Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz, kokladığımız birden çok varlık vardır. az veya...

MADDENİN ÖZELLİKLERİ


Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz, kokladığımız birden çok varlık vardır. Az veya çok yer kaplayan her varlık madde olarak adlandırılır. Çiçekler, kalemimiz ve hatta bizde birer maddeyiz. Peki, çevremizde madde olmayan bir şey var mı?



Maddeleri gözlemlenebilen ve ölçülebilenözelliklerine göre tanımlarız. Bunları algılamamızı görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma duyularımız sağlar. Dokunma duyusuyla maddelerin sertlik, yumuşaklık, esneklik, sağlamlık gibi özelliklerini algılarız.



Maddelerin tadı olup olmadığını, tadı varsa ekşimi, tatlı mı, acı mı olduğunu tatma duyumuzla algılarız.

Maddelerin şekli, saydamlığı, parlaklığı vb. ile ilgili özelliklerini görme duyumuzla algılarız.



Diğer duyularımızla algılayabileceğimiz özellikler Şekilde plastik futbol topları verilmiştir. Toplaradokunduğumuzda onların yumuşak, esnek olduklarını fark ederiz. Baktığımızda topların rengini ve parlaklığını görürüz. Zıpladığında çıkardığı sesten onların bir top olduğunu anlayabiliriz.



Ek bilgi: Elmas, doğada bulunan en sert maddelerden biridir. Bu nedenle diğer sert maddeleri kesmek için elmas kullanırız. Elması kesmek için ise başka bir elmas kullanırız.



Maddeleri, duyularımızla algıladığımızözelliklerine göre sınıflandırabiliriz. Örneğin, silgi, lastik, hamur gibi maddeler esnektir. Maddeleribazı özelliklerine göre şöyle sınıflandırabiliriz:



Saydam – Opak Maddeler Işığı geçiren maddelere saydam madde denir. Saydam maddeler renksiz olabileceği gibi farklı renklerde de olabilir.



Pencere, gözlük, bardak gibi camdan yapılmış maddeler, bazı poşetler saydamdır. Benzer şekilde su da saydam bir maddedir.



Tül perde, buzlu cam, kağıt gibi bazı maddeler Işığın bir kısmını geçirir. Bu tür maddeler yarı saydam maddelerdir.



Işığı geçirmeyen maddeler ise opaktır. Demir veya ahşap kapılar, duvarlar opak maddelere örnektir.



Parlak – Mat Maddeler Bazı cisimler üzerine ışık düştüğünde parlar. Örneğin çelik tencere, altın, ve gümüşten yapılmış maddeler, teneke kutular parlaktır.



Odun, toprak gibi maddeler ise üzerine ışık düştüğünde parlamaz. Bu tür maddeler ise mattır.



Pürüzlü – Pürüzsüz Maddeler Yüzeyinde girinti-çıkıntı olmayan, düz olan maddeler pürüzsüzdür. Yüzeyinde girinti ya da çıkıntı olan maddeler ise pürüzlüdür. Örneğin, portakal pürüzlü, elma ve domates pürüzsüzdür.



Cam şişenin yüzeyi pürüzsüzdür. Ayakkabımızın altı ise pürüzlüdür. Ayakkabının altı da cam şişenin yüzeyi gibi pürüzsüz olsaydı yürürken kayıp düşerdik.



Yüzeyi pürüzlü bir ağaç parçası rende , zımpara ve cila kullanılarak pürüzsüz, kaygan bir yüzeye sahip hale getirilebilir.



Esnek – Berk Maddeler Uzayıp kısalabilen, bükülebilen ve kuvvetin etkisiyle tekrar eski haline dönebilen maddeler esnektir. Sünger, sapan lastiği ve yaylar esnek maddelere örnektir.



Esnemeyen maddelere berk maddeler denir. Bu maddeler bükülmeye çalışıldığında kırılabilir. Berk maddeler sert ve sağlamdır. Kurşun kalem, tahta, taş, cam sürahi berk maddelere örnektir.



Maddenin başka özelliklerini keşfedelim: Mıknatıs demir, kobalt, nikelden yapılan maddeleri kendine çeker. Örneğin toplu iğne, çivi, ataç, kaşık gibi demirden yapılmış maddeler mıknatıs tarafından çekilir.



Kumaş, cam, tahta ve plastikten yapılmış maddeler ise mıknatıs tarafından çekilmez.



Maddelerin sahip olduğu diğer özelliklerden birisi de suda yüzme veya batmadır. Maddelerin bu özelliği büyüklüğe değil, maddenin cinsine ve şekline bağlıdır. Örneğin, büyük bir gemi veya bir tahta parçası su üzerinde yüzerken küçük bir taş parçası suda batar.



Madeni para, cam parçalar, demir çubuk suda batarken mantar tıpa, top, ağzı kapalı cam veya plastik şişe suda yüzer.



Bazı maddelerin suyu çekmesi bazılarının çekmemesi de bir diğer özelliktir. Kazak, gömlek gibi yün veya pamuktan yapılan eşyalar, süngerler, havlular suyu yapısına hapseder.



Plastik, cam ve metallerden yapılan malzemeler ise suyu yapısına hapsetmez. Örneğin tencere, şemsiye ve tabak gibi maddeler suyu çekmez. Yapısında naylon bulunan kumaşlar suyu çekmez. Bu nedenle şemsiye ve yağmurluk naylon kumaştan yapılır.



Cisim, Malzeme, Eşya, AletCisimMaddeye çeşitli işlemlerle şekil verildiğinde cisim adını alır.Çivi, toplu iğne gibi maddeler demire şekil verilerek yapıldığı için birer cisimdir.



Cisim Sadece katı haldeki maddeler cisim olma özelliğine sahiptir.Aynı maddeden farklı cisimler yapılabilir. Örneğin defter, sandalye, peçete gibi farklı cisimler ağaçtan elde edilir.



Alet Maddelere şekil vermek ya da onlar üzerinde bir iş yapmak için özel olarak yapılmış nesnelere alet denir.



AletMeyve ve sebzeleri kesmeye yarayan bıçak bir alettir.Aletler daha çok marangozluk, heykeltıraşlık, ayakkabı tamiri gibi işlerle uğraşanlar tarafından kullanılır.



Eşya Hayatımızı kolaylaştırdığı için evimizde, okulumuzda veya yanımızda bulundurduğumuz nesnelere eşya denir.



Eşya Eşyalar uzun süre dayanabilir ancak zaman içerisinde eskiyen nesnelerdir.Kanepe, televizyon, halı, ayakkabı, çanta, kalemlik, soba gibi nesneler birer eşyadır.



MalzemeMaddeler tüketim amacıyla kullanıldığında malzeme adını alır.Malzemeler kullanıldıkça biter, yerine yenisi alınır.



Malzeme Yemek yaparken kullanılan baharatlar,yağ ve yumurta resim yaparken kullandığımız boyalar, silgi, kalem birer malzemedir.Malzeme; katı, sıvı ve gaz halde bulunabilir.

Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz, kokladığımız birden çok varlık vardır. az veya...

Documents