Çevre sorunları nedenler Öneriler

Çevre SorunlarıÇevre Sorunları

NedenlerNedenlerÖnerilerÖneriler

Erkan YasanHacettepe ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Bölümü[email protected]

2/57

1. Çevre sorunları ne boyutta?

2. Sürdürülebilir kalkınma çözüm mü?

3. Teknoloji çözüm mü?

4. Ne yapmalı? -1

5. Ne yapmalı? -2

3/57

1. Çevre sorunları ne boyutta?– Küresel İklim Değişimi– Nüfus Artışı– Yaşam Kaynakları Üzerinde Baskı– Besin Kıtlığı Kapıda mı?



4. Ne yapmalı? -1

5. Ne yapmalı? -2

4/57

Küresel İklim Değişimi

5/57

Küresel İklim Değişimi (Devam Ediyor)

6/57


7/57


8/57


9/57


10/57

Küresel İklim Değişimi (Sonuç)

1. Daha çok karbon yayıyoruz,

2. Gezegenimiz ısınıyor.

11/57

Nüfus Artışı

12/57

Nüfus Artışı (Devam Ediyor)

13/57


Nüfus

(Milyon)

Yıllık Nüfus Artışı (Milyon)

Yıllık Nüfus Artış Oranı

Dünya 6057 78.0 1.30

Türkiye 67 1.0 1.51

Kaynak: United Nations, World Population Prospects: The 2000 Revision (New York: February 2001)

14/57


İran örneği• 1980’lerde nüfus artış hızı % 4.4

• 1990’ların başında sorunlar

• Nüfus planlaması

• Kadın okur yazarlığı %25’ten %70’e çıktı

• Dini liderlerce doğum kontrol eğitimi

15/57

Nüfus Artışı (Sonuç)

1. Nüfusumuz hızla artıyor,

2. Yeterli Kaynak var mı?

16/57

Yaşam Kaynakları Üzerinde Baskı

• Yılda 450 Milyar metreküp (saatte 675 ton) arıtılmamış atık denizlere atılıyor,

• Büyük Okyanus’ta çöplerin kapladığı alan, ABD yüzölçümünün iki katı.

Okyanuslar

17/57

Yaşam Kaynakları Üzerinde Baskı (Devam Ediyor)

Kuruyan nehirler

Amu Derya Özbekistan’daki sulu tarım, Aral gölünü de kurutuyor.

Kolorado Yoğun kullanım.

Kurumak üzere.

Fen Yoğun kullanım.

Tamamen kurudu.

Ganj 300 milyon insan Ganj’ın suyunu kurutuyor.

18/57


Kuruyan nehirler

Indus Pakistan’ın sulu tarımı nedeniyle kurumak üzere. 157 Milyonluk Pakistan 350 Milyon olacak.

Nil Sudan ve Etiyopya nüfusları ikişer katına çıkarsa tamamen kuruyacak.

Sarı Nehir Denize ulaşamadan kuruyor.

19/57


Kuruyan nehirler

Muhtemel çatışma bölgeleri:• Amu Derya (Afganistan-Özbekistan,

Türkmenistan)• Dicle-Fırat (Türkiye- Suriye, Irak)

20/57


Kuruyan Büyük Göller

Aral Denizi (Kazakistan-Özbekistan)

Baykal Gölü (Rusya)

Çad Gölü (Çad, Nijer, Nijerya, Kamerun)

Chapala Gölü (Meksika)

Dal Gölü (Hindistan)

Dojran Gölü (Makedonya, Yunanistan)

Ölü Deniz (Ürdün, İsrail)

Galile Denizi (İsrail)

Manchar Gölü (Pakistan)

Nakuru Gölü (Kenya)

Owens Gölü (ABD)

Tonle Sap (Kamboçya)

21/57


Yeraltı Suları

• Tüm dünyada yeraltı suları hızla azalıyor, aküferler boşalıyor.

• Suya ulaşmak için yeni teknolojiler kullanılarak bin metreye kadar iniliyor.

• Hindistan’ın güneyinde kuyuların % 95’i kurudu.

22/57


Toprak

• 2001’de ABD’nin batısı, Nisan’da Çin ve Moğolistan’dan kalkan toz ile kaplandı. (100 milyon ton toprak 1800 km taşındı)

• Nisan 2002’de Çin’den gelen toprak fırtınası Kore’de yaşamı felç etti.

• Genişleyen çöller tarım alanlarını daraltıyor.

23/57


Çin’de büyük kum fırtınaları

Yıl Sayı

1950-59 5

1960-69 8

1970-79 13

1980-89 14

1990-99 23

24/57


Toprak

• 3.1 milyar büyük ve küçük baş hayvanın aşırı otlatılması bitki örtüsünü yok ediyor.

• 1990’larda, yıllık 900 milyon hektar alan, rüzgar ve su erozyonundan zarar gördü.

• Tarıma ayrılan alan: 670 milyon hektar

25/57


Toprak

• Yılda 400 bin hektar tarım alanı otomobiller için yol ve park alanına dönüştürülüyor. (4.2 milyon insan için tarım alanı)

• 78 milyon insan için yılda 3.1 milyon hektar alan gerekiyor.

29/57


Ormanlar

• Yağmur ormanları, dünya yüzölçümünün % 6’sını kaplarken, tüm türlerin % 50’den fazlasını barındırır.

• Son 30 yılda, Türkiye’nin yüzölçümü kadar yağmur ormanı yok edildi.

• Yağmur ormanları, tarım ve etanol tehdidi altında.

30/57


Türler

Günde 137, yılda 50 bin tür, insan faaliyetleri sonucunda yok oluyor.

Toplam tür sayısı: 2 - 100 milyon Bunlardan yalnızca 1.4 milyonu sınıflandırıldı.

31/57


Hava

Hava kirliliğinden ölümler (yılda 3 milyon kişi), trafik kazalarındaki ölümlerin (1 milyon kişi) üç katı (WHO, [10]).

32/57

Yaşam Kaynakları Üzerinde Baskı (Sonuç)

• Suyu,

• Toprağı,

• Havayı

Kirletiyor,

• Ormanları,

• Türleri

Yok ediyoruz.

33/57

Besin KıtlığıTarımın Gerilemesi

• Tarım alanlarının çölleşmesi,

• Verimli tarım alanlarında konut, sanayi tesisi, yol, alışveriş merkezi, park, tenis kortu, golf sahası vb yapılması,

• Otomobil kullanımının artması, (bir otomobil için ABD’de 0,07 hektar alan ayrılıyor),

• Tarımsal Hastalıklar,

34/57

Besin Kıtlığı (Devam Ediyor)

Tarımın Gerilemesi

• Toprağın su ve rüzgar erozyonuyla kaybı,

• Çiftçilerin şehirlere göçü, tarımda işgücü kaybı,

• Su kaynaklarının hızla yitirilmesi,

• Besin üretiminde kullanılacak alanların etanol üretimi için ayrılması,

• Küresel iklim değişimi.

35/57

Besin Kıtlığı (Devam Ediyor)

36/57

Besin Kıtlığı (Sonuç)

2004 yılı, dünyada besin kıtlığının başladığı yıl olarak kabul ediliyor.

37/57


2. Sürdürülebilir kalkınma çözüm mü?3. Teknoloji çözüm mü?

4. Ne yapmalı? -1

5. Ne yapmalı? -2

38/57

Sürdürülebilir Kalkınma

Birleşmiş Milletler (BM) Çevre ve Gelişme Komisyonu’nun 1987 yılında BM Genel Kurulu’na sunduğu Ortak Geleceğimiz Raporu

Şimdiki ihtiyaçları, gelecek nesillerin de kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeden karşılamak

39/57

Sürdürülebilir Kalkınma (Devam Ediyor)

BM Konferansları

• Stockholm, 1972, İnsan ve Çevre Konf.

• Rio, 1992, Çevre ve Kalkınma Konf.

• Johannesburg, 2002, Sürdürülebilir Kalkınma Dünya Zirvesi

40/57


Kalkınmaya dair

• Kalkınma nedir?

• Nasıl kalkınma?

• Kimin kalkınması?

• Hangi sektörlerle kalkınma?– Silah,– İnşaat,– Kozmetik,– Uyuşturucu?

41/57


Büyüme Refah Toplumu

Kalkınma Büyüme

Refah Toplumu Toplumsal ve Çevresel

Çöküş

42/57


Ekolojik Ayak İzi

Topluluk Ekolojik Ayak İzi (ha.)

Kuzey Amerika 12.5

Avrupa 5.0

Almanya 6.0

Türkiye 2.2

Etiyopya 0.85

Dünya 2.9

43/57


Ortalama bir dünya vatandaşının, ortalama bir Amerikan vatandaşı düzeyinde yaşayabilmesi için 3 dünyaya daha gereksinim var [12]

44/57

Sürdürülebilir Kalkınma (Sonuç)

Sürdürülebilir Kalkınma

Sürdürülebilir Yaşam

45/57



3. Teknoloji çözüm mü?4. Ne yapmalı? -1

5. Ne yapmalı? -2

46/57

Teknoloji

Bilişim teknolojileri ve İnternet, kağıt kullanımını arttırdı.

• Güvensizlik,

• Okuma kolaylığı (!),

• Zengin ve bol içerik,

• Kurumların dosyalama, arşivleme alışkanlıkları.

47/57

Teknoloji (Devam Ediyor)

Teknolojik desteğe rağmen tarımda verim artışı durdu (verim düşüşleri başladı)

Tahıl üretim artışı: % 0.7

Nüfus artışı: % 1.3

48/57

Teknoloji (Devam Ediyor)

Biyo-yakıt teknolojisi• Mısır, soya fasulyesi vb. üretmek için yeterli

toprak, kuzey yarım kürede yok,

• Brezilya, Malezya, Endonezya gibi ülkelerde geniş alanların, ekim için ayrılması zorunlu.

• Yalnızca Brezilya’da, biyo-yakıt üretimi için ayrılması gereken alan, İngiltere, Hollanda, Belçika ve Luksemburg’un toplam yüzölçümüne eşit.

49/57




4. Ne yapmalı? -15. Ne yapmalı? -2

50/57

Ne yapmalı? -1• Eğitim,

• Ağaç dikmek,

• Bilinçli üretim,

• Bilinçli tüketim,

• İsrafın önlenmesi,

• Geri dönüşüm,

• Yenilenebilir kaynaklar,

• Kaynak yönetim ve planlaması

• ...

54/57

Ne yapmalı? -2

Ağaç dikmek, bilinçli üretim,

bilinçli tüketim vs. yeterli mi?

55/57

Ne yapmalı? -2

Sürdürülemezlerimiz

• Büyümeye dayalı ekonomik süreç,

• Refah toplumu hedefi,

• Tüketim toplumu alışkanlıkları.

56/57

Ne yapmalı? -2

• Yeni üretim,

• Tüketim,

• Yaşayış,

• Düşünüş

Yöntem ve yaklaşımları,

• Yeni bir toplumun yaratılması.

57/57

[1] Lester R. Brown, Dünyayı Nasıl Tükettik?, Çeviren: M. Fehmi İmre, Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, 1. Basım, 230 s.

[2] http://pubs.giss.nasa.gov/docs/2006/2006_Hansen_etal_1.pdf[3] Florence J., 2005 Hottest Year on Record, 2006, http://www.earth-

policy.org/Indicators/Temp/2006.htm[4] Larsen J., Population Growing by 80 Million Annually, 2002,

http://www.earth-policy.org/Indicators/indicator1.htm[5] http://www.worldwater.org/data.html[6] Brown L. R., Plan B 2.0: Rescuing a Planet Under Stress and a Civilization

in Trouble, 2006, NY: W.W. Norton & Co., http://www.earth-policy.org/Books/PB2/PB2ch3_ss3.htm

[7] Brown L. R., DESERTS INVADING CHINA: Spreading Deserts: The Response, 2002, NY: W.W. Norton & Co., http://www.earth-policy.org/Books/Epr/Epr1_ss4.htm

[8] http://www.rain-tree.com/facts.htm[9] http://www.rainforestweb.org/Rainforest_Destruction/

Kaynaklar

58/57

[10] Roberts B. F., Air Pollution Fatalities Now Exceed Traffic Fatalities by 3 to 1, 2002, http://www.earth-policy.org/Updates/Update17.htm

[11] http://web.cs.hacettepe.edu.tr/~eyasan/neden/kalkinma.htm[12] Çevre El Broşürü, Çankaya Belediyesi, 2007[13] Server Tanilli, İnsanlığı Nasıl bir Gelecek Bekliyor?, Alkım Yayınları, 7.

Basım, 475 s. [14] Fevzi Özlüer, Sürdürülebilir Kalkınmanın Ekonomi Politiği, TMMOB

Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, Sayı 51, Dosya 05, Sayfa 4-13.[15] Ilgın Özkaya, Bir Kalkınmacılık Masalı, TMMOB Mimarlar Odası Ankara

Şubesi Bülteni, Sayı 51, Dosya 05, Sayfa 14-18.[16] Raşit Gökçeli, Çevrenin Siyaseti, Siyasetin Çevresi, TMMOB Mimarlar

Odası Ankara Şubesi Bülteni, Sayı 51, Sayfa 22-29.[17] Baran Bozoğlu, Sürdürülebilir Kalkınma’nın Küresel Çöküşü, TMMOB

Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, Sayı 50, Sayfa 24-27.

Kaynaklar (Devam Ediyor)

59/57

http://web.cs.hacettepe.edu.tr/~eyasan/neden/CevreSorunlariNedenlerCozumler.ppt

http://web.cs.hacettepe.edu.tr/~eyasan/neden/kalkinma.htm

60/57

Teşekkürler...

Çevre sorunları nedenler Öneriler

Documents