c:\fakepath\12 neolitikoa eta metal aroa 09 10 zs rg
TRANSCRIPT
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoa
Metal Aroa
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Hau bai aldaketa !!! IRAULTZA NEOLITIKOA
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Hau bai aldaketa !!! IRAULTZA NEOLITIKOA
Ehiza eta fruitu bilketatik...
... nekazaritza eta abeltzaintzara
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Historiaurrea - Denboraren lerroa
B E G
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Denboraren lerroa – Neolitoa eta Metal Aroa
13000 a.C. 11000 a.C. 9000 a.C. 7000 a.C. 5000 a.C. 3000 a.C. 1000 a.C.
NEOLÍTICO EDAD DE LOS METALESPALEOLÍTICO HISTORIA
Idazkeraren asmakuntza
Asmakuntzak: gurpila,
bela, goldea
Metalurgiaren garapena
Hirien sorrera
Nekazaritza eta
abeltzaintza
Glazioazioen amaiera
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoko mapa
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Historiaurrea eta Historia
2,5 milioi 120.000 35.000 10.000 7.000 4.000 1.000
Behe Paleolitoa
Erdi Paleolitoa
Goi Paleolitoa
Mesolitoa
Neolitoa
Brontze Aroa
Burdin Aroa
Paleolitoa
Harri Aroa Metal Aroa
Historiaurrea Historia
Lehen agiri idatziak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoa
• Neo = berria ( nuevo)• Lito = harria
• Neolito = harri berriaren aroa
• Nolakoa da harri berri hori ?
LeunduaNeolit
o
Paleolito
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Nekazaritza
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
• Lurrera jausitako haziak, fruitua ematen zutela konturatu ziren.
• Haziak ereitea pentsatu zuten.
• Zer hazi mota? Ekialde Hurbilean garia, Txina aldean arroza eta Amerikan artoa.
• Nomadak izaten jarraituko zuten?
Nekazaritza
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Abeltzaintza
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
• Ehizatutako animalia txikiak etxean hazten zituzten.
• Zeintzuk izango ziren?
• Ardiak, zerriak, ahuntzak, zaldiak, txakurrak...
Abeltzaintza
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Nomada izatetik ... sedentarioak izatera
• Haziak erein ondoren, uzta batu behar zuten, beraz leku berdinean egonkortu beharra zuten.
• Ondorioz, herrixkatxoak sortu zituzten.• Janari gehiago zutenez, polulazioak gora egin zuen.
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Lanbidea?
Lanbidea?
Lanbidea?Lanbidea?
Lanbidea?
Lan-banaketa – Landibe berriak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Jabetza pribatua
Pertsonen arteko desberdintasuna
Lanbideak... eta
desberdintasuna !
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Klase gizartea
Zer sortzen dute?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoko iraultza
• Hemen bai aldaketa !• Lehen janaria lortzeko,
ehiza eta fruitu bilketa.• Orain landareak erein
eta uzta bildu, animaliak etxean hasi.
• Lehen animalien atzean, nomadak.
• Orain sedentarioak. Herrixkak.
• Lanabes berriak, haitzurrak, igitaiak, errotak, zertarako ?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoko iraultza, aldaketa
Haziak erein ondoren, uzta bildu behar da, Beraz, ...
Ez da beharrezkoa animaliak ehizatzea, etxean dauzkate
Sedentarioak badira, etxeak
gero eta hobeagoak izango dira
Aleak (Grano) batu ondoren, hirina egin behar da errotarekin
Aleak (grano) gordetzeko zeramika
asmatzen dute
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Jarduera berriak tresna berriak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Jarduera berriak tresna berriak
Zertarako ?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Jarduera berriak tresna berriak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Jarduera berriak tresna berriak
Zertarako ?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Labea
Zeramika
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoko bizitza berriaAsmakuntza berriak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Asmakuntza berriak non ?
MESOPOTAMIA
Meso – erdia
Potamo - ibaia
Gaur egungo IRAK
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Nekazaritzaren hedapena
Mesopotamia
Duela zenbat
urte Euskal
Herrira?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Hego Amerikako yanomaniak Neolitoan bizi dira
GEOGRAFÍA E HISTORIA 1º ESOTEMA 11
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoko iraultzaren ondorioak
Defensa beharra
Etxe bilketa
Bizileku finkoak
Demografia igoera
Produkzioa ugaritzea Zeramika
LAN BANAKETA
Merkataritza
Izadi-jainkoak
Ehungintza
TRESNERIA BERRIA
Gurpila ???
Lanabesak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoa – Mapa kontzeptuala
FINAL DE LA ÚLTIMA GLACIACIÓN
NEOLITOA
NEKAZARITZAREN SORRERA
ABELTZAINTZAREN SORRERA
BERRIKUNTZA TEKNIKOAK LAN-BEREIZKETA / ESPAZIALIZAZIOA
SEDENTARIZAZIOA
LANBIDE desberdinak:
NekazariakAbeltzainakArtisauak
HERRIXKAK elementu hauekin:
Heziak Etxebizitzak
KortakBiltegiak
Gaziazioaren amaiera
HARRI LANDUA tresnak egiteko:
AitzurrakIgitaiakErrotak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Azken ariketa
Lan espezialitatea
Bizimoduan aldaketak
Berrikuntza teknikoak
Elikagaiak lortzeko aldaketa
Neolitikoko iraultzak
Eragiten du
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metal Aroa
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metal Aroa – Zer abantaila dute metalek harriarekiko?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metal Aroa – Zer abantaila dute metalek ?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
• Metalaren abantailak:• Gogorragoa zen• Moldeatu zitekeen, forma
eman• Gehiago irauten zuen
• Lehena kobrea izan• Gero kobrea eta
eztainuaren aleazioa (nahastea) den brontzea
• Azkenik gogorragoa den burdina
• Burdina lortu zutenek botere militarra eskuratu zuten
Metal Aroa – Zer abantaila dute metalek ?
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metalen hedapena
K.a. 2500K.a. 1600
K.a. 2100
K.a. 1500-1400
K.a. 1500
K.a. 1500K.a. 1300
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metal Aroa – Mapa kontzeptuala
METALAROA
KobreAroa
BrontzeAroa
BurdinAroa
Bela
Goldea
Ureztatzea
Kanalak
Gurpila
JARDUERA BERRIAK
HABITAT BERRIAK
LANBIDE BERRIAK
PRIBILEGIATUEN KLASE BAT AGERTU ZRN
Merkataritzaren garapena
Hirien sorrera MerkatariakGerlariakApaizak
GerlariakApaizak
Aberatsak
Metalurgiaren aurkikuntza
Banatzen daAsmakuntza eta aurrerakuntzak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metalezko tresnak
Urrea Burdina
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Gurpila eta goldea
Goldea
Idiak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Urrezko besokoaUrrezko besokoa, pitxarra eta
katillua
Urrezko bularrekoa Brontzeko lanparaUrrezko belarritakoak
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Metal Aroa Euskal HerrianLa Hoya (Biasteri – La Guardia)
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Lanbide berriak
Klase sozialen sorrera
Aldaketa ekonomikoak
Asmakuntza eta aurrerakuntza garrantzitsuak
Lehenengoz eralibi ziren metalak
Metal Aroa
Eragiten du
Metal Aroari buruzko jarduera
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Sinismenak
Tapa Buztinezkoa
Lurperatu egiten zen
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitikoko pinturak
Erleak
Abaraska
Otzara eztiarekin
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Historiaurreko punturen konparazioa
Pertsonak eta animaliak nahastatuta. Eskematismoa. Pintura monokromoa.
Bakarkako animalien irudiak. Naturalismoa. Polikromía.
NEOLITOAPALEOLITOA
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Ama-Lurraren eskultura Zeramika dekoratua
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
MEGALITISMOA
MEGALITO
Mega = handi
Lito = harri
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Iruinarri / Menhir
Harrespila - Cromlech
Trikuharri / Dolmen
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoa - Trikuharrien kultura
Harrespila - Cromlech Harrespila - Cromlech
Iruinarriak - MenhirrakTrikuharria - Dolmen
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
MEGALITISMOA
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
MEGALITISMOA EUSKAL HERRIANJentilarriko dolmena Akolako dolmena
Txoritokietako menhirraEgilazeko dolmena
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Neolitoa eta Metal Aroa – Azken jarduera
Objetuak:
Dekorazioa:
Eraikuntzak:
Metal
Aroa
Dekorazioa:Gaia:
Mota:
Koloreak:
Neolitoa
UrregintzaZeramikaArkitekturaPintura
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Iraganaren ikertzaileak
Pertsonai hau oso garrantzitsua izan da
Euskal Herriaren iragana
aztertzerakoan.
Merezi du kontsultatxo bat
egitea eta jakitea nor izan zen, zer egin zuen eta abar...
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Historiaurrea Durangaldean
• Anboto inguruko mendietan (Untzillatx, Alluitz ) daude gizakiaren lehen aztarnak: Bolinkoba, Astokoba, Atxarte inguruko beste koba batzutan aurkitu izan dira.
• Hau bazekien bai Joxe Migel Barandiaranek. Horregatik, bertako landa, haitz, kobak eta abar aztertu nahian zebilen.
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Historiaurrea Durangaldean
• 1931ean etorri zen Barandiaran Durangaldera, Abadiño aldera. Bere asmoa, Anboto inguruko kobazuloak ezagutzea zen: Atxarte eta Atx Txiki, Untzillatx ...
• Untzillatxen, Kristo Andako ermita ondoan, Astokoba, Urrekoba eta Bolinkoba ikusi zituzten.
• Atx Txikin, Albistei, Oialkoba, Kobailun eta Sorginkoba.
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
Ohialkoba• Giza eta animalia-
hezurrak, • Zeramika, • Sílex piezak, eta • Ardi edo ahuntzaren
tibia hezur zati zapal bat erdian zulo batekin
• Aurkitutako materialaren arabera, brontze aroan hainbat gorpu lurperatu zela bertan esan daiteke
Historiaurrea Durangaldean
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
ALBIZTEI• Atxarte barrenetik 75
metrotara aurkitzen da. • Lurrezko ontzi zakarrak• ontzi zati txiki ugari • Giza falange bat
(Hatzaparreko hezurra) • Zeramika zatiak eta sukarri
lamina bat.• Aurkitu izan diren
elementuekin Neolitiko eta Brontze aroaren bitartean aurkitzen garela esan dezakegu
Historiaurrea Durangaldean
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia
BOLINKOBA• Hezurrezko lantza
bat. Ehiza markak ditu luzetara bost zatitan banaturik
Historiaurrea Durangaldean