fof]

jf jfx|l;+ufsf] xf+ufbf/ l;ªx¿

-PG6n;{_, d'uf jf l;kL -sf]/n_,

;LkL -db/ ckm kn{_ / cGo

hLjhGt'sf s'+b\g x'g] kbfy{ / oL

kbfy{x¿af6 ag]sf ;fdfgx¿

-9fn]/ agfPsf ;fdfgx¿ ;d]t_ .

9601.10.00 –sfl/u/L ul/Psf] xfQLsf] bf+t /

xfQLsf] bf+tsf ;fdfgx¿ 20

9601.90.00 –cGo 20

Page 174: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

174

96.02 9602.00.00 sfl/u/L ul/Psf jfg:klts jf

wflTjs ;Dd"t{g -sfle{Ë_ ul/g]

kbfy{x¿ / tL kbfy{af6 ag]sf

j:t'x¿Ù cGoq pNn]v gePsf jf

;dfj]z gePsf d}g, l:6ol/g

-kz'sf] af];f]df kfOg] ljz]if

tTj_,k|fs[lts vf]6f]x¿ -ud_ jf

k|fs[lts rf]kx¿ -/]lhG;_ jf

;f+rf]df gd"gf 9fNg] n]bf] -k]:6_

sf cfsf/df 9fn]sf jf s'+b]sf

;fdfgx¿ jf 9flnPsf jf

s'+lbPsf cGo ;fdfgx¿Ù sfd

ul/Psf] s8f gePsf] lhn]l6g

-zLif{s #%=)# sf] lhn]l6g afx]s_

/ s8f gul/Psf] lhn]l6gsf

;fdfgx¿ . 20

96.14 9614.00.00 w"dkfg ug]{ kfOkx¿ -kfOk

jfpnx¿ ;d]t_ / l;uf/ jf

r'/f]6 wf/s -xf]N8;{_ / ltgsf

cËx¿

-kf6{;_ . 20

cfly{s P]g, @)^^ sf] cg';"rL–! sf] bkmf @ b]lv @! ;Ddsf ;Dk"0f{ Joj:yfx¿

vf/]h u/L ;f]sf] ;§f b]xfosf Joj:yfx¿ /flvPsf 5g\ . o; cg';"rLsf] bkmf ! df h'g;'s}

s'/f pNn]v eP tfklg b]xfosf bkmfx¿df plNnlvt Joj:yfx¿sf] ;DaGwdf b]xfo

adf]lhd g} x'g]5 M–

@= -!_ ofq'x¿n] eG;f/ dx;'n 5'6df Nofpg kfpg] dfnj:t' afx]s lghL u'06f l´6L

ef/L ;DaGwL ;"rgf cg';f/ ljb]zaf6 cfk"m;Fu NofPsf] -PsDklg8_ jf cfk"m

cfpg'eGbf cl3 jf kl5 NofPsf] -cgPsDklg8_ dfnj:t'df eG;f/ dx;'n,

Page 175: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

175

cGtMz'Ns tyf d"No clej[l4 s/sf] ;§f b]xfo adf]lhd Psd'i6 ;db/af6 eG;f/

dx;'n nfUg]5 M–

-s_ eG;f/ b/ dfkmL ePsf dfnj:t'df kGw| k|ltzt,

-v_ kfFr k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df aL; k|ltzt,

-u_ bz k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df kRrL; k|ltztÙ

-3_ kGw| k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df tL; k|ltztÙ

-ª_ aL; k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df k}tL; k|ltztÙ

-r_ tL; k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df krf; k|ltzt,

t/,

-!_ rfFbLsf uxgf, r'/f]6, kfOk 6f]jfsf], dlb/f ;jf/L ;fwgx¿,

xftxltof/, v/vhfgf Pj+ cGo cfoft Ohfhtkq lnO{ k}7f/L ug{

kfOg] dfnj:t'x¿df b/aGbL adf]lhd g} dx;'n nfUg]5 .

-@_ ;'g, ;'gsf uxgf / rfFbLdf bkmf !$ sf] pkbkmf -#_ sf] v08 -em_

df pNn]v ePadf]lhdsf] b/ nfUg]5 .

-#_ ;Djt @)^% ;fn sflQs ! ut] g]kfn /fhkqdf k|sflzt lghL

u'06f lem6L ef/L ;DaGwL ;"rgfsf] bkmf ! sf] pkbkmf -@_ sf] v08

-s_ df plNnlvt 6]lnlehgdWo] Pn=;L=8L= 6]lnlehgdf bkmf !(

sf] pkbkmf -!%_ adf]lhd dx;'n nfUg]5 .

-$_ ;Djt @)^% ;fn sflQs ! ut] g]kfn /fhkqdf k|sflzt lghL

u'06f, lem6L ef/L ;DaGwL ;"rgfdf tf]lsPsf] kl/df0feGbf a9L

ePsf] dfnj:t'df nfUg] dx;'nsf] zt k|ltzt yk u/L c;"n

ul/g]5 .

#= ef/tdf pTkflbt dfnj:t' ef/taf6} g]kfnleq k}7f/L x'Fbf d"Nout b/ -kl/df0fut

b/ afx]s_ cg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'ndf tL; k|ltzt;Ddsf] b/df ;ft k|ltzt /

;f]eGbf a9Lsf b/x¿df kfFr k|ltzt 5'6 lbOg]5 .

Page 176: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

176

$= hgjfbL u0ftGq rLgdf pTkflbt dfnj:t' rLgsf] :jzfl;t If]q ltAjtaf6

g]kfnleq k|tLtkqsf] dfWodaf6 k}7f/L x'Fbf d"Nout b/ -kl/df0fut b/ afx]s_

cg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'n b/df rf/ k|ltzt 5'6 lbOg]5 .

%= ;fs{ d'n'sdf pTkflbt ;fK6f ;D´}ftf cGtu{t tf]lsPsf dfnj:t' ;f]]xL d'n'sdf

k|tLtkq= vf]nL lan lahs agL ;f]xL d'n'saf6} l;Kd]06 eO{ k}7f/L ePdf tf]lsPsf]

b/df eG;f/ dx;'n 5'6 lbOg]5 .

^= o; cg';"rLsf] bkmf @) df plNnlvt g]kfn ;/sf/sf] ;+j]bgzLn ;"rLdf k/]sf

dfnj:t'x¿ afx]s ;fs{ d'n'sdf pTkflbt cGo dfnj:t'x¿ ;f]xL d'n'sdf k|tLtkq

vf]nL ;f]xL d'n'saf6} lan÷lahs agL ;f]xL d'n'saf6} ;fˆ6f pTklQsf] k|df0fkq

;lxt k}7f/L ePdf @)^@ ;fn k'; !& ut] sfod /x]sf] b]xfo cg';f/sf] eG;f/

dx;'n b/df cf+lzs 5'6 lbO{ b]xfo adf]lhdsf] b/df eG;f/ dx;'n c;"n ul/g]5 .

!& k'; @)^@ df sfod /x]sf]

eG;f/ dx;'n b/

;fs{ d'n'sx¿af6 k}7f/L ubf{ nfUg]

eG;f/ dx;'n b/

%Ü %Ü

!)Ü &=%Ü

!%Ü !)=%Ü

@%Ü !^=Ü

#%Ü @!Ü

$)Ü @!Ü

*)Ü @!Ü

t/,

-s_ ;fs{ d'n'saf6 k}7f/L ubf{ nfUg] egL dfly pNn]v

ePsf]eGbf o; cfly{s P]gåf/f tf]lsPsf] eG;f/ dx;'n b/

36L ePdf ;f]xL b/adf]lhd dx;'n c;"n ul/g]5 .

-v_ o; bkmfdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; cg';"rLsf]

cGo bkmfx¿af6 eG;f/ dx;'n k"0f{ jf cf+lzs 5'6 lbOPsf]

Page 177: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

177

sf/0fn] o; bkmf cg';f/ nfUg] dx;'neGbf 36L dx;'n

nfUg] jf dx;'n gnfUg] ePdf ;f]xL adf]lhd x'g]5 .

-u_ @)^@ k'; !& df sfod g/x]sf t/ o; cg';"rLsf] bkmf !

df /x]sf o; cg';"rLsf] bkmf @) -;+j]bgzLn ;"rL_ df

gk/]sf pkzLif{sx¿ -pkzLif{s #*)*(!!), &#@!*()),

zLif{s *%=@& sf ;a} pkzLif{sx¿, pkzLif{s *%!(@))),

*%!(#))), *%!(*!)), *%!(*()), ($)!%!)) /

($)!%()) afx]s_ df plNnlvt dfnj:t'x¿ bkmf ^

adf]lhd ;fs{ d'n'saf6 k}7f/L ubf{ pQm bkmfdf plNnlvt

;fs{ d'n'sx¿af6 k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/ dx;'n b/ g}

nfUg]5 .

&= o; cg';"rLdf pNn]v ePadf]lhd s'g} dfnj:t'df lbOPsf] 5'6 k|bfg ubf{ bf]xf]/f]

gkg]{ u/L s'g} Ps 5'6 dfq k|bfg ul/g]5 .

*= ef/taf6 8L=cf/=kL= cGtu{t k}7f/L x'g] dfnj:t'sf] ef/tdf lt/]sf] cGtMz'Ns /sd

lgodfg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'ndf s§f ul/g]5 . t/ ef8f, aLdf, d"Nodf b]lvPsf]

km/s /sd / cGo vr{df nfUg] dx;'ndf ef/tLo cGtMz'Ns s§f ul/g] 5}g .

(= k'/fgf ;jf/L ;fwg Pj+ oGq pks/0fx¿sf] d"No sfod ubf{ b]xfoadf]lhd x|f;s§L

ul/g] 5 M–

-!_ s"6gLlts ;'ljwf jf dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L ePsf jf cfof]hgf jf

cfof]hgfsf] 7]s]bf/ jf k/fdz{bftfsf gfddf kl5 lkmtf{ n}hfg] zt{df k"0f{

jf cf+lzs dx;'n ;'ljwf jf a}Í Uof/]06L jf w/f}6Ldf k}7f/L ePsf jf cGo

;+3, ;+:yfsf] gfddf k"0f{ jf cf+lzs eG;f/ dx;'n 5'6df k}7f/L ePsf

;jf/L ;fwg Pj+ oGq pks/0f g]kfnleq s;}nfO{ pkxf/ lbPdf jf laqmL

u/]df jf k}7f/L ug]{n] cfˆg} k|of]hgsf] nflu /fVg] ePdf To:tf ;jf/L ;fwg

Pj+ oGq pks/0fx¿sf] eG;f/ dx;'n lng] k|of]hgsf] nflu eG;f/ clws[tn]

k}7f/L x'Fbfsf] cj:yfdf sfod ePsf] d"Nodf -k|To]s jif{sf] cjlzi6 d"Nodf_

jflif{s bz k|ltztsf] b/af6 clwstd kfFr jif{sf] x|f;s§L u/L d"No sfod

ul/g]5 .

Page 178: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

178

-@_ pkbkmf -!_ afx]s lghL k|of]usf nflu cf+lzs eG;f/ dx;'n 5'6df

JolQmut ¿kdf cfoft ePsf ;jf/L ;fwgx¿ cGo JolQmnfO{ laqmL ug]{ jf

xs x:tfGt/0f ug]{ ePdf eG;f/ dx;'n lng] k|of]hgsf] nflu d"No sfod

ubf{ jflif{s bz k|ltztsf b/n] clwstd kfFr jif{sf] -k|To]s jif{sf] cjlzi6

d"Nodf_ x|f;s§L u/L d"No sfod ul/g]5 . t/ pTkfbg ePsf] ldltn] bz

jif{ Joltt eO;s]sf ;jf/L ;fwgx¿sf] xsdf k}7f/L x'Fbf sfod ePsf]

d"Nodf ;f7L k|ltzt x|f;s§L u/L d"No sfod ul/g]5 .

-#_ pkbkmf -!_ jf pkbkmf -@_ adf]lhd k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwgx¿sf]

k}7f/Lsf cj:yfdf sfod ePsf] d"No cGo To:t} ;jf/L ;fwgx¿sf]

d"NoeGbf w]/} sd ePsf] cj:yfdf afx]s ;fdfGotM k}7f/L ubf{ sfod u/]sf]

ljb]zL d'b|fnfO{ cfwf/dfgL pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd d"No sfod ul/g]5 .

-$_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd ;jf/L ;fwgx¿df x|f;s§L ubf{ pQm ;jf/L

;fwgsf] pTkfbg ldltb]lv u0fgf ul/g]5 / k}7f/L x'g' k"j{ ljb]zdf Joltt

ePsf] cjlw s6fO{ afFsL cjlwsf] dfq x|f;s§L ul/g]5 .

!)= xjfOdfu{af6 Jofkfl/s ¿kdf k}7f/L ul/g] dfnj:t'sf] eG;f/ P]g, @)^$ sf] bkmf

!# sf] pkbkmf -#_ adf]lhd eG;f/ sfof{nodf d"No 3f]if0ff ubf{ k}7f/Lstf{n]

dfnj:t'sf] d"No, ef8f tyf aLdf /sd 5'§f5'§} 3f]if0ff ug'{ kg]{5 . k}7f/Lstf{n]

3f]if0ff u/]sf] ef8f /sd / Po/ j] landf plNnlvt ef8f /sddWo] h'g a9L b]lvG5

;f]xL ef8f /sdnfO{ ;dfj]z u/L d"No lgwf{/0f ul/g]5 . Po/ j] landf ef8f /sd

pNn]v gePsf] / k}7f/Lstf{n] 3f]if0ff u/]sf] ef8f /sd jf:tljs ef8f /sdeGbf

sd b]lvPdf eG;f/ clws[tn] pQm dfnj:t' xjfOdfu{af6 k}7f/L ubf{ nfUg ;Sg]

cg'dflgt ef8f /sd ;d]t ;dfof]hg u/L d"No lgwf{/0f ug'{ kg]{5 . xjfOdfu{af6

dfnj:t' k}7f/L ubf{ nfUg] ef8f /sdsf] hfgsf/L eG;f/ clws[tn] ;DalGwt xjfO{

;]jfaf6 lng ;Sg]5 . o;/L eG;f/ clws[tn] dfnj:t'df nfu]sf] jf nfUg ;Sg]

ef8f /sdsf] hfgsf/L dfu]sf] avt To:tf] hfgsf/L jf ljj/0f pknAw u/fpg'

;DalGwt xjfO{ ;]jfsf] st{Jo x'g]5 .

t/,

Page 179: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

179

Po/ j] landf plNnlvt ef8f /sd / ;DalGwt xjfO{ ;]jfn] jf:tljs

¿kdf c;"n u/]sf] ef8f /sd km/s ePdf ;DalGwt xjfO ;]jfn] jf:tljs ef8f

/sd c;"n u/L hf/L u/]sf] gubL /;LbnfO{ dfGotf lbg ;lsg]5 .

!!= lgof{t x'g] j:t'sf] sRrf kbfy{ w/f}6Ldf k}7f/L ug{ ;lsg] M a08]8 j]o/ xfp;sf]

Ohfht glnPsf pBf]ux¿n] cfˆgf] pTkfbg k|tLtkqsf] dfWodåf/f jf k|rlnt

a}lsË sfuhftsf] dfWodaf6 lgsf;L ug]{ jf kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf :jb]zd} laqmL

ug]{ ePdf To:tf] dfnj:t' pTkfbg ug{ cfjZos sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{

-g]kfndf pTkfbg gx'g] KoflsË d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/ dx;'n

lgDglnlvt zt{ / sfo{ljlwsf] clwgdf /xL w/f}6L /fvL k}7f/L ug{ kfpg]5 .

g]kfndf pTkfbg gx'g] KoflsË d]6]l/onsf] xsdf pBf]u ljefun] g]kfndf pTkfbg

gx'g] egL k|dfl0ft u/L ;'ljwf lbg l;kmfl/; u/]sf] cj:yfdf dfq o:tf] ;'ljwf

lbOg]5 .

-s_ o:tf pBf]ux¿n] o; bkmfadf]lhd k}7f/L ug]{ sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf

kbfy{ -KoflsË d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{ tof/L j:t' lgsf;L ug]{ Joxf]/f

hgfO pQm sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -KoflsË d]6]l/on ;d]t_ df

b/aGbL cg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'n w/f}6Ldf hf+rkf; ug]{ Joj:yfsf] nflu

tf]lsPsf] 9fFrfdf eG;f/ clws[t ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .

-v_ pQm lgj]bgsf] cfwf/df, k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -

KoflsË d]6]l/on ;d]t_ df nfUg] eG;f/ dx;'n afktsf] /sd w/f}6Ldf /fvL

hf+rkf; ul/g]5 . ;fy} sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{

-KoflsË d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{ jf lgsf;L k|lqmof k"/f u/]kl5 ;f]sf]

ljj/0f k}7f/Lstf{nfO{ lbOg] lgwf{l/t 9fFrfsf] kf;a"sdf :ki6;Fu pNn]v

ul/g]5 .

-u_ o; bkmfadf]lhd k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -KoflsË

d]6]l/on ;d]t_ af6 pTkflbt tof/L dfnj:t' jfx| dlxgfleq lgsf;L jf

:jb]zd} kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf laqmL ul/;Sg' kg]{5 .

Page 180: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

180

-3_ pBf]un] cfˆgf] pTkfbg kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf :jb]zdf laqmL ubf{ g]kfn

;/sf/af6 cf+lzs jf k"0f{¿kdf dx;'n ;'ljwf kfPsf] cfof]hgf jf

lgsfonfO{ laqmL ug]{ ePdf dfq pko'{Qm adf]lhdsf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

-ª_ o;/L lgsf;L jf kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf :jb]z d}+ laqmL u/]sf] k|df0f,

a}Íåf/f k|dfl0ft ljb]zL d'b|f cfh{g ePsf] sfuhft jf j:t' ljlgdo

cGtu{t dfnj:t' lgsf;L ePsf] eP ;f]afkt dfnj:t' k}7f/L ePsf] k|df0f

/ pBf]u ljefusf] vkt cg'kftsf] k|df0f ;lxt tf]lsPsf] 9fFrfdf pQm

w/f}6L km's'jf jf lkmtf{sf] nflu v08 -u_ adf]lhd -#_ sf] cjlwleq}

;DalGwt eG;f/ sfof{nodf lgj]bg ug'{ kg]{5 .

t/, aGb x8\tfn jf k|fs[lts k|sf]k jf cGo o:t} sfa'aflx/sf]

kl/l:ylt k/L v08 -u_ adf]lhdsf] cjlwleq tof/L dfnj:t' lgsf;L ug{

jf :jb]zd} kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf laqmL ug{ jf ljb]zL d'b|f cfh{g u/]sf]

k|df0f k]z ug{ g;s]sf] Joxf]/f hgfO eG;f/ sfof{nosf k|d'v ;dIf

lgj]bg lbPdf / Joxf]/f dgfl;j b]lvPdf eG;f/ sfof{nosf k|d'vn] a9Ldf

5 dlxgf;Ddsf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . o;/L yk ePsf] Dofbleq o;

pkbkmfdf plNnlvt sfuhft ;lxt lgj]bg u/]df w/f}6L /sd km's'jf

ul/g]5 .

-r_ w/f}6L k'ms'jfsf] nflu v08 -ª_ adf]lhdsf] cjlwleq lgj]bg u/]kl5 k]z

ePsf sfuhftsf] 5fgljg u/L Ps dlxgfleq w/f}6L k'ms'jf ul/g]]5 . o;/L

w/f}6L k'ms'jf ePsf] ljj/0f kf;a"sdf hgfOlbg' kg]{5 .

-5_ pBf]un] o; bkmfadf]lhd k}7f/L ug]{ sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -

KoflsË d]6]l/on ;d]t_ df nfUg] eG;f/ dx;'ndf km's'jf ePsf] w/f}6L

ldnfg u/L kf;j'sdf hgfOg]5 . Ps dlxgf;Dd To:tf] k'ms'jf ePsf] w/f}6L

ldnfg x'g g;s]df To:tf] a9L ePsf] w/f}6L /sd lkmtf{ lbOg]5 .

-h_ o; bkmfadf]lhd k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -KoflsË

d]6]l/on ;d]t_ af6 tof/L j:t' agfO{ lgsf;L ubf{ k}7f/Lsf] cj:yfsf]

sf/f]af/ d"Nodf sDtLdf bz k|ltzt d"No clej[l4 ePsf] x'g' kg]{5 .

Page 181: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

181

-´_ o; bkmfadf]lhd k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -KoflsË

d]6]l/on ;d]t_ af6 pTkflbt dfnj:t' zt{adf]lhd k"0f{ jf cf+lzs lgsf;L

gu/]df jf :jb]zd} v08 -u_ cg';f/ kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf laqmL gu/]df

:yfgLo laqmL dfgL :yfgLo laqmL u/] hltsf] xsdf lgodfg';f/ nfUg]

dx;'n w/f}6L /x]sf] /sdaf6 ;b/:ofxf u/L nfUg] dx;'nsf] bz k|ltzt

hl/jfgf ;d]t k}7f/Lstf{af6 c;"n ul/g]5 .

-`_ o;/L w/f}6Ldf sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -KoflsË d]6]l/on ;d]t_

k}7f/L ug]{ / To;af6 lgld{t dfnj:t' lgsf;L ug]{ k|of]hgsf nflu eG;f/

ljefun] eG;f/ sfof{nox¿ tf]Sg]5 .

t/, pBf]un] o:tf] ;'ljwfdf sRRff kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{

-KoflsË d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{ eG;f/ ljefun] tf]s]sf]dWo] s'g} Pp6f

eG;f/ sfof{noaf6 dfq ug'{ kb{5 .

!@= ;jf/L ;fwg k}7f/L ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ ;jf/L jf 9'jfgLsf ;fwgx¿

k}7f/L ubf{ b]xfosf zt{x¿ kfngf ug'{ kg]{5M

-s_ lgdf{tf sDkgL jf lghsf] cflwsfl/s laq]mtfaf6 vl/b

ul/Psf gofF ;jf/L jf 9'jfgLsf ;fwgx¿ g]kfnl:yt

cflwsfl/s laq]mtfx¿n] dfq k}7f/L ug]{ kfpg] 5g\ .

-v_ l/s08L;G8, k|of]u eO;s]sf] jf g]kfn ;jf/L k|b"if0f

dfkb08 @)%^ leq gkg]{ ;jf/L jf 9'jfgLsf ;fwgx¿

k}7f/L ug{ kfOg] 5}g .

-u_ laqmL ug]{ k|of]hgsf] nflu v08 -s_ adf]lhd k}7f/L u/]sf

;jf/L jf 9'jfgLsf ;fwgx¿sf] k}7f/Lstf{n] Ps jif{df tLg

k6s -k|To]s rf/ dlxgfdf_ To:tf ;fwgx¿sf] clwstd

v'b|f laqmL d"No -Pd=cf/=kL=_ /fli6«o :t/sf] b}lgs klqsfdf

clgjfo{¿kn] k|sflzt ug'{ kg]{5 .

-3_ v08 -u_ adf]lhd k}7f/L ePsf ;jf/L jf 9'jfgLsf

;fwgx¿sf] clwstd v'b|f laqmL d"No -Pd=cf/=kL=_

Page 182: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

182

k|sflzt gug]{ cfoftstf{x¿sf] eG;f/ ljefun] cfoft tyf

laqmL sf/f]af/ /f]Ssf /fvL 5fgljg ug{ ;Sg]5 .

-ª_ o; pkbkmfsf] v08 -s_ tyf v08 -v_ df plNnlvt

zt{x¿ pNnª3g u/L k}7f/L ul/Psf ;jf/L jf 9'jfgLsf

;fwgx¿ hkmt ug{ ;lsg]5 .

t/,

-!_ ;/sf/L lgsfo, s"6g}lts jf dx;'n ;'ljwf

k|fKt JolQm jf lgsfo, C0f tyf cg'bfg

;xof]udf ;~rflnt ;/sf/L fof]hgfx¿n]

k}7f/L ug]{ ;jf/L tyf 9'jfgLsf ;fwgx¿

tyf ckfËx¿n] cfˆgf]k|of]hgsf] nflu

k}7f/L ug]{ :s'6/df o; pkbkmfsf] v08

-s_ nfu" x'g] 5}g .

-@_ bdsn k}7f/L ubf{ o; pkbkmfsf] v08 -v_

nfu" x'g] 5}g .

-#_ Ps jif{eGbf a9L ljb]zl:yt g]kfnsf]

s"6gLlts lgof]udf sfd u/L sfo{ cjlw

;dfKt eO{ kms]{sf g]kfnL gful/sx¿n]

ljb]zdf cfˆgf] gfddf btf{ u/L cfk}m+n]

k|of]u u/]sf] ;jf/L ;fwg jftfj/0f

dGqfnosf] l;kmfl/;df k}7f/L ug{

;Sg]5g\ .

-@_ sfg]{6 cGtu{t ko{6sx¿n] NofPsf JolQmut k|of]usf oftfoftsf

;fwgx¿ g]kfnleq c:yfoL ¿kdf k|yd k6s k|j]z u/]sf] ldltn] Ps jif{sf]

cjlwdf nuftf/ jf k6s k6s u/L hDdf 5 dlxgfsf] cjlw;Dd g]kfnleq ljgf

dx;'n /fVg kfpg]5g\ . o;/L NofOPsf -k}7f/L ePsf_ oftfoftsf ;fwgx¿ 5

dlxgfleq lkmtf{ gnu]df :jtM hkmt x'g]5 . t/ b'3{6gf eO{ k|x/L sAhfdf /x]sf] jf

dd{tsf] nflu js{zkdf /x]sf] egL k|x/L sfof{non] l;kmfl/; u/]sf]] cjlw eg]

eG;f/n] sfg]{6df tf]lslbPsf] cjlwdf u0fgf x'g] 5}g . o;/L sfg]{6 cGt{ut k}7f/L

Page 183: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

183

ePsf ;jf/L ;fwgx¿ bfg, bftJo jf pkxf/ lbg jf laqmL ug{ kfOg] 5}g .

sfg]{6 cGt{ut ;jf/L ;fwg;fy /x]sf dfnj:t'x¿ ;jf/L ;fwg ;fy lkmtf{ n}hfg

kg]{ Joxf]/f sfg]{6df hgfO 5f8\g ;lsg]5 .

-#_ sfg]{6 afx]s c:yfoL tj/af6 k}7f/L u/L NofPsf df]6/sf/, :6]zg

jfOug, n}08/f]e/, hLk, 6«s, 6«ofS6/, nx/L, Eofg / df]6/;fOsn cflb ;fwgx¿ /

ltgsf 6]n/ ;d]tdf b]xfo adf]lhd eG;f/ dx;'n nufO c;"npk/ ul/g]5 M–

-s_ c:yfoL k}7f/L u/L NofPsf] 6«ofS6/df b}lgs b'O;o ?k}ofFsf b/n]

k}7f/L dx;'n c;"n ul/g]5 . t/ 6«]n/ lkm6 ePsf] 6«ofS6/ jf 6«]n/

dfq c:yfoL k}7f/L u/L NofPdf k|lt lbg rf/ ;o ?k}ofFsf b/n]

dx;'n c;"n ul/g]5 . t/ dfnj:t' af]sL NofPsf 6«]n/ ;lxtsf]

6«ofS6/ c7\rfln; 306fleq l/Q} kmls{ uPdf ;f] 6«ofS6/sf] dx;'n

lnOg] 5}g . o;/L k}7f/L u/L NofPsf] 6«ofS6/, 6«]n/ jf 6«]n/;lxtsf]

6«ofS6/ tL; lbgeGbf a9L g]kfndf /fVg kfOg] 5}g .

-v_ c:yfoL tj/af6 k}7f/L ul/Psf / sfg]{6 gePsf ;jf/L ;fwgx¿

k}7f/L x'Fbf sf/, hLk / Eofgdf b}lgs rf/ ;o ?k}ofF, a;, ldlga;

nufotsf 6'l/i6 uf8Ldf b}lgs rf/ ;o ?k}ofF, df]6/;fOsn tyf

:s'6/df b}lgs Ps ;o ?k}ofF / tLg kfª\u|] ;jf/L ;fwgdf b}lgs

tLg ;o ?k}ofF dx;'n nfUg]5 . o;/L dx;'n lt/L c:yfoL k}7f/L

ePsf ;jf/L ;fwgx¿ Ps jif{df tL; lbgeGbf a9L g]kfnleq /fVg

kfOg] 5}g .

t/,

-!_ o;/L k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwgx¿ glhssf]

ahf/;Dd k'uL k|j]z u/]s} lbg kms{g] ePdf s'g}

dx;'n nfUg] 5}g .

-@_ b'O{ b]zaLr ePsf] ;Dem}ftf jf ;xdltadf]lhd

;~rfng ul/g] ofq'jfxs a; tyf ldlga;x¿

c:yfoL k}7f/L ubf{ ;Dem}ftf jf ;xdltdf

tf]lsPadf]lhd x'g]5 .

Page 184: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

184

-u_ dfnj:t'x¿sf] kl/jxgsf] nflu 6]«S6/ afx]ssf uf8Lx¿nfO{ c:yfoL

¿kdf Psk6sdf ;ft lbg;Dd k|lt lbg cf7 ;o ?k}ofsf b/n]

dx;'n lnO{ k}7f/L ug{ lbg ;lsg]5 .

-3_ c:yfoL k}7f/L u/L NofPsf ;jf/L / 9'jfgLsf ;fwgx¿

clgjfo{¿kdf lkmtf{ n}hfg' kg]{5 . pk/f]Qm -s_, -v_ / -u_ df

plNnlvt ;jf/L / 9'jfgLsf ;fwgx¿ k|1fkgkqdf 3f]if0ff u/]sf]

cjlweGbf a9L a;]sf] k]mnf k/]df jf g]kfnleq e'mÝf ljj/0f lbO{

a;]sf] 7x/]df hkmt ug{ ;lsg]5 . lkmtf{ n}hfg] qmddf dgfl;j

sf/0f ePdf ;jf/L ;fwgsf] d"Nodf ga9\g] u/L a9L a;]sf] cjlwsf]

df]6/;fOsndf b}lgs kfFr;o ?k}ofFsf b/n] / cGo ;jf/L ;fwgdf

b}lgs Ps xhf/ ?k}ofsf b/n] dx;'n c;"n u/L lkmtf{ n}hfg lbg

;lsg]5 .

-ª_ ljb]zaf6 dfnj:t' 9'jfgL u/L NofPsf] 6«s / dfnj:t';lxtsf]

sG6]g/ af]sL NofPsf] 6«]n/nfO{ ;f] dfnj:t' uGtJo:yndf cgnf]8

ug{sf] nflu / l/Qf] sG6]g/ lnO{ cfPsf] 6«]n/nfO{ eG;f/ If]qleq

/x]sf] dfnj:t' nf]8 ug{sf lgldQ axQ/ 306f;Dd c:yfoL k}7f/L

dx;'n lnOg] 5}g . o;/L g]kfn k|j]z u/]sf 6«s jf 6]«n/n] eG;f/

If]qaflx/af6 dfnj:t' nf]8 u/L $* 306fleq kms]{df Ps lbgsf]

dfq c:yfoL k}7f/L dx;'n lnOg]5 .

t/ aGb, x8\tfn, b}jLk|sf]k, b'3{6gf h:tf sf/0fn] jxQ/

306fleq lkmtf{ x'g g;s]sf]n] c:yfoL dx;'n nfUg] cj:yf ePdf

eG;f/ sfof{nosf k|d'vn] a9Ldf csf]{ tLg lbg;Ddsf] Dofb yk

lbg ;Sg]5 / o;/L Dofb yk lbOPsf] cjlwsf] dx;'n nfUg] 5}g .

-$_ efu *& sf] uf8L / ltgsf r]l;; k}7f/L ePsf]df h'g lsl;dsf] ;jf/L

;fwgsf] r]l;; jf h'g lsl;dsf] uf8L egL dx;'n a'´fPsf] 5 ;f]xL

lsl;dsf] ;jf/L ;fwgdf btf{ ug'{ kg]{5 . csf]{ lsl;dsf] ;jf/L ;fwgdf

btf{ u/L k|of]u ug'{ k/]df eG;f/ sfof{non], dx;'n gk'u x'g] eP ;f] /sd

c;"n u/L :jLs[lt lbPsf] cj:yfdf dfq csf]{ lsl;dsf] ;jf/L ;fwgdf btf{

Page 185: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

185

u/L k|of]u ug{ ;lsg]5 / pk/f]Qmfg';f/ :jLs[lt glnO{ btf{ u/]sf] jf

k|of]udf NofPsf] ;jf/L ;fwgx¿ hkmt ul/g]5 .

-%_ o; efusf] zLif{s *&)@ sf] k|of]hgsf nflu ;L6 ;+Vof u0fgf ug'{ kbf{

lgoldt ;L6 / 8«fOe/ l;6 u0fgf ul/g]5 . t/ s08S6/ ;L6 Pj+ cGo

cltl/Qm ;L6 tyf kmf]N8LË ;L6nfO{ u0fgf ul/g] 5}g .

-^_ g]kfn ;/sf/ / g]kfn ;/sf/sf] k"0f{ :jfldTj /x]sf ;+:yfx¿n] dx;'n

;'ljwfdf k}7f/L u/]sf kfFr jif{eGbf k'/fgf uf8Lx¿ / oGqf]ks/0f ;d]t

lnnfd laqmL ubf{ To;df eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g . t/ eG;f/ P]g, lgod

cg';f/ hkmt eO{ g]kfn ;/sf/sf] lg0f{ofg';f/ g]kfn ;/sf/sf] :jfldTjdf

/x]sf ;jf/L ;fwg lnnfd ubf{ pk/f]Qm kfFr jif{sf] aGb]h nfu" x'g] 5}g .

-&_ efu *& df Joj:yf eP cg';f/ c:yfoL k}7f/L ePsf ;jf/L tyf 9'jfgL

;fwgx¿ b'3{6gf eO{ jf cGo cg';Gwfgsf] l;nl;nfdf sJhfdf /x]sf]

Joxf]/f ;DalGwt k|x/L jf /fh:j cg';Gwfg ljefu jf ;f] cGtu{t

sfof{noaf6 k|dfl0ft ePdf ;f] cjlwsf] nfUg] dx;'n d"n eG;f/

sfof{nosf] k|d'vn] ldgfxf lbg ;Sg]5 .

!#= eG;f/ ;'ljwf -s"6gLlts ;'ljwf_, k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwf, nut jf a}Í

Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f jf dfnj:t'x¿ ;DaGwL Joj:yfM

-!_ g]kfn ;/sf/af6 eG;f/ ;'ljwf -s"6gLlts ;'ljwf_ jf k"0f{ jf cf+lzs dx;'n

;'ljwf kfO{ jf g]kfn ;/sf/sf] lg0f{oaf6 Ps k|ltzt eG;f/ dx;'n lnO{ jf nut

jf a}Í Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'x¿ laqmL

u/]df jf pkxf/ lbPdf jf cfk}+mn] pkof]u u/]df o; cg';"rL adf]lhd nfUg] s'n

eG;f/ dx;'nsf] ;f7L k|ltzt 5'6 x'g]]5 . cf+lzs dx;'n 5'6df k}7f/L ePsf ;jf/L

;fwgsf xsdf klxn] lt/]sf] eG;f/ dx;'n /sd s§f u/L afFsL dx;'n c;"n

ul/g]5 .

t/, o:tf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'x¿ k}7f/L u/]sf] ldltn]

kfFr jif{ cjlw Joltt eO;s]sf] x'g' kg]{5 . eG;f/ ;'ljwf -s"6gLlts ;'ljwf_ jf

dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L ePsf o:tf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'sf] xsdf

;f] ;'ljwf s'g} JolQmsf] xsdf pknAw u/fpFbf lghsf] g]kfndf kbflwsf/ /x]sf]

cjlwe/ Psk6sdfq lbOg]5 .

Page 186: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

186

-@_ s'g} vf; sfo{ jf k|of]hgsf] nflu c:yfoL tj/af6 kl5 lkmtf{ n}hfg] zt{df

nut jf a}Í Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ cGo

dfnj:t'x¿ pQm sfo{ ;dfKt ePkl5 g]kfnleq s;}nfO{ pkxf/ lbO{ jf

laqmL u/L jf cfkm}n] k|of]u ug]{ u/L dx;'n a'´fO{ ;s]sf] cj:yfdf afx]s

tLg dlxgfleq lkmtf{ nlu;Sg' kg]{5 . o;/L tf]lsPsf] cjlwleq lkmtf{

gnu]sf jf dx;'n ga'emfPsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ cGo

dfnj:t'x¿ g]kfn ;/sf/n] Dofb yk lbPsf] cj:yfdf afx]s hkmt

ul/g]5 .

-#_ pkbkmf -@_ sf] cjlwleq lkmtf{ gnu]sf jf dx;'n ga'emfO{ Dofb g3fO

/flvPsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f jf cGo dfnj:t'x¿sf] oyfy{ ;"rgf lbO{

kqmfp ug{ ;xof]u ug]{ JolQmnfO{ To:tf] dfnj:t' lnnfd u/L k|fKt x'g]

/sdsf] kGw| k|ltzt /sd k'/:sf/ :j¿k lbOg]5 .

-$_ g]kfnleqsf cfof]hgf ;~rfngfy{ tL cfof]hgf jf 7]s]bf/sf] gfddf k}7f/L

x'g] ;jf/L / 9'jfgLsf ;fwg nufotsf lgdf{0f pks/0f / oGqx¿ ;d]tsf]

;DaGwdf b]xfoadf]lhd x'g]5M

-s_ g]kfn ;/sf/;Fu ePsf] ;D´}ftf jf g]kfn ;/sf/sf] lg0f{osf]

clwgdf /xL cfof]hgf jf ;DalGwt 7]s]bf/sf] gfddf k}7f/L ePsf]

;jf/L / 9'jfgL ;fwg, lgdf{0f pks/0f / oGqx¿ nufotsf

dfnj:t' ;d]t cf+lzs eG;f/ dx;'n lnO{ jf dx;'n afktsf] a}Í

Uof/]06L lnO{ c:yfO{ k}7f/L ug{ lbOg]5 .

-v_ o;/L k}7f/L x'g] ;jf/L / 9'jfgL ;fwg nufotsf dfnj:t' k}7f/L

ubf{ k|1fkgkqd} g]kfnleq /xg] cjlw pNn]v u/L hf+rkf; ug'{

kg]{5 . lgwf{l/t cjlwdf cfof]hgf ;DkGg gePsf] sf/0fn]

k|1fkgkqdf plNnlvt cjlweGbf a9L cjlw;Dd g]kfnleq /fVg'

kg]{ ePdf ;DalGwt lgsfoaf6 :jLs[lt lnO{ cfof]hgfsf] cjlw yk

ePsf] hfgsf/L eG;f/ ljefunfO{ lbg' kg]{5 . ;f] cfwf/df eG;f/

ljefun] ;DalGwt eG;f/ sfof{no Pj+ cGo lgsfonfO{ hfgsf/L

u/fpg]5 .

Page 187: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

187

-u_ pko'{Qmfg';f/ k}7f/L x'g] ;jf/L / 9'jfgL ;fwgsf] btf{ ubf{ 5'§}

klxrfg x'g] lsl;dn] btf{ ug'{ kg]{5 / kl/of]hgf cjlw ;dfKt

ePkl5 o:tf ;fwgsf] gjLs/0f ul/g] 5}g .

-3_ o;/L k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t' g]kfnsf]

Pp6f cfof]hgfaf6 csf]{ cfof]hgf ;~rfngsf] nflu g]kfn ;/sf/n]

cg'dlt lbPsf]df afx]s eG;f/ dx;'n glt/L nut x:tfGt/0f ul/g]

5}g .

-ª_ g]kfn ;/sf/n] Dofb yk lbPsf]df afx]s cfof]hgf ;DkGg ePsf]

ldltn]] tLg dlxgfleq pk/f]Qmfg';f/sf dfnj:t'x¿ lkmtf{ nlu;Sg'

kg]{5 .

-r_ v08 -ª_ adf]lhd lkmtf{ gnuL cfk}+mn] pkof]u u/]df, s;}nfO{

pkxf/ lbPdf jf laqmL u/]df plNnlvt cjlwleq} o;

cg';"rLadf]lhd nfUg] dx;'n a'´fO{ ;Sg' kg]{5 . o;/L Dofbleq

lkmtf{ gnu]sf / dx;'n klg ga'emfPsf pQm ;jf/L ;fwg,

oGqf]ks/0f Pj+ cGo dfnj:t'x¿sf] xsdf dfly pkbkmf -@_ df

n]lvPadf]lhd x'g]5 .

-5_ tf]lsPsf] cjlwleq lkmtf{ gnuL jf dx;'n ga'emfO{ Dofb g3fO{

/fv]sf o:tf dfnj:t'x¿sf] oyfy{ ;"rgf lbO{ kqmfp ug{ ;xof]u

ug{] JolQmnfO{ dfly pkbkmf -#_ adf]lhd k'/:sf/ lbOg]5 .

-h_ ;DalGwt 7]s]bf/n] Pp6f kl/of]hgfsf] gfddf k}7f/L u/]sf] dfnj:t'

lkmtf{ gnuL jf dx;'n glt/L csf]{ kl/of]hgfsf nflu ;f]xL 7]s]bf/n]

;jf/L ;fwg oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'x¿ k}7f/L ug{ kfpg] 5}g .

!$= b]xfosf dfnj:t'x¿df b]xfo adf]lhd eG;f/ dx;'n 5'6 x'g]5M M

-!_ eG;f/ dx;'n k"0f{ 5'6 x'g] M

-s_ lgDg pkzLif{sx¿df kg]{ dfnj:t'x¿

Page 188: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

188

)%!!((!) @%)!))() @&!^)))) $)!$!))) $$)!!)))

$$)!@!)) $$)!@@)) $$)!#))) $$)@!))) $$)@()))

$$)#!))) $$)#@))) $$)#$!)) $$)#$()) $$)#(!))

$$)#(@)) $$)#(()) $$)$!))) $$)$@))) $$)^!)))

$$)^())) $$)&!))) $$)&@!)) $$)&@@)) $$)&@%))

$$)&@^)) $$)&@&)) $$)&@*)) $$)&@()) $$)&(!))

$$)&(@)) $$)&(#)) $$)&($)) $$)&(%)) $$)&(())

$()@!))) $()@())) %))!)))) %!)!!!)) %!)!!())

%!)!@!)) %!)!@()) %!)!#))) %@)!)))) %@)@!)))

%@)@(!)) %@)@(()) %@)#))))

-v_ pBf]un] cfˆgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu k}7f/L ug]{ OyfOlng

UnfOsf]n -pkzLif{s @()%=#!=))_ / 6]l/Kofy]lns Pl;8 / o:sf

nj0fx¿ -pkzLif{s @(!&=#^=))_ .

-u_ cf+lzs rxlsnf] kfl/Psf] wfuf] -kL=cf]=jfO{_ pTkffbg ug]{ pBf]un]

pBf]u ljefun] tf]s]sf] xb;Ddsf sRrf kbfy{sf vkt cg'kft,

:jb]zdf x'g] pkef]u Pj+ ljb]zdf x'g] lgsf;Lsf] cfwf/df pBf]un]

cfoft ug]{ pkzLif{s #()&=^)=)) df kg]{ Pet Chips .

-3_ efu #! sf] dnvfb .

-ª_ efu #@ sf l;Gb"/, efu #( / &) df kg]{ r'/f, 6Lsf / l6s'nL .

-r_ h"6 pBf]ux¿n] k}7f/L ug]{ efu %# sf] sRrf h"6 .

-5_ k/Dk/fut kfqf], g]kfn ;/sf/n] k}7f/L ug{] ck|sflzt x'nfs l6s6,

kf]i6sf8{, xjfO{kq, /fxbfgL, cGtMz'Ns l6s6, zLif{s $(=)! tyf

$(=)# sf d'lb|t lstfjx¿ / zLif{s $(=)$ sf] lstfa .

t/ g]kfnL k|sfzs, ljt/s jf ;f]n Ph]06 jf k|ltlnlk

clwsf/ pNn]v ePsf k':ts g]kfnaflx/af6 d'b|0f u/L k}7f/L u/]df

To;/L k}7f/L ePsf] k':tssf] 5kfO d"No -sfuh, d'b|0fdf nfu]sf]

vr{, ef8f / aLdf hf]8L x'g cfpg] d"No_ df kGw| k|ltzt eG;f/

dx;'n nfUg]5 .

Page 189: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

189

-h_ lghL k|of]usf] nflu cf+lzs eG;f/ dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L eO{

;jf/L ;fwgsf wgLsf] d[To' ePsf] sf/0fn] lghsf] xsjfnf klt jf

kTgLsf] gfddf gfd;f/L x'g] ;jf/L ;fwg .

-em_ ef/tdf pTkfbg eO{ ef/taf6} k}7f/L ePsf] efu @& sf] zLif{s

@&=)( sf] sRrf k]6«f]lnod t]n / lj6'ldg vlghaf6 k|fKt sRrf

t]n .

-`_ ef/tdf pTkfbg eO{ ef/taf6} k}7f/L ePsf] efu @% / @^ sf lgDg

pkzLif{sx¿sf ck|zf]lwt vlgh pTkfbgx¿M

@%)@)))) @%)$!))) @%)$())) @%!)!))) @%!!!)))

@%!!@))) @%!#!))) @%!#@))) @%!(())) @%@!))))

@%@%!))) @%@*!))) @%@*())) @%#)())) @^)!!!))

@^)!!@)) @^)!@))) @^)@)))) @^)#)))) @^)$))))

@^)%)))) @^)^)))) @^)&)))) @^)*)))) @^)())))

@^!))))) @^!!)))) @^!@!))) @^!@@))) @^!#!)))

@^!#())) @^!$)))) @^!%!))) @^!%())) @^!^!)))

@^!^())) @^!&!))) @^!&()))

-6_ d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf wfuf] pBf]ux¿n] k}7f/L ug]{ efu

%$ / %% df kg]{ cf+lzs rxlsnf] kfl/Psf] wfuf] -lk=cf]=jfO{_ / ;a}

lsl;dsf dfgj lgld{t :6]k'n kmfOj/ .

-7_ ljB't ;f]nf/ jf Aof6«Laf6 dfq rNg] tLg kf+u|] jf rf/ kf+u|] ;jf/L

jf 9'jfgL ;fwg pTkfbg ug]{ u/L btf{ ePsf pBf]un] cfk'mn]

pTkfbg ug]{ ;jf/L jf 9'jfgL ;fwgsf] pTkfbgdf k|of]u ug]{ r]l;;,

Ol~hg, df]6/ / Jof6«L rfh{/ .

-8_ /Qm ;~rf/ ;]jfsf] nflu cfjZos kg]{ g]kfn /]8qm; ;f];fO6Ln]

cfoft ug]{ /ut /fVg] Knfli6ssf y}nf, 6«fG;ˆo"hg ;]6, 6]l:6Ë

ls6\;, l/Ph]06 tyf /Qm k/LIf0f l/Ph]06 lgdf{0fsf] nflu cfjZos

kg]{ ljleGg cf}hf/ pks/0fx¿ Pj+ /;fogx¿ .

Page 190: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

190

-9_ b[li6ljlxgx¿n] k|of]u ug]{ ;]tf] 58L, -x\jfO6 s]g_ :n]6:6fOn;, a]|n

gf]66]s/, a|]nf] -a]|n lk|G6/_, /Ë;"rs, kfgL;"rs / k|sfz;"rs

oGqx¿, cfjfh lbg] ydf{ld6/, a]|n 6fOk/fO6/, a|]n 38L, Pjfs;,

d]UgLkmfOË Unf;, a]|n sDkf;, a]|n k':ts, a]|n ODjf];/, a]|n

:6]gl;n d]lzg .

-0f_ ckfË JolQmx¿n] k|of]u ug]{ XjLn r]o/, 6«fO{ ;fOsn, a}zfvLx¿,

s[lqd c+ux¿, x]l/Ë P8 Pj+ h'Qfx¿ .

-@_ eG;f/ dx;'n Ps k|ltzt dfq nfUg]M

-s_ !) lsnf]jf6 jf ;f]eGbf a9L Ifdtfsf] h]g]/]6/ .

-v_ xjfOhxfh, x]lnsf]K6/, ltgsf u]o/ aS;, Ol~hg, 6fo/ Jof6«L, g6,

jf]N6, l/e]6 / kf6{k'hf{,

t/ lnhdf k}7f/L ePsf xjfOhxfh, x]lnsf]K6/ jf ltgsf

Ol~hg k}7f/L u/]sf] ldltn] # jif{leq lkmtf{ u/]df k}7f/L x'Fbf lt/]sf]

eG;f/ dx;'n lkmtf{ lbOg]5 .

-u_ bfgf tyf kz'k+IfL pBf]ux¿n] :jb]zdf k|of]u ug]{ u/L k}7f/L

ug]{ eG;f/ b/aGbLsf] zLif{s )%=!! df kg]{ df5fsf 6'qmf 6fqmL jf

w"nf], l;kLsf] 6'qmf, efu @# sf] lkm8 ;KnLd]06 / efu @% sf] r"g

9'+ufsf] w"nf] .

-3_ d;L agfpg] pBf]u / d;nGb pBf]un] k}7f/L ug]{ zLif{s &)=!) sf]

)=## ln6/;Ddsf] af]tn .

-ª_ tf]/L, /fof] ;:o"{+ / Sofgf]nf -/]k;L8_ sf] u]8f .

-r_ pBf]un] k}7f/L ug]{ zLif{s ()=@& sf eG;f/ b/ z"Go eP afx]ssf

;Dk"0f{ oGq pks/0f Pj+ cf}hf/x¿ / ltgsf kf6{k'hf{ .

-5_ zLif{s &!=)@ df kg]{ lx/f tyf zLif{s &!=)!, &!=)#, &!=)$ /

&!=)% df kg]{ k|fs[lts jf ;Dalw{t ax'd"No jf cw{ ax'd"No

kTy/x¿ .

Page 191: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

191

-h_ 6fo/ pTkfbg ug]{ pBf]un] cfˆgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu k}7f/L

ug]{ ;Dk"0f{ sRrf kbfy{ Pj+ ;xfos sRrfkbfy{x¿ .

-em_ oftfoft Joj:yf sfof{nodf btf{ eO;s]sf l8h]n tyf k]6«f]naf6

rNg] 6]Dkf]nfO{ Aof6«Laf6 ;~rfng u/L ;kmf 6]Dkf] agfpg] k|of]hgsf

nflu o:tf pBf]u jf 6]Dkf]wgLn] k}7f/L ug]{ oGq tyf pks/0f .

-`_ ;jf/L k|b"if0f sd ug]{ p2]Zon] ;jf/L ;fwgdf k|of]u ug]{ u/L k}7f/L

ug]{ Sof6lns sGe6{/ / DofUg]6fOh/ .

-6_ kz'sf] rf/f sf6\g] d]lzg, wfg tyf ux'F r'6\g], lgkmGg] y|];/, k+vL,

pkzLif{s *$#@=!)=)), *$#@=@!=)), *$#@=@(=)),

*$#@=#)=)) / *$#@=$)=)) df kg]{ s[lif tyf afujfgLdf k|of]u

x'g] slN6e]6/, n]en/, xnf], Xof/f], jLp tyf lj?jf /f]Kg] -l;8;{,

Knf06;{, 6«fG;Knf06;{_, dn 5g]{ -DofGof]/ :k|]8;{ / kml6{nfOh/

l8li6«Ao"6;{_ / pkzLif{s *$##=%!=)), *$##=%#=)) /

*$##=%(=)) df kg]{ s[lif sfo{df k|of]u x'g] xfe]{li6Ë ;DaGwL oGq

tyf oGqfjnLx¿ .

-7_ l;rfO{ sfo{df k|of]u x'g] @ xif{ kfj/b]lv * xif{ kfj/;Dd zlQm

ePsf] Ol~hg ;lxtsf] klDkª ;]6 / ;f]sf] ;fydf k}7f/L x'g] xf]h

kfOk .

-8_ tof/L kf]zfs lgof{t ug]{ pBf]ux¿n] k}7f/L ug]{ Eofs'd cfO/lgª

-9_ s[lif tyf kz'hGo pBf]udf k|of]u x'g] ;]k/]6/, ldNs lrlnª Eof6,

lnSjL8 gfO6«f]hg, cf}Bf]lus /]lk|mh/]6/, sG6]g/ / zLif{s *$#^ sf]

OGs'j]6/, lkml8ª Knf06, -;fdfGo ef8fjt{g afx]ssf s'v'/fsf] bfgf

v'jfpg] ljz]if lsl;dsf efF8f_ / s'v'/f kfng Joj;fosf nflu

cfjZos kg]{ ;Dk"0f{ oGq . o:tf oGq pks/0fx¿ l;=s]=8L= jf

P;=s]=8L= ¿kdf k}7f/L x'Fbf låljwf kg{ uPdf k}7f/L ubf{s} cj:yfdf

Ps k|ltzt eG;f/ dx;'n lnO{ afFsL dx;'n afktsf] a}Í Uof/]06L

lng] / pQm oGqf]ks/0f h8fg eO;s]kl5 d]lzg 7xl/Pdf pQm a}Í

Uof/]06L km's'jf ul/g]5 .

Page 192: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

192

-0f_ skmL k/km'/]6/ -zLif{s *%=!^_, jLpm ljhg l:qmlgª ;l6{ª ;DaGwL

d]lzg -zLif{sx¿ *$=#& / *$=&$_, kmnk"mnsf] /; lgsfNg] d]lzg

-zLif{s *$=#%_, k'mn ;kmf ug]{ d]lzg, l;FrfOdf k|of]u x'g] l:k|Ín

/ l8«k Ol/u]zg ;DaGwL pks/0fx¿ .

-t_ lrof pBf]un] k}7f/L ug{] d]lzg/L -zLif{s *$=#*_, pks/0f /

kf6{k'hf{x¿, :k|Lªsn, l8«k Ol/u]zg / ;f] ;DaGwL ;xfos

;fdu|Lx¿, lrof KoflsËdf k|of]u x'g] 6L–r]i6 .

-y_ btf{ ePsf dT:o kmfd{x¿n] k}7f/L ug]{ ljleGg lsl;dsf tof/L

hfnx¿, hfn agfpg k|of]u ul/g] gfOng wfuf] / df5f kfNg] tof/L

s]hx¿, kDk;]6, x\ofsls6, P/]6/, xf+;sf] rNnf s6fpg] OGs'j]6/,

dT:o ljif Pj+ dT:o k|hggsf nflu cfjZos xfdf]{g .

-b_ s[lif, jfujfgL tyf k'ik kmfd{x¿n] k}7f/L ug]{ lu|g xfp;, l;FrfO

pks/0f / o:t} cGo oGq pks/0f .

-w_ d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf h]g]/]6/ pTkfbg ug]{ pBf]ux¿n]

k}7f/L ug]{ h]g/]l6ª kf6{;\ .

-g_ pBf]ux¿n] k|b"if0f lgoGq0fsf nflu k}7f/L ug]{ ;+oGq / pks/0f .

-k_ efu %! sf] kZdLgf wfuf] .

-km_ eG;f/ pkzLif{s *()#=(! df kg]{ df]6/ /lxt jf ;lxt ;]njf]6 -

lvofpg] 8'Ëf_

-a_ eG;f/ zLif{s ()=@& df kg]{ cf}ifwL pBf]ux¿n] k}7f/L ug]{

cg';Gwfgsf nflu cfjZos pks/0fx¿ .

-e_ df}/L kfng pBf]un] k}7f/L ug]{ df}/L kfngsf] nflu cfjZos kg]{

d]6n Jof/n, /fgL 5]Sg] kftf, df}/L a'|;, cfwf/ rfsf /f]n/, luo/

kDk / JxLn Kn]6 tyf df}/Lkfng Joj;fosf] d]lzg -zLif{s *$=#^_

/ dx 5fGg] / /; 5fGg] d]lzg -zLif{s *$=##_ .

-#_ eG;f/ dx;'n cf+lzs ¿kdf 5'6 x'g] M–

Page 193: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

193

-s_ sfk]{6 pBf]ux¿n] k}7f/L ug]{ efu %% df kg]{ ;a} lsl;dsf

dfgjlgld{t :6]k'n kmfOj/df nfUg] eG;f/ dx;'ndf gAa] k|ltzt

5'6 lbOg]5 .

-v_ efu #) df kg]{ b/aGbLdf dfkmL hlgP afx]ssf cf}ifwL -Rojgk|f;,

afd, leS;, :jLrf] tyf afd, leS; jf :jLrf]sf] sfo{ ug{] cGo o:t}

pTkfbgx¿ afx]s_, /f]u lgbfgdf k|of]u x'g] k/LIf0f ls6\; -

8foUgf]l:6s ls6\;_ -efu #* sf] ;d]t_ df kfFr k|ltzt dfq

eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-u_ efu *$ sf] b/aGbLdf dfkmL hlgP afx]ssf kfFr k|ltzt eG;f/

dx;'n nfUg] 3/fo;L k|of]u x'g ;Sg] afx]ssf ldn d]lzg/L Pj+

oGqf]ks/0fx¿ -kf6{k'hf{ afx]s_ sf] k}7f/Ldf $ k|ltztdfq eG;f/

dx;'n nfUg]5 . o:tf d]lzgx¿ l;=s]=8L / P;=s]=8L= cj:yfdf

k}7f/L x'Fbf plNnlvt ;'ljwf k|bfg ug{ låljwf ePdf Go"gtd nfUg]

$ k|ltzt dx;'n k}7f/Ls} cj:yfdf c;"n u/L afFsL b/aGbL

cg';f/ nfUg] dx;'nsf] a}Í Uof/]06L lnO{ hf+rkf; ug{ ;lsg]5 /

cf}Bf]lus :yndf d]lzg ;Dk"0f{ ¿kdf h8fg eO;s]kl5 ;DalGwt

eG;f/ sfof{noaf6 cf}Bf]lus :ynsf] lg/LIf0f u/L d]lzg 7xl/g]

hlt dfnj:t'sf] a}Í Uof/]06L k'ms'jf ul/g]5 .

t/ k'/fgf jf k|of]u eO;s]sf ldn d]lzg/L oGqf]ks/0fdf

pko'{Qm adf]lhdsf] 5'6 lbOg] 5}g .

-3_ pBf]ux¿n] cf}Bf]lus k|of]hgsf nflu efu *$ cGt/ut kg]{ rf/

6geGbf a9L Ifdtfsf] Po/ s08L;g/ o"lg6 k}7f/L u/]df kfFr

k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-ª_ 8]/L pBf]un] k}7f/L ug]{ b]xfosf dfnj:t'df b]xfo adf]lhd 5'6

x'g]5 M–

-!_ cfˆgf] gfd 5kfO k}7f/L ug]{ zLif{s *)=)& sf 6Lgsf

j§fdf nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt .

Page 194: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

194

-@_ b"w 9'jfgLdf k|of]u x'g] zLif{s *&=)$ df kg]{ 6\ofÍ/df c;L

k|ltzt .

;fy} o:tf pBf]un] b"w 9'jfgL ug{ k|of]u x'g] tof/L

6\ofÍ/ k}7f/L gu/L To;sf] r]l;; k}7f/L u/]df To:tf] r]l;;

k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/ dx;'n w/f}6Ldf lnOg]5 / ^

dlxgfleq 6\ofÍ/ agfO{ oftfoft Joj:yf sfof{nodf btf{

u/L ;f]xL cjlwleq ;DalGwt eG;f/ sfof{nodf ;f]sf]

k|df0f k]z u/]kl5 o; pkv08 adf]lhd 5'6 lbO w/f}6L

/sd lkmtf{ ul/g]5 . o;/L k}7f/L ul/Psf 6\ofÍ/x¿ b"w

9'jfgL k|of]hgsf] nflu cGo 8]/L pBf]unfO{ laqmL ubf{ ;d]t

eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g . b"w 9'jfgL ug]{ sfo{b]lv afx]s

cGo k|of]hgsf] nflu laqmL ug]{ ePdf jf cfk}mn] cGo

k|of]udf Nofpg rfx]df sfg'g adf]lhd nfUg] dx;'n lt/L

laqmL ug{ jf cGo k|of]hgdf Nofpg kfOg]5 . ;f] adf]lhd

gu/L cGo k|of]udf NofPsf] kfOPdf To:tf] 6\ofÍ/ hkmt

ul/g]5 .

-r_ zLif{s %@=)% / %@=)& sf] ;"tL wfuf]sf] k}7f/Ldf kfFr k|ltzt

eG;f/ dx;'ndf c;L k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-5_ d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf kf]lnsf]l6Ë k]k/ / lk|G6]8 n]ldg]zg

lkmNd pTkfbg ug]{ pBf]ux¿n] zLif{s #(=!(, #(=@) / #(=@! sf]

kf]lni6/ lkmNd, lj=cf]=kL=kL= lkmNd, PS:6«'6]8 kf]lnlkmNd k}7f/L ubf{

bz k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-h_ Pn=kL= UofF; cfoft ubf{ kfFr k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-em_ efu &! sf] zLif{s &!=)* df kg]{ ;'gdf k|lt bz u|fd Ps xhf/

¿k}ofF / zLif{s &!=)^ df kg]{ rfFbLdf k|lt bzu|fd rf}la; ¿k}ofF

eG;f/ dx;'n nfUg]5 . ;fy} zLif{s &!=!# df kg]{ ;'gsf uxgfdf

bz k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5

Page 195: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

195

-`_ zLif{s ^@=!! df kg]{ ;f8L, n'ËL, ;'tLsf] uD5f / ;'tLsf] wf]tL

-hgfgf÷dbf{gf_ df kfFr k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-6_ ef/taf6 k}7f/L x'g] zLif{s %@)*, %@)( / %@!@ df kg]{ ;'tL

sk8fdf kfFr k|ltzt / ef/taf6} k}7f/L x'g] ;'tLsf] leqL u~hL

-jlgofg_ ;'tLsf] leqL s§', ;'tLsf] j]|l;o/ tyf ;'tLsf] k]G6Ldf bz

k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-7_ zLif{s #(!* df kg]{ o"lkle;Lsf] sf]?u]6]8 ?lkmª l;6 -6foN;_ tyf

o'kLeL;L sf] ‰ofn 9f]sf kf6L{zg nufot ljleGg ;fdfg pTkfbg

ug]{ pBf]un] cfˆgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu k}7f/L ug]{ zLif{s

#(=!^ sf] dfnj:t'df kGw| k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-8_ zLif{s #(=@) df kg]{ lkmn/ df:6/ Aofrdf bz k|ltzt dfq

eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-9_ ljB't jf Aof6«Laf6 dfq rNg] u/L pTkfbg ePsf efu *& sf

;jf/L tyf 9'jfgL ;fwg k}7f/L ubf{ b/aGbLadf]lhd nfUg] eG;f/

dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-0f_ dfnj:t' lr:ofgdf /fvL 9'jfgL ug{ k|of]u x'g] u/L k"0f{¿kn]

/]lkm|lh/]l6Ë k|0ffnL h8fg ul/Psf zLif{s *&=)$ df kg]{ 9'jfgLsf

;fwgx¿df bz k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-t_ pBf]un] e6df; tyf ;"o{d'lvsf] t]n pTkfbg ug{ k}7f/L ug]{

e6df;sf] u]8f, ;"o{d'lvsf] u]8f, bfgf tyf kz'k+IfL pBf]un] k}7f/L

ug]{ e6df;sf] lkgf tyf pBf]un] cfˆgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu

k}7f/L ug]{ ds}sf] u]8f tyf pv'df nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf;

k|ltzt 5'6 / s[lif ;'wf/ z'Nssf] xsdf ^* k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-y_ pBf]un] cfˆgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu k}7f/L ug]{ pkzLif{s

#(@#=!)=!) df kg]{ Knfli6ssf kl/j]i6g -Kofs_ ug]{ 6\o"jx¿df

nfUg] eG;f/ dx;'ndf kRrL; k|ltzt 5'6 x'g]5 .

Page 196: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

196

-b_ l:klnl6Ë Pj+ l8l:6n]zg KnfG6 /fvL l8l:6N8 k]ml§ Pl;8, :6]l/s

Pl;8, lUn;l/g tyf ;fj'g pTkfbg ug]{ pBf]un] k}7f/L ug]{

eG;f/ zLif{s !%=)# df kg]{ 6]nf] cfon, zLif{s @*#( df kg]{

;f]l8od l;lns]6 / zLif{s #*@# df kg]{ kfd Pl;8 cfon, kfd

k]m§L Pl;8 / Pl;8 cfondf nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt

5'6 x'g]5 .

-w_ jg:klt £o" tyf tf]/Lsf] t]n pTkfbg ug]{ :jb]zL pTkfbg d"ns

pBf]un] cfoft ug]{ sRrf ;f]ofljg t]n, sRrf ;"o{d"vLsf] t]n /

sRrf kfdcf]lng t]nsf] cfoftdf eG;f/ dx;'n @=% k|ltzt dfq

nfUg]5 .

!%= g]kfn ;/sf/sf] ;DalGwt lgsfosf] l;kmfl/;df b]xfosf dfnj:t'df b]xfoadf]lhd

eG;f/ dx;'n 5'6 x'g]5 M

-!_ eG;f/ dx;'n k"0f{ 5'6 x'g] M

-s_ s"6gLlts lgof]u, kl/of]hgf / cGo lgsfox¿n] -;/sf/L Pj+

u}/;/sf/L ;+3 ;+:yf_ dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf z'? pTkfbg

jif{n] kGw|| jif{ gf3]sf k'/fgf ;jf/L ;fwg cy{ dGqfnosf] :jLs[lt

lnO{ k'gM k|of]u x'g g;Sg] u/L :q\mofk u/L /lhi6«]zg /2 ug{ rfx]df

To:tf] ;jf/L ;fwg .

-v_ /Iff dGqfnosf] l;kmfl/;df g]kfnL ;]gfsf gfddf k}7f/L x'g] b]xfo

adf]lhdsf dfnj:t'M

-c_ ;}lgs k|of]usf v/vhfgf, xftxltof/, uf]nL uÝf, jf?b /

ltgsf :k]o/ kf6{;, ljz]if k|sf/sf] t]n / 6NnLx¿,

PS;];l/h, ljikmf]6s kbfy{, ;}lgs ;fdu|L pTkfbg ug{

cfjZos kg]{ sRrf kbfy{ tyf ;'/Iffsf] lgldQ k|of]u ug]{

d]lzg/L cf}hf/x¿ / kf6{k'hf{x¿ .

-cf_ ;}lgs hjfg tyf 3f]8f vRr8x¿sf] :jf:Yo pkrf/sf]

nflu cfjZos kg]{ cf}hf/, pks/0f, cf}ifwL / tT;DaGwL

;fdfgx¿ .

Page 197: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

197

-O_ g]kfnL ;]gfn] pkof]u ug]{ ;~rf/sf pks/0fx¿ / ;f]sf]

;~rfngsf] nflu cfjZos dfn;fdfgx¿ .

-O{_ Ol~hlgol/Ë ;e]{ / lgdf{0f sfo{df k|of]u x'g] x]eL cy{d'leË

Knf06, cf}hf/ / ;f] ;DjGwL kf6{;, clK6sn OSjLkd]06 tyf

/Iff dGqfnoåf/f tf]lsP adf]lhdsf] l8k]mG; :6f]/sf

;fdfgx¿ .

-p_ SoflDkË OSjLkd]06; tyf :k]zn kmf];{ / Kof/f 6'k/nfO{

cfjZos kg]{ ljleGg ;fdfgx¿ .

-pm_ ;}lgs c:ktfnsf] nflu cfjZos kg]{ kmlg{r/ tyf

;/;fdfgx¿, cf}ifwL, d]l8sn cf}hf/x¿ / pks/0fx¿ .

-P_ g]kfnL ;]gfsf] gfddf k}7f/L x'g] xjfO{ hxfh, x]lnsf]K6/ /

ltgsf kf6{k'hf{, Kof/f;'6 -Jofu ;d]t_ 6'N;, tyf u|fp08

OSjLkd]06x¿ .

-P]_ b}jL k|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g] ;fdfgx¿ .

-u_ u[x dGqfnosf] l;kmfl/;df ;z:q k|x/L k|wfg sfof{nosf] gfddf

k}7f/L x'g] b]xfo adf]lhdsf dfnj:t'M

-c_ zflGt ;'/Iff sfod ug{ cfjZos kg]{ d]lzg/L cf}hf/x¿ .

-cf_ xftxltof/ .

-O_ eL8 lgoGq0fsf ;fdfgx¿ .

-O{_ c:ktfn ;~rfngsf nflu cfjZos kg]{ pks/0f tyf

cf}hf/x¿ .

-p_ ;z:q k|x/Ln] k|of]u ug]{ ;~rf/ ;DjGwL ;fdfgx¿ -;~rf/

dGqfnosf] l;kmfl/; adf]lhd_ .

-pm_ ck/fw cg';Gwfgsf] nflu cfjZos pks/0f tyf cGo

;fdfgx¿ .

-P_ ljikmf]6s ;DaGwL ;z:q k|x/LnfO{ cfjZos kg]{ ;fdfgx¿ .

Page 198: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

198

-P]_ j}1flgs k|of]uzfnfsf] nflu rflxg] ;fdfgx¿ .

-cf]_ b}jLk|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g] ;fdfgx¿ .

-3_ u[x dGqfnosf] l;kmfl/;df g]kfn k|x/Lsf] gfddf k}7f/L x'g] b]xfosf

dfnj:t'M

-c_ zflGt ;'/Iff sfod /fVg cfjZos d]lzg/L tyf cf}hf/x¿ .

-cf_ xftxltof/ .

-O_ eL8 lgoGq0fsf] nflu cfjZos ;fdfgx¿ .

-O{_ c:ktfn ;~rfngsf] nflu cfjZos kg]{ pks/0f tyf

cf}hf/x¿ .

-p_ k|x/Ln] k|of]u ug]{ ;~rf/ ;DjGwL ;fdfgx¿ -;~rf/

dGqfnosf] l;kmfl/; adf]lhd_

-pm_ 6«flkms ;DjGwL ;fdfgx¿ .

-P_ lkmË/ lk|G6\; / ;f] ;DjGwL cfjZos ;fdfgx¿ .

-P]_ ck/fw cg';Gwfgsf] nflu rflxg] pks/0f tyf cGo

;fdfgx¿ .

-cf]_ ljikmf]6s ;DjGwL k|x/LnfO{ cfjZos kg]{ ;fdfgx¿ .

-cf}_ j}1flgs k|of]uzfnfsf] nflu rflxg] ;fdfgx¿ .

-c+_ b}jLk|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g] ;fdfgx¿ .

-ª_ jfl0fHo ljefusf] l;kmfl/;df kj{tf/f]x0f bnn] 6«flGh6sf] ¿kdf

g]kfnsf] af6f] u/L cfoft÷lgof{t ug]{ dfnj:t'x¿ .

-r_ g]kfn /fi6« a}Ísf] l;kmfl/;df g]kfn /fi6« a}Ísf] gfddf k}7f/L x'g ]

a}Í gf]6, l;Ssf, ;'g, rfFbL, 6sd/Lsf] lgldQ cfjZos kg]{ sfuh,

wft' Pj+ /;fog, r]sj's tyf a}ÍnfO{ cfjZos kg]{ cGo

dfnj:t'x¿ .

Page 199: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

199

-5_ :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df jL kL sf]O/fnf

d]df]l/on SofG;/ c:ktfn, jL kL sf]O/fnf :jf:Yo lj1fg tyf

k|lti7fg / zxLb u+ufnfn /fli6«o x[bo s]Gb|sf] gfddf k}7f/L x'g ]

lgdf{0f tyf ;~rfngsf] nflu cfjZos lgdf{0f ;fdu|L Pj+ lrlsT;f

;DjGwL pks/0fx¿ Pj+ cf}hf/x¿ .

-h_ pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df h'6 pBf]un] cfˆgf] pBf]usf]

;~rfngsf] nflu k}7f/L ug]{ :k]o/ kf6{x¿ .

-@_ eG;f/ dx;'n Ps k|ltzt dfq nfUg] M

-s_ :jLs[lt k|fKt lghL jf ;fd'bflos c:ktfnx¿n] b]xfo adf]lhdsf]

zt{ cg';f/ k}7f/L ug]{ b]xfo adf]lhdsf] kl/df0f;Ddsf PDa'n]G; /

zjafxgM

-c_ :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno jf P;f]l;P;g ckm k|fOe]6

x]Ny OlG:6Ro"zg g]kfnsf] l;kmfl/;df Ps ;oeGbf sd

z}of ePsf] lghL jf ;fd'bflos c:ktfnsf] nflu Pp6f

PDa'n]G; / Pp6f zjafxg tyf Ps ;o jf ;f]eGbf a9L

z}of ePsf] c:ktfnsf] nflu b'O{ j6f;Dd PDa'n]G; / Pp6f

zjjfxg . o; pkv08 adf]lhd l;kmfl/; ubf{ :jf:Yo tyf

hg;+Vof dGqfno jf P;f]l;o;g ckm k|fOe]6 x]Ny

OlG:6Ro"zg g]kfnn] pQm ;+:yfn] To;eGbf cl3 o:tf]

;'ljwf pkef]u gu/]sf] Joxf]/f pQm l;kmfl/;kqdf v'nfpg'

kg]{5 .

o;/L ;'ljwfdf k}7f/L ePsf] PDa'n]G; k'/fgf] eO{

k|of]u ug{ g;lsg] ePdf To;nfO{ :qm\ofk u/]sf] k|df0f

eG;f/ sfof{nodf k]z u/]kl5 ;f]xL k|sf/sf] csf]{ PDa'n]G;

k}7f/L ubf{ ;d]t of] ;'ljwf lbOg]5 .

-cf_ v08 -v_ jf o; v08sf] pkv08 -c_ adf]lhd PDa'n]G; jf

zjjfxg k}7f/L ubf{ lgDg adf]lhdsf] zt{ ;d]t kfngf ug'{

kg]{5 M–

Page 200: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

200

-!_ PDa'n]G; jf zjafxg k}7f/L ubf{ k}7f/Ls} cj:yfdf

To:tf] PDa'n]G; jf zjafxgsf] cufl8 k5fl8

6f9}af6 b]lvg] u/L 7"nf–7"nf cIf/df PDa'n]G;

(Ambulance) jf zjafxg egL n]lvPsf] x'g'

kg]{5 .

-@_ PDa'n]G;df ;fO/g, Odh]{G;L aQL, :6«]r/sf ;fy}

cGo cfjZos cf}hf/x¿ lkm6 ul/Psf] x'g' kg]{5 .

-#_ PDa'n]G; jf zjafxgdf rfnssf] k5fl8kl§ s'g}

klg ;L6 /flvPsf] x'g' x'Fb}g .

-$_ To:tf] PDa'n]G; lj/fdLsf] ;]jf afx]s cGoq k|of]u

ug{ / zjafxg zjsf] cf];f/ k;f/ ug{ afx]s cGo

k|of]hgdf k|of]u ug{ kfOg] 5}g .

-%_ pQm PDa'n]G; jf zjafxg g]kfn ;/sf/sf] ;jf/L

k|b"if0f dfkb08leq /x]/ ;~rfng ug'{ kg]{5 .

-^_ o;/L k}7f/L ePsf] PDa'n]G; jf zjafxgsf] ;jf/L

btf{ ubf{ PDa'n]G; jf zjafxg egL ;jf/L btf{

k|df0fkqdf :ki6 pNn]v ug'{ kg]{5 .

-&_ PDa'n]G;df 6f9}af6 b]lvg] u/L 7"nf 7"nf cIf/df

æg]kfn ;/sf/af6 /fh:j 5'6 ;'ljwf k|fKtÆ eGg]

klg n]lvPsf] x'g' kg]{5 .

-*_ /fh:j 5'6 ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf PDa'n]G;n] lj/fdL

cf];f/ k;f/ nufotsf ;]jf k|bfg u/] afkt lng]

ef8f b/ :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnon] tf]s]

adf]lhd x'g]5 .

-O_ pkv08 -cf_ df plNnlvt zt{ pNnª\3g u/]sf] kfOPdf

To:tf] PDa'n]G; jf zjafxg hkmt u/L lauf]adf]lhd

hl/jfgf ul/g]5 .

Page 201: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

201

-v_ ;/sf/L, ;fd'bflos Pj+ lghL If]qsf c:ktfn afx]s sfg'g adf]lhd

btf{ ePsf cGo ;+3, ;+:yf, sDkgL Pj+ pBf]un] :jf:Yo tyf

hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df o; pkbkmfsf] v08 -s_ sf]

pkv08 -cf_ adf]lhdsf] zt{sf clwgdf /xL k}7f/L ug]{ PDa'n]G; /

zjafxg Ps÷Ps yfg . o; v08 adf]lhd l;kmfl/; ubf{ :jf:Yo

tyf hg;+Vof dGqfnon] pQm ;+:yfn] To;eGbf cl3 o:tf] ;'ljwf

pkef]u gu/]sf] Joxf]/f pQm l;kmfl/;kqdf v'nfpg' kg]{5 .

-u_ ;/sf/L c:ktfnn] :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df

k}7f/L ug]{ PDa'n]G; / zjafxg .

-3_ cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( sf] bkmf @%s= df h'g;'s} s'/f

n]lvPsf] eP tfklg b]zsf] cfGtl/s tyf afx\o sf/0fn] /fd|f];Fu

rNg g;ls 7"nf] gf]S;fgL Joxf]g'{ k/]sf pBf]ux¿sf] k|j4{g tyf

;'wf/sf] nflu g]kfn ;/sf/n] lglZrt dfkb08 lgwf{/0f u/]/ g]kfn

/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L s'g} pBf]unfO{ ?U0f pBf]u 3f]if0ff

u/L To:tf pBf]unfO{ ;f]xL ;"rgfdf tf]lsPsf] lgsfosf] l;kmfl/;df

To:tf ?U0f pBf]ux¿sf] k'g:yf{kgfsf] nflu k}7f/L ug]{ cf}Bf]lus

d]lzg/L / kf6{k'hf{ .

-ª_ bfgf tyf kz'kIfL pBf]ux¿n] kz';]jf ljefusf] l;kmfl/;df k}7f/L

ug]{ efu @*, @( / #) df kg]{ sRrf kbfy{ tyf ;xfos sRrf

kbfy{ Pj+ KoflsË d]6]l/on .

kz' ;]jf ljefun] o;/L l;kmfl/; ubf{ Ps cfly{s jif{df

vkt x'g ;Sg] kl/df0f Ps}k6s l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 . o:tf] ;'ljwf

cg';f/ k}7f/L ug{] sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{ Pj+ pBf]usf]

6]«8dfs{ clÍt Kofls+u d]6]l/onsf] l;kmfl/; ubf{ kz' ;]jf ljefun]

vkt cg'kft / tof/L j:t'sf] :jb]zdf pkef]usf] cfwf/df ug'{

kg]{5 .

-r_ ko{6g pBf]usf] k|rf/ tyf k|j4{gsf] nflu g]kfnaflx/af6 5kfO

NofPsf] :t/Lo k|rf/ ;fdu|L,

Page 202: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

202

-5_ j}slNks phf{sf ;|f]t ;DaGwL b]xfo adf]lhdsf dfnj:t'x¿ M–

-c_ j}slNks phf{sf] ;|f]t h:t} xfjfaf6 ljB't pTkfbg ug]{

xfjf ldn / ltgsf P;];l/h / kf6{k'hf{,

-cf_ b/aGbLdf dfkmL hlgP afx]ssf ;f}o{ zlQmaf6 ljB't

pTkfbg ug]{ pks/0f, ltgsf kf6{k'hf{, ;f]nf/ kmf]6f]ef]lN6s

6\o"an/ Aof6«L, ;f]nf/ kmf]6f]ef]lN6s 6\o"an/ Aof6«L / ;kmf

6]Dkf]sf] Aof6«L pTkfbg ug{ cfjZos kg]{ Pl06df]lgon ln8

PNjfo OGu6, ln8, Aof6«L aS;, ;]k/]6/ / 6\o"an/ Aofu,

-O_ uf]a/ UofF; nufot afof]UofF;sf nflu cfjZos kg]{

pks/0f h:t} d]g UofF; eNe, uf]a/UofF; aQL, UofF; 6]k

-a|f;_ uf]a/UofF; r'Nxf] / ltgsf kf6{k'hf{, l/8S;g ONjf] /

/j/ xf]h kfOk,

-O{_ uf]a/af6 ljB't pTkfbg ug]{ Aof6«L agfpg] pBf]un] cfoft

ug]{ sRrf kbfy{ -pBf]usf] jflif{s Ifdtf / :jLs[t :sLddf

tf]lsPsf] kl/df0f;Dd_ ;f] Aof6«L agfpg cfjZos sRrf

kbfy{x¿ egL pBf]u ljefu jf 3/]n' tyf ;fgf pBf]u

ljefuaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf sRrf kbfy{x¿

-p_ afof] phf{df cfwfl/t afof] :6f]e -/fO; x:s :6f]e_ .

-pm_ h}ljs OGwg pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu cfoft x'g] ldn,

d]lzg/L pks/0f, ltgsf kf6{k'hf{ tyf /;fogx¿ .

-h_ 6«nLa; ;]jf ;~rfng tyf lj:tf/sf] nflu k}7f/L ul/g] oGq,

pks/0f, 6«nLa; tyf To;sf kf6{k'hf{x¿,

-em_ s[lifhGo pTkfbg, kmnk"mn, df5f cflb ;'/lIft ug{ lgdf{0f ul/g]

lzt e08f/sf] nflu cfjZos kg]{ oGq tyf pks/0fx¿ / ydf]{sf]n,

-`_ afnLgfnLsf] nfludfq k|of]u x'g] efu #* sf sL6gfzs,

9';Lgfzs, ´f/kftgfzs, d';fgfzs cf}ifwL / To;sf] sRrf kbfy{,

-6_ :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df ;/sf/L, ;/sf/L

cg'bfg k|fKt / ;fd'bflos c:ktfnn] k}7f/L ug]{ efu *$ / () sf

Page 203: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

203

cf}ifwLo Pj+ zNolrlsT;f ;DaGwL oGq pks/0f tyf cf}hf/x¿,

d'6'leq k|Tof/f]k0f ul/g] eNex¿, :6]06x¿ / k]; d]s/x¿,

t/ o;/L k}7f/L u/]sf dfnj:t'x¿ jf/]06L jf Uof/]06Lsf]

cjlwdf k}7f/L u/]sf] ldltn] Ps jif{leq dd{t ug{ n}hf+bf jf dd{t

u/L NofpFbf jf ;f]sf] ;§f ;f]xL k|sf/sf] csf]{ dfnj:t' k}7f/L ubf{

To;df eG;f/ dx;'n k"0f{ 5'6 x'g]5 .

-7_ ;DalGwt gu/kflnsfsf] l;kmfl/;df af?0f oGq -bdsn_ Pj+ 9nsf]

kmf]xf]/ kfgL k|zf]wgsf] nflu k}7f/L x'g] l6«6d]06 KnfG6, d]lzg/L /

;+oGqx¿ .

-8_ ;DalGwt gu/kflnsfsf] l;kmfl/;df kmf]x/ d}nf ;Íng u/L k'gM

pTkfbg ug]{ pBf]ux¿n] k}7f/L ug]{ ufj]{h sDkfS6/, ufj]{h sG6]g/

tyf kmf]x/ d}nf k|zf]wg u/L k'gM pTkfbg ug]{ d]lzg/Lx¿ .

-9_ ljb]zL lgof]u tyf bft[ ;+:yfn] s"6gLlts ;'ljwf jf dx;'n

;'ljwfdf k}7f/L u/L s'g} cfof]hgfsf] :jLs[t jflif{s sfo{qmd cg'¿k

cfof]hgfnfO{ g} x:tfGt/0f u/L ;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g ug]{

jf s'g} cfof]hgfsf] gfddf k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwfdf -nut

jf a}Í Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf] afx]s_ k}7f/L ePsf / cfof]hgf

;dflKtkl5 cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ ;/sf/L gDa/ Kn]6df

kl/jt{g ug]{ u/L ;/sf/L lgsfonfO{ x:tfGt/0f ug]{ jf :jLs[lt

k|fKt sDtLdf !% z}ofeGbf a9L Ifdtfsf u}/ gfkmf d'vL ;fd'bflos

c:ktfnnfO{ x:tfGt/0f ug]{ ;jf/L ;fwg .

-0f_ cf}ifwL Joj:yf ljefusf] l;kmfl/;df cf}ifwL pBf]un] k}7f/L ug]{

sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{, /f;folgs kbfy{ Pj+ Koflsª

d]6]l/on .

o:tf] l;kmfl/; ubf{ cf}ifwL Joj:yf ljefun]] sRrf kbfy{sf]

vkt cg'kft, :jb]zdf x'g] pkef]u Pj+ ljb]zdf ePsf] lgsf;Lsf]

cfwf/df Ps cfly{s jif{sf] nflu rflxg] kl/df0f Ps}k6s l;kmfl/;

ug{;Sg]5 .

Page 204: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

204

-t_ ljB't ljsf; ljefusf] l;kmfl/;df hnljB't pTkfbg, k|;f/0f,

ljt/0f, ;~rfng jf ;+ef/sf] nflu cfjZos kg]{ g]kfndf pTkfbg

gx'g] lgdf{0f pks/0fx¿, d]lzg/L cf}hf/x¿ / ;f]sf] ;DalGwt

kf6{k'hf{x¿ tyf To:tf pks/0fx¿ lgdf{0f ug{ cfjZos kg]{ sRrf

kbfy{ -:6Ln l;6_ .

-y_ d[uf}nf /f]uLx¿sf] pkrf/df k|of]u ug]{ zLif{s #*=@$ df kg]{

8fOnfl;; jfy sG;G6]«6 -7f]; jf t/n_ .

-#_ eG;f/ dx;'n cf+lzs 5'6 x'g] M

-s_ d;L agfpg] pBf]un] pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df k}7f/L ug]{

/f;folgs kbfy{df nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6

lbOg]5 .

-v_ :jb]zL d'b«0f -k]|;_ pBf]un] cfˆgf] pBf]usf] k|of]usf] nflu d]lzg/L

kf6{k'hf{, 5fKg] 6fOk Ans, Kn]6, zL6, u|flkms cf6{, lkmNd, zLif{s

()=)^ cGtu{tsf el6{sn Sofd/f, s]ldsnx¿ k}7f/L u/]df nfUg]

eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6 x'g]5 . ;fy}, o:tf pBf]un]

k}7f/L ug]{ d;Lsf] k}7f/Ldf eg] kfFr k|ltztdfq eG;f/ dx;'n

nfUg]5 .

-u_ 6«]]lsË Ph]G;Ln] cfˆgf] k|of]hgsf] nflu kfn -6]G6_ cfO; PS;,

SofDkg, lk6g, SnfOlDjª /f]k, SnfOlDaªdfdfq k|of]u x'g]

dfnj:t'x¿, ljz]if k|sf/sf SoflDkª qmf]s/L tyf s6n/L /

?s:ofs klxnf] k6s k}7f/L ubf{ kfFr k|ltztdfq eG;f/ dx;'n

nfUg]5 . ;fy}, o:tf Ph]G;Lx¿n] ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnosf]

l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ ;~rf/ pks/0fdf ;d]t nfUg] eG;f/

dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6 x'g]5 . o;/L k}7f/L x'g] dfnj:t'dWo]

SoflDkª qmf]s/L / s6n/Ldf 6]«lsË Ph]G;Lsf] gfd / lrGx clÍt

ePsf] x'g' kg]{5 .

Page 205: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

205

-3_ hnofqfsf] Joj;fo ug]{ /flˆ6Ë Ph]G;Ln] cfˆgf] Joj;fo

;~rfngsf] nflu /a/ / df]6/sf] 8'Ëf bz÷bz yfg, x]nd]6 Ps;o

yfg, Kof8n Ps;o hf]/ / af6/ k|'km Sofd/f s06]g/ bz yfg

klxnf] k6s k}7f/L ubf{ eG;f/ dx;'n kfFr k|ltztdfq nfUg]5 .

-ª_ g]kfndf 5fofÍg ul/Psf] l;g]dfsf] lkmNd w'g jf lk|G6 ug{ jf

8]enk ug{ jf ;fp08 /]s8{ ug{ jf k|bz{g ug{ c:yfoL lgsf;L ug'{

k/]df rnlrq ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df eG;f/ dx;'n glnO{

nutdf /fvL lgsf;L ug{ lbOg]5 . o:tf] lkmNd k'gM k}7f/L ubf{

k|ltld6/ Ps ?k}ofF dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 . t/ ljb]zdf

k|bz{gsf nflu nluPsf] l;g]df lkmtf{ NofpFbf eG;f/ dx;'n nfUg]

5}g .

;fy} g]kfndf rnlrq 5fofFÍg ug{sf] nflu ljb]zL

gful/sx¿n] cfk"m;Fu Nofpg] rnlrq ;DaGwL oGq pks/0fx¿ /

;f];Fu ;DalGwt dfnj:t'x¿ rnlrq ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df

kl5 lkmtf{ n}hfg] zt{df eG;f/ dx;'n glnO{ nutdf /fvL k}7f/L

ug{ lbg ;lsg]5 .

-r_ :yfoL :jLs[t k|fKt 6«fen Ph]G;L, 6]«lsË Ph]G;L, /flˆ6Ë Ph]G;L /

tf/] tyf l/;f]6{ xf]6nn] ko{6g tyf gful/s p•og dGqfnosf]

l;kmfl/;df k}7f/L u/]sf] nUh/L sf]r, dfOqmf]a; / ldlga;dWo]

hDdf b'O{ yfgdf nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6 x'g]5 .

t/ o;/L k}7f/L x'g] ;jf/L ;fwgx¿ k}7f/L ePsf] cf7

jif{;Dd lghL ;jf/Lsf] ¿kdf btf{ ug{ jf gfd;f/L ug{ gkfOg] /

;jf/L ;fwgdf aflx/k§L To:tf Ph]G;L jf xf]6nsf] gfd n]lvPsf]

x'g' kg]{5 . o:tf ;jf/L ;fwg cf7 jif{ gk'uL gfd;f/L u/]df

lgodfg';f/ k"/} eG;f/ dx;'n nfUg]5 / cf7 jif{kl5 gfd;f/L ePdf

eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g . Psk6s o:tf] ;'ljwf pkef]u ul/;s]sf]

cf7 jif{ Joltt ul/;s]kl5dfq k'gM o:tf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

Page 206: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

206

-5_ tf/] xf]6nx¿n] :jLs[t of]hgfcg';f/ xf]6]nsf] lgdf{0f jf Ifdtf

lj:tf/ jf :t/a[l4sf nflu jf klxn] k}7f/L u/]sf dfnj:t'x¿ k'/fgf

eO{ ltgnfO{ k|lt:yfkg ug{sf] nflu k}7f/L ug]{ b]xfosf pkv08

-c_ df plNnlvt dfnj:t'df kfFr k|ltztdfq eG;f/ dx;'n

nfUg]5M–

-c_ lsr]g OSo"kd]06, lnˆ6, Po/s08L;lgª, kmlg{r/ P08

lkmS;r;{, /Ëx¿, sfk]{6 -pmgL afx]s_, On]lS6«s OG:6n]zg

P08 lkmS;r;{, n08«L tyf 8«fOlSnlgª, xfp;lslkË

OSo"kd]06, On]lS6«sn kf6{;, sDk|];/ P08 kDk;\, nS; P08

nlsË km/ 8f];{, On]lS6«sn 6«fG;kmd{/ P08 h]g]/]6;{, qms/L,

Unf; j]o/, s6n/L P08 6]j'nj]o;{, ;]lg6/L lkml6Ë /

lng]G; .

-cf_ pkv08 -c_ df plNnlvt dfnj:t'dWo] qms/L, Unf;j]o/,

s6n/L, 6]j'nj]o/, ;]lg6/L lkml6Ë / lng]G;df xf]6]nsf] gfd

/ lrXg clÍt ePsf] x'g' kb{5 .

-O_ o; v08df plNnlvt ;'ljwf kfFr jif{sf] cjlwdf Psk6s

dfq k|bfg ul/g]5 .

-h_ :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df ;/sf/L c:ktfnn] /

:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno jf Pzf]l;o;g ckm k|fOe]6 x]Ny

OlG:6Ro";g g]kfnsf] l;kmfl/;df ;fd'bflos jf lghL c:ktfnn]

k}7f/L ug]{ dfOqmf]a; Pj+ ldlga;x¿df b]xfo adf]lhd eG;f/

dx;'n 5'6 lbOg]5 M–

-c_ Go"gtd kGw| z}ofb]lv krf; z}of;Dd ePsf] c:ktfnsf]

nflu dfOqmf]a; jf ldlga;dWo] Pp6f / krf; z}ofeGbf

a9L ePsf] c:ktfnsf] nflu dfOqmf]a; jf ldlga;dWo]

hDdf b'O{j6f ;jf/L ;fwgdf nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf;

k|ltzt 5'6 lbOg]5 .

-cf_ pkv08 -c_ adf]lhd ;'ljwfdf k}7f/L ePsf] dfOqmf]a; jf

ldlga; k'/fgf] eO{ k|of]u ug{ g;lsg] ePdf To;nfO{

Page 207: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

207

:qm\ofk u/]sf] k|df0f eG;f/ sfof{nodf k]z u/]kl5 ;f]xL

k|sf/sf] csf]{ ;jf/L ;fwg k}7f/L ubf{ ;d]t of] ;'ljwf

lbOg]5 .

-´_ rnlrq w'nfO{ ug]{ WjgL eg]{ ;d]t p2]Zon] btf{ ePsf pBf]u jf

sDkgLx¿n] rnlrq ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ b]xfosf

pkv08 -c_, -cf_ / -O_ df plNnlvt dfnj:t' / rnlrq k|bz{g

ug]{ p2]Zon] btf{ ePsf pBf]u jf sDkgLx¿n] pkv08 -O{_ df

plNnlvt dfnj:t'x¿ klxnf] k6s k}7f/L ubf{ @=% k|ltzt dx;'n

lnO{ afFsL dx;'n 5'6 x'g]5 . o;/L l;kmfl/; ubf{ rnlrq ljsf;

af]8{n] ;DalGwt pBf]u jf sDkgLsf] Ifdtf / k|of]usf] cfwf/df

kl/df0f ls6fg u/L l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .

-c_ g]u]l6e k|f];]l;Ë d]lzg, sDKo"6/fOH8 lk|Eo"Pjn g]u]l6e

sl6ª d]lzg ;]6, kmfOgn g]u]l6e cN6«flSnlgª d]lzg,

lel8of] Pl;i6 ;lxt sn/ PgfnfOlhË -s/]S;g_ d]lzg ;]6,

kmfOgn lk|lG6Ë tyf kmfOgn k|f];]l;Ë d]lzg, k|f];];/ Pj+

lk|G6/, PgfnfOh/, k|f]h]S6/, :6]gj]s, ;fp08 l/8/,

l;qmf]dL6/, :kfnfOh/, l/jfO08/, # lrk Pr=8L= Sofd]/f /

;f]sf] n]G;, Pr=8L= 6]k /]s8{/, Pr=8L= xf8{ l8:s, Pr= 8L=

df]lg6/, kL @ /]s8{/, kL= @ sf8{ / lel8of] Sofd]/f

:6]jnfOh/ .

-cf_ sn/ s/]S;g ;d]tsf] 6]lnl;g] d]lzg, j]6f–P;= kL= lel8of]

/]s8{/ Pj+ 6]lnl;g] ;DaGwL pks/0fx¿, dlg6/, cl8of]

ldlS;Ë sG;f]n / a]6f eLl8of] P;=kL= Pj+ 6]kl/s8{/x¿,

8j/, ldS;r/, PDKnLkmfo/, :kLs/ / dfOqmf]kmf]g .

-O_ ;fp08 clK6sn 6«fG;kml/Ë d]lzg ;]6, lk|G6 lk|Eo"

k|f]h]S6/x¿, !^ Pd=Pd= Pj+ #% Pd=Pd= sf Sofd/fx¿,

;fp08 cK6Lsn Sofd/f, n]G;, lkmN6/x¿, Dofu]lhg, Sofd]/f

:6}08, a}6«L rfh{/x¿, 6«nL, 8nL, qm]g / l/ˆn]S6/x¿ . j]jL,

;'k/ dN6L–!), dN6L–@) ;f]nf/, Pr= Pd= cfO{, 8Ld/ .

Page 208: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

208

-O{_ nUh/L l;6\;, $ 6geGbf a9L Ifdtfsf Po/ s08L;G;,

k|f]h]S6/ n]G;, k|f]h]S6/ NofDk; / /]lS6kmfO;{, k|f]h]S6

sG;f]n, h]gg jNj;, k|f]h]S6 sfa{G;, l8lh6n lkmNd ;j{/,

;jpkm;{, lkmNd Knf6;{, lkmNd c6f]d]zg OlSjkd]06\;,

l:qmG;, l8lh6n l;g]df k|f]h]S6/ -%))) No'd]G;–g]l6e

!)*)x&@) l/;f]n';g_ / ;f]sf] n]G; .

-`_ df]6/;fOsnsf] n]uuf8{ agfpg] pBf]un] n]uuf8{ pTkfbgsf] nflu

cfjZos kg]{ pBf]u ljefun] l;kmfl/; u/]sf] kl/df0f;Ddsf] kmnfd]

kfOk k}7f/L ubf{ bz k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-6_ ko{6g tyf gful/s p•og dGqfnosf] l;kmfl/;df kj{tf/f]x0f bnn]

g]kfnsf lxdfn cf/f]x/0f ug{sf] lgldQ k}7f/L ug]{ g]kfndf vkt

x'g] dlb/f tyf r'/f]6 afx]ssf dfnj:t'x¿df !) k|ltzteGbf a9L

eG;f/ dx;'n nfUg] ePdf !) k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

o:tf bnx¿n] k}7f/L ug]{ g]kfndf vkt gx'g] dfnj:t'x¿sf] xsdf

b/aGbL adf]lhd nfUg] dx;'n w/f}6Ldf lnO{ dfnj:t' lkmtf{ u/]kl5

w/f}6L /sd lkmtf{ lbOg]5 .

-7_ ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnosf] l;kmf/;df u|fdL0f If]qdf ;]jf

k'¥ofpg] b"/;~rf/ ;]jf k|bfos jf b"/;~rf/ ;]jf :yfkgf u/L

;~rfng ug]{ ;/sf/L jf lghL If]qsf lgsfon] PS;r]Gh :yfkgf

tyf g]6js{ lj:tf/sf nflu cfoft ug]{ b/aGbLdf dfkmL eP

afx]ssf s]j'n, Jof6«L tyf b"/;~rf/ ;DaGwL pks/0fx¿ -6fj/

:6«Sr/ / ;]N6/ afx]s_ df % k|ltzteGbf a9L eG;f/ dx;'n b/

ePdf & k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

!^= b]xfosf dfnj:t'x¿ ef/t / hgjfbL u0ftGq rLgsf] :jzfl;t If]q ltAjtaf6

k}7f/L x'Fbf eG;f/ dx;'n k"0f{¿kn] 5'6 x'g]5 M–

-!_ efu ! sf] hLljt hGt' ;a},

Page 209: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

209

-@_ efu # sf] zLif{s )#=)! b]lv )#)$=(( ;Ddsf dfnj:t'x¿,

-#_ efu $ sf] zLif{s )$=)! sf pTkfbgx¿, zLif{s )$=)& sf pTkfbgx¿ /

zLif{s )$=)( sf] ck|zf]lwt k|fs[lts dx,

-$_ zLif{s )%=)^ sf pTkfbgx¿,

-%_ efu ^ sf ;a} pTkfbgx¿,

-^_ efu & sf] pkzLif{s )&)#=@) df kg]{ ;'sfPsf] n;'g, pkzLif{sx¿

)&!#=!), )&!#=@), )&!#=#!, )&!#=#@, )&!$=!)=)) / )&!$=()

afx]ssf ;a} pTkfbgx¿,

-&_ efu * sf] pkzLif{sx¿ )*)!=!(, )*)#=)), )*)$=@) sf] tfhf c+lh/,

pkzLif{sx¿ )*)$=#), )*)$=$), )*)$=%), zLif{s )*=)% sf] ;a}

pTkfbg, pkzLif{s )*)^=!) / zLif{s )*=)& b]lv pkzLif{s )*!)=()

;Ddsf pTkfbgx¿,

-*_ efu ( sf] zLif{s )(=!) sf] sf+rf] cb'jf, pkzLif{s )(!)=#) sf] sf+rf]

a];f/,

-(_ efu !) sf vfBfGgx¿ ;a},

-!)_ efu !! sf] zLif{s !!=)! b]lv pkzLif{s !!)$=#) ;Ddsf pTkfbgx¿,

-!!_ efu !@ sf] zLif{s !@=)! b]lv pkzLif{s !@)@=@) ;Ddsf pTkfbg,

zLif{s !@=)^, pkzLif{s !@)&=@), pkzLif{s !@)&=$) / pkzLif{s

!@)&=(( sf pTkfbg . zLif{sx¿ !@=)*, !@=)(, !@=!) / !@=!!,

pkzLif{sx¿ !@!@=(! / !@!@=(( sf pTkfbgx¿, zLif{s !@=!# / zLif{s

!@=!$ sf pTkfbgx¿,

-!@_ efu !$ sf ;a} pTkfbgx¿,

-!#_ efu !% sf] pkzLif{s !%@!=() sf pTkfbg,

-!$_ efu !& sf] zLif{s !&=)! sf] u'+8 ;Vv/,

-!%_ efu @# sf zLif{sx¿ @#=)$, @#=)% / @#=)^ sf ;a} pTkfbgx¿,

!&= eG;f/ dx;'n tyf s[lif ;'wf/ z'Ns k"0f{ 5'6 x'g] M b]xfosf dfnj:t'x¿ k}7f/L ubf{

eG;f/ dx;'n tyf s[lif ;'wf/ z'Ns k"0f{ ¿kdf 5'6 x'g]5 M–

Page 210: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

210

-s_ zLif{s )!=)% cGtu{t kg]{ dfp hftL -efn] kf]yL_ sf] rNnf .

-v_ k'ik kmfd{x¿n] k}7f/L ug]{ k"mnsf lj?jf -db/ KnfG6\;_ sndL lj?jfx¿,

k"mnsf] ufgf tyf h/fx¿ / k"mnsf] aLp aLhg .

-u_ s'v'/fsf] bfgf pTkfbg ug]{ pBf]u jf Xofr/L kmd{x¿n] k}7f/L ug]{ s'v'/fsf]

bfgfdf k|of]u x'g] zLif{s )%=)^ df kg]{ xf8sf] w"nf] / cjz]ifx¿ .

-3_ g]kfndf h}ljs dn pTkfbg ug]{u/L btf{ ePsf pBf]un] h}ljs dnsf]

pTkfbgsf nflu k}7f/L ug]{ lgdvnL / c08LvnL .

-ª_ h}ljs OGwg pTkfbgsf] nflu cfoft ul/g] ;lhjg (Jatropha) sf] bfgf

tyf jLp -l;8\;\_

!*= k|tLtkq / lahsdf dfnj:t'sf] zLif{s pkzLif{s tyf ls6fgL ljj/0f pNn]v ug'{

kg]{ M g]kfnleq k}7f/L x'g] dfnj:t'sf] k|tLtkq vf]Nbfs} cj:yfdf dfnj:t'sf]

ls6fgL -:k]l;lkms_ ljj/0f, j:t' juL{s/0f zLif{s, k|To]s j:t'sf] k|lt OsfO{ d"No /

kl/df0f, pTklQsf] d'n's Pj+ oyf;+ej dfnj:t'sf] k|s[lt cg';f/ df]8]n gDa/ /

sDkgL ;d]t k|tLtkq / lahsdf v'nfpg' kg]{5 . /fh:j c;"nLdf gsf/fTds k|efj

kg]{ u/L pko'{Qm adf]lhdsf] ljj/0f gv'nfO{ k|tLtkq vf]Ng] jf lahs k]z ug]{

cfoftstf{nfO{ eG;f/ clws[tn] To:tf] dfnj:t'sf] eG;f/ dx;'n k|of]hgsf nflu

lgwf{l/t d"Nosf] Ps k|ltzt hl/jfgf u/L cfjZos ljj/0f dfu ug{ ;Sg]5 .

o;/L k|fKt ljj/0fsf cfwf/df klg ls6fgL -:k]l;lkms_ x'g g;s]df ;f] dfnj:t'sf]

ef}lts k/LIf0f u/L ;f]af6 k|fKt ls6fgL ljj/0f eG;f/ k|1fkgkqdf pNn]v u/L

hfFrkf; ug'{ kg]{5 .

!(= ljljw M

-!_ pBf]un] cfˆgf] pBf]usf] ;~rfngsf] nflu cfk}+m k|of]u ug]{ u/L pBf]u

ljefusf] l;kmfl/;df k'/fgf ldn d]lzg/L oGq pks/0f tyf :So|fk -kq'_ /

g]kfndf ;~rflnt cfof]hgfx¿n] cfof]hgf ;~rfngsf] nflu k}7f/L ug]{

k'/fgf ldn, d]lzg/L, oGq, pks/0fx¿ / xjfO{ ;]jf sDkgLx¿n] xjfO{ ;]jf

;~rfngsf] nflu g]kfn gful/s p•og k|flws/0fsf] l;kmfl/;df k'/fgf jf

k|of]u ePsf xjfOhxfh, x]lnsf]K6/ / ltgsf Ol~hgx¿ k}7f/L ug{

Page 211: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

211

kfpg]5g\ . dfly pNn]v ul/Pb]lv afx]ssf cGo k'/fgf dfnj:t' k}7f/L ug{

kfOg] 5}g .

t/ lghL u'06f lem6L ef/L ;DaGwL ;"rgf cGtu{t k}7f/L ug{ kfOg]

lghL k|of]usf dfnj:t' / /fxt tyf p4f/ sfo{sf nflu cGt/f{li6«o ;+3

;+:yfaf6 ;xof]u :j¿k k|fKt eO{ g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnO{ k}7f/L x'g ]

dfnj:t'df of] bkmf nfu" x'g] 5}g .

-@_ ef/taf6 l8=cf/=kL= jf a}lsË k|0ffnL cg';f/ k}7f/L u/]sf dfnj:t'df dfq

o; cg';"rLsf] bkmf # df plNnlvt 5'6 k|bfg ul/g]5 .

-#_ rLgsf] :jzfl;t If]q ltAjtaf6 dfnj:t'x¿ k}7f/L ubf{ b]xfodf plNnlvt

dfnj:t' j:t' ljlgdo jf a}lͪ k|0ffnL cg';f/ / cGo ;a} dfnj:t' a}lÍË

k|0ffnL cg';f/ ug'{ kg]{5 M–

-s_ sRrf pmg

-v_ hLljt e]8f Rof+u|f

-u_ g"g

-3_ rf}+/L ufO{ / rf}+/L ufO{sf] k'R5/

-ª_ un}+rf

-r_ h8La'6L

t/ lgsf;L ubf{ / ;f]x| xhf/ ?k}ofF;Ddsf] dfnj:t' k}7f/L

ubf{ a}lͪ k|0ffnL clgjfo{ x'g] 5}g .

-$_ a|'c/L sDkgLn] qmfpgss{ k}7f/L ubf{ cfGtl/s /fh:j sfof{nosf]

l;kmfl/;dfdfq k}7f/L ug'{ kg]{5 .

-%_ t];|f] d'n'sdf lgsf;L x'g] dfnj:t' s'g} lgsf;Lstf{n] sf7df8f}+d} lqe'jg

ljdfg:yn eG;f/ sfof{nodf hfFrkf; u/fO{ aGb sG6]g/df eG;f/sf]

l;n5fk nufO :yn dfu{l:yt eG;f/ sfof{noaf6 lgsf;L ug{ rfx]df

eG;f/ ljefun] k|lqmof tf]sL pQm ;'ljwf k|bfg ug]{]5 .

-^_ s'g} pBf]u, JolQm, ;+:yf jf ljb]zL gful/sn] s'g} vf; sfo{ k|of]hgsf] nflu

-Jofkfl/s k|of]hg afx]s_] kl5 lkmtf{ n}hfg] zt{df k}7f/L ug]{ dfnj:t'

Page 212: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

212

;DalGwt dGqfno jf b"tfjf;sf] l;kmfl/;df a9Ldf tLg dlxgf;Ddsf] nflu

nutdf /fvL k}7f/L ug{ lbg ;lsg]5 . o;/L l;kmfl/; gePsf] cj:yfdf

eG;f/ sfof{non] cf}lrTo x]/L kl5 lkmtf{ ug]{ zt{df a9Ldf Psjif{sf] cjlw

tf]sL nfUg] s/, dx;'n tyf z'Nsx¿ w/f}6L lnO{ hfFrkf; ug{ :jLs[lt lbg

;Sg]5 . tf]lsPsf] ;dodf dfnj:t' lkmtf{ gu/]df w/f}6L lkmtf{ x'g] 5}g .

-&_ rLgsf] :jzfl;t If]q ltAjtaf6 q]ml86 ;'ljwf cGtu{t dfnj:t' k}7f/L ubf{

/fv]sf] w/f}6L /sd lkmtf{ kfpgsf] nflu pQm dfnj:t' k}7f/L u/]sf] ldltn]

tLg dlxgfleq a}lͪ k|0ffnLaf6 e'QmfgL k7fPsf] k|df0f k]z u/L w/f}6L

lkmtf{ lnO;Sg' kg]{5 . dfnj:t' k}7f/L ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq

pk/f]Qmadf]lhd lkmtf{ gePsf] w/f}6L /sd ;b/:ofxf ul/g]5 / To;df

k}7f/Lstf{sf] bfaL nfUg] 5}g .

-*_ g]kfnsf] cGo /fi6«x¿;+Fu ePsf låkIfLo tyf ax'kIfLo ;D´}ftf jf ;lGwsf]

k|lts"n gx'g] u/L Ps d'n'saf6 cfofltt dfnj:t'x¿ k'gM csf]{ d'n'sdf 5

dlxgfleq lgof{t ug]{ u/L k}7f/L u/]df pQm dfnj:t'df b/aGbL cg';f/

nfUg] eG;f/ dx;'n w/f}6Ldf /fvL k}7f/L ug{ lbg ;lsg]5 . o:tf j:t'x¿

lgsf;L ubf{ k}7f/L ubf{sf] cj:yfdf e'QmfgL u/]sf] ljb]zL d'b|fdf g36\g] u/L

cfh{g u/]sf] k|df0f / lgsf;L ePsf] k|df0f k]z u/]sf] Ps dlxgfleq w/f}6L

/x]sf] /sdaf6 nfUg] eG;f/ dx;'nsf]] bz k|ltzt /sd c;"n u/L afFsL

eG;f/ dx;'n lkmtf{ ul/g]5 .

-(_ b'O{ kIfLo ;lGwdf c;/ gkg]{ u/L k|of]u eO;s]sf] cf}Bf]lus d]lzg/L oGq

Pj+ pks/0fx¿ ljb]zdf laqmL ug{ rfx]df laqmL afktsf] ljb]zL d'b|f cu|Ld

¿kdf k|fKt eO{ ;s]sf] jf ;f] afkt vf]lnPsf] k|tLtkqsf] cfwf/df pBf]u

ljefusf] l;kmfl/;df lgsf;L ug{ lbOg]5 .

-!)_ b'O{ kIfLo ;lGwdf c;/ gkg]{ u/L g]kfndf k|of]u eO;s]sf lgdf{0f ;DaGwL

k'/fgf oGq pks/0fx¿ ljb]zdf laqmL ug{ rfx]df laqmL afktsf] ljb]zL d'b|f

cu|Ld ¿kdf k|fKt ePsf] jf ;f] afkt vf]lnPsf] k|tLtkqsf] cfwf/df

lgsf;L ug{ lbOg]5 .

-!!_ dfnj:t' hf+rkf; ubf{ j:t' juL{s/0f jf j:t' klxrfg tyf u'0f:t/ k/LIf0f

ug{ cfjZos b]lvPsf jf dxflgb]{zsn] k|of]uzfnf k/LIf0f u/fO{ dfq

Page 213: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

213

hfFrkf; ug]{ egL tf]lslbPsf dfnj:t'x¿sf] gd"gf ;Íng u/L k/LIf0fsf

nflu eG;f/ clws[tn] eG;f/ k|of]uzfnf jf k|rlnt sfg'gn] lgwf{l/t u/]sf]

k|of]uzfnfdf k7fpg' kg]{5 .

-!@_ eG;f/ b/aGbL k|of]hgsf] nflu lgwf{l/t cf7 cÍsf] pkzLif{snfO{ tYofÍ

k|of]hgsf] nflu dxflgb]{zsn] cÍ yk ug{ ;Sg]5 .

-!#_ ckfËx¿n] k|of]u ug{ ldNg] u/L agfOPsf :s'6/, dlxnf, afnaflnsf tyf

;dfh sNof0f dGqfno jf ;DalGwt lhNnfsf] k|d'v lhNnf clwsf/Lsf]

l;kmfl/;df ckfËx¿sf] gfddf k}7f/L ubf{ eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g .

k}7f/Lsf] cj:yfdf ckfËx¿n] k|of]u ug{ ldNg] gePsf / k}7f/L ul/;s]kl5

ckfËx¿n] k|of]u ug{ ldNg] agfO{ btf{ ug]{ ePdf pQm dGqfno jf ;DalGwt

lhNnfsf] k|d'v lhNnf clwsf/Lsf] l;kmfl/;df k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/

dx;'n w/f}6L lnOg]5 . ckfËsf] gfddf pko'{Qm adf]lhd btf{ ePsf] k|df0f

eG;f/ sfof{nodf k]z u/]kl5 w/f}6L /x]sf] eG;f/ dx;'n lkmtf{ lbOg]5 .

o;/L k}7f/L u/]sf] :s'6/ g]kfn ckfË ;+3sf] l;kmfl/;df ckfËnfO{ g} laqmL

jf gfd;f/L ubf{ eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g .

-!$_ a08]8 j]o/ xfp; / gub w/f}6L -kf;j's_ sf] ;'ljwf glnPsf pBf]ux¿n]

cfk"mn] lgsf;L ug]{ dfnj:t' pTkfbgsf] nflu cfjZos kg]{ sRrf kbfy{,

;xfos sRrf kbfy{ -g]kfndf pTkfbg gx'g] KoflsË d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L

u/L ;f]af6 pTkflbt tof/L dfnj:t' tf]lsPsf] cjlwleq tf]lsPsf] k|lqmof

cg';f/ lgsf;L u/]df To:tf sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{

-g]kfndf pTkfbg gx'g] KoflsË d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{ eG;f/ laGb'df

nfu]sf] s/, dx;'n g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L ;f]xL ;"rgfdf

tf]lsPadf]lhdsf dfnj:t'df tf]lsPadf]lhdsf] ldltb]lv tf]lsP adf]lhdsf]

;db/df eG;f/ laGb'af6} lkmtf{ lbOg]5 .

-!%_ ;Djt @)^% ;fn sflQs ! ut] g]kfn /fhkqdf k|sflzt lghL u'06f

lem6L ef/L ;DaGwL ;"rgfsf] bkmf ! sf] pkbkmf -@_ adf]lhd g]kfnL

ofq'x¿n] Nofpg] Pn=;L=8L= 6]lnlehgdf eG;f/ dx;'n, cGtMz'Ns, d"No

clej[l4 s/ gnufO b]xfo adf]lhdsf] Psd'i6 /sd eG;f/ dx;'n afkt

c;"n ul/g]5M—

Page 214: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

214

Pn= ;L=8L= 6L=le=sf]

;fOh -O~rdf_

^ dlxgf;Dd ljb]zdf

a;L kms]{sfsf] nflu

-k|lt O~rL ?k}ofFdf_

^ dlxgfeGbf a9L cjlw

ljb]zdf a;L kms]{sfsf]

nflu -k|lt O~rL

?k}ofFdf_

-s_ @@" ;Dd 300.– 250.–

-v_ @#" b]lv @(" ;Dd 425.– 350.–

-u_ #)" b]lv #@" ;Dd 720.– 640.–

-3_ ##" b]lv #(" ;Dd 900.– 800.–

-ª_ $)" b]lv $(" ;Dd 950.– 850.–

-r_ %)" eGbf dfly 1700.– 1600.–

@)= ;fˆ6f ;Dem}ftf cGtu{t g]kfn ;/sf/sf] ;Dj]bgzLn ;"rLdf k/]sf b]xfosf

pkzLif{ssf dfnj:t'df o; cg';"rLsf] bkmf ^ df plNnlvt 5'6 k|bfg ul/g] 5}g .

t/ o; cg';"rLsf cGo bkmfx¿af6 nfUg] eG;f/ dx;'n k"0f{ jf cf+lzs 5'6

lbOPsf]df ;f]xL adf]lhd x'g]5 .

-!_ ;fs{ d'n'sx¿dWo] u}/ sd ljsl;t d'n'sx¿

(Non-Least developed countries) sf] nflu nfu" x'g] ;+j]bgzLn

dfnj:t'sf] pkzLif{sx¿sf] ;"rL M

efu–!

0104.20 0105.94 0105.99

efu–@

0204.10 0204.21 0204.22 0204.23 0204.30

0204.41 0204.42 0204.43 0204.50 0207.11

0207.12 0207.13 0207.14 0207.24 0207.25

0207.26 0207.27 0207.32 0207.33 0207.34

0207.35 0207.36

Page 215: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

215

efu–#

0301.10 0301.91 0301.92 0301.93 0301.94

0301.95 0301.99 0302.11 0302.40 0302.50

0302.61 0302.62 0302.63 0302.64 0302.66

0302.67 0302.68 0302.69 0302.70 0303.21

0303.31 0303.33 0303.39 0303.76 0303.80

0304.11 0304.12 0304.19 0304.21 0304.22

0304.29 0304.91 0304.92 0304.99 0305.10

0305.20 0305.30 0305.42 0305.49 0305.51

0305.59 0305.61 0305.62 0305.63 0305.69

efu–$

0401.10 0401.20 0401.30 0402.10 0402.21

0402.29 0402.91 0402.99 0403.10 0403.90

0404.10 0404.90 0405.10 0405.20 0405.90

0406.10 0406.20 0406.30 0406.40 0406.90

0407.00 0409.00

efu–^

0603.11 0603.12 0603.13 0603.14 0603.19

0603.90

efu–&

0701.10 0701.90 0702.00 0703.10 0703.20

0703.90 0704.10 0704.20 0704.90 0706.10

0706.90 0707.00 0708.10 0708.20 0708.90

0709.20 0709.30 0709.40 0709.51 0709.59

0709.60 0709.70 0709.90 0710.10 0710.21

0710.22 0710.29 0710.30 0710.80 0710.90

0711.40 0711.51 0711.59 0711.90 0712.20

0712.31 0712.32 0712.39 0712.90 0713.10

0713.20 0713.31 0713.32 0713.33 0713.39

Page 216: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

216

0713.40 0713.50 0713.90

efu–*

0801.31 0801.32 0802.11 0802.12 0802.31

0802.32 0802.40 0802.60 0802.90 0803.00

0804.30 0804.40 0804.50 0805.10 0805.20

0805.40 0805.50 0805.90 0807.11 0807.19

0807.20 0808.10 0808.20 0809.30 0809.40

0810.10 0810.90 0811.10 0811.90 0813.10

0813.20 0813.30 0813.40 0813.50

efu–(

0901.11 0901.12 0901.21 0901.22 0901.90

0902.10 0902.20 0902.30 0902.40 0908.30

0910.10 0910.30 0910.91 0910.99

efu–!)

1001.90 1005.10 1005.90 1006.10 1006.20

1006.30 1006.40

efu–!!

1101.00 1102.10 1102.20 1102.90 1103.11

1103.13 1103.19 1103.20 1104.12 1104.19

1104.22 1104.23 1104.29 1104.30 1105.10

1105.20 1106.10 1106.20 1106.30 1107.10

1107.20

efu–!@

1201.00 1202.10 1202.20 1204.00 1205.10

1205.90 1206.00 1207.40 1207.50 1207.99

1212.91 1212.99

efu–!%

1507.10 1507.90 1511.90 1512.11 1512.19

1512.21 1512.29 1514.11 1514.19 1514.91

Page 217: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

217

1514.99 1515.21 1515.29 1515.50 1515.90

1516.20 1517.10

efu–!&

1701.11 1701.91 1701.99 1703.10 1703.90

1704.10 1704.90

efu–!*

1806.10 1806.20 1806.31 1806.32 1806.90

efu–!(

1902.11 1902.19 1902.20 1902.30 1905.10

1905.20 1905.31 1905.32 1905.40 1905.90

efu–@)

2001.10 2001.90 2002.10 2002.90 2003.10

2003.20 2003.90 2004.10 2004.90 2005.10

2005.20 2005.40 2005.51 2005.59 2005.80

2005.91 2005.99 2006.00 2007.10 2007.91

2007.99 2008.11 2008.19 2008.20 2008.30

2008.40 2008.70 2008.91 2008.92 2008.99

2009.11 2009.12 2009.19 2009.21 2009.29

2009.31 2009.39 2009.41 2009.49 2009.50

2009.61 2009.69 2009.71 2009.79 2009.80

2009.90

efu–@!

2103.10 2103.20 2103.30 2103.90 2104.10

2104.20 2106.10 2106.90

efu–@@

2201.10 2201.90 2202.10 2202.90 2203.00

2204.10 2204.21 2204.29 2204.30 2205.10

2205.90 2206.00 2207.10 2207.20 2208.20

2208.30 2208.40 2208.50 2208.60 2208.70

Page 218: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

218

2208.90

efu–@$

2401.10 2401.20 2401.30 2402.10 2402.20

2402.90 2403.10 2403.91 2403.99

efu–@%

2515.12 2515.20 2516.12 2516.20 2516.90

2517.41 2517.49 2523.10 2523.21 2523.29

2523.30 2523.90

efu–@&

2710.11 2710.19 2711.11 2711.12 2711.13

2711.14 2711.19 2711.21 2711.29

efu–#)

3003.10 3003.20 3003.40 3003.90 3004.10

3004.20 3004.32 3004.40 3004.50 3004.90

efu–#@

3206.11 3206.19 3206.20 3206.41 3206.42

3206.49 3206.50 3208.10 3208.20 3208.90

3209.10 3209.90 3210.00

efu–##

3304.10 3304.20 3304.30 3304.91 3304.99

3305.10 3305.20 3305.30 3305.90 3307.10

3307.20 3307.30 3307.49 3307.90

efu–#$

3401.11 3401.19 3401.20 3401.30 3402.11

3402.12 3402.13 3402.19 3402.20 3402.90

3405.10 3405.20 3405.30 3405.40 3405.90

efu–#^

3605.00

Page 219: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

219

efu–#*

3814.00 3819.00

efu–#(

3916.10 3916.20 3916.90 3917.10 3917.21

3917.22 3917.23 3917.29 3917.31 3917.32

3917.33 3917.39 3917.40 3918.10 3918.90

3919.10 3919.90 3920.10 3920.20 3920.30

3920.43 3920.49 3920.51 3920.59 3920.61

3920.62 3920.63 3920.69 3920.71 3920.73

3920.79 3920.91 3920.92 3920.93 3920.94

3920.99 3921.11 3921.12 3921.13 3921.14

3921.19 3921.90 3922.10 3922.20 3922.90

3923.10 3923.21 3923.29 3923.30 3923.40

3923.50 3923.90 3924.10 3924.90 3925.10

3925.20 3925.30 3925.90 3926.10 3926.20

3926.30 3926.40 3926.90

efu–$)

4011.10 4011.20 4011.40 4011.69 4011.99

4012.11 4012.12 4012.19 4012.20 4012.90

4013.10 4013.90 4016.10

efu–$@

4202.11 4202.12 4202.19 4202.21 4202.22

4202.29 4202.31 4202.32 4202.39 4202.91

4202.92 4202.99 4205.00

efu–$*

4802.10 4802.20 4802.40 4802.54 4802.55

4802.56 4802.57 4802.58 4802.61 4802.62

4802.69 4810.13 4810.14 4810.19 4810.22

4810.29 4810.31 4810.32 4810.39 4810.92

Page 220: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

220

4810.99 4811.10 4811.41 4811.49 4811.51

4811.59 4811.60 4811.90 4816.20 4816.90

4817.10 4817.20 4817.30 4818.10 4818.20

4818.30 4818.40 4818.50 4818.90 4819.10

4819.20 4819.30 4819.40 4819.50 4819.60

4820.10 4820.20 4820.30 4820.40 4820.50

4820.90 4821.10 4821.90

efu–$(

4909.00 4910.00 4911.10 4911.91 4911.99

efu–%@

5210.11 5210.19 5210.21 5210.29 5210.31

5210.32 5210.39 5210.41 5210.49 5210.51

5210.59 5211.11 5211.12 5211.19 5211.20

5211.31 5211.32 5211.39 5211.41 5211.42

5211.43 5211.49 5211.51 5211.52 5211.59

efu–%#

5310.10 5310.90

efu–%$

5407.10 5407.20 5407.30 5407.41 5407.42

5407.43 5407.44 5407.51 5407.52 5407.53

5407.54 5407.61 5407.69 5407.71 5407.72

5407.73 5407.74 5407.81 5407.82 5407.83

5407.84 5407.91 5407.92 5407.93 5407.94

5408.10 5408.21 5408.22 5408.23 5408.24

5408.31 5408.32 5408.33 5408.34

efu–%%

5512.11 5512.19 5512.21 5512.29 5512.91

5512.99 5513.11 5513.12 5513.13 5513.19

5513.21 5513.23 5513.29 5513.31 5513.39

Page 221: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

221

5513.41 5513.49 5514.11 5514.12 5514.19

5514.21 5514.22 5514.23 5514.29 5514.30

5514.41 5514.42 5514.43 5514.49 5515.11

5515.12 5515.13 5515.19 5515.21 5515.22

5515.29 5515.91 5515.99 5516.11 5516.12

5516.13 5516.14 5516.21 5516.22 5516.23

5516.24 5516.31 5516.32 5516.33 5516.34

5516.41 5516.42 5516.43 5516.44 5516.91

5516.92 5516.93 5516.94

efu–%^

5601.10 5601.21 5601.22 5601.29 5601.30

efu–%&

5701.10 5701.90 5702.10 5702.20 5702.31

5702.32 5702.39 5702.41 5702.42 5702.49

5702.50 5702.91 5702.92 5702.99 5703.10

5703.20 5703.30 5703.90 5704.10 5704.90

5705.00

efu–%(

5903.10 5903.20 5903.90 5904.10 5904.90

5906.10 5906.91 5906.99

efu–^)

6001.10 6001.21 6001.22 6001.29 6001.91

6001.92 6001.99 6002.40 6002.90 6003.10

6003.20 6003.30 6003.40 6003.90 6004.10

6004.90 6005.21 6005.22 6005.23 6005.24

6005.31 6005.32 6005.33 6005.34 6005.41

6005.42 6005.43 6005.44 6005.90 6006.10

6006.21 6006.22 6006.23 6006.24 6006.31

6006.32 6006.33 6006.34 6006.41 6006.42

6006.43 6006.44 6006.90

Page 222: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

222

efu–^!

6101.20 6101.30 6101.90 6102.10 6102.20

6102.30 6102.90 6103.10 6103.22 6103.23

6103.29 6103.31 6103.32 6103.33 6103.39

6103.41 6103.42 6103.43 6103.49 6104.13

6104.19 6104.22 6104.23 6104.29 6104.31

6104.32 6104.33 6104.39 6104.41 6104.42

6104.43 6104.44 6104.49 6104.51 6104.52

6104.53 6104.59 6104.61 6104.62 6104.63

6104.69 6105.10 6105.20 6105.90 6106.10

6106.20 6106.90 6107.11 6107.12 6107.19

6107.21 6107.22 6107.29 6107.91 6107.99

6108.11 6108.19 6108.21 6108.22 6108.29

6108.31 6108.32 6108.39 6108.91 6108.92

6108.99 6109.10 6109.90 6110.11 6110.12

6110.19 6110.20 6110.30 6110.90 6111.20

6111.30 6111.90 6112.11 6112.12 6112.19

6112.20 6112.31 6112.39 6112.41 6112.49

6113.00 6114.20 6114.30 6114.90 6115.10

6115.21 6115.22 6115.29 6115.30 6115.94

6115.95 6115.96 6115.99 6116.10 6116.91

6116.92 6116.93 6116.99 6117.10 6117.80

efu–^@

6201.11 6201.12 6201.13 6201.19 6201.91

6201.92 6201.93 6201.99 6202.11 6202.12

6202.13 6202.19 6202.91 6202.92 6202.93

6202.99 6203.11 6203.12 6203.19 6203.22

6203.23 6203.29 6203.31 6203.32 6203.33

6203.39 6203.41 6203.42 6203.43 6203.49

Page 223: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

223

6204.11 6204.12 6204.13 6204.19 6204.21

6204.22 6204.23 6204.29 6204.31 6204.32

6204.33 6204.39 6204.41 6204.42 6204.43

6204.44 6204.49 6204.51 6204.52 6204.53

6204.59 6204.61 6204.62 6204.63 6204.69

6205.20 6205.30 6205.90 6206.10 6206.20

6206.30 6206.40 6206.90 6207.11 6207.19

6207.21 6207.22 6207.29 6207.91 6207.99

6208.11 6208.19 6208.21 6208.22 6208.29

6208.91 6208.92 6208.99 6209.20 6209.30

6209.90 6210.10 6210.20 6210.30 6210.40

6210.50 6211.11 6211.12 6211.20 6211.32

6211.33 6211.39 6211.41 6211.42 6211.43

6211.49 6212.10 6212.20 6212.30 6212.90

6213.20 6213.90 6214.10 6214.20 6214.30

6214.40 6214.90 6215.10 6215.20 6215.90

6216.00

efu–^#

6301.10 6301.20 6301.30 6301.40 6301.90

6302.10 6302.21 6302.22 6302.29 6302.31

6302.32 6302.39 6302.40 6302.51 6302.53

6302.59 6302.60 6302.91 6302.93 6302.99

6303.12 6303.19 6303.91 6303.92 6303.99

6305.10 6305.20 6305.32 6305.33 6305.39

6305.90 6306.12 6306.19 6306.22 6306.29

6306.30 6306.40 6306.91 6306.99 6310.10

6310.90

efu–^$

6401.10 6401.92 6401.99 6402.12 6402.19

Page 224: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

224

6402.20 6402.91 6402.99 6403.12 6403.19

6403.20 6403.40 6403.51 6403.59 6403.91

6403.99 6404.11 6404.19 6404.20 6405.10

6405.20 6405.90

efu–^%

6506.10

efu–^*

6802.10 6802.21 6802.23 6802.29 6802.91

6802.92 6802.93 6802.99

efu–^(

6904.10 6904.90 6908.10 6908.90 6910.10

6910.90 6911.10 6911.90

efu–&)

7003.12 7003.19 7003.20 7003.30 7004.20

7004.90 7005.10 7005.21 7005.29 7005.30

7006.00 7007.11 7007.19 7007.21 7007.29

7008.00 7009.10 7009.91 7009.92 7013.10

7013.22 7013.28 7013.33 7013.37 7013.41

7013.42 7013.49 7013.91 7013.99 7020.00

efu–&@

7210.20 7210.30 7210.41 7210.49 7210.50

7210.61 7210.69 7210.70 7210.90 7212.20

7212.30 7212.40 7212.50 7212.60 7213.10

7213.20 7213.91 7213.99 7214.10 7214.20

7214.30 7214.91 7214.99 7215.10 7215.50

7215.90

efu–&#

7304.11 7304.19 7304.22 7304.23 7304.24

7304.29 7304.31 7304.39 7304.41 7304.49

Page 225: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

225

7304.51 7304.59 7304.90 7305.11 7305.12

7305.19 7305.20 7305.31 7305.39 7305.90

7306.11 7306.19 7306.21 7306.29 7306.30

7306.40 7306.50 7306.61 7306.69 7306.90

7308.10 7308.20 7308.30 7308.40 7308.90

7313.00

efu–*)

8007.00

efu–*#

8302.10 8302.20 8302.30 8302.41 8302.42

8302.49 8302.50 8302.60 8309.10

efu–*$

8415.10 8415.20 8415.81 8415.82 8415.83

8415.90 8418.10 8418.21 8418.29 8418.30

8418.40 8418.50 8418.61 8418.69 8450.11

8450.12 8450.19 8450.20 8450.90 8451.10

8451.21 8451.90

efu–*%

8504.10 8504.21 8504.31 8504.32 8504.33

8504.40 8504.50 8506.10 8506.30 8506.40

8506.50 8506.60 8506.80 8506.90 8507.10

8507.20 8507.30 8507.40 8507.80 8507.90

8510.10 8510.20 8510.30 8510.90 8528.49

8528.59 8528.69 8528.71 8528.72 8528.73

8536.10 8536.20 8536.30 8536.41 8536.49

8536.61 8536.70 8539.10 8539.21 8539.22

8539.29 8539.31 8539.32 8539.39 8539.41

8539.49 8539.90 8540.11 8544.11 8544.19

8544.20 8544.30 8544.60

Page 226: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

226

efu–*&

8702.10 8702.90 8703.10 8703.21 8703.22

8703.23 8703.24 8703.31 8703.32 8703.33

8703.90 8704.10 8704.21 8704.22 8704.23

8704.31 8704.32 8704.90 8706.00 8708.10

8708.21 8708.29 8708.30 8708.40 8708.50

8708.70 8708.80 8708.91 8708.92 8708.93

8708.94 8708.95 8708.99 8711.10 8711.20

8711.30 8711.40 8711.50 8711.90 8714.11

8714.19

efu–(^

9603.21 9608.10

efu–(&

9702.00 9703.00 9705.00

-@_ ;fs{ d'n'sx¿dWo] sd ljsl;t d'n'sx¿ (Least developed countries)

sf] lgldQ nfu" x'g] ;+j]bgzLn dfnj:t'sf] pkzLif{sx¿sf] ;"rL .

b]xfosf pkzLif{sx¿ afx]ssf pkbkmf -!_ df plNnlvt cGo

pkzLif{sx¿ M–

efu–&@

721310 721320 721391 721399

efu–&#

730411 730419 730422 730423 730424

730429 730431 730439 730441 730449

730451 730459 730490 730511 730512

730519 730520 730531 730539 730590

730810 730820 730830 730840 730890

efu–*#

830210 830220 830230 830241 830242

Page 227: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

227

830249 830250 830260

efu–*$

845190

Page 228: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

228

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@@@@

!= g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] dfnj:t'df b]xfo adf]lhd lgsf;L eG;f/ dx;'n

nfUg]5 . o; bkmfdf pNn]v ePsf afx]s cGo dfnj:t'df lgsf;L eG;f/ dx;'n

nfUg] 5}g .

zLif{s pkzLif{s dfnj:t'sf] ljj/0f

lgsf;L eG;f/ dx;'n

b/ cGoyf pNn]v

ePsf]df afx]s df]n

k|ltztdf

1 2 3 4

07.13 sf];f 5f]8fPsf] ;'Vvf sf];]

t/sf/L, af]qmf 5f]8fPsf] jf

g5f]8fPsf] jf bn]sf] jf

gbn]sf] .

0713.10.00 –s]/fpm k|=s]=lh= ?=!.–

0713.20.00 –;fgf] s]/fp k|=s]=lh= ?=!.–

0713.40.00 –d';'/f] bfn k|=s]=lh= ?=!.–

10.01 ux'F / d'8'nf ux'F .

1001.10.00 –b'?d ux'F k|=s]=lh= ?=!.–

1001.90.00 –cGo k|=s]=lh= ?=!.–

10.02 1002.00.00 d'8'nf ux'F . k|=s]=lh= ?=!.–

10.05 ds}+ .

1005.10.00 –aLpm -u]8f_ k|=s]=lh= ?=!.–

1005.90.00 –cGo k|=s]=lh= ?=!.–

10.06 wfg .

1006.10.00 –wfg k|=s]=lh= ?=!.–

1006.20.00 –s'6]sf] -t/ /fd|f] gkmn]sf]_ k|=s]=lh= ?=!.–

Page 229: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

229

1006.30.00 –kfln; jf rDsg] u/]sf]

jf gu/]sf] s'6]/ tof/

u/]sf] rfdn k|=s]=lh= ?=!.–

1006.40.00 slgsf k|=s]=lh= ?=!.–

10.08 kmfkm/, sf]bf], r/fsf]

cfxf/fÙ c¿ vfBfGg .

1008.10.00 –kmfkm/ k|=s]=lh= ?=!.–

1008.20.00 –sf]bf] k|=s]=lh= ?=!.–

1008.30.00 –Sofg/L ;L8 k|=s]=lh= ?=!.–

1008.90.00 –cGo vfBfGg k|=s]=lh= ?=!.–

12.01 1201.00.00 bn]sf] jf gbn]sf] e6\df; k|=s]=lh= ?=!.–

12.04 1204.00.00 k'm6fPsf] jf gk'm6fPsf]

cfn; . k|=s]=lh= ?=!.–

2.11 d'VotM ;'ulGwt j:t'

agfpg], cf}ifwL agfpg] jf

sL6gfifs cf}ifwL agfpg]

jf o:t} k|of]hgsf nflu

k|of]u

x'g] vfnsf], tfhf, ;'s]sf],

sfl6Psf] jf gsfl6Psf],

lk+w]sf] jf glk+w]sf] jf w"nf]

kfl/Psf] jf gkfl/Psf]

lj?jf / lj?jfsf cËx¿ -

aLof+ / kmn;d]t_ .

1211.20.00 –hLg;]gsf] h/f k|=s]=lh= ?=!.–

1211.30.00 –sf]sfsf] kft -sf]sf lnkm_ k|=s]=lh= ?=!.–

1211.40.00 –clkmdsf] k/fn -kkL :6«f}+_ k|=s]=lh= ?=!.–

–cGoM

1211.90.10 ––ofrf{u'Djf k|=s]=lh= ?=!))).–

Page 230: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

230

1211.90.90 ––cGo k|=s]=lh= ?=!.–

13.01 nfxfÙ k|fs[lts u"+b, vf]6f]

-/]lhG;_, u"+bsf] vf]6f] -

ud–/]lhg_ / t}nLo vf]6f] -

pbfx/0ftM afn;D;_ .

1301.20.00 –c/]ljs u'+b k|=s]=lh= ?=@.–

1301.90.00 –cGo k|=s]=lh= ?=@.–

13.02 jg:klt /; / ;f/x¿Ù

k}lS6s tTjx¿,

k]lS6g]6x¿ / k]S6]6x¿Ù

jg:klt kbfy{af6

lgsflnPsf, u'0f kl/jt{g

ul/Psf jf gul/Psf

cu/–cu/ / cGo tof/

ul/Psf ln:ofOnf]

kbfy{x¿ -Do"l;n]h_ .

–jg:klt /; / ;f/M

1302.11.00 ––clkmdsf] k|=s]=lh= ?=!.–

1302.12.00 ––h]7Ldw' -n]sf]/fO;_ sf] k|=s]=lh= ?=!.–

1302.13.00 ––xf]K;sf] k|=s]=lh= ?=!.–

1302.19.00 ––cGo k|=s]=lh= ?=!.–

1302.20.00 –k}S6Ls ;f/, k]S6Lg]6\; /

k]S6f6]6\; k|=s]=lh= ?=!.–

–u'0f kl/jt{g ul/Psf jf

gul/Psf, jg:kltaf6

k|fKt lrklrk nfUg] kbfy{

-Do"l;n]h_ / k|uf9s -

lys]g/_ x¿M

Page 231: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

231

1302.31.00 ––cu/–cu/ k|=s]=lh= ?=!.–

1302.32.00 ––s}/f]jkmn -nf]si6 ljG;_,

s}/f]jkmnsf] jLh -nf]si6

ljg ;L8_ / Ujf/ jLhaf6

k|fKt u'0f kl/jt{g ul/Psf]

jf gul/Psf] lrklrk nfUg]

kbfy{ -Do'l;n]h_ x¿ /

k|uf9s -lys]g/_ x¿ k|=s]=lh= ?=!.–

1302.39.00 ––cGo k|=s]=lh= ?=!.–

14.04 cGoq gk/]sf] jg:klt

pTkfbg .

1404.90.10 ––cw{ tof/L vo/ sTyf -

sTyf /;_ k|=s]=lh= ?=@%.–

1404.90.20 ––vo/ sTyf k|=s]=lh ?=%.–

1404.90.30 ––?b|fIfsf] bfgf k|=s]=lh ?=@.–

1404.90.90 ––cGo k|=s]=lh ?=%.–

23.02 vfBfGg jf bnxgsf]

jf]6af6 lgkmg]/ jf lk+w]/

jf c¿ k|lqmofåf/f

pknAw x'g] k]n]6sf] ¿kdf

/x]sf] jf g/x]sf] 9'6f]

cfpg] rf]s/ / cGo

cjz]if .

2302.10.00 –ds}sf] k|=s]=lh ?=–.%)

2302.30.00 –ux'Fsf] k|=s]=lh ?=–.%)

2302.40.00 –cGo vfBfGgsf] k|=s]=lh ?=–.%)

2302.50.00 –sf];] ;fukftx¿sf] k|=s]=lh ?=–.%)

Page 232: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

232

23.03 k]n]6sf] ¿kdf /x]sf] jf

g/x]sf] df8 -:6fr{_

pTkfbg ubf{ lg:s]sf] /

o:t} lsl;dsf] cjz]if /

lrgL agfpFbf lg:sg]

r'sGb/ jf pv'sf ;'s]sf

5f]qmf, /S;L jf ljo/

agfpFbf lg:sg] s;/ /

cGo cjz]if .

2303.10.00 –df8 -:6fr{_ sf]

pTkfbgaf6 cfPsf] cjz]if

/ o:t} lsl;dsf

cjz]ifx¿ k|=s]=lh ?=–.%)

2303.20.00 –lrgL pTkfbgsf]

r'sGb/sf] / pv'sf] 5f]qmf

/ o:t} cjz]ifx¿ k|=s]=lh ?=–.%)

2303.30.00 –/S;L jf ljo/ agfpFbf

lg:sg] s;/ / cjz]ifx¿ k|=s]=lh ?=–.%)

23.04 2304.00.00 e6df;sf] t]n lgsfNbf

k|fKt x'g] lkgf / cGo 7f];

cjz]if, lk+w]sf] jf glk+w]sf]

jf k]n]6sf] ¿kdf ePsf]

jf gePsf] . k|=s]=lh ?=–.%)

23.05 2305.00.00 abfdsf] t]n k]Nbf lg:s]sf],

lk+w]sf] jf glk+w]sf], k]n]6sf]

¿kdf ePsf] jf gePsf]

lkgf / cGo 7f]; cjz]if . k|=s]=lh ?=–.%)

Page 233: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

233

23.06 jg:kltsf] jf];f] jf t]n

lgsfNbf k|fKt x'g] zLif{s

@#=)$ jf @#=)% df k/]sf]

afx]s lk+w]sf] jf glk+w]sf],

k]n]6sf] ¿kdf ePsf] jf

gePsf] lkgf / cGo 7f];

cjz]if .

2306.10.00 –skf;sf] aLofFsf] k|=s]=lh ?=!.–

2306.20.00 –cfn;sf] aLofFsf] k|=s]=lh ?=!.–

2306.30.00 –;'o{d'vLsf] aLof+sf] k|=s]=lh ?=–.%)

–tf]/L jf /fof] -/]k cf}/

sf]Nhf_ bfgf M

2306.41.00 ––Go"g O?l;s cDn tf]/L

jf /fof] -/]k c/ sf]Nhf_

bfgfx¿ -l;8\;_ k|=s]=lh ?=.%)

2306.49.00 ––cGo k|=s]=lh ?=!.–

2306.50.00 –gl/jnsf] k|=s]=lh ?=!.–

2306.60.00 –vh'/sf] aLofFsf] jf u'bLsf] k|=s]=lh ?=!.–

2306.90.00 –cGo k|=s]=lh ?=!.–

25.05 efu @^ sf] d]6nljol/Ë -

wft'o'Qm_ afn'jf afx]s

/ËLg jf /ËxLg ;j}

k|sf/sf] k|fs[lts afn'jf

2505.10.00 l;lnsf afn'jf / Sjfh{ k|=3=ld= ?=$)).–

2505.90.00 cGo afn'jf k|=3=ld= ?=$)).–

25.14 2514.00.00 cln cln 6'qmfPsf] jf

g6'qmfPsf] jf s/f}+]ltåf/f

sf6]sf] jf gsf6]sf] jf c¿

lsl;dn] sf6]sf] rf/kf6] -

juf{sf/ ;d]t_ l9Ssf jf

kftf, :n]6 . k|=3=ld= ?=$)).–

Page 234: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

234

25.16 s/f}+]ltåf/f jf cGo

lsl;dn] cln cln

tfl5Psf], sfl6Psf] jf

6'qmfOPsf] rf/kf6] -

juf{sf/ ;d]t_ l9Ssf jf

kftfsf] ¿kdf /x]sf]

u|]gfO6 -s8f kTy/_,

kkmf{O/L, /]zf gePsf]

cfUg]o r§fg, j];fN6,

jnf}6] 9'+uf / :df/s Pj+

ejg agfpg] cGo 9'+uf .

–anf}6 9'+ufM

2516.20.10 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf lu§L /

af6'lnPsf 9'Ëfx¿

-k]jN;_, @=% O~r;Ddsf k|=3=ld= ?=@)).–

2516.20.20 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf @=% O~reGbf

a9Lsf 9'Ëfx¿ k|=3=ld= ?=$)).–

2516.20.30 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf 9'Ëfx¿ /

afn'jfsf] ld>0f, 5/f{ k|=3=ld= ?=$)).–

25.17 ;fwf/0ftof s+lqm6 hf]8\bf,

;8sdf 9'+ufsf 6'qmf

cf]5\ofpFbf jf /]Nj] / cGo

o:t} 7fp+df b[9 agfpg

af]´sf] ¿kdf nufpg

k|of]u ul/g] tflkt jf

Page 235: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

235

ctflkt lu6L / 6'qmfOPsf

jf lk+lwPsf 9'+ufx¿Ù

af6'lnPsf kTy/

-l;+un_, clUgk|:t/ / of]

zLif{ssf] klxnf] efudf

pNn]v ePsf j:t'x¿

ePsf] jf gePsf] :Nofu

-wft' cjz]if_,8«; / o:t}

cf}Bf]lus cjz]ifÙ

cnsqfo'Qm d]sf8d

-/f]8f_Ù tflkt jf ctflkt

zLif{s @%=!% jf @%=!^

sf kTy/sf bfgf, 6'qmf6'qmL

/ w"nf] .

–;fwf/0ftof s+lqm6

hf]8\bf, ;8sdf 9'+uf

cf]5\ofpFbf jf /]Nj] / o:t}

7fp+df b[9 agfpg af]´

nufpg] sfddf k|of]u ul/g]

tflkt jf ctflkt lu6L /

6'qmfOPsf jf lk+lwPsf

9'+ufx¿, af6'lnPsf k|:t/,

clUgk|:t/ -lˆn06_M

2517.10.10 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf lu§L /

af6'lnPsf 9'Ëfx¿

-k]jN;_,@=% O~r;Ddsf k|=3=ld= ?=@)).–

2517.10.20 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf @=% O~reGbf

a9Lsf 9'Ëfx¿ k|=3=ld= ?=$)).–

Page 236: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

236

2517.10.30 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf 9'Ëfx¿ /

afn'jfsf] ld>0f, 5/f{ k|=3=ld= ?=$)).–

–pk zLif{s @%!&=!) df

plNnlvt j:t' ;dfj]z eP

jf gePsf 8«; / :Nofu -

wft'sf cjz]if_ sf jf o:t}

cf}Bf]lus cjz]ifsf

d]sf8d -/f]8f_M

2517.20.10 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf lu§L /

af6'lnPsf 9'Ëfx¿ -k]jN;_,

@=% O~r;Ddsf k|=3=ld= ?=@)).–

2517.20.20 ––6'q\mofOPsf jf

g6'q\mofOPsf @=% O~reGbf

a9Lsf 9'Ëfx¿ k|=3=ld= ?=$)).–

–zLif{s @%=!% jf @%=!^

sf] tflkt jf ctflkt bfgf

-u]|g'cn_, 6'qmf6fqmL

-lrlkË_ / w'nf] -kfp8/_ M

2517.49.10 ––9'Ëfsf] w"nf] -qm;/

pBf]uaf6 pTkflbt_ k|=3=ld= ?=@)).–

2517.49.90 ––cGo -qm;/ pBf]uaf6

pTkflbt_ k|fs[lts k|=3=ld= ?=@)).–

Page 237: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

237

25.19 DofUg]l;od sfjf]{g]6

-DofUg];fO6_Ù uflnPsf

DofUg]l;ofÙ k"0f{¿kn]

ablnPsf] -8]8jg{ jf

l;G68{_ DofUg]l;of,

afNg'eGbf klxn] yf]/}

dfqfdf cGo cS;fO8x¿

ldnfOPsf] jf gldnfOPsf]Ù

cGo DofUg]l;od cS;fO8,

z'4 jf cz'4 .

2519.10.00 –k|fs[lts DofUg]l;od

sfjf]{g]6 -DofUg];fO6_ k|=3=dL= ?=@)).–

2519.90.00 –cGo k|=3=dL= ?=@)).–

25.26 s/f}+ltåf/f jf cGo k|sf/n]

cln cln 6'qmfOPsf] jf

g6'qmfOPsf], tfl5Psf] jf

gtfl5Psf] rf/kf6] -

auf{sf/ ;d]t_ l9Ssf jf

kftf ;d]t / k|fs[lts

l:6o6fO6 -;fj'g 9'+uf_Ù

6fNs -v/L_ .

2526.10.00 –glkw]sf] w"nf] gagfPsf] k|=s]=lh ?=–.%)

32.03 /f;folgs tj/n]

5'6\ofOPsf] jf g5'6\ofOPsf]

jg:klt jf hLjhGt'hGo

/Ëfpg] kbfy{ -/Ëfpg] ;f/

;d]t t/ Plgdn ANofs

-sfnf] /Ë_ afx]s_Ù o;

efusf] b«i6Jo # df pNn]v

Page 238: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

238

ul/Psf jg:klt jf

hLjhGt'hGo /Ëfpg]

kbfy{df cfwfl/t tof/L

j:t'x¿ .

3203.00.10 –vo/ sR5 k|=s]=lh= ?=#.–

3203.00.90 –cGo k|=s]=lh= ?=#.–

44.01 afNg] bfp/f, d'9f,

lr/]sf] df]6f] 6'qmf -

lan]6_, xf+uf la+uf jf

bfp/fsf] afw]sf] la6f], jf

o:t} ¿kdfÙ sf7sf

rf]O6frf]O6L jf dl;gf

6'qmf6fqmL -kfl6{sn_Ù sf7

lr/]sf] w"nf], sf7sf]

cjz]if, /2L j:t', d'9f],

la|s]6 -lyr]/ agfOPsf]

rSsf_, k]n]6 d6\ofË|f_ jf

o:t} ¿kdf Pslqt

ul/Psf] jf gul/Psf] .

4401.10.00 –afNg] bfp/f, d'9f, lr/]sf]

df]6f] 6'qmf -lan]6_, xf+uf

lauf+, bfp/fsf] la6f] jf

o:t} ¿kdf @))Ü

–sf7sf] rf]O6f rf]O6L jf

dl;gf 6'qmf6fqmL

kfl6{{sn_M

4401.21.00 ––b]jbf/ hfltsf

-sf]lgk]m]/;_ @))Ü

4401.22.00 ––b]jbf/ hflt afx]ssf

-gg\sf]lgk]m]/;_ @))Ü

Page 239: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

239

4401.30.00 –cf/fn] sf6\bf lg:s]sf]

sf7sf] w"nf], sf7sf]

cjz]if / /2L j:t', d'9f,

rSsf -la|s]6_, d6\ofË|f

-lkn]6\;_ jf o:t} ¿kdf

Pslqt ul/Psf] jf

gul/Psf] @))Ü

44.03 af]qmf jf sf7sf] aflx/L

g/d efu tf5]sf] jf

gtf5]sf] jf df]6f df]6L

9+un] rf/kf6] kf/]sf]

ckl/dflh{t sf7 .

4403.10.00 –/Ën]k -k]G6_ j0f{s /Ë -

:6]g_, lqmcf];f]6 jf cGo

;+/IfL -lk|he]{l6d_ x¿åf/f

pkrf/ ul/Psf] @))Ü

4403.20.00 –cGo b]jbf/ hfltsf] @))Ü

–cGo, o; efusf]

pkzLif{s b|i6Jo ! df

pNn]v ePsf pi0fk|b]zLo -

6«lksn_ sf7sf]M

4403.41.00 ––uf9f /ftf] d]/fGtL, xn'sf

/ftf] d]/fGtL / d]/fGtL

asfp @))Ü

4403.49.00 ––cGo @))Ü

–cGo M

4403.91.00 ––cf]ssf] @))Ü

4403.92.00 ––aLrsf] @))Ü

4403.99.00 ––cGo @))Ü

Page 240: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

240

44.04 x'ksf] sf7Ù sf7sf] lr/]sf]

vf+jf -kf]n_Ù ltvf/]sf] t/

nDafOdf glr/]sf] sf7sf]

3f]rf-kfOn_, lsnf] -lks]6_

/ Psfkl§ ltvfl/Psf] 3f]rf]

-:6]s_Ù ;fwf/0f¿kn]

sf+65f+6 u/]sf] t/

gbf]Ao«fPsf], ga+UofPsf],

c¿yf]s gagfPsf] 6]Sg]

n7[L, 5ftfsf] 808L,

cf}hf/sf] 808L jf To:t}

;fdfg agfpg pko'Qm x'g]

vfnsf] sf7sf] 58L,

rf]O6frf]O6L sf7

-lrkp8_ / o:t} .

4404.10.00 –b]jbf/ hfltsf]

-sf]lgk]m]/;_ @))Ü

4404.20.00 –b]jbf/ hfltsf] afx]s

-gg\sf]lgk]m/;_ @))Ü

44.05 4405.00.00 sf7sf] pmgÙ sf7sf] lk7f] @))Ü

44.06 /]n jf 6«fdsf] sf7sf

k6/Lx¿ -l:nk/_

-qm;–6fOh_ .

4406.10.00 –;+l;Qm gul/Psf -g6

OlDk|Ug]6]8\_ @))Ü

4406.90.00 –cGo @))Ü

Page 241: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

241

44.07 nDafOdf lr/]sf] jf sf6]sf]

-lrK8_, tf5]sf]

-:nfO:8_ jf af]qmf x6fPsf]

-lkN8_ /08f nufPsf] jf

gnufPsf], ck3if{s nufO

lrNofPsf] jf glrNofPsf]

jf 5]pdf hf]8 -OG8

HjfOG6]8_ ul/Psf] jf

gul/Psf] ^ Pd=Pd= eGbf

a9L df]6fOsf] sf7 .

4407.10.00 –b]jbf/ hfltsf] @))Ü

–o; efusf] pkzLif{s

b|i6Jo ! df plNnlvt pi0f

k|b]zLo -6«lksn_ sf7sf]M

4407.21.00 ––dxf]ugL :jL6]lgof

-P;kLkL_ @))Ü

4407.22.00 ––le/f]nf, ODa'Oof / jfN;f @))Ü

4407.25.00 ––uf9f /ftf] d]/fGtL, xn'sf

/ftf] d]/fGtL / d]/fGtL

asfp @))Ü

4407.26.00 ––;]tf] nf}cfg, ;]tf]

d]/fGtL, ;]tf] ;]/fof, kx]+nf]

d]/fGtL / Pnfg @))Ü

4407.29.00 ––cGo @))Ü

–cGoM

4407.91.00 ––cf]ssf] @))Ü

4407.92.00 ––aLrsf] @))Ü

4407.99.00 ––cGo @))Ü

Page 242: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

242

44.08 k[i7fj/0f jf aflx/L kq

r9fpg] -e]lgol/Ë_

lgldQsf rfb/ -lz6\;_

x¿ -k6lnt sfi7

-Nofldg]6]8\ p8_ tf5]/ -

:nfOl;ª\_ k|fKt x'g] j:t'

;d]t_, KnfOp8 -:t/

sfi7_ jf o:t} k6lnt

sfi7 lgldQsf rfb/x¿

-lz6\;_ tyf /08f -Kn]g_

nufPsf] jf gnufPsf]

ck3if{s nufPsf] jf

gnufPsf], b'O{ 6'Kkf

hf]l8Psf -:nfO:8_ jf

ghf]l8Psf] jf 5]psf] hf]8

-P08 HjfO06]8\_

ul/Psf] jf gul/Psf], ^

ld= ld df ga9\g] df]6fO{

-lysg];_ ePsf cGo sf7

4408.10.00 –b]jbf/ hfltsf] &)Ü

–o; efusf] pkzLif{s

b|i6Jo ! df pNn]v ePsf

pi0f k|b]zLo sf7sf]M

4408.31.00 ––uf9f /ftf] d]/fGtL, xn'sf

/ftf] d]/fGtL / d]/fGtL

asfp &)Ü

4408.39.00 ––cGo &)Ü

4408.90.00 –cGo &)Ü

@= lgsf;L x'g] dfnj:t'sf] juL{s/0fsf nflu eG;f/ sfof{nox¿n] cg';"rL–! sf]

kl/R5]b ! b]lv @! ;Dd kg]{ efu ! b]lv (& ;Dddf plNnlvt zLif{ssf] k|of]u ug'{

kg]{5 .

Page 243: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

243

#= lhNnf jg sfof{nosf] Ohfht lnO{ pBf]un] w"k jf xjgdf k|of]u x'g] u/L ;Nnfaf6

agfPsf] ;–;fgf 6'qmfx¿ (Chips) -pkzLif{s $$)!=#)=))_ lgsf;L ubf{ bz

k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

Page 244: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

244

cg';"rL–#

;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/ / ;jf/L ;fwg s/

-s_ ;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/

!= b]xfosf ;jf/L ;fwg btf{sf avt b]xfo adf]lhsf] ;8s lgdf{0f tyf ;Def/

b:t'/ nfUg]5 M–

;jf/L ;fwg sf] lsl;d b:t'/

-s_ sf/, hLk, Eofg, dfOqmf]a;, a;, 6«s ,

l6«k/, 6«sldS;r/, ldlga; tyf ldgL6«s

d"Nosf] % k|ltzt

-v_ df]6/;fOsn k|lt yfg ?= ^,))).–

t/, s"6g}lts lgof]u tyf s"6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQm, PDa'n]G; / zj

afxgnfO{ o:tf] b:t'/ nfUg] 5}g .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æd"NoÆ eGgfn] cfGtl/s vl/bsf] xsdf

d"No clej[l4 s/ ;lxtsf] lahs d"No / k}7f/Lsf] xsdf eG;f/ dx;'n,

cGtMz'Ns, d"No clej[l4 s/ tyf eG;f/ laGb'df nfUg] ;a} k|sf/sf b:t'/ / z'Ns

;dfj]z ePsf] d"No ;Demg' k5{ .

-v_ ;jf/L ;fwg s/

!= lghL ;jf/L ;fwgdf b]xfo adf]lhd ;jf/L ;fwg s/ nfUg]5 M–

Page 245: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

245

;jf/Lsf] lsl;d

-s_ sf/, lhk, Eofg, dfOqmf] a; jflif{s s/ b/

-c_ @))) ;L=;L= ;Dd ?=!^,%)).–

-cf_ @))! ;L=;L= b]lv @())

;L=;L= ;Dd

?= @&,%)).–

-O_ @()! ;L=;L= b]lv dfly ;a} ?= $$,))).–

-v_8f]h/, PS;fe]6/, nf]8/, /f]n/,

l6«k/, qm]g h:tf d]lzg/L pks/0f

?=@^,))).–

-u_ c6f] l/S;f, y|L x\jLn/, 6]Dkf], 6«]S6/ / kfj/ l6n/

-c_ c6f] l/S;f, y|L x\jLn/ / 6]Dkf] ?=$,$)).–

-cf_ 6«]S6/ ?=@,*)).–

-O{_ kfj/ l6n/ ?=@,#)).–

-3_ ldlg6«s÷ldlga; ?=!$,#)).–

-ª_ 6«s÷a; ?=@@,))).–

-r_ df]6/ ;fOsn

-c_ !@% ;L=;L= ;Ddsf] ?=@,))).–

-cf_ !@^ ;L=;L= b]lv @%) ;L=;L= ;Dd ?=#,%)).–

-O_ @%! ;L=;L= b]lv dfly ?= %,))).–

@= ef8fdf btf{ ePsf ;jf/L–;fwgdf b]xfo adf]lhd ;jf/L;fwg s/

nfUg]5 M–

;jf/Lsf] lsl;d

-s_ sf/, lhk, Eofg, dfOqmf] a; jflif{s s/ b/

-c_ !#)) ;L=;L=;Dd ?=%,))).–

-cf_ !#)! ;L=;L= b]lv @)))

;L=;L=;Dd

?=^,))).–

Page 246: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

246

-O_ @))! ;L=;L=b]lv @()) ;L=;L=;Dd ?=&,%)).–

-O{_ @()! ;L=;L=b]lv $)))

;L=;L=;Dd

?=(,^)).–

-p_ $))! ;L=;L= / ;f]eGbf dfly ;a} ?=!!,*)).–

-v_ 8f]h/, PS;fe]6/, nf]8/, /f]n/, l6«k/,

qm]g h:tf d]lzg/L pks/0f ?=!@,%)).–

-u_ c6f]l/S;f,y|L x\jLn/, 6]Dkf],OGwgsf] k|sf/ cg';f/ jflif{s s/ b/

-c_ c6f] l/S;f, y|L x\jLn/ / 6]Dkf] ?=@,()).–

-cf_ 6«]S6/ ?=!,$%).–

-O{_ kfj/ l6n/ ?=!,!%).–

-3_ ldlg6«s, ldlga; ?=*,@)).–

-ª_ 6«s, a; ?=!),^)).–

#= ;/sf/L gDa/ Kn]6 ePsf ;jf/L ;fwgnfO{ ef8fdf btf{ ePsf

;jf/L ;fwgdf nfUg] ;/x s/ nfUg]5 .

$= ljB'tLo dfWodåf/f ;~rflnt ;jf/L ;fwgdf ;jf/L ;fwg s/

nfUg] 5}g . k]6«f]lnod kbfy{ afx]s cGo OGwgåf/f ;~rfng x'g]

;jf/L ;fwgdf dfly bkmf ! / @ adf]lhd nfUg] ;jf/L ;fwg

s/df @) k|ltzt 5'6 x'g]5 .

%= z'? k}7f/L ldltn] ! jif{eGbf sd cjlw ePdf bfdf;fxLn] ;jf/L

;fwg s/ s§f ul/g]5 . t/ Jofkf/ df}Hbftdf /x]sf ;jf/L

;fwgdf o:tf] s/ nfUg] 5}g .

^= ;jf/L ;fwg lau|]sf] jf cGo s'g} sf/0faf6 ;f] ;jf/L ;fwg

Page 247: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

247

rnfpg gkfPsf] egL g]kfn ;/sf/n] 7x¥ofPsf] s'g} JolQm jf

;+:yfsf] gfddf btf{ ePsf] ;jf/L;fwgnfO{ ;jf/L;fwg s/ nfUg]

5}g .

&= sf7df8f}+ pkTosfdf ;~rfng ePsf pTkfbgsf ldltn] !%

jif{eGbf k'/fgf ;jf/L ;fwgx¿nfO{ nfUg] ;jf/L ;fwg s/df !%

jif{eGbf a9Lsf] k|To]s jif{sf nflu kfFr k|ltzt yk u/L ;jf/L

;fwg s/ nfUg]5 . t/ o:tf] yk /sd pSt ;jf/L ;fwgsf] nflu

tf]lsPsf] s/ /sdeGbf a9L x'g] 5}g .

*= ef8fsf a;, ldgLa; tyf dfOqmf]a;sf ;jf/L ;fwgx¿n] nfUg]

;jf/L ;fwg s/df ljBfyL{nfO{ ;x'lnotsf] ¿kdf ef8fdf 5'6

lbPafkt ltg'{ kg]{ s/df ;f7L k|ltzt 5'6 kfpg]5g\ .

(= h'g;'s} ;jf/L ;fwgsf wgLn] rfx]df nfUg] ;jf/L ;fwg s/

k|rlnt b/sf cfwf/df Psd'i7 ¿kdf kfFr jif{;Ddsf nflu

e'QmfgL u/L gljs/0f u/fpg ;Sg]5g\ .

!)= ;fj{hlgs ;+u|xfnodf k|bz{gLsf nflu /flvPsf aL; jif{eGbf

k'/fgf ;jf/L ;fwgnfO{ jflif{s ltg'{ kg]{ ;jf/L ;fwg s/ nfUg]

5}g .

!!= bkmf ! / @ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg PDa'n]G;nfO{

;jf/L ;fwg s/ nfUg] 5}g .

!@= ?= aL; nfveGbf a9Lsf] ;jf/L ;fwg vl/b ubf{ ;DalGwt ;jf/L

;fwg qm]tfn] PsfpG6 k]oL r]s -Account Payee Cheque_ af6

dfq laqm]tfnfO{ /sd e'QmfgL ug'{ kg]{5 .

Page 248: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

248

cg';"rL–$

/lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / 3/hUuf /f]Ssf b:t'/

s= 3/ hUuf /lhi6«]zg b:t'/ M

/lhi6«]zg b:t'/sf] b/ cGoyf pNn]v ePsf]df afx]s y}nL

cÍdf

l;=

g+=

lnvtsf] k|sf/ gu/kflnsf

If]qsf] b:t'/

ufpF ljsf;

;ldlt If]qsf]

b:t'/

b'j}

If]qsf]

b:t'/

j]Onfsf yk

b:t'/

y}nL cÍdf

!= /flhgfdf, ;§fk§f /

;uf]ngfdfsf]

lnvtdf

-s_ ?= !),))).–

;Ddsf]

y}nL cÍdf

$)).–

#)).–

@)%

-v_?=!),))!.– b]lv

?= @%,))).–

;Ddsf] y}nLdf

!))).–

%)).–

@)%

-u_ ?=@%,))!.– b]lv

dfly hlt;'s}

y}nL cÍdf

@Ü –

@)%

-3_ ;fd'lxs cfjf;

of]hgf cGtu{t

lgld{t ejgsf]

cfjf; OsfO{

-Flat_ sf]

lnvtsf] y}nL

cÍdf

:kli6s/0f M t/

hldgb]lv dfly %

!%

!)%

Page 249: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

249

tnfeGbf a9L

prfO{sf] ejg lgdf{0f

u/L To:tf] cfjf;

OsfO{sf] lnvtsf]

y}nL cÍdf krf;

k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-ª_ ;fd'lxs cfjf;

of]hgf cGtu{t

lgld{t ejg

;lxtsf] 3/

hUufsf] lnvtsf]

y}nL cÍdf

– @%

!)%

@= btf{kmf/L, ;+o'Qm

btf{jfnfaLrsf]

5f]8kqsf] y}nL cÍdf

! Ü –

@)%

#= xfn}b]lvsf]

js;kqsf] lnvtdf

–y}nL cÍdf_

-s_ afh], aHo},

cfdf, afa', klt,

kTgL, bfh', efO,

lbbL, alxgL, 5f]/f,

5f]/L, 5f]/fa'xf/L,

efOa'xf/L, h]7fh',

b]j/, efph",

elthf, elthL,

gflt, gfltgL,

b]p/fgL, h]7fgL

sfsf, sfsL, 7'nf]

Page 250: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

250

a'jf, 7'nL cfdf,

cfdfh', gGb,

;f}tf–;f}tf / Ps}

bfh' efO{sf] 5f]/f,

5f]/LaLr

-c_ ?=%),))).–

;Ddsf] y}nL

cÍdf ?=%)).– ?=@)).– – @)%

-cf_ ?=%),))!.–

b]lv dfly

hlt;'s}

cÍsf] y}nLdf @Ü !Ü – @)%

-v_ cGo js;kq /

bfgkqsf] y}nL

cÍdf !%% !)% – @)%

$= c+zj08f tyf c+z

ekf{O{sf] lnvtdf

-s_ ?= @%,)),))).–

;Ddsf] y}nL cÍdf

-v_ ?= @%,)),))!.–

b]lv

?= @ s/f]8;Ddsf]

y}nL cÍdf

-u_ ?= @ s/f]8 b]lv

dfly hlt ;'s} cÍsf]

y}nLdf

)=@%

)=#%

)=$%

Page 251: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

251

%= dfgf] 5'l§Psf] / dfgf]

hf]l8Psf] k|lt lnvt ?=%,))).– ?=@,))).–

– @)%

^= a/fa/ hUuf ;§fk§f

u/L rSnfaGbL ul/g]

k|lt lnvtdf

-38]/L afx]s s[lif

k|of]hgsf] nflu dfq_

?=!,))).–

?=%)).–

a]Onfsf kfl/t

gx'g]

&= z]ifkl5sf] js;kq -

k|lt lnvt_

-s_ tLg k':tfleqsf] ?=$,))).– ?=!,))).– – –

-v_ tLg

k':tfaflx/sf] ?=%,))).– ?=@,))).– – –

*= b[li6jGwsL,

ef]ujGwsL /

nvjGwsLsf]

lnvtsf] y}nL cÍdf –

a]Onfsf kfl/t

gx'g]

(= wd{k'q, wd{k'qL -k|lt

lnvtdf_

-s_ tLg

k':tfleqsf]

gftfdf k|lt

lnvt

-v_ cGo lnvtdf

?=

!))).–

?=%)))

.–

!)= clwsf/gfdf,

d+h'/Lgfdf / – –

?=!,%)

).– –

Page 252: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

252

clVtof/gfdfsf] k|lt

lnvtdf

!!= skfnL td;'s /

s/f/gfdf -bflvn

vfl/h gx'g]_

)=%)Ü

v= ;]jf z'Ns M

;]jf z'Nssf] b/ cGoyf pNn]v ePsf]df

afx]s y}nL cÍdf

l;=g+= lnvtsf] k|sf/

gu/kfln

sf If]qsf]

b:t'/

ufpF ljsf;

;ldlt If]qsf]

b:t'/

b'j} If]qsf]

b:t'/

!= lnvt /lhi6«]zgsf] nflu 8f]/ dfu

ug]{ lgj]bgdf 8f]/ z'Ns M

-s_ sf7df8f}+ pkTosf If]qdf ?=%,))).

– ?=#,))).– –

-v_ t/fO{ If]qdf ?=#,))).

– ?=!,%)).– –

-u_ kxf8L If]qdf ?=@,))).

– ?=!,))).– –

@= g]kfn /fi6« a}Íaf6 ljQLo sf/f]af/

ug{ :jLs[lt k|fKt a}Í ljQLo tyf

;xsf/L ;+:yfaf6 lbg] shf{sf]

lwtf]aGws jf b[li6aGws lnvtdf

Page 253: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

253

-s_ ?=!,)),))).– ;Ddsf]

lnvtsf] y}nL cÍdf

?=%)).–

-v_ ?=!,)),))!.– b]lv

?=%,)),))).– ;Ddsf] y}nL

cÍdf

?=&)).–

-u_ ?=%,)),))!.– b]lv

?=!),)),))).– ;Ddsf] y}nL

cÍdf

?=!,@)).–

-3_ ?=!),)),))!.– b]lv

?=@),)),))).– ;Ddsf] y}nL

cÍdf

?=!,*)).–

-ª_ ?=@),)),))!.– b]lv

?=%),)),))).– ;Ddsf] y}nL

cÍdf

?=#,))).–

-r_ ?=%),)),))!.– b]lv

?=!,)),)),))).– ;Ddsf]

y}nL cÍdf

?=!),))).–

-5_ ?=!,)),)),))!.– b]lv

?=@,)),)),))).– ;Ddsf]

y}nL cÍdf

?=!%,))).–

-h_ ?=@,)),)),))!.– b]lv dfly

hlt;'s} cÍsf] y}nLdf

?=#),))).–

#= -s_ g]kfn ;/sf/sf] hUufdf

;+ul7t ;+3–;+:yfsf]

ef]uflwsf/ hgfpFbf -;DalGwt

?=!),))

).– ?=!),))).–

Page 254: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

254

;+:yfaf6 c;"n ul/g]_

-v_ g]kfn ;/sf/sf] hUufdf

;+ul7t ;+3–;+:yfsf] ef]uflwsf/

gljs/0f ubf{ -;DalGwt

;+:yfaf6 c;"n ul/g]_

?=@,))).

– ?=@,))).–

$= hUufwgL btf{ ;|]:tfsf] k|ltlnlksf]

nflu -lstfa / l6s6 afx]s_ k|lt

k'hf{

-s_ sf7df8f}+ pkTosfleq

-v_ t/fO{ If]q

-u_ cGo If]q

?=%)).–

?=@)).–

?=!)).–

?=#)).–

?=!)).–

?=%).–

%= bflvn vf/]h z'Ns

-s_ s/f/ cg';f/ lnvt kfl/t

ug{ 7x¥ofPsf] km};nf jf

ldnfkq cg';f/sf] bflvn

vf/]h ubf{

$Ü @Ü –

-v_ cGo ldnfkq -c+z / ck'tfnL

afx]s_ sf] bflvn vf/]h ubf{ @Ü !Ü –

-u_ a}Í, ljQLo ;+3 jf ;xsf/L

;+:yfn] shf{ k|jfx ubf{ lnPsf]

lwtf] lnnfd ubf{ JolQmn] ;sf/

u/L a}Í tyf ljQLo ;+:yfsf]

kqfg';f/ JolQmsf] gfpFdf

bflvn vfl/h ubf{sf] y}nL

cÍdf $Ü @Ü –

Page 255: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

255

-3_ a}Í, ljQLo ;+3 jf ;xsf/L

;+:yfn] shf{ k|jfx ubf{ lnPsf]

lwtf] lnnfd ubf{ JolQmn] ;sf/

gu/L C0fLsf] gfdaf6 a}Í,

ljQLo ;+3 jf ;xsf/L ;+:yfn]]

cfˆgf] gfpFdf bflvn vfl/h

ubf{ k|lt ldl;n

@)))

!)))

-ª_ a}Í, ljQLo Pj+ ;xsf/L ;+3

jf ;+:yfn] shf{ k|jfx ubf{

lnPsf] lwtf] lnnfddf a}Í jf

;+:yf cfkm}n] ;sf/ u/]kl5

;DalGwt C0fLnfO{ g} lkmtf{

ubf{ kfl/t ug]{ lnvtsf] y}nL

c+sdf

-r_ z]ifkl5sf] as;kqsf] bflvn

vfl/h

-s_ tLg k':tfleqsf] eP

-v_ tLg k':tfaflx/sf] eP

c+z j08f ;/x

!%

^ gfd;f/L

tLg k':tfeGbf aflx/sf] gfd;f/L

ubf{ Go"gtd d"Nof+sg c+ssf]

)=%%

dfnkf]t lgodfjnL, @)#^ sf] lgod %

-3_ sf] b:t'/ vf/]h u/L lgDg cg';f/sf]

/f]Ssf b:t'/ sfod ul/Psf] 5 .

&= /f]Ssf b:t'/ gu/kflnsf If]qsf] ufpF ljsf; ;ldlt

Page 256: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

256

b:t'/ If]qsf] b:t'/

-s_ lnvt /lhi6«]zg ePsf]df

-y}nL c+s hlt;'s} eP klg_

?=@)).– ?=!)).–

-v_ lnvt /lhi6«]zg gx'g]df

-c_ ?=@%,))).– ;Ddsf] C0f

c+sdf

?=%).– ?=#).–

-cf_ ?=@%,))!.– b]lv

?=%),))).– ;Dd

?=&%.– ?=$).–

-O_ ?=%),))!.– b]lv

?=!,)),))).– ;Dd

?=!%).– ?=&%.–

-O{_ ?=!,)),))!.– b]lv dfly

hlt;'s} c+sdf

?=@%).– ?=!%).–

-p_ C0f c+s gv'n]sf]df ?=@%).– ?=!%).–

u= ljljw M

!= sf7df8f}+ pkTosfleqsf dxfgu/kflnsf, pk–dxfgu/kflnsf,

gu/kflnsf / ;f] If]ql;t hf]l8Psf ufpF ljsf; ;ldltleqsf] kfl/t x'g]

lnvtdf 3/hUuf /lhi6«]zg b:t'/sf] l;=g+= !, @ / # df pNn]v ul/Psf]

/lhi6«]zg lnvtsf] y}nL c+sdf z"Go bzdnj kfFr k|ltzt yk u/L

jfudtL ;Eotf sf]ifsf] nflu c;"n ul/g]5 .

@= wd{k'q, clwsf/gfdf / z]ifkl5sf] js;kq lnvt afx]s cGo ;a}

k|sf/sf] lnvtdf clgjfo{ y}nL c+s v'nfpg' kg]{5 .

#= lrof, cn}rL, hnljB't Pj+ kmnk'mn pBf]usf] gfpFdf vl/b ug]{ hUufsf]

Page 257: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

257

lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6«]zg b:t'/df krxQ/ k|ltzt 5'6 x'g]5 .

$= ;fd'lxs v]tL of]hgf cGtu{t s[lif pTkfbg a9fpg] p2]Zon] rSnf ldnfO{

v]tL ug{ JolQm JolQm ldnL pBf]u vf]nL ;DalGwt JolQmsf] gfpFsf] hUuf

pBf]usf] gfpFdf kfl/t ug]{ lnvtdf nfUg] /lhi6«]zg b:t'/df krxQ/

k|ltzt 5'6 x'g]5 .

%= Kf|rlnt sfg'gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn /fi6« a}Íaf6

:jLs[t k|fKt a}Í, ljQLo ;+:yf / ;xsf/L ;+:yfx¿n] C0f nufgL ubf{

kfl/t ug]{ b[li6 aGws lnvtdf o; P]g adf]lhd nufOPsf] ;]jf z'Ns

afx]s cGo b:t'/ nfUg] 5}g .

^= -s_ s[lif C0f, aLdf ;+:yfg, aLdf ;ldltaf6 :jLs[t k|fKt aLdf sDkgL,

ljZjljBfno, a}Í tyf ljQLo ;+:yfx¿n] cfˆgf afxfnjfnf

sd{rf/Lx¿nfO{ ;]jf zt{ adf]lhd lbg] C0f ;'ljwfsf] lwtf] aGws lnvt

kfl/t ubf{ /lhi6«]zg b:t'/ Pj+ ;]jf z'Ns 5'6 x'g]5 .

-v_ sd{rf/L ;~ro sf]if tyf gful/s nufgL sf]ifn] lgoldt art

hDdf ug]{ cfˆgf ;~rostf{x¿nfO{ C0f ;'ljwf pknAw u/fpFbf lng]

lwtf]sf] lwtf] aGws lnvt kfl/t ubf{ /lhi6«]zg b:t'/ Pj+ ;]jf z'Ns

5'6 x'g]5 .

&= ;xsf/L ;+:yfx¿n] cfˆgf ;b:ox¿aLr ?= ! s/f]8;Dd C0f k|jfx ubf{

/flvg] lwtf] jf b[li6 aGws lnvtdf lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6«]zg

b:t'/ 5'6 x'g]5 .

*= hgcfGbf]ng klxnf], bf];|f] / dw]z cfGbf]ngdf ;xfbt k|fKt u/]sf

zxLbsf cfl>t klt, kTgL, 5f]/f / 5f]/L tyf dftf lktfsf] gfpFdf

:jfldTj k|fKt x'g] u/L kfl/t x'g] lnvtdf o; P]g adf]lhd nfUg] ;a}

k|sf/sf] b:t'/ / z'Ns k"0f{ ¿kdf 5'6 x'g]5 .

(= cGwf, ckfË, blnt Pj+ lk5l8Psf hflt elg :yfgLo lgsfoaf6 k|dfl0ft

ePsf] l;kmfl/; jf cflwsf/Ls k|df0fsf] cfwf/df ltgLx¿sf] gfddf

Page 258: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

258

:jfldTj k|fKt x'Fbf o; P]g adf]lhd c;"n ul/g] 3/ hUuf /lhi6«]zg

b:t'/df kRrL; k|ltzt 5'6 x'g]5 .

!)= -s_ h'g;'s} k|sf/af6 dlxnfsf] gfddf :jfldTj k|fKt x'g] u/L kfl/t x'g]

lnvtdf o; P]g adf]lhd nufOPsf] /lhi6«]zg b:t'/df gu/ If]qsf] eP

@% k|ltzt / uf=lj=;= If]qsf] ePdf #) k|ltzt 5'6 x'g]5 .

-v_ &) jif{eGbf a9L pd]/sf j[4sf] gfpFdf :jfldTj k|fKt x'g] u/L kfl/t

x'g] lnvtdf dlxnf ;/x /lhi6«]zg b:t'/ 5'6 x'g]5 .

-u_ #)) hgf JolQmnfO{ k|ToIf /f]huf/L lbg] pTkfblzn pBf]u :yfkgf

ug{ jf lj:tf/ ug{sf nflu hUUff vl/b ubf{ nfUg] /lhi6«]zg b:t'/sf]

lnvtdf krf; k|ltzt 5'6 lbOg]5 . 3f]lift p2]Zosf] pkof]u gu/]df

k|rlnt sfg'g adf]lhd b:t'/ lnO{ sf/afxL ul/g]5 .

!!= e"ldxLg d'Qm sd}of kl/jf/n] a}Íaf6 C0f k|fKt u/L vl/b u/]sf] hUufsf]

lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6«]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'/

k"0f{¿kdf 5'6 x'g]5 .

!@ a}Í, ljQLo Pj+ ;xsf/L ;+3 jf ;+:yf / cbfntaf6 eO{ cfPsf] ldnfkq

cg';f/ bflvn vf/]h ug'{ kbf{ ;]jf b:t'/ c;"n ug]{ k|of]hgsf] nflu

dfnkf]t sfof{non] /lhi6«]zg k|of]hgsf] nflu tf]s]sf] Go"gtd d"No /

ldnfkq jf a}Ísf] kqdf pNn]v ePsf] d"NodWo] h'g a9L x'G5 ;f]xLnfO{

sfod ug'{ kg]{5 .

!# /lhi6«]zg afkt dfnkf]t sfof{non] ;DalGwt lh=lj=;=df k7fpg] s'n

/sdsf] kfFr k|ltzt ;DalGwt dfnkf]t÷e"ld;'wf/÷gfkL sfof{nox¿sf]

;+:yfut ;'b[9Ls/0f, ejg lgdf{0f, ;|]:tf Joj:yfkg tyf nlhli6s

;kf]6{df vr{ ug]{ u/L lhNnf ljsf; ;ldltn] ;DalGwt dfnkf]t

sfof{nox¿df pknAw u/fpg' kg]{5 . o;/L pknAw u/fOPsf] /sd ?=

^ nfveGbf a9L ePdf a9L /sd e"ld ;'wf/ tyf Joj:yfkg ljefusf]

;+:yfut ;'b[l9s/0f vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 . pQm /sd ljefun]

cfjZostf Pj+ cf}lrTo x]/L ;f]xL lhNnf jf cGo lhNnfsf

Page 259: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

259

sfof{nox¿df dfq lgb]{lzsf agfO{ afF8kmfF8 u/L lgsf;f lbg ;Sg] /

vr{sf] cg'udg u/L ;f]sf] cfjlws hfgsf/L cy{ dGqfnosf] ah]6 tyf

sfo{qmd dxfzfvfdf k7fpg' kg]{5 .

!$= g]kfn ;/sf/n] rfx]df wfld{s tyf ;fdflhs lxtsf lgldQ :yflkt

g]kfndf btf{ ePsf ;+3, ;+:yf jf lgsfon] cfˆgf] gfpFdf vl/b ug]{

hUufsf] lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6«]zg b:t'/ 5'6 lbg ;Sg]5 .

!%= /lhi6«]zg b:t'/sf ;DaGwdf l;=g+= ! sf] v08 -u_ df h'g;'s} s'/f

n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf lhNnfsf b]xfo adf]lhdsf uf=lj=;=x¿sf]

kfl/t x'g] lnvtdf tLg k|ltzt /lhi6«]zg b:t'/ nfUg]5M

s_ sf7df8f}+ M dR5]ufpF, l;tfkfOnf, :o'rf6f/, gofF g}sfk, tLgyfgf,

afnfh', dgd}h', uf]+ua', wfkf;L, v8\sf eb|sfnL, rknL, lji0f', skg,

hf]/kf6L, uf]s0f{, uf]7f6f/, 8fF5L, d'nkfgL, uf]n9'Ëf, wd{:ynL, 6f]vf

;/:jtL / sfe]|:ynL .

v_ nlntk'/ M Odf8f]n, l6sfynL, wfkfv]n, n'e', ;fgfufpF, ;'gsf]7L,

;}a'e};]kf6L, xl/l;l4, 7}j, 7]rf], rfkfufpF .

u_ eQmk'/ M s6'Gh], emf}v]n, b'jfsf]6, afnsf]6, blwsf]6, l;kf8f]n,

tfynL / lrQkf]n .

-3_ Onfd M kz'kltgu/, a/jf]6], d+unjf/] / lkmSsn uf=lj=;=

-ª_ emfkf M zlgZr/] j8f g+= !,@,& / *, ch'{gwf/f j8f g+= & / *,

cgf/dgL, rf/kfg] j8f g+=!,@,#,$ / %, nvgk'/ j8f g+= !, ;tf;Lwfd

j8f g+= % / ^ / uf}/fbx j8f g+= #,$,* / (

-r_ df]/Ë M ;'Gb/k'/, b'nf/L, OGb|k'/, j]njf/L, d]3f}lnof, ky/L, pnf{jf/L,

n]6fË, s6x/L, 6lÍl;Gjf/L, emfkf a}hgfyk'/, /Ë]nL, xflyd'9f / emf]/fx6

uf=lj=;=

-5_ ;'g;/L M xfF;kf];f, b'xjL, efbufFp l;g'jf/L, ksnL / PsDjf

Page 260: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

260

uf=lj=;=

-h_ pbok'/ M s6f/L / a]n6f/ uf=lj=;=

-em_ ;Kt/L M e?jfvfn / s~rgk'/ uf=lj=;=

-`_ l;/fxf M /fdgu/ ldr}{of, Ogjf{, wgu9L, c;gk'/, ;f/:j/ /

j8x/fdfn uf=lj=;=

-6_ wg'iff M ;j}nf, ob's'jf, uf]bf/, w'giffwfd, dx]Gb|gu/, 9Ns]jf/,

a]+ufbfj/, gs6flemem, o1e"ld, ;tf]v/, nj6f]nL / laGxL uf=lj=;=

-7_ dxf]Q/L M jlb{jf; uf=lj=;=

-8_ ;nf{xL M a/xyjf, xl/cf]g, nfnaGbL, OZj/k'/, xl/k'/, sf]8]gf,

sljnf;Lsf] u}/ahf/ / xg'dfg gu/ 5sk}ofsf] uf]8}tfahf/

-9_ /f}tx6 M rGb|lgufxfk'/ / u?8f uf=lj=;=

-0f_ af/f M l;d/f, lhtk'/, lghu9, 5ftflkk/f, /fdk'/6f]sgL, lnklgdfn

/ ax'c/L uf=lj=;=

-t_ k;f{ M /fdu9'jf, l;l;{of v=6f]=, kf]v/Lof, le:jf, ajf{uf]+7,

lnkgLljtf{, cnf} / rf]gL{ uf=lj=;=

-y_ lrtjg M zf/bfgu/, uLtfgu/, v}/xgL, d+unk'/, >Lk'/, lk7'jf /

xflhk'/ uf=lj=;=

-b_ dsjfgk'/ M a;fxfdf8L j8f g+= @,#,$,% / (, kbdkf]v/L j8f g+=

@,$ / %, xl6of j8f g+= !,@,#,$,^ / &, /ftdf6] j8f g+= #,% / (, kfn'Ë

j8f g+= !,@ / (, Hofld/] -lkKn]_ j8f g+= *v, Hofld/] j8f g+= $ / %,

l;v/sf]6 -xfn bfdg_ j8f g+= # / $ / ah|jf/fxL j8f g+= ! / @

-w_ l;Gw'kfNrf]s M d]nDrL j8f g+= @,#,%,^ / *, rf}tf/f j8f g+=

!,@,$,%,* / ( / afXlj;] j8f g++ !,* / (

Page 261: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

261

-g_ sfe|]knf~rf]s M kfFrvfn, ;fFuf gfl;sf:yfg, pu|r08Lgfnf uf=lj=;=

sf] j8f g+= ! / @

-k_ Wfflbª M lgns07, gf}lj;], uh'/L / ;Nofg6f/ uf=lj=;=

-km_ tgx'F M cfFa', alGbk'/, efg', hfd'g], v}/]gL6f/, b'n]uf}F8f 9f]/lkmbL{,

ledfb / wfF;Ls'jf uf=lj=;=

-a_ sf:sL M x]Dhf, ljhocfjf{ j8f g+= !,@,# / $ / nfdfrf}/ uf=lj=;=

-e_ gjnk/f;L M sfjf;f]tL, k|utLgu/, u}+8fsf]6, lzj dlGb/, dfs/,

;'gjn, k~rgu/ / ltnsk'/ uf=lj=;=

-d_ ?kGb]xL M cfgGbag, z+s/gu/, ;]dnf/, b]jbx / s/lxof uf=lj=;=

-o_ slknj:t' M lj/k'/, s[i0fgu/, uh]x8f, hogu/ / 7"nf]lkk/f uf=lj=;=

-/_ u'NdL M tD3f; uf=lj=;=

-n_ bfË M gf/fo0fk'/, ljhf}/L, 6/LufpF, k'/Gwf/f, nIdLk'/, r}nfxL,

lzzxlgof, nfndl6of / u9jf uf=lj=;=

-j_ Ko"7fg M vn+uf / ljh'jf/ uf=lj=;=

-;_ afFs] M r6f/, pbok'/, ugfk'/, zd;]/u+h, lx/ldlgof, k/;k'/,

sf/sfbf], dlgsfk'/, /emgf / jgs6'jf uf=lj=;=

-if_ s}nfnL M u]6f, dfnfv]tL, >Lk'/ / alnof uf=lj=;=

-z_ s+rgk'/ M >Lk'/, ;'8f, sflnsf / emnf/L uf=lj=;=

!^= ;xsf/L P]gsf] bkmf % cGtu{t btf{ ePsf ;xsf/L ;+:yfx¿n] ;+:yfsf]

k|of]hgsf] nflu dfq ejg / hUuf vl/b ubf{ ;xsf/L ljefusf]

l;kmfl/;df nfUg] /lhi6«]zg b:t'/ ldgfxf x'g]5 . cGo Jofkfl/s

k|of]hgsf] xsdf o; P]g adf]lhd b:t'/ nfUg]5 .

Page 262: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

262

!&= ljljwsf] qmd ;+Vof -*_, -(_, -!)_ / -!!_ adf]lhd 5'6 lbFbf Ps}

JolQmnfO{ PseGbf a9L cfwf/df 5'6 kfpg] ePdf ;a}eGbf a9L s'g} Ps

dfq 5'6 lbOg]5 .

!*= Pp6} sf/f]af/af6 krf; nfv ?k}ofF jf ;f]eGbf dflysf] 3/ jf hUuf

vl/b laqmL ubf{ qm]tfn] a}Íaf6 e'QmfgLsf] nflu of]Uo -u'8 km/ k]d]06_]

elg 5fk nfu]sf] r]ssf] kmf]6f]slk k]z u/]kl5 jf laq]mtfsf gfddf

a}Ídf /x]sf] vftfdf /sd hDdf u/]sf] a}Í ef}r/sf] kmf]6f]slk k]z

u/]kl5 dfq dfnkf]t sfof{non] kfl/t lnvt adf]lhd bflvn vf/]h u/L

>]itfk'hf{ tof/ ug'{ kg]{5 .

Page 263: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

263

cg';"rL–%

rnlrq ljsf; z'Ns

!= cf=j= @)^&÷^* df g]kfndf rnlrqx¿sf] k|bz{gdf rnlrq3/x¿n] k|bz{g ug]{

ljb]zL rnlrqsf] ;a} >]0fLsf] k|j]z z'Nsdf kGw| k|ltzt rnlrq ljsf; z'Ns

c;"npk/ ul/g]5 .

@= rnlrq3/x¿n] Soflag ;~rfng ug{ kfpg] 5g\ . ljb]zL rnlrq k|bz{g u/] afkt

To:tf] Soflagsf] ;a} >]0fLsf] l6s6 laqmLaf6 c;"n ug]{ rnlrq ljsf; z'Nssf]

b/ k|j]z z'Nssf] aL; k|ltzt x'g]5 .

#= rnlrq3/x¿n] cfk"mn] k|bz{g u/]sf] rnlrqsf] b}lgs l6s6 laqmLsf] ljj/0f

clen]v laqmL vftfdf b}lgs ¿kdf cBfjlws ug'{ kg]{5 . rnlrq3/x¿n] rnlrq

k|bz{g ;DaGwL ljj/0f ;fKtflxs ¿kdf sf7df8f}+ pkTosfsf] xsdf rnlrq

ljsf; af]8{ / ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf tyf cGo If]qsf] xsdf

cfGtl/s /fh:j sfof{no ePsf] lhNnfdf ;f] sfof{nodf / cfGtl/s /fh:j

sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .

$= k|s/0f ! / @ adf]lhdsf] z'Ns rnlrq3/x¿n] c;"npk/ u/L k|To]s dlxgfsf]

z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL; ut]leq k|s/0f % sf] cwLgdf /xL ljj/0f ;lxt

;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf jf ;f] sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf

n]vf lgoGqs sfof{nodf bflvnf ug'{ kg]{5 . tf]s]sf] ;dodf z'Ns ga'emfpg]nfO{

k|To]s dlxgfsf] a'emfpg' kg]{ z'Nssf] kRrL; k|ltzt hl/jfgf nfUg]5 . rnlrq

ljsf; z'Nssf] dfl;s ljj/0f plNnlvt cjlwleq rnlrq ljsf; af]8{df ;d]t

a'emfpg' kg]{5 .

%= rnlrq3/x¿n] rnlrq k|bz{g u/L rnlrq k|bz{g gu/]sf] egL jf ljb]zL rnlrq

k|bz{g u/L g]kfnL rnlrq k|bz{g u/]sf] xf] egL jf jf:tljs l6s6 laqmLeGbf sd

l6s6 laqmL b}lgs laqmL vftfdf hgfO e'mÝf ljj/0f lbPdf lgDg adf]lhdsf]

hl/jfgf nufO To;/L 5lnPsf] rnlrq ljsf; z'Ns ;lxt c;"npk/ ul/g]5 M–

-s_ klxnf] k6s eP 5lnPsf] rnlrq ljsf; z'Nssf] ;t k|ltzt .

Page 264: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

264

-v_ bf];|f] k6s jf ;f]eGbf a9L hlt;'s} k6s eP klg 5lnPsf] rnlrq ljsf;

z'Nssf] b'O{ ;o k|ltzt .

^= k|s/0f $ / % adf]lhd tf]lsPsf] Dofb Joltt ePsf] b'O{ dlxgfleq hl/jfgf ;lxt

z'Ns ga'emfpg] rnlrq3/ aGb u/L nfu]sf] z'Ns tyf hl/jfgf ;d]t ;DalGwt

clws[tn] c;"n ug]{5 . ;dodf ljj/0f k]z gu/]df k|lt dlxgf Ps xhf/ ?k}ofF

hl/jfgf nfUg]5 .

&= b}jL k|sf]k, pks/0fLo dd{t ;Def/ jf cGo s'g} sf/0fn] ;ft lbg jf ;f]eGbf a9L

lbg rnlrq3/ aGb ePsf] Joxf]/f k|s/0f !! df plNnlvt sfof{non] k|dfl0ft

u/]sf] cj:yfdf aGb ePsf] lbgsf] rnlrq ljsf; z'Ns nfUg] 5}g .

*= ljBfyL{ ju{sf] ;x'lnotsf] nflu zlgaf/ laxfg * ah]sf] / ;fj{hlgs labf k/]sf

lbgsf] laxfg * ah]sf] zf]sf] rnlrq k|bz{gLdf rnlrq ljsf; z'Nsdf krf;

k|ltzt 5'6 lbOg]5 .

(= o; cg';'rL adf]lhd u/]sf] lg0f{o pk/ k}tL; lbgleq /fh:j Gofoflws/0fdf

k'g/fj]bg nfUg]5 .

!)= rnlrq ljsf; z'Ns;DaGwL k|zf;g cfGtl/s /fh:j sfof{no ePsf] lhNnfdf ;f]

sfof{non] / cfGtl/s /fh:j sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf lgoGqs

sfof{non] ug]{5 .

!!= rnlrq ljsf; z'Nssf] cg'udg rnlrq ljsf; af]8{n] ;d]t ug]{5 . rnlrq

ljsf; z'Nssf] :ynut lg/LIf0fsf nflu af]8{af6 vl6O{ cfPsf sd{rf/LnfO{

rnlrq ;DaGwL clen]v, laqmL vftf tyf bz{s ;+Vof ;DaGwL clen]v

rnlrq3/n] pknAw u/fpg' kg]{5 . ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{no tyf sf]if

tyf n]vf lgoGqs sfof{non] cfjZostf cg';f/ cg'udg tyf lg/LIf0f ug]{5g\ .

!@= rnlrq3/sf ;~rfnsx¿n] rnlrq k|bz{g ug'{eGbf Ps lbg cufj} cfk"mn] k|of]u

ug]{ l6s6sf] l;nl;n]jf/ gDa/, rnlrqsf] gfd / k|bz{g ul/g] ldlt rnlrq

ljsf; af]8{ / cfGtl/s /fh:j sfof{no jf sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf

hfgsf/L u/fpg' kg]{5 / ;f]sf] clen]v rnlrq3/x¿n] /fVg' kg]{5 .

!#= o; cg';"rL adf]lhd c;"n ePsf] rnlrq ljsf; z'Nssf] gAa] k|ltzt /sd

rnlrq ljsf; af]8{nfO{ / afFsL bz k|ltzt /sd cfGtl/s /fh:j ljefun]

Page 265: cfly{scfly{s P]g, @)^&P]g, @)^&P]g, @)^& ·   3 -(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu / ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

265

tf]s]sf] k|lqmofadf]lhd rnlrq ljsf; z'Nssf] k|zf;g ug]{ sfof{nox¿sf]

k|zf;lgs tyf ef}lts ;'wf/ sfo{df vr{ ug{ ;lsg]5 . rnlrq ljsf; af]8{n]

cfk"mn] k|fKt u/]sf] rnlrq ljsf; z'Ns /sdsf] kRrL; k|ltzteGbf a9L /sd

k|zf;lgs sfo{df vr{ ug{ kfpg] 5}g .

!$= rnlrq ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/n] b]xfodf plNnlvt ljifoj:t'df

lgld{t :jb]zL rnlrqsf] k|bz{gLdf nfUg] rnlrq ljsf; z'Ns k"0f{ jf cf+lZfs

¿kdf 5'6 lbg ;Sg]5 M–

-s_ cflbjf;L hghfltx¿sf k"0f{tM df}lns ;F:s[lt emNsfpg] oyfy{k/s

rnlrqx¿,

-v_ b]zk|]d, /fli6«o :jfledfg / zxLbsf Tofu alnbfgdf cfwfl/t ljrf/ k|wfg,

r]tgfd"ns / k|ultzLn rnlrqx¿ .

!%= rnlrq ljsf; z'Ns;DaGwL cGo k|lqmofut s'/f rnlrq ljsf; af]8{sf]

l;kmfl/;df cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]s]adf]lhd x'g]5 .

!^= rnlrq ljsf; z'Nssf] n]vfk/LIf0f dxfn]vfk/LIfsaf6 x'g]5 .